\id PRO \h Lea Fakatātā \toc1 Ko E Tohi ʻoe Ngaahi Lea Fakatātā \toc2 Lea Fakatātā \toc3 LFkta \mt2 KO E TOHI \mt3 ʻOE NGAAHI \mt1 LEA FAKATĀTĀ \cl KO E VAHE \c 1 \cd \it 1 Ko hono ʻaonga ʻoe ngaahi lea fakatātā. 7 Ko e enginaki ke manavahē ki he ʻOtua, mo tui ki heʻene folofola. 10 Ke ʻoua naʻa moʻua ʻi he tauvele ʻae kakai angahala. 20 ʻOku lea valoki ʻae poto ʻi hono manukiʻi. 24 ʻOku ne fakamanavahēʻi ʻa hono kau manuki.\it* \p \v 1 Ko e ngaahi lea fakatātā ʻa Solomone ko e foha ʻo Tevita, ko e tuʻi ʻo ʻIsileli; \q1 \v 2 Ke ʻilo ai ʻae poto mo e akonaki; \q2 pea ongoʻi ʻae ngaahi lea ʻoe faʻa ʻilo; \q1 \v 3 Ke maʻu ʻae akonaki ʻoe poto, \q2 mo e angatonu, mo e fakamaau, pea mo e fai totonu; \q1 \v 4 Ke foaki ʻae ʻiloʻilo ki he taʻepoto, \q2 pea ki he tangata talavou ʻae ʻilo mo e faʻa fakakaukau. \q1 \v 5 ‌ʻE fie fanongo ʻe he tangata poto, pea ʻe tupulekina ai a ʻene poto; \q2 pea ʻe maʻu ai ʻe he tangata faʻa ʻilo ʻae ngaahi fakakaukau lelei: \q1 \v 6 Ke ʻiloʻi ʻae lea fakatātā, pea mo hono fakamatala; \q2 ʻae ngaahi lea ʻae poto, mo ʻenau ngaahi tala ʻilongataʻa. \b \q1 \v 7 Ko e manavahē kia Sihova ko e kamataʻanga ia ʻoe ʻilo: \q2 ka ʻoku fehiʻa ʻae vale ki he poto mo e akonaki. \q1 \v 8 ‌ʻE hoku foha, fanongo ki he akonaki ʻa hoʻo tamai, \q2 pea ʻoua naʻa ke liʻaki ʻae fekau ʻa hoʻo faʻē: \q1 \v 9 Koeʻuhi ʻe hoko ia ko e teunga lelei ki ho ʻulu, \q2 mo e kahoa ke tautau ki ho kia. \q1 \v 10 ‌ʻE hoku foha, kapau ʻe fakatauveleʻi koe ʻe he kau angahala, ʻoua naʻa ke loto ki ai. \q1 \v 11 Kapau te nau pehē, “Haʻu ke tau ō, \q2 ke tau tatali ʻo toitoi ke lilingi ʻae toto, \q2 ke tau lama fakafufū taʻehanoʻuhinga ki he taʻehalaia: \q1 \v 12 Ke tau folo moʻui hifo ʻakinautolu ʻo hangē ko e faʻitoka; \q2 pea kātoa pe, ʻo hangē ko kinautolu ʻoku ʻalu hifo ki he luo: \q1 \v 13 Te tau ʻilo ai ʻae koloa kehekehe kotoa pē, \q2 te tau fakafonu hotau ngaahi fale ʻaki ʻae koloa: \q1 \v 14 Ke tau ʻinasi fakataha pe mo koe; \q2 pea te tau kau taha pe ʻi he kato paʻanga:” \q1 \v 15 ‌ʻE hoku foha, ʻoua naʻa ke ʻalu ʻi he hala mo kinautolu; \q2 taʻofi ho vaʻe mei honau hala: \q1 \v 16 He ʻoku lele honau vaʻe ki he kovi, \q2 ʻonau fakatoʻotoʻo ke lilingi ʻae toto. \q1 \v 17 Ko e moʻoni ʻoku tautau taʻeʻaonga ʻae kupenga ʻi he ʻao ʻo ha manupuna. \q1 \v 18 Pea ʻoku nau toitoi ki honau toto ʻonautolu pe; \q2 mo nau lama fakafufū ki heʻenau moʻui ʻanautolu pe. \q1 \v 19 He ʻoku pehē pe ʻae hala ʻokinautolu ʻoku manumanu ki he koloa; \q2 ʻaia ʻoku ne fakaʻosi ʻae moʻui ʻanautolu ʻoku nau maʻu ia. \b \q1 \v 20 ‌ʻOku kalanga ʻituʻa ʻae poto; \q2 ʻoku ne hiki hake hono leʻo ʻi he ngaahi hala. \q1 \v 21 ‌ʻOku kalanga ia ʻi he potu lahi ʻoe fakatahaʻanga, \q2 mo e ava ʻoe ngaahi matapā: pea ʻi he loto kolo ʻoku ne ʻai mai ʻene lea, ʻo pehē, \q1 \v 22 “ʻAkimoutolu ʻae kau vale, ʻe fēfē hono fuoloa ʻo hoʻomou manako ki he vale? \q2 Pea fiefia ʻae kau manuki ʻi heʻenau manuki, \q2 mo e fehiʻa ʻae kau vale ki he poto? \q1 \v 23 Mou tafoki ʻi heʻeku valoki: \q1 vakai, te u huaʻi hoku laumālie kiate kimoutolu, \q2 te u fakahā ʻeku ngaahi lea kiate kimoutolu. \q1 \v 24 Koeʻuhi kuo u ui, pea naʻe ʻikai te mou tali; \q1 kuo u mafao atu hoku nima, kae ʻikai tokangaʻi ʻe ha taha; \q1 \v 25 Pea kuo mou liʻaki ʻeku akonaki, \q2 pea naʻe ʻikai te mou loto ki heʻeku valoki: \q1 \v 26 Ko ia te u kata foki au ʻi hoʻomou malaʻia; \q1 te u manuki ʻi he tō mai ʻa hoʻomou manavahē; \q1 \v 27 ‌ʻIo, ʻoka hoko mai hoʻomou manavahē ʻo hangē ko e fakaʻauha, \q2 mo hoʻomou malaʻia ʻo hangē ko e ʻahiohio; \q1 ʻoka hoko mai ʻae mamahi mo e feinga kiate kimoutolu. \q1 \v 28 Pea te nau toki ui kiate au, ka ʻe ʻikai te u tali; \q1 te nau kumi toʻotoʻo kiate au, ka ʻe ʻikai te nau ʻilo au: \q1 \v 29 Koeʻuhi naʻa nau fehiʻa ki he ʻilo, \q2 pea naʻe ʻikai te nau loto ke manavahē kia Sihova: \q1 \v 30 Naʻe ʻikai te nau maʻu ʻeku ngaahi akonaki, \q2 pea naʻa nau manukiʻi ʻa ʻeku valoki kotoa pē. \q1 \v 31 Ko ia te nau kai ai ʻi he fua ʻo ʻenau faianga, \q2 pea fakamākona ʻaki ʻenau ngaahi filioʻi pe ʻanautolu. \q1 \v 32 He ko e tafoki atu ʻoe taʻepoto te ne tāmateʻi ʻakinautolu, \q2 pea ʻe ʻauha ʻae vale ʻi heʻenau fakafiemālie. \q1 \v 33 Ka ko ia kotoa pē ʻoku fanongo kiate au ʻe nofo fiemālie pe ia, \q2 pea ʻe ʻataʻatā ia mei he manavahē ki he kovi.” \c 2 \cd \it 1 ʻOku fakahā ʻe he poto ʻe maʻu ʻae māʻoniʻoni ʻe heʻene fānau, 10 Mo e maluʻi mei he kakai angakovi, 20 Mo e fakahinohino ki he ngaahi hala lelei.\it* \q1 \v 1 ‌ʻE hoku foha, kapau te ke maʻu ʻa ʻeku ngaahi lea, \q2 mo fakafufū ʻiate koe ʻa ʻeku ngaahi fekau; \q1 \v 2 Koeʻuhi ke fakatokangaʻi ho telinga ki he poto, \q2 pea ke tokanga ai ho loto ki he faʻa fakakaukau; \q1 \v 3 ‌ʻIo, kapau te ke tangi ki he ʻilo, \q2 pea ke hiki hake ho leʻo ke maʻu ʻae fakakaukau: \q1 \v 4 Kapau te ke kumi ki ai ʻo hangē ko e siliva, \q2 pea hakule ki ai ʻo hangē ko e koloa kuo fufū; \q1 \v 5 Te ke toki ʻilo ai ʻae manavahē kia Sihova, \q2 pea maʻu ʻae ʻiloʻi ʻoe ʻOtua. \q1 \v 6 He ʻoku foaki ʻe Sihova ʻae poto: \q2 ʻoku haʻu mei hono fofonga ʻae ʻilo mo e fakakaukau. \q1 \v 7 ‌ʻOku tokonaki ʻe ia ʻae poto ʻaonga maʻa e kakai māʻoniʻoni: \q2 ko e fakaū ia kiate kinautolu ʻoku ʻaʻeva ʻi he angatonu. \q1 \v 8 ‌ʻOku ne tauhi ʻae hala ʻoe fakamaau; \q2 pea ʻoku ne maluʻi ʻae hala ʻo ʻene kakai māʻoniʻoni. \q1 \v 9 Pea te ke toki ʻilo ai ʻae māʻoniʻoni, mo e fakamaau, mo e fai totonu; \q2 ʻio, ʻae hala lelei kotoa pē. \q1 \v 10 ‌ʻOka hū ʻae poto ki ho loto, \q2 pea mālie ʻae ʻilo ki ho laumālie; \q1 \v 11 ‌ʻE fakamoʻui koe ʻe he faʻa fakakaukau, \q2 pea ʻe tauhi koe ʻe he poto: \q1 \v 12 Ke fakamoʻui koe mei he hala ʻoe tangata kovi, \q2 mei he tangata ʻoku lea ʻaki ʻae ngaahi meʻa kovi; \q1 \v 13 ‌ʻAia ʻoku liʻaki ʻae hala ʻoe māʻoniʻoni, \q2 kae ʻalu ʻi he ngaahi hala ʻoe fakapoʻuli; \q1 \v 14 ‌ʻAia ʻoku fiefia ke fai kovi, \q2 pea ʻoku fiemālie ʻi he talangataʻa ʻae angahala; \q1 \v 15 Pea ʻoku pikopiko hono ngaahi hala, \q2 pea kovi ʻa hono ngaahi ʻaluʻanga: \q1 \v 16 Ke fakamoʻui koe mei he fefine muli, \q2 ʻio, mei he muli ʻoku lea fakaoloolo; \q1 \v 17 ‌ʻAia kuo ne liʻaki ʻae fakahinohino ʻi heʻene kei siʻi, \q2 pea kuo ne fakangalongaloʻi ʻae fuakava ʻa hono ʻOtua. \q1 \v 18 He ʻoku tahifohifo hono fale ki he mate, \q2 pea mo hono ʻalunga ki he kakai mate. \q1 \v 19 ‌ʻOku ʻikai toe foki mai ha taha ʻoku ʻalu atu kiate ia, \q2 pea ʻoku ʻikai ke puke ʻekinautolu ki he ngaahi hala ʻoe moʻui. \q1 \v 20 Koeʻuhi ke ke ʻeveʻeva koe ʻi he hala ʻae kakai angalelei, \q2 pea ke maʻu ʻae ngaahi ʻaluʻanga ʻoe māʻoniʻoni. \q1 \v 21 Koeʻuhi ʻe nofo ʻae angatonu ʻi he fonua, \q2 pea ʻe nofomaʻu ʻi ai ʻae haohaoa. \q1 \v 22 Ka ʻe motuhi atu ʻae angahala mei he māmani, \q2 pea ʻe taʻaki fuʻu hake mei ai ʻae fai kovi. \c 3 \cd \it 1 Ko e enginaki ki he talangofua, 5 Ki he tui, 7 Ki he angavaivai, 9 Ki he faʻa fai lelei, 11 Mo e faʻa kātaki. 13 Ko e koloa lahi ʻae poto. 19 Ko e mālohi, 21 Pea mo e lelei lahi ʻoe poto. 27 Ko e enginaki ki he faʻa angaʻofa, 30 Mo e angalelei, 31 Mo e nofo fiemālie. 33 Ko e malaʻia ʻoku ʻi he kakai angakovi.\it* \q1 \v 1 ‌ʻE hoku foha, ʻoua naʻa fakangaloʻi ʻa ʻeku fono; \q2 ka ke tauhi ʻe ho loto ʻa ʻeku ngaahi fekau: \q1 \v 2 He koeʻuhi ʻe fakalahi ʻaki ia kiate koe ʻae ngaahi ʻaho lōloa, \q2 mo e moʻui fuoloa, pea mo e melino. \q1 \v 3 Ke ʻoua naʻa mahuʻi ʻiate koe ʻae manavaʻofa mo e moʻoni: \q2 nonoʻo ia ki ho kia; \q2 tohi ia ki he kakano ʻo ho loto: \q1 \v 4 Ko ia te ke ʻilo ai ʻae lelei, \q2 pea ʻe tāpuekina koe ʻi he ʻao ʻoe ʻOtua mo e tangata. \q1 \v 5 Falala kia Sihova ʻaki ho loto kotoa; \q2 pea ʻoua naʻa ke faʻaki ki ho poto ʻoʻou. \q1 \v 6 Ke ke fakaongoongo kiate ia ʻi ho hala kotoa pē, \q2 pea ʻe fakatonutonu ʻe ia ho ngaahi ʻaluʻanga. \q1 \v 7 ‌ʻOua naʻa ke pehē ʻi ho mata ʻoʻou, ʻoku ke poto: \q2 ka ke manavahē kia Sihova, pea tafoki mei he kovi. \q1 \v 8 ‌ʻE hoko ia ko e moʻui ki ho pito, \q2 mo e uho ki ho ngaahi hui. \b \p \v 9 ¶ Fakaʻapaʻapa kia Sihova ʻaki hoʻo koloa, \q2 pea mo e ʻuluaki fua ʻo hoʻo meʻa kotoa pē kuo tupu: \q1 \v 10 Ko ia ʻe fonu ai ho ngaahi feleoko ʻi he mahu, \q2 pea ʻe hā ʻae uaine foʻou mei hoʻo ngaahi tataʻoʻanga. \b \q1 \v 11 ‌ʻE hoku foha, ʻoua naʻa ke manukiʻi ʻae tautea meia Sihova; \q2 pea ʻoua naʻa ke fiu ʻi heʻene valoki: \q1 \v 12 He ko ia ʻoku ʻofa ki ai ʻa Sihova ʻoku ne tautea; \q2 ʻo hangē pe ko e tamai ki he foha ʻoku ne fiemālie ai. \b \q1 \v 13 ‌ʻOku monūʻia ʻae tangata ko ia ʻoku ne maʻu ʻae poto, \q2 mo e tangata ʻoku ne lavaʻi ʻae ʻilo. \q1 \v 14 He ʻoku maʻongoʻonga hake ia ʻi he fakatau ʻoe siliva, \q2 mo hono mahuʻinga ʻi he koula lelei. \q1 \v 15 ‌ʻOku mahuʻinga hake ia ʻi he ngaahi maka koloa: \q2 pea ʻoku ʻikai tatau mo ia ʻae ngaahi meʻa kotoa pē ʻoku ke faʻa holi ki ai. \q1 \v 16 ‌ʻOku ʻi hono nima toʻomataʻu ʻae ngaahi ʻaho lōloa; \q2 pea ʻoku ʻi hono nima toʻohema ʻae koloa mo e ongoongolelei. \q1 \v 17 Ko hono ngaahi hala ko e hala ʻoe fiemālie, \q2 pea ʻoku melino ʻa hono ngaahi ʻaluʻanga kotoa pē. \q1 \v 18 Ko e ʻakau ia ʻoe moʻui kiate kinautolu ʻoku puke kiate ia: \q1 pea ʻoku monūʻia ʻakinautolu kotoa pē ʻoku kuku ia ke maʻu. \q1 \v 19 Kuo fokotuʻu ʻe Sihova ʻae tuʻunga ʻo māmani ʻi he poto; \q2 pea ʻi he ʻilo kuo ne teuteu ai ʻae ngaahi langi. \q1 \v 20 Ko e meʻa ʻi heʻene faʻa ʻilo ʻoku mapunopuna hake ai ʻae ngaahi loloto, \q2 pea ʻoku toʻi ʻae hahau mei he ngaahi ʻao. \q1 \v 21 E hoku foha, ʻoua naʻa ke tuku ke mole atu ia mei ho ʻao: \q2 tauhi ke maʻu ʻae poto moʻoni mo e ʻiloʻilo. \q1 \v 22 Pea ʻe hoko ai ia ko e moʻui ki ho laumālie, \q2 mo e teunga lelei ki ho kia. \q1 \v 23 Pea te ke toki ʻalu lelei ʻi ho hala, \q2 pea ʻe ʻikai tūkia ho vaʻe. \q1 \v 24 ‌ʻOka ke ka tokoto ki lalo, ʻe ʻikai te ke manavahē: \q2 ʻio, te ke tokoto hifo, pea ʻe melie hoʻo mohe kiate koe. \q1 \v 25 ‌ʻOua naʻa ke manavahē ki ha meʻa fakailifia ʻoku fakafokifā mai; \q2 pe ki he fakaʻauha ʻoe angahala, ʻoka hoko mai ia. \q1 \v 26 He ko ho falalaʻanga ʻa Sihova, \q2 pea ʻe fakahaofi ʻe ia ho vaʻe ke ʻoua naʻa ʻefihia. \b \q1 \v 27 ‌ʻOua naʻa taʻofi ʻae lelei meiate kinautolu ʻoku totonu ke ʻatu ia ki ai, \q2 ʻo kapau ʻoku ʻi ho nima hono mafai. \q1 \v 28 ‌ʻOua naʻa ke pehē ki ho kaungāʻapi, “ʻAlu, pea ke toe haʻu, \q2 pea te u foaki ia kiate koe ʻapongipongi;” \q1 kae ʻosi ʻoku ke maʻu pe ʻae meʻa ʻiate koe. \q1 \v 29 ‌ʻOua naʻa ke filioʻi kovi ki ho kaungāʻapi, \q2 he ʻoku ne nofo falala pe kiate koe. \q1 \v 30 ‌ʻOua naʻa fekuki mo ha taha taʻehanoʻuhinga, \q2 ʻo kapau kuo ʻikai ke fai ʻe ia ha kovi kiate koe. \q1 \v 31 ‌ʻOua naʻa ke meheka ki he tangata fakamālohi, \q2 pea ʻoua naʻa ke fili ki hono ngaahi hala ʻoʻona. \q1 \v 32 He ko e angahala ʻoku fakalielia ia kia Sihova: \q2 ka ʻoku ʻi he māʻoniʻoni ʻa hono finangalo fufū. \q1 \v 33 ‌ʻOku ʻi he fale ʻoe angahala ʻae fakamalaʻia meia Sihova: \q2 ka ʻoku ne tāpuakiʻi ʻae nofoʻanga ʻoe angatonu. \q1 \v 34 Ko e moʻoni ʻoku ne manukiʻi ʻae kau manuki: \q2 ka ʻoku foaki ʻe ia ʻae lelei ki he angavaivai. \q1 \v 35 ‌ʻE maʻu ʻe he poto ʻae ongoongolelei: \q2 ka ko e hakeakiʻi ʻoe vale ko e meʻa fakamā. \c 4 \cd \it 1 ʻOku fakahā ʻe Solomone ʻae ako naʻe fai ʻe heʻene mātuʻa kiate ia, 5 Ke tokanga ki he poto, 14 Pea ke fehiʻa ki he hala ʻoe kakai fai kovi. 20 ʻOku ne enginaki ki he tui, 23 Pea mo e māʻoniʻoni.\it* \q1 \v 1 ‌ʻAe fānau, mou fanongo ki he akonaki ʻae tamai, \q2 pea tokanga ke ʻilo ʻae poto. \q1 \v 2 He ʻoku ou foaki ʻae akonaki lelei kiate kimoutolu, \q2 pea ʻoua naʻa mou liʻaki ʻa ʻeku fono. \q1 \v 3 He ko e foha au ʻo ʻeku tamai, \q2 ko e pele mo e ʻofeina taha pe au ʻi he ʻao ʻo ʻeku faʻē. \q1 \v 4 Naʻa ne akonakiʻi foki au, ʻo ne pehē mai, \q2 “Tuku ke maʻu ʻi ho loto ʻa ʻeku ngaahi lea: \q1 tauhi ʻa ʻeku ngaahi fekau, ka ke moʻui.” \q1 \v 5 Ke ke maʻu ʻae poto, \q2 pea maʻu mo e ʻilo: \q1 ʻoua naʻa ngalo ia; pea ʻoua naʻa ke fakaholomui mei he ngaahi lea ʻa hoku ngutu. \q1 \v 6 ‌ʻOua naʻa liʻaki ia, pea te ne fakamoʻui koe: \q2 ke ke ʻofa kiate ia, pea te ne tauhi kiate koe. \q1 \v 7 Ko e poto ko e meʻa ʻoku fungani hake ia; \q2 ko ia ke ke maʻu ʻae poto: \q1 pea ʻi he meʻa kotoa pē ʻoku ke maʻu, ke ke maʻu mo e ʻilo. \q1 \v 8 Fakahikihikiʻi ia, pea te ne hakeakiʻi koe: \q2 pea ʻi hoʻo fāʻufua kiate ia, te ne fakaongoongolelei koe. \q1 \v 9 ‌ʻE ai ʻe ʻia ʻae teunga matamatalelei ki ho ʻulu: \q2 ko e tatā ʻoe nāunau te ne foaki kiate koe.” \b \q1 \v 10 ‌ʻE hoku foha, fanongo, pea ke maʻu ʻa ʻeku ngaahi tala, \q2 pea ʻe hoko ai ʻo lahi ʻae ngaahi taʻu ʻo hoʻo moʻui. \q1 \v 11 Kuo u akonakiʻi koe ʻi he hala ʻoe poto; \q2 pea kuo u tataki koe ʻi he ngaahi ʻaluʻanga totonu. \q1 \v 12 ‌ʻOka ke ka ʻeveʻeva ʻe ʻikai ʻefihia ho vaʻe; \q2 pea ʻoka ke ka lele ʻe ʻikai te ke hinga. \q1 \v 13 Puke ke maʻu ʻae akonaki; \q2 ʻoua naʻa tukuange ia: \q2 kuku maʻu ia; he ko hoʻo moʻui ia. \q1 \v 14 ‌ʻOua naʻa ke ʻalu atu ki he hala ʻoe angahala, \q2 pea ʻoua naʻa ʻeveʻeva ʻi he ʻaluʻanga ʻoe kakai angakovi. \q1 \v 15 Fakaʻehiʻehi mei ai, ʻoua naʻa ke ofi ki ai, \q2 tafoki mei ai, pea ʻalu atu pe. \q1 \v 16 He ʻoku ʻikai te nau mohe, ka ʻi heʻenau lavaʻi ʻae kovi; \q2 pea ʻi he ʻikai te nau fakahinga ha niʻihi ʻoku ʻikai ai te nau faʻa mohe. \q1 \v 17 He ʻoku nau kai ʻae mā ʻoe fai kovi, \q2 ʻonau inu ʻi he uaine ʻoe fakamālohi. \q1 \v 18 Ka ko e hala ʻoe angatonu ʻoku tatau ia mo e ulo ʻoe maama, \q2 ʻaia ʻoku ʻāsili pe ʻene ulo ʻo aʻu ki he haohaoa ʻoe ʻaho. \q1 \v 19 ‌ʻOku tatau mo e poʻuli ʻae hala ʻoe angahala: \q2 ʻoku ʻikai te nau ʻilo ʻaia ʻoku nau tūkia ai. \b \q1 \v 20 ‌ʻE hoku foha, tokanga ki heʻeku ngaahi lea; \q2 fakatokangaʻi ho telinga ki heʻeku ngaahi tala. \q1 \v 21 Ke ʻoua naʻa mole atu ia mei ho mata; \q2 ke maʻu ia ʻi he kakano ʻo ho loto. \q1 \v 22 He ko e moʻui ia kiate kinautolu ʻoku maʻu ia, \q2 pea ko e faitoʻo ki honau kakano. \q1 \v 23 Ke ke tauhi fakamātoato ki ho loto; \q2 he ʻoku tupu mei ai ʻae ikuʻanga ʻoe moʻui. \q1 \v 24 Ke liʻaki ke mamaʻo ʻiate koe ʻae ngutu ʻoku kovi, \q2 mo e loungutu paongataʻa. \q1 \v 25 Ke sio totonu atu pe ho mata, \q2 pea ke hangatonu ki muʻa ho laumata ʻiate koe. \q1 \v 26 Fakakaukau ki he ʻalunga ʻo ho vaʻe, \q2 pea ʻe fakatonutonu ai ho ngaahi hala kotoa pē. \q1 \v 27 ‌ʻOua naʻa afe ki he nima toʻomataʻu pe ki he toʻohema: \q2 ka ke fakatafoki ho vaʻe mei he kovi. \c 5 \cd \it 1 ʻOku enginaki ʻe Solomone ke tokanga ki he poto. 3 ʻOku ne fakahā hono kovi ʻoe feʻauaki mo e fakamaveuveu. 15 ʻOku ne enginaki ki he anganofo, mo e faʻa foaki, pea mo e fai māʻoniʻoni. 22 ʻOku moʻua ʻae angahala ʻi heʻenau kovi ʻanautolu pe.\it* \q1 \v 1 ‌ʻE hoku foha, tokanga ki heʻeku poto, \q2 pea ke fakaongo ho telinga ki heʻeku ʻilo: \q1 \v 2 Koeʻuhi ke ke tokangaʻi ʻae fakapotopoto, \q2 pea ke maʻu pe ʻi ho loungutu ʻae ʻilo. \q1 \v 3 He ʻoku toʻi ʻae loungutu ʻoe fefine muli ʻo hangē ko e ngeʻesi ʻoe honi, \q2 pea ʻoku molemole lahi hake ʻi he lolo ʻa hono ngutu: \q1 \v 4 Ka ʻoku tatau mo e kona ʻīʻī ʻa hono ikuʻanga, \q2 ʻo māsila ʻo hangē ha heletā fakatoumata. \q1 \v 5 ‌ʻOku ʻalu hifo hono vaʻe ki he mate, \q2 ʻoku fakatau atu ʻa ʻene ngaahi laka ki heli. \q1 \v 6 Pea telia naʻa ke fakakaukau ki he hala ʻoe moʻui, \q2 ʻoku fakafihi ʻe ia hono ngaahi ʻaluʻanga, ke ʻoua naʻa ke ʻiloʻi ia. \q1 \v 7 Ko ia ʻae fānau, ke mou fanongo kiate au, \q2 pea ʻoua naʻa mou hē mei he ngaahi lea ʻa hoku ngutu. \q1 \v 8 Ke fakamamaʻo ʻaupito ho hala meiate ia, \q2 pea ʻoua naʻa ke ofi ki he matapā ʻo hono fale: \q1 \v 9 Telia naʻa ke foaki ho ongolelei ki ha kakai kehe, \q2 pea moho ngaahi taʻu ki he kakai loto fakafasifasi: \q1 \v 10 Telia naʻa pito ʻae kau muli ʻi ho mālohi; \q2 pea ʻe ʻi he fale ʻoe muli hoʻo ngaahi ngāue; \q1 \v 11 Pea ke tangi mamahi ʻamui, \q2 ʻoka kai ʻo ʻosi ho kakano mo ho sino, \q1 \v 12 ‌ʻo ke pehē ai, “ʻOiauē, naʻe lahi ʻeku fehiʻa ki he akonaki, \q2 pea naʻe manukiʻi ʻe hoku loto ʻae valoki; \q1 \v 13 Pea naʻe ʻikai teu talangofua ki he leʻo ʻo hoku kau akonaki, \q2 pe fakatokangaʻi hoku telinga kiate kinautolu naʻa nau ako kiate au! \q1 \v 14 Naʻaku meimei kau ʻi he kovi kotoa pē, \q2 ʻi he lotolotonga ʻoe haʻohaʻonga mo e fakatahaʻanga.” \q1 \v 15 Inu ʻae vai mei ho lepa pe ʻoʻou, \q2 mo e vaitafe mei he vai keli pe ʻoʻou. \q1 \v 16 Ke tafe atu ho ngaahi mangamangaʻi vai, \q2 mo e vaitafe ʻoe ngaahi vai ki he ngaahi hala. \q1 \v 17 Ke tuku ia ko hoʻo meʻa ʻaʻau pe, \q2 pea ʻoua naʻa kau ai mo koe ha muli. \q1 \v 18 Ke monūʻia ho matavai: \q2 pea ke fiefia koe ʻi ho uaifi \add ʻaia naʻa ke maʻu \add*ʻi hoʻo kei talavou. \q1 \v 19 Ke tatau pe ia mo e hainite ʻofa mo e kāseli fakaʻofoʻofa; \q2 pea ke fiemālie maʻuaipē koe ʻi hono fatafata; \q2 pea ke fakafiefiaʻi koe ʻi he ʻaho kotoa pē ʻi heʻene ʻofa. \q1 \v 20 ‌ʻE hoku foha, ko e hā ka ke ka hē ai ʻi he fefine muli, \q2 pea fāʻufua ki he fatafata ʻoe muli? \q1 \v 21 He ʻoku tokaimaʻananga ʻi he ʻao ʻo Sihova ʻae ngaahi hala ʻoe tangata, \q2 pea ʻoku vakai ʻe ia ʻa hono ngaahi ʻaluʻanga. \q1 \v 22 ‌ʻE moʻua ʻae angahala ʻi heʻene ngaahi hia ʻaʻana, \q2 pea ʻe haʻisia ʻaki ia ʻae afo ʻo ʻene angahala. \q1 \v 23 ‌ʻE mate taʻeakonekina ia; \q2 pea ʻe hē ia ko e meʻa ʻi he lahi ʻo ʻene vale. \c 6 \cd \it 1 Ko e taʻofi ki he fetongi, 5 Mo e fakapikopiko, 12 Mo e anga pauʻu. 16 Ko e meʻa ʻe fitu ʻoku fehiʻa ki ai ʻae ʻOtua. 20 Ko e lelei ʻe tupu ʻi he talangofua. 25 Ko e kovi ʻoe feʻauaki.\it* \q1 \v 1 ‌ʻE hoku foha, kapau kuo ke hoko ko e fetongi ki ho kāinga, \q2 kapau kuo ke fekuku nima mo ha muli, \q1 \v 2 Tā kuo tauheleʻi koe ʻaki ʻae ngaahi lea mei ho ngutu, \q2 kuo ke fihia koe ʻi he ngaahi lea ʻa ho ngutu. \q1 \v 3 ‌ʻE hoku foha, ke ke fai eni, \q2 koeʻuhi ke ke hao ʻoka ke ka tō ki he nima ʻo ho kāinga: \q1 ʻalu koe, ʻo fakavaivai koe, \q2 koeʻuhi ke ke lavaʻi ai ho kāinga. \q1 \v 4 ‌ʻOua naʻa tuku ke mohe ho mata, \q2 pe tuku ke tulemohe ho laumata. \q1 \v 5 Fakamoʻui koe ʻo hangē ko e kāseli mei he nima ʻoe tangata tuli manu, \q2 pea hangē ko e manupuna mei he nima ʻoe tangata tauhele. \b \q1 \v 6 ‌ʻA koe ko e fakapikopiko, ʻalu ki he lō; \q2 tokanga ki heʻene anga, pea ke poto ai; \q1 \v 7 ‌ʻAia ʻoku ʻikai hano fakahinohino, pe enginaki, pe ha pule, \q2 \v 8 Ka ʻoku ne tokonaki ʻene meʻakai ʻi he faʻahitaʻu mafana, \q2 ʻo ne tānaki ʻene meʻakai ʻi he ututaʻu. \q1 \v 9 ‌ʻA koe ko e fakapikopiko, ʻe fēfē hono fuoloa ʻo hoʻo mohe? \q2 Te ke toki tuʻu hake ʻafē mei hoʻo mohe? \q1 \v 10 “ʻE toe siʻi pe ʻae mohe, ʻe toe siʻi mo e moʻumohea, \q2 ʻe toe siʻi mo e fehulunaki ʻoe nima ke mohe:” \q1 \v 11 Pea pehē, ʻe haʻu ai hoʻo masiva ʻo hangē ha taha ʻoku fononga mai, \q2 pea mo hoʻo paea ʻo hangē ha tangata ʻoku toʻo mahafu. \b \q1 \v 12 ‌ʻOku ʻalu mo e ngutu kovi, ʻae tangata ʻoku angakovi, \q2 mo e tangata angahala. \q1 \v 13 ‌ʻOku kakamo ʻe ia ʻaki hono mata, ʻoku lea ʻaki ʻe ia hono vaʻe, \q2 ʻoku ako ʻaki ʻe ia hono louhiʻi nima; \q1 \v 14 ‌ʻOku ʻi hono loto ʻae kovi, \q2 ʻoku ne fakatupu maʻuaipē ʻae kovi; \q2 ʻoku tūtuuʻi ʻe ia ʻae maveuveu. \q1 \v 15 Ko ia ʻe hoko fakafokifā ai ʻa ʻene malaʻia; \q2 ʻe maumau fakafokifā ia taʻehanofakamoʻui. \b \q1 \v 16 ‌ʻOku fehiʻa ʻa Sihova ki he meʻa ni ʻe ono: \q2 ʻio, ko e meʻa ʻe fitu ʻoku fakalielia ʻi hono ʻao: \q1 \v 17 Ko e mata fielahi, ko e ʻelelo ʻoku loi, \q2 mo e nima ʻoku lilingi ʻae toto ʻoe taʻehalaia, \q1 \v 18 Ko e loto ʻoku fakatupu ʻae ngaahi mahalo kovi, \q2 mo e vaʻe ʻoku veʻe vave ki he fai kovi, \q1 \v 19 Ko e fakamoʻoni loi ʻoku lea ʻaki ʻae ngaahi loi, \q2 mo ia ʻoku fakatupu maveuveu ʻi he kāinga. \b \q1 \v 20 ‌ʻE hoku foha, ke ke tauhi ʻae fekau ʻa hoʻo tamai, \q2 pea ʻoua naʻa liʻaki ʻae fono ʻa hoʻo faʻē: \q1 \v 21 Nonoʻo maʻuaipē ia ki ho loto, \q2 pea kahoa ʻaki ia ʻi ho kia. \q1 \v 22 ‌ʻOka ke ka ʻalu, te ne tataki koe; \q2 ʻoka ke ka mohe, te ne tauhi koe; \q2 pea ʻoka ke ka ʻā, te mo alea mo ia. \q1 \v 23 He ko e fekau ko e tuʻunga maama ia: \q2 pea ko e fono ko e maama ia; \q2 pea ko e valoki fakapoto ko e hala ia ʻoe moʻui: \q1 \v 24 Ke fakahaofi koe mei he fefine angahala, \q2 mei he lea fakaoloolo ʻae fefine muli. \q1 \v 25 ‌ʻOua naʻa ke holi ʻi ho loto ki hono fakaʻofoʻofa; \q2 pea ʻoua naʻa tuku ke ne kākaaʻi koe ʻaki hono laumata. \q1 \v 26 He ko e meʻa ʻi he fefine feʻauaki ʻoku fakamasivaʻi ʻae tangata ke toe siʻi ʻene konga mā: \q2 pea ʻe tuli ʻe he tonotangata ʻae moʻui mahuʻinga. \q1 \v 27 ‌ʻE faʻa ʻai ʻe ha tangata ʻae afi ki hono fatafata, \q2 pea ʻikai vela hono ngaahi kofu? \q1 \v 28 ‌ʻE ʻeveʻeva ha taha ʻi he funga maka vela, \q2 ka ʻe ʻikai vela hono vaʻe? \q1 \v 29 ‌ʻOku pehē ʻaia ʻoku ʻalu atu ki he uaifi ʻo hono kaungāʻapi; \q2 ʻe ʻikai tonuhia ia ʻoku ala ki ai. \q1 \v 30 ‌ʻOku ʻikai fehiʻa ʻae kakai ki ha kaihaʻa, \q2 ʻo kapau kuo ne kaihaʻa ke fakafiemālie hono loto ʻi heʻene feinga fiekaia; \q1 \v 31 Kā, ʻoka ʻilo ia, ʻe totongi ʻe ia ke liunga fitu; \q2 ʻe ʻatu ʻe ia ʻae meʻa kotoa pē ʻo hono fale. \q1 \v 32 Ka ko ia ʻoku tonofefine, ʻoku masiva poto: \q2 ko ia ʻoku ne fai ia ʻoku fakaʻauha ʻe ia hono laumālie ʻoʻona. \q1 \v 33 ‌ʻE lavea ai ia mo ongoongo kovi: \q2 pea ʻe ʻikai holoholoʻi ʻa hono manukia. \q1 \v 34 He ko e fuaʻa ko e fakalili ia ʻoe tangata: \q2 ko ia ʻe ʻikai te ne toe mamae ai ʻi he ʻaho ʻoe totongi. \q1 \v 35 ‌ʻE ʻikai tokangaʻi ʻe ia ha tukungoue; \q2 pea ʻe ʻikai fiemālie ia ʻi hoʻo foaki lahi. \c 7 \cd \it 1 ʻOku tala ʻe Solomone ke tau kāinga moʻoni mo e poto. ʻOku ne fakahā ʻene anga ʻaʻana, 10 Mo e kākā ʻoe fefine angahala, 22 Mo e vale lahi ʻoe tangata ʻoku fai kovi mo ia. 24 ʻOku ne naʻinaʻi ke ʻoua naʻa fai ha meʻa pehē.\it* \q1 \v 1 ‌ʻE hoku foha, ke ke maʻu ʻeku ngaahi lea, \q2 pea ke tānaki kiate koe ʻa ʻeku ngaahi fekau. \q1 \v 2 Fai ki heʻeku ngaahi fekau pea moʻui ai! \q2 Pea tokangaʻi ʻa ʻeku fono ʻo hangē ko ho kanoʻi mata. \q1 \v 3 Nonoʻo ia ki ho louhiʻi nima, \q2 tohi ia ki he kakano ʻo ho loto. \q1 \v 4 Ke ke lea ʻo pehē ki he poto, “Ko hoku tokoua koe;” \q2 pea ke ui ʻae ʻilo ko ho kāinga fefine: \q1 \v 5 Koeʻuhi ke na fakamoʻui koe mei he fefine muli, \q2 mei he muli ʻoku fakaoloolo ʻaki ʻene ngaahi lea. \q1 \v 6 He naʻaku sio atu mei he matapā ʻa hoku fale mei he matapā sioʻata. \q2 \v 7 Pea naʻaku vakai ki he kakai vale, \q2 pea ne u ʻiloʻi ʻi he kau talavou ʻae tangata talavou ʻoku masiva ʻi he poto, \q2 \v 8 Naʻe ʻalu atu ʻi he hala ʻo ofi ki hono ʻapi; \q2 ʻo ne ʻalu ʻi he hala ki hono fale, \q2 \v 9 ‌ʻI he efiafi poʻuli, \q2 ʻi he pō ʻuliʻuli mo fakapoʻuli: \q1 \v 10 Pea vakai, naʻe fakafetaulaki mai kiate ia ʻae fefine ʻoku kofu ʻi he kofu ʻoe faʻa feʻauaki, \q2 ʻo loto kākā. \q1 \v 11 (ʻOku faʻa longoaʻa ia mo angamālohi, \q2 ʻoku ʻikai nofo hono vaʻe ʻi hono fale: \q1 \v 12 Ko eni ʻoku ʻituʻa, ko ʻena ʻoku ʻi he ngaahi hala, \q2 ʻoku ne nofo toitoi ʻi he tuliki kotoa pē.) \q1 \v 13 Pea naʻa ne puke ia, pea ʻuma ki ai, \q2 pea ʻi he mata fiematamuʻa naʻa ne pehē kiate ia, \q2 \v 14 “ʻOku ou maʻu ʻae ngaahi foaki fakalelei; \q2 pea kuo u fakamoʻoni ki heʻeku ngaahi fuakava ʻi he ʻaho ni. \q1 \v 15 Ko ia kuo u haʻu ai ke ta feʻilongaki mo koe, \q2 ke kumi ʻi he feinga ki ho mata, \q2 pea ko eni kuo u maʻu koe. \q1 \v 16 Kuo u teuteu hoku mohenga ʻaki ʻae ngaahi puipui matamatalelei, \q2 mo e tongi fakasanisani, mo e tupenu lelei mei ʻIsipite. \q1 \v 17 Kuo u fakanamu kakala ʻa hoku mohenga ʻaki ʻae mula, mo e ʻalosi, pea mo e sinamoni. \q1 \v 18 Haʻu, ke ta fakafonu ʻakitaua ʻi he ʻofa ʻo aʻu ki he ʻapongipongi: \q2 ke ta fakafiemālie ʻakitaua ʻi heʻeta fai ʻofa. \q1 \v 19 He ʻoku ʻikai ʻi ʻapi ʻae tangataʻeiki, \q2 kuo ʻalu ia ʻo fononga mamaʻo:” \q1 \v 20 Kuo ne ʻave mo ia ʻae kato paʻanga, \q2 pea ʻe ʻikai haʻu ia kaeʻoua ke hokosia hono ʻaho kuo ne lea ki ai. \q1 \v 21 Naʻa ne fakavaivaiʻi ia ʻaki ʻa ʻene ngaahi lea matamatalelei, \q2 ʻo ne maʻu ia ʻi he fakaoloolo ʻa hono ngutu. \q1 \v 22 Ko ia naʻa ne ʻalu muimui leva ʻiate ia, \q2 ʻo hangē ko e pulu ke tāmateʻi, \q2 pea hangē ko e vale ki he tautea ʻoe ʻakau fakamaau vaʻe; \q1 \v 23 Kaeʻoua ke ʻasi ʻae ngahau ki hono ʻate; \q2 ʻio, ʻo hangē ko e manu ʻoku ʻoho vave ki he tauhele, \q2 ʻo ʻikai ke ne ʻilo ko e meʻa ke ʻosi ai ʻene moʻui. \q1 \v 24 ‌ʻE fānau, ke mou fanongo eni kiate au, \q2 pea mou tokanga ki he ngaahi lea ʻa hoku ngutu. \q1 \v 25 ‌ʻOua naʻa tuku ke ʻalu atu ho loto ki hono hala, \q2 ʻoua naʻa mou hē ʻi hono ngaahi ʻaluʻanga. \q1 \v 26 He kuo lī hifo ʻe ia ʻae toko lahi kuo lavea; \q2 ʻio, kuo tāmateʻi ʻe ia ʻae kau tangata mālohi toko lahi. \q1 \v 27 Ko hono fale ko e hala ia ki heli, \q2 ʻoku ʻalu hifo ia ki he nofoʻanga ʻoe mate. \c 8 \cd \it 1 Ko e ongolelei, 6 Mo e fakamoʻoni ʻoe poto. 10 Ko hono lelei, 12 Mo hono anga, 15 Mo hono mālohi, 18 Mo hono koloaʻia, 22 Pea mo hono taʻengata ʻoe poto. 32 ʻOku totonu ke holi ki he poto koeʻuhi ko e lelei ʻoku haʻu mo ia.\it* \q1 \v 1 ‌ʻIkai ʻoku kalanga ʻae poto? Pea ʻai mai ʻe he faʻa ʻilo hono leʻo? \v 2 ‌ʻOku tuʻu ia ʻi he tumutumu ʻoe ngaahi potu māʻolunga, \q2 mo e ngaahi potu ʻi he ngaahi veʻe hala. \q1 \v 3 ‌ʻOku ne kalanga ʻi he ngaahi matapā, \q2 mo e ngaahi matanikolo, ʻi he ava ʻoe ngaahi matapā. \q1 \v 4 “ʻAe kau tangata, ʻoku ou ui kiate kimoutolu! \q2 Pea ʻoku hiki hake hoku leʻo ki he fānau ʻae tangata, \q2 \v 5 ‌ʻAe kau sesele, mou ʻilo ʻae poto: \q2 pea ke maʻu ʻekimoutolu, ko e kau vale, ʻae loto faʻa ʻilo. \q1 \v 6 Fanongo; he te u lea ki he ngaahi meʻa ʻoku lelei; \q2 pea ʻe mafaʻa hoku loungutu ʻi he ngaahi meʻa totonu. \q1 \v 7 Pea ʻe lea ʻaki ʻae moʻoni ʻe hoku ngutu; \q2 pea ko e meʻa fakalielia ki hoku loungutu ʻae kovi. \q1 \v 8 ‌ʻOku ʻi he māʻoniʻoni ʻae ngaahi lea kotoa pē ʻa hoku ngutu; \q2 ʻoku ʻikai ha pikopiko pe ha kākā ʻi ai. \q1 \v 9 ‌ʻOku ʻilongofua kotoa pē kiate ia ʻoku poto, \q2 pea totonu kiate kinautolu ʻoku maʻu ʻae ʻilo. \q1 \v 10 Maʻuā ʻeku akonaki, kae siʻaki ʻae siliva; \q2 pea ke lelei hake ʻae maʻu ʻoe ʻilo ʻi he koula lelei. \q1 \v 11 “He ʻoku lelei hake ʻae poto ʻi he ngaahi maka koloa; \q2 pea ʻoku ʻikai faʻa tatau mo ia ʻae ngaahi meʻa kotoa pē ʻoku ke faʻa holi ki ai. \q1 \v 12 Ko au poto ʻoku ma nonofo mo faʻa filioʻi, \q2 pea u maʻu ʻae ʻilo ʻi he fakatupu meʻa foʻou. \q1 \v 13 Ko e manavahē kia Sihova, ko e fehiʻa ia ki he kovi: \q2 ko e fielahi, mo e fakapuhopuhā, mo e angakovi mo e ngutu kovi, ʻoku ou fehiʻa ki ai. \q1 \v 14 ‌ʻOku ʻaʻaku ʻae akonaki, mo e poto moʻoni: \q2 ko au ko e faʻa ʻilo, ʻoku ʻiate au ʻae mālohi. \q1 \v 15 Ko e meʻa ʻiate au ʻoku pule ai ʻae ngaahi tuʻi, \q2 pea fai fakamaau ʻe he houʻeiki. \q1 \v 16 ‌ʻOku pule ʻae houʻeiki ʻiate au, \q2 mo e kakai ʻeiki, mo e kau fakamaau kotoa pē ʻo māmani. \q1 \v 17 ‌ʻOku ou ʻofa kiate kinautolu ʻoku ʻofa kiate au; \q2 pea ʻe maʻu au ʻekinautolu ʻoku kumi tōtōaki kiate au. \q1 \v 18 ‌ʻOku ʻiate au ʻae koloa mo e ongoongolelei; \q2 ʻio, ʻae koloa taʻepopo mo e māʻoniʻoni. \q1 \v 19 ‌ʻOku lelei hake ʻi he koula ʻa hoku fua, ʻio, ʻi he koula lelei; \q2 mo ʻeku koloa ʻi he siliva lelei. \q1 \v 20 ‌ʻOku ou takimuʻa ʻi he hala ʻoe māʻoniʻoni, \q2 ʻi he loto hala ʻoe fakamaau: \q1 \v 21 Koeʻuhi ke u pule ke maʻu ʻae koloa moʻoni ʻekinautolu ʻoku ʻofa kiate au; \q2 pea te u fakafonu honau tukunga koloa. \q1 \v 22 “Naʻe maʻu au ʻe Sihova ʻi he kamataʻanga ʻo hono hala, \q2 ʻi muʻa ange ʻi heʻene ngaahi ngāue ʻi muʻa. \q1 \v 23 Naʻe fokotuʻu au talu mei muʻa, mei he kamataʻanga ʻi he teʻeki ai ʻa māmani. \q2 \v 24 Naʻe fanauʻi au ʻi he teʻeki ke ai ha loloto; \q2 ʻi he teʻeki ai ha matavai ʻoku fonu ʻi he vai. \q1 \v 25 ‌ʻI he teʻeki ke tuʻumaʻu ʻae ngaahi moʻunga; \q2 naʻe fanauʻi au ʻi he teʻeki ai ʻae ngaahi potu māʻolunga: \q1 \v 26 ‌ʻI he teʻeki ai te ne ngaohi ʻa māmani, pe ko e potu maʻalaʻala, \q2 pe ko e potu lahi ʻoe efu ʻo māmani. \q1 \v 27 ‌ʻI heʻene teuteu ʻae ngaahi langi, naʻaku ʻi ai au: \q2 pea ʻi heʻene tuku ʻae ngataʻanga ʻoe funga loloto: \q1 \v 28 ‌ʻI heʻene fokotuʻu ʻae ngaahi ʻao ʻi ʻolunga: \q2 ʻi heʻene fakamālohi ʻae ngaahi matavai ʻoe loloto: \q1 \v 29 ‌ʻI heʻene tuku ki he tahi ʻene fono, \q2 ke ʻoua naʻa laka mai ia ʻi he meʻa kuo ne fekau: \q2 ʻi heʻene tuʻutuʻuni ʻae ngaahi tuʻunga ʻo māmani. \q1 \v 30 Naʻaku ʻi ai mo ia, ʻo hangē ha taha kuo tupu hake mo ia: \q2 ko hono fiefiaʻanga au ʻi he ʻaho kotoa pē, \q2 pe naʻaku fiefia maʻuaipē i hono ʻao; \q1 \v 31 Naʻaku fiefia ʻi he ngaahi potu ʻo māmani ʻoku kakai, \q2 pea naʻe ʻi he fānau ʻae tangata ʻa ʻeku fiefiaʻanga. \b \q1 \v 32 “Ko ia, ʻE fānau, mou fanongo mai kiate au: \q2 he ʻoku monūʻia ia ʻoku tokanga ki hoku ngaahi hala. \q1 \v 33 Mou fanongo ki he akonaki, pea mou poto, \q2 pea ʻoua naʻa mou taʻetokanga ki ai. \q1 \v 34 ‌ʻOku monūʻia ʻae tangata ʻoku fanongo kiate au, \q2 ʻo ne tatali ʻi he ʻaho kotoa pē ʻi hoku ngaahi matapā, \q2 ʻo ne nofo ʻi hoku veʻe matapā. \q1 \v 35 He ko ia ʻoku ne maʻu au ʻoku ne maʻu ʻae moʻui, \q2 pea ʻe ʻiate ia ʻae ongoongolelei meia Sihova.” \q1 \v 36 Ka ko ia ʻoku fai angahala kiate au, ʻoku ne fai kovi ki hono laumālie ʻoʻona: \q2 ʻoku ʻofa ki he mate ʻakinautolu kotoa pē ʻoku fehiʻa kiate au. \c 9 \cd \it 1 Ko e ngāue, 4 Mo e akonaki ʻoe poto. 13 Ko e anga, 16 Mo e hē ʻoe vale.\it* \q1 \v 1 Kuo langa ʻe he poto ʻa hono fale, \q2 pea kuo ne tā mai ʻa hono pou ʻe fitu. \q1 \v 2 Kuo ne tāmateʻi ʻene fanga manu; \q2 kuo ne huʻi ʻene uaine; \q2 kuo ne teuteu foki hono keinangaʻanga. \q1 \v 3 Kuo ne fekau atu ʻene kau kaunanga; \q2 ʻoku kalanga ia mei he ngaahi potu māʻolunga ʻoe kolo, \q1 \v 4 “Ko hai ia ʻoku taʻepoto ke afe mai ia ki heni:” \q2 pea ʻoku lea ia, ʻo pehē, kiate ia ʻoku taʻeʻilo, \q1 \v 5 “Haʻu, ʻo kai ʻi heʻeku mā, \q2 ʻo inu ʻi he uaine kuo u huʻi ʻeau. \q1 \v 6 Liaki ʻae kau vale, ka ke moʻui; \q2 pea ke ʻalu ʻi he hala ʻoe faʻa ʻilo.” \b \q1 \v 7 Ko ia ʻoku valoki ki he tangata manuki ʻoku fakamā ai ia: \q2 pea ʻoku pani ʻuli ia ʻaia ʻoku ne valokiʻi ʻae tangata angakovi. \q1 \v 8 ‌ʻOua naʻa valoki ki he tangata manuki, telia naʻa ne fehiʻa kiate koe: \q2 takitalaʻi ʻae tangata poto, pea ʻe ʻofa ai ia kiate koe. \q1 \v 9 ‌ʻAko ki he tangata poto, pea ʻe ʻāsili ai ʻene poto: \q2 akonakiʻi ʻae angatonu, pea ʻe tupulekina ai ʻa ʻene ʻilo. \q1 \v 10 Ko e manavahē kia Sihova ko e kamataʻanga ia ʻoe poto: \q2 pea ko e ʻilo ʻoe māʻoniʻoni ko e fakakaukau poto ia. \q1 \v 11 He ko e meʻa ʻiate au ʻe fakalahi ho ngaahi ʻaho, \q2 pea ʻe fakalahi mo e taʻu ʻo hoʻo moʻui. \q1 \v 12 Kapau ko e poto koe, ʻoku ke poto pe maʻau: \q2 ka ke ka taukae, ko koe pe te ke ongoʻi ia. \b \q1 \v 13 ‌ʻOku faʻa longoaʻa ʻae fefine vale: \q2 ʻoku taʻepoto ia, ʻoku ʻikai te ne ʻilo ha meʻa. \q1 \v 14 He ʻoku nofo ia ʻi he matapā ʻo hono fale, \q2 ʻi he hekaʻanga ʻi he ngaahi potu māʻolunga ʻoe kolo, \q1 \v 15 Ke ui ki he kakai fononga, \q2 ʻakinautolu ʻoku ʻalu totonu atu ʻi honau hala: \q1 \v 16 “Ko hai ia ʻoku taʻepoto, ke afe mai ia ki heni:” \q2 pea ʻoku ne lea, ʻo pehē kiate ia, ʻoku taʻeʻilo, \q2 \v 17 “ko e vai ʻoku kaihaʻasi ʻoku melie ia, \q2 pea ʻoku ifoifo lelei ʻae mā ʻoku kai fakafufū.” \q1 \v 18 Ka ʻoku ʻikai ke ne ʻilo ʻoku ʻi ai ʻae mate; \q2 pea ʻoku ʻi he loloto ʻo heli ʻae kakai kuo ne fakaafe. \c 10 \cd \it 1–32 ʻOku tuʻu ʻae ngaahi fakamatala ʻi he vahe ni ki he fai lelei mo e fai kovi ʻi he ngaahi meʻa kehekehe, ʻo aʻu ki hono uofulu ma nima ʻoe vahe.\it* \p \v 1 Ko e ngaahi lea fakatātā ʻa Solomone. \q1 ʻOku fakafiefiaʻi ʻae tamai ʻe he foha ʻoku poto: \q2 ka ko e tama vale ko e fakaongosia ia ki heʻene faʻē. \q1 \v 2 ‌ʻOku ʻikai ʻaonga ʻae koloa ʻoe angahala ka ʻoku fakamoʻui mei he mate ʻe he māʻoniʻoni. \q1 \v 3 ‌ʻE ʻikai tuku ʻe Sihova ke fiekaia ʻae laumālie ʻoe māʻoniʻoni: \q2 ka ʻoku liʻaki ʻe ia ʻae koloa ʻae angahala. \q1 \v 4 Ko ia ʻoku fai ʻaki ʻae nima vaivai ʻe fakaʻaʻau ia ke masiva: \q2 ka ʻoku fakakoloaʻia ʻe he nima ʻoku faʻa ngāue. \q1 \v 5 Ko e foha poto ia ʻaia ʻoku utu mai ʻi he faʻahitaʻu mafana: \q2 ka ko ia ʻoku mohe ʻi he lolotonga ʻae ututaʻu ko e foha ia ʻoku \add tau \add*mā ai. \q1 \v 6 ‌ʻOku hilifaki ʻae ngaahi tāpuaki ki he ʻulu ʻoe angatonu: \q2 ka ʻoku tāpuni ʻaki ʻae fakamālohi ʻae ngutu ʻoe angakovi. \q1 \v 7 ‌ʻOku monūʻia ʻae fakamanatu ki he angatonu: \q2 ka ʻe popo ʻae hingoa ʻoe angahala. \q1 \v 8 ‌ʻE maʻu ʻae ngaahi fekau ʻekinautolu ʻoku loto poto: \q2 ka ʻe hinga ʻae vale ʻoku faʻa lau. \q1 \v 9 ‌ʻOku ʻalu mālohi ia ʻaia ʻoku ʻeveʻeva ʻi he angatonu: \q2 ka ko ia ʻoku femioʻaki hono ngaahi hala ʻe ʻiloa ia. \q1 \v 10 ‌ʻOku tupu ʻae mamahi ʻiate ia ʻoku kakamo ʻaki hono mata: \q2 pea ʻe hinga ʻae vale ʻoku faʻa lau. \q1 \v 11 Ko e ngutu ʻoe tangata māʻoniʻoni ko e matavai ʻoe moʻui: \q2 ka ʻoku tāpuni ʻaki ʻae fakamālohi ʻae ngutu ʻoe angakovi. \q1 \v 12 ‌ʻOku tupu mei he fehiʻa ʻae fekeʻikeʻi: \q2 ka ʻoku ʻufiʻufi ʻe he ʻofa ʻae angahala kotoa pē. \q1 \v 13 ‌ʻOku ʻilo ʻae poto ʻi he loungutu ʻoʻona ʻoku faʻa ʻilo: \q2 ka ko e meʻa tā ki he tuʻa ʻoʻona ʻoku masiva fakakaukau. \q1 \v 14 ‌ʻOku tokonaki ʻe he kakai poto ʻae ʻilo: \q2 ka ʻoku ofi ʻae ngutu ʻoe vale ki he fakaʻauha. \q1 \v 15 Ko e kolo mālohi ʻoe tangata koloaʻia ko ʻene koloa: \q2 ka ʻe ʻauha ʻae masiva ko ʻenau masiva. \q1 \v 16 ‌ʻOku tautonu ki he moʻui ʻae ngāue ʻae māʻoniʻoni: \q2 ka ko e fua ʻoe kakai angakovi ki he angahala. \q1 \v 17 Ko ia ʻoku ne maʻu ʻae tala fakapoto ʻoku ʻi he hala ki he moʻui: \q2 ka ko ia ʻoku liʻaki ʻae valoki ʻoku hē ia. \q1 \v 18 Ko ia ʻoku fufū ʻene fehiʻa ʻaki ʻae loungutu loi, \q2 mo ia ʻoku lea ʻaki ʻae meʻa fakakoviʻi, ʻoku fakatou vale. \q1 \v 19 ‌ʻI he lahi ʻoe lea ʻoku ʻikai ke masiva ia ʻi he angahala: \q2 ka ko e poto ia ʻaia ʻoku taʻofi ki hono loungutu. \q1 \v 20 ‌ʻOku tatau mo e siliva lelei ʻae ʻelelo ʻoe angatonu: \q2 ka ʻoku taʻeʻaonga ʻae loto ʻoe angahala. \q1 \v 21 ‌ʻOku fafangaʻi ʻae toko lahi ʻe he loungutu ʻoe māʻoniʻoni: \q2 ka ʻoku mate ʻae kakai vale koe meʻa ʻi heʻenau masiva poto. \q1 \v 22 Ko e tāpuaki meia Sihova, ʻoku ne fakamaʻumeʻaʻi, \q2 pea ʻoku ʻikai te ne ʻomi mo ia ha mamahi. \q1 \v 23 ‌ʻOku hangē ko e meʻa vaʻinga ki he vale ʻa ʻene fai kovi: \q2 ka ʻoku ʻi he tangata faʻa fakakaukau ʻae poto. \q1 \v 24 ‌ʻE hoko mai pe ki he angahala ʻa ʻene manavahē: \q2 ka ʻe foaki ki he māʻoniʻoni ʻae meʻa ʻoku ne holi ki ai. \q1 \v 25 ‌ʻO hangē ko e mole atu ʻae ʻahiohio, ʻoku pehē ʻae angahala: \q2 ka ʻoku ʻi he māʻoniʻoni ʻae tuʻunga taʻengata. \q1 \v 26 ‌ʻO hangē ko e vaimahi ki he nifo, mo e ʻohuafi ki he mata, \q2 ʻoku pehē ʻae fakapikopiko kiate kinautolu ʻoku nau fekaua ia. \q1 \v 27 ‌ʻOku fakalahi ʻae ngaahi ʻaho ʻe he manavahē kia Sihova: \q2 ka ʻe fakanounou ʻae ngaahi taʻu ʻoe angahala. \q1 \v 28 Ko e ʻamanaki lelei ʻoe māʻoniʻoni ko e fiefia ia: \q2 ka ʻe ʻauha ʻae ʻamanaki ʻoe angahala. \q1 \v 29 Ko e hala ʻo Sihova ko e mālohi ia ki he angatonu: \q2 ka ʻe hoko ʻae fakaʻauha kiate kinautolu ʻoku ngāue ʻi he angahala. \q1 \v 30 ‌ʻE ʻikai ʻaupito faʻa ueʻi ʻae māʻoniʻoni ʻo taʻengata: \q2 pea ʻe ʻikai nofo ʻi māmani ʻae kakai angahala. \q1 \v 31 ‌ʻOku ʻomi mei he ngutu ʻoe angatonu ʻae poto: \q2 ka ʻe motuhi ʻae ʻelelo ʻoe talangataʻa. \q1 \v 32 ‌ʻOku ʻilo ʻe he loungutu ʻoe māʻoniʻoni ʻae meʻa ʻoku lelei: \q2 ka ʻoku lea ʻaki ʻae kovi ʻe he ngutu ʻoe angahala. \c 11 \cd \it 1–31 Pea hokohoko atu ki he ngaahi vahe hoko...\it* \q1 \v 1 Ko e fai kākā ʻi he fakamamafa meʻa ko e fakalielia kia Sihova: \q2 ka ʻoku ne leleiʻia ʻi he fakamamafa totonu. \q1 \v 2 ‌ʻOka hoko ʻae fielahi, ʻoku hoko foki mo e mā: \q2 ka ʻoku ʻi he angavaivai ʻae poto. \q1 \v 3 ‌ʻE fakahinohinoʻi ʻae angatonu ʻe heʻenau fai totonu: \q2 ka ʻe fakaʻauha ʻae angahala ʻe heʻenau talangataʻa. \q1 \v 4 ‌ʻOku ʻikai ʻaonga ʻae koloa ʻi he ʻaho ʻoe houhau: \q2 ka ʻoku fakahaofi mei he mate ʻae māʻoniʻoni. \q1 \v 5 ‌ʻE fakatonutonu ʻae hala ʻoe haohaoa ʻi heʻene māʻoniʻoni: \q2 ka ʻe hinga ʻae angahala ʻi heʻene angahala ʻaʻana. \q1 \v 6 ‌ʻE fakamoʻui ʻae māʻoniʻoni ʻi heʻenau angatonu: \q2 ka ʻe moʻua ʻae angahala ʻi heʻenau kovi ʻanautolu. \q1 \v 7 ‌ʻOka mate ʻae tangata angahala, ʻe ʻauha ai ʻene ʻamanaki: \q2 pea ʻoku ʻauha mo e ʻamanaki ʻoe taʻeangatonu. \q1 \v 8 ‌ʻOku fakamoʻui ʻae māʻoniʻoni mei he mamahi, \q2 pea kuo tongia ia ʻe he tangata angahala. \q1 \v 9 ‌ʻOku fakamalaʻia ʻe he tangata kākā ʻa hono kāinga ʻaki hono ngutu: \q2 ka ko e meʻa ʻi he ʻilo ʻe fakamoʻui ʻae angatonu. \q1 \v 10 ‌ʻOku fiefia ʻae kolo ʻi he monūʻia ʻae māʻoniʻoni: \q2 pea ʻi he mate ʻae angahala ʻoku ai ʻae mavava. \q1 \v 11 ‌ʻOku hakeakiʻi ʻae kolo ʻi he tāpuaki ʻoe angatonu: \q2 ka ʻoku holoki hifo ia ʻe he ngutu ʻoe angahala. \q1 \v 12 Ko ia ʻoku masiva poto ʻoku ne fehiʻa ki hono kaungāʻapi: \q2 ka ʻoku fakalongo pē ʻae tangata poto. \q1 \v 13 ‌ʻOku fakahā ʻae ngaahi tala fufū ʻe ia ʻoku fakalanga lau: \q2 ka ko ia ʻoku loto totonu ʻoku ne ʻufiʻufi ʻae meʻa. \q1 \v 14 ‌ʻI he ʻikai ha faʻa fakakaukau ʻoku hinga ʻae kakai: \q2 ka ʻoku ai ʻae maluʻi ʻi he fakakaukau ʻae toko lahi. \q1 \v 15 Ko ia ʻoku ne tongia ha taha foʻou ʻe mamahi ai ia: \q2 pea ko ia ʻoku fehiʻa ke fai ʻae fetongi ʻe tuʻutuʻumālie ia. \q1 \v 16 ‌ʻOku maʻu ʻi he fefine angalelei ʻae ongoongolelei: \q2 pea ʻoku maʻu pe ki he kakai mālohi ʻenau koloa. \q1 \v 17 ‌ʻOku fai lelei ʻe he tangata angaʻofa ki hono laumālie ʻoʻona: \q2 ka ko ia ʻoka anga fakamālohi ʻoku ne fakamamahiʻi hono kakano ʻoʻona. \q1 \v 18 ‌ʻOku fai ʻe he angahala ʻae ngāue fakakākaaʻi: \q2 ka ʻe maʻu ʻae totongi moʻoni ʻe ia ʻoku tūtuuʻi ʻae māʻoniʻoni. \q1 \v 19 ‌ʻO hangē ʻoku fakatau ʻae māʻoniʻoni ki he moʻui: \q2 ʻoku pehē, ko ia ʻoku tulituli pau ki he kovi ʻoku ne fai ia ke ne mate ai ia. \q1 \v 20 Ko kinautolu ʻoku loto pikopiko ʻoku fakalielia kia Sihova: \q2 ka ʻoku fiemālie ia ʻiate kinautolu ʻoku totonu honau hala. \q1 \v 21 Neongo ʻae fepukeaki ʻae nima ʻoe kakai angahala ʻe ʻikai taʻetautea ʻakinautolu: \q2 ka ʻe fakamoʻui ʻae hako ʻoe māʻoniʻoni. \q1 \v 22 ‌ʻO hangē ko e mama koula ʻi he ihu ʻoe puaka, \q2 ʻoku pehē ʻae fefine hoihoifua ʻoku ʻikai ke anga fakapotopoto. \q1 \v 23 ‌ʻOku lelei maʻu pe ʻae holi ʻae kakai māʻoniʻoni: \q2 ka ko e houhau ʻoku ʻamanaki ki ai ʻae angahala. \q1 \v 24 ‌ʻOku ai ʻaia ʻoku faʻa foaki, kae maʻu ai ʻo lahi: \q2 pea ʻoku ai ʻoku taʻofi ʻi he meʻa ʻoku totonu ke fai, \q2 ka ʻoku tupu ai ʻa ʻene masiva. \q1 \v 25 ‌ʻE fakamaʻumeʻaʻi ʻae loto ʻoku faʻa ʻofa: \q2 pea ko ia ʻoku faʻa fakaviviku ʻe fakaviviku ia foki. \q1 \v 26 ‌ʻE fakamalaʻia ia ʻe he kakai ʻaia ʻoku taʻofi ʻae meʻakai: \q2 ka ʻe hilifaki ʻae monūʻia ki hono ʻulu ʻaia ʻoku faʻa fakatau ia. \q1 \v 27 ‌ʻOku maʻu ʻae ongoongolelei ʻe ia ʻoku kumi fakamātoato ki he lelei: \q2 ka ko ia ʻoku kumi ki he kovi, ʻe hoko mai pe ia kiate ia. \q1 \v 28 ‌ʻE hinga ia ʻaia ʻoku falala ki heʻene koloa: \q2 ka ʻe tupu ʻae māʻoniʻoni ʻo hangē ko e vaʻa. \q1 \v 29 Ko ia ʻoku faʻa fakafiuʻi ʻa hono fale ʻoʻona, ʻe maʻu pe ʻe ia ʻae matangi: \q2 pea ʻe hoko ʻae vale ko e tamaioʻeiki kiate ia ʻoku poto hono loto. \q1 \v 30 Ko e fua ʻoe māʻoniʻoni ʻoku hangē ko e ʻakau ʻoe moʻui; \q2 pea ko ia ʻoku lavaʻi ʻae ngaahi laumālie ʻoku poto ia. \q1 \v 31 Vakai, ʻe maʻu totongi ʻae māʻoniʻoni ʻi he māmani: \q2 ka ʻe lahi hake ʻene maʻu totongi ʻe he angakovi mo e angahala. \c 12 \cd \it 1–28 Pea hokohoko atu ki he ngaahi vahe hoko...\it* \q1 \v 1 Ko ia ʻoku manako ki he ako ʻoku manako ki he poto: \q2 ka ko ia ʻoku fehiʻa ki he valoki ʻoku anga fakamanu ia. \q1 \v 2 ‌ʻOku finangalo lelei ʻa Sihova ki he tangata angalelei: \q2 ka ʻe fakamaau ʻe ia ʻae tangata ʻoku filioʻi kovi. \q1 \v 3 ‌ʻE ʻikai fokotuʻumaʻu ha tangata ʻe he angahala: \q2 ka ʻe ʻikai ngaue ʻae aka ʻoe māʻoniʻoni. \q1 \v 4 Ko e fefine angalelei ko e tatā ia ki hono husepāniti: \q2 ka ko ia ʻoku fakamā ʻoku hangē ia ko e popo ki hono ngaahi hui. \q1 \v 5 ‌ʻOku totonu ʻae ngaahi mahalo ʻae māʻoniʻoni: \q2 ka ko e ngaahi fakakaukau ʻae angahala ko e kākā ia. \q1 \v 6 ‌ʻOku alea ʻae angahala ke tatali toitoi ke lilingi toto: \q2 ka ʻoku fakamoʻui ʻakinautolu ʻe he ngutu ʻoe angatonu. \q1 \v 7 ‌ʻOku tulaki hifo ʻae angahala, pea ʻikai ʻakinautolu: \q2 ka ʻe tuʻumaʻu ʻae fale ʻoe māʻoniʻoni. \q1 \v 8 ‌ʻE fakamālōʻia, ʻae tangata ʻo fakatatau ki heʻene poto: \q2 ka ʻe manukiʻi ia ʻaia ʻoku loto talangataʻa. \q1 \v 9 Ko ia ʻoku fehiʻanekina, ka ʻoku tauhi ia ʻe ia pe, \q2 ʻoku lelei lahi hake ia ʻiate ia ʻoku fakaongoongolelei ia, ʻe ia pe, kae masiva meʻakai. \q1 \v 10 ‌ʻOku tokangaʻi ʻe he tangata māʻoniʻoni ʻae moʻui ʻa ʻene manu: \q2 ka ko e manavaʻofa ʻae angahala ko e fakamālohi pe ia. \q1 \v 11 Ko ia ʻoku faʻa keli hono potu kelekele ʻe mākona ia ʻi he meʻakai: \q2 ka ko ia ʻoku muimui ki he kakai vale ʻoku masiva ia ʻi he ʻilo. \q1 \v 12 ‌ʻOku manako ʻae angahala ki he kolo ʻae kakai angakovi: \q2 ka ʻoku tupu ʻae fua mei he aka ʻoe māʻoniʻoni. \q1 \v 13 ‌ʻOku tauheleʻi ʻae angahala ʻe he talangataʻa ʻa hono loungutu: \q2 ka ʻe hao mai ʻae angatonu mei he kovi. \q1 \v 14 ‌ʻE fakamākona ʻae tangata ʻaki ʻae lelei ʻi he fua ʻo hono ngutu: \q2 pea ʻe ʻomi ki he tangata ʻae tupu ʻoe ngāue ʻa hono nima. \q1 \v 15 ‌ʻOku totonu ʻae hala ʻoe vale ʻi hono mata ʻoʻona: \q2 ka ko ia ʻoku ongoʻi ʻae akonaki ʻoku poto ia. \q1 \v 16 ‌ʻOku ʻilo leva ʻae ʻita ʻoe vale: \q2 ka ʻoku ʻufiʻufi ʻe he tangata fakamākukanga ʻae fakamā. \q1 \v 17 Ko ia ʻoku lea ʻaki ʻae moʻoni ʻoku fakahā ʻe ia ʻae māʻoniʻoni: \q2 ka ʻoku fakahā ʻae kākā ʻe he fakamoʻoni loi. \q1 \v 18 ‌ʻOku ai ʻaia ʻoka lea ʻoku hangē ko e tui ʻaki ha heletā: \q2 ka ko e meʻa fakamoʻui ʻae ʻelelo ʻoe poto. \q1 \v 19 ‌ʻE fokotuʻumaʻu ʻo taʻengata ʻae loungutu ʻoku lea ʻaki ʻae moʻoni: \q2 ka ʻoku ʻosi ʻi he kemo pe taha ʻae ʻelelo ʻoku loi. \q1 \v 20 ‌ʻOku ai ʻae kākā ʻi he loto ʻonautolu ʻoku filioʻi kovi: \q2 ka ʻoku ai ʻae fiefia kiate kinautolu ʻoku alea ki he melino. \q1 \v 21 ‌ʻOku ʻikai ha kovi ʻe hoko ki he angatonu: \q2 ka ʻe fakafonu ʻaki ʻae kovi ʻae angahala. \q1 \v 22 Ko e meʻa fakalielia kia Sihova ʻae loungutu faʻa loi: \q2 ka ʻoku fiefia ia ʻiate kinautolu ʻoku fai fakamoʻomoʻoni. \q1 \v 23 ‌ʻOku fakafufū ʻe he tangata fakamākukanga ʻa ʻene ʻilo: \q2 ka ʻoku fakahā ʻe he loto ʻoe vale ʻae vale. \q1 \v 24 ‌ʻE maʻu ʻae pule ʻe he nima ʻoe faʻa ngāue: \q2 ka ʻe moʻulaloa ki he tukuhau ʻaia ʻoku fakapikopiko. \q1 \v 25 Ko e māfasia ʻi he loto ʻoe tangata ʻoku mapelu ai ia: \q2 ka ʻoku fakafiefiaʻi ia ʻe he lea lelei. \q1 \v 26 ‌ʻOku lelei hake ʻae māʻoniʻoni ʻi hono kaungāʻapi: \q2 ka ʻoku kākāʻia ʻae angahala ʻe honau hala. \q1 \v 27 ‌ʻOku ʻikai ke taʻo ʻe he tangata fakapikopiko ʻae meʻa naʻa ne maʻu ʻi heʻene tuli: \q2 ka ʻoku mahuʻinga ʻae koloa ʻoe tangata faʻa ngāue. \q1 \v 28 ‌ʻOku ai ʻae moʻui ʻi he hala ʻoe māʻoniʻoni, \q2 pea ʻi hono ʻalunga ʻoku ʻikai ai ha mate. \c 13 \cd \it 1–25 Pea hokohoko atu ki he ngaahi vahe hoko...\it* \q1 \v 1 ‌ʻOku ongoʻi ʻe he foha ʻoku poto ʻae akonaki ʻa ʻene tamai: \q2 ka ʻoku ʻikai ke maʻu ʻae valoki ʻe he faʻa manuki. \q1 \v 2 ‌ʻE kai ʻe he tangata ʻae lelei ʻi he fua ʻo hono ngutu: \q2 ka ʻe hoko ʻae fakamālohi ki he laumālie ʻoe kakai fai kovi. \q1 \v 3 Ko ia ʻoku vakai ki hono ngutu, ʻoku tauhi ʻe ia ʻene moʻui: \q2 ka ʻe hoko ʻae fakaʻauha kiate ia ʻoku fakamanga lahi hono loungutu. \q1 \v 4 ‌ʻOku holi ʻae laumālie ʻoe fakapikopiko, ka ʻoku ʻikai te ne maʻu ha meʻa: \q2 ka ʻe fafangaʻi ʻae laumālie ʻoe faʻa ngāue. \q1 \v 5 ‌ʻOku fehiʻa ki he loi ʻae tangata māʻoniʻoni: \q2 ka ko e tangata angahala ko e fakalielia ia, pea ʻoku hoko ia ʻo mā. \q1 \v 6 ‌ʻOku fokotuʻumaʻu ʻi hono hala ʻe he māʻoniʻoni ʻaia ʻoku angatonu; \q2 ka ʻoku tulaki hifo ʻe he kovi ʻaia ʻoku angahala. \q1 \v 7 ‌ʻOku ai ʻaia ʻoku ne fakamaʻumeʻaʻi ia, ka ʻoku ne masiva pe: \q2 pea ʻoku ai ʻaia ʻoku ne fakamasivaʻi ia, ka ʻoku maʻu ʻe ia ʻae koloa lahi. \q1 \v 8 Ko e koloa ʻae tangata ko e huhuʻi ia ʻo ʻene moʻui: \q2 ka ʻoku ʻikai fanongo ki he valoki ʻae masiva. \q1 \v 9 ‌ʻOku fiefia ʻae maama ʻoe māʻoniʻoni ka ʻe tāmateʻi ʻae maama ʻoe angahala. \q2 \v 10 ‌ʻOku tupu pe ʻi he fielahi ʻae fekeʻikeʻi: \q2 ka ʻoku maʻu ʻae poto ʻekinautolu kuo akonakiʻi lelei. \q1 \v 11 Ko e koloa ʻoku maʻu ʻi he vikiviki ʻe fakaʻaʻau ia ke ʻosi: \q2 ka ʻe fakalahi ia kiate ia ʻoku tānaki ʻi he faʻa ngāue. \q1 \v 12 ‌ʻOku pongia ʻae loto ʻi he ʻamanaki ʻoku tuai ʻene hoko: \q2 pea ka hoko mai ʻaia ʻoku holi ki ai, ʻoku hangē ia ko e ʻakau ʻoe moʻui. \q1 \v 13 ‌ʻE fakaʻauha ia ʻaia ʻoku fehiʻa ki he folofola: \q2 ka ʻe fiemālie pe ia ʻaia ʻoku manavahē ki he fekau. \q1 \v 14 Ko e fono ʻae poto ko e matavai ia ʻoe moʻui, \q2 ke tau hao ai mei he ngaahi tauhele ʻoe mate. \q1 \v 15 ‌ʻOku tupu mei he fakakaukau lelei ʻae ʻofa: \q2 ka ʻoku faingataʻa ʻae hala ʻoe kakai angahala. \q1 \v 16 ‌ʻOku faʻa kau ki he ʻilo ʻae tangata fakapotopoto: \q2 ka ʻoku fakahā pe ʻe he vale ʻa ʻene vale. \q1 \v 17 ‌ʻOku tō ki he kovi ʻae talafekau angakovi: \q2 ka ko e fakamoʻui ʻae talafekau ʻoku angatonu. \q1 \v 18 ‌ʻE hoko ʻae masiva mo e mā kiate ia ʻoku ne tekeʻi ʻae akonaki: \q2 ka ʻe hakeakiʻi ia ʻaia ʻoku tokanga ki he valoki. \q1 \v 19 ‌ʻOku huʻamelie ki he laumālie ʻae hoko mai ʻoe meʻa ʻoku tau holi ki ai: \q2 ka ko e meʻa fakalielia ki he vale ʻae tafoki mei he kovi. \q1 \v 20 Ko ia ʻoku ʻaʻeva fakataha mo e kakai poto ʻe poto ai ia: \q2 ka ʻe fakaʻauha ia ʻoku kaumeʻa mo e kakai vale. \q1 \v 21 ‌ʻOku tulia ʻae kau angahala ʻe he kovi: \q2 ka ʻe toe totongi ʻaki ʻae lelei kiate kinautolu ʻoku māʻoniʻoni. \q1 \v 22 ‌ʻOku tuku ʻae tofiʻa ʻe he tangata angalelei ki he fānau ʻa ʻene fānau: \q2 ka ko e koloa ʻae angahala kuo tānaki maʻa e kakai angatonu. \q1 \v 23 ‌ʻOku ai ʻae meʻakai lahi ʻi he faʻa keli ʻae masiva: \q2 ka ʻoku ai ʻoku maumauʻi ko e meʻa ʻi he masiva poto. \q1 \v 24 Ko ia ʻoku ne taʻofi ʻene meʻa kinikinisi ʻoku ne fehiʻa ki hono foha: \q2 ka ko ia ʻoku ʻofa ki ai ʻoku ne tautea ia ʻoka ʻaonga ke fai. \q1 \v 25 ‌ʻOku kai ʻe he māʻoniʻoni ke fakamākona hono laumālie: \q2 ka ʻe fiekaia ʻae kete ʻoe angahala. \c 14 \cd \it 1–35 Pea hokohoko atu ki he ngaahi vahe hoko...\it* \q1 \v 1 ‌ʻOku langa hake hono fale ʻe he fefine kotoa pē ʻoku poto: \q2 ka ʻoku holoki hifo ia ʻe he vale ʻaki hono nima. \q1 \v 2 Ko ia ʻoku ʻeveʻeva ʻi heʻene angatonu ʻoku manavahē ia kia Sihova: \q2 ka ko ia ʻoku pikopiko ʻi hono ngaahi hala ʻoku ne fehiʻa kiate ia. \q1 \v 3 ‌ʻOku ai ʻae vaʻa ʻoe laukau ʻi he ngutu ʻoe vale: \q2 ka ʻoku fakamoʻui ʻae poto ʻe honau loungutu. \q1 \v 4 ‌ʻI he potu ʻoku ʻikai ai ha fanga pulu ʻoku maʻa ai ʻae ʻaiʻanga kai: \q2 ka ʻoku ai ʻae tupu lahi ʻi he mālohi ʻoe pulu. \q1 \v 5 ‌ʻE ʻikai faʻa loi ʻae fakamoʻoni angatonu: \q2 ka ʻe lea loi pe ʻae fakamoʻoni loi. \q1 \v 6 ‌ʻOku kumi ʻae poto ʻe he manuki, ka ʻoku ʻikai te ne ʻilo ia: \q2 ka ʻoku maʻungofua ʻae poto kiate ia ʻoku fakakaukau. \q1 \v 7 ‌ʻAlu atu mei he ʻao ʻoe tangata vale, \q2 ʻoka ke ka mamata ʻoku ʻikai ʻiate ia ʻae loungutu ʻoe poto. \q1 \v 8 Ko e poto eni ʻae fakamākukanga ke ne ʻilo pe hono hala: \q2 ka ko e vaʻinga ʻae vale ko e kākā ia. \q1 \v 9 ‌ʻOku manukiʻi ʻae angahala ʻe he kakai vale: \q2 ka ʻoku ai ʻae lelei ʻi he haʻohaʻonga ʻoe māʻoniʻoni. \q1 \v 10 ‌ʻOku ʻilo ʻe he loto ʻa ʻene mamahi ʻaʻana: \q2 pea ʻoku ʻikai ke kau ha taha kehe ʻi heʻene fiefia. \q1 \v 11 ‌ʻE holoki hifo ʻae fale ʻoe angahala: \q2 ka ʻe maʻu pe ʻae lelei ʻi he fale fehikitaki ʻoe angatonu. \q1 \v 12 ‌ʻOku ai ʻae hala ʻoku matamata totonu ki he tangata, \q2 ka ko hono ngataʻanga ko e ngaahi hala ʻoe mate. \q1 \v 13 ‌ʻI he lolotonga ʻae kata, ʻoku mamahi ai ʻae loto: \q2 pea ko e ikuʻanga ʻoe vākē ko ia ko e māfasia. \q1 \v 14 ‌ʻE fakafonu ʻaia ʻoku fakaholomui ʻi loto ʻaki hono ngaahi hala ʻoʻona: \q2 pea ʻe mākona ʻae tangata angalelei meiate ia pe. \q1 \v 15 ‌ʻOku tui ʻe he taʻepoto ki he lea kotoa pē: \q2 ka ʻoku tokanga lahi ʻaia ʻoku anga fakapotopoto ki heʻene ʻalu. \q1 \v 16 ‌ʻOku manavahē ʻae tangata poto, ʻo ne fakamamaʻo mei he kovi: \q2 ka ʻoku fakalili ʻae vale, mo faʻa polepole. \q1 \v 17 ‌ʻOku fai vale ia ʻaia ʻoku ʻita vave: \q2 pea ʻoku tupu ʻae fehiʻa ki he tangata ʻoku filioʻi kovi. \q1 \v 18 ‌ʻOku maʻu ʻe he fakavalevale ʻae vale: \q2 ka ʻoku tatā ʻaki ʻae poto ʻaia ʻoku fakamākukanga. \q1 \v 19 ‌ʻOku punou ʻae angakovi ʻi he ʻao ʻoe angalelei: \q2 pea mo e angahala ʻi he matapā ʻoe māʻoniʻoni. \q1 \v 20 ‌ʻOku fehiʻanekina ʻae tangata masiva ʻe hono kaungāʻapi: \q2 ka ʻoku toko lahi ʻakinautolu ʻoku ʻofa ki he koloaʻia. \q1 \v 21 Ko ia ʻoku fehiʻa ki hono kaungāʻapi ko e fai hala ia: \q2 ka ʻoku monūʻia ia ʻaia ʻoku angaʻofa ki he masiva. \q1 \v 22 ‌ʻIkai ʻoku hē ʻakinautolu ʻoku filioʻi kovi? \q2 Ka ʻe ʻoe kakai ʻoku filioʻi lelei ʻae ʻaloʻofa mo e moʻoni. \q1 \v 23 ‌ʻOku ai hono ʻaonga ʻoe ngāue kotoa pē: \q2 ka ko e faʻa lea ʻae loungutu ʻoku tupu ai ʻae masiva. \q1 \v 24 Ko e koloa ʻae poto ko honau tatā ia: \q2 ka ko e fai vale ʻae vale ko honau vale ia. \q1 \v 25 ‌ʻOku fakamoʻui ʻae ngaahi laumālie ʻe he fakamoʻoni ʻoku moʻoni: \q2 ka ʻoku lea ʻaki ʻae loi ʻe he fakamoʻoni loi. \q1 \v 26 ‌ʻOku ai ʻae falala mālohi ʻi he manavahē kia Sihova: \q2 pea ʻe maʻu ʻe heʻene fānau ʻae potu hūfanga. \q1 \v 27 Ko e manavahē kia Sihova ko e matavai ia ʻoe moʻui, \q2 ke tau hao ai mei he ngaahi tauhele ʻoe mate. \q1 \v 28 ‌ʻOku ongoongo lahi ha tuʻi ʻi he toko lahi ʻo hono kakai: \q2 ka ko e masiva kakai ko e vaivaiʻanga ia ʻoe houʻeiki. \q1 \v 29 ‌ʻOku poto lahi ia ʻaia ʻoku fakatuotuai ʻene ʻita: \q2 ka ko ia ʻoku ʻoho vave hono loto ʻoku fakahikihiki ʻe ia ʻae vale. \q1 \v 30 Ko e loto angamalū ko e moʻui ia ʻae kakano: \q2 ka koe meheka koe fakapopo ia ʻoe ngaahi hui. \q1 \v 31 Ko ia ʻoku fakamālohiʻi ʻae masiva ʻoku manukiʻi ʻe ia ʻa hono Tupuʻanga: \q2 ka ko ia ʻoku fakaʻapaʻapa kiate ia, ʻoku angaʻofa ia ki he masiva. \q1 \v 32 ‌ʻOku kapusi atu ʻae angakovi ʻi heʻene angahala: \q2 ka ʻoku maʻu ʻe he māʻoniʻoni ʻae ʻamanaki lelei ʻi heʻene mate. \q1 \v 33 ‌ʻOku nofo ʻae poto ʻi he loto ʻo ia ʻoku maʻu ʻae faʻa ʻilo: \q2 ka ʻoku fakahā mai ʻaia ʻoku ʻi he loto ʻoe kakai vale. \q1 \v 34 ‌ʻOku hiki hake ʻe he māʻoniʻoni ʻae puleʻanga. \q2 ka ko e meʻa fakamā ʻae angahala ki he ngaahi puleʻanga. \q1 \v 35 ‌ʻOku ʻofeina ʻe he tuʻi ʻae tamaioʻeiki ʻoku poto: \q2 ka ʻoku houhau ia kiate ia ʻoku tupu mei ai ʻae mā. \c 15 \cd \it 1–33 Pea hokohoko atu ki he ngaahi vahe hoko...\it* \q1 \v 1 ‌ʻOku tekeʻi atu ʻae houhau ʻe he tali fakavaivai: \q2 ka ʻoku fakatupu ʻae ʻita ʻi he lea fakamamahi. \q1 \v 2 ‌ʻOku ngāue totonu ʻaki ʻae ʻilo ʻe he ʻelelo ʻoe poto: \q2 ka ʻoku malingi ʻae vale mei he ngutu ʻoe vale. \q1 \v 3 ‌ʻOku ʻi he potu kotoa pē ʻae fofonga ʻo Sihova, \q2 ʻo ne ʻafioʻi ʻae kovi mo e lelei. \q1 \v 4 Ko e ʻelelo fakamoʻui ko e ʻakau ia ʻoe moʻui: \q2 pea ka talangataʻa ia ko e maumau ia ʻoe laumālie. \q1 \v 5 ‌ʻOku fehiʻa ʻae vale ki he akonaki ʻa ʻene tamai: \q2 ka ʻoku fakapotopoto ia ʻaia ʻoku tokanga ki he valoki. \q1 \v 6 ‌ʻOku ai ʻae koloa lahi ʻi he fale ʻoe māʻoniʻoni: \q2 ka ʻoku ai ʻae mamahi ʻi he koloa ʻae angahala. \q1 \v 7 ‌ʻOku tufa atu ʻae poto ʻe he loungutu ʻoe poto: \q2 ka ʻoku ʻikai ke fai pehē ʻe he loto ʻoe vale. \q1 \v 8 Ko e meʻa fakalielia kia Sihova ʻae feilaulau ʻae angahala: \q2 ka ko e lotu ʻae angatonu ʻoku ne fiemālie ai. \q1 \v 9 Ko e meʻa fakalielia kia Sihova ʻae hala ʻoe angakovi: \q2 ka ʻoku ne ʻofa kiate ia ʻoku muimui ki he māʻoniʻoni. \q1 \v 10 Ko e meʻa fakamamahi ʻae tautea kiate ia kuo liʻaki ʻae hala: \q2 pea ko ia ʻoku fehiʻa ki he valoki ʻe mate ia. \q1 \v 11 ‌ʻOku ʻi he ʻao ʻo Sihova ʻa hētesi pea mo e fakaʻauha: \q2 kae muʻa hake ʻae loto ʻoe fānau ʻae tangata! \q1 \v 12 ‌ʻOku ʻikai ʻofa ʻae tangata manuki kiate ia ʻoku valokiʻi ia: \q2 pea ʻoku ʻikai fie ʻalu atu ia ki he poto. \q1 \v 13 ‌ʻOku fakafiefiaʻi ʻae mata ʻe he loto ʻoku fiemālie: \q2 ka ʻoku maumauʻi ʻae laumālie ʻe he mamahi ʻoe loto. \q1 \v 14 ‌ʻOku kumi ki he poto ʻe he loto ʻoʻona ʻoku faʻa ʻilo: \q2 ka ʻoku kai ʻae vale ʻe he ngutu ʻoe kakai vale. \q1 \v 15 ‌ʻOku kovi ʻae ʻaho kotoa pē ʻonautolu ʻoku mamahi: \q2 ka ʻoku fai kātoanga maʻuaipē ia ʻaia ʻoku loto fiemālie. \q1 \v 16 ‌ʻOku lelei lahi hake ʻae meʻa siʻi mo e manavahē kia Sihova, \q2 ʻi he koloa lahi ʻoku maʻu mo e kovi. \q1 \v 17 ‌ʻOku lelei hake ʻae meʻakai ʻaki ʻae louʻakau pea ai mo e ʻofa, \q2 ʻi he kai ha pulu kuo fafanga, kae maʻu mo e fehiʻa. \q1 \v 18 ‌ʻOku fakatupu ʻe he tangata faʻa ʻita ʻae feʻiteʻitani: \q2 ka ʻoku lolomi ʻae feʻiteʻitani ʻe ia ʻoku fakatotoka ki he ʻita. \q1 \v 19 ‌ʻOku tatau ʻae hala ʻoe tangata fakapikopiko mo e ʻā ʻakau talatala: \q2 ka ʻoku hangamālie ʻae hala ʻoe māʻoniʻoni. \q1 \v 20 ‌ʻOku fakafiefiaʻi ʻae tamai ʻe he foha ʻoku poto: \q2 ka ʻoku fehiʻa ʻae tangata vale ki heʻene faʻē. \q1 \v 21 Ko e vale ko e fakafiefia ia kiate ia ʻoku taʻemaʻu ʻae poto: \q2 ka ʻoku ʻeveʻeva ʻi he angatonu ʻae tangata ʻoku faʻa ʻilo. \q1 \v 22 ‌ʻOku ʻikai hoko ʻae ngaahi meʻa kuo tuʻutuʻuni, ko e meʻa ʻi he masiva fakakaukau: \q2 ka ʻi he tokolahi hono kau fakakaukauʻi ʻoku toki maʻu ai ia. \q1 \v 23 ‌ʻOku maʻu ʻe he tangata ʻae fiefia ʻi he lea ʻa hono ngutu: \q2 pea ko e lea ʻoku fai ʻi hono kuonga totonu, hono ʻikai lelei fau ia! \q1 \v 24 ‌ʻOku māʻolunga ʻae hala ʻoe moʻui kiate kinautolu ʻoku poto, \q2 koeʻuhi ke nau hao mei heli ʻoku ʻi lalo. \q1 \v 25 ‌ʻE fakaʻauha ʻe Sihova ʻae fale ʻoe fielahi: \q2 ka ʻe fokotuʻumaʻu ʻe ia ʻae kauhala ʻoe fefine kuo mate hono husepāniti. \q1 \v 26 Ko e meʻa fakalielia kia Sihova ʻae ngaahi mahalo ʻae angakovi: \q2 ka ko e ngaahi lea ʻae māʻoniʻoni ko e ngaahi lea ia ʻoku lelei. \q1 \v 27 Ko ia ʻoku manumanu ki he koloa, ʻoku fakafiuʻi ʻe ia hono fale ʻoʻona; \q2 ka ko ia ʻoku fehiʻa ki he ngaahi meʻa foaki ʻe moʻui ia. \q1 \v 28 ‌ʻOku fakakaukau ʻe he loto ʻoe māʻoniʻoni ʻae lea te ne tali ʻaki: \q2 ka ʻoku malingi mei he ngutu ʻoe angahala ʻae ngaahi meʻa kovi. \q1 \v 29 ‌ʻOku mamaʻo ʻaupito ʻa Sihova mei he angahala: \q2 ka ʻoku ne ongoʻi ʻae lotu ʻae māʻoniʻoni. \q1 \v 30 ‌ʻOku fiefia ʻae loto ʻi he maama ʻoe mata: \q2 pea ʻoku tupu ʻi he ongoongolelei ʻae huhuʻa ʻoe hui. \q1 \v 31 Ko e telinga ʻoku fakafanongo ki he valoki fakamoʻui, \q2 ʻe nofomaʻu ia ʻi he haʻohaʻonga ʻoe poto. \q1 \v 32 Ko ia ʻoku manuki ki he akonaki, ʻoku ne fehiʻa ki hono laumālie ʻoʻona: \q2 ka ko ia ʻoku fanongo ki he valoki, ʻoku maʻu ʻe ia ʻae loto poto. \q1 \v 33 Ko e manavahē kia Sihova, ko e akonaki ia ʻoe poto; \q2 pea ʻoku muʻomuʻa ʻae angavaivai ʻi he hakeakiʻi. \c 16 \cd \it 1–33 Pea hokohoko atu ki he ngaahi vahe hoko...\it* \q1 \v 1 ‌ʻOku meia Sihova ʻae teuteu ʻoe loto ʻi he tangata, \q2 pea mo e tali ʻoe ʻelelo. \q1 \v 2 ‌ʻOku maʻa ʻae hala kotoa pē ʻoe tangata ki hono mata ʻoʻona; \q2 ka ʻoku fakamaau ʻe Sihova ʻae ngaahi laumālie. \q1 \v 3 Tuku kia Sihova hoʻo ngāue kotoa pē, \q2 pea ʻe fokotuʻumaʻu ai hoʻo ngaahi mahalo. \q1 \v 4 Kuo ngaohi ʻe Sihova ʻae meʻa kotoa pē maʻana: \q2 ʻio, naʻa mo e kau angahala ki he ʻaho ʻoe kovi. \q1 \v 5 ‌ʻOku fakalielia kia Sihova ʻakinautolu kotoa pē ʻoku loto fielahi: \q2 pea kapau ʻe puke ʻae nima ki he nima, ʻe ʻikai taʻehoko hono tautea. \q1 \v 6 ‌ʻOku fakamaʻa mei he angahala ʻe he ʻaloʻofa mo e moʻoni: \q2 pea ko e meʻa ʻi he manavahē kia Sihova ʻoku tafoki ai ʻae tangata mei he kovi. \q1 \v 7 ‌ʻOka lelei kia Sihova ʻae ngaahi hala ʻoe tangata, \q2 ʻoku ne pule ki hono ngaahi fili ke nau fakalelei mo ia. \q1 \v 8 ‌ʻOku lelei hake ʻae meʻa siʻi mo e māʻoniʻoni, \q2 ʻi he maʻu ʻae koloa lahi ʻi he taʻetotonu. \q1 \v 9 ‌ʻOku fili ʻe he loto ʻoe tangata ki hono hala: \q2 ka ʻoku fakahinohino ʻe Sihova ʻa ʻene ngaahi laka. \q1 \v 10 ‌ʻOku haʻu mei he loungutu ʻoe tuʻi ʻae fakamaau ʻoku totonu: \q2 ʻoku ʻikai fai hala hono ngutu ʻi heʻene fai ʻae fakamaau. \q1 \v 11 Ko e meʻa fakamamafa mo e meʻa fakatatau totonu ʻoku meia Sihova ia: \q2 ko e maka fakamamafa kotoa pē ʻoku ʻi he kato ko ʻene ngāue ia. \q1 \v 12 Ko e meʻa fakalielia ʻae fai angahala ʻae ngaahi tuʻi: \q2 he ʻoku fokotuʻumaʻu ʻae nofoʻa ʻoe tuʻi ʻi he māʻoniʻoni. \q1 \v 13 Ko e fiefiaʻanga ʻoe ngaahi tuʻi ʻae loungutu ʻoku māʻoniʻoni; \q2 pea ʻoku nau ʻofa kiate ia ʻoku lea totonu. \q1 \v 14 Ko e tuputāmaki ʻoe tuʻi ʻoku tatau ia mo e ngaahi talafekau ʻae mate: \q2 ka ʻe lolomi ia ʻe he tangata ʻoku poto. \q1 \v 15 ‌ʻI he maama ʻoe fofonga ʻoe tuʻi ʻoku ai ʻae moʻui; \q2 pea ko ʻene ʻofa ʻoku hangē ia ko e ʻao ʻoe ʻuha mui. \q1 \v 16 He ʻikai ʻoku lelei hake ʻae maʻu ʻoe poto ʻi he maʻu ʻoe koula? \q2 Pea ʻikai ʻoku lelei hake ʻae maʻu ʻae faʻa ʻilo ʻi he fili ki he siliva? \q1 \v 17 Ko e hala motuʻa ʻoe angatonu ko ʻenau afe mei he kovi: \q2 ko ia ʻoku tauhi ki hono hala ʻoku fakamoʻui ʻe ia hono laumālie. \q1 \v 18 ‌ʻOku muʻomuʻa ʻae fielahi ʻi he fakaʻauha, \q2 pea mo e loto angahiki ʻi he hoko ʻae hinga. \q1 \v 19 ‌ʻOku lelei lahi hake ia ke loto angavaivai mo e kakai angavaivai, \q2 ʻi he vahevahe ha koloa kuo maʻu mo e fielahi. \q1 \v 20 ‌ʻE maʻu ʻae lelei ʻe ia ʻoku tokanga fakapotopoto ki ha meʻa: \q2 pea ʻoku monūʻia ia ʻaia ʻoku falala kia Sihova. \q1 \v 21 ‌ʻE ui ʻakinautolu ʻoku loto poto ko e fakamākukanga; \q2 pea ʻoku tupu ʻae poto mei he loungutu ʻoku melie. \q1 \v 22 Ko e faʻa ʻilo ko e matavai ia ʻoe moʻui kiate ia ʻoku maʻu ia: \q2 ka ko e akonaki mei he vale ko e vale pe ia. \q1 \v 23 ‌ʻOku akoʻi ʻe he loto ʻoe poto ʻa hono ngutu, \q2 pea ʻoku ne fakalahi ʻae poto ki hono loungutu. \q1 \v 24 ‌ʻOku tatau mo e ngeʻesi ʻoe hone ʻae lea mālie, \q2 ʻi hono huʻa melie ki he laumālie, pea ko e moʻui ia ki he ngaahi hui. \q1 \v 25 ‌ʻOku ai ʻae hala ʻoku matamata totonu ki he tangata, \q2 ka ko hono ngataʻanga ʻoʻona ko e ngaahi hala ki he mate. \q1 \v 26 Ko ia ʻoku ngaue ʻoku ngāue maʻana: \q2 he ʻoku tangi ai kiate ia ʻa hono ngutu. \q1 \v 27 ‌ʻOku keli hake ʻae kovi ʻe he tangata angakovi: \q2 pea ʻoku ʻi hono loungutu ʻae afi kakaha. \q1 \v 28 ‌ʻOku tūtuuʻi ʻe he tangata angakovi ʻae feʻiteʻitani: \q2 pea ʻoku fakamāvae ʻe he tangata faʻa fafana ʻae kaumeʻa feʻofoʻofani. \q1 \v 29 ‌ʻOku fakahalaʻi ʻe he tangata ʻoku angamālohi ʻa hono kāinga, \q2 ʻo ne tataki ia ki he hala ʻoku ʻikai lelei. \q1 \v 30 ‌ʻOku ne fakamohe hono mata koeʻuhi ke ne fakakaukau ki he ngaahi meʻa ʻoku kovi: \q2 ʻi he ngāue ʻa hono loungutu ʻoku hoko ai ʻae kovi. \q1 \v 31 Ko e ʻuluhinā ko e tatā ia ʻoe ongoongolelei, \q2 ʻo ʻilo ia ʻi he hala ʻoe māʻoniʻoni. \q1 \v 32 Ko ia ʻoku fakatotoka ki he ʻita ʻoku lelei hake ia ʻi ha taha ʻoku mālohi; \q2 pea pehē foki ia ʻoku faʻa pule ki hono loto ʻi ha taha ʻoku hamu ha kolo. \q1 \v 33 ‌ʻOku lī ki he loto kofu ʻae talotalo; \q2 ka ʻoku ʻia Sihova, ʻa hono fakamaauʻi. \c 17 \cd \it 1–28 Pea hokohoko atu ki he ngaahi vahe hoko...\it* \q1 \v 1 ‌ʻOku lelei hake ʻae kihiʻi meʻakai siʻi ʻoku mōmoa, mo e fakalongolongo, \q2 ʻi he fale ʻoku fonu ʻi he meʻakai lelei, ka ʻoku ʻi ai mo e feʻiteʻitani. \q1 \v 2 ‌ʻE pule ʻae tamaioʻeiki ʻoku poto ki he foha ʻoku fai fakamā; \q2 pea ʻe maʻu ʻe ia ha tofiʻa fakataha mo e fānau. \q1 \v 3 Ko e kulo ʻahiʻahiʻi ko e meʻa ia ki he siliva, pea ko e meʻa ki he koula ʻae afi kakaha: \q2 ka ʻoku ʻahiʻahiʻi ʻae loto kotoa pē ʻe Sihova. \q1 \v 4 ‌ʻOku tokanga ʻae tangata fai kovi ki he loungutu ʻoku loi; \q2 pea ʻoku tokanga ʻe ia ʻoku loi ki he ʻelelo ʻoku kovi. \q1 \v 5 Ko ia ʻoku manuki ki he masiva ʻoku valoki ʻe ia ʻa hono Tupuʻanga: \q2 pea ʻe ʻikai fakatonuhiaʻi ʻae tangata ko ia ʻoku fiefia ʻi he hoko ʻae ngaahi kovi. \q1 \v 6 Ko e fānau ʻae fānau ko e tatā ia ʻoe kau mātuʻa: \q2 pea ko e lelei ʻoe fānau ʻa ʻenau ngaahi tamai. \q1 \v 7 ‌ʻOku ʻikai ngali mo e vale ʻae lea lelei: \q2 pea ʻoku taʻengali ʻaupito mo ha ʻeiki ʻae loungutu ʻoku loi. \q1 \v 8 ‌ʻOku tatau ha meʻa foaki mo e maka mahuʻinga ki he mata ʻoʻona ʻoku ne maʻu ia: \q2 he ʻoku lelei pe ia ʻi he potu kotoa pē ʻoku tafoki ia ki ai. \q1 \v 9 ‌ʻOku ʻofeina ia ʻoku faʻa ʻufiʻufi ʻae fai hala: \q2 ka ko ia ʻoku toe lea ʻaki ha meʻa, ko e fakamāvae ia ʻoe kaumeʻa feʻofoʻofani. \q1 \v 10 ‌ʻOku ongongofua ʻae valoki ki he loto ʻoe tangata poto ʻi he kauʻimaea ke liunga teau ki he vale. \q2 \v 11 ‌ʻOku fie talangataʻa pe ʻae tangata angakovi; \q2 pea ko ia ʻe fekau atu ai kiate ia ha taha ʻoku angamālohi. \q1 \v 12 ‌ʻOku lelei hake ke fakafetaulaki ha tangata mo ha pea kuo kaihaʻasi mei ai ʻa hono ʻuhiki, \q2 ʻi he fetaulaki mo ha vale ʻi heʻene vale. \q1 \v 13 Ko ia ʻoku ne totongi ʻaki ʻae kovi ki he lelei, \q2 ʻe ʻikai mavahe ʻae kovi mei hono fale. \q1 \v 14 Ko e kamataʻanga ʻoe feʻiteʻitani ʻoku hangē ko e fakapā mai ʻo ha vai: \q1 ko ia ke tuku ʻā ʻae fekeʻikeʻi ʻi he teʻeki ai hoko ha meʻa. \q1 \v 15 ‌ʻOku fakatou fakalielia kia Sihova ʻaia ʻoku ne fakatonuhiaʻi ʻae halaia, \q2 mo ia ʻoku ne talatalaakiʻi ʻae māʻoniʻoni. \q1 \v 16 Ko e hā eni kuo ʻai ʻae totongi ki he nima ʻoe vale ke ne maʻu ai ʻae poto, \q2 ka ʻoku ʻikai te ne maʻu ha loto ki ai? \v 17 ‌ʻOku ʻofa maʻuaipē ʻae kāinga moʻoni, \q2 pea kuo fanauʻi ho tokoua ke talifaki ʻae ʻaho ʻoe kovi. \q1 \v 18 Ko e tangata ʻoku masiva poto, ʻoku puke ʻe ia ʻae nima, \q2 ʻo ne fai ʻae fakamoʻoni totongi ʻi he ʻao ʻo hono kāinga. \q1 \v 19 Ko ia ʻoku manako ki he feʻiteʻitani ʻoku ʻofa ia ki he kovi: \q2 pea ko ia ʻoku hiki hake hono matapā ʻoku kumi ʻe ia ki he fakaʻauha. \q1 \v 20 ‌ʻOku ʻikai ʻilo ha lelei siʻi ʻe ia ʻoku loto talangataʻa: \q2 pea ʻoku tō hifo ki he kovi ʻaia ʻoku maʻu ʻae ʻelelo kovi. \q1 \v 21 Ko ia ʻoku ne fakatupu ha vale ʻoku ne fai ke ne mamahi ai ia: \q2 pea ʻoku ʻikai maʻu ha fiefia ʻe he tamai ʻae tangata vale. \q1 \v 22 ‌ʻOku tupu ʻae lelei ʻo hangē ha faitoʻo mei he loto ʻoku fiefia: \q2 ka ʻoku fakamōmoa ʻae hui ʻe he laumālie kuo mafesi. \q1 \v 23 ‌ʻOku toʻo mai ʻe he angakovi ha meʻa foaki mei he fatafata, \q2 ke ne taki kehe ʻae hala ʻoe fakamaau. \q1 \v 24 ‌ʻOku ʻi he ʻao ʻoe tangata ʻoku faʻa fakakaukau ʻae poto: \q2 ka ʻoku ʻi he ngaahi ngataʻanga ʻo māmani ʻae mata ʻoe vale. \q1 \v 25 Ko e foha ʻoku vale ko e fakamamahi ia ki heʻene tamai, \q2 mo e ongosia kiate ia naʻe fāʻeleʻi ia. \q1 \v 26 ‌ʻOku ʻikai lelei ke tautea ʻae angatonu: \q2 pe ko e taaʻi ʻoe houʻeiki ʻi heʻenau fai totonu. \q1 \v 27 Ko ia ʻoku ne maʻu ʻae poto ʻoku ne taʻofi ki heʻene lea: \q2 pea ʻoku loto lelei ʻae tangata ko ia ʻoku faʻa fakakaukau. \q1 \v 28 Naʻa mo e vale ʻoku lau ia ko e poto, ʻoka fakalongo pē ia: \q2 pea ʻoku lau ko e tangata faʻa ʻilo ʻaia ʻoku mapuni hono loungutu. \c 18 \cd \it 1–24 Pea hokohoko atu ki he ngaahi vahe hoko...\it* \q1 \v 1 Ko e meʻa ʻi he holi ki ai ʻae tangata, \q2 ʻoku ne vaheʻi ia ke ne kumi mo kau ʻi he poto kotoa pē. \q1 \v 2 ‌ʻOku ʻikai fiefia ʻae vale ʻi he ʻilo, \q2 ka koeʻuhi ke fakahā ʻaki ia hono loto. \q1 \v 3 ‌ʻOka hoko mai ʻae angahala ʻoku haʻu mo ia ʻae manukia, \q2 pea mo e ongoongo kovi mo e valokia. \q1 \v 4 ‌ʻOku hangē ko e ngaahi vai loloto ʻae ngaahi lea mei he ngutu ʻoe tangata, \q2 pea ʻoku tatau ʻae matavai ʻoe poto mo e pā ʻae vaitafe. \q1 \v 5 ‌ʻOku ʻikai lelei ia ke fili ki he tangata ʻoku angahala, \q2 kae fakahinga ai ʻae māʻoniʻoni ʻi he fakamaau. \q1 \v 6 ‌ʻOku kau ʻae loungutu ʻoe vale ʻi he kē, \q2 pea ʻoku ui mai hono ngutu ke taaʻi ia. \q1 \v 7 Ko e ʻauhaʻanga ʻoe vale ʻa hono ngutu, \q2 pea ko e tauhele ki hono laumālie ʻa hono loungutu. \q1 \v 8 Ko e ngaahi lea ʻae tangata faʻa fafana ʻoku hangē ia ko e ngaahi makafokafo, \q2 pea ʻoku ʻasi mai ia ki he kakano ʻoe loto. \q1 \v 9 Ko ia ʻoku fakapikopiko ʻi heʻene ngāue, \q2 ko e tokoua ia ʻoʻona ʻoku faʻa maumau meʻa. \q1 \v 10 Ko e fale māʻolunga mo mālohi ʻae huafa ʻo Sihova: \q2 ʻoku hola ki ai ʻae māʻoniʻoni, ʻo ne moʻui ai. \q1 \v 11 Ko e kolo mālohi ʻae tangata koloaʻia ko ʻene koloa, \q2 pea ʻoku tatau ia ʻi heʻene mahalo ʻaʻana mo e fuʻu ʻā māʻolunga. \q1 \v 12 ‌ʻOku muʻomuʻa ʻi he fakaʻauha ʻae fielahi ʻi he loto ʻae tangata, \q2 pea ʻoku muʻomuʻa ʻae angavaivai ʻi he hakeakiʻi. \q1 \v 13 Ko ia ʻoku kau ke lea ʻi ha meʻa ʻi he teʻeki te ne fanongo ki ai, \q2 ko e vale mo e fakamā ia kiate ia; \q1 \v 14 ‌ʻE faʻa kātakiʻi ʻe he laumālie ʻoe tangata haʻane vaivai; \q2 ka ko hai ʻoku faʻa kātakiʻi ʻae laumālie kuo lavea? \q1 \v 15 ‌ʻOku maʻu ʻe he loto ʻoe fakamākukanga ʻae poto: \q2 pea ʻoku kumi ki he ʻilo ʻe he telinga ʻoe poto. \q1 \v 16 ‌ʻOku fakaʻataʻatā ʻae hala ʻoe tangata ʻoku faʻa foaki, \q2 pea ʻoku ʻomi ai ia ki he ʻao ʻoe houʻeiki. \q1 \v 17 Ko ia ʻoku muʻomuʻa ʻi heʻene meʻa ʻaʻana ʻoku matamata totonu: \q2 ka ʻi he haʻu ʻa hono kaungāʻapi ʻoku ne ʻahiʻahiʻi ia. \q1 \v 18 ‌ʻOku fakangatangata ʻi he fai ʻoe talotalo ʻae fakakikihi, \q2 ʻo ne vahevahe ki he kakai mālohi. \q1 \v 19 ‌ʻOka koviʻia ʻae loto ʻoe tokoua ʻo ha taha, \q2 ʻoku faingataʻa lahi hake ia ʻi ha kolo ʻoku mālohi: \q1 pea ko ʻena fekeʻikeʻi ʻoku hangē ia ko e ngaahi songo ʻoe kolo. \q1 \v 20 ‌ʻE fakamākona ʻae kete ʻoe tangata ʻaki ʻae fua ʻo hono ngutu: \q2 pea ʻe fakafonu ia ʻaki ʻaia ʻoku tupu mei hono loungutu. \q1 \v 21 ‌ʻOku ʻi he ʻelelo ʻae pule ki he mate mo e moʻui: \q2 pea ko kinautolu ʻoku ʻofa ki ai te nau kai ʻa hono fua. \q1 \v 22 Ko e tangata ʻoku ne maʻu hono uaifi ʻoku maʻu ʻe ia ʻae lelei, \q2 ʻoku ne maʻu ai ʻae lelei ʻi he ʻao ʻo Sihova. \q1 \v 23 ‌ʻOku fakakolekole ʻe he masiva; \q2 ka ʻoku tali fakamālohi ʻe he koloaʻia. \q1 \v 24 Ko e tangata ʻoku ai hono ngaahi kāinga ʻoku ngali ke ne fai fakakāinga ʻe ia; \q2 pea ʻoku ai ʻae tākanga ʻoku pikitai mālohi hake ʻi ha tokoua. \c 19 \cd \it 1–29 Pea hokohoko atu ki he ngaahi vahe hoko...\it* \q1 \v 1 ‌ʻOku lelei lahi hake ʻae tangata ʻoku masiva kae ʻalu ʻi heʻene angatonu, \q2 ʻiate ia ʻoku kovi hono loungutu, pea ʻoku vale. \q1 \v 2 Ko eni foki, ʻoku ʻikai lelei ki he laumālie ke taʻepoto: \q2 pea ko ia ʻoku ʻoho veʻe vave ʻoku angahala ia. \q1 \v 3 Ko e meʻa ʻi he vale ʻoe tangata ʻoku pikopiko ai hono hala: \q2 pea ʻoku lāunga ai hono loto kia Sihova. \q1 \v 4 ‌ʻOku fakatokolahi ʻae kaumeʻa ʻe he koloa: \q2 ka ʻoku vāmamaʻo ʻae masiva mo hono kaungāʻapi. \q1 \v 5 ‌ʻE ʻikai tuku ke taʻetautea ʻae fakamoʻoni loi, \q2 pea ʻe ʻikai hao ia ʻaia ʻoku faʻa lea ʻaki ʻae loi. \q1 \v 6 ‌ʻE kole tōtōaki ʻe he tokolahi ke ʻofa mai ʻae houʻeiki: \q2 pea ʻoku kaumeʻa ʻae kakai kotoa pē mo ia ʻoku faʻa foaki. \q1 \v 7 ‌ʻOku fehiʻa ki he masiva ʻa hono tokoua kotoa pē: \q2 kae huanoa ʻae fakamōmoa ʻa hono kāinga pe kiate ia! \q2 ʻOku ne tangi toupili kiate kinautolu, ka ʻoku nau taʻetokangaʻi. \q1 \v 8 Ko ia ʻoku maʻu ʻae poto ʻoku ʻofa ia ki hono laumālie ʻoʻona: \q2 pea ko ia ʻoku tauhi ʻae faʻa ʻilo ʻe maʻu ʻe ia ʻae lelei. \q1 \v 9 ‌ʻE ʻikai tuku ke taʻetautea ʻae fakamoʻoni loi, \q2 pea ʻe fakaʻauha ia ʻaia ʻoku faʻa lea ʻaki ʻae loi. \q1 \v 10 ‌ʻOku ʻikai ngali mo e vale ʻae fiefia; \q2 kae huanoa hono taʻengali ʻoe pule ʻae tamaioʻeiki ki he houʻeiki. \q1 \v 11 ‌ʻOku fakatuotuai ʻae ʻita ʻe he fakapotopoto ʻae tangata: \q2 pea ko e meʻa ʻoku ne ongoongolelei ai ko ʻene fakamolemole ha angahala. \q1 \v 12 ‌ʻOku tatau ʻae tuputāmaki ʻoe tuʻi mo e ngungulu ʻae laione; \q2 ka ko ʻene loto lelei ʻoku hangē ko e hahau ki he mohuku. \q1 \v 13 Ko e foha vale ko e fakamamahiʻi ia ʻo ʻene tamai: \q2 pea ko e faʻa kē ʻae fefine ʻoku mali ʻoku tatau mo e hafu maʻuaipē ʻae vai. \q1 \v 14 Ko e fale mo e koloa ko e tofiʻa ia ʻokinautolu kuo hoko ko e tamai: \q2 pea ko e fefine alafia ʻoku anga fakapotopoto ʻoku meia Sihova ia. \q1 \v 15 ‌ʻOku hoko ʻae mohe maʻu ʻi he fakapikopiko; \q2 pea ʻe fakamamahi ʻaki ʻae fiekaia ʻae laumālie ʻoku fakapikopiko. \q1 \v 16 Ko ia ʻoku tauhi ʻae fekau ʻoku ne tauhi ki hono laumālie ʻoʻona: \q2 ka ko ia ʻoku taʻetokanga ki hono ngaahi hala ʻe mate ia. \q1 \v 17 Ko ia ʻoku manavaʻofa ki he masiva ʻoku foaki ʻe ia kia Sihova: \q2 pea ko ia kuo ne foaki te ne toe totongi kiate ia. \q1 \v 18 Tautea ho foha ʻi he lolotonga ʻoku ai ha ʻamanaki lelei kiate ia, \q2 pea ʻoua naʻa ke mamae koeʻuhi ko ʻene tangi. \q1 \v 19 ‌ʻE hoko ʻae tautea ki he tangata ʻoku faʻa ʻita: \q2 he kapau te ke langomakiʻi ia, te ke toe fiu pe ʻi hono fai. \q1 \v 20 Fanongo ki he tala fakapoto, pea ke maʻu ʻae akonaki, \q2 koeʻuhi ke ke poto ai ʻi ho ngataʻanga. \q1 \v 21 ‌ʻOku lahi ʻae filioʻi ʻi he loto ʻoe tangata; \q2 ka e tuʻumaʻu pē ʻae tuʻutuʻuni ʻa Sihova. \q1 \v 22 ‌ʻOku holi ʻae tangata ke ne angalelei: \q2 pea ʻoku lelei hake ʻae tangata masiva ʻi he tangata ʻoku loi. \q1 \v 23 ‌ʻOku hoko ki he moʻui ʻae manavahē kia Sihova: \q1 pea ʻe nofo fiemālie ʻaia ʻoku ne maʻu ia; ʻe ʻikai ʻaʻahi kiate ia ha kovi. \q1 \v 24 ‌ʻOku fakafufū ʻe he tangata fakapikopiko ʻa hono nima ki hono fatafata, \q2 pea ʻoku ʻikai te ne toe faʻa ʻomi ia ki hono ngutu. \q1 \v 25 Teʻia ʻaia ʻoku manuki, pea ʻe tokanga ai ʻae taʻepoto: \q2 pea valokiʻi ia ʻoku faʻa fakakaukau, pea te ne ʻilo ai ʻae poto. \q1 \v 26 Ko ia ʻoku ne fakamasivaʻi ʻa ʻene tamai, pea kapusi atu ʻa ʻene faʻē, \q2 ko e foha ia ʻoku tupu ai ʻae mā, pea ʻoku haʻu mo ia ʻae manuki. \q1 \v 27 ‌ʻE hoku foha, ke tukuā, pea ʻoua naʻa ke fanongo ki he akonaki ʻaia, \q2 ʻoku tupu ai ʻae hē mei he ngaahi lea ʻae poto. \q1 \v 28 ‌ʻOku manukiʻi ʻae fakamaau ʻe he fakamoʻoni angakovi: \q2 pea ʻoku kai ʻae kovi ʻe he ngutu ʻoe angahala. \q1 \v 29 ‌ʻOku talifaki ʻae ngaahi malaʻia ki he kau manuki, \q2 mo e ngaahi tā ki he tuʻa ʻoe kakai vale. \c 20 \cd \it 1–30 Pea hokohoko atu ki he ngaahi vahe hoko...\it* \q1 \v 1 Ko e meʻa manuki ʻae kava, pea ko e meʻa fakatupu lili ʻae kava mālohi: \q2 pea ko ia kuo kākaaʻi ʻaki ia ʻoku taʻepoto. \q1 \v 2 Ko e tuputāmaki ʻoe tuʻi ʻoku hangē ko e ngungulu ʻae laione; \q2 pea ko ia ʻoku ne fakatupu ʻene houhau ʻoku fai angahala ia ki hono laumālie ʻoʻona. \q1 \v 3 Ko e meʻa ongoongolelei ʻi ha tangata ke ne tuku ʻae kē: \q2 ka ʻoku fie kau ai ʻae vale kotoa pē. \q1 \v 4 ‌ʻOku ʻikai ke keli ʻae fakapikopiko koeʻuhi ko e momoko; \q2 ko ia te ne faʻa kole ai ʻi he ututaʻu, ka ʻe ʻikai maʻu ha meʻa. \q1 \v 5 ‌ʻOku hangē ko e vai loloto ʻae poto ʻi he loto ʻoe tangata; \q2 ka ʻe fusi hake ia ʻe he tangata faʻa fakakaukau. \q1 \v 6 ‌ʻOku tokolahi ʻae kakai ʻoku taki taha viki ʻi heʻene lelei ʻaʻana: \q2 ka ko hai ʻoku ne faʻa ʻilo ki ha tangata angatonu. \q2 \v 7 ‌ʻOku ʻeveʻeva ʻae tangata angatonu ʻi heʻene māʻoniʻoni: \q2 ʻoku monūʻia ʻa ʻene fānau kimui ʻiate ia. \q1 \v 8 Ko e tuʻi ʻoku nofo ʻi he nofoʻa ʻoe fakamaau, \q2 ʻoku ne fakahēʻi ʻae kovi ʻaki hono fofonga. \q1 \v 9 Ko hai ʻoku ne faʻa lea ʻo pehē, “Kuo u fakamaʻa hoku loto, \q2 ʻoku ou maʻa au mei heʻeku angahala?” \q1 \v 10 Ko e faikehekehe ʻi he fakamamafa meʻa, mo e faikehekehe ʻi he fuofua meʻa, \q2 ʻoku fakatou fakalielia tatau kia Sihova. \q1 \v 11 Naʻa mo e tamasiʻi, ʻoku ʻilo ia ʻi heʻene faianga; \q2 pe ʻoku maʻa ʻene ngāue, pe ʻoku totonu ia. \q1 \v 12 Kuo fakatou ngaohi ʻe Sihova ʻae telinga ke fanongo mo e mata ke sio ʻaki. \q2 \v 13 ‌ʻOua naʻa ke manako ki he mohe, telia naʻa ke hoko ʻo masiva ai: \q2 ke ʻā pe ho mata, pea ʻe fakamākona koe ʻaki ʻae mā. \q1 \v 14 ‌ʻOku pehē ʻe ia ʻoku fakatau, “Ko e meʻa noa pe ʻena, ko e meʻa noa pe ʻena,” \q2 ka ʻoka ʻalu ia ʻi hono hala, ʻoku ne toki polepole. \q1 \v 15 ‌ʻOku ai ʻae koula, pea taʻefaʻalaua ʻae ngaahi maka koloa; \q2 ka ko e teunga mahuʻinga ʻae loungutu ʻoe poto. \q1 \v 16 Ke toʻo pe ʻae kofu ʻoʻona ʻoku tongia ha taha ʻoku taʻeʻiloʻi: \q2 pea ke maʻu mei ai ʻae tuku paʻanga ko e langomekina ʻoe fefine muli. \q1 \v 17 Ko e mā ʻoku maʻu ʻi he kākā ʻoku ifoifo lelei ki he tangata: \q2 ka ʻe toki fakafonu kimui ʻa hono ngutu ʻaki ʻae pata. \q1 \v 18 ‌ʻOku tuʻumaʻu ʻae tuʻutuʻuni kotoa pē ʻi he fakakaukau: \q2 pea ka hoko ʻae tau, ke tomuʻa fakakaukau lelei ki ai. \q1 \v 19 Ko ia ʻoku ʻalu fano ko e faʻa fafana ʻoku fakahā ʻe ia ʻae ngaahi tala fufū: \q2 ko ia ʻoua naʻa ke kau kiate ia ʻoku faʻa lapu ʻaki hono loungutu. \q1 \v 20 Ko ia kotoa pē ʻoku kape ki heʻene tamai pe ki heʻene faʻē, \q2 ʻe tāmateʻi ke mate ʻa hono maama ʻi he fakapoʻuli ʻoe ʻuliʻuli. \q1 \v 21 ‌ʻE faʻa maʻu fakavave ha tofiʻa ʻi he kamataʻanga: \q2 ka e ʻikai fakamonūʻia ia ʻi hono ikuʻanga. \q1 \v 22 ‌ʻOua naʻa ke pehē ʻe koe, “Te u totongi ʻeau ki he kovi;” \q2 ka ke tatali pe kia Sihova, pea te ne fakamoʻui koe. \q1 \v 23 Ko e faikehekehe ʻi he fakamamafa meʻa, koe fakalielia ia kia Sihova: \q2 pea ko e meʻa fakamamafa kākā ʻoku ʻikai lelei ia. \q1 \v 24 ‌ʻOku pule pe ʻa Sihova ki he tangata ʻi hono ngaahi ʻaluʻanga: \q2 pea ko ia, ʻe faʻa ʻiloʻi fēfē ʻe he tangata ʻa hono hala ʻoʻona? \q1 \v 25 Ko e kai ʻoe meʻa ʻoku tapu ko e tauhele ia ki he tangata kuo ne fai ia: \q2 pea ʻoku pehē foki ʻae fai ʻoe fuakava, kae toki fehuʻi kimui ki hono ʻuhinga. \q1 \v 26 ‌ʻOku fakamovetevete ʻae angahala ʻe he tuʻi ʻoku poto; \q2 ʻo ne taʻomi ʻakinautolu ʻaki ʻae meʻa teka. \q1 \v 27 Ko e laumālie ʻoe tangata ko e maama ia meia Sihova, \q2 ʻoku fakamaama ʻae potu kotoa pē ʻoku ʻi loto ʻiate ia. \q1 \v 28 ‌ʻOku fakamoʻui ʻae tuʻi ʻe he ʻaloʻofa mo e moʻoni: \q2 pea ʻoku fokotuʻumaʻu hono nofoʻa ʻi he ʻaloʻofa. \q1 \v 29 Ko e toulekeleka ʻoe kau talavou ʻa honau mālohi: \q2 pea ko e meʻa matamatalelei ʻi he kau mātuʻa ko honau ʻuluhinā. \q1 \v 30 Ko e lavea ʻoku toka ʻuli ko e faitoʻo ia ki he kovi: \q2 ʻoku pehē foki hono ʻaonga ʻoe tautea ki he ngaahi potu ʻi loto. \c 21 \cd \it 1–31 Pea hokohoko atu ki he ngaahi vahe hoko...\it* \q1 \v 1 ‌ʻOku ʻi he nima ʻo Sihova ʻae loto ʻoe tuʻi, ʻo hangē ko e vai ʻoe ngaahi vaitafe: \q2 he ʻoku ne fefakatafoki ʻaki ia ko ʻene faʻiteliha ʻaʻana. \q1 \v 2 ‌ʻOku matamata totonu ʻae hala kotoa pē ʻoe tangata ki hono mata ʻoʻona: \q2 ka ʻoku ʻahiʻahiʻi ʻe Sihova ʻae loto. \q1 \v 3 Ko e fai totonu mo e fakamaau, \q2 ʻoku lelei hake ia kia Sihova ʻi he feilaulau. \q1 \v 4 Ko e mata ʻoku fieʻeiki, mo e loto fielahi, \q2 pea mo e keli ʻae kakai angakovi, ko e angahala ia. \q1 \v 5 ‌ʻOku tupu ʻae mahu ʻi he fakakaukau ʻae faʻa ngāue; \q2 ka ko e masiva pe kiate ia ʻoku fai fakavavevave noa pe. \q1 \v 6 Ko e maʻu ʻae koloa lahi ʻaki ʻae ʻelelo loi, \q2 ko e vaʻinga ia ʻoku vilingia fano ʻiate kinautolu ʻoku kumi ki he mate. \q1 \v 7 Ko e kaihaʻa ʻae kakai angakovi ʻe ʻauha ai ʻakinautolu; \q2 koeʻuhi ʻoku ʻikai te nau loto ki he fai totonu. \q1 \v 8 ‌ʻOku pikopiko mo ʻalu kehe ʻae hala ʻoe tangata: \q2 ka ʻoku totonu ʻae ngāue ʻaʻana ʻoku loto maʻa. \q1 \v 9 ‌ʻOku lelei hake ʻae nofo ki he tuliki ʻi ha tuʻafale, \q2 ʻi he nofo ʻi loto fale mo ha fefine ʻoku faʻa kē. \q1 \v 10 ‌ʻOku holi ki he kovi ʻae laumālie ʻoe angahala: \q2 pea ʻoku ʻikai maʻu ha lelei ʻe hono kaungāʻapi ʻi hono ʻao. \q1 \v 11 ‌ʻOka tautea ʻaia ʻoku faʻa manuki, ʻe poto ai ʻae vale: \q2 pea ka akonekina ʻae poto, ʻoku ne maʻu ai ʻae ʻilo. \q1 \v 12 ‌ʻOku fakakaukau poto ʻae tangata māʻoniʻoni ki he fale ʻoe angahala: \q2 pea ʻoku lī ki lalo ʻae angahala ʻe he ʻOtua koeʻuhi ko ʻene angahala. \q1 \v 13 Ko ia ʻe tāpuni hono telinga ki he tangi ʻae masiva ʻe tangi foki ia, \q2 ka ʻe ʻikai ongoʻi ʻe ha taha. \q1 \v 14 ‌ʻOku lolomi ʻae ʻita ʻoka ʻatu fufū ha meʻa foaki: \q2 pea ʻoku taʻofi ʻe he totongi fufū ʻae houhau lahi. \q1 \v 15 Ko e fakamaau ko e fiefiaʻanga ia ʻoe māʻoniʻoni: \q2 ka ʻe hoko ʻae fakaʻauha ki he fai kovi. \q1 \v 16 ‌ʻE nofomaʻu ʻi he fakatahaʻanga ʻoe kakai mate, \q2 ʻae tangata ko ia ʻoku hē mei he hala ʻoe poto. \q1 \v 17 Ko ia ʻoku manako ki he vaʻinga ʻe hoko ia ko e tangata masiva: \q2 ʻe ʻikai koloaʻia ia ʻaia ʻoku manako ki he kava mo e lolo. \q1 \v 18 ‌ʻE fetongi ʻe he angahala ʻae māʻoniʻoni, \q2 pea mo ia ʻoku fai kovi ʻae angatonu. \q1 \v 19 ‌ʻOku lelei hake ʻae nofo ʻi he toafa, \q2 ʻi he nonofo mo ha fefine faʻa kē mo faʻa ʻita. \q1 \v 20 ‌ʻOku ai ʻae koloa ke manako ki ai, pea mo e lolo ʻi he fale ʻoe poto; \q2 ka ʻoku fakaʻosi noa pe ia ʻe he tangata vale. \q1 \v 21 Ko ia ʻoku tulituli pau ki he māʻoniʻoni mo e ʻaloʻofa te ne maʻu ʻae moʻui, \q2 mo e māʻoniʻoni, pea mo e ongolelei. \q1 \v 22 ‌ʻOku kaka ʻe he tangata poto ʻae ʻā ʻoe kolo ʻae mālohi, \q2 ʻo ne maumauʻi hono mālohi mo ene viki. \q1 \v 23 Ko ia ʻoku tauhi hono ngutu mo hono ʻelelo, \q2 ʻoku fakahaofi ʻe ia hono laumālie mei he ngaahi mamahi. \q1 \v 24 Ko fielahi mo manuki fieʻeiki, \q2 ko e hingoa ia ʻoʻona ʻoku faʻa ʻita ʻi he laukau. \q1 \v 25 Ko e holi ʻae fakapikopiko ʻe mate ai ia; \q2 he ʻoku fakafisi hono nima ki he ngāue. \q1 \v 26 ‌ʻOku manumanu ʻaupito ia ʻi he ʻaho ʻo poʻuli: \q2 ka ʻoku faʻa foaki ʻae māʻoniʻoni ʻo ʻikai te ne faʻa taʻofia ia. \q1 \v 27 Ko e meʻa fakalielia ʻae feilaulau ʻae angahala: \q2 kae huanoa ʻi hono ʻomi ia mo e loto kovi! \q1 \v 28 ‌ʻE ʻauha ʻae fakamoʻoni loi: \q2 ka ko e tangata ʻoku faʻa fakafanongo ʻoku lea maau ia. \q1 \v 29 ‌ʻOku fakafefeka ʻe he tangata angakovi ʻa hono mata: \q2 ka ʻoku fakakaukau ʻe he angatonu ki hono hala. \q1 \v 30 ‌ʻOku ʻikai ha poto pe ha fakakaukau, \q2 pe ha tuʻutuʻuni ʻe faʻa tuʻu kia Sihova. \q1 \v 31 ‌ʻOku teuteu ʻae hoosi ki he ʻaho ʻoe tau: \q2 ka ʻoku meia Sihova ʻae faʻa ikuna. \b \c 22 \cd \it 1–29 Pea hokohoko atu ki he ngaahi vahe hoko...\it* \q1 \v 1 ‌ʻOku lelei hake ʻae fili ki he hingoa ʻoku ongolelei ʻi he fili ki he koloa lahi, \q2 pea lelei hake ke ʻofeina ʻi he maʻu ʻae siliva mo e koula. \q1 \v 2 ‌ʻOku nofo fakataha ʻae koloaʻia mo e masiva: \q2 ko Sihova, naʻa ne ngaohi ʻakinautolu kotoa pē. \q1 \v 3 ‌ʻOku sio mamaʻo atu ʻae tangata fakapotopoto ki he kovi, ʻo ne fufū ia mei ai: \q2 ka ʻoku mole atu pe ʻae vale, pea tautea ia. \q1 \v 4 Ko e totongi ʻoe angavaivai mo e manavahē kia Sihova ko e koloa, \q2 mo e ongoongolelei, mo e moʻui. \q1 \v 5 ‌ʻOku ʻi he hala ʻoe talangataʻa ʻae ʻakau talatala mo e ngaahi tauhele: \q2 ko ia ʻoku fai ke tauhi hono laumālie te ne hiki mamaʻo mei ai. \q1 \v 6 Akonakiʻi ʻae tamasiʻi ʻi he hala ʻoku totonu ke ne ʻalu ai: \q2 pea ka hoko ia ʻo motuʻa, ʻe ʻikai te ne foki mei ai. \q1 \v 7 ‌ʻOku pule ʻae koloaʻia ki he masiva, \q2 pea ko ia ʻoku nō ʻoku tamaioʻeiki kiate ia ʻoku foaki mai. \q1 \v 8 Ko ia ʻoku tūtuuʻi ʻae kovi ʻe utu ʻe ia ʻae mamahi: \q2 pea ʻe ʻauha ia ʻi he meʻa tā ʻi heʻene ʻita. \q1 \v 9 ‌ʻE monūʻia ia ʻoku mataʻofa; \q2 he ʻoku foaki ʻe ia a ʻene mā ki he masiva. \q1 \v 10 Ke lī kituʻa ʻaia ʻoku manuki, pea ʻe ʻalu kituʻa ʻae fakakikihi foki: \q2 ʻio, ʻe ngata ʻae feʻiteʻitani mo e lauʻikovi. \q1 \v 11 Ko ia ʻoku ʻofa ki he loto maʻa, \q2 ʻe kāinga ʻaki ia ʻe he tuʻi koeʻuhi ko e māʻoniʻoni ʻo hono loungutu. \q1 \v 12 ‌ʻOku tauhi ʻae poto ʻe he fofonga ʻo Sihova, \q2 pea ʻoku ne fulihi ʻae ngāue ʻae angahala. \q1 \v 13 ‌ʻOku pehē ʻe he tangata fakapikopiko, “ʻOku ai ʻae laione ʻituʻa, \q2 pea te u mate ʻi he ngaahi hala.” \q1 \v 14 Ko e ngutu ʻoe kau fefine kovi ko e luo taumamaʻo: \q1 pea ʻe tō ki ai ʻaia ʻoku fehiʻa ki ai ʻa Sihova. \q1 \v 15 ‌ʻOku nonoʻo ʻae vale ʻi he loto ʻoe tamasiʻi; \q1 ka ko e vaʻa ʻakau ʻoe tauteʻi ʻe kapusi mamaʻo ai ia ʻiate ia. \q1 \v 16 Ko ia ʻoku fakamālohiʻi ʻae masiva ke tupu ai ʻene koloa, pea mo ia ʻoku foaki ki he koloaʻia, \q2 ʻe hoko moʻoni kiate ia ʻae masiva. \q1 \v 17 Fakaongo ho telinga, pea fanongo ki he lea ʻae poto, \q2 pea fakatokangaʻi ho loto ki heʻeku ʻilo. \q1 \v 18 He ko e meʻa lelei ʻo kapau te ke tauhi ia ʻiate koe; \q2 pea ʻe taau ke lea ʻaki ia ʻe ho loungutu. \q1 \v 19 Koeʻuhi ke ʻia Sihova hoʻo falala, \q2 ʻaia kuo u fakahā kiate koe ʻi he ʻaho ni, ʻio, kiate koe pe. \q1 \v 20 ‌ʻIkai kuo u tohi kiate koe ʻae ngaahi meʻa lelei, \q2 ʻi he enginaki, pea mo e poto, \q1 \v 21 koeʻuhi ke u fakahā ai kiate koe ʻae moʻoni ʻoe ngaahi lea moʻoni: \q2 koeʻuhi ke ke tali ʻaki ʻae ngaahi lea ʻoe moʻoni ʻakinautolu ʻoku fekau mai kiate koe? \q1 \v 22 ‌ʻOua naʻa kaihaʻa mei he masiva koeʻuhi ko e masiva ia: \q2 pea ʻoua naʻa fakamālohiʻi ʻaia ʻoku mamahi ʻi he matapā: \q1 \v 23 Koeʻuhi ʻe langomakiʻi ʻakinautolu ʻe Sihova, \q2 pea te ne maumauʻi ʻae laumālie ʻonautolu ʻoku maumauʻi ʻakinautolu. \q1 \v 24 ‌ʻOua naʻa ke fakakāinga mo e tangata faʻa ʻita; \q2 pea ʻoua ʻaupito naʻa ke ʻalu mo ha tangata loto lili: \q1 \v 25 Telia naʻa ke ako ki hono ngaahi hala, \q2 pea tauheleʻi ai ho laumālie. \q1 \v 26 Ke ʻoua naʻa ke kau koe mo kinautolu ʻoku fepukeaki nima, \q2 pe ko kinautolu ʻoku fakapapau ki he fai ʻo ha totongi. \q1 \v 27 Kapau ʻoku ʻikai hao meʻa ke totongi aki, \q2 ko e hā ʻoku ʻave ai ho mohenga mei lalo ʻiate koe? \q1 \v 28 ‌ʻOua naʻa hiki ʻae kauʻā motuʻa, \q2 ʻaia naʻe fokotuʻu ʻe hoʻo kau mātuʻa. \q1 \v 29 ‌ʻOku ke mamata ki ha tangata ʻoku faʻa fai ki heʻene ngāue? \q2 ʻE tuʻu ia ʻi he ʻao ʻoe ngaahi tuʻi; \q1 ʻe ʻikai nofo ia ʻi he ʻao ʻoe kakai meʻavale. \b \c 23 \cd \it 1–35 Pea hokohoko atu ki he ngaahi vahe hoko...\it* \q1 \v 1 ‌ʻOka ke ka nofo ke keinanga mo ha taha ʻoku pule, \q2 tokanga lahi ki he meʻa ʻoku ʻi ho ʻao: \q1 \v 2 Pea kapau ko e tangata faʻa kai koe, \q2 ai ha hele ki ho kia. \q1 \v 3 ‌ʻOua naʻa ke holi ki heʻene ngaahi meʻa lelei: \q2 he ko e meʻakai kākā ia. \q1 \v 4 ‌ʻOua naʻa fai feinga ke ke koloaʻia: \q2 pea ʻoua naʻa falala ki ho poto ʻoʻou. \q1 \v 5 He te ke sio fakamamaʻu ki he meʻa ʻoku ʻikai? \q2 He ko e moʻoni ʻoku ngaohi ʻe he koloa hono kapakau; ʻoku puna atu ia ʻo hangē ko e ʻikale ki he langi. \q1 \v 6 ‌ʻOua naʻa ke kai ʻi he mā ʻaʻana ʻoku manumanu hono mata, \q2 pea ʻoua naʻa ke holi ki heʻene ngaahi meʻakai lelei: \q1 \v 7 He ko e ngaahi mahalo ʻo hono loto, ko ia ai pe ia: \q2 ʻoku ne pehē kiate koe, “Ke ke kai mo inu;” \q2 ka ʻoku ʻikai ʻiate koe hono loto. \q1 \v 8 Ko e momoʻi meʻa kuo ke kai te ke toe lua ʻaki, \q2 pea mole mo hoʻo ngaahi lea lelei. \q1 \v 9 ‌ʻOua naʻa ke lea ʻi he telinga ʻoe vale, \q2 he te ne manukiʻi ʻae poto ʻo hoʻo ngaahi lea. \q1 \v 10 ‌ʻOua naʻa hiki ʻae kauʻā motuʻa; \q2 pea ʻoua naʻa faʻao ʻae potu ngoue ʻae tamai mate: \q1 \v 11 He ʻoku māfimafi ʻa honau huhuʻi, \q2 pea te ne fai mo koe ʻi heʻenau meʻa. \q1 \v 12 Fakatokangaʻi ho loto ki he akonaki, \q2 pea mo ho telinga ki he ngaahi lea ʻae ʻilo. \q1 \v 13 ‌ʻOua naʻa taʻofi ʻae tauteʻi mei he tamasiʻi: \q2 he kapau te ke taaʻi ia ʻaki ʻae meʻa tā, ʻe ʻikai mate ia. \q1 \v 14 He te ke tauteʻi ʻaki ia ʻae meʻa tā, \q2 ʻo fakahaofi ai hono laumālie mei heli. \q1 \v 15 ‌ʻE hoku foha, kapau ʻe poto ho loto, \q2 ʻe fiefia ai hoku loto, ʻio, te u fiefia au. \q1 \v 16 Ko e moʻoni ʻe fiefia hoku loto, \q2 ʻoka lea ʻaki ʻe ho loungutu ʻae ngaahi meʻa totonu. \q1 \v 17 ‌ʻOua naʻa meheka ho loto ki he angahala: \q2 ka ke manavahē koe kia Sihova ʻi he ʻaho kotoa pē. \q1 \v 18 He ko e moʻoni ʻoku ai ha ngataʻanga; \q2 pea ʻe ʻikai motuhi hoʻo ʻamanaki. \q1 \v 19 Ke ke fanongo, ʻE hoku foha, pea ke poto, \q2 pea fakahinohino ho loto ʻi he hala. \q1 \v 20 ‌ʻOua naʻa ke kau mo e kakai faʻa inu ke konā, \q2 mo kinautolu ʻoku ʻuakai ki heʻenau meʻakai: \q1 \v 21 Koeʻuhi ʻe iku ki he masiva ʻaia ʻoku faʻa konā mo faʻa ʻuakai: \q2 pea ko ia ʻoku faʻa mohe ʻe kofu mahaehae pe ia. \q1 \v 22 Fakaongo ki hoʻo tamai naʻa ke tupu ai, \q2 pea ʻoua naʻa ke taʻeʻofa ki hoʻo faʻē ʻoka motuʻa ia. \q1 \v 23 Fakatau mai ʻae moʻoni, pea ʻoua naʻa toe fakatau atu; \q2 ʻae poto, mo e akonaki, pea mo e faʻa fakakaukau. \q1 \v 24 ‌ʻE fiefia lahi ʻae tamai ʻaʻana ʻoku māʻoniʻoni: \q2 pea ko ia ʻoku ne maʻu ʻae tamasiʻi ʻoku poto ʻe fiefia ia ʻiate ia. \q1 \v 25 ‌ʻE fiefia ʻa hoʻo tamai mo hoʻo faʻē, \q2 pea ʻe fiefia ia naʻa ne fanauʻi koe. \q1 \v 26 ‌ʻE hoku foha, foaki mai ho loto, \q2 pea ke tokangaʻi ʻe ho mata ʻa hoku ngaahi hala. \q1 \v 27 He ʻoku tatau mo e luo taumamaʻo ʻae fefine faʻa feʻauaki; \q2 pea ko e fefine anga kehe ʻoku tatau mo e luo ʻapiʻapi. \q1 \v 28 ‌ʻOku ne toi foki ʻo hangē ha kaihaʻa, \q2 pea ʻoku ne fakatokolahi ʻae kau angahala ʻi he kakai. \q1 \v 29 Ko hai ia ʻoku malaʻia? \q2 Ko hai ia ʻoku mamahi? \q2 Ko hai ia ʻoku ʻi he feʻiteʻitani? \q2 Ko hai ʻoku papūnoa? \q2 Ko hai ʻoku lavea noa pe? \q2 Ko hai ʻoku kulokula hono mata? \q1 \v 30 Ko kinautolu ʻoku nofo fuoloa ke inu ke konā; \q2 ʻakinautolu ʻoku ʻalu ke kumi ʻae uaine kuo felingiʻaki. \q1 \v 31 ‌ʻOua naʻa ke sio ki he uaine ʻi heʻene kulokula, \q2 ʻi heʻene tuku hono lanu ʻi he ipu, \q2 pea ʻoku mālie hono inu. \q1 \v 32 Koeʻuhi ʻe uʻu ia ʻamui ʻo hangē ha ngata, \q2 pea huhu foki ʻo hangē ko e ngata kona. \q1 \v 33 ‌ʻE sio ho mata ki he kau fefine anga kehe, \q2 pea ʻe fakahā mei ho loto ʻae ngaahi meʻa fakafufū. \q1 \v 34 ‌ʻIo, te ke hangē ha taha ʻoku tokoto hifo ʻi loto tahi, \q2 pe ha taha ʻoku mohe ʻi ha funga fanā. \q1 \v 35 Te ke pehē ʻe koe, “Kuo nau taaʻi au, ka ʻoku ʻikai te u mamahi; \q2 pea kuo nau haha au, ka ʻoku ʻikai te u ongoʻi ia: \q2 te u ʻā ʻafē? \q2 Te u toe kumi pe ki ai.” \b \c 24 \cd \it 1–34 Pea hokohoko atu ki he ngaahi vahe hoko...\it* \q1 \v 1 ‌ʻOua naʻa ke meheka ki he kakai angakovi, \q2 pea ʻoua naʻa ke holi ke kau mo kinautolu. \q1 \v 2 He ʻoku fakakaukau ʻa honau loto ki he fakaʻauha, \q2 pea lea ʻa honau loungutu ki he fakamaveuveu. \q1 \v 3 Ko e meʻa ʻi he poto ʻoku langa ai ha fale; \q2 pea ʻoku fokotuʻumaʻu ia ʻi he faʻa fakakaukau: \q1 \v 4 Pea ko e meʻa ʻi he faʻa ʻilo ʻe fakapito ai ʻae ngaahi potu fale \q2 ʻaki ʻae ngaahi koloa mahuʻinga mo lelei. \q1 \v 5 ‌ʻOku mālohi ʻae tangata ʻoku poto, \q2 ʻio, ʻoku fakatupu ʻe he tangata faʻa ʻilo ʻa hono mālohi. \q1 \v 6 He te ke fakahoko hoʻo tau ʻi he fakakaukau poto: \q2 pea ʻi he tokolahi ʻa hono fakakaukauʻi ʻoku ai ʻae tuʻumālie. \q1 \v 7 ‌ʻOku ʻikai faʻa tatae ʻae poto ʻe he vale: \q2 ʻoku ʻikai mafaʻa hono ngutu ʻi he matapā. \q1 \v 8 Ko ia ʻoku filioʻi ki he fai ʻo ha kovi ʻe ui ia ko e tangata pauʻu. \q2 \v 9 Ko e mahalo ʻae vale ko e angahala ia: \q2 pea ko ia ʻoku faʻa manuki ko e fakalielia ia ki he kakai. \q1 \v 10 Kapau te ke pongia ʻi he ʻaho ʻoe mamahi, \q2 ta ʻoku siʻi ho mālohi. \q1 \v 11 Kapau te ke taʻofi ke ʻoua naʻa ke fakamoʻui ʻakinautolu kuo takina ki he mate, \q2 pea mo kinautolu kuo teu ke tāmateʻi; \q1 \v 12 Kapau te ke pehē, “Vakai, naʻe ʻikai te mau ʻilo ki ai;” \q2 ʻikai ʻoku tokangaʻi ia ʻe ia ʻoku ne ʻafioʻi ʻae loto? \q1 Pea ko ia ʻoku ne tauhi ho laumālie, ʻikai ʻoku ne ʻilo ia ki ai? \q2 Pea ʻikai ʻe ʻatu ʻe ia ki he tangata taki taha ʻae fakatatau ʻo ʻene ngaahi ngāue? \q1 \v 13 ‌ʻE hoku foha, kai ʻe koe ʻae honi, koeʻuhi ʻoku lelei ia; \q2 pea mo e ngeʻesi ʻoe hone ʻaia ʻoku melie ki ho ngutu: \q1 \v 14 ‌ʻE pehē ʻae ʻiloʻi ʻoe poto ki ho laumālie: \q2 ʻoka ke ka maʻu ia, ʻe hoko ai ʻae totongi, \q2 pea ʻe ʻikai motuhi hoʻo ʻamanaki. \q1 \v 15 ‌ʻE tangata angakovi, ʻoua naʻa ke toiʻi mo lamasi ʻae fale ʻoe māʻoniʻoni; \q2 ʻoua naʻa ke maumauʻi hono nofoʻanga: \q1 \v 16 He ka hinga ʻae tangata angatonu ke liunga fitu, ʻoku ne toetuʻu hake: \q2 ka ʻe tō ʻae angahala ki he kovi. \q1 \v 17 ‌ʻOua naʻa ke fiefia ʻoka tō hifo ho fili, \q2 pea ʻoua naʻa fiefia ho loto ʻoka tūkia ia: \q1 \v 18 Telia naʻa ʻafioʻi ia ʻe Sihova, pea kovi ia ʻi hono ʻao, \q2 pea ne fakatafoki hono houhau meiate ia. \q1 \v 19 ‌ʻOua naʻa ke kau mo e kakai angakovi, \q2 pea ʻoua naʻa ke meheka ki he kakai angahala; \q1 \v 20 Koeʻuhi ʻe ʻikai ha totongi lelei ki he angakovi: \q2 ʻe tāmateʻi ke mate ʻae maama ʻae angahala. \q1 \v 21 ‌ʻE hoku foha, ke ke manavahē koe kia Sihova, pea mo e tuʻi: \q2 pea ʻoua naʻa ke kau kiate kinautolu ʻoku loto feliliuʻaki: \q1 \v 22 Koeʻuhi ʻe tupu fakafokifā ʻenau tuʻutāmaki; \q2 pea ko hai ʻoku ne ʻiloʻi hona tautea fakatouʻosi? \q1 \v 23 Ko e ngaahi meʻa ni foki ʻoku kau ki he poto. \q2 ʻOku ʻikai lelei ke filifilimānako ki he kakai ʻi he fai ʻoe fakamaau. \q1 \v 24 Ko ia ʻoku lea ʻo pehē ki he angakovi, “Ko e māʻoniʻoni koe;” \q2 ʻe fakamalaʻia ia ʻe he kakai, ʻe fehiʻa ʻaupito ki ai ʻae ngaahi puleʻanga: \q1 \v 25 Ka ʻe hoko ʻae monūʻia kiate kinautolu ʻoku valokiʻi ia, \q2 mo e tāpuaki ʻoe lelei ʻe hoko kiate kinautolu. \q1 \v 26 ‌ʻE fekita ʻae kakai ki hono loungutu ʻo ia ʻoku faʻa tali aki ʻae lea ʻoku totonu. \q2 \v 27 Ke teuteu hoʻo ngāue ʻituʻa, \q2 pea ke teuteu ia ke taau mo koe ʻae ngoue; \q1 pea ke toki langa ho fale. \q1 \v 28 ‌ʻOua naʻa ke fakamoʻoni meʻa ki ho kaungāʻapi taʻehanototonu; \q2 pea ʻoua naʻa ke kākā ʻaki ho loungutu. \q1 \v 29 ‌ʻOua naʻa ke pehē, “Te u fai kiate ia ʻo hangē ko ʻene fai kiate au: \q2 te u ʻatu ki he tangata ʻo tatau mo ʻene ngāue.” \q1 \v 30 Naʻaku ʻalu atu ki he ngoue ʻae fakapikopiko, \q2 mo e ngoue vaine ʻae tangata taʻefakakaukau; \q1 \v 31 Pea vakai, kuo vaoa ia ʻi he ʻakau talatala, \q2 pea ʻufiʻufi ia ʻaki ʻae talatalaʻāmoa, \q2 pea kuo maumau hono ʻā maka ʻo ia. \q1 \v 32 Naʻaku toki mamata, pea u fifili lahi ki ai: \q2 naʻaku sio ki ai, pea ne akonakiʻi au. \q1 \v 33 ‌ʻIo, ʻe toe siʻi pe ʻae mohe, ʻe toe siʻi mo e moʻumohea, \q2 ʻe toe siʻi mo e fehulunaki ʻoe nima ke mohe: \q1 \v 34 Pea pehē, ʻe haʻu ai hoʻo masiva ʻo hangē ha taha ʻoku fononga mai; \q2 mo hoʻo paea ʻo hangē ha tangata ʻoku toʻo mahafu. \c 25 \cd \it 1 Ko e ngaahi lea ʻoku kau ki he ngaahi tuʻi, 8 Pea ke ʻoua ʻe kau ʻi he ngaahi fekeʻikeʻi mo e meʻa ʻoku tupu ai ia.\it* \p \v 1 Ko eni foki ʻae ngaahi lea fakatātā ʻa Solomone, ʻaia naʻe hiki ʻe he kau tangata ʻa Hesekaia ko e tuʻi ʻo Siuta. \q1 \v 2 Ko e nāunau ia ʻoe ʻOtua ke fakafufū ha meʻa: \q2 ka ko e meʻa ʻe ongoongolelei ai ʻae ngaahi tuʻi ke kumi ke ʻilo ʻae ngaahi meʻa. \q1 \v 3 Ko e langi ʻi hono māʻolunga, mo e māmani ʻi hono taumamaʻo, \q2 mo e loto ʻoe ngaahi tuʻi, ʻoku taʻefaʻaʻiloʻi. \q1 \v 4 Ke toʻo atu ʻae ʻuli mei he siliva, \q2 pea ʻe ngaohi mei ai ha ipu ʻe ia ʻoku ne fakamaʻa siliva. \q1 \v 5 Ke ʻave ʻae angahala mei he ʻao ʻoe tuʻi, \q2 pea ʻe fokotuʻumaʻu ai hono nofoʻa fakaʻeiʻeiki ʻi he māʻoniʻoni. \q1 \v 6 ‌ʻOua naʻa ke hiki hake koe ʻi he ʻao ʻoe tuʻi, \q2 pea ʻoua naʻa ke tuʻu ʻi he potu ʻoe kakai māʻolunga. \q1 \v 7 He ʻoku lelei hake ke lea ʻo pehē kiate koe, “ʻAlu hake koe ki heni;” \q2 ʻi he tuku koe ʻo fakamaʻulalo ʻi he ʻao ʻoe tuʻi kuo ke mamata ki ai. \q1 \v 8 ‌ʻOua naʻa ke ʻalu fakavave atu ke fakakikihi, \q2 telia naʻa ʻe ʻikai te ke ʻilo ʻae meʻa ke fai ʻoka ʻosi ia, ʻoka fakamaaʻi koe ʻe ho kaungāʻapi. \q1 \v 9 Ke mo fai toko ua pe hoʻo mo fakakikihi mo ho kaungāʻapi; \q2 pea ʻoua naʻa fakahā ha tala fakalilolilo ki ha taha kehe: \q1 \v 10 Telia naʻa fakamaaʻi koe ʻe ia ʻoku fanongo ki ai, \q2 pea ʻikai toe foki meiate koe ho ongoongo kovi. \q1 \v 11 Ko e lea ʻoku ngali mo totonu hono leaʻaki, \q2 ʻoku hangē ia ko e ʻapele koula ʻi ha ipu siliva. \q1 \v 12 ‌ʻO hangē ko e hau koula mo e teunga ʻoe koula lelei, \q2 ʻoku pehē ia ʻaia ʻoku valoki fakapotopoto kiate ia ʻoku telinga ongo. \q1 \v 13 ‌ʻO hangē ko e momoko ʻoe ʻuha hinehina ʻi he lolotonga ʻae ututaʻu, \q2 ʻoku pehē ʻae talafekau totonu kiate kinautolu ʻoku nau fekauʻi ia: \q2 he ʻoku ne fakafiemālie ʻe ia ki he loto ʻo ʻene houʻeiki. \q1 \v 14 Ko ia ia ʻoku polepole ʻi ha foaki loi, \q2 ʻoku hangē ia ko e ngaahi ʻao mo e matangi taʻehanoʻuha. \q1 \v 15 ‌ʻOku fakalotoʻi ʻae tuʻi ʻi he fai fakakukafi, \q2 pea ʻoku fesiʻi ʻae hui ʻe he ʻelelo molū. \q1 \v 16 Kuo ke ʻilo ha honi? Kai ai koe ke mākona lelei pe, \q2 telia naʻa ke fatufāʻia ai, \q2 pea lua ʻaki. \q1 \v 17 Ke taʻofi ho vaʻe mei he fale ʻo ho kaungāʻapi; \q2 telia naʻa fiu ia ʻiate koe, pea fehiʻa ai kiate koe. \q1 \v 18 Ko e tangata ʻoku fakamoʻoni loi ki hono kaungāʻapi, \q2 ʻoku hangē ia ko e ʻakau fakapō, mo e heletā, pea mo e ngahau māsila. \q1 \v 19 Ko e falala ʻi he tuʻutāmaki ki ha tangata taʻeangatonu, \q2 ʻoku hangē ia ko e nifo popo, pe ko e vaʻe kuo tapeva. \q1 \v 20 ‌ʻOku hangē ko e tangata ʻoku toʻo ʻo ʻave ha kofu ʻi he faʻahitaʻu momoko, \q2 pea hangē ko e fefiofi ʻae vaimahi mo e naita, \q2 ʻoku pehē ʻaia ʻoku hiva ʻaki ʻae ngaahi fasi ki he loto māfasia. \q1 \v 21 Kapau ʻoku fiekaia ho fili, foaki ki ai ʻae mā ke ne kai; \q2 pea kapau ʻoku fieinua, foaki kiate ia ʻae vai ke inu: \q1 \v 22 He te ke hilifaki ai ʻae malalaʻi afi ki hono ʻulu, \q2 pea ʻe totongi lelei ʻe Sihova kiate koe. \q1 \v 23 ‌ʻOku tupu ʻae ʻuha mei he matangi tokelau; \q2 ʻoku pehē foki ʻoku tupu ʻae matalili mei he ʻelelo ʻoe fakakovi. \q1 \v 24 ‌ʻOku lelei hake ʻae nofo ʻi he tuliki ʻi he tuʻa fale, \q2 ʻi he nofo mo ha fefine faʻa kē ʻi ha fale ʻoku fuʻu ʻatā. \q1 \v 25 ‌ʻOku hangē ko e vai momoko kiate ia ʻoku fieinua, \q2 ʻoku pehē ʻae ongoongolelei mei he fonua mamaʻo. \q1 \v 26 Ko e hinga ʻae tangata māʻoniʻoni ʻi he ʻao ʻoe kau angahala, \q2 ʻoku hangē ia ko e matavai kuo fakangaueue, mo e vaitafe kuo fakaʻuliʻi. \q1 \v 27 ‌ʻOku ʻikai lelei ke kai lahi ʻi he honi: \q1 pea pehē, ko e kumi ʻe he kakai honau ongoongolelei ʻonautolu pe ʻoku ʻikai ko e ongoongolelei ia. \q1 \v 28 Ko ia ia ʻoku ʻikai faʻa puleʻi hono laumālie ʻoʻona, \q2 ʻoku tatau ia mo e kolo kuo holoki hifo, pea ʻoku ʻikai hano ʻā. \c 26 \cd \it 1 Ko e ngaahi lea ʻoku kau ki he kakai vale, 13 Mo e kakai fakapikopiko, 17 Mo e kakai ʻoku fakakikihi mo kaunoa.\it* \q1 \v 1 ‌ʻOku hangē ko e ʻuha hinehina ʻi he faʻahitaʻu mafana, mo e ʻuha ʻi he lolotonga ʻoe ututaʻu, \q2 ʻoku pehē hono taʻetaau ʻae ongoongolelei mo ha vale. \q1 \v 2 Hangē ko e manupuna ʻoku hēhē, \q2 pea mo e pekepeka ʻi heʻene puna, \q2 ʻoku pehē, ʻe ʻikai hoko mai ʻae fakamalaʻia taʻehanoʻuhinga. \q1 \v 3 Ko e meʻa kinisi ki he hoosi, \q2 mo e meʻa taʻofi ki he ʻasi, \q2 pea mo e meʻa tā ki he tuʻa ʻoe vale. \q1 \v 4 ‌ʻOua naʻa tali ʻaki ʻae vale ʻa ʻene vale, \q2 telia naʻa ke hoko ʻo tatau pe mo ia. \q1 \v 5 Ke talia ʻae vale ʻo fakatatau mo ʻene vale, \q2 telia naʻa poto ia ʻi hono mata ʻoʻona. \q1 \v 6 Ko ia ʻoku ne ʻave ha fekau ʻi he nima ʻo ha taha ʻoku vale ʻoku ne tuʻusi ʻae vaʻe, \q2 mo inu ʻi he fakamamahi. \q1 \v 7 ‌ʻOku ʻikai tatau ʻae vaʻe ʻoe tangata ketu: \q2 ʻoku pehē foki ʻae lea fakatātā ʻi he ngutu ʻoe kakai vale. \q1 \v 8 ‌ʻOku hangē ha taha ʻoku ne ai ʻae maka ʻi he makatā, \q2 ʻoku pehē pe ia ʻaia ʻoku fakaongoongoleleiʻi ʻae vale. \q1 \v 9 ‌ʻOku hangē ko e tau ʻae talaʻi ʻakau ʻi he nima ʻoe tangata konā, \q2 ʻoku pehē pe ʻae lea fakatātā ʻi he ngutu ʻoe kakai vale. \q1 \v 10 Ko e ʻOtua ʻaia naʻe ngaohi ʻae meʻa kotoa pē, \q2 ʻoku ne fakatou ʻatu ʻae totongi ki he vale, \q2 pea mo e kau fai kovi. \q1 \v 11 Hangē ko e tafoki mai ʻae kulī ki heʻene lua, \q2 ʻoku pehē ʻae toe fai ʻe he vale ʻa ʻene vale. \q1 \v 12 ‌ʻOku ke mamata ki ha tangata ʻoku ne mahalo kiate ia ko e poto ia? \q2 ʻOku tau ʻamanaki lelei hake ki he vale ʻiate ia. \q1 \v 13 ‌ʻOku pehē ʻe he tangata fakapikopiko, “ʻOku ai ʻae laione ʻi he hala: \q2 ʻoku ʻi he hala ʻoe kolo ʻae laione.” \q1 \v 14 Hangē ko e feʻaluʻaki ʻae matapā ʻi hono meʻa tautau, \q2 ʻoku pehē ʻaia ʻoku fakapikopiko ʻi hono mohenga. \q1 \v 15 ‌ʻOku fakafufū ʻe he fakapikopiko ʻa hono nima ʻi hono fatafata; \q2 pea ʻoku mamahi ia ʻi heʻene toe ʻomi ia ki hono ngutu. \q1 \v 16 ‌ʻOku poto hake ʻae fakapikopiko ʻi heʻene mahalo ʻaʻana, \q2 ʻi he kau tangata ʻe toko fitu ʻoku faʻa tali ʻaki ʻae lea ʻoku totonu. \q1 \v 17 Ko ia ʻoku ʻalu ange, pea ne kaunoa ʻi ha fakakikihi naʻe ʻikai kau ai ia, \q2 ʻoku tatau ia mo ha taha ʻoku puke ha kulī ʻi hono telinga. \q1 \v 18 Hangē ha tangata faha ʻoku lī fano ʻe ia ʻae afi, mo e ngaahi ngahau, mo e mate, \q2 \v 19 ‌ʻOku pehē pe ʻae tangata ʻoku ne kākaaʻi hono kaungāʻapi, \q2 ʻo ne pehē, “ʻIkai ko ʻeku fakavā pe?” \q1 \v 20 ‌ʻI he ʻikai ha fefie ʻoku mate ʻae afi: \q2 pea pehē, ʻi he ʻikai ha fakakovi kuo longo leva ʻae fakakikihi. \q1 \v 21 Hangē ko e malamala ki he malala vela, \q2 mo e fefie ki he afi; \q1 ʻoku pehē ʻae tangata faʻa fakakikihi kē. \q1 \v 22 Ko e ngaahi lea ʻae tangata faʻa fafana ʻoku hangē ia ko e ngaahi makafokafo, \q2 pea ʻoku ʻasi mai ia ki he kakano ʻoe loto. \q1 \v 23 Ko e loungutu lapu mo e loto kovi, \q2 ʻoku tatau mo ha konga ipu maumau kuo ʻufiʻufi ʻaki ʻae siliva. \q1 \v 24 Ko ia ʻoku taufehiʻa, ʻoku lapu ʻaki ʻe ia ʻa hono loungutu, \q2 ka ʻoku nofo ʻi hono loto ʻae kākā; \q1 \v 25 ‌ʻOka matamatalelei ʻene lea, ʻoua naʻa ke tui kiate ia: \q2 he ʻoku fitu ʻae meʻa fakalielia ʻi hono loto. \q1 \v 26 Ko ia ʻoku ne fakafufū ʻene fehiʻa ʻaki ʻa ʻene fai kākā, \q2 ʻe fakahā ʻa ʻene fai kovi ʻi he ʻao ʻoe fakataha kotoa pē. \q1 \v 27 Ko ia ʻoku keli ʻae luo ʻe tō ia ki ai: \q2 pea ko ia ʻoku tekaʻi ʻae maka ʻe toe ʻoho mai ia kiate ia. \q1 \v 28 ‌ʻOku fehiʻa ʻae ʻelelo loi kiate kinautolu ʻoku mamahi ai; \q2 pea ʻoku tupu ʻae malaʻia mei he ngutu ʻoku lapu. \c 27 \cd \it 1 Ko e lea ʻoku kau ki he fielahi, 5 Ko e ʻofa ʻoku moʻoni, 11 Ke ʻoua naʻa fakatupu kovi, 23 Ke faʻa ngāue ʻae tangata ʻi heʻene meʻa.\it* \q1 \v 1 ‌ʻOua naʻa ke polepole ki he ʻapongipongi; \q2 he ʻoku ʻikai siʻi te ke faʻa ʻilo ʻae meʻa ʻe hoko ʻi ha ʻaho. \q1 \v 2 Tuku ke fakamālō kiate koe ʻe ha tangata kehe, \q2 ka ʻe ʻikai ʻi ho ngutu ʻoʻou pe; \q2 ko e taha kehe, ka ʻe ʻikai ʻi ho loungutu ʻoʻou. \q1 \v 3 ‌ʻOku mamafa ʻae maka, \q2 pea ko e meʻa mamafa mo e ʻoneʻone, \q2 ka ko e ʻita ʻae vale ʻoku mamafa hake ia ʻi ai. \q1 \v 4 ‌ʻOku fakamālohi ʻae houhau, pea ko e meʻa fakalili ʻae ʻita; \q2 ka ko hai ʻoku faʻa kātakiʻi ʻae fuaʻa? \q1 \v 5 ‌ʻOku lelei hake ʻae valoki ʻoku fai fakahā, \q2 ʻi he ʻofa ʻoku fakalilolilo. \q1 \v 6 Ko e lavea mei he kāinga ko e angatonu ia; \q2 ka ko e ngaahi ʻuma mei ha fili ko e kākā ia. \q1 \v 7 ‌ʻOku fehiʻa ʻaia ʻoku mākona ki he ngeʻesi ʻoe honi; \q2 ka ʻoku huʻamelie ʻae meʻa konā kotoa pē kiate ia ʻoku fiekaia. \q1 \v 8 ‌ʻOku tatau mo e manupuna kuo hē mei hono pununga, \q2 ʻae tangata ko ia kuo hē mei hono nofoʻanga. \q1 \v 9 ‌ʻOku fakafiefiaʻi ʻae loto ʻaki ʻae lolo tākai mo e meʻa namu kakala: \q2 ʻoku pehē ʻae lelei ʻoe kāinga ki ha tangata, ko e meʻa ʻi he akonakiʻi ʻoku fai mei he loto. \q1 \v 10 ‌ʻOua naʻa ke siʻaki ho kāinga ʻoʻou, pe ko e kāinga ʻo hoʻo tamai; \q2 pea ʻoua naʻa ke ʻalu ki he fale ʻo ho tokoua ʻi he ʻaho ʻo hoʻo mamahi: \q2 he ʻoku lelei hake ho kaungāʻapi pe ʻoku ofi, ʻi ho tokoua ka ʻoku ne mamaʻo. \q1 \v 11 ‌ʻE hoku foha, ke ke poto koe, \q2 pea ke fakafiefiaʻi hoku loto, \q2 koeʻuhi ke u faʻa tali ia ʻaia ʻoku manuki kiate au. \q1 \v 12 ‌ʻOku sio mamaʻo atu ʻae tangata fakapotopoto ki he kovi, ʻo ne fufū ia mei ai: \q2 ka ʻoku mole atu pe ʻae vale, pea tautea ia. \q1 \v 13 Ke toʻo pe ʻae kofu ʻoʻona ʻoku tongia ha taha ʻoku ʻikai ʻiloʻi, \q2 pea ke maʻu mei ai ʻae tuku paʻanga ko e langomakiʻi ʻoe fefine muli. \q1 \v 14 Ko ia ʻoku fakamālō leʻo lahi ki hono kāinga ʻi heʻene tuʻu hake kei hengihengi, \q2 ʻe lau ia ko e fakamalaʻia kiate ia. \q1 \v 15 Ko e tō maʻu pe ʻae ʻuha ʻi he ʻaho ʻoe ʻuha lahi, \q2 ʻoku na tatau mo e fefine ʻoku faʻa kē. \q1 \v 16 Ko ia ʻoku ne fakafufū ia ʻoku tatau mo ʻene fakafufū ʻae matangi, \q2 pē ko e meʻa nanamu ʻi hono nima toʻomataʻu ʻaia ʻoku fakahā ia. \q1 \v 17 ‌ʻOku fakamāsila ʻe he ukamea ʻae ukamea; \q2 ʻoku pehē ʻae fakalelei ʻe he tangata ʻae mata ʻo hono kāinga. \q1 \v 18 Ko ia ʻoku faʻa tauhi ki he ʻakau ko e fiki te ne kai ʻe ia hono fua: \q2 pea pehē foki, ko ia ʻoku tauhi ki heʻene ʻeiki ʻe hakeakiʻi ia. \q1 \v 19 Hangē ko e sioʻata ʻae mata ki he mata ʻi he vai, \q2 ʻoku pehē ʻae loto ʻoe tangata ki he tangata. \q1 \v 20 ‌ʻOku ʻikai ke pito ʻa hētesi mo e fakaʻauha; \q2 pea pehē, ʻoku ʻikai ʻaupito ke fiemālie ʻae mata ʻoe tangata. \q1 \v 21 Hangē ko e kulo fakamaʻa ki he siliva mo e afi kakaha ki he koula; \q2 ʻoku pehē, ʻoku ʻiloʻi ʻae tangata mei hono ongoongo. \q1 \v 22 Naʻa mo hoʻo fakavolu ha vale ʻi he momosiʻanga fakataha mo e uite ʻaki ʻae meʻa momosi, \q2 ʻe ʻikai mahuʻi ʻene vale meiate ia. \b \q1 \v 23 Ke ke tokanga lahi ke ʻiloʻi pe ʻoku fēfē hoʻo fanga sipi, \q2 pea vakai lahi ki hoʻo fanga manu kehekehe. \q1 \v 24 He ʻoku ʻikai tolonga maʻuaipē ʻae koloa: \q2 pea ʻoku tolonga koā ʻae tatā\add fakatuʻi \add*ki he toʻutangata kotoa pē? \q1 \v 25 ‌ʻOku hā mai ʻae mohuku mōmoa, mo e musie toki tupu ʻoku hā mai ia, \q2 pea ʻoku tānaki ʻae ʻakau iiki ʻoe ngaahi moʻunga. \q1 \v 26 ‌ʻOku ai ʻae fanga lami koeʻuhi ke ke maʻu ho kofu, \q2 pea mo e fanga kosi ko e totongi ia ʻo hoʻo ngoue. \q1 \v 27 Pea ʻe lahi ʻae huʻa kosi ki hoʻo kai, \q2 mo e kai ʻa hoʻo kau nofoʻanga, \q2 pea ke moʻui ai ʻa hoʻo kau kaunanga. \c 28 \cd \it Ko e ngaahi lea ʻoku kau ki he kakai fai kovi, pea mo e lelei ʻoe fai māʻoniʻoni mo angatonu.\it* \q1 \v 1 ‌ʻOku hola ʻae kakai fai kovi ʻi he ʻikai tuli ki ai ha taha: \q2 ka ʻoku toʻa ʻae māʻoniʻoni ʻo hangē ko e laione. \q1 \v 2 Ko e meʻa ʻi he fai hala ʻae fonua ko ia, ʻoku tupu ʻo tokolahi ai hono houʻeiki: \q2 ka koeʻuhi ko e tangata poto mo ʻiloʻilo ʻe fakatolonga ai hono lelei. \q1 \v 3 Ko e tangata masiva ʻoku fakamālohi ki he masiva, \q2 ʻoku tatau pe ia mo e ʻuha lolo ʻoku ʻauha ai ʻae meʻakai. \q1 \v 4 ‌ʻOku fakamālō ki he angahala ʻekinautolu ʻoku liʻaki ʻae fono: \q2 ka ʻoku fakakikihi mo kinautolu ʻakinautolu ʻoku tauhi ki he fono. \q1 \v 5 ‌ʻOku ʻikai ʻiloʻi ʻae fakamaau ʻe he kakai angakovi: \q2 ka ʻoku ʻilo ʻae meʻa kotoa pē ʻekinautolu ʻoku kumi kia Sihova. \q1 \v 6 ‌ʻOku lelei hake ʻaia ʻoku masiva ka ʻoku ʻeveʻeva ʻi heʻene angatonu, \q2 ʻiate ia ʻoku koloaʻia ka ʻoku pikopiko hono ngaahi hala. \q1 \v 7 Ko ia ʻoku fai ki he fono ko e foha poto ia: \q2 ka ko ia ʻoku kaumeʻa mo e kakai fakamaveuveu ʻoku fakamaaʻi ʻe ia ʻa ʻene tamai. \q1 \v 8 Ko ia ʻoku fakalahi ʻene koloa ʻi he foaki paʻanga ke toe totongi mai, mo e fai taʻetotonu, \q2 ʻe tānaki ia ʻe ia ki ha taha ʻe manavaʻofa ki he masiva. \q1 \v 9 Ko ia ʻoku fakatafoki hono telinga ke ʻoua naʻa ne fanongo ki he fono, \q2 ʻe hoko ʻene lotu ʻaʻana ko e meʻa fakalielia. \q1 \v 10 Ko ia ʻe fakahēʻi ʻae māʻoniʻoni ke ne ʻalu ʻi ha hala kovi, \q2 ʻe tō pe foki ia ki heʻene luo ʻaʻana: \q2 ka ʻe maʻu ʻe he fai totonu ʻae ngaahi meʻa lelei. \q1 \v 11 ‌ʻOku poto ʻae tangata koloaʻia ʻi hono mata ʻoʻona; \q2 ka ʻoku ʻiloʻi ia ʻe he tangata masiva ʻoku faʻa fakakaukau. \q1 \v 12 ‌ʻOka fiefia ʻae kakai māʻoniʻoni, ʻoku ai ʻae ongoongolelei lahi: \q2 ka ʻoka pule ʻae angahala, kuo fakafufū ʻae tangata. \q1 \v 13 ‌ʻE ʻikai monūʻia ia ʻaia ʻoku ʻufiʻufi ʻene ngaahi angahala: \q2 ka ko ia ʻoku vete ia mo liʻaki ʻe maʻu ʻe ia ʻae ʻaloʻofa. \q1 \v 14 ‌ʻOku monūʻia ʻae tangata ʻoku manavahē maʻuaipē: \q2 ka ʻe tō ki he kovi ʻaia ʻoku fakafefeka hono loto. \q1 \v 15 ‌ʻO hangē ko e laione ngungulu, mo e pea ʻoku ʻoho fano; \q2 ʻoku pehē ʻae pule ʻoku angakovi ki heʻene kakai masiva. \q1 \v 16 Ko e tuʻi foki ʻoku masiva ʻi he fakakaukau, ʻoku lahi ʻene fakamālohi: \q2 ka ko ia ʻoku fehiʻa ki he manumanu, ʻoku fakatolonga ʻe ia hono ngaahi ʻaho. \q1 \v 17 Ko e tangata ko ia ʻoku fai fakamālohi ki he toto ʻo ha tokotaha ʻe mole ia ki he luo; \q2 ʻoua naʻa taʻofi ia ʻe ha tokotaha. \q1 \v 18 Ko ia ʻoku ʻeveʻeva ʻi he angatonu ʻe fakamoʻui ia: \q2 ka ʻe hinga leva ia ʻaia ʻoku pikopiko hono ngaahi hala. \q1 \v 19 Ko ia ʻoku faʻa ngāue ki heʻene ngoue ʻe maʻu ʻe ia ʻae meʻakai lahi: \q2 ka ʻe lahi moʻoni ʻae masiva kiate ia ʻoku muimui ki he kakai taʻepoto. \q1 \v 20 ‌ʻE lahi ʻaupito ʻae tāpuaki ki he tangata ʻoku angatonu: \q2 ka ko ia ʻoku fai fakatoʻotoʻo ke ne koloaʻia ʻe ʻikai tonuhia ia. \q1 \v 21 ‌ʻOku ʻikai lelei ke filifilimānako: \q2 he ko e tangata ʻoku pehē, ʻe fai hala ia ke ne maʻu ai ha konga mā. \q1 \v 22 ‌ʻOku ʻiate ia ʻoku fai fakatoʻotoʻo ke ne koloaʻia ʻae mata ʻoku kovi, \q2 pea ʻoku ʻikai te ne tokangaʻi ʻe hoko mai ʻae masiva kiate ia. \q1 \v 23 Ko ia ʻoku lea valoki ki ha tangata ʻe maʻu ʻe ia ʻae ʻofa lahi hake, \q2 ʻamui ʻiate ia ʻoku lea lapu ʻaki ʻae ʻelelo. \q1 \v 24 Ko ia ʻoku kaihaʻa mei heʻene tamai pe ko ʻene faʻē, \q2 ʻo ne pehē, “ʻOku ʻikai ko e fai hala ia;” \q1 ʻoku kaumeʻa ia mo e tangata fakaʻauha. \q1 \v 25 Ko ia ʻoku loto fielahi ʻoku fakatupu ʻe ia ʻae fekeʻikeʻi: \q2 ka ʻe fakamonūʻia ia ʻaia ʻoku falala kia Sihova. \q1 \v 26 Ko ia ʻoku falala ki hono loto ʻoʻona ko e vale ia: \q2 ka ko ia ʻoku ʻalu fakapotopoto, ʻe fakahaofi ia. \q1 \v 27 Ko ia ʻoku faʻa foaki ki he masiva ʻe ʻikai masiva ia: \q2 ka ko ia ʻoku fufū hono mata ʻe lahi ʻae fakamalaʻia ʻe hoko ki ai. \q1 \v 28 ‌ʻOka hakeakiʻi ʻae angahala, ʻoku toitoi ʻae kakai: ka ʻoka ʻauha ʻakinautolu, ʻoku tupu ʻo tokolahi ʻae māʻoniʻoni. \c 29 \cd \it 1 Ko e lea ʻoku kau ki he pule fakamaama, 15 Mo e pule ki he fānau. 22 Ko e lea ki he ʻita, mo e fielahi, mo e kaihaʻa, mo e foʻi, mo e fai kākā.\it* \q1 \v 1 Ko ia kuo liunga lahi hono valokiʻi kae fakakekeva ʻe ia hono kia, \q2 ʻe fakaʻauha fakafokifā ia, pea ʻe ʻikai ha fakamoʻui ki ai. \q1 \v 2 ‌ʻOka pule ʻae māʻoniʻoni ʻoku fiefia ai ʻae kakai: \q2 ka ʻoka maʻu ʻae pule ʻe he angahala ʻoku mamahi ai ʻae kakai. \q1 \v 3 Ko ia ʻoku manako ki he poto ʻoku ne fakafiefiaʻi ʻa ʻene tamai: \q2 ka ʻoku maumauʻi ʻene koloa ʻe ia ʻoku kaumeʻa mo e kau faʻa feʻauaki. \q1 \v 4 Ko e meʻa ʻi he fakamaau totonu ʻae tuʻi ʻoku fokotuʻumaʻu ai ʻae fonua: \q2 ka ko ia ʻoku ne faʻa maʻu ʻae ngaahi foaki ʻoku ne fakamalaʻia ia. \q1 \v 5 Ko e tangata ko ia ʻoku lea lapu ki hono kaungāʻapi, \q2 ʻoku ʻaʻau ʻe ia ʻae kupenga ki hono vaʻe. \q1 \v 6 Ko e fai angahala ʻae tangata angakovi ko e tauhele ia: \q2 ka ʻoku hiva mo fiefia ʻae māʻoniʻoni. \q1 \v 7 ‌ʻOku tokanga ʻae māʻoniʻoni ki he masiva: \q2 ka ʻoku ʻikai tokanga ʻae angakovi ke ʻiloʻi ia. \q1 \v 8 ‌ʻOku tutu ʻae kolo ʻe he kau tangata manuki; \q2 ka ʻoku taʻofi atu ʻae houhau ʻe he kakai poto. \q1 \v 9 Kapau ʻoku fakakikihi ʻae tangata poto mo ha tangata vale, \q2 neongo ʻene lili pe kata, ʻe ʻikai ha fiemālie ʻe tupu ai. \q1 \v 10 ‌ʻOku fehiʻa ki he angatonu ʻaia ʻoku fieinu ki he toto: \q2 ka ʻoku kumi hono laumālie ʻe he māʻoniʻoni. \q1 \v 11 ‌ʻOku fakahā ʻe he vale ʻa hono loto kotoa pē: \q2 ka ʻoku fakalaulauloto ʻe he poto ki he ʻamui: \q1 \v 12 Kapau ʻoku faʻa tokanga ʻaia ʻoku pule ki he ngaahi loi, \q2 ʻe hoko ʻo kovi ʻa ʻene kau tamaioʻeiki kotoa pē. \q1 \v 13 ‌ʻOku faʻa fakataha pe ʻae masiva pea mo e kākā: \q2 pea ʻoku fakatou māmangia hona mata meia Sihova. \q1 \v 14 ‌ʻE fokotuʻumaʻu ke taʻengata ʻae nofoʻa fakaʻeiʻeiki ʻoe tuʻi, \q2 ko ia ʻoku fai totonu ʻae fakamaau ki he masiva. \q1 \v 15 ‌ʻOku tupu ʻae poto mei he meʻa tā mo e valoki: \q1 ka ko e tamasiʻi ʻoku tuku pe ki heʻene faʻiteliha ʻoku ne fakamaaʻi ʻa ʻene faʻē. \q1 \v 16 ‌ʻOka tupu ʻo tokolahi ʻae kakai angahala, \q2 ʻoku tupu mo e fai kovi: ka ʻe mamata ʻae māʻoniʻoni ki heʻenau hinga. \q1 \v 17 Ke ke tauteʻi ho foha, pea te ke fiemālie ʻiate ia: \q2 ʻio, te ne fakafiefiaʻi ho laumālie. \q1 \v 18 ‌ʻOka ʻikai ʻi ai ha kikite ʻoku malaʻia ʻae kakai; \q2 ka ʻoku monūʻia ia ʻaia ʻoku fai ki he fono. \q1 \v 19 ‌ʻE ʻikai poto ʻae tamaioʻeiki ʻi ha lea valoki: \q2 he naʻa mo ʻene ʻiloʻi ʻe ʻikai te ne talangofua. \q1 \v 20 ‌ʻOku ke mamata ki ha tangata ʻoku faʻa lea vave? \q2 ʻOku tau ʻamanaki lelei hake ki he vale ʻiate ia. \q1 \v 21 Ko ia ʻoku fakahikihiki ʻa ʻene tamaioʻeiki talu ʻene kei tamasiʻi, \q2 ʻe faifai pea hoko ia ʻamui ko hono foha. \q1 \v 22 ‌ʻOku fakatupu ʻae fekeʻikeʻi ʻe he tangata faʻa ʻita, \q2 pea ʻoku lahi ʻae fai hala ʻae tangata loto fili. \q1 \v 23 Ko e fielahi ʻae tangata, ʻe fakahifo ai ia ki lalo; \q2 ka ʻe poupou hake ʻae laumālie ʻoe angavaivai ʻaki ʻae ongoongolelei. \q1 \v 24 Ko ia ʻoku kaumeʻa mo e kaihaʻa ʻoku fehiʻa ia ki hono laumālie ʻoʻona: \q2 pea ʻoku fanongo ʻe ia ki he kape, ka ʻe ʻikai te ne fakahā ia. \q1 \v 25 Ko e manavahē ki ha tangata, ʻoku hoko ia ko e tauhele: \q2 ka ʻe moʻui pe ia ʻaia ʻoku falala kia Sihova. \q1 \v 26 ‌ʻOku kumi ʻe he tokolahi ki he loto lelei ʻo ia ʻoku pule; \q2 ka ʻoku meia Sihova ʻae fakamaau ki he tangata taki taha. \q1 \v 27 Ko e tangata taʻefaitotonu ʻoku fakalielia ia ki he angatonu. \q2 Pea ko ia ʻoku fai totonu ʻi hono hala ʻoku fakalielia ia ki he angahala. \c 30 \cd \it 1 Ko e fakamatala ʻe ʻAkuli ʻa ʻene tui. 7 Ko e meʻa ʻe ua ʻi heʻene lotu. 10 Ke ʻoua naʻa fakamālohiʻi ʻae kakai māʻulalo. 11 Ko e toʻutangata ʻe fā ʻoku angakovi. 15 Ko e meʻa ʻe fā ʻoku ʻikai ke fiu. 17 Ko e ʻoua naʻa manukiʻi ʻae mātuʻa. 18 Ko e meʻa ʻe fā ʻoku ʻilongataʻa. 21 Ko e meʻa ʻe fā ʻoku ʻikai ke kātakiʻi. 24 Ko e meʻa ʻe fā ʻoku poto lahi. 29 Ko e meʻa ʻe fā ʻoku toulekeleka. 32 Ko e ʻita ko e meʻa ia ke taʻofi.\it* \p \v 1 Ko e ngaahi lea ʻa ʻAkuli ko e foha ʻo Sake, ʻaia ko e kikite: \q1 naʻe lea ʻae tangata kia ʻItieli, \q2 ʻio, kia ʻItieli mo ʻUkali. \q1 \v 2 “Ko e moʻoni ʻoku lahi hake ʻa ʻeku vale ʻi he tangata kotoa pē, \q2 pea ʻoku ʻikai te u maʻu ʻae poto ʻo ha tangata. \q1 \v 3 Kuo ʻikai akonekina au ki he poto, \q2 pea ʻoku ʻikai te u maʻu ʻae ʻilo ʻoe māʻoniʻoni. \q1 \v 4 Ko hai kuo ʻalu hake ki he langi, pe ʻalu hifo? \q2 Ko hai ʻoku ne tānaki ʻae matangi ʻi hono nima? \q2 Ko hai kuo ne fakamaʻopoʻopo ʻae ngaahi vai ʻi ha kofu? \q2 Ko hai kuo ne fokotuʻumaʻu ʻae ngaahi ngataʻanga ʻo māmani? \q2 Ko hai hono huafa, pea ko hai ʻae huafa ʻo hono ʻAlo, ʻo kapau ʻoku ke faʻa fakahā? \q1 \v 5 “ʻOku maʻa ʻae folofola kotoa pē ʻae ʻOtua: \q2 pea ko e ungaʻanga ia kiate kinautolu kotoa pē ʻoku falala kiate ia. \q1 \v 6 ‌ʻOua naʻa ke fakalahi ki heʻene folofola telia naʻa ne valokiʻi koe, \q2 pea ʻe ʻilo ai koe ko e loi.” \q1 \v 7 Ko e meʻa ʻe ua kuo u kole kiate koe; \q2 pea ʻoua naʻa ke taʻofi ia ʻiate au ʻo aʻu ki heʻeku mate. \q1 \v 8 Hiki ke mamaʻo ʻiate au ʻae vaʻinga mo e loi: \q2 pea ʻoua naʻaku masiva pe koloaʻia: \q2 fafanga ʻaki au ʻae meʻakai ʻoku taau pe mo au: \q1 \v 9 Telia naʻaku mākona, pea u fakafisiʻi koe, pea u pehē, Ko hai ʻa Sihova? \q2 Telia foki naʻaku masiva, pea u kaihaʻa, \q2 mo takuanoa ʻae huafa ʻo hoku ʻOtua. \q1 \v 10 ‌ʻOua naʻa ke fakakoviʻi ʻae tamaioʻeiki ki heʻene ʻeiki, \q2 telia naʻa ne kapeʻi koe, pea ʻilo ko koe ʻoku halaia. \q1 \v 11 ‌ʻOku ai ʻae fānau ʻoku kape ki heʻenau tamai, \q2 pea ʻoku ʻikai ke tāpuakiʻi ʻenau faʻē. \q1 \v 12 ‌ʻOku ai ʻae toʻutangata ʻe taha ʻoku nau māʻoniʻoni ʻi honau mata ʻonautolu, \q2 ka ʻoku teʻeki ke fufulu ʻenau anga fakalielia. \q1 \v 13 ‌ʻOku ai ʻae toʻutangata ʻe taha, ʻOi seuke! Hono ʻikai māʻolunga ʻa honau mata! \q2 Pea kuo nau hiki hake honau laumata. \q1 \v 14 ‌ʻOku ai ʻae toʻutangata ʻe taha, ʻoku tatau honau nifo mo e heletā, \q2 mo honau ngao ʻoku hangē ko e hele, \q2 ke kai ʻo ʻosi ʻae masiva mei he funga ʻo māmani, pea ʻosi mo e paea mei he kakai. \b \q1 \v 15 “ʻOku maʻu ʻe he aluka ʻae ʻofefine ʻe toko ua ʻoku tangi, \q2 ‘Foaki mai, foaki mai.’ \b \q1 “ʻOku ai ʻae meʻa ʻe tolu ʻoku ʻikai siʻi ke fiemālie, \q2 ʻio, ʻoku fā ʻae meʻa ʻoku ʻikai ke nau pehē, ‘Maʻuā, kuo lahi:’ \q1 \v 16 Ko e faʻitoka; \q2 mo e manāva ʻoku paʻa; \q2 ko e kelekele ʻoku ʻikai pito ʻi he vai; \q2 pea mo e afi ʻoku ʻikai ke pehē, ‘Maʻuā, kuo lahi.’ \q1 \v 17 “Ko e mata ʻoku manuki ki heʻene tamai, \q2 pea ʻikai tokanga ke fai talangofua ki heʻene faʻē, \q2 ʻe kapeʻi ia ʻe he fanga leveni ʻoe teleʻa, \q2 pea ʻe kai ia ʻe he fanga ʻikale iiki. \q1 \v 18 ‌ʻOku ai ʻae meʻa ʻe tolu ʻoku fakaofo lahi kiate au, \q2 ʻio, ko e meʻa ʻe fā ʻoku ʻikai te u ʻiloʻi. \q1 \v 19 Ko e punaʻanga ʻoe ʻikale ʻi he ʻatā; \q2 mo e hala ʻoe ngata ʻi he funga maka; \q2 mo e ʻaluʻanga ʻoe vaka ʻi he loto vaha; \q2 mo e anga ʻae tangata ki he tāupoʻou. \q1 \v 20 ‌ʻOku pehē ʻae anga ʻae fefine tonotangata; \q2 ʻoku ne kai, ʻo ne holoholo hono ngutu, \q2 ʻo ne pehē, “Naʻe ʻikai te u fai ha kovi.” \q1 \v 21 Ko e meʻa ʻe tolu ʻoku maveuveu ai ʻa māmani, \q2 ko e meʻa ʻe fā ʻoku ʻikai ke ne faʻa kātakiʻi: \q1 \v 22 Ko e tamaioʻeiki kuo fakanofo ke pule; \q2 mo e tangata vale kuo mākona ʻi he meʻakai; \q1 \v 23 Mo e fefine anga fakalielia kuo mali; \q2 mo e kaunanga ʻoku hoko ki he koloa ʻa ʻene ʻeiki fefine. \q1 \v 24 ‌ʻOku ai ʻae meʻa ʻe fā ʻoku iiki ʻi he funga ʻo māmani, \q2 ka ʻoku lahi ʻaupito ʻenau poto: \q1 \v 25 Ko e lō, ko e faʻahinga ia ʻoku ʻikai ke mālohi, \q2 ka ʻoku nau tokonaki ʻenau meʻakai ʻi he faʻahitaʻu mafana. \q1 \v 26 Ko e fanga safana, ko e faʻahinga ia ʻoku vaivai pe, \q2 ka ʻoku nau ngaohi honau fale ʻi he ngaahi maka; \q1 \v 27 ‌ʻOku ʻikai maʻu ha tuʻi ʻe he fanga heʻe, \q2 ka ʻoku nau puna fakataha atu; \q1 \v 28 ‌ʻOku puke ʻaki ʻe he hina ʻa hono nima, \q2 ʻo ne nofo ʻi he ngaahi fale ʻoe ngaahi tuʻi. \q1 \v 29 ‌ʻOku ai ʻae meʻa ʻe tolu ʻoku lelei ʻenau ʻalu, \q2 ʻio, ʻoku fā, ʻae meʻa ʻoku matalelei ʻenau ʻalu: \q1 \v 30 Ko e laione ʻaia ʻoku mālohi ʻi he fanga manu, \q2 pea ʻe ʻikai te ne tafoki atu ʻi ha taha; \q1 \v 31 Ko e hoosi; mo e kosi tangata foki; \q2 pea mo e tuʻi, ʻoku ʻikai faʻa fai ki ai ha angatuʻu. \q1 \v 32 “Kapau kuo ke fai vale ʻi hoʻo hiki hake koe ʻe koe, \q2 pea kapau kuo ke mahalo kovi, ke ke ʻai ho nima ki ho ngutu. \q1 \v 33 Ko e moʻoni ʻoku tupu ʻae pota ʻi he tuki ʻae huʻahuhu ʻoe manu, \q2 pea tupu ʻae toto ʻi he mioʻi ʻoe ihu: \q1 ʻoku pehē, ʻoku tupu ʻae fekeʻikeʻi ʻi he ʻita fakamālohi.” \c 31 \cd \it 1 Ko e enginaki ʻa Limueli ki he fai māʻoniʻoni mo e taʻofi ki he faʻa inu ke konā. 6 Ke maluʻi mo fakafiemālie ʻae kakai mamahiʻia. 11 Ko e ongoongolelei mo e ʻaonga ʻae fefine alafia angalelei.\it* \p \v 1 Ko e ngaahi lea ʻae tuʻi ko Limueli, ko e tala naʻe akonaki ʻaki ia ʻe heʻene faʻē. \q1 \v 2 “Ko e hā, ʻeku tama? \q2 Pea ko e hā, ʻae tama ʻo hoku manāva? \q2 Pea ko e hā, ʻae tama ʻa ʻeku ngaahi fuakava? \q1 \v 3 ‌ʻOua naʻa tuku ho mālohi ki he kakai fefine, \q2 pe ko ho ngaahi hala ki he meʻa ʻoku ʻauha ai ʻae ngaahi tuʻi. \q1 \v 4 ‌ʻOku ʻikai taau mo e ngaahi tuʻi, ʻE Limueli, \q2 ʻoku ʻikai taau mo e ngaahi tuʻi ke faʻa inu kava pe ke inu ʻe he houʻeiki ʻae kava kona. \q1 \v 5 Telia naʻa nau inu, pea ngalo ai ʻae fono, \q2 pea taʻetotonu ai ʻae fakamaau, ki he kakai ʻoku mamahi. \q1 \v 6 ‌ʻAtu ʻae kava mālohi kiate ia ʻoku meimei mate, \q2 mo e uaine kiate kinautolu ʻoku māfasia honau loto. \q1 \v 7 Tuku ke ne inu ke ngalo ai ʻene masiva, \q2 pea ʻoua naʻa toe manatu ki heʻene mamahi. \q1 \v 8 Ke matoʻo ho ngutu koeʻuhi ko e noa, \q2 ʻi he meʻa ʻanautolu kotoa pē kuo fakamaau ki he mate. \q1 \v 9 Matoʻo ho ngutu, pea ke fakamaau māʻoniʻoni, \q2 pea ke langomakiʻi ʻae masiva, pea mo e paea ʻi heʻene meʻa.” \b \q1 \v 10 Ko hai ʻoku faʻa maʻu ʻae fefine fai lelei? \q2 He ʻoku maʻongoʻonga ia ʻi he ngaahi maka koloa. \q1 \v 11 ‌ʻOku falala fakamoʻomoʻoni kiate ia ʻae loto ʻo hono husepāniti, \q2 pea ʻe ʻikai ʻaonga kiate ia ha meʻa ʻoku maʻu ʻi he fakamālohi. \q1 \v 12 ‌ʻE fai lelei ia kiate ia, \q2 ka ʻe ʻikai ha kovi ʻi he ʻaho kotoa pē ʻo ʻene moʻui: \q1 \v 13 ‌ʻOku ne kumi ʻae fulufuluʻi sipi, mo e louʻakau, \q2 ʻo ne ngāue fiefia ʻaki ʻa hono nima. \q1 \v 14 ‌ʻOku ne hangē ko e ngaahi vaka ʻoe kau fakatau, \q2 he ʻoku ne ʻomi ʻene meʻakai mei he mamaʻo. \q1 \v 15 ‌ʻOku ne tuʻu hake foki ʻi he kei poʻuli, ʻo ne tufaki ʻae meʻakai ki heʻene kau nofoʻanga, \q2 mo e ʻinasi ʻo ʻene kau kaunanga. \q1 \v 16 ‌ʻOku ne manako ki ha ngoue, pea ne fakatau ia: \q2 pea ʻoku ne tō ʻae ngoue vaine mei he fua ʻo hono nima. \q1 \v 17 ‌ʻOku nonoʻo ʻaki ʻae mālohi ʻa hono kongaloto, \q2 ʻoku ne fakamālohi hono nima. \q1 \v 18 ‌ʻOku ne ʻilo ʻoku lelei ʻae meʻa ʻoku ne fakatauʻaki: \q2 ʻoku ʻikai ke mate ʻene maama ʻi he pō. \q1 \v 19 ‌ʻOku ne ai hono nima ki he meʻa ʻoku fīʻaki ʻae filo, \q2 pea ʻoku puke ʻi hono nima ʻae ʻaiʻanga filo. \q1 \v 20 ‌ʻOku mafao atu hono nima ki he masiva, \q2 ʻio, ʻoku mafao atu hono nima kiate kinautolu ʻoku paea. \q1 \v 21 ‌ʻOku ʻikai manavahē ia ki he tō mai ʻae ʻuha hinehina ki heʻene kau nofoʻanga: \q2 he ʻoku lōua ʻae kofu ʻo ʻene kau nofoʻanga kotoa pē. \q1 \v 22 ‌ʻOku ne ngaohi kiate ia ʻae ngaahi kofuʻaki ʻae tupenu kuo tuitui fakasanisani: \q2 ko hono ngaahi kofu ko e silika mo e meʻa kulaʻahoʻaho. \q1 \v 23 ‌ʻOku ongoongoa hono husepāniti ʻi he ngaahi matapā, \q2 ʻoka nofo hifo ia mo e kau mātuʻa ʻoe fonua. \q1 \v 24 ‌ʻOku ngaohi ʻe ia ʻae tupenu tuʻovalevale lelei, ʻo ne fakatauʻaki: \q2 pea ʻoku ʻatu ʻa hono ngaahi noʻo ki he kau fakatau. \q1 \v 25 Ko hono kofu ko e mālohi mo e ongoongolelei; \q2 pea ʻe fiefia ia ʻi he ngaahi ʻaho kimui. \q1 \v 26 ‌ʻOku matoʻo hono ngutu ʻi he poto; \q2 pea ʻoku ʻi hono ʻelelo ʻae fono ʻoe ʻofa. \q1 \v 27 ‌ʻOku ne tokanga lahi ki he anga ʻo hono fale, \q2 pea ʻoku ʻikai ke kai ʻe ia ʻae mā ʻae fakapikopiko. \q1 \v 28 ‌ʻOku tupu hake ʻene fānau, ʻonau ui ia ko e monūʻia; \q1 pea ʻoku fakaongoongoleleiʻi ia ʻe hono husepāniti foki. \q2 \v 29 “Kuo fai lelei ʻe he kau ʻofefine tokolahi, \q2 ka ʻoku ke lelei hake koe ʻiate kinautolu kotoa pē.” \q1 \v 30 Ko e meʻa kākā ʻae matamatalelei, pea ko e vaʻinga ʻae hoihoifua: \q2 ka ko e fefine ʻoku manavahē kia Sihova ʻe fakaongoongoleleiʻi ia. \q1 \v 31 Foaki kiate ia mei he fua ʻo hono nima: \q2 pea tuku pe ke fakaongoongoleleiʻi ia ʻi he ngaahi matapā ʻe heʻene ngaahi ngāue ʻaʻana.