\id JAS - Toma Bible \ide UTF-8 \h Zake \toc1 Zake Ná-Sɛʋɛi \toc2 Zake \toc3 Zak \mt1 Zake \mt2 Ná-Sɛʋɛi \imt Sɛʋɛi lɔɔzeizuʋɛ ma woo mɔungiti \ip Nui ta nii daasei ge ɠɛni ga Zake, naa é Zake Ná-Sɛʋɛi ɠɛai. É ɠɛni tanisu ga Yesu deeloin, é ɠɛni ga totuɠɔi ta Egilisi mɔungi zu, pɔ ge ɠɛni totuɠɔiti ta-maaɓɔgi ʋa, nii é ɠɛɛni Zeluzalɛme (\xt KKw 15:13\xt*). Keelai Pɔle daasei pɛɛʋɛ ɓalaa ga Egilisii «ma ɓɛdɛgi ta» (\xt Gal 2:9\xt*). Faaɠwɛ nuiti daaʋɛ da ga Zake Ná-Sɛʋɛi ɠɛɛni kona ʋuulɔɔlugɔ (50) ɠɛɠala, Kilista zɔlɔɔga ʋoluma. Tɛi Zake ɠɛni ga Egilisi lotuɠɔi ta Zeluzalɛme, tanisu kɛai ma ná, názu ɠa é sɛʋɛi ɠɛɛni la. \ip Zake Ná-Sɛʋɛi leʋegɛ «GALA ná-boloda puugɔ maazu felegɔiti (12), ti vazagai eteai zu ná pɛ» (\xt 1:1\xt*). Kalagi niiti ti Zake Ná-Sɛʋɛi zu, ta keletiɛinti tɔnɔ, kɛlɛ wooi é bosu náʋɛ «boloda puugɔ maazu felegɔiti» (12), naa ɠa dɛɛzu ga é sɛʋɛi leʋeni ɓɔɠɔɓɔɠɔ keletiɛinti ma, ti ga Zuifuiti. Sɛʋɛi nii ɠa kala mɔinmɔin feezu, tɔɔzei teʋegɛ ga é zeeli kpɔ mɔinmɔin ma, ti kala. Zake laaɓakpagɛ kidaaleʋeiti zɔɠɔzuʋɛ ma ta kɛɛwotiiti. Kidaaleʋe ɠitei ɠa ɗa ɠula kɛlɛma ga kɛɛwotiiti (\xt 2:17\xt*). É dɛɛʋɛ ɓalaa ga kɛni nu dama ga zeelɔzɔɠɔzu vai, é lo naavolo nuiti ba (\xt 2:1-4\xt*), é ɠɛ ade dama ɓalaa ga wooi, niiti ti ɠulazu ade laaʋɛ (\xt 3:1-12\xt*). \iot Unsosuʋɛ \io1 1. Zake ɠa naati tuʋɔsu, niiti ti ʋaazu ná-sɛʋɛi ɠalasu (\xt 1:1\xt*). \io1 2. Naa ʋolu é keletiɛinti iɲɔdɔ, ga ti yiilɔɔ siɛgi zu kpɔlɔi zeelizu la ti ma (\xt 1:2-27\xt*). \io1 3. É zɛba é ɠɛ ma, toɠa ga faa ʋagɔ ga kidaaleʋei ɠula kɛlɛma ga kɛɛwotiiti maaʋele (\xt 2:1-26\xt*). \io1 4. Naa ɓegai ma, zɛbɛi nii a zoo ɠɛɛzu nu laawooiti ba, é naa ɓalaa lɛɛ (\xt 3:1-12\xt*). \io1 5. Naa ʋoluma Zake dɛɛʋɛ ga GALA ná-ɠimalai ta nuɓusɛi ná-ɠimalai ti yeeɠaaɠwɛɛʋɛ gola (\xt 3:13—4:10\xt*). \io1 6. É ná-sɛʋɛi ɠala nuiti tooni ɠisu naa ʋoluma ɓɔɠɔvaalɛsui laalɔɠɔma (\xt 4:11—5:6\xt*). \io1 7. Zake Ná-Sɛʋɛi ɠaaɓelagɛ ga, é kiti levei tanigaa ve (\xt 5:7-20\xt*). \c 1 \s Tuʋɔ gooiti \p \v 1 Nɛ̀i gè ga Zake, gè ga GALA ta Maliɠii Yesu Kilista ta-wotiɠɛ nu, nà wo luʋɔsu, GALA ná-boloda puugɔ maazu felegɔiti (12), ti vazagai eteai zu ná pɛ. \s Suɠɔɠɔgi ta ziilɔɔi \p \v 2 Kɛ̀ɛleaiti, siɛgi zu wo lɔɔzu la suɠɔɠɔgi ma ziiti pɛ su, à deve ga wa-ɠoozunɛ vaa wola. \v 3 Mazɔlɔɔ à suɠwɛɛ ga wa-ɠidaaleʋei zuɠɔɠɔ fai, naa ɠa é ʋaazu ga ziilɔɔi. \v 4 À ɠaaɓa, wa-yiilɔɔi laazeeli kwɛgi ma, naa ɠa a kɛ wo laazeeli, ta wo ɠaavɔni fai pɛ su, peelalazu nɔpɛ ge mina ɠɛ wo ʋa. \s Ɠimalai ta GALA falii \p \v 5 Ni nui ta ɠa wo zaama, balagai ɠimalai ma, kɛni é fali GALA ma, nii a fe bɛ, mazɔlɔɔ GALA ka ɗa ɛsɛ pɛ kɔ ga faanɛɛi, zelilo faa nɔpɛ ge la ba. \v 6 Kɛlɛ é fali ga kidaaleʋei, é mina inɛinɛ, mazɔlɔɔ zɔi é inɛinɛsu, naa ɠulaʋɛ ga kpoloɗɛi ma lakpatakpagi, fiilɛi ɲiikpisu, é ɗa buzeɠe. \v 7 Naama nu zii mina ɠisiɛ ga toɠa ani zɔlɔɔ Maliɠii ya. \v 8 Mazɔlɔɔ toɠa ga kisupu nui, ki ge la ɠila siɛ ʋelei tanɔpɛ su. \s Baladai ta naavololai \p \v 9 Ɠɛɛɠɛloin é ga bala nui, é ɠoozunɛ mazɔlɔɔ GALA ka unbuzeɠe. \v 10 Ɠɛɛɠɛloin é ga naavolo nui, é ɠoozunɛ mazɔlɔɔ GALA ka maayeizu. Tɔɔzei naavolo nui ɠa leʋe eɠɛ tufa ʋuai. \v 11 Foloi a ɠulana, ná-die golai a ɗa galai wo, toɠa ɗa siinziin ganigi vɔ, ma ʋuai loo bu, ná-pagi ɲɛɛlɛ. Zekana é la ga naavolo nui, toɠa ɲɛɛlɛ ná-botiiti saama. \s Suɠɔɠɔgi ta tɛgai \p \v 12 Undaanɛ nu ɠa ga naama nui, zɔi é losu kpaan suɠɔɠɔgi zu, mazɔlɔɔ suɠɔɠɔgi ʋoluma, toɠa pilɛ sɔlɔɔ masa bɔɔlɔgi zɔlɔɔ ga ɠɔoɠɔ zɛnvui, nii GALA ge minazeɠea la naati bɛ, niiti ti nɛa ʋɛ. \v 13 Siɛgi zu tɛgai zeelizu la nui ta ma, é mina ɠɛ ma: «GALA ka é tɛ̀ɛzu ga.» Mazɔlɔɔ GALA ge la zooga lɛɛzu ga, é ʋa faa ɲɔi ɠɛ, tɔ ɓalaa la nu nɔpɛ tɛa ga. \v 14 Kɛlɛ nui ɠa lɛɛzu ga, siɛgi zu tɔ ɓɔɠɔi ná-gaazuɠulapɔi mɛɛnsu da, é yaava. \v 15 Tama gaazuɠulapɔi a kogi zeɠena, toɠa ɗa sɔlɔɔ ga kotoi. Kotoi laa ɠa zeelina mɛtu, é sɔlɔɔ ga saai. \p \v 16 À mina ɓɔɠɔ yɛ ná wo ʋa yaava, kɛ̀ɛleaiti, wɔi wo ga nɛ̀ɛɲɔɠɔiti. \v 17 Faanɛɛ ʋagɔi kpein ta vebɛanii kɛɠala la ná, naa pɛ ka zeɠezu geezuʋɛ, GALA pɔ bɛ, é ga wozakalagi ma Ɠɛɛɠɛi. Tɔun pɔ bɛ, falibo ge la ná, falibogi ma maaniini ge la ɓalaa ná. \v 18 Tɔ ɓɔɠɔi yiimai ɠa é zɛnvui veeni la ade ya, ga daawooi maaʋele é ga gaamai, nii a kɛ de ɠɛ tosu mɔungi zu kpɛtɛaniiti pɛ saama. \s GALA daawooi mɛni, è ziɛ la \p \v 19 Kɛ̀ɛleaiti, wɔi wo ga nɛ̀ɛɲɔɠɔiti, à nii zuɠwɛɛ: Nui pɛ ge zuvilɛ ga faa mɛnigi, kɛlɛ é mina ɗa ɓɔɛ fala, é mina yiiɠaawana fala, \v 20 mazɔlɔɔ nui a yiiɠaawanana, é la mɔ naa laazeelia, nii é ga telebo fai GALA gaazu. \v 21 Naa ɠa é ba, à kɔzɔba vaiti pɛ pili ya, ta nii pɛ a nu ɠɛ ga nu ɲɔu. Wooi nii siingai wo-yiimaʋɛ, à naa zo sɛsɛbogi zu, tɔ ɠa a zoo é wo-yɛnvuiti kizo. \v 22 À wooi zo, wo ziɛ la. À mina kwɛ mɛnigi nɔ ʋa, wo ʋa ɓɔɠɔ yaava. \v 23 Mazɔlɔɔ ni nu a woilona wooi ma, é la ziɛni la, kulaʋɛ ga nui nii é ɓɔɠɔ ʋɛtɛsu pɛtɛgi zu nɔ, \v 24 é ɓɔɠɔ ʋɛtɛga ʋoluma, é li, é yeema gaamanɔ ɓɔɠɔ ɠɛʋelei ma. \v 25 Kɛlɛ zɔi é ɠaazulosu tɔ daazeeliai ʋa, nii é wɔɔlɔyai veezu ade ya, é ɠili ba, é la nɔ ga é woilo ma, é yeema ma, kɛlɛ é ziɛzu la, naama nui undaa ɠa nɛ zɔlɔɔ GALA zea, ná-kɛɛwotiiti pɛ su. \p \v 26 Ni nui ta a ɓɔɠɔ ɠaana ga GALA pele ziɛ nu, tama é la zooni nɛgi zosu, toɠa ɓɔɠɔ yaavazu, ná-GALA pele ziɛi ɠa ga wafuun faa nɔ. \v 27 GALA pele ɠitei ɲadegai Ɠɛɛɠɛ GALA gaazu, naa ɠa é ga nu ɗa ɓɔ podointi ba ta poanzaiti ta-ɠidaaʋiligiti su, ta è mina ɓɔɠɔ yɛ ná, è ʋa ɠɔzɔ ga niima eteai zu vaiti maaʋele. \c 2 \s À dama ga zeelɔzɔɠɔzu vai \p \v 1 Kɛ̀ɛleaiti, wɔi wo eteai ziɛzu kidaaleʋei zu ade-Maliɠii Yesu Kilista ma, é ga lɛbiya nui, à mina naa zupu ga zeelɔzɔɠɔzui. \v 2 Ni zunui ta a ʋaana wa-ɠaalɛbai zu, zanu balaɠaegi zee ʋa, seɠe ʋagɔi ma, ni bala nui ta ɓalaa ka ʋaana ná, maaɠili ʋelei ɲɔuɗai, \v 3 ni wa unfemai veena zunui naa ʋɛ, maaɠiliai ga pagɔ, wo ɠɛ ma: «Ʋa, è zei ʋɛ, seizu ʋagɔi zu,» kɛlɛ wo ɠɛ bala nui ma: «Ɗa ʋe, yɛ loni,» ɓaa «Zei zooi ma, ʋɛ kɔ̀ɠɔiti bu,» \v 4 zeelɔzɔɠɔzui la ga naa wo kɛɛzu ɓɔɠɔ zaama ɓaa, wo ʋa ɗa tukpɔi ɠaaleʋe, nii kulaai kisiɛ ɲɔi zu? \p \v 5 À woilo, kɛ̀ɛleaiti, wɔi wo ga nɛ̀ɛɲɔɠɔiti, GALA ge la yeeloni naati ba ɓaa, niiti ti ga bala nuiti eteai zu, ga ti ɓɛtɛ kidaaleʋei zu, ti ɠɛ ga masadai ma ʋogani zeɠe nuiti, nii é ma minazeɠe bogai naati bɛ, niiti ti nɛai ʋɛ? \v 6 Kɛlɛ wɔun, wa bala nui ʋɛlɛʋilisu! Naavolo nuiti taade, ti ʋa ɠɛ ta-zobogi laazu wo ma, ti ʋa li ga woye tukpɔɠaaleʋezuʋɛti ɓaa? \v 7 Tiya laade ɓaa, ti ʋa ɠɛ woo ɲɔi wosu daasei pagɔi laalɔɠɔma, pɛai wo ʋa? \p \v 8 Gaamazu wa kɛɛzu ga pagɔ, ni wa masadai ma lɔgi ziɛzu, é zoloo GALA Sɛʋɛi ma ga: «È-zeiɲɔɠɔi nɛɛ ʋɛ, eɠɛ ɗa ɓɔɠɔi.»\f + \fr 2:8 \fr*\ft \+xt Lev 19:18\+xt*.\ft*\f* \v 9 Kɛlɛ ni wa zeelɔzɔɠɔzui ɠɛɛzu, wa koto ɠɛɛzu naazu, tɔgi ɠa wo ʋeelalazu, tɔɔzei wo tɔ koloɠologi ɠɛa la. \v 10 Mazɔlɔɔ nu nɔpɛ é tɔgi pɛ sosu, kɛlɛ a tɔgi ma levei gila kpe koloɠolona, é ɠɛa ga sɔba nu ti pɛ su. \v 11 Tɔɔzei zɔi é ɠɛni ma: «Mina wɛɛnziɛ bo,» naa ɠa é ɠɛni ma ɓalaa: «Mina nu ʋaa.»\f + \fr 2:11 \fr*\ft \+xt Ɛgz 20:13-14; TSV 5:17-18\+xt*.\ft*\f* Kɛlɛ anɛɛ ni è la wɛɛnziɛ bosu, kɛlɛ ni ɗa nu ʋaana, è ɠɛa ga tɔ koloɠolo nui. \v 12 À kpɔɛi wo, wo ziɛ eɠɛ nui niiti ti maanɛai ti lukpɔɠaaleʋe, é zoloo wɔɔlɔya lɔgi ma. \v 13 Mazɔlɔɔ zɔi é la nua maawɔinɠaani, GALA ka naa lukpɔɠaaleʋe, é la maawɔinɠaa. Maawɔinɠai ɠa ɗa pilɛ sɔlɔɔ tukpɔi ma. \s Kidaaleʋei ta kɛɛwotiiti \p \v 14 Kɛ̀ɛleaiti, naa ɠa lee ʋaa nu ma, ɗa ɠɛna ma: «Kidaaleʋei ɠa zèa,» ni è la dɛɛni ga ɗa-ɠɛɛwotiiti? Naama ɠidaaleʋei ɠa è ɠizo naazu ɓaa? \v 15 Ni ɠɛɛɠɛlointi saama, tanigaa ta ná, seɠe la ti ma, ti ʋalagai folo-o-folo ɠɔnɔgi ma, \v 16 nu ɠila ge yɛ wo zaama, é ɠɛ ti ma: «À li ziilɛigi zu, à ɠɔɔlɛ, wo yiɠo,» ni wo la naa veeni ti ya, nii ti-ɓusɛi maavai ba, naa ɠa lee ʋaa ti ma? \v 17 Pele ɠana é la ga kidaaleʋei, ni é la lɛɛni ga kɛɛwotiiti, é zaa. \p \v 18 Kɛlɛ ni nui ta a ɠɛna ma: «Kidaaleʋei ɠa è ya, nɔ̀un, kɛɛwotiiti,» naazu nà ɠɛ ma: «Ɗa-ɠidaaleʋei lɛ ga ze, kɛɛwotiiti pɔ ge mina ɠɛ ba, nɔ̀un nà nà-kidaaleʋei lɛ ga ɗe ga kɛɛwotiiti.» \v 19 È laaʋɛ da ga GALA gila kpe nɔ ɠa é ná? Ɗa faa ʋagɔ ɠɛɛzu ga naa. Kɛlɛ inɛgiti daaʋɛ naa la ɓalaa, ti zasu ɗa ɓali. \v 20 Ee, ɠimalala nui! Ɗa pɔ é lɛɛ ga ɗe ɓaa, ga kidaaleʋei kɛɛwotii la ba, ma ɲaka nɔ ʋe? \v 21 Ade-mɛmɛwola Abalaame la ɠɛni ɠɛɛni ga telebo nu GALA gaazu ga kɛɛwotiiti maaʋele ɓaa, siɛgi zu é ná-doun zunui Izaake laani la zalaɠa ɠulazuʋɛ? \v 22 È pɛtɛga ga ná-kidaaleʋei ta ná-kɛɛwotiiti ti ɠɛni botii ɠɛɛzu ʋɔɔma, ná-kidaaleʋei laazeelini ga ná-kɛɛwotiiti, ti ɠɛni ba. \v 23 Naa ʋilɛni su naazu, nii GALA Sɛʋɛi boni ga: «Abalaame laani GALA da, naa leveni bɛ ga telebodai.»\f + \fr 2:23 \fr*\ft \+xt Zen 15:6\+xt*.\ft*\f* É lolini ga GALA bɔɔlai. \v 24 Wa pɛtɛsu deɠɛmu, ga nui ɠa ɠɛ ga telebo nu GALA gaazu ga kɛɛwotiiti maaʋele, é ti ɠɛɛzu, kidaaleʋei letelegi nɔ laade, nii é zea. \v 25 Zenɔ ɠana é ɠɛɛni la ga koloɠolo anzanui Laɠaɓe, é ɠɛɛni ga telebo nu GALA gaazu ga ná-kɛɛwotiiti maaʋele, é yeezeini Izilayɛle ɠeelaiti bu, é ɓɔ ti ʋa, ti li ga pele ɠili.\f + \fr 2:25 \fr*\ft Wɛlɛ ʋɛ: \+xt Zoz 2:1-21\+xt*.\ft*\f* \v 26 Mazɔlɔɔ eɠɛʋelei kpusɛi zaai la, ni zɛnvui la su, zekana é la, ni kɛɛwotiiti ti la kidaaleʋei ʋa, saaʋɛ. \c 3 \s Dama ga è ɓɔɛ ʋelei \p \v 1 Kɛ̀ɛleaiti, wo ma mɔinmɔin ge mina ɠɛ ga kalamɔn, mazɔlɔɔ wo suɠwɛɛ ga gɛiti gi ga kalamɔinti, gá-lukpɔɠaaleʋei ɠa ɓaa gola. \v 2 Ade pɛ da ɗa ɠaka fai ma zii mɔinmɔin su. Zɔi é la ɠakasu pɛ kpɔɛzuɠulaiti su, naa ɠa é ga zunui daazeeliai fai pɛ su, a zoo é ziɛ kpusɛi wu, é ɓɔɠɔ zo fai pɛ su. \v 3 Da kɔlu ɓuɠai lɔɔzu sooiti daaʋɛ ga ti ɠolo de ʋɛ, da vɔnisu ɠana ti-ɓusɛi kpein ma. \v 4 Ɠigaiziɛ lɛɛ ɓato wolaiti su. Anɛɛ ni ti wɔɔlɔʋɛ gola, fiilɛ wolai ɗa ti laaʋili, ɓato laalati kɔlu goi ɠa ɗa ti laalati, ti li ga dii nui yiima ʋelei. \v 5 Zekana é la, nu nɛgi ɠa ga kpusɛi ʋaalobazu goi, kɛlɛ toɠa zoo é ɓɔɠɔ waso ga faa wolaiti. \p Ɠigaiziɛ lɛɛ ɓalaa, ʋelei abu goi a ɗa so da dɔɓɔ wolai ʋa, é ná pɛ gala! \v 6 Nu nɛgi ɓalaagi ɠa ga abui. Telebotala eteai ʋe. De-ɓusɛ ʋaalobazuʋɛ ta ʋe, tɔ ɠa a ɗa kpusɛi pɛ kɔzɔ. Tɔ ɠa a ɗa undaaʋiligi ma abui ʋili da-eteai zu vaiti pɛ ba. \v 7 Mazɔlɔɔ, dɔɓɔ zuai ma zii pɛ, ta wɔniiti, naa ʋɛɛ kpokpo ganiiti, ta kpoloɗɛi wu aniiti pɛ ba, nuɓusɛi ɠa zoo é ti maaɠolo. Tama nuɓusɛi ɠa ɗa naa ɠɛ pɔlɔma. \v 8 Kɛlɛ nu nɔpɛ ge la zooga é ʋa nɛgi maaɠolo. Toɠa ga faa ɲɔi, nu la zooga da, yeenɔpɛ daavegɛ ga nu ʋaa ani wanai. \v 9 Tɔ ɠa da ɗa de-Maliɠii de-Ɠɛɛ GALA maamusɛ la, tɔnɔ ɠa ɓalaa da ɗa nuɓusɛiti koto la, niiti ti ɓɛtɛai GALA maaniinigi zu. \v 10 Maamusɛ wooiti ta koto loo wooiti ti ɗa ɠula daa ɠilagi. Kɛ̀ɛleaiti, maa la nɛɛni, é ʋa ɠɛ ɠana. \v 11 Ziɛun gilagi ɠa zoo é ziɛ ʋagɔi ta ziɛ ɲɔi ɠula ada ɠilagi ɓaa? \v 12 Kɛ̀ɛleaiti, kooleɠoole gului ɠa zoo é wolive wului ma waai wo ɓaa? Ɓaa dɔɔɓɔi ansaɠɔ tɔkulugi ɠa zoo é kooleɠoole gului ma waai wo ɓaa? Ɓa-o! Ziɛun gilagi nii kpoloi ma ɗɛi ʋa, naa la zooga ziɛ ʋagɔi ɠulazu ada ɠilagi miná nɔ. \s Ɠimalai é zeɠezu geezuʋɛ \p \v 13 Ɠima nui ta keleɠele nui ɓɛ ɠa é wo zaama? É dɛɛ lɛɛ ga kɛɛwoti ʋagɔi, ti ɠɛɛzu ga sɛsɛbogi ta ɠimalai. \v 14 Kɛlɛ ni tolo ɲɔi ɠa wo-yiimaʋɛ, ta maaɠɔɔ fai, à mina waso, wo ʋa zɛɛi wo ga wo ɠɛlɛ vai gaamai ʋa. \v 15 Naama ɠimalai ma zii laade, é ʋa ʋa, é zeɠe geezuʋɛ. Kɛlɛ naa ɠa ga eteai nɔnɔi. GALA zɛnvui lɛi, é ʋa ɠɛ naa veezu, kɛni inɛgi. \v 16 Mazɔlɔɔ ʋɛ nɔpɛ tolo ɲɔi ta maaɠɔɔ fai ná, faazupui ta faa ɲɔi ma zii pɛ ka é miná. \v 17 Ɠimalai paai, é zeɠe geezuʋɛ, mɔunpa ɲadegɛ, naa ʋolu ziilɛigi nɛɛʋɛ bɛ, ná-fai ɠaanɛ, kɛʋele ɓɛtɛʋɛ ga é woilo zɔiti goo ma, daavegɛ ga gaazumaawɔinɠai, toɠa ɗa kɛɛwoti ʋagɔiti kɛ, é la zeelɔzɔɠɔzu ɠɛa, wooveleda la su. \v 18 Zɔiti ti botii ɠɛɛzu ziilɛi fai ma, nii ti fazasu ziilɛigi zu, ma zuwui ma waai ɠa ɠɛ ga telebodai. \c 4 \s Ani wɔin ɲɔi zakpe \p \v 1 Kpɔɛ vai ta sakpegiti ti wo zaama, naati seɠeʋɛ mini? Ta ɠulazu wo yiima vaa ɲɔiti su, ti kɔɔi ɠɔɔzu yeenɔpɛ wo-ɓusɛi zu. \v 2 Wo ɠaazu ɠa ɠulazu ani mɔinmɔin ba, kɛlɛ wo-yiimai laa la zeelizu, naa maaʋele ma wa nuiti paazu. Wa gaazuɠulapɔi ɠɛɛzu, wo la naa zɔlɔɔsu nii wɔin wo ma, naa maaʋele ma wa zakpesu, wo ɲɛpii ɠɔ. Nii wɔin wo ma, wo la naa zɔlɔɔsu, tɔɔzei wo la falizu GALA ma. \v 3 Ni wa falina, wo la sɔlɔɔsu, tɔɔzei wa fali ʋele ɲɔu zu, nii a kɛ wo dɔ wo yiima vai nɔ zu. \p \v 4 Wooʋalada nuiti! Wo la suɠwɛɛ ɓaa, ga eteai ná-nɛɛbɛi ɠa ga GALA ná-wɔinzeɠemai? Zɔi deɠɛmu é pɔ é ɠɛ ga eteai bɔɔlai, naa ɠa ɓɔɠɔ ɠɛɛzu ga GALA sili nui. \v 5 Toɠa wo ɠisu ga GALA Sɛʋɛi ɓɔɛni wafuun ɓaa, ga: «GALA wɔinʋɛ gola ga zɛnvui é seini ade-yiimaʋɛ»? \v 6 Anɛɛ naa ʋe, GALA ka ná-zaala wolai la de ma mɔnɔ, mazɔlɔɔ GALA Sɛʋɛi ɠɛ: «GALA ka waso nuiti sakpe, kɛlɛ toɠa ná-zaalai la ɓɔɠɔmaayei nuiti ma.»\f + \fr 4:6 \fr*\ft \+xt TFa 3:34\+xt* bogɛ é zoloo Gɛlɛke woo zɛʋɛ wɔlɔmai ma.\ft*\f* \m \v 7 Deɠɛmu à ɠolo GALA bɛ. À lo kpaan Inɛgi laalɔɠɔma, toɠa ʋela, é maaɠooza wo ʋa. \v 8 À maaɓuɠa GALA ba, toɠa maaɓuɠa wo ʋa. À wo-yeeiti gaagba, kotoba nuiti, wo wo-yiimaʋɛti ɲade, ɠi fele nuiti! \v 9 À wa-maanɔɠɔ vai ɠwɛɛ, wo ɠaalɛi, wo wɔlɔ. À wa-ɲɛɛiti falibo ga gɔlɔi, wa-ɠoozunɛɛi valibo ga gaazuɠilii. \v 10 À ɓɔɠɔmaayei Maliɠii ʋɛ, toɠa wo wuzeɠe. \s Ɠɛɛɠɛloin lukpɔɠaaleʋe vai \p \v 11 Kɛ̀ɛleaiti, à mina woo ɲɔu wo ɓɔɠɔ laalɔɠɔma. Zɔi a woo ɲɔu wo kɛɛɠɛloin laalɔɠɔma, ɓaa é tukpɔɠaaleʋe, naa ɠa woo ɲɔi wosu tɔgi laalɔɠɔma, é ɗa tɔgi lukpɔɠaaleʋe. Tama ni ɗa tɔgi lukpɔɠaaleʋezu, è la mɔ ga nui nii é ɠolozu tɔgi ʋɛ, kɛlɛ è ɠɛa ga tɔgi lukpɔɠaaleʋe nui. \v 12 Tama tɔgi zei nui ɠa ɠila kpe nɔ, tɔ ɠa é ga tukpɔɠaaleʋe nui, tɔ ɠila nɔ ɠa a zoo é nu ɠizo, ɓaa é nu undaaʋili. Ɗa ɓɔɠɔ ɠaazu ga leeni, ɗɛi è è-zeiɲɔɠɔi lukpɔɠaaleʋezu? \s Nu mina ɠɛ ga waso nu \p \v 13 À woilo dɛɛ gòoi ma niina, wɔiti wo ɠɛɛzu ma: «Za ɓaa lina, gá liizu taa wolai ta zu, gi kona gila kɛ ná, gi yaaɠolai ɠɛ ná, gi tɔnɔ sɔlɔɔ.» \v 14 Wo la kwɛɛ, nii a ɠɛ ga woye lina. Leeni ɠa é ga wa-eteai? Wo ɠɛɛʋɛ nɔ eɠɛʋelei ɓumugi la, é ɠulazu, é yeeɠɛɠala go nɔ ɠɛ, naa ʋolu é ɲɛɛlɛ. \v 15 Wo maanɛɛni, wo ɠɛ ma: «Ni Maliɠii a vaana bu, gá yɛ vulua, gi nii ɠɛ, ɓaa nuu.» \v 16 Kɛlɛ gaamazu, wa ɓɔɠɔ wɔɔlɔzu wa-wasogi zu. Ɓɔɠɔ wɔɔlɔ vai naa ma zii pɛ ɲɔuʋɛ. \v 17 Naa ɠa é ba, zɔi é faa ʋagɔi ɠwɛɛ, nii maanɛai é kɛ, tama, é la kɛɛzu, naama nui kotoi ɠɛa. \c 5 \s Tookisui naavolo nuiti faa ma \p \v 1 À woilo gòoi ma, wa ʋe, wo ga naavolo nuiti! À wɔlɔ, wo ɓalakpala, tɔɔzei maanɔɠɔi maaʋele ma, é ʋaazu wo ʋɔ! \v 2 Wa-naavoloiti ti luulaa, ɓaɠaɓaɠaiti ti wa-zeɠeiti kpotaɓotaga. \v 3 Koikoigi wa-zanugiti ta wa-wali ɠaeiti koloɠologa, koikoigi naa ɠa é ga zeele wooi wo laalɔɠɔma, toɠa wo-ɓusɛi ɠoloɠolo eɠɛ abui. Wo naavoloi ɠaalɛa ba niima voloiti su, ti ga folo ɠaaɓelagiti. \v 4 Pɛtɛ, wo la botiɠɛ nuiti salai veeni ti ya, niiti ti wa-ɓalagiti teʋeai. À woilo dɛɛ ti-zalai ɓain gooi ma! Molo leʋe nuiti kpain gooi zeelia Fai-Pɛ-Maliɠii GALA ma. \v 5 Wo wa-eteai ziɛʋɛ gaanɛɛi zu ta ɓɔɠɔyiimai zu. Wo ɓɔɠɔ maalɔtɔʋɛ eɠɛ toganiiti wo ɠɔdaaleʋe voloi vaa zu. \v 6 Wo telebo nui ʋeelalani, wo paa, é la wo zakpeni. \s Ziilɔɔi ʋoluɠulai zu \p \v 7 Deɠɛmu, kɛ̀ɛleaiti, à yiilɔɔ eyɛsu Maliɠii ʋa. À wɛlɛ ʋelei tii ɠɛɛ nui a ɗa zooi ʋaalɔnɔ pagɔiti maaɓɔun da gola. Toɠa ɗa yiilɔɔ, eyɛsu é tona mɔungi zɔlɔɔ, ta ma ɠaaɓelagi é ʋuuzu. \v 8 Wa ɓalaagi, à yiilɔɔ, wo zɛbɛzeɠe, mazɔlɔɔ Maliɠii ʋaa vai maaɓuɠaa. \p \v 9 Kɛ̀ɛleaiti, à mina ɓaazaɠa ga ɓɔɠɔ lɔɠɔ wo ɠilagilagiti, naa ɠa a kɛ GALA ge mina wo lukpɔɠaaleʋe. Tukpɔɠaaleʋe Nui maaɓuɠaa, toɠa niina loni pɛlɛlaʋɛ. \v 10 Kɛ̀ɛleaiti, GALA goo wo nuiti ti ɓɔɛni Maliɠii laaseigi zu, naati ta-ɓɔlɔi ta ta-yiilɔɔi ɠɛ wo ʋɛ ga poo pagɔi, wo ɠizɛ su. \v 11 Pɛtɛ, niiti ti loni kpaan, da ɠɛɛzu naati ma, undaanɛɛ ɠa ti ʋɛ. Wo Zɔɓe ná-ziilɔɔ vai mɛnini, wo suɠwɛɛ nii Maliɠii kɛɛni bɛ gaaɓelagi zu. Mazɔlɔɔ Maliɠii laavegɛ ga nuɓɔɠɔlai ta maawɔinɠai. \s Gaama ɓɔɛi \p \v 12 Kɛ̀ɛleaiti, faa nɔpɛ su, à mina ɠona, geeɠɔlɔgi ma, ɓaa zooi ma, ɓaa ga konai ma zii nɔpɛ. Kɛlɛ wa ɠɛna: «Ungo,» é ɠɛ ga: «Ungoi», wa ɠɛna: «Ɓa,» é ɠɛ ga: «Ɓagi», naa ɠa a kɛ wo mina loo GALA ná-tukpɔɠaaleʋei zu. \s Telebo nui ná-GALA falii \p \v 13 Ta ɠa wo zaama, é kpɔlɔi zu ɓaa? Kɛni é GALA fali. Ta ɠa ná koozunɛai ɓaa? Naa maamusɛ wuyeiti too. \v 14 Ta ɠa wo zaama, é zeeɓɛzu ɓaa? Naa Egilisi lotuɠɔiti toli, ti GALA fali ma, ti gulɔi ziɛ ma Maliɠii laaseigi zu. \v 15 GALA falii é ɠɛɛzu ga kidaaleʋei, toɠa seeɓɛ nui ɠizo, Maliɠii ɠa kɛdɛyai ve bɛ. Ni é kotoa ɠɛɛʋɛ, naati suvaa ɠa yɛ bɛ. \v 16 Deɠɛmu, à laa zɔ ga ɓɔɠɔ ɠaazu ga wa-ɠotoiti, wo GALA fali ɓɔɠɔ ʋɛ wo ɠilagilagi pɛ, naa ɠa a kɛ wo ɠɛdɛ. Zɛbɛi ɠa telebo nui ná-GALA falii ʋa, toɠa ɗa faa wola ʋaa. \v 17 Eli ɠɛni ga nuɓusɛi ga de ɠɛʋele, é ɠilini GALA falii ʋa ga tona mina ʋu, tona la ɠɛni ʋuuni zooi ma, eyɛsu kona saʋagɔ alu dɔzita. \v 18 Naa ʋolu, é GALA falini mɔnɔ, geeɠɔlɔgi yeeɓe tonai ʋa, zooi ná-kulanumaiti fe. \s Kaka nuiti ti-ɠalema vai \p \v 19 Kɛ̀ɛleaiti, ni wo ta a ɠakana, é maaɠooza gaamai ʋa, taɠili ge gaaɠale ma ʋolu, é ʋaa la, \v 20 à suɠwɛɛ ga zɔi é ʋaazu ga kotoba nui, é seɠe kaka pelei ma, naa ɠa ma nui yɛnvui ɠizosu saai ma, toɠa ɠɛ ga zaɓu kotoi ma mɔinmɔin suvaayɛ.