\id HEB - Toma Bible \ide UTF-8 \h Eɓulu \toc1 Sɛʋɛi Nii Teʋegai Eɓulu Nuiti Ma \toc2 Eɓulu \toc3 Eɓu \mt2 Sɛʋɛi Nii Teʋegai \mt1 Eɓulu Nuiti Ma \imt Sɛʋɛi lɔɔzeizuʋɛ ma woo mɔungiti \ip Eɓulu nuiti ta-zɛʋɛi ɠa iɲɔdɔ zɛʋɛ ʋagɔ, é dɛɛzu ga Yesu ɠɛɛʋɛ ga faawokɛɛyeeluɠɔ ɓɔɛi ma mɔinmɔin daazeeliai Minazeɠe Pɔlɔmai zu. Sɛʋɛʋɛ eɠɛ tɛnɛ goo. Eɓulu nuiti ta-zɛʋɛi zu, mɔinʋɛ puulɔzita (60) ma ʋɛti, kɛɛ nui laaʋilɛgai Minazeɠe Pɔlɔmai zu vaiti ba, naa ɠa é dɛɛzu kpezekele ga Yesu GALA gooi ta Zuifuiti ta-zalaɠa ɠula ɠundiɠi wolai losuʋɛ laazeeliʋɛ. Naa maaʋele ma, sɛʋɛi nii ɠɛɛʋɛ ga é keletiɛinti iɲɔdɔ, niiti ti ga Zuifuiti. Eɓulu zɛʋɛi dɛɛʋɛ ga Yesu tɔgi laawooi ʋilɛgɛ su, nii a kɛ zalaɠa ɠula nuiti ti mina mɔ zalaɠa ɠula. Yesu ɠa kɛai ga kotoiti kpein ma zalaɠai, ná ɠɛ ɠila kpe é kula ɠɛ su. Ada-yeeɠɛɠalai zu ɠeletiɛinti ta zoo ɓalaa iɲɔdɔɔ zɔlɔɔsu Eɓulu nuiti ta-zɛʋɛi zu, ga ti yeeyɛ ba, ti yɛ Yesu ʋolu, tɔɔzei tɔ ɠa é ɠɛa ga zaɓui de zoo laazu GALA da, ta de yeeyɛ ba ga ade ɗa ɠaliva GALA ma (\xt 12:2\xt*). \ip Nu nɔpɛ ge la kwɛɛ zɔi é Eɓulu nuiti ta-zɛʋɛi ɠɛai, kɛlɛ faaɠwɛ nu wolai tanigaa ti ɠisiɛʋɛ nui tanigaa zu, naati ta ga, keelai Pɔle, ɓaa Luke, ni naa laade Ɓalanaɓase. Nu nɔpɛ ge la ɓalaa sɛʋɛi tɛi kɛɛ ɠonagi ɠwɛɛ, kɛlɛ nu mɔinmɔin ge ɠisiɛʋɛ ga kɛɛʋɛ aisa kona ʋuulɔfelai (70) ʋa zeeli, Kilista zɔlɔɔgai ʋoluma. Zeluzalɛme ɠoloɠoloni kona ʋuulɔfelai ma (70), kɛlɛ sɛʋɛi nii ma nui ɠa ɓɔɛzu, é ʋilɛ Zeluzalɛme ʋa, eɠɛ é la dɛ ɠoloɠoloni. Eɓulu nuiti ta-zɛʋɛi ɠɛɛʋɛ Wɔlɔme taazuʋɛ (\xt 13:24\xt*), naa ʋoluma kɛɛʋɛ eɠɛ ma zɛʋɛi leʋeteʋegɛ Egilisi mɔinmɔin su. \iot Unsosuʋɛ \io1 1. Sɛʋɛi ɠɛɛ nui dɛɛʋɛ ga Yesu ɠa GALA goo wo nuiti ta geezuɠeelai maazu (\xt 1:1—4:13\xt*). \io1 2. É li ga dɛa ga Yesu ɠa zalaɠa ɠula ɠundiɠi wolaiti maazu, ti botii ɠɛɛzu GALA sei ʋɛlɛi wu Zeluzalɛme (\xt 4:14—7:28\xt*). \io1 3. Yesu ná-botii ɠa minazeɠe pɔlɔmai yeemaazu, nii GALA ge kpɛtɛni ti yɔɠɔzu ta ná-nuɓusɛiti, ga tɔgi maaʋele nii é feeni Moize ya (\xt 8:1—10:31\xt*). \io1 4. Sɛʋɛi nii ma nui ɓega ʋoluma ga dɛɛ kɛʋelei pɛ su ga Yesu yee ɠa fai pɛ maazu, é kala mɔinmɔin feeʋɛ, é ʋilɛ nu ziɛ ʋeleiti ba (\xt 10:32—13:17\xt*). \io1 5. Gaaɓelagi zu, sɛʋɛi ɠɛɛ nui woo ɠaaɓelagɛ ga iɲɔdɔɔ wooiti, ta tuʋɔ gooiti (\xt 13:18-25\xt*). \c 1 \s GALA kulaʋɛ kɛlɛma ade ʋɛ // ga ná-Doun Zunui maaʋele \p \v 1 Mɔungi zu, GALA ge ɓɔɛni ade-mɛmɛwolani pɔ, ná zeizu mɔin, ta kɛʋele mɔinmɔin su, ga GALA goo wo nuiti maaʋele. \v 2 Kɛlɛ niima voloiti su, ti ga yeeɠɛɠala ɠaaɓelagiti, é woo ʋua ná-Doun Zunui la, naa ɓɔɛ la ade ʋɔ. Tɔ ɠa é yiimazeɠea la ga é anii pɛ pu zeezu. Tɔ ɠa é eteai ɓɛtɛni ga tɔun maaʋele. \v 3 Doun Zunui tɔna ka é ga GALA ná-lɛbiyai ma voloi, é ga GALA ɓɔɠɔi ʋaaɠulabai. Tɔ ɠa é kpɛtɛanii pɛ suzosu ga daawooi ná-zɛbɛi. Kpegai ma ga kotoiti gba vai ɠɛ, é zeini geeɠɔlɔgi zu maazuʋɛ poun, GALA Maayikiai yeezazuʋɛ. \s Doun Zunui wɔɔlɔʋɛ geezuɠeelaiti ba \p \v 4 Doun Zunui wɔɔlɔʋɛ gola, é leʋe geezuɠeelaiti ba, ʋele nɔ ɠana é la ɓalaa, é daasei sɔlɔɔgɛ, nii bɔɔlɔai naati tɔnɔi ʋa. \v 5 Mazɔlɔɔ geezuɠeelai ɓɛgele ɠa GALA ge ɠɛni ma: \q «Ɗa ga dòun zunui, \q za, gè è ɠɛa ga dòin.»\f + \fr 1:5 \fr*\ft \+xt Guy 2:7\+xt*.\ft*\f* \m Ɓaa mu mɔnɔ: \q «Nà ɠɛ bɛ ga ɠɛɛɠɛi, \q tɔun ge ɠɛ bɛ̀ ga doun zunu»?\f + \fr 1:5 \fr*\ft \+xt 2Sa 7:14\+xt*.\ft*\f* \m \v 6 Siɛgi zu GALA ge Doun Zunu mɔungi leʋeni da eteai zu, é ɠɛni ma: \q «GALA ná-geezuɠeelaiti pɛ ti nɔkɔ bu!»\f + \fr 1:6 \fr*\ft \+xt TSV 32:43\+xt* bogɛ é zoloo Gɛlɛke woo zɛʋɛ wɔlɔmai ma.\ft*\f* \m \v 7 Niima wooi ɠa é boni geezuɠeelaiti ta-vaa zu: \q «Tɛigi a ɗa ná-geezuɠeelaiti kɛ ga fiilɛi, \q é ná-botiɠɛ nuiti kɛ ga abuzogi.»\f + \fr 1:7 \fr*\ft \+xt Guy 104:4\+xt* bogɛ é zoloo Gɛlɛke woo zɛʋɛ wɔlɔmai ma.\ft*\f* \m \v 8 Kɛlɛ GALA ge ɠɛni Doun Zunui ma: \q «Ee, GALA, ɗa-masa kpɔkpɔgi ɠa ná yeenɔpɛ, eyɛsu ɠɔ, \q ɗa-masa tukpɔi ɠa ga telebo tukpɔi. \q \v 9 Telebodai nɛɛʋɛ è ʋɛ, è tɔ koloɠolo fai wɔinzeɠe. \q Naa ɠa é ba, GALA, ɗa-ƓALAGI gulɔi ziɛni è ma, koozunɛ wulɔi, \q é yiimazeɠe ga ɗe è ɠɛɠalaiti saama.»\f + \fr 1:8-9 \fr*\ft \+xt Guy 45:7-8\+xt*.\ft*\f* \m \v 10 É ɠɛni ma mɔnɔ: \q «Ɗa ɠa, Maliɠii, è eteai lɔɔɓadɔni tɔɔzeizu mɔunpa, \q geeɠɔlɔgi ɠa ga è-yeei ná-kpɛtɛanii. \q \v 11 Ta ɲɛɛlɛ, kɛlɛ ɗɔun ɗa ná eyɛsu ɠɔ. \q Ti pɛ ta wɔlɔzaɠa eɠɛ seɠei, \q \v 12 è ti ʋɛɛ su, è ti ɓili eɠɛ tookɔba wolai, \q ti maa ɠa valibo eɠɛ seɠei. \q Kɛlɛ ɗɔun, ɗa yɛsu ɠɛʋele ma, \q ɗa-ɠonagiti ti la ɓega ɠɔ!»\f + \fr 1:10-12 \fr*\ft \+xt Guy 102:26-28\+xt* bogɛ é zoloo Gɛlɛke woo zɛʋɛ wɔlɔmai ma.\ft*\f* \m \v 13 Geezuɠeelaiti su, ɓɛgele ɠa é ɠɛni ma: \q «Zei zèezazuʋɛ, \q eyɛsu gè è zili nuiti kɛ ga ɗa-ɠɔɠɔloma anii»?\f + \fr 1:13 \fr*\ft \+xt Guy 110:1\+xt*.\ft*\f* \m \v 14 Geezuɠeelaiti ti pɛ tɛi ti ʋa ɠɛ ga zɛnvuiti ti GALA ná-botii ɠɛɛzu ɓaa? É ti leʋesu ga ti kpɔba ve naati bɛ ti maanɛai ti kizogi zɔlɔɔ. \c 2 \s Kizo faa wolai \p \v 1 Naa ɠa é ba, de maanɛɛʋɛ de ɠili kpaan kala gooiti ba, de ti mɛnigai, naa ɠa a kɛ, de mina ʋilɛ de undaaʋili pelei ʋa. \v 2 Mazɔlɔɔ wooi geezuɠeelaiti ti daazeelini, ni naa ɓikpini, tɔ koloɠolo nui pɛ ta woomɛnitala nuiti pɛ ti zalai zɔlɔɔni nii soloogai ti-ɠɛɛwotiiti ma, \v 3 naazu da zoo ɠale de ɠizo, ni da kizo faa wolai tɛi kɛɛna ga faalakoba vaa? Kizo fai nii Maliɠii ɓɔɠɔi boni mɔunpa, naa ʋoluma mɛni nuiti ti bo ti maaɓakpa ade ya, \v 4 GALA ge ta-zeele wooiti maaɓakpa ga poogiti, ta maaɓɛlɛ vaiti, ta laavɔɔ vaiti, naa ʋɛɛ Zɛnvu Ɲadegai ná-vebɛaniiti ba, é ti ɠaaɠwɛɛni, eɠɛʋelei ziimai la. \s Zɔi é losu nuiti tuɠɔ kizogi ma vai zu \p \v 5 Tɔɔzei eteai é ʋaazu, nii gè ná-fai zuɠulazu, GALA ge la zobogi veeni geezuɠeelaiti zea ga ti zei eteai naa unda. \v 6 Nui ta niima zeele wooi wogɛ adaʋɛ ta GALA Sɛʋɛi zu, é ɠɛ ma: \q «Nuɓusɛi ɠa ga leeni, è ʋa ɠigaiziɛ su? \q Nui ɠa ga leeni, è ʋa yiizoolɛ la? \q \v 7 È dɔiʋɛ geezuɠeelaiti ba yeeɠɛɠala go laawu, \q è lɛbiyai ta unfemai veeʋɛ bɛ, ti ɠɛ unma ga masa bɔɔlɔgi, \q \v 8 è aniiti pɛ puuʋɛ ná-zobogi wu.»\f + \fr 2:6-8 \fr*\ft \+xt Guy 8:5-7\+xt* bogɛ é zoloo Gɛlɛke woo zɛʋɛ wɔlɔmai ma.\ft*\f* \p Siɛgi zu GALA ge aniiti pɛ dɔai la nui ná-zobogi wu, é la tanɔpɛ zɛni ʋoluzu, nii é la ɠoloni bɛ. Tama anɛɛ naa ʋe, de la dɛ pɛtɛsu niizu ga aniiti pɛ ti ɠoloa nui ná-zobogi ʋɛ. \v 9 Kɛlɛ nii de pɛtɛsu niizu, naa ɠa é ga, Yesu lɔini geezuɠeelaiti ba yeeɠɛɠala go laawu, naa ɠa a kɛ, GALA ná-zaalai maaʋele ma, é za nuɓusɛiti pɛ bɛ, da kaazu niina, lɛbiyai ta unfemai ti veai bɛ, ti unma ga masa bɔɔlɔgi, tɔɔzei saai ʋa é sɔlɔɔni. \p \v 10 GALA ka é eteai ɓɛtɛa, ta eteai ɠa ná tɔun bɛ. Tama nɛɛʋɛ bɛ ga é ná-dointi ma mɔinmɔin pɔɔkpɔ ná-lɛbiyai ʋa. Tɛi tama Yesu ɠa é ti ɠizosu, kɛni naa a la daazeelii pɛ sɔlɔɔ GALA zea ga kpɔlɔi maaʋele. \v 11 Yesu ɠa é nuiti ɲadesu ta-ɠotoiti ma, tama, tɛigi é nuiti ɲadesu, ta niiti é ti ɲadegai, ti pɛ ti-lɔkulugi ɠa ɠila kpe nɔ. Naa ɠa é ba, Yesu la unfega ga ti loli fai ga kɛɛɠɛlointi. \v 12 Naa ɠa é kɛɛni é ɠɛni la GALA ma: \q «Nà zeze ga è-laaseigi kɛ̀ɛleaiti saama. \q Nà è maamusɛ wuyei loo maaɓɔgi zaama.»\f + \fr 2:12 \fr*\ft \+xt Guy 22:23\+xt*.\ft*\f* \m \v 13 É ɠɛni ma mɔnɔ: \q «Nɔ̀un nà, nà-kitogi pɛ ka ɠɛ ga GALA nɔ.» \q Ta mɔnɔ: \q «Giya ɠaa, gá dointi GALA ge ti veai zèa.»\f + \fr 2:13 \fr*\ft \+xt Eza 8:17-18\+xt* bogɛ é zoloo Gɛlɛke woo zɛʋɛ wɔlɔmai ma.\ft*\f* \p \v 14 Tama, ʋelei naama lointi ti la ga kpusɛi ta ɲamai nɔnɔiti, tɔ ɓɔɠɔi ɓalaa ɠɛni ga ti ɠɛʋele, naa ɠa a kɛ é naa ɠoloɠolo ga ná-saai maaʋele, zɔi saai ma zobogi zea, naa ɠa é ga Inɛgi, \v 15 é naati unmɔɔ, niiti kpein ti ɠɛni eɠɛ duɔiti ta-luai maaʋele ma saai ʋa ti-zii ma voloi pɛ su. \v 16 Mazɔlɔɔ koleʋɛ ga geezuɠeelaiti taade é ʋa ʋa ɓɔsu ti ʋa, kɛlɛ Abalaame mavofodaiti ka é ɓɔsu ti ʋa. \v 17 Naa ɠa é ba, kɛni a la ɠula ga kɛɛɠɛleaiti fai pɛ su, naa ɠa a kɛ, é ɠɛ ga zalaɠa ɠula ɠundiɠi wolai, daavegai ga gaazumaawɔinɠai, é ga wooɠɛɠila nu GALA ná-botii zu, ga é nuɓusɛiti ta-ɠotoiti gba. \v 18 Mazɔlɔɔ, tɛi tɔ ɓɔɠɔi é ɓɔlɔni, siɛgi zu tɛgai zeelini la ma, toɠa zoo é ɓɔ naati ba, niiti tɛgai zeelizu ti ma. \c 3 \s Yesu wɔɔlɔʋɛ Moize ʋa \p \v 1 Naa ɠa é ba, kɛ̀ɛleaiti, wo ga GALA nɔnɔiti, é wo loligai ga wo wɔnɔ zɔlɔɔ geeɠɔlɔgi zu vaa ʋagɔiti su, à ɠisiɛ lɛɛ Yesu zu, nii ade yeezeiɗai bu kɛlɛmaʋɛ ga tɔ ɠa é ga GALA ná-keelai ta zalaɠa ɠula ɠundiɠi wolai. \v 2 É ɠɛni ga wooɠɛɠila nu GALA bɛ, nii é ma losuʋɛ veeni zea, eɠɛʋelei Moize ɠɛni la GALA ná-pɛlɛi wu. \v 3 É leveni ga soloogɛ é lɛbiyai zɔlɔɔ, nii bɔɔlɔai é leʋe Moize nɔnɔi ʋa, eɠɛʋelei pɛlɛ lo nui ná-unfemai wɔɔlɔai la pɛlɛi nɔnɔi ʋa. \v 4 Mazɔlɔɔ pɛlɛi ma zii pɛ to nu ɠa ná, kɛlɛ GALA ka é anii pɛ toga. \v 5 Moize nɔnɔi, é ɠɛni ga wooɠɛɠila nu GALA ná-pɛlɛyeɠei wu ná pɛ. É ɠɛni ga botiɠɛ nui, tosuʋɛ ɠɛni ga é naama zeele wooi wo nii GALA ge ʋaazu bosu. \v 6 Kɛlɛ Kilista ɠa ga wooɠɛɠila nui, é ɠɛni ga Doun Zunui seiɗai GALA ná-pɛlɛyeɠei unda. Ada ga ná-pɛlɛyeɠei wu nuiti, ni ada da-ladalai zona kpaan ta kitogi, nii ade ɓɔɠɔ wɔɔlɔzu ma vaa zu. \s Dooɠogi makɛgɛ GALA ná-nuɓusɛiti bɛ \p \v 7 Naa ɠa é ba, eɠɛʋelei Zɛnvu Ɲadegai bosu la ga: \q «Ni wa GALA gooi mɛnina za, \q \v 8 à mina wo-ɠigiti kpa, \q eɠɛʋelei é ɠɛɛni la yeei kpakagi ɠɛɛni la, \q suɠɔɠɔgi ma voloi teʋebai zu. \q \v 9 Miná ɠa wo-mɛmɛwolani ti sùɠɔɠɔni ná, \q tama ti nà-kɛɛwotiiti kaani kona ʋuunaanigɔ (40) laawu. \q \v 10 Naa ɠa é kɛɛni gè yiiɠaawanani niima yamanii ma, \q gè ɠɛ ma: ‹Ti ɠakagɛ nɔ ti-yiimaʋɛ yeenɔpɛ, \q ti la nà-peleiti kwɛɛ.› \q \v 11 Nà-ziiɠaawanai zu, gè ɠonani ga: \q ‹Ti la lɔa nà-dooɠogi zu pɛ!› »\f + \fr 3:7-11 \fr*\ft \+xt Guy 95:7-11\+xt* bogɛ é zoloo Gɛlɛke woo zɛʋɛ wɔlɔmai ma.\ft*\f* \p \v 12 Kɛ̀ɛleaiti, à dama, nui ta mina ɠɛ wo zaama, ɠi ɲɔi ʋa lɔ ziimaʋɛ, ta kidaaleʋelalai, é ʋa ʋoluave zɛnvu su ƓALAGI ʋa. \v 13 Kɛlɛ à ɓɔɠɔ iɲɔdɔ folo-o-folo, ni nɔ «za voloi» ɠa dɛ ná, nii GALA daawooi ɓɔɛzu é ʋilɛ ba, wo zaama ta mina ɓɔɠɔ yɛ ná, kotoi ʋa yaava, é ʋa ɠikpa. \v 14 Mazɔlɔɔ da Kilista ɠa de ɓɔgai faa ɠila ma, ni da yɛna da-ladala mɔungi ʋolu kpaan, eyɛsu gaaɓela foloi zeeli. \v 15 Tama bogɛ ga: \q «Ni wa GALA gooi mɛnina za, \q à mina wo-ɠigiti kpa, \q eɠɛʋelei é ɠɛɛni la yeei kpakagi ɠɛɛni la.»\f + \fr 3:15 \fr*\ft \+xt Guy 95:7-8\+xt* bogɛ é zoloo Gɛlɛke woo zɛʋɛ wɔlɔmai ma.\ft*\f* \p \v 16 Ɓɛɛni ka ti GALA daawooi mɛnini, ti wuzeɠe daalɔɠɔma? Naati taade ɓaa, niiti Moize loni ti luɠɔ, ti ɠula Ezipete yooi ʋa? \v 17 Ɓɛɛni ka GALA ge yiiɠaawanani ti ma, kona ʋuunaanigɔ (40) laawu? Naati taade ɓaa, niiti ti kotoi ɠɛɛni, ti-ma ʋoomaiti ti yɛni teʋebai zu? \v 18 Ɓɛɛni ka é ɠonani ti ʋɛ ga ti la lɔa ná-dooɠogi zu? Naati taade ɓaa, niiti ti kololalai ɠɛɛni? \v 19 Da kaazu ɓalaa ga ti la ɠɛni zooni ti ʋa lɔ GALA ná-dooɠogi zu, tɔɔzei ta-ɠidaaleʋelalai ʋa. \c 4 \p \v 1 Deɠɛmu, yeeɠɛɠalai zu minazeɠegi ná la dɛ, ga nu lɔ GALA ná-dooɠogi zu, ade dama, nu nɔpɛ ge mina ɠɛ wo zaama, a wo ma ga é ɠulaa ʋoluzu. \v 2 Mazɔlɔɔ woo niinɛ ʋagɔi laazeeliʋɛ ade ma, eɠɛʋelei daazeelini la ti ma. Kɛlɛ wooi daazeelini ti ma, naa la ɠɛni faa nɔpɛ paani ti ma, tɔɔzei niiti ti mɛnini, ti la ɠɛni yeezeini bu ga kidaaleʋei. \v 3 Adɛiti de ɠidaaleʋeai, da lɔɔzu dooɠogi zu, eɠɛʋelei GALA daawooi bogai la ga: \q «Nà-ziiɠaawanai zu, gè ɠonani ga: \q ‹Ti la lɔa nà-dooɠogi zu pɛ!› »\f + \fr 4:3 \fr*\ft \+xt Guy 95:11\+xt*.\ft*\f* \m GALA ge ɓɔɛni ɠana, anɛɛ ni ná-botiiti ti ɓega ga ɠɛ, kaite eteai ɓɛtɛ yee ma. \v 4 Mazɔlɔɔ kpɔɛʋɛ adaʋɛ ta folo lɔfelasiɛi vaa zu ga: \q «Foloi lɔfelasiɛi, GALA ge looɠoni ná-botiiti pɛ ba.»\f + \fr 4:4 \fr*\ft \+xt Zen 2:2\+xt*.\ft*\f* \m \v 5 É bogɛ mɔnɔ, é ɠɛ ma: \q «Ti la lɔa nà-dooɠogi zu pɛ!» \p \v 6 Tɔɔzei niiti ti Woo Niinɛ Ʋagɔi mɛnini mɔunpa, naati ti la lɔɔni ná, woozotalalai maaʋele ma, tama makɛgɛ tanigaani bɛ ga ti lɔ ná, \v 7 GALA ge folo ɠila devea ga niinɛ, nii é ga «za». Suɠoozaai ma, é puuni Davide la, naa bo, eɠɛʋelei bogai la maazuʋɛ ga: \q «Ni wa GALA gooi mɛnina za, \q à mina wo-ɠigiti kpa.» \p \v 8 Mazɔlɔɔ ni Zozuwe dooɠogi veeni ti ya, GALA ge la ɓena ɓɔɛ ʋolu, é ʋa ʋilɛ foloi taɠili ba. \v 9 Dooɠo folo makɛgɛ dɛ GALA ná-nuɓusɛiti faa ma, nii kulaai ga folo lɔfelasiɛi, \v 10 mazɔlɔɔ zɔi é lɔɔzu GALA ná-dooɠogi zu, naa ɠa looɠosu ná-botiiti ba, eɠɛʋelei GALA ge looɠoni la nɔnɔiti ba. \v 11 Ade ɠaaɓa, de lɔ naama looɠogi zu, nii a kɛ nu nɔpɛ ge mina loo bu ga é ʋa ʋokɔɠɔ naati ma, ti kololalai ɠɛɛni. \p \v 12 Mazɔlɔɔ GALA daawooi ɠa vulua, zɛbɛi ɠɛ ba. Gaaliʋɛ é leʋe gaavele boɠa zɔkpɔi pɛ ba. Toɠa ɗa lɔ eyɛsu é zeeli ʋɛ zɛnvui ta nu ɠigi ti ɠomisu ná, eyɛsu é zeeli ʋɛ nu lodazuʋɛti ta nu ma ɓɔlɔgiti ti ɠomisu ná. Toɠa ɗa nu yii wɔinla vaiti ta ná-kisiɛiti buuzumɔ. \v 13 Kpɛtɛanii tanɔpɛ ge la lɔɔɠuni GALA gaazu, ti pɛ maaɲakaʋɛ, ti maaɠala naa ɠaazu, zɔi maanɛai de ʋoluvaawo ma. \s Yesu ɠa ga zalaɠa ɠula ɠundiɠi wolai \p \v 14 Ade lo kpaan kidaaleʋei zu, nii de ma wooi wosu, tɔɔzei zalaɠa ɠula ɠundiɠi wolai ɠa ade ya, nii é geeɠɔlɔgi zuvologai, naa ɠa é ga Yesu, GALA Doun Zunui. \v 15 Mazɔlɔɔ zalaɠa ɠula ɠundiɠi wola laade, é ʋa ɠɛ ade ya, ga nii é la zooga é ʋa de maawɔinɠa da-zɛbɛsulalai zu, kɛlɛ tɔun é tɛgai zɔlɔɔni fai pɛ su ga de ɠɛʋele, kɛlɛ é la ɠɛni koto ɠɛɛni. \v 16 Deɠɛmu, ade maaɓuɠa GALA ná-masa kpɔkpɔgi ʋa ga ladalai, ʋɛ zaalai zɔlɔɔsu ná. Ada maawɔinɠai zɔlɔɔ ná ta zaalai, de kpɔba zɔlɔɔ, siɛgi zu de ɓɛdɛzu la ma. \c 5 \p \v 1 Zalaɠa ɠula ɠundiɠi wolai nii zeelobai ɠɛni wosu da nuɓusɛiti saama, ti seɠe ga é botii ɠɛ GALA bɛ ta-vaa ma, naa ɠa a kɛ é vebɛaniiti ta zalaɠaiti kula kotoiti ma vaa ma. \v 2 Toɠa zoo é faaɠwɛtala nuiti ta faaɠaaza nuiti ma vai ɠaaɠa, tɔɔzei tɔ ɓɔɠɔi, é ná-zɛbɛsulalai ɠwɛɛ. \v 3 Tɔɔzei tɔ ɓɔɠɔi zɛbɛ la zea, kɛni é zalaɠai ɠula tɔ ɓɔɠɔi ta nuɓusɛiti ta-ɠotoiti faa zu. \v 4 Nu nɔpɛ ge la naama losuʋɛ ma unfemai ɠɛa ga ɓɔɠɔ nɔnɔ, kɛni zɔi GALA ge toligai, eɠɛʋelei Aalɔn ɠɛni la. \v 5 Kilista ɓalaagi la ɠɛni naama unfemai zeɠeni ɓɔɠɔ ʋɛ nɔ, ga é ʋa ɠɛ ga zalaɠa ɠula ɠundiɠi wolai, kɛlɛ é sɔlɔɔni GALA zea, nii é ɠɛni ma: \q «Ɗa ga dòun zunui. Za, gè è ɠɛa ga dòin.»\f + \fr 5:5 \fr*\ft \+xt Guy 2:7\+xt*.\ft*\f* \m \v 6 Zenɔ ɠana bogai la adaʋɛ ga: \q «Ɗa ga zalaɠa ɠula nui eyɛsu ɠɔ, \q eɠɛʋelei Mɛlekizedɛke ɠɛni la.»\f + \fr 5:6 \fr*\ft \+xt Guy 110:4\+xt*.\ft*\f* \p \v 7 Yesu ɠɛai ma eteai zu, é falii ta maanɛɛnɛ wooiti daazeelini, é kpeei loo gola, gaazuɗɛiti ti ʋu, é daazeeli GALA ma, nii a la zoo é kizo saai ma. GALA ge gooɠaaʋotegi veeni zea, ná-woozogi maaʋele ma. \v 8 Anɛɛ ni é ɠɛni ga GALA Doun Zunui, é woozogi ɠalani ga naama vaiti maaʋele, é ɓɔlɔni ti zu. \v 9 Tama tɛi daazeelini é zeeli ɠwɛgi ma, naa kɛɛʋɛ ga ɠɔoɠɔ kizogi vee nui naati zea, niiti ti ɠolozu tɔun bɛ. \v 10 GALA ge seini ga zalaɠa ɠula ɠundiɠi wolai eɠɛʋelei Mɛlekizedɛke ɠɛni la. \s À dama, wa ʋa ɠɛlɛ kidaaleʋei ʋa \p \v 11 Faa mɔinmɔin ka gi ɠisu, gá zoo bosu naama vai zu, kɛlɛ kpaaʋɛ gi ʋa ti-ʋoluʋɛti bo wo ma, tɔɔzei wo la pɔ wo ʋa faiti gaaɠa fala. \v 12 Kaite wo maanɛɛni wo ɠɛ ga kalamɔinti, kɛlɛ wo ɓɛdɛi ɠa ba ga nu wo ɠala dɛ ga GALA ná-faiti ma lɔɔzei koiti, wo ɠɛa mɔnɔ ga nuiti ti ɓɛdɛi ɲiimiɗɛi ɓɔle vai ʋa, wo la ziɛzu daamiani kitei wu. \v 13 Zɔi ma é ɲiimii ɓɔlezu, naa ɠa dɛ ga doungoi, é la telebo kpɔɛiti zɔɠɔzuɠwɛɛ. \v 14 Kɛlɛ tama, daamiani kitei ɠa ga nui naati tɔnɔ, niiti ti ga nu ɠiteiti, ti zoogai faiti zɔɠɔzuɠulazu, faa ʋagɔi, ɓaa faa ɲɔi. \c 6 \p \v 1 Naa ɠa é ba, fai niiti ti ga Kilista laawooi zu vai ma ɠala mɔungi, ade naati zɛ lɛɛ ná dɛ, ade li luɠɔ faa ɓiigiti su, ade mina seɓasema la ga niinɛ ga: nu siɛ ʋelei maavalibo fai é zeɠe kɛɛwotiiti polu ti nu lɔɔzu saai zu, kidaaleʋei GALA ma, \v 2 ɲade fai ma ɠɛɛwotiiti ma ɠalagi, nu yeei la nuiti ma, gɔvɛiti buzeɠe vai, ta tukpɔi é ɠɛɛzu ga ɠɔoɠɔ kelei. \v 3 Naa ɠa ade ʋaazu kɛɛzu, ni GALA ka vaana bu. \p \v 4 Ade naati ta-vai ʋɛtɛna, niiti ti ɠalegai ma ʋolu ta-etea wɔlɔmai ma: Ti GALA ná-wozakalagi zɔlɔɔni. Naa ʋoluma ti geeɠɔlɔgi zu vebɛanii ɠɔɠɔ, ti tɔnɔ zɔlɔɔ Zɛnvu Ɲadegai zu. \v 5 Ti GALA daawoo ʋapagi wɔin ɠɛɛni. Etea niinɛi é ʋaazu, ti naa ná-zɛbɛi ɠaaɠa. \v 6 Naa pɛ poluma, ti ɠale ma ta-etea wɔlɔmai ma ʋolu. Naama nuiti, nu la mɔ zooga ti zeɠezu ti-ziɛ ʋelei ʋa, ti ʋa valibo. Tɔɔzei ta GALA Doun zunui ɓadɔzu ʋolu ga niina saa wului ma, ti zɛba ti yeeɠɛɠalai ve nu ɠiligiti zea ga ti GALA poomu kɛlɛi zu. \p \v 7 Tama, siɛgi zu zooi yɛɓɛzu la ga tonai é ʋuuzu ma valafala, é zɛba é siinziin ganigiti pɔnɔ, niiti ti zoloogai tii ɠɛɛ nui ma, GALA ka tuya loo ma yooi ma. \v 8 Kɛlɛ ɠain dɔɓɔi a wuzeɠena, ta ɠain guluiti, kulanuma la mɔ ɠɛa ba, su la ɠooza é voovoo, gaa ɠa ɓela ga abui lo ba. \p \v 9 Kɛlɛ nɛ̀ɛɲɔɠɔiti, anɛɛ ni gá ɓɔɛzu ɠani, gi laaʋɛ da ga wa pele ʋagɔi ma, nii soloogai kizogi ma. \v 10 GALA ge la ga telebotala ƓALAGI, é ʋa yeema wa-wotiiti ma ta nɛɛbɛi wo kulani kɛlɛma daaseigi ma vaa ma, ga botiiti wo ti ɠɛɛni, ta wo ba dɛ, wo ɗa kɛ ná-nuiti bɛ. \v 11 Kɛlɛ wɔin ɠa gi ma ga wo ɠilagilagi pɛ ge naa ɠɛɠala ɠaaɓaai wo, eyɛsu gaaɓela foloi zeeli, naa ɠa a kɛ wa-ɠitogi pɛ daazeeli. \v 12 À mina ɠɛ ga ɲaka nua, kɛlɛ anii niiti GALA ge minazeɠeai ga tiye, zɔiti ti ʋaazu tɔnɔ zɔlɔɔsu naati su ga ta-ɠidaaleʋei ta ta-yiilɔɔi maaʋele, à ʋokɔɠɔ naati ma. \s GALA ná-minazeɠe daazeeliai \p \v 13 Siɛgi zu GALA ge minazeɠegi woni da Abalaame ʋɛ, tɛi nu la ɠɛni ná, nii bɔɔlɔai tɔun ba, a la zoo ɠonazu ma, é ɠonani tɔ ɓɔɠɔi ma, \v 14 é ɠɛ ma: «La da ga nà tuya loozu è ʋɛ, gè è-mavofodai ɠaawɔɔlɔ.»\f + \fr 6:14 \fr*\ft \+xt Zen 22:16-17\+xt*.\ft*\f* \p \v 15 Abalaame maaɓɔungi woni ga ziilɔɔi. Naa ma, é naa zɔlɔɔni, nii GALA ge ma minazeɠegi woni. \v 16 Mazɔlɔɔ ni nuiti ta ɠɛna konai woga, ta ɗa ɠona naa ma, nii bɔɔlɔai tiya ɓɔɠɔi ti ʋa, konai ɠa a ɗa maaɠaalii ta kpɔɛiti pɛ kpe ti yɔɠɔzu. \v 17 Naa ɠa é ba, GALA ná-devei niiti ti la valiboga, é ɠɛni pɔ ga é naati dɛɛ ga naati, niiti é minazeɠeai ti ʋɛ ga tɔnɔi, é naa ɠulani kɛlɛma ga konai é boni. \v 18 Naazu é ade ʋilɛga faa felegɔ ɠakala, niiti ti la valiboga, niiti GALA ge la zooga zɛɛ wosu ti zu pɛ. Naama vaiti ta de ʋɛ ga iɲɔdɔɔ wola, dɛiti de faiti pɛ zɛgai ná, de kitogi naa zo kpaankpaan, nii ma minazeɠegi wogai ga é ve ade ya. \v 19 Kitogi naa ɠa ade ʋɛ, eɠɛ anii nii ade-yɛnvui lɔɔɓadɔgai ma, de laai da ta togai kpaan. Toɠa leʋesu, é lɔ ada ɲadegai\f + \fr 6:19 \fr*\fk ada ɲadegai\fk*\ft : Minazeɠe Pɔlɔmai zu, ada ɲadegai ɠɛni ga GALA kɛɛ vai ma nuiti saama.\ft*\f* ma ɠwɛpele seɠezuɠoozagi ʋoluʋɛ, \v 20 ʋɛ Yesu ɠɛai ga nu mɔungi é lɛ ná ade luɠɔ ade ma vaa ma. Toɠa ga zalaɠa ɠula ɠundiɠi wolai eyɛsu ɠɔ, eɠɛʋelei Mɛlekizedɛke ɠɛni la. \c 7 \s Mɛlekizedɛke, masagi ta zalaɠa ɠula nui \p \v 1 Mɛlekizedɛke ɠɛni ga Salɛme masagi, é ɠɛni ga GALA nii é Anii-Pɛ-Unda, naa ná-zalaɠa ɠula nui. Siɛgi zu Abalaame ɠɛni ʋaazu la, é zeɠe kɔɔmaʋɛ, ʋɛ é pilɛ sɔlɔɔni ná masagiti ma, Mɛlekizedɛke daaɠomini, é tuya loo bɛ. \v 2 Tɔ ɠa Abalaame kɔɔzoganiiti pɛ ma ʋuusiɛi veeni zea. Mɛlekizedɛke laaseigi ʋoluʋɛ ɠa ga «telebo masagi», naa ʋolu ɓalaa Salɛme masagi, nii poluʋɛ ga «ziilɛi masagi». \v 3 GALA Sɛʋɛi la kɛɛɠɛ ná-faa woni, ɓaa dee, ɓaa mɛmɛwolani mavofodai. É la sɔlɔɔ faa woni, ɓaa saa vaa. Ná-fai ʋokɔɠɔgɛ GALA Doun Zunui ná-fai ma, toɠa ga zalaɠa ɠula nui eyɛsu ɠɔ. \p \v 4 Tama à naa wɔɔlɔ ʋelei ʋɛtɛ dɛɛ, nui nii mɛmɛwola Abalaame ɓɔɠɔi kɔɔzoganiiti pɛ ma ʋuusiɛi veeni zea. \v 5 Levi mavofodaiti ti ga zalaɠa ɠula nuiti, devei veai ti ya, eɠɛʋelei tɔgi la, ga ti puusiɛi ɠula ti-ɠɛɛlointi zea, Izilayɛle nuɓusɛiti, tama ta naati ti pɛ ti ɠulaai Abalaame zu. \v 6 Mɛlekizedɛke la ɠɛni ga Levi mavofodai ta, kɛlɛ é puusiɛi zɔlɔɔni Abalaame ya, é tuya loo naa ʋɛ, nii é GALA ná-minazeɠegiti sɔlɔɔni. \v 7 Tama maaɠaali nɔpɛ ge la naa zu, zɔi bɔɔlɔai, naa ɠa a ɗa tuyai loo naa ʋɛ, nii zeemaalɔiɗai. \v 8 Levi mavofodaiti ti aniiti ma ʋuusiɛiti feezu ti ya, ta ga nuiti ti zaazu, kɛlɛ Mɛlekizedɛke ɠa ga nui nii ná-faa wogai maaɓakpa ga toɠa vulua. \v 9 Tama Levi nii puusiɛi veezu zea, toɠa veezu naa ya ga Abalaame maaʋele. \v 10 Mazɔlɔɔ é ɠɛni dɛ kɛɛɠɛ ɓusɛi zu, siɛgi zu Mɛlekizedɛke liini la naa laaɠomisu. \s Kilista ɠa ga zalaɠa ɠula ɠundiɠii // ga Mɛlekizedɛke ɠɛʋelei \p \v 11 Tɔgi é veeni Izilayɛle nuɓusɛiti zea ɠani, naa un ge zeini Levi zalaɠa ɠula ʋelei ʋa. Ni tama faiti pɛ gaavɔnini ga Levi nuiti ta-zalaɠa ɠula wotii, leeni ɠa a la nuɓusɛiti kpɛdɛ ɠɛ ʋolu zalaɠa ɠula nu ɠili ba, ga Mɛlekizedɛke ɠɛʋele, nii é la ga Aalɔn ɠɛʋele? \v 12 Mazɔlɔɔ siɛgi zu zalaɠa ɠula vai maavalibosu la, kɛni ɓalaa tɔgi maavalibo. \v 13 Tama, zɔi niima vaiti ti wosu ná-faa zu, naa ɠa ga bolodai taɠili su nu, nii su nui tanɔpɛ ge la dɛ zalaɠa ɠulazuʋɛ ma wotii ta ɠɛɛni. \v 14 Mazɔlɔɔ koleʋɛ gola ga de-Maliɠii zɔlɔɔni Zuda ná-bolodai zu. Moize la ɠɛni faa nɔpɛ boni bolodai naa ná-faa zu, é ʋa ʋilɛ zalaɠa ɠula nu vaa ʋa. \p \v 15 Fai nii ɠa é niima vaiti pɛ kolezu mɔnɔ: Zalaɠa ɠula nu ɠili ge wuzeɠeni, nii é ɠɛni ga Mɛlekizedɛke ɠɛʋele. \v 16 Zalaɠa ɠula nu ɠiligi, naa la ɠɛni zeini ga tɔgi maaʋele nii togai é ʋilɛ nuɓusɛi mavofodai ʋa, kɛlɛ kɛni zɛnvui é la ɠoloɠologa, naa ná-zɛbɛi. \v 17 Mazɔlɔɔ niima zeele wooi woni ná-faa zu ga: \q «Ɗa ga zalaɠa ɠula nui eyɛsu ɠɔ, \q eɠɛʋelei Mɛlekizedɛke ɠɛni la.»\f + \fr 7:17 \fr*\ft \+xt Guy 110:4\+xt*.\ft*\f* \p \v 18 Naa ɠa é kɛa, devei ma mɔungi zeɠea ga, tɔɔzei ná-zɛbɛsulalai ʋa, ta kulanuma la ba. \v 19 Mazɔlɔɔ tɔgi la ani nɔpɛ daazeelini. Tama kitogi fizɔgai, nii de maaɓuɠazu GALA ba saɓu zu, naa ʋa potogi zu. \v 20 Naama ge la ɠɛni ɠɛɛni GALA ná-kona wogai ʋolu. Zɔiti ti ɠɛni ɠɛɛzu ga zalaɠa ɠula nuiti, kona vaa la ba. \v 21 Kɛlɛ Yesu ɠɛni ga zalaɠa ɠula nui ga konai maaʋele GALA ge boni, siɛgi zu é ɠɛni tɔun ma la: \q «Maliɠii ɠonani, tama é la zeɠea woo ʋolu, é ɠɛni ma: \q ‹Ɗa ga zalaɠa ɠula nui eyɛsu ɠɔ.› »\f + \fr 7:21 \fr*\ft \+xt Guy 110:4\+xt*.\ft*\f* \m \v 22 Naa ma, Yesu ɠɛa ga minazeɠegi fizɔgai naa maazuɓaa nui. \p \v 23 É ɓudɛ naa maazu, zalaɠa ɠula nu mɔinmɔingaa ti ʋaa ti leʋe, mazɔlɔɔ saai pele leʋeni ti luɠɔ, ga ti ʋa yɛ botii zu ɠɔ. \v 24 Kɛlɛ Yesu ná-zalaɠa ɠula wotii la ɠulaa zea, é ʋa ve taɠili zea, mazɔlɔɔ toɠa vulua eyɛsu ɠɔ. \v 25 Naa ɠa é ba, toɠa zoo é naati kizo ga pagɔ, zɔiti ti maaɓuɠazu GALA ba ga tɔun maaʋele, mazɔlɔɔ toɠa vulua ɠɔoɠɔ ga é ɗa soloogi wo ti ʋɛ. \v 26 Yesu ɠa ga zalaɠa ɠula ɠundiɠi wolai, nii soloogai ade ma, ɲadegai, sɔ ge la ba, é la ɠɔzɔni, zɔɠɔzu ɠa ti ʋa ta kotoba nuiti, tɛɛʋɛ geeɠɔlɔgi ungaʋɛ. \v 27 Maavaa la ba, eɠɛʋelei zalaɠa ɠula ɠundiɠi wolai zɔiti ti la, ga folo-o-folo é ɗa zalaɠaiti kula tɔ ɓɔɠɔi ná-kotoiti faa zu, naa ʋolu nuɓusɛiti ta-ɠotoiti faa zu. É zalaɠai ɠula laa ɠɛni ɠila kpe nɔ ná ɓe, siɛgi zu é ɓɔɠɔ ɠulani la ga zalaɠai nuɓusɛiti ta-ɠotoiti faa zu. \v 28 Moize ná-tɔgi nuiti toni ga zalaɠa ɠula ɠundiɠi wolaiti, ti ga zɛbɛsulala nuiti. Kɛlɛ GALA ná-minazeɠe kona laawooi é woni tɔgi ʋoluma, naa ɠa é Doun Zunui zeiɗai ga zalaɠa ɠula ɠundiɠi wolai, nii ná-fai pɛ daazeeliai eyɛsu ɠɔ. \c 8 \s Yesu, ada-zalaɠa ɠula ɠundiɠi wolai \p \v 1 Faiti gi ti wosu, nii ɠa é ga ma ɓii golai: Zalaɠa ɠula ɠundiɠi wolai ɠa ade yeema, toɠa zeini geeɠɔlɔgi zu, GALA Maayikiai ná-kpɔkpɔgi yeezazuʋɛ. \v 2 Toɠa zalaɠa ɠula ɠundiɠi wola wotii ɠɛɛzu seizu ɲadegai, seɠe ʋɛlɛ ɲadega ɠitei wu, nii Maliɠii togai, nu laade é ʋa naa ɠɛ. \p \v 3 Zalaɠa ɠula ɠundiɠi wolaiti pɛ sei ungi ɠa ga, ti ɗa vebɛaniiti teʋe GALA pɔ ta ti ɗa zalaɠaiti kula. Fizɔgɛ ada-zalaɠa ɠula ɠundiɠi wolai ɓalaagi ma ga ani ɠɛ zea, a teʋe. \v 4 Ni é ɠɛni eteai zu, é la ɓena ɠɛ ga zalaɠa ɠula nu, tɔɔzei zalaɠa ɠula nuiti ta miná niina, niiti ti vebɛaniiti kulazu ga zalaɠai, eɠɛʋelei tɔgi bogai la. \v 5 Naati ta botii ɠɛɛzu, é nɔ ga geeɠɔlɔgi zu aniiti baaɠulabai, ta ti-maaniinigi. Zekana Moize tɛnɛ gooi zɔlɔɔni da, siɛgi zu é ɠɛni seɠe ʋɛlɛ ɲadegai losu da. GALA ge ɠɛni ma: «Dama, è kɛ ga naama ɠazaʋigi nɔ, nii é lɛɛni ga ɗe gizei ma.»\f + \fr 8:5 \fr*\ft \+xt Ɛgz 25:40\+xt*.\ft*\f* \v 6 Kɛlɛ niizu, Yesu ná-botii wɔɔlɔʋɛ tɔnɔi ʋa gola, mazɔlɔɔ toɠa ga zɔɠɔzuɓɛtɛ nui minazeɠe niinɛi ná-faa zu nii fizɔgai gola, nii kpɛtɛai ga minazeɠegiti ti vizɔgai. \s Minazeɠe pɔlɔmai ta ma niinɛi \p \v 7 Ni peelalazu la ɠɛni minazeɠe mɔungi ʋa, nu ɓɛdɛ la ɓena ɠɛ felesiɛ ʋa. \v 8 Tama zeli ɠa GALA ge ɠɛni tosu ná-nuɓusɛiti ma, siɛgi zu é ɠɛni ti ma la: \q « ‹Naama voloiti ta ʋaazu, \q yeei gè ʋaazu minazeɠe niinɛi wosu da Izilayɛle nuɓusɛiti bɛ, \q ta Zuda nuɓusɛiti.› Maliɠii wooi ɠana. \q \v 9 ‹É la ɠɛa eɠɛ minazeɠegi gè kɛɛni ti-mɛmɛwolani bɛ, \q voloi gè ti zoni da ti-yee ʋa, ga gè ti ɠula Ezipete yooi ʋa. \q Ti la ɠɛɛni ga wooɠɛɠila nu nà-minazeɠegi ʋɛ, \q nà ɓalaagi, gè ʋoluaveni ti ʋa,› Maliɠii wooi ɠana. \q \v 10 Maliɠii wooi ɠaa: \q ‹Kɛlɛ wɛlɛ minazeɠegi ʋa, \q gè bosu Izilayɛle nuɓusɛiti bɛ, \q naama voloiti poluma. \q Nà nà-tɔgiti dɔ ta-ɠisiɛiti su, \q gè ti zɛʋɛ ti-yiimaʋɛti. \q Nà ɠɛ ga ta-ƓALAGI, \q ti ɠɛ ga nà-nuɓusɛiti. \q \v 11 Nu nɔpɛ kpɛdɛ la mɔ ɠɛa ba ga é seiɲɔɠɔ ɠala, \q ɓaa kɛɛɠɛloun, é ʋa ɠɛ ma: Maliɠii ɠwɛɛ! \q Mazɔlɔɔ ti pɛ ta kwɛ̀ɛ, \q é zo doungoiti ma ti zaama, \q é zeeli nu ɠiteiti pɛ ma. \q \v 12 Mazɔlɔɔ nà ta-lelebotala vaiti suvaayɛ, \q gè la mɔ ta-ɠotoiti devea ti unma.› »\f + \fr 8:12 \fr*\ft \+xt Zel 31:31-34\+xt* bogɛ é zoloo Gɛlɛke woo zɛʋɛ wɔlɔmai ma.\ft*\f* \p \v 13 GALA ga ɠɛna minazeɠe niinɛi ma vaa woga, é ma mɔungi ɠɛa ga ma wɔlɔma. Tama zɔi kɛai ga ma wɔlɔmai, é wɔlɔzaɠaga, toɠa na ʋa ɲɛɛlɛzu. \c 9 \s GALA dɛbi ʋelei eteai zu // ta geeɠɔlɔgi zu \p \v 1 Minazeɠe mɔungi zu, GALA dɛbi ʋelei ma leveiti ti ɠɛni ná, naa ʋɛɛ seizu ɲadegai ʋa, nii é ɠɛni ga eteai zu gelei. \v 2 Seɠe ʋɛlɛ ɲadegai loni, é leʋeni su fele, ma ada mɔungi laaseigi ɠɛni ga ada ɲadegai. Miná ɠa fitina zei anii ɠɛni ná, ta taɓalii, ta ɓuluiti ti veai GALA bɛ. \v 3 Naa ʋolu kwɛpele seɠezuɠoozagi velesiɛi ʋoluʋɛ, adaʋɛ miná laaseigi ɠɛni ga ada ɲadega wolai. \v 4 Ansansegiti ma zalaɠa ɠulazuʋɛ, ta minazeɠe kesui, niiti zanugi ziɛni ti maaʋɛ, naati ka ti ɠɛni miná. Zanu diɠii manegi ɠɛni su, ta Aalɔn ná-tukpɔi é ʋɔnɔni, ta kɔtu ɠokologiti niiti GALA ge minazeɠegi ma lɔgiti sɛʋɛni ti ma, naati ka ti ɠɛni kesui zu. \v 5 Seeluɓɛinti ti ɠɛni minazeɠe kesui maazuʋɛ, ti dɛɛ ga GALA ka ná. Ti koto gbazuʋɛ maalɔɔɠuni ga ti-ɠoʋegiti maaniinigiti. Yeeɠɛɠala la de ya, de ʋa naama vaiti gilagilagi pɛ bo. \p \v 6 Anii naati pɛ ta-vai zeiɗai ma kpasu ɠana, zalaɠa ɠula nuiti ti ɓena lɛ seɠe ʋɛlɛ ɲadegai ma ada mɔungi wu folo-o-folo, ti ɗa ta-wotii ɠɛ. \v 7 Kɛlɛ adaʋɛ velesiɛi, zalaɠa ɠula ɠundiɠi wolai ɠila kpe nɔ ɠa é ɓena lɛ miná, ná ɠɛ ɠila kpe nɔ kona-o-kona, é la ɠɛni lɛa ná ni zalaɠa zuai ma ɲamai la zea, é ʋa kula tɔ ɓɔɠɔi ta nuɓusɛiti ta-ɠotoi vaa zu, niiti ti la ti ɠɛɛni ga gaaɠilima. \v 8 Zɛnvu Ɲadegai ɠa dɛɛzu naazu ga ada ɲadega wolai ma ʋelei laa la ɠɛni dɛ laoni, siɛgi zu seɠe ʋɛlɛ ɲadega mɔungi ɠɛni ná la dɛ. \v 9 Naati ta ga niizu vaiti ma ʋoogiti. Poluʋɛ ɠa ga vebɛaniiti ta zalaɠaiti ti ɠulazu ɠana GALA bɛ, ti la zooga ti ʋa naama nui ná-kisiɛi ma vaiti gaavɔni, nii é GALA dɛbizu ga kɛʋelei naa ma zii. \v 10 Tɔɔzei tɔgiti ta ga naati é lo daamianigiti ba, ta kpɔleɓɔle ganigiti, ta ɲade fai ma ɠɛɛwotiiti, kpusɛi ná-tɔgi naati ti zeini, eyɛsu ti valibo foloi zeeli GALA bɛ. \s Kilista ná-zalaɠai \p \v 11 Kɛlɛ Kilista ʋaani, é ɠɛ ga zalaɠa ɠula ɠundiɠi wolai é lo faa ʋagɔiti ba ti ʋaai niina. É seɠe ʋɛlɛ ɲadegai maazuɓudɛni, nii bɔɔlɔai ta daazeeliai ga pagɔ, nii nuɓusɛa laade ti ʋa to, naa ɠa bosu ga é la ga eteai nii kpɛtɛai, naa nɔnɔ. \v 12 É lɛɛni ada ɲadega wolai, ná zeizu ɠɛ ɠila kpe nɔ. É la lɛɛni ná ga boliiti ɓaa nikɛ yiʋoiti ma ɲamai, kɛni tɔ ɓɔɠɔi ma ɲamai. Ʋele ɠana é ɠɔoɠɔ unmɔɔgi zɔlɔɔni la ade ʋɛ. \v 13 Mazɔlɔɔ ni bolii ma ɲamai ta nikɛ zinɛi nɔnɔi, ta nikɛ zaai ma yuʋui, é ɠɛni vazasu naati ma ti ɠɔzɔai, naa ɓena ti-ɓusɛi ɲade, \v 14 deɠɛmu Kilista ma ɲamai vizɔgɛ naati ba gola, tɛigi é ɓɔɠɔ ɠulani ga zalaɠai GALA bɛ, kɔzɔzu la ba, ga Zɛnvui maaʋele, nii é ná ɠɔ. Ma ɲamai ɠa da-ɠisiɛiti ɲade kɛɛwotiiti ma ti nu lɔɔzu saai zu, ga de zoo de botii ɠɛ zɛnvu su ƓALAGI ʋɛ. \p \v 15 Naa ɠa é ba, toɠa ga minazeɠe niinɛi ma yɔɠɔzuɓɛtɛ nui, naa ɠa a kɛ, zɔiti ti loligai, naati ti tɔnɔi zɔlɔɔ é yɛsu ná ɠɔoɠɔ, nii GALA ge ma minazeɠegi woni ti ʋɛ. Mazɔlɔɔ saai ɠa bogai naama vaa zu, ga nuiti ti unmɔɔ, ti ɠula ta-ɠotoiti su, ti ti ɠɛɛni minazeɠe mɔungi ma ziɛgi zu. \p \v 16 Ʋɛ nɔpɛ falima woo zɛʋɛi\f + \fr 9:16 \fr*\ft Gɛlɛke wooi zu, woo ɠilagi naa ʋoluʋɛ ɠa zoo ɠɛɛzu ga \ft*\fq falima woo zɛʋɛi \fq*\ft ta \ft*\fqa minazeɠegi.\fqa*\f* ɠɛɛzu ná, soloogɛ ga falima woo zɛʋɛi ɠɛ nui ná-saa vai ɠɛ ga ɠite vaa. \v 17 Tɔɔzei tosu nɔpɛ ge la falima woo zɛʋɛi ʋa, ni nɔ kɛɛ nui ɠa dɛ vulua, tosu ɠa ɠɛ ba nɔ ga siɛgi zu zɔi é sɛʋɛi laai poganii ma, naa zaazu la. \v 18 Naa ɠa é ba, minazeɠe mɔungi la vɔlɔ ɠɛni botii lɔɔzeini, kɛni ɲamai ʋuuni pɛ. \v 19 Moize ɓegai ma ga deve wooiti pɛ bo nuɓusɛiti ma, eɠɛʋelei é la tɔgi zu, naa ʋolu é nikɛ yiʋoiti ma ɲamai zeɠeni, ta boliiti ma ɲamai, ta ziɛi, é faza sɛʋɛi ma ta nuɓusɛiti ma ga ɠizɔɔpe tufa ɓifɔgi, naa ʋɛɛ geze ɓɔi sɔsɔgi tago ʋa. \v 20 É ɠɛ ma: «Nii ɠa é ga ɲamai nii é minazeɠegi maaɓakpasu, nii GALA ge deveai ga wo makɛ.»\f + \fr 9:20 \fr*\ft \+xt Ɛgz 24:8\+xt*.\ft*\f* \v 21 Zenɔ ɠana Moize ɲamai vazani la seɠe ʋɛlɛ ɲadegai ma, ta aniɲakaiti pɛ ma, niiti ti ɠɛni botii ɠɛɛzu ga tiye GALA dɛbi vai ma. \v 22 Tama, eɠɛʋelei tɔgi boni la, kɛni anii tanigaani nɔ, kɛlɛ ti pɛ ti ɲadeni ga ɲamai, kotoi zuvaa la yɛga, ni ɲamai la ʋuuni. \s Yesu ná-zalaɠai ɠa é kotoi gbazu \p \v 23 É vizɔni deɠɛmu ga aniiti ti geeɠɔlɔgi zu, naati baaɠulabaiti maanɛɛni ti ɲade ɠana. Ta mɔnɔ, geeɠɔlɔgi zu ani ɠiteiti kpɛdɛi ɠa ba ga ti ɲade ga zalaɠaiti ti vizɔgai gola. \v 24 Mazɔlɔɔ Kilista la lɛɛni seizu ɲadegai nii nuɓusɛiti ti kpɛtɛai ga yeei, a ɠɛ nɔ ga ma ɠitei ʋaaɠulabai, kɛlɛ tɛɛʋɛ geeɠɔlɔgi ɓɔɠɔi zu, miná ɠa é loni ná ade ʋɛ GALA kakala. \v 25 É ɓudɛ naa maazu, kona-o-kona zalaɠa ɠula ɠundiɠi wolai ɠɛni lɛɛzu seizu ɲadegai ga ɲamai nii é la ga tɔ ɓɔɠɔi nɔnɔ. Kɛlɛ Kilista la ɠɛni lɛɛni geeɠɔlɔgi zu ga é ʋa ɓɔɠɔ ɠula ga zalaɠai ná zeizu ʋa ɠɛ mɔinmɔin. \v 26 Ni naa ɠɛni de, a la ɓɔlɔ, saa laa mɔin, kaite eteai ɓɛtɛ yee ma. Kɛlɛ kulaʋɛ kɛlɛma ná zeizu ɠɛ ɠila kpe nɔ, yeeɠɛɠala ɠaaɓelagi niizu, é kotoiti kpe ga é ɓɔɠɔ ɠula ʋelei ma ga zalaɠai. \v 27 Eɠɛʋelei deveai la nuɓusɛiti ma ga ti za, ná ɠɛ ɠila kpe nɔ, naa ʋoluma, tukpɔɠaaleʋei ʋa, \v 28 zekana nɔ, Kilista ɓalaagi ɠulani ga zalaɠai, ná ɠɛ ɠila kpe nɔ, é nuɓusɛi ma mɔinmɔin ná-kotoi ɓe, toɠa ɠulazu kɛlɛma mɔnɔ, é la mɔ ga é ʋa é kotoi ɓe, kɛlɛ é naati kizo, niiti ti maaɓɔunsu. \c 10 \p \v 1 Moize ná-tɔgi zu vai ɠɛni nɔ ga faa ʋagɔiti ti ɠɛni ʋaazu, naati maaniinigi. É la ɠɛni ga ti-ʋaaɠulaba ɠiteɠitegi ɓɔɠɔi. Naa ma, é la ɠɛni zooga é ʋa naati kɛ ga nui niiti ti laazeeliai, niiti ti ɠɛni maaɓuɠazu GALA ba, ga naama zalaɠa zii ɠilagiti nɔ, ti ɠɛni ɠulazu yeenɔpɛ kona-o-kona. \v 2 Ni é ɠɛni ta-vaiti daazeelini mɛtu, niiti ti ɠɛni naama zalaɠaiti kulazu, ta la looɠo ti ɠula vai ʋa? Mazɔlɔɔ ná a la ɠɛ ɠila kpe nɔ ti ɲade, ta-ɠisiɛi la mɔ ɠɛni ɓɔlɔa ga ta-ɠotoiti faa. \v 3 Kɛlɛ gaamazu, zalaɠai naati ta nu ɠitoozu kotoi ná-fai zu kona-o-kona. \v 4 Mazɔlɔɔ nikɛ zinɛiti ta boliiti ma ɲamai la zooga é ʋa kotoiti kpe. \p \v 5 Naa ɠa é ba, Kilista ʋaai ma eteai zu, é ɠɛni ma: \q «È la wɔinni ga zalaɠai ɓaa vebɛanii, \q kɛlɛ kpusɛ ɠa è kpɛtɛai bɛ̀. \q \v 6 Gala zalaɠaiti ɓaa koto gba zalaɠaiti \q ti la è yiilɛini. \q \v 7 Gè ɠɛni ma naazu: \q ‹Ee, GALA, wɛlɛ, pàaʋɛ ga gè è-yiimai ɠɛ, \q eɠɛʋelei bogai la nà-faa zu sɛʋɛi zu.› »\f + \fr 10:5-7 \fr*\ft \+xt Guy 40:7-9\+xt* bogɛ é zoloo Gɛlɛke woo zɛʋɛ wɔlɔmai ma.\ft*\f* \p \v 8 É boni mɔunpa ga: «È la wɔinni ga zalaɠaiti ɓaa vebɛaniiti, anɛɛ gala zalaɠaiti ɓaa koto gba zalaɠaiti ti la è yiilɛini.» Tama niima zalaɠaiti ta ɠulazu eɠɛʋelei tɔgi bogai la. \v 9 Naa ʋoluma é ɠɛ ma: «Ee, GALA, wɛlɛ, pàaʋɛ ga gè è-yiimai ɠɛ.» É faa mɔungi zeɠeni ga ɠana, ga é felesiɛi zei. \v 10 Naama yiimai maaʋele ma, de ɲadega Yesu Kilista ɓusɛi vee vai zu de ʋɛ, é ɠula ga zalaɠai, ná ɠɛ ɠila kpe nɔ, é ɠwɛ naa ʋa. \p \v 11 Zalaɠa ɠula nu kpein ka ɗa botii ɠɛ folo-o-folo, é ɗa zalaɠai ma zii ɠilagiti nɔ ɠula, niiti ti la zooga ti ʋa kotoiti kpe pɛ. \v 12 Kɛlɛ Kilista mu, kpegai ma ga zalaɠa ɠila kpegi ɠula kotoi zuvaayɛ fai zu, é ga tɔnɔ eyɛsu ɠɔ, naa ʋolu é zeini GALA zeezazuʋɛ. \v 13 Toɠa zeini miná niina, eyɛsu GALA ge sili nuiti kɛ ga ná-kɔɠɔloma anii. \v 14 Mazɔlɔɔ zalaɠa ɠilagi maaʋele ma, é naati ta-vai laazeelia mɛtu, zɔiti é ti ɲadegai. \p \v 15 Zɛnvu Ɲadegai ɠa naa wosu, é maaɓakpa ade ʋɛ. Mazɔlɔɔ kpegai ma ga ɠɛ ma dɛ: \q \v 16 «Maliɠii wooi ɠaa: \q Wɛlɛ minazeɠegi ʋa gè bosu ti ʋɛ, \q naama voloiti poluma. \q Nà nà-tɔgiti dɔ ti-yiimaʋɛti, \q gè ti zɛʋɛ ta-ɠisiɛiti su.» \m \v 17 É ɠɛni ma mɔnɔ: \q «Gè la mɔ ta-ɠotoiti ta ta-vaaɠaaza golaiti devea ti unma.»\f + \fr 10:16-17 \fr*\ft \+xt Zel 31:33-34\+xt*.\ft*\f* \m \v 18 Tama, siɛgi zu kotoi zuvaayɛsu la, kotoi ma zuvaayɛ zalaɠa ɠula vaa la mɔ ba. \s Ade maaɓuɠa GALA ba \p \v 19 Naa ɠa é ba, kɛ̀ɛleaiti, ladalai ɠa de ya, ga de viegɛ ga de lɔ ada ɲadega wolai, Yesu ɲamai zaalai zu. \v 20 É pele niinɛ laalaoga ade ʋɛ, é vulua, kwɛpele seɠezuɠoozagi ʋoluʋɛ, pelei nii é ga tɔ ɓɔɠɔi ɓusɛi. \v 21 Naa ma, zalaɠa ɠula ɠundiɠi wolai ɠa é ade ya, é zeini GALA ná-pɛlɛi unda. \v 22 Deɠɛmu ade maaɓuɠa GALA ba, ga de-yii ɲadegai, ta kidaaleʋe laazeeliai, de-yiiti ɲadegai kisiɛ ɲɔi pɛ ma, de-ɓusɛi gbaai ga ziɛ ɲadegai. \v 23 Ade da-ɠitogi zo kpaan, nii ade ma vaa wosu, mazɔlɔɔ zɔi é minazeɠegi wogai, toɠa ga wooɠɛɠila nu. \v 24 Ɛsɛ ge wɛlɛ bɔɔla ma, ade ɠilagilagi pɛ, ga de ɓɔɠɔ iɲɔdɔ nɛɛbɛi ziɛ vai zu, ta kɛɛwoti ʋagɔiti kɛɛ vai. \v 25 Ade mina ɠɛ ga tanigaani kɛʋele, de ʋa ɠɛlɛ da-maaɓɔgi ʋa, kɛlɛ ade ɓɔɠɔ iɲɔdɔ, eɠɛʋelei vɔlɔ wo ɠaazu Maliɠii ná-tukpɔɠaaleʋe voloi ʋa la, maa ɗa ɓuɠa. \p \v 26 Mazɔlɔɔ de gaamai ɠwɛɛga ʋoluma, ni da ɠɛna kotoi ɠɛa kenein ga gaaɠilimai, zalaɠa nɔpɛ ge la mɔ ná ade ʋɛ, nii a kotoiti kpe, \v 27 kɛni nɔ niina tukpɔi maaɓɔun fai ma luai, ta abuzo golai kɛʋele ɓɛtɛai ga é kpaka nuiti gala! \v 28 Nui ta a la Moize ná-tɔgi ɠoloɠolona, ti la ɠɛni maawɔinɠaa, ti ɓena paa, ga zeele felegɔ ɓaa saʋagɔ ná-zeele wooi maaʋele. \v 29 Nimizai ma zii ɓɛgele ɠa maanɛai é zei naama nui ma, zɔi é ɓaaɠulazu GALA Doun Zunui ma, ta minazeɠegi GALA ge bogai, naama ɲamai é naa leve ga wafuun faa, nii é tɔun ɲadeni, é Zɛnvu Ɲadegai ʋoomu, nii zaalai zɔlɔɔsu ga maaʋele? \v 30 Mazɔlɔɔ de naa ɠwɛɛ, zɔi é ɠɛni ma: «Nà ɠa gè ga potokula nui, nà ɠa gè ɛsɛ gilagilagi zalazu!» É ɠɛ ma mɔnɔ: «Maliɠii ɠa ná-nuɓusɛiti tukpɔɠaaleʋe.»\f + \fr 10:30 \fr*\ft \+xt TSV 32:35-36\+xt*.\ft*\f* \v 31 Naa maayikiʋɛ, ga nu loo zɛnvu su ƓALAGI yeezaama! \p \v 32 À ɠizɛ naama volo mɔungiti su, wo ɓegai ma ga GALA ná-wozakalagi zɔlɔɔ, wo ɓɔlɔni gola, kɛlɛ wo loni kpaan, wo kɔɔ ɲɔi naa ɠɔ. \v 33 Wo tanigaa ti ɠɛni ʋoomusu, ti zopele ɗa ɲɔu kɛlɛi zu, zɔiti ma ti ɠɛʋele ɓɛtɛai wo zaama ga ti ɓɔ naati ba, niiti ti ɠɛni ti zopele ɲɔuzu ɠana. \v 34 Wo wɔnɔ zɔlɔɔni kasoɠa nuiti ta-ɓɔlɔi zu, wo va bu ga koozunɛ wo-yeaɠɔligiti ti ɗa ɠula wo ya, mazɔlɔɔ wo ɠɛni kwɛɛ ga ania zɔlɔɔga niiti ti vizɔgai, ti yɛsu ná ɠɔ. \v 35 À mina ɠɛlɛ wa-ladalai ʋa, kulanuma wolai ɠa ba. \v 36 Wo ɓɛdɛi ɠa ziilɔɔi ʋa, naa ɠa a kɛ wo naa ɠɛ, nii é ga GALA ziimai, wo ʋa naa zɔlɔɔ, nii é ma minazeɠe bogai. \v 37 Sɛʋɛʋɛ GALA Sɛʋɛi zu ga: \q «Ná tago nɔ ʋe niina, su la mɔ ɠoozani,\f + \fr 10:37 \fr*\ft \+xt Eza 26:20\+xt* bogɛ é zoloo Gɛlɛke woo zɛʋɛ wɔlɔmai ma.\ft*\f* \q zɔi maanɛai é ʋa, toɠa ʋa niina, é la mɔ lɛbisu. \q \v 38 Zɔi telebogai gàazu, naa ɠa zɛnvui wo ga kidaaleʋei maaʋele, \q kɛlɛ ni a ɠalena ma ga ʋoluʋelei, ná-fai la zoga zìi ma.»\f + \fr 10:37-38 \fr*\ft \+xt Aɓk 2:3-4\+xt* bogɛ é zoloo Gɛlɛke woo zɛʋɛ wɔlɔmai ma.\ft*\f* \p \v 39 Adɔun, de la ga naama nuiti, niiti ti ɠalesu ma ga ʋoluʋelei, ti undaaʋili, kɛlɛ ada ga nuiti kidaaleʋei ti ya, ada ɠizosu. \c 11 \s Kidaaleʋei \p \v 1 Kidaaleʋei ɠa ga nu laa faiti da niiti kitogai ti ʋa, é ɠɛ ga zaɓui nu naama ɠaamaiti kwɛɛ, niiti nu la ti ɠaazu. \v 2 Naama ɠidaaleʋei é ɠɛni wɔlɔwɔlɔ nuiti zea, naa ɠa é kɛɛni, ti zeele woo ʋagɔ zɔlɔɔni GALA zea. \p \v 3 Kidaaleʋei ɠa ade kwɛɛsu da ga eteai ɓɛtɛni ga GALA daawooi, anii niiti de ti ɠaazu, naati kpɛtɛʋɛ, ti ɠula naati su, niiti nu la ti ɠaazu. \p \v 4 Kidaaleʋei ɠa Aɓɛle zalaɠai ɠulani la GALA bɛ, nii é vizɔni Kayɛn nɔnɔi ʋa. Ná-kidaaleʋei maaʋele ma, GALA ge dɛɛni ga telebogɛ, tɔ ɓɔɠɔi zeele wooi wo ga é yeezeini ná-vebɛaniiti bu. Aɓɛle ná-kidaaleʋei maaʋele ma, toɠa ɓɔɛzu zaaɠaza, anɛɛ ni saaʋɛ. \p \v 5 Kidaaleʋei ɠa é kɛɛni Enɔke lɛɛni GALA pɔ bɛ, é la ɠɛni zaani, nu nɔpɛ ge la ɠɛni kaani mɔnɔ pɛ, tɔɔzei GALA ge seɠeni. Mazɔlɔɔ aisa é ʋa lɛ, é zeele wooi zɔlɔɔni ga é GALA ziimani. \v 6 Tama, é ɠula kidaaleʋei ʋolu, nu nɔpɛ ge la zooga é ʋa GALA ɛnɛkɛ. Naa ma, zɔi é ʋaazu GALA pɔ, kɛni é ɠidaaleʋe ga GALA ka ná, toɠa kulanuma ve naati zea, niiti ti gaiziɛzu. \p \v 7 Kidaaleʋei ɠa Nowe woiloni la GALA ná-tɛnɛ gooiti ma, é ʋilɛ faiti ba ti ɠɛni ʋaazu ɠɛɛzu, nu la ɠɛni dɛ ti ɠaazu. É ɠoloni GALA gooi ʋɛ, é keingi ɓɛtɛni, nii ná-pɛlɛyeɠei ʋuuni su, ti ɠizo. É eteai ʋeelalani ga naa. Naa maaʋele ma, é ɠɛɛni ga telebodai ma ʋogani zeɠe nui, nii é zɔlɔɔsu ga kidaaleʋe maaʋele. \p \v 8 Kidaaleʋei ɠa é kɛɛni Abalaame GALA gooi zoni, siɛgi zu naa tolini la ga é li zooi ta zu, nii é ʋaazu sɔlɔɔsu ga nɔnɔ. É liini, anɛɛ ni é la ɠɛni ná ɠwɛɛ. \v 9 Kidaaleʋei ɠa é kɛɛni é liini, é zei minazeɠe zooi naa zu, é ɠɛ ga seikɔɠɔma nu. Ti zeini seɠe ɠotaiti bu, ta Izaake, naa ʋɛɛ Zakɔɓe ʋa, tɛiti ti ɓɔni zooi zɔlɔɔ fai ma minazeɠegi ma. \v 10 Mazɔlɔɔ Abalaame ɠɛni naama laai maaɓɔunsu, nii ma seɓasemai ɓaai kpe, GALA ge ga kazaʋi nui ta to nui. \p \v 11 Kidaaleʋei ɠa é kɛɛni zobo ge veeni Abalaame ʋɛ, ga é mavofoda zɔlɔɔ, anɛɛ ni pɔlɔzaɠaga ɠɛni de niina, ta Sala ɓalaa ɠɛni ga doun zɔlɔɔtala anzanui. É laani minazeɠe bo nui ná-wooɠɛɠiladai la. \v 12 Naa ɠa é ba, zunu ɠilagi tɛi, nii pɔlɔzaɠagi maaʋele ma, saai maaɓuɠaa ɠɛni de ba niina, mavofoda mɔinmɔin ge ɠulani su, eɠɛ somideɠaiti ti geezuʋɛ, ta ɲaɠaegi ti kpoloɗɛi laaʋɛ. \p \v 13 Ti pɛ ti yɛni kidaaleʋei zu eyɛsu ti za. Ti la ɠɛni naama aniiti sɔlɔɔni, niiti ti ma minazeɠegi woni. Kɛlɛ ti ti ɠaani, ti yeezeini ti wu ga ʋelela ʋele vaiti ti ʋaazu ɠɛɛzu, ti kwɛɛni ga ta ga wɛɛinti ta seɠeseizu nuiti eteai zu. \v 14 Niiti ti ɓɔɛzu ɠani, koleʋɛ ga ta dɛɛzu ga ta zou ɠaiziɛzu. \v 15 Zooi ti zeɠeni su, ni naa wɔin ɠɛni ti ma, ta la yeeɠɛɠala zɔlɔɔ, ti ɠale ma náʋɛ ʋolu. \v 16 Kɛlɛ gaamazu zooi fizɔgai, naa ɠa wɔin ti ma, nii é ga geezu gelei. Naa ɠa é ba, GALA ge la unfega ga é ʋa loli ga ta-ƓALAGI, mazɔlɔɔ é taa ɓɛtɛʋɛ ti ʋɛ. \p \v 17 Kidaaleʋei ɠa é kɛɛni Abalaame Izaake ɠɛɛni ga zalaɠai, siɛgi zu GALA ge suɠɔɠɔni da. É ɠɛnina ná-doun zunu ɠila kpegi ɠulazu ga zalaɠai, tɛigi é minazeɠegiti sɔlɔɔni, \v 18 GALA ge boni ma ma yeeluɠɔ, é ɠɛ ma: «Izaake ɠa è-mavofodai a ɠula su.»\f + \fr 11:18 \fr*\ft \+xt Zen 21:12\+xt*.\ft*\f* \v 19 Abalaame ɠisiɛni ga zɛbɛ ɠa GALA zea ga é Izaake wuzeɠe saai ya. Tama GALA ge ná-doun zunui veeni zea ʋolu, eɠɛ naa a wuzeɠe, é ɠula saai ya. \p \v 20 Kidaaleʋei ɠa é kɛɛni Izaake tuya looni Zakɔɓe ta Ezawu ʋɛ, é ʋilɛ ʋelela ʋele vaiti ba. \p \v 21 Kidaaleʋei ɠa é kɛɛni Zakɔɓe zaazuʋɛ, é tuya looni Zozɛfe ná-doun zunuiti gilagilagiti pɛ bɛ, é nɔkɔni, sɛlɛgai ga ná-tukpɔi ma ungi. \p \v 22 Kidaaleʋei ɠa é kɛɛni Zozɛfe maaɓuɠaai ma ná-eteai ɠaaɓelasuʋɛ ʋa, é ɓɔɛni é ʋilɛ Izilayɛle nuiti kula vai ʋa Ezipete yooi zu, é devei veeni ga ʋelei ta ma ɠaeiti ta-vai zo da. \p \v 23 Kidaaleʋei ɠa é kɛɛni Moize zɔlɔɔgai ma, ná-nuiti ti dɔɔɠuni alu saʋagɔ laawu, tɔɔzei ti kaani ga doungoi ʋagɛ gola, ti la ɠɛni luani masagi ná-devei ɠoloɠolo fai ʋa. \v 24 Kidaaleʋei ɠa é kɛɛni Moize wɔɔlɔai ma, é ɠɛlɛni ga nu mina toli ga Falaɠɔn ná-doun anzanui ná-doun zunui. \v 25 É yiimazeɠeni ga maanɔɠɔ GALA ná-nuɓusɛiti saama, kɛlɛ tɔun é mina ɠoozunɛ yeeɠɛɠala goi laawu kotoi zu. \v 26 É pɛtɛni ga nu wɔinzeɠemai zɔlɔɔ eɠɛʋelei Kilista ɠɛni ʋaazu sɔlɔɔsu la, naa wola vizɔgɛ, é leʋe Ezipete naavoloiti pɛ ba, mazɔlɔɔ gaazu ɠɛni ʋelela ʋele ɠulanumai ʋa. \v 27 Kidaaleʋei ɠa é kɛɛni Moize zeɠeni Ezipete yooi zu, é la ɠɛni luani masagi ná-ziiɠulagi ʋa. É loni kpaan, eɠɛ a ɠɛ GALA kaazu, nii nu la kaa. \v 28 Kidaaleʋei ɠa é kɛɛni é \w Pake|lemma="Pakegi"\w* fɛtii lɔɔzeini, é devei ve ga ti ɲamai vaza pɛlɛlaʋɛti, naa ɠa a kɛ faa zuɠoloɠolo geezuɠeelai mina Izilayɛle loun zunu mɔungiti paa. \p \v 29 Kidaaleʋei ɠa é kɛɛni Izilayɛle nuiti ti Kpoloɗɛ Ɓɔigi leʋeni, eɠɛ nu a ɠɛ ziɛzu zou vɔɔi ma. Siɛgi zu Ezipete nuiti ti ná zuɠɔɠɔni da, ti yɛni ziɛi wu. \p \v 30 Kidaaleʋei ɠa é kɛɛni Zeliko ziɠigiti ti looni, siɛgi zu Izilayɛle nuiti ti yɛni latisu da ma, é ɠɛ ga folo lɔfela. \v 31 Kidaaleʋei ɠa é kɛɛni koloɠolo anzanui Laɠaɓe la ɠɛni yɛni naati ba, ti ʋa za, niiti ti la ɠɛni ɠoloni GALA bɛ, tɔɔzei é nɛnɛgiti soni ga pagɔ. \p \v 32 Leeni ɠa nà bo niina? Mazɔlɔɔ yeeɠɛɠala la mɔ zèa, gè ʋa Zedeyɔn ná-faa wo, ta Ɓalake, naa ʋɛɛ Samesɔn, ta Zɛfeté ʋa, ta Davide, é ʋɛɛ Samiyɛle, ta GALA goo wo nuiti ba. \v 33 Kidaaleʋei maaʋele ma, ti vɔnini masagiti ma, ti telebodaiti kɛ, ti aniiti sɔlɔɔ niiti GALA ge minazeɠeni ga tiye, ti zalaiti daaɠuluni, \v 34 ti abu wolaiti paani, ti ɠulani boɠa zɔkpɔ ɠaaligiti zea, zɛbɛ la ɠɛni ti ʋa, tama ti zɛbɛ zɔlɔɔni, ti ɠɛni ga zɛbɛsu nuiti kɔɔmaʋɛti, ti vɔnini zii ɠiligiti ta-ɠɔɔʋɛbɛiti ma. \v 35 Kidaaleʋei maaʋele ma, anzanui tanigaani Ta-wɔvɛiti ti wuzeɠeni, ti ɠula saai ya, ti ve ti ya. Ti tanigaani nimizani, kɛlɛ ti la yeezeini ti unmɔɔ faa wu ɲɛgɛlɛin, naa ɠa a kɛ ti buzeɠei zɔlɔɔ nii fizɔgai gola. \v 36 Tanigaani ti ɲɛɛɠulasui zɔlɔɔni, ta doɠai, tanigaa ti ɠilini ga yɔlɔɠɔiti, ti ti ʋili kasoi ɠa. \v 37 Ti tanigaani sɔɔni ga kɔtui, ti ti ʋaa, ti tanigaani bali su ga sii, ti za, ti tanigaani paa ga boɠa zɔkpɔi. Ti ɠɛni ziɛziɛsu adaʋɛ pɛ, ti maaɠiliai ga baala kɔlɔiti ta boli ɠɔlɔiti, ti ʋalani ti-ɠɔligiti pɛ ma, ti ti wɔinzeɠe, ti ti zopele ɲɔu. \v 38 Ti ɠɛni leʋeteʋesu teʋebaiti su, ta gizeiti ma, ti ɗa zei pugiti su, ta zooi ma yeɠeiti su, tɛigiti eteai la ɠɛni zolooni ti ma. \p \v 39 GALA ge yeezeini niima nuɓusɛiti pɛ bu ga ta-ɠidaaleʋei maaʋele. Tama ti la ɠɛni naa zɔlɔɔni, nii GALA ge ma minazeɠegi woni. \v 40 Mazɔlɔɔ GALA ge faa ɠɛʋele ɓɛtɛʋɛ ade ʋɛ nii fizɔgai. Ti maa la nɛɛni ti laa ʋa zeeli, ni ade-ʋɔ ge la ba. \c 12 \s De yiilɔɔ ʋoluɠulai zu \p \v 1 Adɔun, de maaɠooliʋɛ ga zeele ʋɛbɛ wolai. Naa ɠa é ba, ade kasɔiti pɛ pili ya, ta kotoi nii é de maavelevelesu vaa. Ade kpizɛi wo ga ziilɔɔi, suɠɔɠɔ bosuʋɛ naa de luɠɔ. \v 2 De ɠaazulo Yesu ʋa kpaan, nii é kidaaleʋei lɔɔzeiɗa de ʋɛ, é liizu la eyɛsu daazeeli. É vaani bu ga ti paa saa wului ma, é la naama zaa zii leveni ga unfe faa nɔpɛ, tɔɔzei é ɠɛni koozunɛɛi ɠwɛɛ, makɛga ɠɛni de tuɠɔ, toɠa zeini niina GALA ná-masa kpɔkpɔgi yeezazuʋɛ. \p \v 3 À ɠigaiziɛ lɛɛ tɔun su, ʋelei é yiilɔɔni la naama laazuɠɔli vaiti bu, kotoba nuiti ti ti zeini ma. Naa ɠa é ba, à mina ɓɔlɔ, wo iɲɔ ge mina leʋe. \v 4 Mazɔlɔɔ wo la dɛ ɲɛpii ɠɔɔni kotoi laalɔɠɔma eyɛsu wo ʋa zeeli saai ma. \v 5 Wo yeema iɲɔdɔɔ wooiti ma GALA ge bosu wo ma, eɠɛʋelei a ɗa wo da doun zunuiti ma ga: \q «Dòun zunu, mina Maliɠii ná-maaɠoloi ʋɛlɛʋɛlɛ, \q mina iɲɔteʋe siɛgi zu é zelii losu da è ma. \q \v 6 Mazɔlɔɔ nii Maliɠii nɛai ʋɛ, naa ɠa a ɗa maaɠolo, \q toɠa ɗa naati ta-vaa ɲɔiti daazale, zɔiti é ti ɠwɛɛ ga ná-doun zunuiti be.»\f + \fr 12:6 \fr*\ft \+xt TFa 3:11-12\+xt* bogɛ é zoloo Gɛlɛke woo zɛʋɛ wɔlɔmai ma.\ft*\f* \p \v 7 À yiilɔɔ maaɠoloi wu, GALA ka wo zosu eɠɛ ná-doun zunuiti. Mazɔlɔɔ naama loun zunui ɠa mini, nii kɛɛɠɛ la ɗa ga maaɠoloa? \v 8 Pelegi é ɛsɛ pɛ maaɠolozu la, ni wo la maaɠoloi zɔlɔɔni ɠana, wa ga wɛɛn lointi, wo la ga doun zunu ɠitea. \v 9 Tama, de zɔlɔɔ kɛɛɠɛiti ti ɠɛni de maaɠolozu eteai zu, de ɗa unfe ti ma. De la ɓudɛzu naa maazu ɓaa, de ʋa ɠolo de-Ɠɛɛ ʋɛ, é geezuʋɛ, de ʋa zɛnvui wo? \v 10 Ade-ɠɛɛni ti ɠɛni de maaɠolozu yeeɠɛɠala go vaa nɔ ma, eɠɛʋelei é zolooni da ti ɠaazu. Kɛlɛ GALA ka de maaɠolozu da-ɠulagaanɛɛzu ɠitei ma vaa ma, naa ɠa a kɛ, de dɔnɔ zɔlɔɔ ná-ɲadedai zu. \v 11 Gaama ʋe ga maaɠolo vaa nɔpɛ ge la ɗa ga ɠɛ ga koozunɛ vaa tɔɔzeizuʋɛ, kɛni ziiɓɔlɔi. Kɛlɛ su a ɠoozana, zɔiti ti naa ɠɛɠala maaɠoloi zɔlɔɔsu, ta ɗa ɠɛ ga telebo nuiti ti ziilɛigi zɔlɔɔ. \p \v 12 Naa ɠa é ba, à wo-yeeiti sulo ʋolu, niiti ti zuɓɔlɔai. À wo-ɲiibiiti sasulɔ, niiti ti zuɓalizu. \v 13 À ziɛ ga pele zɔlegiti, naa ɠa a kɛ dɛkpu ɠɔɠɔi mina ɠale siɛi wu, kɛlɛ tɔun é ɠɛdɛ. \s Deveiti ta tookisuiti \p \v 14 À ɠaaɓa, ziilɛigi ɠɛ wo yɔɠɔzu wa nuɓusɛiti pɛ, ta wo ziɛ ɲadedai zu, é ɠula naa ʋolu, nu nɔpɛ ge la zooga é ʋa Maliɠii ɠa. \v 15 À dama ga nu nɔpɛ ge mina ʋala GALA ná-zaalai ma. Nu nɔpɛ ge mina ɠɛ ga ani zuwu ɲɔi, é ʋa ʋɔnɔ, é ʋa kpɔlɔi wuzeɠe, é ʋa ma mɔinmɔin kɔzɔ. \p \v 16 Nu nɔpɛ ge mina ɠɛ wo zaama ga koloɠolo nui, ɓaa faa ɲadegaiti pɛlɛʋɛlɛ nui ga Ezawu ɠɛʋele, niigi daamii laa ɠila kpegi vaa zu, é ná-doun mɔun tosuʋɛ ʋɔdini. \v 17 Wo kwɛni ga naa ʋoluma, é ɠɛni pɔ ga é kɛɛɠɛ ná-tuyai zɔlɔɔ, kɛlɛ naa ʋoluaveni ba, mazɔlɔɔ zobo nɔpɛ ge la mɔ ɠɛni ná, kɛɛɠɛ ʋa naa maavalibo, nii kɛai niina,\f + \fr 12:17 \fr*\fq kɛɛɠɛ ʋa naa maavalibo, nii kɛai niina\fq*\ft : Tati pelei taɠili ɓalaa ka ga nii: \ft*\fqa mazɔlɔɔ zobo ge la veeni bɛ, é ʋa ɠɛʋelei valibo\fqa*\f* anɛɛ ni é ɠɛni gaiziɛzu ga gɔlɔi. \p \v 18 Wo la maaɓuɠani naama ɠizei ʋa, ga Izilayɛle nuiti kɛʋele teʋebai zu, nii nu a zoo é vɔɔɠu ba, abui sosu ba, kpidii ʋɛɛni ma, ná zuɓidiai, fiilɛ wolai ná, \v 19 ta puʋu gooi, ta wooiti ti ɠɛni mɛnisu, nuiti ti ɠɛni mɛnisu, naati ti maanɛɛnɛi woni ga woo nɔpɛ ge mina mɔ wo ti ma ʋolu. \v 20 Mazɔlɔɔ ti la ɠɛni zoosu ti ʋa ziɛ devei naa wu ga: «Anɛɛ suai nɔpɛ a vɔɔɠuna gizei ʋa, toɠa zɔɔ ga kɔtui, é za.»\f + \fr 12:20 \fr*\ft \+xt Ɛgz 19:12-13\+xt*.\ft*\f* \v 21 Naama vai maaluani gola, eyɛsu Moize ɠɛni ma: «Gè lua gola, gè ɗa ɓali!»\f + \fr 12:21 \fr*\ft \+xt TSV 9:19\+xt*.\ft*\f* \p \v 22 Kɛlɛ wɔun, wo maaɓuɠaa Siyɔn gizei ʋa, zɛnvu su ƓALAGI ná-taai, Zeluzalɛme nii é geeɠɔlɔgi zu, ta ná-geezuɠeela ɓulu golaiti ti koozunɛɛi zu. \v 23 Wo maaɓuɠaa doun mɔungiti ba, ti-laaseigi zɛʋɛai geeɠɔlɔgi zu, ti maaɓɔgai ta-ɠaalɛbai zu. Wo maaɓuɠaa GALA ba, nuɓusɛiti pɛ tukpɔɠaaleʋe nui, ta telebo nuiti ti-yɛnvuiti ba, ta-vai pɛ daazeeliai niina. \v 24 Wo maaɓuɠaa Yesu ʋa, é ga minazeɠe niinɛ ma yɔɠɔzuɓɛtɛ nui, ta tɔ ɓɔɠɔi ɲamai nii fazagai, é ɓɔɛzu ga pagɔ, é leʋe Aɓɛle nɔnɔi ʋa. \p \v 25 À dama deɠɛmu! Wo mina ɓe woilosu naa wooi ma, nii é ɓɔɛzu wo ʋɔ. Niiti ti la ɠɛni kɛɛni ti ʋa woilo naa wooi ma, nii é ɠɛni ti lɛnɛsu eteai zu, undaaʋiligi la ɠɛni ʋoolani ti ʋa. Ada ma, da ɠizo ɠale, ni da ʋoluavena naa ʋa, nii é ɓɔɛzu de ʋɔ, é zeɠe geeɠɔlɔgi zu, é ɗa de lɛnɛ? \v 26 Mɔungi, daawooi zooi ɓalini, é niima minazeɠegi wogɛ de ʋɛ niizu ga: «Nà ʋaazu zooi ɓalizu ʋolu mɔnɔ ná ɠɛ ɠila, kɛlɛ é la ɠwɛ su naa ʋa, nà geeɠɔlɔgi ɓalaa ɓali.»\f + \fr 12:26 \fr*\ft \+xt Azé 2:6\+xt* bogɛ é zoloo Gɛlɛke woo zɛʋɛ wɔlɔmai ma.\ft*\f* \v 27 Naama wooi é ɠɛɛzu ma: «Ʋolu mɔnɔ ná ɠɛ ɠila,» naa ɠa dɛɛzu ga aniiti ti ɓɛtɛai, naati ta ɲiikpisu, ti ɲɛɛlɛ, naa ɠa a kɛ, niiti ti la ɲiikpiga, naati ti yɛ ná ɠɔ. \p \v 28 Deɠɛmu ade ɠɛ ga faanɛɛ wuuɠwɛɛ nuiti, tɔɔzei ada masadai zɔlɔɔsu nii é la ɲiikpiga. Ade GALA dɛbi ga kɛʋelei nii soloogai de ɗa fe bɛ, ga unfema ʋele ta duabai. \v 29 Mazɔlɔɔ da-ƓALAGI ɠa ga abui nii é anii pɛ galazu. \c 13 \s Ʋelei nu a GALA ɛnɛkɛ da \p \v 1 À mina yeeɓe ɠɛɛɠɛloun nɛɛbɛi ʋa. \v 2 À mina ɓe wɛɛn zɛsɛbo fai ʋa eyɛsu pɛ, mazɔlɔɔ tanigaani ti yɛgɛ kɛɛzu ti geezuɠeelaiti daazuʋɛɛni, ti la suɠwɛɛ. \v 3 À yiizoolɛ ga kasoɠa nuiti, eɠɛ wa tiyani ka wo kasoi ɠa ʋɔɔma. À ɠizɛ maanɔɠɔ nuiti su, eɠɛ wa ɠɛ faa ɠila ma wa tiye kpusɛi zu. \p \v 4 Ɛsɛ pɛ ge unfema ve vului ʋɛ, zinigi ta anzai ti ɠɛ ga wooɠɛɠila nua ɓɔɠɔ ʋɛ, mazɔlɔɔ GALA ka koloɠolo nuiti ta wɛɛnziɛ nuiti tukpɔɠaaleʋe. \p \v 5 À mina walii nɛɛ ʋɛ, é ʋa zei wo unda. Nii é wo ya, naa wo ɛnɛkɛ, mazɔlɔɔ GALA ɓɔɠɔi bogɛ, é ɠɛ ma: «Gè la yeeɓega è ʋa, gè la ɠɛlɛa è ʋa.»\f + \fr 13:5 \fr*\ft Wɛlɛ ʋɛti: \+xt TSV 31:6; Zoz 1:5\+xt*.\ft*\f* \v 6 Naa ɠa é ba, da zoo bosu ga ladalai pɛ ga: \q «Màliɠii ɠa ga nà-kpɔba nui, \q gè la lua ani nɔpɛ ba. \q Leeni ɠa nui a zoo é kɛ ga ze?»\f + \fr 13:6 \fr*\ft \+xt Guy 118:6\+xt* bogɛ é zoloo Gɛlɛke woo zɛʋɛ wɔlɔmai ma.\ft*\f* \p \v 7 À ɠizɛ wa-lotuɠɔiti su, niiti ti GALA daawooi laazeelini wo ma, wo ta-eteai ɠaaɓela ʋelei ʋɛtɛ, wo ʋokɔɠɔ ta-ɠidaaleʋei ma. \v 8 Yesu Kilista ɠa ga tɔnɔ wogi, ta za, eyɛsu ɠɔ. \v 9 À mina va bu kala kiligiti ma ziiti, ti ʋa wo ɠaka. Mazɔlɔɔ fizɔgɛ ga de-yii zɛbɛ zɔlɔɔ ga GALA ná-zaalai maaʋele, é mina ɠɛ ga deveiti ti ʋilɛgai ɠɔnɔ faiti ba, nii é la faa nɔpɛ paani naati ma, niiti ti ʋoluzeini ba. \p \v 10 Zalaɠa ɠula nui niiti ti botii ɠɛɛzu seizu ɲadegai wu, ma zobo ge la veeni ti ʋɛ ga ti ʋa naa ta mi, nii kulaai ada-zalaɠa ɠulazuʋɛ. \v 11 Mazɔlɔɔ suai niiti zalaɠa ɠula ɠundiɠi wolai ɠɛni ti ma ɲamai ɠulazu ga zalaɠai, ada ɲadega wolai, koto zuvaayɛ fai zu, ti ma ʋoomai ɠɛni ɠalazu ti-ʋuuzuʋɛ ʋoluʋɛ. \v 12 Naa ɠa é ba, Yesu ɓalaagi zaani taa ʋoluʋɛ, nii a kɛ é ná-nuiti ɲade ga tɔ ɓɔɠɔi ɲamai. \v 13 Deɠɛmu ade li pɔ bɛ puuzuʋɛ ʋoluʋɛ, de naa ɠɛɠala ʋɛlɛlalai ma zii zɔlɔɔ ga tɔun kɛʋele. \v 14 Mazɔlɔɔ taa la de ya zooi ma a lɛbi eyɛsu ɠɔ. Ada taai ɠaiziɛzu nii é ʋaazu. \v 15 Tɔun saɓui zu, ade mina ɓe ada-maamusɛi vee vai ʋa GALA bɛ ga zalaɠai, naa ɠa é ga de-lakɔlɔgiti ta-ɠulanuma, niiti ti kwɛɛsu kɛlɛzu kpaun ga tɔ ɠa é ga Maliɠii. \v 16 À mina yeema faa ʋagɔi ɠɛɛ vai ma, ta nu ɠɔɔ vai, naama zalaɠa ziiti ka ti nɛai GALA bɛ. \p \v 17 À wa-lotuɠɔiti goo zo, wo ɠolo ti ʋɛ. Mazɔlɔɔ tiya ɠa ti ɠaaɓaazu wo-yɛnvui ma, tɔɔzei ta ʋoluvaawo GALA ma ga ta-ɠɛɛwotiiti. Wa ɠolona ti ʋɛ, ta ti-losuʋɛ ɠɛ ga koozunɛɛi. Ni naa laade, ta kɛ ga gaazuɠilii, naama ge la ɠɛa wo ʋɛ ga kulanuma. \p \v 18 À ɗa GALA fali gi ʋɛ. Gi laaʋɛ da ga kisiɛ ʋagɔ ɠa gi ya, gá pɔ ga gi ziɛ ga pagɔ fai pɛ su. \v 19 Nà laalazu maazu ga wo GALA falii ɠɛ, naa ɠa a kɛ, su mina ɠooza, gè ʋa wo ʋɔ bɛ. \s GALA falii \p \v 20 GALAGI nii é ziilɛigi veezu, naa ade-Maliɠii Yesu wuzeɠeni, é kula saai ya, é ɠɛ ga ná-baalagiti makɛ nu wolai, é ɠɔoɠɔ minazeɠegi ɠili ga tɔ ɓɔɠɔi ma ɲamai, \v 21 GALAGI naa zɛbɛi ve wo ʋɛ faa ʋagɔi pɛ kɛɛ vai zu, nii a kɛ wo ziimai laazeeli. É ziimai laazeeli wo-yiimaʋɛ ga Yesu Kilista maaʋele. Lɛbiyai ɠɛ tɔun bɛ ɠɔoɠɔ! Amina! \s Tuʋɔ goo ɠaaɓelagiti \p \v 22 Nà wo maanɛɛnɛzu, kɛ̀ɛleaiti, ga wo yeezei niima lɛnɛ gooiti bu, mazɔlɔɔ nii gè sɛʋɛai wo ma niima zɛʋɛi zu, gè la suɠoozani. \v 23 Nà bosu wo ma ga ade-ɠɛɛloin Timɔte ʋilɛgɛ niina. Ni a ʋaana ʋɛ fala, nà ɠɛna ʋaa wo ʋɛtɛsu, gá yɛ ʋa gi ʋa. \p \v 24 À wa-lotuɠɔiti pɛ tuʋɔ bɛ̀, ta GALA ná-nuiti pɛ. Itali geleiti pɛ ta wo luʋɔsu. \p \v 25 GALA ná-zaalai yɛ wo pɛ wo ʋa!