\id JER - Toma Bible \ide UTF-8 \h Zelemi \toc1 Zelemi Ná-Sɛʋɛi \toc2 Zelemi \toc3 Zel \mt1 Zelemi \mt2 Ná-Sɛʋɛi \imt Sɛʋɛi lɔɔzeizuʋɛ ma woo mɔungiti \ip Sɛʋɛi nii ɠa ga konabogi, é lo Zelemi ná-botii ta ná-GALA goo wo fai ʋa. Zelemi ɠɛni ga Zuda yooi zu ƓALA goo wo nui, masagi niiti ta-ziɛgiti su: Zoziase, Yoaɠaze, Yeɠoyakime, Yeɠoyakin, ta Sedesiyase. Ná-botii ɠɛɛʋɛ kona undɔzita puufele maazu lɔzita (626) ma ziɛgi zu, aisa Yesu Kilista ʋa zɔlɔɔ, eyɛsu yeeɠɛɠalai tanigaa ti leʋe é maaɓuɠa kona undɔɔlugɔ puulɔsaʋa maazu lɔzitai (586) ʋa, aisa Yesu Kilista ʋa zɔlɔɔ. GALA gooiti é ti woni, sɛʋɛ ɠɛ nui ta ɠa é ti zɛʋɛni bɛ, naa laaseigi ɠɛni ga Ɓaluke (\xt 36:4\xt*). Kɛɛʋɛ eɠɛ Ɓaluke ɠa é ná-GALA gooiti gaalɛai ba, gaaɓelasu é kɛ ga sɛʋɛ ɠila. \ip GALA goo wo nui ɠa ga nui, nii é GALA ná-keela wooiti daazeelizu. Keela wooi niiti GALA ge ti ʋuuni Zelemi la ga é ti wo, bɔɔlɔzu ɠɛni ga tookisuiti ta tukpɔɠaaleʋeiti. Tɛi Zelemi ná-keela wooiti ti ɠɛni ʋilɛsu ɓɔɠɔɓɔɠɔ nuɓusɛiti ta-ɠotoiti ba, ti wɔinzeɠeni ga seizu mɔinmɔin. Kɛɛʋɛ ga zeele é lo masagaa ʋa, niiti ti la ɠɛni Maliɠii ná-tookisui seɠeni ga faa ɓii nɔpɛ, naa ɠaaɓelagi ɠa é ɠɛɛni ga Ɓaɓilɔne nuiti ti Zeluzalɛme ɠoloɠolo fai. Zelemi ɓɔɛni ɓalaa, é lo nuɓusɛiti sei vai ʋa ʋolu, ta é lo kitogi ʋa nii é ʋelela ʋelei. Zelemi ɓɔɛʋɛ ɓalaa, é lo minazeɠe niinɛi ʋa, Maliɠii ʋaazu kɛɛzu ti yɔɠɔzu ta ná-nuɓusɛiti (\xt 31:31-34\xt*). Toɠa dɔɔzu ti-yii ɓomaʋɛ ɠɛzɛɠɛzɛ, naazu ɛsɛ pɛ ka Maliɠii ɠwɛɛ. \iot Unsosuʋɛ \io1 1. Zelemi loli fai, é ʋa ɠɛ ga GALA goo wo nui (\xt 1:1-19\xt*). \io1 2. Tookisui Zuda yooi letemazu (\xt 2:1—38:28\xt*). \io1 3. Zeluzalɛme ɠale vai kɔɔi wu, ta koloɠolo fai (\xt 39:1—45:5\xt*). \io1 4. Tukpɔɠaaleʋei zii mɔinmɔin daalɔɠɔma (\xt 46:1—51:64\xt*). \io1 5. Zeluzalɛme loo vai bu, ta Izilayɛle nuiti dii vai duɔlai zu (\xt 52:1-34\xt*). \c 1 \p \v 1 Sɛʋɛi nii ɠa Yilikiya ná-doun zunui Zelemi laawooiti ta ná-kɛɛwotiiti suɠulazu. Zelemi ɠɛni ga zalaɠa ɠula wolodai zu loin ta Anatɔte taa wolai zu, Ɓɛnzamɛn yooi zu. \v 2 Ɠɔoɠɔ GALAGI ɓɔɛni pɔ, Zoziase ná-masadai ma ɠona puugɔ maazu zaʋasiɛi (13) ma, Amon ná-doun zunui, Zuda yooi zu masagi. \v 3 É ɠɛni ɠana nɔ, Zoziase ná-doun zunui Yeɠoyakime ná-masadai ma ziɛgi zu, Zuda masagi, eyɛsu Sedesiyase ná-masadai ma ɠona puugɔ maazu ɠilagi (11) ɠaaɓelazuʋɛ, Zoziase ná-doun zunui, Zuda masagi, eyɛsu ma alugi lɔɔlusiɛi ma, ti liini ga Zeluzalɛme nuɓusɛiti duɔlai zu. \s Zelemi loli fai \p \v 4 Ɠɔoɠɔ GALAGI ɓɔɛni pɔ̀, é ɠɛ mà: \q \v 5 «Aisa gè ʋa è ɓɛtɛ è-lee ɠoozu, gè ɠɛni è ɠwɛɛ, \q aisa è ʋa zɔlɔɔ, gè è zeɠeni ga nɔ̀nɔ, \q gè yeelo è ʋa ga dàawooi wo nui ziiti ma.» \p \v 6 Gè gooɠaaʋoteni, gè ɠɛ ma: «Ee, Màliɠii Ɠɔoɠɔ GALAGI! Gè la zooni ɓɔɛzu kɛlɛzu ɲɛgɛlɛin, mazɔlɔɔ zunu loungo nɔ ɠa ga ze.» \v 7 Kɛlɛ Ɠɔoɠɔ GALAGI gòoɠaaʋoteni, é ɠɛ mà: \p «Mina ɠɛ mà: ‹Nà ga zunu loungo nɔ.› È maanɛɛʋɛ è li naati kpein pɔ bɛ, niiti gè è leʋesu ti ma, è naa wo ti ma, nii gè è levezu ma. \v 8 Mina lua ti ʋa, mazɔlɔɔ nà è ʋa, gè è ɠizo,» Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠana. \p \v 9 Naa ʋolu, Ɠɔoɠɔ GALAGI yeemaaleni, é vɔɔɠu dàaʋɛ ʋa, é ɠɛ mà: «Wɛlɛ, gè dàawooiti pua è-la. \v 10 Wɛlɛ, za, gè keela wooi vea è ya, é ʋilɛ ziiti ba ta masadaiti, è ti lɔɔɠula, è ti ʋu ya, è ti ɠoloɠolo, è ti ɠaaʋala ba, kɛlɛ ɓalaa, è ti lo ʋolu, è ti zin ʋolu.» \s Amande gului ma ɓekegi // ta diɠii é nɛsu \p \v 11 Ɠɔoɠɔ GALAGI ɓɔɛni pɔ̀, é ɠɛ mà: «Zelemi, leeni ɠa è kaazu?» Gè gooɠaaʋoteni, gè ɠɛ ma: «Amande gului ma ɓekegi ɠa gè kaazu.» \v 12 Ɠɔoɠɔ GALAGI ɠɛni mà: «È kaaʋɛ ga pagɔ, mazɔlɔɔ nà wɛlɛzu gòoi ma nii gè bogai, gè pilɛsu.» \p \v 13 Ɠɔoɠɔ GALAGI niima wooiti boni mà, ná zeizu velesiɛi, é ɠɛ mà: «Leeni ɠa è kaazu mɔnɔ?» Gè gooɠaaʋoteni, gè ɠɛ ma: «Diɠii ɠa gè kaazu, é ɗa nɛ, maalaagɛ ga pɔ̀ pelei, é ɗa zeɠe ga lɛkpɛmaʋɛ nu ɠɔʋɛzu ʋelei.» \v 14 Ɠɔoɠɔ GALAGI ɠɛni mà: «Lɛkpɛmaʋɛ nu ɠɔʋɛzu ʋelei ɠa maanɔɠɔi zeɠezu ná, é ʋa é lɔ zooi nii zu, nuɓusɛiti kpein unga. \v 15 Mazɔlɔɔ nà ʋaazu bolodaiti kpein tolisu, niiti ti lɛkpɛmaʋɛ nu ɠɔʋɛzu ʋelei ma masadaiti su,» Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠana. «Ta ʋa, ti ɠilagilagi ti ta-masagiti seizuʋɛ ɓɛtɛ nu lɛɛzuʋɛ Zeluzalɛme siɠidaʋɛti, ta ná-siɠigiti ma, ta Zuda laa wolaiti kpein su. \v 16 Nà nà-tukpɔi ɠaaleʋe zooi nii zu nuɓusɛiti daalɔɠɔma, faa ɲɔi kpein faa zu ti kɛɛni, tɔɔzei ti ɠɛlɛni bà, nii a kɛ ti ɗa zalaɠai ɠula gala kiligiti bɛ, ta ti ɗa nɔkɔ gala kiligiti bu, niiti ti ti ɓɛtɛni ɓɔɠɔ ʋɛ. \p \v 17 «Zelemi, ɗɔun wuzeɠe, è zaamaɠili, ɗa naa kpein bo ti ma, nii gè è levezu ma. Mina ɓali ti ɠaazu ga dualuagi, nà ʋa è zuɓali ti ɠaazu. \v 18 Wɛlɛ, é zo za ma, nà gaaɓaai veezu è ʋɛ, eɠɛ taa wolai siɠigi ma, eɠɛ kɔlu lɔkpalai, eɠɛ kɔlu ɓɔi siɠigi zooi pɛ gaazu: Zuda masagiti gaazu, ná-kundiɠi wolaiti gaazu, ná-zalaɠa ɠula nuiti gaazu, ta ná-nuɓusɛiti kpein. \v 19 Ta kɔɔi ʋɛɛ è ʋa, kɛlɛ ti la pilɛ sɔlɔɔga è ma, mazɔlɔɔ nà è ʋa ga gè è unmɔɔ,» Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠana. \c 2 \s Izilayɛle nuiti ta-wooʋaladai \p \v 1 Ɠɔoɠɔ GALAGI ɓɔɛni pɔ̀, é ɠɛ mà: \q \v 2 «Li Zeluzalɛme, è ɓain ti woizu, \q è ɠɛ ma: ‹Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠaa: \q Kì ka ɗa-nɛɛbɛi zu è ɠɛai mà niinɛlai zu, \q ʋelei è gòla nɛɛni ʋɛ la, è maazo siɛgi zu bɛ̀, \q è ɠɛni pòlu teʋebai zu, zou vɔɔi zu. \q \v 3 Mazɔlɔɔ názu Izilayɛle veeni Ɠɔoɠɔ GALAGI ʋɛ, \q eɠɛ molo leʋeai ma mɔungi. \q Niiti kpein ti ɠɛni ta miizu, gi ɠɛni ʋilɛsu la, \q gaamago nɔ, maanɔɠɔi ɠa é ɠɛni zeizu ti ma, \q Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠana.› » \b \q \v 4 À woilo Ɠɔoɠɔ GALAGI laawooi ma, Zakɔɓe mavofodai, \q wɔiti kpein wo ga Izilayɛle ná-pɛlɛyeɠeiti! \q \v 5 Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠaa: \q «Leeni ɠa deɠɛmu wo-mɛmɛwolani ti kaani bà ga faaɠaazagi, \q ti maaɠoozazu bà, ti ʋilɛ gala kiligiti polu \q niiti ti ga wafuun ganiiti, \q tiya ɓalaa, ti ɠɛa ga wafuun nuiti? \q \v 6 Ti la gaazaɠa boni ga: \q ‹Mini ɠa Ɠɔoɠɔ GALAGI ná, \q nii é ade ɠulani Ezipete yooi ʋa, \q é loni de luɠɔ teʋebai zu, \q zou vɔɔi zu, pɛtu golaiti ti ná, \q adaʋɛ kpɔɔle wɔin ta ziizoolɛi ná, \q nu nɔpɛ ge la ziɛzu ná, nu la zeini ná?› \q \v 7 Tama, gè loni wo luɠɔ, gè ʋa ga woye zou ʋagɔi zu, \q wo ʋa wɔnɔ zɔlɔɔ sulɔnɔ pagɔiti su. \q Kɛlɛ wo zeelini nɔ ná feya, wo zooi nii ɠɔzɔa, \q wo nà-zooi ɠɛa ga kɔzɔba yooi. \q \v 8 Zalaɠa ɠula nuiti ti la gaazaɠagi woni ga: \q ‹Mini ɠa Ɠɔoɠɔ GALAGI ná?› \q Tɔgi laawooleʋe nuiti ti la kwɛ̀ɛ, \q nuɓusɛiti ta-ɠundiɠiiti ti ɓakaga dàalɔɠɔma. \q GALA goo wo nuiti ta ta-ɠeela wooiti boni Ɓaale laaseigi zu. \q Ti ʋoluzeiɗa zɛbɛsulala ɠalagiti ba. \q \v 9 Naa ɠa é ba, kpɔɛi lɔa ade yɔɠɔzu,» \q Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠana. \q «Kpɔɛi lɔa gi yɔɠɔzu gá wo-loun zunuiti ti-loun zunuiti. \q \v 10 À li, wo gaazaɠa bo Sipele ziɛ zaama yooiti su, \q wo faiti buuɓɛ Alaɓuiti pɔ bɛ Kedaal, \q wo pɛtɛ, ni faiti ta ɠɛɛzu miná, eɠɛʋelei é ɠɛɛzu la ʋɛ, \q \v 11 wo pɛtɛ, ni zii ta ná-gala maavaliboga. \q Tɔun naati ɓɔɠɔi mu ti la ga gala kitea! \q Tama, lɛbiyai ɠɛni nà-nuɓusɛiti bɛ, ga gè ɠɛ ti ʋɛ ga GALAGI. \q Kɛlɛ ti maavaliboga ga zɛbɛsulala ɠalagiti! \q \v 12 Geeɠɔlɔgiti, wo laavɔ ga naama vai, \q wo zasuɓali, wo ɠidaaʋili,» \q Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠana. \q \v 13 «Mazɔlɔɔ nà-nuɓusɛiti ti faaɠaazagi ma ʋɛɛda felegɔi ɠɛa, \q ti ɠɛlɛa bà, nɛ̀i gè ga zɛnvu su ɗɛungi, \q ti ziɛyeɠeiti bɔa ɓɔɠɔ ʋɛ, ziɛyeɠeiti ti ɓokulai, \q ti la zooga ziɛ zosu.» \s Kɛlɛbai zulɔnɔgi \q \v 14 «Izilayɛle ɠa ga duɔi geyaai, ɓaa sɔlɔɔgai pɛlɛi wu? \q Leeni vaa zu deɠɛmu, é ɠɛa ga nuɓusɛi zɔiti daamianigi? \q \v 15 Eɠɛ zalaiti ti zikɔzu, ti ɗa ɓain daalɔɠɔma. \q Ti ná-zooi valiboga, ti kɛ ga teʋebai zu. \q Ná-taa wolaiti ti ɠalaa, nu la mɔ zeini náti. \q \v 16 Anɛɛ Mɛmefise nuiti ta Taapanɛse nuiti ta ʋaazu, \q ti ɗa nɔungi ɓuye. \q \v 17 Leeni vaa zu deɠɛmu naa kpein ge ɠɛɛzu ga ɗe, Izilayɛle? \q È ɠɛlɛ vai laade Ɠɔoɠɔ GALAGI, ɗa-ƓALAGI ʋa, \q anɛɛ ni é ɠɛni loni è luɠɔ pele ʋagɔiti su? \q \v 18 Niizu, è li ungi ɠa ga leeni Ezipete yooi zu, \q è li è ziɛ wolai Nile ɗɛi ta ɓɔɔle? \q Toɠa leeni ʋaa è ma, è ʋa Asiili ʋelei zo, \q è li è ziɛ wolai Efelate ta ɓɔɔle? \q \v 19 Mazɔlɔɔ ɗa-vaa ɲɔi è kɛɛzu, naama zalai ɠa è sɔlɔɔsu, \q è ɓaka fai ɠa è ʋaazu maaɠoloi zɔlɔɔsu da. \q Suɠwɛɛ, è ka ga toɠa ga faa ɲɔu, gaawanaai, \q ga è ɠɛlɛ Ɠɔoɠɔ GALAGI ʋa, ɗa-ƓALAGI, \q è la unfema ɠila kpalaa fea bɛ̀,» \q Ɠɔoɠɔ GALAGI, Fai-Pɛ-Maliɠii wooi ɠana. \s Zuda, wooɠɛɠilatala nui \q \v 20 «Wɛlɛ, kaite è ɗa-unbawului ɠaleɠaleni, \q è ɗa-ɠaluiti suleʋeleʋe, è ɠɛ ma: \q ‹Gè la mɔ pɔ gè ʋa ɠɛ ga duɔ!› \q Kɛlɛ gizeiti ma, gulu wolaiti bu, \q è ɗa nɔkɔ náti eɠɛ koloɠolo anzanui! \q \v 21 Gè è ziinni eɠɛ leezɛn ansaɠɔ pagɔi, \q ani ʋɔnɔgi nii ma zii wola ʋagai. \q È valibogɛ ɠale nɔ̀un tetema, \q è ɠɛ ga kpele ɲɔi, gaawaai la ʋani? \q \v 22 Anɛɛ ni ɗa ɓɔɠɔ maagbazu ga tɔbɔ kɛzɛi, \q anɛɛ ni ɗa sɛɠɛi wola ziɛzu ɓɔɠɔ ma, \q ɗa-vaaɠaaza golai ɠa yɛ è ʋa gàazu eɠɛ nɔɠɔi,» \q Maliɠii Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠana. \b \q \v 23 «Ɗa zoo ɠale è ɠɛ ma: \q ‹Kaipa gè la dɛ ɓɔɠɔ ɠɔzɔni, \q gè la liini gè ʋa nɔkɔ Ɓaale wu!› \q È-ziɛ ʋelei ʋɛtɛ dɛɛ pɛtugi zu! \q Naa ɠwɛɛ, nii è kɛɛni! \q Eɠɛ ɲɔmɛ zaa ɓokpagi, è leʋeteʋesu adaʋɛ pɛ! \q \v 24 È ɠɛa eɠɛ dɔɓɔ zoovalegi, nii maaɠoloai teʋebaiti su. \q A ɓɔsɔna, é ɗa fiilɛi ɠugi zo. \q Ɓɛ ɠa a kpeteʋe pɛɛpolu wɔin ʋa? \q Ma zinɛiti ti gaiziɛzu, ti la ɓɔlɔa, ta ka, a ɓɔsɔna nɔ feya. \q \v 25 Dama, saʋalagi mina ɠula è-ɠɔɠɔi ʋa! \q Dama ga è-ɠɔdaʋɛ ná mina vɔ! \q Kɛlɛ ɗa ɠɛɛzu ma: ‹Wafuun kpɔlɔ ɠana! \q Wɛɛn ɠalagiti nɛɛʋɛ bɛ̀, tiya ɠa gè ʋilɛsu ti ʋolu.› \q \v 26 Eɠɛʋelei unma nui a ɗa unfe da, siɛgi zu ti sosu da, \q zekana Izilayɛle ʋɛlɛyeɠei unfeni la, \q tiya-o, ta-masagiti-yo, ta-ɠundiɠi wolaiti-yo, \q ta-zalaɠa ɠula nuiti-yo, ta ta-ƓALA goo wo nuiti-yo, \q \v 27 tɛiti ti ɠɛɛzu gului ma: ‹Ɗa ga kɛ̀ɛ,› \q ti ɠɛ kɔtui ma: ‹Ɗa ɠa è sɔ̀lɔɔni!› \q Ti ʋoluavega bà, ti la wɛlɛzu gàazu. \q Kɛlɛ maanɔɠɔ voloi, ta ɗa ɠɛ mà: \q ‹Wuzeɠe, è gi ɠizo!› \q \v 28 Kɛlɛ, mini ɠa deɠɛmu ɗa-ɠalagiti ti ná, \q è ti ɓɛtɛni ɓɔɠɔ ʋɛ? \q Ti wuzeɠena deɠɛmu, ni ta zoo ti è ɠizo, siɛgi zu maanɔɠɔi è zoga da! \q Mazɔlɔɔ, ee, Zuda, ɗa-laai liegiti ti è yeema, ta tie ta galagiti ti è yeema!» \s Zuda yeema ná-GALAGI ma \q \v 29 «Leeni vaa zu wo kpɔɛi laalɛɛzu bù? \q Wo pɛ wo wuzeɠea dàalɔɠɔma,» \q Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠana. \q \v 30 «Gè wo loɠani, kɛlɛ naa la faa ʋaani, \q wo la ɠi sɔlɔɔni naa ma. \q Wo wa-ƓALA goo wo nuiti paani ga boɠa zɔkpɔi, \q eɠɛ zalai é faa ɠoloɠologi ɠɛɛzu. \q \v 31 Niizu nuɓusɛiti, à wɛlɛ nii Ɠɔoɠɔ GALAGI bosu: \q Nà Izilayɛle ʋɛ ga zooi é ga teʋebai ɓaa, kpidi yooi? \q Leeni vaa zu nà-nuɓusɛiti ti ɠɛɛzu ma: \q ‹Gá ziɛziɛsu ʋɛ ná nɛai gi ʋɛ, gi la wɔinni faa ʋa ɠɛ ade yɔɠɔzu›? \q \v 32 Anzalopoi ɠa yeema nɛi ná-balai ma? \q Ɓaa anzalopoi maazogai, naa ɠa yeema nɛi ná-saamaɠiligi ma, fɛlɛai ga pagɔ? \q Ɓa-o, kɛlɛ wɔun wa, nà-nuɓusɛiti, wo yeema mà, kaite, ma voloiti gaa la luga. \q \v 33 Ee, eɠɛʋelei è zoogai la wɛɛnziɛgi la! \q Anɛɛ anzanui nii gola ɲɔuɗai, ɗa zoo è kalagi ve zea! \q \v 34 È yɛga su, maawɔin nuiti ti la ga sɔba nui, \q ti-ma ɲamai zeelia ɗa-zeɠei lakɔlɔgaʋɛti, \q è la ti zoni, ti ʋa ɗa ɗa-ʋɛlɛla ɓusɛ! \q Kɛlɛ naa pɛ su, \q \v 35 ɗa ɠɛɛzu ma: \q ‹Ungo, nɔ̀un, peelalazu la bà! \q Dàaʋɛ da, ná-ziiɠaawanai ɠa ʋaazu ɓudɛzu màazu!› \q Deɠɛmu, nɔ̀un, nà ʋaazu è lukpɔzu, \q tɔɔzei ɗa ɠisiɛzu ga è la faaɠaaza nɔpɛ kɛɛni! \q \v 36 É la ɓaani è ma ga è è-nɛɛɲɔɠɔi valibosu la! \q Tama Ezipete ɠa ʋaazu è unfesu, eɠɛʋelei Asiili è unfeni da. \q \v 37 Miná ɓalaagi, ɗa ɠula ná, è-yeeiti daai è unma ga unfegi. \q Mazɔlɔɔ Ɠɔoɠɔ GALAGI ɠɛlɛa naati ba, \q niiti è ɓɔɠɔ ɠalivaazu ti ma, \q è la undaanɛ zɔlɔɔga ti ya.» \c 3 \s Koloɠolo anzanui \p \v 1 Maliɠii ɠɛni ma: \q «Ni zunui a ɠɛlɛna anzai ʋa, \q naa zeɠe pɔ bɛ, é li, é zei taɠili bɛ, \q sini pɔlɔmai ɠa ɠale ma pɔ bɛ mɔnɔ ɓaa? \q Zooi la ɠɔzɔa nɛi naazu ɓaa? \q Tama, ɗa ʋe, Izilayɛle, è koloɠologi ɠɛa wa ɗa-wɛɛn mɔinmɔingiti, \q ɗa ɠalesu ma ʋolu pɔ̀ bɛ!» \q Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠana. \q \v 2 «Ɠaazu wuzeɠe, è gizeiti pɛtɛ zooi zu niiti gulu la ti ma, \q ada ɠila kpalaa kana nɛi ɓaa, \q ʋɛ è la ɓɔɠɔ lɔɔni ná koloɠologi zu? \q È ɠɛni ɗa-wɛɛinti maaɓɔunsu, \q è zeini pelelaʋɛti eɠɛ teʋeteʋe nui nii é teʋebai zu \q é ɗa naati kpɔun, niiti a loo ti ma. \q È zooi ɠɔzɔa ga ɗa-ɠoloɠologi ta ɗa-ladalalai. \q \v 3 Naa ɠa é ba, sabalagiti maaleʋeni, tona ɠaaɓelagiti ti la ʋuuni. \q Kɛlɛ wɛɛnzo anzanu ɠaazuʋɛ ɠa é ɠɛni è ʋa, \q è la kɛɛni è zasu ʋa ɓali, è ʋa unfe. \q \v 4 Niizu ɠa è tòlisu da ga: ‹Kɛ̀ɛ, ɗa ga bɔ̀ɔlai, \q kaite mà nu niinɛlai zu!› \q \v 5 Ɗa gaazaɠagi wosu, è ɗa ɠɛ ma: \q ‹Toɠa yɛsu ziiɠaawanai zu eyɛsu ɠɔ ɓaa? \q Toɠa naama vaa wanai makɛsu dàalɔɠɔma yeenɔpɛ ɓaa?› \q Wɛlɛ, naa ɠa è bosu, \q kɛlɛ è la ɓesu faa ɲɔu ɠɛɛ vai ʋa, \q è vɔɔnɛ ba nɔ kpaan!» \s Izilayɛle é ga wooʋalada nui, // ta Zuda é ga woovele nui \p \v 6 Ɠɔoɠɔ GALAGI ɠɛni mà, masagi Zoziase ná-siɛgi zu: «È naa ʋɛtɛga, nii wooʋalada nui Izilayɛle kɛai? Tɔungi é ɠɛni liizu gize wolaiti bu, ta gulu wolaiti, é ɗa koloɠologi ɠɛ ná. \v 7 Gè ɠɛni ɓɔɠɔ ma: ‹Kpega ʋoluma ga niima vaiti pɛ kɛ, toɠa ɠalesu ma, é ʋa pɔ̀.› Kɛlɛ é la ʋaani ʋolu. Ná-seelai Zuda, woovele nui, naa kaani. \v 8 Anɛɛ ni gè vului ɠoloɠologɛ gi yɔɠɔzu gá wooʋalada nui Izilayɛle, gè vulu zaa zɛʋɛi ve zea, tɔɔzei ná-wɛɛnziɛgiti faa ʋa, niiti é ti woni, ná-seelai Zuda, é ga wooʋalada nui, naa la luani ɲɛgɛlɛin, é liini, é ɗa koloɠologi ɠɛ ɓalaa. \v 9 Izilayɛle zooi ɠɔzɔa ga siɛ ʋele ɲɔi, é wɛɛnziɛgi ɠɛa ta kɔɔɠɔ ganigiti ti ga kɔtuiti ta guluiti. \v 10 Naa pɛ kɛɛʋɛ, Izilayɛle ná-seelai, woovele nui Zuda, la ɠaleni ma, é ʋa ʋa pɔ̀ ga yii pɛ, kɛni dakɔlɔgi nɔ,» Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠana. \p \v 11 Ɠɔoɠɔ GALAGI ɠɛni mà: «Wooʋalada nui Izilayɛle zɔlegɛ é leʋe woovele nui Zuda ʋa. \v 12 Li, è zeze ga niima wooiti lɛkpɛmaʋɛ nu ɠɔʋɛzu ʋelei, è ɠɛ ma: \q ‹Ʋa ʋolu, wooʋalada nui Izilayɛle! Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠana. \q Gè la mɔ ɠaazu ɲɔu loga è ʋa, \q mazɔlɔɔ nà ga wooɠɛɠila nu,› \q Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠana. \q ‹Gè la yɛga nà-ziiɠaawanai zu yeenɔpɛ. \q \v 13 Ɗa-vaaɠaazagiti kwɛɛ dɛɛ nɔ, \q mazɔlɔɔ nà, Ɠɔoɠɔ GALAGI, ɗa-ƓALAGI, \q nà ɠa è wuzeɠeai dàalɔɠɔma. \q È ɓizɛni adaʋɛ pɛ, gala kiligiti pɔ bɛ, \q gulu wolai ma zii pɛ pɔ bɛ, \q è la ɠɛni woiloni gòo ma,› \q Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠana.» \s À ɠale ma, wo ʋa, kololala lointi \q \v 14 «À ɠale ma, wo ʋa, kololala lointi!» \q Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠana. \q «Mazɔlɔɔ nà ɠa gè ga wo-Maliɠii. \q Nà wo zeɠezu, gila taa wolai ta zu, \q felegɔ pɛlɛyeɠei ta wu, \q ga gè li ga woye Siyɔn. \p \v 15 «Nà totuɠɔiti feezu wo ya, niiti dàai ti la. Ta wo makɛ ga keleɠelegi ta ɠimalai. \v 16 Siɛgi zu wo ɠaawɔɔlɔzu la zooi ɠa, wo mɔin gola, naama voloiti su, nu la mɔ Ɠɔoɠɔ GALAGI ná-minazeɠe kesui ná-faa woga, nu la mɔ ɠisiaa su, ma ɠisiɛi la mɔ loa nu ʋɛ. Po ge la mɔ ʋua nu ʋa, ta nu la mɔ taɠili kpɛtɛa,» Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠana. \v 17 «Naama ziɛgi zu, Zeluzalɛme laasei ka ʋɛɛ ga ‹Ɠɔoɠɔ GALAGI ná-masa kpɔkpɔgi›. Zii ɠiligiti kpein ta ɠaalɛ ba ná Ɠɔoɠɔ GALAGI laaseigi zu. Ti la mɔ ɠaaɓaa ti ʋa vɔɔnɛ faa ɲɔu ɠɛɛ vai ʋa. \v 18 Naama ziɛgi zu, Zuda nuɓusɛiti ta ɓɔ Izilayɛle nuɓusɛiti ba, ti zeɠe lɛkpɛmaʋɛ nu ɠɔʋɛzuʋɛ yooi zu, ti li ʋɔɔma naama yooi zu nii gè feeni ti-mɛmɛwolani zea ga tɔnɔ. \q \v 19 Nɛ̀i gè ɠɛni ɠɛɛzu ma: \q ‹Gè ɠɛni pɔ gè wo zo eɠɛ doun zunuiti! \q Gè ɠɛni pɔ gè zou ʋagɔi ve wo ya, \q gè zou ve wo ya ga wɔnɔ, \q nii fizɔgai ti pɛ ba ziiti saama.› \q Gè ɠɛni ɠɛɛzu ma ɓalaa: ‹Wa tòli ga Kɛ̀ɛ,› \q wo la zeɠea pòlu eyɛsu ɠɔ. \q \v 20 Ungo, eɠɛʋelei anzanui a ɗa sinigi ɠaaʋɛɛ la, \q ʋele ɠana wo gàaʋɛa la, Izilayɛle ʋɛlɛyeɠei,» \q Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠana. \b \q \v 21 Kpee wooi ɠa mɛnisu gizeiti ma, \q Izilayɛle lointi ta-wɔlɔ wooiti be, ta ta-maanɛɛnɛ wooiti. \q Mazɔlɔɔ ti ti-ziɛ ʋeleiti ɲɔuɗa, \q ti yeemani Ɠɔoɠɔ GALAGI ma, ta-ƓALAGI. \q \v 22 «À ɠale ma deɠɛmu, kololala lointi, \q nà wo ɠɛdɛ, gè wo ɠula wa-ɠaka faiti su.» \s Gaaɠalemai GALA pɔ bɛ \q «Giya ɠaa, giya ɠaa, gi ʋa ʋolu è ʋɔ, \q mazɔlɔɔ ɗa ga Ɠɔoɠɔ GALAGI, gá-ƓALAGI! \q \v 23 Ungo, gi ɓeni ɓɔɠɔ ʋa ti gi yaava, \q zii ɠiligiti ta-ɠɔɔɠɔ ganigiti faa zu gizeiti ma, \q gi ɗa zɔngɔi wo gizeiti ma. \q Kɛlɛ Ɠɔoɠɔ GALAGI, gá-ƓALAGI ɠa é ga Izilayɛle ná-kizogi. \q \v 24 Kaite gi ma loungoyai zu, \q kɔɔɠɔ gani kɔɔ vai gi zɔlɔɔ nuiti sɔlɔɔ ganiiti koloɠoloni, \q ta-logani goiti ta ta-logani wolaiti, \q ti-loun zunuiti ta ti-loun anzanuiti. \q \v 25 Gá laazu gá-unfegi zu, \q gá-unfetalai ɠɛa ga gá-ʋɛɛmazeɠei. \q Mazɔlɔɔ gi kotoi ɠɛa Ɠɔoɠɔ GALAGI, gá-ƓALAGI laalɔɠɔma, \q giya-o, gi-mɛmɛwolani-yo, \q é lɔɔzei gi ma loungo ziɛgi zu ma, eyɛsu za. \q Gi la woiloni Ɠɔoɠɔ GALAGI, gá-ƓALAGI wooi ma.» \c 4 \q \v 1 «Izilayɛle, ni ɗa ɠalena ma ʋolu,» \q Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠana, \q «ni ɗa ʋa ʋolu pɔ̀, \q ni ɗa ɠɛlɛ ɗa-ɠɔzɔba ɠɔɔɠɔ ganigiti ba, \q è mina ɗa ga leʋeteʋe, \q \v 2 ni ɗa konai wo ga: \q ‹Gè ɠonaa Ɠɔoɠɔ GALAGI ma, nii é vulua,› \q ni ɗa kɛɛna, è ziɛ ga gaamai, sɔledai zu, ta telebodai, \q zii ɠiligiti ti ɠilagilagiti ta tuyai loo ɓɔɠɔ ʋɛ, Ɠɔoɠɔ GALAGI lɔɠɔi zu, \q ti naa ɠɛ ga ta-ɓɔɠɔ maamusɛi.» \q \v 3 Mazɔlɔɔ Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠaa \q Zuda nuiti ma ta Zeluzalɛme ma: \q «À kpala niinɛi ma wozai wo, \q à ɓe ani zuwui vazasu kpolo ɠaingiti saama. \q \v 4 À ɓɔɠɔ ɲade Ɠɔoɠɔ GALAGI ʋɛ, \q à valibo wo-yiimaʋɛ, \q Zuda nuiti ta Zeluzalɛme zei wo nuiti. \q Mazɔlɔɔ ni naa laade, \q nà-ziiɠaawanai ɠa yeizu eɠɛ abui, è galai wo, \q nu nɔpɛ ge la zooga é ʋa paa, \q tɔɔzei wo-ziɛ ʋele ɲɔiti ba.» \s Toomai é ʋaazu // é zeɠe ga lɛkpɛma ʋelei nu ɠɔʋɛzuʋɛ \q \v 5 «À zeze ga nii Zuda yooi pɛ su, \q wo bo, é mɛni Zeluzalɛme ná pɛ: \q ‹À bo! Wo puʋugi vɛ zooi zu ná pɛ! \q À kpeei loo, wo wooɠula la gola, wo ɠɛ ma: \q À ɠaalɛ ba, ade li taa wolaiti su, siɠigi ti ma!› \q \v 6 À poogi ɠaalɔ Siyɔn letema ʋelei, \q à ʋela, à mina lo pa! \q Mazɔlɔɔ nà ʋaazu ga maanɔɠɔi, \q é zeɠe lɛkpɛmaʋɛ nu ɠɔʋɛzu ʋelei, \q ta kidaaʋili faa zuɠoloɠolo golai.» \b \q \v 7 Zalai vologa ná-ada maalɔɔɠuai, \q zɔi é ziiti suɠoloɠolo su, é ʋilɛni pelei ma, \q é ɠulaa seizuʋɛ ga é wa-yooi ɠoloɠolo, \q ga é wa-laa wolaiti koloɠolo, é ti zuɲakai yɛ. \q \v 8 Naa ɠa é ba, à saa wɔlɔ wo seɠei loo ɠɔba, \q à gɔlɔi wo, wo ɓɔɠɔ maawɔin! \q Mazɔlɔɔ, Ɠɔoɠɔ GALAGI ná-ziiɠaawanai la zeɠezu ade maala. \b \q \v 9 «Naama volo ná, masagi iɲɔ ka leʋe, \q kundiɠiiti ɓalaa, zalaɠa ɠula nuiti ta ɓala, \q GALA goo wo nuiti daa ɠa vɔ,» \q Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠana. \q \v 10 Gè ɠɛni ma: «Ee, Maliɠii Ɠɔoɠɔ GALAGI, \q è niima nuɓusɛiti yaavaa, ta Zeluzalɛme! \q È ɠɛ ma: ‹Wa ziilɛigi zɔlɔɔ!› \q Tama boɠa zɔkpɔi ɠa é laani gi-ɠɔdaʋɛ.» \s Ti zili nuiti ti ɠulazu adaʋɛ pɛ \q \v 11 Názu Maliɠii ɠa ɠɛ nuɓusɛiti ta Zeluzalɛme ma: \q «Fiilɛ ɓadii ɠa zeɠezu teʋebai zu ada ɠaaɠoozagiti, \q é ʋa, é ʋu nà-nuɓusɛiti ma. \q Fiilɛ go la de, nii nu a zoo nɔ é molo ɠaavɛɛ la. \q \v 12 Toɠa ga fiilɛi nii sɛbɛi wɔɔlɔai gola, \q é ʋaazu, é zeɠe miná nà-devei zu. \q Niizu nà ɠa gè tukpɔi laalɛɛzu ti wu.» \b \q \v 13 Sili nui ʋɛtɛ, é lɛɛzu eɠɛ tonaɓiingiti! \q Ná-kɔɔɠɔ wotoloiti kɛɛʋɛ eɠɛ tɔngɔlɔ fiilɛi, \q ná-sooiti feɠagɛ ɓɔɠɔ ma, é leʋe koɠɛiti ba! \q Gi maanɔɠɔa, gi ɠoloɠologa! \b \q \v 14 Zeluzalɛme, yii maagba, è ná-faa ɲɔiti kpeteʋe ba, ɗa ɠizo. \q Siɛgi ɓɛgele ɠa è kɛɛzu zeini kisiɛ ɲɔi zu? \q \v 15 Woilo wooi naa ma, é zeɠezu Dan yooi zu, \q toɠa maanɔɠɔi ma vai wosu. \q Toɠa wosu, é zeɠe Efelayime ɠizeiti ma: \q \v 16 «À bo nuɓusɛiti kpein ma, wo Zeluzalɛme loo ɠisu: \q ‹Nu ɲɔiti ta ga maaɓuɠa, ta ʋaazu, \q ti zeɠe zooi ná zu, ʋɛ ná maaɠoozaai. \q Ta kpeei loozu Zuda laa wolaiti daalɔɠɔma. \q \v 17 Ti latigɛ Zeluzalɛme ma, eɠɛ kpalagi makɛ nuiti, \q mazɔlɔɔ nà ɠa ti wuzeɠeai dàalɔɠɔma,› » \q Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠana. \q \v 18 «Naa kpein ka ɠɛɛzu ga ɗe, Zeluzalɛme, \q tɔɔzei è-ziɛ ʋeleiti ba, ta ɗa-ɠɛɛwotiiti. \q Ɗa-nu ɲɔulai ma ɠulanumai ɠana, \q anɛɛ ni gaawanaʋɛ, toɠa yeizu \q eyɛsu é lo è-yii ʋa.» \s Zelemi yiiɠoloɠolo fai // é lo zooi ná-maanɔɠɔi ʋa \q \v 19 Ee, kòozuʋɛ ɠa tàɓazu! \q Nà laaʋoesu ga taɓai. \q Zìi ɠa doɠazu gola. \q Gè la zooga gè ʋa maaɠɛ kpɔ. \q Gè puʋugi wooi mɛnini, ta kɔɔɠɔ ɓeei. \q \v 20 Toɠa wosu ga: «Faa zuɠoloɠologi! Faa zuɠoloɠologi!» \q Mazɔlɔɔ zooi ɠoloɠologa ɲɛgɛlɛin. \q Gaamago nɔ, nà-pɛlɛiti ti ɠoloɠologa, \q sèizuʋɛti gaaʋala ba. \q \v 21 Nà yɛsu kɔɔɠɔ ʋoogiti kaazu, \q gè ɗa puʋu gooi mɛni eyɛsu yeelɛ? \b \q \v 22 Ɠɔoɠɔ GALAGI ɠɛ ma: «Ungo, ɠi ge la nà-nuɓusɛiti ma, ti la kwɛ̀ɛ. \q Ta ga ɠimalala lointi. \q Ti ʋalagɛ ɠigi ma. \q Ɠigi ɠa ti ma nɔ ga ta ɠɛna faa ɲɔi ɠɛa. \q Kɛlɛ ti la faa ʋagɔi ɠɛɛ ʋelei ɠwɛɛ.» \b \q \v 23 Gè wɛlɛa eteai ʋa, \q wɛlɛ, kɛʋele ɠila ge la ba, suɲakai ʋe. \q Gè wɛlɛa geeɠɔlɔgi ʋa, \q ná-wozakalagiti ti loa ya. \q \v 24 Gè wɛlɛa gizeiti ba, \q wɛlɛ, ti ɲiikpiga, \q gize goiti kpein ta balizu. \q \v 25 Gè wɛlɛ, gè pɛtɛ ga nuɓusɛi ɲɛɛlɛa, \q ta wɔniiti kpein ti ʋelaa. \q \v 26 Gè wɛlɛ, gè pɛtɛ ga zooi é ɠɛni ga gulu ɓelei, \q é ɠɛa ga teʋebai suvɔai. \q Taa wolaiti ti pɛ ti woloa Ɠɔoɠɔ GALAGI luɠɔ, \q tɔɔzei ná-ziiɠaawana wolai ʋa. \b \q \v 27 Mazɔlɔɔ Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠaa: \q «Eteai pɛ ge ɠoloɠologa, \q kɛlɛ gè la koloɠolosu mɛtu. \q \v 28 Naa maaʋele ma, eteai ɠa ɠɛ gaazuɗɛʋui zu, \q geeɠɔlɔgi é maazuʋɛ, su ɠa ɓidi, \q mazɔlɔɔ gè boga. \q Gè deveʋɛ fɔɔn, gè la ɠalega ma ʋo su.» \s Ziizoolɛi \q \v 29 Soo ɓulugiti ta mɛɛn ʋili nuiti maalugi mɛnigai ma, \q taai pɛ ge ʋelani, ti ɗa lɔ dɔɓɔi zu, \q ti ɗa lɛ fasa wolaiti ma. \q Taai pɛ suwoga, nu nɔpɛ ge la mɔ ná. \q \v 30 Zeluzalɛme, taa wolai è ɠoloɠologa, leeni ɠa è kɛɛzu? \q Ɗa ɓɔɠɔ maaɠilizu ga seɠe ɓɔigi, \q è zanu balaiti dɔ yeeiti ba, \q è ani lɛigi ziɛ è ɠaazu ɠɔpoluʋɛ. \q Ɗa ɓɔɠɔ ʋasu wafuun nɔ. \q Ɗa-wɛɛinti ti è wɔinzeɠea, \q ti wɔinʋɛ ga ti è ʋaa. \q \v 31 Mazɔlɔɔ nà kpala gooiti mɛnisu, \q eɠɛ anzanui doun zɔlɔɔ koozuwanai ba, \q eɠɛ koozuʋili kpeeiti, doun zɔlɔɔda mɔungi zu. \q Kpee wooiti be Siyɔn anzanu loin toozu. \q Toɠa zikɔzu, é ɗa yeeiti tɛ geezu, é ɠɛ ma: \q «Màanɔɠɔa, nà ga za nu ʋaa nuiti zea!» \c 5 \s Sɔle nu ɠila kpalaa ge la // Zeluzalɛme taai zu \q \v 1 À ziɛziɛ Zeluzalɛme taazuʋɛ ná pɛ, \q wo wɛlɛ, wo gaazaɠa bo pɛ, \q wo wɛlɛ adaʋɛ pɛ, \q ni nu ɠa ná, é ɠɛ ɠila kpe, nii é ziɛzu ga sɔledai, \q é ɠaaɓaazu é ɠɛ ga lada nu, \q naazu nà Zeluzalɛme taai tɛi maavaayɛ. \q \v 2 Anɛɛ siɛgi zu ti ɠɛɛzu la: \q «Gè ɠonaa Ɠɔoɠɔ GALAGI ma, nii é vulua,» \q gaaʋɛɛ ɠonai ɠa ti bosu. \b \q \v 3 Ɠɔoɠɔ GALAGI, nii è wɔinɗai la, naa ɠa é ga wooɠɛɠiladai. \q È niima nuiti doɠani, kɛlɛ ti la gaaɠaani. \q È ɠɛni pɔ è ti undaaʋili, kɛlɛ ti ɠɛlɛni tɛnɛ gooi ʋa. \q Ti ɠaazuʋɛ ɓaani, é leʋe fasai ʋa. \q Ti ɠɛlɛni ga ti-ziɛ ʋelei maa mina valibo. \q \v 4 Gè ɠɛni ɠɛɛzu ɓɔɠɔ ma naazu: \q «Doungo vaa nɔ ɠa ga nii, ta faiti kɛɛzu ti la gaaɠaazu. \q Ti la Ɠɔoɠɔ GALAGI ná-pelei ɠwɛɛ, \q ɓaa ta-ƓALAGI ná-deveiti. \q \v 5 Nà li niina leɠa totuɠɔiti pɔ pelei, \q gè ɓɔɛ ti ʋɔ, \q mazɔlɔɔ tiya ɠa ti Ɠɔoɠɔ GALAGI ná-pelei ɠwɛɛ, \q ta ta-ƓALAGI ná-deveiti.» \q Kɛlɛ ti kpein ti unbawului zuɠaleɠaleni ʋɔɔma, \q ti galuiti kpein suleʋeleʋeni. \q \v 6 Naa ɠa é ba, zalai ɠa ɠulazu dɔɓɔi zu, é laalɛ ti wu, \q zuluɓui zeɠe nɛmɛi zu, é ti ʋaliʋali ga. \q Kɔii ɠa lɔɔɠuzu ta-laaloaʋɛ, \q zɔiti ta ɠulana ná ʋa, é náti bali ga. \q Tɔɔzei ta-lɔ koloɠologiti bo da mɔinɗa, \q ta-yaavai zu ɠa liizu nɔ ga wɔɔlɔa kenein. \b \q \v 7 «Naa pɛ poluma, Zeluzalɛme, \q nà zoo nɛi gè è maavaayɛ leeni ma? \q È-leaiti ti ɠɛlɛa bà, ti ʋilɛ zɛɛ ɠalagiti polu, \q ti ɗa naati ta-minazeɠegiti bo. \q Nii kpein maanɛɛni gè kɛ ti ʋɛ, gè naa ɠɛɛni, \q kɛlɛ ti wɛɛnziɛgi woni, \q ti ɠaalɛ ba koloɠolo anzanui ná-pɛlɛi wu. \q \v 8 Ta ga gaazulɛɛ zooiti, ti laamiizu ga pagɔ, \q ti ɠilagilagi ɗa zikɔ seiɲɔɠɔi anzai ʋolu. \q \v 9 Gè la wuzeɠea ti laalɔɠɔma naa maaʋele ma ɓaa?» \q Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠana. \q «Gè la nɔ̀nɔ ʋotokula niima zii ɠɛɠalai ma ɓaa? \q \v 10 À lɛ, wo nà-leezɛn ɓelei ɠoloɠolo, \q kɛlɛ à mina ti pɛ suwuɠaaleʋe. \q À ma ɓekegiti teʋe ba, \q ti la ga Ɠɔoɠɔ GALAGI nɔnɔ. \q \v 11 Mazɔlɔɔ Izilayɛle masadai ta Zuda masadai ti yàavaʋɛ,» \q Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠana. \s Kɛlɛbai ma lɔnɔgi \q \v 12 «Ti ɠɛlɛni bà, nà, Ɠɔoɠɔ GALAGI, \q ti ɠɛni ma: ‹Zobo nɔpɛ ge la bɛ! \q Maanɔɠɔ la zeelia gi ma, \q gi la kɔɔ ɠa ga ɠaazu, ɓaa pului! \q \v 13 GALA goo wo nuiti tɔnɔi, ta nɔ ga fiilɛiti, \q GALA goo ɠila kpalaa ge la veeni ti ya. \q Maanɔɠɔiti ti ti ma vaa wosu, naati ti la ti unma!› » \b \q \v 14 Naa ɠa é ba, Ɠɔoɠɔ GALAGI, Fai-Pɛ-Maliɠii wooi ɠaa: \q «Tɔɔzei wo naama wooi woga, \q nà dàawooi ɠɛɛzu è-laaʋɛ eɠɛ abui, \q gè niima nuɓusɛiti kɛ ga gului \q nii ma abui a ti ɠala. \q \v 15 Ee, Izilayɛle nuɓusɛiti, nà zeɠezu ga zii ɠili ɠoozama, \q gè ʋaa la wo laalɔɠɔma,» \q Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠana. \q «Zii ʋe nu la vɔniga ma eyɛsu pɛ, \q zii ʋe é ná kaite, \q zii ʋe wo la daawoo ɠwɛɛ, \q ta wo la kpɔɛ wooiti gaaɠaazu. \q \v 16 Ta-mɛɛn ʋuu ɓɔlɔi ɠɛɛʋɛ eɠɛ kabayeɠei daalaogai, \q ti pɛ ta ga kɔɔɠuluɓaiti. \q \v 17 Zii naa ɠa wa-molo mɔɔiti koloɠolo ta wa-laamianigiti, \q toɠa wo-loun zunuiti undaaʋili ta wo-loun anzanuiti, \q toɠa wa-logani goiti ta ma wolaiti undaaʋili, \q toɠa wa-leezɛn ɓeleiti koloɠolo ta wa-ɠooleɠoole guluiti, \q kɔɔi ɠa wa-laa wolaiti koloɠolo niiti siɠigi ti ma, ti ga wa-ɠitogi. \p \v 18 «Kɛlɛ anɛɛ naama voloiti su, gè la wo-ma zuwu ɠaaleʋea ɲɛgɛlɛin,» Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠana. \v 19 «Ni gaazaɠa ga wona ga: ‹Leeni vaa zu Ɠɔoɠɔ GALAGI ada-ƓALAGI nii kpein kɛɛzu ga adeye,› ɗa ʋe, Zelemi, ɗa gooɠaaʋotegi wo ga: ‹Wo ɠɛlɛni tɔun ba, wo ɗa boti ɠɛ gala kiligiti bɛ wo ɓɔɠɔ yooi zu. Zenɔ ɠana, wa botii ɠɛ la wɛɛinti bɛ zou ɠili su, é la ga wa-you!› » \s Ni GALA ná-zobogi la ɠwɛɛni \q \v 20 «Niima wooiti ti wo Zakɔɓe mavofodaiti ma, \q é wo Zuda yooi zu ná pɛ: \q \v 21 ‹À woilo nii ma, ɠimalala nuɓusɛiti, ti la ɠeleɠeleni, \q ti-ɠaazuʋɛ ɠa ti ʋa, ti la wozaɠaa, \q ti-woiyeɠei ɠa ti ʋa, ti la faa mɛniga. \q \v 22 Wo la unfesu mà ɓaa? \q Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠana. \q Wo zasu la ɓalizu, wa lona gàazu, \q nɛ̀i gè ɲaɠaegi ɠɛai ga kpoloɗɛi ɠwɛgi? \q Kpelagi ɠana eyɛsu ɠɔ é la ɓudɛa maazu. \q Toɠa ɗa ɲiikpi, kɛlɛ zobo ge la bɛ, é ʋa li ada ɠili, \q ma lakpatakpagiti tugi ɠa ɗa ɠula, \q kɛlɛ ti la lia ada ɠili nɔpɛ. \q \v 23 Niima nuɓusɛiti, kololala yii ɠa é ti ɠoozu, ti ɓakagɛ, \q ti ʋoluazoga, ti li. \q \v 24 Ti la bosu yiimaʋɛ ga: \q Ade lua Ɠɔoɠɔ GALAGI ʋa, ada-ƓALAGI, \q toɠa ɗa tonai ve ade ya ma yeeɠɛɠalai ma, \q samai ta foɠo undaaɠulazuʋɛ, \q é dɔɔɠɔiti makɛ ade ʋɛ molo leʋe vai ma. \q \v 25 Wa-vaaɠaaza golaiti ka ti gaaʋalaga naa pɛ ba, \q wa-ɠotoiti ka ti wo ʋalaga niima ani ʋagɔiti ma. \q \v 26 Mazɔlɔɔ nu ɲɔiti ta nà-nuɓusɛiti saama, \q ti ɗa gaaʋɛɛnɛgi wo, eɠɛ nui é balii zeizu, \q ta tumɔi zeizu, ti nuiti so su. \q \v 27 Ta-ʋɛlɛiti daavegɛ ga yaava aniiti, \q eɠɛʋelei wɔni laɠagi laavegai la ga wɔnii. \q Naa ɠa é kɛa ti ɠɛa ga zobobɛ nuiti ta kpɛtɛ nuiti. \q \v 28 Ti wɔɔlɔa, ti wulɔ, \q kwɛ ge la ta-vaa ɲɔu ɠɛɛ vai ʋa. \q Ti la tukpɔi ɠaaleʋezu ga telebodai, \q ti la podoun maalobosu, \q ni naa laade, naati ta la ɓɔɠɔ zɔlɔɔ, \q ti la bala nuiti maalobosu. \q \v 29 Gè la wuzeɠea ti laalɔɠɔma naa maaʋele ma ɓaa? \q Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠana. \q Gè la nɔ̀nɔ ʋotokula niima zii ɠɛɠalai ma ɓaa? \b \q \v 30 « ‹Maalua vaiti ta tɔɠɔ ɠoloɠolo faiti ta ɠɛɛzu zooi zu. \q \v 31 GALA goo wo nuiti ta zɛɛ ɓɔɛiti nɔ wosu. \q Zalaɠa ɠula nuiti ti zei ti unda ga ta-zobogi. \q Nà-nuɓusɛiti ti naa nɛɛ ʋɛ gola! \q Leeni ɠa wo ʋaazu kɛɛzu zooi ná-ʋelela ʋele vai zu?› » \c 6 \s Maaɠonɔɔgi Zeluzalɛme zo fai zu \q \v 1 Ɓɛnzamɛn nuiti, à ʋela, wo ɠula Zeluzalɛme ʋa! \q À puʋugi vɛ Tekoa! \q À poogi lɛ geezu Ɓɛte-Kelɛme maazu! \q Mazɔlɔɔ maanɔɠɔi ɠa ʋaazu, \q é zeɠe lɛkpɛmaʋɛ nu ɠɔʋɛzu ʋelei, \q maanɔɠɔ zɛbɛlɛ gola ʋe. \q \v 2 Gè koloɠologa, Siyɔn anzalopoi, pagai, zaalamai! \q \v 3 Nuiti ta ʋa pɔ bɛ eɠɛ baala makɛ nuiti, \q ta-ʋaala kpulugiti ti ti ʋolu, \q ta ta-ɠɔɔlaaɠaiti to daalɔɠɔma maaɠoolii zu, \q ti ɠilagilagi ta-ɠuɠuiti ti ná, \q ʋɛ ta li ga ta-ɠɔɔ ɓulugiti ná. \q \v 4 Ta zezezu, ti ɠɛ ma: «À ɠɛʋele ɓɛtɛ, \q ade kɔɔi ɠɔ daalɔɠɔma! \q À wuzeɠe, ade so folo gaalɔgai zu. \q Ade maawɔinɗa, tɔɔzei foloi daa, \q kpɔkɔ niinigi zuwɔɔlɔa. \q \v 5 À wuzeɠe, ade so ga kpidii, \q ade ná-pɛlɛ ʋapagiti golo.» \b \q \v 6 Ɠɔoɠɔ GALAGI, Fai-Pɛ-Maliɠii wooi ɠaa: \q «À ná-gulu wolaiti pɔ, \q wo sasai ɠooli Zeluzalɛme ma, \q taa wolai maanɛai ga maaɠolo, \q tɔɔzei faa ɲɔi ʋa é ɠɛɛzu su. \q \v 7 Eɠɛʋelei kɔlɔyeɠei a ɗa ziɛi ʋili da, \q zekana é ná-faa ɲɔi ɠulazu la. \q Kɛni tooma vai ta faa ɲɔu vai nɔ ɠa nu a ɗa mɛni ná, \q yeenɔpɛ nu ɓɔlɔ vai ta nu maawana vai nɔ ɠa gè kaazu ná. \q \v 8 Va bu, è ʋa ɠima, ɗa ʋe Zeluzalɛme, \q ni naa laade, nà ɓeteʋezu è ʋa, \q gè è ɠɛ ga zooi koloɠologai, nu la su.» \b \q \v 9 Ɠɔoɠɔ GALAGI, Fai-Pɛ-Maliɠii wooi ɠaa: \q «Izilayɛle mɔtai zɛgai, à naa volo ba, \q eɠɛ leezɛn ɓelei ma ɠɔpɔgiti. \q À yee leʋe mɔinmɔin leezɛn ɓelei ma ɠɔpɔgiti ga, \q eɠɛʋelei kpele kɛɛ nu a ɗa kɛɛ la \q siɛgi zu é ma waai ɠulazu la.» \b \q \v 10 Ɓɛ ɠa nà ɓɔɛ pɔ, \q ɓɛ ɠa nà tɛnɛ, ti ʋa woilo gòo ma? \q Ti woizuɓɔlɔʋɛ, ti la zooga ti ʋa ɠida faa wu. \q Wɛlɛ, Ɠɔoɠɔ GALAGI è-laawooi ɠa ti ya ga ɲɛɛvae gani nɔ. \q Naa wɔin la ti ma. \q \v 11 Nɔ̀un tetema, Ɠɔoɠɔ GALAGI, \q dàavegɛ ga ɗa-vai ma yiiɠaawanai, \q gè makɛ vai ma, naa ɠa kpɔ̀lɔzu. \b \q «Kula yiima ʋɔɔma, è pu doungoiti ma taazuʋɛ, \q ta buzeɠe niinɛgiti ti ɠaalɛai ba ti-ma ɓulugi. \q Mazɔlɔɔ anzazinigi ta anzanui ta zo, \q nu wɔlɔzaɠagi ta zɔi sii zuɠoozaai na, \q naati ta zo ɓalaa. \q \v 12 Ta-ʋɛlɛiti ta ɠɛ ga nu ɠiligaa tɔnɔ, \q ta-ɓalagiti ta ti-anzaiti ɓalaagi, \q ungo, nà zeei wuzeɠezu zooi nii zu nuiti pɛ daalɔɠɔma,» \q Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠana. \q \v 13 «Mazɔlɔɔ é zo ɓolomadɔɠɔiti ma, é li seizumaanɛgiti pɔ, \q ta ti-ɓɔɠɔ lɔnɔgi nɔ ɠaiziɛzu, \q é zo GALA goo wo nuiti ma, é li zalaɠa ɠula nuiti pɔ, \q ti pɛ ta ziɛzu ga yaavai. \q \v 14 Ta nà-nuɓusɛiti ta-ʋalai ɠaaʋɛ nɔ zalezu, \q ti ɠɛ ma: ‹É zolooga ga pagɔ, ti pɛ ti zolooga su,› \q tama faiti tanɔpɛ ge la liizu ga pagɔ. \q \v 15 Ta unfesu nɛi ɓaa ga kɔzɔba vaiti ti ɠɛɛni? \q Unfe ge la ti ma tago pa, \q ti la vɔlɔ zooga ti ʋa unfe. \q Naa ɠa é ba, ta loo ʋɔɔma, ta zɔiti ti loozu, \q ti ɓezeɠele naama yeeɠɛɠalai zu, \q yeei ge ɠɛɛzu la ti ʋoluvaawo,» \q Ɠɔoɠɔ GALAGI ɠa é boga. \b \q \v 16 Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠaa: \q «À lago lo dɛɛ pelei zu, nii wo ziaai la, \q à gwɛlɛi wo, wo gaazaɠa bo, é ʋilɛ faiti ba wo ziɛni ti zu. \q Ɓɛgele ɠa é ga pele ʋagɔi? \q Naa ʋolu à ziɛ la, wa dooɠo sɔlɔɔ ɓɔɠɔ ʋɛ. \q Kɛlɛ ti gooɠaaʋoteni, ti ɠɛ ma: \q ‹Ɓa-o, gi la ziaa la pɛ!› \q \v 17 Gè ada makɛ nuiti seiɗa wo zaama, ti ɠɛni wo ma: \q ‹À dama ga puʋu fɛɛ wooi!› \q Kɛlɛ ti gaaʋoteni, ti ɠɛ ma: \q ‹Gi la woiloga naa ma!› \q \v 18 Naa ɠa é ba, ee, zii ɠiligiti, à woilo gòoi ma! \q À ɠida bu, wo ɠɛ ga zeeleiti faiti su \q ti ɠɛɛzu ti ʋɔ bɛ! \q \v 19 Zou, woilo! \q Wɛlɛ naa ɠa gè ʋaazu ga maanɔɠɔi niima nuɓusɛiti pɔ, \q ta-ɠisiɛ ɲɔiti sulɔnɔgi ɠana. \q Mazɔlɔɔ ti la woiloni dàawooiti ma. \q Ti ɠɛlɛni nà-tɔgiti ba. \q \v 20 Leeni ɠa gè kɛɛzu ga ansansegi \q é zeɠezu Saɓa yooi zu, \q ɓaa seeli kpaɠa maku nɛɛnɛgi é zeɠezu zooi zu ná maaɠoozaai? \q Wa-ɠala zalaɠaiti maayo ge la bɛ̀, \q wa zalaɠaiti ti la nɛɛni bɛ̀.» \q \v 21 Naa ɠa é ba, Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠaa: \q «Nà ʋaazu kɔɠɔziɠa aniiti daazu niima nuɓusɛiti ta-ʋelei zu, \q toɠa ɠɛɛɠɛiti too ʋɔɔma ta doun zunuiti, \q ti-zeiɲɔɠɔiti ta ti-wɔɔlaiti ta saai zɔlɔɔ su.» \s Ti zili nuiti daalɛɛ vai ti wu \q \v 22 Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠaa: \q «Nuɓusɛiti ta ʋaazu, \q ti zeɠe lɛkpɛmaʋɛ nu ɠɔʋɛzu ʋele yooi gila su. \q Zii ʋe bɔɔlɔai gola é ʋilɛsu pelei ma, \q é zeɠe zou ɓela ga. \q \v 23 Ta-zalaʋusuiti ta mɛɛinti gaalɛɛzu ta kpɛɛinti. \q Ti zuɲɔuʋɛ, ti la maawɔinɠaa ɠɛa, \q ti ɗa zɔngɔ eɠɛ kpoloɗɛi a ɠɛ zɔngɔzu. \q Ta zeini sooiti kɔma, \q ti zeiɗai kpasu eɠɛ nu ɠila kɔɔɠɔ vai ma \q Siyɔn nuɓusɛi laalɔɠɔma.» \b \q \v 24 Gi naama wooi mɛnigai ma, \q gi-yeeiti su ɠɛni yɔɔɠɛ, \q maaɠilii lɔɔni gi ma, \q taɓai gi zo eɠɛ anzanui a ɠɛna doin zɔlɔɔsu. \q \v 25 À mina li ɓalaɠai zu, \q à mina li pelea zu, \q mazɔlɔɔ nu ʋaa nuiti ta paai wosu ná, \q maalua vaa ʋe mini-o-mini! \b \q \v 26 Nà-nuɓusɛiti, à saa wɔlɔ wo seɠei ɠili zaama, \q wo ɠilikili zuʋui zu, \q à ɠaalɛi eɠɛ doun ɠila saai. \q À maawɔin wɔlɔ wuyei loo. \q Mazɔlɔɔ faa zuɠoloɠolo nui ɠa ʋaazu ade ʋɔ ga kulafilibai. \b \q \v 27 «Wɛlɛ, Zelemi, gè è logɛ eɠɛ nui é kɔlui ʋɛtɛsu, \q è nà-nuɓusɛiti poluɠula, \q ɗa ʋaazu ti-ziɛ ʋelei ʋɛtɛsu, è kwɛɛ. \q \v 28 Ta ga nuiti ti ɓakagai, ti vɔɔnɛ, \q tɔɠɔ ɠoloɠolo nuiti, \q ti ɓaaʋɛ eɠɛ kɔlu ɓɔigi ta kɔlui, \q ti pɛ ta ga faa ɲɔu ɠɛ nuiti. \q \v 29 Fuulɛi ɠa ɗa ɓokolo, é fiilɛi ʋu, \q kena kpui ɠa ɗa ɲɛɛlɛ abui ɠa. \q Kɛlɛ wafuun faa ɠa kɔlu ɠaawuun nui a ɗa kɔlui ɠaawuun da, \q ma ɲɔi kpein ge la ɗa ga ɠula ba. \q \v 30 Ta loli ga walii maayo ge la laani, \q mazɔlɔɔ Ɠɔoɠɔ GALAGI ti maayoseɠea.» \c 7 \s Zɛɛ ladalai \p \v 1 Ɠɔoɠɔ GALAGI devei veeni Zelemi ya \v 2 ga é lo nu lɛɛzuʋɛ GALA sei ʋɛlɛi ma ɠoizuʋɛ, é keela wooi nii wo: «Wɔiti kpein wo ga Zuda nuiti, wo lɛɛzu ga nu lɛɛzu ʋelei tɛi, ga wo nɔkɔ Ɠɔoɠɔ GALAGI wu, à woilo Ɠɔoɠɔ GALAGI laawooi ma. \v 3 Ɠɔoɠɔ GALAGI, Fai-Pɛ-Maliɠii, Izilayɛle ná-GALAGI wooi ɠaa: ‹À wo-ziɛ ʋeleiti ta wo-zɔgiti maavalibo. Naazu, nà wo yɛ ná, wo wa-eteai ziɛ adaʋɛ tɛi. \v 4 À ɓe ʋoluzeizu yaava ɓɔɛi naa ʋa ga: Ʋɛ ɠa ná ga Ɠɔoɠɔ GALAGI zei ʋɛlɛi, Ɠɔoɠɔ GALAGI zei ʋɛlɛi, Ɠɔoɠɔ GALAGI zei ʋɛlɛi! \v 5 Ni gaamazu wa wo-ziɛ ʋeleiti ta wo-zɔgiti maavalibona, wo tukpɔiti gaaleʋe ga telebodai kpɔɛ nu felegɔiti zɔɠɔzu, \v 6 wo ɓɔɠɔ zo wo mina wɛɛn wɔinzeɠe, ɓaa podoin, ɓaa poanzai, wo ɓe sɔbalala nuiti paa vai ʋa ʋɛ, wo ɓe ɠilizu gala kiligiti ba, wo ɓɔɠɔ maanɔɠɔ vai zu, \v 7 naazu, nà wo yɛ ná, wo wa-eteai ziɛ niima yooi zu, nii kaite gè feeni wo-mɛmɛwolani bɛ eyɛsu ɠɔ. \p \v 8 « ‹Kɛlɛ wɔun, wa ʋoluzeizu yaava ɓɔɛiti ba, niiti ti la faa nɔpɛ paa wo ma. \v 9 Leeni ʋe mu! Wa unmai wosu, wo nuiti paa, wo wɛɛnziɛgiti bo, wo zɛɛ minɛiti seɠe, wo ansansegiti kula ga zalaɠai Ɓaale ʋɛ, wo nɔkɔ gala kiligiti bu, niiti wo la ɠɛni ti ɠwɛɛ! \v 10 Naa ʋoluma, wa ʋaazu niina, wo lo gàazuʋɛ niima ʋɛlɛi wu, nii feai bɛ̀, wo ɠɛ ma: Gá ziilɛigi zu! Kɛlɛ kɔzɔba vaiti kpein ka wo kɛɛzu! \v 11 Toɠa wo ɠaazu ga toosu nuiti ti-lɔɔɠuzuʋɛ ɠa ga pɛlɛi niigi dàaseigi wosu ma? Nà ɓɔɠɔi ʋele ɠana gè kaazu la,› » Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠana. \p \v 12 « ‹À li lɛɛ dɛ Silo, ʋɛ ná ɠɛni ga sèizu ɲadegai, wo ná ʋɛtɛ, ʋelei gè náʋɛ zogai la, nà-nuɓusɛiti Izilayɛle nuiti ta-vaa ɲɔiti maaʋele ma. \v 13 Niizu, tɔɔzei zekana wo ziɛzu la, gè boni wo ma, gè la looɠoni bo fai ʋa wo ma, wo la woiloni, gè wo lolini, wo la sulooni,› » Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠana, \v 14 « ‹naa ɠa é ba, pɛlɛi nii feai bɛ̀, pɛlɛi nii wo ɠigi logai ba, niima adaʋɛ gè ná veeni wo-ɠɛwolani bɛ ta wa ɓɔɠɔi, nà sosu eɠɛʋelei gè Silo zoni da. \v 15 Nà wo ʋilisu ya, wo maaɠooza bà, eɠɛʋelei gè wo-ɠɛɛleaiti pilini ya la, Efelayime nuɓusɛiti.› » \s Maanɛɛnɛi GALA ge la ɗa ga woilo ma \p \v 16 «Ɗa ʋe, Zelemi, mina niima nuɓusɛiti maavaa laazeeli mà, mina fali wo, è mina maanɛɛnɛ woo laazeeli mà ta-vaa zu, mina ti-maaʋee ve bɛ̀, mazɔlɔɔ gè la woiloga è-woo ma ɲɛgɛlɛin. \v 17 È la naa ɠaazu ɓaa, niiti ti ti ɠɛɛzu Zuda laa wolaiti su, ta Zeluzalɛme taazuʋɛ? \v 18 Dointi ta koʋii ɠalezu, ɠɛɛɠɛiti ti abui ɠaazo, anzanuiti ti ɓulu vukɔi ɠaayɔ, ti gatoiti kpɛtɛ, ti kɛ ga Geezu Anzanu Masagi\f + \fr 7:18 \fr*\fk Geezu Anzanu Masagi\fk*\ft : Ɓaɓilɔne anzanu ɠalagi Asetaate laaseigi.\ft*\f* ɠɔɔi. Ta dɔɔi ɠulazu ga puya zalaɠai gala kiligiti bɛ, nii a kɛ ti zìi ɠoloɠolo. \v 19 Nà ɠa nɛi ti zìiɠoloɠolosu ɓaa?» Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠana. «Tiya ɓɔɠɔi laade nɛi ɓaa ti ɓɔɠɔ unfesu? \v 20 Naa ɠa é ba, Maliɠii Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠaa: Nà-ziiɠaawana wolai ta nà-ziiɠulagi ɠa yeizu niima adaʋɛ ma, é zeeli nuɓusɛiti ma ta suaiti, é zeeli guluiti ma dɔɓɔi zu ta zooi ʋaalɔnɔgiti pɛ. É ɠɛ eɠɛ abui nii é la zaa pɛ.» \s Zii nii é la woilosu ná-GALAGI woo ma \p \v 21 Ɠɔoɠɔ GALAGI, Fai-Pɛ-Maliɠii, Izilayɛle ná-GALAGI wooi ɠaa: «À wa-ɠala zalaɠaiti kpɔ zɔɔma zalaɠaiti ba, wo ma zuaiti mi! \v 22 Mazɔlɔɔ gè wo-mɛmɛwolani kulaai ma Ezipete yooi ʋa, gè la ɠɛni ɓɔɛni ti ʋɔ, gè ʋa deve ve ti ya ɲɛgɛlɛin, é ʋa ʋilɛ gala zalaɠaiti ta zalaɠa ɠiligaa ʋa. \v 23 Kɛlɛ wɛlɛ devei ʋa nii gè feeni ti ya: ‹À woilo gòoi ma, nà ɠɛ ga wa-ƓALAGI, wo ɠɛ ga nà-nuɓusɛiti. À ziɛ ga pelei naa pɛ nii gè wo leveai la, naa ɠa a kɛ wo undaanɛɛ.› \v 24 Kɛlɛ tiya ya, ti la ɠɛni woiloni, ti la wooiti daalaoni. Kɛlɛ ti ziɛni ga tiya ɓɔɠɔi ti yiima vaiti nɔ, ta ti ɠisu vaa ɲɔiti nɔ. Nii mu ta kɛ ga ti ɠaaʋote mà, tɔun ti ʋoluaveni bà. \v 25 Kaipa voloi wo-mɛmɛwolani ti ɠulani la Ezipete yooi ʋa, eyɛsu niizu, gè nà-botiɠɛ nuiti teʋeni wo ma, GALA goo wo nuiti, folo-o-folo dooɠo ge la ba. \v 26 Kɛlɛ ti la woiloni gòo ma, ti la wooiti daalaoni. Ti ɠɔgiti toni ga, ti faa ɲɔi ɠɛ, é leʋe ti-mɛmɛwolani tɔnɔi ʋa. \p \v 27 «Zelemi, ɗa niima vaiti pɛ bosu ti ma, kɛlɛ ti la ʋaazu è-wooi zosu. Ɗa wooɠulazu ti ma, kɛlɛ ti la è wooɠaaʋotega. \v 28 Naazu, ɠɛ ti ma: ‹Wa ga ziiti ti la ɠoloni Ɠɔoɠɔ GALAGI ʋɛ, ta-ƓALAGI, ti ɠɛlɛzu tɛnɛ gooiti ba. Wooɠɛɠilada la mɔ wo zaama, é ɲɛɛlɛa wo-laawooiti su.› » \s Maaɠolo ʋɛtugi zu \q \v 29 «Zuda nuɓusɛiti, à wɔungi ɓuye, \q nii é è ɠalivaa vai lɛɛzu, wo pili ya. \q Wo lɛ gizeiti ma, wo ɗa gɔlɔi wo! \q Mazɔlɔɔ Ɠɔoɠɔ GALAGI wo wɔinzeɠea, \q é niima yeeɠɛɠalai ma nuɓusɛiti daaʋiliga, \q tiya ɠa ti ziiɠula vai ɠɛa.» \p \v 30 «Mazɔlɔɔ Zuda nuiti ti wànama vai ɠɛa,» Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠana. «Ti kɔɔɠɔ gani ɠɔzɔba vai zeini pɛlɛi wu feai bɛ̀, ti kɔzɔa. \v 31 Ti zalaɠa ɠula adaʋɛti kpɛtɛʋɛ Tofɛte, Ɓɛne-Ɠinɔme ʋɛtugi zu, nii a kɛ ti ɗa ti-loun zunuiti ta ti-loun anzanuiti kɛ ná ga gala zalaɠaiti. Tama kaipa gè la ɠɛni naama leve veeni, naa la vɔlɔ ɠɛni ʋilɛni nà-kisiɛi zu. \p \v 32 «Naa ɠa é ba, foloi tanigaa ta ʋaazu, yeei niima adaʋɛ la mɔ loliga la ga ‹Tofɛte› ɓaa ‹Ɓɛne-Ɠinɔme Ʋɛtugi›, kɛlɛ ‹Nu Ʋaa Ʋɛtugi›. Nuiti ta ɗa poomaiti maaɠulu niina Tofɛte, ada ʋalagi maaʋele ma,» Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠana. \v 33 «Niima nuɓusɛiti ma ʋoomaiti ta ɠɛ ga daamianigi wɔniiti bɛ, ta dɔɓɔ zuaiti, nu nɔpɛ ge la ti ɓɛa. \v 34 Zuda laa wolaiti su ta Zeluzalɛme taazuʋɛ, nà pele ɓesa fɛti ɠula zɔngɔ wooiti tuɠɔ, naa ʋɛɛ koozunɛ ɓain gooiti ba ta seipɛlɛla nu niinɛi ta-wuyeiti. Mazɔlɔɔ zooi ɠa ɠoloɠolo ɲɛgɛlɛin.» \c 8 \s Nuɓusɛiti ta-ɠaazuɠolei \p \v 1 «Naama ziɛgi zu, ta Zuda yooi zu masagiti ma ɠaeiti kula kabaiti su, ta ta-ɠundiɠiiti ma ɠaeiti, ta zalaɠa ɠula nuiti tɔnɔiti, ta GALA goo wo nuiti tɔnɔiti, é ʋɛɛ Zeluzalɛme taaʋeaiti tɔnɔiti ba,» Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠana. \v 2 «Ta ti ʋu, foloi ta alugi ta somideɠa ɓulugiti ti ɗa volo ti ma, niima nuiti ti naati nɛɛni ʋɛ, ti ɗa ti lɛbi, ti ɠilini ti ʋa, ti ɗa ti ɠaiziɛ, ti ɗa maayei ti ʋɛ. Ti la ti ɠaalɛa ba, ti la ti maaɠulua, ta ɠɛ ga kpoɠa pɔlɔi zooi ɠa. \v 3 Niima nuɓusɛi ɲɔiti saama, mɔtai niiti ta yɛ vulua, naama adaʋɛti kpein gè ti vazasu náti, ta yiimazeɠe ga saai é leʋe zɛnvui ʋa,» Ɠɔoɠɔ GALAGI, Fai-Pɛ-Maliɠii wooi ɠana. \s Ɠimala wafuungi ta ɠimala ɠitei \q \v 4 «Ɗa nii wo ti ma, ga \q Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠaa: \q ‹Nui a loona, \q é la mɔ ɗa ga ɓaɠaga ʋolu ɓaa? \q Nui a zeɠena pelei ʋa, \q é la mɔ ɠalega ma, é ʋa ʋilɛ ma ʋolu ɓaa? \q \v 5 Naazu leeni vaa zu Zeluzalɛme nuɓusɛiti ti ziɛzu ga pele ɲɔi? \q Leeni vaa zu ti goizuɓɔlɔi ɠɛɛzu ta-ʋele ɲɔi ma? \q Niima nuiti giliʋɛ gola ta-ɠala wafuungiti ba, \q ti ɗa ɠɛlɛ ga ti mina ɠale ma mà ʋolu. \q \v 6 Nà ɠidaazu bu, gè woilo naa ma nii ti bosu, \q gè la gaama ɓɔɛ ɠila kpalaa mɛnini! \q Tanɔpɛ ge la zeɠezu ná-faa ɲɔu ʋolu, \q ta la ɠɛɛzu ma: Leeni ɠa gè kɛai? \q Ɛsɛ ka ná-kpizɛ wosu nɔ, \q eɠɛ sooi nii maaɠiliai é ʋilɛ kɔɔɠɔ vai ma. \q \v 7 Anɛɛ wɔnii daa ga sigɔɲe, naa ná-seɠeseizu yeeɠɛɠalai ɠwɛɛ geezuʋɛ, \q kpumagoi ta ziɛ wɔnigi ta sɛʋɛzɛʋɛgoi, naati ti ti-ɠalema yeeɠɛɠalaiti kwɛɛ. \q Kɛlɛ nà-nuɓusɛiti ti la tɔgiti kwɛɛ \q niiti Ɠɔoɠɔ GALAGI ti zeiɗai. \b \q \v 8 « ‹Wa ɠisiɛzu, wo ɠɛ ma: Gá gá-ɠima nuiti, \q giya ɠa Ɠɔoɠɔ GALAGI ná-tɔgi gi ya. \q Kɛlɛ wa zoo ɠale naa wosu, \q siɛgi zu niiti ti tɔgi zɛʋɛzu, naati ti ga zɛɛ nuiti la, \q ti poluʋɛ ɠoloɠolosu? \q \v 9 Ɠima nuiti ti unfega, dualuagi ti zoga, \q ti ɠɛa ga duɔi, ti li ga tiye. \q Tɔɔzei ti ɠɛlɛa Ɠɔoɠɔ GALAGI laawooi ʋa, \q ɠimalai ɓɛgele ɠa é ti ya?› » \s Niiti ti ɠigaiziɛzu ga faiti pɛ soloogɛ su \q \v 10 « ‹Naa ɠa é ba, nà ti-anzaiti fe nu ɠiligaani zea, \q gè ta-ɓalagiti fe ti zo nuiti zea. \q Mazɔlɔɔ é zo ɓolomadɔɠɔiti ma, é li seizumaanɛgiti pɔ, \q ta ti-ɓɔɠɔ lɔnɔgi nɔ ɠaiziɛzu, \q é zo GALA goo wo nuiti ma, é li zalaɠa ɠula nuiti pɔ, \q ti pɛ ta ziɛzu ga yaavai. \q \v 11 Ta nà-nuɓusɛiti ta-ʋalai ɠaaʋɛ nɔ zalezu, \q ti ɠɛ ma: É zolooga ga pagɔ, ti pɛ ti zolooga su, \q tama faiti tanɔpɛ ge la liizu ga pagɔ. \q \v 12 Ta unfesu nɛi ɓaa ga kɔzɔba vaiti ti ɠɛɛni? \q Unfe ge la ti ma tago pa, \q ti la vɔlɔ zooga ti ʋa unfe. \q Naa ɠa é ba, ta loo ʋɔɔma, ta zɔiti ti loozu, \q ti ɓezeɠele naama yeeɠɛɠalai zu, yeei ge ɠɛɛzu la ti ʋoluvaawo,› » \q Ɠɔoɠɔ GALAGI ɠa é boga. \s Iɲɔteʋei \q \v 13 «Ni nà pɔ gè ti-ɠaawaai ta ɠula, \q gè la leezɛn ɠila kpalaa kaani kpelei zu,» \q Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠana. \q «Gè la kooleɠoole gwaai gila kpalaa kaani ma wului ɠa, gaalaagi vɔa. \q Naa ɠa é ba nà ti pɛ feezu naati zea, niiti ta ɠɛ ziɛzu ti ma.» \b \q \v 14 Leeni vaa zu ade yɛsu nɔ ada ɠilagi? \q Ade ɠaalɛ ba tɔun, de lɛ taa wolaiti su, siɠigiti ti ti ma, \q de saai maaɓɔun miná! \q Tɔɔzei Ɠɔoɠɔ GALAGI da-ƓALAGI ɠa é de undaaʋilisu, \q toɠa ziɛi losu ade la, nii nu ʋaa anii bu, \q mazɔlɔɔ gi lopele ɲɔuʋɛ tɔun tetema. \q \v 15 Gi ɠigi ɠɛa ziilɛigi ʋa, \q kɛlɛ faa ʋagɔ nɔpɛ ge la ɠɛɛzu. \q Gi ɠɛa maaɓɔungi wosu, gi ʋa ɠɛdɛ, \q kɛlɛ wɛlɛ, kidaaʋiligi ʋa! \q \v 16 Niizu ɠani Dan ʋele ɠa gi zili nui ná, \q miná ɠa ná-sooiti sokpa zu viilɛi ɠulazu ná. \q Ti-ɓozɔ lugiti ta zooi kpein kpalizu. \q Ta ga ʋa, faiti pɛ ti leʋe, ti ɓe, \q zooi ta nii kpein é ga, taa wolai ta su nuɓusɛiti pɛ. \b \q \v 17 «Nà kaali ɲɔiti teʋesu wo laalɔɠɔma, \q nu nɔpɛ ge la ti ma zuʋaa sɔlɔɔga, ti ɗa wo ɲi,» \q Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠana. \s Zelemi ná-ziizoolɛi \q \v 18 Nà-ziizoolɛi ma zale la ná, \q zìi ɠa kpɔ̀lɔzu kòozu. \q \v 19 À woilo, nà-nuɓusɛiti ta kpɔba ɓeei loozu, \q é ɗa zeɠe ɠoozama zooi zu ná pɛ. \q «Ɠɔoɠɔ GALAGI la mɔ Siyɔn ɓaa? \q Ná-masagi la mɔ náʋɛ ɓaa?» \b \q «Leeni vaa zu ti dàa ɠaiziɛzu, \q ti nɔkɔ fai zu ta-ɠɔɔɠɔ ganigiti bu, \q zii ɠiligiti ta-ɓɛtɛ aniiti?» \b \q \v 20 «Molo leʋei ɓega, foɠoi ɓalaa ɓega, \q gi la ɠizoni.» \b \q \v 21 Nà-nuɓusɛiti ti ɠoloɠologa, \q naa nà ɓalaagi kòloɠologa, \q gɔlɔɗɛi ɠa gàazu, gè ɠɛa ga iɲɔteʋei ɠɔnɔgi. \q \v 22 Siɛma wulɔ la Galaade ɓaa? \q Ɗɔɠɔtɔlɔ la náʋɛ ɓaa? \q Leeni vaa zu nà-nuɓusɛiti ti la ɠɛdɛsu? \c 9 \q \v 1 Ee, wɔin ɠa mà ga nɔ̀ungi zulaave ga ziɛi, \q gàazuɠɛzɛiti ti ɠɛ ga gɔlɔi ma ɗɛungiti! \q Folo ʋɛɛ kpidi ʋa, nà la ti pɛ kɛ ga gɔlɔi, \q nà-nuɓusɛiti ma ʋoomaiti ma wɔlɔi! \s Nuɓusɛiti ti ga zɛɛ nuiti \q \v 2 Ni ti dɔɔɠuzu veeni bɛ̀ teʋebai zu, eɠɛ siɛ wo nu, \q nà la zeɠe nà-nuɓusɛiti ba, \q gè li, gè maaɠooza ti ʋa. \q Mazɔlɔɔ ti pɛ ta ga wɛɛnziɛ nuiti, \q yaava nu ɓulugiti. \q \v 3 «Ti-nɛgi ɠɛɛʋɛ eɠɛ mɛɛin sumɛɛngai. \q Gaamai zaɓui zu laade ti ʋa ɠɛ zeizu la zooi unda, \q kɛlɛ kɛni zɛɛi zaɓui. \q Ti ɗa faaɠaazagi ɠɛ, ti da faaɠaazagi maazu, \q ti la nɔ̀un kwɛɛ,» \q Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠana. \q \v 4 «Ɛsɛ ge ɓɔɠɔ zo bɔɔlai letema, \q nu mina la kɛɛɠɛlounɠa la. \q Mazɔlɔɔ kɛɛɠɛloin pɛ ka ga yaava nui, \q bɔɔla nui pɛ ka tɔɠɔ ɠoloɠolo kpɔɛiti fazasu. \q \v 5 Ɛsɛ ka seiɲɔɠɔi yaavazu, \q taɠila kpalaa ge la gaama wosu, \q zɛɛ wo fai nɛɛʋɛ ti ʋɛ. \q Ti yɛga faa ɲɔi ɠɛɛzu, eyɛsu ʋɛ ti ná, \q ti la mɔ ɠalega ma, ti ʋa ʋa pɔ̀. \q \v 6 Ta ɓesu nɔ ga toomai ta ɠɛ, ti taɠili tɔɔzei, \q ti ɓe nɔ ga zɛɛ ta wo, ti taɠili tɔɔzei, \q ta ɠɛlɛzu ga ti ʋa nɔ̀un kwɛɛ,» \q Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠana. \s Ɠɔoɠɔ GALAGI ná-kpaazaɠai \q \v 7 Naa ɠa é ba, Ɠɔoɠɔ GALAGI, Fai-Pɛ-Maliɠii wooi ɠaa: \q «Nà ti maagbazu ga abui, gè ti vɛɠɛlɛfɛɠɛlɛ. \q Mazɔlɔɔ leeni ɠili ka nà kɛ ga nà-nuɓusɛi ɓulugiti? \q \v 8 Niima nuiti nɛgi ɠa ga mɛɛin gaazoɓaai, \q nii ti bosu, naa ɠa nɔ ga yaavai. \q Ta ziilɛi fai wosu nɔ ga ti-laaʋɛ ti-zeiɲɔɠɔ ma, \q kɛlɛ naa ʋoluʋɛ ɠa ga ti baliiti da tuɠɔ. \q \v 9 Gè la wuzeɠea ti laalɔɠɔma naa maaʋele ma ɓaa?» \q Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠana. \q «Gè la nɔ̀nɔ ʋotokula niima zii ɠɛɠalai ma ɓaa?» \s Gɔlɔi ta maawɔin yeeɠɛɠalai \q \v 10 Nà nà-gɔlɔi ta nà-kpala gooiti bo gizeiti ma, \q gè kpee looi zuɠula teʋebai ná-faa zu, ʋɛ tufa lɛnugi ɠɛa ɠɛɛzu ná, \q mazɔlɔɔ ti ɠalaa, nu nɔpɛ ge la mɔ ziɛzu ná. \q Nu la mɔ suaiti ta wɔniiti goomɛnisu naa ʋɛɛ toganiiti ba, ti pɛ ti ʋelaa, ti li. \q \v 11 Ɠɔoɠɔ GALAGI ɠɛ ma: \q «Nà Zeluzalɛme ɠɛɛzu ga puulegi ná zuɠoloɠolo, \q koʋeiti daamiizuʋɛ, \q gè Zuda laa wolaiti kɛ ga iɲɔteʋe adaʋɛti, nu la ɠɛa ná.» \q \v 12 Zunu ɠa nɛi ná, nii é niima vaiti gaaɠaazu, a ti ʋoluwo? \q Ni Ɠɔoɠɔ GALAGI ɠa é ɓɔɛni pɔ, \q é dɛɛ lɛɛ leeni vaa zu zooi loai ya, \q é ɠala eɠɛ teʋebai zu, ʋɛ nu nɔpɛ ge la leʋesu ná? \p \v 13 Ɠɔoɠɔ GALAGI ɠɛ ma: «Naama vaiti kpein ti zeelini ti ma, tɔɔzei ti ɠɛlɛni nà-tɔ gooiti ba nii gè feeni ti ya, ti la woiloni gòo ma, ti la naa ɠɛɛni nii gè boni ti ma. \v 14 Tɔɔzei ti ʋilɛgɛ kɔɔɠɔ ganigi Ɓaale ná-pelei ma ga goizuɓɔlɔi, eɠɛʋelei ti-ɠɛɛni ti ti ɠalani da. \v 15 Naa ɠa é ba, nɔ̀un nà, Ɠɔoɠɔ GALAGI, Fai-Pɛ-Maliɠii, Izilayɛle ná-GALAGI, gòoi ɠaa: Nà ʋaazu ani wanai losu niima nuɓusɛiti da, nà anivebɛ ɗɛiti tosu ti-la. \v 16 Nà ti vazasu zii ɠiligiti saama, niiti tiya-o, ti-mɛmɛwolani-yo, ti la ɠɛni ti ɠwɛɛ. Nà kɔɔi ʋilɛ ti ʋolu, eyɛsu gè ta-vai ɓe.» \b \q \v 17 Ɠɔoɠɔ GALAGI, Fai-Pɛ-Maliɠii wooi ɠaa: \q «À gɔlɔ wo anzanuiti toli, ti ʋa! \q À nu leʋe é anzanuiti gaiziɛ niiti ti wola zoogai wɔlɔzu, ti ʋa!» \b \q \v 18 Ti suvilɛ, ti ʋa, ti gɔlɔ wooi zuɠula gá-vaa zu! \q Gi-ɠaazuɗɛiti ti leʋe ma, gi-ɠaazuɠɔlɔgiti ti yɛɓɛ! \q \v 19 Mazɔlɔɔ maawɔin ɓeei ɠa loozu Siyɔn ga: \q «Ade ɠoloɠologa, ada unfegi zu, \q mazɔlɔɔ ade zeɠea da-yooi zu, \q ade ada-ʋɛlɛiti zɛga, ti woloai.» \q \v 20 Ee, anzanuiti, à woilo Ɠɔoɠɔ GALAGI laawooi ma, \q à naa mɛni ga wo-woiyeɠei, nii é ɠulazu daaʋɛ! \q À wo-loun anzanuiti kala ga kpalagi wo fai, \q anzanui ɠilagilagi zeiɲɔɠɔi ɠala ga saa wɔlɔ wuyei. \q \v 21 Mazɔlɔɔ saai lɛɛni ga ada-venɛtɛlɛ la ʋeleiti, \q é lɔ da-ʋɛlɛ ʋagɔiti bu, \q é doungoiti undaaʋili taazuʋɛ, \q ta é nu niinɛiti teʋeɓasu koi yɔɠɔzuʋɛti. \q \v 22 Nii wo adaʋɛ pɛ, ga Ɠɔoɠɔ GALAGI ɠɛ: \q «Nu ʋoomai ɠa ʋu dɔɓɔi zu eɠɛ kpoɠa pɔlɔi, \q eɠɛ molo ɠiliiti molo leʋe nuiti ti zɛsu ʋoluʋelei, \q nu nɔpɛ ge la gaalɛɛni ba!» \s Ɠimala ɠitei: Ɠɔoɠɔ GALAGI ɠwɛɛ fai \q \v 23 Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠaa: \q «Ɠima nui mina ɓɔɠɔ maamusɛ ga ná-ɠimalai. \q Zunui suɓaai é mina ɓɔɠɔ maamusɛ ga ná-suɓaai. \q Kpɛtɛ nui mina ɓɔɠɔ maamusɛ ga ná-kpɛtɛi. \q \v 24 Kɛlɛ zɔi é pɔ é ɓɔɠɔ maamusɛ, \q é ɓɔɠɔ maamusɛ ga é ɠigi zɔlɔɔga ga é zoo é nɔ̀un kwɛɛ, \q nɛ̀i gè ga Ɠɔoɠɔ GALAGI, \q gè faiti kɛɛzu ga wooɠɛɠiladai, ta sɔledai, ta telebodai eteai zu, \q mazɔlɔɔ faiti kana ta ɗa zìila,» \q Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠana. \b \q \v 25 «Wɛlɛ, foloi tanigaa ta ʋaazu, \q yeei gè wuzeɠezu la naati daalɔɠɔma, \q niiti ti latigai pɛlɛʋolu ti-ɓusɛiti nɔ zu,» \q Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠana, \q \v 26 «Ezipete nuiti, ta Zuda nuiti, ta Edɔme nuiti, ta Amɔn nuiti, ta Moaɓe nuiti, \q ta nuɓusɛiti ti zeini teʋebai zu, \q niiti kpein ti ti-ɓakalagiti bosu.\f + \fr 9:25 \fr*\fq ti ti-ɓakalagiti bosu\fq*\ft : Kɛɛwotii nii giliai kɔɔɠɔ gani kɔɔ vai ʋa, tɔgi zeini ma Izilayɛle nuiti ta-vaa zu. Wɛlɛ ʋɛti: \+xt Lev 19:27; 21:5\+xt*.\ft*\f* \q Mazɔlɔɔ niima nuɓusɛiti pɛ, ta Izilayɛle nuiti ɓɔɠɔi, \q ti-yii la latini pɛlɛʋolu.» \c 10 \s Kɔɔɠɔ ganigiti ta Ɠɔoɠɔ GALAGI \q \v 1 Ee, Izilayɛle nuɓusɛiti, à woilo wooi ma Ɠɔoɠɔ GALAGI bosu! \q \v 2 Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠaa: \q «À mina ʋokɔɠɔ zii ɠiligiti siɛ ʋelei ma, \q à mina lua poogiti ba ti ɠulazu kɛlɛma geezuʋɛ, \q tɔɔzei zii ɠiligiti ta luazu ti ʋa. \q \v 3 Ziiti zeavaiti ta ga wafuun faiti. \q Ta gului ʋɔna dɔɓɔi zu, \q ɲɛɛliɠi nui kpɛtɛ ga zoovɛi, \q \v 4 ti maaɓɛtɛ ga walii ta zanugi, \q ti malitoi zeɠe, ti kpadɔ ɓɔɠɔ ʋa ga kɔlu ɠaazoɓagi, \q nii a kɛ é mina ɗa ga ɲiikpi. \q \v 5 Niima ɠalagiti kɛɛʋɛ eɠɛ maalua aniiti ti loni kpeele ɓelei zu, \q ti la ɓɔɛa, kɛni nɔ nu ɗa ti zeɠe, \q tɔɔzei ti la zooga ti ʋa kɔɠɔloda ɠila kpalaa kɛ siɛi zu ɓɔɠɔ ʋɛ. \q À mina lua ti ʋa, ti la faa ɲɔu ɠɛɛzu, \q ti la ɓalaa zooga faa ʋagɔ ɠɛɛzu.» \b \q \v 6 Nu nɔpɛ ge la ga è ɠɛʋele, Ɠɔoɠɔ GALAGI! \q È wɔɔlɔʋɛ, eɠɛʋelei ɗa-zobogi maawooi wɔɔlɔai la. \q \v 7 Ɛsɛ pɛ maanɛɛʋɛ é ɗa-zobogi ɠwɛɛ, \q ziiti pɛ ta-masagi, unfemai ɠa ga ɗɔnɔ, \q mazɔlɔɔ ziiti ta-ɠima nuiti kpein saama, \q masadai kpein su, \q nu nɔpɛ ge la ɠulani ga ɗe. \q \v 8 Ti pɛ, zeeɠaaɠwɛɛzu la ba, ta ga ɠimalala nuiti ta faaɠaaɠalala nuiti. \q Ta-ɠimalai ɠa ga wafuun faa. \q Ta-ɠalagi ɠa nɔ ga gului, \q \v 9 ta wali loɠai é zeɠezu Taalasise, naa ʋɛɛ zanugi ʋa seɠeai Ufaze, \q ɲɛɛliɠi nui kpɛtɛai, ani ɠaawuun nui ti ʋɛlupɛlu. \q Naama ɠalagiti ka ti ti maaɠilizu ga geze ɓiinii, ta ma ɓɔigi, \q kɛlɛ ti pɛ ta nɔ ga ɲɛɛliɠi nui ɠoozu ɠeleɠelegi. \q \v 10 Kɛlɛ Ɠɔoɠɔ GALAGI ɠa gaamazu ga GALAGI, \q zɛnvu su ƓALAGI, ɠɔoɠɔ masagi. \q Siɛgi zu é yiiɠaawanazu la, eteai ɠa ɗa ɓali, \q zobo nɔpɛ ge la ziiti bɛ ná-ziiɠaawanai luɠɔ. \q \v 11 Ɗa nii wo ti ma ga: \q «Galagi niiti ti la geeɠɔlɔgi ta zooi ɓɛtɛni, \q naati ta ɲɛɛlɛzu zooi ɠa ta geeɠɔlɔgi wu.» \b \q \v 12 Ɠɔoɠɔ GALAGI zooi ɓɛtɛni ga ná-zobogi, \q é eteai laani ga ná-ɠimalai, \q é geeɠɔlɔgi zuvieni ga ná-keleɠelegi. \q \v 13 A devei veena, ziɛiti ta ɗa ɠaalɛ ba geezuʋɛ, \q tonaɓiin golaiti ta lɛ, ti zeɠe zou ɓela ga. \q Toɠa ɗa mainmain ɠula tonai ʋɛ, \q fiilɛiti ta ɗa ɠula ti-makɛsuʋɛti. \q \v 14 Nuɓusɛi pɛ ka ɗa ɠɛ ga ɠimalala nu ná-faaɠwɛgi zu, \q ɲɛɛliɠi nui kpein ka ɗa unfe ga ná-kɔɔɠɔ ganigi nii é kpɛtɛai, \q mazɔlɔɔ kɔɔɠɔ ganigi naati ta nɔ ga wafuun gani, \q zɛnvu viilɛ la ti zu. \q \v 15 Ta nɔ ga wafuun gani, ɲɛɛɠulasu ɠɛɛwotii nɔ ʋe, \q ti pɛ ta leʋesu, ti ɓe, \q siɛgi zu Ɠɔoɠɔ GALAGI wuzeɠezu la ti laalɔɠɔma. \q \v 16 Tɔun ge la ga ti ɠɛʋele, \q tɔungi é ga Izilayɛle ná-naavoloi. \q Tɔun tɔ ɠa é ga eteai pɛ kpɛtɛ nui, \q tama Izilayɛle wolodamai ɠa ga tɔun nɔnɔ. \q Daasei ka ba ga: «Ɠɔoɠɔ GALAGI, Fai-Pɛ-Maliɠii». \s Kula zouʋai ma wooi wo fai \q \v 17 Zeluzalɛme, è zeiɗa kɛlɛ su, è-ɠɔligiti seɠe zooi ma. \q \v 18 Mazɔlɔɔ Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠaa: \q «Niima ziɛgi zu, nà zooi ɠaa nuɓusɛiti kpɛɛzu, \q nà ti ɠatasu ɠoba, tanɔpɛ ge la ʋelaa.» \q \v 19 Ee, màawɔinɗa, gè ɠoloɠologa! \q Nà-palai ɠa tàɓazu gola! \q Gè ɠɛni ɠɛɛzu ma: «Faa wola laade, \q nà yiilɔɔ ma wanai wu.» \q \v 20 Kɛlɛ nà-seɠe ɠotai ɠoloɠologa, \q ma ɠaluiti pɛ tɔɔɠulaa. \q Dòinti ti zeɠea kòba, ti lia. \q Nu la mɔ bɛ̀, nii a nà-seɠe ʋɛlɛi lo, \q é ʋa dòoɠosuʋɛ ɓɛtɛ ʋolu. \q \v 21 Totuɠɔiti ta-vaaɠaazagi ʋe, \q ti ɠɛni ga ɠimalala nuiti, \q ti la Ɠɔoɠɔ GALAGI ɠaazaɠani. \q Naa ɠa é kɛa ti loa bu, \q ta ta-nui niiti ti ɠɛa ti unma ga kasɔ, \q naati pɛ ti vazaga. \q \v 22 À woilo dɛɛ zɔngɔ wooi tɛi ma, maaɓuɠaa, \q zɔngɔ woo wolai ʋe, é zeɠezu lɛkpɛmaʋɛ nu ɠɔʋɛzu ʋele yooi zu, \q toɠa ʋaazu Zuda laa wolaiti suwosu, \q ti ɠɛ ga koʋeiti pɛɛzuʋɛ. \s GALA goo wo nui ná-GALA falii \q \v 23 Ɠɔoɠɔ GALAGI, gè suɠwɛɛ \q ga nii deveai nui ma, naa la tɔ ɓɔɠɔ yeezaama, \q zɔi é ziɛzu, naa leve la kɔɠɔ losuʋɛti ma. \q \v 24 Ee, Ɠɔoɠɔ GALAGI, gi maaɠolo, \q kɛlɛ kɛ ga damakpɛgi, è mina kɛ ga ɗa-yiiɠaawanai, \q è mina gi ɠoloɠolo ɲɛgɛlɛin. \q \v 25 Ɗa-yiiɠulagi yei zii ɠiligiti ma, niiti ti la è ɠwɛɛ, \q ta masadaiti ma, niiti ti la wooɠulazu è ma! Mazɔlɔɔ ti Izilayɛle mia, \q ti mi mɛtu, ti ti-ma zuwu ɠaaleʋe, \q ti seizuʋɛ zuwoga, naa zuɲaka yɛ. \c 11 \s Nuɓusɛiti ti zeɠe vai ta-minazeɠegi ʋolu \p \v 1 Wɛlɛ keela wooi ʋa Zelemi sɔlɔɔni Ɠɔoɠɔ GALAGI ya: \v 2 «Woilo minazeɠegi tɛi su wooiti ma, bo Zuda nuiti ma, ta Zeluzalɛme laaʋeaiti. \v 3 Ɗa ɠɛ ti ma: ‹Ɠɔoɠɔ GALAGI, Izilayɛle ná-GALAGI wooi ɠaa: Naama nui ɠa ɠɛ ga foovoo nu nii é la woilosu minazeɠegi tɛi ma wooiti ma, \v 4 nii gè feeni wo-mɛmɛwolani zea, voloi ná gè ti ɠulani la Ezipete yooi ʋa, abu ɓɔi zu, gè ɠɛ ti ma: À woilo naa ma, nii gè bosu wo ma, wo ziɛ ga ti pɛ, deve ʋe gè feai. Naazu wa ɠɛ ga nà-nuɓusɛiti, ta nɔ̀un, nà ɠɛ ga wa-ƓALAGI. \v 5 Naazu nà nà-minazeɠegi zo kpe, nii gè kɛɛni wo-mɛmɛwolani bɛ, ga gè zou ve ti ya, ʋɛ nɔnɔi ta kɔin gulɔi ʋooʋaai ná, ná ɠa wo ná za.› » \p Gè gooɠaaʋoteni ga: «Ungo, é ɠɛ ɠana, Ɠɔoɠɔ GALAGI!» \p \v 6 Ɠɔoɠɔ GALAGI ɠɛni mà mɔnɔ: «Zeze ga niima wooiti Zuda laa wolaiti su, ta Zeluzalɛme ga: ‹À yeezei minazeɠe gooi tɛi bu é ɠɛɛni, wo ziɛ la. \v 7 Mazɔlɔɔ gè wo-mɛmɛwolani tɛnɛni, é zo naama voloi ma yeei gè ti ɠulani la Ezipete ʋa eyɛsu za zeeli. Ungo, gè la ɓɔlɔni ga ti lɛnɛga ga: À woilo gòo ma! \v 8 Kɛlɛ ti la ɠɛni woiloni, ti la kidafaawu ɠɛɛni. Ti fɔɔnɛi ɠɛɛni, ɛsɛ ge ziɛ ga ɠisu vaa ɲɔi nɔ. Naa ɠa é kɛa, gè minazeɠe gooiti daazeeli, ti ʋilɛ su, nii gè ma levei veeni ti ya ga ti ziɛ la. Tama ti la soni, ti ʋa kɛ ga kɛɛwotii.› » \p \v 9 Ɠɔoɠɔ GALAGI ɠɛni mà: «Yaavai ɠa Zuda nuiti ta Zeluzalɛme taaʋeaiti zɔɠɔzu. \v 10 Ti ɠalega ma, ti ʋilɛ ti-mɛmɛwolani ta-vaaɠaazagiti polu, niiti ti ɠɛlɛni ga ti mina woilo gòo ma. Ti ɠilini gala kiligiti ba, ti ɗa ti lɛbi. Izilayɛle nuiti ta Zuda nuiti ti nà-minazeɠegi ɠoloɠoloni gè boni ti-mɛmɛwolani bɛ.» \p \v 11 Naa ɠa é ba, Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠaa: «Wɛlɛ, nà ʋaazu ga maanɔɠɔi ti ʋɔ, ti la zooga ti ʋa ɠula su. Ta ɓain gòizu, gè la woiloga ti-woo ma. \v 12 Zuda laai zu nuiti ta Zeluzalɛme taaʋeaiti ta ɠaaʋote gala kiligiti ma, ti ɠɛni zalaɠaiti kulazu ti ʋɛ, kɛlɛ kito nɔpɛ ge la ná, ga naati ti ʋa ti ɠizo, siɛgi zu maanɔɠɔi ʋaazu la. \v 13 Zuda nuiti, ʋelei wa-laa wolaiti mɔinɗai la, ʋele ɠana wa-ɠɔɔɠɔ ganigiti mɔinɗai la! Unfe zalaɠa ɠulazuʋɛ mɔinʋɛ wo yeema, eɠɛʋelei pelei mɔinɗai la Zeluzalɛme taazuʋɛ, ungo, zalaɠa ɠulazuʋɛti kɔɔɠɔ ganigi ʋɛ é ga Ɓaale. \p \v 14 «Ɗa ʋe, Zelemi, mina niima nuɓusɛiti maavaa laazeeli mà, mina fali wo, è mina maanɛɛnɛ woo laazeeli mà ta-vaa zu, mazɔlɔɔ gè la woiloga ti-woo ma pɛ, siɛgi zu ti wooɠulazu la mà, maanɔɠɔi a ʋaana.» \s Izilayɛle, Maliɠii ná-wolive wului \q \v 15 «Leeni vaa zu nɛ̀ɛbɛ nui ʋaazu nà-pɛlɛi wu ga yaavai? \q Ɗa ɠisiɛzu ga sua zalaɠaiti ka ta maanɔɠɔi maaɠooza è ʋa ɓaa? \q Ɗa zoo nɛi è ɓɔɠɔ ɠula su? \q \v 16 Gè daasei pɛɛni ga: \q ‹Wolive wului kpɔlɔai, \q gaawaaiti gola ʋagai›. \q Kɛlɛ maalu golai ɠulaai ma, \q gè abui ʋilini gaalaagiti ba, \q ma ɓekegiti ti ɠoloɠolo, tosu la mɔ ti ʋa.» \p \v 17 Ɠɔoɠɔ GALAGI, Fai-Pɛ-Maliɠii ɠa é è ziinni. É è maanɔɠɔ vai levea, Izilayɛle nuiti ta Zuda nuiti ta-vaa ɲɔi maaʋele ma ti kɛɛni. Mazɔlɔɔ ti ziiɠaawana vaa ɠɛɛʋɛ, ga zalaɠa ɠula vai kɔɔɠɔ ganigi ʋɛ é ga Ɓaale. \s Ti woyai ɠili vai Zelemi ma \p \v 18 Ɠɔoɠɔ GALAGI boni mà, gè suɠwɛɛ. Niizu nà ɠidaazu ti-ziɛ ʋeleiti bu. \v 19 Nɔ̀un nà, gè ɠɛni eɠɛ baala ziʋoi ti liizu la paazuʋɛ, maaɠili la ɠɛni mà ga ta ɠigaiziɛzu faa zu é ʋilɛ bà. Ti ɠɛni ɠɛɛzu ma: «Ade gulu wolai tɛi pɔ, de ná-fai ɠaaɓela, é ɠula fulu nuiti ta-eteai zu, nu nɔpɛ ki ge mina ɠɛ su ga é ɠɛni etea.» \q \v 20 Kɛlɛ ɗɔun ɗa, Ɠɔoɠɔ GALAGI, Fai-Pɛ-Maliɠii, \q ɗa ga tukpɔɠaaleʋe nui sɔlegai. \q Ɗa ɠa é ga naa, nii é nu yiimaʋɛ vɛɠɛlɛfɛɠɛlɛsu ta kisiɛiti. \q Nà zoo gè pɛtɛ, ɗa-ʋotokulai è kɛɛzu ga tiye, \q mazɔlɔɔ ɗa ɠa gè nà-faiti kalivaai è ma. \p \v 21 Naa ɠa é ba, Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠaa Anatɔte nuiti daalɔɠɔma, ti pɔ ga ti è ʋaa, ti ɠɛɛzu ma: «Mina GALA goo wo Ɠɔoɠɔ GALAGI laaseigi zu, ni naa laade, ɗa za gi ya!» \v 22 Naa ɠa é ba, Ɠɔoɠɔ GALAGI, Fai-Pɛ-Maliɠii wooi ɠaa: «Wɛlɛ! Nà wuzeɠezu ti laalɔɠɔma, nu niinɛiti ta za kɔɔi zu, pului ɗa ti-loun zunuiti ta ti-loun anzanuiti paa. \v 23 Anatɔte nu ɠila kpalaa ge la yɛga vulua, konagi gè wuzeɠezu la ti laalɔɠɔma, gè kpɔlɔi ɠaaleʋe ti laalɔɠɔma.» \c 12 \s Leeni vaa zu // faa ɲɔu ɠɛ nuiti ti ɓɔɠɔ zɔlɔɔsu? \q \v 1 Ɠɔoɠɔ GALAGI, è lelebogɛ gola, \q gè ʋa tukpɔ laalɛ è wu. \q Anɛɛ naa ʋe, nà pɔ gè ɓɔɛ è ʋɔ ga ɗa-lukpɔɠaaleʋe faiti. \q Leeni vaa zu faa ɲɔu ɠɛ nuiti ti ɓɔɠɔ zɔlɔɔsu ta-ʋeleiti su? \q Leeni vaa zu GALA kwɛɛtala nuiti ti ta-eteai ziɛzu undaanɛɛi zu? \q \v 2 È ti ziinni, ti zape ziaa, \q ta liizu luɠɔma, ti ɗa kulanumai zɔlɔɔ. \q È-laaseigi ɠa ti-la yeenɔpɛ, \q kɛlɛ ɗa-vaa nɔpɛ ge la ti yiima. \q \v 3 Nɔ̀un nà, Ɠɔoɠɔ GALAGI, è kwɛ̀ɛ, \q ɗa pɛ̀tɛsu, è fɛ̀ɠɛlɛfɛɠɛlɛga, \q gè yiimazeɠea ga ɗe. \q Kɛlɛ tiya ya, ti ʋu yɛ eɠɛ baalagiti ti liizu ga tiye ti ʋaazuʋɛ, \q ti ʋu yɛ, ti ʋaa voloi luɠɔ. \q \v 4 Zooi ɠa yɛsu saa wɔlɔi ɠa eyɛsu yeelɛ? \q Dɔɓɔi ɠa yɛsu fɔɔvɔgi laawu eyɛsu yeelɛ? \q Dɔɓɔ zuaiti ta wɔniiti undaa ɠa ʋilisu zooi zu \q tɔɔzei nuɓusɛi ná-ɲɔi maaʋele ma, \q ti ɗa ɠɛ ma: «É la zooga naa ɠwɛɛsu, nii seiɗai gi luɠɔ.» \b \q \v 5 Ɠɔoɠɔ GALAGI ɠɛ mà: \q «Ni ɗa ɓɔlɔzu ga kpizɛi siɛ kɔɠɔa nuiti polu, \q ɗa zoo lɔɔzu ɠale zeezuɠɔɠɔgi zu wa sooiti? \q Ni ɗa ɠisiɛzu ga ɗa kpaamaazu ʋagɔi zɔlɔɔ \q zooi naa nɔ zu ʋɛ fai pɛ soloogai ná, \q ɗa kɛ ɠale ɗa ɠɛna Zuludɛn ma lɔɓɔ ɠaaɠiligi zu? \q \v 6 Mazɔlɔɔ anɛɛ è-ɠɛɛlointi ta ɗa-wolodai zu nuiti ta yaavai lɔɔzu è ma, \q ta nuiti gaalɛzu ba è laalɔɠɔma, è yeema zu. \q Ti ɠɛɛ ʋa kpɔɛ nɛɛnɛgiti bosu, mina la ti la pɛ.» \s Ɠɔoɠɔ GALAGI ɠɛlɛ vai // sei ʋɛlɛi ta ná-nuɓusɛiti ba \q \v 7 «Gè yeeɓega sèi ʋɛlɛi ʋa, \q gè ɠɛlɛa nà-nuɓusɛiti ba ti ga nɔ̀nɔiti, \q nii nɛai bɛ̀, gè naa lɔa sili nuiti zeezu. \q \v 8 Mazɔlɔɔ nuɓusɛiti ti ga nɔ̀nɔ, \q naati ti ɠɛa bɛ̀ eɠɛ zalai é dɔɓɔi ʋa, \q é ɗa zikɔ dàalɔɠɔma, \q naa ɠa é kɛa ti la mɔ nɛɛni bɛ̀. \q \v 9 Nà-nuɓusɛiti ti ɠɛa ga wɔnii maaleɠai zupuai \q nii wɔniiti ti zeɠezu adaʋɛ pɛ, ti ɗa ʋu ma? \q À li, wo dɔɓɔ zuaiti pɛ gaalɛ ba! \q À ʋa ga tiye daamii ɓɔgi zu! \q \v 10 Baala makɛ nu mɔinmɔin ge nà-leezɛn ɓelei zuɠoloɠologa, \q ti ɠɔɠɔlo su, \q ti kpele ʋapagi nii ɠɛa ga teʋebai zu naa ɠaalɛi. \q \v 11 Ti faliboga ga adaʋɛ naa ɠaalɛiɗai, \q é gɔlɔi laawu, iɲɔteʋeai na gàazu. \q Zooi zuɠaalɛiɗa ná pɛ, \q nu nɔpɛ ge la yiizoolɛzu ga ma vai. \q \v 12 Teʋebai zu, gaaɠoozazuʋɛti nu la zeini ná, \q toosu nuiti ti ʋaa, \q mazɔlɔɔ Ɠɔoɠɔ GALAGI boɠa zɔkpɔi maalega, \q nii é zooi ɠoloɠolosu ná pɛ, \q ziilɛi ge la nu ɠila kpalaa bɛ. \q \v 13 Ʋɛ ti moloi vazani ná, \q ɠaingiti ka ti ti leʋeni miná. \q Ti ɓɔlɔni wafuun nɔ, tɔnɔ ge la ɠɛɛni ba. \q Wa-molo leʋei ma lɔnɔgi ɠa wo yeelaave ga unfegi, \q Ɠɔoɠɔ GALAGI ná-ziiɠaawana wolai ma lɔnɔgi ɠana.» \s Nii seiɲɔɠɔ ɲɔiti ti ʋaazu sɔlɔɔsu \p \v 14 Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠaa: «Seiɲɔɠɔ ɲɔiti kpein ti laalɛɛzu zooi wu gè feeni nà-nuɓusɛiti zea, Izilayɛle nuiti, nà tiya ɓalaa ti lɔɔɠulazu ta-yooiti su, gè Zuda nuiti ɓalaa tɔɔɠula ti zaama. \v 15 Kɛlɛ gè ti lɔɔɠula ʋoluma, nà ti maawɔinɠa mɔnɔ ga niinɛ, gè ti ɠaaɠale ma ta-ʋoganiiti unda, ɛsɛ ge ɠɛ ná-zou zu. \v 16 Ni ta ɠaaɓaana, ti ziɛ ga nà-nuɓusɛiti kɛʋele, ti ɗa konai wo dàaseigi zu ga: ‹Gè ɠonaa Ɠɔoɠɔ GALAGI ma, nii é vulua,› eɠɛʋelei ti nà-nuɓusɛiti kalani da ga ti ɗa konai wo kɔɔɠɔ ganigi Ɓaale laaseigi zu, naazu ta zeizu zɔlɔɔ nà-nuɓusɛiti saama. \v 17 Anɛɛ naa ʋe, ni ma yooi ta a ɠɛna ná, é ɠɛlɛ, é la woiloni, naazu nà zooi naa lɔɔɠula ɲɛgɛlɛin, nà tɔɔɠula, gè zɛ ná undaaʋili,» Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠana. \c 13 \s Geze zaamaɠiligi \p \v 1 Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠaa mà: «Li, è geze zaamaɠiligi ɠeya ɓɔɠɔ ʋɛ, è gili zaama, kɛlɛ ɓɔɠɔ zo, è mina gba.» \v 2 Gè saamaɠiligi ɠeyani, eɠɛʋelei Ɠɔoɠɔ GALAGI boni la, gè gili zaama. \v 3 Naa ʋolu Ɠɔoɠɔ GALAGI ɓɔɛni pɔ̀ ná zeizu velesiɛi, é ɠɛ mà: \v 4 «Saamaɠiligi tɛi seɠe, è li ziɛ wolai Efelate ʋɔ bɛ, è dɔɔɠu miná kɔtu yeɠei taɠila su.» \v 5 Gè liini, gè dɔɔɠu ziɛ wolai Efelate ɠobaʋɛ, eɠɛʋelei Ɠɔoɠɔ GALAGI ma levei veeni la zèa. \p \v 6 Gola zuɠoozaai ma, Ɠɔoɠɔ GALAGI ɠɛni mà: «Wuzeɠe, è li ziɛ wolai Efelate ʋɔ bɛ, saamaɠiligi zeɠe ná, nii gè devei veeni è ya, ga è dɔɔɠu ná.» \v 7 Gè liini ziɛ wolai Efelate ʋɔ bɛ, gè ná zuveelɛ, gè saamaɠiligi zeɠe ʋɛ gè dɔɔɠuni ná. Kɛlɛ é ɠoloɠoloni niina, tosu la mɔ ɠɛni ba. \p \v 8 Ɠɔoɠɔ GALAGI ɓɔɛni pɔ̀, é ɠɛ mà: \v 9 «Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠaa: Zekana gè Zuda nuiti ta-wasogi ɠoloɠolosu da, ta Zeluzalɛme ná-waso golai. \v 10 Nuɓusɛi ɲɔu ɠa ga niiti, ti ɠɛlɛzu ga ti mina woilo gòoi ma, ti vɔɔnɛai ta-vaaɠaaɠalalai zu, ti ɠiliai gala kiligiti ba, ti ɗa ti lɛbi, ti ɗa nɔkɔ ti wu. Ta ɠɛɛzu ga saamaɠiligi nii ɠɛʋele, nii é la mɔ ʋani, tosu la ba. \v 11 Tama, eɠɛʋelei nu a ɗa saamaɠiligi ɠili la zaamaʋɛ, ʋele ɠana gè Izilayɛle ʋɛlɛyeɠeiti kpein gilini la, ta Zuda ʋɛlɛyeɠei pɛ,» Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠana, «gè tɔ̀ɠɔ ʋagɔi ʋɛɛ ti ʋa, ti ɠɛ ga nà-nuɓusɛiti, nà-lɛbiyai ma ungi, ta nà-kɔbu ansa ʋagɔi. Kɛlɛ ti la woiloni.» \s Ziiɠaawanai lɔɔi \p \v 12 «Li, è ɠɛ ti ma: ‹Ɠɔoɠɔ GALAGI, Izilayɛle ná-GALAGI wooi ɠaa: Pɔlɔ liɠii ɓɛtɛʋɛ ga dɔɔi ɗa zei su.› Ta è wooɠaaʋotena ga: ‹Naa ɠaaɠalagɛ, gi suɠwɛɛ ga pagɔ,› \v 13 naazu ɗa ɠɛɛzu ti ma: ‹Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠaa: Wɛlɛ, nà dɔɔi losu niima yooi zu nuɓusɛiti kpein da, é ti zo, ta masagiti pɛ ti zeini Davide ná-masa kpɔkpɔgi ɠa, naa ʋɛɛ zalaɠa ɠula nuiti ta GALA goo wo nuiti ba, ta nuiti kpein ti zeini Zeluzalɛme taazuʋɛ. \v 14 Nà ti pɛ doɠaloɠa ɓɔɠɔ ʋa, ɠɛɛɠɛi ta doun zunuiti pɛ,› » Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠana. « ‹Gè la ɓudɛa nu nɔpɛ maazu, maawɔinɠaa la pele leʋega tùɠɔ, gè ʋa ɓe ti undaaʋilisu.› » \s À woilo, aisa ná ʋa leʋe \q \v 15 À woilo, wo ɠida bu! \q À mina mɔ ɠɛ ga waso nua! \q Mazɔlɔɔ Ɠɔoɠɔ GALAGI ɠa ɓɔɛzu wo ʋɔ. \q \v 16 À unfemai ve Ɠɔoɠɔ GALAGI ʋɛ, wa-ƓALAGI, \q aisa é ʋa ʋa ga kpidii wo ʋɔ, \q wo-ɠɔɠɔiti ti ɗa ziɠa gizeiti ba, ʋɛ kpidii ʋɛɛzu ná. \q Wɔun, wa wozakalagi maaɓɔunsu, \q toɠa falibosu ga kpidi ɓɔii, \q ungo, toɠa falibosu ga tonaɓiingi suɓidia wolai. \q \v 17 Ni wo la ɠɛ woiloni, \q nà wɔlɔ dɔɔɠuzu wa-wasogi vaa zu, \q gàazuɗɛ ɓoigiti ta la, \q mazɔlɔɔ Ɠɔoɠɔ GALAGI ná-baala kpulugi ɠana ʋa liizu duɔlai zu. \s GALA ná-keela wooi // é leʋeni masa pɛlɛyeɠei ma \q \v 18 Ɠɛ masagi ma ta masa mama wolai: \q «À zei zooi ma! \q Mazɔlɔɔ wa-masa bɔɔlɔ golai loa, \q é ɠula wo unma.» \q \v 19 Daaɠuluga taa wolaiti tuɠɔ ti lɛkpɛma ʋelei nu yeezazuʋɛ yooi zu, \q nu nɔpɛ ge la ná, nii a daalao. \q Mazɔlɔɔ Zuda yooi zu nuɓusɛiti pɛ ti lia duɔlai zu, \q ɛsɛ pɛ dii vai ɠana duɔlai zu. \q \v 20 Ɠaazu wuzeɠe, è wɛlɛ è zili nuiti ba ti ʋaazu, \q ti zeɠe lɛkpɛmaʋɛ nu ɠɔʋɛzuʋɛ. \q Nuɓusɛiti ge ti ɠalivaani è ma, ta ɠɛɛzu ɠale? \q Togani ɓulu koi é ɠɛni ga ɗa-lɛbiyai, ta mini? \q \v 21 Leeni ɠa ɗa bo naazu, \q siɛgi zu niiti è ti maalɛlɛai ga wo ɠɛ ga bɔɔlamaiti, \q naati ti wuzeɠezu la è laalɔɠɔma, \q ti zeizu è unda? \q Taɓai la è zoga, \q eɠɛ anzanui nii é doun zɔlɔɔ koozuwanai laawu ɓaa? \q \v 22 Naazu ɗa ɠɛ ɓɔɠɔ ɠaazaɠasu, è ɗa ɠɛ ma: \q «Lee vaa zu nii ɠɛɛzu ga ze?» \q Tɔɔzei ɗa-vaaɠaaza golaiti mɔin ʋelei ʋa, \q naa ɠa é kɛɛzu ti ɗa-zeɠei lakɔlɔgiti tɛɛzu la ba, \q ti ʋu è ma, ti faa ɲɔi ɠɛ ga ɗe. \q \v 23 Etiyopi nui ɠa zoo nɛi é kɔlɔgi ma zii valibo ɓaa? \q Kɔii ɓalaa ɠa zoo é ma ʋɔnɛi valibo nɛi ɓaa? \q Zekana é la, wa zoo nɛi wo faa ʋagɔ ɠɛ ɓaa, \q wɔiti faa ɲɔu ɠɛɛ vai ɠubogai wo zu? \b \q \v 24 «Nà ɓalaagi, Ɠɔoɠɔ GALAGI, nà wo vazasu fiilɛi zu, \q é li ga woye eɠɛ daazaɠa fɔɔi. \q \v 25 Zeluzalɛme, wɛlɛ è unma ɠasɔi ɠana, \q è-niigi ɠana gè seiɗai è luɠɔ,» \q Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠana, \q «mazɔlɔɔ è yeemaa mà, \q è ɠaliva zɛɛ ɠalagiti ma. \q \v 26 Nà ɓalaa nà ɗa-zeɠei ɠulazu è ma, \q naa ɠa a kɛ ti è maaɲakai ɠa. \q \v 27 Gè è ɓala gooiti mɛni, \q gè ɗa-wɛɛnziɛ faiti kaa, \q ta ɗa-unfetala ɠoloɠologiti, gizeiti ma dɔɓɔiti su, \q ta ɗa-ɠɔzɔba vaiti! \q Maanɔɠɔ ɠa è ʋɛ, Zeluzalɛme, \q ɗa yɛsu ɲadetalai zu eyɛsu yeelɛ?» \c 14 \s Fɔɔvɔgi ta pului \p \v 1 Wɛlɛ keela wooi ʋa Zelemi sɔlɔɔni Ɠɔoɠɔ GALAGI ya é ʋilɛ fɔɔvɔgi ná-fai ʋa. \q \v 2 «Gɔlɔɗɛi ɠa Zuda nuɓusɛiti gaazu. \q Ná-taa wolaiti suwoga, \q su nuɓusɛiti gaazuɠilia, \q kidaaʋili kpeei ɠa loozu Zeluzalɛme ná-faa zu. \q \v 3 Nu wolaiti ta ta-wotiɠɛ nuiti teʋesu ziɛ mɛɛnsuʋɛ, \q naati ta liizu ziɛyeɠeiti su, ti ka ga ti vɔa, \q ti ɠale ma ga ta-liɠiiti suɲakaai, \q ti unfe, ti ɓalaa ga ɓɔɠɔ, ti seɠei ʋɛɛ ɠaazu. \q \v 4 Zooi laaʋaliʋalia, tɔɔzei tona la puuzu, \q tii ɠɛɛ nuiti iɲɔ ge leʋea, ti ɗa ɠaazulɔɔɠu. \q \v 5 Anɛɛ dopai ɓɔɠɔi é dɔɓɔi zu, \q toɠa yiʋoi ʋuuzu, é ɠɛlɛ ba, \q tɔɔzei tufa lɛnu ge la ná. \q \v 6 Dɔɓɔ zoovalegiti ta lɛɛzu gizeiti ma ti maaɓologai \q ti ɗa fiilɛi zo eɠɛ koʋeiti, \q ti ɠaazuɓɔiɗai su ga tufa ɠaiziɛi.» \b \q \v 7 Gá-ɠotoiti ta zeele wooi wosu gi laalɔɠɔma. \q Ee, Ɠɔoɠɔ GALAGI, faa ɠɛ è-laaseigi ma unfemai maaʋele ma! \q Mazɔlɔɔ gá-wooʋalada vaiti gola zuwɔɔlɔʋɛ. \q Gi kotoi ɠɛa è laalɔɠɔma. \q \v 8 Izilayɛle ná-kitogi, \q ná-kizo nui kidaaʋiligi ma ziɛgi zu, \q leeni vaa zu è è-ziɛ ʋelei ɠɛɛzu eɠɛ wɛɛn zooi nii zu, \q eɠɛ siɛ wo nui é ná-seɠe ɠotai losu kpidi ɠila faa nɔ ma? \q \v 9 Leeni vaa zu è ziɛzu eɠɛ zunui nii gaaɓaa la bɛ, \q eɠɛ kɔɔɠɔ ɠuluɓai zobo ge la bɛ é ʋa nu ɠizo? \q Tama ɗa gi zaama, ee, Ɠɔoɠɔ GALAGI, \q è-laaseigi ʋɛɛʋɛ gi ʋa, \q mina ɠɛlɛ gi ʋa! \b \q \v 10 Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠaa niima nuɓusɛiti ma: \q «Ti nɛɛbɛ vai ɠa ga ti ɗa leʋeteʋe, \q ti mina ɠɔɠɔzu looɠo. \q Kɛlɛ naa la nɛɛni Ɠɔoɠɔ GALAGI ʋɛ, \q é la yeemaa ta-vaaɠaaza golai ma, \q toɠa ta-ɠotoi zala ti ma.» \p \v 11 Ɠɔoɠɔ GALAGI ɠɛni mà: «Mina màanɛɛnɛ ga gila kpalaa niima nuɓusɛiti ta-vaa zu. \v 12 Anɛɛ ta zugi zosu, gè la woiloga ɲɛgɛlɛin ta-ɠidaaʋili kpeeiti ma. Anɛɛ ni ta gala zalaɠaiti kula bɛ̀, ti vebɛ zalaɠaiti fe, gè la yeezeiɗa ti wu pɛ. Kɛlɛ nà niiti ma vaa ɠaaɓelazu ga kɔɔi, ta pului, ta ɗɔfɔ zeeɓɛi.» \p \v 13 Gè gooɠaaʋoteni, gè ɠɛ ma: «Ee, Maliɠii Ɠɔoɠɔ GALAGI! Wɛlɛ nii ɠa GALA goo wo nuiti ti bosu ti ma, ti ɠɛ ma: ‹Kɔɔ la loa wo ma, ɓaa pului, kɛlɛ GALA ka dituɠɔma ɠitei ve wo ʋɛ, naa ɠa ɠɛɛzu ʋɛ ɓɔɠɔi nɔ.› » \p \v 14 Ɠɔoɠɔ GALAGI ɠɛni mà: «GALA goo wo nui naati ta kɛɛzu eɠɛ nà woo ʋu ti la ga ti bo bɛ̀. Zɛɛ ɠana, mazɔlɔɔ gè la ti leʋeni, gè la deve nɔpɛ feeni ti ya, gè la faa nɔpɛ boni ti ma. Nii ti bosu wo ma, naa ɠa nɔ ga zɛɛ ɠulakɛlɛma, ta zɛɛ ʋelela ʋele vaa wogi, kaka faa ɓɛtɛiti nɔ ʋe!» \v 15 Naa ɠa é ba, Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠaa GALA goo wo nui tɛiti daalɔɠɔma: «Gè la ɠɛni ti leʋeni, ta kulazu eɠɛ nà ɠa gè valiai ti ma, ga kɔɔ la ɠɔa, pului la loa zooi tɛi su. Tama-o, kɔɔi ta pului nɔ ɠa a ti undaaʋili ti pɛ! \v 16 Nuɓusɛi mɔtaiti ma, niiti ti ɠɛni ʋelela ʋele vai wosu ti ma, naati gaa ɠa ʋalasu ba Zeluzalɛme taazuʋɛ nɔ kɔɔi ta pului ya. Nu la zɔlɔɔga é ʋa niima nuiti maaɠulu, ti-anzaiti, ti-loun zunuiti, ɓaa ti-loun anzanuiti. Ʋele ɠana nà faa ɲɔi laa la ti unma, nii ti kɛɛni. \p \v 17 «Ɗa ʋe, nii wo ti ma ga: \q ‹Yeenɔpɛ, folo ʋɛɛ kpidi ʋa, \q gàazuɗɛiti nɔ ɠa ti ʋuuzu, \q maaleʋe la ba! \q Mazɔlɔɔ nimiza vaa wolai ɠa ʋaazu nà-nuɓusɛiti daalɔɠɔma, \q toɠa ɠɛɛzu ga kidaaʋili gola. \q \v 18 Ni nà ɠulana, gè li dɔɓɔi zu, \q wɛlɛ nu ʋoomaiti nɔ ɠa ti ná, \q ti yɛgai kɔɔi zu. \q Ni nà lɛɛna taazuʋɛ, \q nu ʋooma letele nɔ ɠa gè ti ɠaazu ná, \q ti zaai ga pului. \q GALA goo wo nui ta zalaɠa ɠula nui ta ziɛzu zooi zu, \q ti la faa nɔpɛ gaaɠaa.› » \b \q \v 19 È Zuda yooi ʋiliga ya gaamazu ɓaa? \q Siyɔn wɔinzeɠea è ma ɓaa? \q Leeni vaa zu è faa laa gi ma ga naa ma zii \q nii nu nɔpɛ ge la gi ɠulaa su? \q Gi ɠigi ɠɛa ziilɛigi ʋa, \q kɛlɛ faa ʋagɔ nɔpɛ ge la ɠɛɛzu. \q Gi ɠɛa maaɓɔungi wosu, gi ʋa ɠɛdɛ, \q kɛlɛ wɛlɛ, kidaaʋiligi ʋa! \q \v 20 Ɠɔoɠɔ GALAGI, gi gá-nu ɲɔulai ɠwɛɛ, \q ta gi-mɛmɛwolani ta-vaaɠaaza golai, \q mazɔlɔɔ gi kotoi ɠɛa è laalɔɠɔma. \q \v 21 È-laaseigi ma unfemai maaʋele ma, mina gi wɔinzeɠe, \q mina ɓaaɠula ɗa-lɛbiyai ma masa kpɔkpɔgi ma! \q Mina yeema ɗa-minazeɠegi ma è boni gi ʋɛ, mina seɠe ma! \q \v 22 Zɛɛ ɠalagiti saama, ti zii ɠiligiti zea, \q taɠila kpalaa ɠa ná nɛi, a zoo é tonai ʋu? \q Geei ɠa nɛi, a ɗa sabalagiti pu? \q Ɗa la de nɛi ɓaa, Ɠɔoɠɔ GALAGI, gá-ƓALAGI, \q ɗɛi gi ɠitogai è ʋa? \q Mazɔlɔɔ ɗa ɠila kpe nɔ ɠa \q ɗa ɗa niima vaiti kpein kɛ. \c 15 \s Kɛɛɠeleɠele kili ge la ná, // kɛni maaɠoloi wo \p \v 1 Ɠɔoɠɔ GALAGI ɠɛni mà: \q «Anɛɛ ni Moize ta Samiyɛle ta losu kàkala maanɛɛnɛ vaa zu, \q niima nuɓusɛiti ta-vaa la mɔ zìima. \q Ti zeɠe lɛɛ gàazu, ti li, ti maaɠooza bà! \q \v 2 Naazu ni ta ɠɛna è ma: \q ‹Mini ɠa gá li ná?› \q ɗa ɠɛ ti ma: ‹Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠaa: \q Niiti deveai ga ti za ga ɗɔfɔi, naati ta za ga ɗɔfɔi, \q niiti deveai ga ti za ga boɠa zɔkpɔi, naati ta za ga boɠa zɔkpɔi, \q niiti deveai ga ti za ga pului, naati ta za ga pului, \q niiti ti makɛgai duɔlai ɠɛɛ vai ma, naati ta li duɔlai zu!› \p \v 3 «Nimizai ma zii naanigɔ ɠa gè teʋesu ti ma,» Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠana, «boɠa zɔkpɔi ɠa a ti ʋaa, gilɛiti ti ti ɓokpo, wɔniiti ta dɔɓɔ zuaiti ta ti zaɓo su, ti ti ɠaaʋala ba. \v 4 Nà ti ɠɛ ga maalua ani eteai ma masadaiti pɛ bɛ, Manasé maaʋele ma, Ezekiase ná-doun zunui, Zuda masagi, faa ɲɔi pɛ faa zu nii é kɛɛni Zeluzalɛme.» \s Faa kula ɠɛa ga Ɠɔoɠɔ GALAGI \q \v 5 «Tɔun ɓɛ ɠa a Zeluzalɛme maalobo? \q Ɓɛ ɠa è maawɔin a so? \q Ɓɛ ɠa a zeɠe ziɛ ʋele ʋa, é è maaɠaazaɠabo? \q \v 6 È ɠɛlɛni bà, è ʋoluavega bà,» \q Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠana. \q «Kɛlɛ gè zeei wuzeɠea è laalɔɠɔma, \q gè è ɠoloɠolo, mazɔlɔɔ é kula ɠɛa. \q \v 7 Gè nà-sɛpɛgi leʋega taa wolai ɠilagilagi pɛ su, \q gè nà-nuɓusɛiti fazaga, \q gè zɛ ná ti undaaʋili, \q gè ti ʋala dointi ma, \q kɛlɛ ti la valiboni, ti ʋa zeɠe ti-ziɛ ʋeleiti ɲɔiti polu. \q \v 8 Gè ɠɛa ga zaɓu poanzaiti ti mɔin ti zaama, \q é ʋooʋa kpoloɗɛi ma ɲaɠaegi ma. \q Folo ɓekpegi, gè ʋaani ga maanɔɠɔi kɔɔɠɔ zunu loungoi dee ʋɔ, \q gè sasuɓalii ta dualuagi yei ma ga kulafilibai. \q \v 9 Anzanui unfemai ɠɛa veezu bɛ \q ga é doun lɔfela zɔlɔɔni, \q gaamago nɔ zeaɲakai ʋe niina. \q Anzanui naa ʋalaga fiilɛi ma, ná-foloi lia, \q siɛgi zu folo ɓekpegi ʋe dɛ. \q É ɠɛa ga unfegi bɛ, ɓaaɠula ma. \q Mɔtai niiti ti ná, gè naati fea ga ti zili nuiti ta-woɠa zɔkpɔi laamianigi,» \q Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠana. \s GALA goo wo nui ná-kpee wooi \q \v 10 Maanɔɠɔ ɠa bɛ̀! \q Leeni vaa zu, ee, dèe, è sɔ̀lɔɔni eteai zu? \q Gè ɠɛa zooi pɛ zea ga zunui maaɠaalii ta sakpegi polu! \q Gè la ani ziingaosu, gè la nu ziingaosu ga ani, \q anɛɛ naa ʋe ti pɛ ta fòovoozu nɔ! \q \v 11 Ɠɔoɠɔ GALAGI gòoɠaaʋoteni, é ɠɛ ma: \q «Nɔ̀un nà, nà è unmɔɔsu ɗa-maanɔɠɔ ziɛgi zu, \q ta ɗa-ɠidaaʋili siɛgi zu, \q è zili nuiti ka ta ʋa è ʋɔ, ti è maanɛɛnɛ! \q \v 12 Nu ɠa zoo nɛi é kɔlui ɠaleɠale, \q kɔlui é zeɠezu lɛkpɛmaʋɛ nu ɠɔʋɛzuʋɛ, ɓaa kɔlu ɓɔigi? \b \q \v 13 «Nii wo niima nuɓusɛiti ma: \q ‹Nà wo-yeaɠɔligiti ta wa-naavoloiti kwɛɛzu ga kɔɔzoganiiti, \q wo la poto sɔlɔɔga, \q wa-ɠotoiti wo ti ɠɛɛni wa-yooi zu ná pɛ, ma zalai ɠana. \q \v 14 Nà wo lɔɔzu duɔlai zu wo zili nuiti zea, \q zooi naa zu nii wo la kwɛɛ, \q mazɔlɔɔ nà-ziiɠaawanai soga eɠɛ abui, \q toɠa sosu wo pɛ wo laalɔɠɔma.› » \b \q \v 15 Kɛlɛ ɗɔun ɗa, Ɠɔoɠɔ GALAGI, è nà-fai kpein kwɛɛ. \q Ɠisiɛ nɔ̀un su, màalobo, \q nɔ̀nɔ ʋotokula wɔ̀inzeɠe nuiti ma. \q Mina yɛ yiilɔɔzu sìli nuiti bu, \q è ʋa va bu gè ʋa zeɠe ná! \q Suɠwɛɛ ga ɗa-vaa ɠa gè poomugi zuzosu da! \q \v 16 Gè ɓena è-laawooi zɔlɔɔ nɔ feya, gè mi, \q ti ɠɛni bɛ̀ ga koozunɛɛi ta undaanɛɛi, \q mazɔlɔɔ è-laaseigi ɠa é bà, \q ee, Ɠɔoɠɔ GALAGI, GALA Fai-Pɛ-Maliɠii! \q \v 17 Gè la ʋɔɔpɛɛni ɲɛɛɠulasu nuiti ta-maaɓɔgi ʋa, \q gè ʋa ɠoozunɛ ti ɠoba. \q Kɛlɛ è-yeei zizini mà, gè li yɛ, \q mazɔlɔɔ è dàaveni ga ziiɠaawanai. \q \v 18 Leeni vaa zu kwɛ ge la nà-taɓai ʋa? \q Leeni vaa zu nà-palai ɠɛlɛzu kpe fai ʋa, \q é ʋa ɠɛ ga pilii? \q Gaamazu ɗa ɠɛɛzu bɛ̀ ga kiteʋe ɗɛungi, \q eɠɛ ziɛi nu la laa da? \b \q \v 19 Naa ɠa é ba, Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠaa: \q «Ni ɗa ɠalena ma, è ʋa pɔ̀ ʋolu, \q nà è ɠaaɠale ma ʋolu ɗa-wotii zu. \q Ni anii fizɔgai, ɗa naati zeeɠaaɠwɛɛna ta zɔi tosu la ba, \q ɗa ɠɛ ga dàaʋɛ. \q Tiya ɠa ta ʋa ʋolu è ʋɔ, \q kɛlɛ ɗa laade ɗa li ʋolu ti ʋɔ. \q \v 20 Nà è ɠɛɛzu niima nuɓusɛiti tuɠɔ \q ga kɔlu ɓɔigi ma ziɠi sɛbɛlɛgi. \q Ta laalɛ è wu ga kɔɔi, \q kɛlɛ ti la vɔniga è ma, \q mazɔlɔɔ nà è ʋa, ga gè è ɠizo, gè è unmɔɔ,» \q Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠana. \q \v 21 «Nà è ɠula nu ɲɔiti zea, \q nà è ɠizo toosu nuiti ma.» \c 16 \s Zelemi ná-gaalɛi vai \p \v 1 Ɠɔoɠɔ GALAGI ɓɔɛni pɔ̀, é ɠɛ mà: \v 2 «È maa la nɛɛni è ʋa anza zeɠe, è ʋa doun zunua ta doun anzanua zɔlɔɔ niima yooi tɛi su. \v 3 Mazɔlɔɔ Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠaa é ʋilɛ doun zunuiti ta doun anzanuiti ta vaa ʋa, ti ʋaazu zɔlɔɔsu naama yooi zu, é ʋilɛ ɓalaa ti-ɠɛɛni ta ti-leeni ba: \v 4 ‹Ta zaa ga seeɓɛ ɓaaɓaagiti, nu nɔpɛ ge la ta-zaa wɔlɔ woga, kɛlɛ ta yɛ laani zooi ma, ti ɠɛ ga kpoɠa pɔlɔi. Ti ma vaa ɠaaɠaaɓela ga boɠa zɔkpɔi ta pului, ti-ma ʋoomaiti ta ɠɛ ga daamianigi wɔniiti bɛ ta dɔɓɔ zuaiti.› \p \v 5 «Mazɔlɔɔ Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠaa: ‹Mina lɛ saa ʋolu ʋɛlɛ wu, mina li maaɠulu bosu, mina saa luʋɔ bo ga nu nɔpɛ, mazɔlɔɔ gè nà-ziilɛigi ɠulaa nuɓusɛi niiti zea, ti ʋalaga nà-wooɠɛɠiladai ma, ta nà-wɔinlai,› Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠana. \v 6 ‹Naama yooi zu, naavolo nuiti ta bala nuiti ta za, nu la zɔlɔɔga é ʋa ti maaɠulu, ta-zaa wɔlɔ la woga, nu la wɛn dɔa ɓaa pɔlɔpalɛ ɓɔɠɔ ma, nu la nɔun kpuyega ta-vaa zu. \v 7 Nu nɔpɛ ge la saa ʋolu nuiti ta-ʋɛlɛyeɠei ɠɔa ga daamiani, é ʋa ti ɠaanɛɛnɛ, nu nɔpɛ ge la ziawɔ ɲɛ gila ɗɛi vea ti ya ti ɠaanɛɛnɛ vaa zu, tɛi ti-ɠɛɛ zaai ɓaa ti-lee. \p \v 8 « ‹Mina lɛ ɓalaa fɛti ɠula ʋɛlɛi wu, è ʋa zei ná ti ɠoba, è ʋa daami wo ná, è ʋa ɓɔɔle ná. \v 9 Mazɔlɔɔ Ɠɔoɠɔ GALAGI, Fai-Pɛ-Maliɠii, Izilayɛle ná-GALAGI wooi ɠaa: Nà niima vaiti pɛ kpesu wo ɠaazu wa-eteai zu, fɛti ɠula zɔngɔ wooiti ta koozunɛ ɓain gooiti, naa ʋɛɛ seipɛlɛla nu niinɛiti ta-wuyeiti ba. \p \v 10 « ‹Siɛgi zu è niima ɠeela wooi wosu da niima nuɓusɛiti ma, ta è ɠaazaɠana ga: Leeni vaa zu deɠɛmu Ɠɔoɠɔ GALAGI bosu ga, toɠa maanɔɠɔ wolai naa la gi ma? Faa ɲɔi ɓɛgele ɠa gi kɛɛni? Faaɠaazagi ɓɛgele ɠa gi kɛai Ɠɔoɠɔ GALAGI laalɔɠɔma, gá-ƓALAGI, \v 11 ɗa ti wooɠaaʋote ga: Toɠa ga wo-ɠɛɛni ti ɠɛlɛni bà, Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠana. Ti ɠilini gala kiligiti ba, ti ɗa ti lɛbi, ta ti ɗa nɔkɔ ti wu. Ti ɠɛlɛni bà, ti la ziɛni ga nà-tɔ gooi. \v 12 Wɔun, wo-ziɛ ʋelei ɲɔuʋɛ é leʋe wo-ɠɛɛni ba. Wɛlɛ ɛsɛ ka liizu nɔ ga ziima ʋele ɲɔi nɔ, wo la woilosu gòo ma. \v 13 Nà wo ʋilisu ya, wo ɠula zooi tɛi ba, wo li zooi naa zu nii wa-o, wo-ɠɛɛni-yo, wo la ɠɛni kwɛɛ. Miná, folo ʋɛɛ kpidi ʋa wa ɠɛ nɔkɔsu ná gala kiligiti bu, mazɔlɔɔ gè la mɔ wo maawɔinɠaa.› » \s Galema wolai \p \v 14 « ‹Naa ɠa é ba, foloi tanigaa ta ʋaazu, nu la ɠɛa názu: Gè ɠonaa Ɠɔoɠɔ GALAGI ma, nii é vulua, nii é Izilayɛle nuiti kulani Ezipete yooi ʋa! Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠana. \v 15 Kɛlɛ toɠa wo ga: Gè ɠonaa Ɠɔoɠɔ GALAGI ma, nii é vulua, nii é Izilayɛle nuiti kulani lɛkpɛmaʋɛ nu ɠɔʋɛzu ʋele yooi ʋa, ta zooi pɛ ba, ʋɛti é ti ɓɛɛni, ti vaza náti! Nà ʋa ga tiye ʋolu ta-yooi zu, nii gè feeni ti-mɛmɛwolani zea.› » \s Nu ɲɔiti kpein ta zo \p \v 16 « ‹Nà nu zo nu ɓulugi leʋesu ti ma, naati ta ti zo,› Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠana. ‹Naa ʋoluma nà doso ɓulugi leʋe ti ma, naati ta ti zo adaʋɛ pɛ, gize wolaiti ma, gize nɛmɛiti su, eyɛsu ti lɔ kɔtu yeɠeiti su. \v 17 Nà ɠidaazu ti-ziɛ ʋelei ɠilagilagi pɛ bu, gila kpalaa ge la ɠɛɛzu zèemazu, ta-ɲamaba vai la zooga é ʋa lɔɔɠu bà. \v 18 Nà ti zala dɛ ga ta-vaaɠaazagi ta ta-ɠotoi ma ʋɛɛdai, mazɔlɔɔ ti nà-zooi ɠɔzɔa, tɔɔzei ti nà-zooi zulaavega ga ta-ɠɔɔɠɔ ganigiti ti la zɛnvu vea kɛni poomaiti, ti nà-zooi zulaavega ga ta-ɠɔzɔba yɛɛ ɠalagiti.› » \s Eteai pɛ ka Ɠɔoɠɔ GALAGI ɠwɛɛ \q \v 19 Ɠɔoɠɔ GALAGI, ɗa ɠa è ga nà-zobogi, \q màkɛ ƓALAGI, dɔ̀ɔɠuzuʋɛ kidaaʋili siɛgi zu. \q Ɗa ɠa zii ɠiligiti ti ʋaazu è ʋɔ, \q ti zeɠe zou ɓela ga ná pɛ, \q ti ɗa ɠɛ ma: «Gi-ɠɛɛni ta-ʋoganii ɠɛni ga zɛɛ zaleiti nɔ, \q wafuun galagiti ti la faa nɔpɛ paa. \q \v 20 Nui ɠa zoo nɛi é galagiti kpɛtɛ ɓɔɠɔ ʋɛ? \q Tama ti la ga galagaa!» \q \v 21 Maliɠii ɠɛ ma: «Tama, naa ɠa é ba niizu, \q nà nà-zobogi ta nà-zeeɠaaɓaai lɛɛzu ga tiye. \q Ta suɠwɛɛ ga dàasei ka ga Ɠɔoɠɔ GALAGI.» \c 17 \s Zuda ná-kotoi \q \v 1 « ‹Zuda nuiti ta-ɠotoi zɛʋɛʋɛ ga kɔlu ɠaazoɓagi, \q ɓaa diamai ma ɠaazoɓagi, \q sɛʋɛʋɛ ti-yiimaʋɛ ma ɠokologi ma, \q ta ta-zalaɠa ɠulazuʋɛ woizuʋɛti. \q \v 2 Ʋelei ti ɠaaɓaazu la ti-lointi ma, \q ʋele nɔ ɠana ti ɠaaɓaazu la ta-zalaɠa ɠulazuʋɛti ma, \q ta ta-zale wuluiti ti gulu wolaiti kobaʋɛti, \q ta gizeiti ma, \q \v 3 ta gize wolaiti ma, ɓalaɠaiti su. \q Zuda nuɓusɛiti, nà wo-yeaɠɔligiti ta wa-naavoloiti kɛɛzu ga kɔɔzoganiiti, \q ta wa-zalaɠa ɠula adaʋɛti, \q wa-vaaɠaazagiti ma zalai ɠana. \q \v 4 Ɗa ʋaazu yeeɠulazu zooi wu ɓɔɠɔ ʋɛ \q nii gè feeni è ya ga ɗɔnɔ. \q Nà wo lɔɔzu duɔlai zu wo zili nuiti zea, \q zooi naa zu nii wo la kwɛɛ, \q mazɔlɔɔ nà-ziiɠaawanai soga eɠɛ abui, \q toɠa sosu wo pɛ wo laalɔɠɔma.› » \s Zɛɛ ɠitogi, ta kito kitei \q \v 5 «Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠaa: \q ‹Nui naa voovooʋɛ, nii é ɓɔɠɔ ɠalivaazu nui nɔ ma, \q é nuɓusɛi ɠɛɛzu ga ʋoluzeigi, \q ta é la ɠitosu Ɠɔoɠɔ GALAGI ʋa. \q \v 6 Kɛɛʋɛ eɠɛ dɔɓɔɠɛlɛgi nii é teʋebai zu, \q é la undaanɛ zɔlɔɔga, gaazu ʋa la kulanuma ma. \q Toɠa ada vɔɔi teʋebai zu, \q zou ɠalaai zu, ʋɛ nu nɔpɛ ge la zeiɗa ná. \q \v 7 Tuya ɠa naama nui ma, nii é ɓɔɠɔ veezu Ɠɔoɠɔ GALAGI ʋɛ, \q ta Ɠɔoɠɔ GALAGI ga ná-kitogi! \q \v 8 Kɛɛʋɛ eɠɛ gului siingai ziɛi ɠobaʋɛ, \q ma zapeiti ti liizu ziɛi wu, \q anɛɛ diegi ɠa ʋaazu, é la lua faa nɔpɛ ba, \q gaalaagi ma wundui ɠa yɛ de nɔ ɠɔ, \q ziizoolɛ la ma fɔɔvɔgi ma ɠonagi ma ziɛgi zu, \q é la ɓega gwaa wo fai ʋa ɠɔ.› \b \q \v 9 «Nuɓusɛi yii yaavaʋɛ é leʋe anii pɛ ba, \q é la zooga ʋalozu, \q ɓɛ ɠa a zoo é kwɛɛ? \q \v 10 ‹Nà, Ɠɔoɠɔ GALAGI, nà nui yiimaʋɛ ʋɛtɛsu \q eyɛsu é zeeli kpomaʋɛ, \q gè ná-faaɠaaɠaa ɠigi ɓota. \q Naa ɠa é ba, nà ɛsɛ so eɠɛʋelei siɛ ʋelei la, \q é zoloo ná-kɛɛwotiiti ma.› \b \q \v 11 «Kɛɛʋɛ eɠɛ kakalogi é ʋɛɛni taɠili ɠain ma \q nii tɔun ge la daani, \q pele ɠana naama nui la, \q nii é naavoloi ɠaalɛɛzu ba ɓɔɠɔ ʋɛ ga telebotalai. \q É la zii laaɠulaa, é ɠula ti zaama, \q toɠa ɠɛ ga ɠimalala nui ná-eteai ɠaaɓelazuʋɛ. \b \q \v 12 «Lɛbiya masa kpɔkpɔgi é geezuʋɛ kaite wɔlɔwɔlɔ, \q miná ɠa gá-ƓALA sei ʋɛlɛ ɲadegai ná. \q \v 13 Ee, Ɠɔoɠɔ GALAGI, Izilayɛle ná-kitogi, \q nii pɛgi é ɠɛlɛzu è ʋa, unfegi ɠa ti maaɓɔle. \q Ungo, niiti ti ʋoluavesu bà, naati ta ɓɔɠɔ undaaʋilisu, \q tɔɔzei ti ɠɛlɛa zɛnvu su ɗɛungi ʋa, \q nii é ga Ɠɔoɠɔ GALAGI.» \s Zelemi ná-GALA falii \q \v 14 «Ɠɔoɠɔ GALAGI, gè la ʋaloa, ni è la bàloni, \q gè la ɠizoga, ni è la kìzoni, \q mazɔlɔɔ è è maamusɛ ungi veeni zèa yeenɔpɛ. \q \v 15 Wɛlɛ ɛsɛ pɛ ka ɗa ɠɛ mà: ‹Mini ɠa Ɠɔoɠɔ GALAGI laawooi ná? \q É ʋilɛna su deɠɛmu!› \q \v 16 Anɛɛ naa ʋe, gè la ɠɛlɛni ga gè ʋilɛ è ʋolu, \q gè ɠɛ ga baala makɛ nui. \q Zìima la ga maanɔɠɔ voloi ʋaa vai. \q Ɗɔun è naa pɛ suɠwɛɛ nii dàaʋɛ bosu, \q gè ɓɔɛni è ɠaazu. \q \v 17 Mina ɠɛ bɛ̀ ga sasuɓali zaɓu! \q Ɗɛi è ga dɔ̀ɔɠuzu ɠila kpegi maanɔɠɔi ʋaa voloi! \q \v 18 Niiti ti wɔ̀inzeɠezu, ti unfe, \q kɛlɛ nɔ̀un gè mina lɔ unfegi zu. \q Ti zasuɓali, kɛlɛ nɔ̀un sàsu mina ɓali. \q Ʋa ga maanɔɠɔ voloi ti ʋɔ, \q nimizai ma ʋɛɛdai zei ti ma!» \s Dooɠo foloi veeʋɛ Ɠɔoɠɔ GALAGI ʋɛ \p \v 19 Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠaa mà: «Li, è lo Nuɓusɛiti Ta-Ziɠidaʋɛ, ʋɛ ʋelei Zuda masagiti ta ɗa lɛ ná, ɓaa ti ɠula la taai ʋa. Ɗa kɛ ɠana nɔ ɓalaa ga Zeluzalɛme taa ziɠidaʋɛ zɔiti. \v 20 Ɗa bo ti ma náʋɛ ga: ‹À woilo Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ma, wa, Zuda masagiti, ta wa ya, Zuda nuɓusɛiti pɛ, ta wɔi wo zeini Zeluzalɛme, wɔi wa ɗa leʋe siɠidaʋɛ tɛiti!› \v 21 Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠaa: ‹À dama ga ɓɔɠɔ, à mina kasɔ zeɠe dooɠo foloi, à dama, wo mina lɛ ga kasɔ nɔpɛ niima ziɠidaʋɛ ta. \v 22 À mina kasɔ ɠula wa-ʋɛlɛi wu dooɠo foloi ta. À mina boti nɔpɛ kɛ. Kɛlɛ à dooɠo foloi maaɲɛ, eɠɛʋelei gè devei veeni la wo-mɛmɛwolani zea. \v 23 Ti la ɠɛni woiloni, ti la kidafaawu ɠɛni, ti ɠɔ toni ga, ti la woiloni gòo ma, ti la yeezeini nà-tɛnɛ gooiti bu.› \p \v 24 «Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠaa: ‹Kɛlɛ ni wɔun, wa woilona gòo ma ga pagɔ, ni wo la ɠɛ kasɔ zeɠeni dooɠo foloi, wo ʋa lɛɛ la taai nii ma ziɠidaʋɛti ta, wo dooɠo foloi maaɲɛ, wo ɓɔɠɔ zo, wo mina boti nɔpɛ kɛ ma, \v 25 naazu masagiti ta yɛ leʋesu siɠidaʋɛ tɛiti ɠɔ, masagi naati ta yɛ zeizu Davide ná-masa kpɔkpɔgi ɠa, ti ɗa ziɛ kɔlu wotoloiti su, ta sooiti kɔma, ta-ɠundiɠi wolaiti ti ti ʋolu. Zuda nuiti ta Zeluzalɛme laaʋeaiti ti pɛ ta ɠɛ leʋesu ma ziɠidaʋɛti ɠɔ, nuɓusɛi la ʋalaga taai tɛi su eyɛsu pɛ. \v 26 Naazu nuɓusɛi ɠa ɗa zeɠe Zuda laa wolaiti su, ta Zeluzalɛme maaɠooliiti su, ta Ɓɛnzamɛn ná-zooi zu, ta Zuludɛn nɛmɛi zu, ta gize yooi, ta lɛkpɛma ʋelei nu yeezazuʋɛ yooi zu, ti ʋa ti gala zalaɠai ɠula, ta zalaɠa ɠiligiti, ta vebɛ zalaɠaiti, ta ansansegi Ɠɔoɠɔ GALAGI zei ʋɛlɛi ma ɠoizuʋɛ, ga faanɛɛ wuuɠwɛɛgai. \v 27 Kɛlɛ ni wo la ɠɛ woiloni gòo ma, ni wo la dooɠo foloi maaɲɛɛni, ni wo la ɓɔɠɔ zoni wo ʋa ɓe kasɔ zeɠe vai ʋa, wo ʋa ɗa leʋe da Zeluzalɛme ziɠidaʋɛti dooɠo foloi, nà abu ʋili taa ziɠidaʋɛti ba, toɠa Zeluzalɛme masa pɛlɛiti gala, é la zaa pɛ.› » \c 18 \s Zelemi lii vai pɔlɔ liɠi lo nui ʋɔ bɛ \p \v 1 Wɛlɛ keela wooi ʋa Zelemi sɔlɔɔni Ɠɔoɠɔ GALAGI ya: \v 2 «Wuzeɠe, Zelemi! Li pɔlɔ liɠi lo nui ʋɔ bɛ, miná ɠa è dàawooi mɛnisu ná, gè ʋaazu bosu è ma.» \v 3 Gè yeini pɔlɔ liɠi lo nui ʋɔ bɛ, gè kaani, é ɗa boti ɠɛ ná-diɠi losuʋɛ. \v 4 Diɠii é ɠɛni kpɛtɛzu, naa ɠoloɠoloni, eɠɛʋelei ná tanisu a ɗa ɠɛ la pɔlɔ liɠi lo nui ya. É taɠili kpɛtɛni, eɠɛʋelei é zolooni la gaazu. \p \v 5 Ɠɔoɠɔ GALAGI ɓɔɛni pɔ̀, é ɠɛ mà: \v 6 «Gè la zooga gè ʋa kɛ ga woye ɠana ɓaa, Izilayɛle ʋɛlɛyeɠei, eɠɛʋelei pɔlɔ liɠi lo nui kɛɛzu la?» Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠana. «Ʋele ɠana wo la zèa, eɠɛʋelei pɔlɔi la diɠi lo nui yeezu, ee, Izilayɛle nuɓusɛiti! \v 7 Ná tanisu nà ɗa ɓɔɛ zii ta ná-faa zu, ɓaa masadai ta, ga gè tɔɔɠula, ɓaa gè toka, ɓaa gè undaaʋili. \v 8 Kɛlɛ ni zii naa a nimizana, é zeɠe faa ɲɔi ʋolu nii gè yiiɠaawana ma su, naazu nà nà-kisiɛi valibo é ʋilɛ maanɔɠɔi naa ʋa, nii gè deveni bɛ. \v 9 Tanisu, nà ɓɔɛna é ʋilɛ zii ta ʋa, ɓaa masadai ta ʋa, ga é lo ʋolu, é zin. \v 10 Kɛlɛ ni zii naa la naa ɠɛɛni nii pagai gàazu, é la woiloni nà-tɛnɛ gooi ma, nà zeɠe faa ʋagɔi ʋolu, nii gè deveni ga gè kɛ bɛ. \p \v 11 «Ɓɔɛna Zuda nuiti pɔ, ta nuiti ti zeini Zeluzalɛme, è ɠɛ ti ma: ‹Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠaa: Gè deve woga wo laalɔɠɔma, nà ba gè ɗa maanɔɠɔi ɠɛʋele ɓɛtɛ. Ɛsɛ ge zeɠe siɛ ʋele ɲɔi ʋolu, à ziɛ wo faiti kɛ eɠɛʋelei soloogai la.› \v 12 Kɛlɛ ta ʋaazu è wooɠaaʋotesu ga: ‹Wafuun faa ɠa ga naa! Nii gi deveai, naa ɠa gi ziɛzu la.› » \s Izilayɛle yeema vai Maliɠii ma \q \v 13 Naa ɠa é ba, Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠaa: \q «À zii ɠiligiti gaazaɠa dɛɛ, \q ni nu naa ɠɛɠala vai ta mɛniga! \q Nii Izilayɛle kɛa, toɠa ga kɔzɔba vaa. \q \v 14 Nu ɠa ɗa kɔɔlɛ vukɔi ɠa nɛi \q é zeɠe Liɓan ɠizei ma vasaiti ma ɓaa? \q Nu ɠa ɗa kɔtuɗɛi ɠa nɛi ma lɛilɛigi é yeizu, \q é ɗa vɔ ɓaa? \q \v 15 Anɛɛ naa ʋe, nà-nuɓusɛiti ti yeemani mà. \q Ta zalaɠaiti kulazu kɔɔɠɔ ganigiti bɛ, \q naati bɛ niiti ti la ga gala kitea, \q ti ɗa ti ɠaka peleiti ba, \q ti ɗa zeɠe ta-vaa wɔlɔmai ʋolu, \q ti ɗa ziɛ ga pele ɲɔi. \q \v 16 Ti ta-yooi ɠɛa ga inɛinɛ zooi, \q é ɠɛ ga ɲɛɛɠulasu anii eyɛsu ɠɔ. \q Nui kpein é leʋesu ná, ti laa ɠa ɗa vɔ, \q ti ɗa tɔungi ɲiikpi. \q \v 17 Nà-nuɓusɛiti ti zili nuiti ta ɠɛna maaɓuɠaa, nà ti zuvaza, \q eɠɛ fufiligi nii folo ɠulazu ʋele viilɛi fazasu. \q Ta-ɠidaaʋili foloi, nà ʋoluave ti ʋa, \q kɛlɛ gè la ɠaaʋotega ti ma.» \s Ti yaavai ɠili vai Zelemi ma \p \v 18 Naazu nui tanigaa ti ɠɛni ma: «Ade li lɛɛ, de fai ta ɓɛtɛ Zelemi laalɔɠɔma! Ada zalaɠa ɠula nuiti sɔlɔɔ nɔ yeenɔpɛ, ti ɗa ade ɠala ga tɔgi, ta ɠima nuiti ti ɗa ade lɛnɛ, ta GALA goo wo nuiti ti ɗa GALA daawooi wo ade ma. À ʋaa lɛɛ, ade laalɛ bu ga maalɔɔ ɓɔɛiti! Ade mina woilo naa tanɔpɛ ma, nii é bosu!» \b \q \v 19 Kɛlɛ ɗɔun, Ɠɔoɠɔ GALAGI, kɛni è dama ga nà-faa. \q Woilo sìli nuiti gooi ma! \q \v 20 Nu ɠa faanɛɛi zuloo ga faa ɲɔi? \q Ti zeɠei wɔa tùɠɔ, ti ʋa zɛ̀nvui ɠula zèa. \q Kɛlɛ mina yeema mà, gè ɠɛni losu è ɠaazu, \q gè ɗa ti maalobo ɓɔɛiti bo, ɗa-yiiɠaawanai ɗa ɓudɛ ti maazu. \q \v 21 Naa ɠa é ba, ti-lointi dɔ pului zu, \q è tiya ɓɔɠɔi ti undaaʋili ga boɠa zɔkpɔi. \q Ti-anzaiti ti ʋala dointi ma, ti ɠɛ ga poanzaiti! \q Ti-zinigiti ti za ga ɗɔfɔ zeeɓɛi, \q ta-nu niinɛiti undaaʋili kɔɔmaʋɛ! \q \v 22 Kpee wooi mɛni, é ɠula ta-ʋɛlɛwuʋɛti, \q siɛgi zu è ti ziliɲɔɠɔiti kpɛtɛzu la, ti ʋa ti laalɔɠɔma! \q Mazɔlɔɔ ti zeɠei wɔa kɔ̀ɠɔwu, ti ʋa sò, \q ti tumɔi lɔɔɠu, ti ʋa kɔ̀ɠɔi zo da. \q \v 23 Kɛlɛ ɗɔun ɗa, ee, Ɠɔoɠɔ GALAGI, \q è ta-yaava vai kpein kwɛɛ, nii ta kɛ ti pàa. \q Mina ta-ɲama ʋuu vai zuvaayɛ, \q mina ta-ɠotoi ɓale ɠaazu! \q Ti loo bu è ɠaazu! \q Wuzeɠe ti laalɔɠɔma ɗa-yiiɠaawana ziɛgi zu! \c 19 \s Diɠii é woloni \p \v 1 Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠaa: «Li, è pɔlɔ liɠi ɠila geya, diɠi lo nui ʋɔ bɛ. Nuɓusɛiti ta-ɠundiɠii tanigaa zeɠe, ta zalaɠa ɠula nuiti ta-ɠundiɠii tanigaa. \v 2 Ɠula, è li ga Pɔlɔ Liɠi Zaɠa Ziɠidaʋɛ ʋelei, Ɓɛne-Ɠinɔme ʋɛtugi zu. Miná, ɗa wooi naati bo, niiti gè ti wosu è ma. \v 3 Ɗa ɠɛ ma: ‹À woilo Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ma, Zuda masagiti, ta wɔiti wo zeini Zeluzalɛme! Ɠɔoɠɔ GALAGI, Fai-Pɛ-Maliɠii, Izilayɛle ná-GALAGI wooi ɠaa: Nà maanɔɠɔi leʋesu adaʋɛ tɛi ma. Nu-o-nu a ma wooi mɛnina, daa ɠa vɔ. \v 4 Mazɔlɔɔ Zuda nuiti ti ɠɛlɛni bà, ti adaʋɛ tɛi maaɓooni, ti zalaɠaiti kulani ná gala kiligiti bɛ, niiti ti la ɠɛni ti ɠwɛɛ, anɛɛ ti-mɛmɛwolani ɓaa Zuda masagiti. Ti adaʋɛ tɛi daavega ga sɔbalala nuiti ma ɲamai. \v 5 Ti zalaɠa ɠula adaʋɛti kpɛtɛni kɔɔɠɔ ganigi ʋɛ daa ɠɛni ga Ɓaale, ti ɗa ti-lointi kɛ ná ga gala zalaɠaiti. Tama kaipa gè la ɠɛni naama leve veeni, gè la naa ta woni ti ma, naa la vɔlɔ ɠɛni ʋilɛni nà-kisiɛi zu. \p \v 6 « ‹Naa ɠa é ba, naama voloiti ta ʋaazu, yeei niima adaʋɛ la mɔ loliga la ga Tofɛte ɓaa Ɓɛne-Ɠinɔme Ʋɛtugi, kɛlɛ Nu Ʋaa Ʋɛtugi, Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠana. \v 7 Ʋɛ ɠa nà Zuda ta Zeluzalɛme ɠoozu ɠeleɠelegi ɠoloɠolo ná, gè ti loo bu ga ti zili nuiti ta-woɠa zɔkpɔi, ta naati niiti ti ga maawɔinɠaalala nuiti. Nà ti-ma ʋoomaiti kɛ ga daamianigi wɔniiti bɛ ta dɔɓɔ zuaiti. \v 8 Nà taai tɛi kɛ ga laavɔ ani, ti ɗa ɲɛɛɠula su. Niiti ta ɠɛ leʋesu koba, kɔɔlɛ ɓooi ɗa yei ga tiye, ti ɗa foei vɛ ga ziiɠoloɠologi, ta ɠɛna koloɠolo pelei ɠaa. \v 9 Sili nuiti, maawɔinɠaalala nuiti, ta ʋaazu taa wolai zeizu kɛlɛ su, ti dɔ kidaaʋiligi ta maanɔɠɔi ma zii ta zu, eyɛsu ti ɗa ti ɓɔɠɔ lointi ma zuaiti mi, ta ti ɗa ɓɔɠɔ ma zuaiti mi.› \p \v 10 «Naa ʋolu, ɗa pɔlɔ liɠii wolo naati gaazu, ti è maazaasu, \v 11 è ɠɛ ti ma: ‹Ɠɔoɠɔ GALAGI, Fai-Pɛ-Maliɠii wooi ɠaa: Ʋele ɠa gè niima nuɓusɛiti ta niima laa wolai wolozu la, eɠɛʋelei nu a ɗa pɔlɔ liɠi lo nui ná-diɠii wolo la, é la mɔ zooga é ʋa ɓɛtɛ ʋolu mɔnɔ. Tofɛte ɠa ta poomaiti maaɠulu ná, tɔɔzei ada ɠiligaa zɔlɔɔtalai ʋa. \v 12 Naa ɠa gè ʋaazu daazu niima adaʋɛ tɛi ma, ta ná-taaʋeaiti. Nà taa wolai nii ɠɛ ga Tofɛte ɠɛʋele, Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠana. \v 13 Zeluzalɛme ʋɛlɛiti pɛ ta Zuda masagiti ta-ʋɛlɛiti pɛ ta ɠɔzɔ ɓalaa eɠɛ adaʋɛ ná ga Tofɛte, pɛlɛiti kpein niiti ti ansansegiti galazu ma ʋɛlɛiti kɔmaʋɛti geeɠɔlɔgi ma zomideɠa ɓulugiti bɛ, ta ti ɗa puya zalaɠaiti kula gala kiligiti bɛ.› » \p \v 14 Siɛgi zu Zelemi ɠaleni ma la, é zeɠe Tofɛte, ʋɛ Ɠɔoɠɔ GALAGI teʋeni ná ga é faiti bo ti ma, niiti ti ʋaazu ɠɛɛzu, é ʋaani, é lo GALA sei ʋɛlɛi ma ɠoizuʋɛ. Nuiti ti ɠɛni ná, é ɠɛni ti ma: \v 15 «Ɠɔoɠɔ GALAGI, Fai-Pɛ-Maliɠii, Izilayɛle ná-GALAGI wooi ɠaa: ‹Nà ʋaazu ga maanɔɠɔi pɛgi gè ma vai woni, gè sei taa wolai tɛi ma ta maaɠoolii ma laa goiti. Tɔɔzei ná-nuɓusɛiti ti ɠɔtoni ga, ti ɠɛlɛ ti la woiloni gòoi ma.› » \c 20 \s Zelemi ɠɛɛ vai kasoi ɠa \p \v 1 Zalaɠa ɠula nui Pasuul, nii é ɠɛni ga Ɠɔoɠɔ GALAGI zei ʋɛlɛi ma wɛlɛma ɠundiɠii, Imɛɛl ná-doun zunui, é Zelemi woomɛnini, é ɗa GALA gooi wo ɠani. \v 2 Pasuul GALA goo wo nui Zelemi loɠani, é gilini Ɓɛnzamɛn Siɠidaʋɛ ma ɓogi ʋa nii é ɠɛni maazuʋɛ, nu lɛɛzuʋɛ Ɠɔoɠɔ GALAGI zei ʋɛlɛi ma ɠoizuʋɛ. \v 3 Poluma zobui, Pasuul Zelemi vieni, é kula kɔlui ɠa. Zelemi ɠɛni ma: «Ɠɔoɠɔ GALAGI la mɔ è loliga ga Pasuul, kɛlɛ ‹Mini-o-Mini Maalua Vai!› \v 4 Mazɔlɔɔ Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠaa: ‹Wɛlɛ, nà è lɔɔzu maalua vai zu, ɗa-o, è-wɔɔlaiti-yo. Naati kpein ta yɛ ti zili nuiti ta-woɠa zɔkpɔiti ga, ɗa ɠɛ ná, è ti-zaazuʋɛ ɠa. Nà Zuda nuiti pɛ dɔ ɓalaa Ɓaɓilɔne masagi yeezu, nii a li ga tiye Ɓaɓilɔne, ɓaa é ti ma vaa ɠaaɓela. \v 5 Niima laaʋeaiti ta-naavoloiti kpein, ta ta-wotii ma lɔnɔgiti, ta ani ʋagɔi é ti ya, naa ʋɛɛ Zuda masagiti ta-naavoloiti pɛ ba, nà ti pɛ dɔ ti zili nuiti zeezu, ta ti-yeaɠɔligi pɛ kula ti ya, ti naati gaalɛ ba, ti li ga tiye Ɓaɓilɔne. \v 6 Ɗɔun ɗa, Pasuul, ta niiti ɓalaa ti è ʋɔ bɛ, wa liizu duɔlai zu. Ɗa zeelina Ɓaɓilɔne, miná ɠa è zaazu ná, è maaɠulu ná, zenɔ ɠana ɓalaa é ɠɛɛzu la ga è-wɔɔlaiti kpein, niiti è zɛɛ vaawokɛɛyeeluɠɔ ɓɔɛi wogai ti ma.› » \s Zelemi ɓain fai GALA goi zu \q \v 7 Ɠɔoɠɔ GALAGI, è nɛ̀ɛnɛsogɛ, \q gè ɓɔɠɔ yɛgɛ na è nɛ̀ɛnɛso! \q È sòni, è vɔni mà. \q Gè ɠɛa ga ɲɛɛɠulazu ani folo-o-folo, \q ɛsɛ pɛ ka ɲɛɛɠulazu nɔ̀un su. \q \v 8 Mazɔlɔɔ kpɔɛla ɠilagila kɛni gè kpeei loo, \q nà tooma vai ta faa zuɠoloɠolo fai laazeelizu. \q Foloi laawu ɲɛgɛlɛin, Ɠɔoɠɔ GALAGI, \q è-laawooi ɠa ɓaaɠulamai ta ɲɛɛɠulasui ʋilɛsu pòlu. \q \v 9 Siɛgi zu nà ɠɛna ɓɔɠɔ ma: \q «Nà pɔ gè yeema daawooi ma, \q gè la mɔ ɓɔɛa GALA daaseigi zu,» \q anii ta ɠa zìimaʋɛ eɠɛ abui, è gàlazu, \q dɔɔɠuʋɛ mà ɠaeiti su, \q nà ɓɔɠɔ ɓɔlɔzu, kɛlɛ gè la ziɛzu bu. \q \v 10 Nà ma mɔinmɔin goomɛnisu, ti ɗa woo ɲɔi wo dàalɔɠɔma, \q ti ɗa dàasei pɛɛ ga: «Mini-o-Mini Maalua Vai». \q Tanigaa ti ɠɛ ma: «À kula kɛlɛ zu!» \q Zɔiti ɓalaa ti lɛɛni naama wooi ma, ti ɠɛ ma: «Ungo, ade kula kɛlɛ zu!» \q Niiti kpein ziilɛigi ɠɛni gi yɔɠɔzu gá tiye, \q naati ta tòo ɠeleɠele gaiziɛzu, ti ɗa ɠɛ ma: \q «A ɓɔɠɔ yɛna ná, é yaava, ada vɔni ma, \q ada so, de dɔnɔ ʋotokula ma.» \q \v 11 Kɛlɛ Ɠɔoɠɔ GALAGI, è zuɓaaʋɛ, ɗa kɔɔi ɠɔɔzu bɛ̀. \q Niiti ti wɔ̀inzeɠezu, naati ka ti ɓunɛsu, \q ti la pilɛ sɔlɔɔga pɛ. \q Ta unfe, tɔɔzei ti la zobo sɔlɔɔga, \q toɠa ɠɛ ga unfegi nii é la yeema eyɛsu ɠɔ. \q \v 12 Ɠɔoɠɔ GALAGI, Fai-Pɛ-Maliɠii, \q è zoogɛ kwɛɛsu ni nui ɠa è ʋɛ ga wooɠɛɠila nui, \q ɗa ná-kisiɛiti fɛɠɛlɛfɛɠɛlɛsu niiti ti lɔɔɠuai. \q Gè ná ʋɛtɛ, ʋelei è ʋaazu ti zalazu la, \q mazɔlɔɔ ɗa ɠa gè nà-faiti kalivaai è ma. \q \v 13 À guyei loo Ɠɔoɠɔ GALAGI ʋɛ, à maamusɛ, \q mazɔlɔɔ toɠa ɗa maawɔin nui ɠizo, \q é kula faa ɲɔu ɠɛ nuiti zeezu. \b \q \v 14 Foloi gè zɔlɔɔni ma, naama voloi ɠotoʋɛ! \q Foloi dèe gàazulaani la eteai ma, \q nu nɔpɛ ge mina tuya loo ma voloi ʋɛ! \q \v 15 Naama zunui ɠotoʋɛ, zɔi é liini ga ma wooi é bo kɛ̀ɛ ma ga: \q «Doun zunu zɔlɔɔga è ʋɛ,» \q é zɛba é ɠoozunɛ gola. \q \v 16 Zunui naa ɠɛ eɠɛ taa wolaiti Ɠɔoɠɔ GALAGI ti woloni, \q é la wanani ma! \q Geelaa a laona nɔ feya, é ɗa kpeei mɛni ga a ʋa bɛ, \q kpɔkɔ volo ziɛgiti su, é ɗa kɔɔɠɔ ɓeei mɛni. \q \v 17 Mazɔlɔɔ é la zɛ̀ni ná, gè ʋa za dèe ɠoozu! \q Dèe a la ɠɛ ga nà-kabai, \q a la màkɛ ɠoozu eyɛsu ɠɔ. \q \v 18 Lee vaa zu kùlaai dèe ɠoozu, \q ni kpɔlɔi ta kidaaʋiligi zɔlɔɔ fai ʋe, \q gè nà-eteai ziɛ unfegi zu? \c 21 \s Fai pilɛgai Zuda masagiti ba \p \v 1 Keela wooi Ɠɔoɠɔ GALAGI feeni Zelemi ya masagi Sedesiyase ná-faa zu. Masagi Sedesiyase Malikiya ná-doun zunui Pasuul leʋeni Zelemi ma, ta zalaɠa ɠula nui Sofoni, Maaseya ná-doun zunui, ga ti gaazaɠa ga: \v 2 «Soma, è Ɠɔoɠɔ GALAGI ɠaazaɠa gi ʋɛ, mazɔlɔɔ Ɓaɓilɔne masagi Neɓukadenɛzaal kɔɔi ʋɛa gi ʋa. Tanisu Ɠɔoɠɔ GALAGI ɠa ná-laavɔɔ vai ta ɠɛ gi ʋɛ, é ná-kɔɔi ɠaaɠale ma ʋolu.» \p \v 3 Zelemi keelaiti gooɠaaʋoteni, é ɠɛ ti ma: «À li, wo ɠɛ Sedesiyase ma: \v 4 Ɠɔoɠɔ GALAGI, Izilayɛle ná-GALAGI wooi ɠaa: ‹Kɔɔɠɔ nuiti ti siɠigi ʋoluʋɛ, ti ɗa ɲɛpii ɠɔ ga ta-ɠɔɔɠɔ zɔɔlaiti Ɓaɓilɔne masagi laalɔɠɔma ta Ɓaɓilɔne nuiti ti wo maalatigai, nà ti ɠaaɠalesu ma, ti ʋa taai tɛi koozuʋɛ. \v 5 Nà ɓɔɠɔ ɠa gè kɔɔi ɠɔɔzu wo laalɔɠɔma, gè nà-zobogi ɠula kɛlɛma, ta nà-ziiɠaawanai, ta nà-ziiɠulagi, ta nà-faawanama wolai. \v 6 Nà yeeʋɛɛzu taai nii zu nuiti pɛ ma, nuɓusɛiti ta toganiiti ta za ga ɗɔfɔ zeeɓɛ ɲɔi. \v 7 Naa pɛ poluma, nà Zuda masagi Sedesiyase zeɠe, ta ná-kundiɠiiti, ta nuɓusɛiti ta yɛ vulua ɗɔfɔ zeeɓɛi ʋoluma, ta kɔɔi, ta pulu wolai, gè ti ve Ɓaɓilɔne masagi ya,› Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠana. ‹Ungo, nà ti ve ti zili nuiti zea, niiti ti ti ʋaa ɠeleɠele gaiziɛzu. Neɓukadenɛzaal ɠa ti ʋaa, é la ti maawɔinɠaa, é la nu nɔpɛ zɛga ná, é la yeeɠulaa ɓɔɠɔ wu.› \p \v 8 «Niima nuɓusɛiti tetegi, ɗa ɠɛ ti ma: ‹Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠaa: Gè wo ʋilɛ ziimazeɠe pele zaɠalaʋɛ, zɛnvu ʋelei ta saa ʋelei yɔɠɔzu. \v 9 Nu nɔpɛ a yɛna taai tɛi su, naa ɠa za ga kɔɔi, ɓaa pului, ɓaa ɗɔfɔ zeeɓɛi. Kɛlɛ zɔi nɔpɛ a ɓɔɠɔ veena Ɓaɓilɔne nuiti zea, ti wo zeiɗai kɛlɛ su, naa yɛnvui ɠa yɛ zea, toɠa naa mu sɔlɔɔ ɓalaa. \v 10 Nà ɠaaʋotesu taa wolai nii laalɔɠɔma, ga gè faa ɲɔu ɠɛɛ la, gè ʋa li ma ʋagɔ ɠɛɛzu, Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠana. Toɠa lɔ Ɓaɓilɔne masagi yeezu, é gala ga abui.› » \s Keela wooi é boni // Zuda masagi ná-pɛlɛyeɠei ma \q \v 11 «Ɗa ɠɛ Zuda masagi ná-pɛlɛyeɠei ma: \q ‹À woilo Ɠɔoɠɔ GALAGI laawooi ma, \q \v 12 Davide ná-pɛlɛyeɠei! Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠaa: \q À ɗa foloiti tɔɔzei ga tukpɔi ɠaaleʋea ga telebodai. \q Zɔi ti loozu ma, à unmɔɔ, wo kula ti ya. \q Ni naa laade, nà-ziiɠaawanai ɠa so, \q eɠɛ abui nii nu la zooga é ʋa paa, \q tɔɔzei wo-ɠɛɛwotiiti ba ti ɲɔuɗai. \q \v 13 Nà laalɛɛzu wo wu, wɔi wo zeini \q fasai ma nɛmɛi ɠa, \q Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠana, \q ungo, wo laalɔɠɔma wɔi wo ɠɛɛzu: \q Ɓɛ ɠa a ʋa gi laalɔɠɔma? \q Ɓɛ ɠa a zoo é lɔ gi-lɔɔɠuzuʋɛti? \q \v 14 Nà wuzeɠezu wo laalɔɠɔma, \q é zoloo wo-ɠɛɛwotiiti ma,› \q Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠana, \q ‹nà abui losu wa-lɔɓɔi ʋa, \q toɠa wo-maaɠoolii zu pɛ gala.› » \c 22 \p \v 1 Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠaa: «Yei Zuda masagi ná-masa pɛlɛi wu, è niima ɠeela wooi wo, é ga nii. \v 2 Ɗa ɠɛ ma: ‹Woilo Ɠɔoɠɔ GALAGI laawooi ma, ɗa ʋe Zuda masagi, è zeini Davide ná-masa kpɔkpɔgi ɠa. Toɠa ɓalaa ga ɗa-nu wolaiti tɔnɔ, ta ɗa-nuɓusɛiti, niiti ti lɛɛzu ɗa-masa pɛlɛi wu! \v 3 Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠaa: À sɔle fai ɠɛ ta telebodai. Zɔi ti loozu ma, à unmɔɔ, wo kula ti ya. À mina wɛɛn zopele ɲɔu, ta podoin, ta poanzai. À mina topele ɲɔu ɠula ti letemazu. À ɓe sɔbalala nuiti paa vai ʋa niima adaʋɛ. \v 4 Mazɔlɔɔ ni wa va bu, wo ziɛ ga niima wooi, naazu masagiti ta yɛ leʋesu pɛlɛlaʋɛ tɛiti ɠɔ, masagi naati ta yɛ zeizu Davide ná-masa kpɔkpɔgi ɠa, ti ɗa ziɛ kɔlu wotoloiti su, ta sooiti kɔma, tiya-o, ta-nu wolaiti-yo, ta ta-nuɓusɛiti. \v 5 Kɛlɛ ni wo la ɠɛ woiloni niima wooiti ma, nà ɠonazu nà ɓɔɠɔi ma, niima ʋɛlɛi ɠa ɠoloɠolosu, Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠana. \v 6 Mazɔlɔɔ Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠaa é ʋilɛ Zuda masa pɛlɛi ʋa: \q Ɗa bɛ̀ eɠɛʋelei Galaade la, \q eɠɛʋelei Liɓan ɠizei unmaʋɛ la. \q Anɛɛ naa ʋe, nà è ɠɛɛzu ga teʋebai, \q taa wolai nii nua ti la su. \q \v 7 Gè nuiti kulaa è laalɔɠɔma ga ti è ɠoloɠolo, \q ti ɠilagilagi ta-ɠɔɔɠɔ zɔɔlaiti ta ɠɛ ti ya, \q ta ɗa-lɔkpala ʋagɔiti teʋe ga, niiti ti ga sɛdelegiti, \q ti ti ʋili ya abui zu. \p \v 8 « ‹Wɛɛn ma mɔinmɔin ka leʋesu taa wolai nii ɠoba, ti ɠilagilagi ti ɗa ɠɛ ɓɔɠɔ ma: Leeni vaa zu Ɠɔoɠɔ GALAGI taa wolai tɛi sogai ɠani? \v 9 Ta ti wooɠaaʋote ga: Tɔɔzei ti ɠɛlɛni Ɠɔoɠɔ GALAGI, ta-ƓALAGI ná-minazeɠegi ʋa, ti ɠɛni nɔkɔsu gala kiligiti bu, ti ɗa ti lɛbi.› » \s Toligi wo fai ga gɔlɔi wo // masagi Salume ma \q \v 10 À mina wɔlɔ masagi ma nii saai na, \q à mina ɓɔɠɔ maawɔin ná-faa zu. \q À wɔlɔ, wo wɔlɔ naa ná-faa zu nii é liizu, \q tɔɔzei é la mɔ ʋaa ʋolu, \q é la mɔ ɠaazulaa zooi naa ma, nii sɔlɔɔgai su. \p \v 11 Mazɔlɔɔ Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠaa é ʋilɛ Zoziase ná-doun zunui Salume ʋa, é ga Zuda masagi, nii é masadai ɠɛɛzu kɛɛɠɛ Zoziase ʋotogi zu, nii é ɠulani niima adaʋɛ ʋa: «É la mɔ ɠalega ma ná ʋolu. \v 12 Kɛlɛ toɠa zaazu miná, ʋɛ ti liai la ná duɔlai zu, é la mɔ niima yooi ɠaa pɛ.» \s Zelii lo fai Yeɠoyakime ma \q \v 13 Maanɔɠɔ ɠa zunui naa ʋɛ, \q nii é ná-pɛlɛi losu telebotalai zu, \q é ɗa ɲii ʋɛlɛi tanigaa zei maazu ga sɔletalai, \q é ɗa seiɲɔɠɔi zuziɠa wafuun, \q é la ná-botii ɠɛɠalai ma zalai vea zea, \q \v 14 é ɗa ɠɛ ɓɔɠɔ ma: «Nà masa pɛlɛ wolai losu ɓɔɠɔ ʋɛ, \q gè ɲii wosuʋɛti bɔɔlɔ gola, \q gè fenɛtɛlɛ wolaiti kɛ ba, \q gè ti maaɓɛtɛ ga sɛdele gului, \q gè ani ɓɔigi ziɛ ma!» \q \v 15 «Ɗa pɔ è dɛɛ ga ɗa ga masagi \q è yiimazeɠe vai zu ga sɛdele gului \q nii ɗa ɓɔɠɔ lɛɛ la? \q È-ɠɛɛ ɠɛni laamiizu, è ɗa ɓɔɔle ga nui pɛ kɛʋele, \q kɛlɛ é ɠɛni ziɛzu ga sɔledai, \q ta fai pɛ ge ɠɛni zoloosu bɛ ga pagɔ. \q \v 16 É ɠɛni sɔle fai ɠɛɛzu maanɔɠɔ nuiti bɛ ta bala nuiti, \q ta fai pɛ ge ɠɛni zoloosu bɛ ga pagɔ. \q Zɔi é ziɛzu ɠana, naa ɠa dɛɛzu ga é nɔ̀un kwɛɛ ga ɠite,» \q Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠana. \q \v 17 «Kɛlɛ ɗɔun ɗa, è ɠaazu ɠa ɗa ɓɔɠɔi ɗa-lɔnɔgi nɔ ʋa, \q è maavaa la su kɛni nɔ è ɗa sɔbalala nuiti paa, \q è ɗa nuiti so kazemazu ga maaɓaai.» \p \v 18 Naa ɠa é ba, Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠaa Zuda masagi Yeɠoyakime ná-faa zu, Zoziase ná-doun zunui: \q «Ná-saa voloi, nu nɔpɛ ge la ná-saa wɔlɔ woga é ʋa ɗa ɠɛ ma: \q ‹Ee, maanɔɠɔ ɠaa, kɛ̀ɛloun! \q Ee, maanɔɠɔ ɠaa, nà-zeelai!› \q Ti la ná-saa wɔlɔ woga, ti ʋa ɗa ɠɛ ma: \q ‹Ee, Maliɠii, ee, ɗa-maayikii ʋɛtɛ!› \q \v 19 Ta maaɠulu eɠɛ nu a ɠɛ soovale maaɠuluzu, \q ti ma ʋoomai ɓokpo, ti pili ya Zeluzalɛme taa ʋoluʋɛ.» \s Unfegi ta ɓaaɠulamai Zeluzalɛme ʋɛ \q \v 20 «Lɛ Liɓan ɠizei ma, è kpeei loo! \q Wooi ɠula Ɓasan ɠizei maazuʋɛ! \q Li, è gɔlɔi wo Aɓalime ɠizei maazuʋɛ, \q tɔɔzei è-nɛɛɲɔɠɔiti suɠaleɠalea ɲɛgɛlɛin. \q \v 21 Gè è lɛnɛni ɗa-ɓɔɠɔzɔlɔɔ siɛgi zu, \q kɛlɛ è ɠɛni ma: ‹Gè la woilosu pa!› \q Zekana è-ziɛ ʋelei la, kaite è ma loungo yee, \q è la woiloni gòo ma. \q \v 22 Fiilɛi ɠa liizu ga ɗa-ɠundiɠiiti pɛ, \q è-nɛɛɲɔɠɔiti ti li duɔlai zu. \q Názu ɠa è ɠɛɛzu la unfegi zu, ɓaaɠulamai zu, \q ɗa-nu ɲɔulai kpein maaʋele ma. \q \v 23 Ɗɛi è zeini ziilɛigi zu Liɓan ɠizei ma, \q è ma laɠagi sɛdele guluiti saamaʋɛ, \q ɗa ʋaazu ɓalasu, \q siɛgi zu è ʋaazu taɓai ta soolɛi zɔlɔɔsu da ga kulafilibai, \q eɠɛʋelei a ɗa ɠɛ la ga anzanui a ɠɛna doin zɔlɔɔga!» \s Keela wooi é woni Konia ma \p \v 24 «Ɗa ɠɛ Yeɠoyakime ná-doun zunui, Zuda masagi Konia ma: ‹Eɠɛʋelei gè vulua la ga ɠite, anɛɛ ni ɗa la ɠɛ ga balaɠaegi zèeɓeɠai ʋa, zèezazu ʋelei, nà la è ɠula yeeɓeɠai ʋa, Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠana. \v 25 Gè è lɔ naati zeezu, niiti ti pɔ ti è ʋaa, naama nuiti zeezu niiti è luazu ti ʋa, naati ta ga Ɓaɓilɔne masagi Neɓukadenɛzaal, ta ná-salaʋusuiti. \v 26 Nà wo ɓɛ, ɗa-o, è zɔlɔɔ dee-yo, wo li zou ɠili su, ʋɛ wo la zɔlɔɔni ná, miná ɠa wa za ná. \v 27 Anɛɛ ni wɔin ɠa ɠɛ wo ma gola ga wo ɠale ma wo ɓɔɠɔ yooi zu, wo la mɔ zooga pɛ.› » \p \v 28 Gaazaɠagi ɠa wosu ga: \q «Zunui naa, Konia ɠɛa eɠɛ pɔlɔ liɠi golowoloai, \q nii nu la mɔ pɔ ɓaa? \q Toɠa ga anii nii tosu la mɔ ba? \q Leeni vaa zu ti ʋiligai ya, tɔ-o, mavofodaiti-yo, \q ti ɓɛai ti li zou ɠili su, nii ti la kwɛɛ?» \q \v 29 Ee, nà-zooi, nà-zooi, \q woilo Ɠɔoɠɔ GALAGI laawooi ma! \q \v 30 Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠaa: \q «À zunui naa zɛʋɛ eɠɛ nui nii dounɠa ti la bɛ! \q É ɠɛa ga zunui ná-eteai ɠoloɠologai ma. \q Mavofodaiti taɠila kpalaa ge la zeiɗa Davide ná-masa kpɔkpɔgi ɠa, \q taɠila kpalaa ge la kundiɠila ɠɛa Zuda yooi unda.» \c 23 \s Baala makɛ nu ɲɔiti // ta baala makɛ nu ʋagɔi \p \v 1 «Maanɔɠɔ ɠa baala makɛ nu ɲɔiti bɛ, niiti ti nà-baala kpulugi loozu ya, ta ti ɗa ti zuvaza,» Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠana. \v 2 Naa ɠa é ba, Ɠɔoɠɔ GALAGI, Izilayɛle ná-GALAGI wooi ɠaa é ʋilɛ baala makɛ nuiti ba: «Wo nà-baalagiti zɛni ná, ti ɠaka, ti zuvaza. Wo la ti laazɔboni. Nà wo zalazu é zoloo wo-ziɛ ʋele ɲɔiti ma,» Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠana. \v 3 «Nà ɓɔɠɔi nà nà-baalagi mɔtaiti gaalɛ ba, ti ɠula zooi pɛ su, ʋɛti gè ti zuvazani, ti li náti. Nà ʋa ga tiye, gè ti ʋu ta-zasai zu, ta ɓuɠu ná, ti mɔin. \v 4 Nà ti makɛ nu ɠiteiti seizu ti unda, ta ti makɛ eɠɛ baala makɛ nuiti, ti la mɔ luaa, ti zasu la ɓalia. Taɠila kpalaa ge la loa ya,» Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠana. \b \q \v 5 «Foloi tanigaa ta ʋaazu, \q naama voloi, nà Davide ma ʋɔnɔgi ta wuzeɠe nii telebogai, \q toɠa ɠɛ ga masagi ɠigi ma, \q toɠa sɔle fai ta telebodai ɠɛ zooi zu,» Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠana. \q \v 6 «Naama yeeɠɛɠalai, Zuda nuiti ta ɠizo, \q Izilayɛle zei ziilɛigi zu. \q Wɛlɛ daaseigi ʋa a loli da: \q ‹Ɠɔoɠɔ GALAGI ɠa é ga ada-lelebodai›.» \p \v 7 «Naa ɠa é ba, foloi tanigaa ta ʋaazu, voloi nu la mɔ ɠona ga: ‹Gè ɠonaa Ɠɔoɠɔ GALAGI ma, nii é vulua, nii é Izilayɛle nuiti kulani Ezipete yooi ʋa!› » Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠana. \v 8 «Kɛlɛ kɛni nɔ ti ɗa ɠɛ ma: ‹Gè ɠonaa Ɠɔoɠɔ GALAGI ma, nii é vulua, nii é Izilayɛle mavofodai ɠulani lɛkpɛmaʋɛ nu ɠɔʋɛzu ʋele yooi ʋa, ta zooi pɛ ba, ʋɛti é ti ɓɛɛni, ti vaza náti!› Ta ʋa, ti zei ʋolu ta-yooi zu, ti ta-eteai ziɛ.» \s Zɛɛ ɠala goo wo nuiti \q \v 9 GALA goo wo nuiti tetemazu, \q zìi ɠoloɠologa kòozu, sàsu ɠa ɓalizu kɔ̀lɔgi zu. \q Gè ɠɛa eɠɛ dɔɔzo nui, eɠɛ nui dɔɔi koloɠologai, \q Ɠɔoɠɔ GALAGI maaʋele ma, ta daawooiti maaʋele ma. \q \v 10 Zooi zulaavega ga nuɓusɛiti ti wɛɛnziɛgi wosu. \q Ti pɛ ta ɓizɛzu ga lia faa ɲɔi ʋɔ pelei, \q ti yiilɔɔʋɛ gola telebotalai zu. \q Foovooiti maaʋele ma, zooi pɛ ka gɔlɔɗɛi laawu, \q toganiiti daamiizu lufa lɛnugi pɛ ge vɔa zooi zu. \q \v 11 «GALA goo wo nuiti ta zalaɠa ɠula nuiti \q ti ɠɛa ga GALA gaazuluabalala nuiti, \q anɛɛ nà-pɛlɛi wu, gè ta-nu ɲɔulai ɠaani ná,» \q Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠana. \q \v 12 «Naa ɠa é ba, ta-ʋelei zu ɠa ɲasu zuɓidi, \q ta ʋaazu ɓunɛsu, ti loo. \q Mazɔlɔɔ nà ʋaazu ga maanɔɠɔi ti ʋɔ, \q konagi gè wuzeɠezu la ti laalɔɠɔma,» \q Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠana. \b \q \v 13 «Gè faa ɲɔiti kaani Samali GALA goo wo nuiti zea, \q ti ɠɛni ɓɔɛzu galagi Ɓaale laaseigi zu, \q ti nà-nuɓusɛiti kakani, Izilayɛle nuiti. \q \v 14 Kɛlɛ nii gè kaani Zeluzalɛme GALA goo wo nuiti pɔ bɛ, \q toɠa ga tɔɠɔ ɠoloɠologi: \q Ta wɛɛnziɛgi wosu, \q ti ɗa ta-eteai ziɛ zɛɛi zu, \q ti ɗa faa ɲɔu ɠɛ nuiti maamusɛ. \q Ta pele leʋezu ɛsɛ tuɠɔ ga ti mina ɓe faa ɲɔi ʋa. \q Ti pɛ ta gàazu eɠɛ Sɔdɔme nuiti, \q Zeluzalɛme nuiti ti la vizɔni Gomɔɔl nuiti ba.» \q \v 15 Ɠɔoɠɔ GALAGI, Fai-Pɛ-Maliɠii wooi ɠaa \q GALA goo wo nuiti ta-vaa zu: \q «Nà ti ɠɔnɔgi ɠɛɛzu ga siinziin gani wanaiti, \q nà anivebɛ ɗɛi losu ti-la, \q mazɔlɔɔ Zeluzalɛme GALA goo wo nuiti ka \q kɔzɔba vai vazagai la zooi pɛ su.» \b \q \v 16 Ɠɔoɠɔ GALAGI, Fai-Pɛ-Maliɠii wooi ɠaa: \q «À mina woilo naa ma, nii GALA goo wo nuiti ti bosu. \q Ta ʋɛɛzu wo-yii ɠa ga zɛɛ ɠitogi, \q mazɔlɔɔ nii ti suɠulazu wo ma, \q tiya ɓɔɠɔi ta-ɠulakɛlɛma vaa ɓɛtɛai ɠa ga naa, \q kɛlɛ é la ga nii kulaai Ɠɔoɠɔ GALAGI laaʋɛ. \q \v 17 Ta ɗa ɠɛ naati ma, niiti ti ɲɛɛɠulazu wooi zu nii gè bosu: \q ‹Ɠɔoɠɔ GALAGI ɠɛni ma: Wa ziilɛigi zɔlɔɔ.› \q Niiti kpein ti ziɛzu ga ti-yiimai, ta ɠɛɛzu naati ma: \q ‹Maanɔɠɔ la zeelia wo ma pɛ!› » \q \v 18 Ɓɛ ɠa deɠɛmu é ɠɛni Ɠɔoɠɔ GALAGI ná-gaalɛbai zu? \q Ɓɛ ɠa é kaani, é daawooi mɛni? \q Ɓɛ ɠa é ɠidaazu daawooi wu? \q Ɓɛ ɠa é goomɛnini? \b \q \v 19 Wɛlɛ fiilɛ wolai ɠa wuzeɠezu, tokoleʋeai Ɠɔoɠɔ GALAGI ʋɛ, \q ná-ziiɠulagi lokoleʋe, é ɠɛ ga sabala golai, \q é ʋu naati unmaʋɛ, niiti ti faa ɲɔi ɠɛɛzu. \q \v 20 Ɠɔoɠɔ GALAGI ná-ziiɠaawanai la zeɠea ade maala pɛ, \q eyɛsu é naa ɠɛ, é daazeeli, \q nii kpein é deveai yiimaʋɛ. \q Foloi ta, wa naa ɠaaɠa. \b \q \v 21 Ɠɔoɠɔ GALAGI ɠɛ ma: \q «Nà laade gè ʋa naama GALA goo wo nuiti teʋe. \q Anɛɛ naa ʋe, ti ɓizɛni ga lia. \q Gè la ɓɔɛni ti ʋɔ ɲɛgɛlɛin, \q anɛɛ naa ʋe ta ɓɔɛzu dàaseigi zu. \q \v 22 Ni ti ɠɛni bà nà-gaalɛbai zu, \q ta la dàawooi laazeeli nà-nuɓusɛiti ma, \q ti naati seɠe ti-ziɛ ʋele ɲɔi ʋolu, ta ta-ɠɛɛwoti ɲɔiti.» \b \q \v 23 «Nà ga GALAGI nii naa wozaɠaai zuɓuɠaai ɓaa?» \q Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠana. \q «Ɓa-o, nà gè ga GALAGI nii é wozaɠaazu ɠoozama. \q \v 24 Nui ta ɠa zoo é lɔɔɠu adaʋɛ ta ná maalɔɔɠuai, \q gè la zooga gè ʋa ka ɓaa?» \q Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠana. \q «Wo la suɠwɛɛ ɓaa, ga nà geeɠɔlɔgi zu ná pɛ, \q gè ɠɛ eteai zu ná pɛ?» \q Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠana. \p \v 25 «Gè GALA goo wo nuiti ta-ɓɔɛzuɠulai mɛnini, ti zɛɛ vaiti bosu dàaseigi zu, ti ɗa ɠɛ ma: ‹Gè segi ta woni! Gè segi ta woni!› \v 26 Naa ɠa yɛsu ɠɛɛzu eyɛsu yeelɛ? Leeni ɠa é naama ƓALA goo wo nuiti kisu, siɛgi zu ti zɛɛ vaiti bosu da, niiti ti ga yaava ɓɛtɛaiti nɔ? \v 27 Ti la pɔ, ta-ze gooiti maaʋele ma ti bosu ɓɔɠɔ ma, ti ʋa dàaseigi yeema nà-nuɓusɛiti bɛ ɓaa, eɠɛʋelei ti-mɛmɛwolani ti yeemani la dàaseigi ma, galagi Ɓaale maaʋele ma? \v 28 Ni se goo ɠa GALA goo wo nu ya, é ná-se gooi wo! Kɛlɛ zɔi dàawooi zea, naa dàawooi wo fɔɔn ga pagɔ. Kpɔfaama ɓɛgele ɠa é kaʋai ta ani ɠaei yɔɠɔzu?» Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠana. \v 29 «Dàawooi ɠɛɛʋɛ eɠɛ abui, eɠɛ malito wolai nii é fasai wolozu,» Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠana. \p \v 30 «Naa ɠa é ba, nà laalɛɛzu GALA goo wo nuiti bu, ti dàawooi unmazu ti ɠilagilagiti,» Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠana. \v 31 «Ungo, nà laalɛɛzu naati bu ti ɓɔɠɔ ɠɛɛzu ga GALA goo wo nuiti, ti ti-laawooi zupuzu ga dàawooi,» Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠana. \v 32 «Nà laalɛɛzu naama GALA goo wo nuiti bu, niiti ti zɛɛ zegiti bosu, ta ɠɛna boga, ti ɗa nà-nuɓusɛiti kaka ga ta-yɛɛ vaiti maaʋele,» Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠana. «Gè la keela woo ɠalivaani ti ma, gè la deve veeni ti ya. Ti la kpɔba nɔpɛ feezu nà-nuɓusɛiti bɛ,» Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠana. \s Maliɠii laawooi ɠa ga kasɔ ɓaa? \p \v 33 Ɠɔoɠɔ GALAGI ɠɛni Zelemi ma: «Ni GALA goo wo nui ta, ɓaa zalaɠa ɠula nui ta, ɓaa nui tanɔpɛ ga ɠɛna è ma: ‹Ɠɔoɠɔ GALAGI ná-keela wooi ɠa ga ɓɛgele, kasɔi ɓɛgele ɠa é daai gi unma?› ɗa ɠɛ ma: ‹Wa ɠa wo ga kasɔi, naa ɠa é ba, nà yeeɓesu wo ʋa, Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠana.› \v 34 Ni GALA goo wo nui ta, ɓaa zalaɠa ɠula nui ta, ɓaa nu nɔpɛ ga ɠɛna: ‹Kasɔ ɠa Ɠɔoɠɔ GALAGI daai,› nà laalɛ ma nui wu, gè laalɛ ná-pɛlɛyeɠei wu. \v 35 Nii wa ɓɔɠɔ ɠaazaɠa da wo ɠilagilagi, naa ɠa ga: ‹Leeni ɠa Ɠɔoɠɔ GALAGI feai ga gooɠaaʋotegi?› ɓaa mu: ‹Leeni ɠa Ɠɔoɠɔ GALAGI boni?› \v 36 Kɛlɛ à mina mɔ ɠɛ ma: ‹Wɛlɛ kasɔi ɠa Ɠɔoɠɔ GALAGI daai.› Wooi naa ɠa ɠɛ ga kasɔi naama nui ʋɛ, nii é naa wosu, mazɔlɔɔ wo GALA daawooi maaʋega, da-ƓALAGI, zɛnvu su ƓALAGI, Fai-Pɛ-Maliɠii. \v 37 Ɗa GALA goo wo nui ɠaazaɠa ga: ‹Leeni ɠa Ɠɔoɠɔ GALAGI è wooɠaaʋoteni da?› ɓaa mu: ‹Leeni ɠa Ɠɔoɠɔ GALAGI boni?› \v 38 Ni wa yɛna bosu nɔ ga kasɔ ɠa Ɠɔoɠɔ GALAGI daai, anɛɛ ni gè tɔ seiɗa wo ma ga wo mina ɓɔɛ ɠana, naa ɠa é ba wɛlɛ nii ɠa gè bosu wo ma, \v 39 naa maaʋele ma, wɛlɛ, nà ɠɛlɛzu wo ʋa ɲɛgɛlɛin, gè wo ʋili ya, wo maaɠooza bà, wa-o, niima laa wolai tɛi-yo, nii gè feeni wo-mɛmɛwolani bɛ, ta wa ɓɔɠɔi. \v 40 Nà ɠɔoɠɔ ɓaaɠulamai la wo ma, ɠɔoɠɔ unfegi nii zeema la woga ma.» \c 24 \s Kpɔlɔ felegɔi kooleɠoole gwaai zu \p \v 1 Ɠɔoɠɔ GALAGI kpɔlɔ felegɔ lɛɛni ga ze, kooleɠoole gwaai ti zu, ti zeini GALA sei ʋɛlɛi laaʋɛ. Naa ɠɛɛni masagi Neɓukadenɛzaal liai ma ga Zuda masagi Yekonia, Yeɠoyakime ná-doun zunui, ta ɓɔga masadai ma ɠundiɠiiti, ta ɲɛɛliɠi nuiti, ta ɠain bo nuiti, ti zeɠe Zeluzalɛme, ti li Ɓaɓilɔne yooi zu. \v 2 Kpɔlɔgi gilagi, kooleɠoole gwaa ʋapa golai ɠa é ɠɛni naa zu, eɠɛ ma waai ma mɔungiti. Kooleɠoole gwaai é ɠɛni kpɔlɔgi velesiɛi zu, naa ɲɔuni ga gola, nu la ɓena zoo miizu ná-ɲɔi maaʋele ma. \p \v 3 Ɠɔoɠɔ GALAGI gàazaɠani, é ɠɛ mà: «Leeni ɠa è kaazu, Zelemi?» Gè gooɠaaʋoteni ga: «Kooleɠoole gwaaiti be. Tanigaani pagɛ gola, zɔiti ti ɲɔu gola, ti la zooga miizu.» \p \v 4 Ɠɔoɠɔ GALAGI ɓɔɛni pɔ̀, é ɠɛ mà: \v 5 «Ɠɔoɠɔ GALAGI, Izilayɛle ná-GALAGI wooi ɠaa: ‹Nɛɛʋɛ nu ʋɛ ga é ɠaazu ʋagɔi lo kooleɠoole gwaa ʋagɔiti ba. Zekana é la, Zuda nuiti gè ti ɓɛai, ti li duɔlai zu Ɓaɓilɔne yooi zu, nɛɛʋɛ bɛ̀, gè ɠaazu ʋagɔi lo ti ʋa. \v 6 Nà ɠaazu ʋagɔi lo ti ʋa, gè ʋa ʋolu ga tiye niima yooi zu. Gè la mɔ pɔ gè ʋa ti wolo, kɛlɛ gè ti zei ʋele ɓɛtɛ ʋolu, ti lɔɔɠula vaa laade mɔnɔ, kɛlɛ gè ti zin ʋolu. \v 7 Nà ma zobogi ve ti ʋɛ, ti kwɛɛ ʋolu ga nà ga Ɠɔoɠɔ GALAGI. Ta ʋa ʋolu pɔ̀ ga ti-yii pɛ. Naazu ta ɠɛ ga nà-nuɓusɛiti, nà ɠɛ ga ta-ƓALAGI.› \p \v 8 «Kɛlɛ wɛlɛ nii gè bosu Zuda masagi Sedesiyase ná-faa zu, ta ná-kundiɠi wolaiti, ta nuɓusɛi mɔtaiti ti yɛsu Zeluzalɛme, niiti kpein ti la zeɠeni zooi zu, ta niiti ɓalaa ti lia, ti zei ʋele ɓɛtɛ Ezipete yooi zu. Nà ti zo, eɠɛʋelei nu a ɗa kooleɠoole gwaai ma ɲɔi zo da, ɲɔuɗai gola, é la zooga miizu. \v 9 Zekana eteai ma masadaiti pɛ koozu ɠa ʋili ga tiye, ta ɠɛna ti ɠaa. Ʋɛ pɛ nà ti ɓɛ, ti vaza ná, ta ɠɛ ga poogi, siɛgi zu nu pɔ é poomu pili da, ɓaa é ɲɛɛɠulasu vaa wo, ɓaa é guye ɲɔi loo, ɓaa é ɗa koto loo. \v 10 Nà kɔɔi leʋe ti ma, ta pulu wolai, ta ɗɔfɔ zeeɓɛi, eyɛsu ti ɲɛɛlɛ zooi ɠa nii gè feeni ti ʋɛ, ti-mɛmɛwolani zea ta tiya ɓɔɠɔi.» \c 25 \s Ʋɛ woozotalai a ɗa li ga nui ná \p \v 1 Wɛlɛ keela wooi ʋa Zelemi sɔlɔɔni Zuda nuɓusɛiti pɛ faa zu, Zuda masagi Yeɠoyakime, Zoziase ná-doun zunui, ná-kona naanisiɛi ma, nii é zolooni Ɓaɓilɔne masagi Neɓukadenɛzaal ná-kona mɔungi ma. \v 2 GALA goo wo nui Zelemi ɓɔɛni Zuda nuɓusɛiti pɛ pɔ ta Zeluzalɛme nuiti, é ɠɛni ti ma: \p \v 3 «É zo Zuda masagi Zoziase, Amon ná-doun zunui, ná-kona puugɔ maazu zaʋasiɛi ma (13), eyɛsu za, kona ʋuufelegɔ maazu saʋagɔ (23) ɠaa gè ɗa Ɠɔoɠɔ GALAGI laawooi woo wo ma, dooɠo ge la ba, kɛlɛ wo la woilosu ma. \v 4 Ɠɔoɠɔ GALAGI la ɓeni ná-botiɠɛ nuiti, GALA goo wo nuiti teʋe fai ʋa wo ma. Kɛlɛ wo la woiloni, wo la ɠidaani ma. \v 5 Ti ɠɛni wo ma: ‹Ɛsɛ ge ɠɛlɛ siɛ ʋele ɲɔi ʋa, ta faa ɲɔi é kɛɛzu! Naazu wa zoo wa-eteai ziɛzu zooi naa zu, nii Ɠɔoɠɔ GALAGI feeni wo ʋɛ, wa wo-mɛmɛwolani, eyɛsu ɠɔ. \v 6 À mina ʋilɛ gala kiligiti polu, wo ʋa ɗa ti lɛbi, wo ʋa ɗa nɔkɔ ti wu, wo mina zìiɠaawana ga kɔɔɠɔ ganigiti wo ti ɓɛtɛni ɓɔɠɔ ʋɛ, naazu gè la faa ɲɔu ɠɛa ga woye.› \v 7 ‹Kɛlɛ wo la ɠɛni woiloni gòoi ma,› Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠana. ‹Wo zìiɓɔlɔni ga kɔɔɠɔ ganigiti wo ti ɓɛtɛni ɓɔɠɔ ʋɛ, wo ɓɔɠɔ ɓɔlɔ vai ma.› \p \v 8 «Naa ɠa é ba, Ɠɔoɠɔ GALAGI, Fai-Pɛ-Maliɠii wooi ɠaa: ‹Tɔɔzei wo la woiloni dàawooiti ma, \v 9 nà nu ɠɔʋɛzu ʋele yooiti ma nuɓusɛiti kpein tolisu,› Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠana. ‹Nà nà-botiɠɛ nui Neɓukadenɛzaal lolisu, Ɓaɓilɔne masagi. Nà ʋaazu ga tiye zooi tɛi daalɔɠɔma, ta ná-nuɓusɛiti, ta zii ɠiligiti pɛ daalɔɠɔma ti maaɠoolii zu ɓalaa. Nà wo-ma zuwu ɠaaleʋe, wa-o, tiya-o. Nà niima yooi ɠoloɠolo, é la ɓɛtɛa eyɛsu ɠɔ, toɠa ɠɛ ga laavɔɔ vaa ta ɲɛɛɠulasu anii. \v 10 Nà faiti pɛ pɛɛ su mɛɛ, é ɠɛni ga fɛti ɠoozunɛɛi, ɓaa koozunɛ woo wolaiti, ɓaa vulu ɠɛa niinɛiti ta-wuye loo vaiti, ɓaa koda ziɠa lugi, anɛɛ lanbo wozakalagi. \v 11 Zooi ɲɛgɛlɛin ka ɠoloɠolo, gaaʋala ba, ta zii naati kpein ta ɠɛ Ɓaɓilɔne masagi yeezu kona ʋuulɔfela (70) laawu.› \p \v 12 « ‹Kɛlɛ siɛgi zu kona ʋuulɔfelai (70) laazeelizu la, nà laalɛ niina Ɓaɓilɔne masagi wu ta ná-nuɓusɛiti ta-ɲamaba vaiti faa zu,› Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠana. ‹Nà laalɛ ta-yooi wu, gè gaaʋala ba eyɛsu ɠɔ. \v 13 Faiti kpein gè ti wogai ma yeei luɠɔ, ti ga maanɔɠɔ vaiti, nà ʋa ga naati zooi tɛi daalɔɠɔma, ti pɛ sɛʋɛʋɛ sɛʋɛi nii zu, nii Zelemi ti woni ma yeeluɠɔ zii ɠiligiti daalɔɠɔma. \v 14 Ɓaɓilɔne nuiti ɓalaa ta ɠolo zii ɠiligiti bɛ, ta masagiti bɛ zobogi ti ʋɛ. Faa ɲɔi nii kpein ti kɛɛni, nà ti zala é zoloo naa ma.› » \s Ziiɠaawana ɗaawɔi ziiti kpein daalɔɠɔma \p \v 15 Ɠɔoɠɔ GALAGI, Izilayɛle ná-GALAGI wooi ɠaa mà: «Nà niima ɗaawɔi veezu è ya, daavegai ga nà-ziiɠaawanai. Seɠe, è to ziiti kpein da, niiti gè è leʋe ti ma. \v 16 Ti kpɔle, ti ɠaazulati, tɔungi zuɠoloɠolo saai luɠɔ nii gè ʋaazu teʋesu ti zaama.» \p \v 17 Gè ziawɔi naa zoni, gè kula Ɠɔoɠɔ GALAGI ya, gè toni ziiti kpein da nii Ɠɔoɠɔ GALAGI ɠɛni tèʋesu ti ma. \v 18 Gè tɔɔzeini, gè to Zeluzalɛme la ta Zuda laa wolaiti, é ɓɔ masagiti ba ta kundiɠiiti, nii a kɛ ti ɠoloɠolo, zooi ʋu ya, ti ɠɛ ga ɲɛɛɠulasu anii, kotoai, eɠɛʋelei ti la zaaɠaza. \v 19 Naa ʋolu zii ɠiligiti tɔnɔi zeelini: \li1 Ezipete masagi Falaɠɔn ta ná-kɔɔɠɔ ɠundiɠiiti, ta ná-nu wolaiti, ta ná-nuɓusɛiti pɛ, \v 20 ta nuɓusɛi ma zii pɛ ti zeini Ezipete yooi zu, \li1 Use yooi zu masagiti kpein, \li1 Filisiti nuiti ta-yooi zu masagiti kpein, é zo Asekalɔn, é li Gaza, ta Ekelɔn, ta Asadɔde nuiti ti yɛni ná, \li1 \v 21 Edɔme yooi, ta Moaɓe yooi, ta Amɔn nuiti, \li1 \v 22 Tiil masagiti kpein, ta Sidɔn masagiti kpein, ta kpoloɗɛi laaʋɛ yooi nii é kpoloɗɛi ʋoluʋɛ, naa ma masagiti, \li1 \v 23 Dedan nuɓusɛiti, ta Tema, ta Ɓuze, ta niiti ti ti-ɓakalagiti bosu, \li1 \v 24 Alaɓe yooi zu masagiti, ta nuɓusɛiti ma zii pɛ ti zeini teʋebai zu, \li1 \v 25 Zimili masagiti kpein ta Elame masagiti, ta Mɛde masagiti kpein, \li1 \v 26 masagiti pɛ ti lɛkpɛmaʋɛ nu ɠɔʋɛzuʋɛ, ti maaɓuɠaai ɓaa ti maaɠoozaai. \p Masadai kpein é eteai zu, ti ɓɔɔleni ga ziawɔi naa ga gilagila. Ti pɛ poluma, Sesake masagi ɠa a ɓɔɔle la. \p \v 27 «Ɗa ɠɛ ti ma: ‹Ɠɔoɠɔ GALAGI, Fai-Pɛ-Maliɠii, Izilayɛle ná-GALAGI wooi ɠaa: À dɔɔi ɓɔle eyɛsu é wo zo, wo ɗa unpili, eyɛsu wo loo zooi ma, wo mina zoo wo ʋa wuzeɠe, wo ʋaa vai luɠɔ nii gè teʋesu wo zaama.› \v 28 Ni ti la ɠɛ kɛɛni ti ʋa ziawɔi zo, ti kula è ya, ti ʋa ɓɔɔle la, ɗa ɠɛ ti ma: ‹Ɠɔoɠɔ GALAGI, Fai-Pɛ-Maliɠii wooi ɠaa: Kɛɛɠeleɠele ge la ná, kɛni nɔ wo ɓɔɔle la! \v 29 Gè la ɓaazu taa wolai nii maazu feai bɛ̀, gè kpɔlɔ vai lɔɔzeiɗa. Wɔun wa, wa ɠula nɛi ɓaa? Wo la ɠulaa pɛ! Mazɔlɔɔ nà ʋaazu ga saai eteai zu nuɓusɛiti kpein daalɔɠɔma,› Ɠɔoɠɔ GALAGI, Fai-Pɛ-Maliɠii wooi ɠana. \p \v 30 «Maliɠii ɠɛni mà mɔnɔ: ‹Nii kpein gè boga è ma, ɗa naa laazeeli ti ma bɛ̀, ɗa ɠɛ ti ma ʋolu: \q Ɠɔoɠɔ GALAGI zikɔ gooi ɠa ɠulazu geezuʋɛ. \q Gooi ɠa ɠulazu, é zeɠe sei ʋɛlɛ ɲadegai wu. \q Toɠa zikɔzu ná-nuɓusɛiti daalɔɠɔma. \q Toɠa kpeei loozu zooi ɠaa nuɓusɛiti pɛ daalɔɠɔma \q eɠɛ niiti ti dɔɔɓɔi gwaai ɠaayɔsu ɠɔɠɔwu. \q \v 31 Ma zɔngɔ wooi ɠa zeelizu zou ɓela ga ná pɛ, \q Ɠɔoɠɔ GALAGI ɠa ziiti tukpɔɠaaleʋezu \q toɠa nuɓusɛiti pɛ tukpɔɠaaleʋezu, \q é faa ɲɔi ɠɛ nuiti dɔ boɠa zɔkpɔi laawu,› » \q Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠana. \q \v 32 Ɠɔoɠɔ GALAGI, Fai-Pɛ-Maliɠii wooi ɠaa: \q «Maanɔɠɔi ɠa vaza ziiti saama, \q é zo zɔɔla ʋele, é li zɔɔla ʋele, \q fiilɛ wola ɠila ka wuzeɠe zou ɓela ga.» \p \v 33 Naama voloiti su, niiti Ɠɔoɠɔ GALAGI a ti ʋaa, ta yɛ nɔ zooi maazuʋɛ, é zo zou ɓela ga, é li zɔɔla ʋelei. Nu nɔpɛ ge la ta-wɔlɔ woga, nu la ti ɠaalɛa ba, ti maa la ɠulua kaba zu. Ta ɠɛ ga kpoɠa pɔlɔ zooi ɠaaʋɛ. \b \q \v 34 À kpalagi wo, baala makɛ nuiti, à kpeei loo! \q À ɠilikili zooi ma, togani makɛ nu wolaiti, \q mazɔlɔɔ undaaʋili foloi zeelia wo ma. \q Wa loo, wo ɓɔnɛkɛlɛ, eɠɛʋelei nu a ɗa aniɲaka ʋagɔi ɓezeɠele da. \q \v 35 Naazu dɔɔɠu wosu la ɠɛa baala makɛ nuiti bɛ, \q dɔɔɠuzu nɔpɛ ge la mɔ togani makɛ nuiti bɛ. \q \v 36 Kpee wooi ɠa mɛnisu baala makɛ nuiti ti toozu, \q ta togani makɛ nu wolaiti sɔngɔ wooi, \q mazɔlɔɔ Ɠɔoɠɔ GALAGI ti-laamiizuʋɛ ɠoloɠologa. \q \v 37 Ɠɔoɠɔ GALAGI ná-ziiɠaawanai maaʋele ma, \q tufa lɛnugiti su ɠaalɛiɗa tɔɔn eɠɛ saa ɠa loo. \q \v 38 Kɛɛʋɛ eɠɛ zalai é ɠulazu ná-pugi zu. \q Ta-yooi ɠɛa ga teʋebai, \q ti-zili nuiti ta-woɠa zɔkpɔi, ta ná-ziiɠaawana wolai maaʋele ma. \c 26 \s Zelemi maalua vai ga ti paa \p \v 1 Zuda masagi Yeɠoyakime, Zoziase ná-doun zunui ná-masadai lɔɔzei ziɛgi zu, Ɠɔoɠɔ GALAGI ɓɔɛni Zelemi ʋɔ, é ɠɛ ma: \v 2 «Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠaa: ‹Li, è lo Ɠɔoɠɔ GALAGI zei ʋɛlɛi ma ɠoizuʋɛ, è ɓɔɛ naati kpein pɔ, niiti ti ʋaazu GALA fali vai ma, ti zeɠe Zuda laa wolaiti su. Ti pɛ bo ti ma, nii gè è levezu ga è bo ti ma, mina woo ɠila kpalaa zɛ ʋoluzu. \v 3 Tanisu ta woilo, ti ɠale ma, ti zeɠe ti-ziɛ ʋele ɲɔiti polu ti ɠilagilagi. Wɔin ɠɛa mà ga gè ti maanɔɠɔ, tɔɔzei faa ɲɔi ʋa ti kɛɛzu, kɛlɛ ni ta woilona, nà naa yɛ ná. \v 4 Ɗa ɠɛ ti ma deɠɛmu: Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠaa: Ni wo la woiloni gòo ma, wo ʋa ziɛ ga tɔ gooi gè feeni wo ya, \v 5 ni wo la woiloni nà-botiɠɛ nuiti, GALA goo wo nuiti goo ma, gè ti leʋesu wo ma ɠɔ, tama wo la woiloni ma, \v 6 naazu nà GALA sei ʋɛlɛi nii zo eɠɛʋelei gè Silo ada ɲadegai zoni da, nà Zeluzalɛme ɠɛ zii ɠiligiti pɛ bɛ eteai zu ga poogi ti ɗa bo, ta ɠɛna foovooi loa.› » \s Zelemi ɠɛɛ vai faaɓaagi laawu \p \v 7 Zalaɠa ɠula nuiti ta GALA goo wo nuiti, ta niiti pɛ ti ɠɛni ná, ti Zelemi wooi mɛnini, é ɗa niima wooiti bo Ɠɔoɠɔ GALAGI zei ʋɛlɛi ma ɠoizuʋɛ. \v 8 Siɛgi zu Zelemi ɓeni da feya ga naa pɛ bo, nii Ɠɔoɠɔ GALAGI boni ma ga é bo nuɓusɛiti pɛ ma, zalaɠa ɠula nuiti ta GALA goo wo nuiti ta nuɓusɛiti pɛ, ti soni, ti ɗa ɠɛ ma: «È maanɛɛʋɛ è za!» \v 9 Ɗa zoosu ɠale GALA goo wosu Ɠɔoɠɔ GALAGI laaseigi zu, è ɗa ɠɛ ma: «GALA sei ʋɛlɛi nii ɠa wolozu, eɠɛʋelei Silo gelei ɠɛni la, ta taai nii ɠa wolozu, nu la mɔ ɠɛa ná?» \p Naazu nii kpein é ɠɛni GALA sei ʋɛlɛi ma ɠoizuʋɛ, naati ti ɠaalɛɛni ba Zelemi laalɔɠɔma. \v 10 Siɛgi zu Zuda ɠundiɠiiti ti naa mɛnini da, nii é ɠɛni ɠɛɛzu, ti ɠulani masa pɛlɛi wu, ti li Ɠɔoɠɔ GALAGI zei ʋɛlɛi ma ɠoizuʋɛ. Ti zeini Ɠɔoɠɔ GALAGI zei ʋɛlɛi laaʋɛ, nii daa ga: «Ma niinɛi». \v 11 Naazu zalaɠa ɠula nuiti ta GALA goo wo nuiti ti ɠɛni ti ma ta bɛbɛi: «Saai zoloogɛ zunui tɛi ma! Mazɔlɔɔ kpɔɛʋɛ Zeluzalɛme laalɔɠɔma, wa ɓɔɠɔi wo goomɛnigɛ ga wo-woiyeɠeiti.» \p \v 12 Zelemi ɠɛni kundiɠiiti ma ta bɛbɛi: «Ɠɔoɠɔ GALAGI ɠa é tèʋegai ga gè naa wo, nii é ʋaazu ɠɛɛzu ga GALA sei ʋɛlɛi tɛi, ta taai tɛi, ti pɛ ka wo ti mɛnigai. \v 13 Niizu, à wo-ziɛ ʋeleiti maavalibo, wo ziɛ é zoloo faa ʋagɔi ma, wo woilo naa ma, nii Ɠɔoɠɔ GALAGI wa-ƓALAGI bosu. Naazu é la maanɔɠɔi leʋega wo ma, nii é boni. \v 14 Nɔ̀un tetegi, nà wa-zobogi wu, wa naa ɠɛ ga ze, nii pagai ta sɔlegai wo ɠaazu. \v 15 Kɛlɛ kɛni wo ɠɛ suɠwɛɛ ga wa pàana, ma ɠasɔi ɠa la wo unma, wa-o, taai tɛi-yo, nii é ga sɔbalala nui ʋaa vai, mazɔlɔɔ gaamai zu, Ɠɔoɠɔ GALAGI ɠa é tèʋegai wo ma, ga gè niima vaiti pɛ bo wo ma.» \p \v 16 Naazu kundiɠiiti ta bɛbɛi ti ɠɛni zalaɠa ɠula nuiti ta GALA goo wo nuiti ma: «Zunui tɛi maa la nɛɛni é ʋa za, mazɔlɔɔ Ɠɔoɠɔ GALAGI ada-ƓALAGI laaseigi zu ɠa kpɔɛai na ade ʋɔ.» \v 17 Zou ɠɛwolai tanigaani ti wuzeɠeni, ti ɓɔɛ bɛbɛi ʋɔ gaalɛɛni ba, ti ɠɛ ma: \v 18 «Zuda masagi Ezekiase ná-siɛgi zu, Molesɛte nui Misé ɠɛni GALA gooi wosu, é nii woni Zuda nuɓusɛiti pɛ ma ga: ‹Ɠɔoɠɔ GALAGI, Fai-Pɛ-Maliɠii wooi ɠaa: \q Siyɔn ɠa woli, eɠɛ kpalagi, \q Zeluzalɛme ɠa ɠolo, é ɠɛ ga kɔtu ziɠigi, \q dɔɓɔi ɠa GALA pɛlɛi ma ɠizei maaɓɔle.›\f + \fr 26:18 \fr*\ft Wɛlɛ ʋɛ: \+xt Mis 3:12\+xt*.\ft*\f* \m \v 19 Zuda masagi Ezekiase ta Zuda nuiti pɛ ti GALA goo wo nui Misé ʋaani nɛi ɓaa? Ti la ɠɛni luani Ɠɔoɠɔ GALAGI ʋa ɓaa? Ti wooɠulani ma, tama Ɠɔoɠɔ GALAGI zeɠeni devei ʋolu, é boni ga é ʋa ga maanɔɠɔi ti ʋɔ. Adea ma, da zunui nii ʋaana, da ɲamaba vaa ma ɠasɔ la ɓɔɠɔ unma!» \s Yeɠoyakime GALA goo wo nui Uli ʋaa vai \p \v 20 Naama ziɛgi zu, GALA goo wo nui taɠili ge ɠɛni ɓɔɛzu Ɠɔoɠɔ GALAGI laaseigi zu. Daa ɠɛni ga Uli, Semaya ná-doun zunui. É ɠɛni ga Kiliyate-Yeyalime nu. É ɠɛni kɛɛzu ga Zelemi ɠɛʋele, é ɗa GALA gooi wo Zeluzalɛme taai laalɔɠɔma, ta Zuda yooi. \v 21 Masagi Yeɠoyakime ta ná-kɔɔɠuluɓaiti, ta ná-kundiɠiiti ti naama wooiti mɛnini nii Uli boni. Naazu masagi ɠɛni pɔ é paa. Kɛlɛ Uli loai ma ga naa, é luani, é ʋela, é li Ezipete yooi zu. \v 22 Masagi Yeɠoyakime Akaɓɔɔl ná-doun zunui Ɛlɛnatan leʋeni Ezipete yooi zu, ta zunui tanigaani. \v 23 Ti Uli ɠulani Ezipete yooi ʋa, ti ʋaa la masagi Yeɠoyakime ʋɔ. Naa ma ge Uli ʋaa ga boɠa zɔkpɔi, é ma ʋoomai ʋili ya kiti ɠabayeɠei zu. \p \v 24 Kɛlɛ Zelemi makɛga ɠɛni de, Safan ná-doun zunui Ayikame ʋɛ, é la ɠɛni kɛɛni é ʋa fe nuɓusɛiti zea, ti ʋa paa. \c 27 \s Zelemi unbawului laa vai ɠɔma \p \v 1 Zoziase ná-doun zunui Sedesiyase\f + \fr 27:1 \fr*\fq Sedesiyase\fq*\ft : Eɓulu woo zɛʋɛ wɔlɔmai zu, naa ɠa ga: \ft*\fqa Yeɠoyakime\fqa*.\f* ɠɛai ma feya ga Zuda masagi, Zelemi niima leveiti sɔlɔɔni Ɠɔoɠɔ GALAGI ya: \v 2 «Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠaa mà: ‹Galuiti kpɛtɛ, ta unbawuluiti, è ti ʋu ɠɔma. \v 3 È ti leʋe Edɔme masagi ma, ta Moaɓe masagi, ta Amɔn nuiti ta-masagi, ta Tiil masagi, ta Sidɔn masagi, ti ve keelaiti zea, ti ʋaani Zuda masagi Sedesiyase ʋɔ bɛ. \v 4 Vali ti ma, ti bo ta-ɠundiɠiiti ma ga: Ɠɔoɠɔ GALAGI, Fai-Pɛ-Maliɠii, Izilayɛle ná-GALAGI wooi ɠaa: Wɛlɛ nii ɠa wa bo wa-ɠundiɠiiti ma: \v 5 Nà ɠa gè geeɠɔlɔgi ta zooi ɓɛtɛni, ta nuɓusɛiti ta suaiti ti eteai zu, ga nà-zobo golai ta nà-fɔnifaamai. Zɔi a nɛɛ bɛ̀, naa ɠa nà eteai ve zea. \v 6 Ɠani nɔ, gè niima yooiti pɛ dɔa Ɓaɓilɔne masagi Neɓukadenɛzaal yeezu, nà-botiɠɛ nui ʋe. Gè dɔɓɔ zuaiti ɓalaa fea bɛ, ti maavai ɠɛ. \v 7 Ziiti kpein ta botii ɠɛ bɛ, ta kɛ tɔun bɛ, ti kɛ ná-doun zunui ʋɛ, ta ná-dounloin ʋɛ, eyɛsu naama ziɛgi zeeli, voloi ná-zooi ɓɔɠɔi maanɛai la ga é ɠolo zii tanigaa ʋɛ ta-zobogi wɔɔlɔai gola, ta masagiti ti wola wɔɔlɔai. \p \v 8 « ‹Ni zii ta ɓaa masadai ta a ɠɛna ná, é la kɛɛni é ʋa ɠolo Ɓaɓilɔne masagi Neɓukadenɛzaal ʋɛ, ni ti la kɛɛni ti ʋa lɔ ná-unbawului wu, nà wuzeɠe ti laalɔɠɔma ga kɔɔi, ta pului, ta ɗɔfɔ zeeɓɛi, eyɛsu gè ti-ma zuwu ɠaaleʋe ga ma Ɓaɓilɔne masagi Neɓukadenɛzaal yeei,› » Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠana. \v 9 « ‹Wɔun wa, à mina woilo GALA goo wo nuiti goo ma, ta ungaiziɛ nuiti, ta se goo ʋoluwo nuiti, ta adɔɓɛɛ nuiti, ta zoɠoiti, tɛiti ti ɠɛɛzu ma: Wo la lɔa Ɓaɓilɔne masagi yeezu. \v 10 Kɛlɛ nii ti bosu wo ma kɛɛ yeeluɠɔ, zɛɛi ʋe. Ni wa woilona ti-woo ma, ta liizu ga woye, wo maaɠooza wa-yooi ʋa, nà wo ɓɛɛna, wo undaa ɠa ʋili. \v 11 Tama, zii é ɠɔgi lɔɔzu Ɓaɓilɔne masagi ná-unbawului wu, é botii ɠɛ bɛ, nà dooɠo fe naa ʋɛ ná-zooi ɠa, ga é tii ɠɛ ga, ta é zei ná,› » Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠana. \p \v 12 Zenɔ ɠana gè ɓɔɛni la Zuda masagi Sedesiyase ʋɔ kpein, gè ɠɛ ma: «Ɗa-o, ɗa-nuɓusɛiti-yo, à va bu wo unbawului zeɠe nii Ɓaɓilɔne masagi daazu wo unma, à ɠolo bɛ ta ná-nuɓusɛiti, naazu wo-yɛnvui ɠa yɛ wo ya. \v 13 Leeni vaa zu ɗa-o, ɗa-nuɓusɛiti-yo, kɛni wa za ga kɔɔi, ɓaa pului, ɓaa ɗɔfɔ zeeɓɛi? Tama naa ɠa a zeeli naama yooi ma, nii a ɠɛlɛna ga é la ɠoloa Ɓaɓilɔne masagi ʋɛ, eɠɛʋelei Ɠɔoɠɔ GALAGI boni la. \v 14 À mina woilo GALA goo wo nuiti goo ma, ti ɠɛɛzu wo ma: ‹Wo la botii ɠɛa Ɓaɓilɔne masagi ʋɛ.› Mazɔlɔɔ nii ti bosu wo ma ga ʋelela ʋele vai, zɛɛi ʋe. \v 15 ‹Gè la ti leʋeni,› Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠana. ‹Ta kɛɛzu eɠɛ ta dàawoo wosu, kɛlɛ zɛɛi ɠa ti bosu. Ni wa woilona ti-woo ma, nà wo ɓɛɛzu ʋɛ, wo undaaʋili, wa-o, GALA goo wo nuiti-yo.› » \p \v 16 Gè ɓɔɛni zalaɠa ɠula nuiti pɔ, ta nuɓusɛiti, gè ɠɛ ma: «Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠaa: ‹À mina woilo GALA goo wo nuiti ma, ti ʋelela ʋele vai wosu ga: GALA sei ʋɛlɛi wu zɔɔlaiti ta ʋaazu ɠani nɔ, ti zeɠe Ɓaɓilɔne. Mazɔlɔɔ ʋelela ʋele vai naa ti bosu, zɛɛi ʋe. \v 17 À mina woilo ti-wooi ma, à botii ɠɛ Ɓaɓilɔne masagi ʋɛ, wo-yɛnvui ɠa yɛ wo ya. Leeni vaa zu kɛni taa wolai nii ɠoloɠolo? \p \v 18 « ‹Ni ta ga GALA goo wo nu ɠitea, ta ni Ɠɔoɠɔ GALAGI laawooi ɠa ti ya, ti Ɠɔoɠɔ GALAGI, Fai-Pɛ-Maliɠii maanɛɛnɛ ga sɔɔlai niiti ti Ɠɔoɠɔ GALAGI zei ʋɛlɛi wu, ta niiti ti Zuda masagi ná-pɛlɛi wu, ta niiti ti Zeluzalɛme, naati ti mina li Ɓaɓilɔne. \v 19 Mazɔlɔɔ Ɠɔoɠɔ GALAGI, Fai-Pɛ-Maliɠii wooi ɠaa, é ʋilɛ kpɛdɛgiti faa ʋa, ta ziɛ liɠi wolai ʋa, é ga kɔlu ɓɔigi, ta ma ɠɔɠɔiti, ta sɔɔlai zɔiti pɛ ti yɛgai dɛ Zeluzalɛme, \v 20 Ɓaɓilɔne masagi Neɓukadenɛzaal la ɠɛni ti zeɠeni Zeluzalɛme, é ʋa li ga tiye Ɓaɓilɔne, siɛgi zu é liini la ga Zuda masagi Yekonia, Yeɠoyakime ná-doun zunui, ta seizumaanɛgiti ti ɠɛni Zeluzalɛme ta Zuda: \v 21 Ɠɔoɠɔ GALAGI, Fai-Pɛ-Maliɠii, Izilayɛle ná-GALAGI wooi ɠaa, é ʋilɛ sɔɔlaiti faa ʋa, zɔiti ti yɛgai Ɠɔoɠɔ GALAGI zei ʋɛlɛi wu, ta Zuda masagi ná-pɛlɛi wu, ta Zeluzalɛme: \v 22 Ti pɛ ta liizu Ɓaɓilɔne, ta yɛ ná eyɛsu gè ɓaa ti maazu,› » Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠana. « ‹Nà ti zeɠe ná, gè ʋa ga tiye ʋolu niima adaʋɛ tɛi.› » \c 28 \s Zelemini ta Ɠanania \p \v 1 Naama ɠona gilagi nɔ, Zuda masagi Sedesiyase ná-masadai lɔɔzeigi, konagi naanisiɛi ma alu dɔɔlugɔi, Azuul ná-doun zunui Ɠanania, GALA goo wo nui, é ga Gaɓaɠɔn nui, naa ɠɛni mà, Ɠɔoɠɔ GALAGI zei ʋɛlɛi ma ɠoizuʋɛ, zalaɠa ɠula nuiti ta nuɓusɛiti kpein gaazu: \v 2 «Ɠɔoɠɔ GALAGI, Fai-Pɛ-Maliɠii, Izilayɛle ná-GALAGI wooi ɠaa: ‹Sei undai Ɓaɓilɔne masagi bogai eɠɛ unbawului, gè suɓezeɠelega! \v 3 Tɔɔzei, é yɛga ga kona felegɔ, gè ʋa ʋolu ga Ɠɔoɠɔ GALAGI zei ʋɛlɛi wu zɔɔlaiti pɛ ʋɛ, niiti Ɓaɓilɔne masagi Neɓukadenɛzaal liini ga tiye Ɓaɓilɔne. \v 4 Nà ʋaazu ʋolu ga Zuda masagi Yekonia, Yeɠoyakime ná-doun zunui, é ɓɔ Zuda nuiti pɛ ba, ti liini ga tiye Ɓaɓilɔne,› Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠana. ‹Ungo, sei undai Ɓaɓilɔne masagi bogai eɠɛ unbawului, nà naa zuɓezeɠelesu.› » \p \v 5 GALA goo wo nui Zelemi GALA goo wo nui Ɠanania wooɠaaʋoteni, zalaɠa ɠula nuiti gaazu, ta nuɓusɛiti pɛ gaazu ti ɠɛni Ɠɔoɠɔ GALAGI zei ʋɛlɛi ma ɠoizuʋɛ: \v 6 «É ɠɛ yenaa kae! Ɠɔoɠɔ GALAGI kɛ yenaa, ʋelela ʋele vai è bogai é ʋilɛ su, é ʋa ʋolu ga Ɠɔoɠɔ GALAGI zei ʋɛlɛi wu zɔɔlaiti ti zeɠe Ɓaɓilɔne, ta duɔiti kpein! \v 7 Kɛlɛ tama, à woilo ga pagɔ naa ma, nii gè bosu wo ma, é loo è woizu, é loo nuɓusɛiti goizu. \v 8 Kaite GALA goo wo nua ti ʋaani, ɗɔun è luɠɔ, nà ɓalaa tùɠɔ. GALA goo wo nui naati, ti ta-ɠeela wooi woni zou wolaiti ma, ta masada wolaiti, bɔɔlɔzu ɠɛni ga kɔɔ vai, ta maanɔɠɔ vai, ta ɗɔfɔ zeeɓɛ vai. \v 9 Kɛlɛ ni GALA goo wo nui ta a undaanɛ vaa wona, nu ɠa kwɛɛ ɠale ga GALA goo wo nui naa, gaamazu Ɠɔoɠɔ GALAGI ɠa é teʋeni? Koo! Nu ɠa kwɛɛ siɛgi zu nii é bosu, naa laazeelizu la, é ʋilɛ su.» \p \v 10 Naazu ɠa GALA goo wo nui Ɠanania unbawului ɠulani la GALA goo wo nui Zelemi ɠɔ bu, é suɠaleɠale. \v 11 Naa ʋolu, niiti kpein ti ɠɛni ná, Ɠanania ɠɛ naati ma: «Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠaa: ‹Aisa kona felegɔ, tanɔpɛ ge la laa ma, kɛʋele nɔ nii zuɠaleɠaleai la, zenɔ ɠana nà Ɓaɓilɔne masagi Neɓukadenɛzaal ná-unbawului zuɠaleɠale la, gè kula ziiti pɛ kɔba.› » GALA goo wo nui Zelemi zeɠeni ná, é li. \p \v 12 GALA goo wo nui Ɠanania ɓegai ma ga unbawului zuɠaleɠale, nii é ɠɛni GALA goo wo nui Zelemi ɠɔba, Ɠɔoɠɔ GALAGI ɓɔɛni Zelemi ʋɔ, é ɠɛ ma: \v 13 «Li, ɗa ɠɛ Ɠanania ma: ‹Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠaa: Tɔɔzei è gulu unbawului zuɠaleɠalea, ɗa ti maavalibo ga kɔlu unbawului. \v 14 Mazɔlɔɔ Ɠɔoɠɔ GALAGI, Fai-Pɛ-Maliɠii, Izilayɛle ná-GALAGI wooi ɠaa: Gè kɔlu unbawului lɔa ziiti pɛ kɔba ga maaɓaai ga ti ɠolo Ɓaɓilɔne masagi Neɓukadenɛzaal ʋɛ. Ungo, ti pɛ ta ɠolo bɛ, anɛɛ dɔɓɔ zuaiti, gè naati dɔa zeezu, ti ɠolo bɛ.› » \p \v 15 GALA goo wo nui Zelemi ɠɛni GALA goo wo nui Ɠanania ma: «Woilo ga pagɔ, Ɠanania, Ɠɔoɠɔ GALAGI la è leʋeni, è niima nuɓusɛiti dia zɛɛi zo fai ma, ti la da. \v 16 Naa ɠa é ba, Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠaa: ‹Nà ʋaazu è-ɓusɛi ɠulazu eteai zu. Aisa ɲɔmɔ ɠonagi ʋa ɓe, ɗa zaazu, mazɔlɔɔ è lɔa nuɓusɛiti unsu, ti wuzeɠe Ɠɔoɠɔ GALAGI laalɔɠɔma.› » \p \v 17 GALA goo wo nui Ɠanania zaani ti, ma ɠonagi tɔna ma alu dɔfelasiɛi ma. \c 29 \s Zelemi sɛʋɛi leʋe fai duɔiti ma \p \v 1 GALA goo wo nui Zelemi yɛni Zeluzalɛme, é sɛʋɛi leʋe kɛwolaiti ma, ta zalaɠa ɠula nuiti, ta GALA goo wo nuiti, ta nuɓusɛiti pɛ ma, niiti Neɓukadenɛzaal ti zeɠeni Zeluzalɛme, é li ga tiye Ɓaɓilɔne. \v 2 Sɛʋɛi liini, masagi Yekoniani seɠea ʋoluma Zeluzalɛme, ta masa mama wolai, ta ná-botiɠɛ nu wolaiti, naa ʋɛɛ Zuda ɠundiɠiiti ba, ta Zeluzalɛme geleiti, ta ɲɛɛliɠi nuiti, naa ʋɛɛ ɠain bo nuiti ba. \v 3 É feeni Safan ná-doun zunui Eleyasa ya, ta Yilikiya ná-doun zunui Gemalia, tɔɔzei Zuda masagi Sedesiyase ti leʋeni Ɓaɓilɔne masagi Neɓukadenɛzaal ma. Ʋele ɠa é zɛʋɛni la: \p \v 4 «Ɠɔoɠɔ GALAGI, Fai-Pɛ-Maliɠii, Izilayɛle ná-GALAGI wooi ɠaa, é wosu duɔiti pɛ ma, gè ti zeɠeai Zeluzalɛme, gè li ga tiye Ɓaɓilɔne: \v 5 ‹À pɛlɛiti to, wo lɛ ti wu, wo kpeleiti da, wo ma waaiti mi. \v 6 À vului ɠɛ, wo doun zunuiti ta doun anzanuiti sɔlɔɔ, à wo-loun zunuiti ta wo-loun anzanuiti sei pɛlɛla, ti dointi sɔlɔɔ. Wo mɔin ná ɠana, wo maa mina lɔi pa. \v 7 À taai naa ná-undaanɛɛi ɠaiziɛ, ʋɛ Ɠɔoɠɔ GALAGI liai ga woye ná, wo maanɛɛnɛi wo bɛ, mazɔlɔɔ a ɠɛna lia luɠɔma, wa ɓalaa wa li luɠɔma.› \p \v 8 «Mazɔlɔɔ Ɠɔoɠɔ GALAGI, Fai-Pɛ-Maliɠii, Izilayɛle ná-GALAGI wooi ɠaa: ‹À mina va bu GALA goo wo nua ti ʋa wo yaava, niiti ti zeini wo zaama, ɓaa nui niiti ti ʋelela ʋele vaiti bosu. À mina woilo naati goo ma niiti ti wa-zegiti poluwosu wo ma. \v 9 Mazɔlɔɔ ta kɛɛzu eɠɛ ta ɠɛ dàawoo laazeelizu wo ma, gaama la naa zu, gè la ti leʋeni ɲɛgɛlɛin,› Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠana. \p \v 10 «Kɛlɛ Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠaa: ‹Ɓaɓilɔne ná-kona ʋuulɔfelaiti (70) ta ɓena nɔ feya, nà wo maalobo niina, goo ʋagɔiti gè ti woga wo letema, gè naati daazeeli, gè wo ɠaaɠale ma niima adaʋɛ tɛi. \v 11 Nɔ̀un gè kwɛni faazeikpasui nii gè kɛai wo ma vaa ma,› Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠana. ‹Dituɠɔma zeikpasui ʋe, é la ga maanɔɠɔ vaa. Nà wo-luɠɔ ɓɛtɛzu, daavegai ga kitogi. \v 12 Názu wa ʋa, wo wooɠula mà, wo wa-maanɛɛnɛ wooiti daazeeli mà, ta nà wo wooɠaaʋote. \v 13 Wa gàiziɛ, tama wa kà, mazɔlɔɔ wa gàiziɛ ga yii pɛ. \v 14 Nà ɓɔɠɔ yɛ ná, wo kà,› Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠana. ‹Nà ʋa ʋolu ga wa-luɔiti. Nà wo ɠaalɛ ba, wo ɠula zooiti pɛ su, ta adaʋɛti pɛ gè wo ɓɛɛni, wo li náti,› Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠana. ‹Nà ʋa ga woye ʋolu adaʋɛ tɛi, ʋɛ gè wo zeɠeni ná.› \p \v 15 «Anɛɛ naa ʋe, wa ɠɛɛzu ma: ‹Ɠɔoɠɔ GALAGI GALA goo wo nuiti feeni gi ya Ɓaɓilɔne.› \p \v 16 «Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠaa masagi ma, é zeini Davide ná-masa kpɔkpɔgi ɠa, ta nuɓusɛiti pɛ ti vulua Zeluzalɛme taai tɛi su, wo-ɠɛɛleaiti ti la yɛni wo ʋa, wo ʋa li duɔlai zu: \v 17 ‹Ɠɔoɠɔ GALAGI, Fai-Pɛ-Maliɠii wooi ɠaa: Wɛlɛ, nà kɔɔi leʋesu ti laalɔɠɔma, ta pului, ta ɗɔfɔ zeeɓɛi, nà ti ɠɛ ga kooleɠoole gwaa luulai ɠɛʋele, ɲɔuɗai gola, é la zooga é ʋa mi. \v 18 Nà ʋilɛ ti ʋolu ga kɔɔi, ta pului, ta ɗɔfɔ zeeɓɛi, gè ti ɠɛ ga anii eteai pɛ ga lua ba, ti ɠɛ ga foovoo anii, ta laavɔ anii, ti ɗa ɲɛɛɠula ti zu, ti ɓaaɠula ti ma ziiti pɛ saama, ʋɛ gè ti ɓɛɛzu, ti li ná. \v 19 Tɔɔzei ti la woiloni gòoi ma,› Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠana, ‹siɛgi zu gè nà-botiɠɛ nuiti teʋeni la ti ma, GALA goo wo nuiti, gè la ɓɔlɔni ga ti leʋe fai. Ɓa-o! Kɛlɛ wo la ɠɛni woiloni ti-woo ma,› Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠana. \p \v 20 « ‹Kɛlɛ wo pɛ, à woilo Ɠɔoɠɔ GALAGI laawooi ma, wɔiti wo zogai, gè wo zeɠe Zeluzalɛme, gè li ga woye Ɓaɓilɔne! \p \v 21 « ‹Ɠɔoɠɔ GALAGI, Fai-Pɛ-Maliɠii, Izilayɛle ná-GALAGI wooi ɠaa, é ʋilɛ Akaɓe ʋa, Kolaya ná-doun zunui, ta Sedesiyase, Maaseya ná-doun zunui, ti zɛɛ ʋelela ʋele vaiti bosu dàaseigi zu: Wɛlɛ, nà ti lɔɔzu Ɓaɓilɔne masagi Neɓukadenɛzaal yeezu, toɠa ti ma vaa ɠaaɓela wo pɛ wo ɠaazu. \v 22 Zuda nuiti kpein ti liai ga tiye Ɓaɓilɔne yooi zu, eyɛsu pɛ, ta ɠɛ zunu felegɔi niiti daaseigi wosu ta ɠɛna foovooi loa, ti ɗa ɠɛ ma: Ɠɔoɠɔ GALAGI è zo ga Sedesiyase ta Akaɓe ɠɛʋele, niiti Ɓaɓilɔne masagi ti ɠeeni abui ɠa! \v 23 Naa ɠa ɠɛ ga tiye mazɔlɔɔ ti tɔɠɔ ɠoloɠolo faa ɠɛɛʋɛ Izilayɛle yooi zu, ti ɓɔɠɔ lɔ wɛɛnziɛgi zu ta ti-zeiɲɔɠɔiti ti-anzaiti, ti ɗa zɛɛi wo dàaseigi zu, tama gè la ma leve veeni ti ya. Gè suɠwɛɛ, nà ga ma zeele,› Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠana.» \s Semaya ná-sɛʋɛi \p \v 24 «Ɗa ɠɛ Neyelame nui Semaya ma: \v 25 ‹Ɠɔoɠɔ GALAGI, Fai-Pɛ-Maliɠii, Izilayɛle ná-GALAGI wooi ɠaa: È sɛʋɛi leʋega ɗa ɓɔɠɔi è-laaseigi zu Zeluzalɛme nuɓusɛiti pɛ ma, ta zalaɠa ɠula nui Maaseya ná-doun zunu Sofoni ma, ta zalaɠa ɠula nuiti pɛ ma, sɛʋɛai ɠani: \v 26 Tɔɔzei Ɠɔoɠɔ GALAGI è zeiʋɛ ga zalaɠa ɠula nui, zalaɠa ɠula nui Yeɠoyada ʋotogi zu, è maanɛɛʋɛ ga è wɛlɛ Ɠɔoɠɔ GALAGI zei ʋɛlɛi wu nuiti kpein ma, ti ɠakagɛ, ta ti ɠɛ ta ga GALA goo wo nu, è yɔlɔɠɔi ʋu ti ʋa, ta kɔlui. \v 27 Leeni vaa zu è la wuzeɠeni Anatɔte nui Zelemi laalɔɠɔma, é ɓɔɠɔ ɠɛɛzu ga GALA goo wo nu wo zaama? \v 28 É sɛʋɛ leʋega gi ma vɔlɔ ʋɛ Ɓaɓilɔne. Naama zɛʋɛi zu wooi ɠaa: Wa dɛ lɛbisu miná duɔlai zu. Naa ɠa é ba, à pɛlɛa lo, wo ɗa ɲi ti wu. À kpelea leʋe, wo ɗa ti-ʋaalɔnɔgiti mi.› » \p \v 29 Kɛlɛ zalaɠa ɠula nui Sofoni naama zɛʋɛi ɠalani GALA goo wo nui Zelemi ɠaazu. \v 30 Ɠɔoɠɔ GALAGI zɛba é ɓɔɛ Zelemi ʋɔ, é ɠɛ ma: \v 31 «Keela wooi nii leʋe naati pɛ ma ti duɔlai zu: ‹Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠaa é ʋilɛ Neyelame nui Semaya ʋa: É GALA gooi wogɛ wo ma dàaseigi zu, kɛlɛ nà lɛi gè ʋa teʋe, é kɛa wo laa zɛɛ ɓɔɛiti da. \v 32 Naa ma ka é ba, Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠaa: Nà wuzeɠezu Semaya ta mavofodaiti pɛ daalɔɠɔma, mavofodai ɠila kpalaa ge la ɠaazulaa undaanɛɛi naa ma, nii gè ʋaazu kɛɛzu nà-nuɓusɛiti bɛ. Mazɔlɔɔ é nà-nuɓusɛiti diiʋɛ kpakagi ma dàalɔɠɔma, Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠana.› » \c 30 \s Izilayɛle nuɓusɛiti galema vai ʋolu \p \v 1 Wɛlɛ keela wooi ʋa Zelemi sɔlɔɔni Ɠɔoɠɔ GALAGI ya: \v 2 «Ɠɔoɠɔ GALAGI, Izilayɛle ná-GALAGI wooi ɠaa: ‹Wooiti kpein gè ti woni è ma, ti zɛʋɛ sɛʋɛi ta zu. \v 3 Wɛlɛ, naama yee ɠa ʋaazu, voloi gè ʋaazu la ga nà-nuɓusɛiti, Izilayɛle ta Zuda, ti ga duɔiti,› Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠana. ‹Nà ʋaazu ʋolu ga tiye zooi naa zu, nii gè feeni ti-mɛmɛwolani zea, ta sɔlɔɔ ga tɔnɔ.› » Ɠɔoɠɔ GALAGI ɠa é boga. \p \v 4 Wɛlɛ wooiti ba, Ɠɔoɠɔ GALAGI puuni Zelemi la, Izilayɛle ná-faa zu ta Zuda ɓalaagi: \q \v 5 «Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠaa: \q ‹Gá zɔngɔ maalua ɓee wooi mɛnisu, \q maalua vaa ʋe, ziilɛi faa laade. \q \v 6 À gaazaɠa bo, wo wɛlɛ, \q ni zunu doun zɔlɔɔga! \q Leeni vaa zu deɠɛmu, gè zunuiti pɛ kaazu, \q ti zaamaʋɛti sogai ga yeeiti, \q eɠɛ doun ɠoozuwana a ɠɛ anzanu ʋa, \q ti pɛ ti ɠaazumaaloɠaai? \q \v 7 Maanɔɠɔ ʋe! Mazɔlɔɔ foloi nii maayikiʋɛ! \q Taɠili ge la ɠulani ga nii! \q Kidaaʋili siɛgi ʋe seeliai Zakɔɓe mavofodaiti ma, \q kɛlɛ ta unmɔɔgi zɔlɔɔ, ti ɠula su. \p \v 8 « ‹Naama volo ná, nà unbawului ɠaleɠale nii é ti ɠɔba, gè ti ɠili ɠaluiti fie ti ʋa. Naazu ti la mɔ ɠɛa ga wɛɛn ná-duɔ eyɛsu ɠɔ,› » Ɠɔoɠɔ GALAGI, Fai-Pɛ-Maliɠii wooi ɠana. \v 9 « ‹Kɛlɛ ta botii ɠɛ bɛ̀, nà, Ɠɔoɠɔ GALAGI, ta-ƓALAGI. Nà Davide zei ʋolu ga ta-masagi, ti botii ɠɛ bɛ. \q \v 10 Ɗɔun ɗa, nà-botiɠɛ nui Izilayɛle, \q deɠɛmu mina lua pɛ,› » \q Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠana, \q « ‹mina iɲɔteʋe, ɗɛi è ga Zakɔɓe mavofodai! \q Mazɔlɔɔ nà è unmɔɔsu, \q è maaɠooza ʋa poun zou ɠili su, \q è-mavofodai ɓalaa ɠa ɠula zooi naa zu, \q ʋɛ é ná duɔlai zu. \q Izilayɛle, ɗa ɠale ma ʋolu, ɗa zei dɔin, ziilɛigi zu, \q nu nɔpɛ ge la mɔ è maalua. \q \v 11 Mazɔlɔɔ nà è ʋa, gè è ɠizo,› » \q Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠana. \q « ‹Nà zii ɠiligiti pɛ ma zuwu ɠaaleʋezu \q niiti gè wo vazani ti zaama, \q kɛlɛ gè la è ma vaa ɠaaɓelaa. \q Kɛlɛ tɔun nà è loɠa, \q é zoloo naa ma, nii sɔlegai, \q gè la è yɛga ná eɠɛ sɔbalala nu.› » \b \q \v 12 «Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠaa: \q ‹Ɗa-maawanai zuwɔɔlɔʋɛ gola, \q ɗa-ʋalai la ɠɛdɛga. \q \v 13 Nu nɔpɛ ge la yiizoolɛzu ga ɗa-vaa. \q Pɔlɔma ta ɗa palaiti balo, \q kɛlɛ ɗɔun, sale la ná è ma vaa ma. \q \v 14 È-nɛɛɲɔɠɔiti pɛ ti yeema è ma, \q ta la mɔ yiizoolɛzu ga ɗa-vaa. \q Mazɔlɔɔ gè è loɠani eɠɛ nu a ɠɛ zili nu loɠazu, \q gè zeini è ɠa ga maaɠoloi, \q mazɔlɔɔ ɗa-vaaɠaazagi zuwɔɔlɔni, \q ɗa-ɠotoiti ti mɔin gola. \q \v 15 Leeni vaa zu è kpalagi wosu ga è maanɔɠɔ vai, \q palai é è ʋa é la ɠɛdɛsu? \q Ɗa-vaaɠaazagiti suwɔɔlɔ vai maaʋele ʋe, \q ta ɗa-ɠotoiti mɔin vai gola, \q naa ɠa é kɛa gè naa ɠɛ ga ɗe. \q \v 16 Naa ɠa é ba, niiti ti è ɠoloɠolosu, naati ta ɠoloɠolo, \q è maayoseɠe nuiti pɛ ta li duɔlai zu. \q Niiti ti è unmazu, ta naati unma, \q niiti ti loozu è ma, ta loo naati ma. \q \v 17 Mazɔlɔɔ nà ʋaazu ga ɗa-ɠɛdɛyai è ʋɔ, \q gè ɗa-ʋalaiti balo,› \q Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠana, \q ‹ɗɛi ti è lolisu ga: Kɛlɛba, Siyɔn nii nu la yiizoolɛzu la.› » \b \q \v 18 Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠaa: \q «Nà Zakɔɓe ná-nuiti seizuʋɛ ɓɛtɛzu ʋolu, \q ti-zeizuʋɛti pɛ maawɔin sòga. \q Taaiti pɛ ta lo ʋolu ʋɛti ti woloni ná, pɛlɛ ʋagɔiti ta lo ʋolu ti-losuʋɛti. \q \v 19 Mama guyei ɠa ɠɛ ti zaama, ta koozunɛ vaiti. \q Nà ti ɠaawɔɔlɔ, ta la ɠulaa ti-liegɔi ma. \q Nà ti wɔɔlɔ, ɓaa la mɔ ɠulaa ti ma pɛ. \q \v 20 Niiti ta ɠɛ ga Zakɔɓe mavofodaiti, \q ta ɠɛ eɠɛʋelei ti ɠɛni la mɔungi, \q ta-maaɓɔgi ɠa yɛ ɠɛʋele ma gàazu, é la ɲiikpiga, \q nà wuzeɠe ti wɔinzeɠe nuiti daalɔɠɔma. \q \v 21 Ti taɠila ka a ɠula ti zaama, é ɠɛ ga ta-ɠundiɠii. \q Ungo, ta-nui taɠila ka a lo ti luɠɔ. \q Nà va bu é maaɓuɠa bà, \q mazɔlɔɔ nu ɠili nɔpɛ ge la vaa bu \q é ʋa yee zeɠe yɛnvui maazu \q ga é ʋa maaɓuɠa bà, ni gè la tolini,» \q Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠana. \q \v 22 «Naazu wa ɠɛ ʋolu ga nà-nuɓusɛiti, \q ta nà ɠɛ ga wa-ƓALAGI.» \b \q \v 23 Wɛlɛ fiilɛ wolai ɠa wuzeɠezu, tokoleʋeai Ɠɔoɠɔ GALAGI ʋɛ, \q ná-ziiɠulagi lokoleʋe, é ɠɛ ga sabala golai, \q é ʋu naati unmaʋɛ, niiti ti faa ɲɔi ɠɛɛzu. \q \v 24 Ɠɔoɠɔ GALAGI ná-ziiɠaawanai la ɠalega ma pɛ, \q eyɛsu é naa ɠɛ, é daazeeli, \q nii kpein é deveai yiimaʋɛ. \q Foloi ta, wa naa ɠaaɠa. \c 31 \s Galema wolai \p \v 1 «Siɛgi zu naama yeeɠɛɠalai zeelizu la, nà ɠɛ ga GALAGI Izilayɛle wolodamaiti pɛ bɛ, tiya ma ti ɠɛ ga nà-nuɓusɛiti,» Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠana. \q \v 2 Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠaa: \q «Teʋebai zu, gè nà-nuɓɔɠɔlai lɛɛni ga naati, \q niiti ti ʋelani, ti ɠula boɠa zɔkpɔi ɠa. \q Izilayɛle ɠa zoo niina é ná-eteai ziɛ gaanɛ zu. \q \v 3 É ɠɛni ɠɛɛzu ma: \q ‹Kaite Ɠɔoɠɔ GALAGI ʋaani, é ɓɔɠɔ lɛ ga zè.› \q Gè ɠɛni ma nà ɓalaa: \q ‹Gè è nɛɛʋɛ ʋɛ kaite wɔlɔwɔlɔ, \q naa ɠa é ba, nà yɛsu ɠilizu è ʋa gola. \q \v 4 Nà è losu ʋolu, nɛ̀ɛbɛ nui Izilayɛle, \q naazu ɗa lo ʋolu. \q Ɗa dɛ ɗa ɗa-lamade pagɔiti seɠe ʋolu, \q è ɠɛ kua wo nuiti saama, ti ɠoozunɛai. \q \v 5 Ɗa leezɛn ɓeleiti da ʋolu ga niinɛ Samali ɠizeiti ma. \q Kpele leʋe nuiti ta ta-ɓeleiti ma lɔnɔgi zɔlɔɔ. \q \v 6 Mazɔlɔɔ naama voloi ɠa ʋaazu, \q voloi ada makɛ nuiti ta kpeei loo la Efelayime ɠize yooi zu ga: \q Ade li, de lɛ Siyɔn gizei ma, \q Ɠɔoɠɔ GALAGI ʋɔ bɛ, ada-ƓALAGI!› » \b \q \v 7 Mazɔlɔɔ Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠaa: \q «À wooɠula ga koozunɛɛi Izilayɛle ʋɛ, \q à ɠɔkɔ ga koozunɛɛi ziiti ti ma mɔungi ná-faa zu. \q Nuiti ti wa-maamusɛ wooi mɛni, wo ɗa ɠɛ ma: \q ‹Ɠɔoɠɔ GALAGI, ɗa-nuɓusɛiti kizo, \q Izilayɛle nui mɔtaiti ti vulua, ti ɠizo!› \q \v 8 Nà ʋaazu ga tiye, \q gè zeɠe ga tiye lɛkpɛmaʋɛ nu ɠɔʋɛzu ʋele yooi zu, \q gè ti ɠaalɛ ba, ti ɠula zooiti su ti maaɠoozaai. \q Nuiti ma zii pɛ ka é ti zaama, gaazuɠole nuiti, dɛkpu nuiti, \q anɛɛ anzanuiti kogi ti ma, ta niiti ti doin zɔlɔɔsu ga niina. \q Nà-nuɓusɛiti ta ɠale ma, ti ʋa ʋolu ga ti ɠaavɔniga wolai. \q \v 9 Ta ɠɛna ɠalega ma, ti ɗa ʋa, ta wɔlɔ, ti ɗa maanɛɛnɛi wo. \q Nà ʋa ʋolu ga tiye, \q gè lo ti luɠɔ, gè li ga tiye kɔtuɗɛiti pɔ bɛ, \q ga pelei gaa sɔli, ʋɛ ti la ɓunɛga ná. \q Mazɔlɔɔ nà ɠɛ ga Ɠɛɛɠɛi Izilayɛle ʋɛ, \q Efelayime ɠa ɠɛ ga dòun zunu mɔungi. \b \q \v 10 «Wɔi wo ga zii ɠiligiti, à woilo Ɠɔoɠɔ GALAGI laawooi ma, \q wo dɛɛ ga ziɛ zaama yooiti ta kpoloɗɛi laaʋɛ yooiti ti maaɠoozaai. \q À ɠɛ ti ma: ‹Ɠɔoɠɔ GALAGI é Izilayɛle vazasu adaʋɛti, \q toɠa ʋaazu, é ti ɠaalɛ ba, \q é ɠaaɓa ti ma, eɠɛʋelei baala makɛ nui a ɗa kɛ la.› \q \v 11 Mazɔlɔɔ Ɠɔoɠɔ GALAGI ɠa Izilayɛle nuiti unmɔɔ, \q é ti ɠula ti zili nui ya ná-zobogi wɔɔlɔai. \q \v 12 Tiya ɠana ti ʋaazu ʋolu, \q ti ɗa wooɠula ga koozunɛɛi Siyɔn ɠizei ma, \q ti-ɠaazuʋɛ ɠa volo naa kpein tuɠɔ \q ti ʋaazu sɔlɔɔsu Ɠɔoɠɔ GALAGI ya, \q ga moloi, ga dɔɔ niinɛi, ga gulɔ niinɛi, \q ta baalagiti, ta boliiti, ta nikɛiti. \q Ti-yɛnvui ɠa ɠɛ eɠɛ kpelei nii ziɛi ʋuuzu ma ga pagɔ, \q ziiɓɔlɔ la mɔ ɠɛa ti ma. \q \v 13 Naazu anzalopoiti ta kuai wo koozunɛɛi zu, \q zunu loungoiti ɓalaa ta kɛwola wɔlɔiti. \q Nà ta-ɠaazuɗɛʋui valibo ga koozunɛɛi, \q nà ʋɛɛ ti yii ɠa ti yiiɓɔlɔ vai zu, \q gè ti laave ga koozunɛɛi. \q \v 14 Nà zalaɠa ɠula nuiti koozunɛ ga sua wulɔiti. \q Nà-nuɓusɛiti ta daami wo, é kula ɠɛ \q ga naama ani ʋagɔiti niiti nà ti ve ti ʋɛ,» \q Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠana. \b \q \v 15 Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠaa: \q «Woo ɠa mɛnisu Lama, \q gɔlɔi ta gaazuɗɛʋui. \q Lasɛle ɠa ná-dointi saa wɔlɔi wosu. \q É la kɛɛzu gaa ʋa nɛɛnɛ ná-dointi faa zu, \q mazɔlɔɔ ti la mɔ ná.» \q \v 16 Kɛlɛ Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠaa: \q «Ɓɔɠɔ zo, è ɓe gɔlɔi ʋa, \q è-ɠaazuɗɛiti ti mina mɔ ʋu, \q mazɔlɔɔ nà ɗa-ɓɔlɔiti ma zalai veezu è ya,» \q Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠana. \q «È-lointi ta ʋaazu ʋolu, \q ti zeɠe ti zili nuiti ta-yooiti su. \q \v 17 Kito ka ná deɠɛmu è-mavofodaiti ta-vaa zu, \q è-lointi ta ɠalesu ma, ti ʋa ta-yooi zu ʋolu,» \q Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠana. \b \q \v 18 «Gè Efelayime nuiti goomɛnini ga pagɔ, \q ti ɗa kpalagi wo, ti ɗa ɠɛ ma: \q ‹È gi maaɠoloni, tama gi maaɠoloni, \q eɠɛ kololala nikɛ yiʋoi. \q Kɛlɛ gi ɠaaɠale ma è ʋɔ bɛ, gá ʋa è ʋɔ ʋolu. \q Mazɔlɔɔ ɗa ga Ɠɔoɠɔ GALAGI, gá-ƓALAGI. \q \v 19 Ungo, gi ɠɛa ʋoluaveni è ʋa, \q kɛlɛ niizu gi nimizaa ɓɔɠɔ ma. \q È gá-vaaɠaazagi lɛa ga giye, \q zɔngɔ zɛlɛga gi ʋa, \q gi unfega, ɓaaɠula gi ma \q tɔɔzei naa ʋa, nii gi kɛai gi ma nu niinɛ ziɛgi zu.› \q \v 20 Efelayime ɠa ga dòun zunui gola nɛai bɛ̀, \q zìima loin ʋe. \q Siɛnɔpɛ su gè ɠɛɛzu peelalazu la, \q nà ɗa nɔ ɠigaiziɛ su, \q tɔɔzei gaamazu togɛ zìi ʋa, maawɔin ɠa mà gola.» \q Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠana. \b \q \v 21 Kwɛpelema ɠɔtuiti to pelelaʋɛ, \q è kpaku ɠaazoɓagiti pilɛ. \q Ɠigaiziɛ pelei zu è ziaai la, pelei è ʋilɛgai polu. \q Ʋa ʋolu, nɛɛɲɔɠɔi Izilayɛle, \q ʋa ʋolu niima laa wolaiti su ti ga ɗɔnɔi. \q \v 22 Ɗa yɛsu ʋoluzu dɛ eyɛsu yeelɛ, \q aisa è ʋa yiimazeɠe, kololala anzalopoi? \q Mazɔlɔɔ Ɠɔoɠɔ GALAGI faa niinɛ ɠulaa eteai zu, \q anzanui ɠa é zunui ɠaiziɛzu niina! \s Taai lo fai ʋolu \p \v 23 Ɠɔoɠɔ GALAGI, Fai-Pɛ-Maliɠii, Izilayɛle ná-GALAGI wooi ɠaa: «Siɛgi zu gè zooi ná-faiti maavalibosu la, ta Zuda laa wolaiti, niima wooiti ta wo mɔnɔ: \q ‹Ɠɔoɠɔ GALAGI tuya loo è ʋɛ, \q Siyɔn gize ɲadegai ma, kizo fai zeizuʋɛ!› \p \v 24 «Naazu Zuda ʋa ɓalaɠaiti ta ma laa wolaiti su nuɓusɛiti pɛ ta zei ʋɔɔma zooi zu, naa ʋɛɛ tii ɠɛɛ nuiti ba ta niiti ti ziɛziɛsu ga ta-loganiiti. \v 25 Mazɔlɔɔ nà naati iɲɔdɔ, niiti ti ʋalaga zɛbɛi ma. Zɔiti ti vɔɔzu ɠae ma, nà naati maavaa ɠɛ anii kpein fe ti ya.» \p \v 26 Naa ʋolu gè wuunni, gè ɠaazulaalao. Nà-ɲiimɛnii ɠɛɛni bɛ̀ ga faa ʋagɔ. \p \v 27 «Foloi tanigaa ta ʋaazu, gè ʋa nuɓusɛiti ta suaiti faza Izilayɛle masadai zu ta Zuda masadai zu ná pɛ, eɠɛʋelei nu a ɗa ani zuwui vaza da kpalagi zu,» Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠana. \v 28 «Eyɛsu niizu, gè ɠɛa dɛ laalɛɛni ti wu, gè ɗa ti lɔɔɠula, gè ɗa ti loka, gè ɗa ti ɓezeɠele, gè ɗa ti ɠoloɠolo, gè ɗa faa ɲɔi ɠɛ ga tiye. Kɛlɛ é zo niizu ma niina, nà ɠaaʋotesu ti ma, gè ti zei ʋele ɓɛtɛ ʋolu, gè ti zapelɔ,» Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠana. \v 29 «Naama ziɛgi zu, nu nɔpɛ ge la mɔ niima vaalaalii woga ga: \q ‹Ɠɛɛɠɛiti ti dɔɔɓɔi gului ma waai ma ɓoei miini, \q kɛlɛ ti-lointi ɲiigaiti ka ti ɠaaɓodani.› \p \v 30 «Ɛsɛ ka za kpɔɠɔ ɠotoi ma vaa zu. Zɔi a dɔɔɓɔi gului ma waai ma ɓoei mi, naa ɠa ɲiigaiti gaa a ɓoda.» \s Minazeɠe niinɛi \p \v 31 «Wɛlɛ, naama voloiti ta ʋaazu, yeei gè ʋaazu minazeɠe niinɛi wosu da Izilayɛle nuɓusɛiti bɛ, ta Zuda nuɓusɛiti,» Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠana. \v 32 «É la ɠɛa eɠɛ minazeɠegi gè kɛɛni ti-mɛmɛwolani bɛ, voloi gè ti zoni da ti-yee ʋa, ga gè ti ɠula Ezipete yooi ʋa. Ti minazeɠegi naa ɠoloɠoloni, anɛɛ ni nà ɠa gè ɠɛni ga ti-Maliɠii,» Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠana. \v 33 «Kɛlɛ wɛlɛ minazeɠegi ʋa, gè bosu Izilayɛle nuɓusɛiti bɛ, naama voloiti poluma,» Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠana. «Nà nà-tɔgi lɔ ta-ɠisiɛiti su, gè sɛʋɛ ti-yiimaʋɛti. Nà ɠɛ ga ta-ƓALAGI, ti ɠɛ ga nà-nuɓusɛiti. \v 34 Nu nɔpɛ kpɛdɛ la mɔ ɠɛa ba ga é seiɲɔɠɔ ɠala, ɓaa kɛɛɠɛloun, é ʋa ɠɛ ma: ‹Ɠɔoɠɔ GALAGI ɠwɛɛ!› Mazɔlɔɔ ti pɛ ta kwɛ̀ɛ, é zo doungoiti ma ti zaama, é zeeli nu ɠiteiti pɛ ma,» Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠana. «Mazɔlɔɔ nà ta-vaaɠaaza golaiti suvaayɛ, gè la mɔ ta-ɠotoiti devea ti unma.» \s Minazeɠegi é ga ɠɔoɠɔ kelei \q \v 35 Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠaa, \q é foloi veezu, é wozakalagi ve foloi, \q é tɔgiti seiɗa é ʋilɛ alugi ta somideɠaiti siɛ ʋelei ʋa, \q ti wozakalagi veezu kpidii, \q é kpoloɗɛi ɲiikpisu eyɛsu ma lakpatakpagiti tugi ɠula, \q daasei ka ga Ɠɔoɠɔ GALAGI, Fai-Pɛ-Maliɠii: \q \v 36 «Kɛni ni naama lɔgiti ta ɠoloɠolona gàazu, \q naa a ɠɛna, gaa ɠa ʋala deɠɛmu Izilayɛle mavofodai ʋa, \q eyɛsu ɠɔ é la mɔ ɠɛa ga zii gàazu,» \q Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠana. \q \v 37 Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠaa: \q «Ni nu ɠa zoo é geeɠɔlɔgi ɠɔɠɔ, é lɛ maazuʋɛ, \q ɓaa é zoo é zooi ɓomaʋɛ wuʋɛ ɠɔɠɔ, \q naazu nà Izilayɛle mavofodai kpein pili ya, \q tɔɔzei faa ɲɔi kpein ba ti kɛɛni,» Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠana. \p \v 38 «Wɛlɛ, foloi tanigaa ta ʋaazu, Zeluzalɛme taa wolai ɠa losu ʋolu Ɠɔoɠɔ GALAGI ʋɛ, é zo pɛlɛ ɠaaɠoozagi Ɠananeyɛle ʋɔ bɛ ma, é zeeli Zokosu Siɠidaʋɛ ma,» Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠana. \v 39 «Kɔɠɔ galui ɠa la ʋolu, é zɔle, é zo folo liizu ʋelei, eyɛsu é li Galɛɓe ɠizei ʋɔ pelei, naa ʋolu é lati ga Goate ʋele. \v 40 Pɛtugi pɛ su, ʋɛ zuʋuiti ta nu ʋoomaiti ti ʋilisu ya ná, ta dɔɓɔi kpein su eyɛsu é zeeli Sedelɔn kɔtuɗɛi ma, eyɛsu é zeeli siɠigi woizuʋɛ ma, ʋɛ ná ga Soo Ziɠidaʋɛ folo ɠulazu ʋelei, ti pɛ ta ɠɛ ga zou ɲadegai Ɠɔoɠɔ GALAGI ʋɛ, nii é la mɔ ɠulaa zea, é la ɓalaa ɠoloɠologa mɔnɔ.» \c 32 \s Zelemi zooi ta ɠeya vai \p \v 1 Wɛlɛ keela wooi ʋa Zelemi sɔlɔɔni Ɠɔoɠɔ GALAGI ya, Zuda masagi Sedesiyase ná-masadai ma ɠona puusiɛi ma, naa zolooni Ɓaɓilɔne masagi Neɓukadenɛzaal ná-masadai ma ɠona puugɔ maazu lɔsaʋasiɛi (18) ma. \v 2 Ɓaɓilɔne zalaʋusuiti ti Zeluzalɛme taai zeini kɛlɛ su. GALA goo wo nui Zelemi zoga ɠɛni de, é ɠɛ kasoi ɠa, kaso ziɠigi zu Zuda masagi ná-masa pɛlɛi wu. \v 3 Zuda masagi Sedesiyase ɠa é pilini kasoi ɠa miná. Mazɔlɔɔ ziiɠaawanani Zelemi ma, ga naa Ɠɔoɠɔ GALAGI laawooi nii woga ga: «Nà Zeluzalɛme lɔɔzu Ɓaɓilɔne masagi yeezu, toɠa taa wolai tɛi sosu. \v 4 Anɛɛ Zuda masagi Sedesiyase ɓɔɠɔi la ɠulaa Ɓaɓilɔne nuiti zea, mazɔlɔɔ gè deveʋɛ ga gè fe Ɓaɓilɔne masagi ya. Toɠa losu ɠaazuni ta ɠaazu, é gaazaɠa, toɠa gooɠaaʋote. \v 5 Naa ʋolu Sedesiyase ɠa li Ɓaɓilɔne, toɠa yɛ ná, eyɛsu zèe zeeli ma,» Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠana. «Anɛɛ ni wa yɛsu kɔɔi ɠa ɠɔ wa Ɓaɓilɔne nuiti, wo la zobo sɔlɔɔga pɛ.» \p \v 6 Zelemi ɠɛni ma: «Ɠɔoɠɔ GALAGI ɓɔɛni pɔ̀, é ɠɛ mà: \v 7 ‹Wɛlɛ, è-ɠɛkɛ Salume ná-doun zunui Ɠanameyɛle ɠa ʋaazu è ʋɔ bɛ, é ɠɛ è ma: Nà-kpalagi ɠeya, nii é Anatɔte, mazɔlɔɔ ɗa ga nà-nu ɠiteɠitegi, nii unmɔɔ fai ma losuʋɛ zea mɔunpa.› » \v 8 Kɛ̀kɛ loin Ɠanameyɛle ʋaani pɔ̀ bɛ kaso ɠoizuʋɛ, eɠɛʋelei Ɠɔoɠɔ GALAGI laawooi woni la, é ɠɛ mà: «Nà-kpalagi ɠeya, é Anatɔte, Ɓɛnzamɛn yooi zu, mazɔlɔɔ ɗa ga nà-nu ɠiteɠitegi, nii unmɔɔ fai ma losuʋɛ zea mɔunpa ga é geya, geyana.» \p Gè laani da naazu ga gaama ʋe, Ɠɔoɠɔ GALAGI ɠa é ɓɔɛni pɔ̀. \v 9 Gè kpalagi ɠeyani kɛ̀kɛ loin Ɠanameyɛle ma, kpalagi é Anatɔte, ga wali ɠae puugɔ maazu lɔfela (17). \v 10 Gè pɔdi loo zɛʋɛi ɓɛtɛni, gè kɛ su fele. Zeeleiti gaazu, gè gilagi laaɠuluni, gè nà-zeeʋozɛba anii zei ba, gè tɛ kiloi ɠa, gè walii wuɲɛgi ɠɔɠɔ. \v 11 Naa ʋolu gè pɔdi loo zɛʋɛi gilagi zeɠeni, nii daaɠuluni, ta zɔi ɓalaa daalaogai, eɠɛʋelei tɔgi boni la. \v 12 Gè pɔdi loo zɛʋɛ felegɔi naati pɛ kalivaani Ɓaluke ma, Neliya ná-doun zunui, Maaseya ná-dounloin. Kɛ̀kɛ loin Ɠanameyɛle ta zeeleiti ti yeeʋo pilɛni pɔdi loo zɛʋɛi zu, naati ti ɠɛni ná, ta ɓalaa Zuda nuiti kpein ti ɠɛni kasoi ma ɠoizuʋɛ. \v 13 Gè niima levei veeni ti ɠaazu Ɓaluke ya ga: \v 14 «Ɠɔoɠɔ GALAGI, Fai-Pɛ-Maliɠii, Izilayɛle ná-GALAGI wooi ɠaa: ‹Pɔdi loo zɛʋɛi zeɠe, zeeʋozɛbai wogai da, ta zɔi daa la ɠuluni, è ti lɔ pɔlɔ liɠii ta zu, nii a kɛ ti makɛ su eyɛsu suɠooza. \v 15 Mazɔlɔɔ Ɠɔoɠɔ GALAGI, Fai-Pɛ-Maliɠii, Izilayɛle ná-GALAGI wooi ɠaa: Niima yooi zu, pɛlɛiti ta ɠeya ʋolu dɛ, ta zooiti, ta leezɛn ɓeleiti.› » \s Zelemi ná-GALA falii \p \v 16 Gè pɔdi loo zɛʋɛi veai ma Neliya ná-doun zunui Ɓaluke ya, gè niima maanɛɛnɛ wooi laazeelini Ɠɔoɠɔ GALAGI ma: \v 17 «Ee, Maliɠii Ɠɔoɠɔ GALAGI, è ɗa-zobogi ta ɗa-zoofaalai lɛɛni geeɠɔlɔgi ɓɛtɛ vai zu ta zooi. Faa nɔpɛ ge la ɓaani è ya. \v 18 Ɗa ɗa-wooɠɛɠiladai ɠula kɛlɛma nuɓusɛiti bɛ eyɛsu ɠɛɠalama waagila (1.000), kɛlɛ ɗa ɗa ɠɛɛɠɛiti ta-vaaɠaazagi ma ɠuyei ɠula ti-lointi ma. Ɗa ga GALAGI bɔɔlɔai ta suɓaai, nii daasei ge ga Ɠɔoɠɔ GALAGI, Fai-Pɛ-Maliɠii. \v 19 Ɗa ga faa ɓɛtɛ nu wolai ta faa wola ɠɛ nui. È ɠaazulogɛ nuɓusɛi ɠilagilagi ziɛ ʋelei ʋa, ɗa ɛsɛ gilagilagi pɛ sala, é zoloo siɛ ʋelei ta ná-kɛɛwotiiti ma. \p \v 20 «È ɓɔɠɔ lɛɛni poogiti ta maaɓɛlɛ vaiti su, siɛgi zu gi-mɛmɛwolani ti ɠɛni la Ezipete yooi zu, za ɓalaagi, zenɔ ɠana é la Izilayɛle nuɓusɛiti saama, kɛlɛ ɓalaa nuɓusɛi mɔtai pɛ saama, è-lɔɠɔi ɠulaa, eɠɛʋelei nu kaazu la za. \v 21 Ɗa ɠa é ɗa-nuɓusɛi Izilayɛle ɠulani Ezipete yooi ʋa, ga poo golaiti ta maaɓɛlɛ vaiti, è ɗa-zobogi lɛ ta ɗa-zoofaalai, é dualua golai lɔ ti zu. \v 22 È niima yooi veeni ti ʋɛ, è ma ɠona woni ti-ɠɛɛni bɛ ga ɗa fe ti ya, zooi ʋɛ nɔnɔi ta kɔin gulɔi ʋooʋaai ná. \v 23 Ti ʋaani, ti seɠe ga tɔnɔ, kɛlɛ ti la ɠɛni woiloni è-wooi ma. Nii è ti leveni ma, ti la ziɛni ga naa. Ti la naa pɛ kɛɛni, nii è ti leveni ma. Naa ɠa é kɛa, è niima maanɔɠɔiti pɛ seiɗa ti ma. \p \v 24 «Wɛlɛ Ɓaɓilɔne nuiti ba, ti maaɓuɠaa taai ʋa ga ti-zeizu ɓɛtɛ wotii, ta sosu, dɔɔʋɛ na ti yeezu, naa ɠa nu a bo, ta ʋaazu vɔnisu ma ga kɔɔi, ta pului, naa ʋɛɛ ɗɔfɔ zeeɓɛi ʋa. Nii è boni ma yeeluɠɔ, é zeelia, ɗa kaazu. \v 25 Ungo, ná tago nɔ ʋe ná, taai ʋa lɔ Ɓaɓilɔne nuiti zeezu. Maliɠii Ɠɔoɠɔ GALAGI, leeni vaa zu mu è devei veeni zèa, ga gè zou ɠeya, gè geyaga zeeleiti gaazu?» \s Ɠɔoɠɔ GALAGI Zelemi wooɠaaʋote fai \p \v 26 Ɠɔoɠɔ GALAGI ɓɔɛni Zelemi ʋɔ naazu, é ɠɛ ma: \v 27 «Wɛlɛ! Nà ga Ɠɔoɠɔ GALAGI, fuluaniiti pɛ ta-ƓALAGI. Faa nɔpɛ ge la ɓaani zèa tago pa. \v 28 Naa ɠa é ba, Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠaa: ‹Nà taai nii lɔɔzu Ɓaɓilɔne masagi Neɓukadenɛzaal yeezu, ta ná-salaʋusuiti, toɠa so. \v 29 Ɓaɓilɔne nuiti ti laalɛai bu, ta lɔ taazuʋɛ, ti abui lo ba, ti gala, ta pɛlɛi niiti ti-ɠɔmaʋɛ ma looɠo bosuʋɛ ɠɛa ɠɛɛzu ga Zuda nuiti ti ɗa ansansegiti gala ná kɔɔɠɔ ganigi Ɓaale lɛbi vai ma, ti ɗa puya zalaɠaiti kula ná gala kiligiti bɛ, nii a kɛ ti ɗa zìiɠaawana. \p \v 30 « ‹Mazɔlɔɔ é tɔɔzei Izilayɛle nuiti ta Zuda nuiti ta-vaa lɔɔzeizu ma, ta wànama vai nɔ ɠɛɛzu. Nii é la nɛɛni bɛ̀, naa nɔ ɠa ta ɗa kɛ. Ungo, nii kpein Izilayɛle kɛa, ti pɛ ta ɗa nɔ zìiɠaawana,› Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠana. \v 31 ‹É zo taai nii lo gee ma, é zeeli za ma, toɠa zìiɠaawanazu, é ɗa zìiɠula. Naa ɠa é ba, gè la mɔ pɔ ga gè ɠaazula ma. \v 32 Tɔɔzei faa ɲɔi pɛ ba nii Izilayɛle nuiti ta Zuda nuɓusɛiti ti kɛa ga zè ga ti zìiɠaawana, tiya-o, ta-masagiti ta ta-ɠundiɠiiti-yo, naa ʋɛɛ ta-zalaɠa ɠula nuiti ta ta-ƓALA goo wo nuiti ba, Zuda nuɓusɛiti ta Zeluzalɛme zei wo nuiti pɛ. \v 33 Tɔun ti la mɔ wɛlɛzu gàazu, kɛlɛ ti ʋoluavega bà. Nà ma gè la ɓɔlɔni ga ti ɠalaga, kɛlɛ ti la woiloni gòo ma. Ti la yeezeini kalagi wu gè ɠɛni bosu ga tiye. \v 34 Ti kɔɔɠɔ gani ɠɔzɔai zeini pɛlɛi wu feai bɛ̀, ti kɔzɔa. \v 35 Ti zalaɠa ɠula adaʋɛti kpɛtɛʋɛ Ɓaale ʋɛ Ɓɛne-Ɠinɔme ʋɛtugi zu, nii a kɛ ti ɗa ti-loun zunuiti ta ti-loun anzanuiti kula ná ga gala zalaɠaiti Mɔlɔke lɛbi vai ma. Tama kaipa gè la kɔzɔba vai naama leve veeni ti ya, naa la vɔlɔ ɠɛni ʋilɛni nà-kisiɛi zu, ʋele ɠana ti Zuda nuɓusɛiti piliga la kotoi zu.› » \s GALA ka ɗa faa ɲɔi ʋotokula // ga faa ʋagɔi \p \v 36 «Naa ɠa é ba, Ɠɔoɠɔ GALAGI, Izilayɛle ná-GALAGI wooi ɠaa é ʋilɛ taai naa ʋa, nii ɗɔun wa taɠiligaa wo ɠɛɛzu ma: ‹Kɔɔi ta pului, naa ʋɛɛ ɗɔfɔi ʋa, ti taai lɔa Ɓaɓilɔne masagi yeezu.› \v 37 Zìiɠaa ɠɛa wanani su nuɓusɛiti ma, naa ɠa é kɛa nà-ziiɠula golai zu, gè ɠɛa ti zuvazani zooi pɛ su. Kɛlɛ nà ga ti ɠaalɛ ba, gè ʋa ga tiye ʋolu ʋɛ, gè ti zei ziilɛigi zu. \v 38 Ta ɠɛ ga nà-nuɓusɛiti, gè ɠɛ ga ta-ƓALAGI. \v 39 Nà ti ɓɔsu ɠi gila ma, gè siɛ ʋele ʋagɔ ve ti ya, nii a kɛ ti ɠɛ bɛ̀ ga wooɠɛɠila nuiti. Naazu ti undaa ɠa nɛ, ta ti-lointi ti ʋaazu ga ti ʋoluʋele. \v 40 Nà ɠɔoɠɔ minazeɠegi ɓɛtɛzu gi yɔɠɔzu gá tiye. Naama minazeɠegi maaʋele ma, gè la mɔ ɠɛlɛa ti ʋa eyɛsu pɛ, kɛlɛ nà ɠɛ faaɓɔɠɔi nɔ ɠɛɛzu ti ʋɛ. Naazu ta dɛ̀bi ga ti-yii pɛ, ti la mɔ maaɠoozaa bà. \v 41 Kòozu ɠa nɛ ga gè ɗa faa ʋagɔi ɠɛ ti ʋɛ. Nà ti zin ʋɛ niima yooi zu, gaamazu nà naa ɠɛɛzu ga zìi ta zɛ̀nvui pɛ. \p \v 42 «Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠaa: ‹Ʋelei nɔ gè ʋaani la ga nimizai naa, niima nuɓusɛiti ma, ʋele nɔ ɠana gè ʋaazu la faa ʋagɔi naa pɛ ti ʋɔ, nii gè ma minai zeɠeai ti ʋɛ. \v 43 Mazɔlɔɔ nuiti ta ɠɛ kpalagiti geyazu zooi nii zu, nii wo ɠɛɛzu ma suɠoloɠologɛ, nu vulu nɔpɛ ge la mɔ su, anɛɛ sua ɠila kpalaa ge la mɔ su, kwɛɛʋɛ Ɓaɓilɔne nuiti ma. \v 44 Kpalagiti ta ɠɛ ɠeyazu ga walii, pɔdi loo zɛʋɛi ɠɛ ma kpaan, zeeleiti ti yeeʋo pilɛ su, Ɓɛnzamɛn yooi zu, ta Zeluzalɛme maaɠoolii zu, naa ʋɛɛ Zuda laa wolaiti su ʋa, ta gize yooi zu laa wolaiti, ta ziɛlaʋɛ ma nɛmɛi zu, naa ʋɛɛ lɛkpɛma ʋelei nu yeezazuʋɛ yooi zu laa wolaiti su ʋa. Mazɔlɔɔ nà ti zeizu ʋolu ga niinɛ,› Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠana.» \c 33 \s Minazeɠegi ma niinɛi Zeluzalɛme ʋɛ \p \v 1 Ɠɔoɠɔ GALAGI ɓɔɛni ʋolu Zelemi ʋɔ, ná zeizu velesiɛi zu, názu é ɠɛni dɛ kasoi ɠa, kaso ziɠigi ɠoozuʋɛ: \v 2 «Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠaa, tɛigi é zooi ɓɛtɛa, é kɛʋele ɓɛtɛ, é ɗa ɓaa maazu tosuʋɛ, daaseigi ɠa ga Ɠɔoɠɔ GALAGI: \v 3 ‹Wooɠula mà, nà è wooɠaaʋote, gè dɔɔɠuzu vaa wolaiti dɛɛ ga ɗe, fai niiti è la ti ɠwɛɛ.› \v 4 Tɔɔzei Ɠɔoɠɔ GALAGI, Izilayɛle ná-GALAGI wooi ɠaa, é ʋilɛ taai nii zu ʋɛlɛiti ba, ta Zuda masagiti ta-ʋɛlɛiti ba, ti ɗa ti ɠolo, nii a kɛ ti ʋa ɠaaʋote sei kɛlɛsui ma, ta ti zili nuiti ta-woɠa zɔkpɔi ma: \v 5 ‹Tama, ɲɛpi nii ti kɔɔzu Ɓaɓilɔne nuiti daalɔɠɔma, naa ɠaaɓelagi ɠa ɠɛɛzu nɔ ga pɛlɛi niiti buulaave ga nu ʋoomaiti, niiti gè ʋaazu ti ʋaazu nà-ziiɠaawanai zu, ta nà-ziiɠulagi zu. Gè ʋoluavegɛ taa wolai nii ʋa, tɔɔzei faa ɲɔi ʋa, nii é ɠɛɛzu ná. \p \v 6 « ‹Kɛlɛ nà balozu, gè kɛdɛyai ve zea, gaamazu nà ti ʋalozu. Gè ziilɛi kiteɠitegi ve ti ʋɛ ta kpaamaazui. \v 7 Zuda ta Izilayɛle nuiti niiti ti ɠɛa ga duɔiti zou ɠiligiti su, nà ʋa ga tiye ʋolu, gè ti zei ʋele ɓɛtɛ, eɠɛʋelei ti ɠɛni la mɔungi zu. \v 8 Nà ta-vaaɠaaza golaiti gba ti ʋa fo, nii ti kɛai dàalɔɠɔma, gè ti maavaayɛ ga ta-vaaɠaaza golaiti, nii ti kɛai dàalɔɠɔma, ta ti kɛai ga kpakagi dàalɔɠɔma. \v 9 Zeluzalɛme taai nii ɠa ɠɛ ga nɔ̀un tɔɠɔ ʋagɔi ɠulazuʋɛ, é ɠɛ ga nà-koozunɛɛi zɔlɔɔsuʋɛ, é ɠɛ ga nà-maamusɛi ta nà-lɛbiyai zii ɠiligiti saama, niiti ti ʋaazu faa ʋagɔi naati maawoo mɛnisu, nii gè ʋaazu kɛɛzu bɛ. Ta ɓali ga duai, ti laavɔ siɛgi zu ti undaanɛɛi ta kulagaanɛɛzu vai naati kaazu la, nii gè feezu bɛ.› » \p \v 10 Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠaa: «Ʋɛ wo ɠɛɛzu ma ná ɠoloɠologa, nu vulu nɔpɛ ge la mɔ ná, anɛɛ sua ɓalaa ge la mɔ ná, gaama ʋe Zuda laa wolaiti ta Zeluzalɛme koi yɔɠɔzuʋɛti ɲakai ʋe, nu nɔpɛ ge la mɔ ná, sua ɓalaa ge la mɔ ná, kɛlɛ niima wooiti ta ɠɛ mɛnisu mɔnɔ náʋɛ: \v 11 fɛti ɠula zɔngɔ wooiti ta koozunɛ ɓain gooiti, naa ʋɛɛ seipɛlɛla nu niinɛiti ta-wuyeiti ba. Zɔiti ɓalaa ta ʋa mama fee zalaɠai ɠulazu Ɠɔoɠɔ GALAGI zei ʋɛlɛi ma ɠoizuʋɛ, nu ɠa naati goomɛni, ti ɗa guyei loo, ti ɗa ɠɛ ma: \q ‹À Ɠɔoɠɔ GALAGI, Fai-Pɛ-Maliɠii maamusɛ, \q mazɔlɔɔ Ɠɔoɠɔ GALAGI ʋagɛ, \q ná-wooɠɛɠiladai ɠa yɛsu ná ɠɔ!› \p «Mazɔlɔɔ nà zooi zeizu ʋolu ga niinɛ, eɠɛʋelei é ɠɛni la mɔungi zu,» Ɠɔoɠɔ GALAGI ɠa é boga. \p \v 12 Ɠɔoɠɔ GALAGI, Fai-Pɛ-Maliɠii wooi ɠaa: «Zooi nii koloɠologai mɛtu, nu la ná, togani la ná, kɛlɛ ná-taa wolaiti su ná pɛ, togani zasai ɠa ɠɛ náti ʋolu, togani makɛ nuiti ti ná, ti ɗa wɛlɛ ti ma. \v 13 Taaiti ti gize yooi zu, taaiti ti ziɛlaʋɛ ma nɛmɛi zu, taaiti lɛkpɛma ʋelei nu yeezazuʋɛ yooi zu, ta Ɓɛnzamɛn yooi zu, ta Zeluzalɛme maaɠoolii zu, ta Zuda laa wolaiti, boliiti ta baalagiti ta ɠɛ leʋesu ʋolu togani makɛ nui yee wu, é ɗa ti ɠaalu,» Ɠɔoɠɔ GALAGI ɠa é boga. \p \v 14 «Wɛlɛ, foloi tanigaa ta ʋaazu, nà minazeɠegiti daazeeli, ti ʋilɛ su, nii gè boga Izilayɛle nuɓusɛiti bɛ, ta Zuda nuɓusɛiti,» Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠana. \v 15 «Siɛgi zu naama yeeɠɛɠalai zeelizu la, nà Davide mavofodai ta wuzeɠezu nii telebogai. Toɠa sɔledai ɠɛ, é nuiti tukpɔɠaaleʋe ga telebodai zooi zu. \v 16 Naama yeeɠɛɠalai, Zuda nuiti ta ɠizo, Zeluzalɛme zei ziilɛigi zu. Wɛlɛ daaseigi ʋa a loli da: ‹Ɠɔoɠɔ GALAGI ɠa é ga ada-lelebodai›.» \p \v 17 Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠaa: «Davide la ʋalaga ʋoto ma eyɛsu pɛ, nii a zei Izilayɛle ná-masa kpɔkpɔgi ɠa. \v 18 Zenɔ ɠana Levi nuiti ti ga zalaɠa ɠula nuiti ti la ʋalaga ti ʋoto ma, nii a ɠɛ losu kàkala, é ɗa gala zalaɠaiti kula, é ɗa vebɛ zalaɠaiti ma luului lɛ pɔ̀ pelei, é ɗa ziilɛi zalaɠaiti kula.» \p \v 19 Ɠɔoɠɔ GALAGI ɓɔɛni Zelemi ʋɔ: \v 20 «Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠaa: ‹Wa zoo nɛi wo devei naa ɠoloɠolo nii gè fea foloi ta kpidii ya, wo pele ɓesa ti luɠɔ, ti mina ziɛ ga ʋelei ti kɛɛzu la pɔlɔma? Ɓa-o. \v 21 Tama, minazeɠegi gè boga nà-botiɠɛ nui Davide ʋɛ, naa la zooga é ʋa ɠoloɠolo mɔnɔ pɛ. Nu nɔpɛ ge la zooga é ʋa pele ɓesa naa luɠɔ, ga mavofodai ta la ɠɛa Zeluzalɛme, a ɠɛ ga masagi yeenɔpɛ, Levi mavofodaiti ta ɠɛ botii ɠɛɛzu bɛ̀, ti ɠɛ ga zalaɠa ɠula nuiti yeenɔpɛ. \v 22 Nà nà-botiɠɛ nui Davide mavofodai ɠaawɔɔlɔ, ta Levi mavofodai ta ɠɛ botii ɠɛɛzu bɛ̀ ga zalaɠa ɠula nuiti. Ta mɔin eɠɛ somideɠaiti, nu la zooga ti ɠaalusu geezuʋɛ, ɓaa kpoloɗɛ laaʋɛ ɲaɠaegi, tie ge la ɠwɛɛga.› » \p \v 23 Ɠɔoɠɔ GALAGI ɓɔɛni Zelemi ʋɔ: \v 24 «È la kaazu nii niima nuɓusɛiti ti bosu? Ta ɠɛɛzu: ‹Ɠɔoɠɔ GALAGI ɠɛlɛa Izilayɛle ta Zuda ʋa, pɛlɛyeɠe felegɔiti é yiimazeɠeni ga tiye!› Zɔiti ti ɓɔɛzu ɠana, naati ti la nà-nuɓusɛiti devezu ga zii ta, ta pɛlɛʋɛlɛsu. \v 25 Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠaa: ‹Ni gè la ɠɛni minazeɠe kɛɛni gi yɔɠɔzu gá foloi ta kpidii, ni gè la ɠɛni tɔgiti seini geeɠɔlɔgi ma ta zooi, \v 26 naazu nà ɠɛlɛ Zakɔɓe mavofodai ʋa, ta nà-botiɠɛ nui Davide mavofodai, gè mina mɔ nu zeɠe mavofodai zu, nii a masadai ɠɛ Abalaame, ta Izaake, ta Zakɔɓeni mavofodaiti unda. Mazɔlɔɔ ta-nuiti ti zogai duɔlai zu, nà ʋaazu ga tiye, nà ti maawɔinɠa.› » \c 34 \s Gooleʋe gooi é liini // masagi Sedesiyase ma \p \v 1 Wɛlɛ keela wooi ʋa Zelemi sɔlɔɔni Ɠɔoɠɔ GALAGI ya, siɛgi zu Ɓaɓilɔne masagi Neɓukadenɛzaal ta ná-kɔɔʋɛbɛi kpein, eteai zu zalaʋusuiti pɛ niiti é ɠɛni zeini ti unda, ta nuɓusɛiti pɛ ti ɠɛni kɔɔi ɠɔɔzu Zeluzalɛme laalɔɠɔma ta taaiti pɛ ti loni ba: \p \v 2 «Ɠɔoɠɔ GALAGI, Izilayɛle ná-GALAGI wooi ɠaa: ‹Li, è Zuda masagi Sedesiyase ɠa, ɗa ɠɛ ma: Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠaa: Nà taai nii lɔɔzu Ɓaɓilɔne masagi yeezu, é gala ga abui. \v 3 Ɗa ʋe, è la ɠulazu zea, ɗa zosu, ɗa lɔɔzu zeezu. Ɗa losu ɠaazuni ta ɠaazu, é è ɠaazaɠa, è gooɠaaʋote, aisa è ʋa li Ɓaɓilɔne. \p \v 4 « ‹Naa pɛ ge ɠɛɛ ʋa, woilo Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ma, Sedesiyase, Zuda masagi! Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠaa é ʋilɛ è ʋa: È la zaa ga boɠa zɔkpɔ pa. \v 5 Kɛlɛ tɔun, ɗa za ziilɛigi zu. Nii é ɠɛɛni è-mɛmɛwolani bɛ, ti ɠɛni ga masagiti, naa ɠɛɠalai ɠa a ɠɛ è ʋɛ è-zaazuʋɛ: Ta ansansegiti gala è ʋɛ, ti saa wɔlɔ wuyeiti too, ti ɠɛ ma: Ee, dei! Masagi zaa! Nà ɠa gè niima wooiti bogai,› Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠana.» \p \v 6 GALA goo wo nui Zelemi niima wooiti pɛ boni Sedesiyase ma, Zuda masagi, Zeluzalɛme. \v 7 Naama ziɛgi zu, Ɓaɓilɔne masagi ná-kɔɔʋɛbɛi laalɛɛni Zeluzalɛme wu, ta Zuda laa wolai zɔiti siɠigi ɠɛni ti ma, ti ɠɛni dɛ ná, Lakise ta Azeka. \s Duɔiti ti ʋilɛgai, ti zo faa ʋolu \p \v 8 Wɛlɛ keela wooi ʋa Zelemi sɔlɔɔni Ɠɔoɠɔ GALAGI ya, masagi Sedesiyase minazeɠegi wogai ma Zeluzalɛme nuɓusɛiti bɛ, ga duɔiti ta ɠɛ ɓɔɠɔ yeema, \v 9 nii a kɛ ɛsɛ ge yeeɓe ná-duɔ ʋa, zunu ɓaa anzanu, ni nɔ toɠa ga Eɓulu nui, nu nɔpɛ ge mina mɔ kɛɛɠɛloin Zuda nui zo ga duɔ, é ʋa makɛ. \v 10 Kundiɠii kpein ta Zeluzalɛme nuɓusɛiti, tɛiti ti zolooni naa ma, ti vaani bu, ga ti mina mɔ zunuiti ta anzanuiti suziɠa, niiti ti ɠɛni ti ya pɔlɔma duɔlai zu, kɛlɛ ti ti ʋilɛ ɓɔɠɔ yeema, ti li. Ɛsɛ ge vaani bu, ti yeeɓeni ta-luɔiti ba. \v 11 Kɛlɛ naa ʋolu, ti zeɠeni ta-levei ʋolu, ti ʋa ʋolu ga duɔiti ti yeeɓeni ti ʋa, ti ɓɔi ti la ga ti ɠɛ ʋolu ga duɔiti. \p \v 12 Wɛlɛ Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ʋa Zelemi sɔlɔɔni Ɠɔoɠɔ GALAGI ya: \v 13 «Ɠɔoɠɔ GALAGI, Izilayɛle ná-GALAGI wooi ɠaa: ‹Gè minazeɠe boni wo-mɛmɛwolani bɛ, voloi gè ti ɠulani la Ezipete yooi ʋa, ʋɛ ti ɠɛni ná duɔlai zu, gè ɠɛni ma: \v 14 Kona dɔfelasiɛi, ɛsɛ ge yeeɓe kɛɛɠɛloin Eɓulu nui ʋa é ɓɔɠɔ ʋɔdini ma. Toɠa boti ɠɛ è ʋɛ ga kona dɔzita, naa ʋolu yeeɓe ba, é li ɓɔɠɔ yeema, é zeɠe è ʋɔ bɛ. Kɛlɛ wo-mɛmɛwolani ti la ɠɛni ɠoloni gòoi ʋɛ, ti la woiloni. \v 15 Wɔun, wo wo-ziɛ ʋelei ɠulaa kazemazu. Gè kaani ga wo ɠilagilagi kɛɛni ga pagɔ, wo wo-zeiɲɔɠɔi ʋilɛ, ɓɔɠɔyeema vai wogai ma. Wo faa ɠilini ba ɠite gàazu, GALA sei ʋɛlɛi wu feai bɛ̀. \v 16 Wo ɠalega ma, wo zeɠe wa-levei ʋolu, wo dàaseigi ɠɔzɔa, wo ɠilagilagi wo ʋaa ʋolu ga duɔiti, zunuiti ta anzanuiti, niiti wo ti ʋilɛni ɓɔɠɔ yeema, ga ti li ʋɛ ná nɛai ti ʋɛ, wo ɓɔiɗa ti la, ga ti ɠɛ ʋolu ga wa-luɔiti.› \p \v 17 «Naa ɠa é ba, Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠaa: ‹Wo ɠilagilagi maanɛɛni é yeeɓe ná-duɔ ʋa, kɛɛɠɛloin, seiɲɔɠɔi. Kɛlɛ wo la gòoi zoni. Naa ɠa é ba, nà yeeɓesu kɔɔi ʋa wo laalɔɠɔma, ta ɗɔfɔ zeeɓɛi ta pului. Eteai masadai pɛ sasu ɠa ɓali, ta ɠɛna wo ɠaa,› Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠana. \v 18 ‹Nà zunui tɛiti dɔ yeelɔɔzu, tɛiti ti nà-minazeɠegi ɠoloɠoloni, ti la minazeɠegi zu vaiti daazeelini gàazu, ti nikɛ yiʋoi leʋesu fele, ti ziɛ ma ɓuɠaiti zɔɠɔzuʋɛ: \v 19 Zuda ta Zeluzalɛme ɠundiɠiiti, botiɠɛ nu wolaiti, zalaɠa ɠula nuiti, ta zooi zu nuɓusɛiti pɛ, tɛiti ti leʋeni nikɛ yiʋoi maaleʋesu felegɔiti zɔɠɔzu. \v 20 Nà ti lɔɔzu ti zili nuiti zeezu, niiti ti wɔinɗai ga ti ti ʋa. Ti-ma ʋoomaiti ta ɠɛ ga daamianigi wɔniiti bɛ, ta dɔɓɔ zuaiti. \v 21 Zenɔ ɠana, nà Zuda masagi Sedesiyase ta ná-kundiɠi wolaiti dɔɔzu ti zili nuiti zeezu, niiti ti wɔinɗai ga ti ti ʋa, nà ti lɔ Ɓaɓilɔne masagi ná-salaʋusuiti zeezu. Mazɔlɔɔ anɛɛ ni kɔɔɓɔgi naa maaɠoozaʋɛ dɛ wo ʋa, \v 22 nà devei ve ti ya, ti ʋa ʋolu taai tɛi daalɔɠɔma, ti laalɛ bu, ti so, ti koloɠolo ga abui. Nà Zuda laa wolaiti kɛ ga teʋebai zu ná maaluai,› Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠana.» \c 35 \s Zelemi ta Lekaɓe nuiti ta-ʋɛlɛyeɠei \p \v 1 Wɛlɛ keela wooi ʋa Zelemi sɔlɔɔni Ɠɔoɠɔ GALAGI ya Zuda masagi Zoziase, nii é ɠɛni ga Yeɠoyakime ná-doun zunui, naa ná-siɛgi zu: \v 2 «Li Lekaɓe mavofodaiti pɔ bɛ, è ɓɔɛ ti ʋɔ, è lo ti luɠɔ, è li ga tiye Ɠɔoɠɔ GALAGI zei ʋɛlɛi ma ɠoizuʋɛ, wo lɛ ma leʋesui ta wu. È dɔɔi ve ti ya ná ga ti kpɔle.» \v 3 Gè liini, gè Yaazania ɠaiziɛ, Zelemi ná-doun zunui, Ɠaɓasinia ná-dounloin, ta kɛɛleaiti, ta ná-doun zunuiti, de bosu Lekaɓe nuiti ta-ʋɛlɛyeɠei kpein. \v 4 Gè liini ga tiye Ɠɔoɠɔ GALAGI zei ʋɛlɛi ma ɠoizuʋɛ, GALA nui Yigidaliya ná-doun zunui Ɠanan ná-doun zunuiti daa ʋɛlɛi wu, kundiɠi wolaiti ta-ʋɛlɛi ɠobaʋɛ, Salume ná-doun zunui Maaseya ná-pɛlɛi maazuʋɛ, zalaɠa ɠula nui é ɠɛni wɛlɛzu nu lɛɛzuʋɛ ma GALA sei ʋɛlɛi ma ɠoizuʋɛ. \v 5 Gè dɔɔ aniɲaka laavegaiti seini Lekaɓe ʋɛlɛyeɠei ma nuiti kakala, ta gɔwɔiti, gè ɠɛ ti ma: «À dɔɔi ɓɔle.» \v 6 Kɛlɛ ti sùlooni, ti ɠɛ mà: «Gi la ɗa ga dɔɔ ɓɔlea, mazɔlɔɔ gi-mɛmɛwola Yonadaɓe, Lekaɓe ná-doun zunui, niima levei veeni gi ya, é ɠɛ ma: ‹À mina dɔɔ ɓɔle eyɛsu pɛ, wa-o, wo-lointi-yo. \v 7 À mina pɛlɛa lo, à mina tii ɠɛ zooi ma, à mina leezɛn ɓele la, à mina yeezei ta wu pa. Kɛlɛ wo-zeizuʋɛ ɠa ga seɠe ɠotaiti nɔ wu wa-eteai pɛ su. Ʋele ɠana wo-zii zu a ɠooza la naama yooi zu, ʋɛ wo ná ga wɛɛinti.› \v 8 Gá ɠolozu devei naa ʋɛ, nii kpein gi-mɛmɛwola Yonadaɓe boni, Lekaɓe ná-doun zunui. Gi la dɔɔ ɓɔlea, gi-zii ma voloi pɛ su, giya-o, gi-anzaiti-yo, ta gi-loun zunuiti, ta gi-loun anzanuiti. \v 9 Gi la pɛlɛa losu, gi ʋa ɗa ɲi bu, leezɛn ɓele la gi ya, ɓaa tii ɠɛ lɔɓɔ. \v 10 Gá zeini seɠe ɠotaiti bu, gá ɠolozu, gi ziɛ ga naa pɛ, nii gi-mɛmɛwola Yonadaɓe feeni gi ya ga devei. \v 11 Kɛlɛ siɛgi zu Ɓaɓilɔne masagi Neɓukadenɛzaal lɛɛni la niima yooi laalɔɠɔma, gi deveni ga gi lɛ Zeluzalɛme, gi ʋela Ɓaɓilɔne ta Siili nuiti ta-ɠɔɔɓɔgi ʋa. Naa ɠa é ba, gi zeiɗa Zeluzalɛme, niizu.» \p \v 12 Naazu Ɠɔoɠɔ GALAGI ɓɔɛni Zelemi ʋɔ, é ɠɛ ma: \v 13 «Ɠɔoɠɔ GALAGI, Fai-Pɛ-Maliɠii, Izilayɛle ná-GALAGI wooi ɠaa: ‹Li, è ɓɔɛ Zuda nuiti pɔ, ta Zeluzalɛme nuiti, è ɠɛ ti ma: Wo la dɛ ɠi sɔlɔɔni kalagi naa ma? Wo la ɠoloa dàawooiti bɛ ɓaa? Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠana. \v 14 Lekaɓe ná-doun zunui Yonadaɓe devei veeni ná-dointi zea, ga ti mina dɔɔi ɓɔle. Lekaɓe nuiti kpein ti naama wooiti soni kpaan, zaaɠaza ti ɓeteʋea dɔɔi ʋa, mazɔlɔɔ ti ɠoloni ti-mɛmɛwola wooi ʋɛ. Tama, nɔ̀un nà, Ɠɔoɠɔ GALAGI, nà wo lɛnɛsu nɔ ɠɔ, kɛlɛ wo la woilosu gòoi ma. \v 15 Gè la ɓeni nà-botiɠɛ nuiti teʋe fai ʋa wo ma, GALA goo wo nuiti, ga ti ɠɛ wo ma: Wo ɠilagilagi ɠɛlɛ sɔ ɲɔi ʋa, é ziɛ ʋele ɓɛtɛ, à ɓe ɠilizu gala kiligiti ba, wo ʋa ɗa ti lɛbi. Naazu wa zei zooi zu nii gè feeni wo ʋɛ, wa wo-mɛmɛwolani. Kɛlɛ wo la ɠidaani ma, wo la woiloni gòo ma. \v 16 Lekaɓe ná-doun zunui Yonadaɓe ná-doun zunuiti ti devei naa zoni, nii ti-mɛmɛwola feeni ti ya. Kɛlɛ nuɓusɛi niiti ti la woiloni gòo ma.› \v 17 Naa ɠa é ba, Ɠɔoɠɔ GALAGI, Fai-Pɛ-Maliɠii, Izilayɛle ná-GALAGI wooi ɠaa: ‹Nà ʋaazu ga maanɔɠɔi Zuda nuiti ta Zeluzalɛme nuiti daalɔɠɔma, gè ti maaluani, tɔɔzei gè ɓɔɛni ti ʋɔ, ti la ɠoloni. Gè ti lolini, kɛlɛ ti la gaaʋoteni.› » \p \v 18 Zelemi ɠɛni Lekaɓe nuiti ta-ʋɛlɛyeɠei ma: «Ɠɔoɠɔ GALAGI, Fai-Pɛ-Maliɠii, Izilayɛle ná-GALAGI wooi ɠaa: ‹Wo ɠoloni devei ʋɛ wo sɔlɔɔni wo-mɛmɛwola Yonadaɓe ya, wo ziɛni ga naa pɛ ga pagɔ nii é wo leveni ma.› \v 19 Naa maaʋele ma, Ɠɔoɠɔ GALAGI, Fai-Pɛ-Maliɠii, Izilayɛle ná-GALAGI wooi ɠaa: ‹Lekaɓe ná-doun zunui Yonadaɓe mavofodai ɠa zɔlɔɔ yeenɔpɛ, é ɗa lo kàkalaʋɛ.› » \c 36 \s Yeɠoyakime sɛʋɛ ɓiligi ɠala vai \p \v 1 Zoziase ná-doun zunui Yeɠoyakime, Zuda masagi, ná-masadai ma ɠona naanisiɛi zu, Ɠɔoɠɔ GALAGI niima ɠeela wooi woni Zelemi ma ga: \v 2 «Sɛʋɛ ɓiligi ta zeɠe, è wooiti kpein sɛʋɛ ma, niiti gè ti woni è ma, Izilayɛle masadai ma vai zu, ta Zuda masadai, ta zii ɠiligiti ta-masadaiti, é zo Zoziase ná-yeeɠɛɠalai ma, gè tɔɔzeiɗai ma ga ɓɔɛa è ʋɔ, eyɛsu za zeeli. \v 3 Tanisu Zuda nuiti ta gaaɠa ga toɠa kìsu ga gè nimizai zei ti ma. Ni ti ɠilagilagi ta zeɠena ti-ziɛ ʋele ɲɔi ʋolu, naazu nà ta-vaaɠaazagiti suvaayɛ ta ta-ɠotoiti.» \p \v 4 Zelemi Neliya ná-doun zunui Ɓaluke lolini deɠɛmu, é keela wooiti boni ma, nii é sɔlɔɔni Ɠɔoɠɔ GALAGI ya. Ɓaluke ti zɛʋɛni sɛʋɛ ɓiligi ma. \v 5 Naa ʋolu Zelemi niima levei veeni Ɓaluke ya, é ɠɛ ma: «Ti kwɛ̀teʋeʋɛ ga gè mina li Ɠɔoɠɔ GALAGI zei ʋɛlɛi ma ɠoizuʋɛ. Gè la zooga nà ɓɔɠɔi gè ʋa li ná. \v 6 Deɠɛmu li ɗa ɓɔɠɔi GALA sei ʋɛlɛi ma ɠoizuʋɛ, zu so foloi, è Ɠɔoɠɔ GALAGI ná-keela wooiti kala sɛʋɛ ɓiligi zu, nii gè feai è ya, è wooɠula la, è ti wo. Nuiti ta ɠɛ GALA sei ʋɛlɛi ma ɠoizuʋɛ, ti mɛni, ta naati kpein ta ʋa, ti zeɠe Zuda laa wolaiti su. \v 7 Naazu tanisu, ta Ɠɔoɠɔ GALAGI maanɛɛnɛ vai lɔɔzei, ga é ti ɠaazumaalɔɔɠu, ta ɠɛlɛ niina ti-ziɛ ʋele ɲɔi ʋa. Mazɔlɔɔ Ɠɔoɠɔ GALAGI bogɛ ga gola yiiɠaawanaʋɛ, ziiɠulani niima nuɓusɛiti daalɔɠɔma.» \v 8 Neliya ná-doun zunui Ɓaluke ziɛni ga deveiti pɛ, niiti GALA goo wo nui Zelemi ti woni ma. É liini GALA sei ʋɛlɛi ma ɠoizuʋɛ, é Ɠɔoɠɔ GALAGI ná-keela wooiti kala, nii é zɛʋɛni sɛʋɛ ɓiligi zu, é wooɠula la. \p \v 9 Naama vaiti ti ɠɛni ɠɛɛzu Zoziase ná-doun zunui Yeɠoyakime, Zuda masagi, ná-masadai ma ɠona dɔɔlusiɛi, ma ɠonagi ma alu taaʋuusiɛi ma. Ti Zeluzalɛme nuɓusɛiti pɛ gaalɛɛni ba, ta Zuda laa wolaiti ma nuɓusɛiti pɛ, zu so gaalɛbai zu Ɠɔoɠɔ GALAGI ɠaazu. \v 10 Ɓaluke Zelemi wooiti kalani sɛʋɛ ɓiligi zu, é wooɠula la, naama nuiti kpein gaazu niiti ti ɠɛni Ɠɔoɠɔ GALAGI zei ʋɛlɛi ma ɠoizuʋɛ. É ɠɛni loni pɛlɛi naa wu, nii é veeni Gemalia ya, Safan ná-doun zunui, nii ɠɛni ga zou zɛʋɛ ɠɛ nui. Naama ʋɛlɛi ɠɛni loni GALA sei ʋɛlɛi ma ɠoizuʋɛ yeemaazuʋɛ, Pɛlɛla Niinɛi ɠobaʋɛ. \p \v 11 Siɛgi zu Gemalia ná-doun zunui Misé, nii é ga Safan ná-dounloin, wooiti kpein mɛni da, Ɠɔoɠɔ GALAGI ti woni sɛʋɛ ɓiligi naa zu, Ɓaluke kalani, \v 12 é yeini masagi ná-pɛlɛi wu, é zeeli sɛʋɛ ɠɛ nui ná-botiɠɛ ʋɛlɛi wu. Nu wolaiti kpein ti ɠɛni gaalɛbai zu náʋɛ: zou zɛʋɛ ɠɛ nui Elisama ɠɛni ná, ta Delaya, Semaya ná-doun zunui, ta Ɛlɛnatan, Akaɓɔɔl ná-doun zunui, ta Gemalia, Safan ná-doun zunui, ta Sedesiyase, Ɠanania ná-doun zunui, é ɓɔ nu wolaiti pɛ ba. \v 13 Misé naama wooiti kpein boni ti ma, nii é mɛnini, siɛgi zu Ɓaluke keela wooiti kalani da nuɓusɛiti bɛ, ti zɛʋɛni sɛʋɛ ɓiligi zu, é wooɠula la. \p \v 14 Názu ɠa nu wolaiti ti Selemiya ná-dounloin, Kusi ná-dounloun loin, Netania ná-doun zunui Yeɠudi leʋeni la Ɓaluke ma, ti ɠɛ ma: «Sɛʋɛ ɓiligi zeɠe ya, nii è kalagai nuɓusɛiti gaazu, è ʋa ʋɛ.» Neliya ná-doun zunui Ɓaluke sɛʋɛ ɓiligi zeɠeni ya, é li ti ʋɔ bɛ. \v 15 Ti ɠɛni ma: «Zei ʋɛ, è sɛʋɛ ɓiligi tɔna kala gi ʋɛ.» Ɓaluke kalani. \v 16 Siɛgi zu ti naama wooiti pɛ mɛnini da, ti wɛlɛwɛlɛni ɓɔɠɔ ɠaazu, ti lua ti ɠilagilagi, ti ɠɛ Ɓaluke ma: «Kɛni gi niima wooiti pɛ dɛɛ ga masagi.» \p \v 17 Naa ʋolu ti Ɓaluke ɠaazaɠani, ti ɠɛ ma: «Ɗa zoo nɛi è gaalɛɛ ga giye, ʋelei è nii kpein sɛʋɛai la? Zelemi ɠa é ɠɛni bosu è ma, è ɗa sɛʋɛ?» \v 18 Ɓaluke ti wooɠaaʋoteni, é ɠɛ ma: «Zelemi ɠa é niima ɠeela wooiti boni mà. Nɔ̀un nà, gè ɗa ti zɛʋɛ ga sɛʋɛ ɗɛi sɛʋɛ ɓiligi nii ma.» \v 19 Nu wolaiti ti ɠɛni Ɓaluke ma: «Li, è lɔɔɠu, wa Zelemi, nu nɔpɛ ge mina kwɛɛ ʋɛ wo liizu ná!» \p \v 20 Naa ʋolu ti sɛʋɛ ɓiligi yɛni zou zɛʋɛ ɠɛ nui Elisama ná-botiɠɛ ʋɛlɛi wu, ti li masagi ná-koizuʋɛ, ti naa pɛ bo ma, nii siaai. \v 21 Masagi Yeɠudi leʋeni naazu, ga é sɛʋɛi zeɠe, sɛʋɛ ɠɛ nui Elisama ná-botiɠɛ ʋɛlɛi wu. Yeɠudi ʋaani la, é ɗa kala ga woo wola masagi ɠaazu ta nu wolaiti ti ɠɛni ná ɠobaʋɛ. \p \v 22 Tɛi é ɠɛni ga konagi ma alugi laaʋuusiɛi, masagi ɠɛni ná-pɛlɛi wu nii é ga sama gelei, é ɠɛni zeini, abui ɠaazogai aniɲakai zu kobaʋɛ. \v 23 Yeɠudi a la ma ʋɛɛ su saʋagɔ ɓaa naanigɔ ɠalana, masagi ɓena naati teʋe ga, ga sɛʋɛ ɠɛ nui ná-boɠa goi, é ti ʋili abui ɠa. Zekana é yɛni kɛɛzu la, eyɛsu sɛʋɛ ɓiligi ɓe ga ɠala mɛtu. \v 24 Masagi ta ná-nu wolaiti ti keela wooi naati gaaɠaani ga pagɔ, nii é zɛʋɛni sɛʋɛ ɓiligi ma, kɛlɛ é la ɠɛni ti maaluani, ti la ta-zeɠe ʋalini ga. \v 25 Anɛɛ ni Ɛlɛnatan ta Delaya ta Gemalia ti masagi maanɛɛnɛni, ti ɠili ma, ga é mina sɛʋɛ ɓiligi ɠala, kɛlɛ masagi la ɠɛni woiloni ti-woo ma. \v 26 Kɛlɛ tɔun masagi devei veeni kundiɠii Yelameyɛle ya, ta Azaliyɛle ná-doun zunui Selaya, ta Aɓadeyɛle ná-doun zunui Selemiya, ga ti sɛʋɛ ɠɛ nui Ɓaluke zo, ta GALA goo wo nui Zelemi. Kɛlɛ Ɠɔoɠɔ GALAGI Ɓaluke ta Zelemini maalɔɔɠuni. \s GALA ge ɓaazaɠa vai masagi ma \p \v 27 Masagi sɛʋɛ ɓiligi ɠalaai ma, nii keela wooi kpein ge ɠɛni su, Zelemi boni Ɓaluke ma, é ɗa sɛʋɛ, Ɠɔoɠɔ GALAGI ɓɔɛni Zelemi ʋɔ, é ɠɛ ma: \v 28 «Sɛʋɛ ɓiligi taɠili seɠe, è wooiti pɛ sɛʋɛ su, niiti ti ɠɛni sɛʋɛ ɓiligi ma mɔungi zu, nii Zuda masagi Yeɠoyakime galani. \v 29 Ɗa nii wo Zuda masagi Yeɠoyakime ma: ‹Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠaa: È naama zɛʋɛ ɓiligi ɠalani, è ɗa ɠɛ ma: Leeni vaa zu è sɛʋɛai su ga Ɓaɓilɔne masagi ɠa ʋaazu, é zooi tɛi koloɠolo, é nuiti suwuɠaaleʋe ta suaiti? \v 30 Naa ɠa é ba, Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠaa: Zuda masagi Yeɠoyakime mavofodai taɠila kpalaa ge la zeiɗa ga masa tɔun poluma, Davide ná-masa kpɔkpɔgi ɠa. Ma ʋoomai ɠa yɛ eteaʋɛ foloi ma liegi ɠa, ta kɔɔlɛi zu kpidii a ʋɛɛna. \v 31 Nà wuzeɠezu daalɔɠɔma, ta mavofodaiti, ta ná-nu wolaiti. Nà ta-vaaɠaazagiti sala ti ma. Nimiza vaiti kpein gè ti ma vaa woni, ti la ti zeɠeni ga zɛbɛ, naati ta zei ti ma, ta Zeluzalɛme nuiti, ta Zuda nuiti.› » \p \v 32 Zelemi sɛʋɛ ɓiligi taɠili seɠeni, é so Neliya ná-doun zunui Ɓaluke ya, sɛʋɛ ɠɛ nui. Naa ma ge naa zɛʋɛni su, nii Zelemi ɠɛni bosu ma, ga wooiti kpein niiti ti ɠɛni sɛʋɛ ɓili mɔungi zu, nii Zuda masagi Yeɠoyakime galani. É woo mɔinmɔin kiligaa ʋɛɛni ba, ga naa ɠɛɠalaiti. \c 37 \s Masagi Sedesiyase Zelemi ɠaazaɠa fai \p \v 1 Ɓaɓilɔne masagi Neɓukadenɛzaal Zoziase ná-doun zunui Sedesiyase zeini ga masagi Zuda yooi unda. Sedesiyase ɠa é zeini Yeɠoyakime ná-doun zunui Konia ʋotogi zu. \v 2 Kɛlɛ tɔun be-o, ná-botiɠɛ nua ʋe-o, ɓaa Zuda yooi zu nuɓusɛiti be-o, ti la ɠɛni woiloni tɛnɛ gooiti ma, Ɠɔoɠɔ GALAGI ti woni, GALA goo wo nui Zelemi daazeeli ti ma. \p \v 3 Masagi Sedesiyase Yeɠukale leʋeni, Selemiya ná-doun zunui, ta zalaɠa ɠula nui Sofoni, Maaseya ná-doun zunui, ti li GALA goo wo nui Zelemi ʋɔ bɛ, ga ti ɠɛ ma: «Gi ʋaaʋɛ ga gi bo è ma ga, è Ɠɔoɠɔ GALAGI ada-ƓALAGI maanɛɛnɛ gi pɛ bɛ.» \p \v 4 Naama ziɛgi zu, ti la ɠɛni dɛ Zelemi ʋilini kasoi ɠa. É ɠɛni lɛɛzu, é ɗa yei nuɓusɛiti saama, faa la ɠɛni ba. \v 5 Naa ʋolu, Falaɠɔn ná-kɔɔɓɔgi zeɠeni Ezipete yooi zu. Ɓaɓilɔne nuiti ti Zeluzalɛme zeini kɛlɛ su, naa mɛnigai ma ti ʋɛ, ti lago maaɠoozani Zeluzalɛme ʋa. \p \v 6 Ɠɔoɠɔ GALAGI ɓɔɛni GALA goo wo nui Zelemi ʋɔ, é ɠɛ ma: \v 7 «Ɠɔoɠɔ GALAGI, Izilayɛle nà-GALAGI wooi ɠaa: ‹À li, wo bo Zuda masagi ma, é wo leʋegai gaazaɠagi ma ga: Falaɠɔn ná-kɔɔɓɔgi é ɠulani, é ɓɔ wo ʋa, toɠa na ɠale ma ná-zooi zu, Ezipete. \v 8 Ɓaɓilɔne nuiti ta ʋaazu ʋolu, ti laalɛ taai tɛi bu, ta so, ti abui lo ba, é ɠala.› \v 9 Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠaa: ‹À mina kisupu ɠɛ, wo ʋa ɠɛ ma: Ɓaɓilɔne nuiti ti lia ga ɠite. Mazɔlɔɔ ti la lia pɛ. \v 10 Anɛɛ ni wa la vɔni Ɓaɓilɔne ɠɔɔɓɔgi pɛ ma, nui tanigaani nɔ ti yɛna, ti wɔai ga mɛɛin, ta la wuzeɠe ʋolu ti ɠilagilagi, ti zeɠe ta-zeɠe ɠotai wu, ti abui lo taai tɛi ba.› » \s Zelemi ʋili fai kasoi ɠa \p \v 11 Siɛgi zu Ɓaɓilɔne ɠɔɔɓɔgi lago maaɠoozani la Zeluzalɛme ʋa, ti ʋa lɔ Falaɠɔn ná-kɔɔɓɔgi yeezu, \v 12 Zelemi ɠɛni pɔ ga é ɠula Zeluzalɛme ʋa, é li Ɓɛnzamɛn yooi zu, é ʋa nɔnɔ zɔlɔɔ pogani yooi zu nii gaa ɠɛni ɠwɛɛzu ná-nuiti saama. \v 13 Siɛgi zu é zeelini la Ɓɛnzamɛn Siɠidaʋɛ, taa makɛ nuiti ta-ɠundiɠii ɠɛni ná, nii daa ɠɛni ga Yiliya, Selemiya ná-doun zunui, Ɠanania ná-dounloin. É GALA goo wo nui zoni, é ɠɛ ma: «Ɗa ɗa ɓɔɠɔ ve Ɓaɓilɔne nuiti zea!» \v 14 Zelemi gooɠaaʋoteni, é ɠɛ ma: «Gaama la ga naa pɛ, gè la ɓɔɠɔ veezu Ɓaɓilɔne nuiti zea.» \p Kɛlɛ Yiliya la ɠɛni woiloni goo ma. É Zelemi zoni, é lii la ná-kundiɠiiti pɔ bɛ. \v 15 Kundiɠii naati ti yiiɠaawanani Zelemi ma, ti doɠa, naa ʋolu ti pili kasoi ɠa zou zɛʋɛ ɠɛ nui Zonatan ná-pɛlɛi wu. Mazɔlɔɔ kaso ʋɛlɛi ɓɛtɛa ɠɛni de ná. \v 16 Zelemi ʋili pele ɠana kasoi ɠa, é yɛni ná, é lɛbi ná gola. \p \v 17 Masagi Sedesiyase keelai leʋeni, é li, é ʋaa la, é gaazaɠa dɔɔɠuzu, ná-masa pɛlɛi wu, é ɠɛ ma: «Woo ɠa ná nii Ɠɔoɠɔ GALAGI feai è ya?» Zelemi ɠɛni ma: «Ungo, toɠa ga nii, ɗa lɔɔzu Ɓaɓilɔne masagi yeezu.» \v 18 Naa ʋolu Zelemi Sedesiyase ɠaazaɠani, é ɠɛ ma: «Leeni ɠa gè koto ɠɛai su è laalɔɠɔma, ɓaa ɗa-wotiɠɛ nuiti daalɔɠɔma, ɓaa niima nuɓusɛiti daalɔɠɔma, ga wo pìligai kasoi ɠa ma vaa zu? \v 19 Mini ɠa wa-ƓALA goo wo nuiti ti ná, niiti ti ɠɛni ʋelela ʋele vai wosu wo ma, ga Ɓaɓilɔne masagi la ʋaa, é ʋa laalɛ wo wu, ɓaa niima yooi? \v 20 Woilona mu, nà è maanɛɛnɛzu, ee, màliɠii masagi, nà-maanɛɛnɛ wooi zeeli è ma! Mina mɔ gàaɠale ma zou zɛʋɛ ɠɛ nui Zonatan ná-pɛlɛi wu, gè mina lia zaazu ná!» \p \v 21 Naazu Masagi Sedesiyase devei veeni ga ti ɠaaɓa Zelemi ma kaso ziɠigi zu, folo-o-folo ti ɗa ɓulu zɔkpɔ ɠila fe zea, ɓulu loɠa nuiti ti kulazu pelei zu taazuʋɛ, eyɛsu ɓului ɓe mɛtu taazuʋɛ. Ʋele ɠana Zelemi yɛni da kaso ziɠigi zu. \c 38 \s Zelemi ʋili fai kɔlɔyeɠei zu \p \v 1 Sefatia, Matan ná-doun zunui, ta Gedalia, Pasuul ná-doun zunui, ta Yukal, Selemiya ná-doun zunui, ta Pasuul, Malikiya ná-doun zunui, naati ka ti wooi naati mɛnini Zelemi ɠɛni ti wosu nuɓusɛiti ma ga: \v 2 «Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠaa: ‹Zɔi a yɛ niima laai tɛi su, toɠa za ga kɔɔi, ɓaa pului, ɓaa ɗɔfɔ zeeɓɛi. Kɛlɛ nu-o-nu a ɠula, é li, é ɓɔɠɔ ve Ɓaɓilɔne nuiti zea, naa yɛnvui ɠa yɛ zea, toɠa naa mu sɔlɔɔ ɓalaa.› \v 3 Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠaa: ‹Taai nii ɠa veezu gaamazu Ɓaɓilɔne masagi ná-kɔɔɓɔgi ya, é so.› » \p \v 4 Kundiɠiiti ti ɠɛni masagi ma: «Kɛni zunui tɛi ge za! Mazɔlɔɔ wooi nii é bosu, naa ɠa salaʋusuiti iɲɔteʋezu, niiti ti yɛgai taai tɛi su, naa ʋɛɛ nuɓusɛiti pɛ ba. Zunui tɛi la nuɓusɛi ná-undaanɛɛi ɠaiziɛzu, kɛlɛ kɛni ná-maanɔɠɔ vai.» \v 5 Masagi Sedesiyase ti wooɠaaʋoteni, é ɠɛ ma: «Toɠa wo yeezu, mazɔlɔɔ masagi la zooga faa nɔpɛ kɛɛzu ni wa laade.» \v 6 Ti Zelemi zoni, ti pili masagi ná-doun zunui Malikiya ná-kɔlɔyeɠei zu, nii é ɠɛni kaso ziɠigi zu. Ti Zelemi yeini su ga galuiti. Ziɛ la ɠɛni kɔlɔyeɠei zu, kɛlɛ palaʋalai ɠa é ɠɛni su. Zelemi ɓatani palaʋalai zu. \p \v 7 Kɛlɛ Etiyopi zunui ɠɛni ná, daa ɠɛni ga Eɓɛde-Melɛke, é ɠɛni ga botiɠɛ nu wolai masagi ná-pɛlɛi wu, naa mɛnini ga ti Zelemi ʋilini kɔlɔyeɠei zu. Masagi ɠɛni zeizu Ɓɛnzamɛn Siɠidaʋɛ. \v 8 Eɓɛde-Melɛke ɠulani masagi ná-pɛlɛi wu, é ɓɔɛ masagi ʋɔ ɠani: \v 9 «Ee, màliɠii masagi, zunui tɛiti ti faa ɲɔu wola ɠɛɛʋɛ, ga nii ti kɛai ga Zelemi, GALA goo wo nui, ti pili fai zu kɔlɔyeɠei zu. Toɠa zaazu ná ga pului, tɔɔzei daamiani ge la mɔ taazuʋɛ.» \v 10 Masagi niima levei veeni Eɓɛde-Melɛke ya, Etiyopi zunui, é ɠɛ ma: «Zunu ʋuusaʋagɔ (30) zeɠe ʋɛ, ti ɗa-levei zu, è GALA goo wo nui Zelemi ɠula kɔlɔyeɠei zu, aisa é ʋa za.» \p \v 11 Eɓɛde-Melɛke liini ga zunui naati, ti lɛ masagi ná-pɛlɛi wu, pɛlɛ ɠoozu ʋɛlɛi ta wu, naavolo makɛ ʋɛlɛi wuʋɛ, é seɠe wɔlɔmaiti kulani ta seɠe zaɠaiti. Ti ti yeini Zelemi ma kɔlɔyeɠei zu ga galuiti. \v 12 Eɓɛde-Melɛke, Etiyopi zunui ɠɛni Zelemi ma: «Seɠe wɔlɔmaiti ta seɠe zaɠaiti dɔ ɓeɠabuʋɛ, è galui la ti maazu.» Zekana Zelemi kɛɛni la. \v 13 Zunui naati ti mɛɛnni ga galuiti, ti tɛ, ti kula kɔlɔyeɠei zu. Zelemi yɛni kaso ziɠigi zu. \s Sedesiyase ta Zelemi ta-lɔɔɠuzu yɛpɛi \p \v 14 Masagi Sedesiyase nu leʋeni GALA goo wo nui Zelemi ma, ga é ʋa pɔ bɛ, nu lɛɛzuʋɛ zaʋasiɛi Ɠɔoɠɔ GALAGI zei ʋɛlɛi ma ɠoizuʋɛ. Masagi ɠɛni Zelemi ma: «Gè wɔinni gè gaazaɠa gila bo ga ɗe, mina faa nɔpɛ dɔɔɠu bà.» \v 15 Zelemi Sedesiyase wooɠaaʋoteni, é ɠɛ ma: «Ni nà naa ɠulana kɛlɛma è ʋɛ, nii è maaɠaazaɠabosu ma, è la pàa ɓaa? Ni nà è lɛnɛna, è la woiloga, è la ziaa la!» \v 16 Masagi Sedesiyase ɠonani Zelemi ʋɛ dɔɔɠuzu, é ɠɛ ma: «Gè ɠonaa Ɠɔoɠɔ GALAGI ma, nii é vulua, nii é zɛnvui veai ade ya, nà è yɛ vulua, gè la è lɔa naama zunuiti zeezu, niiti ti pɔ ga ti è ʋa.» \p \v 17 Zelemi ɠɛni naazu Sedesiyase ma: \p «Ɠɔoɠɔ GALAGI, Fai-Pɛ-Maliɠii, Izilayɛle ná-GALAGI wooi ɠaa: ‹Ni ɗa ɠulana, è li, è ɓɔɠɔ ve Ɓaɓilɔne masagi ná-kɔɔɠɔ ɠundiɠiiti zea, ɓɔɠɔ ʋɛ, è-yɛnvui ɠa ɠizo, taai tɛi ge la ɠala ga abui, ɗa zɛnvui wo, ɗa-o, ɗa-ʋɛlɛyeɠei-yo. \v 18 Kɛlɛ ni ɗa ɠɛlɛna, è la ɓɔɠɔ veeni Ɓaɓilɔne masagi ná-kɔɔɠɔ ɠundiɠiiti zea, taai tɛi ka lɔɔzu Ɓaɓilɔne nuiti zeezu, ta galazu ga abui, ɗa ɓalaa è la ɠulaa ti ya pɛ.› » \p \v 19 Masagi Sedesiyase ɠɛni Zelemi ma: «Nà luazu Zuda nuiti ba, niiti ti veai na Ɓaɓilɔne nuiti zea. Nà luazu ga gè mina lɔ ti yeezu, ti ʋa màanɔɠɔ.» \v 20 Zelemi gooɠaaʋoteni, é ɠɛ ma: «Ɓa-o, nu la è lɔa ti yeezu. Woilo Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ma, nii gè bosu è ma, fai pɛ ka ɠɛ ga pagɔ, ɗa zɛnvui wo. \v 21 Kɛlɛ ni ɗa ɠɛlɛna, è la ɓɔɠɔ veeni, wɛlɛ nii ɠa é ʋaazu ɠɛɛzu ga ɗe, Ɠɔoɠɔ GALAGI dɛai ga ze: \v 22 Anzanuiti kpein ta yɛ masa pɛlɛi wu, ta li ga tiye Ɓaɓilɔne masagi ná-kɔɔɠɔ ɠundiɠiiti pɔ. Ta è laalɔ guye zu, ti ɗa ɠɛ ma: \q ‹È-wɔɔla ʋagɔiti ti balii laa è luɠɔ, \q wɛlɛ ɗa ʋa, è ɠɔa la. \q Siɛgi zu è-ɠɔɠɔiti ti ɠɛni lɔɔzu la palaʋalai ʋa, \q ti ɲɛɛlɛa.› \p \v 23 «Ungo, ta li ga è-anzaiti ta è-lointi pɛ Ɓaɓilɔne nuiti pɔ. Ɗa ɓalaa è la ɠulaa ti ya, mazɔlɔɔ Ɓaɓilɔne masagi ɠa è zo, ta taai tɛi ka ɠala ga abui.» \p \v 24 Sedesiyase ɠɛni Zelemi ma: «Nu nɔpɛ ge mina niima wooiti mɛni, ta è la zaa pɛ. \v 25 Ni kundiɠi wolaiti ta mɛnina ga kpɔ̀ɛʋɛ è ʋɔ, ti ʋa, ti ɠɛ è ma: ‹Nii è bogai masagi ma, bo, suɠula lɛ gi ma, ta nii masagi bogai è ma, mina naa ta lɔɔɠu gi ʋa, gi la è ʋaazu,› \v 26 ɗa ti wooɠaaʋote ga: ‹Gè ɠɛa masagi maanɛɛnɛzu ga é mina tèʋe ʋolu Zonatan ná-pɛlɛi wu, nà ʋa za ná.› » \p \v 27 Kundiɠi wolaiti pɛ ti ʋaani ɠite Zelemi ʋɔ bɛ, ti gaazaɠa. É ti wooɠaaʋoteni eɠɛʋelei masagi tɛɛ ʋele lɛɛni la. Ti maaɠɛni kpɔ, ti zeɠe ná, mazɔlɔɔ nu nɔpɛ ge la ɠɛni ma vai zuɠwɛɛ. \p \v 28 Zelemi yɛni kaso ziɠigi zu, eyɛsu Zeluzalɛme zo foloi. \c 39 \s Zeluzalɛme zo fai \r (2 Masagiti 25:1-21; // Zelemi 52:4-11) \p \v 1 Zuda masagi Sedesiyase ná-kona taaʋuugɔi alugi ʋuusiɛi ma volo ʋuusiɛi ma masa fai zu, Ɓaɓilɔne masagi Neɓukadenɛzaal ʋaani ga ná-kɔɔʋɛbɛi pɛ Zeluzalɛme laalɔɠɔma, é ná zei kɛlɛ su. \v 2 Sedesiyase ná-kona puugɔ maazu ɠilasiɛi (11), alugi naanisiɛi, folo taaʋuugɔi, Ɓaɓilɔne nuiti ti zeɠei wɔɔni taai ma ziɠigi ʋa. \v 3 Naazu, Ɓaɓilɔne masagi ná-kundiɠi wolaiti kpein ti lɛɛni, ti zei zaamazuʋɛ siɠidaʋɛ: Nɛɛlegale-Salɛsɛɛl, ta Samegaal-Neɓo, naa ʋɛɛ salaʋusu ɠundiɠi wolai Sal-Sekime ta ɠima nuiti ta-ɠundiɠii Nɛɛlegale-Salɛsɛɛl ʋa, é ʋɛɛ masagi ná-salaʋusu ɠundiɠii zɔiti kpein ba. \v 4 Gaamago nɔ, masagi Sedesiyase ta ná-salaʋusuiti ti suɠwɛɛgai ma, ti ʋelani, ti ɠula taai ʋa kpidii, ga masagi ná-kpelei zu ʋelei, siɠi felegɔi yɔɠɔzuʋɛ ma ziɠidaʋɛ, ti li ga pelei nii é liizu ga Zuludɛn ma ʋɛtu nɛmɛi zu ʋele. \v 5 Kɛlɛ Ɓaɓilɔne zalaʋusuiti ti ʋilɛni ti ʋolu, ti Sedesiyase zoni Zeliko nɛmɛi zu. Ti soni, ti lii la Ɓaɓilɔne masagi ʋɔ, Liɓila, Ɠamate yooi zu. Miná ɠa Neɓukadenɛzaal ná-tukpɔi ɠaaleʋeni ná. \v 6 Ɓaɓilɔne masagi Sedesiyase ná-doun zunuiti paani ti-ɠɛɛ ɠaazu Liɓila, ta Zuda zeizumaanɛgiti pɛ ɓalaa. \v 7 Naa ʋolu é Sedesiyase ɠaazuɠɛzɛiti goloni su, é gili ga kɔlu ɓɔi yɔlɔɠɔ felegɔ, ti lii la Ɓaɓilɔne. \v 8 Naa ʋoluma, Ɓaɓilɔne nuiti ti masagi ná-pɛlɛi ɠalani Zeluzalɛme, ta nuɓusɛiti ta-ʋɛlɛiti, ti siɠigi wolo. \v 9 Nuɓusɛi mɔtai ma é yɛni taazuʋɛ, niiti ti ɓɔɠɔ veeni, ta nuɓusɛi mɔtai é ɠɛni ná, masagi makɛ nuiti ta-ɠundiɠii Neɓuzaladan naati seɠeni, é li ga tiye Ɓaɓilɔne. \v 10 Kɛlɛ niiti ti ɠɛni ga bala nuiti nuɓusɛiti saama, ani la ɠɛni ti ya, Neɓuzaladan vaani bu ga naati ti yɛ Zuda yooi zu. Naama volo ná, é leezɛn ɓeleiti ta kpalagiti feeni ti ya. \s Zelemi vie fai \p \v 11 Niima levei ɠa Ɓaɓilɔne masagi Neɓukadenɛzaal feeni masagi makɛ nuiti ta-ɠundiɠii Neɓuzaladan ya, Zelemi ná-faa zu ga: \v 12 «Seɠe, è ɠaazuyɛ ba, mina faa ɲɔu nɔpɛ kɛ la, kɛlɛ nii a bo è ma, naa ɠɛ bɛ.» \v 13 Masagi makɛ nuiti ta-ɠundiɠii Neɓuzaladan, ta salaʋusu ɠundiɠi wolai Neɓusazeɓan, ta ɠima nuiti ta-ɠundiɠii Nɛɛlegale-Salɛsɛɛl, ta Ɓaɓilɔne masagi ná-kundiɠiiti kpein, \v 14 ti nu leʋeni Zelemi laaɠomisu kaso ziɠigi zu, ti kula, ti fe Gedalia ya, Ayikame ná-doun zunui, Safan ná-dounloin. Gedalia ɠɛni vaazu bu é ɗa li ná-koizu. Zelemi ɠɛni nɔ nuɓusɛiti saama. \s Keela wooi Eɓɛde-Melɛke ná-faa zu \p \v 15 Siɛgi zu Zelemi ɠɛni la dɛ kaso ziɠigi zu, Ɠɔoɠɔ GALAGI ɓɔɛni pɔ, é ɠɛ ma: \v 16 «Li, è ɓɔɛ Eɓɛde-Melɛke ʋɔ, Etiyopi nui, è ɠɛ ma: ‹Ɠɔoɠɔ GALAGI, Fai-Pɛ-Maliɠii, Izilayɛle ná-GALAGI wooi ɠaa: Gè la ɠɛni undaanɛ vaa laazeelini taai tɛi su nuiti ma, kɛni maanɔɠɔi ma vai. Tama, nà ga naa laazeeli nii gè boni, su la ɠoozazu naa ɠɛ è ɠaazu. \v 17 Kɛlɛ voloi naama maanɔɠɔ vai ʋaazu la, nà è ɠizo, Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠana. È la lɔa zunui naati zeezu, niiti è luazu ti ʋa. \v 18 Nà è ɠizo saai ma, è-yɛnvui ɠa yɛ è ya, ɗa naa mu sɔlɔɔ ɓalaa, mazɔlɔɔ è laani nɔ̀un da, Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠana.› » \c 40 \s Zelemi ná-ɓɔɠɔyeemalai \p \v 1 Ɠɔoɠɔ GALAGI ɓɔɛni Zelemi ʋɔ, Neɓuzaladan masagi makɛ nuiti ta-ɠundiɠii teʋegai ma ga è zeɠe Lama. Zelemi ɠɛni Zeluzalɛme nuiti saama ta Zuda nuiti ti maanɛɛni ga ti li ga tiye Ɓaɓilɔne, gilia ɠɛni de ga yɔlɔɠɔi. Miná ɠa masagi makɛ nuiti ta-ɠundiɠii kulani ná nuiti saama ti ti zoni, ti ɗa li ga tiye. \v 2 É Zelemi zeɠeni, ti maaɠelesa ge leʋe, é ɠɛ ma: «Ɠɔoɠɔ GALAGI ɗa-ƓALAGI maanɔɠɔ vai woni é ʋilɛ taai tɛi ba, eɠɛ nii ɠɛɠalai. \v 3 Niizu, é ʋilɛga su, nii é boni é ɠɛa, mazɔlɔɔ wo kotoi ɠɛɛni Ɠɔoɠɔ GALAGI laalɔɠɔma, wo la woiloni goo ma. Nii é boni, naa zeelia wo ma. \v 4 Niizu wɛlɛ, nà è viesu, gè yɔlɔɠɔiti kula è-yeeiti ba. Ni è wɔinni ga è ʋilɛ pòlu, de li Ɓaɓilɔne, ʋa, nà ɠaaɓa è ma. Kɛlɛ ni è la wɔinni ga naa, mina ʋa. Kwɛɛ ga ɗa zoo è li zooi zu ná pɛ, li ʋɛ ná nɛai è ʋɛ ga è li ná.» \p \v 5 Kɛlɛ tɛi Zelemi ɠɛni inɛinɛsu ga gooɠaaʋote fee vai, Neɓuzaladan ɠɛni ma: «Ɗa zoo è li Gedalia ʋɔ bɛ, Ayikame ná-doun zunui, Safan ná-dounloin, nii Ɓaɓilɔne masagi seiɗai Zuda laa wolaiti unda. Li, è yɛ tɔun ba, nuɓusɛiti saama. Ɓaa mu, ʋɛ nɔpɛ ná nɛai è ʋɛ, li miná.» Masagi makɛ nuiti ta-ɠundiɠii daamianigiti feeni Zelemi ya, é faanɛɛ ɠɛ bɛ ziɛ vai zu. Naa ʋolu é yeeɓeni ba, é li. \v 6 Zelemi liini Ayikame ná-doun zunui Gedalia ʋɔ bɛ Misepa, é yɛ pɔ bɛ nuɓusɛiti saama, niiti ti yɛni zooi zu. \s Zuda nuiti ti ɓɔɠɔ ɠaalɛɛ vai ba // Gedalia ɠoba \p \v 7 Salaʋusu ɠundiɠiiti niiti kpein ti ɠɛni ma yooi zu ta ta-zunuiti ti mɛnigai ma ga Ɓaɓilɔne masagi Ayikame ná-doun zunui Gedalia zeiɗa zooi unda, é bala nuiti kaliva ma, niiti ti la ɠɛni liini ga tiye Ɓaɓilɔne, zunuiti ta anzanuiti, naa ʋɛɛ doungoiti ba, \v 8 ti liini ti Gedalia ɠa Misepa. Tiya ɠa ti ɠɛni ga Netania ná-doun zunui Isemayɛle, Kaleya ná-doun zunuiti Yoɠanan ta Zonatan, Tanumɛte ná-doun zunui Selaya, Netofa nui Efayi ná-doun zunuiti, Maakate nui Yezania ta ta-zalaʋusuiti pɛ. \v 9 Gedalia, Ayikame ná-doun zunui, Safan ná-dounloin minazeɠeni ti ʋɛ, ta ta-zalaʋusuiti, é ɠɛ ti ma: «Dualua ge mina wo zo, à yeezei Ɓaɓilɔne nuiti ta-zobogi wu. À zei zooi zu, wo ɠolo Ɓaɓilɔne masagi ʋɛ, naa ɠa wa-undaanɛɛi su. \v 10 Nɔ̀un nà, nà zeizu Misepa, gè ɠɛ ga wo-ɠaazuʋɛ, gè ɠɛ Ɓaɓilɔne nuiti zeema, ti ʋaazu ade ʋɔ. Kɛlɛ wɔun, à dɔɔiti kpɛtɛ, wo gulu waaiti kula, ta gulɔiti, wo ti makɛ aniɲakaiti su, wo zei taaiti su, maanɛai wo zei ti zu ʋolu.» \p \v 11 Zenɔ ɠana, Zuda nuiti kpein niiti ti lɔɔɠuni Moaɓe yooi zu, ta Amɔn nuiti pɔ bɛ, ta Edɔme, ta ná maaɠoolii ma yooiti su, ti mɛnini ga Ɓaɓilɔne masagi nui mɔtaiti zɛni Zuda yooi zu, é Gedalia zei ti unda ga kundiɠii, Ayikame ná-doun zunui, Safan ná-dounloin. \v 12 Naa ɠa é kɛɛni, Zuda nuiti pɛ ti ʋaani, ti ɠula adaʋɛti pɛ, ʋɛti ti vazani náti. Ti ʋaani ʋolu Zuda yooi zu, ti li Gedalia ʋɔ bɛ Misepa. Ti dɔɔi ɠaalɛɛni ba gola, ta gulu waaiti. \s Gedalia ʋaa vai \p \v 13 Kaleya ná-doun zunui Yoɠanan ta salaʋusu ɠundiɠiiti ti ɠɛni dɛ ɓalaɠaiti su, ti pɛ ti ʋaani Gedalia ʋɔ bɛ Misepa. \v 14 Ti gaazaɠani ga: «È suɠwɛɛ nɛi ɓaa, ga Amɔn nuiti ta-masagi Ɓaalise Isemayɛle leʋegɛ, Netania ná-doun zunui, ga é è ʋaa?» Kɛlɛ Ayikame ná-doun zunui Gedalia la ɠɛni laani ti la. \v 15 Kaleya ná-doun zunui Yoɠanan boni ɠite dɔɔɠuzu Gedalia ma Misepa ga: «Va bu, gè li, gè Netania ná-doun zunui Isemayɛle ʋaa. Nu nɔpɛ ge la suɠwɛɛga. Leeni vaa zu a yɛ ná, é è ʋa? Leeni vaa zu Zuda nui kpein gaalɛai ba è ɠoba, ta vaza, Zuda nui mɔtai undaa ɠa ʋili?» \v 16 Ayikame ná-doun zunui Gedalia ɠɛni Kaleya ná-doun zunui Yoɠanan ma: «Mina naa ɠɛ, mazɔlɔɔ nii è bosu Isemayɛle ná-faa zu, zɛɛi ʋe.» \c 41 \p \v 1 Alugi lɔfelasiɛi ma, Netania ná-doun zunui Isemayɛle, é ga Elisama ná-dounloin, masa suwuzui ta, é ga ɓalaa masagi ná-nu wolai ta, naa ʋaani, ta zunu puugɔ, Ayikame ná-doun zunui Gedalia ʋɔ bɛ Misepa. Ti daamii woni miná ʋɔɔma Misepa. \v 2 Netania ná-doun zunui Isemayɛle wuzeɠeni nɔ pu, ta zunu puugɔiti ti ɠɛni polu, ti Gedalia ʋaa ga ta-woɠa zɔkpɔiti, Ayikame ná-doun zunui, Safan ná-dounloin, nii Ɓaɓilɔne masagi seini ga kundiɠii zooi unda. \v 3 Naa ʋoluma Isemayɛle Zuda nuiti pɛ paani, ti ɠɛni Gedalia ɠoba Misepa, ta Ɓaɓilɔne zalaʋusuiti ti ɠɛni náʋɛ. \p \v 4 Foloi velesiɛi, Gedalia ʋaai ma, siɛgi zu nu nɔpɛ ge la ɠɛni suɠwɛɛ da, \v 5 názu ɠa zunu ʋuulɔsaʋa (80) zeɠeni la Sikɛme, ta Silo, ta Samali, ti ʋa. Ti-ɓɛlɛiti bogai, ti-maazeɠeiti baliai ga ga kidaaʋiligi maaʋele, ti ɓɔɠɔ maazaɠazaɠaai saa wɔlɔ wo fai zu. Ti ʋaani ga vebɛ zalaɠaiti ta ansansegi, ti ʋa fe GALA bɛ Zeluzalɛme Ɠɔoɠɔ GALAGI zei ʋɛlɛi ma ɠoizuʋɛ. \v 6 Netania ná-doun zunui Isemayɛle ɠulani Misepa, é lo ti luɠɔ, é ɗa wɔlɔ. Siɛgi zu é zeelini la ti ma, é ɠɛ ti ma: «À ʋa Gedalia ʋɔ bɛ, Ayikame ná-doun zunui.» \v 7 Kɛlɛ ti zeeliai ma taazuʋɛ, Netania ná-doun zunui Isemayɛle ta ná-nuiti ti nuiti paani, ti poomaiti pili ya kɔlɔyeɠei zu. \v 8 Kɛlɛ zunu puugɔ ɠɛni ti zaama, naati ti ɠɛni Isemayɛle ma: «Mina gi ʋa, mazɔlɔɔ daamianigi makɛgɛ gi ʋɛ dɔɓɔi zu, ga moloi, ta wɔɔlezegi, ta gulɔi, ta kɔin gulɔi.» Isemayɛle la mɔ ɠɛni ti ʋaani ʋɔɔma ta ti-ɠɛɛleai zɔiti. \p \v 9 Kɔlɔyeɠei nii Isemayɛle zunui naati ma ʋoomai ʋilini su, ti ti ʋaani, é ɠɛni ga kɔlɔyeɠe wolai nii masagi Aza ɠɛni ti bɔ, siɛgi zu kɔɔi ɠɛni la ti yɔɠɔzu ta Izilayɛle masagi Ɓaasa. Naa ɠa Netania ná-doun zunui Isemayɛle daaveni ga nu ʋoomai. \v 10 Isemayɛle nuɓusɛi mɔtai pɛ soni Misepa ga duɔi: masagi ná-doun anzanuiti, ta nuɓusɛi kpein é yɛni Misepa, masagi makɛ nuiti ta-ɠundiɠii Neɓuzaladan kalivaani Ayikame ná-doun zunui Gedalia ma. Naa ʋolu wɔin ɠɛni Isemayɛle ma ga é li ga duɔiti Amɔn nuiti pɔ bɛ. \s Isemayɛle ná-duɔ zogaiti unmɔɔ fai \p \v 11 Kaleya ná-doun zunui Yoɠanan ta salaʋusu ɠundiɠiiti kpein ti ɠɛni ba, ti faa ɲɔi naa pɛ mɛnini, nii Netania ná-doun zunui Isemayɛle kɛɛni. \v 12 Ti zunuiti pɛ seɠeni, ti li, ti laalɛ Netania ná-doun zunui Isemayɛle wu. Ti kɔɠɔzumɛɛnni Gaɓaɠɔn kpoi golai ɠobaʋɛ. \v 13 Siɛgi zu duɔiti pɛ ti ɠɛni Isemayɛle ya, ti Kaleya ná-doun zunui Yoɠanan ɠaani la, ta salaʋusu ɠundiɠiiti kpein ti polu, ti ɠoozunɛɛni. \v 14 Naazu, nuɓusɛiti pɛ Isemayɛle ʋaani ga tiye, ti zeɠe Misepa, ti ɠaleni ma, ti li, ti ʋɛɛ Kaleya ná-doun zunui Yoɠanan ʋa. \v 15 Kɛlɛ Netania ná-doun zunui Isemayɛle ʋelani ga zunu lɔsaʋa Yoɠanan ʋa, é li Amɔn nuiti pɔ bɛ. \p \v 16 Naa ʋoluma, Kaleya ná-doun zunui Yoɠanan ta salaʋusu ɠundiɠiiti ti ɠɛni polu, naati ti nuɓusɛi mɔtai pɛ seɠeni, niiti Isemayɛle zeɠeni ga tiye Misepa, Gedalia ʋaa ʋoluma: salaʋusuiti, anzanuiti, doungoiti, ta kundiɠi wolaiti, de bosu, nii pɛ ti ʋaani la, ti zeɠe Gaɓaɠɔn. \v 17 Ti lago loni wɛɛn laazu ʋɛɛzuʋɛ Kimeɠame, Ɓɛteleyɛme ɠobaʋɛ. Wɔin ɠɛni ti ma ga ti li dɛ Ezipete yooi zu, \v 18 mazɔlɔɔ ti ɠɛni luazu Ɓaɓilɔne nuiti ba, kaipa Netania ná-doun zunui Isemayɛle Ayikame ná-doun zunui Gedalia ʋaani, nii Ɓaɓilɔne masagi seini zooi unda. \c 42 \s Pela wo fai ga Ezipete yooi zu ʋele \p \v 1 Salaʋusu ɠundiɠiiti kpein, é ɓɔ Kaleya ná-doun zunui Yoɠanan ʋa, ta Wosaya ná-doun zunui Yezania, ta nuɓusɛiti pɛ, ti liini, \v 2 ti ɠɛ GALA goo wo nui Zelemi ma: «Nii gi maaɠaazaɠabosu è ma, yeezei bu ga pagɔ: Ɗa-ƓALAGI, é ga Ɠɔoɠɔ GALAGI maanɛɛnɛ gi ʋɛ, gi mɔtaiti gi yɛgai ná. Mazɔlɔɔ gi mɔinni gola, gi maalɔiɗa, eɠɛʋelei è-ɠaazuʋɛ pɛtɛsu da. \v 3 Ɗa-ƓALAGI, Ɠɔoɠɔ GALAGI ɠaazaɠa, ʋɛ gá li ná, é naama ʋelei lɛ ga giye, ta nii maanɛai gi kɛ.» \p \v 4 GALA goo wo nui Zelemi ɠɛni ti ma: «Gè mɛniga. Nà ʋaazu Ɠɔoɠɔ GALAGI wa-ƓALAGI valizu, eɠɛʋelei wo bogai la mà. Naa ʋoluma, nà Ɠɔoɠɔ GALAGI ná-gooɠaaʋotegi lɛ ga woye, gè la tanɔpɛ dɔɔɠua wo ʋa.» \v 5 Ti ɠɛni Zelemi ma: «Gá minazeɠezu ga gá ziɛ ga naa nɔ, nii Ɠɔoɠɔ GALAGI ɗa-ƓALAGI a bo è ma, ga è bo gi ma. É ɠɛ ga gaama wo zeelei, nu la maaɠaalia, gá-minazeɠegi vaa zu. \v 6 É ɠɛni ga ma ʋagɔ, ɓaa ma ɲɔu, gá ɠolo Ɠɔoɠɔ GALAGI, gá-ƓALAGI wooi ʋɛ, nii gá ɓɔɠɔi gi è leʋega pɔ bɛ. Gi undaa ɠa nɛ ga ɠolona Ɠɔoɠɔ GALAGI, gá-ƓALAGI wooi ʋɛ.» \m \v 7 Folo puugɔ leʋegai ma, Ɠɔoɠɔ GALAGI gooɠaaʋotegi veeni Zelemi ya. \v 8 Zelemi Kaleya ná-doun zunui Yoɠanan lolini, ta salaʋusu ɠundiɠiiti pɛ ti ɠɛni polu, ta nuɓusɛi pɛ é ɠɛni ná, é zo ɓolomadɔɠɔiti ma, é li seizumaanɛgiti pɔ. \v 9 Naa ʋolu, é ɠɛni ti ma: «Ɠɔoɠɔ GALAGI, Izilayɛle ná-GALAGI wooi ɠaa, nii wo valini mà ga gè li, gè wo-maavai laazeeli ma: \v 10 ‹Ni wa yɛna zeini zooi nii zu, nà wa-nuɓusɛiti maamɔin ʋolu, gè la mɔ wo ɠoloɠologa, nà wo zapelɔ, gè la mɔ wo lɔɔɠulaa. Mazɔlɔɔ maanɔɠɔ vai gè kɛɛni ga woye, nà yee zeɠe naa ma. \v 11 À ɓena niina luazu Ɓaɓilɔne masagi ʋa, à mina lua ba,› Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠana. ‹Mazɔlɔɔ nà wo ʋa, gè wo ɠizo, gè la vaa bu é ʋa wo ɓɔlɔ. \v 12 Nà maawɔinɠai ɠɛ wo ʋɛ, naa ɠa a kɛ é nuɓɔɠɔlai ɠɛ wo ʋɛ, é wo yɛ ná, wo ɠale ma ʋolu wa-yooi zu.› \p \v 13 «Kɛlɛ ni wa ɠɛna: ‹Gi la zeizu zooi tɛi su, ni wo la ɠoloni Ɠɔoɠɔ GALAGI wa-ƓALAGI wooi ʋɛ,› \v 14 ni wa ɠɛna ma: ‹Ɓa, gá liizu Ezipete yooi zu, ʋɛ gi la kɔɔ ɠa ná, gi la kɔɔɠɔ ʋuʋu fɛɛ woomɛniga ná, ʋɛ pulu la gi ɓɔlɔa ná, miná ɠa gi zeizu ná,› \v 15 à woilo Ɠɔoɠɔ GALAGI laawooi ma, Zuda masadai zu nuɓusɛi mɔtaiti. Ɠɔoɠɔ GALAGI, Fai-Pɛ-Maliɠii, Izilayɛle ná-GALAGI wooi ɠaa: ‹Wa devena gaamazu ga wo li, wo zei Ezipete yooi zu, wa liina, wo lɔɔɠu ná, \v 16 kɔɔi é wo maaluazu, naa ɠa zeeli wo ma miná Ezipete yooi zu, pulu vai wo yiizoolɛzu la, naa ɠa ʋilɛsu wo ʋolu náʋɛ, ná ɠa wa za ná. \v 17 Zɔi pɛ a deve ga é li, é lɔɔɠu Ezipete yooi zu, naati ta za ga kɔɔi, ɓaa pului, ɓaa ɗɔfɔ zeeɓɛi. Taɠila kpalaa ge la ɠulaa maanɔɠɔi ya, nii nà sei ti ma.› \p \v 18 «Ɠɔoɠɔ GALAGI, Fai-Pɛ-Maliɠii, Izilayɛle ná-GALAGI wooi ɠaa: ‹Nà-ziiɠaawanai ʋooʋaai ma Zeluzalɛme nuiti daalɔɠɔma. Zenɔ ɠana nà-ziiɠaawanai ɠɛɛzu la wo laalɔɠɔma, ni wa liina Ezipete yooi zu. Ta ɠɛ yeezulazu ga woye kona wosuʋɛti, gaazuɗɛ ʋuu vaiti su, ta foovoo loozuʋɛti, ta ɓaaɠulama vaiti. Wo la mɔ niima yooi ɠaa ʋolu pɛ.› \p \v 19 «Zuda yooi zu nui mɔtaiti, Ɠɔoɠɔ GALAGI ɠɛ wo ma: ‹À mina li pa Ezipete yooi zu.› À ɠizɛ su ga pagɔ, gè ɠona wo ʋɛ za. \v 20 Wa ɓɔɠɔ ɠakasu, siɛgi zu wo tèʋeni la Ɠɔoɠɔ GALAGI wa-ƓALAGI ma, wo ɠɛni mà: ‹Ɠɔoɠɔ GALAGI gá-ƓALAGI maanɛɛnɛ gi ʋɛ, naa ʋoluma, nii Ɠɔoɠɔ GALAGI a bo, ti pɛ dɛɛ ga giye, gá ti ɠɛ.› \v 21 Za deɠɛmu, gè ʋaa wo ʋɔ ga Ɠɔoɠɔ GALAGI wa-ƓALAGI ná-gooɠaaʋotegi, kɛlɛ wo la woilosu naa ta ma, nii é boga ga gè bo wo ma. \v 22 Tama, wa za ga kɔɔi, ɓaa pului, ɓaa ɗɔfɔ zeeɓɛi, ʋɛ wo liizu lɔɔɠuzu ná!» \c 43 \s Ti lii vai ga Zelemi ga maaɓaai // Ezipete yooi zu \p \v 1 Siɛgi zu Zelemi ɓeni la ga naama ɓɔɛiti pɛ bo nuɓusɛiti pɛ ma, nii Ɠɔoɠɔ GALAGI, ta-ƓALAGI boni ma ga é bo ti ma, \v 2 Wosaya ná-doun zunui Azalia, ta Kaleya ná-doun zunui Yoɠanan, ta zɔɔma nuɓusɛiti ti ɠaazumaanɛai, ti ɠɛni Zelemi ma: «Zɛɛi ɠa è bosu! Ɠɔoɠɔ GALAGI, gá-ƓALAGI la è leʋeni ga è ɠɛ gi ma: ‹À mina li lɔɔɠuzu Ezipete yooi zu.› \v 3 Neliya ná-doun zunui Ɓaluke ɠa é è wuzeɠezu gi laalɔɠɔma, nii nɔ a kɛ gi ve Ɓaɓilɔne nuiti zea, ti ʋa gi ʋaa, ɓaa ti li ga giye Ɓaɓilɔne yooi zu.» \p \v 4 Kaleya ná-doun zunui Yoɠanan ta salaʋusu ɠundiɠiiti, ta nuɓusɛiti ti ɠɛni ná, ti la ɠɛni Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi zoni ga, ti ʋa yɛ Zuda yooi zu. \v 5 Naazu Kaleya ná-doun zunui Yoɠanan, ta salaʋusu ɠundiɠii zɔiti pɛ, ti nuɓusɛi mɔtai pɛ seɠeni Zuda, niiti kɔɔi ti ɓɛɛni, ti vaza zou ɠiligiti su, ti ʋaani ʋolu, ti zei Zuda yooi zu, \v 6 zunuiti, ta anzanuiti, ta doungoiti, ta masagi ná-doun anzanuiti, ta nuɓusɛi pɛ niiti masagi makɛ nuiti ta-ɠundiɠii Neɓuzaladan ti yɛni Gedalia ya, Ayikame ná-doun zunui, Safan ná-dounloin, ta ɓalaa GALA goo wo nui Zelemi, ta Neliya ná-doun zunui Ɓaluke. \v 7 Ti liini Ezipete yooi zu, mazɔlɔɔ ti la ɠɛni woiloni Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ma. Ti zeelini Taapanɛse. \s Ezipete yooi zo fai laazeeli vai Zelemi ʋɛ \p \v 8 Ɠɔoɠɔ GALAGI ɓɔɛni Zelemi ʋɔ Taapanɛse, é ɠɛ ma: \v 9 «Kɔtu wolai tanigaa zeɠe, è ti lɔ penɛ ʋɔlɔi wu, è ti lɔɔɠu seizei bosuʋɛ wu Zuda nuiti gaazu, nu lɛɛzuʋɛ Falaɠɔn ná-masa pɛlɛi wu Taapanɛse. \v 10 Naa ʋolu, ɠɛ ti ma: ‹Ɠɔoɠɔ GALAGI, Fai-Pɛ-Maliɠii, Izilayɛle ná-GALAGI wooi ɠaa: Nà ʋaazu ga nà-botiɠɛ nui Neɓukadenɛzaal, Ɓaɓilɔne masagi. Nà ná-masa kpɔkpɔgi zeizu kɔtui tɛiti maazu, ti lɔɔɠuai ʋɛ. Toɠa ná-masa seɠe ʋɛlɛi zuvie ti maazu. \v 11 Siɛgi zu a ʋaa la, toɠa Ezipete yooi zo, toɠa naati paa, niiti maanɛai ga ti za, é li ga naati duɔlai zu, niiti maanɛai ga ti li duɔlai zu, é naati paa ga boɠa zɔkpɔi, niiti maanɛai ga ti za ga boɠa zɔkpɔi. \v 12 Nà abui lo Ezipete ɠalagiti ta-ʋɛlɛiti ba. Toɠa kɔɔɠɔ gani pɛlɛiti gala, ɓaa é li ga tiye duɔlai zu. Toɠa Ezipete yooi zu ɓukpunɛ, eɠɛʋelei baala makɛ nui a ɗa kpaviiti kula la ná-seɠei zu. Naa ʋolu, toɠa ɠula zooi naa ʋa, faaɓaa nɔpɛ ge la ɠɛa su. \v 13 Toɠa sale ɠɔtuiti kpezeɠele Eliyopolise, é Ezipete ɠalagiti ta-ʋɛlɛiti koloɠolo ga abui.› » \c 44 \s Keela wooi é woni Zuda ɠɔɔʋelaiti // Ezipete yooi zu \p \v 1 Wɛlɛ keela wooi ʋa Zelemi sɔlɔɔni Zuda nuiti pɛ faa ma, ti ɠɛni zeini Ezipete yooi zu, ti ɠɛni zeini Migedɔle, ta Taapanɛse, ta Mɛmefise, ta Patɔlɔse yooi zu: \v 2 «Ɠɔoɠɔ GALAGI, Fai-Pɛ-Maliɠii, Izilayɛle ná-GALAGI wooi ɠaa: ‹Wo maanɔɠɔ vai kpein kaa, gè seini Zeluzalɛme ma, ta Zuda laa wolaiti. Za, ti ɠoloɠologa, nuɓusɛ la mɔ náti. \v 3 Tɔɔzei ta-laaʋeaiti ti zìiɠaawanani, ti faa ɲɔiti kɛ dàalɔɠɔma, ti ɗa zalaɠaiti kula, ti ɗa gala kiligiti dɛbi, anɛɛ ni ti la ɠɛni naati kwɛɛ, tiya-o, wa-o, wo-mɛmɛwolani ɓalaa. \v 4 Siɛnɔpɛ su, gè ɠɛni nà-botiɠɛ nuiti teʋesu wo ma, GALA goo wo nuiti, ga wo ɠɛlɛ kɔzɔba ɠɛɛwotiiti ba, niiti ti wɔinzeɠeai mà. \v 5 Kɛlɛ wo la ɠɛni woiloni, wo la ɠidaani ma, wo la zeɠeni wo-ziɛ ʋele ɲɔiti polu, anɛɛ wo ʋa ɓe zalaɠa ɠula vai ʋa gala kiligiti bɛ. \v 6 Nà-ziimaleʋei ta nà-ziiɠaawanaiti ti vukani, ti Zuda laa wolaiti gala, ta Zeluzalɛme taazuʋɛ ʋeleiti ti ɠoloɠologai, náti gaalɛiɗa, eɠɛʋelei nu kaazu la za.› \v 7 Niizu, Ɠɔoɠɔ GALAGI, Fai-Pɛ-Maliɠii, Izilayɛle ná-GALAGI, wooi ɠaa: ‹Leeni vaa zu wo wɔinni wo faa ɲɔu wolai ɠɛ ga ɓɔɠɔ? Wa pɔ ga wo Zuda yooi ma nuɓusɛiti bala zunuiti ma, ta anzanuiti, ta doungoiti, ta ɲiimiɓɔlegiti, eyɛsu nu mɔta ɠila kpalaa ge mina yɛ ná ɓaa? \v 8 Wa pɔ wo ɗa zìiɠaawana ga wa-ɠɛɛwotiiti, wo ɗa zalaɠaiti kula gala kiligiti bɛ niima yooi zu, Ezipete, ʋɛ wo ʋaai lɔɔɠuzu ná ɓaa? Wa pɔ wo ɓɔɠɔ ma zuwu ɠaaleʋe, wo ɠɛ ga nuiti ti voovoai, ɓaaɠula ti ma zii ɠiligiti saama eteai zu ɓaa? \v 9 Wo yeema ɓaa, faa ɲɔi ma nii wo-mɛmɛwolani ti kɛɛni, ta nii Zuda masagiti ti kɛɛni, ta faa ɲɔiti ti-anzaiti ti kɛɛni, ta wa ɓɔɠɔi wa-vaa ɲɔiti, ta wo-anzaiti tɔnɔi, faa ɲɔiti kpein wo ti ɠɛɛni Zuda yooi zu, ta Zeluzalɛme taazuʋɛ? \v 10 Zaaɠaza, ziizoolɛ go pa ge la ti ma, dɛ̀bi ɠi ge la ti ʋɛ, ti la nà-tɔ sosu, ta nà-deveiti gè ti veeni wo ya, wa-o, wo-mɛmɛwolani-yo.› \p \v 11 «Naa ɠa é ba, Ɠɔoɠɔ GALAGI, Fai-Pɛ-Maliɠii, Izilayɛle ná-GALAGI wooi ɠaa: ‹Nà ʋaazu maanɔɠɔi leʋesu wo ma, gè Zuda yooi ma nuɓusɛiti ma zuwu ɠaaleʋe. \v 12 Nà Zuda nui mɔtaiti seɠe, niiti ti deveai ga ti li, ti lɔɔɠu Ezipete yooi zu, ti pɛ ta za ɲɛgɛlɛin. Ta za ga kɔɔi Ezipete yooi zu, ɓaa pului, ti zuwuɠaaleʋe, é zo ɓolomadɔɠɔiti ma, é li seizumaanɛgiti pɔ. Ta za ga kɔɔi, ɓaa pului. Nuiti ta ɠɛ yeezulazu ga tiye kona wosuʋɛti, gaazuɗɛ ʋuu vaiti su, ta foovoo loozuʋɛti, ta ɓaaɠulama vaiti. \v 13 Nà wuzeɠe ti laalɔɠɔma, tɛiti ti liai zeizu Ezipete yooi zu, eɠɛʋelei gè wuzeɠeni la Zeluzalɛme nuiti daalɔɠɔma, ga kɔɔi, ta pului, ta ɗɔfɔ zeeɓɛi. \v 14 Zuda yooi zu nuɓusɛi mɔtai kpein ti ʋaai lɔɔɠuzu ʋɛ, Ezipete yooi zu, tanɔpɛ ge la ʋelaa, poolaba la woga ga tanɔpɛ, taɠila kpalaa ge la ɠalega ma ʋolu yeeta, Zuda yooi zu, é ʋa zei ná, kɛni kɔɔ ʋoolaba ɠilagila nɔ.› » \p \v 15 Zunuiti kpein ti ɠɛni kwɛɛ ga ti-anzaiti ti ɠɛni zalaɠaiti kulazu gala kiligiti bɛ, ta anzanuiti pɛ ti ɠɛni gaalɛba wolai ná zu, niiti kpein ti zeini Ezipete yooi zu Patɔlɔse, ti Zelemi wooɠaaʋoteni, ti ɠɛ ma: \v 16 «Ɗa kɛɛzu eɠɛ ɗa ɠɛ ɓɔɛzu gi ʋɔ Ɠɔoɠɔ GALAGI laaseigi zu. Gi la mɔ wɔinni gi ʋa woilo è-woo ma pɛ. \v 17 Nii gi minazeɠea la, naa nɔ ɠa gi kɛɛzu. Gá gulɔ maku nɛɛnɛgiti ta puya zalaɠaiti kula Asetaate ʋɛ, kɔɔɠɔ ganigi é ga Geezu Anzanu Masagi ʋɛ, eɠɛʋelei gi kɛɛzu la zaaɠaza. Gi-ɠɛɛni ti kɛɛni ɠana nɔ, ta gá-masagiti, ta gá-ɠundiɠi wolaiti, Zuda laa wolaiti su ta Zeluzalɛme taazuʋɛ. Daamianigi ɠɛni ʋooʋazu gi ya, gi ɠɛ gaanɛɛi zu, gi la ɠɛni maanɔɠɔ ɠwɛɛ. \v 18 Kɛlɛ kaipa gi looɠoni ansanse zalaɠa ɠula ʋa ta puya zalaɠai, gi ʋa ɗa fe Geezu Anzanu Masagi ya, gi ʋalaga anii pɛ ma, gi zuvikɛi ɓega kɔɔi ʋɛ ta pului.» \v 19 Anzanuiti ti nii woni mɔnɔ: «Siɛgi zu gi zalaɠaiti kulazu la Geezu Anzanu Masagi ʋɛ, gi-zinigiti ti la vaazu bu ɓaa? Tama ti suɠwɛɛ ga gá ɓuluiti kpɛtɛzu, ti ɠulaai ga tɔun, gá liizu ga dɔɔ zalaɠaiti pɔ.» \p \v 20 Zelemi ɠɛni nuɓusɛiti ma, zunuiti ta anzanuiti, tɛiti ti gooɠaaʋoteni ga: \v 21 «Zuda laa wolaiti su, ta Zeluzalɛme taazuʋɛ, wo zalaɠai tɛiti kulani miná, wa ɓɔɠɔi, wo-mɛmɛwolani, wa-masagiti, wa-ɠundiɠi wolaiti, ta nuɓusɛiti pɛ ti zooi zu. Gaama la ga naa ɓaa? Wa kaazu ga Ɠɔoɠɔ GALAGI la ɠizɛni su, ɓaa é yeema ɓaa? \v 22 Ɠɔoɠɔ GALAGI la ɠɛni ziɛni wo-zɔ ɲɔiti bu, kɔzɔba vaiti wo ɠɛni ti ɠɛɛzu. Wa-yooi ɠoloɠologa, suɠaalɛi, maayo ge zeɠe, nu la mɔ ná, eɠɛʋelei wo kaazu la za. \v 23 Niima maanɔɠɔi ɠa zeizu wo ma za, tɔɔzei wa zalaɠaiti kulazu gala kiligiti bɛ, wo ɠɛa ga sɔba nuiti Ɠɔoɠɔ GALAGI letema, wo la woiloni naa ma, nii é ɠɛni bosu wo ma, wo la ziɛni ga ná-kala gooiti, ta ná-deveiti, ta ná-tɛnɛ gooiti.» \p \v 24 Zelemi boni mɔnɔ nuɓusɛi pɛ ma, zunu, anzanu, é ɠɛ ma: «À woilo Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ma, Zuda nuiti wo zeini Ezipete yooi zu. \v 25 Ɠɔoɠɔ GALAGI, Fai-Pɛ-Maliɠii, Izilayɛle ná-GALAGI wooi ɠaa: ‹Wa ɓɔɠɔ, wa wo-anzaiti wo boni ga: Kɛɛɠeleɠele ge la ná, kɛni nɔ gi gá-minazeɠegi laazeeli Geezu Anzanu Masagi ʋɛ, gi ansansegiti kula bɛ ga zalaɠai, ta puya zalaɠaiti. Naa ma ka wo kɛa. Tama, à ziɛ ga wa-minazeɠegiti. Nii wo ma minazeɠe boni, wo naa ɠɛ! \v 26 Naa ɠa é ba, à woilo Ɠɔoɠɔ GALAGI laawooi ma: Nà ɠonazu dàasei golai ma, Zuda nuiti ti Ezipete yooi zu, taɠila kpalaa ge la mɔ dàaseigi woga pɛ, a ɠɛna kona woga, é ʋa ɠɛ ma: Gè ɠonaa Maliɠii Ɠɔoɠɔ GALAGI ma, nii é vulua. \v 27 Nà ɠaaɓa, gè la undaanɛ leʋega wo ma, kɛni nimizai nɔ. Zuda nuiti kpein ti Ezipete yooi zu, eyɛsu ti pɛ ti ɓe, ta za ga kɔɔi, ɓaa pului. \v 28 Tanigaani nɔ ɠa ta ɠula kɔɔi ya, ti ɠale ma, ti zeɠe Ezipete yooi zu, ti ʋa Zuda yooi zu. Naazu Zuda nuiti ti liini ɓɔɠɔ maaʋelazu Ezipete yooi zu, ti zaama, mɔtaiti ta yɛ vulua, ta kwɛɛ ni dàawooi ɠa a ʋilɛ su, ɓaa tɔnɔi ʋe. \v 29 Wɛlɛ poogi ʋa, zèe ɠa zeelizu wo ma adaʋɛ tɛi, wo ɠɛ suɠwɛɛ ga dàawooi ɠa ʋilɛ su, é lo wo nimiza vai ʋa,› Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠana. \v 30 ‹Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠaa: Nà Ezipete masagi Falaɠɔn Wofela lɔɔzu sili nuiti zeezu, niiti ti gaiziɛzu ga ti paa, eɠɛʋelei gè Zuda masagi Sedesiyase lɔɔni la Ɓaɓilɔne masagi Neɓukadenɛzaal yeezu, sili nui é ɠɛni gaiziɛzu ga é paa.› » \c 45 \s Zelemi ná-keela wooi Ɓaluke ná-faa zu \p \v 1 Siɛgi zu Neliya ná-doun zunui Ɓaluke GALA goo wo nui Zelemi wooiti sɛʋɛni la sɛʋɛ ɓiligi zu, Zoziase ná-doun zunui Yeɠoyakime, Zuda masagi ná-kona naanisiɛi ɠɛni de. É ɠɛni Ɓaluke ma: \v 2 «Ɠɔoɠɔ GALAGI, Izilayɛle ná-GALAGI wooi ɠaa ɗa-vaa zu, Ɓaluke: \v 3 ‹È ɠɛni ma: Màanɔɠɔa, mazɔlɔɔ Ɠɔoɠɔ GALAGI ɠa ta ɓɔsu nɔ nà-kpɔlɔi ta nà-ziizoolɛiti ba. Sùvikɛi ɠulaa zèa ga kpalagi maaʋele gè gola wosu, gè la mɔ dooɠo bosu.› \v 4 Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠaa, é bogai mà ga gè bo è ma: ‹Nii gè toni, naa ɠa gè golozu. Nii gè siinni, naa ɠa gè tɔɔɠulazu. Zekana é la niima yooi zu ná pɛ. \v 5 Ɗɔun ɗa, ɗa-undaanɛ vaiti ka è ti ɠaiziɛzu! Mina ɠigaiziɛ naa zu. Mazɔlɔɔ nà ʋaazu ga kpɔlɔi, é zeeli fuluanii pɛ ma,› Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠana. ‹Kɛlɛ nà è-yɛnvui yɛ è ya, ɗa naa mu sɔlɔɔ ɓalaa, ʋɛ nɔpɛ ɗa li ná.› » \c 46 \p \v 1 Wɛlɛ keela wooi ʋa Zelemi sɔlɔɔni Ɠɔoɠɔ GALAGI ya zii ɠiligiti ta-vaa zu. \s GALA gooi Ezipete laalɔɠɔma \p \v 2 Fai bogai Ezipete yooi ná-faa zu, ta Ezipete masagi Falaɠɔn Neko ná-kɔɔɓɔgi. É ɠɛni zeini Kaalekemise, ziɛ wolai Efelate laaʋɛ, siɛgi zu Ɓaɓilɔne masagi Neɓukadenɛzaal pilɛ sɔlɔɔni ma la. Zuda masagi Yeɠoyakime, Zoziase ná-doun zunui, ná-masadai ma ɠona naanisiɛi ɠɛni de. \q \v 3 «À kɔɔɠɔ zɛpɛgiti ɲɛkpɛ, ma go, ma wola, \q wo li kɔɔmaʋɛ! \q \v 4 À sooiti kɛʋele ɓɛtɛ, \q wo zei ti ɠɔma, soo ɓizɛ zalaʋusuiti! \q À ʋa ga wa-wɔɔlɔgiti, \q à wa-mɛɛinti gili ba kpe, \q à ɓɔɠɔ maaɠili ga kaka makɛ zeɠei.» \b \q \v 5 «Leeni ɠa é ɠɛɛzu? Lee ɠa gè kaazu? \q Ti iɲɔ ge leʋea, ti ʋela, ti ʋoluazoga. \q Fɔnigi woga ta-ɠɔɔɠuluɓaiti ma, \q ti ɓizaa ga dualuagi, ti la mɔ ɠaleni ma, \q maalua vaa ʋe mini-o-mini,» \q Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠana. \q \v 6 «Anɛɛ zɔiti ti zuvilaai, \q ti la zooga ti ʋa ɓɔɠɔ ɠizo. \q Salaʋusu ɠɛzɛiti ɓalaa ti la zooga ʋelazu. \q Munu ʋele lɛkpɛmaʋɛ nu ɠɔʋɛzuʋɛ, \q ziɛ wolai Efelate laaʋɛ ɠa ti ɓunɛsu ná, ti loo. \b \q \v 7 «Ɓɛ ɠa é lɛɛzu su, eɠɛ ziɛ wolai Nile a ve, \q eɠɛ ziɛ wolaiti ti zulusu? \q \v 8 Ezipete ɠa é lɛɛzu su eɠɛ ziɛ wolai Nile, \q eɠɛ ziɛ wolaiti ti zulusu. \q É kpee loa, é wooɠula, é ɠɛ ma: \q ‹Nà lɛɛzu, gè eteai maaɓɔle, \q gè taa wolaiti koloɠolo ta su nuɓusɛiti. \q \v 9 Sooiti, à sogi wo! \q Kɔɔɠɔ wotoloiti, à kpizɛ wolai wo! \q Salaʋusu ɠɛzɛiti, à li luɠɔ, \q Pute nuiti ta Etiyopi nuiti \q ti kɔɔɠɔ zɛpɛgi zeɠezu, \q ta Lude nuiti ti ga mɛɛn ʋili nuiti!› \b \q \v 10 «Kɛlɛ Maliɠii letema, Ɠɔoɠɔ GALAGI, Fai-Pɛ-Maliɠii, \q naama voloi ɠa ga potokula voloi, \q yeei é nɔnɔ ʋotokulazu la sili nuiti ma. \q Boɠa zɔkpɔi ɠa laami, é yiɠo, \q é ɓɔɔle ga ti-ma ɲamai. \q Mazɔlɔɔ zalaɠai ʋe Maliɠii ʋɛ, Ɠɔoɠɔ GALAGI, Fai-Pɛ-Maliɠii, \q lɛkpɛmaʋɛ nu ɠɔʋɛzuʋɛ, ziɛ wolai Efelate ʋɔ pelei. \q \v 11 Maawɔin yooi Ezipete, \q li, è zeeli Galaade yooi zu, \q è gulɔi ɠaiziɛ ná, a è-ɠɔlɔgi ɠaalɛi. \q Kɛlɛ fuun be ga nu ɓɔɠɔ zalezu mɔin, \q ɗa-ʋalai la mɔ ɠɛdɛga pɛ. \q \v 12 Ziiti ti mɛnigɛ ga ɓaaɠulani è ma, \q mazɔlɔɔ è ɓain gooi mɛnini mini-o-mini eteai zu. \q Kɔɔɠuluɓai ɠɔɠɔ ɠa ziɠazu kɔɔɠuluɓai zɔi ɠɔɠɔi ʋa, \q ti ɓunɛ, ti felegɔ pɛ ti loo ʋɔɔma.» \p \v 13 Wɛlɛ keela wooi ʋa Zelemi sɔlɔɔni Ɠɔoɠɔ GALAGI ya, é ʋilɛ Ɓaɓilɔne masagi Neɓukadenɛzaal ʋaa vai ʋa, é laalɛ Ezipete yooi wu, é vɔni ma: \q \v 14 «À daazeeli Ezipete yooi zu, \q à bo Migedɔle, wo bo Mɛmefise ta Taapanɛse, \q wo ɠɛ ti ma: ‹À lopele ɓɛtɛ! \q Mazɔlɔɔ kɔɔi ɠana faa zuɠoloɠologi ɠɛ wo maaɠoolizu.› \q \v 15 Leeni ɠa é ɠɛɛzu? \q Ɗa-zalaɠa nikɛ zinɛi ɠa zooi ma, \q é la loni kpaan, mazɔlɔɔ Ɠɔoɠɔ GALAGI tokaga. \q \v 16 Ti mɔinʋɛ ti ɓunɛsu, \q ti ɗa loo ɓɔɠɔ ma, ti ɠilagilagi ti ɠɛ ma: \q ‹Ade wuzeɠe, de ɠale ma \q de ɓɔɠɔ yooi zu da-numaa ʋɔ, \q de ʋela kɔɔi ʋa.› \q \v 17 Ti Ezipete masagi Falaɠɔn laasei pɛɛni ga: \q ‹Kpɔɛzuɠula ɲakai wo nui, é ʋalaga ná-yeeɠɛɠalai ma›. \q \v 18 Eɠɛʋelei gè vulua la ga ɠite, \q Masagi wooi ɠana, nii daa ga Ɠɔoɠɔ GALAGI, Fai-Pɛ-Maliɠii: \q Ʋelei Taɓɔɔl la ga gizei zɔɔma ɠizeiti saama, \q ʋelei Kaalamɛle gizei zɛlɛgai la kpoloɗɛi maazu, \q toɠa ʋa nɔ. \q \v 19 Ezipete nuɓusɛiti, yeeɠɛɠalai wo ʋɛ, \q wo-ɠasɔiti seɠe, wo li kɔɔʋelai ma. \q Mazɔlɔɔ Mɛmefise laai ɠa ɠoloɠolosu, \q é ɠala, nu la mɔ ɠɛa ná. \b \q \v 20 «Nikɛ yiʋoi ma zaai pagai gola, \q naa ɠa é ga Ezipete yooi. \q Kɛlɛ lɛkpɛmaʋɛ nu ɠɔʋɛzu ʋelei ɠa \q dɛgi zeɠeai ná, é ʋa daalɔɠɔma. \q \v 21 Salaʋusuiti ti ɠɛni Ezipete yooi zu, \q ti-zala ɠaiziɛ vai nɔ ma, \q ti ɗa ti laaɠɔ eɠɛ nikɛ yiʋoi niiti ti wulɔai, \q tiya ɓalaa ti ɠaleni ma, \q ti pɛ ti ʋela. \q Ta la ɓɔɠɔ maaɠɔkɔni \q tɔɔzei undaaʋili foloi zeelia ti ma, \q siɛgi zu nà wuzeɠe la ti laalɔɠɔma. \q \v 22 Ezipete yooi ɠa zɔngɔzu eɠɛ kaalii é ʋelazu, \q mazɔlɔɔ ta ʋaazu pɔ ga zɛbɛi pɛ, \q ti laalɛ bu ga ta-yoovɛiti eɠɛ pɔ bo nuiti. \q \v 23 Ta ná-dɔɓɔi wolozu, nii nu la lɔa ba, \q mazɔlɔɔ ti mɔinʋɛ kotogiti ba, \q nu la zooga é ʋa ti ɠaalu,» \q Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠana. \q \v 24 «Ezipete nuɓusɛiti ti unfega, \q ti lɔa nuɓusɛiti zeezu ti ʋaai, \q ti zeɠe lɛkpɛmaʋɛ nu ɠɔʋɛzu ʋelei.» \p \v 25 Ɠɔoɠɔ GALAGI, Fai-Pɛ-Maliɠii, Izilayɛle ná-GALAGI ɠɛni ma: «Nà wuzeɠezu Amon laalɔɠɔma, Tɛɓe ɠalagi, gè wuzeɠe Ezipete yooi laalɔɠɔma, ta ná-galagiti, ta ná-masagiti, gè wuzeɠe Falaɠɔn laalɔɠɔma, ta zɔiti kpein ti ʋoluzeiɗai ba. \v 26 Nà ti lɔ naati ta-zobogi wu, niiti ti wɔinni ti ʋaa vai ma, gè ti lɔ Ɓaɓilɔne masagi Neɓukadenɛzaal yeezu, ta ná-salaʋusu ɠundiɠiiti. Naa ʋoluma, Ezipete yooi ɠa ʋu su ʋolu, sulaave ga nuɓusɛi ga mɔungi ɠɛʋele,» Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠana. \s Izilayɛle dooɠogi zɔlɔɔ fai \q \v 27 «Ɗɔun ɗa, nà-botiɠɛ nui Izilayɛle, \q deɠɛmu mina lua pɛ,» \q Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠana, \q «mina iɲɔteʋe, ɗɛi è ga Zakɔɓe mavofodai! \q Mazɔlɔɔ nà è unmɔɔsu, \q è maaɠooza ʋa poun zou ɠili su, \q è-mavofodai ɓalaa ɠa ɠula zooi naa zu, \q ʋɛ é ná duɔlai zu. \q Izilayɛle, ɗa ɠale ma ʋolu, ɗa zei dɔin ziilɛigi zu, \q nu nɔpɛ ge la mɔ è maalua. \q \v 28 Ɗɔun ɗa, nà-botiɠɛ nui Izilayɛle, \q mina lua deɠɛmu ɲɛgɛlɛin, \q mazɔlɔɔ nà è ʋa,» Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠana. \q «Nà zii ɠiligiti pɛ ma zuwu ɠaaleʋezu, \q niiti gè è ɓɛai, è li ti ʋɔ bɛ, \q kɛlɛ gè la è ma zuwu ɠaaleʋea. \q Kɛlɛ tɔun nà è loɠa, \q é zoloo naa ma, nii sɔlegai, \q gè la è yɛga ná eɠɛ sɔbalala nu.» \c 47 \s GALA gooi Filisiti nuiti daalɔɠɔma \p \v 1 Wɛlɛ keela wooi ʋa GALA goo wo nui Zelemi sɔlɔɔni Ɠɔoɠɔ GALAGI ya, é lo Filisiti nuiti ba. Naa ɠɛɛni aisa Falaɠɔn ʋa laalɛ Gaza wu. \q \v 2 «Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠaa: \q ‹Wɛlɛ ziɛiti ta ʋaazu wuzeɠezu lɛkpɛmaʋɛ nu ɠɔʋɛzu ʋele yooi zu, \q gaamago nɔ é ɠɛ ga kɔtuɗɛi é ve, \q é la zooi ma, é maaɓɔle, ta niiti ti gaaʋɛ, \q taaiti ta su nuɓusɛiti. \q Nuiti ti ɗa kpeei loo, \q ta zooi ɠaa nuɓusɛiti pɛ ti ɗa ɓain. \q \v 3 Ta-zoo wolaiti polokagi lugi é ɠulazu zooi ma, \q ta ta-ɠɔɔɠɔ wotoloiti gooi, ta ti-ɠɔɠɔ lugiti. \q Doun kɛɛɠɛiti ti la ɓalazu ga ti-lointi, \q ta loni ná, ti-yeeiti su ɠɛai yɔɔɠɛ. \q \v 4 Mazɔlɔɔ ma yee zeelia ga Filisiti nuiti pɛ ma zuwu ɠaaleʋe, \q niiti ti ga Tiil ta Sidɔn nuiti ta-ɓɔba nuiti, \q naati ti ɓeteʋe ti ʋa, \q fulu nu nɔpɛ ge la mɔ ná, nii a la zoo é ɓɔ ti ʋa. \q Mazɔlɔɔ Ɠɔoɠɔ GALAGI ɠa anii pɛ koloɠolosu Filisiti nuiti ta-yooi zu, \q nii dɔin é vulua Kafatɔɔl ziɛ zaama yooi zu. \q \v 5 Gaza nɔungi ɓuyega, gɔlɔɗɛi ʋe, \q Asekalɔn ɠaalɛiɗa eɠɛ saa a loo. \q Wɔiti wo yɛgai nɛmɛi nii zu, \q wa yɛsu ɓɔɠɔ maazaɠazaɠazu eyɛsu yeelɛ? \q \v 6 Wa ɠɛɛzu ma: Ee, Ɠɔoɠɔ GALAGI ná-boɠa zɔkpɔi ɠa looɠosu yeelɛ? \q Lɔ è ma laɠagi zu, è ɠaalɛi, è maaɠɛ kpɔ. \q \v 7 Kɛlɛ toɠa zoo é looɠo ɠale? \q Ɠɔoɠɔ GALAGI deveʋɛ ga é li \q Asekalɔn ʋele ta kpoloɗɛi laa ʋelei \q fai ma ungi ɠana deveai ma ga é kɛ.› » \c 48 \s GALA gooi Moaɓe yooi laalɔɠɔma \p \v 1 Fai bogai Moaɓe yooi ná-faa zu. Ɠɔoɠɔ GALAGI, Fai-Pɛ-Maliɠii, Izilayɛle ná-GALAGI wooi ɠaa: \q «Neɓo nuiti maa ɠa nɔɠɔzu, \q mazɔlɔɔ ta-laai ɠoloɠologa! \q Kiliyatayime unfega, ti soga! \q Taa wolai unfega, sasuɓali. \q \v 2 Moaɓe yooi ɠaazu unfegi ɠulaa ba, é ɓega. \q Ti ɠɛni kisiɛ ɲɔiti bosu Ɠɛsɛɓon taai laalɔɠɔma: \q ‹Ade li, de daaseigi ɠaaʋa, é ɠula ziiti saama!› \q Wa ɓalaagi, Mademen nuiti, wo ɠoloɠologɛ na, \q kɔɔi ʋilɛga wo ʋolu. \q \v 3 Kpee wooi ɠa ɠulazu Ɠɔlɔnayime taa wolai zu, \q ti suɠoloɠologa, ti suɓezeɠele. \q \v 4 Moaɓe ɠoloɠologa! \q Ná-doungoiti ta kpeei wola loozu. \q \v 5 Ta lɛɛzu ga kpeei loa nu lɛɛzuʋɛ Luɠite. \q Nu yeizuʋɛ é zeɠe Ɠɔlɔnayime, \q kidaaʋili kpeei ɠa loozu, \q tɔɔzei faa zuɠoloɠologi ʋa. \q \v 6 À ʋela, wo wo-yɛnvui magala! \q À ɓizɛ eɠɛ dɔɓɔ zoovalegi é teʋebai maaɓudɛzu. \q \v 7 Moaɓe, è ʋoluzeini ɗa-ɓɛtɛi ʋa, \q ta è-ɓɔɠɔ zɛbɛi. \q Naa ɠa é ba, ɗa zosu. \q Galagi Kemɔse ɠa liizu duɔlai zu, \q ta ná-zalaɠa ɠula nuiti, ta ná-kundiɠi wolaiti. \q \v 8 Faa zuɠoloɠolo nui ɠa lɔ taai ɠilagilagi pɛ su, \q é la ɓudɛa taa ɠila kpalaa maazu. \q Undaaʋiligi ɠa ɠɛ pɛtugi zu, nɛmɛi zuɠoloɠolo, \q naa ɠa Ɠɔoɠɔ GALAGI boni. \q \v 9 À kɔtu ziɠigi lo, é ɠɛ ga Moaɓe ná-kizɛsui, \q mazɔlɔɔ koloɠolo fai ɠa ga gaama vaa. \q Ná-taaiti ta ɠoloɠolosu, \q nuɓusɛ la mɔ ɠɛa ná. \q \v 10 Naama nui voovooʋɛ, zɔi é la Ɠɔoɠɔ GALAGI ná-botii ɠɛɛzu ga yii pɛ. \q Naama nui voovooʋɛ, zɔi é Ɠɔoɠɔ GALAGI ná-boɠa zɔkpɔi ʋalasu ɲamai ma. \b \q \v 11 «Kaipa Moaɓe ma loungo ziɛ su ziilɛini. \q É la liini duɔla zu. \q É ɠɛni looɠosu eɠɛ dɔɔi buuʋɛai, nu la tatini, \q é ʋa kula ma liɠii zu, é ʋa pu taɠili su. \q Ná-nɛɛi yɛgɛ ba, \q maku mɔungi la valiboni. \p \v 12 «Naa ɠa é ba, foloi tanigaa ta ʋaazu, yeei nà nuiti teʋe da ma, ti kula ʋuuliɠi zu, ta puuliɠiiti suwo, niiti é ti zu, ti zɛba ti ma liɠiiti golowolo,» Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠana. \v 13 «Moaɓe iɲɔ ka leʋe ná-galagi Kemɔse ʋa, eɠɛʋelei Izilayɛle masadai iɲɔteʋeni la Ɓetɛle ɠalagi ʋa, nii ti wola laani da. \q \v 14 Moaɓe nuiti, wa zoo ɠale ɠɛɛzu ma: \q ‹Gá ga salaʋusu ɠɛzɛiti, \q zunuiti ti ɓɛtɛai kɔɔɠɔ vai ma›? \q \v 15 Moaɓe ɠoloɠolo nui ʋaa, é laalɛ ná-taaiti bu, \q buzeɠe niinɛgiti wo-ɠigi ti ʋa, \q toɠa liizu ga naati sua ʋaazuʋɛ.» \q Masa golai wooi ɠana, nii daa ga Ɠɔoɠɔ GALAGI, Fai-Pɛ-Maliɠii. \q \v 16 «Maanɔɠɔi maaɓuɠaa, toɠa na zeeli Moaɓe ma, \q ná-nimizai ɠana ʋa ga gaazuvilɛ wolai. \q \v 17 À li, wo ɗa zealuʋɔ, \q wɔiti kpein wo maaɠoolii zu, \q wɔiti wo ná-tɔɠɔɠulagi ɠwɛɛ, \q wa ɠɛ ma: ‹Zobodai nii ɠoloɠologɛ ɠale, \q zobogi lɛbiya wolai ɠɛa ba?› \q \v 18 Diɓon nuɓusɛi, ʋilɛ, \q è zeɠe geezuʋɛ ɗa-lɛbiyai zu, \q zei kpɔɔle wɔin zu. \q Mazɔlɔɔ Moaɓe ɠoloɠolo nui ɠana lɛ, \q é laalɛ è wu, ɗa-laaiti siɠigi ti ma, é ti wolo. \q \v 19 Alowɛɛl nui, lo pelei zu, è ɗa maaɓɔungi wo. \q Pela nuiti gaazaɠa, ta niiti ti ʋoolaai ti ʋa, \q ga leeni ɠa kɛai? \q \v 20 ‹Moaɓe unfega, mazɔlɔɔ é lokaga. \q À zɔngɔ, wo ɓain! \q À daazeeli ziɛ wolai Aalanɔn laaʋɛ, \q ga Moaɓe woloa.› \p \v 21 «Ɠɔoɠɔ GALAGI ná-tukpɔi laalɛ gize nɛmɛi ɠaa yooi wu, ta ma laaiti: Wolon, ta Yasa, naa ʋɛɛ Mefaate ʋa, \v 22 ta Diɓon, ta Neɓo, é ʋɛɛ Ɓɛte-Diɓelatayime ʋa, \v 23 ta Kiliyatayime, ta Ɓɛte-Gamuul, naa ʋɛɛ Ɓɛte-Meyon ʋa, \v 24 ta Keliyɔte, ta Ɓosela, é ʋɛɛ Moaɓe yooi zu laaiti pɛ ba, ti maaɠoozani, ɓaa ti maaɓuɠani. \q \v 25 Moaɓe zuɲɛgi ɠulaa su, zee ɠalea,» \q Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠana. \p \v 26 «À dɔɔi lo Moaɓe la, mazɔlɔɔ é ɠɛni kaazu ga tɔ ɠa é zeini Ɠɔoɠɔ GALAGI unda! Toɠa ɓɔɠɔ maaɠɔsu ná-unpiligi zu, tɔ ɓalaagi toɠa ɠɛ ga ɲɛɛɠulasu ani ɛsɛ pɛ zea. \v 27 Moaɓe, ɠizɛ su ʋelei è ɠɛni ɲɛɛɠulazu la Izilayɛle zu. È ɠɛni kaazu ga unma nu ɠa è sogai, mazɔlɔɔ è ɓɔɛ laa ɠilagila é ʋilɛ ba, è ɓena ungi ɲiikpi ga ɲɛɛɠulasui. \q \v 28 Moaɓe nuiti, à ɠula taai ʋa, \q wo zei fasa ɠizeiti su. \q À ʋokɔɠɔ poopogi ma, \q a ɗa laɠagi lo fasai zɛlɛsuʋɛ ná laaʋaliai. \b \q \v 29 «Gi Moaɓe ná-waso fai mɛnigɛ, \q wasogɛ da ge leʋe, \q ná-ɓɔɠɔwɔɔlɔ ɠigi, ta ná-gaazumaanɛɛi, \q ta ná-ɓɔɠɔvaalɛsui, ta ná-kibɔɔlɔmai. \q \v 30 Gè kwɛɛ ga pagɔ, faa ʋooʋamai, é ɓakimaalɛ, \q kɛlɛ nii é kɛɛzu, gaa la ba,» \q Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠana. \q \v 31 «Naa ɠa é ba, nà wɔlɔzu Moaɓe ʋɛ, \q gè kpee loo Moaɓe pɛ faa zu. \q Kpalagi ɠa wosu Kiil-Ɠelɛse nuiti faa zu. \q \v 32 Nà wɔlɔzu Siɓima leezɛn ɓelei ma, \q é leʋe Yazɛɛl ʋa, \q è-ma ɓekegiti ti ɠɛni ɓudɛzu Kpoloɗɛ Wanai maazu, \q ti ɗa zeeli Yazɛɛl ɓoloɗɛi ma, \q kɛlɛ faa zuɠoloɠolo nui ʋaa, \q é ʋili è-ma waai ma, ta è ɓɛtɛ vai. \q \v 33 Ti ɠoozunɛ, ti ɠɛ wuulee, \q naa ɓega Moaɓe gulu ɓeleiti su, \q ta ma yooi ɠa ná pɛ. \q Dɔɔ la mɔ dɔɔ makɛ ɲakaiti su, \q nu la mɔ ta ziɠazu, \q koozunɛ woo wolai naa ɓega. \q \v 34 Ɠɛsɛɓon nuiti ta ɓɔɠɔ maalolibosu, \q ti-wooi ɠa mɛnisu Eleyalé. \q Nu ɠa ti woomɛnisu Yaɠase, \q é zo Sowaal eyɛsu Ɠɔlɔnayime ta Egelate-Selisia. \q Mazɔlɔɔ Nimelime ɠɔtuɗɛi ɓalaa la mɔ yeizu. \q \v 35 Nà naati kula Moaɓe yooi ʋa, \q niiti ti gala zalaɠai ɠulazu zalaɠa ɠula adaʋɛti, \q ti ansansegiti gala ta-ɠalagiti bɛ,» \q Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠana. \q \v 36 «Naa ɠa é ba, zìi ɠa ɓalizu kòozu eɠɛ koolei, é lo Moaɓe ʋa, \q zìi ɠa ɓalizu kòozu eɠɛ koolei, é lo Kiil-Ɠelɛse nuiti ba, \q tɔɔzei tɔnɔgi ti gaalɛɛni ba, é ʋua ya. \q \v 37 Mazɔlɔɔ ti tɔungiti pɛ kpuyega, \q ti-ɓɛlɛiti bogɛ. \q Ti pɔlɔpalɛi lɔa ti-yeeiti pɛ ma, \q ti saa wɔlɔ wo seɠeiti too ɠɔba. \q \v 38 Moaɓe ʋɛlɛiti ma viilɛ zosuʋɛti, ta ada wolaiti pɛ, \q saa vai nɔ ɠa ti ma ná pɛ, \q tɔɔzei gè Moaɓe woloa eɠɛ pɔlɔ liɠii nu ɓɛdɛ la mɔ ba,» \q Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠana. \q \v 39 «Pɛtɛ é vɔa, à ɓain ma! \q Moaɓe ʋoluazoga, é unfega, \q é ɠɛ ga ɲɛɛɠulasu anii, \q ɛsɛ ge ɗa lua ba maaɠoolii kpein su.» \b \q \v 40 Mazɔlɔɔ Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠaa: \q «Wɛlɛ, Moaɓe zili nui ɠa ɠoʋesu eɠɛ koɠɛi, \q é ɗa ɠoʋe Moaɓe maazu. \q \v 41 Keliyɔte zoga, kɔɔɓɔ seizuʋɛti ti zeɠea. \q Naama volo ná, Moaɓe ɠɔɔɠɔ nu ɠɛzɛiti zii ɠa zɛlɛ \q eɠɛ anzanui doun zɔlɔɔ koozuwanai ba. \q \v 42 Moaɓe ɠana ma zuwu ɠaaleʋea, \q é la mɔ ga zii nɔpɛ, \q mazɔlɔɔ é ɠɛni kaazu ga \q tɔ ɠa é zeini Ɠɔoɠɔ GALAGI unda. \q \v 43 Dualuagi, zeɠei, ta tumɔi, \q naati ka ti wo maaɓɔunsu, Moaɓe nuiti,» \q Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠana. \q \v 44 «Zɔi a ʋela dualuagi ʋa, \q naa ɠa loo zeɠei zu, \q zɔi a ɠaaɓa, é ɠula zeɠei zu, \q naa ɠa ʋili tumɔi zu. \q Mazɔlɔɔ nà ʋaazu ga maaɠolo ɠonagi pɔ, \q ungo, nà ʋaazu la Moaɓe ʋɔ,» \q Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠana. \q \v 45 «Pela nuiti suvikɛi a ɓena, \q ta looɠosu ɠaiziɛ Ɠɛsɛɓon ná-niinigi wu. \q Kɛlɛ abui ɓeɓega taazuʋɛ, \q é zeɠe masagi Siɠon ná-masa pɛlɛi wu, \q abuzogi ta ɠulaʋɛ ga é li é zɔngɔ wo nu wolai niiti ta-yooi ɠala, \q é zo kwɛpelemaʋɛ é zeeli zou zaamaʋɛ. \q \v 46 Maanɔɠɔi ɠa è ʋɛ, Moaɓe! \q Galagi Kemɔse ná-nuɓusɛiti, wo undaaʋiliga! \q Mazɔlɔɔ è-loun zunuiti ti lia duɔlai zu, \q è-loun anzanuiti ti ɠɛ ga duɔiti. \q \v 47 Kɛlɛ foloi ta, nà ʋa ʋolu ga Moaɓe nuiti, ti ɠula duɔlai zu,» \q Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠana. \q Tukpɔɠaaleʋe vai bogai é lo Moaɓe yooi ʋa, ʋɛ ɠa kwɛgai ná. \c 49 \s GALA gooi Amɔn nuiti daalɔɠɔma \q \v 1 Fai bogai Amɔn nuiti ta-vaa zu. Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠaa: \q «Zunu loun la Izilayɛle ʋɛ ɓaa? \q Pogani zeɠe nu la bɛ ɓaa? \q Leeni vaa zu galagi Milikɔme Gade yooi zeɠezu ga poganii, \q ná-nuɓusɛiti ti zei ma laaiti su? \q \v 2 Naa ɠa é ba, foloi tanigaa ta ʋaazu, \q nà kɔɔɠɔ ɓeei ʋili Amɔn nuiti ta-laa wolai Laɓa zu,» \q Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠana. \q «Ná valibo, puuzuʋɛ ɠoloɠolo, \q taaiti ti logai ba, naati pɛ ta ɠala. \q Naazu Izilayɛle ɠa zei naati unda, \q niiti ti zeini tɔun unda.» \q Ɠɔoɠɔ GALAGI ɠa é boga. \q \v 3 «À wɔlɔ, Ɠɛsɛɓon nuiti, mazɔlɔɔ Ayi taai ɠoloɠologa! \q Laɓa laaiti, à ɓɔɠɔ maalolibo! \q À saa wɔlɔ wo seɠei loo ɠɔba, wo saa wɔlɔi wo, \q wo ɗa ziɛziɛ siɠigi wu. \q Mazɔlɔɔ galagi Milikɔme ɠana li duɔlai zu, \q ta zalaɠa ɠula nuiti, ta ná-kundiɠi wolaiti. \q \v 4 Leeni vaa zu è ɓɔɠɔ maamusɛzu \q ga ɗa-nɛmɛiti ma vaa? \q Ɗa-nɛmɛi ɠa na ɠoloɠolo, gaazulɛɛ anzalopoi, \q ɗɛi è ɠalivaani ɗa-naavoloi ma, \q è ɗa ɠɛ ma: ‹Ɓɛ ɠa a zoo é laalɛ bù?› \q \v 5 Nà ʋaazu è ʋɔ ga maalua vai,» \q Ɠɔoɠɔ GALAGI, Fai-Pɛ-Maliɠii wooi ɠana, \q «é zeɠe è-maaɠoolii pɛ su. \q Wo pɛ wa ɓɛ, wo ɠilagilagi li ga letegi nɔ, \q nu nɔpɛ ge la pela nuiti gaalɛa ba. \q \v 6 Naa ʋoluma, nà Amɔn nuiti ta-vai valibo, \q gè ʋa ʋolu ga ta-nuiti ti duɔlai zu,» \q Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠana. \s GALA gooi Edɔme yooi laalɔɠɔma \q \v 7 Fai bogai Edɔme yooi ná-faa zu. \q Ɠɔoɠɔ GALAGI, Fai-Pɛ-Maliɠii wooi ɠaa: \q «Ɠima nui la mɔ Teman ɓaa? \q Ná-tɛnɛbo nuiti ti ʋalaga ɠigi ma ɓaa? \q Ta-ɠimalai ɠoloɠologa? \q \v 8 À ɠale ma, à ʋela, Dedan nuiti, \q à zei pugiti su, \q mazɔlɔɔ gè ʋaa ga faa zuɠoloɠologi wo ʋɔ, \q Ezawu mavofodaiti, \q gè wuzeɠea wo laalɔɠɔma, ma yee zeelia. \q \v 9 Ni leezɛn ɠula nuiti ta ʋaana è ʋɔ bɛ, \q kɛni ma ɠɔpɔ gilagila nɔ ɠa ta zɛ ná. \q Ni unma nuiti ta ʋaana, ti ɠula è viliba kuai, \q ta faa zuɠoloɠolo gola ɠɛ eɠɛʋelei ti pɔ la. \q \v 10 Mazɔlɔɔ nà ɠa gè wo maaɓezeɠelesu, \q Ezawu mavofodaiti, \q gè wo-lɔɔɠuzuʋɛti kula kɛlɛzu, \q wo la mɔ zooga wo ʋa lɔɔɠu. \q Toɠa ɠɛ ga nimizai wo-mavofodai ʋɛ. \q Wo-ɠɛɛleaiti, wo-zeiɲɔɠɔiti, ta la ɠɛa ná, é ʋa ɠɛ ma: \q \v 11 ‹Zeɠe ɗa-ʋodointi kòba, nà ti ɠula su, \q ɗa-ʋoanzaiti ta ɠito bà, nà ɠaaɓa ti ma.› » \p \v 12 Mazɔlɔɔ Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠaa: «Zɔiti ti la ɠɛni ʋeelalani ga ti ʋa ɓɔɔle ga nà-ziiɠaawana ɗaawɔi, naati ta ɓɔɔle la nɔ. Ɗɔun ɗa, Edɔme, ɗa ɠɛɛzu ɗa zosu ga zɔi sɔ ge la ba? É la ɠɛa ɠana ɲɛgɛlɛin, ɗa ɠa è maanɛai è ɓɔɔle ga ziawɔi tɛi. \v 13 Nà naama ɠonai wosu ɓɔɠɔ ma, ɗa-laa wolai Ɓosela ɠaaɠaalɛi, ɓaaɠula ma, é ɠoloɠolo, nu a ɠɛna foovoo loa, é ná ɠɛ ga poogi. Maaɠoolii zu laa wolaiti pɛ gaa ɠa ʋala ti ʋa eyɛsu ɠɔ,» Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠana. \q \v 14 Gè woo niinɛ mɛnigɛ, \q é zeɠe Ɠɔoɠɔ GALAGI ʋɔ bɛ, \q keelai leʋegɛ zii ɠiligiti saama, é ɠɛ ma: \q «À ɠaalɛ ba, wo ʋa Edɔme laalɔɠɔma! \q À li, wo laalɛ bu!» \q \v 15 «Mazɔlɔɔ wɛlɛ, Edɔme, nà è ɠaalɔizu ziiti saama, \q ɠaazu unfe ge la è ʋɛ nuɓusɛiti saama. \q \v 16 Maaluai è bosu ta ɗa-wasogi è ɠakaga, \q ɗɛi è-laazuʋɛ ga fasa yeɠeiti su, \q è zeini gizeiti unmaʋɛ. \q Anɛɛ ni ɗa è-laɠagi losu gaaɠooza ga koɠɛi nɔnɔi ɠɛʋele, \q nà è volo ná ʋa,» \q Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠana. \b \q \v 17 «Edɔme ɠa ɠɛ ga adaʋɛ nu iɲɔ ga leʋe ná ʋa. \q Nii kpein a ɠɛ leʋesu náʋɛ, kɔɔlɛ ɓooi ɗa yei ga tiye, \q ti ɗa foei vɛ ga ziiɠoloɠologi, ta ɠɛna koloɠolo pelei ɠaa. \q \v 18 Eɠɛ faa zuɠoloɠologi é ɠɛɛni Sɔdɔme ta Gomɔɔl, \q ta maaɠoolii ma laaiti su,» Ɠɔoɠɔ GALAGI ɠɛ ma, \q «nu nɔpɛ ge la mɔ zeiɗa ná, \q nuɓusɛ nɔpɛ ge la mɔ zeizeiga ná. \q \v 19 Wɛlɛ eɠɛ zalai é lɛɛzu, \q é ɠula Zuludɛn lɔɓɔ wolai zu, \q é ʋa adaʋɛ laalɔɠɔma, ʋɛ ná la ʋalasu, \q nà ʋaazu, gè ti pɛ kpale ná, gaazulooma la ɠila nɔ laawu. \q Zɔi gè yiimazeɠeai la, gè naa zei Edɔme unda. \q Mazɔlɔɔ ɓɛ ɠa é ga kɛ̀ʋele? \q Ɓɛ ɠa ná-poluvaawo kuye mà? \q Baala makɛ nui ɓɛ ɠa a lo dàalɔɠɔma? \q \v 20 À woilo dɛɛ faazeikpasui ma \q nii Ɠɔoɠɔ GALAGI kpɛtɛai Edɔme nuiti daalɔɠɔma, \q ta kisu vaiti é ti ɓɛtɛai Teman nuiti daalɔɠɔma. \q Gaamazu ta li ga tiye eɠɛ togani goa nɔ, \q ta ti-zeizuʋɛ ɠoloɠolo. \q \v 21 Ti loo lugi ɠa zooi ɓali, \q ma ɓee wooi mɛnini Seeli Kpoloɗɛi ʋɔ bɛ. \q \v 22 Wɛlɛ, kɛɛʋɛ eɠɛ koɠɛi, \q é lɛɛzu, é ɗa ɠoʋe Ɓosela maazu. \q Naama volo ná, Edɔme ɠɔɔɠɔ nu ɠɛzɛiti zii ɠa zɛlɛ \q eɠɛ anzanui doun zɔlɔɔ koozuwanai ba. \s GALA gooi Damase laalɔɠɔma \q \v 23 Fai bogai Damase ná-faa zu. Ɠamate ta Aalapade ti lɔa unfegi zu, \q mazɔlɔɔ ti woo ɲɔu mɛniga. \q Ti-yii ɠa zoolɛzu \q eɠɛ kpoloɗɛi é ɲiikpisu, é la zooga losu kpɛ. \q \v 24 Damase nuiti ti iɲɔ ge leʋea, \q ti ʋoluazoga ga ti ʋela, \q ti zasu ɠana ɓali, \q dualuagi ta taɓai ti zoga \q eɠɛ anzanui é doin zɔlɔɔsu. \q \v 25 Kɛɛʋɛ ɠale ti ɠɛlɛai ba, \q taa wolai tɔna, tɔɠɔɠulaai gola, \q taai nii é ɠɛni ga nà-koozunɛ ungi! \q \v 26 Ná-buzeɠe niinɛgiti kpein ta loo bu taazuʋɛ koi yɔɠɔzuʋɛti, \q ná-kɔɔɠɔ nuiti pɛ undaa ɠa ʋili naama volo ná,» \q Ɠɔoɠɔ GALAGI, Fai-Pɛ-Maliɠii wooi ɠana. \q \v 27 «Nà abui lo Damase ziɠigiti ba, \q toɠa masagi Ɓɛne-Ɠadade ná-masa pɛlɛiti gala.» \s GALA gooi Alaɓe mavofodaiti daalɔɠɔma \q \v 28 Fai bogai Kedaal Alaɓuiti ta-vaa zu, ta Ɠasɔɔl masadaiti, \q niiti Ɓaɓilɔne masagi Neɓukadenɛzaal vɔnini ti ma. \q Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠaa: \q «À wuzeɠe, wo li Kedaal laalɔɠɔma, \q wo ti pɛ suɠoloɠolo folo ɠulazu ʋele nuiti pɔ bɛ. \q \v 29 Ti ta-zeɠe ɠotaiti kula ti ya, ta ta-logani ɓulugiti, \q ta ti-lɔɔɠuzuʋɛti, ta ta-zɔɔlaiti pɛ. \q Ti li ga ta-ɲɔmɛiti, \q ti ɗa kpee loo ti ma ga: \q ‹Maalua vaa ʋe mini-o-mini!› \q \v 30 Ɠasɔɔl nuiti, à ʋela, wo li mini-o-mini, \q wo zei pu zeɠeiti su,» \q Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠana. \q «Mazɔlɔɔ Ɓaɓilɔne masagi Neɓukadenɛzaal deve woga wo laalɔɠɔma, \q é kisiɛa wogɛ wo laalɔɠɔma. \q \v 31 À wuzeɠe! À li niima nuɓusɛiti daalɔɠɔma, \q ti zeini kpɛ, maaɠili la ti ma,» \q Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠana. \q «Kpo ge la ta-ʋɛlɛiti da, sɔɠɔ ge la su, \q ti zeini yɛ. \q \v 32 Ti zili nuiti ta li ga ta-ɲɔmɛiti, \q ta-logani ɓulu golaiti ta ɠɛ ga kɔɔzoganii. \q Nà niima nuɓusɛiti fazasu mini-o-mini, \q tɛiti kpein ti ti-ɓakalagiti bosu. \q Nà ʋa ga ti ɠoloɠolo fai, é zeɠe adaʋɛ pɛ,» \q Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠana. \q \v 33 «Ɠasɔɔl laai ɠa ɠɛ ga koʋeiti daamiizuʋɛ eyɛsu ɠɔ, \q nu nɔpɛ ge la mɔ zeiɗa ná pɛ, \q nuɓusɛ nɔpɛ ge la ná ɠɛa ga zeizeisu.» \s GALA gooi Elame laalɔɠɔma \p \v 34 Wɛlɛ keela wooi ʋa GALA goo wo nui Zelemi sɔlɔɔni Ɠɔoɠɔ GALAGI ya, é lo Elame nuiti ba, Zuda masagi Sedesiyase ná-masadai lɔɔzei ziɛgi zu: \q \v 35 «Ɠɔoɠɔ GALAGI, Fai-Pɛ-Maliɠii wooi ɠaa: \q ‹Nà Elame ná-mɛɛin ɠalezu ga, \q ná-kɔɔɠɔ zɔɔlai ɓiigi ma zobogi. \q \v 36 Nà seɠe ga fiilɛi ʋepema naanigɔi pɛ, geeɠɔlɔgi wu, \q gè ʋaa la Elame. \q Gè ti vaza adaʋɛ pɛ. \q Elame ɠɔɔʋelai ɠa ɠɛ zooi pɛ su, kula ba la ba. \q \v 37 Nà Elame nuiti ziilaave ga dualuagi ti zili nuiti tuɠɔ, \q niiti ti pɔ ga ti ti ʋaa. \q Nà maanɔɠɔi leʋe ti ma, nà-ziiɠaawana wolai zu,› \q Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠana. \q ‹Nà boɠa zɔkpɔi ʋilɛ ti ʋolu, \q eyɛsu gè ɓe ti ma. \q \v 38 Nà nà-masa kpɔkpɔgi zei Elame nuiti saama, \q gè masagi ta kundiɠi wolaiti undaaʋili,› \q Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠana. \q \v 39 ‹Kɛlɛ naa ʋoluma, Elame nuiti ti ga duɔiti, \q nà ʋa ga tiye ʋolu,› \q Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠana.» \c 50 \s Ɓaɓilɔne loobu vai ta Izilayɛle unmɔɔ fai \p \v 1 Wɛlɛ wooi nii ɠa Ɠɔoɠɔ GALAGI boni GALA goo wo nui Zelemi ma, é lo Ɓaɓilɔne ʋa, ta Ɓaɓilɔne nuiti ta-yooi: \q \v 2 «À zeze ga niima wooi zii ɠiligiti saama, \q à dɛɛ ga poogiti maaʋele, \q à daazeeli, wo mina tanɔpɛ dɔɔɠu, \q Ɓaɓilɔne zoga! \q Unfe faa ʋe ná-kɔɔɠɔ ganigiti bɛ, \q ná-zɛɛ ɠalagiti sasuɓalia, \q ungo, Ɓɛle unfega, Maladuke iɲɔ ge leʋea! \q \v 3 Mazɔlɔɔ zii ta ɠa ʋaazu daalɔɠɔma, \q é zeɠe lɛkpɛmaʋɛ nu ɠɔʋɛzu ʋelei, \q toɠa ná-zooi ná-faiti pɛ falibo \q ga teʋebai koloɠologai, \q nu nɔpɛ ge la zeiɗa ná. \q Nuɓusɛiti ta suaiti ta ɓizɛ, ti zeɠe ná, \q ti pɛ ta ɲɛɛlɛ ná. \b \q \v 4 « ‹Naama ziɛgi zu, naama yeei, \q Izilayɛle nuiti ta ʋa ʋɔɔma ta Zuda nuiti, \q ti ɗa ziɛ, ti ɗa wɔlɔ, \q ti gàiziɛ, Ɠɔoɠɔ GALAGI, ta-ƓALAGI,› \q Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠana. \q \v 5 ‹Ta Siyɔn ʋelei maaɠaazaɠabo, \q ti ɠaaʋote ná ʋele ma, \q ti ɠɛ ɓɔɠɔ ma: À ʋa, ade ɠili Ɠɔoɠɔ GALAGI ʋa \q ga ɠɔoɠɔ minazeɠegi, de la yeema ma pɛ!› \q \v 6 Nà-nuɓusɛiti ti ɠɛa ɠulani ga baala kpulugiti ti loai ya. \q Ti makɛ nuiti ti ti ɠakani, \q ti ti vaza gizeiti ma, \q ti ɗa lɛ gize wolaiti ma, ta gize nɛmɛiti, \q ti yeema ta-zasai ma. \q \v 7 Niiti ti ɠɛni ɠomisu ga tiye, \q naati ti ɠɛni ti ɠɛɛzu ga laamianigi. \q Ti zili nuiti ti ɗa ɠɛ ma: \q ‹Faa ɲɔu la ga naa, \q tɔɔzei ti kotoi ɠɛɛni Ɠɔoɠɔ GALAGI laalɔɠɔma, \q tɔungi é ɠɛni ti ma ga sasai, \q ʋɛ telebodai ɠɛni ɠɛɛzu ná, \q ti-mɛmɛwolani ta-ɠitogi ɠɛ de. \b \q \v 8 « ‹À ʋela, wo ɠula Ɓaɓilɔne ʋa, \q à ɠula Ɓaɓilɔne nuiti ta-yooi ʋa \q eɠɛ boli zinɛi a ɠɛ loni togani ɓulugiti untuɠɔ! \q \v 9 Mazɔlɔɔ nà ʋaazu zii wolaiti buzeɠezu, \q ti ma ɓulugi ti lɛ Ɓaɓilɔne laalɔɠɔma, \q naama nuiti ta ʋa, ti zeɠe lɛkpɛmaʋɛ nu ɠɔʋɛzu ʋelei. \q Ta ɠɛʋele ɓɛtɛ kɔɔɠɔ vai ma daalɔɠɔma, \q ta vɔni ma. \q Ta-mɛɛinti kɛɛʋɛ eɠɛ kɔɔɠɔ nui gola ɠeleɠelegai, \q é la ɠalega ma ga yeaɲaka. \q \v 10 Ta loo Ɓaɓilɔne nuiti ta-yooi zu, \q zɔiti ta loo su, ta yiɠo gola,› \q Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠana. \b \q \v 11 « ‹Ungo, wa zoo wo ɠoozunɛ, \q wo ɓɔɠɔ maamusɛ ga koozunɛɛi, \q wɔiti wo loai kɔ̀ligiti su! \q Wa zoo wo ʋili eɠɛ nikɛ yiʋoiti ti tufa lɛnugi zu, \q wo kpeei loo ga soovalegiti kɛʋele! \q \v 12 À wɛlɛ lɛɛ wo zɔlɔɔ zooi ʋa, \q é lɔa unfegi zu, é ɠɛa ga ɓaaɠulamai bɛ. \q É ɠɛa ziiti saama ga ma ɠaaɓelagi, \q teʋebai, zou vɔɔi suɲakai.› \b \q \v 13 «Ɠɔoɠɔ GALAGI ná-ziimaleʋei maaʋele ma \q ná ɠɛa ga zooi ʋɛ aniiti pɛ koloɠologa ná, \q nu nɔpɛ ge la zeini ná. \q Niiti dɔin ti leʋesu Ɓaɓilɔne ɠobaʋɛ, \q kɔɔlɛ ɓooi ɠa yeizu ga tiye, \q ti kpeei loo naa ma, \q ta ná-faa zuɠoloɠologi kpein kaana. \q \v 14 Wo pɛ mɛɛn ʋili nuiti, \q à lopele ɓɛtɛ Ɓaɓilɔne maaɠoolii zu. \q À wa-mɛɛinti pili ma, \q à mina ta yɛ ʋoluzu, \q mazɔlɔɔ é faa ɲɔi ɠɛɛʋɛ ga Ɠɔoɠɔ GALAGI. \q \v 15 À maalati, wo kɔɔɠɔ ɓeei loo daalɔɠɔma mini-o-mini! \q Wɛlɛ, é ɓɔɠɔ vea, é zeeiti tɛ geezu, \q ná-pɛlɛ wolaiti ti ʋua ya, \q ná-siɠigiti ti wolo. \q Salai ɠana Ɠɔoɠɔ GALAGI feai zea. \q Ungo, à sala, wo kɛ bɛ eɠɛʋelei é kɛɛni la. \q \v 16 À ná-ani zuwu vaza nuiti kula zea, \q ta ná-molo leʋe nuiti. \q Ɛsɛ ge li ná-nuɓusɛa ʋɔ ga kɔɔi ʋaaluabai, \q ɛsɛ ge ɓɔɠɔ maaʋela ná-zou zu. \b \q \v 17 «Izilayɛle ɠɛni nɔ ga baalagi é looni ya, \q zalaiti ti ɗa kpɛ. \q Asiili masagi ɠa é ɠɛni ga ma mɔungi, é ta mi ba. \q Naa ʋoluma, Ɓaɓilɔne masagi ʋa é ma ɠaeiti golowolo. \q \v 18 Naa ɠa é ba, Ɠɔoɠɔ GALAGI, Fai-Pɛ-Maliɠii, \q Izilayɛle ná-GALAGI wooi ɠaa: \q ‹Nà wuzeɠezu Ɓaɓilɔne masagi laalɔɠɔma ta ná-zooi, \q eɠɛʋelei gè wuzeɠeni la mɔungi Asiili masagi laalɔɠɔma. \q \v 19 Nà Izilayɛle ɠaaɠalesu ma ná-sasai zu, \q é ɗa ɠɔnɔ gaiziɛ Kaalamɛle gizei ma ta Ɓasan ɠizei, \q é la ʋalaga ani nɔpɛ ma Efelayime ɠizeiti ma ta Galaade gizeiti. \q \v 20 Naama ziɛgi zu, naama volo ná, \q nu ɠa Izilayɛle ná-faaɠaaza golai ɠaiziɛ ʋele-o-ʋele, \q ɲɛɛlɛa ɠa ɠɛ de niina, \q Zuda ná-kotoi ɠa ɠaiziɛ, kɛlɛ é la ɠaa. \q Mazɔlɔɔ nà naati maavaayɛ, niiti gè ti yɛgai ná,› \q Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠana. \b \q \v 21 « ‹Wo pɛ à li, wo laalɛ Melatayime yooi wu. \q À laalɛ bu, à li Pekɔde nuiti daalɔɠɔma. \q À ti zuɠoloɠolo, wo ti pɛ suwuɠaaleʋe,› \q Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠana. \q ‹À naa ɠɛ, nii gè wo loga ma! \q \v 22 Nu ɠa kɔɔɠɔ zɔngɔi mɛnisu zooi zu, \q faa zuɠoloɠolo gola ʋe. \q \v 23 Ee, naa ɠɛɛʋɛ nɛi ga ɠite? \q Ɓaɓilɔne é ɠɛni ga malitoi \q é ɗa eteai pɛ golo, é kpulukpulu, \q tɔ ɠa é woloa, suɠaleɠale. \q É ɠɛa ga zooi koloɠologai ziiti saama. \q \v 24 Gè balii ɓɛtɛni, gè da è ɠɔɠɔwu, \q è ɠɔɔʋɛ la, Ɓaɓilɔne, \q è la ɓɔɠɔ looni ga ná, \q ti è ɠaai ma, ti è zo, \q tɔɔzei è laalɛɛʋɛ Ɠɔoɠɔ GALAGI wu. \q \v 25 Ɠɔoɠɔ GALAGI ná-kɔɔɠɔ zɔɔla makɛsuʋɛ laalaoga, \q é ta ɠula su, é ʋa ná-ziiɠaawanai ɠula kɛlɛma. \q Mazɔlɔɔ botii ɠana Ɠɔoɠɔ GALAGI, Fai-Pɛ-Maliɠii ʋaazu kɛɛzu \q Ɓaɓilɔne nuiti ta-yooi zu. \q \v 26 À ʋa pɔ bɛ, wo zeɠe eteai zu ná pɛ, \q à ná-molo ɠotaiti daaɠale, \q wo ma kɔɔzoganii ɠaalɛ ba, \q eɠɛ molo ɠilii ma ziɠigiti, \q wo ma zuwu ɠaaleʋe mɛtu, \q ani ɠila kpalaa ge mina yɛ ná. \q \v 27 À ta-zalaʋusu ɠɛzɛiti kpein paa, ta-nikɛ zinɛi tɔnati pɛ, \q ti yei ti-ʋaazuʋɛ! \q Ti maanɔɠɔa! Mazɔlɔɔ ta-voloi zeelia \q ga Ɠɔoɠɔ GALAGI laalɛ ti wu. \q \v 28 Wɛlɛ, nu ɠa pela nuiti gooi mɛnisu \q poolai wogai ti ʋa Ɓaɓilɔne yooi zu. \q Ti ʋaa wooi naa lɛɛzu ga Siyɔn, \q ʋelei Ɠɔoɠɔ GALAGI ada-ƓALAGI potokulai ɠɛɛzu la, \q fai nuiti ti daani sei ʋɛlɛi ma, naama ʋotokulai. \b \q \v 29 « ‹À mɛɛn ʋili nuiti pɛ toli, \q wo ti leʋe Ɓaɓilɔne laalɔɠɔma. \q Ti ta-ɠɔɔlaaɠai ʋu maaɠoolii zu, \q ti pela ʋelei pɛ so tuɠɔ. \q Faa ɲɔi nii é kɛɛni, ti naama zalai ve zea, \q ti naa la ma, nii é daani zɔiti ma. \q Wasogɛ Ɠɔoɠɔ GALAGI ma, Izilayɛle ná-GALA ɲadegai. \q \v 30 Naa ɠa é ba, ná-buzeɠe niinɛgiti kpein ta loo bu taazuʋɛ koi yɔɠɔzuʋɛti, \q ná-kɔɔɠɔ nuiti pɛ undaa ɠa ʋili naama volo ná,› \q Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠana. \q \v 31 ‹Gè laalɛa è wu, Ɓaɓilɔne, waso nui,› \q Ɠɔoɠɔ GALAGI, Fai-Pɛ-Maliɠii wooi ɠana. \q ‹Ɗɔnɔ ma yeeɠɛɠalai zeelia, \q nɔ̀nɔ ma ziɛgi ɠa gè laalɛ è wu. \q \v 32 Waso nui ɠɔɠɔi ɠa ziɠazu, é loo, \q nu nɔpɛ ge la buzeɠea. \q Gè abui lo ná-taa wolaiti ba, \q nii pɛ é maaɠoolii zu, é naa pɛ kɔmɔ.› \b \q \v 33 «Ɠɔoɠɔ GALAGI, Fai-Pɛ-Maliɠii wooi ɠaa: \q ‹Ti nimizai zeiɗa Izilayɛle nuiti ta Zuda nuiti ma. \q Zɔiti ti ti zoni, ti li ga tiye duɔlai zu, \q naati ta ɓatasu ti ma, ti ɠɛlɛ ti ʋilɛ fai ʋa. \q \v 34 Nɛ̀i gè ga ti unmɔɔ nui, zobo ka bɛ̀, \q nà ga Ɠɔoɠɔ GALAGI, Fai-Pɛ-Maliɠii. \q Ti maavai kpein ka zèa, \q ga gè ʋa ga ziilɛigi eteai zu, \q gè kpɔlɔi zei Ɓaɓilɔne nuiti ma. \b \q \v 35 « ‹Kɔɔi zeeli Ɓaɓilɔne nuiti ma, \q ta ná-taa wolai zu nuiti, \q ta ná-kundiɠi wolaiti ta ná-ɠima nuiti,› \q Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠana. \q \v 36 ‹Kɔɔi zeeli ná-zɛɛ ɠala goo wo nuiti ma, \q ti ɓoloɠa ɓɔɠɔ ma! \q Kɔɔi zeeli ná-salaʋusuiti ma, \q ti-ɠigi leʋe kpe! \q \v 37 Kɔɔi zeeli ná-sooiti ma, ta ná-kɔɔɠɔ wotoloiti, \q ta nuɓusɛi ma zii pɛ niiti ti kɔɔi ɠɔɔzu bɛ, \q ti pɛ ti ɠɛ nɔ ga anzanu loungoiti! \q Kɔɔi zeeli ná-naavoloiti ma, \q toosui wo ga ti pɛ! \q \v 38 Fɔɔvɔgi ʋa ná-ziɛiti pɔ, \q ti pɛ ti vɔ su! \q Mazɔlɔɔ zou ʋe é ga kɔɔɠɔ gani zooi, \q maalua vai naa ɠa \q é ti lɛbi nuiti pɛ tɔungi ɠulazu ti ya. \q \v 39 Naa ɠa é ba, koʋeiti ta ná ɠɛ ga ti-zeizuʋɛ, \q zuluɓuiti ta saa wɔnigiti ta zei ná. \q Ɓaɓilɔne zuɲakai ɠa ɠɛ de, eyɛsu ɠɔ, \q nu la mɔ zeiɗa ná pɛ, eyɛsu ɠɔ. \q \v 40 Nà ná zuvaza, \q eɠɛʋelei gè kɛɛni la ga Sɔdɔme ta Gomɔɔl \q ta ti-maaɠoolii ma laaiti, \q nu nɔpɛ ge la mɔ zeiɗa ná, \q nuɓusɛ nɔpɛ ge la mɔ zeizeiga ná,› \q Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠana. \q \v 41 ‹Nuɓusɛiti ta ʋaazu, \q ti zeɠe lɛkpɛmaʋɛ nu ɠɔʋɛzu ʋele yooi gila su. \q Zii ʋe bɔɔlɔai gola, ta masa golaiti ti pele ma, \q ti ɗa zeɠe zou ɓela ga. \q \v 42 Ta-zalaʋusuiti ta mɛɛinti gaalɛɛzu ta kpɛɛinti. \q Ti zuɲɔuʋɛ, ti la maawɔinɠaa ɠɛa, \q ti ɗa zɔngɔ eɠɛ kpoloɗɛi a ɠɛ zɔngɔzu. \q Ta zeini sooiti kɔma, \q ti zeiɗai kpasu eɠɛ nu ɠila kɔɔɠɔ vai ma \q Ɓaɓilɔne nuɓusɛi laalɔɠɔma. \q \v 43 Ɓaɓilɔne masagi naama wooi mɛnigai ma, \q zeeiti su ɠɛni yɔɔɠɛ, \q maaɠilii lɔɔni ma, \q taɓai so eɠɛ anzanui a ɠɛna doin zɔlɔɔsu. \q \v 44 Wɛlɛ, eɠɛ zalai é lɛɛzu, \q é ɠula Zuludɛn lɔɓɔ wolai zu, \q é ʋa adaʋɛ laalɔɠɔma, ʋɛ ná la ʋalasu, \q nà ʋaazu, gè ti pɛ kpale ná, gaazulooma ɠila nɔ laawu. \q Zɔi gè yiimazeɠeai la, gè naa zei Ɓaɓilɔne unda. \q Mazɔlɔɔ ɓɛ ɠa é ga kɛ̀ʋele? \q Ɓɛ ɠa ná-poluvaawo kuye mà? \q Baala makɛ nui ɓɛ ɠa a lo dàalɔɠɔma? \q \v 45 À woilo dɛɛ faazeikpasui ma \q nii Ɠɔoɠɔ GALAGI kpɛtɛai Ɓaɓilɔne laalɔɠɔma, \q ta kisu vaiti é ti ɓɛtɛai Ɓaɓilɔne nuiti daalɔɠɔma. \q Gaamazu ta li ga tiye eɠɛ togani goa nɔ, \q ta ti-zeizuʋɛ ɠoloɠolo. \q \v 46 Ti zo fai ma lugi ɠa zooi ɓali, \q ma ɓee wooi mɛnini ziiti saama.› » \c 51 \q \v 1 Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠaa: \q «Nà faa zuɠoloɠolo fiilɛi leʋesu Ɓaɓilɔne ma ta su nuɓusɛiti, \q \v 2 Nà wɛɛinti teʋesu Ɓaɓilɔne, ti li, ti gaavɛ, \q ta ná-zooi zuwo. \q Mazɔlɔɔ maanɔɠɔi ʋaa voloi, \q ta loo ma adaʋɛ pɛ. \q \v 3 Mɛɛn ʋili nuiti, à wa-mɛɛinti pili wo zili nuiti ta-mɛɛn ʋili nuiti ma! \q Wo zili nuiti ti mina wokomaalɛ ga ta-ɠaka makɛ seɠei. \q À mina ná-salaʋusu niinɛiti makɛ, \q à ná-kɔɔʋɛbɛi zuwuɠaaleʋe. \q \v 4 Niiti ti maawanazu, ti za, \q naati ta loo bu Ɓaɓilɔne yooi zu, \q nu maawanaiti ta ɠɛ Ɓaɓilɔne taazuʋɛ pɛ. \q \v 5 Mazɔlɔɔ ta-yooi zulaavegɛ ga faaɠaazagi \q Izilayɛle ná-GALA Ɲadegai laalɔɠɔma. \q Kɛlɛ Izilayɛle ta Zuda ti la ta-ƓALAGI looni ya, \q Ɠɔoɠɔ GALAGI, Fai-Pɛ-Maliɠii. \b \q \v 6 «À ʋela, wo ɠula Ɓaɓilɔne ʋa, ɛsɛ ge ɓɔɠɔ unmagala! \q À mina ɓe ɓɔɠɔ ʋa, wo ʋa lɔ kpakɔi wu é zeelizu ma. \q Mazɔlɔɔ Ɠɔoɠɔ GALAGI ná-potokula voloi ʋe, \q toɠa naa laazu ma, nii maanɛai é sɔlɔɔ. \q \v 7 Ɓaɓilɔne ɠɛni Ɠɔoɠɔ GALAGI yeezu ga zanu ziawɔi. \q É ɠɛni eteai pɛ sosu, \q ziiti pɛ ti ɠɛni ná-dɔɔi ɓɔlezu, \q é ɗa tɔungi zeɠe ma. \q \v 8 Ɓaɓilɔne loa bu ga suvilɛ, é ɓulukpuluga. \q À wɔlɔ ma! Wo gulɔi ziɛ ná-palaiti ga. \q Tanisu toɠa ʋalo. \b \q \v 9 « ‹Gi Ɓaɓilɔne zaleni, \q kɛlɛ é la ʋaloni. \q Ade ɓeteʋe ba, ɛsɛ ge li ná-zou zu. \q Mazɔlɔɔ tukpɔ vai zeelia geeɠɔlɔgi ma, \q é zeelia tonaɓiingiti ma. \b \q \v 10 « ‹Ɠɔoɠɔ GALAGI tukpɔi ɠaaleʋea de ʋɛ, \q à ʋa, ade bo Siyɔn ná pɛ, \q nii Ɠɔoɠɔ GALAGI ada-ƓALAGI kɛɛni.› » \b \q \v 11 «À mɛɛinti gaazoɓa, \q à mɛɛn ʋuu ɓɔlɔiti daave! \q Ɠɔoɠɔ GALAGI Mɛde masagiti zii ɲiikpiga, \q tɔɔzei Ɓaɓilɔne ɠoloɠolo fai ɠa é kpɛtɛai. \q Mazɔlɔɔ Ɠɔoɠɔ GALAGI ná-potokulai ʋe, \q sei ʋɛlɛi ma ʋotokulai. \q \v 12 À Ɓaɓilɔne ziɠigiti so fai ma ʋoogiti tɛ geezu. \q Niiti ti wɛlɛzu ná ma, à ti-zeizuʋɛti kpɛtɛ, \q à ada zumɔ nuiti dɔɔɠu! \q Mazɔlɔɔ deve ɠa Ɠɔoɠɔ GALAGI ɠisu, \q toɠa naa laazeeli, \q nii é deveai Ɓaɓilɔne nuiti daalɔɠɔma. \q \v 13 Ɓaɓilɔne, ɗɛi è zeini ziɛ wolai laaʋɛ, \q ɗɛi è naavolo wolaiti sɔlɔɔgai, \q è-ɠaaɓelagi zeelia, é zoloo ɗa-vaa ɲɔi ma. \q \v 14 Ɠɔoɠɔ GALAGI, Fai-Pɛ-Maliɠii ɠonani naa ma vaa zu: \q ‹Gaamazu ni nà nɔ ɠa gè ga GALA, \q nà ʋaazu è ʋɔ ga nuɓusɛi ma ʋɛbɛi, \q ti è maaɓɔle eɠɛ koto kpulugiti, \q Ta pilɛ sɔlɔɔ kpeei loo è ma.› » \s Aniiti kpɛtɛ ƓALAGI, Fai-Pɛ-Maliɠii \q \v 15 Ɠɔoɠɔ GALAGI zooi ɓɛtɛni ga ná-zobogi, \q é eteai laani ga ná-ɠimalai, \q é geeɠɔlɔgi zuvieni ga ná-keleɠelegi. \q \v 16 A devei veena, ziɛiti ta ɗa ɠaalɛ ba geezuʋɛ, \q tonaɓiin golaiti ta lɛ, ti zeɠe zou ɓela ga. \q Toɠa ɗa mainmain ɠula tonai ʋɛ, \q fiilɛiti ta ɗa ɠula ti-makɛsuʋɛti. \q \v 17 Nuɓusɛi pɛ ka ɗa ɠɛ ga ɠimalala nu ná-faaɠwɛgi zu, \q ɲɛɛliɠi nui kpein ka ɗa unfe ga ná-kɔɔɠɔ ganigi nii é kpɛtɛai, \q mazɔlɔɔ kɔɔɠɔ ganigi naati ta nɔ ga wafuun gani, \q zɛnvu viilɛ la ti zu. \q \v 18 Ta nɔ ga wafuun gani, ɲɛɛɠulasu ɠɛɛwotii nɔ ʋe, \q ti pɛ ta leʋesu, ti ɓe, \q siɛgi zu Ɠɔoɠɔ GALAGI wuzeɠezu la ti laalɔɠɔma. \q \v 19 Tɔun ge la ga ti ɠɛʋele, \q tɔungi é ga Izilayɛle ná-naavoloi. \q Tɔun tɔ ɠa é ga eteai pɛ kpɛtɛ nui, \q tama Izilayɛle wolodamai ɠa ga tɔun nɔnɔ. \q Daasei ka ba ga: «Ɠɔoɠɔ GALAGI, Fai-Pɛ-Maliɠii». \s Ɓaɓilɔne ɠaaɓelagi \q \v 20 «Ɓaɓilɔne, è ɠɛni zèa ga kpekpekpuai, ta kɔɔɠɔ zɔɔlai. \q Ɗa ɠa gè è zeɠeni, gè ziiti suɓulukpulu ga ɗe, \q gè masadaiti koloɠolo ga ɗe. \q \v 21 Ɗa ɠa gè è zeɠeni, gè sooiti \q ta ti ɠɔma nuiti suɓulukpulu ga ɗe. \q Ɗa ɠa gè è zeɠeni, gè kɔɔɠɔ wotoloiti \q ta ti ɓizɛ nuiti suɓulukpulu ga ɗe. \q \v 22 Ɗa ɠa gè è zeɠeni, gè zunuiti \q ta anzanuiti suɓulukpulu ga ɗe. \q Ɗa ɠa gè è zeɠeni, gè kɛwola wɔlɔiti \q ta buzeɠe niinɛgiti suɓulukpulu ga ɗe. \q Ɗa ɠa gè è zeɠeni, gè zunu loungoiti \q ta anzanu loungoiti suɓulukpulu ga ɗe. \q \v 23 Ɗa ɠa gè è zeɠeni, gè baala makɛ nuiti \q ta ta-ʋaala kpulugiti suɓulukpulu ga ɗe. \q Ɗa ɠa gè è zeɠeni, gè tii ɠɛɛ nuiti \q ta ta-nikɛiti suɓulukpulu ga ɗe. \q Ɗa ɠa gè è zeɠeni, gè kundiɠi wolaiti \q ta tukpɔɠaaleʋe nuiti suɓulukpulu ga ɗe. \b \q \v 24 «Kɛlɛ, wa ka názu \q ʋelei gè ʋaazu Ɓaɓilɔne zalazu la, ta ná-taaʋeaiti, \q faa ɲɔu kpein faa zu ti kɛɛni ga Siyɔn,» \q Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠana. \q \v 25 «Nà wuzeɠezu è laalɔɠɔma, \q faa zuɠoloɠolo gizei, \q ɗɛi è eteai pɛ koloɠolosu,» \q Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠana. \q «Gè yeewuzeɠea è laalɔɠɔma, \q nà è ɠilikilisu, è zeɠe fasaiti maazu, \q gè è ɠɛ ga gizei nii abui galani. \q \v 26 Nu la kɔtu nɔpɛ seɠea è ʋɔ bɛ \q pɛlɛ woizuʋɛ vaa zu, ɓaa buulaa vaa zu. \q Ɗa ɠɛ ga teʋebai yeenɔpɛ,» \q Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠana. \b \q \v 27 «À poogiti pilɛ zooi zu! \q À puʋugiti fɛ ziiti saama! \q À ziiti pɛ toli Ɓaɓilɔne laalɔɠɔma, \q à Alalate ta Mini ta Asakenaze masadaiti toli daalɔɠɔma. \q À kɔɔ ɠundiɠiiti teʋe, ti nuiti daaseigi zɛʋɛ daalɔɠɔma. \q À yeeʋɛɛ sooiti ma eɠɛ koto kpulu golai! \q \v 28 À ziiti pɛ toli, ti ʋa daalɔɠɔma, \q Mɛde masagiti ɓɔɔɓɔ ta ta-ɠundiɠiiti, \q ta ta-lukpɔɠaaleʋe nuiti, \q ta zooiti kpein ti zeini ti unda. \q \v 29 Zooi ɲiikpiga mazɔlɔɔ Ɠɔoɠɔ GALAGI yiima vai laazeelia Ɓaɓilɔne laalɔɠɔma, \q é ná-zooi valibo, é ɠɛ ga zooi koloɠologai, \q é ʋala nua ma ta zei ga. \q \v 30 Ɓaɓilɔne zalaʋusu ɠɛzɛiti ti looɠoga kɔɔi ɠɔɔ vai ʋa, \q ti lɔɔɠuai yɛga siɠigi zu, ti-zɛbɛi ɓega. \q Ti ɠɛni eɠɛ anzanu goiti. \q Abui ʋilini ti-zeizuʋɛti ba, \q ná-pɛlɛlaʋɛ ma zɔɠɔgiti ti ɠaleɠale. \q \v 31 Kpizɛ nuiti ta ɓɔɠɔ ɓɛɛzu, \q keelaiti ti ɗa ɓɔɠɔ ɓɛ, \q ti zeeli Ɓaɓilɔne masagi ʋɔ bɛ, \q ti ʋa ma wooi laazeeli ma ga \q ná-taai zoga ná pɛ. \q \v 32 Ziɛ maaleʋesuʋɛti ti zoga, \q abui ɠa sosu seeligiti ba, \q dualuagi lɔ salaʋusuiti su.» \q \v 33 Mazɔlɔɔ Ɠɔoɠɔ GALAGI, Fai-Pɛ-Maliɠii, Izilayɛle ná-GALAGI wooi ɠaa: \q «Ɓaɓilɔne maawɔingo, ta ɠɔɠɔlosu su, \q eɠɛ zooi kɛʋele ɓɛtɛai molo loɠa vai ma. \q Nágo ʋe na, teʋe voloi ʋa zeeli.» \s Zeluzalɛme ná-kotoi ɠa ɠula \q \v 34 Zeluzalɛme ɠɛ ma: «Ɓaɓilɔne masagi Neɓukadenɛzaal mìini, \q é sùvɔfɔle, é zɛ̀ni ɠana eɠɛ ɲaka zuɲakai. \q É kpɔ̀leni eɠɛ suai maayikiai, \q é kogi zulaave ga nɛ̀ɛzuʋɛ pɛ, \q naa ʋolu é pìlini ya.» \q \v 35 Siyɔn nuɓusɛiti ti ɠɛ ma: \q «Toomai kpein Ɓaɓilɔne boni ga ze gá dòinti, \q é naa ma zalai zɔlɔɔ!» \q Zeluzalɛme ɠɛ ma: \q «Mà ɲamai é ʋuuni, naa la Ɓaɓilɔne nuiti unma!» \b \q \v 36 Naa ɠa é ba, Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠaa: \q «Wɛlɛ, ɗa-vai ɠa niina zèa, \q gè ɠasɔ zeɠea ga ɗa-ʋotokula vai, \q nà ʋaazu ná-ziɛ wolai vɔɔzu su, \q gè ná-ziɛungi vɔ su. \q \v 37 Nà Ɓaɓilɔne ɠɛɛzu ga kɔtu ziɠigi nɔ, \q koʋeiti seizuʋɛ, \q é ɠɛ ga laavɔɔ ani ta ɲɛɛɠula ani, \q nu nɔpɛ ge la mɔ ɠɛa ná. \q \v 38 Niizu dɛ, Ɓaɓilɔne nuiti pɛ kɛɛʋɛ eɠɛ zalaiti ti ɗa zikɔ, \q ta zikɔzu eɠɛ dɔɓɔ zuaiti. \q \v 39 Siɛgi zu ti ɠɛɛzu unga la wuulee, \q nà ta-vɛtii ɠɛʋele ɓɛtɛ \q gè dɔɔi ʋu ti-la, é ti zo, \q nii a kɛ ti ɠoozunɛ, \q ti ɲiimɛnii wo ga ɠɔoɠɔ ɲiimɛnii, \q ti la mɔ ɠaazuzeɠea ma eyɛsu pɛ,» \q Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠana. \q \v 40 «Nà li ga tiye ti-ʋaazuʋɛ eɠɛ baala ziʋoiti, \q eɠɛ baala sinɛ wolaiti, ta boli zinɛ wolaiti.» \s Ɓaɓilɔne ná-lɛbiyai ɠwɛgi \q \v 41 Naa ziɛʋɛ ɠale, Sesake zogai? \q Koo, tɛi eteai pɛ ge ɠɛni maamusɛzu! \q Koo, Ɓaɓilɔne ɠɛa ga adaʋɛ ná ɠoloɠologai ziiti pɛ saama! \q \v 42 Kpoloɗɛi lɛa Ɓaɓilɔne ma, \q ma lakpatakpagiti ti maaɓɔlega ga keɠaaɓaai. \q \v 43 Ná-taaiti ti ɠɛa ga ada ɠoloɠologaiti, \q zou vɔɔi é ga teʋebai, \q zooi nu la zeini su, \q ʋɛ fulu nu nɔpɛ ge la leʋesu ná. \q \v 44 Ɠɔoɠɔ GALAGI ɠɛ ma: \q «Nà wuzeɠezu Ɓɛle laalɔɠɔma, \q Ɓaɓilɔne ná-galagi, \q toɠa unpilisu ga naa, nii é kpɔleai. \q Ziiti ta ɓe niina li vai ʋa pɔ bɛ. \q Anɛɛ Ɓaɓilɔne ziɠigi ɓɔɠɔi woloa! \q \v 45 Wɔiti wo ga nà-nuɓusɛiti, à ɠula ná zaama, \q ɛsɛ ge yɛnvu magala, \q à maaɠooza Ɠɔoɠɔ GALAGI ná-ziiɠaawanai ʋa. \q \v 46 À dama, wo iɲɔ ge mina leʋe, \q wo zasu mina ɓali ga ti ɠɛ wooiti, \q ti ɓizɛzu zooi zu! \q Wa wooi ta mɛni konagi tɛi su, \q wo taɠili mɛni poluma ɠonagi, \q toomai ɠa ʋooʋa zooi zu, \q kundiɠii ɠa wuzeɠe zɔi laalɔɠɔma, é kpɛ. \q \v 47 Naa ɠa é ba, foloi tanigaa ta ʋaazu, \q yeei gè wuzeɠezu la Ɓaɓilɔne ɠɔɔɠɔ ganigiti daalɔɠɔma. \q Ná-zooi kpein ga lɔ unfegi zu, \q ná-nuiti ti maawanazu, ti za, \q ta yɛ laani nɔ taa zaamaʋɛ. \q \v 48 Geeɠɔlɔgi zu ta zooi ta ti zu aniiti \q ta ɠoozunɛ, ti zɔngɔ Ɓaɓilɔne ná-faa zu, \q mazɔlɔɔ koloɠolo nuiti ta zeɠe lɛkpɛmaʋɛ nu ɠɔʋɛzuʋɛ,» \q Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠana. \q \v 49 «Mazɔlɔɔ Ɓaɓilɔne maanɛɛʋɛ é loo bu \q tɔɔzei Izilayɛle nuiti faa zu, ti zaani, \q eɠɛʋelei nɔ é ma mɔinmɔin paani la eteai zu ná pɛ. \q \v 50 Wɔiti boɠa zɔkpɔi ʋoolaai wo ʋa, \q à li, à mina yɛ loni kpɛ! \q Wa ɠɛna ɠoozama, à ɠizɛ Ɠɔoɠɔ GALAGI zu, \q ta Zeluzalɛme ná-fai ɠɛ wo yiima!» \b \q \v 51 «Gi ɠɛni unfegi zu, \q siɛgi zu gi ɠɛni poomugiti mɛnisu da. \q Unfegi lɔɔni gi ɠaazu, \q tɔɔzei wɛɛinti ti lɔɔni \q Ɠɔoɠɔ GALAGI zei ʋɛlɛi ma ada ɲadegaiti.» \b \q \v 52 «Naa ɠa é ba, foloi tanigaa ta ʋaazu, \q yeei gè wuzeɠezu la \q Ɓaɓilɔne ná-kɔɔɠɔ ganigiti daalɔɠɔma, \q nu maawanaiti kpain gooi ɠa ɠɛ \q ná-zooi zu ná pɛ,» \q Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠana. \q \v 53 «Anɛɛ ni Ɓaɓilɔne a la lɛ geeɠɔlɔgi zu, \q é lɔɔɠuzuʋɛ ɠɛ ná maazuʋɛ, \q nu la zooga é ʋa vɔɔɠu ba, \q nà devei ve faa zuɠoloɠolo nuiti zea, \q ti zoo ti zeeli ma,» \q Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠana. \b \q \v 54 Kpee wooi ɠa mɛnisu, é zeɠe Ɓaɓilɔne, \q faa zuɠoloɠolo zɔngɔ woo wolai ɠa zeɠezu \q ma yooi zu. \q \v 55 Ɠɔoɠɔ GALAGI ɠa é ná ɠoloɠolosu, \q é kpee woo wolai ɠaaɓɛ. \q Sili nuiti ta zɔngɔzu \q eɠɛ ziɛ wolaiti ma lakpatakpagiti, \q ti-lu golai ɗa ɠula. \q \v 56 Faa zuɠoloɠolo nui ɠana maaɓuɠa ba, \q toɠa ʋaazu laalɛɛzu bu, \q é ná-kɔɔɠuluɓaiti so ga duɔiti, \q é ta-ɠɔɔɠɔ mɛɛinti galeɠale. \q Mazɔlɔɔ Ɠɔoɠɔ GALAGI ɠa ga GALA soogai salai wosu, \q é naa ve ɛsɛ gilagilagi ya, nii soloogai ma. \q \v 57 «Nà dɔɔi losu ná-nu wolaiti da, ta ɠima nuiti, \q ta ná-kundiɠiiti, ta ná-tukpɔɠaaleʋe nuiti, \q ta ná-salaʋusu ɠɛzɛiti. \q Ta ɲiimɛnii wo, ɠɔoɠɔ ɲiimɛnii, \q ti la mɔ ɠaazuzeɠea ma eyɛsu pɛ.» \q Masa golai woo ɠana, daa ga Ɠɔoɠɔ GALAGI, Fai-Pɛ-Maliɠii. \q \v 58 Ɠɔoɠɔ GALAGI, Fai-Pɛ-Maliɠii wooi ɠaa: \q «Ɓaɓilɔne ná-siɠi golaiti ta ɠoloɠolosu ɲɛgɛlɛin, \q ná-siɠidaʋɛti ti ɠaaɠoozaai, ta ɠala ga abui. \q Naazu nuɓusɛiti ti ta-wotii ɠɛa nɔ fuun, \q ziiti ti botii ɠɛa abui nɔ ʋɛ.» \s Keela woo zɛʋɛi piligai Efelate wu \p \v 59 Wɛlɛ, kalagiti kaa GALA goo wo nui Zelemi ti woni ga Selaya, Neliya ná-doun zunui, Maaseya ná-dounloin, nii é ɠɛni ga ti-zeizuʋɛ ma ɠundiɠii, siɛgi zu ti ɠɛni liizu la Ɓaɓilɔne ta Zuda masagi Sedesiyase. Naa ɠɛni ga naa ná-masadai ma ɠona naanisiɛi. \v 60 Zelemi naati sɛʋɛni, é pu sɛʋɛ ɓili gila su, nimiza vaiti kpein ti maanɛɛni ti zei Ɓaɓilɔne ma, de bosu wooi nii kpein é woni Ɓaɓilɔne ná-faa zu. \v 61 Zelemi ɠɛni Selaya ma: «Ɗa zeelina Ɓaɓilɔne, ɗa dama kpɛ è niima wooiti kala fɔɔn ga woo wola. \v 62 Naa ʋolu, ɗa ɠɛ ma: ‹Ɠɔoɠɔ GALAGI, ɗa ɓɔɠɔ ɠa è boni ga taai nii ɠa wolo, nu la zeiɗa ná, sua la zeiɗa ná, naa ɠa ɠɛ ga teʋebai zu eyɛsu ɠɔ.› \v 63 Siɛgi zu è ɓesu la ga niima zɛʋɛi ɠala, ɗa kɔtui ɠili ba, è pili Efelate ziɛ wolai ma ʋalii ɓomaʋɛ, \v 64 è ɠɛ ma: ‹Ɓaɓilɔne maa ɠa ɓɔɔlesu ga ziɛi, ga nii ɠɛʋele, é ɲɛɛlɛ, é la mɔ wuzeɠea pɛ, é ʋa ɠula nimizai zu Ɠɔoɠɔ GALAGI seizu ma.› » \p Ʋɛ ɠa Zelemi laawooiti kwɛgai ná. \c 52 \s Zuda masa gaaɓelagi Sedesiyase \r (2 Masagiti 24:18-20; // 2 Dɔlɔ Sɛʋɛi 36:11-12) \p \v 1 Sedesiyase ná-konagi ɠɛni ga puufele maazu ɠila (21), siɛgi zu é zeini la ga masagi. Kona puugɔ maazu ɠila (11) ka é kɛɛni masadai zu Zeluzalɛme. Dee laa ɠɛni ga Ɠamutal, Liɓina nui Zelemi ná-doun anzanui ɠɛni de. \v 2 É Ɠɔoɠɔ GALAGI wanama vai ɠɛɛni ga Yeɠoyakime ɠɛʋele fai pɛ su. \v 3 Niima vaiti kpein ti ɠɛɛni mazɔlɔɔ Ɠɔoɠɔ GALAGI yiiɠaawanani Zeluzalɛme ta Zuda yooi pɛ ma, ta é ɠɛni pɔ ga é ti ɓɛ ɠoba poun. \p Sedesiyase ɓakani Ɓaɓilɔne masagi laalɔɠɔma. \s Zeluzalɛme zo fai \r (2 Masagiti 25:1-7; // Zelemi 39:1-10) \p \v 4 Sedesiyase ná-kona taaʋuugɔi alugi ʋuusiɛi ma volo ʋuusiɛi ma masa fai zu, Ɓaɓilɔne masagi Neɓukadenɛzaal ʋaani ga ná-kɔɔʋɛbɛi pɛ Zeluzalɛme laalɔɠɔma, é ná zei kɛlɛ su. Ti pɔlɔ ziɠigiti toni daalɔɠɔma, ti kaku taai ma. \v 5 Taai zeini kɛlɛ su eyɛsu masagi Sedesiyase ná-masadai ma ɠona puugɔ maazu ɠilasiɛi (11). \p \v 6 Alugi naanisiɛi ma volo taaʋuugɔi ma, pului ɓɔini gola taazuʋɛ, daamiani nɔpɛ ge la mɔ ɠɛni ná zooi zu nuɓusɛiti bɛ. \v 7 Ɓaɓilɔne nuiti ti zeɠei wɔɔni taa ma ziɠigi ʋa. Kpidii ʋɛai ma, masagi ta Zuda zalaʋusuiti kpein ti ʋelani. Anɛɛ ni Ɓaɓilɔne zalaʋusuiti ti latiga ɠɛni de taai ma, ti ɠulani taai ʋa ga pɛlɛla ʋelei nii é siɠi felegɔiti zɔɠɔzuʋɛ, masagi ná-kpelei ɠobaʋɛ. Ti liini ga pelei nii é liizu Zuludɛn ma ʋɛtu nɛmɛi zu ʋelei. \v 8 Kɛlɛ Ɓaɓilɔne zalaʋusuiti ti ʋilɛni masagi Sedesiyase ʋolu, ti kɔɠɔzumɛɛn Zeliko nɛmɛi zu. Ná-salaʋusuiti kpein ti vazani ba. \v 9 Ɓaɓilɔne nuiti ti masagi zoni, ti lii la Ɓaɓilɔne masagi ʋɔ Liɓila, Ɠamate yooi zu. Miná ɠa masagi Neɓukadenɛzaal ná-tukpɔi ɠaaleʋeni ná. \v 10 Ɓaɓilɔne masagi Sedesiyase ná-doun zunuiti paani ti-ɠɛɛ ɠaazu. É Zuda ɠundiɠi wolaiti pɛ paani Liɓila. \v 11 Naa ʋolu é Sedesiyase ɠaazuɠɛzɛiti goloni su, é gili ga kɔlu ɓɔi yɔlɔɠɔ felegɔ, ti lii la Ɓaɓilɔne ga é ʋili kasoi ɠa. Sedesiyase yɛni ná eyɛsu saa voloi zeeli. \s Zuda nuɓusɛiti dii vai duɔlai zu \r (2 Masagiti 25:8-21; // 2 Dɔlɔ Sɛʋɛi 36:17-21; // Zelemi 39:8-10) \p \v 12 Ɓaɓilɔne masagi Neɓukadenɛzaal ná-masadai ma ɠona puugɔ maazu taaʋuusiɛi (19) ma, alugi lɔɔlusiɛi ma volo puugɔi ma, Neɓuzaladan lɛɛni Zeluzalɛme, masagi makɛ nuiti ta-ɠundiɠii ɠɛni de, é ɠɛni ga nu wola Ɓaɓilɔne masagi ná-koizuʋɛ. \v 13 É Ɠɔoɠɔ GALAGI zei ʋɛlɛi ta masagi ná-pɛlɛi ɠala, ta Zeluzalɛme ʋɛlɛiti pɛ, ta pɛlɛ ɓiigiti pɛ. \v 14 Ɓaɓilɔne ɠɔɔʋɛbɛi kpein é ɠɛni masagi makɛ nuiti ta-ɠundiɠii ʋolu, ti siɠigiti goloni niiti ti Zeluzalɛme maaɠakuni. \p \v 15 Naa ʋoluma, masagi makɛ nuiti ta-ɠundiɠii Neɓuzaladan liini ga nuɓusɛi ɠilazuʋɛ nii é yɛni taazuʋɛ, ti zaama pɛlɛyeɠei niiti ti ʋalani, ta niiti ti ɓɔɠɔ veeni Ɓaɓilɔne masagi ya, naa ʋɛɛ ɲɛɛliɠi nui mɔtaiti ba. \v 16 Kɛlɛ é nuɓusɛi ɠilazuʋɛ yɛni ná, bala nuiti, ti ɗa botii ɠɛ leezɛn ɓeleiti su, ta kpalagiti. \p \v 17 Ɓaɓilɔne nuiti ti kɔlu ɓɔi kpɛdɛgiti galeɠaleni, niiti ti ɠɛni Ɠɔoɠɔ GALAGI zei ʋɛlɛi wu, ta wotoloiti, naa ʋɛɛ ziɛ liɠi wolai ʋa é ɠɛni ga kɔlu ɓɔigi, é ɠɛni zeini koizuʋɛ. Ti liini ga kɔlu ɓɔigi tɔnati pɛ Ɓaɓilɔne. \v 18 Ti zuʋu zo ganiiti ta pɛluiti, ta salaʋa zo sɔɔlaiti, ta ɲama vaza aniɲakaiti, ta ansanse seɠe ɲakaiti, ta kɔlu ɓɔi sɔɔlaiti kpein seɠeni, niiti botii ɠɛni ɠɛɛzu ga tiye Ɠɔoɠɔ GALAGI zei ʋɛlɛi wu. \v 19 Masagi makɛ nuiti ta-ɠundiɠii sɔɔlaiti seɠeni, ti ɓɛtɛai ga zanugi ta walii, koko wolaiti, abu zeɠe aniiti, ta ɲama vaza aniɲakaiti, naa ʋɛɛ zuʋu zo diɠiiti ba, fitina zei aniiti, ta ziawɔiti, naa ʋɛɛ diɠiiti ba. \v 20 Kpɛdɛ felegɔiti, ta ziɛ liɠi wolai, ta nikɛ zinɛ wola puugɔ maazu felegɔiti (12), é ɠɛni zeini ti ɠa, ta wotoloiti niiti masagi Salomɔn ti ɓɛtɛni Ɠɔoɠɔ GALAGI zei ʋɛlɛi vaa ma, nu nɔpɛ ge la ɓena ti-wuɲɛgi liegɔi ɠwɛɛ ga kɔlu ɓɔigi. \v 21 Kpɛdɛgi ɠilagilagi zɔligɔi ɠɛni ga mɛtɛlɛ taaʋuugɔ, kpui ɠɛ ga mɛtɛlɛ lɔzita, zeɠei ɠɛ suʋɛ, gaaɠilini ga nu yeeɓeɠa naanigɔi ta zeina ɓɔɠɔ maazu, naa liegɔi. \v 22 Seiga felegɔ ɓɛtɛni kpɛdɛgiti faa ma ga kɔlu ɓɔigi, ti ɠilagilagi zɔligi ɠɛni ga mɛtɛlɛ felegɔ ta tukpɛ (2,5). Kɔlu ansa ʋɛlɛʋɛlɛgiti ti ʋilipiligai ɓɔɠɔ zu eɠɛ yɔlɔɠɔ, naati kakugai seigaiti ma, gelenade gulu waai ʋaaɠulabaiti zɛlɛsɛlɛgai ti ʋa, ti pɛ ga kɔlu ɓɔigi. \v 23 Gelenade gulu waai ʋaaɠulabaiti ti ɓɛtɛai ga kɔlu ɓɔigi, é ɠɛni ga puutaaʋuu maazu lɔzita (96), nii kpein é ɠoolini ma, é ɠɛni ga ungila (100). \p \v 24 Masagi makɛ nuiti ta-ɠundiɠii zalaɠa ɠula ɠundiɠi wolai Selaya zoni, ta Sofoni é ɠɛni ga ná-seikobai, ta zalaɠa ɠula nu saʋagɔ ti ɠɛni GALA sei ʋɛlɛi laaʋɛ makɛsu. \v 25 É salaʋusu ɠundiɠi ɠila soni, nii é ɠɛni ga salaʋusuiti ta-vaaɠaaɠulaba nui, ta nu lɔfela masagi ná-tɛnɛbo nuiti saama, ta sɛʋɛ ɠɛ nui nii é ɠɛni nuiti daaseigiti sɛʋɛzu salaʋusu vai zu, tɔ ɓalaa é ɠɛni ga kɔɔʋɛbɛ ɠundiɠi gila, ta Zuda zunu ʋuulɔzita (60). Naama nuiti pɛ ti ɠɛni Zeluzalɛme taazuʋɛ. \v 26 Neɓuzaladan liini ga tiye Ɓaɓilɔne masagi ʋɔ bɛ Liɓila. \v 27 Naa ti pɛ paani náʋɛ nɔ, Ɠamate yooi zu. Ʋele ɠana Zuda liini la duɔlai zu, maaɠooza ná-zooi ʋa. \p \v 28 Wɛlɛ nuɓusɛiti tiegɔi ʋa, niiti Neɓukadenɛzaal liini ga tiye duɔlai zu: konagi lɔfelasiɛi, Zuda nu waasaʋagɔ nu ʋuufelegɔ maazu saʋagɔ (3.023). \v 29 Neɓukadenɛzaal ná-kona puugɔ maazu lɔsaʋasiɛi (18), é liini ga nu undɔsaʋa nu ʋuusaʋagɔ maazu felegɔ (832), é zeɠe ga tiye Zeluzalɛme. \v 30 Neɓukadenɛzaal ná-kona ʋuufelegɔ maazu saʋagɔi (23) ma, masagi makɛ nuiti ta-ɠundiɠii Neɓuzaladan liini ga Zuda nu undɔfela puunaani maazu lɔɔlugɔ (745), ti kpein tiegɔi ɠɛ niina ga nu waanaanigɔ undɔzita (4.600). \s Yeɠoyakin maavaayɛ fai \p \v 31 Kona ʋuusaʋagɔ maazu lɔfelai (37) ɠɛai ma Zuda masagi Yeɠoyakin ʋɛ duɔlai zu, Evile-Melodake zeini ga Ɓaɓilɔne masagi. Naama ɠonagi ma alu puugɔ maazu felegɔi (12) ma volo ʋuufelegɔ maazu lɔɔlugɔi (25) ma, é Yeɠoyakin maavaayɛni, é kula kasoi ɠa. \v 32 É ɠɛni ɓɔɛzu pɔ ga pagɔ. Naa ʋoluma é tosu veeni zea é ɓudɛ zɔɔma masagiti tɔnɔiti maazu, niiti ti ɠɛni ba Ɓaɓilɔne. \v 33 É zobogi veeni Yeɠoyakin ya ga naa mina mɔ kasoɠa zeɠei loo ɠɔba. Naa ʋoluma é ɠɛni laamiizu niina masagi ná-taɓalii ɠa sii ma voloi pɛ su. \v 34 Ɓaɓilɔne masagi maavaiti kpein kɛɛni, é ɗa ti ɠaaɠula ba, folo-o-folo, sii ma voloi pɛ su, eyɛsu saa yeei zeeli.