\id LUK - Toma Bible
\ide UTF-8
\h Luke
\toc1 Woo Niinɛ Ʋagɔi Nii Luke Sɛʋɛni
\toc2 Luke
\toc3 Luk
\mt2 Woo Niinɛ Ʋagɔi
\mt1 Nii Luke Sɛʋɛni
\imt Sɛʋɛi lɔɔzeizuʋɛ ma woo mɔungiti
\ip Luke ná-Woo Niinɛ Ʋagɔi ɠa ga Minazeɠe Niinɛi zu zɛʋɛ naanigɔiti gila, niiti ti Yesu Kilista ná-eteai zu vaiti suɠulazu. Ti ɠilagilagiti pɛ ti-laasei ka ga «Woo Niinɛ Ʋagɔi». Ti zɛʋɛʋɛ Yesu ná-saai ʋoluma, ti-zɛʋɛ nuiti ta ga: Matiyo, Maleke, Luke ta Zan. Luke sɛʋɛi ɠɛɛʋɛ, é lo Yesu ná-eteai ʋa, kɛlɛ é la ɠwɛni naa ʋa, é sɛʋɛi ɠɛɛʋɛ ɓalaa, é lo faiti ba, niiti Yesu ná-kaladopoiti ti kɛɛni ná-saai ta ná-buzeɠei ʋoluma, é ɠula saai ya, sɛʋɛi naa laaseigi ɠa ga Keelaiti Kɛɛwotiiti. Nu nɔpɛ ge la kwɛɛ yeeɠɛɠalai nii Luke ná-Woo Niinɛ Ʋagɔi zɛʋɛai ma, nu la ɓalaa kwɛɛ ʋɛ sɛʋɛai ná, kɛlɛ faaɠwɛ nu wolai bɔɔlɔzu zoloogɛ ma ga, tanisu sɛʋɛʋɛ kona ʋuulɔfela (70) ɠɛɠala leʋegai ma, Kilista zɔlɔɔga ʋoluma.
\ip Kɛɛ nui ɠa ga Luke, nii é ɠɛni ga ɗɔɠɔtɔlɔi. Ná-sɛʋɛ ɠɛ ʋelei ta zii wooi wo pelei, naa ɠa dɛɛzu ga é ɠɛni ga zunui nii kalagai. Luke ɠɛni pɔ ga é Yesu ná-eteai ma vai zɛʋɛ ga pagɔ, é faiti sɛʋɛ ʋelei ti leʋegai la, naa ɠa a kɛ nu ɠiligaa ti kulanuma zɔlɔɔ ná-sɛʋɛi ɠalagai ʋa (\xt 1:1-3\xt*). É la ɠɛni Zuifu (\xt Kol 4:10-14\xt*), ta é sɛʋɛi ɠɛɛʋɛ ga kɛʋelei ta, nii a kɛ zɔiti ti la ga Zuifua, naati ti zoo gaaɠaazu. Naa ɠulaʋɛ kɛlɛma kɛʋelei zu, é Zuifuiti kɛɛ vaiti suɠulazu la (\xt 1:8\xt*).
\ip Luke ná-Woo Niinɛ Ʋagɔi zu vaiti kulaʋɛ ga Matiyoni ta Maleke tɔnɔiti, tɔɔzei faa ɠilagiti nɔ ɠa ti ti zɛʋɛai, ti zɛʋɛ ʋeleiti kulaai ga ʋe. Ma Woo Niinɛ Ʋagɔ saʋagɔiti saama Luke ɠa Zan Ɓatisete zɔlɔɔ fai wola zuviegai. Luke laaɓakpagɛ ɓalaa suvaayɛgi ma vai ma (\xt 3:3; 11:4; 17:3-4; 23:34; 24:47\xt*), é laaɓakpa mɔnɔ GALA falii ma (\xt 3:21; 5:16; 6:12; 11:1-12; 22:32\xt*).
\iot Unsosuʋɛ
\io1 1. Luke ná-Woo Niinɛ Ʋagɔi ma woo lɔɔzeigiti bogɛ, nii ɓalaa togai ma, é sɛʋɛi ɠɛ, é naa zuɠula (\xt 1:1-4\xt*).
\io1 2. Naa ʋoluma, é Yesu zɔlɔɔ fai zuɠula ta ʋelei naa ɠɛʋele ɓɛtɛni la botii ɠɛɛ vai ma (\xt 1:5—4:13\xt*).
\io1 3. Ná-Woo Niinɛ Ʋagɔ wɔɔlɔzuʋɛ kpein (\xt 4:14—21:38\xt*), botii kpein Yesu kɛɛni, ta ná-laavɔɔ vaiti é ti ɠɛɛni, naa ʋɛɛ kalagiti ba é ti woni, miná ɠa Luke naati pɛ suɠulaai ná.
\io1 4. Gaaɠwɛsu ɠaaɓela saʋagɔiti su (\xt 22:1—24:53\xt*) miná, Yesu zaa ʋelei, ta maaɠulu ʋelei, ta buzeɠe ʋelei, é ɠula saai ya, miná ɠa Luke wooɠaaɓelagai ná ga naati suɠula vai.
\c 1
\s Luke ná-sɛʋɛi ɠɛɛ ungi lɛɛ vai
\p
\v 1 Nu mɔinmɔin ge tɔɔzeini ga ti naama vaiti sɛʋɛ, niiti ti ziaai gi zaama, 
\v 2 eɠɛʋelei naati ti suɠulaai la gi ma, niiti ma vaiti kɛai ti ɠaazu, ti ga ma zeeleiti kaite tɔɔzeizu mɔunpa, ta ti ɠɛai ga GALA daawooi laazeeli nuiti. 
\v 3 Naa ɠa é ba, nà ɓalaa gè kaaʋɛ ga faa ʋagɔ, kpèga ʋoluma ga faiti buuɓɛ ga pagɔ, niiti ti leʋegai, é zo tɔɔzeizu munu ma, ga gè ti zɛʋɛ è ma kɛʋele ʋagɔ zu, ɗɛi è ga nu wolai Teyofile. 
\v 4 Gè naa ɠɛɛʋɛ, nii a kɛ è kwɛɛ ga kalagi niiti è ti zɔlɔɔgai, gaamai ʋe.
\s Zan Ɓatisete zɔlɔɔ fai laazeeli vai
\p
\v 5 Zudé masagi Elɔde ná-siɛgi zu, zalaɠa ɠula nui ta ɠɛni ná, daaseigi ga Zakali, é ɠɛni Aɓiya ná-zalaɠa ɠula ɠuɠui zu. Anzai ɠɛni ga Aalɔn mavofodai zu nui ta, daaseigi ɠɛni ga Elizaɓɛte. 
\v 6 Ti felegɔ ti ɠɛni ga telebo nu GALA gaazu, ti ɠoloni Maliɠii ná-deveiti ta ná-tɔgiti bɛ, peelalazu nɔpɛ ge la ɠɛni ti ʋa naa zu. 
\v 7 Kɛlɛ doun la ɠɛni ti ʋɛ, tɔɔzei Elizaɓɛte ɠɛni ga doun zɔlɔɔtala anzanui, tama ti felegɔ pɛ ti wɔlɔzaɠani niina.
\p
\v 8 Yeeta, Zakali ɠɛni botii ɠɛɛzu GALA gaazu, é zolooni ná-zalaɠa ɠula ɠuɠui nɔnɔ ma ɠui ma. 
\v 9 Ti yeeloni ba ga kpakutoomai, ʋelei a ɗa ɠɛɛ la zalaɠa ɠula nuiti bɛ pɔlɔma, ga é li GALA sei ʋɛlɛi wu, é ansansegiti gala. 
\v 10 Ansansegi ɠala ziɛgi zu, bɛbɛi pɛ ge ɠɛni eteaʋɛ, ti ɗa GALA fali.
\p
\v 11 Maliɠii ná-geezuɠeelai gila ge ɠulani kɛlɛma Zakali ʋɛ, é lo ansansegiti ma zalaɠa ɠulazuʋɛ yeezazu ʋelei. 
\v 12 Zakali kaai ma, ziiɠulani ba, dualuagi lɔɔni su. 
\v 13 Kɛlɛ geezuɠeelai ɠɛni ma: «Mina lua, Zakali, mazɔlɔɔ GALA ge ɗa-ƓALA falii ɠaaʋotega. È-anzai Elizaɓɛte ɠa doun zunu zɔlɔɔ è ʋɛ. Ɗa daasei pɛɛ ga Zan. 
\v 14 È ɠoozu ɠa nɛ, è ɠɔkɔ ná-faa zu, nu mɔinmɔin ka ɠoozunɛ sɔlɔɔ fai zu. 
\v 15 Toɠa ɠɛ ga nu wola Maliɠii ɠaazu. É la dɔɔ ɓɔlea, ɓaa gaazulati gani nɔpɛ. Toɠa yɛ dee ɠoozu, daave ga Zɛnvu Ɲadegai. 
\v 16 Toɠa ʋa ʋolu ga Izilayɛle nui ma mɔinmɔin ta-ƓALAGI Maliɠii ʋɔ. 
\v 17 Toɠa ziɛzu Maliɠii luɠɔ ga GALA goo wo nui Eli ná-zɛnvui ta ná-zɛbɛi, nii a kɛ é doun kɛɛɠɛiti zɔɠɔzuɓɛtɛ ta ti-lointi, é kololala nuiti falibo, ti ziɛ ga telebo nuiti ta-ɠisiɛi, é nuɓusɛiti kɛʋele ɓɛtɛ ɠana Maliɠii ʋɛ.»
\p
\v 18 Kɛlɛ Zakali geezuɠeelai ɠaazaɠani, é ɠɛ ma: «Lee ɠa nà kwɛɛ ba ga gaama ɠana? Tɔɔzei gá ànzai gi wɔlɔzaɠaga.» 
\v 19 Geezuɠeelai gooɠaaʋoteni, é ɠɛ ma: «Nà ɠa gè ga Gaɓiliyɛle. Nà loni GALA gaazu. É tèʋegɛ ga gè niima woo niinɛ ʋagɔi wo è ma. 
\v 20 Kɛlɛ tɛi è la laani dàawooiti da, niiti ti laa ʋaazu zeelizu ta-yeeɠɛɠalaiti su, ɗa ɠɛɛzu ga ɓoɓoi, è la zooga ɓɔɛzu, eyɛsu niima vaiti ti laazeeli.»
\p
\v 21 Naama ziɛgi zu, nuɓusɛiti ti ɠɛni Zakali maaɓɔunsu, ta ti laavɔɔni ga dɛbi fai GALA sei ʋɛlɛi wu. 
\v 22 Kulaai ma, é la ɠɛni zoosu ɓɔɛzu ti ʋɔ. Ti gaaɠaani ga é kulakɛlɛma ɠaaʋɛ GALA sei ʋɛlɛi wu. É yɛni ɓoɓoyai zu, é ɗa ɓɔɛ ti ʋɔ ga yeeiti.
\p
\v 23 Yeeɠɛɠalai nii Zakali maanɛɛni ga é kɛ botii zu GALA sei ʋɛlɛi wu, naa ɓegai ma, é ɠaleni ma ná-pɛlɛi wu. 
\v 24 Naa ʋoluma anzai Elizaɓɛte kogi zeɠeni. É kɛɛni ga alu dɔɔlugɔ, é ɗa lɔɔɠu. É ɠɛni ɠɛɛzu ma: 
\v 25 «Wɛlɛ nii ʋa, Maliɠii kɛa bɛ̀, é vaa bu, é unfegi ɠula gàazu nuiti gaazu.»
\s Yesu zɔlɔɔ fai laazeeli vai
\p
\v 26 Alugi lɔzitasiɛi ma, GALA ge geezuɠeelai Gaɓiliyɛle leʋeni Galilé laa wolai ta zu, nii daa ga Nazalɛte, 
\v 27 anzalopo ɓeai ta ma, nii é la dɛ zunu vaa ɠwɛɛ. Maazoga ɠɛni de zunui ta ʋɛ, nii daaseigi ɠɛni ga Zozɛfe, é ɠɛni ga Davide mavofodai ta. Anzalopoi laaseigi ɠɛni ga Mali. 
\v 28 Geezuɠeelai lɛɛni ná-pɛlɛi wu, é ɠɛ ma: «Ɗa ná, ɗɛi è zaala zɔlɔɔgai GALA gaazu. Maliɠii ɠa è ʋa.»
\p
\v 29 Naama wooi Mali yiiɠulani ba, é ɗa ɓɔɠɔ ɠaazaɠa ga niima laalimai ʋoluʋɛ ɠa ga lee. 
\v 30 Geezuɠeelai ɠɛni ma: «Mina lua, Mali, tɔɔzei è zaala zɔlɔɔga GALA zea. 
\v 31 Wɛlɛ, ɗa ʋaazu koseɠezu, è doun zunu zɔlɔɔ. Ɗa daaseigi ʋɛɛ ga Yesu. 
\v 32 Toɠa wɔɔlɔ, é ɗa loli ga GALAGI nii é Anii-Pɛ-Unda, naa ná-doun zunui. Maliɠii GALA ka kɛ ga masagi, eɠɛʋelei mɛmɛwola Davide ɠɛni la. 
\v 33 Toɠa masadai ɠɛ eyɛsu ɠɔ Zakɔɓe mavofodaiti unda, ná-masadai la ɓega.»
\p
\v 34 Mali ɠɛni geezuɠeelai ma: «Naa ɠa zoo é ɠɛ ɠale, tɔɔzei gè la dɛ zunu vaa ɠwɛɛ?» 
\v 35 Geezuɠeelai gooɠaaʋoteni, é ɠɛ ma: «Zɛnvu Ɲadegai ɠa yei è ma, GALA nii é Anii-Pɛ-Unda, naa ná-zɛbɛi ɠa ʋɛɛ è ma eɠɛ niini. Naa ɠa é ba, doun ɲadegai, nii è ʋaazu sɔlɔɔsu, daasei ka ɠɛ ga GALA Doun Zunui. 
\v 36 Ɗa-wolodamai Elizaɓɛte ɓalaa ge zunu loun ɠoseɠea pɔlɔzaɠa siɛgi zu. Nii ti ɠɛa ɠɛɛzu ma doun zɔlɔɔtala anzanui, ná-alugi lɔzitasiɛi ɠa é su. 
\v 37 Mazɔlɔɔ faa nɔpɛ ge la ɓaani GALA zea.» 
\v 38 Mali ɠɛni ma: «Nà ga Maliɠii ná-botiɠɛ nu. Naa ɠɛ bɛ̀ faan, nii è bogai!» Geezuɠeelai zeɠeni koba.
\s Mali laali vai Elizaɓɛte ma
\p
\v 39 Ma yeeɠɛɠalai nɔ zu, Mali wuzeɠeni, é li ga suvilɛ gize yooi zu, Zuda laai ta zu. 
\v 40 É lɛɛni Zakali ná-pɛlɛi wu, é Elizaɓɛte luʋɔ. 
\v 41 Elizaɓɛte Mali ná-tuʋɔ gooi mɛnigai ma, doin ɲiikpini koozu. Elizaɓɛte laaveni ga Zɛnvu Ɲadegai. 
\v 42 É wooɠulani, é ɗa ɠɛ ma: «Tuya ɠa è ma, é leʋe anzanui pɛ ba, tuya ɠa è ɠoozu loin ɓalaa ma. 
\v 43 Gè niima undaanɛɛi zɔlɔɔgɛ ɠale, ga Màliɠii dee ʋa laaliizu mà? 
\v 44 È kaa, ɗa-luʋɔ gooi looʋɛ nɔ feya gòizu, doin ɲiikpigɛ kòozu ga koozunɛɛi. 
\v 45 Undaanɛ nu ɠa ga ɗe, ɗɛi è ɠidaaleʋeai ga nii Maliɠii bogai è ma, daa ɠa zeeli.»
\s Mali ná-guyei
\p
\v 46 Mali ɠɛni ma:
\q «Zɛ̀nvui ɠa Maliɠii wɔɔlɔzu,
\q
\v 47 ta zìimaʋɛ laavegɛ ga koozunɛɛi
\q Kìzo Nui GALA bɛ,
\q
\v 48 mazɔlɔɔ é wɛlɛa ná-botiɠɛ anzanui maawɔinzuʋɛ ʋa.
\q Mazɔlɔɔ za ʋoluma, nuɓusɛi pɛ ka ɠɛ mà undaanɛ anzanui.
\q
\v 49 Mazɔlɔɔ Zɛbɛi-Pɛ-Maliɠii faa wolaiti kɛɛʋɛ bɛ̀,
\q daaseigi ɲadegɛ.
\q
\v 50 Ná-gaazumaawɔinɠai ɠa ná yeeɠɛɠalai ɠilagilagi pɛ su,
\q naama nuiti bɛ, niiti ti luazu gaazu ʋa.
\q
\v 51 É faa wolaiti kɛa ga ná-zɛbɛsu yeei,
\q é naama nuiti suvazaga, niiti waso kisiɛ ɠɛni ti ʋɛ.
\q
\v 52 É zɛbɛsu nuiti piliga bu, é ti volo ta-masa kpɔkpɔgiti ga,
\q é zɛba é maawɔin nuiti unbuzeɠe.
\q
\v 53 É faaɓɔɠɔ wolaiti kɛa pulu nuiti bɛ,
\q é naavolo nuiti zeaɲakai ɠaaɠale ma.
\q
\v 54 É ɓɔga ná-botiɠɛ nui Izilayɛle ʋa,
\q é la yeemani ná-gaazumaawɔinɠai ma,
\q
\v 55 Abalaame ta mavofodaiti bɛ yeenɔpɛ,
\q eɠɛʋelei nɔ é minazeɠeni la ade-mɛmɛwolani bɛ.»
\p
\v 56 Mali yɛni Elizaɓɛte ɠoba alu saʋagɔ laawu. Naa ʋoluma é ɠaleni ma ná-taazu.
\s Zan Ɓatisete zɔlɔɔ fai
\p
\v 57 Elizaɓɛte ná-doun zɔlɔɔ siɛgi zeeliai ma, é laayeini ga zunu loun. 
\v 58 Seiɲɔɠɔiti ta ná-nuiti ti mɛnigai ma ga Maliɠii Elizaɓɛte maawɔinɠaaʋɛ, ti pɛ ti ɠoozunɛɛni ta tɔun. 
\v 59 Foloi lɔsaʋasiɛi, ti ʋaani doungoi lati fai ma pɛlɛʋolu. Ti ɠɛni pɔ ga ti kɛɛɠɛ laaseigi ʋɛɛ ba, ti ɠɛ ma Zakali. 
\v 60 Kɛlɛ dee ɠɛni ti ma: «Ɓa, daasei ka ɠɛɛzu ga Zan.» 
\v 61 Ti ɠɛni ma: «Nu nɔpɛ ge la ɗa-wolodai zu, nii daasei ge ga Zan.» 
\v 62 Ti ɠɛni poogiti kɛɛzu doun kɛɛɠɛi ma, nii a kɛ ti kwɛɛ daaseigi, nii é pɔ ga ti pɛɛ ba. 
\v 63 É sɛʋɛ ɠɛɛ ɠokologi ta maalolini, é sɛʋɛi ɠɛ ma, é ɠɛ ma: «Daasei ka ga Zan.» Ti pɛ ti laavɔɔni. 
\v 64 Naama ziɛgi zu nɔ, daaʋɛ laalaoni, nɛgi vie, é tɔɔzei ga ɓɔɛa, é ɗa GALA maamusɛ. 
\v 65 Dualuagi lɔɔni seiɲɔɠɔiti pɛ su. Naama vaiti nɔ ɠa ti ɠɛni ga yɛpɛ wooi Zudé ɠize yooi zu ná pɛ. 
\v 66 Nu nɔpɛ a la niima wooi mɛnina, é ɓena tɔɔzei ga ɠisiaa su, ma nu ɗa ɓɔɠɔ ɠaazaɠa ga: «Doungoi nuu ɠa ʋaazu ɠɛɛzu ga nui ma ɓɛgele?» Tɔɔzei gaamazu Maliɠii ná-zɛbɛi ɠɛni ba.
\s Zakali ná-guyei
\p
\v 67 Zɛnvu Ɲadegai kɛɛɠɛ laaveni, Zakali ya, é tɔɔzei ga é ɗa GALA gooi wo, é ɗa ɠɛ ma:
\q
\v 68 «Mamagi ɠa Maliɠii ʋɛ, Izilayɛle ná-GALAGI,
\q mazɔlɔɔ é wɛlɛa ná-nuɓusɛiti ma, é ti unmɔɔ.
\q
\v 69 Ná-botiɠɛ nui Davide mavofodaiti saama,
\q é kizo nu wuzeɠea ade ʋɛ, nii daavegai ga zɛbɛi.
\q
\v 70 É ná-minazeɠegi laazeelia, nii é puuni kaite wɔlɔwɔlɔ
\q daawoo wo nu ɲadegaiti da, ti bo ga:
\q
\v 71 Toɠa ade ɠizo, é ade ɠula ade zili nuiti zea,
\q ta niiti kpein ti ade wɔinzeɠezu.
\q
\v 72 Ná-gaazumaawɔinɠai ɠana é kɛɛzu ade-mɛmɛwolani bɛ,
\q é zoloo ná-minazeɠe ɲadegai ma.
\q
\v 73 Minazeɠe konai nii é boni ade-mɛmɛwola Abalaame ʋɛ,
\q é naa zu vai ɠɛa ade ʋɛ,
\q
\v 74 ga kpega ʋoluma ga ade unmɔɔ, é ade ɠula ade zili nuiti zea,
\q dualua ge mina ɠɛ ade ʋa, ade dɛbi,
\q
\v 75 ade ɠɛ gaazu ga nu ɲadegaiti ta telebo nuiti,
\q ade-zii ma voloi pɛ su.
\q
\v 76 Ɗa ma, ɗɛi è ga dòin,
\q è-laasei ka ɠɛ ga GALA nii é Anii-Pɛ-Unda, naa laawoo wo nui.
\q Mazɔlɔɔ ɗa ɠa è ʋaazu ziɛzu Maliɠii luɠɔ,
\q è ná-peleiti suɓɛtɛ bɛ.
\q
\v 77 Nii a kɛ, è dɛɛ ga ná-nuɓusɛiti ga GALA ka ti ɠizosu,
\q é ti zuvaayɛ ga ta-ɠotoiti.
\q
\v 78 Naa ɠa ɠulazu ada-ƓALAGI ná-gaazumaawɔinɠaa wolai zu,
\q naa maaʋele ɠa foloi wuzeɠezu la geezuʋɛ, é ʋa é tuyai loo ade ʋɛ.
\q
\v 79 Nii a kɛ é volo naati bɛ,
\q niiti ti zeini kpidii zu ta saai ma niinigi wu,
\q ga é lo ade luɠɔ ziilɛi pelei ma.»
\p
\v 80 Doungoi ɠɛni wɔɔlɔzu, ta ɗa ʋɛɛ sɛbɛi ʋa zɛnvui zu. Naa ʋoluma, é zeini teʋebai zu, eyɛsu naama voloi zeeli, yeei é ɠulani la kɛlɛma Izilayɛle nuiti bɛ.
\c 2
\s Yesu zɔlɔɔ fai
\r (Matiyo 1:18-25)
\p
\v 1 Naama ziɛgi zu, masagi Sezaal Oguste devei veeni ga kɛni daasei sɛʋɛi ɠɛ ná-masadai zu ná pɛ. 
\v 2 Daasei sɛʋɛ mɔungi ɠɛni ga naa, nii é ɠɛɛni. Naama ziɛgi zu Kiliniyuse ɠa é ɠɛni ga Siili you ɠundiɠii. 
\v 3 Ɛsɛ gilagilagi pɛ ge ɠɛni liizu daaseigi zɛʋɛ vai ma, tɔ ɓɔɠɔi sɔlɔɔ taai zu.
\p
\v 4 Zozɛfe ɓalaa zeɠeni Nazalɛte taazuʋɛ, Galilé yooi zu, é lɛ Zudé yooi zu, Davide ná-taazuʋɛ, ʋɛ ná laa ga Ɓɛteleyɛme, mazɔlɔɔ é ɠɛni ga Davide mavofodai ta, ta ná-pɛlɛ wu nui ta, 
\v 5 nii a kɛ ti-laaseigi zɛʋɛ ta Mali, nii maazoga ɠɛni de bɛ, kogi ma. 
\v 6 Siɛgi zu ti ɠɛni ná la, naa ná-doun zɔlɔɔ yeeɠɛɠalai zeelini. 
\v 7 É ná-doun zunu mɔungi zɔlɔɔni. É maaveleveleni, é da toganiiti daami aniɲakai ta zu, mazɔlɔɔ ti la ɠɛni laazu zɔlɔɔni wɛɛn laazuʋɛ ʋɛlɛi wu.
\s Baala makɛ nuiti ta geezuɠeelaiti
\p
\v 8 Baala makɛ nuiti ti ɠɛni naama yooi nɔ zu, ti ɠɛni dɔɓɔi zu, ti ɗa ta-logani ɓulugiti makɛ kpidii. 
\v 9 Maliɠii ná-geezuɠeelai gila ge ɠulani ti ʋɛ kɛlɛma. Maliɠii ná-lɛbiyai voloni ti-maaɠoolii zu. Ti wola luani. 
\v 10 Kɛlɛ geezuɠeelai ɠɛni ti ma: «À mina lua, mazɔlɔɔ woo niinɛ ʋagɔ ɠa gè daazeelizu wo ma, nii é ʋaazu ɠɛɛzu ga nuɓusɛiti pɛ ta-ɠoozunɛ vaa: 
\v 11 Tɔɔzei za Davide ná-taazuʋɛ, Kizo Nui zɔlɔɔga wo ʋɛ, nii é ga Kilista, Maliɠii. 
\v 12 Nii é ɠɛɛzu ga poogi wo ʋɛ, naa ɠa ga: Wa doun zɔlɔɔga niinɛi ɠaazu, maavelevelegai, é laani toganiiti daami aniɲakai ta zu.»
\p
\v 13 Gaamago nɔ, geezuɠeela ɓulugi ʋaani, é ɓɔ geezuɠeelai ʋa, ti ɗa GALA maamusɛ, ti ɗa ɠɛ ma:
\q
\v 14 «Lɛbiyai ɠa GALA bɛ geeɠɔlɔgi unga munu,
\q ziilɛigi ɠɛ zooi ma, nɛɛbɛ nuiti bɛ!»
\s Baala makɛ nuiti ti lii vai Ɓɛteleyɛme
\p
\v 15 Geezuɠeelaiti ti zeɠeai ma ti ɠoba, ti ɠale ma geeɠɔlɔgi zu, baala makɛ nuiti ti ɠɛni ɓɔɠɔ ma: «Ade li Ɓɛteleyɛme, ade naama vai ɠa, nii kɛai, nii Maliɠii dɛai ga adeye.»
\p
\v 16 Ti liini ga gaazuvilɛ, ti Mali ta Zozɛfe ɠa, naa ʋɛɛ doun ɲɛgi ʋa, é laani toganiiti daami aniɲakai ta zu. 
\v 17 Ti kaai ma, ti naa kpein suɠulani, nii é woni ti ma, é ʋilɛ doungoi ʋa. 
\v 18 Zɔiti kpein ti ɠɛni ti-wooi mɛnisu, naati pɛ ti laavɔɔni ga naama wooiti, nii baala makɛ nuiti ti ɠɛni bosu ti ma. 
\v 19 Kɛlɛ Mali mu ge ɠɛni ti pɛ makɛsu yiimaʋɛ, é ɗa ɠisiɛ su ga gola. 
\v 20 Baala makɛ nuiti ti ɠaleni ma, ti ɗa GALA dɛbi, ti ɗa maamusɛ, mazɔlɔɔ nii ti mɛnini, ti ka, naa zolooni naa ma, nii é woni ti ma.
\s Yesu ɠalivaa vai GALA ma
\p
\v 21 Doungoi lati yee zeeliai ma pɛlɛʋolu, foloi lɔsaʋasiɛi, ti daasei pɛɛni ga Yesu, daaseigi nii geezuɠeelai pɛɛni ba, aisa dee ʋa kogi zeɠe.
\p
\v 22 Yeeɠɛɠalai zeeliai ma ga ti ɓɔɠɔ ɲade, eɠɛʋelei sɛʋɛai la Moize ná-tɔgi zu, ti liini ga doungoi Zeluzalɛme ga ti kaliva Maliɠii ma. 
\v 23 Mazɔlɔɔ sɛʋɛʋɛ Maliɠii ná-tɔgi zu ga: «Doun zunu mɔungi kpein ka ve Maliɠii ʋɛ.»\f + \fr 2:23 \fr*\ft \+xt Ɛgz 13:2, 12, 15\+xt*.\ft*\f* 
\v 24 Ti zalaɠai ɓalaa kulani, eɠɛʋelei sɛʋɛai la Maliɠii ná-tɔgi zu ga: «kpumago felegɔ, ɓaa poopo kpokpa felegɔ.»\f + \fr 2:24 \fr*\ft \+xt Lev 12:8\+xt*.\ft*\f*
\s Simiyɔn GALA mama fai Yesu ná-faa zu
\p
\v 25 Zunui ta ɠɛni Zeluzalɛme, daa ga Simiyɔn. É ɠɛni ga telebo nu, é ɗa lua GALA gaazu ʋa, é ɠɛni Izilayɛle ɠaanɛɛnɛ vai maaɓɔunsu kitogi zu. Zɛnvu Ɲadegai ɠɛni ba. 
\v 26 Zɛnvu Ɲadegai dɛɛni la ga é la zaa, kɛni a Kilista ɠaana, nii Maliɠii teʋegai. 
\v 27 Zɛnvu Ɲadegai loni tuɠɔ, é li GALA sei ʋɛlɛi wu. Siɛgi zu Yesu zɔlɔɔ nuiti ti ʋaani la ga doun ɲɛgi ga ti naa ɠɛ bɛ, nii tɔgi bogai, 
\v 28 Simiyɔn daani yeezu, é GALA maamusɛ, é ɠɛ ma:
\q
\v 29 «Màliɠii, ɗa-minazeɠegi laazeelia niina,
\q ɗa-wotiɠɛ nui yɛ ná niina, é li ziilɛigi zu.
\q
\v 30 Mazɔlɔɔ gàazuʋɛ kizogi ɠaa, nii è teʋegai,
\q
\v 31 nii è kɛʋele ɓɛtɛai ga nuɓusɛiti pɛ ti ka.
\q
\v 32 Tɔ ɠa é ga wozakalagi, é faaɠaaɠai ve zii ɠiligiti bɛ,
\q é ɠɛ ga lɛbiyai ɗa-nuɓusɛiti bɛ, Izilayɛle nuiti.»
\p
\v 33 Deeni ta kɛɛɠɛ ti laavɔɔni ga naa, nii é ɠɛni wosu ná-faa zu. 
\v 34 Simiyɔn tuya looni ti ʋɛ, é ɠɛ doun dee Mali ma: «Suɠwɛɛ ga doungoi nii leʋegɛ ga é ɠɛ ga Izilayɛle nui ma mɔinmɔin too zaɓui, ɓaa tanigaa wuzeɠe zaɓui. Toɠa ɠɛ ga poogi nii nuiti ta sakpe, 
\v 35 koozu ɠisiɛi niiti ti lɔɔɠuai nui ma mɔinmɔin ziima, naa ɠa ɠula kɛlɛma. Ɗa ɓɔɠɔi mu, è-yii ɠa ɠɛ eɠɛ boɠa zɔkpɔi a baaɓota.»
\s Ane GALA mama fai Yesu ná-faa zu
\p
\v 36 GALA goo wo anzanui ta ɓalaa ɠɛni ná, daa ga Ane, é ɠɛni ga Fanuwɛle ná-doun anzanui, Asɛɛl wolodamai ta ɠɛni de. É wɔlɔzaɠani niina, kona dɔfelai ʋoluma nii ti kɛɛni ʋa ta sinigi ná-anzalopo ziɛgi zu. 
\v 37 É yɛni poanzayai zu, é kona ʋuulɔsaʋa maazu naanigɔ (84) zɔlɔɔ. É la ɠɛni zeɠezu pɛ GALA sei ʋɛlɛi wu, kpidi ʋɛɛ folo ʋa é ɠɛni GALA dɛbizu ga zu sogai ta GALA faliiti. 
\v 38 Tɔ ɓalaa é ʋaani naama yeeɠɛɠalai nɔ zu, é tɔɔzei ga GALA maamusɛa, ta é ɗa doungoi ná-fai laazeeli naama nuiti pɛ ma, niiti ti ɠɛni Zeluzalɛme ná-unmɔɔgi maaɓɔunsu kitogi zu.
\s Ti ɠalema vai Nazalɛte
\p
\v 39 Yesu zɔlɔɔ nuiti kpegai ma ga Maliɠii ná-tɔgi ná-devei zu vaiti pɛ kɛ, ti ɠaleni ma Galilé yooi zu, ta-laazuʋɛ Nazalɛte. 
\v 40 Doungoi ɠɛni wɔɔlɔzu, sɛbɛi ɗa ɓaɠo. Daaveni ga ɠimalai, GALA ná-zaalai ɠɛ ma.
\s Yesu ɠɛɛ vai GALA sei ʋɛlɛi wu
\p
\v 41 Kona-o-kona Yesu zɔlɔɔ nuiti ti ɠɛni liizu Zeluzalɛme \w Pake|lemma="Pakegi"\w* fɛtii zu. 
\v 42 É kona puugɔ maazu felegɔi (12) zɔlɔɔgai ma, ti pɛ ti liini, eɠɛʋelei nɔ fɛtii ma vai ɠɛni ɠɛɛzu la pɔlɔma. 
\v 43 Fɛti voloiti kpegai ma, ti pele zoni ga ti ɠale ma, kɛlɛ zunu loungoi Yesu yɛni Zeluzalɛme, sɔlɔɔ nuiti ti la looni ga naa. 
\v 44 Ti ɠɛni ɠisiɛzu ga toɠa ti-ziɛɲɔɠɔiti polu, ti folo ɠila siɛ woni, ti ɗa gaiziɛ ta-nuiti ta ti-ɠaazuɠwɛɛgiti saama. 
\v 45 Kɛlɛ ti la ɠɛni kaani, eyɛsu ti ɠale ma ʋolu Zeluzalɛme, ti ɗa gaiziɛ. 
\v 46 Foloi zaʋasiɛi ti kaani GALA sei ʋɛlɛi wu, é zeini kalamɔinti saama, é ɗa woilo ti-woo ma, é ɗa ti ɠaazaɠa. 
\v 47 Zɔiti pɛ ti ɠɛni goomɛnisu, ti laavɔɔni ga ná-keleɠelegi, ta gooɠaaʋotegi niiti é ɠɛni ti veezu.
\p
\v 48 Sɔlɔɔ nuiti ti kaai ma, ti laavɔɔni ga gola, dee ɠɛ ma: «Dòun, lee ɠa è kɛai ga giye? Gi yii ɠɛa zoolɛzu, gá è-ɠɛɛ gi ɗa è ɠaiziɛ.» 
\v 49 É ɠɛni ti ma: «Lee vaa zu wo ɠɛa gàiziɛzu? Wo la suɠwɛɛni ɓaa ga kɛni gè ɠɛ Kɛ̀ɛ ná-pɛlɛi wu?» 
\v 50 Kɛlɛ ti la ɠɛni ná-kpɔɛi naa ɠaaɠaani, nii é ɠɛni bosu ti ma.
\p
\v 51 É ʋilɛni ti ʋolu, ti yei, ti li Nazalɛte. É ɠoloni ti ʋɛ. Dee ɠɛni naama vaiti kpein makɛsu ɠisu. 
\v 52 Yesu ɠɛni wɔɔlɔzu, é ɗa li luɠɔ ɠimalai zu, ná-fai ɗa li ga nɛa GALA ta nuiti bɛ.
\c 3
\s GALA keelai Zan Ɓatisete
\r (Matiyo 3:1-12;  //  Maleke 1:1-8;  //  Zan 1:19-28)
\p
\v 1 Tiɓɛɛl Sezaal ná-masadai ma ɠona puugɔ maazu lɔɔlugɔi (15) ma, siɛgi zu Pɔnse Pilate ɠɛni zeini la Zudé unda, Elɔde ɠɛni ga Galilé masagi, kɛɛɠɛloin Filipe ɗa masadai ɠɛ Itulé ta Talakɔnite unda, Lisaniyase ga Aɓilɛne masagi, 
\v 2 Ane ta Kayife ti ɠɛni ga zalaɠa ɠula ɠundiɠi wolaiti. Naama ziɛgi nɔ zu, GALA ge ɓɔɛni Zakali ná-doun zunui Zan ʋɔ teʋebai zu. 
\v 3 É liini Zuludɛn maaɠoolii zu ná pɛ, é ɗa GALA daawooi laazeeli, é ɗa ɠɛ ma: «À wo-ziɛ ʋelei maavalibo, wo ɓatize, naa ɠa a kɛ wo zuvaayɛ ga wa-ɠotoiti.» 
\v 4 Ʋele ɠana naama wooi laazeelini la, nii sɛʋɛai GALA goo wo nui Ezayi ná-sɛʋɛi zu ga:
\q «Nui ta ɠa ɓainsu teʋebai zu, é ɗa ɠɛ ma:
\q ‹À Maliɠii ná-pelei ɓɛtɛ bɛ.
\q À ná-pele goiti sɔle.
\q
\v 5 Pɛtugiti pɛ daa ɠa ʋaazu vesu,
\q gize ɠaaɠoozagiti ta gize goiti pɛ ta ɠolo, ti ɠaa ɠɛ sɔli,
\q pele zuɓilikpiligiti ta ʋaazu zɔlesu,
\q pele zuɠuɠuza kuɠuzagiti maa ɠa loun seinsein.
\q
\v 6 Naazu ɛsɛ pɛ ka kizogi ʋɛtɛ, nii GALA ge feezu.›\f + \fr 3:4-6 \fr*\ft \+xt Eza 40:3-5\+xt* bogɛ é zoloo Gɛlɛke woo zɛʋɛ wɔlɔmai ma.\ft*\f*»
\p
\v 7 Bɛbɛ wolai nii é ɠɛni ʋaazu Zan ʋɔ bɛ ɓatize fai ma, é ɠɛni ɠɛɛzu ti ma: «Pɛɛɠaali zuwuzuiti! Ɓɛ ɠa é wo ɠalaga ga wo ʋela GALA ná-ziiɠaawanai ʋa, é ʋaazu? 
\v 8 À kɛɛwotiiti kɛ, niiti ti dɛɛzu ga wo wo-ziɛ ʋelei maavaliboga. À mina bo yiimaʋɛ ga: ‹Ada ga Abalaame mavofodaiti.› Mazɔlɔɔ gè bo wo ma, zobogi ɠa GALA bɛ, é kɔtui niiti falibo ga Abalaame mavofodaiti. 
\v 9 Zoovɛi laa ɠana vɔlɔ gulu zapeiti ba. Gulu nɔpɛ, é la gwaa ʋagɔ wosu, naa ɠa leʋe ga, é ʋili abui zu.»
\p
\v 10 Bɛbɛi ɠɛni Zan ɠaazaɠasu, ti ɗa ɠɛ ma: «Leeni ɠa gá kɛ mu?» 
\v 11 É ɠɛni ti wooɠaaʋotesu, é ɠɛ ti ma: «Zɔi seɠewuzeɠe felegɔ zea, é gaaɠwɛ ti yɔɠɔzu ta zɔi ta la zea. Zɔi ɓalaa ɠɔnɔgi zea, naa kɛ ɠana tɔ ɓalaa.»
\p
\v 12 Mulu zo nuiti ɓalaa ti ʋaani ti ɓatize fai ma. Tiya ɓalaa ti gaazaɠani, ti ɠɛ ma: «Kalamɔn, lee ɠa gá kɛ?» 
\v 13 É ɠɛni ti ma: «À mina ta la naa ma, nii deveai.»
\p
\v 14 Salaʋusuiti ɓalaa ti gaazaɠani, ti ɠɛ ma: «Gá ma, lee ɠa gá kɛ?» É ɠɛni naati ma: «À mina wali ɠula nu ya ga zeeɠaaɓa, ɓaa wo ʋa zɛɛ ʋɛɛ nu ma, wo-zalai wo yiilɛi.»
\p
\v 15 Nuɓusɛi pɛ ge ɠɛni maaɓɔungi wosu kitogi zu. Ɛsɛ pɛ ge ɠɛni ɓɔɠɔ ɠaazaɠasu ga ni Zan lɛi, é ʋa ɠɛ ga Kilista. 
\v 16 Zan ti pɛ gooɠaaʋoteni, é ɠɛ ti ma: «Nɔ̀un, nà wo ɓatizesu ga ziɛi, kɛlɛ zɔi é ʋaazu nɔ̀un poluma, sɛbɛi wɔɔlɔʋɛ nɔ̀nɔi ʋa. Gè la vɔlɔ kula ɠɛɛni su ga gè ʋa ná-saʋala galuiti daavie. Tɔun, toɠa wo ɓatize ga Zɛnvu Ɲadegai ta abui. 
\v 17 Ná-sɛpɛgi ɠa zoni zea, ga é ná-molo loɠazuʋɛ ɓalesu, é moloi ɠaalɛ ba, é pu ná-molo ɠotai zu, kɛlɛ toɠa molo ɠaʋai ɠala abui zu, nii é la zaa eyɛsu pɛ.» 
\v 18 Ʋele ɠana é ɠɛni Woo Niinɛ Ʋagɔi laazeelizu la nuɓusɛiti ma ga tɛnɛ gooi taɠiligaa.
\p
\v 19 Tama Zan zeliloni masagi Elɔde ma, tɔɔzei kɛɛɠɛloin anzai Elɔdiade zeɠe vai ʋa bɛ ga anza, ta ná-faa ɲɔu mɔinmɔingiti faa zu, niiti é ti ɠɛɛni. 
\v 20 É ta ʋɛɛni zɔɔma vaa ɲɔi mɔtaiti pɛ ba, ga é Zan zoni, é pili kasoi ɠa.
\s Yesu ɓatize fai
\r (Matiyo 3:13-17;  //  Maleke 1:9-11)
\p
\v 21 Tɛi nuɓusɛi pɛ ge ɠɛni ɓatizesu, Yesu ɓalaa ɓatizeni. Kɛai ma GALA falizu, geeɠɔlɔgi laalaoni, 
\v 22 Zɛnvu Ɲadegai yei ma, poopogi ɓusɛi ɠɛʋelei zu. Wooi ta ɠulani geeɠɔlɔgi zu, é ɠɛ ma: «Ɗa ɠa è ga nɛ̀ɛbɛ Loun Zunui, ɗa gòla yiilaazu.»
\s Yesu mɛmɛwolani ta-zɛʋɛi
\r (Matiyo 1:1-17)
\p
\v 23 Yesu kona ʋuusaʋagɔ (30) ɠɛɠala zɔlɔɔni niina, siɛgi zu é ná-botii lɔɔzeini la. Ʋelei nuiti ti laani la da, é ɠɛni ga Zozɛfe ná-doun zunui, Ɠeli ná-doun zunui, 
\v 24 Matate ná-doun zunui, Levi ná-doun zunui, Mɛlɛki ná-doun zunui, Yanayi ná-doun zunui, Zozɛfe ná-doun zunui, 
\v 25 Matatiyase ná-doun zunui, Amɔse ná-doun zunui, Naɠuume ná-doun zunui, Ɛsɛli ná-doun zunui, Nagayi ná-doun zunui, 
\v 26 Maate ná-doun zunui, Matatiyase ná-doun zunui, Semeyɛn ná-doun zunui, Zozɛke ná-doun zunui, Yoda ná-doun zunui, 
\v 27 Yoɠanan ná-doun zunui, Lesa ná-doun zunui, Zoloɓaɓɛle ná-doun zunui, Seyalitiyɛle ná-doun zunui, Neli ná-doun zunui, 
\v 28 Mɛlɛki ná-doun zunui, Adi ná-doun zunui, Kozame ná-doun zunui, Ɛlɛmadame ná-doun zunui, Ɛɛl ná-doun zunui, 
\v 29 Yesu ná-doun zunui, Eliyezɛɛl ná-doun zunui, Yolime ná-doun zunui, Matate ná-doun zunui, Levi ná-doun zunui, 
\v 30 Simiyɔn ná-doun zunui, Zuda ná-doun zunui, Zozɛfe ná-doun zunui, Yoname ná-doun zunui, Eliakime ná-doun zunui, 
\v 31 Meleya ná-doun zunui, Mɛna ná-doun zunui, Matata ná-doun zunui, Natan ná-doun zunui, Davide ná-doun zunui, 
\v 32 Izayi ná-doun zunui, Woɓɛde ná-doun zunui, Ɓoaze ná-doun zunui, Sala ná-doun zunui, Naason ná-doun zunui, 
\v 33 Aminadaɓe ná-doun zunui, Adamin ná-doun zunui, Aalini ná-doun zunui, Ɠɛsɛlon ná-doun zunui, Pelɛze ná-doun zunui, Zuda ná-doun zunui, 
\v 34 Zakɔɓe ná-doun zunui, Izaake ná-doun zunui, Abalaame ná-doun zunui, Tela ná-doun zunui, Naɠɔɔl ná-doun zunui, 
\v 35 Seluge ná-doun zunui, Leyu ná-doun zunui, Pelɛge ná-doun zunui, Eɓɛɛl ná-doun zunui, Sala ná-doun zunui, 
\v 36 Kayiname ná-doun zunui, Aalafakesade ná-doun zunui, Sɛme ná-doun zunui, Nowe ná-doun zunui, Lemɛke ná-doun zunui, 
\v 37 Matuzalɛme ná-doun zunui, Enɔke ná-doun zunui, Yelɛde ná-doun zunui, Maleleyɛle ná-doun zunui, Kenan ná-doun zunui, 
\v 38 Enɔse ná-doun zunui, Sɛte ná-doun zunui, Adama ná-doun zunui, GALA ná-doun zunui.
\c 4
\s Tɛgai nii é zeelini Yesu ma
\r (Matiyo 4:1-11;  //  Maleke 1:12-13)
\p
\v 1 Yesu laavega ɠɛni de ga Zɛnvu Ɲadegai, é zeɠe Zuludɛn. Zɛnvu Ɲadegai loni tuɠɔ, é lii la teʋebai zu. 
\v 2 É kɛɛni ná ga folo ʋuunaanigɔ (40), Inɛgi ɠɛni tɛɛzu ga. É la ɠɛni daami nɔpɛ boni naama voloiti su. Naati teʋegai ma, pului soni.
\p
\v 3 Inɛgi ɠɛni ma: «Tɛi è ga GALA Doun Zunui, devei ve kɔtui nii ya, é valibo ga ɓului.» 
\v 4 Yesu gooɠaaʋoteni, é ɠɛ ma: «Sɛʋɛʋɛ GALA Sɛʋɛi zu ga: ‹Nui la zɛnvui woga ga daamianigi nɔ.›\f + \fr 4:4 \fr*\ft \+xt TSV 8:3\+xt*.\ft*\f*»
\p
\v 5 Naa ʋoluma, Inɛgi liini la ada ɠaaɠoozagi ta, é eteai zu masadai pɛ dɛɛ la, yeeɠɛɠala ɓuɠa ko nɔ laawu, 
\v 6 é ɠɛ ma: «Nà niima masadaiti pɛ ma zobogi ta ma lɛbiyaiti pɛ fe è ya, mazɔlɔɔ ti pɛ puuʋɛ zèezu, ta nà zoo feezu nu nɔpɛ zea, nii a nɛ bɛ̀. 
\v 7 Ni ɗa nɔkɔna bù, ti pɛ ka ɠɛ ga ɗɔnɔ.» 
\v 8 Yesu gooɠaaʋoteni, é ɠɛ ma: «Sɛʋɛʋɛ GALA Sɛʋɛi zu ga: ‹Nɔkɔ Maliɠii ɗa-ƓALAGI wu, tɔ ɠila kpe nɔ ɠa ɗa dɛbi.›\f + \fr 4:8 \fr*\ft \+xt TSV 6:13\+xt*.\ft*\f*»
\p
\v 9 Naa ʋoluma, Inɛgi liini la Zeluzalɛme, é pilɛ GALA sei ʋɛlɛi ungaʋɛ, é ɠɛ ma: «Tɛi è ga GALA Doun Zunui, zeɠe ʋɛ, è ʋili bu, 
\v 10 mazɔlɔɔ sɛʋɛʋɛ GALA Sɛʋɛi zu ga: ‹Toɠa devei ve ná-geezuɠeelaiti zea ɗa-vaa zu, ga ti ɓaa è maazu.›\f + \fr 4:10 \fr*\ft \+xt Guy 91:11\+xt*.\ft*\f* 
\v 11 Bogɛ ɓalaa ga: ‹Ta è la yeezu, nii a kɛ è-ɠɔɠɔi mina ziɠa kɔtu ʋa.›\f + \fr 4:11 \fr*\ft \+xt Guy 91:12\+xt*.\ft*\f*» 
\v 12 Yesu gooɠaaʋoteni, é ɠɛ ma: «Sɛʋɛʋɛ GALA Sɛʋɛi zu ga: ‹Mina Maliɠii ɗa-ƓALAGI zuɠɔɠɔ.›\f + \fr 4:12 \fr*\ft \+xt TSV 6:16\+xt*.\ft*\f*»
\p
\v 13 Inɛgi ɓega ʋoluma ga tɛ ga, é maaɠoozani ba, eyɛsu yeeɠɛɠala ɠili.
\s Yesu ná-botii lɔɔzei vai Galilé
\r (Matiyo 4:12-17;  //  Maleke 1:14-15)
\p
\v 14 Yesu ɠaleni ma Galilé yooi zu, Zɛnvu Ɲadegai ná-zɛbɛi ba. Tɔɠɔi ɠulani zou yɔɠɔzuʋɛ miná. 
\v 15 É ɠɛni kalagi wosu GALA dɛbi ʋɛlɛiti bu, ɛsɛ pɛ ge ɠɛni dɛbizu.
\s Nazalɛte nuiti ti ɠɛlɛ vai Yesu ʋa
\r (Matiyo 13:53-58;  //  Maleke 6:1-6)
\p
\v 16 É liini Nazalɛte, ʋɛ é kulasui woni ná. Dooɠo foloi é lɛɛni GALA dɛbi ʋɛlɛi wu, ʋelei nɔ é ɠɛni kɛɛzu la pɔlɔma. É wuzeɠeni ga é GALA daawooi ná ta ɠala. 
\v 17 Ti GALA goo wo nui Ezayi ná-sɛʋɛi veeni zea. É suvieni, ʋɛ sɛʋɛai ná ga:
\q
\v 18 «Màliɠii ná-Zɛnvui ɠa bà,
\q mazɔlɔɔ é gulɔ ɲadegai ziɛʋɛ mà,
\q nii a kɛ gè Woo Niinɛ Ʋagɔi laazeeli bala nuiti ma.
\q É tèʋegɛ ga gè unmɔɔ fai wo kɔɔ luɔiti ma,
\q gè gaazuɠole nuiti gaazuzeɠema vai wo ti ma,
\q niiti ti suziɠaai laawu, gè yeeɓe naati ba, ti ɠɛ ɓɔɠɔ yeema.
\q
\v 19 Gè Maliɠii ná-faaɓɔɠɔ ɠɛɛ ɠonagi ma wooi laazeeli.»\f + \fr 4:18-19 \fr*\ft \+xt Eza 61:1-2\+xt* bogɛ é zoloo Gɛlɛke woo zɛʋɛ wɔlɔmai ma.\ft*\f*
\p
\v 20 Naa ʋoluma Yesu sɛʋɛi maaɓilini, é fe botiɠɛ nui ya, é li, é zei. Niiti pɛ ti ɠɛni GALA dɛbi ʋɛlɛi wu, ti pɛ ti ɠaazuloni ba. 
\v 21 É zɛba é ɠɛ ti ma: «GALA Sɛʋɛi zu wooi nii wo mɛnigai, é ʋilɛga su, za.»
\p
\v 22 Ti kpein ti zeele wooi woni ná-faa zu. Ti laavɔɔni ga woo nɛɛnɛgiti, niiti ti ɠɛni ɠulazu da, ti ɗa ɠɛ ma: «Kɛbɛ Zozɛfe ná-doun zunui ɠa, kɛlɛ?»
\p
\v 23 Yesu ɠɛni ti ma: «Wa ʋaazu niima vaalaalii wosu mà nɔ ti: ‹Ɗɔɠɔtɔlɔi, ɓɔɠɔ ɠɛdɛna.› Naa ʋolu wa ɠɛ mà: ‹Fai niiti gi mɛnigai ga è ti ɠɛɛʋɛ Kapɛɛlɛnawume, naa ta ɠɛɛna è ɓɔɠɔ yooi zu.› » 
\v 24 É ɠɛni ti ma ʋolu: «Gè bo wo ma ga gaamai, GALA goo wo nu nɔpɛ ge la ɗa ga zeezeibu zɔlɔɔ kpɔɠɔ yooi zu. 
\v 25 Gè bo wo ma ga gaamai, poanzai mɔinni Izilayɛle yooi zu Eli ná-yeeɠɛɠalai, siɛgi zu geeɠɔlɔgi laaɠuluni da kona saʋagɔ alu dɔzita laawu, pulu wolai zɛba é loo zooi ɠa ná pɛ. 
\v 26 Kɛlɛ GALA ge la ɠɛni Eli leʋeni tanɔpɛ pɔ bɛ, kɛni poanzai nii é ɠɛni Salɛpɛta, Sidɔn yooi zu.\f + \fr 4:26 \fr*\ft Wɛlɛ ʋɛ: \+xt 1Ma 17:8-16\+xt*.\ft*\f* 
\v 27 Gee nui ɓalaa mɔinni Izilayɛle yooi zu, GALA goo wo nui Elizé ná-yeeɠɛɠalai, kɛlɛ tanɔpɛ ge la ɠɛni ɲadeni, kɛni Siili yooi zu nui Naaman.»\f + \fr 4:27 \fr*\ft Wɛlɛ ʋɛ: \+xt 1Ma 5:1-14\+xt*.\ft*\f*
\p
\v 28 Niiti pɛ ti ɠɛni GALA dɛbi ʋɛlɛi wu, ti naama wooi mɛnigai ma, ti pɛ ti yiiɠulani ga gola. 
\v 29 Ti wuzeɠeni, ti ɗa zɔɔ ba, ti kula taai ʋa, ti liini la gize zɛlɛgi ɠa, nii ta-laai loga ɠɛni de ma, nii a kɛ ti daaʋili, é loo bu. 
\v 30 Kɛlɛ é leʋeni ti zaama, é ɗa li.
\s Yesu inɛ su nui ɠɛdɛ fai
\r (Maleke 1:21-28)
\p
\v 31 É liini Galilé laa wolai zu, nii daa ga Kapɛɛlɛnawume. É ɠɛni nuiti kalasu dooɠo foloi, 
\v 32 nuiti ti wola laavɔɔni ga ná-kalabo pelei, tɔɔzei é ɠɛni ɓɔɛzu ga zobogi.
\p
\v 33 Zunui ta ɠɛni GALA dɛbi ʋɛlɛi wu, nii kɔzɔba yɛnvui ɠɛni su. É kpeei looni, é ɠɛ ma: 
\v 34 «Ee, Nazalɛte nui Yesu, ɗa-vaa ɓɛgele ɠa é gá-vaa zu? È ʋaaʋɛ gi undaaʋilisu ɓaa? Gè è ɠwɛni, ɗa ga GALA ná-Nu Ɲadegai!» 
\v 35 Yesu devei veeni zea ga sɛbɛi, é ɠɛ ma: «É vɔ, ɠula zunui tɛi su!» Inɛgi zunui loai ma ti zaama, é ɠulani su, é la faa ɲɔu nɔpɛ kɛɛni la. 
\v 36 Ɛsɛ pɛ daavɔɔni, ti ɗa ɓɔɠɔ ɠaazaɠa ga: «Wooi ma zii ɓɛgele ɠa ga nii? Toɠa kɔzɔba yɛnvuiti devezu ga zobogi ta zɛbɛi, naati ti ɗa ɠula nuiti su.» 
\v 37 Maawooi ɠɛni ziɛzu ná maaɠoolii pɛ su.
\s Yesu seeɓɛ nu mɔinmɔin kɛdɛ fai
\r (Matiyo 8:14-17;  //  Maleke 1:29-34)
\p
\v 38 Yesu ɠulaai ma GALA dɛbi ʋɛlɛi wu, é liini Simon ná-pɛlɛi wu. Kɔlɔkpadima wolai ɠɛni Simon mɔɛin ʋa, é laani. Ti Yesu maanɛɛnɛni ga é fai ta ɠɛ naa ʋɛ. 
\v 39 Yesu zɛlɛni maazu, é devei ve ga kɔlɔkpadimai zeɠe ba. Kɔlɔkpadimai ɠaayeini. Gaamago, anzanui wuzeɠeni, é tɔɔzei ga é ɗa ti maaleʋebo.
\p
\v 40 Foloi liai ma, niiti seeɓɛ nuiti ti ɠɛni ti ya ta-ʋɛlɛiti bu, seeɓɛ laalitaaligiti ti ʋa, ti ʋaani ga naati pɔ. É yeelaani ti ɠilagilagi pɛ ma, é ti ʋalo. 
\v 41 Inɛgiti ɓalaa ti ɠɛni ɠulazu nu mɔinmɔin su, ti ɗa kpeei loo, ti ɗa ɠɛ ma: «Ɗa ga GALA Doun Zunui!» Kɛlɛ é ɠɛni devei veezu ti ya ga sɛbɛi, é la ɠɛni vaazu bu, naati ti ʋa ɓɔɛ, mazɔlɔɔ ti ɠɛni kwɛɛni ga tɔ ɠa é ga Kilista.
\s Yesu GALA daawooi laazeeli vai
\r (Maleke 1:35-39)
\p
\v 42 Geelaalaogai ma, é ɠulani, é li teʋebai zu. Bɛbɛ wolai ʋilɛni, é ɗa gaiziɛ. Ti kaai ma, ti ɠɛni pɔ ga ti suzo, é mina zeɠe ti ʋa. 
\v 43 Kɛlɛ é ɠɛni ti ma: «Kɛni gè GALA ná-masadai ma Woo Niinɛ Ʋagɔi laazeeli ɓalaa zɔɔma laaiti su, tèʋe ungi ɠana.» 
\v 44 É ɠɛni GALA daawooi laazeelizu GALA dɛbi ʋɛlɛiti bu, Zudé yooi zu.
\c 5
\s Yesu ná-kaladopo mɔungiti toli fai
\r (Matiyo 4:18-22;  //  Maleke 1:16-20)
\p
\v 1 Yeeta Yesu ɠɛni loni Zenezalɛte ɓoigi laaʋɛ, bɛbɛi ɠɛni zɔɔzu ɓɔɠɔ ʋa maaɠoolii zu, ti ʋa woilo GALA daawooi ma. 
\v 2 É kein felegɔ ɠaani kpoigi ɠobaʋɛ, kale ɓɛɛ nuiti kulaai ti zu, ti ɗa ta-lumɔiti gba. 
\v 3 Yesu lɛɛni keingi gila su, nii é ɠɛni ga Simon nɔnɔi. É naa maanɛɛnɛni ga naa keingi tago maaɠooza kakei ʋa. Naa ʋoluma é zeini keingi zu, é tɔɔzei ga bɛbɛi ɠalaga.
\p
\v 4 Kpegai ma ga kpɔɛi zuɠula, é ɠɛni Simon ma: «Li ga ɗa-ɠeingi ziɛ zaamaʋɛ, wo wa-lumɔiti pili ziɛi wu, kale ɓɛɛ vai ma.» 
\v 5 Simon gooɠaaʋoteni, é ɠɛ ma: «Kalamɔn, gi botii ɠɛɛʋɛ kpidii ɲɛgɛlɛin daawu, gi la ani nɔpɛ soni. Kɛlɛ nà losu è-wooi ma, gè tumɔiti pili ziɛi wu.»
\p
\v 6 Ti tumɔiti piligai ma ziɛi wu, ti kale mɔinmɔin soni, tumɔiti ti tɔɔzei vɔlɔ ga ʋalia ga. 
\v 7 Ti ta-wotiɠɛɲɔɠɔiti tolini ga yeeɓeɠa, niiti ti ɠɛni keingi ɠilagi zu, ga naati ti ʋa, ti kpɔba ɠɛ ti ʋɛ. Naati ti ʋaani, ti kein felegɔi pɛ daave, kalei mɔin ʋele ma keingiti ti ɠɛnina lɔɔzu ziɛi wu.
\p
\v 8 Simon Piyɛlɛ miná ɠaai ma, é ʋilɛni ɲiibiɠa Yesu ɠɔɠɔwu, é ɠɛ ma: «Maaɠooza bà, Màliɠii, tɔɔzei nà ga kotoba nu.» 
\v 9 Mazɔlɔɔ, ta bɔɔlaiti ti wola luani, tɔɔzei kale mɔinmɔingi ʋa, ti kpɛɛni. 
\v 10 Ʋele nɔ ɠana é ɠɛɛni la ɓalaa ga Simon ná-botiɠɛɲɔɠɔ felegɔiti, Zeɓedé ná-doun zunu felegɔi Zake ta Zan. Yesu ɠɛni Simon ma: «Mina lua, mazɔlɔɔ za ʋoluma, nuiti ka ɗa ɠɛ ti ɠaiziɛzu.» 
\v 11 Ti liini naazu ga ta-ɠeingiti kakei ma, ti fai pɛ zɛ ná, ti ʋilɛ Yesu ʋolu.
\s Yesu gee nui ɠɛdɛ fai
\r (Matiyo 8:1-4;  //  Maleke 1:40-45)
\p
\v 12 Tama tɛi Yesu ɠɛni taa wolai gila su, zunui ta ɠɛni ná, nii geei ɠɛni ma nɔ ɠilikpikpi. É Yesu ɠaai ma, é laaʋɛɛni zooi ma, é maanɛɛnɛ, é ɠɛ ma: «Màliɠii, ni ɗa vaana bu, ɗa zoo è ɲàde.» 
\v 13 Yesu yeemaaleni, é vɔɔɠu ba, é ɠɛ ma: «Gè vaa bu, ɲade!» Gaamago nɔ, gee zeeɓɛi zeɠeni zunui ʋa. 
\v 14 Naa ʋoluma é devei veeni zunui ya, é ɠɛ ma: «Mina faa wo nu nɔpɛ ma. Kɛlɛ li, è ɓɔɠɔ lɛ ga zalaɠa ɠula nui, é è ɠɛʋele ʋɛtɛ, naa ʋoluma è ɗa-ɲade fai ma zalaɠai ɠula, eɠɛʋelei Moize ma levei veeni la. Naa ɠa ɠɛ ga zeele woo, nuiti bɛ.»
\p
\v 15 Tɔɠɔ ʋagɔi ɠɛni liizu ga ɠulaa, naa ʋoluma bɛbɛ wolai ɠɛni maaɓɔsu koba goomɛni fai zu, ta ti ɠɛdɛ fai zu ta-zeeɓɛiti ma. 
\v 16 Kɛlɛ tɔun é ɓena ɠula ʋolu, é li teʋebai zu, é ɗa GALA fali ná.
\s Yesu kɔlɔsama nui ɠɛdɛ fai
\r (Matiyo 9:1-8;  //  Maleke 2:1-12)
\p
\v 17 Yeeta Yesu ɠɛni kalagi wosu. Faliziɛinti ta tɔ kalamɔinti ti ɠɛni zeini ná, ti zeɠeai Galilé ta Zudé laaiti pɛ su, naa ʋɛɛ Zeluzalɛme ʋa. Maliɠii ná-zɛbɛi ɠɛni Yesu ʋa ga é nuiti kɛdɛ. 
\v 18 Nui tanigaa ti ʋaani ga kɔlɔsama nui ta betei zu, ti ɠɛni ɠɛɛzu, ti tɛ pɛlɛi wu, ti da Yesu ɠakala. 
\v 19 Tɛi bɛbɛi mɔin ʋelei ma, ti la ɠɛni leʋesu ɠaani, ti lɛɛni pɛlɛ ɠɔmaʋɛ, ná ga dooɠo bosuʋɛ, ti ná ta laalao, ti zɛ betei zu, ti zei bɛbɛi zaama Yesu ɠakala. 
\v 20 Yesu ta-ɠidaaleʋei ɠaai ma, é ɠɛni ma: «Zunu, ɗa-ɠotoiti suvaayɛga è ʋɛ.»
\p
\v 21 Tɔ kalamɔinti ta Faliziɛinti ti tɔɔzeini ga ɠisiaa, ti ɗa ɠɛ ɓɔɠɔ ma: «Ɓɛ ɠa ga zunui nii, é woo ɲɔiti bosu GALA daalɔɠɔma? Ɓɛ ɠa a zoo kotoiti suvaayɛsu, é ɠula GALA gila kpe polu?» 
\v 22 Yesu ta-ɠisiɛi ɠwɛɛni, é ɠɛ ti ma: «Lee vaa zu wo ɠisiɛzu ɠana wo-yiimaʋɛti? 
\v 23 Ɓɛgele ɠa boda nɛai, nu ɠɛ ma: ‹Ɗa-ɠotoiti suvaayɛga è ʋɛ,› ɓaa nu ɠɛ ma: ‹Wuzeɠe, è ziɛ›? 
\v 24 Wa ma, wa kwɛɛ ga nii maaʋele ga zobogi ɠa Nu ná-Doun Zunui ʋɛ zooi ma ga é kotoiti suvaayɛ.» É zɛba é ɠɛ kɔlɔsama nui ma: «Ɗa ɠa gè ɓɔɛzu è ʋɔ, wuzeɠe, è ɗa-ʋetei zeɠe, è li ɗa-ɠoizu.»
\p
\v 25 Gaamago nɔ, zunui naa wuzeɠeni ti ɠaazu, é betei zeɠe, nii é ɠɛni laani su, é ɗa li ná-koizu ga lɛbiyai vea GALA bɛ. 
\v 26 Zɔiti pɛ ti laavɔɔni, ti ɗa lɛbiyai ve GALA bɛ. Dualuagi lɔɔni ti pɛ su, ti ɗa ɠɛ ma: «Ade kulafiliba vaiti kaaʋɛ za.»
\s Yesu Levi loli fai
\r (Matiyo 9:9-13;  //  Maleke 2:13-17)
\p
\v 27 Naa ʋoluma, Yesu ɠulani, é mulu zo nui ta ɠa, nii daa ɠɛni ga Levi, é zeini mulu zo nuiti ta-wotii ɠɛɛzuʋɛ. Yesu ɠɛni ma: «Ʋilɛ pòlu!» 
\v 28 Levi ná-fai pɛ zɛni ná, é wuzeɠe, é ʋilɛ polu.
\p
\v 29 Naa ʋoluma, Levi fɛti laamii ɓɛtɛni bɛ ná-pɛlɛi wu. Mulu zo nuiti ma ʋɛbɛ wolai ʋaani ná, ta nu ɠiligiti, ti ɗa daamii wo ta tiye. 
\v 30 Faliziɛinti ta ta-lɔ kalamɔinti ti ɠɛni unsuyelii losu, ti ɗa ɠɛ ná-kaladopoiti ma: «Lee vaa zu wo laamiizu, wo ɗa ɓɔɔle ʋɔɔma, wa mulu zo nuiti ta kotoba nuiti?» 
\v 31 Yesu ti wooɠaaʋoteni, é ɠɛ ti ma: «Zɔiti ti ɠɛdɛgai, naati kpɛdɛ la ɗɔɠɔtɔlɔi ʋa, kɛni seeɓɛ nuiti. 
\v 32 Gè la ʋaani ga gè telebo nuiti toli, kɛlɛ kotoba nuiti ka gè ti lolisu ga ti ti-ziɛ ʋelei maavalibo.»
\s Zu so fai ma ɠaazaɠagi
\r (Matiyo 9:14-17;  //  Maleke 2:18-22)
\p
\v 33 Ti ɠɛni Yesu ma: «Zan ná-kaladopoiti ta Faliziɛinti ta-ɠaladopoiti ta ɗa zugi zo valafala, ti ɗa GALA faliiti kɛ. Kɛlɛ ɗɔun, ɗɔnɔiti ta daamii wosu, ti ɗa ɓɔɔle.» 
\v 34 Yesu ti wooɠaaʋoteni, é ɠɛ ti ma: «Nuiti ti loligai vulu ɠɛɛzuʋɛ, wa zoo ɓaa wo kɛ, ti zugi zo, siɛgi zu anzazini niinɛi ti ʋa la dɛ? 
\v 35 Kɛlɛ yeeɠɛɠalai ta ɠa ʋaazu, siɛgi zu ta anzazini niinɛi zeɠe la ti ʋa. Názu ɠa ta zugi zo la niina.»
\p
\v 36 É niima vaalaalii woni ti ma mɔnɔ, é ɠɛ ti ma: «Nu nɔpɛ ge la ɗa ga seɠe niinɛi ʋali ga, è ʋa ti laɠa ɓɔɠɔ ʋa ta seɠe zaɠai. Naa ɠa ɠɛɛna, seɠe niinɛi ɠa ʋali ga, tama seɠe niinɛi ma ɓuɠaiti ti la zolooga ɓɔɠɔ ma ta seɠe zaɠai. 
\v 37 Nu la ɗa ga dɔɔ niinɛi ʋu ɓalaa kɔlɔ woole wɔlɔmaiti su. Naa ɠa ɠɛɛna, dɔɔ niinɛi ɠa kɔlɔ woole wɔlɔmaiti fuka, dɔɔi ɠa ʋu ya, gooleiti ta ɠoloɠolo. 
\v 38 Kɛlɛ kɛni nu a ɗa dɔɔ niinɛi ʋu kɔlɔ woole niinɛiti su. 
\v 39 Nu nɔpɛ ka ɓena ga dɔɔ wɔlɔmai ɓɔle, ma niinɛi wɔin la mɔ ɗa ga so, mazɔlɔɔ toɠa ɗa ɠɛ ma: ‹Ma wɔlɔmai vizɔgɛ.› »
\c 6
\s Yesu ɠa ga dooɠo foloi Maliɠii
\r (Matiyo 12:1-8;  //  Maleke 2:23-28)
\p
\v 1 Yeeta, dooɠo foloi, Yesu ɠɛni leʋesu molo ɓalagiti su. Ná-kaladopoiti ti ɠɛni molo ɠɔpɔgiti gaaʋolosososu, ti ɗa \w ɲɔfɔ ya\w*, ti ɗa ma ɠɛzɛi mi. 
\v 2 Faliziɛin tanigaa ti ɠɛni ti ma: «Lee vaa zu wo naa ɠɛɛzu, nii tɔgi la vaani bu ga nu kɛ dooɠo foloi?» 
\v 3 Yesu ti wooɠaaʋoteni, é ɠɛ ti ma: «Wo la dɛ naa ɠalani mu ɓaa, nii Davide kɛɛni, siɛgi zu pului soni da ta siɛɲɔɠɔiti? 
\v 4 É lɛɛni GALA ná-seɠe ʋɛlɛ ɲadegai wu, é ɓuluiti seɠe, ti veai GALA bɛ, é ta mi, é ta ve siɛɲɔɠɔiti zea, tama tɔgi deveni ga zalaɠa ɠula nuiti gila kpe nɔ ɠa ta ɓului naati mi.» 
\v 5 Naa ʋoluma, é ɠɛni ti ma: «Nu ná-Doun Zunui ɠa é ga dooɠo foloi Maliɠii.»
\s Yesu zeezaama zunui ɠɛdɛ fai
\r (Matiyo 12:9-14;  //  Maleke 3:1-6)
\p
\v 6 Dooɠo foloi taɠili mɔnɔ, Yesu lɛɛni GALA dɛbi ʋɛlɛi wu, é ɗa kalagi wo. Zunui ta ɠɛni ná, nii zeezai zaani ma. 
\v 7 Tɔ kalamɔinti ta Faliziɛinti ti ɠɛni Yesu zumɔsu ga ni toɠa nu ɠɛdɛ dooɠo foloi. Ti ɠɛni pɔ ga ti peelalazu zɔlɔɔ ba. 
\v 8 Kɛlɛ tɔun ge ɠɛni ta-ɠisiɛiti kwɛɛ, é ɠɛni zunui naa ma, nii zeei zaani ma: «Wuzeɠe, è lo ɛsɛ pɛ gaazu.» É wuzeɠeni, é lo.
\p
\v 9 Yesu ɠɛni ti ma: «Nà wo ɠaazaɠasu, tɔgi vaaʋɛ nɛi bu ga dooɠo foloi, nu faa ʋagɔi ɠɛ, ɓaa nu faa ɲɔi ɠɛ? Nu è nui yɛnvui ɠizo, ɓaa è nu undaaʋili?» 
\v 10 É wɛlɛni ti pɛ ba, naa ʋolu é ɠɛ zunui ma: «Yeemaale.» Naa yeei maaleni, é ɠɛdɛ.
\p
\v 11 Ti wola laaveni ga ziiɠaawanai, ti ɗa yɛpɛ ga nii ta kɛ ga Yesu.
\s Yesu yiimazeɠe vai ga  //  keela puugɔ maazu felegɔiti (12)
\r (Matiyo 10:1-4;  //  Maleke 3:13-19)
\p
\v 12 Naama ziɛgi zu, Yesu lɛɛni gizei ta ma ga é GALA fali. É kpidii pɛ kɛɛni, é ɗa GALA fali. 
\v 13 Geelaalaogai ma, é ná-kaladopoiti tolini, é yiimazeɠe ti zaama ga nu puugɔ maazu felegɔ (12), é ti-laasei pɛɛ ga keelaiti: 
\v 14 Simon nii é daasei pɛɛni ga Piyɛlɛ, ta kɛɛɠɛloin Andelé, Zake, Zan, Filipe, Ɓaatelemi, 
\v 15 Matiyo, Tomase, Alefé ná-doun zunui Zake, Simon nii é ɠɛni ga Zou Maalobo Nui ta, 
\v 16 naa ʋɛɛ Zake ná-doun zunui Zude ʋa, ta Zudase Isekaliyɔte, nii é ɠɛni ga yaava nui.
\s Yesu kalagi wo fai  //  ta nuiti kɛdɛ fai
\r (Matiyo 4:23-25)
\p
\v 17 Yesu ta ná-keelaiti ti yeini gize ɠɔɠɔaʋɛ nɛmɛi zu, ʋɛ ná-kaladopo mɔinmɔingiti ti ɠɛni ná, ta nu ʋɛbɛ wolai niiti ti zeɠeni Zudé yooi zu ta Zeluzalɛme, naa ʋɛɛ kpoloɗɛ ɠobaʋɛ yooi ʋa, nii é Tiil ta Sidɔn taa wolaiti maaɠoolii zu. 
\v 18 Ti ʋaani goomɛni fai ma, ta ti ɠɛdɛ fai zu. Niiti kɔzɔba yɛnvuiti ti ɠɛni ti ɓɔlɔzu, naati ti ɠɛdɛni. 
\v 19 Bɛbɛi pɛ ge ɠɛni pɔ ga ti yeevɔɔɠu ba, mazɔlɔɔ zɛbɛi ɠɛni ɠulazu su, é ɗa ti pɛ kɛdɛ.
\s Undaanɛɛi ta maanɔɠɔi
\r (Matiyo 5:1-12)
\p
\v 20 Yesu ɠaazuloni ná-kaladopoiti ba naazu, é ɠɛ ti ma:
\q «Undaanɛ nu ɠa ga woye, wɔi wo ga bala nuiti,
\q tɔɔzei GALA ná-masadai ɠa ga wɔnɔ.
\q
\v 21 Undaanɛ nu ɠa ga woye, wɔi pului wo ma niizu,
\q tɔɔzei wa yiɠo.
\q Undaanɛ nu ɠa ga woye, wɔi wo wɔlɔzu niizu,
\q tɔɔzei wa ɲɛ.
\q
\v 22 Undaanɛ nu ɠa ga woye,
\q siɛgi zu nuiti ti wo wɔinzeɠezu la,
\q ti wo ɓɛ, ti wo ʋoomu,
\q ti wo leve ga nu ɲɔu, Nu ná-Doun Zunui maaʋele ma.
\p
\v 23 «À ɠoozunɛ naama yeei, wo ɠɔkɔ ga koozunɛɛi, mazɔlɔɔ kulanuma wola ɠa wo ya geeɠɔlɔgi zu. Tɔɔzei ʋele nɔ ɠana ti-mɛmɛwolani ti kɛɛni la ga GALA goo wo nuiti.
\q
\v 24 Kɛlɛ maanɔɠɔ ɠa wo ʋɛ, naavolo nuiti,
\q tɔɔzei wo wɔnɔ ma ɠaanɛɛnɛi zɔlɔɔga.
\q
\v 25 Maanɔɠɔ ɠa wo ʋɛ, wɔi wo yiɠoai niizu,
\q tɔɔzei pului ɠa wo zo.
\q Maanɔɠɔ ɠa wo ʋɛ, wɔi wo ɲɛɛzu niizu,
\q tɔɔzei wo maa ɠa wɔin, wo ɗa wɔlɔ.
\q
\v 26 Maanɔɠɔ ɠa wo ʋɛ,
\q siɛgi zu ɛsɛ pɛ ge wa-vaa ʋagɔi wosu da,
\q tɔɔzei ʋele nɔ ɠana ti-mɛmɛwolani ti kɛɛni la
\q ga zɛɛ ɠala goo wo nuiti.
\s È zili nui nɛɛ vai ʋɛ
\r (Matiyo 5:38-48; 7:12)
\p
\v 27 «Kɛlɛ wɔiti wo gòomɛnisu, nà bosu wo ma ga: À wo zili nuiti nɛɛ ʋɛ. À faa ʋagɔi ɠɛ naati bɛ, ti wo wɔinzeɠezu. 
\v 28 À tuya loo naati bɛ, niiti ti wo voovoozu. À GALA fali naati bɛ, ti wo zopele ɲɔu zu. 
\v 29 Ni nui a è loɠana è-woizuʋɛ ɠilagi, zɔɔla ʋelei ɓalaa lete ma. Zɔi ma é ɗa-zeɠe wolai zeɠezu, mina ɠɛlɛ seɠewuzeɠei ɓalaa yɛsu zea. 
\v 30 Zɔi é è valizu, naa ɠɔ. Zɔi é è-ɠɔligi ɠulazu è ya, mina ɠɛ ma, é gaaɠale ma. 
\v 31 Nii wo pɔ ga zɔiti ti kɛ wo ʋɛ, à naa ɠɛɠalai ɓalaa kɛ ti ʋɛ.
\p
\v 32 «Ni wa naati nɔ nɛɛna ʋɛ, niiti ti wo nɛɛzu ʋɛ, lee ma lɔnɔ ka wa sɔlɔɔ naazu? Mazɔlɔɔ kotoba nuiti ɓalaa ta ɗa naati nɛɛ ʋɛ, niiti ti ti nɛɛzu ʋɛ. 
\v 33 Ni wa faa ʋagɔi ɠɛɛna naati nɔ ʋɛ, niiti ti ta ɠɛɛzu wo ʋɛ, lee ma lɔnɔ ka wa sɔlɔɔ naazu? Kotoba nuiti ɓalaa ta ɗa kɛ ɠana nɔ. 
\v 34 Ni wa kuyei ʋɛɛna naati nɔ ma, niiti wo-ɠi ge ti ʋa ga ta kula, lee ma lɔnɔ ka wa sɔlɔɔ naazu? Kotoba nuiti ɓalaa ta ɗa kuyeiti pɛ kotoba nui zɔiti ma, nii a kɛ ti ʋa potogi zɔlɔɔ. 
\v 35 Kɛlɛ à wo zili nuiti nɛɛ ʋɛ. À faa ʋagɔi ɠɛ ti ʋɛ, wo kuyei ʋɛ ti ma, wo mina ɠito ani nɔpɛ ba naa ʋoluʋele. Naazu, wa-ɠulanumai ɠa wɔɔlɔ, naa ʋolu wa ɠɛ ga nii é Anii-Pɛ-Unda, naa ná-dointi, mazɔlɔɔ toɠa ɗa faa ʋagɔi ɠɛ faanɛɛ wuuɠwɛɛtala nuiti bɛ, ta nu ɲɔiti. 
\v 36 À ɠɛ ga gaazumaawɔinɠaa nuiti, eɠɛʋelei wo-Ɠɛɛ la ga gaazumaawɔinɠaa ƓALAGI.
\s Mina è-wɔɔlai lukpɔɠaaleʋe
\r (Matiyo 7:1-5)
\p
\v 37 «À mina nu lukpɔɠaaleʋe, GALA ge la wo lukpɔɠaaleʋea. À mina nu ʋeelala, GALA ge la wo ʋeelalaa. À suvaayɛgi wo, GALA ka wo zuvaayɛ. 
\v 38 À nuiti kɔ, GALA ka wo ɠɔ. Nii kɔɠɔgai ga pagɔ, maaluɓaai, ɲiikpigai, pooʋaai ma, GALA ka naa ʋu wo-ɠeke su gbu. Mazɔlɔɔ kɔɠɔ ganii nii nɔ wo kɔɠɔgi wosu su, naa nɔ ɠa kɔɠɔgi ɠa wo su wa ɓalaa wo ʋɛ.»
\p
\v 39 É faalaalii nii ɓalaa boni ti ma, é ɠɛ ti ma: «Gaazuɠole nui ɠa zoo nɛi é lo bɔɔla gaazuɠole nui luɠɔ ɓaa? Kɛbɛ ti felegɔ ta loo zeɠei zu, kɛlɛ? 
\v 40 Kaladopoi la leʋeni ná-kalamɔin ʋa, kɛlɛ kaladopoi nii é kalagi zɔlɔɔgai ga pagɔ, naa ɠa ɗa ɠɛ ga ná-kalamɔin ɠɛʋele.
\p
\v 41 «Lee vaa zu è ɠaazulosu kaʋa goi ʋa è-ɠɛɛloin ɠaazuʋɛ, ɗa ma, è la gulu ɠoozagi ɠaazu, kpadɔai ɗɔnɔi ma? 
\v 42 È leʋe ɠale, è ɗa ɠɛ è-ɠɛɛloin ma: ‹Kɛ̀ɛloun, ɓɛ gè kaʋa goi ɠula è-ɠaazuɠɛzɛi ma,› ɗɛi è la gulu ɠoozagi ʋɛtɛsu è ʋɔ bɛ? Koo, woovele nui! Gulu ɠoozagi ɠula dɛ è-ɠaazuɠɛzɛi ma, naazu ɗa zoo wozaɠaazu ga pagɔ, è kaʋa goi ɠula è-ɠɛɛloin ɠaazuɠɛzɛi ma.
\s Gului ta gaawaai
\r (Matiyo 7:16-20; 12:33-35)
\p
\v 43 «Gulu ʋagɔi la ɗa ga gwaa ɲɔu woga. Zenɔ ɠana ɓalaa gulu ɲɔi la ɗa ga gwaa ʋagɔ woga. 
\v 44 Mazɔlɔɔ gului ɠa ɠwɛɛsu ga gaawaai. Nu la ɗa ga kooleɠoole gwaai ɠula ɠain gului ɠa, nu la ɓalaa leezɛn waai ɠula ɠain kpɔvɔi ɠa. 
\v 45 Nu ʋagɔi ɠa ɗa ani ʋagɔiti kula ná-ani makɛsu ʋagɔi, ʋɛ ná ziimaʋɛ, nu ɲɔi ɓalaa ka ɗa ani ɲɔiti kula ná-ani makɛsu ɲɔi. Mazɔlɔɔ nii é ʋooʋazu nui yiimaʋɛ, naa ɠa daaʋɛ, a ɗa bo.
\s Pɛlɛ lo nu felegɔiti
\r (Matiyo 7:24-27)
\p
\v 46 «Lee vaa zu wo tòlisu ga ‹Màliɠii, Màliɠii›, tama wo la naa ɠɛɛzu, nii gè bosu wo ma? 
\v 47 Nu nɔpɛ é ʋaazu pɔ̀, é gòoiti mɛni, é ti ɠɛ, ɓɛ gè baaɠulabai lɛ ga woye. 
\v 48 Kɛɛʋɛ eɠɛ zunui nii é ɠɛni ná-pɛlɛi losu. É zeɠei wɔɔni, é suɠooza, é tɔɔɓadɔ fasai ma. Ziɛvegi ʋaani, ta ziɛ veinfeingiti ti loɠa pɛlɛi naa zu, ti la zooni ti ʋa ɲiikpi, tɔɔzei toga ɠɛni de ga pagɔ. 
\v 49 Kɛlɛ zɔi é gòoiti mɛnisu, é la ti ɠɛɛni, naama nui ɠɛɛʋɛ eɠɛ zunui nii é ná-pɛlɛi logai zou ɲakai ma, é la tɔɔɓadɔni. Ziɛ veinfeingi loɠani ba, gaamago nɔ é ɠolo, pɛlɛi naa ɠoloɠolo pele wɔɔlɔni.»
\c 7
\s Yesu salaʋusu ɠundiɠii  //  ná-botiɠɛ nui ɠɛdɛ fai
\r (Matiyo 8:5-13)
\p
\v 1 Yesu ɓegai ma ga niima ɓɔɛiti pɛ bo nuɓusɛiti ma, é lɛɛni Kapɛɛlɛnawume taazuʋɛ. 
\v 2 Wɔlɔme zalaʋusu ɠundiɠii gila ge ɠɛni ná, nii ná-botiɠɛ nui ná-seeɓɛi ɓɔini, é ɠɛ é za. Ná-botiɠɛ nui naa wola nɛɛni bɛ. 
\v 3 É Yesu maawoo mɛnigai ma, é Zuifuiti ta-lotuɠɔi tanigaa leʋeni ma, ga ti bo ma, é ʋa, é ná-botiɠɛ nui ʋalo. 
\v 4 Ti ʋaani Yesu ʋɔ bɛ, ti maanɛɛnɛ ga gola, ti ɠɛ ma: «Soloogɛ ga è niima ɓɔbai ɠɛ bɛ, 
\v 5 mazɔlɔɔ ade-ma zii nɛɛʋɛ bɛ, tɔ ɠa vɔlɔ, é gá-ƓALA dɛbi ʋɛlɛi logai.»
\p
\v 6 Yesu ʋilɛni ti ʋolu, ti ɗa li. Yesu maa la mɔ ɠɛni ɠoozani pɛlɛi ʋa, eyɛsu salaʋusu ɠundiɠii bɔɔlaiti teʋe ma, ti gooi wo ma ga: «Màliɠii, mina ɓɔɠɔ ɓɔlɔ, mazɔlɔɔ gè la kula ɠɛɛni su ga è ʋa lɛ nà-pɛlɛi wu. 
\v 7 Naa ɠa é kɛai ɓalaa, gè pɛtɛgai la ga gè la vizɔni ga nà ɓɔɠɔi gè ʋa è ʋɔ bɛ. Kɛlɛ woo ɲɛ gila bo nɔ, nà-botiɠɛ nui ɠa ɠɛdɛ. 
\v 8 Tɔɔzei nà ɓɔɠɔi nà nà-kundiɠiiti ta-zobogi wu, salaʋusuiti ɓalaa ta nà-devei wu. Nà ɠɛɛna gila ma: ‹Li!›, toɠa liizu. Nà ɠɛɛna taɠili ma: ‹Ʋa!›, toɠa ʋaazu. Nà ɠɛɛna ɓalaa nà-duɔi ma: ‹Nii ɠɛ!›, naa ɠa é kɛɛzu.»
\p
\v 9 Yesu naama wooi mɛnigai ma, gola laavɔɔni ga salaʋusu ɠundiɠii. É ɠaaʋoteni bɛbɛi ma, nii é ɠɛni polu, é ɠɛ ti ma: «Gè bo wo ma, gè la dɛ nii ɠɛɠala ɠidaaleʋei ta ɠaani, anɛɛ Izilayɛle nuɓusɛiti saama.» 
\v 10 Keelaiti ti ɠalegai ma ma pɛlɛi wu, ti botiɠɛ nui ɠɛdɛgai ɠaani.
\s Yesu poanzai ná-doun zunui wuzeɠe vai,  //  é kula saai ya
\p
\v 11 Naa ʋoluma, é liini taa wolai ta zu, nii daa ga Nayɛn. Ná-kaladopoiti ti ɠɛni polu, naa ʋɛɛ nu mɔinmɔin ba. 
\v 12 Siɛgi zu é maaɓuɠani la taa loaʋɛ ʋa, nuiti ti ɠɛni liizu ga poomai kabamaʋɛ, poanzai ta, ná-doun zunu ɠila kpegi ɠɛni de. Taazuʋɛ zei wo nui ma mɔinmɔin ge ʋilɛni polu, ti ɗa li. 
\v 13 Maliɠii poanzai ʋɛtɛgai ma, naa maawɔin soni, é ɠɛ ma: «Mina mɔ wɔlɔ.» 
\v 14 É maaɓuɠani, é yeevɔɔɠu kpaɠalaɓaɠalai ʋa. Niiti ti ɠɛni seɠezu, naati ti loni. Yesu ɠɛni ma: «Zinipoi, nà è levezu ga è wuzeɠe!» 
\v 15 Poomai wuzeɠeni, é zei, é tɔɔzei ga kpɔɛi zuɠulaa. Yesu feeni ʋolu dee ya. 
\v 16 Dualuagi lɔɔni ti pɛ su, ti ɗa GALA dɛbi, ti ɗa ɠɛ ma: «GALA goo wo nu wolai ta wuzeɠea gi zaama! GALA ge ʋaa wɛlɛzu ná-nuɓusɛiti ma!» 
\v 17 Naa maawooi zeelini Zudé yooi zu ná pɛ, ta ná maaɠooliiti su.
\s Ɓɛɛni ka ga Yesu ta Zan Ɓatisete?
\r (Matiyo 11:2-19)
\p
\v 18 Zan ná-kaladopoiti ti naama vaiti pɛ boni ta-ɠalamɔin ma. Zan ná-kaladopo felegɔ lolini, 
\v 19 é ti leʋe Maliɠii ma, ti gaazaɠa, ti ɠɛ ma: «Ɗa ɠa è ga naama nui, nii maanɛai ga é ʋa, ɓaa gi taɠili maaɓɔun?» 
\v 20 Naati seeliai ma Yesu ʋɔ bɛ, ti ɠɛni ma: «Zan Ɓatisete gi leʋegɛ ga gi è ɠaazaɠa, ni ɗa ɠa è ga naama nui, nii maanɛai ga é ʋa, ɓaa gi taɠili maaɓɔun?»
\p
\v 21 Naama yeeɠɛɠalai nɔ zu, Yesu nu mɔinmɔin kɛdɛni, niiti seeɓɛi ɠɛni ti ʋa, ta maalɛɠɛfɛgiti, ta niiti zɛnvu ɲɔiti ti ɠɛni ti zu, é gaazuɠole nu mɔinmɔin gaazuzeɠe ma. 
\v 22 É ti wooɠaaʋoteni, é ɠɛ ti ma: «À li, wo naa zuɠula Zan ma, nii wo kaa, ta wo mɛniga: Gaazuɠole nuiti gaazu ɠa zeɠezu ma, mɛɠɛlɛ nuiti ti ɗa ziɛ ga pagɔ, gee nuiti ti ɗa ɲade, goizuɓɔlɔ nuiti ti ɗa faa mɛni, gɔvɛiti ti ɗa wuzeɠe, woo niinɛ ʋagɔi laa ɠa zeelizu bala nuiti ma. 
\v 23 Undaanɛ nu ɠa ga naama nui, nii é la loa kakagi zu ga nɔ̀un maaʋele.»
\p
\v 24 Zan ná-keelaiti ti liai ma, Yesu tɔɔzeini ga ɓɔɛa bɛbɛi ʋɔ, é ʋilɛ Zan ʋa, é ɠɛ ti ma: «Ɓɛgele ɠa wo liini kaazu teʋebai zu? Seeligi nii fiilɛi ɲiikpisu ɓaa? 
\v 25 Leeni ɠa mu wo liini kaazu? Nui nii maaɠiliai ga seɠe ʋapagiti ɓaa? Niiti ti maaɠiliai ga seɠe ʋapagiti ta ti zɛnvui wosu gaanɛɛi zu, naati ta masa pɛlɛiti bu. 
\v 26 Ɓɛgele ɠa mu wo liini kaazu? GALA goo wo nu? Gaama ɠana, nɔ̀un nà bosu wo ma ga teʋegɛ GALA goo wo nu ʋa. 
\v 27 Tɔ ɠa sɛʋɛai ná-faa zu GALA Sɛʋɛi zu ga:
\q ‹Nà nà-keelai leʋesu è luɠɔ,
\q é ɗa-ʋelei ɓɛtɛ è luɠɔ.›\f + \fr 7:27 \fr*\ft \+xt Mal 3:1\+xt*.\ft*\f*
\m
\v 28 Ɓɛ gè nii wo wo ma, nui kpein nii anzanu sɔlɔɔgai, tanɔpɛ ge la wɔɔlɔni Zan ʋa. Kɛlɛ zɔi dɔiɗai GALA ná-masadai zu, naa wɔɔlɔʋɛ ba.»
\p
\v 29 (Nuɓusɛiti pɛ ta mulu zo nuiti ti gooi mɛnini, ti vaani GALA ná-telebodai wu, ti ɓatize ga Zan ná-ɓatizei. 
\v 30 Kɛlɛ Faliziɛinti ta tɔ kalamɔinti, ti ɠɛlɛni GALA ziimai ʋa ti letegi, tɔɔzei kɛlɛi ʋa ti boni ga Zan mina ti ɓatize.)
\p
\v 31 Yesu ɠɛni ma ʋolu: «Ɓɛ ɠa mu nà niizuʋɛ nuɓusɛiti pokɔɠɔ ma? Ɓɛ ɠa ti ɠulaai la? 
\v 32 Ti ɠulaʋɛ ga doungoiti ti zeini dɔɔɠɔ ɓalagi zu, ti ɗa wooɠula ɓɔɠɔ ma, ti ɗa ɠɛ ma:
\q ‹Gi koolei vɛa, wo la kuai woni,
\q gi saa zu wuyei loa, wo la wɔlɔni.›
\m
\v 33 Tɔɔzei Zan Ɓatisete ʋaani, é ɗa zugi zo, é la dɔɔ ɓɔlezu, wo ɠɛ ma: ‹Inɛgi ɠa su.› 
\v 34 Nu ná-Doun Zunui ʋaa, é ɗa daamii ta kpɔɔlei wo, wo ɠɛ ma mɔnɔ: ‹Zunui nii ɠa ga ɠulukpu nu ta dɔɔ ɓɔle nu wolai. Toɠa ga mulu zo nuiti ta kotoba nuiti ti-wɔɔlai.› 
\v 35 Kɛlɛ niiti ti vaazu ɠimalai wu, naati ta dɛɛzu ga naa lelebogɛ.»
\s Kotoba anzanui nii suvaayɛni
\p
\v 36 Faliziɛin gila ge Yesu maanɛɛnɛni ga naa li, ti laami ʋɔɔma. Yesu liini, é zei taɓalii ɠakala, Faliziɛin ná-pɛlɛi wu. 
\v 37 Kotoba anzanui gila ge ɠɛni taazuʋɛ. É mɛnigai ma ga Yesu ɠa daami wosuʋɛ Faliziɛin ná-pɛlɛi wu, é ʋaani ga goole ɠila, kpɛtɛai ga aaleɓatelegi, nii daaveni ga gulɔ maku nɛɛnɛgi. 
\v 38 É ɠɛni Yesu ɠɔɠɔwu ʋoluzuʋɛ. É ɠɛni wɔlɔzu, é tɔɔzei ga naa ɠɔɠɔiti maagbaa ga gaazuɗɛi, é ɗa ti maaɓale ga nɔundeɠaiti, é ɗa laaʋɛɛ kɔɠɔiti ba, é ɗa gulɔ maku nɛɛnɛgi ziɛ ti ma.
\p
\v 39 Faliziɛin, nii é tolini, naa miná ɠaai ma, é ɠɛni ɓɔɛzu ɠisu, é ɗa ɠɛ ma: «Ni zunui tɛi ge ɠɛni ga GALA goo wo nu ɠiteɠite, a la kwɛɛ ga anzanui nii é vɔɔɠuzu tɔun ba, naa ɠa ga kotoba nui.» 
\v 40 Yesu gooɠaaʋoteni, é ɠɛ ma: «Simon, faa ɠa bɛ̀ ga gè bo è ma.» Naa ɠɛni ma: «Kalamɔn, ɓɔɛna.»
\p
\v 41 Yesu ɠɛni ma: «Zunui ta ɠɛni ná, nii ná-kuyei ɠɛni nu felegɔ ma. Zɔi maaɠuyei ɠɛni ga wali undɔɔlugɔ (500), zɔi puulɔɔlugɔ (50). 
\v 42 Tɛi kula zobo ge la ɠɛni ti felegɔ pɛ bɛ, é ti zuvaayɛni ga ta-ɠuyeiti. Naati felegɔ zu, ɓɛ ɠa a zunui naa nɛɛ ʋɛ ga gola?» 
\v 43 Simon gooɠaaʋoteni, é ɠɛ ma: «Nà ɠisiɛzu ga zɔi ʋe, nii é maaɠuye wolai zuvaayɛni.» Yesu ɠɛni ma: «È gaamai woga.» 
\v 44 Naa ʋoluma, é ɠaaʋoteni anzanui ma, é ɠɛ Simon ma: «È anzanui tɛi kaa? Gè lɛa ɗa-ʋɛlɛi wu, è la ziɛ veeni zèa, gè ʋa kɔ̀ɠɔiti maagba, kɛlɛ tɔun ge kɔ̀ɠɔiti zɛɓɛa ga gaazuɗɛi, é ti maaɓale ga nɔundeɠaiti. 
\v 45 È la nɛ̀ɛnɛni ga è-laaʋɛ, kɛlɛ tɔun kaipa za gè lɛɛni, é la looɠoni ga laaʋɛa kɔɠɔiti ba. 
\v 46 È la gulɔ ziɛni nɔ̀ungi ma, kɛlɛ tɔun ge gulɔ maku nɛɛnɛgi ziaa kɔ̀ɠɔiti ma. 
\v 47 Gè bo è ma, ná-koto mɔinmɔingiti suvaayɛga bɛ, naa ɠa é kɛai é nɛɛbɛ wolai ɠulaai la kɛlɛma. Kɛlɛ zɔi tago nɔ zuvaayɛsu bɛ, naa ná-nɛɛbɛi ɠa ɗa ɠɛ nɔ kpein.»
\p
\v 48 Naa ʋoluma, é ɠɛni anzanui ma: «Ɗa-ɠotoiti suvaayɛga.» 
\v 49 Zɔiti ti ɠɛni zeini koba taɓalii ɠakala, naati ti ɠɛni ɓɔɛzu ɠisu, ti ɗa ɠɛ ma: «Nu zii ɓɛgele ɠa ga zunui tɛi, nii é kotoiti suvaayɛsu ɠani vɔlɔ?» 
\v 50 Yesu ɠɛni anzanui ma ʋolu: «Tɛi è laa dà, è ʋaloa. Li ziilɛigi zu.»
\c 8
\s Yesu ná-siɛpoluiti
\p
\v 1 Naa ʋoluma Yesu ɠɛni leʋeteʋesu taa goiti ta taa wolaiti su, é ɗa GALA ná-masadai ma Woo Niinɛ Ʋagɔi laazeeli. Keela puugɔ maazu felegɔiti (12) ti ɠɛni polu, 
\v 2 ta anzanui tanigaa niiti ti ɠɛdɛni, ti ɠula zɛnvu ɲɔiti zea, ta seeɓɛiti su: Mali nii é lolisu ga Magedala nui, nii inɛ dɔfelai ɠulani su, 
\v 3 ta Zane, Suza anzai, Elɔde ná-koi unda nui, ta Suzane, naa ʋɛɛ taɠiligaa ʋa, niiti ti ɠɛni ɓɔsu ti ʋa ga ti-yeaɠɔligiti.
\s Faalaalii é ʋilɛ  //  molo zuwu vaza nui ʋa
\r (Matiyo 13:1-9;  //  Maleke 4:1-9)
\p
\v 4 Tɛi bɛbɛ wolai ɠaalɛɛni ba Yesu ɠoba, ti ɠula taa wolaiti pɛ su, é niima vaalaalii woni ti ma, é ɠɛ ti ma: 
\v 5 «Molo zuwu vaza nui ta ɠulani ga é ná-molo zuwui vaza. Kɛai ma moloi vazasu, molo ɠaei tanigaa ti looni pele ɠɛzɛi zu, nuiti ti ɠɔɠɔi lo ma, wɔniiti ti mi. 
\v 6 Taɠiligaa ti looni fasa lutui zu. Ti ʋɔnɔni, naa ʋolu ti vɔ, tɔɔzei dɛilɛi balagi ʋa. 
\v 7 Taɠiligaa ti looni ɠaingiti saama. Ti ʋɔnɔni ʋɔɔma ta naati, ɠaingiti ti molo ʋɔnɔ koiti maaɓɔle. 
\v 8 Taɠiligaa ti looni mɔnɔ zou ʋagɔi zu. Ti ʋɔnɔni, ti waa, ti-ɠaawaai ɠɛ ga ungilagila (100).» É naa wogai ma, é wooɠulani, é ɠɛ ma: «Zɔi faa mɛni goiyeɠe ba, naama nui nii mɛni.»
\s Yesu ná-faalaaliiti bo ungi
\r (Matiyo 13:10-17;  //  Maleke 4:10-12)
\p
\v 9 Ná-kaladopoiti ti gaazaɠani faalaalii naa ʋoluʋɛ ma. 
\v 10 É ɠɛni ti ma: «Wɔun, feeʋɛ wo ʋɛ ga wo GALA ná-masadai ma lɔɔɠuzu vaiti kwɛɛ, kɛlɛ ta wo nui mɔtaiti ma, faalaaliiti su, nii a kɛ ‹anɛɛ ni ta wɛlɛzu, ti mina wozaɠa, ti ɠɛ ʋa woilosu, ti mina faa ɠaaɠa.›\f + \fr 8:10 \fr*\ft \+xt Eza 6:9\+xt* bogɛ é zoloo Gɛlɛke woo zɛʋɛ wɔlɔmai ma.\ft*\f*
\s Faalaalii zuɠulazuʋɛ  //  pilɛgai molo zuwu vaza nui ʋa
\r (Matiyo 13:18-23;  //  Maleke 4:13-20)
\p
\v 11 «Wɛlɛ faalaalii nii ʋoluʋɛ ʋa: Molo zuwui ɠa é ga GALA daawooi. 
\v 12 Niiti ti molo zuwui zɔlɔɔgai pele ɠɛzɛi zu, naati ka ti wooi mɛnisu, naa ʋoluma Inɛgi ʋa, é kula ti-yiimaʋɛ, nii a kɛ ti mina ɠidaaleʋe, ti ʋa ɠizo. 
\v 13 Zɔiti ti molo zuwui zɔlɔɔgai fasa lutui zu, naati ka ta wooi mɛnina, ta yeezeizu bu ga koozunɛ. Kɛlɛ ti la naa yɛsu ná, é ʋa zapelɔ, ta ɠidaaleʋezu nɔ yeeɠɛɠala go nɔ zu. Siɛgi zu tɛgai ʋaazu la, ta ɠalesu ma. 
\v 14 Zɔiti ti molo zuwui zɔlɔɔgai ɠaingiti saama, naati ka ti wooi mɛnisu, kɛlɛ naa maa ɠa ɓɔɔlezu ga ziizoolɛi, naavoloi, ta etea yiimaɠɛɛi, ma waai ʋa ɠɛ é zeeli kpɔizu ma. 
\v 15 Zɔiti ti molo zuwui zɔlɔɔgai zou ʋagɔi zu, naati ka ti wooi mɛnisu, ti makɛ ma kpaan ga ti-yiima ɲadegai, ta pagai. Toɠa waa ta-wooɠɛɠiladai maaʋele ma.»
\s Faalaalii é ʋilɛ  //  lanboi ʋa
\r (Maleke 4:21-25)
\p
\v 16 «Nu nɔpɛ ge la ɗa ga lanboi ɠaazo, é ʋa dɔ aniɲakai wu, ɓaa betei wu, kɛlɛ toɠa ɗa sei lanbo zei anii ɠa, naa ɠa a kɛ zɔiti ti lɛɛzu pɛlɛi wu, ti wozakalagi ɠa. 
\v 17 Tɔɔzei dɔɔɠuzu vaa nɔpɛ ge la ná, nii é la ɠulaa kɛlɛma. Dɔɔɠuzu vaa nɔpɛ ge la ná, nii é la ɠwɛɛga, é ʋa la wozakalagi ɠa. 
\v 18 À dama mu ga wa-vaa mɛni pelei. Mazɔlɔɔ zɔi ani zea, ta ɠa ve naa ya ʋolu. Kɛlɛ zɔi ani la zea, anɛɛ zɔɔgoi é ɠisiɛzu ga toɠa zea, naa ɠa ɠula zea.»
\s Yesu ná-pɛlɛyeɠe ɠitei
\r (Matiyo 12:46-50;  //  Maleke 3:31-35)
\p
\v 19 Yesu dee ta deɠeiti ti ʋaani pɔ bɛ, kɛlɛ ti la ɠɛni zeelini ma, tɔɔzei bɛbɛi ʋa. 
\v 20 Nui ta ʋaani, é ɠɛ ma: «È-lee ta è-leɠeiti ta loni eteaʋɛ, ta pɔ ga ti è ɠa.» 
\v 21 Kɛlɛ é gooɠaaʋoteni, é ɠɛ ma: «Dèe ta dèɠeiti ka ga niiti ti GALA daawooi mɛnisu, ti ɠolo bɛ.»
\s Yesu fiilɛ wolai ɠaayei vai
\r (Matiyo 8:23-27;  //  Maleke 4:35-41)
\p
\v 22 Yeeta Yesu ta ná-kaladopoiti ti lɛɛni keingi zu, é ɠɛ ti ma: «Ade leʋe ziɛ ʋoluʋelei.» Ti liini. 
\v 23 Ti ɠɛai ma keingi ɓizɛzu, Yesu ɲiini. Fiilɛ wolai lokoleʋeni ziɛi ɠa, keingi tɔɔzeini ga daa ɗa ve ga ziɛi, ti ɠɛ faaɓaagi zu. 
\v 24 Ti maaɓuɠani Yesu ʋa, ti maaloɠa, ti ɠɛ ma: «Kalamɔn, kalamɔn, gi undaa ɠana ʋili!» É wuunni, é devei ve fiilɛi ta ziɛ lakpatakpagi ya ga sɛbɛi, naati suleʋe kpe, woza ɠaalɛi tɔɔntɔɔn. 
\v 25 É ɠɛni ti ma: «Mini ɠa wa-ɠidaaleʋei ná?» Ti luani, ti laavɔ, ti ɗa ɓɔɠɔ ɠaazaɠa ga: «Ɓɛ ɠa é ga nii mu, é devei veezu vɔlɔ fiilɛi ta ziɛi ya, ti ɗa ɠolo gooi ʋɛ?»
\s Yesu inɛ su nui ʋalo vai
\r (Matiyo 8:28-34;  //  Maleke 5:1-20)
\p
\v 26 Ti zeelini Gelase nuiti ta-yooi zu, nii é ziɛ ʋoluʋelei, gaaʋotegai Galilé yooi ma. 
\v 27 Pilɛsuʋɛ zooi ma, taai naa zu zunui ta daaɠomini, nii inɛgiti ti ɠɛni su. Kaite é la mɔ ɠɛni seɠe loozu ɠɔba, ta é la mɔ ɠɛni ɲiizu pɛlɛ wu, kɛni kabamaʋɛ. 
\v 28 É Yesu ɠaai ma, é ɓainni, é loo kɔɠɔwu, é bo ga woo wola, é ɠɛ ma: «GALA nii é Anii-Pɛ-Unda, naa ná-Doun Zunui Yesu, lee ɠa è pɔ ga è sei mà? Nà è maanɛɛnɛzu, mina kpɔ̀lɔ!» 
\v 29 Tɔɔzei Yesu devei veeni kɔzɔba yɛnvui ya, ga é ɠula zunui naa zu. (Zɛnvu ɲɔi lɔɔni su kaite yeeɠɛɠala mɔinmɔin su. Ti ɓena makɛ giliai ga yɔlɔɠɔiti, ti kɔluiti pili kɔɠɔiti ba, kɛlɛ é ɓena ti zuɠaleɠale, inɛgi lii la teʋebai zu.)
\p
\v 30 Yesu gaazaɠani, é ɠɛ ma: «È-laasei ka ga lee?» É naa wooɠaaʋoteni, é ɠɛ ma: «Dàa ɠa ga ‹Ma Ɓulugi›,» mazɔlɔɔ inɛ mɔinmɔin ka é ɠɛni su. 
\v 31 Inɛgi naati ti Yesu maanɛɛnɛni ga é mina ti leve ga ti ʋa li zeɠezaɠa ɓokulagi zu.
\p
\v 32 Boi kpulu gola ɠɛni laamiizu náʋɛ, gizei ma. Inɛgiti ti Yesu maanɛɛnɛni gola ga é va bu, ti lɔ boigiti su. É vaani naa wu. 
\v 33 Inɛgiti ti ɠulani zunui zu, ti lɔ boigiti su. Boi kpulugi yeini ga kpizɛ gize ɠakazuʋɛ, ti ʋu ziɛi wu, ti yɛ bu nɔ mɛtu.
\p
\v 34 Boi makɛ nuiti ti naama vai ɠaai ma, ti ʋelani, ti ma wooi laazeeli taa wolai zu, ta ɓalaɠaiti su. 
\v 35 Nuiti ti liini, ti naama vai ɠa, nii kɛai. Ti ʋaani Yesu ɠobaʋɛ, ti zunui ɠa, nii inɛgiti ti ɠulani su. É zeini Yesu ɠɔɠɔwu, seɠei kɔba, kigi ma ga pagɔ. Nuiti ti wola luani. 
\v 36 Zɔiti ti naa ɠaani, nii é ɠɛɛni, ti ɠɛni naa zuɠulazu ti ma, ʋelei inɛ su nui ʋaloai la. 
\v 37 Gelase nuɓusɛiti pɛ ti ɠɛni Yesu ma, é ɠula ta-yooi ʋa. Tɔɔzei dualua golai ti zoni. Yesu lɛɛni keingi zu, é ɠale ma. 
\v 38 Zunui nii inɛgiti ti ɠulani su, naa Yesu maanɛɛnɛni ga tɔun é ʋilɛ Yesu ʋolu. Kɛlɛ Yesu gaaɠaleni ma, é ɠɛ ma: 
\v 39 «Ɠale ma ɗa-ʋɛlɛi wu, è naa laazeeli, nii GALA ge kɛa è ʋɛ.» Zunui naa zɛba é li, é naa pɛ daazeeli taa wolai zu ná pɛ, nii Yesu kɛɛni bɛ.
\s Zayiluse ná-doun anzanui  //  ta ɲama ɠula koozu anzanui
\r (Matiyo 9:18-26;  //  Maleke 5:21-43)
\p
\v 40 Siɛgi zu Yesu ɠaleni la ma, bɛbɛi daaɠomini, mazɔlɔɔ ti ɠɛni kpɔunsu. 
\v 41 GALA dɛbi ʋɛlɛi ma ɠundiɠii gila ge ʋaani, nii daa ɠɛni ga Zayiluse. É looni Yesu ɠɔɠɔwu, é maanɛɛnɛ ga naa li ná-pɛlɛi wu, 
\v 42 tɔɔzei anzanu loun gila kpegi é ɠɛni zea, ná-konagi ga puugɔ maazu felegɔ (12) ɠɛɠala, naa ɠɛni niina zaazu.
\p Yesu liizuʋɛ ná, bɛbɛi ɠɛni kpatasu. 
\v 43 Anzanui ta ɠɛni ná, nii é kɛɛni ɲama ɠula koozu zeeɓɛi zu ga kona puugɔ maazu felegɔ (12). É kɔligi pɛ kwɛɛni ɗɔɠɔtɔlɔiti pɔ bɛti, kɛlɛ tanɔpɛ ge la zooni é ʋa kɛdɛ. 
\v 44 É maaɓuɠani Yesu ʋa ga poluʋelei, é yeevɔɔɠu ná-seɠei laamaʋɛ ʋa. Gaamago, ná-ɲama ɠula koozui maaleʋeni.
\p
\v 45 Yesu gaazaɠagi woni, é ɠɛ ma: «Ɓɛ ɠa fɔɔɠuai bà?» Tɛi ɛsɛ pɛ ge ɠɛni zeɠezu ga, Piyɛlɛ ɠɛni ma: «Kalamɔn, bɛbɛi ɠakugɛ è ma, ti ɗa ziɠaziɠa è ʋa.» 
\v 46 Kɛlɛ Yesu ɠɛni ma: «Nui ta vɔɔɠuʋɛ bà, tɔɔzei gè gaaɠaaʋɛ ga zɛbɛi ta ɠulaʋɛ sù.»
\p
\v 47 Anzanui kaai ma ga poluɠulaa, é yɛni ɓalizu, é ʋa, é loo Yesu ɠɔɠɔwu, é naa pɛ suɠula nuɓusɛi pɛ gaazu, nii é kɛai fɔɔɠuai Yesu ʋa, ta ʋelei é ɠɛdɛni la gaamago. 
\v 48 Yesu ɠɛni ma: «Dòun anzanu, tɛi è laa dà, è ʋaloa. Li ziilɛigi zu.»
\p
\v 49 Yesu yɛni nɔ ɓɔɛzu, keela zeɠe GALA dɛbi ʋɛlɛi ma ɠundiɠii ná-koizuʋɛ, é ɠɛ ma: «È-loun anzanui zaa, mina mɔ kalamɔin ɓɔlɔ.» 
\v 50 Kɛlɛ Yesu naa mɛnigai ma, é ɠɛni Zayiluse ma: «Mina lua. Ɠidaaleʋe nɔ, toɠa ʋalo.»
\p
\v 51 Seeliai ma pɛlɛi wu, é la ɠɛni vaani bu nu ɠili ge ʋa lɛ, kɛni Piyɛlɛ, Zan ta Zake, naa ʋɛɛ doun kɛɛɠɛi ʋa ta doun deei. 
\v 52 Ti pɛ ti ɠɛni wɔlɔzu ma, ti ɗa ɓɔɠɔ maawɔin. Yesu ɠɛni ti ma: «À mina wɔlɔ, tɔɔzei é la zaani, toɠa ɲiizu nɔ.» 
\v 53 Kɛlɛ nuiti ti ɠɛni ɲɛɛɠulazu su, tɔɔzei ti ɠɛni kwɛɛni ga anzanu loungoi zaaʋɛ. 
\v 54 É naa zoni zeei ʋa, é wooɠula, é ɠɛ ma: «Doungo, wuzeɠe!» 
\v 55 Naa yɛnvui ʋuuni su ʋolu, é wuzeɠe gaamanɔ. Yesu devei veeni ga ti daamiani fe zea. 
\v 56 Anzanu loungoi zɔlɔɔ nuiti ti laavɔɔni. Kɛlɛ Yesu ti leveni ga ti mina naama vai wo nu nɔpɛ ma, nii kɛai.
\c 9
\s Keela puugɔ maazu felegɔiti (12)  //  teʋe fai
\r (Matiyo 10:5-15;  //  Maleke 6:7-13)
\p
\v 1 Yesu keela puugɔ maazu felegɔiti (12) gaalɛai ma ba, é gaaɓaai ta zobogi ve ti ya inɛgiti pɛ unda, ta seeɓɛ nuiti kɛdɛ sɛbɛi. 
\v 2 É ti leʋeni ga ti GALA ná-masadai ma vai laazeeli, ta ti seeɓɛ nuiti kɛdɛ. 
\v 3 É ɠɛni ti ma: «À mina ani nɔpɛ seɠe siɛi wo fai zu. À mina tukpɔ zeɠe, ɓaa ɓɔlɔ, ɓaa ɠɔnɔ, ɓaa wali. Seɠewuzeɠe felegɔ mina ɠɛ wo ya. 
\v 4 Pɛlɛ nɔpɛ wo lɛɛzu bu, à yɛ ná, eyɛsu wo zeɠena yeeɠɛɠalai zeeli. 
\v 5 Ʋɛ nɔpɛ nuiti ti la yeezeini ná wo wu, à ɠula taai naa ʋa, wo fufiligi ɓukpunɛ, é ɠula wo-ɠɔɠɔiti ma, é ɠɛ ga zeele wooi ti laalɔɠɔma.»
\p
\v 6 Ti liini, ti leʋeteʋe taaiti su, ti Woo Niinɛ Ʋagɔi laazeeli, ti ɗa seeɓɛ nuiti kɛdɛ ada pɛ.
\s Yesu ná-tɔɠɔɠulagi  //  Elɔde ɠoozu ʋili fai
\r (Matiyo 14:1-12;  //  Maleke 6:14-29)
\p
\v 7 Galilé masagi Elɔde naa mɛnini, nii é ɠɛɛni. Koozu ʋilini, mazɔlɔɔ nui tanigaa ti ɠɛni ɠɛɛzu ma: «Zan ɠa buzeɠeai, é ɠula saai ya.» 
\v 8 Taɠiligaa ti ɗa ɠɛ ma: «Eli ɠa kulaai kɛlɛma.» Zɔiti ti ɗa ɠɛ ma: «GALA goo wo nu wɔlɔwɔlɔgi ta ɠa buzeɠeai, é ɠula saai ya.» 
\v 9 Elɔde ɠɛni ma: «Gè devei ʋeeni ga ti Zan unteʋe, kɛlɛ ɓɛ ɠa ga zunui tɛi, gè nii ɠɛɠala vaiti mɛnisu, é lo ba?» É ɠɛni pele goi pɛ gaiziɛzu ga ti ɠa.
\s Yesu zunu waadɔɔlugɔi (5.000)  //  ɠɔnɔkula vai
\r (Matiyo 14:13-21;  //  Maleke 6:30-44;  //  Zan 6:1-14)
\p
\v 10 Keelaiti ti ɠalegai ma ma, ti ʋoluvaawoni Yesu ma ga nii ti kɛai. Naa ʋoluma, é ti zeɠeni, é li ga tiye taa wolai ta ɠobaʋɛ, daa ga Ɓɛtesayida. 
\v 11 Bɛbɛi looni ga ná, ti ʋilɛ Yesu ʋolu. Yesu yeezeini ti wu, é ɠɛni GALA ná-masadai ma vai wosu ti ma, é ɗa naati kɛdɛ, niiti ti ɓɛdɛi ɠɛni kɛdɛgi ʋa.
\p
\v 12 Foloi tɔɔzeini ga lia. Keela puugɔ maazu felegɔiti (12) ti maaɓuɠani Yesu ʋa, ti ɠɛ ma: «Bɛbɛi ɠaaɠale ma, ti li ʋɛ ɠoba laa goiti ta ɓalaɠaiti su, ɠɔnɔgi ta ɲiizu zɔlɔɔ náti, tɔɔzei ada teʋebai zu.» 
\v 13 Yesu ɠɛni ti ma: «Wa ɓɔɠɔi à ɠɔnɔ fe ti ya.» Kɛlɛ ti ɠɛni ma: «Ɓulu lɔɔlugɔ ta kale felegɔ nɔ ɠa é gi ya. Kɛni, ni gá liizu, gi ɠɔnɔ geya niima nuɓusɛi pɛ bɛ.» 
\v 14 Zunu waadɔɔlugɔ (5.000) ɠɛɠala ɠa é ɠɛni ná. Yesu ɠɛni ná-kaladopoiti ma: «À ti zei ga nu ʋuulɔɔludɔɔlugi (50).»
\p
\v 15 Kaladopoiti ti naa ɠɛɛni, ti nuiti pɛ seini. 
\v 16 Yesu ɓulu lɔɔlugɔi ta kale felegɔiti seɠeni, é ɠaazulɛ geezu, é mama fee ƓALA falii wo. Naa ʋolu é ɓuluiti kpulukpuluni, é ma ɓuɠaiti fe kaladopoiti zea ga ti gaaɠwɛ bɛbɛi ʋa. 
\v 17 Ɛsɛ pɛ ge daamii woni, ti yiɠo. Kaladopoiti ti ɓulu ɓulukpulugi mɔtai ɠaalɛɛni ba, é ɠɛ ga kpɔlɔ puugɔ maazu felegɔ (12).
\s Piyɛlɛ Yesu ɠwɛɛ fai ga Kilista
\r (Matiyo 16:13-19;  //  Maleke 8:27-29)
\p
\v 18 Yeeta, Yesu ɠɛni adɛ ta yɛ, é ɗa GALA falii wo, ná-kaladopoiti ti ɠɛni ba. É ti ɠaazaɠani, é ɠɛ ma: «Bɛbɛi ɠa ɠɛɛzu nà ga ɓɛ?» 
\v 19 Ti gooɠaaʋoteni, ti ɠɛ ma: «Tanigaa ti ɠɛ, ɗa ga Zan Ɓatisete, zɔiti ti ɠɛ Eli, taɠiligaa ti ɠɛ, ɗa ga GALA goo wo nu wɔlɔwɔlɔgi ta, nii buzeɠeai, é ɠula saai ya.» 
\v 20 É zɛba é ɠɛ ti ma: «Wɔun, wa ma, wo ɠɛ nà ga ɓɛ?» Piyɛlɛ gooɠaaʋoteni, é ɠɛ ma: «Ɗa ga è ga Mesi, nii GALA ge teʋegai.»
\s Yesu saa vai ta buzeɠe vai wo fai
\r (Matiyo 16:21-23;  //  Maleke 8:31-33)
\p
\v 21 Yesu ti laa maaɓakpani ga ti mina naama wooi wo nu nɔpɛ ma, 
\v 22 é ɠɛni ti ma mɔnɔ: «Kɛni Nu ná-Doun Zunui kpɔlɔ mɔinmɔin sɔlɔɔ, totuɠɔiti ti ɠɛlɛ ba, ta zalaɠa ɠula ɠundiɠiiti, naa ʋɛɛ tɔ kalamɔinti ba. Kɛni ti paa, naa ʋolu é wuzeɠe, é ɠula saai ya foloi zaʋasiɛi.»
\s Nu ʋilɛ pelei Yesu ʋolu
\r (Matiyo 16:24-28;  //  Maleke 8:34—9:1)
\p
\v 23 Naa ʋoluma Yesu ɠɛni ti pɛ ma: «Zɔi é pɔ ga é ʋilɛ pòlu, kɛni é ɠikula ɓɔɠɔ zu, é zaa wului zeɠe folo-o-folo, é ʋilɛ pòlu. 
\v 24 Tɔɔzei zɔi é pɔ é zɛnvui ɠizo, naama nui ɠa ʋala ma. Kɛlɛ zɔi a ʋala zɛnvui ma nà-faa zu, naama nui ɠa zɛnvui ɠizo. 
\v 25 Ni nui ta a etea zɔlɔɔ ganii pɛ sɔlɔɔna, kɛlɛ é ʋala zɛnvui ma, kulanuma ɓɛgele ɠa é bɛ? 
\v 26 Mazɔlɔɔ zɔi a unfe ga ze ta dàawooiti, Nu ná-Doun Zunui ɠa unfe ga naama nui, siɛgi zu é ʋaazu la ná-lɛbiyai zu, naa ʋɛɛ Kɛɛɠɛ ta geezuɠeela ɲadegaiti ta-lɛbiyai ʋa. 
\v 27 Gè bo wo ma ga gaamai, tanigaa ta ʋɛ, ti la zaa, eyɛsu ti ɠaazula GALA ná-masadai ma.»
\s Yesu ɠaazuʋɛ valibo fai
\r (Matiyo 17:1-8;  //  Maleke 9:2-8)
\p
\v 28 Naama wooiti bogai ma foloi lɔsaʋa leʋeni, Yesu Piyɛlɛ ta Zan zeɠeni, é ʋɛɛ Zake ʋa, é lɛ gizei ma, GALA fali wo fai ma. 
\v 29 Kɛai ma GALA falizu, gaazuʋɛ valiboni, ná-seɠeiti ti ɠole, ti ɗa volo eɠɛ mainmain. 
\v 30 Gaamago, zunu felegɔ ɠɛni yɛpɛzu pɔ. Moize ta Eli ɠɛni de. 
\v 31 Ti ɠulani kɛlɛma lɛbiyai zu, ti ɠɛni ná-saa vai wosu, é ʋaazu daazeelizu Zeluzalɛme. 
\v 32 Piyɛlɛ ta bɔɔlaiti ti ɠɛni ɲiizu poun. Kɛlɛ ti wuungai ma, ti Yesu ná-lɛbiyai ɠaani, ta zunu felegɔiti ti ɠɛni loni kobaʋɛ. 
\v 33 Zunui naati seɠezuʋɛ Yesu ɠoba, Piyɛlɛ ɠɛni ma: «Kalamɔn, soloogɛ ga ade yɛ ʋɛ. Gá kota saʋagɔ lo, gilagi ɠɛ ga ɗɔnɔi, gilagi ɠɛ ga Moize nɔnɔi, zɔi ɠɛ ga Eli nɔnɔi.» É la ɠɛni kwɛɛni, nii é bosu.
\p
\v 34 Siɛgi zu é ɠɛni ɓɔɛzu la ɠana, tonaɓiingi ʋaani, é ti maaɓidi. Kaladopoiti ti wola luani, siɛgi zu tonaɓiingi lɔɔni la ti unga. 
\v 35 Wooi ta ɠulani tonaɓiingi naa zu, é ɠɛ ma: «Nii ɠa é ga Dòun Zunui, nii gè yiimazeɠeai la. À woilo goo ma ɗɛ!» 
\v 36 Naama wooi mɛnigai ma, Yesu ɠila kpe nɔ ɠa é ɠɛni ná niina. Naama voloiti su, kaladopoiti ti maaɠɛni kpɔ, ti la ɠɛni naama vai ta woni nu nɔpɛ ma, nii ti kaani.
\s Inɛ su loungoi ɠɛdɛ fai
\r (Matiyo 17:14-18;  //  Maleke 9:14-27)
\p
\v 37 Poluma voloi ti zeɠeai ma gizei ma, ti yei, bɛbɛ wolai ʋaani Yesu laaɠomisu. 
\v 38 Bɛbɛi naa zaama zunui ta kpee looni, é ɠɛ ma: «Kalamɔn, nà è maanɛɛnɛzu, dòun zunui maawɔinɠa, mazɔlɔɔ tɔ ɠila nɔ ɠa é zèa ga doun zunui! 
\v 39 Zɛnvu ɲɔi ɠa ɗa zeɠe la, gaamago nɔ é ɗa ɓain, zɛnvu ɲɔi ɗa kpali gola, daaɗɛ ɲagi ɗa ʋu, kula vai ɠa ɗa ɓaa su, kɛni a maawana na. 
\v 40 Gè ɗa-ɠaladopoiti maanɛɛnɛʋɛ ga ti kpɛ su, kɛlɛ ti la zooni.»
\p
\v 41 Yesu ɠɛni ma: «Ee, kidaaleʋelala nuɓusɛiti ti ɲɔuɗai, nà yɛsu wo ʋa dɛ, eyɛsu yeelɛ? Nà yeezei wo wu, eyɛsu yeelɛ? Ʋa ʋɛ ga è-loin.» 
\v 42 Tɛi é ɠɛni maaɓuɠazu, inɛgi doungoi ʋilini ya zooi ma, é ɗa kpali. Kɛlɛ Yesu devei veeni kɔzɔba yɛnvui ya ga sɛbɛi, é doungoi ɠɛdɛ, é fe kɛɛ ya. 
\v 43 Ti pɛ ti laavɔɔni ga GALA sɛbɛi wɔɔlɔ ʋelei.
\s Yesu saa vai wo fai ʋolu
\r (Matiyo 17:22-23;  //  Maleke 9:30-32)
\p Tɛi ti pɛ ti laa ɠɛni vɔɔzu ga niiti Yesu ɠɛni ti ɠɛɛzu, Yesu ɠɛni ná-kaladopoiti ma: 
\v 44 «À woilo nii ma, gè bosu wo ma: Nu ná-Doun Zunui ɠa ʋaazu lɔɔzu nuiti zeezu.» 
\v 45 Kɛlɛ kaladopoiti ti la ɠɛni naama ɓɔɛi ɠaaɠaani. Gaaɓidini ti ɠaazu, ti la poluɠwɛɛni, tama ti ɠɛni luazu ga ti ʋa gaazaɠa naama vai ma.
\s Ɓɛ ɠa bɔɔlɔai ɛsɛ pɛ ba?
\r (Matiyo 18:1-5;  //  Maleke 9:33-37)
\p
\v 46 Maaɠaalii ta wuzeɠeni naazu kaladopoiti zɔɠɔzu ga ti ʋa kwɛɛ zɔi bɔɔlɔai ti zaama. 
\v 47 Yesu ti ɠoozu ɠisiɛi ɠwɛɛgai ma, é doungoi ta zeɠeni, é pilɛ ɠobaʋɛ, 
\v 48 é ɠɛ ti ma: «Zɔi nɔpɛ a yeezei doungoi nii wu nɔ̀un maaʋele ma, naama nui yeezeiɗa bù, nà ɓɔɠɔi. Zɔi a yeezei bù, é yeezeiɗa ɓalaa tèʋe nui wu. Mazɔlɔɔ zɔi dɔiɗai wo pɛ saama, naa ɠa bɔɔlɔai.»
\s Zɔi é la wo laalɔɠɔma, naa ɠa wo ʋa
\r (Maleke 9:38-40)
\p
\v 49 Zan ɠɛni ma: «Kalamɔn, gi zunui ta ɠaaʋɛ, é ɗa inɛgiti kpɛ è-laaseigi zu. Gi ɠɛni pɔ ga gi pele leʋe tuɠɔ, mazɔlɔɔ é la ʋilɛsu ade ʋolu.» 
\v 50 Kɛlɛ Yesu ɠɛni ma: «À mina pele leʋe tuɠɔ, mazɔlɔɔ zɔi é la wo laalɔɠɔma, naa ɠa wo ʋa.»
\s Samali laai gila kɛlɛ vai Yesu ʋa
\p
\v 51 Siɛgi maaɓuɠaai ma, ga é lɛ geeɠɔlɔgi zu, é deveni ga kɛni nɔ é li kpae Zeluzalɛme. 
\v 52 É keelaiti teʋeni luɠɔʋelei, naati ti liini, ti lɛ Samali laai ta zu kɛʋele ɓɛtɛ vai zu bɛ. 
\v 53 Kɛlɛ taaʋeaiti ti la ɠɛni yeezeini bu, mazɔlɔɔ é ɠɛni liizu ga Zeluzalɛme ʋele. 
\v 54 Kaladopoiti Zake ta Zan ti miná ɠaai ma, ti ɠɛni ma: «Màliɠii, ɗa va bu, gi abui maaloli, é zeɠe geezuʋɛ, é ti ɠɛ ga zuʋui?» 
\v 55 Yesu ɠaaʋoteni ti ma, é zelii lo ti ma.\f + \fr 9:55 \fr*\ft Niima wooiti pɛɛʋɛ ba sɛʋɛ wɔlɔmai tanigaa zu: \ft*\fqa É ɠɛ ma: «Wo la kwɛɛ zɛnvui ma zii, nii é wo zu. Mazɔlɔɔ Nu ná-Doun Zunui la ʋaani nuɓusɛiti zɛnvui undaaʋili faa ma, kɛni ti ɠizo fai».\fqa*\f* 
\v 56 Naa ʋolu, ti liini taa ɠili su.
\s Nu fai pɛ zɛ ná, è ʋilɛ Yesu ʋolu
\r (Matiyo 8:19-22)
\p
\v 57 Ti ɠɛai ma pelei zu, zunui ta ɠɛni Yesu ma: «Ʋɛ nɔpɛ è liizu ná, nà ʋilɛsu è ʋolu.» 
\v 58 Yesu gooɠaaʋoteni, é ɠɛ ma: «Zeɠei ɠa zazagoiti bɛ, daɠagi ɠɛ wɔniiti bɛ, kɛlɛ ada la Nu ná-Doun Zunui ʋɛ, ʋɛ a ungi la ná.»
\p
\v 59 É ɠɛni taɠili ma: «Ʋilɛ pòlu.» Naa gooɠaaʋoteni, é ɠɛ ma: «Màliɠii, va bu, gè li dɛ, gè kɛ̀ɛ maaɠulu.» 
\v 60 Yesu ɠɛni ma: «Gɔvɛiti zɛ ná, ti ta-ʋoomaiti maaɠulu. Ɗɔun, li, è GALA ná-masadai ma vai laazeeli.»
\p
\v 61 Taɠili ge ɠɛ ma: «Nà ʋilɛ è ʋolu, Maliɠii, kɛlɛ ɓɛ dɛ, gè li, gè vali nà-bolodai ma.» 
\v 62 Yesu ɠɛni ma: «Zɔi é yeeʋɛɛzu kalii ma, é ɗa wɛlɛ ga ʋoluʋelei, naa la zolooni GALA ná-masadai ma.»
\c 10
\s Nu ʋuulɔfela maazu felegɔiti (72)  //  teʋe fai
\p
\v 1 Naama vaiti poluma, Maliɠii yeeloni kaladopo ʋuulɔfela maazu felegɔ (72) ɠiligaa ʋa, é ti leʋe luɠɔ ga nu velefele taaiti pɛ su, ta adɛti pɛ, ʋɛti tɔ ɓɔɠɔi ɠɛni ʋaazu liizu náti. 
\v 2 É ɠɛni ɠɛɛzu ti ma: «Molo mɔɔi wola zuwɔɔlɔʋɛ, kɛlɛ botiɠɛ nuiti ti la mɔinni. À kpala kɛɛ nui maanɛɛnɛ mu, é botiɠɛ nuiti teʋe ná-molo leʋezuʋɛ. 
\v 3 À li! Nà wo leʋesu eɠɛ baala ziʋoiti, zuluɓuiti saama. 
\v 4 À mina wali ʋuu ɓɔlɔ zeɠe ya, ɓaa ɓɔlɔ, ɓaa saʋala. À mina nɛkɛ pelei ma ga daalima vaa.
\p
\v 5 «Wa lɛɛna pɛlɛ nɔpɛ bu, à ɠɛ ma dɛ: ‹Ziilɛigi ɠɛ pɛlɛi nii ʋɛ!› 
\v 6 Ni ziilɛi nu ɠa pɛlɛi naa wu, wa-yiilɛigi ɠa yɛ ba. Ni naa laade, tɔun toɠa ɠaaɠale ma wo ʋɔ. 
\v 7 À yɛ pɛlɛi naa wu, ɠɔnɔ nɔpɛ ta fe wo ya, à mi, kpɔɔle ani nɔpɛ ta fe wo ya, wo naa ɓɔle, mazɔlɔɔ botiɠɛ nui maanɛɛʋɛ é zalai zɔlɔɔ. À mina ɗa ga wo laa ʋɛlɛi maavalibofalibo.
\p
\v 8 «Taai nɔpɛ wa lɛ su, ti yeezei wo wu, nii ta fe wo ya, à mi, 
\v 9 wo seeɓɛ nuiti balo, niiti ta ɠɛ ná, wo ɠɛ ti ma: ‹GALA ná-masadai maaɓuɠaa wo ʋa.› 
\v 10 Kɛlɛ taai nɔpɛ wo lɛɛzu su, ti la yeezeini wo wu, à li koi zaamaʋɛ, wo ɠɛ ma: 
\v 11 ‹Anɛɛ wa-laazuʋɛ vufiligi nii pɛai gi-ɠɔɠɔiti ma, gá kpukpunɛsu wo laalɔɠɔma. Naa pɛ poluma, à kwɛɛ ga GALA ná-masadai maaɓuɠaa.› 
\v 12 Gè bo wo ma, tukpɔɠaaleʋe voloi, taai naa ná-tukpɔi ɠa ɓaa, é leʋe Sɔdɔme nɔnɔi ʋa.
\s Kidaaleʋelala laaiti
\r (Matiyo 11:20-24)
\p
\v 13 «Maanɔɠɔi ɠa è ʋɛ, Kolazɛn, maanɔɠɔi ɠɛ è ʋɛ, Ɓɛtesayida! Mazɔlɔɔ laavɔɔ vai niiti ti ɠɛai wo ʋɔ bɛ, ni naa ɠɛɠalai ɠɛɛni Tiil ta Sidɔn laaiti su, eɠɛ kaite ti zu nuɓusɛiti ti ti-ziɛ ʋelei maavaliboga, ti saa wɔlɔ wo seɠeiti too ɠɔba, ti zuʋui ʋu tɔungiti su. 
\v 14 Naa ɠa é ba, tukpɔɠaaleʋe voloi, wa-lukpɔi ɠa ɓaa, é leʋe Tiil ta Sidɔn laaiti tɔnɔi ʋa. 
\v 15 Ɗɔun, Kapɛɛlɛnawume, ɗa kaazu ga è-lɔɠɔi ɠa wɔɔlɔzu, è zeeli geeɠɔlɔgi zu ɓaa? Naa li poun! Ta è yei gɔvɛalaazu.»
\p
\v 16 Yesu ɠɛni kaladopoiti ma ʋolu: «Zɔi é woilosu wo-woo ma, naama nui woiloga gòo ma. Zɔi é ɠɛlɛzu wo ʋa, naama nui ɠɛlɛa bà. Zɔi é ɠɛlɛzu bà, naama nui ɠɛlɛa tèʋe nui ʋa.»
\s Kaladopo ʋuulɔfela maazu felegɔiti (72)  //  ta-ʋoluvaawogi
\p
\v 17 Kaladopo ʋuulɔfela maazu felegɔiti (72) ti ɠaleni ma ga koozunɛɛi, ti ɗa ɠɛ ma: «Màliɠii, inɛgiti ɓalaa ti ɠoloʋɛ gi ʋɛ è-laaseigi zu!» 
\v 18 Yesu ti wooɠaaʋoteni, é ɠɛ ti ma: «Gè Setana ɠaani, é ɗa ɠula geezuʋɛ, é ɗa loo bu eɠɛ mainmain. 
\v 19 Wɛlɛ, gè zobogi veeʋɛ wo ya ga wo ziɛ kaaliiti ta akuɠɔtɔkaaliiti ma, naa ʋɛɛ sili nui ná-zɛbɛiti pɛ ba. Ani nɔpɛ ge la faa ɲɔu ɠɛa ga woye. 
\v 20 Anɛɛ naa ʋe, à mina ɠoozunɛ tɔɔzei zɛnvuiti ti ɠoloni wo ʋɛ, kɛlɛ à ɠoozunɛ mazɔlɔɔ wo-laaseigiti ti zɛʋɛa geeɠɔlɔgi zu.»
\s Woo Niinɛ Ʋagɔi kulaai  //  zeemalɔi nuiti bɛ kɛlɛma
\r (Matiyo 11:25-27;  //  13:16-17)
\p
\v 21 Naama yeeɠɛɠalai nɔ, Zɛnvu Ɲadegai Yesu laaveni ga koozunɛɛi, é zɛba é ɠɛ ma: «Ee, Kɛ̀ɛ, geeɠɔlɔgi ta zooi Maliɠii, nà è mamasu, tɔɔzei è niima vaiti dɔɔɠua ɠima nuiti ta keleɠele nuiti ba, è ti lɛ ga naati, niiti ti yeemalɔigai. Gaamazu, Kɛ̀ɛ, ʋele ɠana nɛai la è ʋɛ. 
\v 22 Kɛ̀ɛ fai pɛ puuʋɛ zèezu. Nu nɔpɛ ge la Doun Zunui ɠwɛɛ, é ɠula Ɠɛɛɠɛi ʋolu, tama nu nɔpɛ ge la ɓalaa Ɠɛɛɠɛi ɠwɛɛ, é ɠula Doun Zunui ʋolu, ta naama nui nii Doun Zunui a ɠɛna pɔ é dɛɛ la.»
\p
\v 23 Naa ʋoluma Yesu latini ná-kaladopoiti ma yɛ, é ɠɛ ti ma: «Undaanɛ nu ɠa ga naama nuiti, niiti ti niima vaiti kaazu, niiti wo ti ɠaazu. 
\v 24 Mazɔlɔɔ gè bo wo ma, GALA goo wo nu mɔinmɔin, ta masa mɔinmɔingaa ti ɠɛni pɔ ga ti naa ɠa, nii wo kaazu, kɛlɛ ti la kaani, ti naa mɛni, nii wo mɛnisu, kɛlɛ ti la mɛnini.»
\s Faalaalii é ʋilɛ  //  Samali zunu ʋagɔi ʋa
\p
\v 25 Tɔ kalamɔin gila ge wuzeɠeni Yesu zuɠɔɠɔ faa ma, é ɠɛ ma: «Kalamɔn, nà kɛ ɠale, gè ʋa ɠɔoɠɔ zɛnvui zɔlɔɔ ga nɔ̀nɔ?» 
\v 26 Naa gooɠaaʋoteni, é ɠɛ ma: «Leeni ɠa sɛʋɛai GALA ná-tɔgi zu? Ɗa gaaɠaazu ɠale?» 
\v 27 É Yesu wooɠaaʋoteni, é ɠɛ ma: «Ɗa Maliɠii ɗa-ƓALAGI nɛɛ ʋɛ, ga è-yii pɛ, ta è-yɛnvui pɛ, naa ʋɛɛ è-zuvikɛi ta ɗa-ɠisiɛi pɛ ba.\f + \fr 10:27 \fr*\ft \+xt TSV 6:5\+xt*.\ft*\f* Naa ʋoluma, ɗa è-zeiɲɔɠɔi nɛɛ ʋɛ, eɠɛ ɗa ɓɔɠɔi.»\f + \fr 10:27 \fr*\ft \+xt Lev 19:18\+xt*.\ft*\f* 
\v 28 Yesu ɠɛ ma: «È gaaʋotega ga pagɔ. Naa ɠɛ, ɗa zɛnvui wo.»
\p
\v 29 Kɛlɛ tɔ kalamɔin ɠɛni pɔ gaamai yɛ zea, é ɠɛni Yesu ma: «Ɓɛ ɠa mu é ga sèiɲɔɠɔi?» 
\v 30 Yesu gooɠaaʋoteni, é ɠɛ ma: «Zunui ɠila ge ɠɛni zeɠezu Zeluzalɛme, é ɗa yei Zeliko. Diai ma, toosu nuiti ti valani ba pelei zu, ti maavo, ti doɠa, ti li, ti zɛnvu go nɔ yɛ su. 
\v 31 É zoloo nɔ kpein, zalaɠa ɠula nui ta ɗa leʋe ga ná ʋelei, é zunui naa ɠaani, é leʋe koba. 
\v 32 Levi nui gila ɓalaa ge ʋaani adaʋɛ miná, é zunui naa ɠa, é leʋe koba. 
\v 33 Kɛlɛ Samali zunu ɠila ge ɠɛni liizu siɛi ma, é zeeli zunui ma. É kaai ma, naa maawɔin soni. 
\v 34 É maaɓuɠani naa ʋa, é gulɔi ta dɔɔi ʋu ná-palaiti ga, é ti ɠaaɠili. Naa ʋoluma, é tɛ tɔ ɓɔɠɔi ná-soovalegi ɠɔma, é lii la wɛɛn laazuʋɛ ʋɛlɛi wu, é ɠaaɓa ma. 
\v 35 Poluma zobui, é wali ɠae felegɔ ɠulani, é fe wɛɛn laazuʋɛ ʋɛlɛi wu wotiɠɛ nui ya, é ɠɛ ma: ‹Ɠaaɓa zunui nii ma, wali nii ɗa kwɛɛ, é la nii maazu, nà ɠalena ma, nà ɗɔnɔi ve.›
\p
\v 36 «Nu saʋagɔi niiti saama, è ɠaazu ɓɛ ɠa é ɠɛni ga zunui nii zeiɲɔɠɔi, nii toosu nuiti ti valani ba?» 
\v 37 Tɔ kalamɔin ɠɛni ma: «Zɔi é gaazumaawɔinɠaani.» Yesu ɠɛni ma: «Li, ɗa ɓalaa, è naa ɠɛɠalai ɠɛ.»
\s Yesu lii vai Mali ta Maate ʋɔ bɛ
\p
\v 38 Ti ɠɛai ma pelei zu ta ná-kaladopoiti, Yesu lɛɛni taai ta zu. Anzanu ɠila ge ɠɛni miná, daa ga Maate, naa yeezeini bu ná-pɛlɛi wu. 
\v 39 Deɠei laaseigi ɠɛni ga Mali. Naa ʋaani, é zei Maliɠii ɠɔɠɔi wu, é ɗa woilo goo ma. 
\v 40 Maate ɠaazuvilɛni ga sɛsɛbo woti mɔinmɔin. É ʋaani Yesu ʋɔ bɛ, é ɠɛ ma: «Màliɠii, é la è ɠaazu ga faaɓaa, ga dèɠei nà ɠila zɛ botiiti ga? Bo ma mu, é ɓɔ bà.» 
\v 41 Gooɠaaʋotesuʋɛ, Maliɠii ɠɛni ma: «Maate, Maate, ɗa yiizoolɛzu, è ɗa ɓɔɠɔ ɓɔlɔ ga faa mɔinmɔin, 
\v 42 tama faa gila kpe nɔ ɠa é ga ma ɓiigi. Mali yiimazeɠea ga ma ʋagɔi, nii é la ɠulaa zea pɛ.»
\c 11
\s Kalagi é ʋilɛ GALA falii ʋa
\r (Matiyo 6:9-13; 7:7-11)
\p
\v 1 Yeeta Yesu ɠɛni GALA falizu adaʋɛ ta. Kpegai ma, ná-kaladopoi gila ge ɠɛni ma: «Màliɠii, gi maalɛlɛ ga GALA falii, ʋelei Zan ná-kaladopoiti maalɛlɛni la.» 
\v 2 É ɠɛni ti ma: «Siɛgi zu wo GALA falizu la, wa ɗa ɠɛ ma:
\q Ɠɛɛɠɛ, è-laaseigi ɲade.
\q Ɗa-masadai ʋaana.
\q
\v 3 Folo ɠilagila kɔnɔgi ve gi ʋɛ.
\q
\v 4 Gi zuvaayɛ ga gá-ɠotoiti,
\q mazɔlɔɔ gá ɓalaa gá nuiti suvaayɛsu, niiti ti ɓaaɠosu gi ma.
\q Mina va bu, gi ʋa loo tɛgai zu.»
\p
\v 5 É ɠɛni ti ma ʋolu: «Ni bɔɔla a ɠɛna wo ta ya, é zɛba é li naa ʋɔ bɛ ga kua zaamai, é ɠɛ ma: ‹Bɔɛ, dɔ̀dɔ ga ɓulu saʋagɔ, 
\v 6 mazɔlɔɔ bɔ̀ɔlai gila paaʋɛ pɔ̀ bɛ, é zeɠe siɛi ma, tama ani nɔpɛ ge la zèa, gè ʋa fe zea.› 
\v 7 Bɔɔlai naa zɛba é yɛ pɛlɛ ɠoozuʋɛ, é ɠɛ ma: ‹Mina kpɔ̀lɔ, pɛlɛi laaɠulugɛ niina, gá dòinti gá na laani, gè la mɔ zooga wuzeɠezu, gè ʋa ɓuluiti fe è ya.› 
\v 8 Gè bo wo ma ga gaamai, ni é la wuzeɠeni, é ʋa ɓuluiti fe zea bɔɔla vai ma, kɛlɛ tɛi naa ɓɔizu da, toɠa wuzeɠe, nii nɔpɛ naa pɔ, é fe zea.
\p
\v 9 «Nɔ̀un, nà bosu wo ma ga: À falii wo, wa sɔlɔɔ. À gaiziɛ, wa ka. À pɛlɛi laaloɠa, daa ɠa lao wo ʋɛ. 
\v 10 Mazɔlɔɔ zɔi é falii wosu, naa ɠa sɔlɔɔ. Zɔi é gaiziɛi wosu, naa ɠa ka. Zɔi é pɛlɛi laaloɠazu, daa ɠa lao naa ʋɛ.
\p
\v 11 «Doun kɛɛɠɛi ɓɛ ɠa é wo zaama, ni ná-doun zunui ɠa kalei valina ma, a kaalii ve naa ya ga kalei ʋotogi? 
\v 12 Ɓaa a akuɠɔtɔkaalii ve naa ya, ni naa ɠa tɛɛ ɠain valina ma? 
\v 13 Wɔigi wo wola ɲɔuɗai, ni wo ani ʋagɔi vee ʋelei ɠwɛɛ wo-lointi zea, Ɠɛɛɠɛ nii é geeɠɔlɔgi zu, naa la kɛa, é ʋa ɓudɛ wɔnɔi maazu ɓaa, é ʋa Zɛnvu Ɲadegai ve naati zea, niiti ti falizu ma?»
\s GALA ɓaa Setana
\r (Matiyo 12:22-30;  //  Maleke 3:20-27)
\p
\v 14 Yesu ɠɛni inɛgi ta ɓɛɛzu zunui ta zu, nii é ɠɛni ga ɓoɓoi. Inɛgi ɠulaai ma zunui zu, gaamanɔ ɓoɓoi tɔɔzeini ga é ɗa ɓɔɛ. Bɛbɛi laavɔɔni. 
\v 15 Kɛlɛ tanigaa ti ɠɛni ma: «Inɛ kundiɠii Ɓeelezeɓule ná-zobogi ɠa é inɛgiti kpɛɛzu la.»
\p
\v 16 Zɔiti ti ɠɛni pɔ ti suɠɔɠɔ, naati ti gaazaɠani ga é laavɔɔ vai ta ɠula kɛlɛma, é ɠulazu geeɠɔlɔgi zu. 
\v 17 Kɛlɛ tɛi Yesu ɠɛni ta-ɠisiɛi ɠwɛɛni, é ɠɛni ti ma: «Masadai nɔpɛ su nuɓusɛiti ti ɠaaɠwɛɛzu su ɓɔɠɔ laalɔɠɔma, naa ɠa ɗa ɠoloɠolo. Pɛlɛyeɠei nii gaaɠwɛai su, naa ɠa loo. 
\v 18 Ni mu Setanai ná-masadai ɠa ɠaaɠwɛɛzu su ɓɔɠɔ laalɔɠɔma, naama masadai ɠa zoo yɛsu ná ɠale? Tɔɔzei wo ɠɛ Ɓeelezeɓule ná-zobogi ɠa gè inɛgiti kpɛɛzu la. 
\v 19 Ni nɔ̀un, nà inɛgiti kpɛɛzu ga Ɓeelezeɓule ná-zobogi, wa-ɠaladopoiti ta ti ɓɛɛzu ga ɓɛ ná-zobo? Naa ɠa é ba, tiya ɓɔɠɔgo ɠa ti ʋaazu wa-lukpɔi ɠaaleʋezu. 
\v 20 Kɛlɛ ni GALA ná-zobogi ɠa gè inɛgiti kpɛɛzu la, deɠɛmu GALA ná-masadai ʋaa, é zeeli wo ma.
\p
\v 21 «Ni zɛbɛsu nui nii kɔɔɠɔ zɔɔlaiti ti zea, a ɠɛna ɓaa ná-pɛlɛi maazu, zeaɠɔligiti pɛ makɛgɛ naazu ga pagɔ. 
\v 22 Kɛlɛ ni zunui taɠili ka ʋaana, nii sɛbɛi wɔɔlɔai nɔnɔi ʋa, naa ɠa ná-kɔɔɠɔ zɔɔlaiti pɛ kula zea, niiti é ɠɛa laani ti la, é kɔligiti gaaɠwɛ. 
\v 23 Zɔi nɔpɛ é la nɔ̀un ba, naa ɠa dàalɔɠɔma. Zɔi é la ɓɔsu bà, gi ʋa gaalɛbai wo, naa ɠa suvazagi wosu.»
\s Zɛnvu ɲɔi ɠalema vai ʋolu
\r (Matiyo 12:43-45)
\p
\v 24 «Siɛgi zu kɔzɔba yɛnvui ɠulazu la zunui ta zu, toɠa ɗa li, é leʋeteʋe teʋebai zu, é ɗa zeizu ɠaiziɛ, kɛlɛ é la ná ta ɠaani. Naazu, toɠa ɠɛɛzu ɓɔɠɔ ma: ‹Nà ɠalesu ma nà-pɛlɛi wu, ʋɛ kùlaai ná.› 
\v 25 Siɛgi zu é ɠalesu da ma, é ná ɠa, ná ɓalegai, fai pɛ seiɗai kpasu ná ga pagɔ, 
\v 26 toɠa ɗa li naazu, é zɛnvu lɔfela ɠiligaa zeɠe, niiti ti ɲɔuɗai ti leʋe ba, ti ʋa ʋɔɔma, ti zei ná. Zunui naa ná-fai ɠaaɓelagi ɠa ɲɔu, é leʋe ma mɔungi ʋa.»
\s Undaanɛ ɠitei
\p
\v 27 Yesu ɠɛai ma ɓɔɛzu ɠana, anzanu ɠila ge wooɠulani bɛbɛi zu, é ɠɛ ma: «Undaanɛ nu ɠa ga anzanui naa, nii é è zɔlɔɔgai, ta è ná-ɲiimii ɓɔleai!» 
\v 28 Yesu gooɠaaʋoteni, é ɠɛ ma: «Ungo. Kɛlɛ undaanɛ nu ɠitei ɠa ga naati, niiti ti woilosu GALA daawooi ma, ti ɠolo bɛ!»
\s Laavɔɔ vaa maaɠaazaɠabo fai
\r (Matiyo 12:38-42)
\p
\v 29 Tɛi bɛbɛi mɔinni, ti ɗa ɠaalɛ ba Yesu ɠoba, é tɔɔzeini ga ɠɛa ma: «Niizuʋɛ nuɓusɛiti ɲɔuʋɛ. Ta laavɔɔ vaa maaɠaazaɠabosu, tama poo kili nɔpɛ ge la vea ti ya, kɛni Zonase ná-poogi. 
\v 30 Mazɔlɔɔ ʋelei Zonase ɠɛni la ga poogi Ninive nuiti bɛ, ʋele nɔ ɠana Nu ná-Doun Zunui ɠɛɛzu la ga poogi niizuʋɛ nuɓusɛiti bɛ. 
\v 31 Tukpɔɠaaleʋe voloi, lɛkpɛmaʋɛ nu yeezazu ʋelei ma masa anzanui ɠa wuzeɠe, é niizuʋɛ nuɓusɛiti peelala, tɔɔzei tɔun é zeɠeni kenein zou ɓela ga, é ʋa woilosu Salomɔn ná-ɠima ɓɔɛiti ma. Tama zɔi é ʋɛ, naa wɔɔlɔʋɛ Salomɔn ʋa. 
\v 32 Tukpɔɠaaleʋe voloi, Ninive nuiti ta wuzeɠe, ti niizuʋɛ nuɓusɛiti peelala, tɔɔzei tiya mu Zonase ná-GALA goo wogai maaʋele ma, ti ti-ziɛ ʋeleiti maavaliboni. Tama zɔi é ʋɛ, naa wɔɔlɔʋɛ Zonase ʋa.»
\s Zɛnvui ná-wozakalagi
\r (Matiyo 5:16;  //  6:22-23)
\p
\v 33 «Nu nɔpɛ ge la ɗa ga lanboi ɠaazo, é ʋa sei dɔɔɠuzuʋɛ, ɓaa é ʋa dɔ aniɲakai wu, kɛlɛ toɠa ɗa sei lanbo zei anii ɠa, naa ɠa a kɛ zɔiti ti lɛɛzu pɛlɛi wu, ti wozakalagi ɠa. 
\v 34 È-ɠaazuɠɛzɛiti ka ti ga eɠɛ lanboi kpusɛi ʋɛ. Ni è-ɠaazuɠɛzɛiti kɛdɛgɛ, è-ɓusɛi pɛ daa ɠa ve ga wozakalagi. Kɛlɛ ni è-ɠaazuɠɛzɛiti ti la ɠɛdɛni, è-ɓusɛi pɛ daa ɠa ve ga kpidii. 
\v 35 Ɓɔɠɔ ʋɛtɛ mu sɛ, ɗa-wozakalagi mina ɠɛ ga kpidii. 
\v 36 Ni è-ɓusɛi pɛ ka ɠɛna ga wozakalagi, kpidi la ná tanɔpɛ su, toɠa ɠɛ ɓɔɠɔ ma naazu kala, eɠɛʋelei lanboi a ɠɛna zoga da, a ɗa wozakalagi ve la è ya.»
\s Yesu Faliziɛinti ta tɔ kalamɔinti peelala vai
\r (Matiyo 23:1-36;  //  Maleke 12:38-40)
\p
\v 37 Yesu ɠɛai ma ɓɔɛzu, Faliziɛin gila ge tolini ga é li, é folo laamii wo pɔ bɛ. É lɛɛni, é zei daami laɓalii ɠakala. 
\v 38 Faliziɛin laavɔɔni ga Yesu la yeagbani, eɠɛʋelei maanɛai é ɠɛ la, é ʋa daamii lɔɔzei. 
\v 39 Maliɠii ɠɛni ma: «Wɔun, Faliziɛinti, wa wa-ɓɔɔle aniɲakaiti ta daami aniɲakaiti maaʋɛ gbazu fo. Kɛlɛ wo-ɠoozu ʋelei, wo laavegɛ ga unma wo fai ta suɲɔulai. 
\v 40 Ee, ɠimalala nuiti! Zɔi é maaʋɛ ɓɛtɛai, naa nɔ lɛi é ʋa suʋɛ ɓɛtɛ ɓalaa ɓaa? 
\v 41 À wo-yiimaʋɛ ve lɛɛ dɛ ga vebɛani, gaamanɔ wa ɲade fo.\f + \fr 11:41 \fr*\ft Tati pelei taɠili ɓalaa ka ga nii: \ft*\fqa À naati fe lɛɛ dɛ bala nuiti bɛ, niiti ti wa-aniɲakaiti su, gaamanɔ ti pɛ ta ɲade wo ʋɛ.\fqa*\f*
\p
\v 42 «Maanɔɠɔi ɠa wo ʋɛ, Faliziɛinti! Tɔɔzei wa puusiɛi ɠulazu tufa maku nɛɛnɛgi ʋa, ta tufa ɠonai, ta guluwulugi ma zii pɛ, kɛlɛ telebodai maanɛai wo ziɛ su, ta nɛɛbɛi maanɛai wo kɛ GALA bɛ, wo ɗa naa la ɠoba. Tama naa ɠa maanɛɛni ga wo ɗa kɛ, wo mina fai mɔtaiti da ɠoba. 
\v 43 Maanɔɠɔi ɠa wo ʋɛ, Faliziɛinti! Tɔɔzei wo wɔinʋɛ ga lɛbiya zeizuʋɛti GALA dɛbi ʋɛlɛiti bu, ta ti ɗa wo luʋɔ kɛlɛmaʋɛti. 
\v 44 Maanɔɠɔi ɠa wo ʋɛ! Tɔɔzei wo ɠɛɛʋɛ eɠɛ kabai nii poo nɔpɛ ge la ba, ta nu ziɛzu ma, é la suɠwɛɛ.»
\p
\v 45 Tɔ kalamɔin gila ge kpɔɛi zeɠeni, é ɠɛ ma: «Kalamɔn, ɗa ɠɛna ɓɔɛa ɠana, ɗa gá ɓalaa gi ʋoomusu.» 
\v 46 Yesu gooɠaaʋoteni, é ɠɛ ma: «Maanɔɠɔi ɠa wo ʋɛ, wa ɓalaa, tɔ kalamɔinti! Tɔɔzei wa kasɔiti daazu nuiti unma, nii seɠezu ɓaai, nii wa ɓɔɠɔi wo la yeeɓeɠa go pa fɔɔɠuzu ba ta zeɠe vaa zu. 
\v 47 Maanɔɠɔi ɠa wo ʋɛ! Tɔɔzei wa GALA goo wo nuiti ta-ɠabaiti kpɛtɛzu, tama wo-mɛmɛwolani ka ti ti ʋaani. 
\v 48 Naa ɠɛa ga wo ʋa zeelei ga wo vaaʋɛ wo-mɛmɛwolani ta-ɠɛɛwotiiti bu. Tɔɔzei wo-mɛmɛwolani ti GALA goo wo nuiti paaʋɛ, wɔun, wo ɗa ta-ɠabaiti kpɛtɛ. 
\v 49 Naa ɠa é kɛai GALA ge boni la ga ɠimalai, é ɠɛ ma: ‹Nà GALA goo wo nuiti ta keelaiti teʋe ti ma, ta tanigaa ʋa, ti tanigaa wɔinzeɠe.› 
\v 50 Naa ɠa a kɛ, é zo eteai ɓɛtɛ yee ma, é zeeli za ma, GALA goo wo nuiti kpein ti ti ʋaai, ti-ma ɲamai maaɠaazaɠa ge wo niizuʋɛ nuɓusɛiti ma, 
\v 51 é zo Aɓɛle ma, é zeeli Zakali ma, nii ti paani zalaɠa ɠulazuʋɛti zɔɠɔzuʋɛ ta seizu ɲadegai. Gè bo wo ma, ti-ma ɲamai maaɠaazaɠa ka wo niizuʋɛ nuɓusɛiti ma. 
\v 52 Maanɔɠɔi ɠa wo ʋɛ, tɔ kalamɔinti! Tɔɔzei wo faaɠwɛgi ma ɓaɠui zeɠea. Wa ɓɔɠɔi wo la lɔɔni su, wo la ɓeni zɔiti ba, wɔin ɠɛni ti ma, ti ʋa lɔ su.»
\p
\v 53 Siɛgi zu é zeɠeni la miná, tɔ kalamɔinti ta Faliziɛinti ti ɠɛni ɓɔizu da, ti ɗa daaɠula ga é ɓɔɛ, é ʋilɛ faa mɔinmɔin ba. 
\v 54 Ti ɠɛni bali lɛɛzu tuɠɔ kpɔɛzuɠulai zu, nii a kɛ ti so ga tɔ ɓɔɠɔi gooi.
\c 12
\s À dama ga wooveledai
\r (Matiyo 10:26-27)
\p
\v 1 Naama ziɛgi zu, nu waa mɔinmɔingiti ti ɠaalɛɛni ba Yesu ɠoba, ti mɔin ʋelei ma, ti ɗa ɠɔɠɔlo ɓɔɠɔ ma. Yesu tɔɔzeini ga ɠɛa ná-kaladopoiti ma naazu: «À dama ga Faliziɛinti ta-lɛʋɛi, nii é ga ta-wooveledai. 
\v 2 Tɔɔzei maalɔɔɠu vaa nɔpɛ ge la ná, nii é la ɠulaa kɛlɛma. Dɔɔɠuzu vaa nɔpɛ ge la ná, nii é la ɠwɛɛga. 
\v 3 Naa ɠa é ba, nii nɔpɛ wo bogai dɔɔɠuzu, naa ɠa mɛni kɛlɛmaʋɛ. Nii wo laaʋɛai woiyeɠei la, wo bo pɛlɛ laaɠulugai wu, naa ɠa wo ga woo wola pɛlɛ ɠɔmaʋɛti.
\s Zɔi maanɛai nu lua ba
\r (Matiyo 10:28-31)
\p
\v 4 «Nà nii wosu wo ma, wɔi wo ga bɔ̀ɔlaiti: À mina lua naati ba, niiti ta zoo nui ɓusɛi nɔ ʋaazu, kɛlɛ ti la zooga faa ɠili kɛɛzu naa ʋolu. 
\v 5 Zɔi wa lua ba, ɓɛ gè naa lɛ ga woye. À lua GALA ba, nii zobogi bɛ, a nu ʋaana, é pili ya undaaʋili abui zu. Ungo, gè bo wo ma, naa ɠa maanɛai wo lua ba.
\p
\v 6 «Nu la ɗa ga soolo dɔɔlugɔi ʋɔdia ga wali ɠae felegɔ ɓaa? Tama GALA ge la ɗa ga yeemaa ti ɠila kpalaa ma. 
\v 7 É ɓudɛ naa maazu, wɔundeɠai pɛ gaalugɛ vɔlɔ. À mina lua, wo vizɔgɛ soolo kpulugiti ba.
\s Nu ɠeke suziɠa vai ga Kilista ná-faa
\r (Matiyo 10:19-20, 32-33; 12:32)
\p
\v 8 «Gè bo wo ma, zɔi nɔpɛ a ɠeke suziɠa ga nà-faa, nuiti gaazu, Nu ná-Doun Zunui ɓalaa ɠa ɠeke suziɠa ga naama nui ná-faa, GALA ná-geezuɠeelaiti gaazu. 
\v 9 Kɛlɛ zɔi é ɠɛlɛzu bà nuiti gaazu, kɛlɛi ɠa wo naama nui ʋa GALA ná-geezuɠeelaiti gaazu. 
\v 10 Tama zɔi nɔpɛ é kpɔɛ wosu Nu ná-Doun Zunui laalɔɠɔma, naama nui zuvaa ɠa yɛ, kɛlɛ zɔi é woo ɲɔu wosu Zɛnvu Ɲadegai laalɔɠɔma, naama nui zuvaa la yɛga.
\p
\v 11 «Siɛgi zu ti liizu la ga woye GALA dɛbi ʋɛlɛiti bu, ɓaa kundiɠiiti ta zobobɛ nuiti kakala, à mina yiizoolɛ ga ʋelei wa woozuɠula la, ɓaa nii wa bo. 
\v 12 Mazɔlɔɔ naama yeeɠɛɠalai nɔ zu, Zɛnvu Ɲadegai ɠa wo ɠala ga nii maanɛai ga wo bo.»
\s Faalaalii é ʋilɛ  //  ɠimalala ɓɛtɛ nui ʋa
\p
\v 13 Nu ɠila ge yɛni bɛbɛi zaama, é ɠɛ Yesu ma: «Kalamɔn, bo kɛ̀ɛloin ma, é gi-ɠɛɛ ʋoganii ɠaaɠwɛ gi yɔɠɔzu.» 
\v 14 Yesu gooɠaaʋoteni, é ɠɛ ma: «Ɓɛ ɠa é sèiɗa ga wa-lukpɔɠaaleʋe nui, ɓaa wo-ɠɔli gaaɠwɛɛ nui?» 
\v 15 Naa ʋoluma é ɠɛni ti pɛ ma: «À dama kpaan ga ɓɔɠɔ, koozu yii pɛ ma, tɔɔzei nui yɛnvui la ɠilini sɔlɔɔgi ʋa, anɛɛ ɓalaa ma nu wola ɓɛtɛʋɛ.»
\p
\v 16 É niima vaalaalii woni ti ma, é ɠɛ ma: «Kpɛtɛ nui ta ɠɛni ná, nii ná-kpalagi wola ɓɛtɛni. 
\v 17 É ɓɔɠɔ ɠaazaɠani, é ɠɛ ma: ‹Nà kɛ ɠale? Mazɔlɔɔ ada wola la mɔ zèa, ʋɛ nà nà-kpalagi zu aniiti pu ná.› 
\v 18 Naa ʋoluma é ɠɛni ma: ‹Nii gè kɛɛzu, naa ɠa ga, gè nà-kotaiti golo, gè ma wolaiti to, gè nà-moloi ta kɔ̀ligi mɔtaiti pɛ pu ti zu. 
\v 19 Nà ɠɛ niina ɓɔɠɔ ma: Ee, anii wola mɔinɗa è ya kona mɔinmɔin daawu. Looɠo, è laami, è ɓɔɔle, è koozunɛɛi ɠula.› 
\v 20 Kɛlɛ GALA ge ɠɛni ma: ‹Ɠimalala nui, za ɓidii nɔ è-yɛnvui ɠa ɠula è zu, naazu nii pɛ è gaalɛai ba, ɓɛ ɠa naati ta yɛ zea?› 
\v 21 Ʋele ɠana a ɗa ɠɛ la ga nui naa, nii é naavoloi ɠaalɛɛzu ba ɓɔɠɔ ʋɛ, kɛlɛ é la ga kpɛtɛ nu GALA gaazu.»
\s Nu la GALA da
\r (Matiyo 6:25-34)
\p
\v 22 Naa ʋoluma, Yesu ɠɛni ná-kaladopoiti ma: «Naa ɠa é ba, nà bosu wo ma ga: À mina yiizoolɛ ga ɠɔnɔgi ma vaa, nii wo ɓɛdɛi ba wo ʋa zɛnvui wo, ɓaa maaɠili zɔɔlaiti wo-ɓusɛi vaa zu. 
\v 23 Mazɔlɔɔ nu yɛnvui leʋegɛ ɠɔnɔgi ʋa, nu ɓusɛi leʋegɛ maaɠili zɔɔlaiti ba. 
\v 24 À kalawɔniiti pɛtɛ dɛɛ. Ti la molo vazasu, ti la molo leʋezu, daamiani makɛ ʋɛlɛ la ti ya, molo ɠota la ti ya. Tama GALA ka ti ɠɔnɔkulazu. Wo vizɔgɛ wɔniiti ba! 
\v 25 Tɔun vɔlɔ wo zaama, ɓɛ ɠa a zoo ná-ziizoolɛi zu, é ta ɓɔ sii ma voloiti ba?\f + \fr 12:25 \fr*\fq é ta ɓɔ sii ma voloiti ba\fq*\ft : Tati pelei taɠili ɓalaa ka ga nii: \ft*\fqa é ta lo sɔlegi la ga zeelo gila kɛɠala\fqa*\f* 
\v 26 Ni wa ma, wo la ziɛzu faa yɔɠɔfɛlɛ koi naati bu, lee vaa zu wa yiizoolɛ ga fai mɔtaiti?
\p
\v 27 «À pɛtɛ dɛɛ, ʋelei tufa ʋuaiti ti wɔɔlɔzu la. Ti la botii ɠɛɛzu, ti la ɓalaa seɠe vɛlɛzu. Tama nà bosu wo ma ga: Anɛɛ Salomɔn ɓɔɠɔi yɛgɛ ná-lɛbiyai pɛ su, kɛlɛ é la ɓɔɠɔ maaɠilini pɛ, é ʋa zeeli ti ɠila kpalaa su. 
\v 28 Ni GALA ka dɔɓɔzu lufai maaɠilizu ɠana, nii é ná za, lina é ʋaazu ʋilisu abui zu, é la wo maaɠilia, é ʋa leʋe tufai ʋa ɓaa? Ee, wa-ɠidaaleʋei lɔiʋɛ dɛ ɗɛ!
\p
\v 29 «Wɔun, à mina naa ɠaiziɛ, nii wa mi, ta nii wa kpɔle. À mina yiizoolɛ. 
\v 30 Tɔɔzei, zii ɠiligiti pɛ ka ta ɗa naama aniiti gaiziɛ. Kɛlɛ wo-Ɠɛɛ kwɛni ga wo ɓɛdɛi ɠa naati ba. 
\v 31 À GALA ná-masadai mu gaiziɛ, naa ʋoluma naati ta la maazu, é ve wo ya.
\s Naavoloi makɛ vai geeɠɔlɔgi zu
\r (Matiyo 6:19-21)
\p
\v 32 «À mina lua, ma ɓulukoni, tɔɔzei nɛɛʋɛ wo-Ɠɛɛ ʋɛ ga é masadai ve wo ya. 
\v 33 À wo-ɠɔligiti pɔdi, wo ma naavoloi ve bala nuiti bɛ ga faaɓɔɠɔ. À wali ʋuu ɓɔlɔiti kpɛtɛ ɓɔɠɔ ʋɛ, niiti ti la ɠoloɠologa, wo naavoloi ɠaalɛ ba geeɠɔlɔgi zu, nii é la ɓega, ʋɛ unma nu la ná, ta ɓaɠaɓaɠa la ani ɠoloɠologa ná pɛ. 
\v 34 Mazɔlɔɔ ʋɛ wa-naavoloi ná, miná ɠa wo-yii ná ɓalaa.»
\s Faalaalii é ʋilɛ gwɛlɛ ɓɔɠɔmai ʋa
\p
\v 35 «À ɠɛʋele ɓɛtɛ, wo zaamaɠili, wa-lanboiti gaazogai ɠɛ de. 
\v 36 Wo ɠɛ ga botiɠɛ nuiti kɛʋele, niiti ti ti-maliɠii ɠalema ziɛgi maaɓɔunsu, é zeɠe vulu ɠɛɛzuʋɛ, naa ɠa a kɛ a ʋaana nɔ feya, é pɛlɛi laaloɠa, ti daalao tuɠɔ. 
\v 37 Undaanɛ nu ɠa ga botiɠɛ nui niiti ti-maliɠii ʋaazu, é ti ɠa ɠaazu ɠa! Gè bo wo ma ga gaamai, toɠa zaamaɠili, é ti zei daami laɓalii ɠakala, é ʋa, é ɗa ti maaleʋebo. 
\v 38 É ʋaani ga kua zaamai ɓaa gosui yeeɠɛɠalai, ni nɔ a ʋaana, é ti ɠa ɠaazu ɠa, ti undaanɛɛʋɛ. 
\v 39 À nii ɠaaɠa ga pagɔ: Ni pɛlɛ kɛɛɠɛi ɠɛni kwɛɛni yeeɠɛɠalai nii unma nui ʋaazu ma, a la ɠaazuɓa, nii a kɛ é mina ná-pɛlɛi yɛ ná, naa ʋa daaɠale. 
\v 40 Wa ɓalaa, à ɠɛʋele ɓɛtɛ, mazɔlɔɔ Nu ná-Doun Zunui ɠa ʋaazu yeeɠɛɠalai ta ma, nii wo la vɔlɔ ɠisiɛni su pɛ.»
\s Botiɠɛ nu ʋagɔi ta botiɠɛ nu ɲɔi
\r (Matiyo 24:45-51)
\p
\v 41 Piyɛlɛ gaazaɠani, é ɠɛ ma: «Màliɠii, gá ɠa è naama vaalaalii wosu gi ma, ɓaa ɛsɛ pɛ be?»
\p
\v 42 Maliɠii ɠɛni ma: «Naavolo unda nui ɓɛ ɠa mu é ga wooɠɛɠila nui ta keleɠelegai, nii maliɠii seiɗai ná-botiɠɛ nuiti unda, nii a kɛ é ɠɔnɔgi ve ɛsɛ zea, yeeɠɛɠalai ma nii soloogai? 
\v 43 Undaanɛ nu ɠa ga naama wotiɠɛ nui, siɛgi zu maliɠii ʋaazu la, é ka, é ɗa naa ɠɛ, nii ma levei veai zea. 
\v 44 Gè bo wo ma ga gaamai, maliɠii ɠa sei kɔligiti pɛ unda. 
\v 45 Kɛlɛ ni botiɠɛ nui naa ɠa ɠɛɛna ɓɔɠɔ ma: ‹Màliɠii la ʋaazu fala,› é tɔɔzei niina ga é ɗa botiɠɛ zunuiti ta ma anzanuiti doɠa, é ɗa daami wola wo, é ɗa dɔɔi ɓɔle, naa ɗa so, 
\v 46 naazu maliɠii ɠa ʋaazu, foloi botiɠɛ nui ɠi ge la ba la, yeeɠɛɠalai nii é la kwɛɛ. Maliɠii ɠa faa zei ma ga gola, é so, ʋelei nu a ɗa kidaaleʋelala nuiti so da.
\p
\v 47 «Botiɠɛ nui nii é maliɠii yiimai ɠwɛɛgai, tama é la kɛʋele ɓɛtɛ nɔpɛ kɛɛni, ta é la naa yiimai ɠɛɛni, toɠa loɠa ga kpakɔ ɲɛ mɔinmɔin. 
\v 48 Kɛlɛ zɔi é la maliɠii yiimai ɠwɛɛni, tama é doɠa vaiti kɛ, naa la kpakɔ ɲɛ mɔinmɔin sɔlɔɔga. Zɔi GALA ge ani mɔinmɔin feai zea, ma mɔinmɔin maa ɠa loli naa ma. Zɔi GALA ge ma mɔinmɔin kalivaai ma, toɠa ma mɔinmɔin maaɠaazaɠabo naa ma.»
\s Yesu ɠa paai ga zeeɠaaɠwɛɛi
\r (Matiyo 10:34-36)
\p
\v 49 «Pàaʋɛ ga gè abui lo eteai ʋa, tama wɔin ɠa mà ga é zo niina! 
\v 50 Kɛlɛ ɓatizei ta ɠa ná nii maanɛai ga gè sɔlɔɔ dɛ. Kidaaʋili gola ɠa mà eyɛsu naa laazeeli! 
\v 51 Wa ɠisiɛzu ga nɔ̀un paaʋɛ ziilɛi feezu eteai ʋɛ ɓaa? Ɓa-o, nà bosu wo ma ga: Zeeɠaaɠwɛɛi mu ka pàai la. 
\v 52 Tɔɔzei za ʋoluma, nu lɔɔlugɔ a ɠɛna pɛlɛ ɠilagi wu, ti yeeɠaa ɠa ɠwɛɛ su, saʋagɔi ɠɛ felegɔi laalɔɠɔma, felegɔi ɠɛ saʋagɔi laalɔɠɔma. 
\v 53 Doun kɛɛɠɛi ɠa ɠɛ doun zunui laalɔɠɔma, doun zunui ɠɛ kɛɛɠɛ laalɔɠɔma, doun dee ɠa ɠɛ doun anzanui laalɔɠɔma, doun anzanui ɠɛ dee laalɔɠɔma, leemɔɔin ɠa ɠɛ ná-doun anzai laalɔɠɔma, loun anzai ɠɛ deemɔɔn laalɔɠɔma.»
\s Yeeɠɛɠalai ɠwɛɛ fai
\r (Matiyo 16:2-3)
\p
\v 54 Yesu ɠɛni ʋolu bɛbɛi ma: «Wa tonaɓiingi ɠaana, é ɗa wuzeɠe folo liizu ʋelei, wa ɗa ɠɛ ma gaamago: ‹Tonai ɠa ʋaazu,› tama naa ʋa. 
\v 55 Wa fiilɛi ɠaana, é zeɠezu ga lɛkpɛmaʋɛ nu yeezazu ʋelei, wo ɠɛ ma: ‹Diegi ɠa ʋaazu zeizu,› diegi ma ge zei. 
\v 56 Woovele nuiti, wo zoogɛ zooi ta geeɠɔlɔgi ɠaa vaiti gaaɠaazu, lee vaa zu wo la zoosu wo ʋa niima yeeɠɛɠalai zu vaiti gaaɠa mu?»
\s À yɔɠɔzuɓɛtɛ wa wo-ɓɔɛɲɔɠɔi
\r (Matiyo 5:25-26)
\p
\v 57 «Lee vaa zu ɓalaa wa ɓɔɠɔi wo la zɔɠɔzuɠulai ɠɛa ga ʋelei soloogai la? 
\v 58 Ni nui ta a è maaɓaazaɠa laana, wa ma, wo ɗa li ʋɔɔma tukpɔɠaaleʋe nui ɠakala, ɠaaɓa, wo yɛ pelei zu, è wo yɔɠɔzuɓɛtɛ, naa ɠa a kɛ é mina è ve tukpɔɠaaleʋe nui ya, naa ʋa è ve salaʋusui ya, naa ʋa è ʋili kasoi ɠa. 
\v 59 Tama gè bo è ma: È la ɠulaa kasoi ɠa pɛ, kɛni ɗa ɓena ga ɗa walii pɛ sala.»
\c 13
\s Nu ziɛ ʋelei maavalibo
\p
\v 1 Naama ziɛgi zu, nui tanigaa ti ʋaani, ti Galilé nuiti ta-vai zuɠula Yesu ma, niiti Pilate ti ʋaani, ti ɠɛai ma ta-zalaɠai ɠulazu. 
\v 2 É ti wooɠaaʋoteni, é ɠɛ ma: «Wa ɠisiɛzu ga Galilé nui naati ti ɠɛni ga kotoba nu, é leʋe Galilé nui zɔiti pɛ ba, naa ɠa é kɛa ti nuuma ɓɔlɔi zɔlɔɔgai ɓaa? 
\v 3 Ɓa-o, gè bo wo ma, ni wo la wo-ziɛ ʋelei maavaliboni, wo pɛ wo undaa ɠa ʋilisu ga ti ɠɛʋele. 
\v 4 Nu puugɔ maazu lɔsaʋai (18), niiti Silowe ʋɛlɛ gaaɠoozagi looni ti ma, é ti ʋa, wa ɠisiɛzu ga ti ɠɛni ga sɔba nu, é leʋe Zeluzalɛme nuɓusɛi mɔtaiti pɛ ba ɓaa? 
\v 5 Ɓa-o, gè bo wo ma, ni wo la wo-ziɛ ʋelei maavaliboni, wo pɛ wo undaa ɠa ʋilisu ga ti ɠɛʋele.»
\s Faalaalii é ʋilɛ  //  kooleɠoole gului ʋa
\p
\v 6 É niima vaalaalii ɓalaa boni, é ɠɛ ma: «Zunui ta kooleɠoole gulu ɠila siinni ná-leezɛn ɓelei zu. É ʋaani ga é ma waai ta ɠula, kɛlɛ é la tanɔpɛ kaani. 
\v 7 É ɠɛni kpele makɛ nui ma naazu: ‹Wɛlɛ, é ɠɛa ga kona saʋagɔ, gè ɗa ʋa kooleɠoole gului nii ma waai ʋolu, nà ma, gè la ani ɠaazu ga. Pɔ mu, lee vaa zu a zooi maazeɠe nɔ fuun?› 
\v 8 Kɛlɛ kpele makɛ nui ɠɛni ma: ‹Kalamɔn, zɛ ná ɲɔmɔ ɠona gilagi, nà zeɠei leʋezu, gè kaku ma, gè kpoɠa pɔlɔi ʋu su. 
\v 9 Tanisu toɠa waa ʋelela ʋelei, ni naa la ɠɛɛni, ɗa pɔ niina.› »
\s Yesu seeɓɛ anzanui ɠɛdɛ fai  //  dooɠo foloi
\p
\v 10 Dooɠo foloi ta, Yesu ɠɛni kalagi wosu GALA dɛbi ʋɛlɛi gila bu. 
\v 11 Anzanui ɠila ge ɠɛni ná, nii zɛnvu ɲɔi ta ɠɛni su, naa seeɓɛi ʋilini ma, é kɛɛni su ga kona puugɔ maazu lɔsaʋa (18). Kpiligai, é la ɠɛni zoosu é ʋa ɠaalɔ pɛ. 
\v 12 Yesu kaai ma, é ɓɔɛni pɔ, é ɠɛ ma: «Anzanui, é viega ɗa-zeeɓɛi zu.» 
\v 13 Naa ʋoluma é yeeiti daani ma. Gaamago nɔ, naa ɠaalɔni, é zɔle, é ɗa lɛbiyai ve GALA bɛ.
\p
\v 14 Kɛlɛ GALA dɛbi ʋɛlɛi ma ɠundiɠii yiiɠaawanani, tɔɔzei Yesu kɛdɛgi woni dooɠo foloi. É ɠɛni bɛbɛi ma: «Botiɠɛ voloi ɠa lɔzita. À ɗa ʋa wo ɠɛdɛ fai ma naama voloi gila su, kɛlɛ dooɠo foloi laade.» 
\v 15 Maliɠii gooɠaaʋoteni, é ɠɛ ma: «Woovele nuiti! Wo ɠilagilagi, dooɠo foloi, wo la ɗa ga wa-nikɛiti ɓaa wa-zoovalegiti fiega ta-laami aniɲakai ʋa, wo ʋa li ga tiye kpɔɔle wosuʋɛ ɓaa? 
\v 16 Anzanui tɛi ma, Abalaame mavofodai, nii Setana ɠɛa gilini kona puugɔ maazu lɔsaʋa (18) laawu, é la vizɔni ɓaa ga é vie dooɠo foloi?» 
\v 17 Naama wooɠaaʋotegi unfegi yeini ga sili nuiti pɛ. Kɛlɛ bɛbɛi wola ɠoozunɛɛni, tɔɔzei faa ʋapa golaiti ba, é ɠɛni kɛɛzu.
\s Faalaalii é ʋilɛ  //  mutaalede kaei ta lɛʋɛi ʋa
\r (Matiyo 13:31-33;  //  Maleke 4:30-32)
\p
\v 18 Yesu ɠɛni ma: «GALA ná-masadai ɠulaʋɛ ga ɓɛgele? Nà pokɔɠɔsu ɓɛgele ma? 
\v 19 Kulaʋɛ ga mutaalede kae ɠilagi, nii zunui ta seɠeni, é sin ná-kpelei zu. É ʋɔnɔni, é ɠɛ ga gulu, wɔniiti ti ɗa laɠagi lo ma ɓekegiti su.»
\p
\v 20 Yesu ɠɛni ti ma mɔnɔ: «Nà GALA ná-masadai ʋokɔɠɔsu ɓɛgele ma? 
\v 21 Kulaʋɛ ga lɛʋɛi, nii anzanui ta seɠeni, é ti ɠaayɔ ta ɓulu vukɔ mɔinmɔingi. Gaaɓelagi, ɓulu vukɔ ɠaayɔgai naa pɛ ge ɓokoloni.»
\s À lɛ ga daa lɔizu ʋelei
\r (Matiyo 7:13-14, 21-23)
\p
\v 22 Yesu ɠɛni leʋesu taa wolaiti ta taa goiti su, é ɗa kalagi wo, é ɗa li ga Zeluzalɛme ʋele. 
\v 23 Nui ta ɠɛni ma: «Màliɠii, nui tago nɔ ɠa é ɠizosu ɓaa?» É ti wooɠaaʋoteni, é ɠɛ ti ma: 
\v 24 «À ɠaaɓa, wo lɛ ga daa lɔizu ʋelei, tɔɔzei gè bo wo ma, nu mɔinmɔin ka kɔɠɔ ga ti lɛ, kɛlɛ ti la zooga. 
\v 25 Siɛgi zu pɛlɛ kɛɛɠɛi wuzeɠezu la, é pɛlɛi laaɠulu, wo yɛ eteaʋɛ, wo tɔɔzei niina ga daaloɠaa, wo ɗa ɠɛ ma: ‹Màliɠii, pɛlɛi laalao gi ʋɛ.› Toɠa wo wooɠaaʋote naazu ga: ‹Gè la wo zeɠezu ɠwɛɛ.› 
\v 26 Naama ziɛgi zu, wa ʋaazu ɠɛɛzu ma: ‹Kɛbɛ tama ade ɠɛni daamii ta kpɔɔlei wosu ʋɔɔma, è ɠɛni kalagi wosu gá-ɠoi yɔɠɔzuʋɛti.› 
\v 27 Toɠa ɠɛ wo ma: ‹Gè bo wo ma, gè la wo zeɠezu ɠwɛɛ. À maaɠooza bà, wɔi pɛ wo ga telebotala nuiti.›
\p
\v 28 «Miná ɠa gɔlɔi ta ɲiiga ziɛgai ɠa ɠɛ ná, siɛgi zu wo Abalaame, Izaake, ta Zakɔɓe ta GALA goo wo nuiti pɛ kaazu la GALA ná-masadai zu, wa ma, wo ʋiligai ya etea ʋelei. 
\v 29 Nuiti ta zeɠe folo ɠulazu ʋelei ta folo liizu ʋelei, é ɓɔ nu ɠɔʋɛzu ʋelei ta nu yeezazu ʋelei ʋa, ti ʋa, ti zei fɛti laamii wo taɓalii ɠakala GALA ná-masadai zu. 
\v 30 Naazu nu ɠaaɓelagi tanigaa ta ɠɛ ga ma mɔungiti, ma mɔungi tanigaa ti ɠɛ ga ma ɠaaɓelagiti.»
\s Yesu ɠɔlɔ vai Zeluzalɛme ná-faa zu
\r (Matiyo 23:37-39)
\p
\v 31 Naama yeeɠɛɠalai zu, Faliziɛin tanigaa ti maaɓuɠani Yesu ʋa, ti ɠɛ ma: «Zeɠe ʋɛ, è li ada ɠili, tɔɔzei Elɔde ɠa pɔ ga é è ʋa.» 
\v 32 Kɛlɛ Yesu ti wooɠaaʋoteni, é ɠɛ ti ma: «À li, wo ɠɛ zazago zuwuzui naa ma: Nà inɛgiti kpɛɛzu, nà nuiti kɛdɛsu za ta lina, foloi zaʋasiɛi nà nà-botii ɠaaɓela niina. 
\v 33 Kɛlɛ kɛni gè ziɛ za ta lina, naa ʋɛɛ lina ɠa leʋena ʋa, tɔɔzei é la zolooni ga GALA goo wo nu nɔpɛ ge za Zeluzalɛme ʋolu.
\p
\v 34 «Ee, Zeluzalɛme, Zeluzalɛme, ɗɛi ɗa ɗa GALA goo wo nuiti paa, è ɗa yɛ naati sɔɔzu ga kɔtui eyɛsu ti za, niiti GALA ge ti leʋesu è ma! Wɔin wola ɠɛa mà ga gè è zu nuɓusɛiti gaalɛ ba kòbaʋɛ, eɠɛʋelei tɛɛ leei a ɗa ma yiʋoiti gaalɛ la ba koʋegiti bu! Kɛlɛ wo la vaani bu pɛ! 
\v 35 Wɛlɛ, wa-ʋɛlɛi wuuɲakai ɠana yɛ. Gè bo wo ma, wo la mɔ ɠaazulaa mà pɛ, eyɛsu voloi wa ɠɛ la ma: ‹Maliɠii tuya loo naama nui ʋɛ, nii é ʋaazu daaseigi zu!›\f + \fr 13:35 \fr*\ft \+xt Guy 118:26\+xt*.\ft*\f*»
\c 14
\s Yesu seeɓɛ nui taɠili kɛdɛ fai  //  dooɠo foloi
\p
\v 1 Dooɠo foloi ta, Yesu lɛɛni Faliziɛinti ta-ɠundiɠii gila ná-pɛlɛi wu ga ti daamii wo. Niiti ti ɠɛni ná, naati ti ɠɛni pɛtɛsu. 
\v 2 Zunui ɠila ge loni kakala, nii fe seeɓɛi ɠɛni ba. 
\v 3 Yesu kpɔɛi zeɠeni, é ɠɛ tɔ kalamɔinti ta Faliziɛinti ma: «Tɔgi vaaʋɛ nɛi bu ga nu nu ɠɛdɛ dooɠo foloi?» 
\v 4 Kɛlɛ ti maaɠɛni kpɔ. Yesu seeɓɛ nui zoni naazu, é kɛdɛ, é naa ɠaaɠale ma. 
\v 5 Naa ʋoluma é ɠɛni ti ma: «Ɓɛ ɠa é wo zaama, ni ná-doun zunui ɓaa ná-nikɛi ɠa loona ziɛyeɠei zu, é la kulaa su gaama, anɛɛ dooɠo foloi ʋe?» 
\v 6 Kɛlɛ ti la ɠɛni zooni ti ʋa naama wooɠaaʋotegi ve zea.
\s Ɓɔɠɔmaayeii
\p
\v 7 Yesu kaai ma ga nui niiti ti loligai daami wosuʋɛ, ti pɛ ti ɠɛni lɛbiya zeizuʋɛti nɔ ɠaiziɛzu, é niima vaalaalii woni ti ma, é ɠɛ ma: 
\v 8 «Ni nui ta ɠa è lolina vulu laamii wosuʋɛ, mina li, ɗa ʋa zei ʋelela ɓɔkpɔgi ma, nii a kɛ ni é nui taɠili toligɛ, nii gaazu unfegi wɔɔlɔai ɗɔnɔi ʋa, 
\v 9 wo loli nui mina ʋa, é ʋa ɠɛ è ma: ‹Seizuʋɛ nii ve zunui nii ya.› Ɗa ɠɛ unfesu naazu, siɛgi zu è liizu la zeizu ʋoluzu ɓɔkpɔgi ma. 
\v 10 Kɛlɛ ni è loligɛ, li, è zei ʋoluzuʋɛ, naazu siɛgi zu è loli nui ʋaazu la, é ɠɛ è ma: ‹Bɔɛ, wuzeɠe, è lɛ ʋelelaʋɛ.› Naa ɠa ɠɛ è ʋɛ ga lɛbiya vaa wola, naama nuiti pɛ gaazu, wa niiti wo zeini daami wosuʋɛ. 
\v 11 Tɔɔzei zɔi nɔpɛ é ɓɔɠɔ wokomaalɛɛzu, naa maa ɠa yei, zɔi é ɓɔɠɔmaayeizu, naa unbu ɠa zeɠe.»
\p
\v 12 É ɠɛni ɓalaa toli nui ma: «Ni ɗa ɠɔnɔ golai ɓɛtɛna foloi ɓaa kpɔkɔi, mina naati toli, niiti ti ga è-wɔɔlaiti, è-ɠɛɛlointi, ɗa-nuiti, ɓaa è-zeiɲɔɠɔi niiti ti ɓɛtɛai, naa ɠa a kɛ tiya ɓalaa ti mina ʋa è lolisu, ti kɛɠala ɠɛ è ʋɛ. 
\v 13 Kɛlɛ ɗa fɛti laamii ɓɛtɛna, bala nuiti toli, ta maalɛɠɛfɛ nuiti, ta dɛkpu nuiti, naa ʋɛɛ gaazuɠole nuiti ba. 
\v 14 È undaa ɠa nɛ, tɔɔzei zobo ge la ti ʋɛ, ti ʋa kɛɠala ɠɛ è ʋɛ. Potogi ɠa ve è ya, siɛgi zu telebo nuiti ti wuzeɠezu la, ti ɠula saai ya.»
\s Faalaalii é ʋilɛ  //  daami wolai ʋa
\r (Matiyo 22:1-10)
\p
\v 15 Zɔiti ti daamii woni, naa gila ge naama wooiti mɛnigai ma, é ɠɛni Yesu ma: «Undaanɛ nu ɠa ga naama nui, nii a daamii wo GALA ná-masadai zu.» 
\v 16 Yesu ɠɛni ma: «Zunui ta daamii wola ɠɛʋele ɓɛtɛni, é zɛba é nu mɔinmɔin toli. 
\v 17 Daami yeeɠɛɠalai zeeliai ma, é ná-botiɠɛ nui leʋeni ga naa ɠɛ nuiti ma, ti loligai: ‹À ʋaana, tɔɔzei ɠɔnɔgi ɠɛʋele ɓɛtɛʋɛ niina.› 
\v 18 Naati pɛ ti tɔɔzeini ga woozuɠulaga. Nu mɔungi ɠɛni botiɠɛ nui ma: ‹Gè kpala gila geyaʋɛ, kɛni gè li, gè wɛlɛ ná, nà è maanɛɛnɛzu, soma è màavaayɛ.› 
\v 19 Taɠili ge ɠɛ ma: ‹Gè wozawoli nikɛ puugɔ ɠeyaʋɛ, kɛni gè ti ɠɔɠɔ, nà è maanɛɛnɛzu, soma è màavaayɛ.› 
\v 20 Taɠili ge ɠɛ ma mɔnɔ: ‹Anzai vulua nɔ ɠa bɛ̀ feya, naa maaʋele ma, gè la zooga liizu.›
\p
\v 21 «Botiɠɛ nui ɠaleni ma, é naama ʋoluvaawogi wo maliɠii ma. Pɛlɛ kɛɛɠɛi wola yiiɠaawanani, é ɠɛ ná-botiɠɛ nui ma: ‹Li fala taazuʋɛ ma ɠoi zaamaʋɛti, ta koi yɔɠɔzu ʋeleiti ma, è bala nuiti toli, ta maalɛɠɛfɛ nuiti, ta gaazuɠole nuiti, naa ʋɛɛ dɛkpu nuiti ba.› 
\v 22 Naa ʋoluma botiɠɛ nui ʋaani, é ɠɛ ma: ‹Màliɠii, nii è deveai, naa ɠɛa, kɛlɛ seizu ɲakai ta ɠa dɛ ná.› 
\v 23 Pɛlɛ kɛɛɠɛi ɠɛni botiɠɛ nui ma: ‹Li pele wolaiti ta pele goiti su, è nuiti toli ga maaɓa, ti lɛ, naa ɠa a kɛ nà-pɛlɛi wuulaave. 
\v 24 Tɔɔzei gè bo wo ma ga gaamai, nui niiti ti loliga ɠɛa de, tanɔpɛ ge la niima ɠɔnɔgi ta ɠɔɠɔga.› »
\s Nii Yesu ná-kaladopoi maanɛai ga é kɛ
\r (Matiyo 10:37-38)
\p
\v 25 Bɛbɛ wolai ɠɛni Yesu ʋolu pelei zu, é ɠaaʋoteni ti ma, é ɠɛ ti ma: 
\v 26 «Zɔi é ʋaazu pɔ̀, kɛni gè nɛɛ bɛ é leʋe kɛɛɠɛ ta dee ʋa, ta anzai ta ná-dointi, naa ʋɛɛ kɛɛɠɛlointi ta baazeelaiti ba, ta tɔ ɓɔɠɔi yɛnvui ʋa, ni naa laade é la zooga ɠɛɛzu ga nà-kaladopo. 
\v 27 Zɔi é la zaa wului zeɠeni, é ʋa ʋilɛ pòlu, é la zooga ɠɛɛzu ga nà-kaladopo.
\p
\v 28 «Wo zaama, zɔi é pɔ ga é pɛlɛ ɠaaɠooza to, kɛbɛ toɠa ɗa zei dɛ, é gaalugi wo, é ɠɛ kwɛɛ nii liegɔi é ʋaazu dɔɔzu, é pɛtɛ ɓalaa ni zobo ka bɛ, é botii naa ɠaaɓela, kɛlɛ? 
\v 29 Ni naa laade, a seɓasemai laana, toɠa ɠale botii wu, naa ʋoluma zɔiti pɛ ta ɠɛ pɛtɛsu, ta ɗa ɲɛɛɠula su, 
\v 30 ti ɗa ɠɛ ma: ‹Wɛlɛ zunui nii ʋa, é pɛlɛ logi lɔɔzeiɗai, é la zooni é ʋa gaaɓela.›
\p
\v 31 «Ɓaa masagi ɓɛ ɠa, ni toɠa pɔ é li ga kɔɔi bɔɔla masagi laalɔɠɔma, é la ɗa ga zei dɛ, é faiti buuɓɛ ga pagɔ, é ɠɛ kwɛɛ ni toɠa zoo liizu ga nu waapuugɔ (10.000), é ziɛ siliɲɔɠɔi wu, nii é ʋaazu tɔun pɔ ga nu waaʋuufelegɔ (20.000)? 
\v 32 Ni a kaana ga é la ziaa kɔɔi wu, siɛgi zu zɔi maaɠoozaai la dɛ, toɠa ɗa zɔɠɔzuɓɛtɛ nu ɠila teʋe, é ziilɛigi ɠaiziɛ ti yɔɠɔzu. 
\v 33 Ʋele ɠana é la mu, wo zaama, zɔi nɔpɛ é la ɠɛlɛni zeaɠɔligi pɛ ba, naa la zooga é ʋa ɠɛ ga nà-kaladopo.
\s Kpoloi nii tosu la ba
\r (Matiyo 5:13;  //  Maleke 9:50)
\p
\v 34 «Kpoloi ʋagɛ. Kɛlɛ ni kpoloi ná-ɲɛmigi ɠa ɠulana ba, nu ɠa zoo feezu zea ɠale ʋolu? 
\v 35 É la mɔ ʋani zooi ʋɛ, é la mɔ ʋani kpoɠa pɔlɔi ʋɛ, nu ɠa ɗa pili ya eteaʋɛ. Zɔi faa mɛni goiyeɠe ba, naama nui nii mɛni.»
\c 15
\s Faalaalii é ʋilɛ baalagi ʋa nii toai ya,  //  é ɠa ʋolu
\r (Matiyo 18:12-14)
\p
\v 1 Mulu zo nuiti ta kotoba nuiti ti ɠɛni maaɓuɠazu ba ga ti goomɛni. 
\v 2 Faliziɛinti ta tɔ kalamɔinti ti ɠɛni unsuyelii losu, ti ɗa ɠɛ ma: «Zunui nii ɠa yeezeizu kotoba nuiti bu, ti ɗa daamii wo ta naati.»
\p
\v 3 Kɛlɛ Yesu niima vaalaalii woni ti ma, é ɠɛ ma: 
\v 4 «Wo zaama zunui ɓɛ ɠa, ni baala ungila (100) ka ɠɛ zea, gila ge loo ya, ni é la puutaaʋuugɔ maazu taaʋuugɔiti (99) zɛga daami wosuʋɛ, é ʋa li zɔ ɠilagi ɠaiziɛzu, nii toai ya, eyɛsu é ka? 
\v 5 Siɛgi zu é kaazu la, toɠa pɛɛ ɠɔma ga koozunɛɛi. 
\v 6 A ɠalena ma pɛlɛi wu, toɠa ɗa bɔɔlaiti ta seiɲɔɠɔiti toli pɔ bɛ, é ɠɛ ti ma: ‹Ade ɠoozunɛ ʋɔɔma, mazɔlɔɔ gè nà-baalagi ɠaa ʋolu, nii é ɠɛa looni ya.› 
\v 7 Gè bo wo ma, ʋele nɔ ɠana koozunɛɛi ɠa ɠɛ la geeɠɔlɔgi zu, kotoba nu ɠila kpegi naa faa zu, nii é siɛ ʋelei maavalibosu, é leʋe telebo nu ʋuutaaʋuugɔ maazu taaʋuugɔiti (99) ba, niiti ti ɓɛdɛ la ba ga ti ti-ziɛ ʋelei maavalibo.»
\s Faalaalii é ʋilɛ wali ɠaei ʋa nii toai ya,  //  é ɠa ʋolu
\p
\v 8 «Ɓaa ni wali ɠae puugɔ a ɠɛna anzanui ɠila zea, gila ge loo ya, é la lanboi ɠaazoga, é ʋa pɛlɛi wu ɓale ɓaa, eyɛsu é ka? 
\v 9 Siɛgi zu é kaazu la, toɠa bɔɔlaiti ta seiɲɔɠɔiti toli, é ɠɛ ti ma: ‹Ade ɠoozunɛ ʋɔɔma, tɔɔzei gè nà-wali ɠaei ɠaa ʋolu, nii é ɠɛa looni ya.› 
\v 10 Gè bo wo ma, ʋele nɔ ɠana, koozunɛɛi ɠa ɠɛ la GALA ná-geezuɠeelaiti gaazu, kotoba nu ɠila kpegi naa faa zu, nii é siɛ ʋelei maavalibosu.»
\s Faalaalii é ʋilɛ zunu loungoi ʋa nii toai ya,  //  é ɠale ma
\p
\v 11 Yesu ɠɛni ma mɔnɔ: «Doun zunu felegɔ ɠɛni zunu ɠila zea. 
\v 12 Loungo gelei ɠɛni kɛɛɠɛ ma: ‹Nɔ̀nɔi veena poganii zu.› Doun kɛɛɠɛi ɗa kɔligiti gaaɠwɛ su ná-doun zunu felegɔiti ba.
\p
\v 13 «Folo mɔinɗa la vɔlɔ leʋeni, loungoi nɔnɔiti pɛ gaalɛɛni ba, é li zou ɠili su, ɠoozama, ʋɛ é ná-naavoloiti pɛ gaaʋalani ba ná, ziimaɠɛɛ wolai zu. 
\v 14 Kpegai ma ga ti pɛ dɔ, pulu wolai looni naama yooi zu, anii pɛ ge tɔɔzeini ga ʋalaga zea. 
\v 15 É liini, é ɓɔɠɔ ɠaliva zooi naa zu nui gila ma, naa teʋe ná-boigiti makɛsuʋɛ dɔɓɔi zu. 
\v 16 Wɔin ɠɛni ma ga é ɠogi laave ga boigiti kɔnɔgi, kɛlɛ nu nɔpɛ ge la ɠɛni ani nɔpɛ feezu zea.
\p
\v 17 «É tɔɔzeini ga ɠisiaa, é ɠɛ ɓɔɠɔ ma: ‹Botiɠɛ nui mɔinʋɛ kɛ̀ɛ ya, ti daamii wosu mɔtai yɛ, nɔ̀un, gè ʋɛ, gè ɗa za ga pului. 
\v 18 Nà wuzeɠezu, gè li kɛ̀ɛ ʋɔ bɛ, gè ɠɛ ma: Kɛ̀ɛ, gè kotoi ɠɛa GALA daalɔɠɔma, é ʋɛɛ è ʋa. 
\v 19 Màa la mɔ nɛɛni, gè ʋa loli ga è-loun zunu. Ʋelei è ɗa-wotiɠɛ nuiti sosu da, sò ɠana.› 
\v 20 É wuzeɠeni, é li kɛɛɠɛ ʋɔ bɛ.
\p «É yɛni poun, kɛɛɠɛ kaa, maawɔin naa zo, é ɓizɛ, é li, é daaɠomi, é nɛɛnɛ. 
\v 21 Doun zunui ɠɛni ma: ‹Kɛ̀ɛ, gè kotoi ɠɛa GALA daalɔɠɔma, é ʋɛɛ è ʋa. Màa la mɔ nɛɛni, gè ʋa loli ga è-loun zunu.› 
\v 22 Kɛlɛ doun kɛɛɠɛi ɠɛni ná-botiɠɛ nuiti ma: ‹À ʋa fala ga ɗobo papagi, wo too kɔba, wo balaɠaegi lɔ zeeɓeɠai ʋa, wo saʋalagi lɔ kɔɠɔa. 
\v 23 À ʋa ga nikɛ yiʋoi nii gulɔai, wo paa, ade daamii wo, de koozunɛɛi ɠula. 
\v 24 Tɔɔzei wɛlɛ dòun zunui ʋa, é ɠɛa zaani, é wuzeɠea, é ɠula saai ya, é ɠɛa looni ya, é ɠaa ʋolu.› Ti tɔɔzeini ga koozunɛɛi ɠulaa.
\p
\v 25 «Tama doun zunu mɔungi ɠɛni kpalagaʋɛ. Siɛgi zu é ʋaa la, é maaɓuɠa pɛlɛi ʋa, é gɛingɛin ganigiti ta kua wo tugi mɛnini. 
\v 26 É botiɠɛ nui gila tolini, é gaazaɠa ga nii kɛai, naa bo ma. 
\v 27 Naa ɠɛni ma: ‹È-leɠei ɠa galegai ma, é ʋa, tɛi tama kɛdɛgai ʋa, è-ɠɛɛ nikɛ yiʋoi ʋaaʋɛ, nii gulɔai.› 
\v 28 É yiiɠaawanani, é ɠɛlɛ tɛɛ vai ʋa pɛlɛi wu. Kɛɛɠɛ ɠulani tolisu ga é lɛ. 
\v 29 Kɛlɛ é kɛɛɠɛ wooɠaaʋoteni, é ɠɛ ma: ‹Kona mɔinmɔin ka gè ɗa botii ɠɛ è ʋɛ, kaipa gè la dɛ ɗa-levei gila kpalaa koloɠoloni, tama kaipa è la dɛ ɓalaa boli yiʋo veeni zèa, gi ʋa koozunɛɛi ɠula gá bɔ̀ɔlaiti. 
\v 30 Kɛlɛ tɛi è-loin ɠalega ma, é ʋa, nii é è-ɠɔligiti pɛ suɠoloɠologai koloɠolo anzanuiti polu, tɔ ɠa è nikɛ yiʋoi ʋaazu bɛ, nii gulɔai!› 
\v 31 Kɛɛɠɛ ɠɛni ma: ‹Dòun, ɗɔun ɗa bà yeenɔpɛ, tama nii kpein é zèa, ɗa ɠa ɗɔnɔ ga ti pɛ. 
\v 32 Kɛlɛ kɛni ada la ɠoozunɛ, de fɛtii ɠula, tɔɔzei wɛlɛ è-leɠei ʋa, é ɠɛa zaani, é wuzeɠea, é ɠula saai ya, é ɠɛa looni ya, é ɠaa ʋolu.› »
\c 16
\s Faalaalii é ʋilɛ botiɠɛ nui ʋa gola ɠeleɠelegai
\p
\v 1 Naa ʋoluma Yesu ɠɛni ná-kaladopoiti ma: «Naavolo nu wolai ta ɠɛni ná, nii naavolo unda nu ɠɛni zea, ti naa maalɔɔni ma ga toɠa ná-naavoloi zuɠoloɠolosu. 
\v 2 É naa lolini, é ɠɛ ma: ‹Lee ɠa gè mɛnisu, é ʋilɛ è ʋa? Ʋaana, è ʋoluvaawo, é lo ɗa-naavolo makɛ pelei ʋa, tɔɔzei è la zooga zeizu nà-naavoloi unda.›
\p
\v 3 «Naavolo unda nui ɠisiɛni, é ɠɛ ɓɔɠɔ ma: ‹Lee ɠa gè ʋaazu kɛɛzu, tɔɔzei màliɠii sèɠea ná-naavoloi unda? Gè ʋa li tii ɠɛɛzuʋɛ ɓaa? Gè la zooni naa la. Gè ʋa ɠɛ ga fali wo nu ɓaa? Naa ɠa zèa ga unfegi. 
\v 4 Gè kwɛni niina, nii gè ʋaazu kɛɛzu, nii a kɛ siɛgi zu màliɠii kùlazu la ná-naavoloi unda, gè numaa zɔlɔɔ, niiti ta ɠɛ yeezeizu bù ta-ʋɛlɛiti bu.›
\p
\v 5 «É maliɠii ná-kuye nuiti pɛ tolini, é ɠɛ ma mɔungi ma: ‹È-ma ɠuyei ɠa ga dielegɔ wo yɔɠɔzu, wa màliɠii?› 
\v 6 Naa gooɠaaʋoteni, é ɠɛ ma: ‹Gulɔ ɠɔɠɔ gani ɲɛ ungila (100).› É ɠɛ naa ma: ‹Ɗa-zɛʋɛi zeɠe, è zei fala, è sɛʋɛ su ga puulɔɔlugɔ (50).› 
\v 7 Naa ʋoluma, é ɠɛni taɠili ma: ‹Ɗa ma, è-ma ɠuyei ɠa ga dielegɔ?› Naa gooɠaaʋoteni, é ɠɛ ma: ‹Molo ɓɔlɔ ungila (100).› Naavolo unda nui ɠɛ ma: ‹Ɗa-zɛʋɛi zeɠe, è sɛʋɛ su ga puulɔsaʋa (80).›
\p
\v 8 «Naavolo unda nui naa, nii é ɠɛni ga ladalala nui, maliɠii maamusɛni tɔɔzei é faiti kɛɛni ga kiseimai. Tɔɔzei niima eteai zu nuɓusɛiti ta ɠiseizu ma faiti su, ti yɔɠɔzu ta ti-wɔɔlaiti, é leʋe wozakalagi nɔnɔ ma lointi ba. 
\v 9 Nɔ̀un, nà bosu wo ma ga: À wɔɔlaa ɠaiziɛ ga eteai niizu naavoloiti, naa ɠa a kɛ siɛgi zu ti ɓesu la wo ya, ti yeezei wo wu ɠɔoɠɔ pɛlɛiti bu.
\p
\v 10 «Zɔi é ga lada nu faa goi zu, naa ɠa ga lada nu faa wolai ɓalaa su. Zɔi ma é ga ladalala nui faa goi zu, toɠa ga ladalala nui faa wolai ɓalaa su. 
\v 11 Ni mu wo la ɠɛni ga lada nu eteai niizu naavoloiti su, ɓɛ ɠa a naavolo ɠiteiti kaliva wo ma? 
\v 12 Ni mu wo la ɠɛni ga lada nu boa naavoloiti su, ɓɛ ɠa a wo ɓɔɠɔ gelei ve wo ya?
\p
\v 13 «Botiɠɛ nu nɔpɛ ge la zooga botii ɠɛɛzu maliɠii felegɔ ʋɛ ʋɔɔma. Kɛni nɔ é gila wɔinzeɠe, é zɔi nɛɛ ʋɛ, ɓaa é ɠili zɔi ʋa kpaan, é zɔi ʋɛlɛlala. Wo la zooga botii ɠɛɛzu GALA ta naavoloi ʋɛ ʋɔɔma.»
\s Tɔgi ta GALA ná-masadai
\r (Matiyo 11:12-13; 5:31-32;  //  Maleke 10:11-12)
\p
\v 14 Faliziɛinti ti naama wooiti mɛnigai ma, ti ɲɛɛɠulani Yesu zu, mazɔlɔɔ naavoloi nɛɛʋɛ ti ʋɛ. 
\v 15 Yesu ɠɛni ti ma: «Wa ɓɔɠɔ ɠɛɛzu ga telebo nuiti nuɓusɛiti gaazu, kɛlɛ GALA ge wo-yiimaʋɛti kwɛɛ. Mazɔlɔɔ nii nuiti ti kaazu ga faa ɓiigi, naa ʋɛlɛzeɠeʋɛ GALA bɛ.
\p
\v 16 «Tɔgi ta GALA goo wo nuiti ta-yeeɠɛɠalai ʋaaʋɛ, é zeeli Zan ná-yeeɠɛɠalai ma. Kaipa niina é ʋaani, GALA ná-masadai ma Woo Niinɛ Ʋagɔi laa ɠa zeelizu, tama ɛsɛ pɛ ka leʋesu ga ná-zeeɠaaɓaai, é ʋa lɔ masadai zu. 
\v 17 Geeɠɔlɔgi ta zooi leʋesu la ɓaani, é ʋa zeeli tɔgi ma zɛʋɛ ɠaei gila kpalaa too vai ʋa ya.
\p
\v 18 «Zɔi nɔpɛ é ɠɛlɛzu anzai ʋa, é taɠili sei, é wɛɛnziɛgi ɠɛa. Zɔi ma é anzanu zeizu, nii sinigi ɠɛlɛai ba, tɔ ɓalaagi wɛɛnziɛgi ɠɛa.»
\s Naavolo nui ta bala nui Lazaal
\p
\v 19 «Naavolo nui ta ɠɛni ná, nii folo-o-folo maaɠilini ga seɠe laa ɓaaɓaagiti ti wola ʋagai, é ɠɛni ná-eteai ɠɛɛzu gaanɛɛi zu, é ɗa laami ga pagɔ. 
\v 20 Bala nui ta ɠɛni laani ná-kpogi wu, daaseigi ga Lazaal, palai ɠɛni kɔlɔgi ma ná pɛ, 
\v 21 wɔin ɓena ɠɛ ma ga é pului zeɠe ɓɔɠɔ ma ga daamiani ɓulukpulugi niiti ti ɠɛni ɠulazu naavolo nui ná-taɓalii ɠa, ti ɗa loo. Naa ʋoluma gilɛiti ti ɠɛni ʋaazu, ti ɗa ná-palaiti gaaɠɔmɔ.
\p
\v 22 «Bala nui zaani, geezuɠeelaiti ti seɠe, ti lii la Abalaame ɠoba. Naavolo nui ɓalaa zaani, maaɠulu. 
\v 23 É yɛni gɔvɛalaazu kpɔlɔi zu, é ɠaazuwuzeɠe, é Abalaame ɠa, Lazaal koba. 
\v 24 É ɓainni, é ɠɛ ma: ‹Kɛ̀ɛ, Abalaame, màawɔinɠa. Lazaal leʋe, é yeeɓeɠai ʋilɛ ziɛi ɠa, é nɛ̀gi maayɛɓɛ kae! Tɔɔzei nà wola ɓɔlɔzu abuzogi nii zu.›
\p
\v 25 «Abalaame gooɠaaʋoteni, é ɠɛ ma: ‹Dòun, ɠizɛ su ga è ɗa-undaanɛɛi zɔlɔɔni, siɛgi zu è ɠɛni la vulua, naama ziɛgi zu Lazaal ɠɛni daanɔɠɔwogi zu. Kɛlɛ toɠa ná-gaanɛɛnɛi zɔlɔɔsu ʋɛ niina, ɗa ma, è ɗa zoolɛ ga ʋe. 
\v 26 Naa pɛ poluma, kpokula zeɠe wolai ɠa ade yɔɠɔzu, naa ɠa a kɛ, zɔiti ta ɠɛ pɔ ga ti zeɠe wo ʋɔ pelei, ti ʋa gi ʋɔ bɛ, ti mina zoo, niiti ɓalaa ta ɠɛ ti zeɠe gi ʋɔ pelei, ti ʋa miná ʋele, ti mina zoo.›
\p
\v 27 «Naavolo nui ɠɛni ma: ‹Kɛ̀ɛ Abalaame, nà è maanɛɛnɛzu mu, soma è Lazaal leʋe kɛ̀ɛ ʋɛlɛi wu, 
\v 28 mazɔlɔɔ kɛɛɠɛloun lɔɔlugɔ ɠa zèa ná. É li, é ɓɔɛ ti ʋɔ, nii a kɛ ti mina ʋa daanɔɠɔwo adaʋɛ tɛi.› 
\v 29 Abalaame gooɠaaʋoteni, é ɠɛ ma: ‹Moizeni ta GALA goo wo nuiti ta-zɛʋɛiti ta ti ya. Ti woilo naati goo ma.› 
\v 30 É ɠɛ naa ma: ‹Naa la kula ɠɛa su, kɛ̀ɛ Abalaame, kɛlɛ ni gɔvɛi ta ɠa liina ti ʋɔ, ta ti-ziɛ ʋelei maavalibo.› 
\v 31 Abalaame ɠɛni ma: ‹Ni ti la woiloni Moize woo ma ta GALA goo wo nuiti, anɛɛ ɓalaa gɔvɛi ta ɠa é wuzeɠezu, ti la laa da pɛ.› »
\c 17
\s Ɠɛɛɠɛlointi zɔɠɔzu vaiti
\r (Matiyo 18:6-7, 21-22;  //  Maleke 9:42)
\p
\v 1 Yesu ɠɛni ná-kaladopoiti ma: «Kɛɛɠeleɠele ge la ná, kɛni faiti ti ʋa, niiti ta nuiti too kotoi zu. Kɛlɛ maanɔɠɔ ɠa naama nui ʋɛ, nii é zɔiti toozu kotoi zu. 
\v 2 A la vizɔ naama nui ma ga kɔtu wolai ɠili kɔgi ʋa, ti pili kpoloɗɛi wu, kɛlɛ é mina niima loungoi ɠila kpalaa too kotoi zu. 
\v 3 Tɔ ɠa é ba, à ɓɔɠɔ zo kpaan. Ni è-ɠɛɛloin ɠa koto ɠɛɛna, zelii lo ma. Ni a ziɛ ʋelei maavalibona, suvaayɛ. 
\v 4 Ni a kotoi ɠɛɛna è laalɔɠɔma ga seizu lɔfela foloi ma, seizu lɔfelai pɛ su é ɗa ʋa è ʋɔ, é ɗa bo ga toɠa siɛ ʋelei maavalibo, kɛni è suvaayɛ.»
\s Kidaaleʋei
\p
\v 5 Keelaiti ti ɠɛni Maliɠii ma: «Ta ɓɔ gá-ɠidaaleʋei ʋa.» 
\v 6 Maliɠii ti wooɠaaʋoteni, é ɠɛ ti ma: «Ni wa-ɠidaaleʋei ɠɛni ga mutaalede kaei ɠɛʋele, wa la zoo ɠɛɛzu sikɔmɔɔl gului nii ma: ‹Lɔɔɠula miná, è li, è ɓadɔ kpoloɗɛi wu,› a la ɠolo wo ʋɛ.»
\s Botiɠɛ nui losuʋɛ
\p
\v 7 «Tanisu, ni botiɠɛ nu a ɠɛna wo gila zea, é ɗa wozai woli, ɓaa é ɗa togani ɓulugiti makɛ, siɛgi zu naa zeɠezu la kpalagaʋɛ, é ʋa, anɠɛ nɛi toɠa ɗa ɠɛ naa ma gaamago: ‹Ʋa fala, è zei daami wosuʋɛ›? 
\v 8 Ɓa-o, toɠa ɗa ɠɛ ma: ‹Nà-kpɔkɔ ɠɔnɔgi ɓɛtɛ bɛ̀, ɓɔɠɔ maaɠili, è ɗa màaleʋebo, eyɛsu gè ɓe ga laamii, gè ɓɔɔle. Naa ʋoluma ɗɔun ɗa ʋa niina, è laami, è ɓɔɔle.› 
\v 9 Kɛbɛ é la ʋaazu naa mamasu, naama wotii ɠɛɛ vai zu, nii é naa leveai ma, kɛlɛ? 
\v 10 Wa ɓalaagi, ni wa naa nɔ ɠɛɛna, nii wo leveai ma, à ɠɛ ɓɔɠɔ ma: ‹Gá ga botiɠɛ nu ɲakaiti, gi naa nɔ ɠɛɛʋɛ, nii maa ɠɛni nɛɛni gi kɛ.› »
\s Gee nu puugɔi ɲade fai
\p
\v 11 Yesu liizuʋɛ Zeluzalɛme, é ɠɛni Galilé yooi ta Samali yooi maaleʋesu. 
\v 12 Tɛi é ɠɛni lɛɛzu taai ta zu, gee nu puugɔ daaɠomini, ti lo ɠoozama. 
\v 13 Ti wooɠulani, ti ɠɛ ma: «Maliɠii, Yesu, gi maawɔinɠa.» 
\v 14 É ti ɠaai ma, é ɠɛni ti ma: «À li, wo ɓɔɠɔ lɛ ga zalaɠa ɠula nui.» Ti liizuʋɛ, ti kaani ga ti ɲadega.
\p
\v 15 Ti zaama, gila ge pɛtɛni ga é ɠɛdɛga, é ɠaleni ma ga ʋoluʋelei, é GALA dɛbi ga woo wola. 
\v 16 É laaʋɛɛni kpulu Yesu ɠɔɠɔwu, é naa mama. É ɠɛni ga Samali nu.
\p
\v 17 Yesu kpɔɛi zeɠeni, é ɠɛ ma: «Nu puugɔi pɛ ge la ɲadeni ɓaa? Mini ɠa mu mɔta taaʋuugɔiti ti ná? 
\v 18 Tanɔpɛ ge la zɔlɔɔni, nii a ʋa ʋolu, é lɛbiyai ve GALA bɛ, kɛni wɛɛin nii nɔ?» 
\v 19 Naa ʋoluma, é ɠɛni naa ma: «Wuzeɠe, è li, ɗa-ɠidaaleʋei è ʋaloa.»
\s GALA ná-masadai ʋaa vai
\r (Matiyo 24:23-28, 37-41)
\p
\v 20 Faliziɛinti ti gaazaɠani, ti ɠɛ ma: «Siɛ kpɛgele ɠa GALA ná-masadai ʋaazu la?» É ti wooɠaaʋoteni, é ɠɛ ti ma: «GALA ná-masadai la ʋaazu, è ʋa ɠɛ ani nu kaazu ga ɠaazu. 
\v 21 Daa la ɠɛa ga: ‹À wɛlɛ, toɠa ʋɛ!›, ɓaa: ‹Toɠa munu!›, mazɔlɔɔ GALA ná-masadai ɠa wo zaama.»
\p
\v 22 É ɠɛni kaladopoiti ma: «Yeeɠɛɠalai ta ʋaazu, wɔin ɠa ɠɛ wo ma ga wo ɠaazula Nu ná-Doun Zunui ma, anɛɛ folo ɠila daawu, kɛlɛ wo la kaa. 
\v 23 Ta ɠɛ wo ma naazu: ‹À wɛlɛ ʋɛ!›, ɓaa: ‹À wɛlɛ munu!›. Kɛlɛ à mina li, à mina ɓizɛ. 
\v 24 Tɔɔzei ʋelei mainmain a ɗa saɠa la, é ɗa volo geeɠɔlɔgi ɠilazuʋɛ ɠwɛgi ma, é zeeli zɔɔla ʋelei, ʋele ɠana Nu ná-Doun Zunui a ɠɛ la ná-foloi zu. 
\v 25 Kɛlɛ kɛni dɛ é ɓɔlɔ gola, niizuʋɛ nuɓusɛiti ti ɠɛlɛ ba.
\p
\v 26 «Nu ná-Doun Zunui ná-siɛgi zu, faiti ta ɗa ɠɛ, eɠɛʋelei é ɠɛni ɠɛɛzu la Nowe ná-yeeɠɛɠalai zu. 
\v 27 Nuiti ti ɠɛni daamii wosu, ti ɗa kpɔɔleiti bo, ti ɗa anzaiti fulu ɓɔɠɔ ʋɛ ta ti-lointi bɛ, eyɛsu naama voloi zeeli, yeei Nowe lɛɛni la kein wolai zu. Ziɛve golai ʋaani, é ti pɛ undaaʋili.
\p
\v 28 «Toɠa ɠɛ ga Lote ná-siɛgi zu ɠɛʋele. Nuiti ti ɠɛni daamii ta kpɔɔlei wosu, ti ɗa aniiti geya, ti ɗa pɔdii loo, ti ɠɛni aniiti siinsu, ti ɗa pɛlɛiti to. 
\v 29 Kɛlɛ voloi Lote ɠulani la Sɔdɔme ʋa, GALA ge timini abui ʋuuni, é ɠula geeɠɔlɔgi zu eɠɛ tonai, é ti pɛ undaaʋili. 
\v 30 Ʋele ɠana a ɠɛ la, voloi Nu ná-Doun Zunui ɠulazu la kɛlɛma.
\p
\v 31 «Naama voloi, ni nui ta a ɠɛna dooɠo bosuʋɛ ná-pɛlɛ ɠɔmaʋɛ, zeaɠɔligiti ti pɛlɛi wu, é mina yei ɠasɔ zeɠezu pɛlɛi wu. Zɔi ɓalaagi a ɠɛ kpalagaʋɛ, naa mina ɠale ma ʋoluʋelei. 
\v 32 À ɠizɛ naa zu, nii é ɠɛɛni ga Lote anzai! 
\v 33 Zɔi é pɔ ga é ɓaa zɛnvui maazu, toɠa ʋala ma. Kɛlɛ zɔi a ʋala zɛnvui ma, toɠa ɓaa maazu. 
\v 34 Gè bo wo ma, naama ɓidii, nu felegɔ ɠa ɠɛ laani bete ɠilagi zu, gilagi ɠa zeɠe, zɔi yɛ ná. 
\v 35 Anzanu felegɔ ɠa ɠɛ moloi ziɠazu ʋɔɔma, gilagi ɠa zeɠe, zɔi yɛ ná. 
\v 36 [Zunu felegɔ ɠa ɠɛ kpalagaʋɛ, gilagi ɠa zeɠe, zɔi yɛ ná.]»\f + \fr 17:36 \fr*\ft Wooi niiti ti [ ] kpaku felegɔiti zɔɠɔzu, naati ti la sɛʋɛ wɔlɔmai tanigaa zu.\ft*\f*
\p
\v 37 Kaladopoiti ti gaazaɠani, ti ɠɛ ma: «Màliɠii, mini ɠa naama vai ʋaazu ɠɛɛzu ná?» É ti wooɠaaʋoteni, é ɠɛ ma: «Ʋɛ nɔpɛ ani ʋoomai ná, miná ɠa ɗuaiti ta ɗa ɠaalɛ ba ná.»
\c 18
\s Faalaalii é ʋilɛ tukpɔɠaaleʋe nui ʋa  //  nii é la luazu GALA ba
\p
\v 1 Yesu faalaali ɠila boni ná-kaladopoiti ma, é dɛɛ ga maanɛɛʋɛ ti GALA fali ɠɔ, ti mina iɲɔteʋe. 
\v 2 É ɠɛni ti ma: «Tukpɔɠaaleʋe nui ta ɠɛni taai ta zu, nii é la ɠɛni luazu GALA ba, ta é la ɠɛni unfesu nu nɔpɛ ma. 
\v 3 Poanzai ta ɓalaa ɠɛni taai naa zu, nii é ɠɛni ʋaazu valafala, é ɗa ɠɛ tukpɔɠaaleʋe nui ma: ‹Nɔ̀nɔi ʋotokula sìli nui ma.› 
\v 4 Suɠoozani, é ɗa ɠɛlɛ. Naa ʋoluma, é ɠɛni ɓɔɠɔ ma: ‹Anɛɛ ni gè la luazu GALA ba, ta gè la unfesu nu nɔpɛ ma, 
\v 5 kɛlɛ tɛi poanzai nii ɗa ɓɔi dà, nà nɔnɔi ʋotokulazu, ni naa laade, toɠa ɠɛ ʋaazu yeenɔpɛ, é ɗa kpɔ̀lɔ.› »
\p
\v 6 Maliɠii ɠɛni ma ʋolu: «À naa mɛni, nii telebotala lukpɔɠaaleʋe nui bosu. 
\v 7 Niiti GALA ge yiimazeɠeai ga tiye, é la naati tɔnɔi ʋotokula ɓaa, niiti ti wooɠulazu ma folo ʋɛɛ kpidi ʋa? É la ɓɔga ti ʋa fala ɓaa? 
\v 8 Gè bo wo ma, toɠa tɔnɔi ʋotokula ga suvilɛ. Kɛlɛ siɛgi zu Nu ná-Doun Zunui ʋaazu la, toɠa kidaaleʋei ɠa nɛi eteai zu?»
\s Faalaalii é ʋilɛ Faliziɛin ta mulu zo nui ʋa
\p
\v 9 É niima vaalaalii woni mɔnɔ, é ʋilɛ naama nuiti ba, niiti ti kaazu ga ti lelebogɛ, naa ʋolu ti ɗa zɔiti bɛlɛlala, é ɠɛ ti ma: 
\v 10 «Yeeta, zunu felegɔ liini GALA sei ʋɛlɛi wu, GALA fali vai ma. Zɔi ɠɛni ga Faliziɛin, zɔi ɠɛ ga mulu zo nui. 
\v 11 Faliziɛin loni, é ɗa GALA fali ɠisu, é ɠɛ ma: ‹Ee, GALA, nà è mamasu, gè la ga zɔiti kɛʋele, niiti ti ga tooma nuiti, telebotala nuiti, ta wɛɛnziɛ nuiti. È mama gè la ga mulu zo nui tɛi kɛʋele. 
\v 12 Nà ɗa zugi zo fele, dɔɔɠɔi laawu, nà ɗa sɔ̀lɔɔ ganii ma ʋuusiɛi pɛ fe è ya.› 
\v 13 Kɛlɛ mulu zo nui loni yɛ, zii la ɠɛni lɔɔni vɔlɔ é ʋa wɛlɛ geezu. É yiilaʋɛ loɠani, é ɠɛ ma: ‹GALA, màawɔinɠa, nɛ̀i gè ga kotoba nui.› 
\v 14 Gè bo wo ma, zunui tɛi ge ɠaleni ma ná-koizu, telebogai GALA gaazu, kɛlɛ naa la ɠɛni ga Faliziɛin. Zɔi nɔpɛ é ɓɔɠɔ wokomaalɛɛzu, naa maa ɠa yei, zɔi é ɓɔɠɔmaayeizu, unbu ɠa zeɠe.»
\s Yesu yeezei vai doungoiti bu
\r (Matiyo 19:13-15;  //  Maleke 10:13-16)
\p
\v 15 Nuiti ti ʋaani ɓalaa ga ɲiimiɓɔlegiti pɔ, nii a kɛ é yeela ti ma. Kɛlɛ kaladopoiti ti miná ɠaai ma, ti ɠɛni zelii losu naati ma. 
\v 16 Kɛlɛ Yesu doungoiti tolini, é zɛba é ɠɛ nuiti ma: «À ɓe doungoiti ba, ti ʋa pɔ̀. À mina pele leʋe ti luɠɔ, tɔɔzei GALA ná-masadai ɠa ga naati tɔnɔ, niiti ti ga ti ɠɛʋele. 
\v 17 Gè bo wo ma ga gaamai, zɔi nɔpɛ é la yeezeini GALA ná-masadai wu ga doungoi ɠɛʋele, naama nui la lɔa su pɛ.»
\s Naavolo nuiti ta GALA ná-masadai
\r (Matiyo 19:16-30;  //  Maleke 10:17-31)
\p
\v 18 Kundiɠi gila ge Yesu ɠaazaɠani, é ɠɛ ma: «Kalamɔn ʋagɔi, leeni ɠa nà kɛ, gè ʋa ɠɔoɠɔ zɛnvui zɔlɔɔ ga nɔ̀nɔ?» 
\v 19 Yesu ɠɛni ma: «Lee vaa zu è tòlisu ga nu ʋagɔi? Nu nɔpɛ ge la ʋani, kɛni GALA gila kpe. 
\v 20 È deveiti kwɛni: Mina wɛɛnziɛ bo, mina nu ʋaa, mina unma wo, mina zɛɛ zeele woo wo, è-ɠɛɛ lɛbi ta è-lee.»\f + \fr 18:20 \fr*\ft \+xt Ɛgz 20:12-16; TSV 5:16-20\+xt*.\ft*\f* 
\v 21 É ɠɛni Yesu ma: «Gè naama leveiti pɛ soga kaite mà loungo ziɛgi zu.»
\p
\v 22 Yesu gooi mɛnigai ma, é ɠɛni ma: «Faa ɠila ka dɛ ʋoluzu, nii è la dɛ kɛɛni: È-ɠɔligiti pɛ pɔdi, è ma naavoloi ɠaaɠwɛ bala nuiti ba, naazu ɗa naavolo zɔlɔɔ geeɠɔlɔgi zu. Naa ʋoluma, ʋa, è ʋilɛ pòlu.» 
\v 23 É naa mɛnigai ma, ziiɓɔlɔni gola, tɔɔzei é ɠɛni ga kpɛtɛ nu wola.
\p
\v 24 Siɛgi zu Yesu kaani la, é ɠɛni ma: «Kpɛtɛ nuiti dɔɔ vai wola ɓaaʋɛ GALA ná-masadai zu! 
\v 25 Tɔɔzei ɲɔmɛi leʋe fai la ɓaani sɛɠilɛ zeɠei zu, é ʋa zeeli kpɛtɛ nui lɔɔ vai zu GALA ná-masadai zu.»
\p
\v 26 Zɔiti ti ɠɛni goomɛnisu, naati ti ɠɛni ma: «Ɓɛ ɠa mu a zoo ɠizosu?» 
\v 27 Yesu ɠɛni ti ma: «Nii é la zooga é ʋa ɠɛ nuɓusɛiti zea, GALA ka zoo naa ɠɛɛzu.»
\p
\v 28 Piyɛlɛ ɠɛni ma: «Gá ma? Gi gi-ɠɔligiti zɛga ná, gi ʋilɛ è ʋolu.» 
\v 29 Yesu ɠɛni ti ma: «Gè bo wo ma ga gaamai, zɔi nɔpɛ é zeɠezu ná-pɛlɛi ʋa, anzai ɓaa kɛɛlointi ba, sɔlɔɔ nuiti ɓaa dointi ba, GALA ná-masadai maaʋele ma, 
\v 30 ma nui ɠa ʋaazu naati ma mɔinmɔin sɔlɔɔsu niima yeeɠɛɠalai zu, ta toɠa ɠɔoɠɔ zɛnvui zɔlɔɔ etea niinɛi zu é ʋaazu.»
\s Yesu saa vai  //  ta buzeɠe vai wo fai ʋolu
\r (Matiyo 20:17-19;  //  Maleke 10:32-34)
\p
\v 31 Yesu keela puugɔ maazu felegɔiti (12) tolini yɛ, ti maaɠelesa ge leʋe, é ɠɛ ti ma: «À woilo, ada lɛɛzu Zeluzalɛme, tama nii pɛ GALA goo wo nuiti ti sɛʋɛai, é ʋilɛ Nu ná-Doun Zunui ʋa, ti pɛ daa ɠa zeeli. 
\v 32 Tɔɔzei toɠa lɔ zii ɠiligiti zeezu, ti ɲɛɛɠula su, ti poomu, ti laaɗɛi ʋu ma, 
\v 33 ta ɓena ga doɠa ga kpakɔi, ti paa. Naa ʋoluma, foloi zaʋasiɛi toɠa wuzeɠe, é ɠula saai ya.» 
\v 34 Kɛlɛ kaladopoiti ti la ɠɛni naama wooiti gaaɠaani. Poluʋɛ lɔɔɠuni ti ʋa, ti la ɠɛni kwɛɛ, nii naama wooiti ti bosu.
\s Gaazuɠole nui ʋalo vai Zeliko
\r (Matiyo 20:29-34;  //  Maleke 10:46-52)
\p
\v 35 Tɛi Yesu ɠɛni maaɓuɠazu Zeliko ʋa, gaazuɠole nu ɠila ge ɠɛni zeini pele ɠobaʋɛ, é ɗa falii wo. 
\v 36 É bɛbɛi wooi mɛnigai ma, ti ɗa leʋe, é gaazaɠagi woni ga leeni ɠa é ɠɛɛzu. 
\v 37 Ti ɠɛni ma: «Nazalɛte nui Yesu ɠa é leʋesu.»
\p
\v 38 É kpeei looni, é ɠɛ ma: «Davide ná-Doun Zunui, Yesu, gàazumaawɔinɠa!» 
\v 39 Zɔiti ti ɠɛni ziɛzu ʋelelaʋɛ, naati ti ɠɛni zelii losu ma, ga é maaɠɛ kpɔ, kɛlɛ tɔun é ɠɛni wooɠulazu sɛsɛ, é ɗa ɠɛ ma: «Davide ná-Doun zunui, gàazumaawɔinɠa!»
\p
\v 40 Yesu loni, é deve ga ti ʋaa la pɔ. É maaɓuɠaai ma ba, Yesu gaazaɠani, é ɠɛ ma: 
\v 41 «Lee ɠa è pɔ ga gè kɛ è ʋɛ?» É gooɠaaʋoteni, é ɠɛ ma: «Màliɠii, va bu ga gè wozaɠaa ʋolu.» 
\v 42 Yesu ɠɛni ma: «Wozaɠa ʋolu. Tɛi è laa dà, è ʋaloa.» 
\v 43 Gaamago nɔ, é wozaɠaani ʋolu, é ʋilɛ Yesu ʋolu, é ɗa GALA dɛbi. Bɛbɛi miná ɠaani, tiya ɓalaa ti ɗa GALA maamusɛ.
\c 19
\s Yesu ta Zasé
\p
\v 1 Yesu lɛɛni Zeliko taazuʋɛ, é taai maaleʋe. 
\v 2 Zunui ta ɠɛni ná daaseigi ga Zasé, é ɠɛni ga mulu zo nuiti ta-ɠundiɠii, naa ʋoluma é ɓɛtɛni gola. 
\v 3 É ɠɛni pɔ ga é kwɛɛ, ɓɛ ɠa é ga Yesu. Kɛlɛ bɛbɛi maaʋele ma, é la ɠɛni zooni, tɔɔzei kpuɠaa ɠɛni de. 
\v 4 É ɓizɛni, é li ʋelelaʋɛ, é lɛ sikɔmɔɔl gului zu ga é Yesu ɠa, tɔɔzei naa ɠɛni leʋesu ga ná ʋele.
\p
\v 5 Yesu zeeliai ma náʋɛ, é ɠaazuwuzeɠeni, é ɠɛ Zasé ma: «Zasé, ʋilɛ fala, mazɔlɔɔ è-ma wɛɛn ɠa ga ze za.» 
\v 6 Zasé zuvilɛni ga ʋilɛga, é yeezei Yesu wu ga koozunɛ.
\p
\v 7 Zɔiti pɛ ti miná ɠaani, ti ɠɛni unsuyelii losu, ti ɗa ɠɛ ma: «É lia, é ɠɛ ga kotoba nui nuu ma wɛɛin.» 
\v 8 Kɛlɛ Zasé wuzeɠeni, é lo Maliɠii ɠaazu, é ɠɛ ma: «Màliɠii, woilo, nà kɔligi ɠilazuʋɛ pɛ fe ga vebɛanii bala nuiti bɛ. Zɔi nɔpɛ nà ɠɛ looni ma, nà nɔnɔi ʋotogi ve zea ga seizu naanigɔ.»
\p
\v 9 Yesu ɠɛni ma: «Kizogi lɛa pɛlɛi nii wu za, mazɔlɔɔ zunui nii ɓalaa ka ga Abalaame mavofodai ta. 
\v 10 Tɔɔzei Nu ná-Doun Zunui ʋaaʋɛ naati gaiziɛzu, é ti ɠizo, niiti ti loai ya.»
\s Faalaalii é ʋilɛ  //  botiɠɛ nu saʋagɔiti ba
\r (Matiyo 25:14-30)
\p
\v 11 Tɛi nuiti ti ɠɛni woilosu naama wooiti ma, Yesu faalaali ɠila boni ti ma mɔnɔ, tɔɔzei maaɓuɠani niina Zeluzalɛme ʋa, tama nuiti ti ɠɛni ɠisiɛzu ga GALA ná-masadai ɠa ɠulazu kɛlɛma gaamanɔ. 
\v 12 É ɠɛni ti ma: «Zunui ta ɠɛni ná, nii é zɔlɔɔni seizumaanɛ pɛlɛi wu. É wuzeɠeni, é li zou zu, ʋɛ ná maaɠoozaai, nii a kɛ é masadai zɔlɔɔ, naa ʋoluma toɠa ʋa niina. 
\v 13 É ʋa ɠɛ é li, é ná-botiɠɛ nu puugɔ lolini, é wali ɠae puugɔ ɠaaɠwɛ ti ʋa, é ɠɛ ti ma: ‹À ɗa suyaaɠo, pàa laa yɔɠɔzu.›
\p
\v 14 «Kɛlɛ seiɲɔɠɔiti ti wɔinzeɠeni, ti keela ʋilɛni polu, ti ɠɛ ma: ‹Gi la pɔ ga zunui nii ʋa masadai ɠɛ gi unda.›
\p
\v 15 «É masadai zɔlɔɔgai ma, é ɠale ma, é ná-botiɠɛ nuiti tolini, niiti é wali veeni ti ya, é ɠɛ ti ɠonabo bɛ, é ʋilɛ yaaɠolai ʋa, ti kɛai.
\p
\v 16 «Ma mɔungi ʋaani, é ɠɛ ma: ‹Màliɠii, ɗa-wali ɠae ma lɔnɔgi ɠɛɛʋɛ ga wali ɠae puugɔ.› 
\v 17 Masagi ɠɛ ma: ‹Naa ʋagɛ, botiɠɛ nu ʋagɔi. Tɛi è ɠɛa ga lada nu faa goi zu, gè è zeiɗa taa wola puugɔ unda.›
\p
\v 18 «Felesiɛi ɓalaa ʋaani, é ɠɛ ma: ‹Màliɠii, ɗa-wali ɠae ma lɔnɔgi ɠɛɛʋɛ ga wali ɠae lɔɔlugɔ.› 
\v 19 Masagi ɠɛ ma: ‹Ɗa ɓalaa, gè è zeiɗa taa wola lɔɔlugɔ unda.›
\p
\v 20 «Taɠili ge ʋaani, é ɠɛ ma: ‹Màliɠii, wɛlɛ ɗa-wali ɠaei ʋa, nii gè makɛgai ba seɠe zakpai zu. 
\v 21 Mazɔlɔɔ gè ɠɛni luazu è ʋa, tɔɔzei ɗa ga zunui nii ná-fai wola ɓaai. Nii è la daani, naa ɠa ɗa ɗa seɠe. Moloi è la fazani, naa ɠa ɗa ɗa teʋe.›
\p
\v 22 «Masagi ɠɛni ma: ‹Botiɠɛ nu ɲɔuɲɔugi! Nà è lukpɔɠaaleʋezu ga è-laawooi nɔ. È ɠɛa kwɛɛni ga nà ga zunui nii ná-fai wola ɓaai, gè ɗa naa zeɠe, nii gè la daani, gè ɗa moloi leʋe, nii gè la fazani. 
\v 23 Lee vaa zu è la ɓena li ga nà-walii, è ʋa da ɓangei la? Naazu, siɛgi zu nà la ɠalena ma, nà la kula ta maalamai.›
\p
\v 24 «É ɠɛni koba nuiti ma: ‹À wali ɠaei ɠula zea, wo fe zɔi ya, nii puugɔi zea.› 
\v 25 Naati ti ɠɛ ma: ‹Wali ɠae puugɔ ɠa é naa ya!› 
\v 26 É ɠɛni ti ma: ‹Gè bo wo ma, zɔi ani zea, ta ɠa ve naa ya ʋolu. Kɛlɛ zɔi ani la zea, anɛɛ zɔɔgoi é zea, naa ɠa ɠula zea. 
\v 27 Zɔiti ma ti ga sìli nuiti, niiti ti la ɠɛa pɔ ga gè ʋa masadai ɠɛ ti unda, à ʋa ga tiye ʋɛ, wo ti ɠɔdaaleʋe gàazu.› »
\s Yesu lɛɛ vai Zeluzalɛme
\r (Matiyo 21:1-11;  //  Maleke 11:1-11;  //  Zan 12:12-19)
\p
\v 28 Yesu naama wooiti bogai ma, é toni da, é ɗa li ga Zeluzalɛme ʋele. 
\v 29 Siɛgi zu é maaɓuɠani la Ɓɛtefazé ʋa ta Ɓetani, Wolive ɠizei ɠobaʋɛ, Yesu ná-kaladopo felegɔ leʋeni, 
\v 30 é ɠɛ ti ma: «À li taa goi nii zu, é wo luɠɔ. Wa lɛɛna, wa soovale ziʋoi ta ɠaazu, giliai, nii nu nɔpɛ ge la dɛ zeini kɔma. À fie, wo ʋaa la ʋɛ. 
\v 31 Ni nu a wo ɠaazaɠana ga: ‹Lee vaa zu wo fiesu?›, wa ɠɛ ma: ‹Màliɠii ɓɛdɛi ɠa ba.› »
\p
\v 32 Keelai niiti ti liini, ti faiti kaani nɔ, ʋelei Yesu boni la ti ma. 
\v 33 Tɛi ti ɠɛni soovale ziʋoi viesu, ma nuiti ti ɠɛni ti ma: «Lee vaa zu wo soovale ziʋoi viesu?» 
\v 34 Ti naati gooɠaaʋoteni, ti ɠɛ ma: «Màliɠii ɓɛdɛi ɠa ba.»
\p
\v 35 Ti liini ga soovale ziʋoi Yesu ʋɔ, ti ta-zeɠe wolaiti pɛ kɔma, ti Yesu lɛ, ti sei kɔma. 
\v 36 A la ɠɛna ziaa, nuiti ti ɗa ta-zeɠe wolaiti pɛɛ pelei zu. 
\v 37 É maaɓuɠaai ma Zeluzalɛme ʋa, Wolive wulu ɓelei ma ɠizei yeizuʋɛ, kaladopoiti ti-ma ʋɛbɛ wolai laaveni ga koozunɛɛi, ti tɔɔzei ga GALA maamusɛa ga woo wola, tɔɔzei laavɔɔ vaiti ba, niiti ti ti ɠaani. 
\v 38 Ti ɠɛni ɠɛɛzu ma:
\q «Maliɠii tuya loo masagi ʋɛ, nii é ʋaazu daaseigi zu!
\q Ziilɛigi ɠɛ geeɠɔlɔgi zu, lɛbiyai ɠɛ GALA bɛ geeɠɔlɔgi ungaʋɛ!»
\p
\v 39 Faliziɛin tanigaa ti ɠɛni bɛbɛi zaama, ti ɠɛni Yesu ma: «Kalamɔn, zelii lo ɗa-ɠaladopoiti ma, ti maaɠɛ kpɔ!» 
\v 40 Yesu ti wooɠaaʋoteni, é ɠɛ ti ma: «Gè bo wo ma ga gaamai, ni ta maaɠɛna kpɔ, kɔtuiti ka ta ɠɛ ɓainsu!»
\s Yesu ɠɔlɔ vai Zeluzalɛme ma
\p
\v 41 Tɛi Yesu ɠɛni maaɓuɠazu taai ʋa, é kaai ma, é ɠɔlɔni ná-faa zu. 
\v 42 É ɠɛni ma: «Ni ɗa ɓalaa è ɠɛni kwɛɛni naama volo nuu, ʋelei ɗa ziilɛigi zɔlɔɔ da! Kɛlɛ wɛlɛna kae, é lɔɔɠua è ʋa. 
\v 43 Foloi tanigaa ta ʋaazu è ma, siɛgi zu è zili nuiti ti è maaɠakusu la ga kɔɔɠɔ aniiti, ti è zei kɛlɛ su, ti ɗa è ɓakpa pele ungi pɛ su. 
\v 44 Ta wo zuɠoloɠolo mɛtu, wa ɗa-nuɓusɛiti, ti la ɗa-ɠɔtui gila kpalaa zɛga laani bɔɔla maazu, tɔɔzei è la kɛɛni, è ʋa naama voloi ɠwɛɛ, yeei GALA ge ʋaa la è ʋɔ.»
\s Yesu pɔdi loo nuiti kpɛɛ vai  //  GALA sei ʋɛlɛi wu
\r (Matiyo 21:12-17;  //  Maleke 11:15-19;  //  Zan 2:13-22)
\p
\v 45 Yesu lɛɛni GALA sei ʋɛlɛi ma ɠoizuʋɛ, é tɔɔzei ga yaaɠoiti kpɛa, 
\v 46 é ɠɛ ti ma: «Sɛʋɛʋɛ GALA Sɛʋɛi zu ga: ‹Nà-pɛlɛi ɠa loli ga GALA fali ʋɛlɛi.›\f + \fr 19:46 \fr*\ft \+xt Eza 56:7\+xt*.\ft*\f* Kɛlɛ wɔun, wo ná ɠɛa ga toosu nuiti dɔɔɠuzuʋɛ.»\f + \fr 19:46 \fr*\ft \+xt Zel 7:11\+xt*.\ft*\f*
\p
\v 47 Folo-o-folo Yesu ɠɛni kalagi wosu GALA sei ʋɛlɛi wu. Zalaɠa ɠula ɠundiɠiiti ta tɔ kalamɔinti, naa ʋɛɛ nuɓusɛiti ta-ɠundiɠiiti ba, ti ɠɛni keleɠele gaiziɛzu ga ti pa. 
\v 48 Kɛlɛ ti la ɠɛni kwɛɛ, ʋelei ta kɛɛ la, tɔɔzei nuɓusɛiti pɛ goiloga ɠɛni de goo ma.
\c 20
\s Mini ɠa Yesu ná-zobogi zeɠezu ná?
\r (Matiyo 21:23-27;  //  Maleke 11:27-33)
\p
\v 1 Tɛi Yesu ɠɛni nuiti kalasu naama voloi gila GALA sei ʋɛlɛi wu, é ɗa Woo Niinɛ Ʋagɔi laazeeli, zalaɠa ɠula ɠundiɠiiti ta tɔ kalamɔinti, naa ʋɛɛ totuɠɔiti ba, ti maaɓuɠani ba, 
\v 2 ti ɠɛ ma: «Bo gi ma: Zobo kpɛgele ɠa è niima vaiti kɛɛzu la? Ɓɛ ɠa é ma zobogi vea è ya?»
\p
\v 3 É ti wooɠaaʋoteni, é ɠɛ ti ma: «Nà ɓalaa, gaazaɠa gila ka bɛ̀ ga gè bo wo ma. 
\v 4 Ɓɛ ɠa é zobogi veeni Zan ʋɛ ga é ɗa ɓatizei wo? GALA ge ɠɛni de, ɓaa nuiti kɛni de?»
\p
\v 5 Ti yɛ sulatilatisu yɔɠɔzu, ti ɗa ɠɛ ma: «Ni ada ɠɛɛna ma: ‹GALA ge ɠɛni de,› toɠa ɠɛ ade ma: ‹Lee vaa zu mu wo la ɠɛni laani Zan la?› 
\v 6 Kɛlɛ ada ɠɛɛna ma mɔnɔ: ‹Nuiti kɛni de,› nuɓusɛiti pɛ ta ade zɔɔ ga kɔtui, tɔɔzei ti pɛ ti laaʋɛ da ga Zan ɠɛni ga GALA goo wo nu.» 
\v 7 Ti zɛba ti gooɠaaʋote, ti ɠɛ ma: «Gi la kwɛni.»
\p
\v 8 Yesu ɠɛni ti ma: «Nɔ̀un nà ɓalaa gè la zobogi nii zeɠezu lɛa ga woye pɛ, nii gè niima vaiti kɛɛzu la.»
\s Faalaalii é ʋilɛ  //  kpele makɛ nu ɲɔiti ba
\r (Matiyo 21:33-46;  //  Maleke 12:1-12)
\p
\v 9 Yesu tɔɔzeini ga niima vaalaalii woga bɛbɛi ma, é ɠɛ ma: «Zunu ɠila ge leezɛn ɓelei laani, é kaliva kpele makɛ nua ma, é li zou ɠili su, é lɛbi ná. 
\v 10 Naama waai ɠula yeeɠɛɠalai zeeliai ma, é botiɠɛ nu leʋeni kpele makɛ nuiti ma, ga ti daamiizuʋɛ ve kpele ɠaawaai zu. Kɛlɛ kpele makɛ nuiti ti botiɠɛ nui loɠani, ti zeaɲakai ɠaaɠale ma. 
\v 11 Kpele kɛɛ nui botiɠɛ nui velesiɛi leʋeni ʋolu. Kpele makɛ nuiti ti doɠani ɓalaa, ti poomu, ti zeaɲakai ɠaaɠale ma. 
\v 12 Kpele kɛɛ nui zɛba é botiɠɛ nui zaʋasiɛi leʋe, kpele makɛ nuiti ti maawana ɓalaa, ti pili ya.
\p
\v 13 «Kpele kɛɛ nui ɠɛni ma: ‹Lee ɠa nà kɛ? Nà nɛ̀ɛbɛ loun zunui leʋesu, tanisu ta unfe naa ma.› 
\v 14 Kɛlɛ tɛi kpele makɛ nuiti ti kaani nɔ feya, ti ɠɛni ɓɔɠɔ ma: ‹Pogani zeɠe nui ɠa. Ade paa, de ná-poganii zeɠe ga adɔnɔ.› 
\v 15 Ti kulani kpelei ʋa, ti paa.
\p «Lee ɠa kpele kɛɛ nui a kɛ ga tiye? 
\v 16 Toɠa ʋa, é kpele makɛ nui naati paa, naa ʋoluma é kpelei ɠaliva taɠiligaa ma.» Ti naama wooiti mɛnigai ma, ti ɠɛni ma: «Naa la ɠɛa pɛ!»
\p
\v 17 Kɛlɛ Yesu wɛlɛni ti ɠaazu, é ɠɛ ti ma: «GALA gooi nii ʋoluʋɛ ɠa ga lee mu:
\q ‹Kɔtui nii pɛlɛ lo nuiti ti ɠɛlɛni ba,
\q naa ɠa kɛai ga sɔɓelama ɠɔtu wolai›?\f + \fr 20:17 \fr*\ft \+xt Guy 118:22\+xt*.\ft*\f*
\m
\v 18 Zɔi nɔpɛ é loozu kɔtui nii ma, naama nui ɠa ɓulukpulu. Zɔi nɔpɛ kɔtui nii a loo ma, ma nui wolowolo.»
\p
\v 19 Tɔ kalamɔinti ta zalaɠa ɠula ɠundiɠiiti ti ɠɛni pɔ ga ti yeeʋɛɛ ma gaamanɔ, kɛlɛ ti luani bɛbɛi ʋa. Tɔɔzei ti gaaɠaani ga tiya ɠa Yesu faalaalii naa wogai ta-vaa zu.
\s Mului zala vai Sezaal ma
\r (Matiyo 22:15-22;  //  Maleke 12:13-17)
\p
\v 20 Ti tɔɔzeini naazu ga wɛlɛa Yesu ma fɛfɛ. Naa maaʋele ma, ti nui tanigaa leʋeni Yesu ma, niiti ti ɓɔɠɔ ɠulani eɠɛ telebo nu. Naati ti ʋaani ga ti Yesu zo tɔ ɓɔɠɔi daawooiti ba, ti ʋa dɔ zou zɛʋɛ ɠundiɠii yeezu, nii zobogi bɛ ga é ma lukpɔi ɠaaleʋe. 
\v 21 Naama nuiti ti gaazaɠani, ti ɠɛ ma: «Kalamɔn, gi kwɛni ga ɗa ɓɔɛzu, è ɗa kalagi wo sɔledai zu, naa ʋoluma è la zeelɔzɔɠɔzu ɠɛɛzu nuiti ba, kɛlɛ ɗa kalagi wosu ga gaamai pɛ, é lo naa ʋa, ʋelei GALA ge pɔ ga nu ziɛ la. 
\v 22 Bo gi ma mu: Tɔgi vaaʋɛ nɛi bu ga ade mului zala Wɔlɔme masagi Sezaal ma, ɓaa de mina sala ma?»
\p
\v 23 Kɛlɛ Yesu ta-yaava ɠeleɠelegi ɠaani. É ti wooɠaaʋoteni, é ɠɛ ti ma: 
\v 24 «À wali ɠae gila dɛɛ lɛɛ ga ze. Ɓɛ maaniini ta daasei ka é ma?» Ti gooɠaaʋoteni, ti ɠɛ ma: «Sezaal ʋe.»
\p
\v 25 É ɠɛni ti ma naazu: «Deɠɛmu, nii é ga Sezaal nɔnɔi, à naa ve Sezaal ya, nii é ga GALA nɔnɔi, wo naa ve GALA zea.» 
\v 26 Ti la ɠɛni zooni ti ʋa so ná-kpɔɛzuɠulai tanɔpɛ su bɛbɛi ɠaazu. Kɛlɛ tɔun ti laavɔɔni ga ná-gooɠaaʋotegi, ti maaɠɛ kpɔ.
\s Maaɠaalii é lo gɔvɛiti buzeɠe vai ʋa saai ya
\r (Matiyo 22:23-33;  //  Maleke 12:18-27)
\p
\v 27 Saduseyɛinti ti ʋaani pɔ bɛ. Naati ka ti ɠɛ gɔvɛiti ti la wuzeɠezu, ti ʋa ɠula saai ya. Ti niima ɠaazaɠagi woni da, ti ɠɛ ma: 
\v 28 «Kalamɔn, Moize ná-sɛʋɛiti su, é niima levei veeni ade ya, é ɠɛ ma: ‹Ni zunui ta kɛɛɠɛloin a zaana, anzai bɛ, tama é la doun yɛni ga ʋoluʋelei, zunui naa maanɛɛʋɛ ga é ná-poanzai zei ga anza, nii a kɛ é kɛɛɠɛloin ma zuwui makɛ.›\f + \fr 20:28 \fr*\ft \+xt TSV 25:5\+xt*.\ft*\f* 
\v 29 Tama, ɠɛɛɠɛloun lɔfela ɠɛni ná. Ma mɔungi vului ɠɛɛni, é za, é la doun yɛni. 
\v 30 Felesiɛi poanzai zei, 
\v 31 saʋasiɛi ɓalaa, ti lɔfela pɛ ti kɛɛni ɠana nɔ, ti pɛ ti za, ti la doun yɛni. 
\v 32 Gaaɓelasu, anzanui ɓalaa za. 
\v 33 Siɛgi zu niina gɔvɛiti ti wuzeɠezu la, ti ɠula saai ya, ɓɛ ɠa nɔnɔ ɠa ɠɛ ga anzai? Tɔɔzei seiʋɛ ti lɔfela pɛ bɛ ga anza?»
\p
\v 34 Yesu ti wooɠaaʋoteni, é ɠɛ ma: «Niima eteai zu nuɓusɛiti ta anzaiti seizu, anzanuiti ti ɗa zei zinigiti bɛ. 
\v 35 Kɛlɛ niiti ta zoloo ga ti tɔnɔ zɔlɔɔ etea niinɛi zu é ʋaazu, gɔvɛiti buzeɠe ziɛgi zu, ti ɠula saai ya, naati ti la mɔ anza zeɠea, ti la mɔ zeiɗa zini bɛ. 
\v 36 Ti la mɔ zooga ɓalaa zaazu, tɔɔzei ta ɠɛ eɠɛ geezuɠeelaiti. Ta ɠɛ ga GALA dointi, mazɔlɔɔ ti wuzeɠea, ti ɠula saai ya. 
\v 37 Moize kulaʋɛ kɛlɛma kpezekele ga gɔvɛiti ta wuzeɠe, ti ɠula saai ya, ga naama wooi maaʋele nii é sɛʋɛni, é lo kpɔvɔ goi ʋa, siɛgi zu é Maliɠii lolisu la ga Abalaame, Izaake, ta Zakɔɓe ta-ƓALAGI.\f + \fr 20:37 \fr*\ft \+xt Ɛgz 3:6\+xt*.\ft*\f* 
\v 38 GALA ge la ga gɔvɛiti ta-ƓALA, kɛlɛ toɠa ga fulu nuiti ta-ƓALAGI. Mazɔlɔɔ nuiti pɛ ta vulua GALA gaazu.»
\p
\v 39 Tɔ kalamɔin tanigaa ti ɠɛni ma: «Kalamɔn, è ɓɔɛʋɛ ga pagɔ.» 
\v 40 Mazɔlɔɔ ti yii la mɔ ɠɛni lɔɔzu, ti ʋa gaazaɠa.
\s Kilista ta Davide ti yɔɠɔzuʋɛ
\r (Matiyo 22:41-46;  //  Maleke 12:35-37)
\p
\v 41 Yesu ɠɛni ti ma: «Toɠa ɠale, Kilista ɠa loli ga Davide mavofodai? 
\v 42 Tɔɔzei Davide ɓɔɠɔi ɠa bosu GALA Sɛʋɛi ma wuye zɛʋɛi zu, é ɠɛ ma:
\q ‹Maliɠii GALA ge ɠɛni Màliɠii ma:
\q Zei zèezazuʋɛ,
\q
\v 43 eyɛsu gè è zili nuiti kɛ ga ɗa-ɠɔɠɔloma anii.›\f + \fr 20:42-43 \fr*\ft \+xt Guy 110:1\+xt*.\ft*\f*
\m
\v 44 Davide ɠa tolisu ga tɔun Maliɠii, é leʋe ɠale mu, é ɗa ɠɛ ga naa mavofodai?»
\s Tɔ kalamɔinti ta-ʋeelalai
\r (Matiyo 23:1-36;  //  Maleke 12:38-40)
\p
\v 45 Siɛgi zu bɛbɛi pɛ ge ɠɛni woilosu la goo ma, Yesu ɠɛni ná-kaladopoiti ma: 
\v 46 «À dama ga tɔ kalamɔinti, niiti ti-yiimai ga ti ɗa ziɛziɛ seɠe wolaiti su, ta ti wɔinɗai ga ti ɗa ti luʋɔ kɛlɛmaʋɛti. Lɛbiya zeizuʋɛti nɛai ti ʋɛ GALA dɛbi ʋɛlɛiti bu, ta seizu ʋagɔiti fɛti laami wosuʋɛti. 
\v 47 Ti ɗa poanzaiti kɔligiti kula ti ya, ti ɗa GALA fali zuɠoozagiti kɛ, nii a kɛ nuɓusɛiti ti ʋa ɗa ti ɠa. Ta-ʋeelalai wola ɠa ɲɔu ti ma.»
\c 21
\s Poanzai ná-GALA kɔɔi
\r (Maleke 12:41-44)
\p
\v 1 Yesu ɠaazuwuzeɠeni, é naavolo nuiti ka, ti ɗa ta-vebɛaniiti dɔ GALA kɔɔ aniɲakai zu. 
\v 2 É wɛlɛni ɓalaa, é poanzai gila ka, nii é ɠɛni ga bala nui, é ɗa wali ɠae go felegɔ lɔ su. 
\v 3 É ɠɛni ma: «Gè bo wo ma ga gaamai, poanzai tɛi é ga bala nui, é feeʋɛ é leʋe ɛsɛ pɛ ba. 
\v 4 Mazɔlɔɔ zɔiti ti waliiti feeʋɛ, nii ti ɓɛdɛ la ɠɛa ba. Kɛlɛ tɔun, anɛɛ balagɛ, é kɔnɔgi pɛ feeʋɛ.»
\s GALA sei ʋɛlɛi ɠoloɠolo fai
\r (Matiyo 24:1-2;  //  Maleke 13:1-2)
\p
\v 5 Nui tanigaa ti ɠɛni GALA sei ʋɛlɛi ʋa pelei zuɠulazu, ʋelei maaɠiliai la ga kɔtu ʋapagiti, ta ani ʋapagiti niiti nuiti ti ʋaazu la ga vebɛaniiti. Yesu ɠɛni ti ma: 
\v 6 «Foloi tanigaa ta ʋaazu, nii ɠani wo kaazu, kɔtu ɠila kpalaa ge la yɛga laani bɔɔla maazu, ti pɛ ta lokasu.»
\s Maanɔɠɔiti ta faaɓaagiti
\r (Matiyo 24:3-14;  //  Maleke 13:3-13)
\p
\v 7 Ti gaazaɠani, ti ɠɛ ma: «Kalamɔn, yeelɛ ɠa naama vai ʋaazu ɠɛɛzu la? Naa ʋoluma poogi ma ɓɛgele ɠa nu a kwɛɛ da ga naama vaiti ta ga ʋa ɠɛɛzu?» 
\v 8 É ti wooɠaaʋoteni, é ɠɛ ti ma: «À dama, nu nɔpɛ ge mina wo ɠaka. Tɔɔzei nu mɔinmɔin ka kpɛtɛ ɠisu ga ti ʋa dàaseigi zu, ti ɗa ɠɛ ma: ‹Nà ɠa gè ga Kilista,› ta ‹Yeeɠɛɠalai zeelia!› À mina ʋilɛ ti ʋolu. 
\v 9 Siɛgi zu wo kɔɔiti maawoo mɛnisu da, ta faa wuuleegiti, à mina lua. Mazɔlɔɔ kɛni naama vaiti ti ɠɛ, kɛlɛ naa lɛi é ʋa ɠɛ ɠɛɛzu ga gaaɓelagi gaamanɔ.»
\p
\v 10 Naa ʋoluma, é ɠɛni ti ma: «Zii ta ɠa wuzeɠe bɔɔla zii laalɔɠɔma, masadai ta ɠa wuzeɠe bɔɔla masadai laalɔɠɔma. 
\v 11 Zou ɓali wolaiti ta ɗa ɠɛ, pulu wolaiti ti ɗa loo ada mɔinmɔin, ta ɗɔfɔ zeeɓɛiti ti ɗa ʋa. Maalua vaiti ta poo golaiti ta ɗa zeɠe geeɠɔlɔgi zu, ti ɗa ʋa.
\p
\v 12 «Kɛlɛ naati ti ʋa ɠɛ ti ɠɛ, ta wo zo, ti wo wɔinzeɠe, ti li ga woye tukpɔɠaaleʋezuʋɛti, GALA dɛbi ʋɛlɛiti bu, ti wo ʋili kasoiti ga. Ta li ga woye masagiti ta kundiɠiiti kakala nɔ̀un maaʋele ma. 
\v 13 Naa ɠa zobogi ve wo ʋɛ, wo zeele wooi wo ti ma. 
\v 14 À da ɠisu ga wo mina yiizoolɛ ma yeeluɠɔ ga ʋelei wa woozuɠula la. 
\v 15 Mazɔlɔɔ nà daaʋɛ ta ɠigi ve wo ya, niiti wo zili nuiti ti la zooga losu ti luɠɔ, ɓaa ti ʋa maaɠaali. 
\v 16 Wo zɔlɔɔ nui, ta wo-ɠɛɛlointi, naa ʋɛɛ wa-nuiti ta wo-wɔɔlaiti ba, ta wo ɠwɛɛ, ti tanigaa ʋaa wo zaama. 
\v 17 Ɛsɛ pɛ ka wo wɔinzeɠe nɔ̀un maaʋele ma. 
\v 18 Kɛlɛ anɛɛ wo unma undeɠai gila kpalaa ge la loa ya. 
\v 19 Wa lona kpaan, wa wo-yɛnvui ɠizo.»
\s Zeluzalɛme ɠoloɠolo fai
\r (Matiyo 24:15-21;  //  Maleke 13:14-19)
\p
\v 20 «Siɛgi zu wo Zeluzalɛme ɠaazu la, maaɠakugai ga kɔɔɓɔgiti, à kwɛɛ naazu ga koloɠolo fai maaɓuɠaa. 
\v 21 Naazu zɔiti ta ɠɛ Zudé, naati ti ʋela, ti lɛ gizeiti ma. Niiti ta ɠɛ Zeluzalɛme taa zaamaʋɛ, naati ti ɠula taai ʋa. Zɔiti ta ɠɛ kpalagiti su, ti mina ɠale ma taazuʋɛ. 
\v 22 Mazɔlɔɔ naati ta ɠɛɛzu ga GALA ná-doɠa wo foloiti, nii a kɛ nii kpein sɛʋɛai, ti laazeeli. 
\v 23 Naama voloiti su, maanɔɠɔi ɠa ɠɛ koma anzanuiti bɛ ta zɔiti ti ɲiimi veezu, mazɔlɔɔ nimiza wolai ɠa ɠɛ zooi nii zu, ta GALA ná-ziiɠaawanai ɠa ɠɛ su nuɓusɛiti ma. 
\v 24 Ta za ga boɠa zɔkpɔi, ta ɠɛ ga kɔɔ luɔiti, ti li ga tiye zou ɠilagilagi pɛ su. Zii ɠiligiti ta ɠɔɠɔziɛ Zeluzalɛme zu, eyɛsu zii ɠiligiti ta-yeeɠɛɠalai ɓe.»
\s Nu ná-Doun Zunui ʋaa vai ʋolu
\r (Matiyo 24:29-31;  //  Maleke 13:24-27)
\p
\v 25 «Poogiti ta ɠɛ foloi, alugi ta somideɠaiti su. Zooi ma zii ɠiligiti ta ɠɛ koozuʋili golai zu, ti la kwɛɛga nii ta zoo kɛɛzu, tɔɔzei kpoloɗɛ lugi ʋa, ta ma lakpatakpa golaiti. 
\v 26 Nuiti su ɠa vidi ga maanɔɠɔ wolai ʋa luabai, nii é ʋaazu zooi ɠɔlɔkɔlɔma ná pɛ, mazɔlɔɔ geeɠɔlɔgi zu zɛbɛiti ta ɲiikpi. 
\v 27 Naazu, ta ʋaazu Nu ná-Doun Zunui ɠaazu, é ɗa ʋa tonaɓiingi maazu ga zɛbɛi ta lɛbiya wolai. 
\v 28 Siɛgi zu wo naama vaiti kaazu la, ti tɔɔzei ga ti ɗa ɠɛ, à ɠaalɔ, wo wɔungi wuzeɠe, mazɔlɔɔ wa-unmɔɔgi maaɓuɠaa.»
\s Kalagi nu a sɔlɔɔ kooleɠoole gului ʋa
\r (Matiyo 24:32-35;  //  Maleke 13:28-31)
\p
\v 29 Yesu faalaali ɠila boni ti ma, é ɠɛ ma: «À kooleɠoole gului ʋɛtɛ dɛɛ, ta guluiti pɛ. 
\v 30 Siɛgi zu ti lɛnusu la, wa ɓɔɠɔi wo kwɛni naazu ga foɠoi maaɓuɠaa. 
\v 31 Ʋele nɔ ɠana é la, siɛgi zu wo niima vaiti kaazu la, ti ɗa ɠɛ, à kwɛɛ ga GALA ná-masadai maaɓuɠaa. 
\v 32 Gè bo wo ma ga gaamai, yamanii nii la ɓega ga leʋe, eyɛsu niima vaiti pɛ ti ɗa ɠɛ. 
\v 33 Geeɠɔlɔgi ta zooi ta leʋe, kɛlɛ nɔ̀un daawooiti ti la leʋega pɛ.»
\s Tɛnɛgi é lo gwɛlɛ ɓɔɠɔmai ʋa
\p
\v 34 «À wɛlɛ ɓɔɠɔ ma, nii a kɛ wo mina ɓɔɠɔ ɠidaaʋili ga faa lateʋegaiti ta dɔɔzodai, naa ʋɛɛ etea yiizoolɛiti ba, nii a kɛ niima voloi mina ɠula wo viliba, 
\v 35 ga balii ɠɛʋele, mazɔlɔɔ toɠa ʋaazu eteai ɠɔlɔkɔlɔma, nuɓusɛiti pɛ ma. 
\v 36 À wɛlɛ ɓɔɠɔ ma mu, wo GALA fali ɠɛ siɛnɔpɛ su, naa ɠa a kɛ wo zɛbɛi zɔlɔɔ, wo ziɛ naama vaiti pɛ bu, wo zoo wo lo Nu ná-Doun Zunui ɠakala.»
\p
\v 37 Yesu ɠɛni ná-foloiti seɠezu, é ɗa kalagi wo GALA sei ʋɛlɛi wu, kɛlɛ kpɔkɔi é ɠɛni ɠulazu, é li, é ɲi Wolive wulu ɓelei ma ɠizei ma. 
\v 38 Nuɓusɛiti ma, ti ɠɛni ʋaazu ga sobuzobui GALA sei ʋɛlɛi wu, nii a kɛ ti woilo gooi ma.
\c 22
\s Yaavai ɠili vai Yesu ma
\r (Matiyo 26:1-5;  //  Maleke 14:1-2;  //  Zan 11:45-53)
\p
\v 1 Ɓului nii lɛʋɛ la su, naama vɛtii, daaseigi ga \w Pakegi\w*, naa maa ɠɛni ɓuɠazu. 
\v 2 Zalaɠa ɠula ɠundiɠiiti ta tɔ kalamɔinti ti ɠɛni keleɠele gaiziɛzu, ʋelei ta Yesu ʋaa la, tɔɔzei ti ɠɛni luazu nuɓusɛiti ba.
\s Zudase yeezei vai Yesu yaava vai wu
\r (Matiyo 26:14-16;  //  Maleke 14:10-11)
\p
\v 3 Naama yeeɠɛɠalai Setana lɔɔni keela puugɔ maazu felegɔi (12) ɠila su, Zudase, nii é lolisu ga Isekaliyɔte. 
\v 4 Zudase liini, ti zoloo su ta zalaɠa ɠula ɠundiɠiiti, naa ʋɛɛ GALA sei ʋɛlɛi maaɓɛɛ ɠundiɠiiti ba, ʋelei a zoo é Yesu lɔ la ti yeezu. 
\v 5 Ti wola ɠoozunɛɛni, ti minazeɠe bɛ ga ti wali ve zea. 
\v 6 É yeezeini naa wu, é tɔɔzei ga yeeɠɛɠala ʋagɔ ɠaiziaa, é ʋa Yesu lɔ ti yeezu, bɛbɛi mina faa ɠwɛɛ su.
\s Yesu ta kaladopoiti  //  ti Pake daamii ɠɛʋele ɓɛtɛ vai
\r (Matiyo 26:17-25;  //  Maleke 14:12-21;  //  Zan 13:21-30)
\p
\v 7 Ɓului nii lɛʋɛ la su, naama vɛti voloi zeelini, yeei ti maanɛɛni la ga ti Pakegi ma ʋaala ziʋoi ʋaa. 
\v 8 Yesu Piyɛlɛ ta Zan leʋeni naazu, é ɠɛ ti ma: «À li, wo \w Pake|lemma="Pakegi"\w* daamii ɠɛʋele ɓɛtɛ ade ʋɛ, ade ʋa mi.» 
\v 9 Ti ɠɛni ma: «Mini ɠa è pɔ ga gi kɛʋele ɓɛtɛ ná?»
\p
\v 10 É ɠɛni ti ma: «Wa lɛɛna taazuʋɛ, wa ɠomi wa zunui ta, ziɛ liɠii unma. À ʋilɛ polu, pɛlɛi wuʋɛ é lɛɛzu ná. 
\v 11 Naa ʋoluma wo ɠɛ pɛlɛ kɛɛ nui ma: ‹Kalamɔn ɠɛ: Pɛlɛi ɠa mini, ʋɛ gè ʋaazu \w Pake|lemma="Pakegi"\w* daamii wosu ná, gá nà-kaladopoiti?› 
\v 12 Zunui naa ɠa geezu ʋɛlɛ wolai wu lɛɛzu ga woye, ʋɛ ná wuuɓɛtɛai. Miná ɠa wa kɛʋele ɓɛtɛi ɠɛ ná.»
\p
\v 13 Ti liini, ti fai pɛ kaani nɔ ga ʋelei Yesu boni la ti ma. Ti \w Pake|lemma="Pakegi"\w* daamii ɠɛʋele ɓɛtɛni.
\s Maliɠii ná-Pake daamii ɠaaɓelagi
\r (Matiyo 26:26-30;  //  Maleke 14:22-25;  //  1 Kolɛnte 11:23-25)
\p
\v 14 Yeeɠɛɠalai zeeliai ma, Yesu zeini daami laɓalii ɠakala ta keelaiti. 
\v 15 É ɠɛni ma: «Wɔin ɠɛa mà gola ga ade \w Pake|lemma="Pakegi"\w* daamii nii wo ʋɔɔma, aisa gè ʋa ɓɔlɔ. 
\v 16 Gè bo wo ma, gè la mɔ ta mia, eyɛsu daazeeli GALA ná-masadai zu.»
\p
\v 17 Naa ʋoluma, é ziawɔi zeɠeni. Kpegai ma ga mamagi ve GALA bɛ, é ɠɛni ti ma: «À nii zeɠe, wo ɓɔɔle la wo pɛ. 
\v 18 Mazɔlɔɔ, gè bo wo ma, é zo za ma, é li naa luɠɔ, gè la mɔ ansaɠɔ gwaai ma ɗɛi ta ɓɔlea pɛ, eyɛsu GALA ná-masadai ʋa.»
\p
\v 19 Naa ʋoluma, é ɓului zeɠeni. Kpegai ma ga mamagi ve GALA bɛ, é galeɠaleni, é fe ti ya, é ɠɛ ti ma: «Nii ɠa é ga kpùsɛi, feai wo ma vaa ma. À nii ɠɛ, wo ɠizɛ sù.»
\p
\v 20 Ʋele nɔ ɠana ɓalaa, daamii ʋoluma, é ziawɔi zeɠeni, é ɠɛni ti ma: «Ziawɔi nii ɠa é ga minazeɠe niinɛi, daazeeliai ga mà ɲamai maaʋele, nii puai wo ʋɛ.
\p
\v 21 «Kɛlɛ yàava nui ɠa zeini taɓalii ɠakala, gi ɗa laamii ʋɔɔma. 
\v 22 Tama, Nu ná-Doun Zunui ɠa za, pelei GALA ge deveai la. Kɛlɛ maanɔɠɔi ɠa naama nui luɠɔ, nii é ʋaazu dɔɔzu sili nuiti zeezu.»
\p
\v 23 Ti tɔɔzeini ga ti ɗa ɓɔɠɔ ɠaazaɠa ga ɓɛ ɠa é ti zaama, é ʋaazu niima vai ɠɛɛzu.
\s Ɓɛ ɠa bɔɔlɔai ɛsɛ pɛ ba?
\p
\v 24 Maaɠaalii ta wuzeɠeni ɓalaa naazu kaladopoiti zɔɠɔzu ga ti ʋa kwɛɛ zɔi bɔɔlɔai ti zaama. 
\v 25 Yesu ɠɛni ti ma: «Zii ɠiligiti ta-masagiti ta ɓɔɠɔ ɠɛɛzu ga ti-maliɠiiti, zɔiti ti zeizu nuɓusɛiti unga, naati ta lolisu ga faa ʋagɔ ɠɛɛ nuiti. 
\v 26 Wɔun, naa ta mina ɠɛ wo zaama. Zɔi bɔɔlɔai wo zaama, naa ɠɛ eɠɛ doungoi. Deve wo nui ɠɛ eɠɛ botiɠɛ nui. 
\v 27 Mazɔlɔɔ ɓɛ ɠa bɔɔlɔai, zɔi é daamii wo taɓalii ɠa, ɓaa zɔi é maaleʋebogi wosu? Zɔi é daami wosuʋɛ kɛlɛ? Nà ma, nà wo zaama ga maaleʋebo nu.
\p
\v 28 «Wa ɠa wo yiilɔa pòlu nà-kpɔlɔiti su. 
\v 29 Naa ɠa é ba, nà masadai veezu wo ya, pelei Kɛ̀ɛ fea la zèa, 
\v 30 wa daamii ta kpɔɔlei wo nà-taɓalii ɠa nà-masadai zu, wo zei masa kpɔkpɔgiti ga, wo ɗa Izilayɛle woloda puugɔ maazu felegɔiti (12) tukpɔɠaaleʋe.»
\s Yesu bo fai ga  //  Piyɛlɛ ɠa ʋaazu ɠɛlɛzu ba
\r (Matiyo 26:31-35;  //  Maleke 14:27-31;  //  Zan 13:36-38)
\p
\v 31 «Simon, Simon, woilo, Setana wo maavaliʋɛ ga é wo ɠaavɛ, eɠɛʋelei molo ɠaavɛɛ nui a ɗa kɛ la. 
\v 32 Kɛlɛ gè GALA faliʋɛ è ʋɛ, Simon, nii a kɛ ɗa-ɠidaaleʋei mina ɲɛɛlɛ. Ɗa ma, ɗa ɠalena ma ʋolu, è-ɠɛɛlointi sɛbɛlɔ.»
\p
\v 33 Piyɛlɛ ɠɛni ma: «Màliɠii, kɛ̀ʋele ɓɛtɛʋɛ ga de li ʋɔɔma kasoi ɠa, anɛɛ ɓalaa de za.» 
\v 34 Yesu ɠɛni ma: «Gè bo è ma, Piyɛlɛ, tɛɛ zinɛi la ɓɔɛa za, ni è la ɠɛlɛni bà, ná zeizu ʋa ɠɛ saʋa, ga è la kwɛ̀ɛ.»
\s Wali ʋuu ɓɔlɔi, ta ɓɔlɔi,  //  naa ʋɛɛ boɠa zɔkpɔi ʋa
\p
\v 35 Naa ʋoluma, Yesu ɠɛni ti ma: «Siɛgi zu gè wo leʋeni la, wali ʋuu ɓɔlɔ la wo ya, ɓaa ɓɔlɔ, ɓaa saʋala, leeni ɠa wo ʋalani ma?» Ti ɠɛni ma: «Ani nɔpɛ.» 
\v 36 É ɠɛni ti ma: «Kɛlɛ niizu, zɔi wali ʋuu ɓɔlɔ zea, é seɠe, zɔi ɓɔlɔ zea ɓalaa, é seɠe. Zɔi boɠa zɔkpɔ la zea, é ná-seɠe wolai ʋɔdi, é ta ɠeya. 
\v 37 Gè bo wo ma, kɛni GALA Sɛʋɛi zu wooi nii laazeeli nà-eteai zu, naa ɠa ga: ‹É ɠaaluni tɔ koloɠolo nuiti saama.› Faiti ti woni nà-faa zu, ti laa ɠa zeeli.» 
\v 38 Kaladopoiti ti ɠɛni ma: «Màliɠii, wɛlɛ boɠa zɔkpɔ felegɔ ʋa.» É ɠɛni ti ma: «Naa kula ɠɛa su.»
\s Yesu GALA fali vai Wolive wulu ɓelei ma ɠizei ma
\r (Matiyo 26:36-46;  //  Maleke 14:32-42)
\p
\v 39 Yesu ɠulani, é li Wolive wulu ɓelei ma ɠizei ma, eɠɛʋelei a ɗa kɛ la pɔlɔma. Ná-kaladopoiti ti ʋilɛni polu. 
\v 40 Ti zeeliai ma miná, é ɠɛni ti ma: «À GALA fali, naa ɠa a kɛ wo mina loo tɛgai zu.»
\p
\v 41 É maaɠoozani ti ʋa, ti yɔɠɔzuʋɛ ɠɛ ga kɔtu ʋili daa ɠila kɛɠala, é ʋilɛ ɲiibiɠa, é GALA fali, 
\v 42 é ɗa ɠɛ ma: «Ee, Kɛ̀ɛ, ni ɗa kɛɛna, soolɛi ma ɗaawɔi nii maaɠooza bà. Kɛlɛ anɛɛ naa ʋe, zìima vai mina ɠɛ, kɛni ɗɔnɔi nɔ.» 
\v 43 [Geezuɠeelai ta ɠulani bɛ kɛlɛma naazu, é ɗa sɛbɛlɔ. 
\v 44 Tɛi ziiɓɔlɔi ɠɛni Yesu ma, é ɠaaɓaani GALA falii zu. Ma vɔdɔi ɠɛni eɠɛ ɲamai, é ɗa ʋilɛ peinpein zooi ma.]\f + \fr 22:43-44 \fr*\ft Wooi niiti ti [ ] kpaku felegɔiti zɔɠɔzu, naati ti la sɛʋɛ wɔlɔmai tanigaa zu.\ft*\f*
\p
\v 45 Kpegai ma ga GALA fali, é wuzeɠeni, é ɠale ma kaladopoiti pɔ bɛ, é ti ɠa ɲiizu ziiɓɔlɔi maaʋele ma. 
\v 46 É ɠɛni ti ma: «Lee ʋe wo ɲiizu? À wuzeɠe, wo GALA fali, naa ɠa a kɛ wo mina loo tɛgai zu.»
\s Yesu zo fai
\r (Matiyo 26:47-56;  //  Maleke 14:43-50;  //  Zan 18:3-11)
\p
\v 47 Yesu ɠɛni dɛ ɓɔɛzu nɔ, eyɛsu bɛbɛi unkula. Zudase loni ti luɠɔ, keela puugɔ maazu felegɔi (12) ɠila ge ɠɛni de. É maaɓuɠani Yesu ʋa ga é nɛɛnɛ ga daaʋɛ komagai. 
\v 48 Yesu ɠɛni ma: «Zudase, daaʋɛ komagai ɠa è Nu ná-Doun Zunui yaavazu la ɓaa?»
\p
\v 49 Yesu ɠoba nuiti ti naama vai ɠaai ma, nii é ɠɛni ʋaazu ɠɛɛzu, ti ɠɛni ma: «Màliɠii, gá zoo gi boɠa zɔkpɔi ʋili ɓaa?» 
\v 50 Ti ɠila ge boɠa zɔkpɔi ʋilini zalaɠa ɠula ɠundiɠi wolai ná-duɔi ma, é naa yeezazu ʋele woii leʋe ba. 
\v 51 Kɛlɛ Yesu kpɔɛi zeɠeni, é ɠɛ ti ma: «À zɛ ná ɠana!» É yeevɔɔɠuni zunui naa woii ʋa, é kɛdɛ.
\p
\v 52 Naa ʋoluma, Yesu ɠɛni zalaɠa ɠula ɠundiɠiiti ma, ta GALA sei ʋɛlɛi maaɓɛɛ ɠundiɠiiti, naa ʋɛɛ totuɠɔiti ba, ti ʋaani daalɔɠɔma: «Wo ʋaaʋɛ ga boɠa zɔkpɔiti ta kpekpe kpuɠaiti, eɠɛ toosu nu zo faa? 
\v 53 Folo-o-folo gè ɠɛa wo ʋa GALA sei ʋɛlɛi ma ɠoizuʋɛ, wo la sòni názu. Kɛlɛ yeeɠɛɠalai nii ɠa ga wɔnɔ, é ɠɛ ga kpidii ná-zobogi nɔnɔ.»
\s Piyɛlɛ ɠɛlɛ vai Yesu ʋa
\r (Matiyo 26:57-58, 69-75;  //  Maleke 14:53-54, 66-72;  //  Zan 18:12-18, 25-27)
\p
\v 54 Ti Yesu zoni, ti lii la zalaɠa ɠula ɠundiɠi wolai ná-koizuʋɛ. Piyɛlɛ ʋilɛni ti ʋolu ɠoozama. 
\v 55 Tɛi ti abui ɠaazoni koi zaamaʋɛ, ti zei ma, Piyɛlɛ zeini ti zaama. 
\v 56 Botiɠɛ anzanu ɠila ge kaani zeini abui ɠoba, é ɠaazulo ba, é ɠɛ ma: «Zunui nii ɓalaa ɠɛni ba.» 
\v 57 Kɛlɛ Piyɛlɛ zeɠeni ga, é ɠɛ ma: «Anzanu, gè la zunui nii ɠwɛɛ.»
\p
\v 58 Ná tago kɛai ma, taɠili ge kaani, é ɠɛ ma: «Ɗa ɓalaa, ɗa ga niima nuiti ti ta.» Kɛlɛ Piyɛlɛ ɠɛni ma: «Gè la ga ti ta.»
\p
\v 59 Ná tago kɛai ma, taɠili ge maaɓakpani, é ɠɛ ma: «Gaamazu, zunui nii ɓalaa ɠɛni ba, tɔɔzei toɠa ga Galilé nu.» 
\v 60 Kɛlɛ Piyɛlɛ ɠɛni ma: «Gè la vɔlɔ kwɛni nii è bosu.» Gaamago nɔ, é yɛni ɓɔɛzu, tɛɛ zinɛi ɓɔɛ. 
\v 61 Maliɠii latini, é wɛlɛ Piyɛlɛ ʋa. Piyɛlɛ ɠigi looni Maliɠii wooi zu, nii é boni ma ga: «Za, tɛɛ zinɛi ʋa ɠɛ é ɓɔɛ, ɗa ʋaazu ɠɛlɛzu bà ná zeizu ɠɛ saʋa.» 
\v 62 É ɠulani, é wɔlɔ ga gola.
\s Salaʋusuiti ti ɲɛɛɠula vai Yesu zu
\r (Matiyo 26:67-68;  //  Maleke 14:65)
\p
\v 63 Nui niiti Yesu ɠɛni ti ya, ti ɠɛni ɲɛɛɠulazu su, ti ɗa doɠa. 
\v 64 Ti ɠɛni seɠei ʋɛɛzu gaazu, ti ɗa gaazaɠa, ti ɗa ɠɛ ma: «Ɓɛ ɠa é è loɠaai? Naama nui lɛ ga giye!» 
\v 65 Ti woo ɲɔu mɔinmɔin kiligaa woni daalɔɠɔma.
\s Yesu tukpɔɠaaleʋe nu wolaiti kakala
\r (Matiyo 26:59-66;  //  Maleke 14:55-64;  //  Zan 18:19-24)
\p
\v 66 Geelaalaogai ma, nuɓusɛiti ta-lotuɠɔiti ta zalaɠa ɠula ɠundiɠiiti, naa ʋɛɛ tɔ kalamɔinti ba, ti ɠaalɛɛni ba, ti li ga Yesu ta-lukpɔɠaaleʋezuʋɛ, 
\v 67 ti ɠɛ ma: «Ni ɗa ɠa è ga Kilista, naa wo gi ma.» Yesu ɠɛ ti ma: «Gè bo pa de wo ma, wo la laa nɔ̀un da, 
\v 68 ni nà ma, nà wo ɠaazaɠana, wo la gòoɠaaʋotega. 
\v 69 Kɛlɛ za ʋoluma, Nu ná-Doun Zunui ɠa ɠɛ zeini Zɛbɛsu ƓALAGI yeezazuʋɛ.»
\p
\v 70 Ti ɠɛni ma: «Ɗa ga GALA Doun Zunui mu ɓaa?» É ti wooɠaaʋoteni, é ɠɛ ma: «Wa ɓɔɠɔi wo boga, wo ɠɛ nà ʋe.» 
\v 71 Ti ɠɛni ɓɔɠɔ ma: «Ada ɓɔɠɔi ade mɛniga da. Zeele ɓɛgele ɠa ade ɓɛdɛi ba niina?»
\c 23
\s Yesu ɠɛɛ vai Pilate ɠakala
\r (Matiyo 27:1-2, 11-14;  //  Maleke 15:1-5;  //  Zan 18:28-38)
\p
\v 1 Ti pɛ ti wuzeɠeni ʋɔɔma, ti li ga Yesu Pilate ʋɔ. 
\v 2 Ti tɔɔzeini miná ga maalɔa, ti ɗa ɠɛ ma: «Gi zunui nii zogɛ, é ɗa gá-nuɓusɛiti kaka, é ɠɛ naati ti mina mului zala Sezaal ma, tɔ vɔlɔ é ɠɛ toɠa ga Kilista, masagi.»
\p
\v 3 Pilate gaazaɠani, é ɠɛ ma: «Ɗa ɠa è ga Zuifuiti ta-masagi?» Yesu gooɠaaʋoteni, é ɠɛ ma: «Ɗa ɓɔɠɔi è boga.» 
\v 4 Pilate ɠɛni zalaɠa ɠula ɠundiɠiiti ma, ta bɛbɛiti: «Gè la peelalazu nɔpɛ kaazu zunui nii ʋa.»
\p
\v 5 Kɛlɛ ti maaɓakpani, ti ɠɛ ma: «Toɠa nuɓusɛiti kalasu ga kpakagi. É zoni Galilé yooi zu, é leʋeteʋe Zudé yooi zu ná pɛ, é zeeli ʋɛ.»
\s Yesu Elɔde ɠakala
\p
\v 6 Pilate naa mɛnigai ma, é gaazaɠagi woni, ni zunui nii ɠa ga Galilé nu. 
\v 7 Kwɛɛgai ma bɛ ga naa ɠa Elɔde ná-kuɠui zu, é Yesu leʋeni naa ma. Elɔde ɠɛni ɓalaa Zeluzalɛme naama ziɛgi zu.
\p
\v 8 Elɔde Yesu ɠaai ma, gola ɠoozunɛɛni, mazɔlɔɔ kaite wɔin ɠɛni ma ga é Yesu ɠa, tɔɔzei naa maawooi ʋa, é mɛnini, é ɠɛni pɔ ga é naa ná-laavɔɔ vai ta ɠɛɛzu ɠa. 
\v 9 É lɛbini Yesu ɠaazaɠasu, kɛlɛ naa la ɠɛni gooɠaaʋoteni ga woo ɠila kpalaa. 
\v 10 Zalaɠa ɠula ɠundiɠiiti ta tɔ kalamɔinti ti ɠɛni ná nɔ ga ti ɗa Yesu maalɔ ga zɛbɛi. 
\v 11 Elɔde ta ná-salaʋusuiti ti bɛlɛlalani. Ti ɲɛɛɠulaai ma su, ti seɠe ʋapagi looni kɔba, é teʋe Pilate ma. 
\v 12 Naama voloi Pilate ta Elɔde ti ɠɛni ga bɔɔlamaiti, tɛigiti ti zilini ga ɓɔɠɔ mɔungi zu.
\s Yesu zaa vai leve vai
\r (Matiyo 27:15-26;  //  Maleke 15:6-15;  //  Zan 18:39—19:16)
\p
\v 13 Pilate zalaɠa ɠula ɠundiɠiiti gaalɛɛni ba, ta kundiɠiiti, naa ʋɛɛ nuɓusɛiti ba, 
\v 14 é ɠɛ ti ma: «Wo ʋaaʋɛ ga zunui nii pɔ̀, wo ɠɛ toɠa nuɓusɛiti kakasu. Tama gè gaazaɠaga wo ɠaazu, gè la sɔ nɔpɛ kaani naama vaiti pɛ su, niiti wo maalɔɔzu su. 
\v 15 Elɔde ɓalaa ge la sɔ kaani ba, mazɔlɔɔ é teʋegɛ gi ma ʋolu. Gaamazu, zunui nii la faa nɔpɛ kɛɛni, nii nu ɠa paa su. 
\v 16 Nà kɛɛzu, ti doɠa nɔ ga kpakɔi, naa ʋoluma gè pilɛ.» 
\v 17 [Fɛti ɠilagilagi pɛ su, kɛni é ɓena kasoɠa nu ɠila pilɛ ti ʋɛ.]\f + \fr 23:17 \fr*\ft Wooi niiti ti [ ] kpaku felegɔiti zɔɠɔzu, naati ti la sɛʋɛ wɔlɔmai tanigaa zu.\ft*\f* 
\v 18 Kɛlɛ ti pɛ ti ɠɛni ma, ʋɔɔma: «Zunui nii ʋa, è Ɓalaɓase ʋilɛ gi ʋɛ.» 
\v 19 Zunui naa ʋilini kasoi ɠa wutugi maaʋele ma, é ʋilini taazuʋɛ, ta nu ʋaa vai.
\p
\v 20 Kɛlɛ tɛi wɔin ɠɛni Pilate ma ga é Yesu ʋilɛ, é ɓɔɛni ʋolu bɛbɛi ʋɔ. 
\v 21 Kɛlɛ ti ɓainni, ti ɠɛ ma: «Kpadɔ! Kpadɔ saa wului ma!»
\p
\v 22 Pilate ɠɛni ti ma, ná zaʋasiɛi zu: «Faa ɲɔi ɓɛgele ɠa é kɛai? Gè la sɔ nɔpɛ kaani ba, nii nu ɠa paa su. Nà ʋaazu kɛɛzu mu, ti doɠa ga kpakɔi, naa ʋoluma gè pilɛ.» 
\v 23 Kɛlɛ ti wola laaɓakpani ma ga kpee wolai, ti ɠɛ ma kɛni é ɓadɔ saa wului ma. Ti-wooi ɠɛni liizu ga ɓikpiga. 
\v 24 Pilate deveni ga nii ti suvalizu, é naa ɠɛ ti ʋɛ. 
\v 25 É naama nui ʋilɛni, nii ti maaɠaazaɠaboni, nii é ɠɛni kasoi ɠa wutu fai ta nu ʋaa vai zu. Kɛlɛ é Yesu lɔɔni ti yeezu, ti-yiimai ɠɛ la.
\s Yesu ɓadɔ vai saa wului ma
\r (Matiyo 27:32-44;  //  Maleke 15:21-32;  //  Zan 19:17-27)
\p
\v 26 Tɛi ti ɠɛni liizu la, ti zunui ta ɠaani, é ɗa zeɠe kpalagaʋɛ, Silɛne nu ɠɛni de, daaseigi ga Simon. Ti soni, ti Yesu zaa wului la kɔma ga é ʋilɛ da naa ʋolu. 
\v 27 Nuɓusɛi ma ʋɛbɛ wolai ʋilɛni polu, ta anzanuiti, naati ti ɗa yiilaʋɛti doɠa, ti ɗa ɓɔɠɔ maawɔin ná-faa zu. 
\v 28 Yesu latini ti ma, é ɠɛ ma: «Zeluzalɛme anzanuiti, à mina wɔlɔ bɛ̀, kɛlɛ à wɔlɔ ɓɔɠɔ ʋɛ ta wo-lointi bɛ. 
\v 29 Tɔɔzei foloi tanigaa ta ʋaazu, toɠa wo ga: ‹Undaanɛ nu ɠa ga doun zɔlɔɔtala anzanuiti, ta niiti ti la ɓɔɠɔ loun zɔlɔɔni, ti la ta laani ɠɔɠɔ ma.› 
\v 30 Naama ziɛgi zu nuiti ta ɗa ɠɛ gizeiti ma: ‹À loo gi ma,› ti ɗa ɠɛ gize goiti ma: ‹À gi maalɔɔɠu!›\f + \fr 23:30 \fr*\ft \+xt Woz 10:8\+xt*.\ft*\f* 
\v 31 Mazɔlɔɔ ni nii ɠa ɠɛɛzu ga gulu wundui, lee ɠa é ʋaazu ɠɛɛzu ga gulu vɔɔi?»
\p
\v 32 Naama yeeɠɛɠalai nɔ zu, ti ɠɛni liizu ga faa ɲɔu ɠɛ nu felegɔ, ti ʋaa vai zu ʋɔɔma ta Yesuni. 
\v 33 Ti zeeliai ma, naama adɛ ná laaseigi ga «Unkala Kae», ti kpadɔni miná saa wului ma. Ti ti ɓadɔni ʋɔɔma saa wuluiti ma ta faa ɲɔu ɠɛ nu felegɔ, gilagi ɠɛni zeezazu ʋelei, zɔi ɠɛ kɔʋɛzu ʋelei. 
\v 34 Yesu ɠɛni ma: «Kɛ̀ɛ, ti zuvaayɛ, tɔɔzei nii ti kɛɛzu, ti la kwɛɛ.» Salaʋusuiti ti ná-seɠeiti gaaɠwɛɛni ʋa ga kpakutoomai.
\p
\v 35 Nuɓusɛi ɠɛni loni, é ɗa wɛlɛ. Kundiɠiiti mu ti ɠɛni ɲɛɛɠulasui ɠɛɛzu, ti ɗa ɠɛ ma: «É zɔiti kizoga, é ɓɔɠɔ ɠizona, ni toɠa ga Kilista, GALA ná-ziimazeɠegi!» 
\v 36 Salaʋusuiti ɓalaa ti ɠɛni ɲɛɛɠulazu su, ti maaɓuɠani ba ga ti dɔɔ ɓodai ve zea. 
\v 37 Ti ɗa ɠɛ ma: «Ni ɗa ga Zuifuiti ta-masagi, ɓɔɠɔ ɠizona!»
\p
\v 38 Sɛʋɛi ɠɛni ɓalaa un maazuʋɛ ga: «Nii ɠa é ga Zuifuiti ta-masagi».
\p
\v 39 Faa ɲɔu ɠɛ nu felegɔi niiti ti ɠɛni saa wului ma, naa ɠilagi ɠɛni poomusu, é ɗa ɠɛ ma: «Ɗa lɛi è ʋa ɠɛ ga Kilista ɓaa? Ɓɔɠɔ ɠizo dɛɛ, ɗa ɓɔɠɔgoi, è gá ɓalaa, gi ɠizo!» 
\v 40 Kɛlɛ bɔɔlai zelii loni ma, é ɠɛ ma: «È la luazu GALA ba, ɗɛi ɗa ɓalaa è niima zii ʋeelala ɠilagi zu? 
\v 41 Dɔnɔi zɔlegɛ, tɔɔzei da naa zɔlɔɔsu, nii soloogai da-ɠɛɛwotiiti ma, kɛlɛ tɔun nɔnɔi, é la faa ɲɔu nɔpɛ kɛɛni.» 
\v 42 Naa ʋoluma é ɠɛni ma: «Yesu, ɠizɛ sù, siɛgi zu è ʋaazu la ɗa-masadai zu.» 
\v 43 Yesu gooɠaaʋoteni, é ɠɛ ma: «Gè bo è ma ga gaamai, ɗa ɠɛ bà za nɔ, GALA ná-taa ʋagɔi zu.»
\s Yesu zaa vai
\r (Matiyo 27:45-56;  //  Maleke 15:33-41;  //  Zan 19:28-30)
\p
\v 44 Folo gaalɔgai ma ziɛgi zu, kpidii ʋɛɛni zooi zu ná pɛ, eyɛsu lɛlɛi zaʋasiɛi ma kpɔkɔ voloi. 
\v 45 Foloi dɔɔni ma, GALA sei ʋɛlɛi wu ɠwɛpele seɠezuɠoozagi ʋalini su fele zaamazuʋɛ. 
\v 46 Yesu kpee wolai looni, é ɠɛ ma: «Ɠɛɛɠɛ, nà zɛ̀nvui ɠalivaazu è ma.»\f + \fr 23:46 \fr*\ft \+xt Guy 31:6\+xt*.\ft*\f* Naama wooiti boga ʋoluma, zii looni.
\p
\v 47 Wɔlɔme zalaʋusu ɠundiɠii fai naati kaai ma, niiti ti ɠɛɛni, é lɛbiyai veeni GALA bɛ, é ɠɛ ma: «Gaamazu, zunui nii ɠɛa ga telebo nu.» 
\v 48 Bɛbɛi niiti ti ʋaani nu ʋaazuʋɛ miná ɠaazu, ti ɠaleni ma ga gaazuɠilii, ti ɗa yiilaʋɛti doɠa. 
\v 49 Yesu ɠaazuɠwɛɛgiti pɛ, ta anzanui niiti ti ɠɛni polu, kaite é zo Galilé yooi zu, naati ti loni ɠoozama, ti ɗa naama vaiti ka, niiti ti ɠɛni ɠɛɛzu.
\s Yesu maaɠulu vai
\r (Matiyo 27:57-61;  //  Maleke 15:42-47;  //  Zan 19:38-42)
\p
\v 50 Zunu ɠila ge ɠɛni tukpɔɠaaleʋe nu wolaiti saama, daaseigi ga Zozɛfe, é ɠɛni ga nu ʋagɔ ta telebo nu, 
\v 51 ná-taazuʋɛ ɠɛni ga Zuifu laai nii daa ga Alimaté, é la ɠɛni yeezeini bɔɔlaiti ta-levei ta ma ɠɛɛwotiiti bu, é ɠɛni GALA ná-masadai maaɓɔunsu kitogi zu. 
\v 52 É liini, é Yesu ma ʋoomai maavali Pilate ma. 
\v 53 É kulani saa wului ma, é maavelevele ga geze zeɠei, é da kaba niinɛi ta zu, nii bɔai fasai ʋa, ʋɛ nu nɔpɛ ge la dɛ laani ná. 
\v 54 Dooɠo foloi ma ɠɛʋele ɓɛtɛ voloi ɠɛni de, dooɠo foloi ɠɛnina tɔɔzeizu.
\p
\v 55 Anzanui niiti ti yɛni Yesu ʋolu, kaite é zo Galilé yooi zu, naati ti ʋilɛni Zozɛfe ʋolu, ti kabai ʋɛtɛ, ta ʋelei Yesu ma ʋoomai laai la su. 
\v 56 Ti ɠaleni ma, ga ti tufa maku nɛɛnɛgi ta gulɔ maku nɛɛnɛgiti kpɛtɛ. Dooɠo foloi ti looɠoni, eɠɛʋelei devei bogai la.
\c 24
\s Yesu wuzeɠe vai,  //  é ɠula saai ya
\r (Matiyo 28:1-10;  //  Maleke 16:1-8;  //  Zan 20:1-10)
\p
\v 1 Dɔɔɠɔi ma volo mɔungi sobuzobui, ti liini kabalaʋɛ ga tufa maku nɛɛnɛgiti, niiti ti ti ɓɛtɛni. 
\v 2 Ti kɔtui ɠilikiligai ɠaani, seɠeai kabai la. 
\v 3 Ti lɔɔni su, kɛlɛ ti la ɠɛni Maliɠii Yesu ma ʋoomai ɠaani su. 
\v 4 Tɛi ti ɠidaaʋilini ga naama vai, zunu felegɔ ɠulani kɛlɛma ti ʋɛ, ti ɠɔba zeɠeiti ti ɠɛni volozu. 
\v 5 Dualuagi maaʋele ma, ti unpilɛni zooi ma. Naati ti ɠɛni ti ma: «Leeni ʋe zɔi é vulua, wo naa ɠaiziɛzu gɔvɛiti saama? 
\v 6 É la mɔ ʋɛ, é wuzeɠea, é ɠula saai ya. À ɠitoo gooi zu, kɛai ma wo ʋa Galilé yooi zu, 
\v 7 é ɠɛni ɠɛɛzu ma: ‹Kɛni ta Nu ná-Doun Zunui lɔ kotoba nuiti zeezu, é ɓadɔ saa wului ma, foloi zaʋasiɛi é wuzeɠe, é ɠula saai ya.› » 
\v 8 Ti-ɠi ge looni naazu Yesu wooiti su.
\p
\v 9 Ti zeɠeni kabalaʋɛ, ti li, ti naa pɛ bo kaladopo puugɔ maazu ɠilagiti ma (11), ta zɔiti pɛ ma. 
\v 10 Niiti ti naama vaiti boni keelaiti ma, ti ɠɛni ga: Magedala nui Mali, ta Zane, naa ʋɛɛ Zake dee Mali ʋa, ta anzanu ɠiligi zɔiti ɓalaa ti ɠɛni ti ʋolu. 
\v 11 Kɛlɛ naama wooiti ti ɠɛni ti ɠaazu eɠɛ kpɔɛ ɲaka, ti la ɠɛni laani anzanui naati gooi la. 
\v 12 [Kɛlɛ Piyɛlɛ wuzeɠeni, é ɓizɛ, é li kabalaʋɛ. É unmaalaagai ma, é la ɠɛni ani ɠili kaani, kɛni seɠe zakpaiti nɔ. Naa ʋolu, é zeɠeni ná, daavɔai ga naama vai, nii é ɠɛɛni.]\f + \fr 24:12 \fr*\ft Wooi niiti ti [ ] kpaku felegɔiti zɔɠɔzu, naati ti la sɛʋɛ wɔlɔmai tanigaa zu.\ft*\f*
\s Yesu ɠula vai kɛlɛma  //  kaladopo felegɔiti bɛ
\r (Maleke 16:12-13)
\p
\v 13 Naama volo ɠilagi nɔ, kaladopo felegɔ ɠɛni liizu taa goi ta zu, ná laa ga Emawuse. Ná maaɠoozani Zeluzalɛme ʋa ga kilo puugɔ maazu felegɔ (12) ɠɛɠala. 
\v 14 Ti ɠɛni yɛpɛzu ga naama vaiti pɛ, niiti ti leʋegai. 
\v 15 Ti ɠɛai ma yɛpɛzu, Yesu ɓɔɠɔgoi maaɓuɠani ti ʋa, ti ɗa li ʋɔɔma. 
\v 16 Kɛlɛ ti ɠaazumaaɓidini ga ti mina kwɛɛ.
\p
\v 17 Yesu ɠɛni ti ma: «Wa-yɛpɛ wooiti ta ga ɓɛgele, wo ti wosu, wo ɗa ziɛ?» Ti loni kpɛ, ti ɠaazuɠiliai. 
\v 18 Ti ɠila ge ɠɛni ná, nii daa ɠɛni ga Kelewopase, naa gooɠaaʋoteni, é ɠɛ ma: «Ɗa ɠila nɔ ɠa è ɲii wosu Zeluzalɛme, è la kwɛɛ, nii kɛai niima voloiti?» 
\v 19 Yesu ɠɛ ma: «Ɓɛgele ɠa ga naa mu?» Ti gooɠaaʋoteni, ti ɠɛ ma: «Nii kɛai é ʋilɛ Nazalɛte nui Yesu ʋa, nii é ɠɛa ga GALA goo wo nu, zɛbɛi ba kɛɛwotiiti ta kpɔɛzuɠulaiti su, GALA ta nuɓusɛiti pɛ gaazu. 
\v 20 Gá-zalaɠa ɠula ɠundiɠiiti ta gá-ɠundiɠiiti ti teʋegɛ ga ti peelala ga ti paa, ti kpadɔ saa wului ma. 
\v 21 Tɔ ɠa gi-ɠi ge ɠɛa ba ga toɠa Izilayɛle unmɔɔ. Kɛlɛ wɛlɛ niima vaiti kɛɛʋɛ ma voloi zaʋasiɛ ɠa ga za. 
\v 22 Gaama ʋe ga, anzanui tanigaa niiti ti gi zaama, ti gi laavɔɔʋɛ. Ti liiʋɛ kabalaʋɛ gosui, 
\v 23 kɛlɛ ti la ma ʋoomai ɠaani. Ti ɠalegɛ ma, ti ɠɛ geezuɠeelaiti kulaʋɛ ti ʋɛ kɛlɛma, naati ti ɠɛ ti ma: ‹Toɠa vulua.› 
\v 24 Gi zaama, nui tanigaa liiʋɛ kabalaʋɛ, ti faiti ka nɔ, ʋelei anzanuiti ti bogai la, kɛlɛ ti la tɔ ɓɔɠɔi ɠaani.»
\p
\v 25 Názu ɠa Yesu ɠɛni la ti ma: «Ee, wa vaa ɠaaɠaazu ɓaaʋɛ! Wo nɛkɛgɛ ti laazu naa la, nii GALA goo wo nuiti ti bogai! 
\v 26 Kilista maa la ɠɛni nɛɛni, é ʋa ɓɔlɔ ɠana, aisa é ʋa lɛ ná-lɛbiyai zu ɓaa?» 
\v 27 Naa ʋoluma, nii kpein GALA Sɛʋɛi bogai, é ʋilɛ tɔ ɓɔɠɔi ʋa, é tɔɔzeini ga naa yɔɠɔzulɛa ga tiye, é tɔɔzei Moize ná-sɛʋɛiti ma, é li GALA goo wo nui zɔiti ta-zɛʋɛiti pɔ.
\p
\v 28 Ti zeeliai ma taa loaʋɛ, ʋɛ ti ɠɛni liizu ná, Yesu kulani eɠɛ a ɠɛ liizu poun. 
\v 29 Kɛlɛ ti vɔɔnɛni ba, ti ɠɛ ma: «Yɛ gi ɠoba, foloi ɠana li, fitili ɠana pɛɛ.» É lɛɛni pɛlɛi wu naazu ga é yɛ ti ɠoba. 
\v 30 Ti ɠɛai ma daamii wosu taɓalii ɠa, é ɓului zeɠeni, naa ʋoluma kpegai ma ga mama fee ƓALA falii wo, é galeɠaleni, é fe ti ya. 
\v 31 Názu ɠa ti-ɠaazuʋɛti ti zeɠeni la ma, ti kwɛɛ, kɛlɛ é ɲɛɛlɛni ti ɠaazu. 
\v 32 Ti ɠɛni ɓɔɠɔ ma: «Koozunɛɛi ɠɛni de ʋɛ, siɛgi zu é ɠɛa GALA sɛʋɛiti zɔɠɔzulɛɛzu la ga deye pelei zu.»
\p
\v 33 Ti wuzeɠeni naama yeeɠɛɠalai nɔ, ti ɠale ma Zeluzalɛme, ti kaladopo puugɔ maazu ɠilagiti (11) ka, ta niiti ti ɠɛni ti ʋa. 
\v 34 Naati ti ɠɛ ti felegɔ ma: «Maliɠii wuzeɠea, é ɠula saai ya ga ɠite, kulaʋɛ kɛlɛma Simon ʋɛ.» 
\v 35 Tiya ɓalaa ti naa zuɠulani, nii é ɠɛɛni pelei zu, ta ʋelei ti kwɛɛni da, siɛgi zu é ɓului ɠaleɠaleni la.
\s Yesu ɓɔɠɔ lɛɛ vai ga  //  kaladopo puugɔ maazu ɠilagiti (11)
\r (Matiyo 28:16-20;  //  Maleke 16:14-18;  //  Zan 20:19-23;  //  Kɛɛwotiiti 1:6-8)
\p
\v 36 Ti yɛni nɔ naama ɓɔɛiti bosu dɛ, eyɛsu Yesu ɓɔɠɔgoi lo ti zaama, é ɠɛ ti ma: «Ziilɛigi ɠɛ wo ʋɛ.» 
\v 37 Dualua golai leʋeni ti zu, ti ɠɛni kaazu ga ti zɛnvui ta ɠa. 
\v 38 Kɛlɛ Yesu ɠɛni ti ma: «Lee ʋe wo yiiɓɔlɔzu? Lee vaa zu inɛinɛgi wo ɠisu? 
\v 39 À wɛlɛ lɛɛ zèei ta kɔ̀ɠɔiti ba, nà ɓɔɠɔɓɔɠɔgi ʋe. À vɔɔɠu bà, wa kwɛɛ, tɔɔzei kɔlɔ ge la zɛnvui ma, kae la su ga kɛ̀ʋelei.»
\p
\v 40 É naama wooiti bogai ma, é zeeiti ta kɔɠɔiti dɛɛni ga tiye. 
\v 41 Tɛi ta ɠoozunɛɛi zu, ti la ɠɛni dɛ laani da, ta ti laavɔai, é ɠɛni ti ma: «Daamiani ka wo ya ʋɛ?» 
\v 42 Ti kale mɔgai ma ɓuɠa ɠila feeni zea. 
\v 43 Ti ɠaazuyɛni ba, é seɠe, é mi.
\p
\v 44 Naa ʋoluma, é ɠɛni ti ma: «Naama vaiti ka gè ɠɛni ti wosu wo ma, ade ɠɛai ma ʋa, ga fai kpein é zɛʋɛni nà-faa zu Moize ná-tɔgi zu, ta GALA goo wo nuiti ta-zɛʋɛiti su, ta GALA Sɛʋɛi ma wuyeiti su, ti laa ɠa zeeli.» 
\v 45 É ti-ɠigiti daalaoni názuʋɛ, nii a kɛ ti GALA sɛʋɛiti gaaɠa. 
\v 46 É ɠɛni ti ma: «Naa ɠa é zɛʋɛni GALA Sɛʋɛi zu ga: Kilista a la ɓɔlɔ, foloi zaʋasiɛi é wuzeɠe, é ɠula saai ya. 
\v 47 Daaseigi zu, nu ziɛ ʋelei maavalibo fai ta kotoi ma zuvaayɛgi ma wooi laa ɠa zeeli ziiti pɛ ma, é tɔɔzei Zeluzalɛme ma. 
\v 48 Wa ga naama vaiti ma zeelei. 
\v 49 Nà ʋaazu naa leʋesu wo ma, nii Kɛ̀ɛ minazeɠeai la. Kɛlɛ kɛni dɛ wo yɛ Zeluzalɛme taazuʋɛ, eyɛsu wo zɛbɛi zɔlɔɔ, é zeɠe geezuʋɛ.»
\s Yesu lɛɛ vai geeɠɔlɔgi zu
\r (Maleke 16:19-20;  //  Kɛɛwotiiti 1:9-11)
\p
\v 50 É loni ti luɠɔ, eyɛsu ti maaɓuɠa Ɓetani ʋa, naa ʋoluma é yeeiti buzeɠeni, é tuya loo ti ʋɛ. 
\v 51 Kɛai ma tuyai loozu ti ʋɛ, é zeɠeni ti ʋa, é lɛ geeɠɔlɔgi zu. 
\v 52 Tiya mu, ti ɓegai ma ga dɛbi, ti ɠaleni ma Zeluzalɛme ga koozunɛ wolai, 
\v 53 siɛnɔpɛ su ti ɠɛni nɔ ɠɔ GALA sei ʋɛlɛi wu, ti ɗa GALA mama.