\id ECC - Toma Bible \ide UTF-8 \h Tɛnɛbo Nui \toc1 Tɛnɛbo Nui Ná-Sɛʋɛi \toc2 Tɛnɛbo Nui \toc3 TbN \mt1 Tɛnɛbo Nui \mt2 Ná-Sɛʋɛi \imt Sɛʋɛi lɔɔzeizuʋɛ ma woo mɔungiti \ip Tɛnɛbo Nui Ná-Sɛʋɛi ɠa ga sɛʋɛi nii é nu ɠalasu ga ɠimalai eteai ziɛ vai zu. Daaseigi é ba Eɓulu wooi zu naa ɠa ga «Zɔi é nuiti gaalɛɛzu ba». Faaɠwɛ nui bɔɔlɔzu laaʋɛ da ga Salomɔn ɠa é sɛʋɛa, tanigaa ma ti la vaani naa wu. Ni gaama ʋe ga Salomɔn ɠa é sɛʋɛi nii ɠɛai, naazu sɛʋɛʋɛ tanisu kona untaaʋuugɔ puulɔfelaiti zɔɠɔzuʋɛ ta untaaʋuugɔ puusaʋagɔ maazu ɠilagi (970-931), aisa Yesu Kilista ʋa zɔlɔɔ. Nui tanigaa ti ɠɛ nu ɠili ka é sɛʋɛai, tɔɔzei toɠa yɛsu ɓɔɛzu ná ta, eɠɛ botiɠɛ nui wooi, è la ka ga masa be (\xt 5:7-8\xt*). Faaɠwɛ nui naati ti ɠɛ Tɛnɛbo Nui Ná-Sɛʋɛi ɠɛɛʋɛ Salomɔn ná-yeeɠɛɠalai ʋoluma poun, tanisu kona unnaanigɔiti zɔɠɔzuʋɛ ta unfelegɔi (400-200), aisa Yesu Kilista ʋa zɔlɔɔ. \ip Tɛnɛbo Nui Ná-Sɛʋɛi tɔɔzeiʋɛ ga é ɠɛ fai pɛ ka ga wafuun faa nɔ (\xt 1:2\xt*). Naa ɠa bosu ade-yɛnvui ta ada-wotii ta nɔ ga yeeɠɛɠala go nɔ laawu vaa, ta gaaɠaazu ɓaaʋɛ. Zeemamai ɠa wosu ga gilazuʋɛ bɔɔlɔzu yeeɠɛɠala ɓuɠa ko laawu. Ada-zobo ge la ɓalaa bɔɔlɔzu ma. Fizɔgɛ ga nu yeezei eteai wu, eɠɛʋelei nu kaazu la, ta è undaanɛ zɔlɔɔ è zɔlɔɔ ganiiti su (\xt 9:9\xt*). Eteai ma ɓɔlɔiti ta ma ɠoozunɛɛiti maaʋele ma, sɛʋɛi nii unseizuʋɛ ɠa ga nu lua GALA ba, ta è ná-deveiti so (\xt 12:13\xt*). Naa ɠa é ga faa ɓiigi. \iot Unsosuʋɛ \io1 1. Sɛʋɛi ɠɛɛ nui ta fai tanigaa niiti é ti ɠwɛɛgai etea ziɛgi zu (\xt 1:1-11\xt*). \io1 2. Eteai ziɛ vaa ma ungi (\xt 1:12—6:12\xt*). \io1 3. Kalamɔn lɛnɛ gooiti (\xt 7:1—12:8\xt*). \io1 4. Etea ziɛgi ma un kpiigi ɠa ga nu lua GALA ba ta è ná-deveiti so (\xt 12:9-14\xt*). \c 1 \s Faiti kpein ka ga wafuun faa \p \v 1 Tɛnɛbo Nui laawooiti kaa, Davide ná-doun zunui, é ɠɛni ga masagi Zeluzalɛme. \q \v 2 Tɛnɛbo Nui ɠɛ: «Wafuun faa ʋɛɛ wafuun faa ʋa, \q ti kpein ka ga wafuun faa nɔ.» \q \v 3 Botii kpein nuɓusɛi kɛɛzu zooi ɠa, \q ná-kulanumai ɠa su ga leeni? \q \v 4 Yeeɠɛɠalai ta ɠa leʋesu ta su nuiti, \q yeeɠɛɠalai taɠili ge ʋa ta su nuiti, \q tama zooi ɠa ɠɛʋelei nɔ ma. \q \v 5 Foloi ɠa ɠulazu, foloi li, \q é ɠaazuvilɛ ga é ɠaaɠale ma, ʋɛ seɠeai ná. \q \v 6 Fiilɛi ɠa ɗa li yeeta ga lɛkpɛmaʋɛ nu yeezazu ʋelei, \q yeeta lɛkpɛmaʋɛ nu ɠɔʋɛzu ʋelei, \q ʋele ɠana fiilɛi a ɗa latilati da, \q é ʋilɛ ná-pele wɔlɔmaiti ma ʋolu. \q \v 7 Ziɛ wolaiti pɛ ta ʋuuzu kpoloɗɛi ma, \q tama kaipa kpoloɗɛi la vega. \q Ziɛ wolaiti ti la losu, \q ta liizu ti-liizu ɠilagi nɔ. \q \v 8 Fai tanɔpɛ ge la losu, \q nu la zooga fai pɛ bosu, \q nu ɠaazuʋɛ yii la laa pɛ ga wozaɠaai, \q nu woiyeɠei yii la laa pɛ ga faa mɛnigi. \q \v 9 Nii é ɠɛni ná mɔungi, naa nɔ ɠa é ʋaazu ɠɛɛzu ná. \q Nii é ɠɛɛni mɔungi, naa nɔ ɠa é ʋaazu ɠɛɛzu. \q Faa niinɛ nɔpɛ ge la zooi ɠa. \q \v 10 Ni da ɠɛna ma: «Wɛlɛ, faa niinɛ ɠa-ee,» \q tama naama vai ɠɛni ná kaite wɔlɔwɔlɔ. \q \v 11 Kɛlɛ nu ɠi ka é la mɔ wɔlɔwɔlɔ vaiti su, \q zɔiti ɓalaa ti ʋaazu ga ʋelela ʋelei, \q ti ʋoluʋele geleiti, ki ge la yɛga ti zu. \s Ɠimalai ɠa ga wafuun faa \p \v 12 Nɔ̀un nà, Tɛnɛbo Nui, gè masadai ɠɛɛʋɛ Izilayɛle unda Zeluzalɛme. \v 13 Gè faiti buuʋɛtɛgɛ ga ɠimalai, niiti ti ɠɛɛzu zooi ɠa ná pɛ. Naa ɠa ga maanɔɠɔ woti, nii GALA ge nuɓusɛiti pilɛgai ma. \v 14 Gè faiti kpein kaaʋɛ, niiti ti ɠɛɛzu zooi ɠa. Gè pɛtɛgɛ ga, ti pɛ ta ga wafuun faa nɔ, eɠɛ nu ɠa ɠɛ ɓizɛzu fiilɛi ʋolu ga é so. \q \v 15 Anii suɓiligai, nu la zooga naa zɔlesu, \q anii nii é la ná, nu la zooga naa ɠaalusu. \p \v 16 Gè ɠɛni ɓɔɠɔ ma: «Gè ɠimalai zɔlɔɔga, é wɔɔlɔ gola, é leʋe naati kpein ba, ti masadai ɠɛai tùɠɔ Zeluzalɛme. Gè ta ɓɔga nà-keleɠelegi ʋa, ta nà-faaɠwɛgi.» \v 17 Gè ɠaaɓaaʋɛ ga gè ɠimalai ɠwɛɛ ta ɠimalalai. Gè pɛtɛgɛ, naa ɓalaa ka ga eɠɛ nu ɠa ɠɛ ɓizɛzu fiilɛi ʋolu ga é so. \q \v 18 Mazɔlɔɔ pelei ta ɓɔsu la nu ɗa-ɠimalai ʋa, \q ʋele nɔ ɠana ta ɓɔsu la ɗa-iɲɔteʋei ʋa. \q Zɔi é ta ɓɔsu ná-faaɠwɛgi ʋa, \q toɠa ta ɓɔsu ná-ziizoolɛi ʋa. \c 2 \s Ziimaɠɛɛi ɠa ga wafuun faa \p \v 1 Gè ɠɛni ɓɔɠɔ ma: «Li mu, è ziimaɠɛɛi ʋoluʋɛtɛ, è undaanɛɛi ɠaiziɛ, è ka!» Gè kaani ga naa ɓalaa ka ga wafuun faa nɔ. \v 2 Gè ɠɛni ma: «Ɲɛɛi ɠa ga ɠimalala vaa, ziimaɠɛɛi la faa nɔpɛ paa nu ma.» \v 3 Gè yiimazeɠeni ga gè ɓɔɠɔ ve dɔɔ ɓɔɔlei ya, gè ʋokɔɠɔ ɠimalalai nuiti ma, kɛlɛ nà ma, gè ɗa ziɛ ɠimalai zu. Gè ɠɛni pɔ gè naa ɠaaɠa, nii pagai nuɓusɛi ma ga é kɛ ná-eteai zu geeɠɔlɔgi wu. \p \v 4 Gè boti wolaiti kɛɛni, gè pɛlɛiti to ɓɔɠɔ ʋɛ, gè leezɛn ɓeleiti da. \v 5 Gè kpeleiti tɛɛni, ta gulu ɓeleiti, gè gwaa wului ma zii pɛ sin ná. \v 6 Gè ziɛyeɠeiti bɔɔni, ti zu ɗɛi ɗa ʋu gulu ʋɔnɔ dɔɓɔi ma. \p \v 7 Gè duɔiti geyani, zinɛiti ta anzaiti saama, ta botiɠɛ nuiti ti ɠɛni zèa. Gè togani wolaiti ta ma goiti sɔlɔɔni ga mɔinɗa, é leʋe naati kpein ba, ti leʋegai tùɠɔ Zeluzalɛme. \v 8 Gè walii ta zanugi ɠaalɛɛni ba, nii é ɠɛni ɠulazu masagiti zea, ta zooi niiti gè ɠɛni ti unda. Gè guye loo nuiti sɔlɔɔni, zinɛiti ta anzaiti saama. Gè naa zɔlɔɔni, nii é ga zinaa kpein ziima vaa, ànzai wola mɔinni. \p \v 9 Gè ɠɛni ga nu wola, ɠaazu unfegi ɠɛ bɛ̀, é leʋe naati kpein ba, ti leʋegai tùɠɔ Zeluzalɛme. Nà-ɠimalai yɛni bà naa kpein su. \v 10 Nii kpein nà la ka, wɔin sò, gè la ɠɛlɛni tanɔpɛ ba. Ziimaɠɛɛi la yɛni, nii gè la feeni zìi ya. Gaamazu gè koozunɛɛi zɔlɔɔni nà-botiiti kpein faa zu, naa ɠa kɛai ga tɔnɔgi gè sɔlɔɔni nà-botiiti kpein su. \v 11 Gè botii naati kpein pɛtɛni, niiti gè ti ɠɛɛni, ta kpɔlɔi nii kpein gè suzoni, gè ʋa ti ɠɛ. Gè pɛtɛni ga naa kpein ka ga wafuun faa nɔ, eɠɛ nu ɠa ɠɛ ɓizɛzu fiilɛi ʋolu ga é so. Kulanuma ɓɔɠɔɓɔɠɔ ge la nuɓusɛi ʋɛ zooi ɠa. \s Ɠimalai ta ɠimalalai ta ga wafuun faa \p \v 12 Naa ʋoluma, gè deveni ga gè ɠimalai ɠwɛɛ ta ɠimalalai. Mazɔlɔɔ zɔi é ʋaazu maavalibosu masa kpɔkpɔgi ɠa, lee ɠili ka é ʋaazu kɛɛzu, é ɠula naa ʋolu, nii kɛai niina? \p \v 13 Gaamazu kulanuma ɠa ɠimalai ʋa, é leʋe ɠimalalai ʋa, ʋelei nɔ kulanumai wozakalagi ʋa la, é leʋe kpidii ʋa. \v 14 Mazɔlɔɔ ɠima nui ɠaazu ɠa diizuʋɛ ʋa, kɛlɛ ɠimalala nui ɠa ziɛzu kpidii zu. Tama, gè pɛtɛgɛ ga ti-ɠaaɓelazuʋɛ ɠa ga faa ɠila nɔ. \v 15 Gè ɠɛni ɓɔɠɔ ma: «Tɛi nɔ̀un gàaɓelazu ga ɠimalala nui ɠɛʋele, kulanumai ɓɛgele ɠa gè sɔlɔɔgai ɠimalai ʋa?» Gè ɠɛni ɓɔɠɔ ma: «Naa ɓalaa ka ga wafuun faa nɔ.» \v 16 Mazɔlɔɔ nu la ʋaazu ɠizɛsu ɠima nui ɠɛɛ vaiti su, é ʋa leʋe ɠimalala nui nɔnɔiti ba, ti felegɔ pɛ zeemai ɠa wosu ti ma. Tɔɔzei ɠima nui ɠa zaazu ga ɠimalala nui ɠɛʋele. \s Botii ɠa ga wafuun faa \p \v 17 Gè tɔɔzeini naazu ga zɛnvui wɔinzeɠea, mazɔlɔɔ nii kpein nuiti ti kɛɛzu zooi ɠa, tanɔpɛ ge la ʋani gàazu, tɔɔzei fai kpein ka ga wafuun faa nɔ, eɠɛ nu ɠa ɠɛ ɓizɛzu fiilɛi ʋolu ga é so. \v 18 Botii kpein wɔinzeɠea mà, nii kpein kpɔ̀lɔai ma zooi ɠa, naa ɠa yɛsu nui naa ya, é zeizu pòtogi zu. \v 19 Ɓɛ mu ka é kwɛɛ, ni toɠa ɠɛ ga ɠima nu, ɓaa ɠimalala nu? Tama tɔ ɠa é zeizu naa pɛ unda, nii gè gaalɛai ba zooi ɠa ga nà-botii ta nà-ɠimalai. Naa ɓalaa ka ga wafuun faa nɔ. \v 20 Ìɲɔ ge leʋeni, tɔɔzei kpɔlɔi kpein faa zu gè soni, botii naati kɛɛ vai zu zooi ɠa. \v 21 Gaamazu, nu ɠa ɗa ɗa-wotii ɠɛ ga ɠimalai, keleɠelegi, ta è-zoodai, è zɛba è sulɔnɔgi pɛ zɛ naama nui ya, nii kaipa é la ma boti ta ɠɛɛni. Naa ɓalaa ka ga wafuun faa nɔ, ta telebotala vaa. \v 22 Botii kpein nui kɛɛzu zooi ɠa ga tɔ ɓɔɠɔi suvikɛi pɛ, ná-kulanuma ɓɛgele ɠa é su? \v 23 Sii voloi kpein ka nɔ ga taɓai, ná-botiiti kpein ta ɠɛɛzu nɔ ga ziizoolɛi, anɛɛ kpidii, dooɠo ge la zii ʋɛ. Naa ɓalaa ka ga wafuun faa nɔ. \p \v 24 Undaanɛ ɠila kpegi é nuɓusɛi ʋɛ, tɔ ɠa é ga é laami, é ɓɔɔle, ta é ɠoozunɛ ná-botiiti ma. Gè kaaʋɛ ɓalaa ga GALA ka é naama undaanɛɛi vea ti ya. \v 25 Mazɔlɔɔ ɓɛ ɠa a zoo daami wosu, é undaanɛ zɔlɔɔ, ni GALA ge la vaani bu? \v 26 Mazɔlɔɔ GALA ka ɗa ɠimalai, faaɠwɛgi, ta koozunɛɛi ve naama nui ʋɛ, nii nɛai bɛ. Zɔi é ga faa ɲɔu ɠɛ nui, toɠa ɗa naa yiizoolɛ ga é ani mɔinmɔin gaalɛ ba, é ɠɛ ga GALA ziima nui nɔnɔ. Naa ɓalaa ka ga wafuun faa nɔ, eɠɛ nu ɠa ɠɛ ɓizɛzu fiilɛi ʋolu ga é so. \c 3 \s Fai pɛ ta ná-yeeɠɛɠalai \q \v 1 Fai pɛ ma yeeɠɛɠala ɠa ná, \q fai kpein ná-yeeɠɛɠala ɠa ná geeɠɔlɔgi wu. \q \v 2 Yeeɠɛɠala ɠa ná nu zɔlɔɔ, \q yeeɠɛɠala ɠɛ ná nu za. \q Yeeɠɛɠala ɠa ná nu anii zin, \q yeeɠɛɠala ɠɛ ná nii siingai, nu naa ɠula. \q \v 3 Yeeɠɛɠala ɠa ná nu paai wo, \q yeeɠɛɠala ɠɛ ná è kɛdɛgi wo. \q Yeeɠɛɠala ɠa ná nu pɛlɛi ɠolo, \q yeeɠɛɠala ɠɛ ná è pɛlɛi lo. \q \v 4 Yeeɠɛɠala ɠa ná nu ɲɛ, \q yeeɠɛɠala ɠɛ ná è wɔlɔ. \q Yeeɠɛɠala ɠa ná nu saa wɔlɔi wo, \q yeeɠɛɠala ɠɛ ná è kuai wo. \q \v 5 Yeeɠɛɠala ɠa ná nu kɔtuiti pili ya, \q yeeɠɛɠala ɠɛ ná è ti yɛʋɛ. \q Yeeɠɛɠala ɠa ná nu nɛɛnɛi wo, \q yeeɠɛɠala ɠɛ ná è ɠɛlɛ nɛɛnɛi ʋa. \q \v 6 Yeeɠɛɠala ɠa ná nu anii ɠaiziɛ, \q yeeɠɛɠala ɠɛ ná è too ya. \q Yeeɠɛɠala ɠa ná nu anii makɛ, \q yeeɠɛɠala ɠɛ ná è pili ya. \q \v 7 Yeeɠɛɠala ɠa ná nu anii ʋali ga, \q yeeɠɛɠala ɠɛ ná è daɠa. \q Yeeɠɛɠala ɠa ná nu maaɠɛ kpɔ, \q yeeɠɛɠala ɠɛ ná è ɓɔɛ. \q \v 8 Yeeɠɛɠala ɠa ná nu nɛɛbɛi ɠɛ, \q yeeɠɛɠala ɠɛ ná è wɔinzeɠemai ɠɛ. \q Yeeɠɛɠala ɠa ná kɔɔi ɠɔ, \q yeeɠɛɠala ɠɛ ná kɔɔi ɓe. \p \v 9 Kulanumai ɓɛgele ɠa botiɠɛ nui sɔlɔɔsu ná-kpɔlɔi zu? \v 10 Gè botiiti kaa, niiti GALA ge ti laai nuɓusɛiti unma. \v 11 GALA ge anii kpein kpɛtɛʋɛ ga pagɔ, é zoloo ná-yeeɠɛɠalai ma. É ɠɔoɠɔ fai ɠwɛɛ kisiɛi lɔɔʋɛ vɔlɔ nuɓusɛiti ziimaʋɛ. Tama ti la zoosu ti ʋa GALA ná-kɛɛwotii pɛ gaaɠa. \p \v 12 Gè kwɛɛgɛ naazu ga nii ɠila kpegi fizɔgai nuɓusɛi ma, naa ɠa ga, é ziimaɠɛɛi ta ɠɛ, ta é koozunɛ yeeɠɛɠalai ve ɓɔɠɔ ya sii ma voloi pɛ su. \v 13 Nu-o-nu é laamiizu, é ɓɔɔle, é ɠoozunɛ ná-botiiti su, GALA ka é naa vea bɛ. \p \v 14 Gè kwɛni ga nii kpein GALA ge kɛɛzu, ta yɛsu ná ɠɔ, nu la ta ʋɛa ba, nu ma ge la ta zeɠea ba. GALA ge naa ɠɛɛʋɛ, nii a kɛ nuɓusɛiti ti lɛbiyai ve bɛ. \v 15 Fai nii é ɠɛɛzu niizu, ta nii é ʋaazu ɠɛɛzu ʋelela ʋelei, naati kpein kɛɛʋɛ na wɔlɔwɔlɔi zu. GALA faaʋɛ bu ga faiti ti ɗa ɠale ma, ti ɠɛ ʋolu. \s Faa ɲɔi é ɠɛɛzu zooi ɠa \p \v 16 Gè niima vai ɓalaa kaaʋɛ zooi ɠa: Ʋɛ tukpɔi maanɛai ga é leʋe ná, ta telebodai zei ná, miná ɠa suɲɔulai zeini ná. \v 17 Gè ɠɛni ɓɔɠɔ ma naazu: «GALA ka ʋaazu nu ɲɔi ta telebo nui lukpɔɠaaleʋezu, mazɔlɔɔ fai pɛ ta kɛɛwotii pɛ ka ɠɛɛzu ná-yeeɠɛɠalai ma.» \p \v 18 Gè boni ɠisu ga GALA ka nuɓusɛiti poluɠulazu, é dɛɛ ga tiye ga ti la vizɔni suaiti ba. \v 19 Mazɔlɔɔ nu vului ta suai ti-ɠaaɓelazuʋɛ ɠa ga faa ɠila nɔ. Zɛnvu viilɛ ɠilagi nɔ ɠa é nuiti ta suaiti su, ti zeizu felegɔ pɛ ta zaazu. Tosu wola ɠili tɛi é ʋa ɠɛ nui ʋɛ, é ʋa leʋe suai ʋa, mazɔlɔɔ ti kpein ka ga wafuun faa nɔ. \v 20 Nii kpein é vulua, ti-liizuʋɛ ɠa ga ada ɠila nɔ, ti pɛ ta ɠalesu ma fufiligi zu, ʋɛ ti ɠulaai ná. \v 21 Ɓɛ ɠa é kwɛɛ, ni nuɓusɛi yɛnvui ɠa lɛɛzu geezuʋɛ, suai yɛnvui ɗa yei zooi wu? \p \v 22 Gè pɛtɛgɛ ga faa ɠili ge la vizɔni nuɓusɛi ma, kɛni é ɠoozunɛ ná-botii ma, naa ɠa é ga nɔnɔi. Mazɔlɔɔ ɓɛ ɠa a lo tuɠɔ, é ʋa naa ɠa, nii é ʋaazu ɠɛɛzu ga poluʋelei? \c 4 \s Maawɔin nuiti kɛʋelei \p \v 1 Gè telebotala vaiti kaani mɔnɔ, ti ɠɛɛzu zooi ɠa. Maawɔin nuiti ta wɔlɔ, ti ɠaanɛɛnɛ nu la ná. Gaaɓaai ɠa zobobɛ nuiti nɔ ʋɛ, naa ɠa é kɛɛzu ti ɠaanɛɛnɛ nu la ná. \v 2 Gè kaaʋɛ ga zɔiti ti zaai niina, naati undaanɛɛʋɛ, é leʋe niiti ba, ti vulua dɛ. \v 3 Kɛlɛ nii fizɔgai ti pɛ ba, naa ɠa ga nii é la dɛ vɔlɔ zɔlɔɔni, nii é la dɛ ɠaazulaani faa ɲɔi ma, é ɠɛɛzu zooi ɠa. \s Botii ta su vaaɓaagiti \p \v 4 Gè pɛtɛgɛ ɓalaa ga nuɓusɛiti ta ɠaaɓaazu, ti kpɔlɔi zuzo ta-wotiiti dii vai zu luɠɔ, naa pɛ ma ungi ɠa ga toloi é ti yɔɠɔzu. Naa ɓalaa ka ga wafuun faa nɔ, eɠɛ nu ɠa ɠɛ ɓizɛzu fiilɛi ʋolu ga é so. \q \v 5 Zɔi é yeeʋuuzu ɠɔkɔsu, naa ɠa ga ɠimalala nu, \q nii tɔ ɓɔɠɔi ɓusɛi ɠoloɠolosu ga pului. \q \v 6 Fizɔgɛ nu é dooɠo ko ve ɓɔɠɔ ʋɛ, \q è ʋa li ɓɔɠɔ zuʋaazu ga botii, eɠɛ nu ɠa ɠɛ ɓizɛzu fiilɛi ʋolu ga é so. \p \v 7 Gè wafuun fai ta ɠaaʋɛ mɔnɔ, é ɗa ɠɛ zooi ɠa. \v 8 Gè zunu ɠila pɛtɛgɛ, tɔ ɠila kpe nɔ, siɛpoluɲɔɠɔ nɔpɛ ge la ná, doun la bɛ, kɛɛɠɛloun la ná, tama é ɗa boti ɠɛ, dooɠo faa la ba. É la ɓɔlɔzu ga naavolo ɠaiziaai. Toɠa ɓɔɠɔ ɠaazaɠasu ga: «Ɓɛ ɠa mu gè botii ɠɛɛzu bɛ, ta gè ɠɛlɛzu nà-undaanɛɛi ʋa bɛ?» Naa ɓalaa ka ga wafuun faa nɔ, ta ziizoolɛ ɲɔuɲɔu gola. \s Tɛnɛ gooiti \q \v 9 Nu felegɔi ɓɔgai su, naa vizɔgɛ nu ɠilagi ʋa, \q ta ɠɛna fele, ta ɗa ta-wotii zulɔnɔgi zɔlɔɔ. \q \v 10 Ni gila ka loona, bɔɔlai ɠa ɗa buzeɠe, \q kɛlɛ zɔi tɔ ɠila be, naa maawɔingo, \q ni a loona, bɔɔla la ná, nii a buzeɠe. \q \v 11 Ʋele nɔ ɠana é la, ni nu wa ɠɛna laani ga nu felegɔ betei zu, \q diegi ɠa zoo zeizu wo ma, \q kɛlɛ zɔi tɔ ɠila é laani, \q diegi ɠa zoo zeizu ɠale naa ma? \q \v 12 Ni nui ta a ɠɛna ná, é ɗa vɔni nu ɠilagi ma, \q nu felegɔi ɠa zoo vɔnisu tɔun ma. \q Galu ʋɔɛngi nii é ma ga saʋagɔ, \q naa leʋe la ɓaaʋɛ. \p \v 13 Zunu loungoi é ga bala nui, kɛlɛ ɠigi ma, naa vizɔgɛ kɛwola wɔlɔi ʋa, é ga masagi, ɠi ge la ma, tama é la woilosu tɛnɛ gooiti ma. \v 14 Anɛɛ ɓalaa zunu loungoi naa zɔlɔɔgɛ baladai zu, ɓaa é ɠula nɔ feya kasoi ɠa, é ɗa ɠɛ ga masagi. \v 15 Naa ɠɛɠala vai ta ɠɛɛni, gè pɛtɛni ga ɛsɛ pɛ ge ɠɛni zunu loungoi ná-kakei ɠa, nii é zeizu masagi ʋotogi zu. \v 16 É ɠɛni bɛbɛ wolai untuɠɔ, nii nu la zooga gaalusu. Tama yeeɠɛɠalai nii é ʋaazu tɔun poluma, naama nuɓusɛiti ti la mɔ ɠoozunɛa tɔun ma. Naa ɓalaa ka ga wafuun faa nɔ, eɠɛ nu ɠa ɠɛ ɓizɛzu fiilɛi ʋolu ga é so. \c 5 \s Mina minazeɠe kɛ ɠi poluma \p \v 1 Mina li GALA sei ʋɛlɛi ma ɠoizuʋɛ ga ɠi poluma ʋele. Ɗa ɠɛna lia, li nii a kɛ è woilo faa ma, naa vizɔgɛ, é leʋe zalaɠai ʋa, ɗa kula ga ɠimalala nuiti kɛʋele, niiti ti la kwɛni ga faa ɲɔu ɠa ga naa, nii ti kɛɛzu. \p \v 2 Mina ɓɔɛ ga suvilɛ, ta mina minazeɠe kɛ ga gaazuvilɛ GALA bɛ. Mazɔlɔɔ GALA ka geeɠɔlɔgi zu, ɗa ma, ɗa zooi ma, naa maaʋele ma, kɛni è ɓɔɛ wooi mina mɔin. \v 3 Mazɔlɔɔ kpɔɛzuɠula mɔinmɔingi ɠa ɠimalala ɓɔɛiti ta ɗa ɠula su, ʋelei nɔ se ɲɔuɲɔugi ɠa ɗa ɠula la ziizoolɛ mɔinmɔingi zu. \p \v 4 Ni ɗa minazeɠena GALA bɛ, daazeeli fala, mazɔlɔɔ GALA ge la wɔinni ga ɠimalala nuiti. Minazeɠegi nii è kɛa, naa laazeeli. \v 5 Fizɔgɛ ga è mina minazeɠe kɛ, è ʋa li ta ɠɛɛzu, ni è la daazeelini. \v 6 Mina va bu, è-laaʋɛ ʋa koto ɠasɔ wola la è unma. Mina ɠɛ zalaɠa ɠula nui ma: «Nà-minazeɠegi nii ɠa ga kaka faa.» GALA ka yiiɠaawana naazu è ɓɔɛ ʋelei vaa zu, é ɗa-ɠɛɛwotiiti pɛ suɠoloɠolo. \v 7 Mazɔlɔɔ kigaanɛ ɠisiɛ mɔinmɔingi ɠa ɗa ʋa ga kpɔɛzuɠula wolai é wosu nɔ fuun. Naa ɠa é ba, zuɓa, è lɛbiyai ve GALA bɛ. \s Zobodai ma ʋooʋamai \p \v 8 É mina ɠɛ è ʋɛ ga kulafiliba, ni ɗa bala nui ɠaana, ti ɗa maanɔɠɔ, ta telebodai ʋɛɛ sɔledai ʋa, naati gaa ɗa ʋala ba zooi zu. Mazɔlɔɔ ɗa nu wolai ta ɠaazu, nii taɠili ge ɓaazu maazu, ta ti nu zeizu felegɔ pɛ nu ɠiligaa ɠa ti ɓaazu ti maazu. \v 9 Kɛlɛ ɛsɛ pɛ ná-kulanuma ɠa tiiɠɛɛi ʋa, masagi ɓɔɠɔgoi ná-fai pɛ ka naa nɔ zu. \s Tosu la kpɛtɛi ʋa \q \v 10 Zɔi walii nɛai bɛ, walii la kula ɠɛa la pɛ, \q niima kpɛtɛi wɔin ma, ma ɠulanumai la kula ɠɛa la pɛ. \q Naa ɓalaa ka ga wafuun faa nɔ. \q \v 11 Anii ɠa mɔinna, mii nui ɠa ɗa mɔin, \q kulanumai ɓɛgele ɠa é ani kɛɛ nui ʋɛ, \q é ɠula gwɛlɛi ʋolu, é bosu ná-kpɛtɛi ʋa? \q \v 12 Botiɠɛ nui laamiini ga gola ɓaa tago nɔ, \q toɠa ɗa ɲi ga pagɔ, \q kɛlɛ naavolo nui ɠɔligi mɔin ʋelei maaʋele ma, \q é la ɗa ga zoo é ʋa ɲi. \p \v 13 Gè faa ɲɔi ta ʋɛtɛgɛ mɔnɔ zooi ɠa: Naa ɠa ga nui ta ɠa naavoloi ɠaalɛɛzu ba, é ɠɛ ga ná-maanɔɠɔi. \v 14 A ʋalana naavoloi naa ma kpalai ta zu, doun zunui é sɔlɔɔsu, ani la mɔ ná, nii a makɛ naa ʋɛ. \v 15 Ʋelei kulaai la dee ɠoozu ga ɠabei, toɠa ɠale ma ɠana nɔ, ʋelei sɔlɔɔgai la, é la lia ga ná-botii zu ɠulanumai gila kpalaa. \v 16 Maanɔɠɔ vaa wola ʋe ga, é ɠale ma ga ɠabei, ʋelei nɔ paai la eteai zu. Kulanuma ɓɛgele ɠa é sɔlɔɔgai ná-botii zu? É botii ɠɛa nɔ fiilɛi ʋɛ. \v 17 Toɠa sii voloi pɛ kɛɛzu faa zuɓidiai zu, ziizoolɛ wolaiti ta ziiɠaawanaiti su, naa ʋɛɛ soolɛiti ba. \p \v 18 Nii gè kaai ga soloogɛ nuɓusɛi ma, naa ɠa ga: É laami, é ɓɔɔle, ta é ɠoozunɛ ná-botiiti ma, sii ma voloiti pɛ daawu, niiti GALA ge ti vea zea. Naa nɔ ɠa é ga nɔnɔi. \v 19 Tɔ vɔlɔ ka, ni GALA ka naavoloi ta kpɛtɛi veena nui ta ʋɛ, é zɛba é va bu, naa kulanuma zɔlɔɔ ba, nii maanɛai ga é sɔlɔɔ, é naa zɔlɔɔ ná-botii zu. GALA ka é naa vea bɛ. \v 20 Mazɔlɔɔ koozunɛɛi nii GALA ge puuzu ziimaʋɛ, naa ɠa kɛɛzu, é yeema ga sii ma voloiti suɓuɠaʋɛ. \c 6 \p \v 1 Gè maanɔɠɔ vai ta ɠaaʋɛ mɔnɔ zooi ɠa, é ga maanɔɠɔ vaa zɛbɛlɛ nu vului pɛ bɛ. \v 2 Nui ta ɠa ná, GALA ge naavoloi ta kpɛtɛi veai bɛ, naa ʋɛɛ ɠaazu unfegi ʋa. Nii kpein wɔin ma, é la ʋalasu tanɔpɛ ma. Kɛlɛ GALA ge la vaani bu, é ʋa ma lɔnɔgi ta mi, nu ɠili ge ɗa ma lɔnɔgi mi. Naama vai ɠa ga wafuun faa, ta maanɔɠɔ vaa zɛbɛlɛ gola. \s Sii zuɠoozai ta ma iɲɔteʋeiti \p \v 3 Nui ta ɠa zoo doun ungila (100) sɔlɔɔsu, sii zuɠooza, kɛlɛ undaanɛɛi ɓɛgele ɠa é bɛ, ni a naama ɠona mɔinmɔingiti kɛɛna, é la ziilɛi sɔlɔɔni, ta ni maa la ɠuluni ga pagɔ? Nɔ̀un gaazu, doin nii sɔlɔɔgai ga ma ʋooma, naa ɠɛʋelei vizɔgɛ tɔun ba. \v 4 Mazɔlɔɔ zɔi zɛgai dee ɠoozu, é za, naa zɔlɔɔgɛ nɔ fuun, é ɲɛɛlɛ kpidii zu, nu nɔpɛ ki ge la yɛga su. \v 5 É la vɔlɔ ɠaazulaani foloi ma, é la kwɛɛni, dooɠo ka bɛ é leʋe zɔi ʋa, nii dɛbigai vulua. \v 6 Kulanuma ɓɛgele ɠa é naa ʋa, è-zii zuɠooza ga kona waafelegɔ (2.000), nii ziilɛi ge la è ʋɛ? Naa pɛ ge ɠɛ ʋa, gaaɓelagi la ga saai ɓaa? \s Nu vului yii la lɛiɗa pɛ \p \v 7 Kpɔlɔi kpein nuɓusɛi suzosu, toɠa kɛɛzu kogi nɔ ʋɛ, tama kaipa zii la lɛiɗa. \v 8 Undaanɛɛ ɓɛgele ɠa é ɠima nui ʋɛ, é leʋe ɠimalala nui ʋa? Bala nui zoo pa ɠaaɓaazu ɓɔɠɔ ma eteai zu, ná-undaanɛɛi ɠa naa zu ga leeni? \v 9 Fizɔgɛ ga nii é nu ya, è ɠoozunɛ naa ma, è mina ʋilɛ naa kpein polu, nii wɔin ɠa è zo kisiɛi ʋɔ. Naa ɓalaa ka ga wafuun faa nɔ, eɠɛ nu ɠa ɠɛ ɓizɛzu fiilɛi ʋolu ga é so. \p \v 10 Nii kpein é ná, kaite ti ɠwɛɛgɛ ga ti-laaseigiti, de pɛ de nuɓusɛi ɠwɛɛni, é la zooga zeemaazui zakpesu. \v 11 Kpɔɛzuɠula wolai ʋolu ɠa nɔ ga wafuun kpɔɛiti, kulanumai ɠa naa zu ga lee? \v 12 Nuɓusɛi zii ma voloiti ta leʋesu eɠɛ niinigi. Ɓɛ ɠa é kwɛɛ nii fizɔgai ma ná-wafuun yeeɠɛɠala ɓuɠagi laawu? Nu nɔpɛ ge la ná, nii a naati bona, niiti ti ʋaazu ɠɛɛzu zooi ɠa tɔun poluma. \c 7 \s Ziimazeɠe pagɔi maalɛlɛ vai \q \v 1 Lɔɠɔ ʋagɔi vizɔgɛ gulɔ maku nɛɛnɛgi ʋa, \q nui zaa voloi ʋagɛ, é leʋe sɔlɔɔ foloi ʋa. \q \v 2 Fizɔgɛ nu li saa wɔlɔ wo pɛlɛi wu, \q è mina li fɛti ɠula ʋɛlɛi wu. \q Saai ɠa é ga ɛsɛ pɛ gaaɓelazuʋɛ, \q ta fizɔgɛ ga ɛsɛ pɛ ge ɠizɛ su. \q \v 3 Gaazuɠilii vizɔgɛ ɲɛɛi ʋa, \q toɠa ɗa nui ɠaazuʋɛ ɲɔu, kɛlɛ ziimaʋɛ ʋagai. \q \v 4 Ɠima nui ná-kisiɛi ɠa ɗa ɠɛ saa wɔlɔ wo pɛlɛi wu, \q ɠimalala nui ná-kisiɛi ɠɛ koozunɛ ʋɛlɛi wu. \b \q \v 5 Fizɔgɛ nu woilo ɠima nui ná-zelilomai ma, \q è mina woilo ɠimalala nuiti ta-maamusɛi ma. \q \v 6 Mazɔlɔɔ ɠimalala nui ná-ɲɛɛi ɠulaʋɛ ga kpataɠalagi ɠala lugi diɠii wu. \q Naa ɓalaa ka ga wafuun faa nɔ. \q \v 7 Telebotalai ɠa ɗa ɠima nui ɠɛ ga ɠimalala nui, \q vebɛanii ɠa ɗa nu ɠɛ ga sɔletala nui. \b \q \v 8 Fai ɠaaɓelasu vizɔgɛ tɔɔzeizuʋɛ ʋa, \q fizɔgɛ nu è maaɓɔungi wo, kɛlɛ è mina ɠɛ ga waso nu. \q \v 9 È-yii mina ɠula fala, \q ɠimalala nuiti nɔ ɠa ti-yii ɠa ɗa ɠula valafala. \q \v 10 Mina ɠɛ ma: «Leeni ʋe mɔun foloiti pagai niizu geleiti ba?» \q Mazɔlɔɔ ɗa-ɠaazaɠagi naa la ga ɠima ɠaazaɠa. \s Ɠimalai ná-faa ʋagɔiti \p \v 11 Ɠimalai vizɔgɛ pogani ʋa, ɛsɛ pɛ ná-kulanuma ɠa su. \v 12 Ɠimalai ɠa nui makɛsu ga ʋelei walii kɛɛzu la, kɛlɛ kulanuma ɠa ɠimalai ʋa, naa ɠa ga toɠa ɗa naama nui yɛnvui makɛ, nii é zea. \p \v 13 GALA ná-kɛɛwotiiti pɛtɛ dɛɛ, ɓɛ ɠa a naa zɔle, nii é kpiligai? \v 14 Ɠoozunɛ undaanɛ voloiti su, kpalai ɠa ʋaana, ɠisiɛ. GALA ge naama vaa zeizu felegɔiti pɛ kɛɛʋɛ, naa ɠa a kɛ, nuɓusɛi de mina kwɛɛ, nii é de luɠɔ. \p \v 15 Etea wafuungi nii gè kɛa, gè kaaʋɛ ga fai pɛ ka zoo ɠɛɛzu. Nui ɠa zaazu, anɛɛ ni telebogɛ, taɠili sii zuɠooza, anɛɛ ni siliʋɛ. \v 16 Ɗa-lelebodai mina leʋe kɛɛzu ʋa, ɗa-ɠimalai mina leʋe kwɛsuʋɛ ʋa. Leeni vaa zu ɗa li ɓɔɠɔ ɠoloɠolosu? \v 17 Mina zili, è ʋa leʋe kwɛda ʋa, mina ɠɛ ga ɠimalala nu. Lee ʋe ɗa li zaazu ma yeeluɠɔ? \v 18 Pagɛ ga è tɛnɛ goo felegɔi naati so, mazɔlɔɔ zɔi é luazu GALA ba, toɠa ziɛ ga ti felegɔ pɛ. \p \v 19 Ɠimalai ɠa ɗa ɠima nui zɛbɛi wɔɔlɔ, é leʋe kundiɠi puugɔ ʋa, ti taa ɠilagi zu. \p \v 20 Gaama ɠa ga naa, ga nu vulu nɔpɛ ge la pɔlɔʋɔlɔi maazu nii telebogai, é la koto ɠɛa. \p \v 21 Mina woilo wooi kpein ma, nuiti ti bosu, naa ɠa a kɛ è mina ʋa ɗa-wotiɠɛ nui woomɛnisu, é ʋa ɗa woo ɲɔi wo è ma. \v 22 Mazɔlɔɔ è kwɛni ga ná zeizu ɠɛa mɔinmɔin, ɗa ɓalaa è ɗa kpɔɛ ɲɔiti bo zɔiti ma. \p \v 23 Gè naa kpein poluʋɛtɛni ga ɠimalai, gè ɗa ɠɛ ɓɔɠɔ ma: «Nà ɠɛɛzu ga ɠima nu,» kɛlɛ ɠimalai mu maaɠoozaʋɛ bà. \v 24 Faiti gaaɠa vai maaɠoozaʋɛ nui ʋa, kpoma ɠoozaʋɛ, kpoma ɠooza ʋelei ma ga gola, nu la zooga zeelizu ma. \v 25 Gè ɠaaɓaani ga zìi pɛ, nii a kɛ gè ɠimalai maalɛlɛ, gè gaiziɛ, gè poluɠa, gè ɠɛ faiti kɛ ungi ɓalaa kwɛɛ, gè gaaɠa ɓalaa ga faa ɲɔi ɠa ga ɠimalala vaa, ta ɠimalalai ɠa ga ɓoloɠa vaa. \v 26 Gè fai ta ɠaaʋɛ ga wanai, é leʋe saai ʋa, naa ɠa é ga: anzanui nii zii ga balii ta tumɔi, zeeiti ti ga kɔlu yɔlɔɠɔi. Nui nii é luazu GALA ba, naa ɠa ɗa maala, kɛlɛ kotoba nui ɠa ɗa li, é lɔ zea. \p \v 27 Tɛnɛbo Nui ɠɛ ma: «Gè faiti pɛ pɛtɛgɛ ga gilagila, pɛtɛ nii gè kaai: \v 28 Tɔun vɔlɔ nà dɛ gaiziɛzu, tama gè la dɛ kaani, gè unfema zunu ɠila kaaʋɛ zunu waagila (1.000) saama, kɛlɛ gè la dɛ gila kpalaa kaani anzanuiti kpein saama. \v 29 Faa ɠila kpegi gè gaaɠaai, naa ɠa ga nii: GALA ge nuiti kpɛtɛʋɛ, ti zɔlegai, kɛlɛ tiya ɓɔɠɔi ti faazupuiti gaiziɛʋɛ ga mɔinɗa.» \c 8 \p \v 1 Ɓɛ ɠa é ga ɠima nui ɠɛʋele? Ɓɛ ɠa soogai fai ta wuuɓɛɛzu? Nui ná-ɠimalai ɠa ɗa gaazuʋɛ maanɛ é ná ɠɛ niɛnniɛn. \s Ɠimala ʋe ga nu ɠolo masagi ʋɛ \p \v 2 Ɠolo masagi ná-devei ʋɛ, tɔɔzei minazeɠegi ʋa kɛai GALA gaazu. \v 3 Mina zuvilɛ ga è ʋa ɠula ná-zobogi wu, mina ɓata wanama vai ʋa. Mazɔlɔɔ nii nɔpɛ nɛai masagi ʋɛ, naa ɠa a ɗa kɛ. \v 4 Daawooi ɠa zobogi bɛ, ɓɛ ɠa zoo é ɠɛ ma: «Lee ɠa è kɛɛzu?» \v 5 Zɔi é tɔgiti sosu, naa la lɔa faaɓaa su. Ɠima nui kwɛni nii é ga yeeɠɛɠala ʋagɔi, ta ʋelei maanɛai é faiti kɛɛ la. \v 6 Fai kpein ma yeeɠɛɠala ʋagɔi ɠa ná, ta ʋelei maanɛai faiti ti ɠɛ la. Kɛlɛ nimiza wola ɠa nu vului luɠɔ, \v 7 mazɔlɔɔ é la kwɛni nii é ʋaazu ʋelela ʋelei. Ɓɛ ɠa a naa lɛɛ la, ʋelei faiti ti ʋaazu ɠɛɛzu la? \v 8 Nuɓusɛi ná-zobo nɔpɛ ge la zɛnvui ma, ga é ʋa ɓata naa ma, nu nɔpɛ ná-zobo ge la tɔ ɓɔɠɔi zaa voloi ma. Maavaayɛ ge la kɔɔɠɔzuʋɛ. Sili la ɗa ga ɠula nui ɠizo. \s Kidafaawui é lo nuɓusɛi ɠɛʋele ʋa \p \v 9 Gè niima vaiti pɛ pɛtɛgɛ, gè ɠida faiti kpein bu, niiti ti ɠɛɛzu zooi ɠa. Yeeɠɛɠalai ta ɠa ɗa zeeli, nui ta zei bɔɔlaiti unga, nii a kɛ é faa ɲɔi ɠɛ ga tiye. \v 10 Gè faa ɲɔu ɠɛ nui tanigaa ɠaa, ti ɗa ti maaɠulu fɔɔn, nuiti ti ɗa lɛ, ti ɗa ɠula GALA sei ʋɛlɛi ma ɠoizuʋɛ. Nuɓusɛiti ti ɗa ti maamusɛ taazuʋɛ, ti-ɠɛɛwotiiti faa zu. Naa ɓalaa ka ga wafuun faa nɔ. \v 11 Tɛi faa ɲɔi la zala zɔlɔɔsu gaamanɔ, naa ɠa é kɛɛzu, nuɓusɛiti kɛʋele ɓɛtɛai faa ɲɔu ɠɛɛ vai ma. \v 12 Naa pɛ su, anɛɛ ɓalaa nui ta ɠa faa ɲɔi ɠɛɛzu ga seizu ungila (100), naa ʋoluma sii zuɠooza, gè faa ɠila kwɛɛ, naa ɠa ga: Undaanɛɛi ɠa ga naati tɔnɔ, niiti ti lɛbiya veezu GALA bɛ, mazɔlɔɔ ta unfesu ma. \v 13 Kɛlɛ undaanɛɛ la faa ɲɔu ɠɛ nui ʋɛ, toɠa leʋe nɔ eɠɛ niinigi, tɔɔzei é la unfesu GALA ma. \p \v 14 Wafuun fai taɠili ka ná mɔnɔ é ɠɛɛzu zooi ma, toɠa ga: Telebo nui tanigaa ta ná, nii maanɛai ga faa ɲɔu ɠɛ nuiti ti sɔlɔɔ, ti ɗa naa zɔlɔɔ. Faa ɲɔu ɠɛ nui tanigaa ɓalaa ti ná, nii maanɛai ga telebo nuiti ti sɔlɔɔ, ti ɗa naa zɔlɔɔ. Nà bosu ʋolu ga wafuun faa nɔ ɠa ga naa ɓalaa. \p \v 15 Nɔ̀un nà koozunɛɛi maamusɛzu. Mazɔlɔɔ nuɓusɛi ná-undaanɛɛi nii é ná zooi ɠa, naa ɠa ga, é laami, é ɓɔɔle, ta é ɠoozunɛ. Naa ɠa maanɛai é ɠɛ ná-botii ʋolu, sii ma voloi pɛ su, nii GALA ge feai zea ga é kɛ zooi ɠa. \v 16 Gè ɠaaɓaai ma ga zìi pɛ, nii a kɛ gè ɠimalai ɠwɛɛ, ta gè naati kpein pɛtɛ, niiti ti ɠɛɛzu zooi ma, gè ɠɛlɛni ɲiimɛnii ʋa ga foloi ta kpidii. \v 17 Gè kaani ga ti pɛ ka ga GALA ná-kɛɛwotiiti, anɛɛ ni nuɓusɛi ɠa ɓɔɠɔ ɓɔlɔzu ga é ti ɠwɛɛ, é la zooga pɛ faiti kwɛɛsu, niiti ti ɠɛɛzu zooi ɠa. Ɠima nui ɓalaa ɠɛ ʋa ma, é ti ɠwɛɛ, tɔ ɓalaa la zooga pɛ ti ɠaaɠaazu. \c 9 \s Ɛsɛ pɛ gaaɓelagi ɠa ga faa ɠila nɔ \p \v 1 Gaamazu gè ɠidaaʋɛ naama vaiti kpein bu, pɛtɛ nii ɠa gè kaai su: Telebo nuiti ta ɠima nuiti, é ʋɛɛ ta-wotiiti pɛ ba ta GALA zeezaama. Ti la ɠite kwɛni ni nɛɛbɛi ɓaa wɔinzeɠemai ɠa zeeli ti ma. Ti la zooga naa tanɔpɛ kwɛɛsu ma yeeluɠɔ. \v 2 Ɛsɛ pɛ gaaɓelazuʋɛ ɠa ga faa ɠila nɔ: telebo nui ta faa ɲɔu ɠɛ nui, nu ʋagɔi nii ɲadegai ta kɔzɔba nui, zɔi é zalaɠa ɠulazu ta zɔi é la zalaɠa ɠulazu. Ʋele nɔ ɠana é la nu ʋagɔi ta kotoba nui ti yɔɠɔzu, zɔi ɓalaa é minazeɠegiti kɛɛzu GALA bɛ, ta zɔi é luazu ga é mina minazeɠe, zenɔ ɠana ti yɔɠɔzuʋɛ la. \v 3 Faa ɲɔu wolai taɠili ka zooi ɠa: Nuɓusɛ pɛ gaaɓelazuʋɛ ɠa ga faa ɠila nɔ. É ɓudɛ naa maazu, nuɓusɛiti ziilaavegɛ ga faa ɲɔi, ɠimalala vai ɠɛ ti-yiimaʋɛ ta-eteai pɛ su. Naa pɛ poluma, saai ɠa é ti ɓɔunsu. \v 4 Tama zɔi é vulua, kito ka naa ʋɛ. Gilɛi nii é vulua, naa vizɔgɛ zala ʋoomai ʋa. \v 5 Mazɔlɔɔ fulu nuiti ti kwɛni ga ta zaazu, kɛlɛ gɔvɛiti ti la fɔi nɔpɛ kwɛɛ. Tɔnɔ kili ge la mɔ ná ta ɠito ba, tɔɔzei nuɓusɛi yeema ti ma. \v 6 Ta-nɛɛbɛi ta ta-wɔinzeɠemai, naa ʋɛɛ ta-loloi ʋa, naati pɛ ti ɓega, nii kpein niina é ɠɛɛzu zooi ɠa, tɔnɔ la mɔ naa ta zu. \p \v 7 Ɗa-laamianigi mi ga koozunɛ, è ɗa-lɔɔi ɓɔle ga yiima, mazɔlɔɔ GALA ge yeezeiɗa naa wu, nii è kɛɛzu. \v 8 Fɛti ɠula zeɠei ɠɛ è ɠɔba yeeɠɛɠalai pɛ su, ta gulɔ maku nɛɛnɛgi mina ʋala ɗɔungi zu pɛ. \v 9 Zɛnvui wo koozunɛɛi zu wa è-anzai nii nɛai è ʋɛ, naa ɠɛ etea wafuungi tɛi su, nii GALA ge feai è ʋɛ ga è kɛ zooi ɠa. Naa ɠa é ga ɗɔnɔi kpɔlɔi naa kpein su, è suzosu zooi ɠa. \v 10 Nii nɔpɛ è-yeei ɠa zoo kɛɛzu, ɠaaɓa è kɛ ga zɛbɛ. Mazɔlɔɔ gɔvɛalaazu, ʋɛ è liizu ná, nu la zooga boti ɠɛɛzu ná, faazeikpasu la ná, faaɠwɛ ge la ná, ɠimala la ná. \s Kulafiliba vaaɓaagiti \p \v 11 Gè faa ɠiligaa ɠaaʋɛ mɔnɔ zooi ɠa: Yeenɔpɛ tɛi kpizɛ wo nu wolaiti ta ɗa leʋe da zɔi pɛ ba, gaaɓaa nuiti ti la ɗa ga ziɛ yeenɔpɛ zɔiti bu kɔɔɠɔzuʋɛ. Ɠima nui pɛ tɛi a ɗa ɠɔnɔgi zɔlɔɔ fala, naavoloi la ga keleɠele nuiti gila tɔnɔ, unfemai la nɔ ɓalaa ga faa ɠwɛɛ nu wolaiti gila tɔnɔ. Mazɔlɔɔ ɛsɛ pɛ ná-kpalai ta ná-undaanɛɛi ɠa ɗa zeeli ma. \v 12 Nuɓusɛi la kwɛni nii seiɗai tuɠɔ. Ti ɠɛɛʋɛ eɠɛ kalei, niiti tumɔi ti zosu kulafilibai zu, ti ɠulaʋɛ ga wɔnii, niiti ti liizu, ti lɔ kpilii ɠa. Maanɔɠɔi ɠa ɗa ɠula nɔ nuɓusɛiti filiba, é ti zo. \s Ɠimalai vizɔgɛ ɠimalalai ʋa \p \v 13 Gè ɠimalai ná-faa ɓiigi ta ɠaaʋɛ mɔnɔ zooi ɠa, nii gola vizɔgai gàazu. \v 14 Taa goi ta ɠɛni ná, su nuɓusɛi la mɔinni. Zɛbɛsu masagi ta ʋaani, é vala ba. É seini kɛlɛ su, é siɠigi loni taai ma ziɠigi ɠoba. \v 15 Zunui ta ɠɛni taai naa zu, é ga ɠima nu, tama balagai. É taai naa unmɔɔni ga ná-ɠimalai, kɛlɛ nu nɔpɛ ge la ɠizɛni bala nui nii ɠɛɛ vai zu. \v 16 Nɔ̀un gè ɠɛ ma: Ɠimalai vizɔgɛ zobogi ʋa, kɛlɛ nuɓusɛiti ta ɗa bala nui ná-ɠimalai ʋɛlɛʋɛlɛ, ti la daawooiti soga. \q \v 17 Ɠima nui ná-kpɔɛi mɛnigai maaɠɛkpɔgi zu, naa vizɔgɛ, \q é leʋe masagi ɓain gooi ʋa ɠimalala nuiti saama. \q \v 18 Ɠimalai vizɔgɛ kɔɔɠɔ zɔɔlaiti ba, \q kɛlɛ kaka faa ɠila kpegi ɠa ɗa faa ʋagɔ mɔinmɔin suɠoloɠolo. \c 10 \q \v 1 Diili ʋoomaiti ta ɗa gulɔ maku nɛɛnɛgi ɠoloɠolo, é vɛɛlo. \q Ʋele nɔ ɠana ɠimalala goi ɠa ɗa vɔni da ɠimalai ma ta lɛbiyai. \q \v 2 Ɠima nui ɠigi ɠa ɗa lo tuɠɔ ga pagɔ, \q kɛlɛ ɠimalala nui ɠigi ɠa ɗa faiti kula kazemazu. \q \v 3 Ɠimalala nui ziɛ ʋelei ɠa ɗa dɛ pele zaamaʋɛ ga é la faa ɠaaɠaazu, \q ná-kɛɛwotiiti maaʋele ma, toɠa bosu ɛsɛ pɛ ma ga: «Nà ga ɠimalala nui.» \q \v 4 Ni ɗa-ɠundiɠii yiiɠaa a wanana è ma, mina zeɠe è-losuʋɛ, \q mazɔlɔɔ ɓɔɠɔzogi ɠa ɗa faaɠaaza golaiti kpudɛ nu maazu. \p \v 5 Gè faa ɲɔi ta ɠaaʋɛ, é ɗa ɠɛ zooi ɠa, é ga kundiɠiiti sɔgi. \v 6 Naa ɠa é ga: Ɠimalala nuiti ta ɗa tosu wolaiti sɔlɔɔ, zɔiti mu ti ga kpɛtɛ nuiti, naati ti ɗa yɛ tosu goiti su. \v 7 Gè duɔi tanigaa ɠaa zeini sooiti kɔma, masa dointi ti ɗa ziɛ ɠɔɠɔa ga duɔiti kɛʋele. \s Zɛnvui ma vaaɓaagiti \q \v 8 Zɔi é zeɠei wɔɔzu, toɠa zoo tɔ ɓɔɠɔi é loo su. \q Nii ma é siɠigi ʋa wɔɔzu, kaalii ta ɠa zoo é laaloo ma. \q \v 9 Kɔtui ɠula nui ɠa zoo ɓɔɠɔ maawanazu ga ta, \q zɔi ɓalaa é gului ʋalizu, toɠa zoo faa ɠɛɛzu ga ɓɔɠɔ. \q \v 10 Kɔlui ɠaa a zaana, nui nii é botii ɠɛɛzu la, ni é la gaalini, kɛni é boti ɠɛ ga zɛbɛi pɛ, \q kɛlɛ ɠimalai ɠa a ɗa ɓɔ nu ʋa ɗa-vaiti ti ɗa zoloo. \q \v 11 È zoo pa ɠaɠosu ga kaalii, ni ɗa tɔɔzeina ga kaalii è ɲi, \q naa ma ɠulanumai ɠa ga leeni? \s Nu ɓɔɛ nɔ kpein \q \v 12 Ɠima nui a ɓɔɛna, gooi ɠa ɗa nuiti ɛnɛkɛ, \q kɛlɛ ɠimalala nui wooi ɠa ɗa pili faa zu. \q \v 13 Toɠa ɗa woo lɔɔzei ga ɠimalala ɓɔɛiti, \q é gaaɓela ga ɓoloɠa woo ɲɔuɲɔugiti. \q \v 14 É la ɠwɛ kwɛni kpɔɛzuɠulai ʋa. \q Tama nu la luɠɔ ɠwɛɛ. \q Ɓɛ ɠa a naa lɛ ga nu, nii é ʋaazu ɠɛɛzu ga poluʋelei? \q \v 15 Ɠimalala nui ná-botii ɠa ɗa suziɠa, \q é la vɔlɔ kwɛɛ ʋelei a lɛɛ la taazu. \s Masagi ta zobogi \q \v 16 Maanɔɠɔi ɠa zooi naa ʋɛ, nii ná-masagi ga doungoi, \q ta ná-kundiɠiiti ti wuunsu nɔ sobui ga ɠulukpugi. \q \v 17 Undaanɛɛ ɠa naama yooi ʋɛ, nii ná-masagi ga seizumaanɛ suwuzui, \q ná-kundiɠiiti ti daami wosu yeeɠɛɠala ʋagɔi ma, \q nii a kɛ ti zɛbɛ niinɛ zɔlɔɔ, kɛlɛ é la ga ti ɓɔɠɔ ve dɔɔ ɓɔɔlei ya. \q \v 18 Nui nii ɲaka yeeiti ti ba, dakai ɠa ɗa ɠolo ma, \q tona ɗɛi ɠa ɗa lɛ dɔɔʋɛ nui ma pɛlɛi wu. \q \v 19 Nu ɠa ɠɔnɔgi ɓɛtɛzu ga é è yiilɛi, \q dɔɔi ma ka ɗa nu ɠoozunɛ, \q walii ɠa zoo naati feezu è ya. \q \v 20 Mina masagi ɠoto anɛɛ è-yiimaʋɛ, \q mina zobobɛ nui ɠoto, anɛɛ ɗa è laa ʋɛlɛi wu. \q Mazɔlɔɔ wɔnii ɠa zoo è-wooi vazasu, é naa laazeeli nii è bogai. \c 11 \s Ade boti ɠɛ // siɛgi zu yeeɠɛɠalai de ya la \q \v 1 È-ɠɔnɔgi ʋili ziɛi ɠa, \q mazɔlɔɔ suɠooza ʋa, ɗa ʋaazu kaazu. \q \v 2 È-ɠɔligi ɠaaɠwɛ su nu lɔfela ɓaa dɔsaʋa ʋa, \q mazɔlɔɔ è la kwɛni nimizai ma zii, nii é ʋaazu eteai zu. \q \v 3 Tonaɓiingiti daa ɠa veena ga ziɛi, tonai ɠa ɗa ʋu zooi ma. \q Gului a loona zooi ma, ʋɛ nɔpɛ toai ná, miná ɠa a ɗa yɛ ná. \q \v 4 Zɔi é luazu fiilɛi ta tonai ʋaa vai ʋa, \q naama nui la molo vazaga pɛ, ɓaa é ʋa molo leʋe. \q \v 5 È la zɛnvu viilɛi ná-pelei ɠwɛni, \q ʋelei doin ɓɛtɛzu la koma anzanui ɠoozu. \q Ʋele nɔ ɠana ɓalaa è la zooga la GALA ná-faiti kwɛɛsu da, \q tɛigi é fai kpein kɛɛzu. \q \v 6 Ɗa-molo zuwui vaza fai lɔɔzei sobuzobui, \q mina looɠo botii ʋa eyɛsu kpɔkɔ zeeli. \q Mazɔlɔɔ è la kwɛni ɗa-wotiiti su, \q ma ɓɛgele ɠa soloogai, ɓaa ni ti pɛ soloogɛ. \s Nu ɠoozunɛ ma yeeɠɛɠalai ma \q \v 7 Wozakalagi ɠaanɛɛʋɛ, \q tama fizɔgɛ ga nu foloi ɠa ga ɠaazu. \q \v 8 Naa ɠa é ba, nuɓusɛi maanɛɛʋɛ ga \q é ɠoozunɛ konagi ɠilagila kpein ma feai zea, \q anɛɛ ɓalaa sii zu ɠa ɠoozazu. \q De ɠizɛ su ga folo zuɓidiai ma mɔinmɔin ka ʋa, \q ta ʋelela ʋele vai kpein ka ɠɛ ga wafuun faa. \b \q \v 9 Buzeɠe niinɛgi, ɠoozunɛ ɗa-nu niinɛlai zu, \q ɠɛ gaanɛɛi zu naama ziɛgi zu, è yiima vai kpein kɛ. \q Kɛlɛ ɠizɛ su ga GALA ka è lukpɔɠaaleʋe naama vaiti kpein su. \q \v 10 Ziizoolɛi maaɠooza ɓɔɠɔ ʋa, è soolɛi maaɠooza è-ɠɔlɔgi ʋa, \q mazɔlɔɔ nu niinɛlai ta geelaalaosu wozakalagi ti leʋe da zuvilɛʋɛ. \c 12 \s Ɠizɛ è Ɓɛtɛ Nui zu \q \v 1 Ɠizɛ è Ɓɛtɛ Nui zu, ɗa-nu niinɛlai zu, \q aisa folo ɲɔiti ti ʋa ʋa, \q ta konagiti ɗa ɠɛ ɠɛɛzu ɓɔɠɔ ma su: \q «Zɛnvui wɔinzeɠea mà.» \q \v 2 Názu ɠa foloi ta wozakalagi ti wuu ɠa ɓidi la, \q alugi ta somideɠaiti ti ʋala ti-ma zezeiti ma, \q tonaɓiingi lɛ ga gaamanɔ, tonai leʋega ʋoluma. \q \v 3 Názu ɠa pɛlɛ makɛ nuiti ti zu ɠa ɗa ɓali la, \q gaaɓaa nuiti ti ɗa ungi maayei, \q koda ziɠa anzanuiti ti ɗa lo, tɔɔzei ti mɔinlalai ʋa, \q zɔiti ti ɠɛa unmaalaasu fenɛtɛlɛiti da, ti maa ɗa ɓidi. \q \v 4 Názu ɠa etea ʋɛlɛ ɓo felegɔiti ta ɗa vala da su, \q koda ziɠa lugi ɠaayei, é za ba, \q ma ziɛgi zu ɠa wɔni ɠila kpegi wooi ɠa ɗa ɲiimɛnii ɓɛ la, \q guye loo nuiti gooi ɠaayei. \q \v 5 Názu ɠa nu ɠa ɗa inɛinɛ da ga è ʋa lɛ ada zɛlɛgai, \q dualuagi ɗa nu zo siɛ ʋelei zu, \q amande wului ʋuai, kotogi ɗa wui ɓɔɠɔ ma, \q siɛgi zu faa nɔpɛ wɔin la nu zosu da. \q Mazɔlɔɔ nuɓusɛi ɠa na li ná-pɛlɛ ɠaaɓelagi wu, \q naama ziɛ su, saa wɔlɔ wo nuiti ti ɗa leʋeteʋe koi yɔɠɔzuʋɛti. \q \v 6 Ɠizɛ è Ɓɛtɛ Nui zu, \q aisa wali ɠalui ʋa vie, \q ta zanu ɗaawɔi ʋa ɠɛ é wolo, \q ziɛ liɠi wolo la yɔɠɔzu ziɛungi zu, \q ziɛ ɠula ɠalagi ʋa ɠɛ é ɠale, é loo ziɛi wu, \q \v 7 aisa fufiligi ʋa ɠaaɠale ma pɔlɔi zu, ʋɛ seɠeai ná, \q ta zɛnvui ʋa ɠaaɠale ma GALA pɔ, nii é feai. \b \q \v 8 Tɛnɛbo Nui ɠɛ ma: «Wafuun faa ʋɛɛ wafuun faa ʋa, \q ti kpein ka ga wafuun faa nɔ.» \s Kpɔɛi un sosuʋɛ \p \v 9 É ɠula Tɛnɛbo Nui ná-ɠimalai ʋolu, é nuɓusɛiti kalani mɔnɔ ga nii é ɠɛni kwɛɛni. É tɛnɛ faalaalii ma mɔinmɔin kɛʋele ɓɛtɛni, kpegai ma ga ɠida ti-ʋoluʋɛti bu ga pagɔ. \v 10 É ɠaaɓaani é iɲɔdɔɔ ɓɔɛiti sɔlɔɔ, ta é gaama ɓɔɛ ɠiteɠitegiti sɛʋɛ. \p \v 11 Ɠima nuiti gooiti kɛɛʋɛ eɠɛ kpaku ɠaazoɓagiti, ɗa ti kpein gaalɛɛna ba sɛʋɛ ɠila su, kɛɛʋɛ eɠɛ kɔlu ɠaazoɓagiti, ti ɓadɔai. Naa kpein kulaʋɛ baala makɛ nu ɠila su. \v 12 Naa pɛ poluma, dòun zunu, mina ta wola ʋɛɛ ba. Nu ɠa zoo sɛʋɛi ɠɛɛzu ga mɔinɗa, kpela ge la ɠɛa ba, kala mɔinmɔin bo fai ɓalaa ka ga kpɔlɔi nui ʋɛ. \q \v 13 Ade woilo niima ɓɔɛzuɠulai kpein gaaɓelasuʋɛ ma: \q Lua GALA ba, è ná-deveiti so, \q naa ɠa nuɓusɛi pɛ maanɛai ga ti kɛ. \q \v 14 Mazɔlɔɔ GALA ka ʋaazu kɛɛwotiiti kpein tukpɔɠaaleʋezu, \q anɛɛ niiti ti ɠɛai dɔɔɠuzu, é ɠɛni ga ma ʋagɔ ɓaa ma ɲɔu.