\id JHN - Toma Bible
\ide UTF-8
\h Zan
\toc1 Woo Niinɛ Ʋagɔi Nii Zan Sɛʋɛni
\toc2 Zan
\toc3 Zan
\mt2 Woo Niinɛ Ʋagɔi
\mt1 Nii Zan Sɛʋɛni
\imt Sɛʋɛi lɔɔzeizuʋɛ ma woo mɔungiti
\ip Zan ná-Woo Niinɛ Ʋagɔi ɠa ga Minazeɠe Niinɛi zu zɛʋɛ naanigɔiti gila, niiti ti Yesu Kilista ná-eteai zu vaiti suɠulazu. Ti ɠilagilagiti pɛ ti-laasei ka ga «Woo Niinɛ Ʋagɔi», ti zɛʋɛʋɛ Yesu ná-saai ʋoluma, ti-zɛʋɛ nuiti ta: Matiyo, Maleke, Luke ta Zan. Zan nɔnɔ ma Woo Niina Ʋagɔi zɛʋɛni tanisu kona ʋuutaaʋuugɔ (90) ɠɛɠala, Kilista zɔlɔɔga ʋoluma. Anɛɛ ni sɛʋɛi la bosu ga Zan ɠa é ga ma nui, kɛlɛ sɛʋɛ ʋelei wola ɠulaʋɛ ga Zan ná-sɛʋɛ saʋagɔiti. Sɛʋɛ ɠɛ nu wɔlɔmai tanigaa ti ɠɛ Zan ɠɛni zeini Efɛze taa wolai zu, naama ziɛgi zu ɠa é ná-sɛʋɛi nii ɠɛa la.
\ip Zan koleʋɛ ga ná-sɛʋɛi ɠɛɛ ungi ɠa ga é ɓɔ nuiti ba ti lada ga Yesu ɠa é ga Kilista, zɛnvu su ƓALAGI ná-doun zunui (\xt 20:31\xt*). Da laana naa la, da zɛnvui zɔlɔɔ ga daaseigi maaʋele. Sɛʋɛi ɠɛɛʋɛ kala nuiti bɛ, ti ga Zuifuiti ta niiti ti la ga Zuifua. Zan ná-Woo Niina Ʋagɔi ɠɛɛ ʋelei ɠa yɛ, ti lago yeeɠaaɠwɛɛʋɛ ta Woo Niina Ʋagɔ saʋagɔi zɔiti. É laaɓakpagɛ Yesu ná-laavɔɔ vaiti ma, é ti ɠɛɛni, kɛlɛ é la wola ɓɔɛni, é ʋa ʋilɛ faalaaliiti ba. Faa ɓiigi tanigaa eɠɛʋelei Yesu ɓatize fai ta tɛgai é zeelini ma teʋebai zu, naati ti la sɛʋɛi nii zu.
\iot Unsosuʋɛ
\io1 1. Zan Woo Niinɛ Ʋagɔi lɔɔzeiʋɛ (\xt 1:1-18\xt*).
\io1 2. Naa ʋoluma, é sɛʋɛi ɠɛɛʋɛ, é lo laavɔɔ vaa mɔinmɔin ba, niiti Yesu ti ɠɛɛni (\xt 1:19—12:50\xt*).
\io1 3. Naa ʋoluma, é faa ɓii mɔinmɔin suɠulaʋɛ, é lo Yesu ná-eteai ʋa, niiti ti Yesu laazeelini saa vai ma ta buzeɠe vai, é ɠula saai ya (\xt 13:1—20:31\xt*).
\io1 4. Zan ná-sɛʋɛi ɠaaɓelagɛ ga Yesu ná-kulakɛlɛmai gila nuiti bɛ, buzeɠea ʋoluma, é ɠula saai ya, ta é ná-sɛʋɛi ɠɛɛ ungi ɓalaa dɛɛ (\xt 21:1-25\xt*).
\c 1
\s Yesu ɠa ga GALA daawooi nii é vulua
\p
\v 1 Tɔɔzeizu mɔunpa Wooi ɠɛni ná. Wooi ɠɛni GALA ba. Wooi ɠɛni ga GALA. 
\v 2 Mɔunpa é ɠɛni GALA ba. 
\v 3 GALA ge anii pɛ kpɛtɛa ga tɔun maaʋele. Nii pɛ kpɛtɛai, naa tanɔpɛ ge la ɓɛtɛni tɔun polu. 
\v 4 É ɠɛni ga zɛnvui ma ungi, naama yɛnvui ɠa é ɠɛni ga nuiti ta-wozakalagi. 
\v 5 Wozakalagi ɠa volozu kpidii zu, tama kpidii la soni.
\p
\v 6 GALA ge zunui ta leʋeni, nii daaseigi ga Zan. 
\v 7 É ʋaani, é ɠɛ ga wozakalagi ná-zeelei, nii a kɛ nuiti pɛ ti ɠidaaleʋe ná-zeele wooi maaʋele ma. 
\v 8 Tɔ ɓɔɠɔi lɛi é ʋa ɠɛni ga wozakalagi, kɛlɛ ná-siɛi ma ungi ɠɛni ga, é ɠɛ ga wozakalagi ná-zeelei. 
\v 9 Naa ɠɛni ga wozakala kitei, nii é ʋaazu eteai zu ga é volo nui pɛ bɛ. 
\v 10 É ɠɛni eteai zu, tɔ ɠa eteai ɓɛtɛai la, kɛlɛ eteai la kwɛɛni. 
\v 11 É ʋaani ná-zooi zu, kɛlɛ ná-nuiti ti la kɛɛni ti ʋa yeezei bu. 
\v 12 Kɛlɛ tanigaa ti yeezeini bu, ti ɠidaaleʋe ma. Tama, é zobogi veeʋɛ naati pɛ bɛ ga ti ɠɛ ga GALA dointi. 
\v 13 Kpusɛi zu zɔlɔɔgi nii é ɠɛɛzu ga kpusɛi yiimai, ɓaa zunui yiima vai, naa laade, kɛlɛ ti zɔlɔɔgɛ GALA ba.
\p
\v 14 Wooi valibogɛ, é ɠɛ ga nuɓusɛi, é zei ade zaama, daavegai ga zaalai ta gaamai. Gi ná-lɛbiyai ɠaani, Doun Zunu ɠila kpegi, nii Kɛɛɠɛ teʋegai, naa ná-lɛbiyai.
\p
\v 15 Ná-zeelei Zan niima wooi woni kɛlɛi zu kpoke, é ɠɛ ma: «Nii ɠa gè vaani ma, siɛgi zu gè ɠɛni la wo ma: ‹Zɔi é ʋaazu nɔ̀un poluma, fizɔgɛ bà, tɔɔzei kaite é ɠɛni etea, názu gè la dɛ zɔlɔɔni.› » 
\v 16 Ade pɛ ade adɔnɔ zɔlɔɔgɛ ná-zaalai ma ɓɛtɛi zu aniiti su. É ná-tuyai ta la ta nɔ maazu, é fe ade ya. 
\v 17 Mazɔlɔɔ ade tɔgi zɔlɔɔgɛ Moize ya, kɛlɛ Yesu Kilista ɠa paai ga zaalai ta gaamai. 
\v 18 Nu nɔpɛ ge la dɛ GALA kaani. Kɛlɛ Doun Zunu ɠila kpegi, nii é ga GALA, ta nii é zeizu Ɠɛɛɠɛ GALA koba, naa ɠa é dɛa ga adeye.
\s Zan ná-zeele wooi
\r (Matiyo 3:1-12;  //  Maleke 1:1-8;  //  Luke 3:1-18)
\p
\v 19 Zan ná-zeele wooi ʋɛtɛ, nii é boni, siɛgi zu Zuifuiti zalaɠa ɠula nuiti ta Levi nuiti teʋeni da, ti zeɠe Zeluzalɛme, ti li gaazaɠasu ga: «Ɓɛ ɠa ga ɗe?» 
\v 20 É gaamai woni, é la ɓɔɠɔ lɔɔɠuni, kɛlɛ é koleni fo, é ɠɛ ti ma: «Nà lɛi gè ʋa ɠɛ ga Kilista.»
\p
\v 21 Ti ɠɛni ma: «Ɓɛ ɠa é ga ɗe mu? Ɗa ɠa è ga Eli?» É ɠɛni ti ma: «Ɓa-o, nà la ga naa.» Ti ɠɛni ma ʋolu: «Ɗa ɠa è ga GALA goo wo nui?» É ɠɛni ti ma: «Ɓa.»
\p
\v 22 Naati ti ɗa ɠɛ ma: «Ɓɛ ɠa mu é ga ɗe? Kɛni gi li, gi gooɠaaʋote gila fe naati zea, ti gi leʋegai. Lee ɠa è bosu, é lo ɗa ɓɔɠɔi ʋa?» 
\v 23 Zan ɠɛni ti ma: «Nà ɠa gè ga: ‹Nui é ɓainsu teʋebai zu, é ɗa ɠɛ ma: À Maliɠii ná-pelei ɓɛtɛ bɛ.›\f + \fr 1:23 \fr*\ft \+xt Eza 40:3\+xt* bogɛ é zoloo Gɛlɛke woo zɛʋɛ wɔlɔmai ma.\ft*\f* GALA goo wo nui Ezayi ɠa é naama wooiti sɛʋɛni.»
\p
\v 24 Tama zɔiti ti liini keelai ma, ti ɠɛni ga Faliziɛinti ta-nuiti. 
\v 25 Naati ti gaazaɠani mɔnɔ, ti ɠɛ ma: «Ni è la ga Kilista, è la ga Eli, è la ga GALA goo wo nui, lee vaa zu mu è ɓatizei wosu?» 
\v 26 Zan ti wooɠaaʋoteni, é ɠɛ ti ma: «Nɔ̀un, nà wo ɓatizesu ga ziɛi. Kɛlɛ nu ɠila ka wo zaama, wo la kwɛɛ. 
\v 27 Toɠa ʋaazu nɔ̀un poluma. Gè la vɔlɔ kula ɠɛɛni su ga gè ʋa ná-saʋala galuiti daavie.»
\p
\v 28 Niima vaiti ti ɠɛni ɠɛɛzu Ɓetani taazuʋɛ, ziɛ wolai Zuludɛn folo ɠulazu ʋelei, ʋɛ Zan ɠɛni ɓatizei wosu ná.
\s GALA ná-baala ziʋoi Yesu
\p
\v 29 Poluma voloi, Zan Yesu ɠaai ma, é ɗa ʋa pɔ pelei, é wooɠulani, é ɠɛ ma: «À wɛlɛ GALA ná-baala ziʋoi ʋa, nii é eteai ná-kotoi ɠulazu ba. 
\v 30 Nii ɠa gè vaani ma, siɛgi zu gè ɠɛni la wo ma: ‹Zɔi é ʋaazu nɔ̀un poluma, fizɔgɛ bà, tɔɔzei kaite é ɠɛni etea, názu gè la dɛ zɔlɔɔni.› 
\v 31 Nà ɓalaa gè la ɠɛa kwɛɛ, kɛlɛ nɔ̀un, pàaʋɛ, gè ɗa ɓatizei wo ziɛi wu, nii a kɛ é lɛɛ ga Izilayɛle nuɓusɛiti.»
\p
\v 32 Zan niima zeele wooi woni, é ɠɛ ma: «Gè Zɛnvui ɠaani, é zeɠe geeɠɔlɔgi zu, é ɗa yei eɠɛ poopogi, é ʋa, é yɛ ba. 
\v 33 Gè la ɠɛni kwɛɛ ga tɔ ɠana, kɛlɛ GALAGI nii é tèʋegai ga gè ɗa ɓatizei wo ga ziɛi, naa ɠɛni mà: ‹Ɗa ʋaazu Zɛnvui ɠaazu, é yei, é zei zunui ta ma, naa ɠa é ʋaazu ɓatizei wosu ga Zɛnvu Ɲadegai.› 
\v 34 Gè naa ʋɛtɛga, gè zeele wooi woga ga tɔ ɠa é ga GALA Doun Zunui.»
\s Yesu ná-kaladopo mɔungiti
\p
\v 35 Poluma zobui Zan ɠɛni mɔnɔ ná ta ná-kaladopo felegɔ. 
\v 36 É Yesu ɠaani, é ɗa leʋe, é ɠɛ ma: «Wɛlɛ GALA ná-baala ziʋoi ʋa.»
\p
\v 37 Kaladopo felegɔiti ti Zan woomɛnini, ti wuzeɠe, ti ʋilɛ Yesu ʋolu. 
\v 38 Yesu latini, é ka ga ti ʋilɛgɛ polu, é ɠɛ ti ma: «Lee ɠa wo pɔ?» Ti ɠɛ ma: «Mini ɠa é ga è-zeizuʋɛ, Laaɓi?» (nii poluʋɛ ga «kalamɔn»).
\p
\v 39 Yesu ɠɛni ti ma: «À ʋa lɛɛ, wa ná ɠa.» Ti ʋilɛni polu, ti li ti seizuʋɛ ʋɛtɛ. Naama ziɛgi ɠɛni ga lɛlɛi naanisiɛi kpɔkɔ voloi. Ti foloi mɔtai ɠɛɛni Yesu ɠoba.
\p
\v 40 Simon Piyɛlɛ kɛɛɠɛloin Andelé ɠɛni ga kaladopoi naa gila, niiti ti Zan woomɛnini, ti ʋilɛ Yesu ʋolu. 
\v 41 É kɛɛɠɛloin Simon ɠaani mɔunpa, é ɠɛ ma: «Gi Mesi ɠaaʋɛ» (nii poluʋɛ ga «Kilista»). 
\v 42 É liini ga naa Yesu ʋɔ bɛ. Yesu pɛtɛni ga pagɔ, é ɠɛ ma: «Ɗa ɠa è ga Zan ná-doun zunui Simon. È-laaseigi ɠa ɠɛɛzu ga Sefase» (nii poluʋɛ ga «Piyɛlɛ»).\f + \fr 1:42 \fr*\fk Piyɛlɛ\fk*\ft : Daaseigi nii poluʋɛ ga «kɔtui».\ft*\f*
\p
\v 43 Poluma voloi Yesu deveni ga é li Galilé yooi zu. É liini, é Filipe ʋɛtɛ, é ɠɛ naa ma: «Ʋilɛ pòlu.» 
\v 44 Filipe ɠɛni ga Ɓɛtesayida nu, Andelé ta Piyɛlɛ ta-laazuʋɛ. 
\v 45 Filipe ɓalaa liini, é Nataniyɛle ʋɛtɛ, é ɠɛ ma: «Gi naama nui ɠaaʋɛ, nii Moize ná-faa woni tɔ sɛʋɛi zu, ta GALA goo wo nuiti ɓalaa ti ná-fai zɛʋɛai. Tɔ ɠa é ga Zozɛfe ná-doun zunui Yesu, Nazalɛte nui.»
\p
\v 46 Nataniyɛle ɠɛni ma: «Ani ʋagɔ ɠa zoo zeɠezu nɛi Nazalɛte?» Filipe ɠɛ ma: «Ʋa, è ka.»
\p
\v 47 Yesu Nataniyɛle ɠaani, é ɗa maaɓuɠa ba, é ɠɛ ma: «Wɛlɛ, Izilayɛle nu ɠiteɠite ka ga zunui tɛi, nii zɛɛ vaa nɔpɛ ge la su.»
\p
\v 48 Nataniyɛle ɠɛni ma: «È kwɛ̀ɛgɛ ɠale?» Yesu gooɠaaʋoteni, é ɠɛ ma: «Filipe la ɠɛa dɛ ʋaani è lolisu, siɛgi zu è ɠɛa zeini la kooleɠoole gului wu, gè è ɠaaʋɛ.» 
\v 49 Nataniyɛle ɠɛni ma: «Kalamɔn, ɗa ga GALA Doun Zunui, ɗa ɠa è ga Izilayɛle masagi!»
\p
\v 50 Yesu gooɠaaʋoteni, é ɠɛ ma: «Tɛi gè ɠɛa è ma, siɛgi zu è ɠɛa zeini la kooleɠoole gului wu, gè è ɠaaʋɛ, naa ɠa é kɛa è laai da? Ɗa ʋaazu faa ɠiligaa ɠaazu mɔnɔ, ti wɔɔlɔai nii ʋa.» 
\v 51 É ɠɛni ma ʋolu: «Gè bo wo ma ga gaamai, wa geeɠɔlɔgi laalaogai ɠa, GALA ná-geezuɠeelaiti ti ɗa lɛ, ti ɗa yei Nu ná-Doun Zunui maazuʋɛ.»
\c 2
\s Yesu ná-laavɔɔ vaa mɔungi
\p
\v 1 Naa ʋoluma folo felegɔ ɠulaai ma su, vulu maazaa ɠoozunɛɛi ta ɠɛni ɠulazu Kana, Galilé yooi zu, Yesu dee ɠɛni ná. 
\v 2 Ti Yesu ɓalaa tolini ta ná-kaladopoiti vulu ɠɛɛzuʋɛ.
\p
\v 3 Siɛgi zu dɔɔi ɓeni la, Yesu dee ɠɛni ma: «Dɔɔ la mɔ ti ya.» 
\v 4 Yesu gooɠaaʋoteni, é ɠɛ ma: «Anzanu, lee ɠa è pòluma? Nà-yeeɠɛɠalai la dɛ zeelini.» 
\v 5 Dee ɠɛni botiɠɛ nuiti ma: «Nii nɔpɛ a bo wo ma, à naa ɠɛ.»
\p
\v 6 Kɔtu liɠi lɔzita ɠɛni ná, nii Zuifuiti ti ɓena ɓɔɠɔ ɲade faiti kɛ ga tiye. Diɠii naati gilagilagi ɲɛ gilagi a la zo ɠɛɛzu ga litɛlɛ ʋuulɔsaʋa (80) ɓaa ungila (100). 
\v 7 Yesu ɠɛni botiɠɛ nuiti ma: «À diɠii niiti daave ga ziɛi.» Naati ti ti laaveni lɛɠɛlɛɠɛ ga ziɛi. 
\v 8 Naa ʋolu é ɠɛ ti ma: «À tago zaɠa, wo lii la ɠɔnɔ gaaɠwɛɛ nui ʋɔ.» Ti liini ga ta ɠɔnɔ gaaɠwɛɛ nui ʋɔ.
\p
\v 9 Ɠɔnɔ gaaɠwɛɛ nui ziɛi ɠɔɠɔni, nii falibogai ga dɔɔi. É la ɠɛni kwɛɛni ʋɛ dɔɔi naa zeɠeai ná, kɛlɛ botiɠɛ nuiti mu, ti ɠɛni seɠezuʋɛ ɠwɛɛ. É anzazinigi lolini, 
\v 10 é ɠɛ ma: «Pɔlɔmazu, nu ɠa ɗa dɔɔ ʋagɔi ese gaaɠwɛ, naa ʋolu siɛgi zu dɔɔi nuɓusɛiti sosu la, ɗa zɔi ɠula niina, nii é la zeelini zɔi zu. Kɛlɛ ɗɔun, è dɔɔ ʋagɔi yɛga ná, eyɛsu niizu zeeli.»
\p
\v 11 Naa ɠa é ɠɛni ga Yesu ná-laavɔɔ vaa mɔunpagi. Nii ɠɛɛni Kana, Galilé yooi zu. Zekana é ná-lɛbiyai ɠulani la kɛlɛma. Ná-kaladopoiti ti laani da.
\p
\v 12 Naa ʋoluma, Yesu yeini Kapɛɛlɛnawume taazuʋɛ ta dee, é ʋɛɛ deɠeiti ta ná-kaladopoiti ba. Ti ku ɠɛɛni ná fele.
\s Yesu pɔdi loo nuiti kpɛɛ vai  //  GALA sei ʋɛlɛi wu
\r (Matiyo 21:12-17;  //  Maleke 11:15-17;  //  Luke 19:45-46)
\p
\v 13 Zuifuiti \w ta-Ʋake|lemma="Pakegi"\w* fɛtii maa ɠɛni ɓuɠazu. Yesu lɛɛni Zeluzalɛme. 
\v 14 É yaaɠoiti pɛtɛni GALA sei ʋɛlɛi ma ɠoizuʋɛ, ti ɗa nikɛiti, baalagiti ta poopogiti pɔdi. Wali valibo nuiti ɓalaa ti ɠɛni ná. 
\v 15 É galuiti seɠeni, é kɛ ga kpakɔi. É ti ɓɛɛni, é ti ɠula GALA sei ʋɛlɛi wu, ta ta-nikɛiti, naa ʋɛɛ ta-ʋaalagiti ba. É wali valibo nuiti ta-waliiti suvazani, é ta-laɓaliiti toka. 
\v 16 É ɠɛ poopo pɔdi nuiti ma: «À niiti kula ʋɛ! À mina Kɛ̀ɛ ná-pɛlɛi ɠɛ ga yaaɠo ʋɛlɛ!» 
\v 17 Ná-kaladopoiti ti-ɠi ge looni su ga sɛʋɛʋɛ ga:
\q «Ee, GALA, ɗa-ʋɛlɛi ma wɔinlai ɠa gàla eɠɛ abui.»\f + \fr 2:17 \fr*\ft \+xt Guy 69:10\+xt*.\ft*\f*
\p
\v 18 Zuifuiti ta-ɠundiɠiiti ti kpɔɛi zeɠeni, ti ɠɛ ma: «Laavɔɔ vai ɓɛgele ɠa è kɛɛzu, è ʋa dɛɛ ga giye ga zobo ka è ya ga è niima vaiti kɛ?» 
\v 19 Yesu ti wooɠaaʋoteni, é ɠɛ ti ma: «À GALA sei ʋɛlɛi nii ɠolo, nɔ̀un nà to ʋolu folo saʋagɔ laawu.»
\p
\v 20 Zuifuiti ta-ɠundiɠiiti ti ɠɛni ma: «GALA sei ʋɛlɛi nii lo fai kɛɛni ga kona ʋuunaani maazu lɔzita (46), é ʋa ɓe, ɗɔun naa ɠa ɗa to ʋolu folo saʋagɔ laawu?» 
\v 21 Tama é ɠɛni ɓɔɛzu é ʋilɛ tɔ ɓɔɠɔi ɓusɛi ʋa, nii é ga GALA sei ʋɛlɛi. 
\v 22 Siɛgi zu é wuzeɠeni, é ɠula saai ya, ná-kaladopoiti ki ge looni su ga é naama wooi woni. Ti laani GALA sɛʋɛiti da, ti la ɓalaa naama wooi la, nii Yesu boni.
\p
\v 23 Siɛgi zu Yesu ɠɛni la Zeluzalɛme \w Pake|lemma="Pakegi"\w* fɛtii zu, nu mɔinmɔin ge ɠidaaleʋeni ma, siɛgi zu ti laavɔɔ vaiti kaani la, é ɗa ti ɠɛ. 
\v 24 Kɛlɛ Yesu la ɠɛni laani ti la, tɔɔzei é ɠɛni ti pɛ kwɛɛ ga gola. 
\v 25 Mazɔlɔɔ kpɛdɛ la ɠɛni ba ga ti nuiti ta-vaa zuɠula ma, tɔɔzei é ɠɛni nui yiimaʋɛ ɠwɛɛ.
\c 3
\s Yesu ta Nikodɛme
\p
\v 1 Zunu ɠila ge ɠɛni ná, daaseigi ga Nikodɛme, é ɠɛni ga Zuifuiti ta-ɠundiɠii ta, naa ʋoluma é ɠɛni Faliziɛinti ta-ɓɔgi zu. 
\v 2 É ʋaani Yesu ʋɔ bɛ ga kpidii, é ɠɛ ma: «Kalamɔn, gi kwɛni ga GALA ka é è leʋegai ga è gi ɠala, tɔɔzei nu nɔpɛ ge la zooga é ʋa laavɔɔ vai niiti kɛ, è ti ɠɛɛzu, ni GALA ge la ma nu ʋa.» 
\v 3 Yesu ɠɛni ma: «Gè bo è ma ga gaamai, ni nui la zɔlɔɔni ʋolu ga niinɛ, é la ɠaazulaa GALA ná-masadai ma.»
\p
\v 4 Nikodɛme ɠɛni ma: «Nui ɠa zoo zɔlɔɔsu ɠale ʋolu ga niinɛ, siɛgi zu pɔlɔzaɠagai la? Tama é la ʋaazu lɔɔzu dee ɠoozu ʋolu, é ʋa zɔlɔɔ kɛlɛ?» 
\v 5 Yesu gooɠaaʋoteni, é ɠɛ ma: «Gè bo è ma ga gaamai, nu la lɔa GALA ná-masadai zu, ni é la zɔlɔɔni ga ziɛi ta Zɛnvu Ɲadegai. 
\v 6 Zɔi sɔlɔɔgai ga kpusɛi maaʋele, naa ɠa ga kpusɛi. Zɔi ma é zɔlɔɔsu ga Zɛnvu Ɲadegai maaʋele, naa ɠa ga zɛnvui. 
\v 7 Naa mina ɠɛ ga kulafiliba è ʋɛ, ga tɛi gè ɠɛa è ma: ‹Kɛni wo zɔlɔɔ ʋolu ga niinɛ.› 
\v 8 Fiilɛi ɠa ɠulazu, ʋɛ ná nɛai bɛ, è ɗa gooi mɛni, kɛlɛ è la seɠezu ɠwɛɛ, è la ɓalaa diizu ɠwɛɛ. Ʋele nɔ ɠana ɓalaa é la ga naama nui nii sɔlɔɔgai ga Zɛnvu Ɲadegai.»
\p
\v 9 Nikodɛme ɠɛni ma: «Naama vai ɠa zoo ɠɛɛzu ɠale?» 
\v 10 Yesu ɠɛ ma: «Ɗa ga kalamɔn wola nii tɔɠɔɠulaai Izilayɛle yooi zu, ɗɔun è la niima vaiti kwɛɛ? 
\v 11 Gè bo è ma ga gaamai, nii gi kwɛni ɠɛzɛɠɛzɛ, naa ɠa gi bosu, nii gi kaai ga ɠaazu, naa ɠa gi ma zeele wooi veezu. Wa ma, wo la pɔ wo ʋa yeezei gá-zeele wooi wu. 
\v 12 Ni nà zooi ma vaiti bona, wo ma wo la laani da, siɛgi zu gè geeɠɔlɔgi zu vaiti bosu la wo ma, wa la naa la ɠale? 
\v 13 Tɔɔzei nu nɔpɛ ge la dɛ lɛɛni geeɠɔlɔgi zu, kɛni Nu ná-Doun Zunui, nii seɠeai ná, é yei. 
\v 14 Moize kaali ʋaaɠulabai ɓɛtɛni ga kɔlu ɓɔigi, é sɛlɛ gului ʋa teʋebai zu. Ʋele nɔ ɠana ɓalaa Nu ná-Doun Zunui ɠa zɛlɛ da, 
\v 15 naa ɠa a kɛ nu nɔpɛ a ɠidaaleʋe ma, ma nu ɠa ɠɔoɠɔ zɛnvui zɔlɔɔ.
\p
\v 16 «Mazɔlɔɔ GALA ge eteai nɛa ʋɛ, eyɛsu é ná-Doun Zunu ɠila kpegi vea, naa ɠa a kɛ nu nɔpɛ a la da, naa undaa mina ʋili, kɛlɛ é ɠɔoɠɔ zɛnvui zɔlɔɔ. 
\v 17 Tɔɔzei GALA ge la ná-Doun Zunui leʋeni eteai zu ga é eteai ʋeelala, kɛlɛ nii a kɛ eteai kizogi zɔlɔɔ ga maaʋele. 
\v 18 Zɔi nɔpɛ é laazu tɔun da, peelalazu nɔpɛ ge la naa ʋa. Kɛlɛ zɔi é la kɛɛni é ʋa la da, naama nui ɓega ga peelalai zɔlɔɔ, tɔɔzei é la laani GALA Doun Zunu ɠila kpegi la. 
\v 19 Nii é ga peelalai naa ɠa ga: Wozakalagi ʋaaʋɛ eteai zu, kɛlɛ kpidii nɛɛʋɛ nuɓusɛiti bɛ, é leʋe wozakalagi ʋa, tɔɔzei ta-ɠɛɛwotiiti ɲɔuʋɛ. 
\v 20 Tɔɔzei wozakalagi wɔinzeɠeʋɛ faa ɲɔu ɠɛ nui ma, é la ɗa ɠɛ pɔ ga é ʋa wozakalagi ɠa, nii a kɛ ná-kɛɛwotiiti ti mina ɠula kɛlɛma. 
\v 21 Kɛlɛ zɔi é ziɛzu ga gaamai, naa ɠa ɗa ʋa wozakalagi ɠa, nii a kɛ ɛsɛ pɛ ge ka kpezekele ga nii pɛ é kɛɛzu, toɠa ti ɠɛɛzu ta-ɠilibalai zu ta GALA.»
\s Zan ta Yesu
\p
\v 22 Naa ʋoluma, Yesu liini Zudé yooi zu ta ná-kaladopoiti, é yeeɠɛɠala ɠɛɛni miná ta naati, é ɗa ɓatizei wo. 
\v 23 Zan ɓalaagi ɠɛni ɓatizei wosu Enɔn, Salime ɠobaʋɛ, mazɔlɔɔ ziɛi wola mɔinni miná. Nu mɔinmɔin ge ɠɛni ʋaazu ná, ti ɓatize fai ma. 
\v 24 Mazɔlɔɔ naama ziɛgi zu, ti la ɠɛni dɛ Zan ʋilini kasoi ɠa.
\p
\v 25 Yeeta Zan ná-kaladopoi tanigaa ti maaɠaali lɔɔzeini ta Zuifui taɠili, é ʋilɛ ɲade fai ma ɠɛɛwotiiti fai ʋa. 
\v 26 Ti liini Zan ʋɔ bɛ, ti ɠɛ ma: «Kalamɔn, zunui nii é ɠɛni è ɠoba Zuludɛn ʋoluʋelei, è ɠɛni zeele wooi wosu bɛ, toɠa ɓalaa ɓatizei wosu, ɛsɛ pɛ ka liizu pɔ bɛ.»
\p
\v 27 Zan ti wooɠaaʋoteni, é ɠɛ ma: «Nu nɔpɛ ge la zooga ani nɔpɛ sɔlɔɔsu, é ɠula naa ʋolu, nii GALA ge feai ma nu ya. 
\v 28 Wa ɓɔɠɔi wa ga naama zeelei ga gè ɠɛa bosu ɠɔ, gè ɠɛ ma: ‹Nà lɛi gè ʋa ɠɛ ga Kilista, kɛlɛ nɔ̀un, tèʋegɛ tuɠɔ.› 
\v 29 Anzazinigi ɠa nɔnɔ ga anzai. Anzazinigi bɔɔlai ɠa ga naa, nii é losu koba, é ɗa woilo gooi ma, anzazinigi wooi mɛnigai ɠa daave ga koozunɛɛi. Naa ɠɛɠala ɠoozunɛɛi ɠa é bɛ̀, tama nà-koozunɛɛi laazeeliʋɛ na, niima ziɛgi zu. 
\v 30 Kɛni tɔun maa iɲɔgi ɗa wɔɔlɔ, nɔ̀un maa iɲɔgi maa ɗa yei.
\p
\v 31 «Zɔi seɠeai geeɠɔlɔgi zu, naa ɠa ti pɛ maazu. Zɔi é ga zooi ma gelei, naa ɠiliʋɛ zooi ʋa, ta zooi ma vaiti ka é ti wosu. Zɔi seɠeai geeɠɔlɔgi zu, [naa ɠa ti pɛ maazu.]\f + \fr 3:31 \fr*\ft Wooi niiti ti [ ] kpaku felegɔiti zɔɠɔzu, naati ti la sɛʋɛ wɔlɔmai tanigaa zu.\ft*\f* 
\v 32 Toɠa naama zeele wooi wosu nii tɔ ɓɔɠɔi é kaai, ta é mɛnigai, tama nu nɔpɛ ge la ná-zeele wooi zeɠezu ga gaama. 
\v 33 Zɔi nɔpɛ a yeezei ná-zeele wooi wu, naama nui ɠa dɛɛzu ga gaamai ɠa GALA ge bosu. 
\v 34 Tɔɔzei GALA ná-nu leʋegai ɠa GALA ɓɔɠɔi laawooiti nɔ wosu, mazɔlɔɔ GALA ge ná-Zɛnvui veeʋɛ zea, é la yeewu nɔpɛ zɛni. 
\v 35 Ɠɛɛɠɛi ná-Doun Zunui nɛɛʋɛ ʋɛ, é anii pɛ dɔ naa ná-zobogi wu. 
\v 36 Zɔi nɔpɛ a la Doun Zunui la, ɠɔoɠɔ zɛnvui ɠa naa ya. Kɛlɛ zɔi é la kɛɛni é ʋa la da, zɛnvui la naa ya, kɛlɛ GALA ná-ziiɠaawanai ɠa yɛ ma nui ma.»
\c 4
\s Yesu ɓɔɠɔ lɛɛ vai ga Samali nuiti
\p
\v 1 Maliɠii suɠwɛɛni ga Faliziɛinti ti mɛnini ga Yesu ɠa kaladopo mɔinmɔin sɔlɔɔsu, ta toɠa ɓatizei wosu é leʋe Zan ʋa. 
\v 2 (Tama gaamazu Yesu ɓɔɠɔi mu ge la ɠɛni ɓatize wosu, kɛlɛ ná-kaladopoiti ka ti ɠɛni naa ɠɛɛzu.) 
\v 3 É zeɠeni Zudé yooi zu, é ɠale ma Galilé yooi zu.
\p
\v 4 Tama kɛni nɔ a la leʋe ga Samali ʋele. 
\v 5 É zeelini Samali laa wolai gila su, nii daaseigi ɠɛni ga Sikaal, ná maa la ɠɛni ɠoozani zou ɓuɠai ʋa, nii Zakɔɓe feeni ná-doun zunui Zozɛfe ʋɛ. 
\v 6 Miná ɠa Zakɔɓe ná-ziɛyeɠei ɠɛni ná. Tɛi Yesu ɓɔlɔni ga siɛi, é zeini ziɛyeɠei laaʋɛ, folo gaalɔgai ɠɛni de kpekpe.
\p
\v 7 Samali anzanui gila ge ʋaani ziɛ zaɠazuʋɛ. Yesu ɠɛ ma: «Soma kae è kɔ̀ ziɛi zu, gè ɓɔɔle.» 
\v 8 (Ná-kaladopoiti ti liini taazuʋɛ ga ti ɠɔnɔ geya.)
\p
\v 9 Samali anzanui ɠɛni ma: «Ɗa ga Zuifui, lee vaa zu è kpɔɔle ɗɛi valizu mà, nɛ̀i gè ga Samali nu?» (Tɔɔzei Zuifuiti ti ɠɛni Samali nuiti maalaasu fai pɛ su.)
\p
\v 10 Yesu ɠɛni ma: «Ni è ɠɛni vebɛanii ɠwɛɛ, nii GALA ge pɔ é fe è ʋɛ, ta nui nii é ɠɛɛzu è ma: ‹Kɔ̀ kpɔɔle ɗɛi zu,› ɗɔun mu ka è ɠɛa kpɔɔle ɗɛi valizu ma, tama a la zɛnvu su ɗɛi ve è ya.»
\p
\v 11 Anzanui ɠɛni ma: «Maliɠii, ziɛ zaɠa ɲaka la è ya, naa ʋoluma ziɛyeɠei zuɠoozaʋɛ, mini ɠa è ɗa zɛnvu su ɗɛi naa zeɠezu ná? 
\v 12 Ade-mɛmɛwola Zakɔɓe nii é ziɛyeɠei nii vea de ya, tɔ ɓɔɠɔi é ma ɗɛi ta ɓɔleni, ta ná-doun zunuiti, naa ʋɛɛ ná-togani ɓulugiti ba. Ɗa ɠisiɛzu ga è ɓaɠoʋɛ ba ɓaa?»
\p
\v 13 Yesu gooɠaaʋoteni, é ɠɛ ma: «Zɔi nɔpɛ é ɓɔɔlezu ga ziɛyeɠei nii zu ɗɛi, kpɔɔle wɔin ɠa ma nu zo ʋolu. 
\v 14 Kɛlɛ zɔi a ɓɔɔlena ga ziɛi nii gè feezu zea, kpɔɔle wɔin la mɔ soga pɛ. Ziɛi nii nà fe zea, naa ɠa ɠɛ koozu ga ziɛungi, ma ɗɛi ɠa yɛ ɠulazu, é ɠɛ bɛ ga ɠɔoɠɔ zɛnvui.»
\p
\v 15 Anzanui ɠɛ ma: «Kalamɔn, ziɛi naa ve zèa, nii a kɛ kpɔɔle wɔin mina mɔ sò, naa ʋolu gè mina mɔ ʋa ʋɛ ziɛ zaɠazu.»
\p
\v 16 Yesu ɠɛni ma: «Li, è bo è-zinigi ma, wo ʋa ʋɛ.» 
\v 17 Anzanui gooɠaaʋoteni, é ɠɛ ma: «Gè la zini bɛ.» Yesu ɠɛni ma: «Gaama ɠa è ya ga è ɠɛ ma: ‹Gè la zini bɛ.› 
\v 18 Tɔɔzei è zeiɗa zini bɛ ná zeizu ɠɛ lɔɔlu, tɔ ɠa é ba zunui nii è zea niizu, è-zini ge la ga naa, naa maaʋele ma, è gaama wogɛ.»
\p
\v 19 Anzanui Yesu wooɠaaʋoteni, é ɠɛ ma: «Kalamɔn, nà kaazu ga ɗa ga GALA goo wo nu. 
\v 20 Gi-mɛmɛwolani ti ɠɛni GALA dɛbizu gizei nii ma, wɔun wo ɠɛ kɛni Zeluzalɛme nɔ ɠa nu maanɛai è GALA dɛbi ná.»
\p
\v 21 Yesu ɠɛni ma: «La nɔ̀un da, yeeɠɛɠalai ta ɠa ʋaazu, wo la mɔ Kɛɛ lɛbia niima ɠizei ma ɓaa Zeluzalɛme. 
\v 22 Wɔun nii wo dɛbizu, wo la kwɛɛ, kɛlɛ gɔun nii gi dɛbizu, gi kwɛni, tɔɔzei Zuifui nuɓusɛiti gi ʋɔ bɛ ɠa kizo fai zɔlɔɔsu ná. 
\v 23 Kɛlɛ yeeɠɛɠalai ta ɠa ʋaazu, tɔun paaʋɛ na vɔlɔ naama ziɛgi zu, lɛbiya ve nu ɠiteɠitegiti ta lɛbiyai ve Kɛɛ ʋɛ ga zɛnvui ta gaamai maaʋele, tɔɔzei naa ɠɛɠala lɛbiya ve nuiti ka Kɛɛ ti ɠaiziɛzu. 
\v 24 GALA ka ga zɛnvui. Naa ɠa é ba, zɔiti nɔpɛ ti dɛbizu, kɛni ti dɛbi ga Zɛnvui ta gaamai maaʋele.»
\p
\v 25 Anzanui ɠɛ ma: «Gè kwɛni ga Mesi ɠa ʋaazu, nii é ga Kilista. A ʋaana, toɠa fai pɛ zɔɠɔzulɛ ga giye.» 
\v 26 Yesu ɠɛ ma: «Naa ɠa é ga ze, nɛ̀i gè ɓɔɛzu è ʋɔ.»
\p
\v 27 Naama yeeɠɛɠalai zu, Yesu ná-kaladopoiti ti ʋaani. Ti wola laavɔɔni ga ti naa ɠa, ti ɗa yɛpɛ ta anzanui. Kɛlɛ tanɔpɛ ge la ɠɛni gaazaɠani ga: «Lee ɠa è pɔ?» ɓaa «Lee vaa zu è ɓɔɛzu pɔ?»
\p
\v 28 Anzanui ná-ziɛ ɲakai yɛni ná, é lɛ taazuʋɛ, é ɠɛ nuiti ma: 
\v 29 «À ʋa, wo zunui ta ʋɛtɛ, nii é naa pɛ suɠula mà, nii pɛ gè kɛa. Nii lɛi é ʋa ɠɛ ga Kilista ɓaa?» 
\v 30 Nuɓusɛiti ti ɠulani taai ʋa, ti li Yesu ʋɔ bɛ.
\p
\v 31 Naama ziɛgi zu ná-kaladopoiti ti ɓɔini da, ti ɗa ɠɛ ma: «Kalamɔn, daamii wo.» 
\v 32 Kɛlɛ é ɠɛni ti ma: «Daamiani ka zèa ga gè mii, nii wo la kwɛɛ.» 
\v 33 Kaladopoiti ti ɠɛni ɓɔɠɔ ɠaazaɠasu, ti ɗa ɠɛ ma: «Nu ɠili ge ʋa ɠɛ ʋaani ga daamiani pɔ mu ɓaa?»
\p
\v 34 Yesu ɠɛni ti ma: «Kɔ̀nɔgi ɠa ga gè tèʋe nui yiimai ɠɛ, ta gè ná-botii laazeeli, nii é feai zèa. 
\v 35 Kɛbɛ wa ɠɛɛzu ma: ‹É yɛga ga alu naanigɔ, molo leʋei zeeli,› kɛlɛ? Nɔ̀un nà bosu wo ma ga: À ɠaazuwuzeɠe, wo kpalagiti ka, moloiti mɔɔʋɛ na, ti ɠɛʋele ɓɛtɛai teʋe vai ma. 
\v 36 Zɔi é moloi leʋezu, naa ɠana zalai zɔlɔɔsu, é ɗa molo ɠaeiti gaalɛ ba ɠɔoɠɔ zɛnvui ma vaa zu, naa ɠa a kɛ molo vaza nui ta teʋe nui ti pɛ ti ɠoozunɛ ʋɔɔma. 
\v 37 Naazu faalaalii nii ɠɛa ga gaama: ‹Ta ɠa fazasu, taɠili ge ɗa teʋe.› 
\v 38 Gè wo leʋegɛ moloi leʋezu nii wo la bolini, nii nu ɠiligaa ti boliai, ta-wotii zu ɠulanumai ɠa wo teʋeai.»
\p
\v 39 Samali nui ma mɔinmɔin ge laani Yesu la tɔɔzei naa ʋa, nii anzanui boni ti ma ga: «É naama vaiti pɛ boga mà, nii gè kɛa.» 
\v 40 Siɛgi zu Samali nuiti ti ʋaani la Yesu ʋɔ bɛ, ti maanɛɛnɛni ga é yɛ ti ɠoba. Yesu yɛni ná folo felegɔ laawu. 
\v 41 Ti wola mɔinni mɔnɔ ti ɠidaaleʋe ma, tɔɔzei daawooi ʋa. 
\v 42 Ti ɠɛni ɠɛɛzu anzanui ma: «Gi ɠidaaleʋea ma, kɛlɛ naa la mɔ ga nii è bogai gi ma, kɛlɛ giya ɓɔɠɔi gi goomɛniga, gi kwɛni niina ga tɔ ɠa é ga eteai Ɠizo Nu ɠitei.»
\s Laavɔɔ vai velesiɛi Galilé
\p
\v 43 Naama volo felegɔi leʋegai ma, Yesu zeɠeni ná, é li Galilé yooi zu. 
\v 44 Tɔɔzei tɔ ɓɔɠɔ é ɠɛni ma: «Unfema nɔpɛ ge la ɗa ga ve GALA goo wo nu ʋɛ kpɔɠɔ yooi zu.» 
\v 45 Siɛgi zu é zeelini la Galilé yooi zu, Galilé nuiti ti yeezeini bu ga koozunɛɛi. Mazɔlɔɔ nii pɛ é kɛɛni Zeluzalɛme, Pake fɛti zu, ti naati kaani, tɔɔzei tiya ɓalaa ti lɛɛni fɛti zu.
\p
\v 46 Yesu ɠaleni ma Kana, Galilé yooi zu, ʋɛ é ziɛi valiboni ná ga dɔɔi. Tama masagi ná-botiɠɛ nu wolai gila ge ɠɛni Kapɛɛlɛnawume, nii ná-doun zunui ɠɛni zeeɓɛzu. 
\v 47 Siɛgi zu é mɛnini la ga Yesu ɠalega ma Galilé yooi zu, é zeɠe Zudé yooi zu, é liini Yesu ʋɔ bɛ, é maanɛɛnɛ ga naa li, é ná-doun zunui ɠɛdɛ, nii é ɠɛnina zaazu.
\p
\v 48 Yesu ɠɛni ma: «Ni wo la laavɔɔ vaiti ta maaɓɛlɛ vaiti pɛtɛni, wo la ɠidaaleʋea.» 
\v 49 Masagi ná-botiɠɛ nu wolai ɠɛni ma: «Màliɠii, yei fala, dòun zunui mina ʋa zaazu.» 
\v 50 Yesu ɠɛni ma: «Li, è-loun zunui ɠa vulua.» Zunui naa laani Yesu wooi la, é ɠale ma, é li.
\p
\v 51 Tɛi é ɠɛni galema ʋelei zu, ná-botiɠɛ nuiti ti ʋaani daaɠomisu, ti ɠɛ ma: «È-loin ɠa vulua.» 
\v 52 É ti ɠaazaɠani ga yeeɠɛɠala ɓɛgele ɠa é tɔɔzeini la ga tago ɗa zoloo. Ti gooɠaaʋoteni, ti ɠɛ ma: «Wogi, folo dɛkpɛgai, kɔlɔkpadimai zeɠeni ba.» 
\v 53 Doun kɛɛɠɛi kwɛɛni ga naama ziɛgi zu ɠa Yesu ɠɛni la ma: «È-loun zunui ɠa vulua.» É zo názu ma, tɔ ɓɔɠɔi naa ʋɛɛ ná-pɛlɛyeɠei ʋa, ti pɛ ti ɠidaaleʋeni. 
\v 54 Laavɔɔ vai velesiɛi ɠana Yesu kɛɛni Galilé, seɠeai ma Zudé.
\c 5
\s Mɛɠɛlɛ nui ʋalo vai Zeluzalɛme
\p
\v 1 Ku ɠɛai ma fele, Yesu ɠaleni ma ʋolu Zeluzalɛme, Zuifuiti ta-vɛtii ta zu. 
\v 2 Tama Zeluzalɛme miná, Baala Siɠidaʋɛ ɠobaʋɛ, kpoi gila ge ɠɛni ná, daaseigi ga Ɓɛtezata, Eɓulu wooi zu. Kota lɔɔlugɔ ɠɛni kpoigi naa ɠoba. 
\v 3 Seeɓɛ nu mɔinmɔingiti ti ɓena laa kotai niiti bu: gaazuɠole nuiti, mɛɠɛlɛ nuiti, ta kɔlɔsama nuiti. [Ti ɓena ziɛi ɲiikpi fai maaɓɔun. 
\v 4 Tɔɔzei geezuɠeelai gila ge ɠɛni yeizu yeeɠɛɠalai tanigaa zu, é ɗa ziɛi ɲiikpi. Zɔi nɔpɛ a la yeina ziɛ ɲiikpigai wu mɔunpa, seeɓɛi ma zii nɔpɛ a la ɠɛna ma nu ʋa, é ɓena ʋalo.]\f + \fr 5:3-4 \fr*\ft Wooi niiti ti [ ] kpaku felegɔiti zɔɠɔzu, naati ti la sɛʋɛ wɔlɔmai tanigaa zu.\ft*\f*
\p
\v 5 Zunu ɠila ge ɠɛni miná, nii é kɛɛni seeɓɛi zu ga kona ʋuusaʋagɔ maazu lɔsaʋa (38). 
\v 6 Yesu kaani laani ná. É kwɛɛgai ma ga naa lɛbiga seeɓɛi zu, é gaazaɠani, é ɠɛ ma: «Ɗa pɔ è ʋalo?»
\p
\v 7 Seeɓɛ nui gooɠaaʋoteni, é ɠɛ ma: «Màliɠii, siɛgi zu ziɛi ɲiikpisu da, nu la bɛ̀, nii a pìli bu. Siɛgi zu gè ɠɛɛzu la, gè li ná, taɠili ka yeizu bu tùɠɔ.»
\p
\v 8 Yesu ɠɛni ma: «Wuzeɠe, è ɗa-zaɓai zeɠe, è ziɛ.» 
\v 9 Gaamago nɔ, zunui naa ɠɛdɛni, é ná-saɓai zeɠe, é tɔɔzei ga é ɗa ziɛ.
\p Naama vai ɠɛɛni ga dooɠo foloi ta. 
\v 10 Zuifuiti ta-ɠundiɠiiti ti ɠɛni zunui ma, nii kɛdɛga ɠɛni de nɔ feya: «Za ɠa ga dooɠo foloi, tɔgi la vaani bu ga è ʋa ɗa-ʋetei zeɠe.»
\p
\v 11 Zunui naa ti wooɠaaʋoteni, é ɠɛ ti ma: «Zunui nii é bàloai, naa ɠa kɛai mà: ‹Ɗa-zaɓai zeɠe, è ziɛ.› » 
\v 12 Ti ɠɛni ma: «Ɓɛ ɠa kɛai è ma: ‹Ɗa-ʋetei zeɠe, è ziɛ›?» 
\v 13 Kɛlɛ zunui nii é ʋaloni, naa la ɠɛni kwɛɛni, tɔɔzei Yesu ɲɛɛlɛni bɛbɛi zaama, nii é ɠɛni ná.
\p
\v 14 Naa ʋoluma Yesu kaani yeeta GALA sei ʋɛlɛi wu, é ɠɛ ma: «Ɗa ɠana, è ʋaloai, mina mɔ koto ɠɛ, naa ɠa a kɛ faa mina zeeli è ma, nii gola a ɲɔu.» 
\v 15 Zunui naa liini, é bo Zuifuiti ta-ɠundiɠiiti ma ga Yesu ɠa é baloni.
\s Ɠɛɛɠɛ GALA ta Doun Zunui
\p
\v 16 Naa ɠa é kɛɛni, Zuifuiti ta-ɠundiɠiiti ti ɠɛni Yesu wɔinzeɠezu, tɔɔzei é ɠɛni naama vaiti kɛɛzu ga dooɠo foloi. 
\v 17 Kɛlɛ Yesu ti wooɠaaʋoteni, é ɠɛ ti ma: «Zaaɠaza Kɛ̀ɛ ɠa botii ɠɛɛzu, nà ɓalaa, nà botii ʋa, gè ɗa kɛ.» 
\v 18 Naama wooi maaʋele ma Zuifuiti ta-ɠundiɠiiti ti wola zɛbɛzeɠeni ga ti Yesu ʋa, tɔɔzei é ɠɛni dooɠo foloi ma lɔgi ɠoloɠolosu, naa ʋoluma é ɠɛni ɠɛɛzu GALA ka ga Kɛɛɠɛ ɠitei, é ɗa ɓɔɠɔ ɠɛ ga GALA kɛʋele.
\s GALA Doun Zunui ná-zobogi
\p
\v 19 Yesu ti wooɠaaʋoteni, é ɠɛ ti ma: «Gè bo wo ma ga gaamai, Doun Zunui la ɗa ga faa nɔpɛ kɛ ɓɔɠɔ ʋɛ, kɛni nii nɔ é Ɠɛɛɠɛ GALA kaazu, é ɗa kɛ. Tama nii kpein Ɠɛɛɠɛ GALA ge kɛɛzu, Doun Zunui ɠa naa ɠɛɛzu ɓalaa. 
\v 20 Tɔɔzei Ɠɛɛɠɛ GALA ge Doun Zunui nɛɛʋɛ ʋɛ, ta nii pɛ é kɛɛzu, toɠa naa lɛɛzu ga Doun Zunui. Toɠa zobogi ve zea, ga é faa ɓaaza golai taɠiligaa ɠɛ, niiti ti leʋegai niiti ba, wo ti ɠaai, naa ɠa a kɛ wo laavɔ. 
\v 21 Tɔɔzei ʋelei Ɠɛɛɠɛ GALA ge gɔvɛiti buzeɠezu la, é ti ɠula saai ya, é zɛnvui ve ti ya, zenɔ ɠana Doun Zunui ɓalaa ɠa zɛnvui veezu naama nui ya, nii é pɔ é fe bɛ. 
\v 22 É ɓudɛ naa maazu, Ɠɛɛɠɛ GALA tɛi a ɗa nuiti ta-lukpɔi ɠaaleʋe, kɛlɛ é tukpɔɠaaleʋe vai pɛ zɛgɛ Doun Zunui ya, 
\v 23 naa ɠa a kɛ nuiti pɛ ti unfemai ve Doun Zunui ya, ga Ɠɛɛɠɛ GALA kɛʋele. Zɔi é la unfema veeni Doun Zunui ʋɛ, naama nui la unfema veezu Ɠɛɛɠɛ GALA bɛ, nii é tɔun teʋegai. 
\v 24 Gè bo wo ma ga gaamai, zɔi nɔpɛ a woilo gòo ma, é ɠidaaleʋe naa ma, nii é tèʋegai, ɠɔoɠɔ zɛnvui ɠa naama nui ya, tukpɔɠaaleʋe la mɔ maala, kɛlɛ kulaʋɛ niina saai ya, é ʋa zɛnvui ʋɔ.
\p
\v 25 «Gè bo wo ma ga gaamai, yeeɠɛɠalai ɠa ʋaazu, tɔun vɔlɔ é zeelia, siɛgi zu zɔiti ti zaai, ti ʋaazu GALA Doun Zunui wooi mɛnisu da, tama zɔiti pɛ ta gooi mɛni, naati ta zɛnvui wo. 
\v 26 Tɔɔzei Ɠɛɛɠɛ GALA ɠa ga zɛnvui ma ungi, é zobogi veeʋɛ Doun Zunui ɓalaa ya ga é ɠɛ ga zɛnvui ma ungi. 
\v 27 Tɛi é ga Nu ná-Doun Zunui, GALA ge zobogi veeʋɛ zea ga é ɠɛ ga tukpɔɠaaleʋe nui. 
\v 28 Wo laa mina vɔ, yeeɠɛɠalai ɠa ʋaazu, zɔiti pɛ ti kabaiti su, ta Nu ná-Doun Zunui wooi mɛni. 
\v 29 Naazu ti ɠula kabaiti su. Zɔiti ti faa ʋagɔi ɠɛai, naati ta wuzeɠe, ti ɠula saai ya, zɛnvui wo fai ma. Niiti ti faa ɲɔi ɠɛai, naati ta wuzeɠe, ti ɠula saai ya, ta-lukpɔɠaaleʋe vai ma. 
\v 30 Nɔ̀un gè la zooga faa nɔpɛ kɛɛzu ga ɓɔɠɔ zobogi. Nà tukpɔɠaaleʋezu eɠɛʋelei Ɠɛɛɠɛ GALA ge dɛɛzu la ga ze. Tama nà-tukpɔɠaaleʋei zɔlegɛ, tɔɔzei nɔ̀un ziima vai lɛi gè ʋa ɠɛ kɛɛzu, kɛlɛ zɔi é tèʋegai, naa yiimai ɠa gè kɛɛzu.»
\s GALA Doun Zunui ná-zeeleiti
\p
\v 31 «Ni nà ɓɔɠɔ nɔ ɠa gè zeele wooi wosu nà ɓɔɠɔ nà-faa zu, nà-zeele wooi la ɠɛni ɠɛa ga gaama. 
\v 32 Kɛlɛ zeele ɠili ka zèa, tama gè kwɛni ga ná-zeele wooi ɠa ga gaama.
\p
\v 33 «Wɔun, wo faa wuuɠaiziɛ ɠeelaiti teʋeni Zan ma, tama é zeele wooi woni gaamai ʋɛ. 
\v 34 Nɔ̀un kpɛdɛ la ba ga nu zeele woo wo bɛ̀, kɛlɛ nà nii wosu, nii a kɛ wo ɠizo. 
\v 35 Gaamazu Zan ɠɛni ga fitinai abui sosu ba, nii ma wozakalagi ɠɛni volozu. Wɔun, é nɛɛni wo ʋɛ ga wo ɠoozunɛ yeeɠɛɠala go laawu ná-wozakalagi ɠa.
\p
\v 36 «Nɔ̀un, zeele woo ɠa zèa nii bɔɔlɔai é leʋe Zan nɔnɔi ʋa. Kɛɛwotii niiti Ɠɛɛɠɛ GALA ti veai zèa ga gè kɛ, naati ka ti dɛɛzu kpezekele ga Ɠɛɛɠɛ GALA ɠa é tèʋegai. 
\v 37 É ɓudɛ naa maazu, Ɠɛɛɠɛ GALA ɓɔɠɔi é tèʋegai, naa ɠa zeele wooi wosu bɛ̀. Kɛlɛ kaipa wo la dɛ gooi mɛnini, wo la dɛ ɓalaa gaazuʋɛ ɠaani. 
\v 38 Daawooi la yɛni wo ɠisu, tɔɔzei wo la ɠidaaleʋeni naama nui ma, nii é teʋegai. 
\v 39 Wa ɠaaɓaazu kele, wo ɗa GALA sɛʋɛiti kala, tɔɔzei wo laaʋɛ da ga wa ɠɔoɠɔ zɛnvui zɔlɔɔ naati saɓui zu. Tama naati mu ka ti zeele wooi wosu nɔ̀un bɛ. 
\v 40 Kɛlɛ wo la ʋaazu pɔ̀, wo ʋa zɛnvui zɔlɔɔ.
\p
\v 41 «Gè la ɓɛdɛni ga nuiti ti lɛbiya ve bɛ̀. 
\v 42 Kɛlɛ faa ɠila ka gè kaazu, naa ɠa ga nɛɛbɛ nɔpɛ ge la wo-yiimaʋɛti GALA bɛ. 
\v 43 Nɔ̀un, pàaʋɛ Ɠɛɛɠɛ GALA laaseigi zu, wo la kɛɛzu, wo ʋa yeezei bù. Kɛlɛ ni nu ɠili ka ʋaana ɓɔɠɔ laasei su, wa yeezei naa wu. 
\v 44 Tɔun vɔlɔ, wa la zoo ɠidaaleʋezu ɠale, wɔigiti wo lɛbiyai ɠaiziɛzu ɓɔɠɔ ya wo ɠilagilagiti, wo la lɛbiyai ɠaiziɛzu, nii é zeɠezu GALA pɔ bɛ nɔ?
\p
\v 45 «À mina vɔlɔ ɠisiɛ ga nà ɠa gè ʋaazu wo ʋeelalazu Kɛ̀ɛ ɠakala. Moize ɠa é ʋaazu wo ʋeelalazu, Moizei nii wo ɠitogai ba. 
\v 46 Mazɔlɔɔ ni wo laani Moize la ga ɠite, wa la la nà ɓalaagi la, tɔɔzei nà ɠa é nà-faa wogai ná-sɛʋɛiti su. 
\v 47 Kɛlɛ ni wo la ɠidaaleʋeni naama zɛʋɛiti su wooiti ma, wa zoo ɠale ɠidaaleʋezu nɔ̀un gooiti ma?»
\c 6
\s Yesu zunu waadɔɔlugɔi (5.000) ɠɔnɔkula vai
\r (Matiyo 14:13-21;  //  Maleke 6:30-44;  //  Luke 9:10-17)
\p
\v 1 Naa ʋoluma Yesu latini ga Galilé ɗɛ wolai ʋoluʋelei, nii daaseigi ɓalaa ga Tiɓeliyade ɗɛ wolai. 
\v 2 Bɛbɛ wolai ʋilɛni polu, tɔɔzei ti kaani, é ɗa seeɓɛ nuiti balo ga laavɔɔ vai. 
\v 3 Naa ɠa é kɛɛni, Yesu lɛɛni gizei ma ta ná-kaladopoiti, ti zei ná. 
\v 4 \w Pake|lemma="Pakegi"\w* fɛtii maaɓuɠani niina, Zuifuiti ta-vɛtii.
\p
\v 5 Yesu ɠaazuwuzeɠeni, é bɛbɛ wolai ɠa, é ɗa ʋa tɔun pɔ. É Filipe ɠaazaɠani, é ɠɛ ma: «Mini ɠa ada ɠɔnɔ geya ná, é kula ɠɛ niima nuiti pɛ ba?» 
\v 6 É naama ɠaazaɠagi woni nɔ, nii a kɛ é Filipe zuɠɔɠɔ, tɔɔzei é ɠɛni kwɛɛni nii tɔ ɓɔɠɔi é ʋaazu kɛɛzu. 
\v 7 Filipe gooɠaaʋoteni, é ɠɛ ma: «Anɛɛ ni wali ɠae unfelegɔ (200) ɠa é ade ya, ade la ɓena ani mɔinmɔin geya nii a kɛ nu ɠilagilagi tago fɔɛn sɔlɔɔ.»
\p
\v 8 Kaladopoi taɠili ge ɠɛni ná, daa ga Andelé, Simon Piyɛlɛ kɛɛɠɛloin. Naa ɠɛni ma: 
\v 9 «Zunu loungo ɠila ka ʋɛ, nii wɔɔleze ɓulu lɔɔlugɔ zea, ta kale felegɔ, kɛlɛ lee ɠa naa ɠa paa bɛbɛ wolai nii ma?»
\p
\v 10 Yesu ɠɛni ti ma: «À nuiti sei.» Tufai wola mɔinni náʋɛ. Nui niiti ti zeini, ti-liegɔi a la ɠɛ ga zunu waadɔɔlugɔ (5.000) ɠɛɠala. 
\v 11 Yesu ɓuluiti seɠeni naazu, é mamagi ve GALA bɛ, naa ʋoluma é fe ti ya ga ti gaaɠwɛ nuiti ba, ti ɠɛni zeini. Ʋele nɔ ɠana ɓalaa é kɛɛni la ga kaleiti. Ti pɛ ti sɔlɔɔni, eɠɛʋelei ti ɠɛni pɔ la. 
\v 12 Siɛgi zu bɛbɛi daamii woni la, ti yiɠo, Yesu ɠɛni ná-kaladopoiti ma: «À ma ɓulukpulugiti gaalɛ ba, naa ɠa a kɛ ta mina loo ya.» 
\v 13 Ti ɓulu ɓulukpulugiti gaalɛɛni ba, nii é yɛni ɓulu lɔɔlugɔi ʋolu daamii ʋoluma, é ɠɛ ga kpɔlɔ puugɔ maazu felegɔ (12).
\p
\v 14 Siɛgi zu naama nuiti ti laavɔɔ vai naa ɠaani la, nii Yesu kɛɛni, ti ɠɛni ɠɛɛzu ma: «Gaamazu, zunui nii ɠa ga GALA goo wo nui, nii maanɛai é ʋa eteai zu.» 
\v 15 Tɛi Yesu kwɛɛni ga ta ʋaazu seɠezu ga maaɓaai, ti kɛ ga masagi, é ɠulani ti zaama, tɔ ɠila kpe é ɠale ma ʋolu gizei ma.
\s Yesu ziɛ vai ziɛi ɠa
\r (Matiyo 14:22-33;  //  Maleke 6:45-52)
\p
\v 16 Kpɔkɔi, ná-kaladopoiti ti yeini ziɛ wolai laaʋɛ. 
\v 17 Ti lɛɛni kein gila su, ti ɗa li ziɛ ʋoluʋɛ Kapɛɛlɛnawume. Kpidii ʋɛɛni niina, tama Yesu la ɠɛni dɛ ʋaani ti ʋɔ pelei. 
\v 18 Fiilɛ wolai lokoleʋeni, ziɛi ɗa ɲiikpi ga fiilɛi ná-zeeɠaaɓaai. 
\v 19 Ti yɛni keingi ɓizɛzu ziɛi ɠa, ti kilo mɛtɛlɛ lɔɔlugɔ ɓaa dɔzita ɠɛɠala ziɛ, eyɛsu ti Yesu ʋɛtɛ, é ɗa ziɛ ziɛi ɠa, ti wola luani. 
\v 20 Kɛlɛ Yesu ɠɛni ti ma: «Nà ʋe de, à mina lua!» 
\v 21 Ti ɠɛni ɠɛɛzu, ti seɠe keingi zu, gaamago nɔ keingi zeeli kakei ma, ʋɛ ti ɠɛni liizu ná.
\s Ɓului nii é Zɛnvui veezu
\p
\v 22 Poluma voloi, zɔiti ti yɛni ziɛ ʋoluʋelei, ti gaaɠaani ga kein gila nɔ ɠa é ɠɛni ziɛlaʋɛ, ta Yesu la ɠɛni yɛni ná-kaladopoiti ba, ti ʋa lɛ keingi zu ʋɔɔma, kɛlɛ naati gila nɔ ɠa ti liini. 
\v 23 Kɛlɛ anɛɛ naa ʋe, keingi taɠiligaa ti zeɠeni Tiɓeliyade, ti ʋa naama adaʋɛ ɠobaʋɛ, ʋɛ Maliɠii mamagi veeni GALA bɛ ná ɓului ma, ti mi. 
\v 24 Tɛi bɛbɛ kaani ga Yesu ta ná-kaladopoiti ti la ná, tiya ɓalaa ti lɛɛni keingi naati su, ti li Yesu ɠaiziɛzu Kapɛɛlɛnawume.
\p
\v 25 Ti kaani ziɛ ʋoluʋelei, ti ɠɛ ma: «Kalamɔn, è ʋaaʋɛ ʋɛ yeelɛ?» 
\v 26 Yesu ɠɛni ti ma: «Gè bo wo ma ga gaamai, wo la gàiziɛzu tɔɔzei wo nà-laavɔɔ vai ʋoluɠaaɠaʋɛ ga pagɔ, kɛlɛ wa gàiziɛzu mazɔlɔɔ wo daamii wogɛ, wo yiɠo kpekpe. 
\v 27 À mina botii ɠɛ ɠɔnɔgi naama vaa zu, nii é luulazu, kɛlɛ à botii ɠɛ ɠɔnɔgi naama vaa zu, nii é ɠɔoɠɔ zɛnvui veezu, ɠɔnɔgi nii Nu ná-Doun Zunui feezu, tɔɔzei Ɠɛɛɠɛ GALA ka é ná-zobogi ma ʋoogi ʋɛa ba.»
\p
\v 28 Ti gaazaɠani, ti ɠɛ ma: «Gá kɛ ɠale, gi ʋa ɗa GALA ná-kɛɛwotiiti kɛ?» 
\v 29 Yesu ɠɛni ti ma: «Nii GALA ge pɔ ga wo kɛ, naa ɠa ga wo ɠidaaleʋe naama nui ma, nii é teʋegai.»
\p
\v 30 Ti ɠɛni ma: «Laavɔɔ vai ɓɛgele ɠa è kɛɛzu, gi ʋa ɠidaaleʋe è ma? Lee ɠa è ʋaazu kɛɛzu? 
\v 31 Gi-mɛmɛwolani ti manegi miini teʋebai zu, eɠɛʋelei sɛʋɛai la GALA Sɛʋɛi zu ga: ‹É geeɠɔlɔgi zu ɓului veeni ti ya ga ti-laamianigi.› »
\p
\v 32 Kɛlɛ Yesu ti wooɠaaʋoteni, é ɠɛ ti ma: «Gè bo wo ma ga gaamai, Moize lɛi é ʋa ɠɛni geeɠɔlɔgi zu ɓului veeni wo ya, kɛlɛ Kɛ̀ɛ ɠa é geeɠɔlɔgi zu ɓulu ɠitei veezu wo ya. 
\v 33 Mazɔlɔɔ ɓului nii GALA ge feezu, naa ɠa ga nii é zeɠezu geeɠɔlɔgi zu, é yei, é zɛnvui veezu eteai ʋɛ.» 
\v 34 Ti ɠɛni ma: «Màliɠii, è ɗa ɓului naa ve gi ya yeenɔpɛ.»
\p
\v 35 Yesu ɠɛni ti ma: «Nà ɠa gè ga ɓului, nii é zɛnvui veezu. Zɔi é ʋaazu pɔ̀, pulu la naa zoga pɛ. Zɔi é ɠidaaleʋezu mà, kpɔɔle wɔin la naa zoga pɛ. 
\v 36 Kɛlɛ gè ɓega ga bo wo ma, wo pɛ̀tɛga, kɛlɛ wo la ɠidaaleʋezu. 
\v 37 Zɔi nɔpɛgi Kɛ̀ɛ a fe zèa, naama nui ɠa ʋa pɔ̀. Nà ma, gè la naama nui ɓɛa, nii é ʋaazu pɔ̀. 
\v 38 Mazɔlɔɔ gè la zeɠeni geeɠɔlɔgi zu, gè ʋa yei, nà ɓɔɠɔi ziimai ɠɛɛ vai ma, kɛlɛ pàaʋɛ ga gè naa yiimai laazeeli, nii é tèʋegai. 
\v 39 Tama zɔi é tèʋegai, naa yiima la ga niiti é ti veai zèa, gè naa gila kpalaa too ya, kɛlɛ ziimai ɠa ga folo ɠaaɓelagi, gè ti wuzeɠe, ti ɠula saai ya. 
\v 40 Gaamazu Kɛ̀ɛ yiimai ɠa ga, zɔiti pɛ ti ɠaaʋotesu Doun Zunui ma, ti ɠidaaleʋe ma, naati ti ɠɔoɠɔ zɛnvui zɔlɔɔ, ta folo ɠaaɓelagi gè ti wuzeɠe, ti ɠula saai ya.»
\p
\v 41 Zuifuiti ti ɠɛni unsuyelii losu la, tɔɔzei é ɠɛni ti ma: «Nà ɠa gè ga ɓului nii é zeɠezu geeɠɔlɔgi zu.» 
\v 42 Ti ɠɛni ɠɛɛzu ma: «Wɛlɛ lɛɛ, Zozɛfe ná-doun zunui Yesu la ga nii ɓaa? Ade kɛɛɠɛ ta dee ɠwɛɛ ga pagɔ, lee vaa zu mu é ɠɛɛzu seɠeʋɛ geeɠɔlɔgi zu?»
\p
\v 43 Yesu ɠɛni ti ma: «À ɓe unsuyelii naa ʋa yɔɠɔzu. 
\v 44 Nu nɔpɛ ge la ʋa pɔ̀, ni Kɛ̀ɛ ɓɔɠɔgoi la loni tuɠɔ, tɛigi é tèʋegai. Tama ma nui a ʋaana pɔ̀, nà buzeɠe, gè kula saai ya folo ɠaaɓelagi. 
\v 45 Sɛʋɛʋɛ GALA goo wo nuiti ta-zɛʋɛi ta zu ga: ‹GALA ka ti pɛ kala.›\f + \fr 6:45 \fr*\ft \+xt Eza 54:13\+xt*.\ft*\f* Zɔi nɔpɛ a Kɛ̀ɛ woomɛni, é yeezei ná-kalagi wu, naama nui ɠa ʋa pɔ̀. 
\v 46 Nu nɔpɛ ge la dɛ Ɠɛɛɠɛ GALA kaani, kɛni zɔi paai, é zeɠe GALA pɔ bɛ, naa ɠila kpe nɔ ɠa é Ɠɛɛɠɛ GALA kaa. 
\v 47 Gè bo wo ma ga gaamai, zɔi kidaaleʋeai, ɠɔoɠɔ zɛnvui ɠa zea. 
\v 48 Nɔ̀un nà ga ɓului, nii é zɛnvui veezu. 
\v 49 Wo-mɛmɛwolani ti manegi miini teʋebai zu, tama ti zaaʋɛ. 
\v 50 Kɛlɛ ɓului ʋɛtɛ, nii seɠeai geeɠɔlɔgi zu, é yei. Zɔi é ta miizu, naa la zaa. 
\v 51 Nà ɠa gè ga ɓului nii é zɛnvui veezu, seɠeai geeɠɔlɔgi zu, é yei. Zɔi nɔpɛ é ɓului naa ta miizu, naa ɠa zɛnvui wo eyɛsu ɠɔ. Ɓului nii gè ʋaazu feezu, naa ɠa ga kpùsɛi, naa ɠa a kɛ eteai zɛnvui zɔlɔɔ.»
\p
\v 52 Zuifuiti ti ɠɛni maaɠaalii ɠɛɛzu yɔɠɔzu, ti ɗa ɠɛ ma: «Nii ɠa zoo ɠale, tɔ ɓɔɠɔi ɓusɛi veezu gi ya ga gi mi?» 
\v 53 Yesu ɠɛni ti ma: «Gè bo wo ma ga gaamai, ni wo la Nu ná-Doun Zunui ɓusɛi miini, wo ʋa ma ɲamai ɓɔle, zɛnvui la wo ya. 
\v 54 Zɔi nɔpɛ é nɔ̀un kpusɛi miizu, é ɓɔɔle ga mà ɲamai, ɠɔoɠɔ zɛnvui ɠa naama nui ya. Nà buzeɠe, gè kula saai ya folo ɠaaɓelagi. 
\v 55 Tɔɔzei kpùsɛi ɠa ga ɠɔnɔ kitei, mà ɲamai ɠa ga kpɔɔle ɗɛ ɠitei. 
\v 56 Zɔi nɔpɛ é kpùsɛi miizu, é ɓɔɔle ga mà ɲamai, naama nui ɠiliai ɠa yɛ bà, nà ɓalaa nà yɛ ɠilini ba. 
\v 57 Kɛ̀ɛ ɠa vulua nii é tèʋegai, nà ɓalaa nà yɛnvuzu ga saɓui, zenɔ ɠana ɓalaa é la, zɔi nɔpɛ é mìizu, naa ɠa yɛnvu sàɓui zu. 
\v 58 Ɓului ʋɛtɛ, nii seɠeai geeɠɔlɔgi zu. É la ɠulani ga ɓului nii wo-ɠɛɛni ti miini, tɛiti ti zaai, kɛlɛ zɔi é ɓului nii ta miizu, naama nui ɠa zɛnvui wo eyɛsu ɠɔ.» 
\v 59 Kalagi naati ka Yesu ɠɛni ti wosu GALA dɛbi ʋɛlɛi wu Kapɛɛlɛnawume.
\s Ɠɔoɠɔ zɛnvui ma wooiti
\p
\v 60 Ti ɓegai ma ga gooi naa mɛni, ná-kaladopoi ma mɔinmɔin ge ɠɛni ma: «Niima wooiti gola ɓaaʋɛ, ɓɛ ɠa é zoosu é yeezei nuu wu?» 
\v 61 Yesu ɠɛni suɠwɛɛni kala ga gooiti ti unsuɓɔɛi wuzeɠeni ná-kaladopoiti saama, naa ɠa é kɛɛni, é ɠɛni ti ma: «Naa ɠa ɠonazu wo ma ɓaa? 
\v 62 Ni wa Nu ná-Doun Zunui ɠaana mu, é ɗa lɛ, ʋɛ é ɠɛni ná mɔungi, wa kɛ ɠale naazu? 
\v 63 GALA ná-zɛnvui ɠa é zɛnvui veezu, tosu la kpusɛi ʋa. Wooi niiti gè ti wogai wo ma, ta zɔlɔɔsu Zɛnvu Ɲadegai ya, tama ta zɛnvui veezu. 
\v 64 Kɛlɛ nui tanigaa ta wo zaama, niiti ti la ɠidaaleʋeni.» Yesu ɠɛni kwɛɛni ɓɛɛni ka ti la ɠidaaleʋeni, ta ɓɛ ɠa é ɠɛni ʋaazu yaavazu. 
\v 65 Naa ʋoluma é ɠɛni ti ma: «Naa ɠa gè boni wo ma ga nu nɔpɛ ge la zooga ʋaazu pɔ̀, ni Kɛ̀ɛ la ma zobogi veeni ma nu ʋɛ.»
\p
\v 66 Tɔɔzei naama ziɛgi zu ma niina, ná-kaladopoi ma mɔinmɔin ge ɠɛni zeɠezu polu, ti la mɔ ɠɛni kɛɛzu, ti ʋa maaza. 
\v 67 Yesu zɛba é lati ná-keela puugɔ maazu felegɔiti (12) ma, é ɠɛ ti ma: «Wa ɓalaa wo la pɔ wo ʋa li ɓaa?»
\p
\v 68 Simon Piyɛlɛ gooɠaaʋoteni, é ɠɛ ma: «Màliɠii, ɓɛ ɠili ka gá li pɔ? Ɗa ɠa ɠɔoɠɔ zɛnvui ma wooiti ti è ya. 
\v 69 Gi laaʋɛ da, gi kwɛni ga ɗa ɠa è ga GALA ná-Nu Ɲadegai.»
\p
\v 70 Yesu ɠɛni ti ma: «Kɛbɛ nà ɠa gè yiimazeɠea ga wo nu puugɔ maazu felegɔiti (12), kɛlɛ? Tama nu ɠila ka wo zaama, é ga inɛgi.» 
\v 71 Naama wooiti su, Yesu ɠɛni vaazu ná-keela puugɔ maazu felegɔi (12) ɠila ma, nii daaseigi ɠɛni ga Zudase, Simon Isekaliyɔte ná-doun zunui, nii é ɠɛni ʋaazu Yesu yaavazu.
\c 7
\s Yesu deelointi ta-ɠidaaleʋelalai
\p
\v 1 Naa ʋoluma Yesu ɠɛni ziɛzu Galilé yooi zu, mazɔlɔɔ é ɠɛni pɔ ga é Zudé yooi yɛ ná, ʋɛ Zuifuiti ta-ɠundiɠiiti ti ɠɛni pɔ ti paa ná. 
\v 2 Tama Zuifuiti ta-vɛtii maaɓuɠani niina, nii daaseigi ga Kota vɛtii. 
\v 3 Deɠeiti ti ɠɛni ma: «Zeɠe ʋɛ, é li Zudé yooi zu, nii a kɛ ɗa-ɠaladopoiti ti ɗa-ɠɛɛwotiiti pɛtɛ. 
\v 4 Nui nii é pɔ ga ti kwɛɛ, naa la ɗa ga ná-faiti kɛ dɔɔɠuzu. Tɛi tama è faa wolai nii ɠɛɠalaiti kɛɛzu, kɛni è kɛ ʋele-o-ʋele ɛsɛ pɛ ge è ʋɛtɛ.» 
\v 5 Tama deɠeiti ɓɔɠɔgoi ti la ɠɛni laani da.
\p
\v 6 Yesu ɠɛni ti ma: «Wɔun, yeeɠɛɠalai pɛ soloogɛ wo ma, kɛlɛ nɔ̀un nà-yeeɠɛɠalai la dɛ zeelini. 
\v 7 Wɔun, eteai la zooga wo wɔinzeɠezu, kɛlɛ nɔ̀un wɔ̀inzeɠeʋɛ eteai ma, tɔɔzei nà ɠɛɛzu ma, ná-kɛɛwotiiti é ti ɠɛɛzu, ti la ʋani. 
\v 8 Naa ɠa é ba, wɔun, à li fɛtii zu, kɛlɛ nɔ̀un gè la liizu, mazɔlɔɔ nà-yeeɠɛɠalai la dɛ ʋaani.» 
\v 9 Kpegai ma ga naama wooi wo ti ma, é yɛni Galilé yooi zu.
\s Yesu ɠɛai ma kota vɛtii zu Zeluzalɛme
\p
\v 10 Anɛɛ naa ʋe, deɠeiti ti lɛai ma fɛti zu, tɔ ɓalaa é lɛɛni, kɛlɛ dɔɔɠuzu, é la ɠɛni ɓɔɠɔ ɠulani kɛlɛma. 
\v 11 Fɛtii ɠula ziɛgi zu, Zuifuiti ta-ɠundiɠiiti ti ɠɛni gaiziɛzu, ti ɗa ɠɛ ma: «Mini ɠa mu é ná?» 
\v 12 Kpɔɛzuɠula mɔinmɔingi ɠɛni bɛbɛi zaama ná-faa zu, tanigaa ti ɗa ɠɛ ma: «Nu ʋagɔ ʋe.» Zɔiti ti ɗa ɠɛ ma: «Ɓa-o, tɔun toɠa ɛsɛ pɛ yaavazu.» 
\v 13 Kɛlɛ tɛi ti ɠɛni luazu Zuifuiti ta-ɠundiɠiiti ba, ti tanɔpɛ ti la ɠɛni zoosu ti ʋa ná-fai wo ga yiima ʋele.
\p
\v 14 Ti ɠɛni niina ɠulani fɛtii zaama, eyɛsu Yesu lɛ GALA sei ʋɛlɛi wu, é ɗa kalagi wo. 
\v 15 Zuifuiti ta-ɠundiɠiiti ti wola laavɔɔni, ti ɗa ɓɔɠɔ ɠaazaɠa ga: «É GALA sɛʋɛiti kwɛɛgɛ ɠale, tɛigi é la lɔɔni kala bu?»
\p
\v 16 Yesu ti wooɠaaʋoteni, é ɠɛ ma: «Nii kpein gè feezu ga kalagi, tanɔpɛ ge la zeɠezu nà ɓɔɠɔi pɔ, kɛlɛ ta zeɠezu naa ʋɔ, nii é tèʋegai. 
\v 17 Zɔi nɔpɛ é pɔ ga é GALA ziimai ɠɛ, naama nui ɠa kwɛɛ ni kalagi niiti gè ti wosu, ta zeɠezu GALA pɔ, ɓaa ni nà bosu ga nà ɓɔɠɔ nà-zobogi. 
\v 18 Zɔi é ɓɔɛzu tɔ ɓɔɠɔ daaseigi zu, naa ɠa lɛbiyai ɠaiziɛzu ɓɔɠɔ ʋɛ. Kɛlɛ nu nɔpɛ é pɔ ga é lɛbiya ve naama nui ʋɛ, nii é tɔun teʋegai, naa ɠa ga gaama nui, ta telebotala vaa nɔpɛ ge la ma nui yiimaʋɛ. 
\v 19 Moize tɔgi veeʋɛ wo ya, kɛlɛ wo tanɔpɛ ge la kɛɛzu é ʋa ziɛ ga tɔgi ná-deveiti. Lee vaa zu mu wo nɔ̀un gaiziɛzu ga wo pàa?»
\p
\v 20 Bɛbɛ gooɠaaʋoteni, ti ɠɛ ma: «Inɛgi ɠa é è zu! Ɓɛ ɠa é pɔ ga é è ʋaa?» 
\v 21 Yesu ti wooɠaaʋoteni, é ɠɛ ti ma: «Kɛɛwoti ɠila kpe nɔ ɠa gè kɛa, naa wo laavɔa! 
\v 22 Tatipɛlɛʋolu vai la zɔlɔɔni Moize ya, kɛlɛ wo-mɛmɛwolani. Tɛi Moize devei veeni wo ya ga wo ɗa tatipɛlɛʋolui ɠɛ, wa yeezeizu bu ga wo naa ɠɛ, anɛɛ dooɠo foloi. 
\v 23 Ni nu ɠa zunu loungoi latisu pɛlɛʋolu dooɠo foloi, nii a kɛ Moize ná-tɔgi mina ɠoloɠolo, toɠa ɠale mu wo yiiɠaawanazu mà, siɛgi zu gè zunui ɓusɛi ʋaloa la mɛtu dooɠo foloi? 
\v 24 À ɓe tukpɔi ɠaaleʋezu nɔ ga nii nɔ wo-ɠaazuʋɛ pɛtɛsu, kɛlɛ à tukpɔi ɠaaleʋe ga telebodai.»
\s Yesu ɠa nɛi é ga Mesi?
\p
\v 25 Zeluzalɛme nui tanigaa ti ɠɛni ma: «Nii lɛi ti gaiziɛzu ga ti paa? 
\v 26 Tama wɛlɛ nu ba, é ɓɔɛzu ɛsɛ pɛ gaazu, nu nɔpɛ ge la faa wosu ma! Ada-ɠundiɠiiti ti ʋa ɠɛ laa da mu ga tɔ ɠa é ga Kilista ɓaa? 
\v 27 Anɛɛ naa ʋe, niima gelei, ade seɠezuʋɛ ɠwɛɛ, kɛlɛ siɛgi zu Kilista a ʋaana la, nu nɔpɛ ge la seɠezu ɠwɛɛga.»
\p
\v 28 Yesu ɠɛni kalagi wosu naama ziɛgi zu GALA sei ʋɛlɛi wu. É wooɠulani, é ɠɛ ma: «Gaamazu wo kwɛ̀ɛni, wo sèɠezuʋɛ ɓalaa kwɛɛ! À suɠwɛɛ ga nà ɓɔɠɔ lɛi gè ʋa da ɠisu nɔ ga gè ʋa. Zɔi é ga gaama nui, naa ɠa é tèʋegai. Wo la naa ɠwɛɛ. 
\v 29 Nɔ̀un gè kwɛɛ, tɔɔzei pɔ bɛ ɠa sèɠeai ná, gè ʋa, tɔ ɠa é tèʋegai.»
\p
\v 30 Ti ɠɛni so keleɠele gaiziɛzu niina, kɛlɛ tama nu nɔpɛ ge la ɠɛni yeevɔɔɠuni ba, tɔɔzei ná-yeeɠɛɠalai la ɠɛni dɛ zeelini. 
\v 31 Anɛɛ naa ʋe, bɛbɛi zaama nu mɔinmɔin ge ɠidaaleʋeni ma, ti ɗa ɠɛ ma: «Siɛgi zu Kilista a ʋaana la, toɠa laavɔɔ vaa ɠili kɛ mɔnɔ, é leʋe zunui nii nɔnɔi ʋa ɓaa?»
\p
\v 32 Faliziɛinti ti naa mɛnini, nii bɛbɛi ɠɛni bosu é ʋilɛ Yesu ʋa. Naa ɠa é kɛɛni, zalaɠa ɠula ɠundiɠiiti ta Faliziɛinti ti salaʋusuiti teʋeni ga ti so. 
\v 33 Yesu ɠɛni ma: «Nà dɛ yɛsu wo ʋa yeeɠɛɠala go laawu, naa ʋoluma gè ɠale ma naama nui ʋɔ, nii é tèʋegai. 
\v 34 Wa gàiziɛ, kɛlɛ wo la kàa, wo la zooga ɓalaa ʋaazu ʋɛ gè liizu ná.»
\p
\v 35 Zuifuiti ta-ɠundiɠiiti ti ɓɔɠɔ ɠaazaɠani, ti ɠɛ ma: «Mini ɠa é liizu ná, ada gaiziɛ, ade la ka, é ʋa li Zuifuiti saama, niiti ti vazagai zii ɠiligiti saama, é ɗa zii ɠiligiti kala ɓaa? 
\v 36 Lee ɓɔɠɔɓɔɠɔ ka é pɔ é bo ga nuuma wooi ga: ‹Wa gàiziɛ, kɛlɛ wo la kàa, tɔɔzei ʋɛ gè liizu ná, wo la zooga ʋaazu ná›?»
\s Zɛnvu su ɗɛi
\p
\v 37 Fɛtii ma volo ɠaaɓelagi, nii é ɠɛni ga folo wolai, Yesu loni, é wooɠula, é ɠɛ ma: «Zɔi kpɔɔle wɔin ma, é ʋa pɔ̀, é ɓɔɔle. 
\v 38 Zɔi a ɠidaaleʋe mà, ʋelei GALA Sɛʋɛi bosu la, zɛnvu su ɗɛ wolaiti ta ɗa ɠula ziimaʋɛ, ti ɗa yei.» 
\v 39 Siɛgi zu é ɠɛni naa wosu da, é ɠɛni vaazu Zɛnvu Ɲadegai ma, nii naama nuiti ti ʋaazu sɔlɔɔsu, niiti ta ɠidaaleʋe ma. Tɔɔzei naama ziɛgi zu Zɛnvu Ɲadegai la ɠɛni dɛ veeni, mazɔlɔɔ Yesu ná-lɛbiyai la ɠɛni dɛ ɠulani kɛlɛma.
\p
\v 40 Bɛbɛi zaama, zɔiti ti naama wooiti mɛnini, ma mɔinmɔin ge ɠɛni ɠɛɛzu ma: «Gaamazu, zunui nii ɠa ga GALA goo wo nui.» 
\v 41 Tanigaa ti ɗa ɠɛ ma: «Nii ɠa é ga Kilista.» Taɠiligaa ti ɗa ɠɛ ma: «Wa kaazu ga Kilista ɠa ɠɛɛzu ga Galilé nu ɓaa? 
\v 42 Kɛbɛ GALA Sɛʋɛi bogɛ ga Kilista ɠa ga Davide mavofodai, ta toɠa zɔlɔɔsu Davide ná-taazuʋɛ Ɓɛteleyɛme, kɛlɛ?» 
\v 43 Tɔun maaʋele ma, bɛbɛi ɠaaɠwɛɛni su fele. 
\v 44 Ti zaama, tanigaa ti ɠɛni ɠɛɛzu, ti so, kɛlɛ nu nɔpɛ ge la ɠɛni yeevɔɔɠuni ba.
\p
\v 45 Salaʋusuiti ti ɠaleni ma zalaɠa ɠula ɠundiɠiiti pɔ bɛ ta Faliziɛinti, naati ti ɠɛ ti ma: «Lee vaa zu wo la ʋaani la?» 
\v 46 Salaʋusuiti ti ɠɛni ti ma: «Kaipa nu nɔpɛ ge la dɛ ɓɔɛni ga zunui nii ɠɛʋele!»
\p
\v 47 Faliziɛinti ti ɠɛni salaʋusuiti ma: «Wa ɓalaagi wo ɓɔɠɔ yɛga ná é wo yaava ɓaa? 
\v 48 Kundiɠii tanigaa ɓaa Faliziɛin tanigaa ti ɠidaaleʋea ma ɓaa? 
\v 49 Kɛni bɛbɛi nii zu nuɓusɛiti nɔ, niiti ti la faa nɔpɛ kwɛɛ tɔgi zu, ti pɛ ti ɠotoʋɛ.»
\p
\v 50 Faliziɛinti ti-wɔɔlai gila ge ɠɛni ná, nii daaseigi ɠɛni ga Nikodɛme. Tɔ ɠa é ʋaani Yesu ʋɔ bɛ mɔunpa, naa ɠɛni ti ma: 
\v 51 «Ada-lɔgi vaaʋɛ nɛi bu ga ade nu lukpɔɠaaleʋe, ni ade la goomɛnini, ta ade ʋa kwɛɛ, nii é kɛai?» 
\v 52 Ti gooɠaaʋoteni, ti ɠɛ ma: «Ɗa ɓalaa ɗa ga Galilé nu ɓaa? GALA sɛʋɛiti kala nɔ, ɗa pɛtɛ ga GALA goo wo nu nɔpɛ ge la ɗa ga zeɠe Galilé yooi zu.»
\s Wɛɛnziɛ anzanui
\p
\v 53 \f + \fr 7:53—8:11 \fr*\ft Wooi niiti ti [ ] kpaku felegɔiti zɔɠɔzu, naati ti la sɛʋɛ wɔlɔmai tanigaa zu.\ft*\f*[Naa ʋoluma ɛsɛ ge ɠaleni ma ná-pɛlɛi wu.
\c 8
\nb
\v 1 Kɛlɛ Yesu liini Wolive wulu ɓelei ma ɠizei ma. 
\v 2 Sobuzobui nɔ ɠɛni de, é ɠaleni ma ʋolu GALA sei ʋɛlɛi wu. Nuɓusɛi pɛ ge ɠaalɛɛni ba koba, é tɔɔzei ga é ɗa kalagi wo. 
\v 3 Naama ziɛgi zu tɔ kalamɔinti ta Faliziɛinti ti ʋaani pɔ ga anzanu ɠila, nii ti ti zoni pɛlɛ wu, ti ʋaani la, ti to bɛbɛi zaama. 
\v 4 Ti ɠɛni Yesu ma: «Anzanui nii zogɛ pɛlɛ wu. 
\v 5 Tama tɔgi zu, Moize ade leveʋɛ ga de nii ɠɛɠala anzanui zɔɔ ga kɔtui. Ɗɔun, lee ɠa è bosu nii ná-fai zu?» 
\v 6 Ti naama ɠaazaɠagi woni la, nii a kɛ ti suɠɔɠɔ, ti ʋa so tɔ ɓɔɠɔi gooi ʋa, ti peelala. Kɛlɛ Yesu maaʋɛɛni, é ɗa sɛʋɛi ɠɛ zooi ma ga yeeɓeɠai.
\p
\v 7 Tɛi ti ɓatani ba ga gaazaɠagi, Yesu wuzeɠeni, é ɠɛ ti ma: «Wo zaama, zɔi kaipa é la dɛ koto ɠɛɛni, naa mɔunpa ge kɔtui ʋili anzanui ma.» 
\v 8 Naa ʋoluma Yesu maaʋɛɛni ʋolu, é ɗa sɛʋɛi ɠɛ zooi ma.
\p
\v 9 Ti naa wooi mɛnigai ma, ti pɛ ti ɠɛni ɠulazu ga gilagila, é zo ti-ma ɓakologi ma, é li ti-ma loungoi ʋɔ. Yesu ɠila nɔ ɠa é yɛni ná ta anzanui nii é ɠɛni loni zaamazuʋɛ. 
\v 10 Yesu ɠaalɔni, é ɠɛ anzanui ma: «È maalɔɔ nuiti ta mini? Tanɔpɛ ge la è ʋeelalani?» 
\v 11 Anzanui ɠɛni ma: «Màliɠii, nu nɔpɛ ge la pèelalani.» Yesu ɠɛni ma: «Nà ɓalaa gè la è ʋeelalazu. Li, è mina mɔ koto ɠɛ.»]
\s Yesu ɠa ga eteai ma wozakalagi
\p
\v 12 Yesu ɓɔɛni ti ʋɔ ʋolu kɛlɛi zu, é ɠɛ ti ma: «Nà ɠa gè ga eteai ná-wozakalagi. Zɔi nɔpɛ a ʋilɛ pòlu, naa la ziaa kpidii zu, kɛlɛ toɠa zɛnvui ma wozakalagi zɔlɔɔ.» 
\v 13 Naama wooi wogai ma bɛ, Faliziɛinti ti ɠɛni ma: «Ɗa zeele wooi wosu ɓɔɠɔ ʋɛ, naa maaʋele ma, ɗa-zeele wooi la ga gaama.»
\p
\v 14 Yesu ti wooɠaaʋoteni, é ɠɛ ma: «Gaama ʋe ga nà zeele wooi wosu ɓɔɠɔ ʋɛ, kɛlɛ anɛɛ naa ʋe, nà-zeele wooi ɠa ga gaama, tɔɔzei gè kwɛɛ ʋɛ sèɠeai ná, ta gè kwɛɛ ʋɛ gè liizu ná. Kɛlɛ wɔun, wo la sèɠezu ɠwɛɛ, wo la dìizu ɠwɛɛ ɓalaa. 
\v 15 Wɔun wa tukpɔɠaaleʋezu ga nuɓusɛ ɠisiɛi nɔ ɠɛʋele, kɛlɛ nɔ̀un gè la nu nɔpɛ tukpɔɠaaleʋezu. 
\v 16 Ni nɔ̀un nà tukpɔɠaaleʋena, nà-tukpɔɠaaleʋei ɠa ɠɛ ga gaama, tɔɔzei nà ɠila taade, kɛlɛ Ɠɛɛɠɛ GALA ka bà, nii é tèʋegai. 
\v 17 Nu felegɔi ɠa zeele woo ɠilagi veena, naa la ga gaama ɓaa? Naa ɠa sɛʋɛai wa-lɔgi zu. 
\v 18 Nɔ̀un nà zeele wooi wosu ɓɔɠɔ ʋɛ, Ɠɛɛɠɛ GALA nii é tèʋega, naa ɓalaa ɠa zeele wooi wosu bɛ̀.»
\p
\v 19 Ti gaazaɠani, ti ɠɛ ma: «Mini ɠa mu è-ɠɛɛ ná?» Yesu ti wooɠaaʋoteni, é ɠɛ ma: «Wo la kwɛ̀ɛ, wo la ɓalaa Kɛ̀ɛ ɠwɛɛ, é ga wo ɠɛni kwɛ̀ɛni, wa la zoo Kɛ̀ɛ ɓalaa kwɛɛsu.» 
\v 20 Yesu niima ɓɔɛiti boni, siɛgi zu é ɠɛni kalagi wosu da GALA sei ʋɛlɛi wu, GALA kɔɔ ɓɔlɔgiti kobaʋɛ. Nu nɔpɛ ge la ɠɛni yeevɔɔɠuni ba so faa zu, tɔɔzei ná-yeeɠɛɠalai la ɠɛni dɛ zeelini.
\s Yesu lii vai ta tukpɔɠaaleʋe vai
\p
\v 21 Yesu ɠɛni ti ma ʋolu: «Nà ga li, wa ʋaazu gàiziɛzu, kɛlɛ wa zaazu wa-ɠotoiti su, wo la zooga ʋaazu ʋɛ gè liizu ná.» 
\v 22 Siɛgi zu ti naa mɛnini la, ti ɠɛni ɓɔɠɔ ɠaazaɠasu, ti ɗa ɠɛ ma: «Gooi é ɠɛɛzu ma: ‹Ʋɛ gè liizu ná, wo la zooga ʋaazu ná,› toɠa pɔ é ɓɔɠɔ ʋaa mu ɓaa?»
\p
\v 23 Yesu ti wooɠaaʋoteni, é ɠɛ ma: «Wɔun, wa ga zooi ma nu, nà ma, nà ga geezuʋɛ nu. Wa ga eteai nɔnɔ, nɔ̀un gè la ga eteai nɔnɔ. 
\v 24 Naa ɠa é kɛa, gè ɠɛ wo ma, wa zaazu wa-ɠotoiti su. Tɔɔzei ni wo la ɠidaaleʋeni mà ga: ‹Nà ga naa, nii é ná,› wa za wa-ɠotoiti su.»
\p
\v 25 Ti ɠɛni ma: «Ɗa ga ɓɛ?» Yesu ti wooɠaaʋoteni, é ɠɛ ma: «Kaite gè naa woga wo ma tɔɔzeizu mɔunpa. 
\v 26 Wɔnɔi faa mɔinmɔin ka bɛ̀ ga gè bo wo ma, ta gè ma lukpɔi ɠaaleʋe, kɛlɛ zɔi é tèʋegai, naa ɠa ga gaama nui, tama nii gè mɛniga zea, naa ɠa gè bosu eteai ma.»
\p
\v 27 Ti la ɠɛni gaaɠaani ga toɠa ɓɔɛzu é ʋilɛ Ɠɛɛɠɛ GALA ba. 
\v 28 Yesu zɛba é ɠɛ ma: «Siɛgi zu wo Nu ná-Doun Zunui lɛɛzu la, wa gaaɠa naazu ga: ‹Nà ga naa, nii é ná.› Wa la da naazu ɓalaa ga gè la faa nɔpɛ kɛɛzu ga nà ɓɔɠɔ nà-devei, kɛlɛ nii gè kalagai Kɛ̀ɛ ya, naa ɠa gè daazeelizu. 
\v 29 Zɔi é tèʋegai, naa ɠa bà, é la nà ɠila pilɛni, mazɔlɔɔ ziima vai ɠa gè kɛɛzu yeenɔpɛ.» 
\v 30 Kɛai ma ɓɔɛzu ɠana, ma mɔinmɔin ge ɠidaaleʋeni ma.
\s Abalaame mavofoda ɠiteiti
\p
\v 31 Yesu ɠɛni Zuifuiti ma, niiti ti ɠidaaleʋeni ma: «Ni wo ɠiliai ɠa yɛna dàawooi ʋa, nii gè bogai wo ma, naazu wa ɠɛ ga nà-kaladopo ɠiteiti. 
\v 32 Wa gaamai ɠwɛɛ, tama gaamai ɠa wo ɠɛ ga wɔɔlɔiti.»
\p
\v 33 Ti ɠɛni ma: «Abalaame mavofodai ɠa ga giye, kaipa gi la dɛ ɠɛɛni ga nu nɔpɛ ná-duɔ, lee vaa zu è ɠɛɛzu gi ma: ‹Wa ɠɛ ga wɔɔlɔiti›?» 
\v 34 Yesu ti wooɠaaʋoteni, é ɠɛ ma: «Gè bo wo ma ga gaamai, zɔi nɔpɛ é kotoi ɠɛɛzu, naa ɠa ga kotoi ná-duɔi. 
\v 35 Tama duɔi la ga pɛlɛyeɠei ʋaalobai ta, kɛlɛ doun zunui ɠa ga pɛlɛyeɠei ʋaalobai ta eyɛsu ɠɔ. 
\v 36 Ni mu Doun Zunui ɠa wo unmɔɔna, wa ɠɛ naazu ga wɔɔlɔ ɠiteiti. 
\v 37 Gè kwɛni ga wa ga Abalaame mavofodaiti, kɛlɛ wa gaiziɛzu ga wo pàa, tɔɔzei wo la pɔ ga wo ʋa yeezei dàawooiti bu. 
\v 38 Nɔ̀un, nà naa wosu wo ma, nii gè kaa Kɛ̀ɛ ʋɔ bɛ. Wa ɓalaa wa naa ɠɛɛzu, nii wo kalaga wo-ɠɛɛ ya.»
\p
\v 39 Ti Yesu wooɠaaʋoteni, ti ɠɛ ma: «Gi-ɠɛɛ ɠa ga Abalaame.» Yesu ɠɛni ti ma: «Ni wo-ɠɛɛ ɠɛni ga Abalaame, wo ɓena naa ɠɛ, nii é kɛɛni. 
\v 40 Kɛlɛ wa gaiziɛzu niina ga wo pàa, tɔɔzei gè gaamai woga wo ma, ʋelei gè sɔlɔɔgai la GALA zea. Kaipa Abalaame la naa ɠɛɠala ɠɛɛni. 
\v 41 Wo-ɠɛɛ zɔgi nɔ ɠa wo ziɛzu la.» Ti gooɠaaʋoteni, ti ɠɛ ma: «Gi la ga wɛɛn loun, GALA gila kpe ka é ga gi-Ɠɛɛ.»
\p
\v 42 Yesu ɠɛni ti ma: «Ni GALA ge ɠɛni ga wo-Ɠɛɛ, wo ɓena nɔ̀un nɛɛ ʋɛ, tɔɔzei pɔ bɛ ɠa sèɠeai ná, gè ʋa. Nà ɓɔɠɔ lɛi gè ʋa da ɠisu nɔ ga gè ʋa, tɔ ɠa é tèʋega. 
\v 43 Lee vaa zu wo la naa ɠaaɠaazu, nii gè bosu wo ma? Tɔɔzei wo la ziɛzu ná wu, wo ʋa yeezei dàawooiti bu. 
\v 44 Wo-ɠɛɛ ɠa ga Inɛgi, wa ma, wa pɔ ga wo wo-ɠɛɛ yiima vai nɔ ɠɛ. Kaipa tɔɔzeizu mɔunpa, toɠa ga nu ʋaa nui, é la kɛɛni é ʋa ɠili gaamai ʋa, mazɔlɔɔ gaama vaa nɔpɛ ge la su. A ɠɛna zɛɛi woga, toɠa kulazu tɔ ɓɔɠɔi yiimaʋɛ, mazɔlɔɔ tɛigi é ga zɛɛi kɛɛɠɛ, toɠa ga zɛɛ wo nui. 
\v 45 Kɛlɛ nɔ̀un, gaamai ɠa gè bosu, naa ɠa é kɛɛzu, wo la pɔ ga wo ʋa ɠidaaleʋe mà. 
\v 46 Wo zaama, ɓɛ ɠa a zoo é nɔ̀un peelala ga gè koto ɠɛɛʋɛ? Ni tama gaamai ɠa gè bosu, lee vaa zu wo la ɠidaaleʋezu mà? 
\v 47 Zɔi nɔpɛ é ga GALA nɔnɔi, naa ɠa ɗa woilo GALA daawooiti ma. Ni wɔun wo la woilosu ti ma, naa ɠa é bosu ga wo la ga GALA nɔnɔ.»
\p
\v 48 Zuifuiti ti gooɠaaʋoteni, ti ɠɛ ma: «Gaamai ɠa gi ya ga gi ɠɛ ma, ɗa nɔ ga Samali nu, inɛ su nui ɠa ga ɗe.» 
\v 49 Yesu ti wooɠaaʋoteni, é ɠɛ ma: «Ɓa-o, inɛ su nu la ga ze, kɛlɛ lɛbiyai ɠa tɔun gè feezu Kɛ̀ɛ ʋɛ, kɛlɛ wɔun wa bɛ̀lɛlalazu. 
\v 50 Nɔ̀un gè la lɛbiya ɠaiziɛzu ɓɔɠɔ ʋɛ, nu ɠili ka é ɠaaɓaazu naa ma, tama toɠa tukpɔi ɠaaleʋe bɛ̀ ga telebodai. 
\v 51 Gè bo wo ma ga gaamai, nu nɔpɛ é yeezeizu nà-kala gooiti bu, naa la ɠaazulaa saai ma pɛ.»
\s Yesu ta Abalaame ti yɔɠɔzuʋɛ
\p
\v 52 Siɛgi zu é naama wooi woni la, Zuifuiti ti ɠɛni ma: «Gi kwɛɛga niina ga inɛgi ɠa è zu. Abalaame ta GALA goo wo nuiti ti zaaʋɛ, ɗɔun è liizu ɠɛɛzu ma: ‹Nu nɔpɛ é yeezeizu nà-kala gooiti bu, naa la ɠaazulaa saai ma pɛ.› 
\v 53 Ɗa ɠisiɛzu ga è wɔɔlɔʋɛ gi-mɛmɛwola Abalaame ʋa, nii saai ɓaa? Ɓaa è ʋa wɔɔlɔ GALA goo wo nuiti ba ɓaa, niiti ti zaai? Ɗa ɓɔɠɔ zeɠezu ga lee?»
\p
\v 54 Yesu ti wooɠaaʋoteni, é ɠɛ ma: «Ni gè ɠɛni lɛbiyai ɠaiziɛzu ɓɔɠɔ ʋɛ, nà-lɛbiyai ma un nɔpɛ ge la ɠɛni ɠɛa ba. Kɛ̀ɛ ɠa é lɛbiyai veezu bɛ̀, nii wo ɠɛɛzu ma, tɔ ɠa é ga wa-ƓALAGI. 
\v 55 Wo la kwɛni, kɛlɛ nɔ̀un gè kwɛɛ. Ni nà ɠɛɛna ma, gè la kwɛɛ, nà ɠɛ ga zɛɛ wo nu ga wo ɠɛʋele. Kɛlɛ gè kwɛɛ, ta nà ɠolozu daawooiti bɛ. 
\v 56 Wo-ɠɛɛ Abalaame ɠɔkɔni ga koozunɛɛi, siɛgi zu é ɠisiɛni la ga toɠa ɠaazula nà-foloi ma, tama é kaani, é wola ɠoozunɛ.» 
\v 57 Zuifuiti ti ɠɛni ma: «Ɓɛgele, ɗɛi ɗa-ɠonagi la dɛ zeelini puulɔɔlugɔ (50) zu, è ɠɛ, è Abalaame ɠaaʋɛ?» 
\v 58 Yesu ɠɛni ti ma: «Gè bo wo ma ga gaamai, aisa Abalaame ʋa zɔlɔɔ, nà ga naa, nii é ná.» 
\v 59 Siɛgi zu é naama wooi woni da, ti kɔtuiti zɛʋɛni ga ti pili ma, kɛlɛ Yesu ɲɛɛlɛni, é ɠula GALA sei ʋɛlɛi wu.
\c 9
\s Zunui ʋalo vai nii é zɔlɔɔni ga gaazuɠolei
\p
\v 1 Yesu yɛni leʋesu, é zunu ɠila ka, nii é zɔlɔɔni ga gaazuɠolei. 
\v 2 Ná-kaladopoiti ti gaazaɠani, ti ɠɛ ma: «Kalamɔn, lee vaa zu zunui nii zɔlɔɔgai ga gaazuɠolei? Tɔ ɓɔɠɔi ná-kotoi laazɔgi ʋe ɓaa, ɓaa sɔlɔɔ nuiti ta-ɠotoi laazɔgi ʋe?»
\p
\v 3 Yesu ti wooɠaaʋoteni, é ɠɛ ma: «Tɔ ɓɔɠɔi ɓaa sɔlɔɔ nuiti ta-ɠoto laazɔ taade, kɛlɛ sɔlɔɔgɛ ga gaazuɠolei, nii a kɛ GALA ná-kɛɛwotiiti ti ɠula kɛlɛma ga tɔun maaʋele ɛsɛ pɛ bɛ. 
\v 4 Kɛni ade naama nui ná-botii ɠɛ, nii é tèʋegai, siɛgi zu foloi ná la dɛ, tɔɔzei kpidii ɠa ʋaazu, názu nu nɔpɛ ge la mɔ zooga botii ɠɛɛzu. 
\v 5 Ni nà dɛ eteai zu, nà ɠa gè ga eteai ná-wozakalagi.»
\p
\v 6 Siɛgi zu Yesu naa woni la, é laaɗɛi ʋuuni zooi ma, é pɔlɔi ɠaayɔ ga daaɗɛi, é siɛ gaazuɠole nui ɠaazuʋɛ. 
\v 7 Naa ʋoluma, é ɠɛni naa ma: «Li, è maagba Silowe kpoigi zu» (nii poluʋɛ ga «nii ti teʋegai»). Gaazuɠole nui liini, é maagba, é ɠaleni ma, é ɗa wozaɠa niina.
\p
\v 8 Seiɲɔɠɔiti ta niiti ti ɠɛni kaazu pɔlɔma, é ɗa fali wo, naati ti ɠɛni ma: «Zunui nii lɛi é ɠɛa zeizu, é ɗa falii wo?» 
\v 9 Tanigaa ti ɠɛni ɠɛɛzu ma: «Tɔ ɓɔɠɔɓɔɠɔgi ʋe!» Zɔiti ti ɗa ɠɛ ma: «Ɓa-o, tɔ laade, kɛlɛ baaɠulabai ta ʋe.» Kɛlɛ gaazuɠole nui ɓɔɠɔi ɠɛni ma: «Nà ɠiteɠite be.»
\p
\v 10 Ti gaazaɠani, ti ɠɛ ma: «Naa ziɛʋɛ ɠale è-ɠaazuʋɛti seɠeai ma, è ɗa wozaɠa?» 
\v 11 É ti wooɠaaʋoteni, é ɠɛ ma: «Zunui nii daaseigi ga Yesu, naa ɠa é pɔlɔi ɠaayɔga, é siɛ gàazuʋɛ, é zɛba é ɠɛ mà: ‹Li, è maagba Silowe kpoigi zu.› Dìiʋɛ, gè maagba, tama gaamago nɔ gàazuʋɛti ti zeɠe ma, gè ɗa wozaɠa.»
\p
\v 12 Ti ɠɛni ma: «Mini ɠa zunui naa ná?» É ɠɛni ti ma: «Gè la ná ɠwɛni.»
\s Laavɔɔ vai ʋoluɠaiziɛ vai
\p
\v 13 Ti liini ga zunui nii mɔungi é ɠɛni ga gaazuɠole nui, Faliziɛinti pɔ. 
\v 14 Tama dooɠo foloi ta ɠa, Yesu pɔlɔi ɠaayɔni la, é siɛni la zunui ɠaazuʋɛ, gaazuzeɠema vai zu. 
\v 15 Faliziɛinti ɓalaa ti gaazaɠani ga ʋelei gaazuʋɛ zeɠeai la ma. É ti wooɠaaʋoteni, é ɠɛ ma: «É pɔlɔ ɠaayɔgai ziɛʋɛ gàazuʋɛ, gè li, gè maagba, gàazuʋɛ zeɠe ma, gè ɗa wozaɠa.»
\p
\v 16 Siɛgi zu Faliziɛinti ti naama wooi mɛnini da, tanigaa ti ɠɛni ɠɛɛzu ma: «Zunui naa la zeɠeni GALA pɔ, tɔɔzei é la dooɠo foloi maaɲɛɛzu.» Taɠiligaa ti ɗa ɠɛ ma: «Kotoba nui ɓɛ ɠa a zoo nii ɠɛɠala laavɔɔ vaiti kɛɛzu?» Zeeɠaaɠwɛɛi lɔɔni ti yɔɠɔzu. 
\v 17 Ti zunui ɠaazaɠani, nii gaazuʋɛ zeɠeni ma, ti ɠɛ ma: «Ɗɔun, lee ɠa è bosu é ʋilɛ naama zunui ʋa, nii é è-ɠaazuʋɛ zeɠeai ma?» É ti wooɠaaʋoteni, é ɠɛ ma: «GALA goo wo nui ta ʋe.»
\p
\v 18 Zuifuiti ta-ɠundiɠiiti ti la ɠɛni laani da ga zunui naa ɠaazuɠoleni, naa ʋoluma é ʋalo. Ti naa zɔlɔɔ nuiti tolini. 
\v 19 Ti naati gaazaɠani, ti ɠɛ ma: «Wa ɠa wo-loun ga zunui nii? Gaama ʋe nɛi ga sɔlɔɔgɛ ga gaazuɠolei? Naa leʋegɛ ɠale mu, é wozaɠaazu niina?»
\p
\v 20 Zunui naa zɔlɔɔ nuiti ti ɠɛni ti ma: «Gi kwɛni ga gi-loin ʋe, ta sɔlɔɔgɛ gaazuɠolei zu. 
\v 21 Kɛlɛ gi la kwɛɛ ʋelei gaazuʋɛ zeɠeai la ma, gi la naama nui ɓalaa kwɛɛ nii é gaazuʋɛ zeɠeai ma. À tɔ ɓɔɠɔi ɠaazaɠa, tɔɔzei toɠa niina ga kpakolo, tɔ ɓɔɠɔi toɠa zoo é naa zuɠula wo ma, nii pilɛgai ba.» 
\v 22 Zunui ná-nuiti ti naama wooiti boni, tɔɔzei ti ɠɛni luazu Zuifuiti ta-ɠundiɠiiti ba, mazɔlɔɔ naati ti deveni ga zɔi nɔpɛ a vaana bu ga Yesu ɠa é ga Kilista, ta naama nui ɓɛ GALA dɛbi ʋɛlɛi wu. 
\v 23 Naa ɠa é kɛɛni, gaazuɠole nui zɔlɔɔ nuiti ti ɠɛɛni la ma: «À tɔ ɓɔɠɔi ɠaazaɠa, tɔɔzei toɠa niina ga kpakolo.»
\p
\v 24 Faliziɛinti ti zunui lolini ná zeizu velesiɛi, nii gaazuʋɛ ɠɛa ɠoleni, ti ɠɛ ma: «Lɛbiyai ve GALA bɛ, gi kwɛni ga zunui nuu ɠa ga kotoba nu.» 
\v 25 É ti wooɠaaʋoteni, é ɠɛ ma: «Ni kotoba nu ʋe, gè la naa ɠwɛɛ, kɛlɛ gè faa ɠila kwɛɛ, naa ɠa ga gàazuʋɛ ɠɛa ɠoleni, kɛlɛ niizu nà ga wozaɠa.»
\p
\v 26 Ti gaazaɠani ʋolu, ti ɠɛ ma: «Lee ɠa é kɛai ga ɗe? É kɛɛʋɛ ɠale, é è-ɠaazuʋɛ zeɠe ma?» 
\v 27 É ɠɛni ti ma: «Gè boga za wo ma, wo la woiloni dàawooi ma. Lee vaa zu mu wo ɠɛɛzu gè bo ʋolu? Wa pɔ niina wa ɓalaa, wo ɠɛ ga ná-kaladopoiti ɓaa?»
\p
\v 28 Ti tɔɔzeini ga ti ɗa poomu, ti ɠɛ ma: «Ɗa ɠa è ga ná-kaladopoi, gɔun gá ga Moize ná-kaladopoiti. 
\v 29 Gi kwɛni ga GALA ge ɓɔɛni Moize ʋɔ, kɛlɛ zɔi nii, gi la vɔlɔ seɠezu ɠwɛɛ!»
\p
\v 30 Zunui naa ɠɛni ti ma: «Laavɔɔ vaa ɠa ga naa, wo bosu ga wo la seɠezu ɠwɛɛ, tama tɔ ɠa é gàazuʋɛ zeɠeai ma! 
\v 31 Ɛsɛ pɛ ge kwɛni ga GALA ge la ɗa ga kotoba nuiti fali wooi ɠaaʋotega, kɛlɛ zɔi nɔpɛ é luazu GALA ba, ta é ɗa ziimai ɠɛ, toɠa ɗa naama nui wooɠaaʋote. 
\v 32 Kaipa etea ɠulani, nu la dɛ mɛnini ga nui ta gaazuɠole nu ɠaazuzeɠea ma, nii sɔlɔɔgai ga gaazuɠolei. 
\v 33 Ni zunui nuu la ɠɛni zeɠeni GALA pɔ bɛ, é la ɠɛni zooga é ʋa faa nɔpɛ kɛ.»
\p
\v 34 Ti gooɠaaʋoteni, ti ɠɛ ma: «Ɗɛi é zo è zɔlɔɔ gee ma, è nɔ ɲɛgɛlɛin kotoi zu, ɗa ɠa é ɠɛɛzu è kala bo ga giye?» Ti kpɛɛni, ti kula etea ʋelei.
\s Gaazuɠole nu ɠiteiti
\p
\v 35 Yesu mɛnini ga ti kpɛɛʋɛ. Naama ziɛgi zu ti ɠaani ta Yesu, naa ɠɛ ma: «È laa Nu ná-Doun Zunui la ɓaa?» 
\v 36 É Yesu wooɠaaʋoteni, é ɠɛ ma: «Ɓɛ ɠa ga naa? Dɛɛ ga ze, Màliɠii, naa ɠa a kɛ gè la da.»
\p
\v 37 Yesu ɠɛni ma: «È pɛtɛga ga è-ɠaazuɠɛzɛiti, tɔ ɠa é ga nui nii é ɓɔɛzu è ʋɔ.» 
\v 38 Zunui ɠɛni ma: «Gè laa da, Màliɠii.» É nɔkɔni Yesu wu.
\p
\v 39 Naa ʋoluma Yesu ɠɛni ma: «Nɔ̀un, pàaʋɛ niima eteai zu, nii a kɛ tukpɔi ɠaaleʋe, zɔiti ti ɠaazuɠoleai, naati ti wozaɠa, zɔiti ma ti wozaɠaazu, naati ti ɠɛ ga gaazuɠole nuiti.» 
\v 40 Faliziɛin niiti ti ɠɛni koba ta ti naama wooi mɛnini, naati ti Yesu ɠaazaɠani, ti ɠɛ ma: «Gá ɓalaa gá ga gaazuɠole nuiti mu ɓaa?»
\p
\v 41 Yesu ti wooɠaaʋoteni, é ɠɛ ma: «Ni wo ɠɛni ga gaazuɠole nuiti, wo la ɠɛni ɠɛa ga sɔba nu. Kɛlɛ wa ɠɛɛzu ma: ‹Gá wozaɠaazu,› naa maaʋele ma wa-ɠotoi ɠa yɛsu wo ʋa.»
\c 10
\s Totuɠɔ nu ɠitei
\p
\v 1 Yesu ɠɛni ma: «Gè bo wo ma ga gaamai, zɔi nɔpɛ é la lɛɛni baala sasai zu ga daa ʋelei, kɛlɛ é lɛɛzu sasai ɠa ga ada ɠili pele, naama nui ɠa ga unma nui ta toosu nui. 
\v 2 Kɛlɛ zɔi é lɛɛzu ga sasai laa ʋelei, naa ɠa é ga baalagiti makɛ nui. 
\v 3 Zɔi é wɛlɛzu sasai ma, naa ɠa sasai laalao bɛ. Baalagiti ta gooi mɛni. Toɠa ná-baalagiti toli ga ti-laaseigiti, é ɠula ga tiye eteaʋɛ. 
\v 4 A ɓena ga ti pɛ kula eteaʋɛ, toɠa lo ti luɠɔ, naati ta ʋilɛ polu, mazɔlɔɔ ti gooi ɠwɛɛ. 
\v 5 Ti la kɛa ti ʋa ʋilɛ wɛɛin ʋolu, kɛlɛ tɔun ta ʋela ba, mazɔlɔɔ ti la wɛɛin nɔpɛ goo ɠwɛɛ.» 
\v 6 Yesu naama vaalaalii woni ti ma, kɛlɛ nii é ɠɛni pɔ é bo ti ma, ti la ɠɛni naa ɠaaɠaani.
\p
\v 7 Yesu zɛba é kpɔɛi zeɠe ʋolu, é ɠɛ ti ma: «Gè bo wo ma ga gaamai, nà ɠa gè ga baalagiti ta-zasai laaʋɛ, ʋɛ ʋelei baalagiti ti leʋesu da. 
\v 8 Zɔiti pɛ ti ʋaai nɔ̀un tuɠɔ, naati pɛ ti ɠɛni ga unma nuiti ta toosu nuiti, tama baalagiti ti la kɛɛni ti ʋa woilo ti-woo ma. 
\v 9 Nà ɠa gè ga pɛlɛlaʋɛ, zɔi nɔpɛ a lɛ ga pɔ̀ pelei, naa ɠa ɠizo, toɠa ɠɛ liizu, é ɗa ʋa, ta toɠa ɠɔnɔgi zɔlɔɔ. 
\v 10 Unma nui ɠa ɗa ʋa nɔ, nii a kɛ é unmai wo, é paai wo, ta é faa zuɠoloɠologi ɠɛ. Kɛlɛ nɔ̀un pàaʋɛ ga gè zɛnvui ve nuiti zea, ti sɔlɔɔ, é ʋooʋa ti ma.
\p
\v 11 «Nà ɠa gè ga baala makɛ nu ʋagɔi. Baala makɛ nu ʋagɔi ɠa ɗa tɔ ɓɔɠɔi yɛnvui ve ná-baalagiti ta-vaa zu. 
\v 12 Kɛlɛ zɔi é la ga baala makɛ nui, ta nɔnɔ la ga baalagiti, kɛlɛ ti salazu nɔ, nii a kɛ é ɗa wɛlɛ ti ma, naa ɠa zuluɓui ɠaana, é ɗa ʋa, toɠa ɗa ʋela, é baalagiti zɛ ná. Zuluɓui ɠa ʋa, é loo ti zu, é tanigaa zo, é baala kpulugi zuvaza. 
\v 13 Zunui naa ɠa naama vaiti kɛɛzu, tɔɔzei ti seɠeʋɛ nɔ ga ti sala, kɛlɛ baalagiti ma yiizoolɛ la ma. 
\v 14 Nɔ̀un, nà ɠa gè ga baala makɛ nu ʋagɔi. Gè nà-baalagiti kwɛɛ, tiya ɓalaa ti kwɛ̀ɛ, 
\v 15 eɠɛʋelei nɔ Kɛ̀ɛ kwɛ̀ɛ la, nà ɓalaa gè Kɛ̀ɛ ɠwɛɛ. Nà zɛ̀nvui veezu nà-baalagiti ta-vaa zu. 
\v 16 Baalagi taɠiligaa ta dɛ zèa, niiti ti la niima zasai zu. Kɛni gè ʋa ga tiye, naati ɓalaa ta gòoi mɛni, naazu baala kpulu gila nɔ ɠa a ɠɛ ná, ta baala makɛ nu ɠila kpe. 
\v 17 Kɛ̀ɛ nɛ̀ɛʋɛ ʋɛ tɔɔzei nà zɛ̀nvui veezu, nii a kɛ gè seɠe ʋolu. 
\v 18 Nu nɔpɛ ge la zooga é ʋa zɛ̀nvui ɠula zèa, nà ɓɔɠɔ ɠa gè feezu. Zobogi ɠa bɛ̀ gè fe ta gè seɠe ʋolu. Naama levei ɠa gè sɔlɔɔga Kɛ̀ɛ ya.»
\p
\v 19 Naama wooiti maaʋele ma, zeeɠaaɠwɛɛi lɔɔni mɔnɔ Zuifuiti zɔɠɔzu. 
\v 20 Tanigaa ti ɠɛni ɠɛɛzu ma: «Inɛgi ɠa su, titi nui ʋe, lee vaa zu wo woilosu gooi ma?» 
\v 21 Taɠiligaa ti ɗa ɠɛ ma: «Inɛ su nui ɓɔɛ ʋele la ga nuu. É ɠula naa ʋolu ɓalaa, inɛgi ɓɛgele ɠa é gaazuɠole nu ɠaazuzeɠea ma kaipa?»
\s GALA Doun Zunui ɓaa kpɔɛ ɲɔu wo nui?
\p
\v 22 Yeeɠɛɠalai zeelini, siɛgi zu ti ɠɛni GALA sei ʋɛlɛi laalao fai ma ɠona pilɛda vɛtii ɠulazu la Zeluzalɛme, é zolooni kɔɔlɛ ʋa ziɛgi ma. 
\v 23 Yesu ɠɛni ziɛziɛsu GALA sei ʋɛlɛi ma ɠoizuʋɛ, Salomɔn ná-kotai wu. 
\v 24 Zuifuiti ti ɠakuni ma, ti ɠɛ ma: «Ɗa gi yɛsu inɛinɛgi zu, eyɛsu yeelɛ? Bo gi ma, è kole fo, ni ɗa ɠa è ga Kilista.»
\p
\v 25 Yesu ti wooɠaaʋoteni, é ɠɛ ma: «Kaite gè boga wo ma, wo la laani da. Kɛɛwotiiti gè ti ɠɛɛzu Kɛ̀ɛ laaseigi zu, naati ka ti zeele wooi wosu bɛ̀. 
\v 26 Kɛlɛ wo la laazu da, tɔɔzei wo la ga nà-baalagi ta. 
\v 27 Nà-baalagiti ta gòoi mɛni, gè ti ɠwɛni, tama ta ʋilɛ pòlu. 
\v 28 Nà ɠɔoɠɔ zɛnvui veezu ti ya, ti undaa la ʋiliga eyɛsu pɛ, nu nɔpɛ ge la zooga ɓalaa ti ɠulazu zèa. 
\v 29 Kɛ̀ɛ é ti veai zèa, naa wɔɔlɔʋɛ ɛsɛ pɛ ba, tama nu nɔpɛ ge la zooga ti ɠulazu Kɛ̀ɛ ya. 
\v 30 Nà-o, Kɛ̀ɛ-o, gá ga nu ɠila nɔ.»
\p
\v 31 Zuifuiti ti kɔtuiti seɠeni ʋolu, nii a kɛ ti yɛ sɔɔzu, ti paa. 
\v 32 Yesu ɠɛni ti ma: «Gè kɛɛwoti ʋagɔ mɔinmɔin kɛa wo ɠaazu ga Kɛ̀ɛ ná-zɛbɛi, naama ɠɛɛwotiiti ma ɓɛgele maaʋele ɠa, wo ɠɛɛzu wo pàa su ga kɔtui?»
\p
\v 33 Zuifuiti ti gooɠaaʋoteni, ti ɠɛ ma: «Kɛɛwotii ʋagɔ maaʋele lɛi gi ʋa ɠɛ pɔ gi è ʋaa su, kɛlɛ ɗa woo ɲɔi wosu GALA daalɔɠɔma, ɗɛi è ga nui, ɗa ɓɔɠɔ ɠɛɛzu ga GALA!» 
\v 34 Yesu ti wooɠaaʋoteni, é ɠɛ ma: «Kɛbɛ sɛʋɛʋɛ wa-lɔgi zu ga: ‹Gè ɠɛni ma: Wa ga galagiti,›\f + \fr 10:34 \fr*\ft \+xt Guy 82:6\+xt*.\ft*\f* kɛlɛ? 
\v 35 Tama nu nɔpɛ ge la zooga GALA Sɛʋɛi ná-zeele wooi maaɠaalizu. Ni mu wa-lɔgi ɠa naati tolisu ga ‹gala›, niiti GALA daawooi woni ti ma, 
\v 36 lee vaa zu mu wo nɔ̀un peelalazu, wo ɠɛ nɔ̀un gè woo ɲɔu woga GALA daalɔɠɔma, tɛi gè ɠɛa ma, nà ga GALA Doun Zunui? Tama Ɠɛɛɠɛ ɠa é yiimazeɠea ga ze, é tèʋe eteai zu. 
\v 37 Ni gè la Kɛ̀ɛ ná-botiiti kɛɛzu, à mina la dà pɛ! 
\v 38 Kɛlɛ ni nà ná-botiiti kɛɛzu, anɛɛ ni wo la laani dà, à la ɓalaa naama ɠɛɛwotiiti da, niiti gè ti ɠɛɛzu, naa ɠa a kɛ wo kwɛɛ ta wo gaaɠa ga gìliʋɛ Kɛ̀ɛ ʋa, Kɛ̀ɛ ɓalaagi ɠiliʋɛ nɔ̀un ba.» 
\v 39 Naazu ti ɠɛni ɠɛɛzu mɔnɔ ti yeeʋɛɛ ma, ti so, kɛlɛ é ɠulani ti ya.
\p
\v 40 Naa ʋoluma Yesu liini ʋolu, é yɛ Zuludɛn ʋoluʋelei, ʋɛ Zan ɠɛni ɓatizei wosu ná mɔungi. 
\v 41 Nu mɔinmɔin ge ɠɛni ʋaazu pɔ miná, ti ɠɛni ɠɛɛzu ma: «Zan la laavɔɔ vaa ɠɛɛni, kɛlɛ nii pɛ é boni é ʋilɛ zunui nii ʋa, ti pɛ ka ga gaama.» 
\v 42 Nu mɔinmɔin ge ɠidaaleʋeni ma miná.
\c 11
\s Lazaal zaa vai
\p
\v 1 Ɓetani taazuʋɛ, seeɓɛ nui ta ɠɛni ná, daa ga Lazaal, ta baazeela felegɔi, gilagi laaseigi ɠɛni ga Mali, zɔi laaseigi ɠɛ ga Maate. 
\v 2 Mali naa nɔ ɠa mɔunpa é gulɔ maku nɛɛnɛgi ziɛni Maliɠii ɠɔɠɔiti ma, é ti maaɓale ga nɔundeɠaiti, tama ná-seelai Lazaal ɠa é ɠɛni zeeɓɛzu. 
\v 3 Zeela nu felegɔiti ti keela leʋeni Yesu ma, ga é li, é ɠɛ naa ma: «Màliɠii, zɔi è nɛai ʋɛ, naa la ɠɛdɛni.»
\p
\v 4 Naama wooi zeeliai ma Yesu ma, é ɠɛni ma: «Seeɓɛi nii ɠaaɓelasu la ga saai, kɛlɛ toɠa ga é lɛbiya ve GALA bɛ, niima zeeɓɛi ɠa ɠɛɛzu ga zaɓui GALA Doun Zunui ná-lɛbiyai ɠula kɛlɛma.» 
\v 5 Maate ta deɠei ti wola nɛɛni Yesu ʋɛ, naa ʋɛɛ Lazaal ʋa. 
\v 6 É mɛnigai ma ga Lazaal la ɠɛdɛni, é folo felegɔ ɠɛɛni dɛ, ʋɛ é ɠɛni ná.
\p
\v 7 Naa ʋoluma é ɠɛni ná-kaladopoiti ma: «Ade ɠale ma Zudé.» 
\v 8 Kaladopoiti ti ɠɛni ma: «Kalamɔn, su la dɛ ɠoozani, Zuifuiti ti ɠɛni ɠɛɛzu, ti yɛ è zɔɔzu ga kɔtui, ti è ʋa, ɗɔun ɗa pɔ mɔnɔ è ɠale ma ná?»
\p
\v 9 Yesu ti wooɠaaʋoteni, é ɠɛ ma: «Kɛbɛ lɛlɛ puugɔ maazu felegɔ (12) ɠa é foloi zu, kɛlɛ? Ni nu ɠa ziɛzu siɛgi zu foloi ná la dɛ, è-ɠɔɠɔi la ziɠaa, tɔɔzei ɗa eteai nii ná-wozakalagi ɠaazu. 
\v 10 Kɛlɛ ni nu ɠa ziɛzu ga kpidii, è-ɠɔɠɔi ɠa ziɠa, tɔɔzei wozakala ge la zea.»
\p
\v 11 Yesu ɓegai ma ga naama wooiti bo, é ɠɛni ma: «Ade-wɔɔlai Lazaal ɠa ɲiizu, nà liizu, gè maaloɠa.» 
\v 12 Kaladopoiti ti ɠɛ ma: «Màliɠii, ni toɠa ɲiizu, naa ɠa ɠɛɛna, toɠa ʋaazu ʋalozu.» 
\v 13 Tɔun Yesu ɠɛni pɔ é bo ti ma ga Lazaal zaa, kɛlɛ kaladopoiti ti gaaɠaani ga Yesu ɠa ɓɔɛzu é ʋilɛ ɲiimɛni ɠitei ʋa. 
\v 14 Naa ɠa é kɛɛni Yesu kulani ga fo, é ɠɛ ti ma: «Lazaal zaa. 
\v 15 Gòla ɠoozunɛɛʋɛ wa-vaa zu ga gè la ɠɛni ná naama ziɛgi zu, tɔɔzei nii ɠa ɠɛ wo ʋɛ ga kpɔba wola wa-ɠidaaleʋei vaa zu. Kɛlɛ ade liina ga pɔ pelei.»
\p
\v 16 É naa wogai ma, Tomase nii daaseigi velesiɛi ga Yoogi, naa ɠɛni kaladopoi zɔiti ma: «Ade li, naa ɠa a kɛ ade ʋɛɛ ba, ade za.»
\p
\v 17 Yesu zeeliai ma, é mɛnini ga ti Lazaal maaɠuluga, é kɛ ga folo naanigɔ. 
\v 18 Tɛi Ɓetani ta Zeluzalɛme ti yɔɠɔzuʋɛ la vɔlɔ kilo mɛtɛlɛ saʋagɔ ɠulani, 
\v 19 Zuifui ma mɔinmɔin ge ʋaani Maate ta Mali luʋɔsu ti-ʋaazeelai zaa vai zu.
\p
\v 20 Siɛgi zu Maate mɛnini la ga Yesu maaɓuɠa taai ʋa, é liini naa laaɠomisu, kɛlɛ Mali yɛni zeini pɛlɛi wu. 
\v 21 Maate ɠɛni Yesu ma: «Màliɠii, ni è ɠɛni ʋɛ, bàazeelai la ɠɛni za. 
\v 22 Kɛlɛ gè kwɛni ga anɛɛ nii zu, nii nɔpɛgi è falizu GALA ma, toɠa fe è ya.»
\p
\v 23 Yesu ɠɛni ma: «È-ʋaazeelai ɠa wuzeɠezu, é ɠula saai ya.» 
\v 24 Maate gooɠaaʋoteni, é ɠɛ ma: «Gè kwɛni ga toɠa wuzeɠe, é ɠula saai ya, siɛgi zu folo ɠaaɓelagi gɔvɛiti pɛ ti wuzeɠezu la, ti ɠula saai ya.»
\p
\v 25 Yesu ɠɛni ma: «Nà ɠa gè ga buzeɠei saai ya ta zɛnvui, zɔi nɔpɛ è laazu nɔ̀un da, naama nui anɛɛ ɓalaa toɠa zaazu, toɠa zɛnvui wo. 
\v 26 Nu nɔpɛ ɓalaa é yɛsu vulua, é la dà, naama nui la za pɛ. È laaʋɛ nɛi naa la?»
\p
\v 27 Maate ɠɛ ma: «Ungo, Màliɠii, dàaʋɛ da ga ɗa ɠa è ga Kilista, GALA Doun Zunui, nii maanɛɛni ga é ʋa eteai zu.»
\p
\v 28 É naama wooiti bogai ma, é liini, é ná-seelai Mali loli dɔɔɠuzu, é ɠɛ ma: «Kalamɔin ʋaaʋɛ, é ɠɛ è ʋa.» 
\v 29 Mali naa mɛnigai ma, é wuzeɠeni ga suvilɛ, é li Yesu ʋɔ bɛ. 
\v 30 Tɔɔzei Yesu la ɠɛni dɛ lɛɛni taazuʋɛ, é ɠɛni dɛ loni naama adɛ, ʋɛ Maate liini, é daaɠomi ná. 
\v 31 Siɛgi zu Zuifui niiti ti ɠɛni pɛlɛi wu, ti ɗa Mali ɠaanɛɛnɛ, ti kaani la ga é wuzeɠea ga suvilɛ, é ɠula, ti ʋilɛni polu. Tɔɔzei ti ɠɛni kaazu ga toɠa liizu ɠɔlɔzu kabamaʋɛ.
\p
\v 32 Mali zeelini Yesu ʋɔ bɛ. É kaai ma nɔ feya, é looni kɔɠɔwu, é ɠɛ ma: «Màliɠii, ni è ɠɛni ʋɛ, bàazeelai la ɠɛni za.»
\p
\v 33 Yesu kaai ma ga toɠa ɠɔlɔzu, naa ʋɛɛ Zuifuiti ɓalaa ba, ti yɛgai polu, ti ʋa, naa wanani ma ta é zii wola zoni. 
\v 34 É ɠɛni ti ma: «Mini ɠa wo maaɠulugai ná?» Ti ɠɛni ma: «Màliɠii, ʋa, è ná ɠa.»
\p
\v 35 Yesu ɠɔlɔni. 
\v 36 Zuifuiti ti zɛba ti ɠɛ ma: «À wɛlɛna kae ʋelei nii ɠɛa nɛɛni la bɛ!» 
\v 37 Ti zaama, tanigaa ti ɠɛni ɠɛɛzu ma: «Tɛigi é gaazuɠole nui ɠaazuʋɛ zeɠeai ma, lee vaa zu é la ɓega pele leʋe Lazaal zaa vai luɠɔ?»
\s Yesu Lazaal wuzeɠe vai saai ya
\p
\v 38 Yesu yii ɲiikpini ʋolu koozu, é li kabalaʋɛ. Pugi ɠɛni de, daaɠulugai ga kɔtu wolai. 
\v 39 Yesu ɠɛni ma: «À kɔtui zeɠe kabai la.» Maate nii é ɠɛni ga poomai baazeelai, naa ɠɛni ma: «Màliɠii, makugi ɠana ɠulazu, tɔɔzei é kɛa ga folo naanigɔ niina kabai zu.» 
\v 40 Yesu gooɠaaʋoteni, é ɠɛ ma: «Gè la boni è ma ɓaa, ga: ‹Ni ɗa laana nɔ̀un da, ɗa GALA ná-lɛbiyai ɠa›?»
\p
\v 41 Ti kɔtui zeɠeni kabai la. Yesu zɛba é ɠaazu wuzeɠe geeɠɔlɔgi zu ʋele, é ɠɛ ma: «Kɛ̀ɛ, nà è mamasu tɔɔzei è gòoɠaaʋotega. 
\v 42 Nɔ̀un gè kwɛɛni ga yeenɔpɛ ɗa ɗa gòoɠaaʋote, kɛlɛ nà ɓɔɛzu ɠani, niiti maaʋele ma ti kòba, ti la da ga ɗa ɠa è tèʋegai.»
\p
\v 43 Siɛgi zu é ɓeni la ga naama wooiti bo, é ɓainni ga woo wola, é ɠɛ ma: «Lazaal, ɠula kabai zu!» 
\v 44 Poomai ɠulani, zeeiti ta kɔɠɔiti maavelevelegai ga seɠe zakpaiti, ta gaazuʋɛ maaɠiliai ga seɠei ta. Yesu ɠɛni ma: «À fie, wo ɓe ba, é li.»
\s Yaavai ɠili vai Yesu ma
\r (Matiyo 26:1-5;  //  Maleke 14:1-2;  //  Luke 22:1-2)
\p
\v 45 Zuifu mɔinmɔingi nii é ʋaani Mali ʋɔ bɛ, ti naama laavɔɔ vai ɠaai ma nii Yesu kɛɛni, ti ɠidaaleʋeni ma. 
\v 46 Kɛlɛ ti zaama, tanigaa ti liini Faliziɛinti pɔ bɛ, ti naa wo ti ma, nii Yesu kɛɛni. 
\v 47 Naama ziɛgi zu, zalaɠa ɠula ɠundiɠiiti ta Faliziɛinti ti tukpɔɠaaleʋe nu wolaiti gaalɛɛni ba, ti ɠɛ ma: «Ada kɛɛzu ɠale? Zunui nii ɠa laavɔɔ vaiti gola ɠɛɛzu. 
\v 48 Ni ada zɛna ɓɔɠɔ yeema nɔ ɠanu, nu mɔinmɔin ka ɠidaaleʋezu ma, tama Wɔlɔme nuiti ta ada-ƓALA sei ʋɛlɛi ɠoloɠolo, ti lati, ti ade ma zii ɠoloɠolo.»
\p
\v 49 Ti zaama, zɔi daaseigi ɠɛni ga Kayife, tɔ ɠa é ɠɛni ga zalaɠa ɠula ɠundiɠi wolai naama ɠonagi, é ɠɛni ti ma: «Wo la faa nɔpɛ gaaɠaazu! 
\v 50 Wo la kwɛni ga soloogɛ ga nu ɠilagi za, nuɓusɛiti pɛ ta-vaa zu, kɛlɛ nuɓusɛi pɛ undaa mina ʋili?» 
\v 51 Tama wooi naa é ɠɛni bosu, é la ɠɛni naa ɠulani nɔ ɓɔɠɔ zu, kɛlɛ tɛi é ɠɛni ga zalaɠa ɠula ɠundiɠi wolai naama ɠonagi, faawokɛɛyeeluɠɔ ɓɔɛi ɠa é ɠɛni bosu ga Yesu maanɛɛni ga é za ná-nuɓusɛiti bɛ. 
\v 52 É la ɓelani saa vai nɔ ʋa ná-nuɓusɛiti bɛ, kɛlɛ nii a kɛ ɓalaa é GALA ná-nuɓusɛiti pɛ gaalɛ ba, niiti ti vazagai eteai ɠɔlɔkɔlɔma ná pɛ, ti ɠɛ ga nuɓusɛ ɓulu gila kpe. 
\v 53 É zo naama yeei ma niina, ti Yesu maaɓɔteʋeni ga ti paa.
\p
\v 54 Yesu la mɔ ɠɛni kɛɛzu é ʋa ɓɔɠɔ ɠula kɛlɛma Zuifuiti saama. É zeɠeni miná, é li naama yooi zu nii é teʋebai ɠobaʋɛ, taa wolai ta zu nii daaseigi ɠɛni ga Efelayime. Ti yeeɠɛɠala ɠɛɛni miná ta ná-kaladopoiti.
\p
\v 55 Tɛi Zuifuiti \w ta-Ʋake|lemma="Pakegi"\w* fɛtii maa ɠɛni ɓuɠazu, zooi zu nuɓusɛi ma mɔinmɔin ge lɛɛni Zeluzalɛme Pakegi ma yeeluɠɔ, nii a kɛ ti ɓɔɠɔ ɲade. 
\v 56 Ti ɠɛni Yesu ɠaiziɛzu, ti ɠɛai ma GALA sei ʋɛlɛi ma ɠoizuʋɛ, ti ɠɛni ɓɔɠɔ ɠaazaɠasu, ti ɗa ɠɛ ma: «Wa ɠisiɛzu ɠale? Wa kaazu ga toɠa ʋaazu fɛtii zu, ɓaa é la ʋaazu?» 
\v 57 Tama zalaɠa ɠula ɠundiɠiiti ta Faliziɛinti ti devei veeni ga zɔi nɔpɛ a Yesu ɠalama ɠaana, é li, é bo ti ma, nii a kɛ ti so.
\c 12
\s Gulɔ maku nɛɛnɛgi ziɛ vai Yesu ma Ɓetani
\r (Matiyo 26:6-13;  //  Maleke 14:3-9)
\p
\v 1 Folo lɔzita yɛni \w Pake|lemma="Pakegi"\w* fɛtii ma yeeluɠɔ, Yesu liini Ɓetani, ʋɛ Lazaal ɠɛni ná, nii é zaani, Yesu buzeɠe, é kula saai ya. 
\v 2 Ti kpɔkɔ laamii ɓɛtɛni ná bɛ, Maate ɠa é ɠɛni daamianigi ɠaaɠwɛɛzu, Lazaal ɠɛni naati saama, niiti ti ɠɛni daamii wosu ʋɔɔma ta Yesu. 
\v 3 Naama ziɛgi zu, Mali gulɔ maku nɛɛnɛgi ma litɛlɛ ɠaaɠwɛsui zeɠeni, nii kpɛtɛai ga naale kiteɠitegi sɔngɔi ɓaai, é siɛ Yesu ɠɔɠɔiti ma, naa ʋoluma é kɔɠɔiti maaɓale ga nɔundeɠaiti. Pɛlɛi wuulaaveni ga maku nɛɛnɛgi.
\p
\v 4 Yesu ná-kaladopoi gila, Zudase Isekaliyɔte, nii é ɠɛni ʋaazu yaavazu, naa ɠɛni ma naazu: 
\v 5 «Lee vaa zu nu la ɓena gulɔ maku nɛɛnɛgi nuu ʋɔdi ga wali ɠae unsaʋagɔ (300), é ve bala nuiti zea?» 
\v 6 É la ɠɛni naa wosu ga bala nui ma yiizoolɛ ɠa é ɠɛni ma, kɛlɛ é boni mazɔlɔɔ é ɠɛni ga unma nui, ta tɛi é ɠɛni ta-wali ɓɔlɔi zeɠezu, é ɓena walii zeɠe su, nii ti ɠɛni puuzu su.
\p
\v 7 Kɛlɛ Yesu ɠɛni ma: «À zɛ ná dɔin! É gulɔ maku nɛɛnɛgi nii makɛni màaɠulu voloi ma vaa zu. 
\v 8 Bala nuiti ta wo ʋa yeenɔpɛ, kɛlɛ nɔ̀un gè la ʋaazu yɛsu wo ʋa yeenɔpɛ.»
\s Lazaal ma yaavai
\p
\v 9 Zuifu mɔinmɔin ge mɛnini ga Yesu ɠa Ɓetani. Ti ʋaani ná, kɛlɛ tɔ ɠila ná-faa nɔ la ɠɛni de, ti ʋaani ɓalaa Lazaal ɠaa vai ma, nii é buzeɠeni, é kula saai ya. 
\v 10 Zalaɠa ɠula ɠundiɠiiti ti deveni ga ti Lazaal ɓalaa paa. 
\v 11 Mazɔlɔɔ tɔun maaʋele ma, Zuifui ma mɔinmɔin ge ɠɛni zeɠezu ti ʋolu, ti ɗa ɠidaaleʋe Yesu ma.
\s Yesu lɛɛ vai Zeluzalɛme
\r (Matiyo 21:1-11;  //  Maleke 11:1-11;  //  Luke 19:28-40)
\p
\v 12 Poluma voloi, bɛbɛ mɔinmɔin gola nii é ɠaalɛɛni ba fɛti vai ma, ti mɛnini ga Yesu ɠa pelei ma, é lɛ Zeluzalɛme. 
\v 13 Ti dɔɔ laaiti seɠeni, ti ɠula, ti daaɠomi, ti ɗa ɠɛ ma: «Ozana!\f + \fr 12:13 \fr*\fk Ozana\fk*\ft : Maamusɛ wooi nii poluʋɛ ga «kizo fai ve».\ft*\f* Maliɠii tuya loo naama nui ʋɛ, nii é ʋaazu daaseigi zu! GALA ge tuya loo Izilayɛle ná-masagi ʋɛ!»
\p
\v 14 Yesu soovale ziʋoi ta ɠaani, é zei kɔma, eɠɛʋelei sɛʋɛai la GALA Sɛʋɛi zu ga:
\q
\v 15 «Ee, Siyɔn nuɓusɛi, mina lua!
\q Wɛlɛ ɗa-masagi ʋa, é ʋaazu è ʋɔ,
\q é zeini soovale saai ma yiʋoi ɠɔma.»
\p
\v 16 Naama ziɛgi zu Yesu ná-kaladopoiti ti la ɠɛni naama vaiti gaaɠaani, kɛlɛ siɛgi zu é lɛɛni la ná-lɛbiyai zu, ti-ɠi ge looni su ga naama vaiti ti zɛʋɛni ná-faa zu, tama ti zeelini ma kpae.
\p
\v 17 Zɔiti pɛ ti ɠɛni Yesu ɠoba siɛgi zu é Lazaal lolini la ga é ɠula kabai zu, é buzeɠe, é kula saai ya, naati pɛ ti ɠɛni naa zuɠulazu, nii ti kaani. 
\v 18 Bɛbɛi ɠɛni ʋaazu daaɠomisu, mazɔlɔɔ ti mɛnini ga é laavɔɔ vai naa ɠɛɛni. 
\v 19 Faliziɛinti ti ɠɛni ɓɔɠɔ ma: «Wa kaazu, wo la mɔ zooga faa nɔpɛ kɛɛzu, ɛsɛ pɛ ge ʋilɛga tɔ ɠila nɔ ʋolu!»
\s Yesu saa vai wo fai
\p
\v 20 Nui niiti ti ʋaani Zeluzalɛme GALA dɛbi vai ma, fɛti voloi, tanigaa ti ɠɛni ná, ti la ga Zuifua. 
\v 21 Ti maaɓuɠani Filipe ʋa, nii é ɠɛni ga Ɓɛtesayida nui, Galilé yooi zu, ti ɠɛ ma: «Gá pɔ gi Yesu ɠaa.» 
\v 22 Filipe liini, é bo Andelé ma, Andeléni ta Filipe ti li, ti bo Yesu ma.
\p
\v 23 Naa ɠɛni ti ma: «Yeeɠɛɠalai zeelia ga Nu ná-Doun Zunui lɛ ná-lɛbiyai zu. 
\v 24 Gè bo wo ma ga gaamai, ni molo ɠae nii nu fazasu zooi ma, é la zaani, ma ɠae ɠilagi naa nɔ ɠa a yɛ ná. Kɛlɛ ni toɠa zaana, toɠa ɗa gwaa mɔinmɔin bo. 
\v 25 Zɔi nɔpɛ é ɠilizu kpaan tɔ ɓɔɠɔi yɛnvui ʋa, toɠa ʋala ma. Kɛlɛ zɔi é kpɔɠɔ yɛnvui wɔinzeɠezu niima eteai zu, zɛnvui ɠa yɛ zea eyɛsu ɠɔ. 
\v 26 Zɔi é pɔ ga é botii ɠɛ bɛ̀, kɛni é ʋilɛ pòlu. Ʋɛ gè ɠɛɛzu ná, nà-botiɠɛ nui ɓalaa ka ɠɛ miná. Zɔi nɔpɛ é ɠɛɛzu ga nà-botiɠɛ nui, Kɛ̀ɛ ɠa unfema ve naama nui ʋɛ.
\p
\v 27 «Niima yeeɠɛɠalai zìi ɠa ɓɔlɔzu, kɛlɛ lee ɠa nà bo? Gè ʋa ɠɛ ma: ‹Kɛ̀ɛ, kìzo niima yeeɠɛɠalai zu vai ma› ɓaa? Ɓa-o, tɔɔzei yeeɠɛɠalai nii zu vai ɠa é ga pàa ungi. 
\v 28 Kɛ̀ɛ, ɗa-lɛbiyai ɠulana kɛlɛma.»
\p Naama ziɛgi zu woo ɠila ge ɠulani geeɠɔlɔgi zu, é ɠɛ ma: «Gè ɓega ga nà-lɛbiyai ɠula kɛlɛma, tama nà kulazu mɔnɔ ʋolu kɛlɛma.» 
\v 29 Bɛbɛi niiti ti ɠɛni loni ná, ti naama wooi mɛnini, ti ɠɛni kaazu ga tona ɓunɛ gooi ʋe, tanigaa ti ɗa ɠɛ ma geezuɠeelai ta ɠa kpɔɛai pɔ.
\p
\v 30 Kɛlɛ Yesu ɠɛni ti ma: «Nɔ̀un maaʋele laade niima wooi ʋa wo da, kɛlɛ wa ɠa wooi nii wogai wo ʋɛ. 
\v 31 Eteai nii ná-tukpɔɠaaleʋe ziɛgi ɠa seeliai, zɔi é zeini eteai nii unda, naa ʋili ya ziɛgi ɠa seeliai. 
\v 32 Nà ma, siɛgi zu gè zeɠezu la zooi ma, gè lɛ, nà nuɓusɛiti pɛ mɛɛn ɓɔɠɔ ma.» 
\v 33 É ɠɛni naa wosu, é dɛɛ ʋelei é ʋaazu zaazu la.
\p
\v 34 Bɛbɛi ɠɛni ma: «Tɔgi ɠa gi ɠalasu ga Kilista ɠa yɛsu vulua eyɛsu ɠɔ, lee vaa zu mu è ɠɛɛzu ma: ‹Kɛni Nu ná-Doun Zunui wuzeɠe, é lɛ›? Tɔun vɔlɔ, ɓɛ mu ka é ga Nu ná-Doun Zunui naa?»
\p
\v 35 Yesu ti wooɠaaʋoteni, é ɠɛ ma: «Wozakalagi ɠa dɛ wo zaama yeeɠɛɠala go laawu. À ziɛ siɛgi zu wozakalagi wo ya la dɛ, naa ɠa a kɛ kpidii mina wo zo ga kulafilibai, tɔɔzei zɔi é ziɛzu kpidii zu, naama nui la kwɛɛ, ʋɛ é liizu ná. 
\v 36 Siɛgi zu wozakalagi wo ya la, à ɠidaaleʋe wozakalagi ma, naa ɠa a kɛ wa ɓɔɠɔi wo ɠɛ ga wozakalagi ná-dointi.» Yesu ɓegai ma ga naama wooiti bo, é ɠulani ti zaama, é lɔɔɠu ti ʋa.
\s Zuifuiti zɛ fai ta-ladalalai zu
\p
\v 37 Anɛɛ ni Yesu naama laavɔɔ vaa mɔinmɔingiti kɛɛni ti ɠaazu, ti la ɠɛni laani da pɛ. 
\v 38 Ʋele ɠana naama wooi laazeelini la nii GALA goo wo nui Ezayi boni ma yeeluɠɔ ga:
\q «Màliɠii, ɓɛ ɠa é yeezeini ada-ɠeela wooi wu?
\q Ɓɛ ɠa Ɠɔoɠɔ GALAGI ná-zobogi lɛa la?»\f + \fr 12:38 \fr*\ft \+xt Eza 53:1\+xt* bogɛ é zoloo Gɛlɛke woo zɛʋɛ wɔlɔmai ma.\ft*\f*
\p
\v 39 Lee vaa zu ti la ɓena ɠidaaleʋe? Ezayi nɔ ɠa mɔnɔ é naama wooɠaaʋotegi veezu ade ya, siɛgi zu é ɠɛni ma la: 
\v 40 «GALA ge niima nuɓusɛiti kɛa ga gaazuɠole nuiti,
\q é ti ɠɛ ga kigaaza nuiti,
\q naa ɠa a kɛ ti ɠaazu mina wozaɠa,
\q ti-yii mina faa ɠaaɠa,
\q ti ʋa ɠale ma pɔ̀,
\q nii a kɛ gè ʋa ti ɠɛdɛ.»
\p
\v 41 Naa ɠa Ezayi boni tɔɔzei é Yesu ná-lɛbiyai ɠaani, tama é ɓɔɛni é ʋilɛ ba.
\p
\v 42 Anɛɛ naa ʋe, kundiɠiiti saama, nu mɔinmɔin ge ɠidaaleʋeni ma, kɛlɛ Faliziɛinti maaʋele ma, ti la ɠɛni ta-ɠidaaleʋei ɠulazu kɛlɛma, nii a kɛ ti mina ti ɓɛ GALA dɛbi ʋɛlɛi wu. 
\v 43 Tɔɔzei nuɓusɛiti ta-maamusɛi nɛɛni ti ʋɛ, é leʋe GALA nɔnɔi ʋa.
\s Toligi é lo kidaaleʋei ʋa
\p
\v 44 Yesu wooɠulani, é ɠɛ ma: «Zɔi nɔpɛ é laazu nɔ̀un da, nà lɛi é ʋa ɠidaaleʋe mà nɔ, kɛlɛ ma nui ɠidaaleʋeʋɛ naama nui ma, nii é tèʋegai. 
\v 45 Zɔi ɓalaa é pɛ̀tɛsu, ma nui ɠa tèʋe nui ɓalaa ʋɛtɛsu. 
\v 46 Pàaʋɛ ga gè ɠɛ ga wozakalagi eteai zu, nii a kɛ zɔi é laazu dà, naa la yɛga kpidii zu. 
\v 47 Wooi niiti gè ti wosu, zɔi é ti mɛnisu, kɛlɛ é la ti zoni, nà lɛi gè ʋa ɠɛ ma nui ʋeelalazu, tɔɔzei gè la ʋaani eteai ʋeelala vaa ma, pàaʋɛ tɔun kizo fai ma. 
\v 48 Nu nɔpɛ é ɠɛlɛzu bà, é ɠɛlɛ dàawooiti ba, naama nui ná-tukpɔ ɠaaleʋe nui ɠa ná. Wooiti gè ti wogai, naati ka ti ma nui ná-tukpɔi ɠaaleʋezu. 
\v 49 Tɔɔzei niima wooiti gè ti wogai, gè la ti ɠulani ɠisu nà ɓɔɠɔi, kɛlɛ Kɛ̀ɛ nii é tèʋegai, naa ɠa é kpɔ̀ɛ ʋelei lɛa ga ze, ta kalagi nii maanɛai ga gè bo. 
\v 50 Tama gè kwɛni ga nà-devei ɠa ɠɔoɠɔ zɛnvui veezu. Nii kpein gè bosu, nà bosu wooɠɛɠiladai zu, ʋelei Kɛ̀ɛ bogai la mà.»
\c 13
\s Yesu ná-kaladopoiti kɔɠɔiti maagba vai
\p
\v 1 \w Pake|lemma="Pakegi"\w* fɛtii maaɓuɠani niina. Yesu ɠɛni kwɛɛni ga yeeɠɛɠalai zeelia ga é ɠula eteai zu, é li Kɛɛɠɛ ʋɔ bɛ. Naa ɠa é kɛɛni, é poo gila feeni nɔnɔiti zea, niiti ti nɛai bɛ, tama ti eteai zu, é dɛɛ ga tiye ga ti nɛɛʋɛ bɛ eyɛsu gaaɓela foloi.
\p
\v 2 Pake daamii wo siɛgi zu, Inɛgi ɠɛni niina Yesu yaava vai lɔɔni Simon ná-doun zunui Zudase Isekaliyɔte ɠigi zu. 
\v 3 Yesu ɠɛni kwɛɛni ga Kɛɛɠɛ fai pɛ zɛgɛ tɔun zeezu, é ɠɛni kwɛɛni ɓalaa ga seɠeʋɛ GALA pɔ bɛ, é ʋa, tama toɠa na ɠale ma GALA pɔ bɛ. 
\v 4 É wuzeɠeni daami laɓalii ɠakala, é ná-seɠe maazu zeɠei ɠula ɠɔba, é zaamaɠili ga seɠe zakpai. 
\v 5 Naa ʋoluma, é ziɛi ʋuuni aniɲakai gila su, é tɔɔzei ga ná-kaladopoiti kɔɠɔiti maagbaa, é ɗa ti maaɓale ga seɠe zakpai, nii é gilini zaama.
\p
\v 6 Siɛgi zu é zeelini la Simon Piyɛlɛ ma, naa ɠɛni ma: «Màliɠii, ɗa pɔ è kɔ̀ɠɔiti maagba ɓaa?» 
\v 7 Yesu ɠɛni ma: «Nii gè kɛɛzu, è la dɛ gaaɠa niizu, kɛlɛ ɗa ʋaazu gaaɠaazu ʋelela ʋelei.»
\p
\v 8 Piyɛlɛ ɠɛni ma: «Gè la va bu, è ʋa kɔ̀ɠɔiti maagba pɛ!» Yesu ɠɛ ma: «Ni gè la è-ɠɔɠɔiti maagbani, ɗa-vaa la nà-faa zu.» 
\v 9 Simon Piyɛlɛ ɠɛni ma: «Màliɠii, ni naa ʋe, mina kɔ̀ɠɔiti nɔ maagba, kɛlɛ zèeiti ta nɔ̀ungi ʋɛɛ ba.»
\p
\v 10 Yesu gooɠaaʋoteni, é ɠɛ ma: «Zɔi kpegai na ga maagba, naa ɓɛdɛ la mɔ maagba vaa ɠili ba, kɛni nɔ é ɠɔɠɔiti maagba, mazɔlɔɔ ɲadegɛ niina fofo. Wo ɲadegɛ na, kɛlɛ wo pɛ taade.» 
\v 11 Tɔɔzei Yesu ɠɛni kwɛɛni nui nii é ʋaazu dɔɔzu sili nuiti zeezu, naa ɠa é kɛɛni é ɠɛni ɠɛɛzu ma: «Wo pɛ wo la ɲadeni.»
\p
\v 12 Kpegai ma ga ti-ɠɔɠɔiti maagba, é ná-seɠei loo ɠɔba, é zeini ʋolu taɓalii ɠakala, é ɠɛ ti ma: «Nii gè kɛai ga woye, wo gaaɠaaʋɛ nɛi? 
\v 13 Wa ɠɛɛzu nɔ̀un ma: ‹Kalamɔn› ta ‹Maliɠii,› tama wa naa wosu ga pagɔ, tɔɔzei nà ɓɔɠɔɓɔɠɔ ka gè ga naa. 
\v 14 Ni nɛ̀igi gè ga wa-ɠalamɔin, ta wo-Maliɠii, gè wo-ɠɔɠɔiti maagba, wa ɓalaagi à ɗa ɓɔɠɔ ɠɔɠɔiti maagba, wo ɠilagilagiti pɛ. 
\v 15 Mazɔlɔɔ poo ka gè fea wo ya, kɛni wa ɓalaa wo kɛ eɠɛʋelei gè kɛa la wo ʋɛ. 
\v 16 Gè bo wo ma ga gaamai, botiɠɛ nui la leʋeni maliɠii ʋa, ɓaa keelai ʋa leʋe naama nui ʋa, nii é teʋegai. 
\v 17 Ni wo naa ɠwɛni, wo undaanɛɛʋɛ ni wa kɛɛna.
\p
\v 18 «Wo pɛ tɛi gè ʋa ɠɛ vaazu wo ma. Niiti gè yiimazeɠeai ga tiye, gè naati kwɛni. Kɛlɛ kɛni GALA Sɛʋɛi zu wooi niiti ti ʋilɛ su kpae ga: ‹Zɔi gi ɓena nà-daamianigi mi gá tɔ, naa wuzeɠea dàalɔɠɔma.› 
\v 19 Nà niima vai wosu wo ma niina, aisa ma yee ʋa zeeli, naa ɠa a kɛ a ɠɛɛna, wo la da ga: ‹Nà ga naa, nii é ná.› 
\v 20 Gè bo wo ma ga gaamai, zɔi é yeezeizu nà-keelai wu, naama nui yeezeiɗa bù. Zɔi é yeezeizu bù, naama nui yeezeiɗa tèʋe nui wu.»
\s Yesu dɛɛ vai ga Zudase ɠa ʋaazu yaavazu
\r (Matiyo 26:20-25;  //  Maleke 14:17-21;  //  Luke 22:21-23)
\p
\v 21 Yesu ɓegai ma ga naama wooiti bo, ziiɓɔlɔni koozu gola, é ɠɛ ma: «Gè bo wo ma ga gaamai, wo ɠila ka ʋaazu tèʋesu sìli nuiti pɔ.» 
\v 22 Kaladopoiti ti ɠɛni wɛlɛzu ɓɔɠɔ ɠaazu, ti ɗa ɓɔɠɔ ɠaazaɠa ga ɓɛ ɠa é vaazu ma. 
\v 23 Kaladopoiti saama, zɔi Yesu nɛɛni ʋɛ, naa ɠɛni zeini Yesu ɠobaʋɛ. 
\v 24 Simon Piyɛlɛ yee ɠɛɛni ma ɓɛɓɛ ga é gaazaɠa ga ɓɛ ɠa é vaazu ma.
\p
\v 25 Kaladopoi naa liɓini Yesu ɠekesu, é ɠɛ ma: «Màliɠii, ɓɛ ʋe de?» 
\v 26 Yesu gooɠaaʋoteni, é ɠɛ ma: «Nui nii gè ɓului yɛɓɛzu, gè fe zea, naa ʋe.» É ɓului yɛɓɛni, é fe Zudase ya, Simon Isekaliyɔte ná-doun zunui. 
\v 27 Zudase ɓulu ɓuɠai zogai ma, Setana lɔɔni su. Yesu ɠɛni ma: «Nii è kɛɛzu, kɛ fala.» 
\v 28 Zɔiti kpein ti ɠɛni zeini taɓalii ɠakala, naa tanɔpɛ ge la ɠɛni gaaɠaani, lee vaa zu Yesu naama wooi woni ma. 
\v 29 Tɛi Zudase ɠa wali ɓɔlɔi ɠɛni zea, tanigaa ti ɠisiɛni ga Yesu ɠɛɛʋɛ ma, é li, é ani ɠeya, nii ti ɓɛdɛai ma fɛtii zu, ɓaa é ɠɛ ma, ani ve bala nuiti zea. 
\v 30 Zudase ɓulu ɓuɠai zogai ma, é ɠulani. Kpidii ɠɛni de.
\s Deve niinɛi
\p
\v 31 Zudase ɠulaai ma, Yesu ɠɛni ma: «Nu ná-Doun Zunui ná-lɛbiyai ɠana ɠula kɛlɛma niina, GALA ná-lɛbiyai ɠana ɠula kɛlɛma ga tɔun maaʋele. 
\v 32 Ni tama GALA ná-lɛbiyai ɠa ɠulana kɛlɛma ga tɔun maaʋele, tɔ ɓalaagi GALA ka ná-lɛbiyai ɠula kɛlɛma ga tɔ ɓɔɠɔi maaʋele, GALA ka ʋaazu naa ɠɛɛzu ɠani nɔ. 
\v 33 Nɛ̀ɛbɛ lointi, yeeɠɛɠala go nɔ ɠa niina é zèa wo ʋa. Wa gàiziɛ, kɛlɛ nii nɔ gè boni Zuifuiti ta-ɠundiɠiiti ma, naa nɔ ɠa gè bosu wo ma niina ga: ‹Ʋɛ gè liizu ná, wo la zooga wo ʋa li ná.›
\p
\v 34 «Nà deve niinɛ veezu wo ya, naa ɠa é ga: Wo pɛ à ɓɔɠɔ nɛɛ ʋɛ. Eɠɛʋelei gè wo nɛa la ʋɛ, wo pɛ à ɓɔɠɔ nɛɛ ʋɛ ɠana. 
\v 35 Ni wa nɛɛna ga ʋe, nui pɛ ka kwɛɛ ga wa ga nà-kaladopoiti.»
\s Yesu bo fai ga Piyɛlɛ ɠa ʋaazu ɠɛlɛzu ba
\r (Matiyo 26:31-35;  //  Maleke 14:27-31;  //  Luke 22:31-34)
\p
\v 36 Simon Piyɛlɛ ɠɛni ma: «Màliɠii, mini ɠa è liizu ná?» Yesu gooɠaaʋoteni, é ɠɛ ma: «Ʋɛ niina gè liizu ná, è la mɔ zooga ʋilɛsu pòlu, kɛlɛ ɗa ʋaazu ʋilɛsu pòlu nii ʋoluma.» 
\v 37 Piyɛlɛ ɠɛni ma: «Màliɠii, lee vaa zu gè la zooga ʋilɛsu è ʋolu niina? Kɛ̀ʋele ɓɛtɛʋɛ ga gè zɛ̀nvui ve ɗa-vaa zu.» 
\v 38 Yesu gooɠaaʋoteni, é ɠɛ ma: «È ɠɛʋele ɓɛtɛʋɛ nɛi ga è è-yɛnvui ve nà-faa zu? Gè bo è ma ga gaamai, tɛɛ zinɛi la ɓɔɛa, ni è la ɠɛlɛni bà, ná zeizu ʋa ɠɛ saʋa.»
\c 14
\s Yesu ɠa é ga Pelei, ta Gaamai,  //  naa ʋɛɛ Zɛnvui ʋa
\p
\v 1 Yesu ɠɛni ma: «Wo-yii mina ɓɔlɔ. Wo ɠidaaleʋea GALA ma, à ɠidaaleʋe nà ɓalaa mà. 
\v 2 Seizu mɔinmɔin ka Kɛ̀ɛ ná-pɛlɛi wu. Ni naa laade, nà la zoo ɠale ɠɛɛzu ma: ‹Nà liizu, gè seizu ɓɛtɛ wo ʋɛ›? 
\v 3 Tama nà liina, gè seizu ɓɛtɛ wo ʋɛ, nà ʋaazu ʋolu, gè wo zeɠe, naa ɠa a kɛ, ʋɛ gè ná, wa ɓalaagi, wo ɠɛ miná. 
\v 4 Ʋɛ gè liizu ná, wo naama ʋelei ɠwɛɛ.»
\p
\v 5 Tomase ɠɛni ma: «Màliɠii, gi la kwɛɛ ʋɛ è liizu ná, gá zoo naama ʋelei ɠwɛɛsu ɠale?»
\p
\v 6 Yesu gooɠaaʋoteni, é ɠɛ ma: «Nà ɠa gè ga pelei, ta gaamai, ta zɛnvui. Nu nɔpɛ ge la ʋa Kɛ̀ɛ ʋɔ, kɛni é leʋe ga nɔ̀un pɔ pelei. 
\v 7 Ni wo ɠɛni kwɛ̀ɛ, wo ɓena Kɛ̀ɛ ɓalaagi ɠwɛɛ. Tama vɔlɔ wo kwɛni niina, wo kaa ɓalaa.»
\p
\v 8 Filipe ɠɛni ma: «Màliɠii, Ɠɛɛɠɛ lɛ ga giye, naa ɠa gi yiilɛi.» 
\v 9 Yesu gooɠaaʋoteni, é ɠɛ ma: «Ada ʋolu kaite, Filipe, ná pɛ su, è la nɔ̀un kwɛɛ? Zɔi nɔpɛ é kàa, naama nui Kɛ̀ɛ ɓalaa kaa. Toɠa ɠale mu è ɠɛɛzu ma: ‹Ɠɛɛɠɛ lɛ ga giye›? 
\v 10 È la laani da ɓaa ga gìliʋɛ Kɛ̀ɛ ʋa, Kɛ̀ɛ ɓalaagi ɠiliʋɛ nɔ̀un ba? Wooi niiti gè ti wosu wo ma, nà ɓɔɠɔ lɛi gè ʋa ɠɛ nɔ ti ɠulazu yiima, kɛlɛ Kɛ̀ɛ nii é zeini zìimaʋɛ, naa ɠa é ná-botiiti kɛɛzu ɠana. 
\v 11 À la dà ga, gìliʋɛ Kɛ̀ɛ ʋa, Kɛ̀ɛ ɓalaagi ɠiliʋɛ nɔ̀un ba. Ni naa laade, à ɠidaaleʋe tɔun ɓalaa niima ɠɛɛwotii maaʋele zu.
\p
\v 12 «Gè bo wo ma ga gaamai, zɔi nɔpɛ é laazu dà, naama nui ɓalaa ka niima ɠɛɛwotiiti kɛ, niiti gè ti ɠɛɛzu. Toɠa taɠiligaa ɠɛ vɔlɔ, niiti ti ɓaɠoai niiti ba gè ti ɠɛai, tɔɔzei nà ga li Kɛ̀ɛ ʋɔ bɛ. 
\v 13 Tama nii nɔpɛ wa falina ga dàaseigi, nà naa ɠɛ, naa ɠa a kɛ Ɠɛɛɠɛ ná-lɛbiyai ɠula kɛlɛma ga ná-Doun Zunui maaʋele. 
\v 14 Ni wa ani nɔpɛ falina ga dàaseigi, nà naa ɠɛ.»
\s Zɛnvu Ɲadegai ma minazeɠegi
\p
\v 15 «Ni nɛ̀ɛʋɛ wo ʋɛ, wa nà-deveiti so. 
\v 16 Nɔ̀un, nà Kɛ̀ɛ maanɛɛnɛ, é Kpɔba Nu ɠili teʋe wo ma, nii a yɛ wo ʋa eyɛsu ɠɔ. 
\v 17 Gaama Yɛnvui ʋe de, nii eteai la zooga sɔlɔɔsu, mazɔlɔɔ é la zooga kaazu, ɓaa é ʋa kwɛɛ. Kɛlɛ wɔun, wo kwɛni, tɔɔzei toɠa wo ʋa, é ɠɛ zeini wo-yiimaʋɛ. 
\v 18 Gè la wa ɠila wo yɛsu eɠɛ podoun, kɛlɛ nà ʋaazu ʋolu wo ʋɔ. 
\v 19 É yɛga ga yeeɠɛɠala go nɔ, eteai la mɔ kàa, kɛlɛ wɔun, wa kà. Tɛi zɛnvui zèa, wa ɓalaagi zɛnvui ɠa ɠɛ wo ya. 
\v 20 Naama yeei, wa gaaɠa ga gìliʋɛ Kɛ̀ɛ ʋa, wa ɓalaa wa ɠili bà, gè ɠili wo ʋa. 
\v 21 Zɔi é nɛ̀ai ʋɛ, naa ɠa ga nui nii é nà-deveiti sosu, é ɗa ti ɠɛ. Zɔi é nɛ̀ɛzu ʋɛ, Kɛ̀ɛ ɠa naama nui nɛɛ ʋɛ, nà ɓalaa, nà nɛɛ ʋɛ, gè ɓɔɠɔ lɛɛ la.»
\p
\v 22 Zude gaazaɠani (kɛlɛ Zudase Isekaliyɔte laade), é ɠɛ ma: «Màliɠii, lee vaa zu gá nɔ ɠa è pɔ è ɓɔɠɔ lɛ ga giye, kɛlɛ è la ɓɔɠɔ lɛɛzu ga eteai?» 
\v 23 Yesu gooɠaaʋoteni, é ɠɛ ma: «Nui nɔpɛgi é nɛ̀ɛzu ʋɛ, naama nui ɠa gòoiti so, Kɛ̀ɛ ɠa tɔ ɓalaa nɛɛ ʋɛ, gá ʋa pɔ bɛ, gi zei ná. 
\v 24 Kɛlɛ zɔi gè la nɛɛni bɛ, naama nui la gòo zo ga é ʋa ɗa kɛ. Tama wooi nii wo mɛnisu, naa la ɠulani nà ɓɔɠɔgo dà, kɛlɛ Kɛ̀ɛ nii é tèʋegai, naa ɓɔɠɔi ɠa daawoo ʋe.
\p
\v 25 «Gè niima vaiti bogɛ wo ma siɛgi zu gè wo ʋa la dɛ. 
\v 26 Kɛlɛ Kpɔba Nui nii é ga Zɛnvu Ɲadegai, nii Kɛ̀ɛ ʋaazu teʋesu wo ma dàaseigi zu, naa ɠa wo ɠala ga fai pɛ, ta é wo ɠitoo naa pɛ su, nii gè bogai wo ma.
\p
\v 27 «Nà ziilɛigi yɛsu wo ya, nà nà-ziilɛigi veezu wo ʋɛ. Gè la feezu ga ʋelei eteai ɠa ɗa fee la. Naa ɠa é ba, wo-yii mina ɓɔlɔ, dualua ge mina ɠɛ wo-yiimaʋɛ. 
\v 28 Wo gòomɛnigɛ, gè ɗa ɠɛ wo ma: ‹Nà ga li, kɛlɛ nà ʋaazu ʋolu wo ʋɔ.› Ni wo nɛ̀ɛni ʋɛ, wo ɓena ɠoozunɛ ga nà ga li Kɛ̀ɛ ʋɔ bɛ, tɔɔzei Kɛ̀ɛ wɔɔlɔʋɛ nɔ̀un ba. 
\v 29 Gè wo loa ɠisu niina, aisa niima vaiti ti ʋa ɠɛ, naa ɠa a kɛ siɛgi zu ma vaiti ti ɠɛɛzu la, wo la da. 
\v 30 Gè la mɔ woo mɔinmɔin kili nɔpɛ bosu wo ma, tɔɔzei zɔi é zeini eteai nii unda, naa ɠana ʋa. Naa la bosu ga ná-zobo ka mà, 
\v 31 kɛlɛ, kɛni eteai nii zu nuiti ti kwɛɛ ga Kɛ̀ɛ nɛɛʋɛ bɛ̀, ta nɔ̀un nà faiti pɛ kɛɛzu é zoloo naa ma, nii é ma levei veai zèa.
\p «À wuzeɠe, ade zeɠe ʋɛ.»
\c 15
\s Ansaɠɔ tɔkulugi ta ma ɓekegiti
\p
\v 1 «Nà ɠa gè ga ansaɠɔ tɔkulu kitei, Kɛ̀ɛ ɠa é ga makɛ nui. 
\v 2 Kpekegi niiti kpein ti bà, ti la waazu, toɠa naati teʋe ga, kɛlɛ kpekegi niiti kpein ti waazu, toɠa naati gaaleʋe, naa ɠa a kɛ ti waa ʋolu mɔnɔ ga gola. 
\v 3 Wɔun, kalagi nii gè boga ga woye, naa wo ɲadegɛ niina. 
\v 4 À ɠili bà kpaan, nà ɓalaa nà ɠili wo ʋa kpaan. Ansaɠɔ kpekegi la ɗa ga zoo é ʋa waa ɓɔɠɔ ʋɛ, ni é la yɛni ma lɔkulugi ʋa, zenɔ ɠana wa ɓalaa, wo la zooga waazu, ni wo ɠiliai la yɛni bà.
\p
\v 5 «Nà ɠa gè ga ansaɠɔ tɔkulugi, wa ɠa wo ga ma ɓekegiti. Zɔi nɔpɛ a ɠilina bà kpaan, nà ɓalaa gè ɠili ba kpaan, naama nui ɠa gwaa mɔinmɔin bo, tɔɔzei ni gè la wo ʋa, wo la zooga faa nɔpɛ kɛɛzu. 
\v 6 Zɔi giliai la yɛni bà, naa ɠa ʋili ya kamaʋoluʋɛ eɠɛ ansaɠɔ kpekegi, é vɔ. Naa ʋolu ta ɗa ma ɓekegiti gaalɛ ba, ti ti ʋili abui zu, ti ɠala. 
\v 7 Ni wa ɠilina bà kpaan, dàawooiti ɓalaa ti yɛ wo-yiimaʋɛ kpaankpaan, nii nɔpɛ wo pɔ, à naa vali, tama toɠa ve wo ya. 
\v 8 Ni wa gwaa mɔinmɔin bona, wo dɛɛ ga naa maaʋele ga wa ga nà-kaladopoiti, naazu ɛsɛ pɛ ka Kɛ̀ɛ ná-lɛbiyai ʋɛtɛ.
\p
\v 9 «Eɠɛʋelei Kɛ̀ɛ nɛ̀ai la ʋɛ, zekana nà ɓalaa gè wo nɛai la ʋɛ. À yɛ nà-nɛɛbɛi zu kpe. 
\v 10 Ni wa nà-deveiti sona, wa yɛ nà-nɛɛbɛi zu, eɠɛʋelei gè Kɛ̀ɛ ná-deveiti sogai la, ta zɛ̀gai la ná-nɛɛbɛi zu.
\p
\v 11 «Gè niima vaiti bogɛ wo ma, naa ɠa a kɛ nà-koozunɛɛi ɠɛ wo-yiimaʋɛti, naazu wa-ɠoozunɛɛi laa ɠa zeeli. 
\v 12 Nà-devei ɠa ga: Wo ɓɔɠɔ nɛɛ ʋɛ wo ɠilagilagi pɛ, ʋelei gè wo nɛai la ʋɛ. 
\v 13 Nɛɛbɛ la leʋeni naa ʋa ga nu zɛnvui ve bɔɔlaiti ta-vaa zu. 
\v 14 Wa ga bɔ̀ɔlaiti, ni wa nà-deveiti sona, wo ɗa kɛ. 
\v 15 Gè la mɔ wo lolisu ga botiɠɛ nuiti, tɔɔzei botiɠɛ nui la ɗa ga naa pɛ kwɛɛga, nii maliɠii kɛɛzu. Nà wo lolisu ga bɔɔlaiti, tɔɔzei nii pɛ gè sɔlɔɔga Kɛ̀ɛ ya, gè naa pɛ dɛɛʋɛ ga woye. 
\v 16 Wa lɛi wo ʋa yiimazeɠe ga ze, nà ɠa gè yiimazeɠea ga woye, gè wo leʋe keela ziɛgi ma, naa ɠa a kɛ wo li, wo waa, wo ɠaawaai ɠɛ ga nii é lɛbisu. Názu, nii nɔpɛ wa fali Kɛ̀ɛ ma ga dàaseigi, é fe wo ya. 
\v 17 Nii gè wo levezu ma, naa ɠa ga: Wo ɓɔɠɔ nɛɛ ʋɛ wo ɠilagilagi pɛ.»
\s Eteai Yesu ta nɔnɔiti wɔinzeɠe vai
\p
\v 18 «Ni eteai a wo wɔinzeɠena, à kwɛɛ ga nà ɠa mɔunpa, é wɔ̀inzeɠeai. 
\v 19 Ni wo ɠɛni ga eteai nɔnɔ, eteai a la wo nɛɛ ʋɛ. Kɛlɛ tɛi wo la ga eteai nɔnɔ, nà ma, gè yiimazeɠea ga woye eteai zu nuiti saama, naa maaʋele ma, eteai ɠa wo wɔinzeɠezu. 
\v 20 À ɠizɛ naama wooi zu, nii gè bogai wo ma ga: ‹Botiɠɛ nui la leʋeni maliɠii ʋa.› Ni ti wɔ̀inzeɠeʋɛ, ta wo wɔinzeɠe nɔ ti, ni ti gòoiti sogɛ, ta wo-wooiti so. 
\v 21 Kɛlɛ màaʋele ɠa ti naama vaiti pɛ kɛɛzu la ga woye, tɔɔzei ti la naama nui ɠwɛɛ, nii é tèʋega. 
\v 22 Ni gè la ɠɛni ʋaani, gè ʋa ɓɔɛ ti ʋɔ, ti la ɠɛni ɠɛa ga sɔba nu, kɛlɛ niima ziɛgi zu niina, goozuɠula nɔpɛ ge la mɔ ti ʋɛ ta-ɠotoiti faa zu. 
\v 23 Zɔi nɔpɛ é wɔ̀inzeɠezu, naama nui ɠa Kɛ̀ɛ ɓalaagi wɔinzeɠezu. 
\v 24 Ni laavɔ ɠɛɛwotii niiti nu ɠili nɔpɛ ge la dɛ ta ɠɛɛni, gè la ɠɛni naati kɛɛni ti zaama, ti la ɠɛni ɠɛa ga sɔba nu. Kɛlɛ anɛɛ ti naama ɠɛɛwotiiti kaa, ta ba nɔ ti ɗa gi wɔinzeɠe gá Kɛ̀ɛ. 
\v 25 Kɛlɛ kɛni naama wooi a la ʋilɛsu nɔ ti, nii sɛʋɛai ta-lɔ sɛʋɛi zu ga: ‹Ta wɔ̀inzeɠezu un ge la ba.›
\p
\v 26 «Siɛgi zu Kpɔba Nui ʋaazu la, nii gè ʋaazu teʋesu wo ma, é zeɠe Kɛ̀ɛ ʋɔ bɛ, Gaama Yɛnvui nii é zeɠezu Kɛ̀ɛ ʋɔ bɛ, toɠa zeele wooi wo nɔ̀un bɛ. 
\v 27 Wa ɓalaa wa zeele wooi wo bɛ̀, tɔɔzei wa pòlu kaite, tɔɔzeizu munu.»
\c 16
\p
\v 1 «Gè niima vaiti bogɛ wo ma, nii a kɛ wo mina ʋa ɠɛlɛzu kidaaleʋei ʋa. 
\v 2 Ta ʋaazu wo ɓɛɛzu GALA dɛbi ʋɛlɛiti bu. Yeeɠɛɠalai ta ɠa ʋaazu vɔlɔ, niiti ta ɠɛ wo ʋaazu, naati ta ɗa ɠisiɛ ga GALA ka ti dɛbizu ɠana. 
\v 3 Ta naa pɛ kɛɛzu, tɔɔzei ti la Kɛ̀ɛ ɠwɛɛni, ti la nà ɓalaa kwɛ̀ɛ. 
\v 4 Gè niima vaiti bogɛ wo ma, nii a kɛ siɛgi zu ma yeeɠɛɠalai zeelizu la, wo-ɠi ge loo su ga gè boni wo ma. Gè la kɛɛni gè ʋa bo wo ma kaite tɔɔzeizuʋɛ, mazɔlɔɔ gè ɠɛa dɛ wo ʋa.»
\s Zɛnvu Ɲadegai ná-botii
\p
\v 5 «Niima ziɛgi zu, nà ga li naama nui ʋɔ bɛ, nii é tèʋegai, tama wo tanɔpɛ ge la gàazaɠasu ga ‹Mini ɠa è liizu ná?› 
\v 6 Kɛlɛ tɛi gè niima wooiti boga wo ma, naa ɠɛa wo ʋɛ ga ziiɓɔlɔi. 
\v 7 Tama gaamai ɠa gè bosu wo ma ɠani ga: Fizɔgɛ wo ma ga gè li, tɔɔzei ni gè la liini, Kpɔba Nui la ʋaa wo ʋɔ. Kɛlɛ ni nà liina, nà teʋe wo ma. 
\v 8 Siɛgi zu é ʋaazu la, toɠa eteai zu nuɓusɛiti ta-ɠakagi lɛ ga tiye, é ʋilɛ kotoi ʋa, ta telebodai, naa ʋɛɛ GALA ná-tukpɔɠaaleʋe ʋelei ʋa, 
\v 9 é ʋilɛ kotoi ʋa, tɔɔzei ti la ɠidaaleʋeni mà, 
\v 10 é ʋilɛ telebodai ʋa, tɔɔzei nà ga li Kɛ̀ɛ ʋɔ bɛ, tama wo la mɔ pɛ̀tɛga, 
\v 11 é ʋilɛ GALA ná-tukpɔɠaaleʋe ʋelei ʋa, tɔɔzei zɔi é zeini eteai nii unda, naa ná-tukpɔi ɠaa ɓega ga leʋe.
\p
\v 12 «Faa mɔinmɔin kiligaa ta dɛ bɛ̀ ga gè bo wo ma, kɛlɛ naati buiʋɛ wo ma dɛ, ga wo ʋa ziɛ bu. 
\v 13 Siɛgi zu Gaama Yɛnvui ʋaazu la, toɠa lo wo luɠɔ gaamai pɛ su. Wooi nii pɛ a ɠɛ bosu wo ma, é la naa woga nɔ ɓɔɠɔ ʋɛ, kɛlɛ nii pɛ é mɛnigai, naa ɠa a bo, toɠa ʋelela ʋele vaiti bo wo ma. 
\v 14 Toɠa nà-lɛbiyai ɠula kɛlɛma, tɔɔzei nii é zèa, naa nɔ ɠa a ta zeɠe su, é bo wo ma. 
\v 15 Nii nɔpɛgi é Kɛ̀ɛ ya, naa ɠa ga nɔ̀nɔ, naa ɠa é kɛa gè ɠɛɛzu la wo ma, nii é zèa, naa nɔ ɠa Zɛnvu Ɲadegai ta zeɠezu su, é bo wo ma.»
\s Gaazuɠilii valibo fai ga koozunɛɛi
\p
\v 16 «Yeeɠɛɠala go nɔ ʋe niina, wo la mɔ pɛ̀tɛga, naa ʋoluma yeeɠɛɠala go ɠa leʋena, wa pɛ̀tɛ mɔnɔ ʋolu.»
\p
\v 17 Ná-kaladopoi tanigaa ti ɠɛni ɓɔɠɔ ɠaazaɠasu ga: «Lee ɠa é pɔ é bo ade ma ga niima wooiti: ‹Yeeɠɛɠala go nɔ ʋe niina, wo la mɔ pɛ̀tɛga, naa ʋoluma yeeɠɛɠala go ɠa leʋena, wa pɛ̀tɛ mɔnɔ ʋolu›? Ta gooi é ɠɛɛzu ma: ‹Nà ga li Kɛ̀ɛ ʋɔ bɛ›? 
\v 18 Yeeɠɛɠala goi nii ɠani é vaazu ma, naa ʋoluʋɛ ɠa ga lee? Ade la ɠite kwɛɛ, nii ɓɔɠɔɓɔɠɔgi é ɠɛɛzu é bo.»
\p
\v 19 Yesu gaaɠaani ga ta pɔ ti gaazaɠa, é ɠɛni ti ma: «Wa ɓɔɠɔ ɠaazaɠasu naama wooi ʋoluʋɛ ma, nii gè bogai wo ma ga: ‹Yeeɠɛɠala go nɔ ʋe niina, wo la mɔ pɛ̀tɛga, naa ʋoluma yeeɠɛɠala go ɠa leʋena, wa pɛ̀tɛ mɔnɔ ʋolu›? 
\v 20 Gè bo wo ma ga gaamai, wa wɔlɔ, wo ɗa ɓɔɠɔ maawɔin, naama ziɛ su, eteai ɗa ɠoozunɛ. Wa ɠɛ ziiɓɔlɔi zu, kɛlɛ wa-yiiɓɔlɔi ɠa valibo ga koozunɛɛi. 
\v 21 Doun zɔlɔɔ koozuwanai ɠaana anzanui ʋa, toɠa ɗa ɠɛ bɛ ga ziiɓɔlɔi, tɔɔzei ná-yeeɠɛɠalai zeelia, kɛlɛ siɛgi zu é doin zɔlɔɔsu da, toɠa ɗa yeema ná-soolɛi ma, tɔɔzei koozunɛɛʋɛ ga nui ta ʋa eteai zu. 
\v 22 Wa ɓalaagi, ziiɓɔlɔi ɠa wo su niima ziɛgi zu, kɛlɛ nà ʋaazu wo ʋɛtɛsu ʋolu, naazu wo-yiimaʋɛ laa ɠa ve ga koozunɛɛi, tama nu nɔpɛ ge la zooga wa-ɠoozunɛɛi ɠulazu wo ya. 
\v 23 Naama volo ná, wo la mɔ gàazaɠaga faa nɔpɛ ma. Gè bo wo ma ga gaamai, nii nɔpɛ wa fali Kɛ̀ɛ ma ga dàaseigi, toɠa fe wo ya. 
\v 24 Zaaɠaza, wo la dɛ faa nɔpɛ falini ga dàaseigi. Tama à fali, wa sɔlɔɔ, naa ɠa a kɛ wa-ɠoozunɛɛi laazeeli.»
\s Yesu zobo sɔlɔɔga eteai ma
\p
\v 25 «Gè niima vaiti bogɛ wo ma ɠani faalaaliiti su, kɛlɛ yeeɠɛɠalai ta ɠa ʋaazu, gè la mɔ ɓɔɛa wo ʋɔ ɠana, nà ɓɔɛ wo ʋɔ kpezekele, é ʋilɛ Kɛ̀ɛ ʋa. 
\v 26 Naama volo ná, wa wo ɓɛdɛma vaiti fali Kɛ̀ɛ ma ga dàaseigi. Gè la vɔlɔ ɠɛɛzu wo ma, nà Kɛ̀ɛ vali wo ʋɛ. 
\v 27 Tɔɔzei Kɛ̀ɛ ɓɔɠɔgoi wo nɛɛʋɛ ʋɛ, mazɔlɔɔ wo nɔ̀un nɛa ʋɛ, wo ɠidaaleʋe ga sèɠeʋɛ pɔ bɛ, gè ʋa. 
\v 28 Sèɠeʋɛ Kɛ̀ɛ ʋɔ bɛ, gè ʋa eteai zu, nà ma, nà ga zeɠe eteai zu, gè li Kɛ̀ɛ ʋɔ bɛ.»
\p
\v 29 Ná-kaladopoiti ti ɠɛni ma: «Tɔun è tɔɔzeiɗa ga è ɗa ɓɔɛ kpezekele-o, è la mɔ faalaali wosu. 
\v 30 Gi kwɛni niina ga è fai pɛ kwɛɛ, naa ʋoluma è ɓɛdɛ la ba ga nu nɔpɛ ge è ɠaazaɠa, naa ɠa é kɛɛzu gi laai da ga è zeɠeʋɛ GALA pɔ bɛ, è ʋa.»
\p
\v 31 Yesu ti wooɠaaʋoteni, é ɠɛ ma: «Wo laa da niina kɛlɛ? 
\v 32 Tama yeeɠɛɠalai ɠa ʋaazu, tɔun vɔlɔ é ɓega ga zeeli, siɛgi zu wo zuvazasu da, ɛsɛ ge ɗa li ga ɓoto ʋele, màaɠelesa ge leʋe nà ɠila. Kɛlɛ nà ɠila ge la ɠɛɛzu de, tɔɔzei Kɛ̀ɛ ɠa bà. 
\v 33 Kɛni nà la naa wo wo ma, nii a kɛ ziilɛigi ɠɛ wo ya ada-ɠilibalai zu. Wa ʋaazu kpɔlɔ mɔinmɔin sɔlɔɔsu eteai zu, kɛlɛ à zɛbɛzeɠe, tɔɔzei gè zobo sɔlɔɔga eteai ma.»
\c 17
\s Yesu maanɛɛnɛi wo fai ɓɔɠɔ ʋɛ
\p
\v 1 Siɛgi zu Yesu ɓeni la ga naama wooiti bo, é ɠaazulɛɛni geeɠɔlɔgi zu ʋele, é ɠɛ ma: «Kɛ̀ɛ, yeeɠɛɠalai zeelia. È-Loun Zunui ná-lɛbiyai ɠulana kɛlɛma, nii a kɛ è-Loun Zunui ɓalaa ɗa-lɛbiyai ɠula kɛlɛma. 
\v 2 Tɔɔzei è zobogi veeʋɛ zea nuɓusɛi pɛ ma, nii a kɛ é ɠɔoɠɔ zɛnvui ve naati bɛ, niiti è ti vea zea. 
\v 3 Tama ɠɔoɠɔ zɛnvui naa ɠa, ga ti è ɠwɛɛ, ɗɛi ɗa ɠila kpe è ga GALA kiteɠitegi, ta ti naama nui ɓalaa kwɛɛ, nii è teʋegai, Yesu Kilista ya. 
\v 4 Gè ɗa-lɛbiyai lɛa zooi ma, botii nii è feai zèa ga gè kɛ, gè naa ɠaaɓelaga. 
\v 5 Ɗa ɓalaagi Kɛ̀ɛ, lɛbiyai nii é ɠɛni zèa è ɠobaʋɛ, aisa eteai ʋa ɠula, nà-lɛbiyai naa ɠulana kɛlɛma niina è ɠobaʋɛ.»
\s Yesu maanɛɛnɛi wo fai ná-kaladopoiti bɛ
\p
\v 6 «Gè è lɛa ga naama nuiti, niiti è ti veai zèa, è ti ɠula eteai zu nuiti saama. Ti ɠɛa ga ɗɔnɔiti, ɗa ma, è ti ve zèa. Ti makɛgɛ è-laawooi ma. 
\v 7 Ti kwɛni niina ga nii pɛ è fea zèa, ti pɛ seɠeʋɛ ɗa nɔ è ʋɔ bɛ. 
\v 8 Keela wooi nii è feai zèa, gè naa laazeelia ti ma, tama ti yeezei bu. Gaamazu, ti kwɛɛgɛ ga sèɠeʋɛ è ʋɔ bɛ, gè ʋa, ti la da ɓalaa ga ɗa ɠa è tèʋegai. 
\v 9 Tiya ɠa gè è maanɛɛnɛzu ti ʋɛ. Gè la è maanɛɛnɛzu eteai ʋɛ, kɛlɛ naati bɛ è ti veai zèa, tɔɔzei ta ga ɗɔnɔiti. 
\v 10 Mazɔlɔɔ nii nɔpɛ é ga nɔ̀nɔ, naa ɠa ga ɗɔnɔ, nii ma é ga ɗɔnɔi, naa ɠa ga nɔ̀nɔi. Nà-lɛbiyai ɠa ɠulazu kɛlɛma ga ti maaʋele. 
\v 11 Ná tago nɔ ʋe niina, gè la mɔ ɠɛɛzu eteai zu, tɔɔzei nà ga ʋa è ʋɔ bɛ, kɛlɛ tiya ma, ta yɛsu eteai zu. Kɛ̀ɛ, ɗɛigi è ɲadegai, ti makɛ ga è-laaseigi ná-zobogi, daaseigi nii è feai zèa, nii a kɛ ti ɠili ʋa, ti ɠɛ ga ani ɠila, eɠɛʋelei de la. 
\v 12 Yeeɠɛɠalai pɛ gè kɛai ti ʋa, gè ɠɛa ti makɛsu è-laaseigi ná-zobogi zu, daaseigi nii è feai zèa. Kpàaʋɛ ti maazu, ti tanɔpɛ ge la looni ya, kɛni zunui nii undaaʋiligi leveai ma, nii a kɛ GALA Sɛʋɛi zu wooi ʋilɛ su.
\p
\v 13 «Niima ziɛgi zu, nà ga ɠale ma è ʋɔ bɛ, kɛlɛ nà niima wooiti pɛ bosu siɛgi zu gè la dɛ eteai zu, nii a kɛ nà-koozunɛɛi ɠɛ ti-yiimaʋɛti, koozunɛɛi nii gaavɔnigai. 
\v 14 Gè è-laawooi vea ti ya, naa ɠɛa ga zaɓu eteai ti wɔinzeɠe, tɔɔzei ti la ga eteai nɔnɔ, eɠɛʋelei nɔ nà ɓalaa gè la ga eteai nɔnɔ la. 
\v 15 Gè la è maanɛɛnɛzu ga è ti ɠula eteai zu, kɛlɛ è ɓaa ti maazu Inɛgi laalɔɠɔma. 
\v 16 Ti la ga eteai nɔnɔ, eɠɛʋelei nɔ nà ɓalaa gè la ga eteai nɔnɔ la. 
\v 17 Ti zeɠe ga ɗɔnɔ ɲɛgɛlɛin ga gaamai maaʋele, è-laawooi ma ka é ga gaamai. 
\v 18 Eɠɛʋelei è tèʋegai la eteai zu, ʋele nɔ ɠana nà ɓalaa gè ti leʋegai la eteai zu. 
\v 19 Tama nɔ̀un gè ɓɔɠɔ vea è ya ta-vaa zu, nii a kɛ tiya ɓalaagi ti ɓɔɠɔ ve è ya ga gaamai.»
\s Yesu maanɛɛnɛi wo fai naati bɛ, ti ʋaazu ɠidaaleʋezu ma
\p
\v 20 «Tiya ɠila nɔ lɛi gè ʋa ɠɛ è maanɛɛnɛzu ti ʋɛ, kɛlɛ nà è maanɛɛnɛzu naati pɛ bɛ, ti ʋaazu ɠidaaleʋezu mà ta-zeele wooi maaʋele ma. 
\v 21 Nà è maanɛɛnɛzu, Kɛ̀ɛ, va bu ti ɠɛ ga ani ɠila. Kɛ̀ɛ, ʋelei è ɠiliai la bà, ta ʋelei nà ɓalaa gìliai la è ʋa, va bu ti ɠɛ ga ani ɠila ɠana, ti ɠili de ʋa, nii a kɛ eteai la da ga ɗa ɠa è tèʋegai. 
\v 22 Lɛbiyai nii è feai zèa, gè naa vea ti ya, naa ɠa a kɛ ti ɠɛ ga ani ɠila, eɠɛʋelei de la ga ani ɠila, de felegɔ. 
\v 23 Nɔ̀un gè ɠili ti ʋa, ɗa ɓalaagi è ɠili bà, naa ɠa a kɛ ti ɓɔsu, ti ɠɛ ga ani ɠila kpe nii gaavɔnigai, eteai zoo é kwɛɛ naa maaʋele ma ga ɗa ɠa è tèʋegai, naa ʋoluma è niiti nɛɛʋɛ ʋɛ, eɠɛʋelei è nɛ̀ai la ʋɛ.
\p
\v 24 «Kɛ̀ɛ, nà pɔ ʋɛ gè ná, niiti è ti vea zèa, naati ɓalaa ti ɠɛ bà ná, naa ɠa a kɛ ti naama lɛbiyai ɠaa, lɛbiyai nii è feai zèa, mazɔlɔɔ è nɛ̀ɛni ʋɛ, aisa eteai ʋa ɓɛtɛ. 
\v 25 Kɛ̀ɛ, ɗɛigi è lelebogai, eteai la è ɠwɛɛni pɛ, kɛlɛ nɔ̀un gè è ɠwɛɛ. Tama nii tɛiti ti gaaɠaa niina ga ɗa ɠa è tèʋegai. 
\v 26 Gè è lɛa ga tiye, nà ma, nà yɛsu è lɛɛzu ga tiye, nii a kɛ nɛɛbɛi nii è dɛa ga ze, naama nɛɛbɛi ɠɛ ti-yiimaʋɛti, nà ɓɔɠɔi ɓalaa gè ɠili ti ʋa.»
\c 18
\s Yesu zo fai
\r (Matiyo 26:47-56;  //  Maleke 14:43-50;  //  Luke 22:47-53)
\p
\v 1 Yesu ɓegai ma ga ɓɔɛ ɠana, Yesu ta ná-kaladopoiti ti liini, ti kɔtuɗɛ goi ɓudɛ, nii é Sedelɔn. Kpelei ta ɠɛni miná, ti lɛɛni kpelei naa zu ta ná-kaladopoiti. 
\v 2 Tɛi Zudase nii é ɠɛni Yesu yaavazu, naa ɠɛni adɛ miná ɠwɛɛ tɔ ɓalaa, tɔɔzei Yesu ta ná-kaladopoiti ti ɓena ɠaalɛ ba ná siɛ mɔinmɔin su. 
\v 3 Zudase loni Wɔlɔme zalaʋusu ɓulugi luɠɔ, ta salaʋusuiti niiti zalaɠa ɠula ɠundiɠiiti ta Faliziɛinti ti ti veeni, é li ga tiye kpelei zu, gulɔ lanboiti ta sɔmɔgiti ka ti ɠɛni naati zea, naa ʋɛɛ kɔɔɠɔ zɔɔlaiti ba.
\p
\v 4 Tɛi Yesu ɠɛni kwɛɛni nii pɛ é ʋaazu zeelizu ma, é liini ti ʋɔ bɛ, é ɠɛ ti ma: «Ɓɛ ɠa wo gaiziɛzu?» 
\v 5 Ti gooɠaaʋoteni, ti ɠɛ ma: «Nazalɛte nui Yesu ɠa gi gaiziɛzu.» Yesu ɠɛ ti ma: «Nà ʋe de.» Zudase nii é ɠɛni yaavazu, naa ɠɛni loni ná ti ɠoba.
\p
\v 6 Siɛgi zu Yesu ɠɛni la ti ma: «Nà ʋe de,» ti liini ga ʋoluʋele ziɠili ziɠili, ti loo zooi ma. 
\v 7 É ti ɠaazaɠani ʋolu, é ɠɛ ti ma: «Ɓɛ ɠa wo gaiziɛzu?» Ti gooɠaaʋoteni, ti ɠɛ ma: «Nazalɛte nui Yesu ɠa gi gaiziɛzu.» 
\v 8 Yesu ɠɛni ti ma: «Gè boga wo ma ga nà ʋe de. Ni nà ɠa wo ʋaai gàiziɛzu, à ɓe mu zɔi niiti ba, ti li.» 
\v 9 É naa woni, nii a kɛ wooi nii é boni, naa ʋilɛ su ga: «Niiti è ti veai zèa, kpàaʋɛ ti maazu, gila kpalaa ge la looni ya.»
\p
\v 10 Boɠa zɔkpɔ ɠila ge ɠɛni Simon Piyɛlɛ ya. É kulani ma laɠagi zu, é pili zalaɠa ɠula ɠundiɠi wolai ná-duɔi ma, é naa yeezazu ʋele woii leʋe ba. Botiɠɛ nui naa laaseigi ɠɛni ga Malakuse. 
\v 11 Yesu ɠɛni Piyɛlɛ ma: «Ɗa-woɠa zɔkpɔi lɔ ma laɠagi zu! Lee vaa zu soolɛi ma ɗaawɔi nii Kɛ̀ɛ feai zèa, gè la ɓɔɔlea la?»
\s Yesu ɠɛɛ vai Ane ta Kayife ɠakala
\p
\v 12 Salaʋusu ɓulugi ta ná-kundiɠii ta Zuifuiti ta-zalaʋusuiti ti Yesu zoni, ti gili. 
\v 13 Ti liini la dɛ Ane ʋɔ bɛ, tɔɔzei naa ɠa é ɠɛni ga Kayife nɛkoi, nii é ɠɛni ga zalaɠa ɠula ɠundiɠi wolai naama ɠonagi. 
\v 14 Kayife tɔna ka yeeta é ɠɛni Zuifuiti ta-ɠundiɠiiti ma: «Fizɔgɛ ga nu ɠilagi za nuɓusɛiti pɛ ta-vaa zu.»
\s Piyɛlɛ ɠɛlɛ vai Yesu ʋa
\r (Matiyo 26:69-70;  //  Maleke 14:66-68;  //  Luke 22:55-57)
\p
\v 15 Simon Piyɛlɛ ta kaladopoi taɠili ti ʋilɛni Yesu ʋolu. Kaladopoi naa ɓɔɠɔi ɠɛni zalaɠa ɠula ɠundiɠi wolai ɠwɛɛ. É ʋilɛni Yesu ʋolu, ti lɛ zalaɠa ɠula ɠundiɠi wolai ná-koizuʋɛ. 
\v 16 Kɛlɛ Piyɛlɛ mu ge yɛni siɠidaʋɛ ɠobaʋɛ etea ʋelei. Kaladopoi nii é ɠɛni zalaɠa ɠula ɠundiɠi wolai ɠwɛɛ, naa ɠulani, é ɓɔɛ koila makɛ anzanui ʋɔ, naa ʋoluma é lɛɛni ga Piyɛlɛ. 
\v 17 Názu ɠa koila makɛ anzanui Piyɛlɛ ɠaazaɠani la, é ɠɛ ma: «Ɗa ɓalaagi è la ga zunui nii ná-kaladopoi ta ɓaa?» Piyɛlɛ ɠɛ ma: «Gè la ga ta.» 
\v 18 Botiɠɛ nuiti ta salaʋusuiti ti abulekai ɠaazoni, ti ɗa ɠɔɔlɛ, tɔɔzei kɔɔlɛi ɠɛni ʋaazu. Piyɛlɛ ɓalaagi ɠɛni ɠɔɔlɛsu ti ɠoba.
\s Zalaɠa ɠula ɠundiɠi wolai Yesu ɠaazaɠa fai
\r (Matiyo 26:59-66;  //  Maleke 14:55-64;  //  Luke 22:66-71)
\p
\v 19 Zalaɠa ɠula ɠundiɠi wolai Yesu ɠaazaɠani ná-kaladopoiti fai ma, ta ná-kalagi ma, nii é ɠɛni feezu. 
\v 20 Yesu gooɠaaʋoteni, é ɠɛ ma: «Gè ɠɛa ɓɔɛzu kɛlɛmaʋɛ kpaun ɛsɛ pɛ gaazu, gè ɗa kalagi wo GALA dɛbi ʋɛlɛiti bu, ta GALA sei ʋɛlɛi wu, ʋɛ Zuifuiti pɛ ti ɠaalɛɛzu ba ná. Kaipa gè la ɓɔɛni dɔɔɠuzu. 
\v 21 Lee vaa zu è gàazaɠasu? Niiti ti gòomɛnigai, naati ka ɗa ti ɠaazaɠa naa ma, nii gè bogai, ti naa ɠwɛni tiya ɓɔɠɔi.»
\p
\v 22 Yesu naama wooiti bogai ma, salaʋusui niiti ti ɠɛni ná, naa gila ge Yesu woizuloɠani, é ɠɛ ma: «Ʋele ɠana é zalaɠa ɠula ɠundiɠi wolai wooɠaaʋotesu la?» 
\v 23 Yesu gooɠaaʋoteni, é ɠɛ ma: «Ni gè woo ɲɔu wogɛ, naa lɛɛna, ni tama gaamai ɠa gè bogai, lee vaa zu mu è dòɠazu?» 
\v 24 Ane galui yɛni ba, é teʋe zalaɠa ɠula ɠundiɠi wolai Kayife ma.
\s Piyɛlɛ ɠɛlɛ vai ʋolu Yesu ʋa
\p
\v 25 Naama ziɛgi zu Simon Piyɛlɛ ɠɛni loni, é ɗa ɠɔɔlɛ. Ti ɠɛni ma: «Ɗa ɓalaagi è la ga zunui nii ná-kaladopoi ta ɓaa?» Piyɛlɛ zeɠeni ga, é ɠɛ ma: «Gè la ga ta.» 
\v 26 Zalaɠa ɠula ɠundiɠi wolai ná-botiɠɛ nui ta ɠɛni ná, nii ti ɠɛni ga bolodama nu ta zunui nii Piyɛlɛ goii leʋeni ba, naa ɠɛni ma: «Kɛbɛ gè è ɠaaʋɛ polu kpelei zu, kɛlɛ?» 
\v 27 Piyɛlɛ zeɠeni ga mɔnɔ. Gaamago nɔ, tɛɛ zinɛi ɓɔɛni.
\s Yesu ɠɛɛ vai Pilate ɠakala
\r (Matiyo 27:1-2, 11-14;  //  Maleke 15:1-5;  //  Luke 23:1-5)
\p
\v 28 Zuifuiti ta-lotuɠɔiti ti Yesu zeɠeni Kayife ʋɔ bɛ, ti lii la zou zɛʋɛ ɠundiɠii ná-koizuʋɛ. Sobuzobui ɠɛni de niina. Tiya ɓɔɠɔi ti la ɠɛni kɛɛni, ti ʋa lɛ, nii a kɛ ti mina ɓɔɠɔ ɠɔzɔ, ti zoo ti \w Pake|lemma="Pakegi"\w* daamii wo. 
\v 29 Naa ɠa é kɛɛni zou zɛʋɛ ɠundiɠii Pilate mu ge ɠulani, é li ti ʋɔ pelei, é ti ɠaazaɠa, é ɠɛ ti ma: «Lee ɠa wo zunui nii maalɔɔzu su?» 
\v 30 Ti gooɠaaʋoteni, ti ɠɛ ma: «Ni é la ɠɛni faa ɲɔu ɠɛɛni, gi la ɠɛni fea è ya.» 
\v 31 Pilate ti wooɠaaʋoteni, é ɠɛ ma: «À seɠe, wo tukpɔɠaaleʋe wa ɓɔɠɔi, é zoloo wa-lɔgi ma.» Kɛlɛ Zuifuiti ti Pilate wooɠaaʋoteni, ti ɠɛ ma: «Wa-lɔgi la vaani bu ga gi ʋa nu nɔpɛ paa.» 
\v 32 Ʋele ɠana Yesu wooi ʋilɛni la su, nii é boni ga é tɔ ɓɔɠɔi zaa ʋelei lɛ.
\p
\v 33 Pilate lɛɛni ʋolu ná-koizuʋɛ, é Yesu loli, é gaazaɠa, é ɠɛ ma: «Ɗa ɠa è ga Zuifuiti ta-masagi?» 
\v 34 Yesu gooɠaaʋoteni, é ɠɛ ma: «Ɗa ɓɔɠɔ ɠa è naama wooi wosu ɓaa, ɓaa nu ɠiligaa ɠa ti boga è ma ga dàalɔɠɔ?» 
\v 35 Pilate gooɠaaʋoteni, é ɠɛ ma: «È ɠisu, nà ga Zuifu ɓaa? Ɗa-you zu nuiti ta zalaɠa ɠula ɠundiɠiiti ka ti è vea zèa. Lee ɠa è kɛai?»
\p
\v 36 Yesu gooɠaaʋoteni, é ɠɛ ma: «Nà-masadai la ga niima eteai zu gele. Ni nà-masadai ɠɛni ga niima eteai zu gele, pòlu nuiti ta la ʋa, ti kɔɔi ɠɔ bɛ̀, nii a kɛ nu mina fè Zuifuiti ta-ɠundiɠiiti zea. Kɛlɛ gaamazu nà-masadai la ga ʋɛ gele.» 
\v 37 Pilate ɠɛni ma: «Ɗa ga masagi mu?»
\p Yesu gooɠaaʋoteni, é ɠɛ ma: «Ɗa ɓɔɠɔi è boga, è ɠɛ, nà ga masagi. Nii é kɛa gè zɔlɔɔga, ta nii é kɛa gè ʋa eteai zu, naa ɠa ga gè ʋa, gè zeele wooi wo gaamai ʋɛ. Zɔi nɔpɛ é ga gaamai nɔnɔ, naa ɠa woilo gòoi ma.» 
\v 38 Pilate gaazaɠani, é ɠɛ ma: «Gaamai ɠa ga ɓɛgele?»
\s Yesu zaa vai leve vai
\r (Matiyo 27:15-31;  //  Maleke 15:6-20;  //  Luke 23:13-25)
\p Pilate naa wogai ma, é ɠulani ʋolu, é li Zuifuiti pɔ pelei, é ɠɛ ti ma: «Nɔ̀un gè la sɔ nɔpɛ kaani zunui nii ʋa, nii nu a peelala su. 
\v 39 Pɔlɔma vaa ɠa ga naa, ga gè kasoɠa nu ɠila pilɛ wo ʋɛ \w Pake|lemma="Pakegi"\w* fɛtii ma vaa ma. Wa pɔ ga gè Zuifuiti ta-masagi ʋilɛ wo ʋɛ?»
\p
\v 40 Názu ɠa ti wooɠulani ʋolu la ga niinɛ, ti ɠɛ ma: «Ɓa-o, nii laade, kɛlɛ Ɓalaɓase.» Tama Ɓalaɓase naa mu ge ɠɛni ga toosu nu.
\c 19
\p
\v 1 Pilate zɛba é devei ve ga ti Yesu loɠa ga kpakɔi. 
\v 2 Salaʋusuiti ti ɠaingi vɛlɛni ga masa bɔɔlɔgi, ti dɔ unma, ti seɠe ɓɔi golai ta loo kɔba. 
\v 3 Názu ɠa ti ɠɛni maaɓuɠazu la ba, ti ɗa ɠɛ ma: «Ɗa ná, ee, Zuifuiti ta-masagi!» Ti ɠɛni goizuloɠazu.
\p
\v 4 Pilate ɠaleni ma ʋolu etea ʋelei, é ɠɛ Zuifuiti ma: «À wɛlɛ, nà ga ʋaa la eteaʋɛ, kɛlɛ à kwɛɛ ga gè la sɔ nɔpɛ kaazu zunui nii ʋa, nii nu a peelala su.» 
\v 5 Yesu ɠulani eteaʋɛ, ɠain bɔɔlɔgi unma, seɠe ɓɔi golai kɔba. Pilate ɠɛni ti ma: «Wɛlɛ zunui ʋa!»
\p
\v 6 Kɛlɛ tɛi zalaɠa ɠula ɠundiɠiiti ta ta-zalaʋusuiti ti Yesu ɠaani nɔ feya, ti tɔɔzeini ga ɓainga, ti ɗa ɠɛ ma: «Kpadɔ saa wului ma! Kpadɔ saa wului ma!» Pilate ɠɛni ti ma: «À seɠe, wa ɓɔɠɔi wo kpadɔ saa wului ma, kɛlɛ nɔ̀un gè la peelalazu ɠaazu ba.» 
\v 7 Zuifuiti ti ɠɛni ma: «Tɔ ka gi ya, tɔgi naa maaʋele ma, kɛni é za, tɔɔzei é ɓɔɠɔ ɠɛɛʋɛ ga GALA Doun Zunui.»
\p
\v 8 Pilate naama wooiti mɛnigai ma, ta ɓɔni ná-dualuagi ʋa. 
\v 9 É lɛɛni ʋolu ná-koizuʋɛ, é Yesu ɠaazaɠa, é ɠɛ ma: «Mini ɠa è zeɠezu ná?» Kɛlɛ Yesu la ɠɛni gooɠaaʋoteni. 
\v 10 Pilate ɗa ɠɛ ma: «Toɠa ɠale? Nà ɠa è la kɛɛzu è ʋa ɓɔɛ pɔ̀? È la suɠwɛɛ ɓaa ga zobogi ɠa bɛ̀, gè è ʋilɛ, ta zobogi ɠa bɛ̀ ga gè è ɓadɔ saa wului ma?» 
\v 11 Yesu gooɠaaʋoteni, é ɠɛ ma: «Ɗa-zobo nɔpɛ ge la mà, é ɠula naa ʋolu nii GALA ge feai è ya, é zeɠe geezuʋɛ. Tɔ ɠa é ba, zɔi é fèai è ya, naama nui unma ɠotoi wola wɔɔlɔʋɛ.»
\p
\v 12 É lɔɔzei naama ziɛgi zu ma niina, Pilate ɠɛni Yesu ʋilɛ keleɠele gaiziɛzu. Kɛlɛ Zuifuiti ti ɠɛni ɓainsu nɔ, ti ɗa ɠɛ ma: «Ɗa zunui nii ʋilɛna, è la ga Sezaal bɔɔla mu. Zɔi nɔpɛ é ɓɔɠɔ ɠɛɛzu ga masagi, naa ɠa ga Sezaal zili nu.»
\p
\v 13 Pilate naama wooi mɛnigai ma, é Yesu ɠulani eteaʋɛ, é zei tukpɔɠaaleʋezuʋɛ, ʋɛ ná laasei pɛai ga «Kotuɓazai Zu», ti ɠɛɛzu ná ma Eɓulu wooi zu: «Gaɓata». 
\v 14 \w Pakegi\w* maaɲii voloi ɠɛni de, folo gaalɔgai ma ziɛgi zu. Pilate ɠɛni Zuifuiti ma: «Wa-masagi ɠa!»
\p
\v 15 Kɛlɛ ti ɠɛni ɓainsu, ti ɗa ɠɛ ma: «Paa! Paa! Kpadɔ saa wului ma!» Pilate ɠɛni ti ma: «Wa-masagi ʋe, wo ɠɛ gè naa ɓadɔ saa wului ma?» Zalaɠa ɠula ɠundiɠiiti ti ɠɛni ma: «Masa kili ge la gi ʋɛ, é ɠula Sezaal ʋolu.» 
\v 16 Názu ɠa Pilate dɔɔni la ti yeezu ga ti kpadɔ saa wului ma.
\s Yesu ɓadɔ vai saa wului ma
\r (Matiyo 27:32-44;  //  Maleke 15:21-32;  //  Luke 23:26-43)
\p Ti Yesu zoni naazu, ti lii la. 
\v 17 Ti ɠulani ga Yesu taai ʋa, tɔ ɓɔɠɔi zaa wului laani kɔma, ti lii la adɛ ta, ʋɛ ná laaseigi ga «Unkala Adaʋɛ», é wosu Eɓulu wooi zu ga «Gɔlegota». 
\v 18 Salaʋusuiti ti Yesu ɓadɔni miná saa wului ma. Ti ti ɓadɔni ʋɔɔma saa wuluiti ma ta zunu felegɔ, gilagi ɠɛ ʋepe ɠila, gilagi ɠɛ zɔɔla ʋelei, Yesu ɠɛ ti yɔɠɔzuʋɛ.
\p
\v 19 Pilate sɛʋɛi ɠɛɛni, ti kpakpa Yesu zaa wului ungaʋɛ, é zɛʋɛni su ga: «Nazalɛte nui Yesu, Zuifuiti ta-masagi». 
\v 20 Zuifui ma mɔinmɔin ge naama zɛʋɛi ɠalani, tɔɔzei ʋɛ ti Yesu ɓadɔni ná saa wului ma, ná ɠɛni taa loaʋɛ nɔ, tama ti sɛʋɛi ɠɛɛni Eɓulu wooi zu, ta Latɛn wooi, naa ʋɛɛ Gɛlɛke wooi ʋa. 
\v 21 Zuifuiti ta-zalaɠa ɠula ɠundiɠiiti ti ɠɛni Pilate ma: «Mina sɛʋɛ ga ‹Zuifuiti ta-masagi›, kɛlɛ sɛʋɛ ga ‹Zunui nii ɠɛɛʋɛ ma: Nà ga Zuifuiti ta-masagi›.» 
\v 22 Pilate ti wooɠaaʋoteni, é ɠɛ ma: «Nii gè sɛʋɛai, gè ɓega ga sɛʋɛ.»
\p
\v 23 Salaʋusuiti kpegai ma ga Yesu ɓadɔ saa wului ma, ti maaɠili zɔɔlaiti seɠeni, ti kɛ su naani, ɛsɛ ge gilagila sɔlɔɔ. Ti ná-seɠewuzeɠei ɓalaa seɠeni, nii daɠasu la ɠɛni ba, fɛlɛa ɠɛni de ga geze zii ɠilagi nɔ, é zo ungaʋɛ, é yei kɔɠɔaʋɛ. 
\v 24 Salaʋusuiti ti ɠɛni ɠɛɛzu ɓɔɠɔ ma: «Ade mina bali ga, kɛlɛ ade kɛ ga kpakutoomai, ade kwɛɛ nui nii é ʋaazu yɛsu zea.» Naa ɠɛɛni, nii a kɛ GALA Sɛʋɛi zu wooi ʋilɛ su, nii bogai ga:
\q «Ti nà-seɠeiti gaaɠwɛa ɓɔɠɔ ʋa.
\q Ti kpakutoomai ɠɛ ga màazeɠeiti.»
\m Ʋele ɠana salaʋusuiti ti kɛɛni la.
\p
\v 25 Yesu zaa wului ɠobaʋɛ, Yesu dee ɠɛni loni ná, ta dee deɠe anzanui, ta Kolopase anzai Mali, naa ʋɛɛ Magedala nui Mali ʋa. 
\v 26 Yesu dee ʋɛtɛgai ma, ta é kaladopoi ɠa, nii é nɛɛni ʋɛ, naa koba, Yesu ɠɛni dee ma: «Anzanu, wɛlɛ, è-loin ɠaa,» 
\v 27 é ɠɛ kaladopoi ma: «Wɛlɛ, è-lee ɠaa.» É zo naama yeeɠɛɠalai ma niina, kaladopoi naa Yesu dee zeɠeni, é lii la ná-pɛlɛi wu.
\s Yesu zaa vai
\r (Matiyo 27:45-56;  //  Maleke 15:33-41;  //  Luke 23:44-49)
\p
\v 28 Naa ʋoluma, tɛi Yesu ɠɛni kwɛɛni ga fai pɛ daazeelia, nii a kɛ GALA Sɛʋɛi zu wooi ʋilɛ su, é ɠɛni ma: «Kpɔɔle wɔin ɠa mà.» 
\v 29 Ziɛ liɠii ta ɠɛni ná ɠobaʋɛ, daavegai ga dɔɔ ɓodai. Ti seɠe ɓuɠai lɔ dɔɔ ɓodai wu, ti gili ɠizɔɔpegi ma ɓekegi ʋa, ti tete Yesu laaʋɛ. 
\v 30 Yesu dɔɔ ɓodai ɓɔleai ma, é ɠɛni ma: «Fai pɛ daazeelia.» Naa ʋoluma é unpilɛni, zii loo.
\s Yesu ɠokakamaʋɛ ɓota fai ga kpɛɛin
\p
\v 31 Tɛi dooɠo foloi maaɲii voloi ɠɛni de, tama niima looɠo foloi ɠɛni ga folo wola yɛ, Zuifuiti ta-ɠundiɠiiti ti la ɠɛni pɔ ga poomaiti ti ʋa yɛ saa wuluiti ma dooɠo foloi. Ti liini, ti Pilate maanɛɛnɛ ga ti naati ti-ɠɔɠɔiti suɠaleɠale,\f + \fr 19:31 \fr*\fq ti naati ti-ɠɔɠɔiti suɠaleɠale\fq*\ft : Nui niiti ti ɓadɔai, ti zɛlɛni ga ti-yeeiti, ti-yɛnvui la ɠɛni ɠulazu ti zu fala. Ta la ti-ɠɔɠɔiti suɠaleɠalena, naa ɓena pele leʋe ti luɠɔ ga ti ʋa zɛbɛ zɔlɔɔ ʋolu, ʋelei ɠana ti ɠɛni ti-zaa vai maavilɛzu la.\ft*\f* naa ʋoluma ta ti ɠula niina saa wuluiti ma. 
\v 32 Salaʋusuiti ti ʋaani, ti toosu nu mɔungi ɠɔɠɔiti suɠaleɠale, niiti ti ɓadɔni ʋɔɔma saa wuluiti ma ta Yesu, ti zɔi ɓalaa ɠɔɠɔiti suɠaleɠale. 
\v 33 Kɛlɛ siɛgi zu ti zeelini la Yesu ma, ti kaani ga é za, naa maaʋele ma ti la mɔ ɠɛni kɔɠɔiti suɠaleɠaleni. 
\v 34 Salaʋusui gila ge ná-kpɛɛin lɔɔni Yesu ɠokakamaʋɛ, gaamago ɲamai ta ziɛi ti ɠulani ná.
\p
\v 35 Zɔi é niima vaiti suɠulazu, é ti ɠaaʋɛ ga ɠaazu feya, ná-zeele wooi ɠa ga gaamai. É kwɛɛni ɠɛzɛɠɛzɛ ga gaamai ɠa é bosu, nii a kɛ wa ɓalaagi, wo la Yesu la. 
\v 36 Mazɔlɔɔ niima vaiti pɛ kɛɛʋɛ, nii a kɛ nii bogai GALA Sɛʋɛi zu, naama wooi ʋilɛ su ga: «Ma ɠaei tanɔpɛ ge la ɠalea.»\f + \fr 19:36 \fr*\ft \+xt Guy 34:21\+xt*. Wɛlɛ ʋɛti: \+xt Ɛgz 12:46; GlS 9:12\+xt*.\ft*\f* 
\v 37 Naa ʋoluma bogɛ GALA Sɛʋɛi zu ná taɠili ga: «Ta ɠaazulo naama nui ʋa, nii ti bɔɔni.»\f + \fr 19:37 \fr*\ft \+xt Zkl 12:10\+xt*.\ft*\f*
\s Yesu maaɠulu vai
\r (Matiyo 27:57-61;  //  Maleke 15:42-47;  //  Luke 23:50-56)
\p
\v 38 Naama vaiti teʋegai ma, Alimaté taazuʋɛ nui Zozɛfe liini, é Pilate maanɛɛnɛni ga naa va bu, é Yesu ma ʋoomai zeɠe. É ɠɛni ga Yesu ná-kaladopoi gila dɔɔɠuzu, tɔɔzei é ɠɛni luazu Zuifuiti ta-ɠundiɠiiti ba. Pilate vaani bu, Zozɛfe ma ge li, é Yesu ma ʋoomai zeɠe. 
\v 39 Nikodɛme ɓalaagi ʋaani, nii é ʋaani Yesu ʋɔ bɛ mɔunpa ga kpidii. É ʋaani ga miilegi ta alɔwɛgi ti zupuai ga ʋe, a la kilo ʋuusaʋagɔ (30) ɠɛɠala ɠula. 
\v 40 Ti felegɔ pɛ ti Yesu ma ʋoomai zeɠeni, ti maavelevele ga geze zeɠeiti, ta tufa maku nɛɛnɛgiti, ʋelei Zuifuiti ta ɗa maaɠulugi wo da. 
\v 41 Ʋɛ ti Yesu ɓadɔni ná saa wului ma, kpelei ta ɠɛni ná ɠobaʋɛ. Kpelei naa zu, kaba niinɛi ta ɠɛni ná, ʋɛ nu nɔpɛ ge la ɠɛni dɛ laani ná. 
\v 42 Tɛi Zuifuiti ta-looɠo foloi maaɲii ɓɔkɔi ɠɛni de, miná ɠa ti Yesu maaɠuluni ná, tɔɔzei kabai maa la ɠɛni ɠoozani ná ʋa.
\c 20
\s Yesu wuzeɠe vai  //  é ɠula saai ya
\r (Matiyo 28:1-8;  //  Maleke 16:1-8;  //  Luke 24:1-12)
\p
\v 1 Dɔɔɠɔi ma volo mɔungi, Magedala nui Mali liini kabalaʋɛ ga gosui, wozai zuɓidini dɛ. É pɛtɛni ga kɔtui zeɠeʋɛ kabai la. 
\v 2 É ɓizɛni, é li, é Simon Piyɛlɛ ʋɛtɛ ta kaladopoi nii é nɛɛni Yesu ʋɛ, é ɠɛ ti ma: «Ti Màliɠii ɠula kabai zu, gi la kwɛɛ, ʋɛ ti daai ná.»
\p
\v 3 Piyɛlɛ ta kaladopoi zɔi ti ɠulani ga ti li kabalaʋɛ. 
\v 4 Ti felegɔ ti ɠɛni ɓizɛzu ʋɔɔma, kɛlɛ kaladopoi zɔi ɓizɛni, é leʋe Piyɛlɛ ʋa, é zɔɠɔzu yɛni ti ʋa, tɔ ɠa mɔunpa é zeelini kabalaʋɛ. 
\v 5 É unmaalaani, é seɠe zakpaiti ka, niiti ti ɠɛni ná, kɛlɛ é la ɠɛni lɔɔni kabai zu. 
\v 6 Simon Piyɛlɛ nii é ɠɛni ga poluʋelei, naa ɓalaa ʋaani. É lɔɔni kabai zu, é seɠe zakpaiti ka, ti laani ná. 
\v 7 Seɠe zakpai nii ti feleveleni Yesu nɔungi ma, naa la ɠɛni zɔiti koba, maaɓilikpiliga ɠɛni de, é ʋuuni yɛ ada ɠili. 
\v 8 Kaladopoi zɔi é zeelini mɔunpa, naa ɓalaa lɔɔni kabai zu, é ná ɠa, naa ʋoluma é ɠidaaleʋe. 
\v 9 Tɔɔzei, eyɛsu naama ziɛgi zeeli, é la ɠɛni dɛ gaaɠaani ga kɛni Yesu a la wuzeɠe, é ɠula saai ya, eɠɛʋelei GALA Sɛʋɛi bosu la. 
\v 10 Kaladopoiti ti ɠaleni ma ta-ɠoizu.
\s Yesu ɓɔɠɔ lɛɛ vai ga Magedala nui Mali
\r (Matiyo 28:9-10;  //  Maleke 16:9-11)
\p
\v 11 Naama ziɛgi zu, Mali ɠɛni loni eteaʋɛ, kabai ɠobaʋɛ, é ɗa wɔlɔ. É yɛni wɔlɔzu, é maaʋɛ ga é unmaala kabai zu. 
\v 12 É geezuɠeela felegɔ ɠaani, ti zeini ʋɛ Yesu ma ʋoomai ɠɛni laani ná, gilagi zeini ga unbua ʋelei, zɔi zeini ga kɔɠɔa ʋelei. 
\v 13 Ti ɠɛni ma: «Anzanu, lee vaa zu è wɔlɔzu?» É ti wooɠaaʋoteni, é ɠɛ ma: «Ti Màliɠii ma ʋoomai zeɠeʋɛ ʋɛ, gè la kwɛɛ ʋɛ ti daai ná.»
\p
\v 14 Siɛgi zu é ɠɛni naa wosu la, é latini, é Yesu ɠa loni ɠobaʋɛ, kɛlɛ é la ɠɛni kwɛɛni ga Yesu ʋe. 
\v 15 Yesu ɠɛni ma: «Anzanu, lee vaa zu è wɔlɔzu? Ɓɛ ɠa è gaiziɛzu?» Tɛi é ɠɛni kaazu ga kpele makɛ nui ʋe, é ɠɛni ma: «Màliɠii, ni ɗa ɠa è seɠeai ʋɛ, ʋɛ è daai ná, miná lɛ ga ze, gè li, gè seɠe.»
\p
\v 16 Yesu ɠɛni ma: «Mali!» É latini, é ɠɛ ma Eɓulu wooi zu: «Laaɓuni» (nii poluʋɛ ga «kalamɔn»). 
\v 17 Yesu ɠɛni ma: «Mina sò, tɔɔzei gè la dɛ lɛɛni Kɛ̀ɛ ʋɔ bɛ. Tɔun liina, è ɠɛ kɛ̀ɛlointi ma: ‹Nà ga lɛ Kɛ̀ɛ ʋɔ bɛ, nii é ga wo-Ɠɛɛ, nà-GALAGI ʋɔ bɛ, nii é ga wa-ƓALAGI.› »
\p
\v 18 Magedala nui Mali liini, é ɠɛ kaladopoiti ma: «Gè Màliɠii ɠaaʋɛ! Wɛlɛ ʋele ɠa kpɔɛai la pɔ̀.»
\s Yesu ɓɔɠɔ lɛɛ vai ga ná-kaladopoiti
\r (Matiyo 28:16-20;  //  Maleke 16:14-18;  //  Luke 24:36-49)
\p
\v 19 Dɔɔɠɔi ma volo mɔungi naa nɔ, kpɔkɔi, kaladopoiti gaalɛa ɠɛni de ba pɛlɛi ta wu, ti kpogiti daaɠuluni kpekpe, tɔɔzei ti ɠɛni luazu Zuifuiti ta-ɠundiɠiiti ba. Ti yɛni ná, Yesu ʋa, é lo ti zaama, é ɠɛ ti ma: «Ziilɛigi ɠɛ wo ʋɛ.» 
\v 20 É naa wogai ma ti ma, é zeeiti ta kokakamaʋɛ lɛɛni ga tiye. Kaladopoiti ti Maliɠii ɠaai ma, ti wola ɠoozunɛɛni.
\p
\v 21 Naa ʋoluma é ɠɛni ti ma mɔnɔ: «Ziilɛigi ɠɛ wo ʋɛ. Ʋelei Kɛ̀ɛ tèʋegai la, zekana nà ɓalaa gè wo leʋesu la.» 
\v 22 Siɛgi zu é naama wooi woni da, é laavuuvuuni ti ma, é ɠɛ ti ma: «À Zɛnvu Ɲadegai zɔlɔɔ. 
\v 23 Zɔiti nɔpɛ wo ti zuvaayɛsu ga ta-ɠotoiti, ti maavaa ɠa yɛ, kɛlɛ zɔiti nɔpɛ wo la ti zuvaayɛni ga ta-ɠotoiti, naati ta-ɠoto ɠasɔi ɠa yɛ ti unma.»
\s Yesu ɓɔɠɔ lɛɛ vai ga Tomase
\p
\v 24 Keela puugɔ maazu felegɔi (12) zaama, zɔi daaseigi ga Tomase, ti tolisu ɓalaa ga «Yoogi», naa la ɠɛni ti ʋa, siɛgi zu Yesu ʋaani la. 
\v 25 Kaladopoi zɔiti ti ɠɛni ma: «Gi Màliɠii ɠaaʋɛ.» Kɛlɛ é ɠɛni ti ma: «Ni gè la kɔlu ɠaazoɓagiti pogi ɠaani zeaʋɛti, ta gè ʋa zèeɓeɠaiti dɔ kɔlu ɠaazoɓagiti pogiti su, ni ɓalaa gè la yeeʋɛɛni kokakamaʋɛ, gè la laa da pɛ!»
\p
\v 26 Folo lɔsaʋa ɠulani su, naa ʋoluma Yesu ná-kaladopoiti ti ɠaalɛɛni ba mɔnɔ pɛlɛi wu, Tomase ɠɛni ti ʋa naama yeei. Pɛlɛi laaɠuluni mɔnɔ kpekpe, kɛlɛ Yesu ʋaani, é lo ti zaama, é ɠɛ ti ma: «Ziilɛigi ɠɛ wo ʋɛ.» 
\v 27 Naa ʋoluma, é ɠɛni Tomase ma: «È-yeeɓeɠai lɔ ʋɛ, wɛlɛ zèeiti ba, ʋa ga è-yeei, è pɛɛ kòkakamaʋɛ ʋa. Mina ɠɛ ga kidaaleʋelala nu, kɛlɛ ɠidaaleʋe.»
\p
\v 28 Tomase ɠɛni ma: «Màliɠii ta nà-GALAGI!» 
\v 29 Yesu ɠɛni Tomase ma: «Tɛi è kàai, naa ɠa é kɛa è ɠidaaleʋeai! Tama, undaanɛ nu ɠa ga naati, niiti ti ʋaazu ɠidaaleʋezu, tama ti la ɠaazulaani mà.»
\s Sɛʋɛi nii ɠɛɛ ungi
\p
\v 30 Yesu laavɔɔ vaa mɔinmɔin kiligaa ɠɛɛni ʋolu ná-kaladopoiti gaazu, niiti ti la zɛʋɛni niima zɛʋɛi zu. 
\v 31 Kɛlɛ niiti ti zɛʋɛai ʋɛ, naati sɛʋɛʋɛ, nii a kɛ wo la da ga Yesu ɠa é ga Kilista, GALA Doun Zunui, ta nii a kɛ wa laana da, wo zɛnvui zɔlɔɔ ga maaʋele.
\c 21
\s Laavɔ ɠale ɓɛɛi
\p
\v 1 Ku ɠɛɛni fele, naa ʋoluma Yesu ɓɔɠɔ lɛɛni mɔnɔ ga ná-kaladopoiti Tiɓeliyade ɗɛ wolai laaʋɛ. Wɛlɛ ʋelei é ɠɛɛni la: 
\v 2 Simon Piyɛlɛ ʋe, Tomase ʋe nii é lolisu ga Yoogi, naa ʋɛɛ Nataniyɛle ʋa, nii é ɠɛni ga Kana nui Galilé yooi zu, ta Zeɓedé ná-doun zunuiti ba, ta kaladopo felegɔ ɠiligaa ti ɠɛni ada ɠila. 
\v 3 Simon Piyɛlɛ ɠɛni ti ma: «Nà liizu kale ɓɛɛzuʋɛ.» Ti ɠɛni ma: «Gá ɓalaa gá ʋilɛsu è ʋolu, ade li.» Ti zɛba ti li, ti lɛɛni keingi gila su. Kɛlɛ ti kpidii pɛ kɛɛni, ti la kale ɠila kpalaa soni.
\p
\v 4 Geelaalaosuʋɛ Yesu ɠɛni loni ziɛlaʋɛ, kɛlɛ kaladopoiti ti la ɠɛni kwɛɛni ga tɔ ʋe. 
\v 5 Yesu ɠɛni ti ma: «Doungoa, daamiani ko ɠa wo ya nɛi?» Ti ɠɛni ma: «Ɓa-o.» 
\v 6 É ɠɛni ti ma: «À tumɔi ʋili ga keingi yeezazu ʋelei, wa ta zɔlɔɔ.» Ti tumɔi ʋilini, kɛlɛ ti la mɔ ɠɛni zoosu ti ʋa mɛɛn, kalei mɔin ʋelei ma.
\p
\v 7 Kaladopoi nii Yesu nɛɛni ʋɛ, naa ɠɛni ma: «Maliɠii ʋe!» Tɛi Simon Piyɛlɛ mɛnini nɔ feya ga Maliɠii ʋe, tama tɔɔzei kɔba ɲakai ɠɛni de, é ná-seɠei looni ɠɔba, gaama é ʋili kpoloɗɛi ɠa. 
\v 8 Kaladopoi zɔiti ti ʋaani ga keingi, ti ɗa tumɔi mɛɛn, nii daaveni ga kaleiti, tɔɔzei ti maaɠoozani kakei ʋa nɔ ga mɛtɛlɛ ungila (100) kɛɠala.
\p
\v 9 Ti zeeliai ma kakei ma, ti tiɠi abui ɠaani gaazogai, kalei laani ga, ta ɓului. 
\v 10 Yesu ɠɛni ti ma: «À ʋa ga kalei nii wo sogai nɔ ɠani feya.»
\p
\v 11 Simon Piyɛlɛ lɛɛni keingi zu ʋolu, é tumɔi mɛɛn, é pili zooi ma. Tumɔi laaveni ga kale ɓaaza gola ungila puulɔɔlu maazu saʋagɔ (153), tumɔi wola laaveni ɠana ga kaleiti, kɛlɛ é la ɠɛni ʋalini ga. 
\v 12 Yesu ɠɛni ti ma: «À ʋa, wo daamii wo.» Kaladopoi tanɔpɛ ge la ɠɛni zooni é ʋa gaazaɠa ga: «Ɓɛ ɠa ga ɗe?» Ti ɠɛni kwɛɛni ɠɛzɛɠɛzɛ ga Maliɠii ʋe. 
\v 13 Yesu maaɓuɠani, é ɓului zeɠe, é fe ti ya, ʋele nɔ ɠana ɓalaa é kɛɛni la ga kalei. 
\v 14 Ná zeizu zaʋasiɛi ɠɛni ga naa Yesu ɗa ɓɔɠɔ lɛ ga ná-kaladopoiti, buzeɠea ʋoluma, é ɠula saai ya.
\s Yesu Piyɛlɛ ʋilɛ fai ʋolu ná-botii zu
\p
\v 15 Tɛi ti ɓeni ga daamii wo, Yesu ɠɛni Simon Piyɛlɛ ma: «Simon, Zan ná-doun zunui, nɛ̀ɛʋɛ è ʋɛ nɛi é leʋe niiti tɔnɔi ʋa?» Piyɛlɛ gooɠaaʋoteni, é ɠɛ ma: «Ungo, Màliɠii, è kwɛni ga è nɛɛʋɛ bɛ̀,» Yesu ɠɛ ma: «Nà-baala ziʋoiti daazɔbo.»
\p
\v 16 Yesu ɠɛni ma ʋolu, ná zeizu velesiɛi: «Simon, Zan ná-doun zunui, nɛ̀ɛʋɛ è ʋɛ nɛi?» Piyɛlɛ gooɠaaʋoteni, é ɠɛ ma: «Ungo, Màliɠii, è kwɛni ga è nɛɛʋɛ bɛ̀,» Yesu ɠɛ ma: «Nà-baalagiti makɛ.»
\p
\v 17 É ɠɛni ma ná zeizu zaʋasiɛi: «Simon, Zan ná-doun zunui, nɛ̀ɛʋɛ è ʋɛ nɛi?» Naa Piyɛlɛ wola yiiɓɔlɔni, ga Yesu gaazaɠa fai zu ná zeizu zaʋasiɛi, é ɗa ɠɛ ma: «Nɛ̀ɛʋɛ è ʋɛ nɛi?» É gooɠaaʋoteni, é ɠɛ ma: «Màliɠii, è fai pɛ kwɛɛ, è kwɛni ga è nɛɛʋɛ bɛ̀.» Yesu ɠɛ ma: «Nà-baalagiti daazɔbo. 
\v 18 Gè bo è ma ga gaamai, siɛgi zu è ɠɛni la ga buzeɠe niinɛgi, è ɠɛni zaamaɠilizu ɗa ɓɔɠɔi, è li ʋɛ ná nɛai è ʋɛ, kɛlɛ siɛgi zu è wɔlɔzaɠasu da, ɗa è-yeeiti buzeɠe, nu ɠili ge è zaamaɠili, é li ga ɗe ʋɛ è la ɠɛa pɔ ga è li ná.» 
\v 19 Naama wooiti su, Yesu ɠɛni pɔ ga é dɛɛ ʋelei Piyɛlɛ ʋaazu zaazu la, é ɠɛ ga lɛbiya GALA bɛ. Siɛgi zu Yesu ɓeni la ga naama wooiti bo, é ɠɛni Piyɛlɛ ma: «Ʋilɛ pòlu.»
\p
\v 20 Piyɛlɛ latini, é wɛlɛ ʋolu, é kaladopoi zɔi ɠa, nii é nɛɛni Yesu ʋɛ, é ɗa ʋa ga ti ʋoluʋelei. Kaladopoi naa ɠa, siɛgi zu ti ɠɛni daamii wosu da, é laani Yesu ɠekesu, é gaazaɠa, é ɠɛ ma: «Màliɠii, ɓɛ ɠa é è yaavazu?» 
\v 21 Siɛgi zu Piyɛlɛ kaani la, é ɠɛni Yesu ma: «Màliɠii, lee ɠa é ʋaazu ɠɛɛzu ga nuu?»
\p
\v 22 Yesu gooɠaaʋoteni, é ɠɛ ma: «Ni a nɛɛna bɛ̀ ga é yɛ vulua eyɛsu gè ʋa ʋolu, ɗa-vaa ɓɛgele ɠa é naa zu? Ɗɔnɔi, ʋilɛ nɔ pòlu.» 
\v 23 Naama wooi vazani ɠɛɛɠɛlointi saama ga kaladopoi naa la zaazu. Tama Yesu la ɠɛni ɠɛɛni ma é la zaazu, kɛlɛ é ɠɛni ma nɔ: «Ni a nɛɛna bɛ̀ ga é yɛ vulua eyɛsu gè ʋa ʋolu, ɗa-vaa ɓɛgele ɠa é naa zu?»
\p
\v 24 Kaladopoi naa ɠa é niima vaiti bosu, ta é ti zɛʋɛai, tama ade kwɛɛ ga nii é bosu, gaamai ʋe.
\p
\v 25 Yesu faa mɔinmɔin kiligaa ɠɛɛni ʋolu. Ni naa ɠilagilagi pɛ ge zɛʋɛni, nà ɠisiɛzu ga ma zɛʋɛiti ti la ɠɛni vɔniga anɛɛ eteai ɠɔlɔkɔlɔmaʋɛ ná pɛ su.