\id MIC - Toma Bible \ide UTF-8 \h Misé \toc1 Misé Ná-Sɛʋɛi \toc2 Misé \toc3 Mis \mt1 Misé \mt2 Ná-Sɛʋɛi \imt Sɛʋɛi lɔɔzeizuʋɛ ma woo mɔungiti \ip Misé ná-GALA gooiti ka ti sɛʋɛi nii zu. Misé ɠɛni ga Zuda laa wolai ta zu nu, taai naa laaseigi ɠɛni ga Molesɛte (\xt 1:1; Zel 26:18\xt*). Misé ɠɛni GALA gooi wosu Zuda masagi niiti ta-ziɛgiti su: Yotame, Aɠaze, ta Ezekiase. Naa ɠa é bosu ga ná-botii ma yeeɠɛɠalai ɠa zoo ɠɛɛzu kona undɔfela puulɔɔlugɔiti zɔɠɔzuʋɛ ta undɔfelai (750-700), aisa Yesu Kilista ʋa zɔlɔɔ. Naama yeeɠɛɠalai maaɓuɠaʋɛ Ezayi ta Wozé ta-ƓALA goo wo siɛgiti ba. Nu la kwɛɛ ni Misé ɓɔɠɔgo ɠa é ná-GALA gooiti sɛʋɛai, ɓaa ná-kaladopoi ta ɠa é ti zɛʋɛai. GALA goo wo nui Zelemi laaʋilɛgɛ Misé Ná-Sɛʋɛi ʋa (\xt Zel 26:18\xt*). \ip Misé ná-GALA gooiti ta ɓɔɛzu é lo GALA ná-tukpɔɠaaleʋeiti ba ta ná-kizo fai. Misé ɠa Izilayɛle ta Zuda ʋeelalazu ga ta bala nuiti maanɔɠɔzu, naa ʋoluma ta ga wali wɔin nu wolaiti (\xt 2:2\xt*). É ta-ƓALA goo wo nuiti ɓalaa peelala tɔɔzei ta ga lobɛanii zo nuiti (\xt 3:5\xt*). É ɠɛ ti ma GALA ka ʋaazu ta-laa wolaiti koloɠolosu (\xt 1:6; 3:12\xt*), ta toɠa ʋaazu liizu mɔunpa ga Izilayɛle nuiti duɔlai zu, naa ʋoluma Zuda geleiti ɓalaa. Kɛlɛ GALA ka ʋaazu ɠitoozu ná-minazeɠegi zu, é ɠaaɠale ma ga kidaaleʋe nu goa nɔ (\xt 4:6\xt*). GALA ge minazeɠeni ɓalaa ga toɠa totuɠɔ leʋe, nii a ɠɛ ga Ɓɛteleyɛme nu, Mesi, nii é ʋaazu masadai ɠɛɛzu Izilayɛle unda ta eteai pɛ unda (\xt 5:2-4\xt*). Misé Ná-Sɛʋɛi ɠaaɓelagɛ ga kitoosui é lo GALA ná-minazeɠegi ʋa Abalaame ta Zakɔɓe ʋɛ. GALA ná-nɛɛbɛi ta ná-wooɠɛɠiladai ta vɔni ná-ziiɠaawanai ma. \iot Unsosuʋɛ \io1 1. Ada mɔungi togai tukpɔɠaaleʋei ta unmɔɔgi ʋa (\xt 1:1—2:13\xt*). \io1 2. Ada velesiɛi togai tukpɔɠaaleʋei ta unmɔɔgi ʋa (\xt 3:1—5:14\xt*). \io1 3. Ada zaʋasiɛi togai tukpɔɠaaleʋei ta unmɔɔgi ʋa (\xt 6:1—7:20\xt*). \c 1 \p \v 1 Wooiti ka ga niiti Ɠɔoɠɔ GALAGI ti laazeelini Molesɛte nui Misé ma, Zuda masa saʋagɔiti ta-yeeɠɛɠalaiti, Yotame, ta Aɠaze ta Ezekiase. Kulakɛlɛmai naati ti ʋilɛni taa wolaiti ba, ti ga, Samali ta Zeluzalɛme. \s GALA ná-tukpɔɠaaleʋeai Izilayɛle laalɔɠɔma \q \v 2 Nuɓusɛiti pɛ à woilo! \q Zooi ta wɔiti wo zooi ɠa, à ɠida bu! \q Maliɠii Ɠɔoɠɔ GALAGI ɠa yɛsu seizu ɲadegai, \q é zeele wooi wo wo laalɔɠɔma! \b \q \v 3 Wɛlɛ Ɠɔoɠɔ GALAGI ɠana ɠula seizuʋɛ, \q é yei, é ɗa ɠɔɠɔziɛ zalaɠa ɠula adaʋɛti su. \q \v 4 Gizeiti ti ɗa ɓusɛ kɔɠɔwu, \q pɛtugiti sulaa ɗa lao, \q eɠɛ kedoi ɠaa ɠa ɠɛ wuunsu abui ɠa, \q eɠɛ ziɛ a ɠɛ gizei yeizu. \q \v 5 Naa pɛ ka ga Zakɔɓe mavofodaiti ta-lɔ koloɠologi, \q Izilayɛle ʋɛlɛyeɠei ná-kotoi maaʋele ma. \q Ɓɛ ɠa é Zakɔɓe liizu tɔ koloɠologi ma? \q Ná-taa wolai Samali laade ɓaa? \q Ɓɛ ɠa é Zuda liizu ani ɠɔɔ vaiti ma? \q Zeluzalɛme laade ɓaa? \q \v 6 Maliɠii ɠɛni ma: «Naa ma, nà Samali ɠɛɛzu ga kɔtu ziɠigi dɔɓɔi zu, \q ti ɗa leezɛn ɓelei la ma, \q nà ná-kɔtuiti kilikili, ti la nɛmɛi zu, \q gè kpale ná, ma wuulaagiti ti maaɠala. \q \v 7 Ná-kɔɔɠɔ gani kpɛtɛaiti su ɠa ɠaleɠale, \q ná-tɔnɔ ɲɔiti pɛ ti ɠala. \q Ná-vololiba zaɠaaiti, gè naati suɓulukpulu, \q tɔɔzei naati ti ɓɛtɛni ga ná-koloɠologi ma ɠulanumai, \q ta ʋaazu ɠɛɛzu ga koloɠologi taɠiligaa ma ɠulanumai.» \s GALA goo wo nui ná-gɔlɔi \q \v 8 Naa ɠa é kɛɛzu gè ɠaalɛizu, gè ɗa wɔlɔ, \q gè ɗa ziɛ ga ɠɔɠɔa ɲakai, kɔ̀ba ɲakai, \q gè ɗa kpeei loo eɠɛ koʋei, \q gè ɗa kpalagi wo eɠɛ saa wɔnigi. \q \v 9 Mazɔlɔɔ maanɔɠɔi seeliai Samali ma, é la ɠulaa su pɛ. \q É zeelia Zuda yooi ma ta Zeluzalɛme taa ziɠidaʋɛ, \q ʋɛ nà-nuɓusɛiti ti zeini ná. \q \v 10 \f + \fr 1:10-15 \fr*\ft Puuzui niiti su, GALA goo wo nui ɠa taaiti daaseigiti ta pɛɛ ungi lɛɛzu. Naama ʋoogi ta ɠa ga: Ɓɛte-Leafala ʋoluʋɛ ɠa ga «fufili pɛlɛi». Naa ɠa é kɛa, Eɓulu wooi zu, puuzu 10 ɠaaɓelasuʋɛ ɠɛ ma: «Fufili pɛlɛi wu nuiti, à ɠilikili fufiligi zu».\ft*\f*À mina daazeeli Gate taazuʋɛ, à mina wɔlɔ! \q Ɓɛte-Leafala nuiti, à ɠilikili fufiligi zu! \q \v 11 Safiil nuiti, à leʋe ga ɠɔba ɲakai ta wa-unfegi! \q Saanan nuiti ti la zoosu ti ʋa ɠula taa ʋa. \q Gɔlɔi ɠa wosu Ɓɛte-Ɠayɛsɛle taazuʋɛ, \q kpɔba zobo ge la mɔ ná. \q \v 12 Malote taaʋeaiti sasu ɠa ɓalizu ta-ɠulanumaiti ma vaa zu. \q Mazɔlɔɔ nimiza vai Ɠɔoɠɔ GALAGI teʋegai \q é zeelia Zeluzalɛme taa ziɠidaʋɛ ma. \q \v 13 Lakise laaʋeaiti, à wa-ɠɔɔɠɔ wotoloiti ta sooiti kɛʋele ɓɛtɛ. \q Wo ʋokɔɠɔni Izilayɛle ná-wooʋaladai ma, \q wo Zeluzalɛme lɔ tɔ koloɠologiti su. \q \v 14 Naa ma, Zuda nuɓusɛiti à bali ma wa Molesɛte-Gate nuiti. \q Akiziɓe taa wolai la ɠɛa ga \q kula faa zu ani Izilayɛle nuɓusɛiti ta-masagiti bɛ. \q \v 15 Maliɠii ɠa wo lɔɔzu nu niinɛ yeezu Malesa nuiti. \q Izilayɛle ɠundiɠiiti ti lɔɠɔɠulaai, \q ta ʋelazuʋɛ ɠaiziɛ Adulame ʋugi zu. \q \v 16 À wɔungiti bo, wo ti ɓuye ma, Zeluzalɛme taaʋeaiti, \q kpaanagi ɠɛ wo-unmaʋɛ, eɠɛ ɗuai nɔungi, \q à wo yiima lointi ta-wɔlɔi wo, \q mazɔlɔɔ ta liizu ga tiye duɔlai zu, ti maaɠooza wo ʋa. \c 2 \s Tooma nuiti \q \v 1 Maanɔɠɔ ɠa naati tuɠɔ, niiti ti telebotala vai ɠɛʋele ɓɛtɛzu, \q ti ɗa ɠisiɛ faa ɲɔi zu, ta ɠɛna laani kpidii! \q Geelaa a laona, ti ʋilɛ kɛɛ vai ʋolu, \q siɛgi zu ma zobogi ti ʋɛ la. \q \v 2 Ti ɗa ɠaazuɠula kpalagiti ba, ti ɗa ti zeɠe, \q ta pɛlɛiti, ti ɗa ti zeɠe. \q Ti ɗa loo nuiti ma, ti ɗa ta-ʋɛlɛ wu zɔɔlaiti seɠe, \q ti ɗa ta-yooiti kula ti ya. \q \v 3 Naa ɠa é ba, Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠaa: \q «Nà maanɔɠɔi ɠɛʋele ɓɛtɛzu niima nu ziiti daalɔɠɔma, \q wo la zooga wo ʋa ɠɔgi ɠula bu, \q wa ɠɛna ziaa, kɛni wo wɔungi ʋilɛ, \q mazɔlɔɔ yeeɠɛɠalai é ʋaazu toɠa ga nimiza ziɛgi.» \q \v 4 Naama volo ná, ta wo laalɔ guyei zu, \q ti ɗa maawɔin wuyei loo wo ma ga: \q «Giya ɠa gi ɠoloɠologai mɛtu! \q Gá-nuɓusɛiti ti ʋalaga ta-yooiti ma! \q Zɔiti ta gi ɓɛɛzu gá-ɓalagaʋɛti, \q ti ɗa ti ɠaaɠwɛ ɓɔɠɔ ʋa! \q Leeni vaa zu ti loozu gi ma?» \q \v 5 Tama, wo tanɔpɛ ge la mɔ nɔnɔ zɔlɔɔga zooi zu, \q nii Ɠɔoɠɔ GALAGI ná-nuɓusɛiti ti gaaɠwɛɛzu. \s Zɔiti ti GALA goo wo nui wooi zakpesu \q \v 6 Ta zɛɛ ɓɔɛi wosu, ti ɗa ɠɛ ma: \q «À mina zɛɛ ɓɔɛi wo fuun. \q Nu mina zɛɛ ɓɔɛi wo ga naama zii ga: \q Ɓaaɠulama vai la zeɠea ma! \q \v 7 Anɛɛ naa ʋe, leeni ɠa é wosu Zakɔɓe ná-nuɓusɛiti saama? \q Ɠɔoɠɔ GALAGI yiiɠaawana fala ɓaa? \q Ná-faa ɠɛʋele ɠa nɛi ɓaa?» \q GALA ge ɠɛ ma: «Dàawooiti ti la zolooni ga pagɔ, \q naama nui ʋɛ, nii é telebodai ɠɛɛzu ɓaa? \q \v 8 Kɛlɛ wogi mɔnɔ, wo nà-nuɓusɛiti kɛɛni ga wo zili nuiti. \q Wa seɠe wolai ɠulazu seɠewuzeɠeiti maazu, \q naati kɔba ti leʋesu wo ɠoba ziilɛigi zu, ti ɗa zeɠe kɔɔmaʋɛ. \q \v 9 Wa nà-nuɓusɛiti ti-anzaiti kpɛɛzu ti zaama, \q wo ti ɠula ti yiima ʋɛlɛiti bu, \q lɛbiya ʋoganii gè feai ti ya, \q wa naa ɠulazu ti ya, ti la sɔlɔɔga pɛ. \q \v 10 À wuzeɠe! À liina! \q Mazɔlɔɔ niima yooi la ga dooɠo bosu, \q tɔɔzei ná-kɔzɔi maaʋele ma, toɠa ʋaazu ɠoloɠolosu ga gola. \q \v 11 Nui ta a ʋaana, é ɗa kpizɛ ɲakai wo, \q é ɗa zɛɛ ɓɔɛiti bo ga: \q ‹Nà bosu wo ma, \q wa ʋaazu dɔɔi zɔlɔɔsu ta gaazulati ganiiti.› \q Zɛɛ ɓɔɛ wo nui naa ɠa soloogai niima nuɓusɛiti ma!» \s GALA ka Izilayɛle nu vului mɔtaiti gaalɛ ba \q \v 12 «Nà ʋaazu wo pɛ wo ɠaalɛɛzu ba, Zakɔɓe mavofodaiti, \q nà ʋaazu wo ɠaalɛɛzu ba, Izilayɛle nu vului mɔtaiti, \q nà wo ɠaalɛ ba, eɠɛ baalagiti ti sasa ɠilagi zu, \q eɠɛ baala kpulugiti ti laamiizu ada ɠila. \q Nu ɠa ɠɛ bɛbɛ wolai zɔngɔ wooi mɛnisu.» \q \v 13 Zɔi é pelei ɠulazu, naa ɠa lo ti luɠɔ. \q Ta pelei ɠula, ti ɠaaɓa, \q ti leʋe siɠidaʋɛ, ti ɠula ga ná ʋelei. \q Ta-masagi ɠa lo ti luɠɔ, \q Ɠɔoɠɔ GALAGI ɠa a ɠɛ ti untuɠɔ. \c 3 \s Izilayɛle ɠundiɠiiti ta-lopele ɲɔi \p \v 1 Gè ɠɛ ma: \q «À woilo, Zakɔɓe mavofodai ma ɠundiɠiiti, \q wɔi wo zeini Izilayɛle nuɓusɛiti unda! \q Wo-losuʋɛ la ga wo ʋa ziɛ ga sɔledai ɓaa? \q \v 2 Wa ɠɛlɛzu faa ʋagɔi ʋa, \q faa ɲɔi ɠa nɛai wo ʋɛ, \q wa nuiti kɔlɔgi ɠulazu ti ma, \q wo ti ma zuai ɠula ti-ɠaeiti ma.» \q \v 3 Ti-laamianigi ɠa nɔnɔ ga nà-nuɓusɛiti ma zuai. \q Ta ti-ɠɔlɔgi ɠulazu ti ma, \q ti ti-ɠaeiti galeɠale. \q Ti ti zuɓulukpulu, \q eɠɛ suai, nu gilizu kɔlu liɠii zu. \q \v 4 Naa ɠa é ba, ta wooɠulana Ɠɔoɠɔ GALAGI ma ga é ɓɔ ti ʋa, \q Maliɠii la ti wooɠaaʋotega pɛ, \q kɛlɛ toɠa ʋoluave ti ʋa, \q tɔɔzei faa ɲɔi ʋa, ti kɛɛni. \s GALA goo wo nuiti ti Izilayɛle yaavazu \q \v 5 Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠaa, é ga nii, \q GALA goo wo nuiti ta-vaa zu, \q niiti ti ná-nuɓusɛiti kakasu, é ɠɛ ma: \q «Ni ta ani lɔɔna ti-la, \q ta ɗa ɠɛ ma naazu fai pɛ ge zolooga, \q kɛlɛ ta ɗa kɔɔi ʋɛɛ naati ba, \q zɔiti ti la ani lɔɔni ti-la. \q \v 6 Wa ɠɛ niina kpidii zu, \q wo la mɔ kulakɛlɛma ɠaa! \q Ʋelela ʋele vaiti bo fai ɓega! \q Kpidii ɠa ʋɛɛ niina wo ma, eɠɛ foloi a daana, \q foloi zu ɠa ɓidi wo ʋɛ.» \q \v 7 Zɔiti ti faiti bosu ma yeeluɠɔ, ɓaa ɠa ɠula ti ma, \q ungaiziɛ nuiti ta unfe! \q Ti pɛ ta ɠaazulɔɔɠu, \q mazɔlɔɔ GALA ge la ti wooɠaaʋotega pɛ. \q \v 8 Kɛlɛ nɔ̀un, dàavegɛ ga gaaɓaai ta Ɠɔoɠɔ GALAGI ná-Zɛnvui, \q ta sɔledai, ta zɛbɛi, \q ga gè Zakɔɓe mavofodai ná-tɔ koloɠologiti dɛɛ la, \q ta gè Izilayɛle ná-kotoi lɛɛ la. \s Zeluzalɛme ɠoloɠolo fai \q \v 9 À woilo deɠɛmu nii ma, \q Zakɔɓe mavofodai ma ɠundiɠiiti, \q wɔi wo zeini Izilayɛle nuɓusɛiti unda! \q Wa sɔle fai wɔinzeɠezu, \q wo telebodai maaʋe. \q \v 10 Wa Siyɔn losu ga nu ʋaai, \q wo Zeluzalɛme lo ga suɲɔi. \q \v 11 Ta-ɠundiɠiiti ta tukpɔi ɠaaleʋezu lobɛanii maazu. \q Kɛni ti ta-zalaɠa ɠula nuiti sala pɛ, ti ʋa nuiti kala ga tɔ gooi. \q Kɛni ti ta-ƓALA goo wo nuiti sala pɛ ga walii, ti ʋa ʋelela ʋele vaa wo. \q Ti ɗa ʋoluzei Ɠɔoɠɔ GALAGI ʋa, ti ɗa ɠɛ ma: \q «Ɠɔoɠɔ GALAGI la gi zaama ɓaa? \q Ɗa ma, maanɔɠɔ nɔpɛ ge la zeelia gi ma.» \q \v 12 Naa ɠa é ba, wo maaʋele ma, \q Siyɔn ɠa woli, eɠɛ kpalagi, \q Zeluzalɛme ɠa ɠolo, é ɠɛ ga kɔtu ziɠigi, \q dɔɓɔi ɠa GALA sei ʋɛlɛi ma ɠizei maaɓɔle. \c 4 \s GALA ka masadai ɠɛ Siyɔn \q \v 1 Yeeɠɛɠala ɠaaɓelagiti ta zeelina, \q Ɠɔoɠɔ GALAGI zei ʋɛlɛi ma ɠizei ɠaa ɠa ɠooza, é lo gizeiti pɛ maazu, \q toɠa lo gize goiti pɛ maazu, \q nuɓusɛ ʋɛbɛi ɠa ɠɛ liizu pɔ bɛ. \q \v 2 Zii ɠiligiti ta ɠɛ liizu ná, ti ɗa ɠɛ ma: \q «À ʋa ade lɛ Ɠɔoɠɔ GALAGI ná-gizei ma, \q Zakɔɓe ná-GALAGI zei ʋɛlɛi wu, \q naa ɠa a kɛ, é ná-peleiti dɛɛ ga adeye, \q ade ʋa ziɛ ga ná-peleiti.» \q Mazɔlɔɔ Siyɔn ɠa tɔgi a zeɠe ná, \q ta Ɠɔoɠɔ GALAGI laawooi ɠa zɔlɔɔ Zeluzalɛme nɔ. \q \v 3 Toɠa zaamazu logi wo nuɓusɛ mɔinmɔin zɔɠɔzu, \q toɠa ɠɛ ga zii wolaiti ta-lukpɔɠaaleʋe nui, anɛɛ zɔiti ti maaɠoozaai. \q Ta ta-ɠɔɔɠɔ woɠa zɔkpɔiti kɛ ga kaliiti, \q ti ta-ɓɛɛinti kɛ ga molo leʋe woɠaiti. \q Zii la mɔ valaa zii ʋa, \q nu la mɔ kɔɔɠɔ vaa ma ɠala boga. \q \v 4 Ɛsɛ ka ná-leezɛn ɓelei la ziilɛigi zu, ta ná-kooleɠoole gulu ɓelei, \q nu nɔpɛ ge la bɔɔla maalua mɔnɔ, \q mazɔlɔɔ Ɠɔoɠɔ GALAGI, Fai-Pɛ-Maliɠii, ɠa é boga. \q \v 5 Zɔɔma nuɓusɛiti ta ziɛzu ta-ɠalagiti daaseigi zu, \q kɛlɛ giya ma, gá yɛ ziɛzu Ɠɔoɠɔ GALAGI ada-ƓALAGI laaseigi zu, eyɛsu ɠɔ. \s GALA ka ná-baala kpulugi ɠaalɛ ba \q \v 6 «Naama volo ná, nà nà-baalagiti gaalɛ ba, \q zɔiti ti maalɛɠɛfɛgai, ta zɔiti ti zuvazagai, \q niiti gè ti zopele ɲɔuni,» \q Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠana. \q \v 7 «Zɔiti ti maalɛɠɛfɛgai, nà naa mɔtaiti makɛ, \q zɔiti ti maaɠoozani, gè naati kɛ ga zii wola. \q Ɠɔoɠɔ GALAGI ɠa masadai ɠɛ ti unda, Siyɔn gizei ma, \q é zo názuʋɛ ma, eyɛsu ɠɔ. \q \v 8 Ɗa ʋe, Zeluzalɛme ɠizei, è wɛlɛzu nuɓusɛiti ma, \q eɠɛ baala makɛ nui é wɛlɛ baala kpulugi ma, \q ɗa ga ʋa ɗa-masadai zɔlɔɔsu ʋolu, nii é ɠɛni è ya mɔungi. \q Zeluzalɛme ɠa ɠɛ ʋolu ga masadai ma laa wolai.» \s Zeluzalɛme ná-ʋoluɠulai ta unmɔɔ fai \q \v 9 Lee ɓee ɠa wo toozu niizu, niizu Zeluzalɛme nuɓusɛiti? \q Masa ge la mɔ wo ʋɛ ɓaa? \q Wo lɛnɛ nui zaa ɓaa, \q taɓai wo zosu ɠani, eɠɛ anzanu a ɠɛ doun zɔlɔɔsu? \q \v 10 Siyɔn laaʋeaiti, à ɓɔɠɔ zuɓili ga taɓai, \q wo kpalagi wo, eɠɛ anzanui é doin zɔlɔɔsu! \q Mazɔlɔɔ wa ɠulazu taai ʋa, \q wo zei dɔɓɔ wolai zu, \q wa liizu, eyɛsu wo zeeli Ɓaɓilɔne. \q Kɛlɛ miná ɠa wa unmɔɔgi zɔlɔɔ ná, \q Ɠɔoɠɔ GALAGI ɠa wo ɠeya ʋolu, \q é wo ɠula wo zili nuiti zea. \q \v 11 Kɛlɛ niizuʋɛ, zii mɔinmɔin ge ɠaalɛa ba wo laalɔɠɔma, \q ti ɗa ɠɛ ma: \q «Ɓaaɠula faan wa-laai ma! \q Ade Siyɔn taai tɛi koloɠolosuʋɛ ɠa!» \q \v 12 Kɛlɛ ti la Ɠɔoɠɔ GALAGI ná-devei ɠwɛɛ, \q ti la kisu vaiti gaaɠaazu, \q ti la kwɛɛ ga é ti ɠaalɛɛʋɛ ba, \q eɠɛ molo ɠiliiti, é ti ʋu ti-loɠazuʋɛ. \q \v 13 Siyɔn nuiti, à wuzeɠe, wo moloi loɠa! \q Nà minɛi losu wo ʋa, é ga kɔlui, \q gè wo-ʋolokagi ɠɛ eɠɛ kɔlu ɓɔigi, \q wa nuɓusɛ mɔinmɔin dɛɛvɛ ɠɔɠɔwu, \q wa ti-yeaɠɔligi kpein kɛ ga Ɠɔoɠɔ GALAGI nɔnɔ, \q ta-naavoloi kpein ka ɠɛ ga Ɠɔoɠɔ GALAGI nɔnɔ, eteai pɛ Maliɠii. \c 5 \q \v 1 Kɛlɛ niizu, à wa-ɠɔɔɠɔ nuiti gaalɛ ba, Siyɔn nuiti! \q Ta ga ade zei kɛlɛ su, \q ti Izilayɛle ná-kundiɠii loɠa gaazuʋɛ ga tukpɔi. \s Masagi ɠa zɔlɔɔ Ɓɛteleyɛme \q \v 2 Ɗɔun ɗa ʋe, Ɓɛteleyɛme Efelata, \q ɗɛi è ga taa goi Zuda laa wolaiti saama, \q è ʋɔ bɛ ɠa nu ɠulazu ná bɛ̀, \q zɔi a zei Izilayɛle nuɓusɛiti unda, \q nii ná-fai lɔɔzeizuʋɛ ɠulaai wɔlɔwɔlɔi ma ziɛgi zu, \q yeeɠɛɠalaiti ti leʋegai kaite. \q \v 3 Naa ɠa é ba, Ɠɔoɠɔ GALAGI ɠa dɛ a ɠaazuzeɠe ná-nuɓusɛiti ba, \q eyɛsu naama yeei zeeli, yeei anzanui naa, \q nii maanɛai é doin zɔlɔɔ, naa sɔlɔɔ. \q Kɛɛɠɛleai mɔtaiti ti yɛsu duɔlai zu, \q naati ti ʋa ʋolu, ti ʋu Izilayɛle nui zɔiti ma. \q \v 4 Tɔun ka zei ga pagɔ, \q é lo ná-baala kpulugiti tuɠɔ ga Ɠɔoɠɔ GALAGI ná-zobogi, \q ga Ɠɔoɠɔ GALAGI maaɲiagi, nii é ga ná-GALAGI. \q Ná-nuɓusɛiti ta zɛnvui wo ziilɛigi zu, \q mazɔlɔɔ ɛsɛ pɛ ka bɔɔlɔ adaʋɛ pɛ, \q eyɛsu zou ɓela ga ná pɛ. \q \v 5 Naa ɠa ɠɛ ga ziilɛigi! \b \q Siɛgi zu Asiili nuiti ta ʋaa la, ti lɔ gá-yooi zu, \q ti lɔ gá-ʋɛlɛ ʋagɔiti bu, \q gá totuɠɔiti ta kundiɠi mɔinmɔin teʋe ti laalɔɠɔma. \q \v 6 Ta-ɠɔɔɠɔ zɔɔlaiti saɓui zu, \q ta-zobogi ɠa ɠɛ Asiili yooi ma, Nimelɔde yooi. \q Tɔ ɓɔɠɔi toɠa gi ɠula Asiili nuiti zeezu, \q siɛgi zu ta gá-you ɠwɛpelemaʋɛ maazuɓudɛna la, ti lɔ gá-yooi zu. \s Izilayɛle nuɓusɛiti ti zii ɠiligiti su \q \v 7 Izilayɛle nuɓusɛi mɔtaiti ta yɛ nuɓusɛ mɔinmɔin saama, \q ta ɠɛ eɠɛ nɔɗa pagɔi Ɠɔoɠɔ GALAGI teʋesu, \q ɓaa eɠɛ sabalagi é ʋuuzu tufai ɠa, \q zee la laani nu nɔpɛ ma, \q ki ge la loni nuɓusɛ ʋa. \q \v 8 Izilayɛle nuɓusɛi mɔtaiti ta yɛ ziiti saama, \q nuɓusɛ mɔinmɔin saama, \q ti zu ɠa ɓaa, eɠɛ zalai é dɔɓɔ zuaiti saama, \q ɓaa eɠɛ zala ɓokpagi é toganiiti saama. \q Siɛgi zu é leʋesu da, é ɗa ɠɔɠɔlo ti ma, é ɗa ti ʋali ga, \q nu nɔpɛ ge la kulaa zea. \q \v 9 À yeeʋɛɛ wo-ɓɔɛɲɔɠɔiti ma, \q ta mɔnɔ wo zili nuiti pɛ ti ɠoloɠolo! \s GALA ka ná-nuɓusɛiti ɲade \q \v 10 «Naama volo ná, \q nà wa-ɠɔɔɠɔ zooiti pɛ kula zooi ʋa, \q gè wa-ɠɔɔɠɔ wotoloiti pɛ koloɠolo,» \q Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠana. \q \v 11 «Nà wa-yooi ma laa wolaiti pɛ koloɠolo, \q gè ada ɓiigiti suvaza, ʋɛti wo ʋoluzeiɗai naati ba. \q \v 12 Nà zoɠo vaiti pɛ kula wo zaama, \q ungaiziɛ nu nɔpɛ ge la mɔ ɠɛa wo yeema. \q \v 13 Nà kɔɔɠɔ ganigiti kula wo zaama, \q gulu zaɠaaiti ta kɔtu ziɠigiti, \q wo la mɔ nɔkɔga ani nɔpɛ bu, nii wo kpɛtɛai ga yeei. \q \v 14 Nà wa-zale wuluiti tɔɔɠula, \q gè wa-laaiti koloɠolo. \q \v 15 Nà potokulai ɠɛ zii ɠiligiti ma, ti la ɠoloni bɛ̀, \q ga ziiɠaawanai ta ziiɠulagi.» \c 6 \s Tukpɔi é Maliɠii ta ná-nuɓusɛiti zɔɠɔzu \q \v 1 À woilo deɠɛmu naa ma, nii Ɠɔoɠɔ GALAGI bosu: \q Wuzeɠe, è lukpɔ gizeiti kakala, \q gize goiti ti è-wooi mɛni! \q \v 2 À woilo, wa ʋe, gizeiti, Ɠɔoɠɔ GALAGI ná-tukpɔɠaaleʋeai ma, \q wa ɓalaa zooi wu ɓɛdɛgiti ti la ɲiikpiga pɛ! \q Mazɔlɔɔ tukpɔi ɠa Ɠɔoɠɔ GALAGI ta ná-nuɓusɛiti zɔɠɔzu, \q kpɔɛi ɠa ti yɔɠɔzu ta Izilayɛle nuiti. \q \v 3 Maliɠii ɠɛ ma: «Nà-nuɓusɛiti, leeni ɠa gè kɛai ga woye? \q Leeni ɠa gè wo ɓɔlɔni la? \q À gòoi ɠaaʋote dɛɛ! \q \v 4 Tɔɔzei gè wo ɠulani Ezipete yooi ʋa, wo ʋa ʋɛ. \q Gè wo unmɔɔni, gè wo ɠula duɔlai zu. \q Gè Moize ta Aalɔn ta Miliyameni toni wo luɠɔ. \q \v 5 Nà-nuɓusɛiti, à ɠizɛ su ga, \q Moaɓe masagi Ɓalake faa ɲɔi leveni wo laalɔɠɔma, \q wo ɠizɛ naa zu, nii Ɓeyɔɔl ná-doun zunui Ɓalaame gooɠaaʋoteni da.\f + \fr 6:5 \fr*\ft Wɛlɛ ʋɛ: \+xt GlS 22:1—24:25\+xt*.\ft*\f* \q Gè yɛni wo ʋa, é zo Sitime é li Gilegale, \q wo kɛ̀ɛwotiiti kaani, niiti ti zɔlegai, \q nɛ̀i gè ga Ɠɔoɠɔ GALAGI.» \s Nii Ɠɔoɠɔ GALAGI pɔ ga nuɓusɛi ɗa kɛ \q \v 6 Leeni ɠa nà li gè lo da, Ɠɔoɠɔ GALAGI ɠaazu, \q siɛgi zu gè liizu nɔkɔsu da tɔun bu, GALAGI é Anii-Pɛ-Unda? \q Gala zalaɠaiti ka nà li ga tiye pɔ ɓaa, \q ti ga kona gila nikɛ yiʋoiti? \q \v 7 Ɠɔoɠɔ GALAGI ɠa yeezei nɛi, baala sinɛ ɓulugiti bu? \q Ɓaa gulɔi ma ɓoigi la eɠɛ ziɛ wolaiti? \q Ɓaa gè dòun mɔungi ve nà-tɔ koloɠologiti faa zu, \q nii a kɛ é nà-kotoiti suvaayɛ? \b \q \v 8 Ee, ɗa ʋe nui, ti è ɠalagɛ ga tuʋa ʋele ʋagɔi, \q ta nii Ɠɔoɠɔ GALAGI wɔinni ga è kɛ, \q toɠa ga è ziɛ ga sɔledai, \q wooɠɛɠiladai nɛɛ è ʋɛ, è ɗa ziɛ la, \q è ziɛ ga pagɔ unmaayei zu, ga ɗa-ƓALAGI yiima ʋelei. \s GALA ka yaavai ta toomai zala \q \v 9 Ɠɔoɠɔ GALAGI ɠa ɓɔɛzu taa wolai ʋɔ, \q ɠimalai ɠa ga nu unfe daaseigi ma: \q «À woilo zelii ma, é losu wo ma, wo maaɠolo vai zu, \q wo woilo naa wooi ma, zɔi é devei wosu! \q \v 10 Nà zoo nɛi gè va bu ga faa ɲɔu ɠɛ nuiti \q ti ta-ʋɛlɛiti buulaave ga naavoloi sɔlɔɔgai yaavai zu? \q Ta zɛɛ ɠɔɠɔ bo ganiiti, ti la kula ɠɛɛni su, naati wɔin la mà? \q \v 11 Gè la zeliloga naati ma ɓaa, \q zɔiti ti zɛɛ ɠɔɠɔ ganiiti seɠezu ta-ɓɔlɔi zu, \q ti ɗa nuiti yaava la? \q \v 12 Taai tɛi su naavolo nuiti ta ga tooma nuiti, \q taaʋeai tɛiti ta ɗa zɛɛi wo, yaava nɛgi ɠa é ti-la. \q \v 13 Naa ɠa é ba, nà wo zopele ɲɔuzu eyɛsu wo zeeɓɛ, \q gè wo ɠoloɠolo wa-ɠotoiti faa zu. \q \v 14 Wa daami wo, wo la yiɠoa, \q pului la zeɠea wo ma. \q Zɔi wa makɛ, naa la makɛga. \q Zɔi wa ɓaa maazu, \q nà naa ɠoloɠolo ga kɔɔi. \q \v 15 Wa faza, kɛlɛ wo la teʋea. \q Wa wolive wulɔi ɓɛtɛ, wo la wo-maavaa ɠɛa ga ta, \q wa dɔɔɓɔigi ɓɛtɛ, kɛlɛ wo la ma lɔɔi ta pa kpɔlea. \q \v 16 Wa ziɛzu ga pele ɲɔi masagi Womeli dɛɛni, \q ta Akaɓe ná-pɛlɛyeɠei ziɛ ʋelei ɠa wo ziɛzu la. \q Naa ɠa é ba, nà ʋaazu ga wa-laai ɠoloɠolo saɓui. \q Nà wo ɠɛ ga ɲɛɛɠulasu anii, \q nà-nuɓusɛiti ta-unfegi ma ɠasɔi ɠa la wo unma.» \c 7 \s GALA keelai wɔlɔ vai // nuɓusɛiti ta-yaava vai zu \q \v 1 Ee! Màanɔɠɔa! Gè ɠɛa ga naama nui, \q é ʋaazu gulu waa ɠulazuʋɛ, ti ɓega ʋoluma ga ti ɠula ga, \q eɠɛ zɔi é gulu waa ɠɔpɔgiti gaiziɛzu kula nuiti poluʋelei. \q Kɛlɛ leezɛn ɠila kpalaa ge la ná, nu a mi, \q kooleɠoole gwaa ma nɛɛnɛ gila kpalaa, \q nii gòla wɔinɗai ma. \q \v 2 Wooɠɛɠila nuiti ti ɓega zooi ɠa, \q sɔle nu nɔpɛ ge la mɔ ná. \q Nu ʋaa ɠisiɛi nɔ ɠa é ti pɛ ziimaʋɛ, \q ti ɗa ɓɔɠɔ ɠaaʋɛɛnɛ, ti ɠilagilagiti pɛ. \q \v 3 Ti ɠeleɠelegɛ faa ɲɔi ɠɛɛzu, ti yee la ɠulaa su. \q Kundiɠiiti ta tukpɔɠaaleʋe nuiti ta lobɛanii ɠulazu nuiti zea ga maaɓaai, \q nu wolaiti ti ɗa ti yiima vai wo ti ma, \q ti pɛ ta zoloosu faa ɠila ma. \q \v 4 Zɔi pagai ti zaama, naa ɠɛɛʋɛ eɠɛ ɠaingiti ti ɠaalɛai ba, \q ti zaama, zɔi sɔlegai ti pɛ ba, naa ɲɔu é leʋe ɠaingi ma lɔɓɔɠɛlɛgi ʋa. \b \q Wɛlɛ, wo zala voloi ɠana ʋa, \q nii wo makɛ nuiti ti boni, GALA goo wo nuiti. \q Niizu, wa niina kiteʋei zu. \q \v 5 Mina la è-wɔɔla la, \q mina ʋoluzei è-nɛɛɲɔɠɔ ʋa. \q Dama, è mina laalao è ɓɔɠɔ anzai ɠaazu. \q \v 6 Mazɔlɔɔ doun zunui ɠa kɛɛɠɛ wɔinzeɠe, \q doun anzanui wuzeɠe dee laalɔɠɔma, \q leemɔɔin ná-doun anzai wuzeɠe daalɔɠɔma, \q ɛsɛ sili nui ɠa ɠɛ ga tɔ ɓɔɠɔi ná-pɛlɛyeɠei wu nuiti. \s Nu la GALA ná-maawɔinɠai la \q \v 7 Nɔ̀un nà, nà wɛlɛzu ga Ɠɔoɠɔ GALAGI ʋɔ pelei, \q nà ɠitosu nà-kizo GALAGI ʋa, \q nà-GALAGI ɠa gòoɠaaʋote. \q \v 8 Sìli nui, mina ɠoozunɛ nà-faa zu! \q Mazɔlɔɔ ni nà loona, nà wuzeɠe ʋolu. \q Ni nà zeini kpidii zu, \q Ɠɔoɠɔ GALAGI ɠa bɛ̀ ga wozakalagi. \q \v 9 Nà va Ɠɔoɠɔ GALAGI ná-ziiɠaawanai wu, \q tɔɔzei gè kotoi ɠɛɛni daalɔɠɔma. \q Kɛlɛ yeeta toɠa màalogi wo, \q é ɠula ga ze, é tò wozakalagi ɠa, \q nà ná-telebodai ma ɠɛɛwotii ɠa. \q \v 10 Toɠa ɠɛ sìli nuiti gaazu, unfegi lɔ ti ɠaazu, \q tɛiti ti ɠɛni ɠɛɛzu mà: \q «Mini ɠa deɠɛmu ɗa-ƓALAGI, Ɠɔoɠɔ GALAGI ná?» \q Ta ti lɛɛvɛ ɠɔɠɔwu, eɠɛ taazuʋɛ ʋalaʋalagi, nà ti ʋɛtɛ! \b \q \v 11 Wɛlɛ, naama voloi ɠana ʋa, \q yeei wa-laa wolai ma ziɠigiti ti losu da. \q Wɛlɛ, naama volo ná, \q ta ɠa ɓɔ wa-yooi ʋa, kwɛmaʋɛti. \q \v 12 Naama volo ná, nuiti ta ʋa è ʋɔ bɛ, \q ti zeɠe Asiili yooi zu, ti zeɠe Ezipete yooi zu, \q ti zeɠe ziɛ wolai ma, \q ti zeɠe kpoloɗɛi ma ná pɛ, \q ti zeɠe gizeiti ma. \q \v 13 Zooi mɔta zu ɠa wo, gaa nuiti maaʋele ma, \q naa ɠa ɠɛ ga ta-ɠɛɛwoti ɲɔiti ma zalai. \q \v 14 Lo ɗa-nuɓusɛiti untuɠɔ ga ɗa-lukpɔi, \q baala kpulugiti be ti ga ɗɔnɔi, \q ti ya ɠila be ti zeini dɔɓɔi zu, Kaalamɛle gizei ma! \q Ti zoo ti laami Ɓasan lufa lɛnugiti su, ta Galaade gizei ma, \q eɠɛʋelei é ɠɛni la, mɔungi ma voloiti su! \q \v 15 Eɠɛ foloi è gi ɠulani la Ezipete yooi ʋa, \q laavɔɔ vaiti kɛ gi ʋɛ. \q \v 16 Zii ɠiligiti ta ti ʋɛtɛ, ti wola unfe, \q anɛɛ zobogi pɛ ka ti ya. \q Ta yeeʋɛɛ la, ti laavɔɔ vai ma, \q ti-woizuʋɛti ta ɓɔlɔ. \q \v 17 Ta fufiligi ɠɔmɔ eɠɛ kaalii, \q eɠɛ kpokpo aniiti ti zooi ɠa. \q Ta ɠula ga duai ti-lɔɔɠuzuʋɛti, \q ti ʋa ga sasuɓalii Ɠɔoɠɔ GALAGI ʋɔ, gá-ƓALAGI, \q ta lua ɗa-zobogi ʋa. \b \q \v 18 GALA, ɓɛ ɠa é ga è ɠɛʋele, \q a zoo é faaɠaaza golai ɓe, é tɔ koloɠologi zuvaayɛ, \q ɗa-nuɓusɛi mɔtaiti bɛ, ti ga ɗa-nuiti? \q Ɗɛi è la ɗa ga yɛ ziiɠaawanai zu eyɛsu ɠɔ, \q mazɔlɔɔ è-yiimai ɠa ga è wooɠɛɠiladai ɠɛ. \q \v 19 Ɗa gi maawɔinɠaazu mɔnɔ, \q è la gá-vaaɠaaza golaiti pɛtɛga, \q ɗa gá-ɠotoiti kpein pili ya kpoloɗɛi ma ʋalii zu. \q \v 20 Ungo, ɗa ɗa-wooɠɛɠiladai ɠula kɛlɛma Zakɔɓe mavofodaiti bɛ. \q È è-zaalai ɠula kɛlɛma Abalaame mavofodaiti bɛ, \q eɠɛʋelei è ma minazeɠegi woni da kaite wɔlɔwɔlɔi gi-mɛmɛwolani bɛ.