\id 2KI - Toma Bible \ide UTF-8 \h 2 Masagiti \toc1 Masagiti Ta-Zɛʋɛi Velesiɛi \toc2 2 Masagiti \toc3 2Ma \mt1 Masagiti Ta-Zɛʋɛi Velesiɛi \ip Tɔɔzeizu mɔunpa, Masagiti Ta-Zɛʋɛ Mɔungi ta Felesiɛi ti ɓɔni su, ti ɠɛ ga sɛʋɛ zuɠooza gila kpe nɔ. Sɛpetante zɛʋɛi zu ɠa gaaɠwɛɛni su ná mɔunpa. Sɛpetante zɛʋɛi naa ɠa é ga Minazeɠe Pɔlɔmai, nii tatigai Gɛlɛke wooi zu. Nu la kwɛɛ zɔi é Masagiti Ta-Zɛʋɛ Mɔungi ta Felesiɛi zɛʋɛai, ɓaa é ti ɠaalɛai ba. Masagiti Ta-Zɛʋɛi ɠɛɛ nui wɛlɛʋɛ ada mɔinmɔin, é ʋa sɛʋɛi niiti gaalɛba (\xt 1Ma 11:41; 14:19, 29\xt*). Nu la ɓalaa kɛɛ yeeɠɛɠalai ɓaa gaalɛba yeeɠɛɠala ɓɔɠɔɓɔɠɔgi ɠwɛɛ. Koleʋɛ ga sɛʋɛi niiti kɛɛ vai ɠaaɓelagɛ masagi Yeɠoyakin ɠula ʋoluma kasoi ɠa, kona undɔɔlugɔ puulɔzita maazu ɠilagi ma (561), aisa Yesu Kilista ʋa zɔlɔɔ. Tɔɔzei niima vaiti sɛʋɛʋɛ Masagiti Ta-Zɛʋɛi Velesiɛi zu (\xt 2Ma 25:27\xt*). Faaɠwɛ nu mɔinmɔin daaʋɛ da ga sɛʋɛi niiti ná bɔɔlɔzu ɠɛɛʋɛ kona mɔinmɔin su ná luɠɔ. \ip Masagiti Ta-Zɛʋɛ Mɔungi ta Felesiɛi ta Izilayɛle ta Zuda masagiti ti ɠilagilagiti pɛ ta-wɔlɔwɔlɔ vai zuɠulazu, é tɔɔzei masagi Salomɔn ná-yeeɠɛɠalai, názu masa zou felegɔiti kpɔga ɠɛni de dɛ su. Ta naa ɓalaa suɠulazu, ʋele masadai ɠaaɠwɛɛni la su fele, ti ɛsɛ gilagilagi ná-wɔlɔwɔlɔ vai zuɠula, eyɛsu yeeɠɛɠalai naa ma, siɛgi zu ti ti felegɔ pɛ soga la, ti li ga tiye duɔlai zu. Sɛʋɛi ɠɛɛ nui ɠa dɛɛzu ɓalaa, ʋelei masagi ɠilagilagiti ti yɔɠɔzuʋɛ ɠɛni la ta GALA, ni ma nu ɠɛni ziɛzu ga GALA ziimai, ɓaa ni é la ɠɛni ziɛzu ga GALA ziimai. \ip Masagi tanigaa «ti Ɠɔoɠɔ GALAGI yiima vai ɠɛɛni» (\xt 2Ma 18:3\xt*). Tanigaa ma «ti Ɠɔoɠɔ GALAGI wanama vai ɠɛɛni» (\xt 2Ma 21:2\xt*). Masagi niiti kpein ti ziɛni ga Ɠɔoɠɔ GALAGI yiima ʋelei, sɛʋɛi ɠɛɛ nui ɠa naati ta-wɔlɔwɔlɔ vaiti suɠulazu ga pagɔ, é dɛɛ ga zooi ɠilagilagi ná-dituɠɔmai ma ungi ɠɛni ɠulazu ta-masagiti ta-wooɠɛɠiladai zu Ɠɔoɠɔ GALAGI ʋɛ. Masagiti Ta-Zɛʋɛi Velesiɛi 17:7 zu toɠa ɠalasu miná ga Izilayɛle liini duɔlai zu, tɔɔzei Izilayɛle nuiti «ti kotoi ɠɛɛni Ɠɔoɠɔ GALAGI laalɔɠɔma,» ta «ti ɠɛni gala kiligiti dɛbizu.» \iot Unsosuʋɛ \io1 1. GALA goo wo nui Eli ná-botii ɠaaɓelazuʋɛ, ta ná-kaladopoi Elizé nii é maaleʋeni, naa ná-botii é kɛɛni (\xt 1:1—8:15\xt*). \io1 2. Izilayɛle ta Zuda masa mɔinmɔingi taɠiligaa ta-vai, ta Izilayɛle lii vai duɔlai zu (\xt 8:16—17:41\xt*). \io1 3. Zuda masagi Ezekiase ná-masa fai, tɔun ge ɠɛni ga wooɠɛɠila nu Maliɠii ʋɛ (\xt 18:1—20:21\xt*). \io1 4. Zuda masa gaaɓelagiti ta-etea ziɛgi, ta ʋelei fɔnigi woni da Zuda ma, ti lii la duɔlai zu Ɓaɓilɔne (\xt 21:1—25:30\xt*). \c 1 \ms1 Zuda Ta Izilayɛle Masagiti \mr (1:1—17:41) \s Aɠazia ná-seeɓɛi ta saa vai \p \v 1 Akaɓe zaa ʋoluma, Moaɓe nuiti ti ɓakani Izilayɛle laalɔɠɔma. \p \v 2 Masagi Aɠazia ɠulani ná-geezu ʋɛlɛi wu Samali, é loo bu ga fenɛtɛlɛi laa ʋelei, gola maawana. É keelaiti teʋeni ga ti li, ti Ekelɔn ɠalagi Ɓaale-Zeɓuɓe ɠaazaɠa, ni toɠa zoo ɠɛdɛsu maawanai ʋoluma. \v 3 Ɠɔoɠɔ GALAGI ná-geezuɠeelai ɓɔɛni Tiseɓé nui Eli ʋɔ, é ɠɛ ma: «Ʋilɛ pelei zu, è Samali masagi ná-keelaiti daaɠomi, è ti ɠaazaɠa, è ɠɛ ma: ‹GALA ge la Izilayɛle yooi zu ɓaa, wo liizu Ekelɔn ɠalagi Ɓaale-Zeɓuɓe ɠaazaɠasu?› \v 4 Naa ɠa é ba, Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠaa: ‹Betei nii è laani ga, è la mɔ ɠula naa ɠa pɛ, ɗa zaazu.› » Naa ʋoluma Eli liini. \p \v 5 Keelaiti ti ɠaleni ma Aɠazia ʋɔ bɛ, naa ti ɠaazaɠa, é ɠɛ ma: «Toɠa ɠale wo ɠalegai ma ɠani fala?» \v 6 Ti gooɠaaʋoteni, ti ɠɛ ma: «Zunui ta gi laaɠomigɛ, é ɠɛ gi ma: ‹À ɠale ma, wo li masagi ʋɔ bɛ, nii é wo leʋegai, wo ɠɛ ma: Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠaa: GALA ge la Izilayɛle yooi zu ɓaa, è liizu Ekelɔn ɠalagi Ɓaale-Zeɓuɓe ɠaazaɠasu? Naa ɠa é ba, betei nii è laani ga, è la mɔ ɠula naa ɠa pɛ, ɗa zaazu.› » \v 7 Aɠazia ti ɠaazaɠani, é ɠɛ ti ma: «Zunui naa ɓɛtɛ ʋelei ɠa ɠale, nii paai, é wo laaɠomi, é keela wooi nii wo wo ma?» \v 8 Ti ɠɛni ma: «Zunui nii maaɠiliʋɛ ga sua leɠa zeɠei, kɔlɔ zaamaɠiligi saama.» Aɠazia ɠɛ ma: «Eli ʋe, Tiseɓé nui.» \s Aɠazia ɠisiɛ vai ga é Eli zo \p \v 9 Gaamago Aɠazia kɔɔɠuluɓa ɠila teʋeni ta nu ʋuulɔɔlugɔ (50) Eli ma, ga ti so, ti ʋaa la. Kɔɔɠuluɓai lɛɛni, é Eli ɠa gizei unmaʋɛ. É ɠɛ Eli ma: «GALA goo wo nui, masagi ɠɛ, è yei.» \v 10 Eli gooɠaaʋoteni, é ɠɛ ma: «Ni nà ga GALA goo wo nu, abui zeɠe geezuʋɛ, é wo ɠala muluu, wa ɗa-nu ʋuulɔɔlugɔiti (50).» Gaamanɔ abui zeɠeni geezuʋɛ, é kɔɔɠuluɓai ta ná-salaʋusu ʋuulɔɔlugɔiti (50) gala muluu. \p \v 11 Aɠazia kɔɔɠuluɓa ɠili teʋeni ʋolu ta nu ʋuulɔɔlugɔ (50). Naa ɠɛni Eli ma: «GALA goo wo nui, masagi ná-devei maaʋele ma, zuvilɛ, è yei!» \v 12 Eli ti wooɠaaʋoteni, é ɠɛ ma: «Ni nà ga GALA goo wo nu, abui zeɠe geezuʋɛ, é wo ɠala, wa ɗa-nu ʋuulɔɔlugɔiti (50).» Gaamanɔ abui zeɠeni geezuʋɛ, é kɔɔɠuluɓai ta ná-salaʋusu ʋuulɔɔlugɔiti (50) gala. \p \v 13 Aɠazia kɔɔɠuluɓai zaʋasiɛi leʋeni ta ná-nu ʋuulɔɔlugɔi (50). Kɔɔɠuluɓai zaʋasiɛi naa zeeliai ma Eli ʋɔ bɛ, é ʋilɛni ɲiibiɠa Eli ɠakala, é maanɛɛnɛ, é ɠɛ ma: «GALA goo wo nu, nà è maanɛɛnɛzu, nɔ̀un zɛnvui, ta ɗa-wotiɠɛ nu ʋuulɔɔlugɔi niiti zɛnvuiti ti vizɔ è ɠaazu. \v 14 Pɛtɛ, abui zeɠea geezuʋɛ, é kɔɔɠuluɓa mɔun felegɔiti ta ta-nu ʋuulɔɔludɔɔlugɔiti (50) gala, kɛlɛ zɛ̀nvui vizɔ niina è ɠaazu.» \v 15 Ɠɔoɠɔ GALAGI ná-geezuɠeelai ɠɛni Eli ma: «Ʋilɛ polu, wo yei, mina lua ba.» Eli wuzeɠeni, ti yei ta tɔ masagi ʋɔ bɛ. \v 16 Ti zeeliai ma, Eli ɠɛni ma: «Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠaa: ‹Tɛi è keelaiti teʋega Ɓaale-Zeɓuɓe ɠaazaɠasu, Ekelɔn ɠalagi, eɠɛ GALA ge la ɠɛ Izilayɛle yooi zu nii nu ɠa gaazaɠa, naa ma ka é ba, è la ɠulazu betei naa zu pɛ, è laani ga, ɗa zaazu ga ɠite.› » \s Aɠazia zaa vai \p \v 17 Aɠazia zaani ga ɠite, ʋelei nɔ naama wooi la nii Ɠɔoɠɔ GALAGI boni, é ɠula Eli la. Tɛi doun zunu la ɠɛni bɛ, kɛɛɠɛloin Yolame zeini potogi zu ga masagi, Zuda masagi Yolame ná-masadai ma ɠonagi velesiɛi ma, Zozafate ná-doun zunui. \v 18 Aɠazia ná-kɛɛwotii mɔtaiti, ta nii kpein é kɛɛni, naati sɛʋɛʋɛ Izilayɛle masagiti ta-ɠɛɛwoti zɛʋɛi zu. \c 2 \s GALA ge Eli lɛɛ vai geeɠɔlɔgi zu \p \v 1 Pɛtɛ nii é ɠɛɛni voloi Ɠɔoɠɔ GALAGI ɠɛni Eli wuzeɠezu la, é tɛ geeɠɔlɔgi zu tɔngɔlɔ fiilɛi zu. Eli ta Elizé ti zeɠeni Gilegale. \v 2 Eli ɠɛni Elizé ma: «Nà è maanɛɛnɛzu, yɛ ʋɛ, mazɔlɔɔ Ɠɔoɠɔ GALAGI ɠa tèʋesu Ɓetɛle.» Elizé gooɠaaʋoteni, é ɠɛ ma: «Gè ɠonaa Ɠɔoɠɔ GALAGI ma, nii é vulua, ta ɗa ɓalaa ma ɗɛi è vulua, ga gè la zeɠezu è ʋa.» Ti zeelini Ɓetɛle. \v 3 GALA goo wo nuiti ta-ɠaladopoiti ti ɠɛni Ɓetɛle, naati ti Elizé laaɠomini, ti ɠɛ ma: «È suɠwɛɛni nɛi ɓaa ga Ɠɔoɠɔ GALAGI ɠa za ɗa-ɠalamɔin wuzeɠezu è unmazu?» É ti wooɠaaʋoteni, é ɠɛ ma: «Gè suɠwɛɛni, nà ɓalaa. À maaɠɛ kpɔ!» \p \v 4 Eli ɠɛni ma: «Elizé, nà è maanɛɛnɛzu, yɛ ʋɛ, mazɔlɔɔ Ɠɔoɠɔ GALAGI ɠa tèʋesu Zeliko.» Elizé gooɠaaʋoteni, é ɠɛ ma: «Gè ɠonaa Ɠɔoɠɔ GALAGI ma, nii é vulua, ta ɗa ɓalaa ma ɗɛi è vulua, ga gè la zeɠezu è ʋa!» Ti zeelini Zeliko. \v 5 GALA goo wo nuiti ta-ɠaladopoiti ti ɠɛni Zeliko, naati ti maaɓuɠani Elizé ʋa, ti ɠɛ ma: «È suɠwɛɛni nɛi ɓaa ga Ɠɔoɠɔ GALAGI ɠa za ɗa-ɠalamɔin wuzeɠezu è unmazu?» É ti wooɠaaʋoteni, é ɠɛ ma: «Gè suɠwɛɛni, nà ɓalaa. À maaɠɛ kpɔ!» \p \v 6 Eli ɠɛni ma: «Nà è maanɛɛnɛzu, yɛ ʋɛ, mazɔlɔɔ Ɠɔoɠɔ GALAGI ɠa tèʋesu Zuludɛn.» Elizé gooɠaaʋoteni, é ɠɛ ma: «Gè ɠonaa Ɠɔoɠɔ GALAGI ma, nii é vulua, ta ɗa ɓalaa ma ɗɛi è vulua, ga gè la zeɠezu è ʋa!» Ti felegɔ ti liini ʋɔɔma. \p \v 7 GALA goo wo nuiti ta-ɠaladopo ʋuulɔɔlugɔ (50) ʋilɛni ti ʋolu, ti lo letema ɠoozama, ti zeeliai ma Zuludɛn laaʋɛ. \v 8 Eli ná-seɠe wolai ɠulani ɠɔba, é kpilikpili, é ziɛi loɠa la, ziɛi ʋalisu ta lɛ, ta yei, ti zoo ti ziɛi ɓudɛ ada vɔɔi zu. \p \v 9 Ti ziɛi ɓudɛai ma, Eli ɠɛni Elizé ma: «Ɓɛgele ɠa è pɔ gè kɛ è ʋɛ, gè ʋa ɠɛ gè lɛ màaɠooza è ʋa?» Elizé gooɠaaʋoteni, é ɠɛ ma: «Nà è maanɛɛnɛzu ga ɗa-yɛnvui ma ʋɛɛda felegɔi ɠɛ nɔ̀un ba.» \v 10 Eli ɠɛ ma: «Faa ɓaaɓa kana è falizu. Kɛlɛ ni ɗa kàana, siɛgi zu gè wuzeɠezu la è ɠoba, gè ɗa lɛ, naa ɠa ɠɛ è ʋɛ. Ni naa laade, é la ɠɛa è ʋɛ.» \p \v 11 Tɛi ti ɠɛni ziɛzu, ti ɗa yɛpɛ, wotolo ɠila ge ʋaani abui ba, sooiti ti ɠɛni mɛɛnsu abui naati ba, ti Elini ta Elizé ʋalini ma, zɔi li yɛ, zɔi ɓalaa li yɛ. Tɔngɔlɔ fiilɛi Eli zeɠeni, é lɛɛ la geeɠɔlɔgi zu. \v 12 Elizé miná ɠaai ma, é ɓainni, é ɠɛ ma: «Kɛ̀ɛ! Kɛ̀ɛ! Ɗɛi è ɠɛa ga eɠɛ Izilayɛle ná-wotoloi ta kpizɛ nui!» Naa ʋoluma é la mɔ ɠɛni kaani pɛ, é zɛba é ná-seɠei zo, é bali su fele. \p \v 13 É zɛba é Eli ná-seɠe wolai zeɠe zooi ma, nii naa tooni. Naa ʋoluma é ɠaleni ma ga ʋoluʋelei, é lo Zuludɛn laaʋɛ, \v 14 é seɠe wolai zeɠe nii Eli tooni, é ziɛi loɠa la, é ɠɛ ma: «Mini ɠa Ɠɔoɠɔ GALAGI ná, Eli ná-GALAGI?» Ʋele ɠana tɔ ɓalaa é ziɛi loɠani la, naa ʋalisu ta lɛ, ta yei, é leʋe ada vɔɔi zu. \p \v 15 GALA goo wo nuiti ta-ɠaladopoiti ti ɠɛni Zeliko, naati ti kaai ma, ti ɠɛni ma: «Eli ná-zɛnvui ɠana Elizé ʋa!» Ti liini, ti daaɠomi, ti la tɔun kɔɠɔwu zooi ma. \v 16 Ti ɠɛni ma: «Gɛi gi ga ɗa-wotiɠɛ nuiti, nu ʋuulɔɔlugɔ (50) ɠa gi zaama, ti ga zɛbɛsu nuiti, ɓɛ ti li, ti ɗa-ɠalamɔin ɠaiziɛ. Tanisu Ɠɔoɠɔ GALAGI ná zɛnvui seɠeʋɛ, é pili gizei ta unma, ɓaa pɛtugi ta zu.» É ɠɛni ti ma: «À mina ti leʋe.» \v 17 Kɛlɛ ti wola ɓɔini da, é zɛba é ɠɛ ti ma: «À ti leʋena.» Ti nu ʋuulɔɔlugɔi (50) naati teʋeni, ti gaiziɛi woni folo saʋagɔ laawu nɔ fuun. \v 18 Ti ʋaani Elizé ʋɔ bɛ Zeliko, é ɠɛ ti ma: «Kɛbɛ kɛ̀ɛʋɛ wo ma, à mina li.» \s Elizé Zeliko ɗɛungi zu ɲade fai \p \v 19 Zeliko nuiti ti ʋaani, ti ɠɛ Elizé ma: «Ʋelei ɗa ɓɔɠɔi è kaazu, màliɠii, gá-laai ʋuuzuʋɛ ʋagɛ, kɛlɛ ziɛi la ʋani, é la kɛɛzu ɓalaa ani ʋa ɓɛtɛ zooi ɠa.» \v 20 É ɠɛni ti ma: «À kpoloi ʋu aniɲaka niinɛi zu, wo ʋaa la pɔ̀.» Ti ʋaani la pɔ. \v 21 É liini ziɛungi zu, é kpoloi ʋu ná, é ɠɛ ma: «Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠaa: ‹Gè ziɛi nii ɲadega, é la mɔ nu nɔpɛ paa, é la mɔ pele leʋega zooi luɠɔ ani ʋa ɓe ɓɛtɛzu ga.› » \v 22 Ziɛi naa ɲadeni, zaaɠaza ɲadegɛ, ʋelei nɔ Elizé boni la. \p \v 23 Elizé zeɠeni miná, é li Ɓetɛle. Tɛi é ɠɛni lɛɛzu ga pelei, zunu loungoiti ti ɠulani taazuʋɛ, ti ɗa ɲɛɛɠula su, ti ɗa ɠɛ ma: «Lɛ-o, kpaana nui! Lɛ-o, kpaana nui!» \v 24 É latini, é wɛlɛ ʋolu ga tiye, é ti ɠoto Ɠɔoɠɔ GALAGI laaseigi zu. Filɛ zua felegɔ ɠulani dɔɓɔi zu, ti nu ʋuunaanigɔ maazu felegɔ (42) ɓulukpulu ti zaama. \v 25 É zeɠeni ná, é li Kaalamɛle gizei ma, é zeɠe miná, é li Samali. \c 3 \s Izilayɛle masagi Yolame \p \v 1 Zozafate ná-kona puugɔ maazu lɔsaʋai (18) ma masadai zu Zuda unda, Akaɓe ná-doun zunui Yolame zeini Izilayɛle unda ga masagi. Kona puugɔ maazu felegɔ (12) ɠa é kɛɛni masadai zu Samali. \v 2 É Ɠɔoɠɔ GALAGI wanama vai ɠɛɛni, kɛlɛ é la ɠɛni zeelini kɛɛɠɛ ta dee zu. É Ɓaale ma maaniini saɠaai lokani, nii kɛɛɠɛ toni. \v 3 Kɛlɛ é ɠili kpaan Neɓate ná-doun zunui Zeloɓoame ná-kotoi ʋa, nii é Izilayɛle liini kotoi ma, é la zeɠeni polu pɛ. \s Kulaai wo fai Moaɓe laalɔɠɔma \p \v 4 Moaɓe masagi Mesa ɠɛni ga baala to nui, é ɠɛni mului zalazu Izilayɛle masagi ma ga baala ziʋo waaungila (100.000), ta baala sinɛ waaungila (100.000), naa ʋɛɛ ti maaleɠai ʋa. \v 5 Akaɓe zaai ma, Moaɓe masagi ɓakani Izilayɛle masagi ya. \v 6 Masagi Yolame ɠulani Samali ʋa, é Izilayɛle ɠɔɔʋɛbɛiti pɛ gaalɛ ba. \v 7 É wooleʋeni Zuda masagi Zozafate ma, é ɠɛ ma: «Moaɓe masagi ɓakaga zèa, ɗa kɛ nɛi è ʋa, de li, de vala ba?» Zozafate gooɠaaʋoteni, é ɠɛ ma: «Un. De felegɔ da liizu, naa ʋɛɛ ɗa-nuiti ta nɔ̀nɔiti ba, ɗa-zooiti ta nɔ̀nɔiti.» \v 8 Zozafate ɠɛni ma ʋolu: «Pelei ɓɛgele ɠa de sosu?» Yolame ɠɛ ma: «Da sogi wosu ga Edɔme teʋebai zu ʋelei.» \p \v 9 Izilayɛle masagi ta Zuda masagi, naa ʋɛɛ Edɔme masagi ʋa, ti ʋilɛni pelei ma, ti kɛ ziɛzu ga folo lɔfela pele ɠakugi zu. Kɛlɛ ziɛi ɓeni ti ya nuɓusɛiti faa ma ta togani niiti ti ɠɛni ti ʋolu. \v 10 Izilayɛle masagi ɓainni, é ɠɛ ma: «Maanɔɠɔ vaa ɠa-o, Ɠɔoɠɔ GALAGI ʋaaʋɛ ga ade saʋagɔ masagiti ga é ade ve Moaɓe nuiti zea!» \v 11 Kɛlɛ Zozafate ɠɛni ma: «GALA goo wo nui ta la ʋɛ, nii a Ɠɔoɠɔ GALAGI ɠaazaɠa ade ʋɛ?» Izilayɛle masagi ná-kɔɔɠuluɓai gila ge ɠɛni ma: «Eli ná-kaladopoi Elizé ɠa ʋɛ, Safate ná-doun zunui.» \v 12 Zozafate ɠɛ ma: «Zunui naa ɠa ɗa Ɠɔoɠɔ GALAGI laawooi zɔlɔɔ.» Izilayɛle masagi ta Zozafate, naa ʋɛɛ Edɔme masagi ʋa, ti liini Elizé ʋɔ bɛ. \p \v 13 Kɛlɛ Elizé ɠɛni Izilayɛle masagi ma: «Leeni ɠa de yɔɠɔzu? Li, è è-ɠɛɛ ta è-lee ta-ɠala goo wo nuiti gaazaɠa.» Izilayɛle masagi ɠɛ ma: «Ɓa, mazɔlɔɔ Ɠɔoɠɔ GALAGI ʋaaʋɛ ga gi saʋagɔ masagiti ga é gi ve Moaɓe nuiti zea.» \v 14 Elizé gooɠaaʋoteni, é ɠɛ ma: «Gè ɠonaa Ɠɔoɠɔ GALAGI, Fai-Pɛ-Maliɠii ma, nii é vulua, nii gè dɛbizu, ni gè la ɠɛni unfesu Zuda masagi Zozafate ma, gè la vɔlɔ ɓena woilo è-woo ma, gè ʋa wɛlɛ è ɠaazu. \v 15 Niizu à ʋa ga gɛingɛin gani gɛin nui ta pɔ̀.» \p Siɛgi zu naa ɠɛni ná-gɛingɛin gani ɠɛinsu la, Ɠɔoɠɔ GALAGI ná-zɛbɛi yeini Elizé ma, \v 16 é ɠɛ ma: «Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠaa: ‹À zeɠe mɔinmɔin teʋe kɔtuɗɛi laazuʋɛ tɛi ná vɔai!› \v 17 Mazɔlɔɔ Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠaa: ‹Wo la fiilɛ ɠaa, wo la tona ɠaa, kɛlɛ kɔtuɗɛ laazuʋɛ nii laa ɠa ve ga ziɛi, wa wo ɓɔɔle ɗɛi zɔlɔɔ, wa wa-logani ɓulugiti ta wa-logani ɠiligiti.› \v 18 Kɛlɛ naa ɠa ga faa go nɔ Ɠɔoɠɔ GALAGI ɠaazu, toɠa Moaɓe nuiti dɔɔzu wo yeezu. \v 19 Wa ta-laa wolaiti kpein suɠoloɠolo, niiti siɠigi ti ma, ta ta-laa ɓiigiti. Wa ta-wulu ʋagɔiti kpein toka, wo ta-ɗɛ ungiti pɛ daaɠulu, wo lati, wo ta-you ʋapagiti pɛ koloɠolo ga wo kɔtuiti pili náti.» \p \v 20 Poluma zobui, sobu zalaɠai ɠula ziɛgi zu, ziɛi zeɠeni ga Edɔme lugi zu ʋele, é ná yɔɠɔzuʋɛ kpein sulaave. \p \v 21 Naazu ma Moaɓe nuiti ti mɛnigai ma ga masa saʋagɔi naati pilɛgɛ pelei ma ga ti kɔɔi vala ti ʋa, ti zunuiti kpein gaalɛɛni ba. Niiti ti zeeliai na kɔɔɠɔ vai ma ta niiti ti leʋegai na ná ʋa, ti li, ti lo kwɛpelemaʋɛ. \v 22 Sobui Moaɓe zalaʋusuiti ti wɛlɛni, ti ziɛi ɠa, kpɔiɗai eɠɛ ɲama, mazɔlɔɔ foloi ɠɛni loozu ga ma zezei ɗa ɠale ma. \v 23 Ti ɓainni, ti ɠɛ ma: «Ɲamai ʋe, masagiti ta ɠɛ boɠai zeɠea ɓɔɠɔ laalɔɠɔma, ti ɓɔɠɔ ʋaa! Moaɓe nuiti, ade liina, ade ti-yeaɠɔligiti seɠe!» \p \v 24 Ti ɓizɛni, ti lɔ Izilayɛle nuiti ta-ɠɔɔlaaɠai zu, kɛlɛ naati ti Moaɓe nuiti daaɠomini, ti vɔni ti ma, ti ti ɓɛ, ti wola lɔ Moaɓe yooi zu, ti vɔni ti ma ga gola. \v 25 Ti ta-laa wolaiti koloɠoloni, ti ɗa kɔtuiti pili naati ta-molo ɓalagiti su, é yɛsu mináti sulaave ga kɔtuiti, ti ziɛungiti pɛ daaɠulu, ti gulu ʋagɔiti pɛ pɔ. Gaaɓelagi zu, taa wolai Kiil-Ɠalezɛte ɠila nɔ ɠa é yɛni ná, kɛlɛ naa ɓalaa, kɔɔɠɔ nui niiti fɛlɛvɛlɛgi ɠɛni ti ya, ti maaɠakuni, ti vala ba. \v 26 Moaɓe masagi kaai ma ga é la zooga é ʋa lo kɔɔi naa luɠɔ, é salaʋusu undɔfela (700) zeɠeni, niiti boɠa zɔkpɔi ti ya, ga é pele ɠaiziɛ, é zeeli Edɔme masagi ma, kɛlɛ é la ɠɛni zooni. \v 27 Názu ɠa é ná-doun zunu mɔungi zoni la, nii maanɛɛni ga é zei poga masadai zu, é kula ga gala zalaɠai siɠigi ɠa é taai ma. Izilayɛle nuiti ti miná ɠaai ma, ná wɔinzeɠeni ti ma ga gola, ti zeɠeni Moaɓe masagi ʋolu, ti ɠale ma ta-yooi zu. \c 4 \s Elizé ɓɔ fai poanzai gila ba \p \v 1 GALA goo wo nuiti ta-ɠaladopoi gila ná-poanzai Elizé maanɛɛnɛni, é ɠɛ ma: «È kwɛɛ ga ɗa-wotiɠɛ nui sìnigi ɠɛa luazu la Ɠɔoɠɔ GALAGI ʋa, kɛlɛ é zaa, tama zunui nii ná-kuyei gi ma ga walii, naa ɠɛ gè dòun felegɔiti fe zea, ti ɠɛ ga ná-duɔiti.» \v 2 Elizé gaazaɠani, é ɠɛ ma: «Leeni ɠa nà kɛ è ʋɛ? Nii é è ya pɛlɛi wu, naa lɛ ga ze.» Anzanui gooɠaaʋoteni, é ɠɛ ma: «Ani nɔpɛ ge la mɔ zèa pɛlɛi wu, kɛni gulɔ woole ɠila nɔ.» \v 3 Elizé ɠɛ ma: «Li è-zeiɲɔɠɔiti pɔ bɛ, è aniɲaka wola zuɲakaiti siingao ti ma ga mɔinɗa. \v 4 Naa ʋoluma à lɛ pɛlɛi wu, wa è-lointi wo daaɠulu ɓɔɠɔ ma. Ɗa tɔɔzei niina ga gulɔi ʋua aniɲakaiti su. Zɔi daa ɠa veena, è ɗa naa zei ɠoba.» \p \v 5 Anzanui liini, ti pɛlɛi laaɠulu ɓɔɠɔ ma ta ná-dointi, naati ti ɗa aniɲakaiti fe zea, é ɗa ti laave. \v 6 Ná tago kɛɛni, é ɠɛ ná-doin gila ma: «Aniɲakai gila fe zèa dɛ.» Kɛlɛ ti pɛ daaveni niina, doungoi ɠɛ ma: «Tanɔpɛ ge la mɔ ná.» Gaamanɔ gulɔi ɓelani pele zu, é la mɔ ɠɛɛni ʋuuzu. \v 7 Anzanui liini, é naa wo GALA goo wo nui ma, nii kɛai. Naa ɠɛ ma: «Li, è gulɔi tɔna pɔdi, è kuyei ɠula. Wali mɔtai é yɛsu ʋoluzu, naa ɠa ɠɛ ga wo-ɠɔnɔgi, wa è-lointi.» \s Elizé ta Sunɛme anzanui \p \v 8 Yeeta Elizé ɠɛni leʋesu Sunɛme. Anzanu ɠila ge ɠɛni ná, é ga naavolo nu. É ɓɔini Elizé la ga naa daami wo pɔ bɛ. Naa ɠa é kɛɛni, Elizé leʋe da ɠilagila, é ɠɛni liizu anzanui ʋɔ bɛ, é daami wo. \v 9 Anzanui ɠɛni sinigi ma: «Dàaʋɛ da ga zunui nii é leʋesu ʋɛ, toɠa ga GALA goo wo nu ɲadega. \v 10 De maanɛɛʋɛ de daazu ɓɛtɛ bɛ pɛlɛi maazuʋɛ, de bete ɠila pilɛ ná bɛ, ta taɓali ɠila, ta kpɔkpɔ gila, naa ʋɛɛ lanbo ɠila ba, naa ɠa a kɛ a ʋaana de ʋɔ bɛ, é ɗa ɲi ná.» \p \v 11 Yeeta Elizé ɠɛni leʋesu ná, é liini, é lɛ geezu ʋɛlɛi naa wu, é ɲi ná. \v 12 Elizé valini ná-botiɠɛ nui Geyazi ma, ga naa li, é Sunɛme anzanui loli. Siɛgi zu naa ʋaani la é lo kakala, \v 13 Elizé ɠɛni Geyazi ma ʋolu: «Gaazaɠa, é ɠɛ ma: ‹È niima ɓɔlɔi pɛ suzoga gi ʋɛ, leeni ɠa gá kɛ è ʋɛ? Gi ɗa-vaa ʋagɔi laazeeli masagi ma, ɓaa kɔɔɠuluɓai ma?› » É ɠɛni ti ma: «Ɓa-o, wo mama, nà yɛnvuzu undaanɛɛi zu ná-nuɓusɛiti saama.» \p \v 14 Elizé Geyazi ɠaazaɠani, é ɠɛ ma: «Leeni ɠa nu ɠa kɛ mu bɛ?» Geyazi gooɠaaʋote, é ɠɛ ma: «Kɛbɛ doun la bɛ, tama sinigi wɔlɔzaɠaga.» \v 15 Elizé ɠɛni Geyazi ma: «Toli ʋolu.» Geyazi tolini, é ʋa, é lo pɛlɛlaʋɛ. \v 16 Elizé ɠɛ ma: «Yɔɠɔnázu niima ziɛgi nɔ ma, ɗa doun zunu la yeezu.» É ɓainni, é ɠɛ ma: «Ɓa-o, màliɠii, GALA goo wo nui, mina zɛɛ ɠito bo ga ze, nɛ̀i gè ga ɗa-wotiɠɛ anzanui.» \v 17 Anzanui naama ge kogi zeɠeni, é doun zunu zɔlɔɔ yeeɠɛɠalai naa nɔ ma, nii Elizé vaani ma. \p \v 18 Doungoi wɔɔlɔni. Yeeta kɛɛɠɛni ti yɛni boti ɠɛɛzuʋɛ ta molo leʋe nuiti, é li naa ʋɔ bɛ. \v 19 É ɠɛni kɛɛɠɛ ma: «Kɛ̀ɛ, nɔ̀ungi! Nɔ̀ungi!» Kɛɛɠɛ ɠɛni ná-botiɠɛ zunu loungoi ma: «Lii la dee ʋɔ.» \v 20 Naa seɠeni, é lii la dee ʋɔ. Doungoi yɛni laani dee ɠɔɠɔi ma eyɛsu foloi gaalɔ, é zɛba é za. \v 21 É lɛɛni, é da GALA goo wo nui ná-betei zu, é pɛlɛi laaɠulu, é ɠula. \p \v 22 É sinigi lolini, é ɠɛ ma: «Botiɠɛ nui gila teʋe mà, ta soovale saa ɠila, nà liizu fala GALA goo wo nui ʋɔ bɛ, nà ʋaazu ʋolu.» \v 23 Sinigi ɠɛni ma: «Toɠa ɠale è liizu pɔ bɛ za? Alu toga niinɛi ma vɛti laade, dooɠo folo laade ɓalaa.» É naa wooɠaaʋoteni, é ɠɛ ma: «Mina yiizoolɛ.» \v 24 É zeizuʋɛ ɓɛtɛni soovale saai ɠɔma, é ɠɛ ná-botiɠɛ zunu loungoi ma: «Kpizɛ, de li, mina lo ga ze, kɛni nà bona è ma.» \v 25 É liini GALA goo wo nui ʋɔ bɛ Kaalamɛle gizei ma. \p GALA goo wo nui kaai ma ɠoozama poun, é ɠɛni ná-botiɠɛ nui Geyazi ma: «Wɛlɛ nuu, Sunɛme anzanui ʋa! \v 26 Ɓizɛ, è daaɠomi, è gaazaɠa, è ɠɛ ma: ‹È ɠɛdɛgɛ? È-zinigi ɠɛdɛgɛ? Doungoi ɠɛdɛgɛ?› » Anzanui Geyazi wooɠaaʋoteni, é ɠɛ ma: «Ma ɲɔu la ná.» \p \v 27 Kɛlɛ seeliai ma Elizé ʋɔ bɛ gizei ma, é looni kɔɠɔwu. Geyazi ɠɛni ɠɛɛzu é daaʋili, kɛlɛ Elizé ɠɛni ma: «Ɓe ba, mazɔlɔɔ ziiɓɔlɔ wolai ɠa é ba, nii gè la dɛ un kwɛɛ, tɔɔzei Ɠɔoɠɔ GALAGI la dɛɛni ga ze.» \v 28 Gaamago nɔ, anzanui ɠɛni ma: «Nà ɠa nɛi gè ɠɛni è ma doun zunu ve zèa? Kɛbɛ gè ɠɛni è ma vɔlɔ: ‹Mina zɛɛ ɠito bo ga ze.› » \p \v 29 Elizé ɠɛni Geyazi ma: «Zaamaɠili, è nà-GALA goo wo tukpɔi zeɠe, è li. Ni ɗa nu ɠaana pelei zu, mina laali ma, nu ɠa laaliina è ma, mina daazo. Ɗa zeelina, ɗa nà-tukpɔi laazu zunu loungoi ɠaazuʋɛ.» \v 30 Zunu loungoi dee ɠɛni ma: «Gè ɠonaa Ɠɔoɠɔ GALAGI ma, nii é vulua, ta ɗa ɓalaa ma, ɗɛi è vulua, ga gè la è yɛsu ʋɛ, gè ʋa li pɛ!» Elizé wuzeɠeni naazu, é ʋilɛ polu. \p \v 31 Geyazi toni da ti luɠɔ, é li, é tukpɔi la zunu loungoi ɠaazuʋɛ, kɛlɛ woo la ɠulani, é la naa ɲiikpi poo kaani ɓalaa. É ɠaleni ma ga ʋoluʋelei Elizé laaɠomisu, é ɠɛ naa ma: «Doungoi la wuunni.» \p \v 32 Elizé zeeliai ma pɛlɛi wu, doungoi ma ʋoomai ɠɛni dɛ laani ná-betei zu. \v 33 Elizé lɛɛni, é pɛlɛi laaɠulu ti felegɔ ma, é Ɠɔoɠɔ GALAGI maanɛɛnɛ. \v 34 É ʋɛɛni doungoi maazu, é laaʋɛ lɔ naa laaʋɛ, é ɠaazuʋɛ lo naa ɠaazuʋɛ ʋa, é zeaʋɛti pɛɛ naa yeaʋɛti, pɛai yɛni de naa ma, eyɛsu doungoi ɠɔlɔgi ɓadi ʋolu. \v 35 Elizé wuzeɠeni ʋolu, é ɗa leʋeteʋe pɛlɛ ɠoozuʋɛ, naa ʋoluma é ɓilini mɔnɔ doungoi ma. Gaamago doungoi yɛnvu maaɠulani ga dɔfela, é ɠaazuzeɠe ma. \p \v 36 Elizé Geyazi lolini, é ɠɛ ma: «Li, è Sunɛme anzanui tɛi toli.» Geyazi liini, é toli. Anzanui ʋaai ma, Elizé ɠɛni ma: «Ʋa, è è-loin zeɠe.» \v 37 É maaɓuɠani, é loo GALA goo wo nui ɠɔɠɔwu, é nɔkɔ zooi ma, naa ʋolu é ná-doin la yeezu, é ɠula la. \s Elizé ná-kaladopoiti kɔnɔkula vai \p \v 38 Elizé ɠaleni ma Gilegale. Tama pului ɠɛni naama yooi zu. Yeeta ná-kaladopoiti ti ɠɛni zeini koba, é ɠɛ ná-botiɠɛ nui ma: «Diɠi wolai zei abui ɠa, è daamianigi ɠili kaladopoiti bɛ.» \p \v 39 Ti-ma ɓulugi zaama, gila ge liini dɔɓɔi zu ga é tufai tanigaa ɠaiziɛ, é ansaɠɔ goole ɓelei ta ɠaani, é ga dɔɓɔ gelei. É goolei tanigaa ɠaani ná, é ta ɠula, é ná-seɠei zulaave da. Seeliai ma, é ti leʋeleʋeni, é ti ʋu diɠii zu, kɛlɛ nu nɔpɛ ge la ɠɛni ma zii ɠwɛɛ. \v 40 Siɛgi zu ti gaaɠwɛɛni la nuiti ba, ti kɔɠɔgai ma, ti tɔɔzeini ga ɓainga, ti ɗa ɠɛ ma: «GALA goo wo nui, nu ʋaa ɠani ɠa daamianigi nii zu!» Ti la zooni ti ʋa mi. \p \v 41 Kɛlɛ Elizé ɠɛni ti ʋa ga ɓulu vukɔi pɔ, é ta zeɠeni, é pu daamianigi zu, naa ʋolu é ɠɛ ná-botiɠɛ nui ma: «Daamianigi ve nuiti zea, ti mi.» Ani ɲɔu nɔpɛ ge la mɔ ɠɛɛni diɠii zu. \p \v 42 Naama ziɛgi zu, zunui ta zeɠeni Ɓaale-Salisa, é ʋa ga wɔɔleze ɓulu ʋuufelegɔ (20), kpɛtɛai ga ɓulu vukɔ niinɛi, ta moloi é ga ɓeleegi, naama ɠɛzɛ niinɛi ɓɔlɔ ɠila GALA goo wo nui ʋɔ. Elizé ɠɛni ná-botiɠɛ nui ma: «Daamianigi niiti gaaɠwɛ ɛsɛ pɛ ba.» \v 43 Kɛlɛ naa ɠɛni ma: «Nà zoo ɠale gè nu ungila (100) kɔnɔkula ga nii?» Elizé ɠɛ ma: «Gè ɠɛ è ma, gaaɠwɛ ɛsɛ pɛ ba, mazɔlɔɔ Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠaa: ‹Ɛsɛ pɛ ka daami wo, é kula ɠɛ mɔtai yɛ vɔlɔ.› » \v 44 Botiɠɛ nui gaaɠwɛɛni ti pɛ ba, ti daamii woni, mɔtai yɛ, ʋelei nɔ Ɠɔoɠɔ GALAGI boni la. \c 5 \s Elizé gee nui Naaman ɠɛdɛ fai \p \v 1 Siili masagi ná-kɔɔɠuluɓai Naaman ɠɛni masagi yiima nui, unfema wola ɠɛni bɛ, mazɔlɔɔ tɔ ɠa Ɠɔoɠɔ GALAGI Siili nuiti unmɔɔni ga maaʋele. Kɛlɛ ziilɔɔ ɠɔɔɠuluɓai naa ɠɛni ga gee nui. \v 2 Kɔɔɓɔgi tanigaa ti zeɠeni Siili yooi zu, ti li Izilayɛle yooi zu, ti ʋaani ga anzanu loungo ɠila ga kɔɔ luɔi. Niima ziɛgi zu, é ɠɛ botii ɠɛɛzu Naaman anzai ʋa. \v 3 Anzanu loungoi ɠɛni ná-duɔ dee ma: «Ee! Ni màliɠii a la liina nɔ Samali GALA goo wo nui ʋɔ bɛ, naa a la zoo é ná-geei zeɠe ba.» \p \v 4 Naaman naama wooiti daazeelini masagi ma, niiti Izilayɛle anzanu loungoi ti woni. \v 5 Siili masagi ɠɛni ma: «Naa ʋagɛ, liina, nà sɛʋɛ ɠɛɛzu, gè fe è ya, è lii la Izilayɛle masagi ʋɔ.» Naaman ʋilɛni pelei ma, diizuʋɛ é liini ga kilo unsaʋagɔ (300) walii zu, ta kilo ʋuulɔzita (60) zanugi zu, naa ʋɛɛ seɠe niinɛ puugɔ ʋa. \v 6 Seeliai ma Samali, é sɛʋɛi veeni Izilayɛle masagi ya, nii é zɛʋɛni su ga: «Ɗa niima ɠeela wooi zɔlɔɔsu é ɠula nà-kɔɔɠuluɓai Naaman ya, nii gè teʋesu è ma ga è balo, è kula ná-gee zeeɓɛi zu.» \p \v 7 Izilayɛle masagi sɛʋɛi naa zu vai ɠwɛɛgai ma, é ɠɔba zeɠeiti balini ga kidaaʋiligi maaʋele ma, é ɓain, é ɠɛ ma: «Nà ɠa gè ga gala ɓaa? Ɓaa zobo ka é bɛ̀ ɓaa zɛnvui ta saai ma, zunui nii liizu gee nu leʋesu mà ga gè kɛdɛ? À gaaɠa ga kpɔɛi ɠa nii gaiziɛzu pɔ̀.» \p \v 8 GALA goo wo nui Elizé mɛnigai ma ga Izilayɛle masagi ná-seɠeiti baliʋɛ ga, é wooleʋeni ma, é ɠɛ ma: «Lee vaa zu è ɗa-zeɠeiti balizu ga? Zunui tɔna teʋe mà, toɠa kwɛɛ ga GALA goo wo nu ɠa Izilayɛle yooi zu.» \v 9 Naaman ta ná-sooiti naa ʋɛɛ ná-wotoloi ʋa, ti liini, ti lo Elizé ná-pɛlɛlaʋɛ, é ɗa naa maaɓɔun. \v 10 Elizé keela leʋeni ma, é ɠɛ ma: «Li, è maagba Zuludɛn wu ga dɔfela, ɗa ɠɛdɛ ta ɗa ɲade fo.» \p \v 11 Naaman yiiɠaawanani, é ɠale ma, é ɗa ɠɛ ma: «Gè ɠɛa ɠisiɛzu ga zunui tɛi ka ɠulazu tɔ ɓɔɠɔi, é lo ʋɛ, é ná-GALAGI, Ɠɔoɠɔ GALAGI maanɛɛnɛ, naa ʋolu é yeei leʋeteʋe adɛ naa maazu ʋɛ seeɓɛi ná ʋa, é bàlo gee zeeɓɛi nii mà. \v 12 Damase ɗɛiti, Amana ta Palepaal ti la vizɔni Izilayɛle ɗɛiti kpein ba, ɓaa? Gè la ɓena zoo gè maagba miná, gè ɲade ɓaa?» É ɠaleni ma ga ziiɠaawanai. \v 13 Kɛlɛ ná-botiɠɛ nuiti ti maaɓuɠani ba, ti ɠɛ ma: «Ni GALA goo wo nui nii faa ɓaaɓa boni è ma, màliɠii, è la ɓena kɛ ɓaa? Ni tɔun é ɠɛa è ɓɔɠɔ maagba, naa ɠɛ, è ɲade.» \p \v 14 É yeini naazu ziaʋɛ, é lɔ Zuludɛn wu ga seizu lɔfela, ʋelei GALA goo wo nui boni la ma, kɔlɔgi lounni ma eɠɛ doungo, é ɲade fofo. \v 15 É ɠaleni ma GALA goo wo nui ʋɔ bɛ, ta ná-siɛpoluiti pɛ. Seeliai ma, é ɓɔɠɔ lɛɛni ga naa, é ɠɛ ma: «Gè kwɛɛga niina ga Gala kili ge la eteai zu, ná tanɔpɛ, é ɠula Izilayɛle ná-GALAGI ʋolu. Nà è maanɛɛnɛzu niina, yeezei vebɛanii nii wu, gè feezu è ya, nɛ̀i gè ga ɗa-wotiɠɛ nui.» \v 16 Elizé gooɠaaʋoteni, é ɠɛ ma: «Gè ɠonaa Ɠɔoɠɔ GALAGI, Fai-Pɛ-Maliɠii ma, nii é vulua, nii gè dɛbizu, ga gè la ani nɔpɛ soga.» Naaman ɓɔini da, kɛlɛ Elizé la ɠɛni kɛɛni pɛ. \p \v 17 Naaman ɠɛni ma: «Tɛi è ɠɛ ɓa, va bu ɓalaa gè ɗa-yooi ma ʋɔlɔi ta zeɠe, nii a ɠɛ ga soovale fuulu felegɔ ɠasɔ, gè lii la, mazɔlɔɔ nɛ̀i gè ga ɗa-wotiɠɛ nui, gè la pɔ ga gè gala zalaɠa ɓaa zalaɠa nɔpɛ kula gala kili bɛ, kɛni Ɠɔoɠɔ GALAGI. \v 18 Kɛlɛ Ɠɔoɠɔ GALAGI soma, é sùvaayɛ ga siɛgi zu màliɠii lɛɛzu la Limon zei ʋɛlɛi wu ga é nɔkɔ bu, kɛni nɔ gè nɔkɔ Limon zei ʋɛlɛi wu, mazɔlɔɔ toɠa ɗa ʋoluzei zèei ʋa. Ɠɔoɠɔ GALAGI ɗa-wotiɠɛ nui zuvaayɛ ga naama ɠɛɛwotii» \v 19 Elizé ɠɛni ma: «Li, ziilɛigi ɠɛ è ʋɛ.» Naaman zeɠeni koba, é li. \s Geyazi ná-faaɠaazagi \p Naaman la ɠɛni dɛ liini ɠoozama, \v 20 GALA goo wo nui Elizé ná-botiɠɛ nui Geyazi ɠɛ ɓɔɠɔ ma: «Màliɠii la kɛɛni, é ʋa yeezei ani tanɔpɛ bu, niiti Siili nui Naaman feai zea. Gè ɠonaa Ɠɔoɠɔ GALAGI ma, nii é vulua, nà ɓizɛzu polu, gè ani zɔlɔɔ zea.» \v 21 Geyazi ʋilɛni Naaman ʋolu ga kpizɛi. Naaman kaai ma ʋoluʋelei, é ɠulani ná-wotoloi zu ga gaazuvilɛi, é ʋilɛ zooi ma, é daaɠomi, é ɠɛ ma: «Toɠa ɠale mu?» \v 22 Geyazi gooɠaaʋoteni, é ɠɛ ma: «Ma ɲɔu nɔpɛ ge la ná. Màliɠii ɠɛɛʋɛ nɔ, gè bo è ma ga GALA goo wo nuiti ta-ɠaladopo felegɔ ʋaa nɔ ɠa feya pɔ̀ bɛ, ti zeɠe Efelayime ɠize yooi zu, naa maaʋele ma, è soma è kilo ʋuusaʋagɔ (30) ve zèa walii zu, ta ɓɔɠɔ maavalibo seɠe felegɔ ti ma vaa ma.» \p \v 23 Naaman ɠɛni ma: «Nà è maanɛɛnɛzu, soma è kilo ʋuulɔzita (60) zeɠe.» É ɓɔini da, é walii kilo ʋuulɔzitai (60) ʋu ɓɔlɔ felegɔ zu, ta ɓɔɠɔ maavalibo seɠe felegɔiti, é ti ve ná-botiɠɛ nu felegɔ ya, ti seɠe Geyazi ʋɛ. \v 24 Ti zeeliai ma gizei ma é taa lɔɔʋɛ, Geyazi kasɔiti kulani ti ya, é lɛ ga sɔɔlaiti ná-pɛlɛi wu, é zunu felegɔi naati gaaɠale ma, ti ɗa li. \p \v 25 Naa ʋoluma é ɠaleni ma maliɠii ʋɔ bɛ. Naa gaazaɠa, é ɠɛ ma: «Mini ɠa è zeɠezu ná, Geyazi?» Geyazi gooɠaaʋoteni, é ɠɛ ma: «Gè la ɠɛa liini ada nɔpɛ.» \v 26 Kɛlɛ Elizé ɠɛni ma: «Ɗa kaazu ga nɔ̀un zɛnvui la ɠɛa è ʋolu ɓaa, siɛgi zu zunui naa ɠɛa ɠulazu la ná-wotoloi zu, é ɗa ʋa è laaɠomisu? Toɠa è ɠisu ga yeeɠɛɠala ɠa ga nii ɓaa, nii nu ɠa yeezei su walii ta seɠeiti bu, wolive ɓelei ta leezɛn ɓeleiti bu, togani ʋɛlɛʋɛlɛgi ta ma ɓaazagiti bu, botiɠɛ zunuiti ta anzanuiti bu? \v 27 Naaman ná-geei ɠa ʋɛɛzu è ʋa, ta è-mavofodai ʋa eyɛsu ɠɔ.» Geyazi zeɠeai ma Elizé ʋɔ bɛ, geei ʋɛɛni ba, é ɠole eɠɛ kobegi. \c 6 \s Zoovɛ ʋɛngi zɛlɛ fai ziɛi ɠa \p \v 1 Yeeta GALA goo wo nuiti ta-ɠaladopoiti ti ɠɛni Elizé ma: «Wɛlɛ, ʋɛ ade gaalɛbai ɠɛɛzu ná, ná lɔiɗa ade ma. \v 2 Va bu gi li Zuludɛn, gi ɠilagilagi pɛ gi gulu ɠilagila teʋe, gi kota niinɛ ɠili to ade ʋɛ, gaalɛba vai zu.» Elizé ɠɛ ti ma: «À liina.» \v 3 Kɛlɛ ti ɠila ge maanɛɛnɛni, é ɠɛ ma: «Kalamɔn, soma è ʋilɛ gi ʋolu, ade li!» Elizé ɠɛ ma: «Zèe ɠa bu, ade li.» \v 4 É ʋilɛni ti ʋolu, ti li Zuludɛn, ti ɗa guluiti pɔ ná. \p \v 5 Gila ge yɛni ná-gului ʋɔsu, ná-zoovɛ ʋɛngi ɠula ga, é ʋili ziɛi wu. É ɓainga, é ɠɛ ma: «Kalamɔn, maanɔɠɔa! Gè zoovɛi nii ziingaoʋɛ.» \v 6 GALA goo wo nui ɠɛ ma: «Mini ɠa piligai ná?» Zunui ná lɛɛni la, Elizé zɛba é gulu ɓuɠai ta leʋe, é pili ma ada ɠilagi nɔ. Gaamago zoovɛ ʋɛngi lɛ ziɛi ɠa. \v 7 Elizé ɠɛni ma: «Seɠe.» Zunui yeemaale, é zoovɛ ʋɛngi zeɠe. \s Siili zalaʋusuiti ti deve vai ga // ti Elizé zo \p \v 8 Kɔɔi ɠɛni Siili masagi ta Izilayɛle yɔɠɔzu, é ná-kɔɔɠuluɓaiti gaazaɠani, naa ʋoluma é dɛɛ ga tiye ʋɛ ná-kɔɔlaaɠai ɠɛɛzu ná. \v 9 Kɛlɛ GALA goo wo nui wooleʋeni Izilayɛle masagi ma, é ɠɛ ma: «Dama, mina leʋe ga niima ʋelei, mazɔlɔɔ Siili nuiti ta yeizu ga ná ʋelei.» \v 10 Izilayɛle masagi numaa leʋeni ná, ti ɗa wɛlɛ ʋɛ ma GALA goo wo nui ná lɛɛni la. Ná zeizu ɠɛɛni mɔinmɔin Elizé ɗa too kisu, tama é ɗa ɠɛʋele ɓɛtɛ. \p \v 11 Naama vaiti ti Siili masagi yiiɓɔlɔni gola, é ná-kɔɔɠuluɓaiti gaalɛ ba, é ɠɛ ti ma: «Yaava nui ɠa ade zaama, é Izilayɛle masagi ná-kakei ɠa, wo la pɔ wo ʋa dɛɛ ga ze ɓaa?» \v 12 Ti zaama gila ge ɠɛni ma: «Yaava nu nɔpɛ ge la ade zaama, màliɠii masagi. Kɛlɛ GALA goo wo nui Elizé, nii é Izilayɛle, naa ɠa é naama wooiti pɛ daazeelizu ná-masagi ma, nii kpein è bosu è laa ʋɛlɛi wu.» \v 13 Masagi ɠɛ ti ma: «Ʋɛ é ná, à li, wo ná ɠaiziɛ, nii a kɛ gè nu leʋe, ti so.» Ti ʋaani, ti ɠɛ ma: «Toɠa Dotan.» \v 14 É kɔɔʋɛbɛ wola leʋeni ná, ta sooiti, naa ʋɛɛ kɔɔɠɔ wotoloiti ba. Ti zeelini ga kpidii, ti taai maaɠaku. \p \v 15 Poluma zobui, GALA goo wo nui ná-botiɠɛ nui wuzeɠeni ga sobuzobui, é ɠula eteaʋɛ, é ka ga taai maaɠakugɛ ga sooiti ta kɔɔɠɔ wotoloiti, é ɠɛ ma: «Ee, màliɠii, da kɛɛzu ɠale?» \v 16 Elizé gooɠaaʋoteni, é ɠɛ ma: «Mina lua, mazɔlɔɔ zɔiti ti de ʋa, naati mɔinʋɛ é leʋe ti ʋa.» \v 17 Elizé GALA falini, é ɠɛ ma: «Ɠɔoɠɔ GALAGI, gaazuʋɛ zeɠe ma, é wozaɠa.» Ɠɔoɠɔ GALAGI botiɠɛ nui ɠaazuʋɛ zeɠeni ma, é ka ga gizei maalaavegɛ ga abu ba zooiti ta wotoloiti Elizé maaɠoolii zu. \p \v 18 Siili zalaʋusuiti ti ɠɛni liizu Elizé ʋɔ pelei. Elizé GALA falini, é ɠɛ ma: «Ɠɔoɠɔ GALAGI, nà è maanɛɛnɛzu, ti loɠa ga gaazuɠolei.» Ɠɔoɠɔ GALAGI ti ɠaazuɠoleni, ʋelei Elizé boni la. \v 19 Elizé ɠɛni ti ma: «Wo ɠakaga pelei ʋa, taai nii lɛi ti ʋa dɛɛ ga woye, à ʋa, gè lo wo luɠɔ, ade li zunui naa ʋɔ bɛ wo gaiziɛzu.» É liini ga tiye Samali taazuʋɛ. \p \v 20 Ti zeeliai ma Samali taazuʋɛ, Elizé GALA falini ʋolu, é ɠɛ ma: «Ɠɔoɠɔ GALAGI, nui niiti gaazuzeɠena ma, ti wozaɠa.» Ɠɔoɠɔ GALAGI ti-ɠaazuʋɛti seɠeni ma, ti ka ga ta Samali taa zaamaʋɛ. \v 21 Izilayɛle masagi ti ɠaai ma, é Elizé ɠaazaɠani, é ɠɛ ma: «Kɛ̀ɛ, gè ti ʋaa ɓaa?» \v 22 Elizé gooɠaaʋoteni, é ɠɛ ma: «Ɓa, mina ti ʋaa! Ɗa ɗa salaʋusui naati paa ɓaa, niiti è ti zogai ga ɗa-woɠa zɔkpɔi ta ɗa-mɛɛin? Daamii mu fe lɛɛ ti ya ga ɓului ta ziɛi, ta daami wona, ti ɓɔɔle, ti ɠale ma ta-masagi ʋɔ bɛ.» \v 23 Izilayɛle masagi daamiani pagɔ ɓɛtɛni ti ʋɛ, ti mi, ti ɓɔɔle, naa ʋoluma é ti ɠaaɠale ma ta-masagi ʋɔ bɛ. Naa ma pa, Siili nuiti ti la mɔ ɠɛni tosu wosu Izilayɛle yooi zu. \s Pului loo vai Samali \p \v 24 Yeeɠɛɠalai tanigaa leʋegai ma, Siili masagi Ɓɛne-Ɠadade ná-kɔɔʋɛbɛiti pɛ gaalɛɛni ba, ti li, ti Samali zei kɛlɛ su. \v 25 Pulu wolai zɛba é loo Samali taazuʋɛ. Taai zei ʋelei ma kɛlɛ su, soovale gilagi nɔungi ɠɛni ɠeyazu ga wali ɠae ʋuulɔsaʋa (80), poopo kpooi ma ɠilo lukpɛgi ɗa ɠeya ga wali ɠae lɔɔlugɔ. \p \v 26 Yeeta Izilayɛle masagi ɠɛni ziɛzu siɠigi ɠa, anzanu ɠila ge wooɠulani ma, é ɠɛ ma: «Màliɠii masagi, ʋa, è ɓɔ bà!» \v 27 Masagi gooɠaaʋoteni, é ɠɛ ma: «Ni Ɠɔoɠɔ GALAGI la ɓɔni è ʋa, nà zoo ɠale gè ɓɔ è ʋa? Molo la zèa, dɔɔ la zèa, gè ʋa fe è ya.» \v 28 Masagi ɠɛni ma ʋolu: «Lee ɠa kɛai ga ɗe?» Anzanui gooɠaaʋoteni, é ɠɛ ma: «Anzanui nii ɠa kɛai mà: ‹È-loun zunui ve, de mi za, lina, de nɔ̀nɔi mi.› \v 29 Gi zɛba gi dòun zunui ɠili, gi mi. Poluma voloi, gè ɠɛ ma: ‹È-loun zunui veena, de mi,› é dɔɔɠu.» \p \v 30 Masagi anzanui naa ná-kpɔɛi mɛnigai ma, é ɠɔba zeɠeiti balini ga kidaaʋiligi maaʋele ma, teʋesuʋɛ ʋolu siɠigi ɠa, nuɓusɛiti ti kaani ga é saa wɔlɔ wo seɠei looʋɛ ná-seɠei wu. \v 31 É ɠɛni ma: «GALA ge sò ná-ziiɠaawanai pɛ su, ni Safate ná-doun zunui Elizé nɔungi ɠa yɛna ga, za leʋe.» \s Elizé pului ɠaaɓela fai laazeeli vai \p \v 32 Elizé ɠɛni ná-pɛlɛi wu ta taa ɠundiɠiiti. Masagi nu leʋeni ná, kɛlɛ masagi ná-keelai ʋa ɠɛ é ʋa, Elizé ɓega ga ɠɛ kundiɠiiti ma: «Wo la suɠwɛɛ ga nu ʋaa nui ná-doun zunui nii nu leʋega ga é nɔ̀ungi ɠula ga? À dama, wa ná-nu leʋegai ɠaana nɔ feya, à pɛlɛi laaɠulu, é mina lɛ pɛlɛi wu. Tɔ lɛi ade kɔɠɔ lugi mɛnisu ɓaa?» \v 33 É la vɔlɔ ɓeni ga ɓɔɛ, eyɛsu masagi ná-nu leʋegai unkula. Masagi ɠɛni Elizé ma: «Niima vaa ɲɔi pɛ kulaʋɛ Ɠɔoɠɔ GALAGI ya, lee ɠili ka nà ɠito ba tɔun zea?» \c 7 \p \v 1 Elizé ɠɛni ti ma: «À woilo Ɠɔoɠɔ GALAGI laawooi ma: ‹Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠaa: Lina niima yeeɠɛɠalai nɔ ma Samali lɔɔɠɔi zu, ɓulu vukɔi kilo puugɔi ɠa ɗa ɠeya ga wali ɠae ɠila, ta moloi nii daa ga wɔɔlezegi, naa ma ɠilo ʋuufelegɔi (20) ɗa ɠeya ga wali ɠae ɠila.› » \v 2 Masagi ná-makɛ nui nii é ɠɛni polu folo-o-folo, naa ɠɛni GALA goo wo nui ma: «Anɛɛ ɓalaa Ɠɔoɠɔ GALAGI ɠa zeɠeiti bɔɔzu geeɠɔlɔgi ʋa, nii è bogai, naa ɠa zoo ɠɛɛzu ɠale?» Elizé ɠɛ ma: «Ɗa ka ga è-ɠaazuʋɛ, kɛlɛ è la ta mia.» \s Gee nuiti tɛɛ vai Siili ɠɔɔlaaɠai zu \p \v 3 Gee nu naanigɔ ɠɛni taa ziɠidaʋɛ ɠobaʋɛ. Ti ɠɛni ɓɔɠɔ ma: «Lee vaa zu ada zei ʋɛ, ade ɗa saai maaɓɔun? \v 4 Ni ada devena ga de lɛ taazuʋɛ, ada za ná, mazɔlɔɔ pului ɠa ná. Kɛlɛ ni ada yɛna ʋɛ, ada za ɓalaa. Ade liina mu Siili ɠɔɔlaaɠai zu, ade ɓɔɠɔ ve ti ya. Ni ta ade yɛna vulua, soloogɛ, ni mɔnɔ ta ade ʋaazu, ti ade ʋaa!» \p \v 5 Kpɔkɔi zeelizuʋɛ, ti yeini Siili ɠɔɔlaaɠai ʋɔ pelei, ti zeeli kɔɔlaaɠai laaʋɛ, kɛlɛ ti la nu nɔpɛ kaani kɔɔlaaɠai zu. \v 6 Mazɔlɔɔ Maliɠii kulani Siili nuiti goizu, eɠɛ kɔɔʋɛbɛ wolai ɠɔɠɔ lugi, niiti ti ʋaazu sooiti kɔma ta kɔɔɠɔ wotoloiti su. Ti ɠɛni ɓɔɠɔ ma: «Izilayɛle masagi lia, é Ɠɛte masagiti ta Ezipete masagiti buzeɠe ga ti ta-ɠɔɔʋɛbɛiti teʋe ade laalɔɠɔma!» \v 7 Kpidii ʋɛai ma, ti ʋelani ga ti ti-yɛnvuiti kizo, ti kɔɔlaaɠai yɛni nɔ ɠana, ti seɠe ɠotaiti ta sooiti zɛ ná, naa ʋɛɛ soovalegiti ba. \p \v 8 Gee nu naanigɔiti seeliai ma kɔɔlaaɠai laaʋɛ, ti lɛɛni seɠe ɠotai gila bu, ti daamii wo, ti ɓɔɔle, naa ʋoluma ti walii ta zanugi ta seɠeiti seɠe, ti ti lɔɔɠu, ti ɠale ma, ti lɛ taɠili bu, nii ti kaani ná, ti seɠe, ti li, ti dɔɔɠu. \s Gee nuiti ti ma wooi laazeeli vai // masagi ma \p \v 9 Ti zɛba ti ɠɛ ɓɔɠɔ ma: «Nii ade kɛɛzu, é la ʋani, za ɠa ga woo niinɛ ʋagɔ volo. Ni ada niima woo niinɛ ʋagɔi makɛna ɓɔɠɔ nɔ ʋɛ, ade la boni eyɛsu geelaalao, ma ɓakɔi ɠa zeeli ade ma. Ade li, ade bo masagi ná-koizuʋɛ.» \v 10 Ti liini, ti ʋoluvaawo taa makɛ nuiti ma, ti ɠɛ ti ma: «Gi liiʋɛ, gi lɛ Siili ɠɔɔlaaɠai zu, gi la nu nɔpɛ kaani, gi la nu ɠila kpalaa goomɛnini, sooiti ta soovalegiti nɔ ɠa ti ná, ti ɠiliai, seɠe ɠotaiti ta ɠɛʋele nɔ ma.» \v 11 Taa makɛ nuiti ti nu ɠila tolini, ti bo ma, é li, é bo masagi ná-koizuʋɛ. \p \v 12 Masagi wuzeɠeni kpidii, é ná-nu wolaiti gaalɛ ba, é ɠɛ ti ma: «Nà ɠisiɛzu ga Siili nuiti ti ɠɛɛʋɛ ɓɔɠɔ ma: ‹Tɛi pului ti ma, ade ɠula, ade lɔɔɠu dɔɓɔi zu. Ta ɠulana taai ʋa, ade ti ma vuluiti so, ade lɛ taazuʋɛ.› » \v 13 Ná-botiɠɛ nui gila ge ɠɛni ma: «Ade nui tanigaa leʋe soo lɔɔlugɔiti kɔma, ti yɛgai ade ya taazuʋɛ, ti li, ti wɛlɛ ná. Naa la ɠɛa ade ʋa ga faa nɔpɛ, mazɔlɔɔ nii a zeeli ti ma, naa nɔ ɠa a zeeli Izilayɛle nui mɔtaiti ma ti taazuʋɛ, tama ti maaɓuɠaai na ti-ɠaaɓelasuʋɛ ʋa.» \v 14 Ti kɔɔɠɔ wotolo felegɔ ɠasɔɠilini, ti ti ɠili sooiti ba, ti ʋilɛ Siili ɠɔɔʋɛbɛi ʋolu, ti ka nii kɛai. \v 15 Ada zu ɓɛɛ nuiti ti ʋilɛni Siili ɠɔɔʋɛbɛi ɠɔɠɔ ʋogi ʋa eyɛsu ti zeeli Zuludɛn ziɛlaʋɛ. Pelei maazeɠeni nɔ ga seɠeiti ta sɔɔlaiti niiti Siili nuiti ti ɠɛni ti loozu ya kpizɛi zu. Keelai naati ti ɠaleni ma, ti ʋa, ti ʋoluvaawo masagi ma. \s Elizé ná-faawokɛɛyeeluɠɔ ɓɔɛiti // pilɛ fai su \p \v 16 Gaamago nɔ, Samali taazuʋɛ nuɓusɛiti ti ɠulani, ti yei Siili ɠɔɔlaaɠai zu, ti ɗa aniiti seɠe. Názu ɠa ɓulu vukɔi kilo puugɔi ɠɛni ɠeyazu la ga wali ɠae ɠila, ta moloi nii daa ga wɔɔlezegi, naa ma ɠilo ʋuufelegɔi (20) ɗa ɠeya ga wali ɠae ɠila, ʋelei Ɠɔoɠɔ GALAGI boni la. \v 17 Masagi siɠidaʋɛ makɛ vai veeni ná-makɛ nui ya, nii é ɠɛni polu folo-o-folo, kɛlɛ nuɓusɛiti ti yɛni ziɛzu ma, é za, ʋelei nɔ GALA goo wo nui boni la ma, siɛgi zu masagi liini la naa ʋɛtɛsu. \v 18 Mazɔlɔɔ naama ziɛgi zu ɠa GALA goo wo nui ɠɛni la ma: «Moloi nii daa ga wɔɔlezegi, naa ma ɠilo ʋuufelegɔi (20) ɗa ɠeya ga wali ɠae ɠila, ta ɓulu vukɔi kilo puugɔi ɠa ɗa ɠeya ga wali ɠae ɠila, lina niima yeeɠɛɠalai nɔ ma Samali lɔɔɠɔi zu.» \v 19 Názu ɠa masagi ná-makɛ nui gooɠaaʋoteni la ga: «Anɛɛ ɓalaa Ɠɔoɠɔ GALAGI ɠa zeɠeiti bɔɔzu geeɠɔlɔgi ʋa, nii è bogai, naa ɠa zoo ɠɛɛzu ɠale?» ta Elizé gooɠaaʋoteni la ga: «Ɗa ka ga è-ɠaazuʋɛ, kɛlɛ è la ta mia.» \v 20 Naa ɠa é ɠɛɛni la, nuɓusɛiti ti ziɛni ma siɠidaʋɛ, é za. \c 8 \s Izilayɛle masagi tukpɔi ɠaaleʋe vai // Sunɛme anzanui ʋɛ \p \v 1 Elizé ɓɔɛni anzanui naa ʋɔ, nii é ná-doun zunui yɛnvui ʋuuni su, é ɠɛ ma: «À ɠula ʋɛ ʋa wa ɗa-ʋɛlɛyeɠei. Wo li seikɔɠɔma ʋele zu, zou ɠili su, ʋɛ wa zoo zeizu ná, mazɔlɔɔ Ɠɔoɠɔ GALAGI deveʋɛ ga é pului loo zooi nii zu, é yɛsu kona dɔfela.» \v 2 Anzanui ziɛni ga GALA goo wo nui ná-tɛnɛ gooi, ta ná-pɛlɛyeɠei ti liini, ti zei Filisiti yooi zu kona dɔfela laawu. \p \v 3 Kona dɔfelai ɓegai ma, anzanui zeɠeni Filisiti yooi zu, é li masagi ʋɔ bɛ ga ti ná-pɛlɛi ta ná-zooiti fe zea. \v 4 É zolooni kpein masagi ta GALA goo wo nui Elizé ná-botiɠɛ nui Geyazi ti ɗa yɛpɛ, é naa ɠaazaɠagai, é ɠɛ ma: «Faa wolai niiti Elizé ti ɠɛai, ti wo dɛɛ mà.» \v 5 Siɛgi zu é ɠɛni naa wosu da ʋelei Elizé gɔvɛi ta wuzeɠeni la, é kula saai ya, anzanui nii Elizé ná-doun zunui yɛnvui ʋuuni su, naa unkulani masagi ʋɔ bɛ ga naa ɓɔ ba ná-pɛlɛi ta ná-zooiti fai zu. Gaamago Geyazi wooɠulani, é ɠɛ ma: «Wɛlɛ anzanui ʋa gè ɠɛa ná-fai wosu è ma, màliɠii masagi, wɛlɛ ná-doun zunui ɓalaa ba, nii Elizé buzeɠeni, é kula saai ya.» \v 6 Masagi anzanui ɠaazaɠani, naa ná-faiti pɛ suɠula ma. Masagi ná-botiɠɛ nu wolai gila feeni anzanui ya, é ɠɛ naa ma: «Li, è bo, ti anzanui nii ɠɔligiti pɛ gaaɠale ma pɔ, ti ani ve zea ga ná-zooi ʋaalɔnɔgi ti kulaai, é zo dii volo nuu ma, é zeeli niizu ma, naama zalai.» \s Ɠazayɛle ta Elizé ti ɠomi fai \p \v 7 Yeeta mɔnɔ Elizé liini Damase. Siili masagi Ɓɛne-Ɠadade ɠɛni zeeɓɛzu, ti ɠɛni ma: «GALA goo wo nui ʋaaʋɛ ʋɛ.» \v 8 Masagi ɠɛni Ɠazayɛle ma: «Vebɛani zeɠe, è li GALA goo wo nui ʋɔ bɛ, é Ɠɔoɠɔ GALAGI ɠaazaɠa bɛ̀, ni nà ɠulazu niima zeeɓɛi zu.» \v 9 Ɠazayɛle vebɛaniiti seɠeni, niiti ti ga Damase yooi ʋaalɔnɔ pagɔiti, é ɲɔmɛ ʋuunaanigɔ (40) ɠasɔɠili ga tiye, é li GALA goo wo nui Elizé ʋɔ bɛ. Seeliai ma, é loni naa ɠaazu, é ɠɛ ma: «Ɗa-wotiɠɛ nui Siili masagi Ɓɛne-Ɠadade tèʋegɛ ga gè è ɠaazaɠa, ni toɠa ɠɛdɛsu, é ɠula niima zeeɓɛi zu.» \v 10 Elizé gooɠaaʋoteni, é ɠɛ ma: «Li, è ɠɛ ma: ‹Ungo, ɗa ɠɛdɛsu, è ɠula seeɓɛi nii zu.› Kɛlɛ Ɠɔoɠɔ GALAGI dɛɛʋɛ ga ze ga toɠa zaazu.» \v 11 GALA goo wo nui ɠaazuloni Ɠazayɛle ʋa, é yɛ wɛlɛzu ba, naa unfe, naa ʋoluma Elizé ɗa wɔlɔ. \v 12 Ɠazayɛle gaazaɠani, é ɠɛ ma: «Toɠa ɠale màliɠii wɔlɔzu?» Elizé gooɠaaʋoteni, é ɠɛ ma: «Mazɔlɔɔ gè kwɛni faa ɲɔi nii kpein è ʋaazu kɛɛzu ga Izilayɛle nuiti. Ɗa ʋaazu abui losu ta-laa wolaiti ba niiti siɠigi ti ma, è ta-zunu loungoiti paa ga boɠa zɔkpɔi, è lati, è ta-loungo ʋɛlɛʋɛlɛgiti kpɔnɛkɛlɛ, è koma anzanuiti kogiti daaʋali.» \v 13 Ɠazayɛle kpɔɛi zeɠeni, é ɠɛ ma: «Nà ga leeni kae, nɛ̀i gè ga ɗa-wotiɠɛ nui, kɛ̀ai nɔ eɠɛ gilɛi, nà zoo nii ɠɛɠala vaa wolaiti kɛɛzu?» Elizé ɠɛ ma: «Ɠɔoɠɔ GALAGI dɛɛʋɛ ga ze ga ɗa ɠɛɛzu ga Siili masagi.» \p \v 14 Ɠazayɛle zeɠeni Elizé ɠoba, é li maliɠii ʋɔ bɛ, naa gaazaɠa, é ɠɛ ma: «Leeni ɠa Elizé bogai è ma?» É ɠɛ ma: «É ɠɛ ɗa ɠɛdɛsu, è ɠula seeɓɛi nii zu.» \v 15 Poluma voloi Ɠazayɛle pɛɛmazeɠei gila seɠeni, é dɔ ziɛi wu, é pɛɛ masagi ɠaazu, naa za, é masadai ɠɛ naa ʋotogi zu. \s Zuda masagi Yolame \r (2 Dɔlɔ Sɛʋɛi 21:2-20) \p \v 16 Akaɓe ná-doun zunui Yolame ná-kona dɔɔlusiɛi ma masadai zu Izilayɛle unda, Zozafate ná-doun zunui Yolame zeini Zuda unda ga masagi. \v 17 Ná-konagi ɠɛni ga puusaʋa maazu fele (32), siɛgi zu é zeini la ga masagi. Kona dɔsaʋa ɠa é kɛɛni masadai zu Zeluzalɛme. \v 18 É ziɛ ʋele ɲɔuni ga Izilayɛle masagiti kɛʋele, eɠɛʋelei nɔ Akaɓe ná-pɛlɛyeɠei kɛɛni la, mazɔlɔɔ é Akaɓe ná-doun anzanui gila fuluni. É Ɠɔoɠɔ GALAGI wanama vai ɠɛɛni. \v 19 Kɛlɛ Ɠɔoɠɔ GALAGI la ɠɛni kɛɛni é ʋa Zuda masadai ɠoloɠolo, mazɔlɔɔ é minazeɠeni ná-botiɠɛ nui Davide ʋɛ ga naa mavofodaiti ta ɠɛ masadai ɠɛɛzu nɔ ɠɔ. \p \v 20 Yolame ná-masa fai ma ziɛgi zu ɠa Edɔme nuiti ti ɓakani la Zuda masadai laalɔɠɔma, ti ɓɔɠɔ masa sei. \v 21 Názu ɠa Yolame ná-kɔɔɠɔ wotoloiti pɛ gaalɛɛni ba la, é li Sayiil. Kɛlɛ, kɛni kua zaamai masagi ta ná-kɔɔɠɔ wotolo ɓizɛ ɠundiɠiiti pɛ ti lɔɔni Edɔme nuiti ta-ɠɔɔɲɛkpɛi zaama, ti leʋe ga zeeɠaaɓa, mazɔlɔɔ naati ti ti maaɠakuni niina, kɛlɛ ná-salaʋusuiti ti ʋelani, ti li ta-zeɠe ɠotaiti bu. \v 22 É zo názu ma niina, é zeeli za ma, Edɔme nuiti ti la mɔ Zuda masadai yeema, ta ɓɔɠɔ yeema. Naama yeeɠɛɠalai nɔ Liɓina taa wolai wuzeɠeni Zuda laalɔɠɔma. \p \v 23 Yolame ná-kɛɛwotii mɔtaiti, ta nii kpein é kɛɛni, naati sɛʋɛʋɛ Zuda masagiti ta-ɠɛɛwoti zɛʋɛi zu. \v 24 Yolame zaani. Ti maaɠuluni mɛmɛwolani ta-ɠabamaʋɛ, Davide ná-taa wolai zu. Ná-doun zunui Aɠazia ɠa é masadai ɠɛɛni potogi zu. \s Zuda masagi Aɠazia \r (2 Dɔlɔ Sɛʋɛi 22:1-6) \p \v 25 Akaɓe ná-doun zunui Yolame ná-kona puugɔ maazu felegɔ (12) ma masadai zu Izilayɛle unda, Yolame ná-doun zunui Aɠazia zeini Zuda unda ga masagi. \v 26 Ná-konagi ɠɛni ga puufele maazu fele (22), siɛgi zu é zeini la ga masagi. Kona gila ka é kɛɛni masadai zu Zeluzalɛme. Dee laa ɠɛni ga Atali, Izilayɛle masagi Womeli ná-dounloin ta ɠɛni de. \v 27 É ziɛ ʋele ɲɔuni ga Akaɓe ná-pɛlɛyeɠei ɠɛʋele, é Ɠɔoɠɔ GALAGI wanama vai ɠɛɛni, eɠɛʋelei nɔ pɛlɛyeɠei naa kɛɛni la, mazɔlɔɔ vulu ɠalui ɠɛni ti yɔɠɔzu. \p \v 28 Aɠazia ta Akaɓe ná-doun zunui Yolame ti liini ga kɔɔi Siili masagi Ɠazayɛle laalɔɠɔma, Lamɔte Galaade yooi zu. Siili nuiti ti masagi Yolame maawanani, \v 29 naa ɠale ma Zizeleyɛle, ná-maawanaiti salezu nii Siili nuiti ti pɛɛni ba Lama, siɛgi zu ti lia la ga kɔɔi Siili masagi Ɠazayɛle laalɔɠɔma. Názu ɠa Aɠazia liini la pɛtɛsu, mazɔlɔɔ é ɠɛni zoolɛzu ga ʋe. \c 9 \s Zewu ɠɛɛ vai ga Izilayɛle masagi \p \v 1 GALA goo wo nui Elizé GALA goo wo kaladopoi gila tolini, é ɠɛ ma: «Ɠɛʋele ɓɛtɛ è lii vai zu, é gulɔ ɓoɓogi nii zeɠe, è li Lamɔte Galaade yooi zu. \v 2 Ɗa liizu, è Zozafate ná-doun zunui Zewu ʋɛtɛ, Nimesi ná-dounloin, ɗa tolisu, è ɠɛ ma é ɠula bɔɔlaiti saama, wa lɛɛzu pɛlɛ ɠoozu ʋɛlɛi gila bu. \v 3 È gulɔ ɓoɓogi zeɠe, è gulɔi ziɛ nɔungi zu, è ɠɛ ma: ‹Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠaa: Gè gulɔi ziaa è ma ga è ɠɛ ga Izilayɛle masagi!› Naa ʋoluma ɗa ɓizɛzu, è ɠula pɛlɛlaʋɛ, è ʋela, mina maaɓɔun bo.» \p \v 4 GALA goo wo kaladopoi liini Lamɔte Galaade yooi zu. \v 5 Seeliai ma, é kɔɔʋɛbɛi ma ɠundiɠiiti kaani, ti ɠaalɛai ba ada ɠila. É ɠɛni ma: «Kundiɠii, kpɛ̀dɛʋɛ è ma.» Zewu gaazaɠani, é ɠɛ ma: «Gi zaama ɓɛ ʋe?» Naa ɠɛ ma: «Ɗa ʋe, kundiɠii.» \v 6 Zewu wuzeɠeni, é lɛ pɛlɛi wu, GALA goo wo nui gulɔi ziɛni nɔungi zu, é ɠɛ ma: «Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠaa: ‹Gè gulɔi ziaa è ma ga è ɠɛ ga Izilayɛle masagi, Ɠɔoɠɔ GALAGI ná-nuɓusɛiti. \v 7 Ɗa ʋaazu è-maliɠii Akaɓe ná-pɛlɛyeɠei wu nuiti paazu. Ʋele ɠana gè nà-botiɠɛ nuiti, GALA goo wo nuiti, tɔnɔi ʋotokulazu la, Ɠɔoɠɔ GALAGI ná-botiɠɛ nuiti kpein Zezaɓɛle ti ʋaai. \v 8 Akaɓe ná-pɛlɛyeɠei pɛ undaa ɠa ʋilisu, nà ná-pɛlɛyeɠei wu zunuiti pɛ suwuɠaaleʋe Izilayɛle yooi ɠa, doungo ʋɛɛ kpakolo ba. \v 9 Nà pɛlɛyeɠei naa zosu ʋelei gè Zeloɓoame ná-pɛlɛyeɠei zoni la, Neɓate ná-doun zunui, ta ʋelei gè Ɓaasa nɔnɔi zoni da, Ayiya ná-doun zunui. \v 10 Zezaɓɛle ma, gilɛiti ka ti miizu Zizeleyɛle kpelei zu, nu nɔpɛ ge la zɔlɔɔga, é ʋa maaɠulu.› » GALA goo wo nui ɓegai ma ga naama wooiti bo, é pɛlɛi laalaoni, é ʋela. \p \v 11 Zewu ɠalegai ma ma bɔɔlaiti koba, naati ti gaazaɠani, ti ɠɛ ma: «Toɠa ɠale? Leeni ɠa titi nui nuu ɠɛa ʋaani ma è ʋɔ bɛ?» Zewu ɠɛ ti ma: «Wo niima nu laaliiti kwɛɛ kala, ta ta-ɓɔɛ ɲakaiti.» \v 12 Kɛlɛ naati ti ɠɛni ma: «Zɛɛ ɠana è bosu. Nii é bogai è ma, naa wo gi ma.» Zewu zɛba é ɠɛ ti ma: «Kɛɛʋɛ ma: ‹Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠaa: Gè gulɔi ziaa è ma ga è ɠɛ ga Izilayɛle masagi.› » \p \v 13 Naama wooiti mɛnigai ma ti ʋɛ, ti ta-zeɠeiti kulani ɠɔba ga gaazuvilɛi, ti ɗa ti ʋɛɛ Zewu luɠɔ nu lɛɛzuʋɛti, ti ɗa koolei vɛ, ti ɗa ɠɛ ma: «Zewu ɠa ga masagi!» \s Zewu Izilayɛle masagi Yolame ʋaa vai \p \v 14 Ʋele ɠana Zozafate ná-doun zunui, Nimesi ná-dounloin Zewu yaavai ɓɛtɛni la Yolame laalɔɠɔma, siɛgi zu naati ta Izilayɛle ɠɔɔʋɛbɛiti pɛ ti ɠɛni Lamɔte maalobosu da Galaade yooi zu, Siili masagi Ɠazayɛle laalɔɠɔma. \v 15 Masagi Yolame liini Zizeleyɛle ga é ná-palaiti sale, tɔɔzei maawanai ʋa Siili nuiti ti boni la kɔɔɠɔzuʋɛ Siili masagi Ɠazayɛle laalɔɠɔma. Zewu ɠɛni bɔɔlaiti ma: «Ni wa pɔ̀, kɛni nu nɔpɛ ge mina ɠula taai ʋa, é ʋa li ma wooi wosu Zizeleyɛle.» \p \v 16 Zewu lɛɛni ná-wotoloi zu, é li Zizeleyɛle, ʋɛ Yolame ɠɛni laani ná. Zuda masagi Aɠazia liai laaliizu ma. \v 17 Taai maaɓɛɛ nui ɠɛni siɠigi ɠa, é Zewu ná-bɛbɛi ɠa, ti ɗa ʋa. É wooleʋeni masagi ma ga: «Nà bɛbɛi ɠaazu, ti ɗa ʋa.» Yolame ɠɛni ti ma: «À soo ɓizɛ zalaʋusu ɠila teʋe, é ti laaɠomi, é ti ɠaazaɠa, ni ziilɛi faa ɠa ti ʋaazu la.» \v 18 Soo ɓizɛ nui liini Zewu laaɠomisu, é ɠɛ ma: «Masagi ɠɛ: ‹Ziilɛi faa ɠa è ʋaazu ma?› » Zewu ɠɛ ma: «Ɗɔnɔ ɠa ziilɛi fai zu ga leeni? Ɠale ma, è lo ga pòluʋelei.» Taai maaɓɛɛ nui ná-poluvaawogi woni, é ɠɛ ma: «Keelai lia, é zeeli ti ma, kɛlɛ é la ɠalesu ma.» \v 19 Ti taɠili teʋeni mɔnɔ, naa liini, é ɠɛ Zewu ma: «Masagi ɠɛ: ‹Ziilɛi faa ɠa è ʋaazu ma?› » Zewu ɠɛ ma: «Ɗɔnɔ ɠa ziilɛi fai zu ga leeni? Ɠale ma, è lo ga pòluʋelei.» \v 20 Taai maaɓɛɛ nui ná-poluvaawogi woni, é ɠɛ ma: «Keelai lia, é zeeli ti ma, kɛlɛ é la ɠalesu ma. Zɔi é bɛbɛi luɠɔ, toɠa ná-wotoloi ɓizɛzu eɠɛ Zewu, Nimesi ná-dounloin, tɔɔzei toɠa ɓizɛzu eɠɛ titi nu.» \p \v 21 Naazu ɠa Yolame ɠɛni la ti ma: «À nà-wotoloi ɠili sooi ʋa.» Ti ná-wotoloi ɠilini sooi ʋa. Izilayɛle masagi Yolame ta Zuda masagi Aɠazia ti lɛɛni ta-wotoloiti su, ti li Zewu laaɠomisu. Ti zeelini ma ná-kpelei zu nii mɔungi é ɠɛni ga Zizeleyɛle nui Naɓɔte nɔnɔ. \p \v 22 Yolame Zewu ɠaai ma, é gaazaɠani, é ɠɛ ma: «Zewu, ziilɛi faa ɠa è ʋaazu ma?» Zewu gooɠaaʋoteni, é ɠɛ ma: «Ziilɛi faa ɠa è bosu? È kwɛɛ kala ga zaaɠaza è-lee Zezaɓɛle ná-koloɠolo fai ɠa dɛ ná, ta ná-zoɠo vaa mɔinmɔingiti.» \v 23 Yolame ná-wotoloi laalatini, é ɠɛ Aɠazia ma: «Dama, Aɠazia! Yaavai ʋe!» Naa ʋolu é ʋelani. \v 24 Kɛlɛ Zewu ná-mɛɛin zoni, é pili, mɛɛn ɠae li, é Yolame zo kpaki zɔɠɔzuʋɛ, é leʋe, é ɠula kekegi zu, Yolame looni ná-wotoloi zu, é za. \p \v 25 Zewu ɠɛni ná-kɔɔɠɔ zɛpɛ seɠe nui Ɓidikaal ma: «Ma ʋoomai zeɠe, è pili ya Zizeleyɛle nui Naɓɔte ná-kpelei zu. È-ɠi ka su nɛi? De felegɔ de ɠɛni wotolo ɠila su, kɛɛɠɛ Akaɓe ʋolu, Ɠɔoɠɔ GALAGI niima ɠeela wooi woni daalɔɠɔma, é ɠɛ ma: \v 26 ‹Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠaa: Tɛi gè Naɓɔte ma ɲamai ta ná-dointi ti-ma ɲamai ɠaa, é ɗa yei, nà kɛɠalai nɔ ɠɛɛzu ga ɗe ma kpele ɠilagi nɔ zu, naa ɠa Ɠɔoɠɔ GALAGI bogai.› Naa maaʋele ma, seɠe, è pili ya, ʋelei Ɠɔoɠɔ GALAGI bogai la.» \s Zewu Zuda masagi Aɠazia ʋaa vai \r (2 Dɔlɔ Sɛʋɛi 22:7-9) \p \v 27 Zuda masagi Aɠazia miná ɠaai ma, é ʋelani, é li ga pelei nii é liizu Ɓɛte-Ɠagan. Zewu ʋilɛni polu tɔ ɓalaa, é ɠɛ ti ma: «À tɔ ɓalaa paa.» Wotoloi zu, ti sɔɔni ga mɛɛin, pelei zu nii lɛɛzu ga Guul ʋele, Yiɓileyame ɠobaʋɛ. É ʋelani, é li Megido, é yɛ ná, é za. \v 28 Ná-botiɠɛ nuiti seɠeni wotoloi ta zu, ti lii la Zeluzalɛme, ti maaɠulu ná-kabai zu mɛmɛwolani ta-ɠabamaʋɛ, mɛmɛwola Davide ná-taa wolai zu. \v 29 Aɠazia masadai zɔlɔɔni siɛgi zu Akaɓe ná-doun zunui Yolame kɛɛni la ga kona puugɔ maazu ɠila (11). \s Zezaɓɛle zaa vai \p \v 30 Zewu lɛɛni Zizeleyɛle. Zezaɓɛle mɛnigai ma, é gulɔi ziɛni ɠaazuʋɛ, é nɔungi maaɠili, é ɗa wɛlɛ fenɛtɛlɛi la. \v 31 Zewu zeelizuʋɛ siɠidaʋɛ, é ɠɛni naa ma: «Ziilɛi faa ʋe ɓaa, Zimili niinɛi\f + \fr 9:31 \fr*\fq Zimili niinɛi\fq*\ft : Naa ɠa ʋilɛsu Zimili ʋa, nii é Izilayɛle masagi Ela ʋaani. \+xt 1Ma 16:8-20\+xt*.\ft*\f* nii é maliɠii ʋaazu?» \p \v 32 Zewu ɠaazuwuzeɠeni, é wɛlɛ fenɛtɛlɛi la, é ɠɛ ma: «Ɓɛ ɠa é bɛ̀ miná?» Zunu zɛɛɠaga felegɔ ɓaa saʋagɔ ti ungi ɠulani, ti wɛlɛ ba. \v 33 É ɠɛni ti ma: «À pili zooi ma.» Ti zɔɔni ba, é loo zooi ma, ma ɲamai vaza pɛlɛi ma, ta sooiti ma. Zewu ziɛni ma ga ná-soo wotoloi, é leʋe. \p \v 34 Zewu lɛɛni masa pɛlɛi wu, é daamii wo, é ɓɔɔle, é ɠɛ ná-siɛpoluiti ma: «À li, wo ɠaaɓa, wo anzanui tɛi maaɠulu nii kotoai, mazɔlɔɔ masa doin ɠɛa de.» \v 35 Ti liini ga ti maaɠulu, kɛlɛ ti ʋa ɠɛ ti li, nɔun kalagi ta zeeiti ta kɔɠɔiti nɔ ɠa ti ti ɠaani ná. \v 36 Ti ɠaleni ma, ti bo Zewu ma, naa ɠɛ ma: «Naama wooi ɠa Ɠɔoɠɔ GALAGI boni, é ɠula ná-botiɠɛ nui Eli la, Tiseɓé nui, é ɠɛ ma: ‹Gilɛiti ta Zezaɓɛle ma zuai mi Zizeleyɛle ɓalagi zu. \v 37 Zezaɓɛle ma zuai mɔtai zu ɠa vaza eɠɛ ga pɔlɔ lɛigi kpalagiti su, nu nɔpɛ ge la zooga kaazu, é ʋa ɠɛ ma: Zezaɓɛle ɠaa.› » \c 10 \s Akaɓe mavofodaiti suwuɠaaleʋe vai \p \v 1 Akaɓe ná-doun zunu ʋuulɔfela (70) ɠa é ɠɛni Samali. Zewu sɛʋɛiti teʋeni Zizeleyɛle ɠundiɠiiti ta taa ɠɛwolaiti ma, naa ʋɛɛ nui naati ba ti ɠɛni Akaɓe ná-doun zunuiti kalasu, sɛʋɛi zu wooi ɠɛni ga nii: \v 2 «Wa ɠa wo ɠaaɓaazu wo-maliɠii ná-pɛlɛyeɠei wu lointi ma, wotoloiti ta sooiti ta kɔɔɠɔ zɔɔlaiti ta wo ya, wa zeini ɓalaa taa wolai zu siɠigi ma. Naa ɠa é ba, wa sɛʋɛi nii zɔlɔɔna nɔ feya, \v 3 à wɛlɛ masagi ná-doun zunuiti saama, zɔi a zoo ta soloogai ma ga é ɠɛ ga masagi, wo naa zei ga masagi, wo zɛba wo ɠɛʋele ɓɛtɛ, wo kɔɔi ɠɔ masagi ná-pɛlɛyeɠei ʋɛ.» \p \v 4 Naama nuiti ti naa mɛnigai ma, ti wola luani, ti ɗa ɠɛ ɓɔɠɔ ma: «Masa felegɔ mu ka ti la zooni ti ʋa lo Zewu laawu, ada zoo ɠale ade lo daawu?» \v 5 Gaamago masa pɛlɛi ma ɠundiɠii, ta salaʋusu ɠundiɠii é taazuʋɛ, naa ʋɛɛ kɛwolaiti ta masagi ná-doun zunuiti kala nuiti ba, ti gooɠaaʋotegi nii leʋeni Zewu ma, ti ɠɛ ma: «Gá ga ɗa-wotiɠɛ nuiti, nii nɔpɛ ɗa bo, naa ɠa gi kɛɛzu, gi la nu nɔpɛ seizu ga masa. Naa ɠa é ba, nii nɛai è ʋɛ, naa ɠɛ.» \v 6 Zewu sɛʋɛi velesiɛi leʋeni ti ma, é ɠɛ ti ma: «Ni wa pɔ̀, ni wa ɠolozu nà-deveiti bɛ, lina niima yeeɠɛɠalai nɔ ma, à masagi ná-doun zunuiti kpein tɔungiti teʋe ti ʋa, wo ʋa ga tiye pɔ̀ Zizeleyɛle.» Tama, masagi ná-doun zunu ʋuulɔfelaiti gaaɠwɛa ɠɛni de taa wolai zu nu ɓiigiti ba, naati ka ti ɠɛni ti ɠulazu su. \p \v 7 Sɛʋɛi zeeliai ma ti ma, ti masagi ná-doun zunu ʋuulɔfelaiti (70) soni, ti ti ɠɔdaaleʋe, ti tɔungiti pu kpɔlɔgiti su, ti ti leʋe Zewu ma Zizeleyɛle. \v 8 Keela ɠila ge liini, é bo Zewu ma ga ti ʋaa ga nu unkalagi naati, Zewu devei veeni ga ti nu ungiti sei su ga ma ziɠi felegɔ taa ziɠidaʋɛ eyɛsu geelaa ɗa lao. \p \v 9 Poluma voloi sobui é ɠulani taai ʋa, é ɓɔɛ bɛbɛi ʋɔ, é ɠɛ ti ma: «Wɔun wa ga sɔbalala ʋea! Nà ɠa gè ga sɔba nui, mazɔlɔɔ nà ɠa gè yaavai ɠiliai masagi Yolame ma, gè paa. Kɛlɛ niiti ma, ɓɛ ɠa é ti ʋaai? \v 10 À kwɛɛ ga Ɠɔoɠɔ GALAGI laawooi niiti kpein é ti woni Akaɓe ná-pɛlɛyeɠei laalɔɠɔma, gila kpalaa ge la yɛni ʋoluzu nii daa la zeelini. É naama wooiti kpein daazeelia, niiti é ti woni, é ɠula ná-botiɠɛ nui Eli la.» \v 11 Zewu Akaɓe ná-pɛlɛ wu nui mɔtaiti paani niiti ti ɠɛni Zizeleyɛle, ta ná-botiɠɛ nu wolaiti, naa ʋɛɛ bɔɔlaiti ta zalaɠa ɠula nuiti ba, é la gila kpalaa zɛni ná. \s Zewu devei vee vai // ga ti Aɠazia kɛɛɠɛlointi paa \r (2 Dɔlɔ Sɛʋɛi 22:8) \p \v 12 Naa ʋoluma Zewu ʋilɛni pelei ma, é ɗa li Samali. Seelizuʋɛ togani makɛ nuiti ta-ɠaalɛba ʋɛlɛi gila ma, nii é ɠɛni pelei zu, \v 13 Zewu ɠomini ga Zuda masagi Aɠazia kɛɛɠɛlointi, é ɠɛ ti ma: «Ɓɛ ɠa ga woye?» Ti gooɠaaʋoteni, ti ɠɛ ma: «Gá ga masagi Aɠazia kɛɛɠɛlointi, gá liizu masagi ná-dointi tuʋɔsu, ta masa anzanui Zezaɓɛle ná-dointi.» \v 14 Zewu ɠɛni ná-siɛpoluiti ma: «À ti ma vuluiti so.» Ti ti ma vuluiti soni, ti ti ɠɔdaaleʋe, ti ti ʋili ya gaalɛba ʋɛlɛi naa ma ziɛyeɠei zu. Ti ɠɛni ga nu ʋuunaanigɔ maazu felegɔ (42), Zewu la ɠɛni gila kpalaa zɛni ná. \p \v 15 Seɠeai ma miná, ti ɠomini ta Lekaɓe ná-doun zunui Yonadaɓe, é ɠɛ naa ma: «È yiima ɠoleʋɛ nɛi bɛ̀, ʋelei zìima ɠoleai la è ʋɛ?» Yonadaɓe ɠɛ ma: «Zìima ɠoleʋɛ.» Zewu ɠɛ ma: «Ni ʋele ɠana é la, yeela zèa.» Yonadaɓe yeelaani zea. Zewu zɛba é tɛ, é sei ɠoba ná-wotoloi zu, \v 16 é ɠɛ ma: «Ʋa, de li, è ka ʋelei gè botii ɠɛɛzu la Ɠɔoɠɔ GALAGI ʋɛ ga zɛbɛi.» É liini ga naa ná-wotoloi zu. \p \v 17 Zewu zeeliai ma Samali, é Akaɓe ná-pɛlɛ wu nui mɔtaiti paani niiti ti ɠɛni Samali, é ti zuwuɠaaleʋe, eɠɛʋelei nɔ Ɠɔoɠɔ GALAGI boni la Eli ma. \s Zewu Ɓaale ɠala goo wo nuiti paa vai \p \v 18 Naa ʋoluma, é nuɓusɛiti gaalɛɛni ba, é ɠɛ ti ma: «Akaɓe la wola Ɓaale lɛbini, nɔ̀un nà Zewu nà dɛbizu ga gola. \v 19 Naa ɠa é ba, à Ɓaale ɠala goo wo nuiti kpein toli, ti ʋa pɔ̀ bɛ, nui niiti kpein ti dɛbizu ta ná-zalaɠa ɠula nuiti, gila kpalaa ge mina yɛ ʋoluzu, mazɔlɔɔ nà pɔ gè zalaɠa wola ɠula Ɓaale ʋɛ. Zɔi nɔpɛ a yɛ ʋoluzu, naama nui la yɛga vulua.» Zewu ɠɛni naa wosu ga keleɠelegi, nii a kɛ é Ɓaale lɛbi nuiti paa. \v 20 É ɠɛni ti ma: «À fɛti ɠula ɠui lo, Ɓaale lɛbi vai zu.» Ti kui loni. \v 21 Zewu keelai leʋeni Izilayɛle yooi zu ná pɛ. Ɓaale lɛbi nuiti pɛ ti ʋaani, nu ɠila kpalaa ge la ɠɛni yɛni ʋoluzu nii é la ʋaani. Ti lɛɛni Ɓaale lɛbi ʋɛlɛi wu, buulaave é zeeli kwɛgi pɛ ma. \v 22 Zewu ɠɛni zalaɠa ɠula zeɠeiti makɛ nui ma: «Seɠeiti kula Ɓaale lɛbi nuiti pɛ bɛ.» Zunui naa seɠeiti kulani ti ʋɛ. \p \v 23 Zewu ta Lekaɓe ná-doun zunui Yonadaɓe ti lɛɛni Ɓaale lɛbi ʋɛlɛi wu, é ɠɛ ti ma: «À wɛlɛ ɓɔɠɔ zaama, Ɠɔoɠɔ GALAGI ná-botiɠɛ nui tanɔpɛ ge mina ɠɛ wo zaama, Ɓaale lɛbi nuiti wo ma letele nɔ yɛ pɛlɛi wu.» \v 24 Ti lɛɛni ga ti zalaɠaiti ta gala zalaɠaiti kula. Zewu salaʋusu ʋuulɔsaʋa (80) loni eteaʋɛ, ti ɠaku pɛlɛi ma, é ɠɛ ti ma: «Zɔi nɔpɛ a ɓe nu ɠila kpalaa ba, é li, niiti su gè ti veezu wo ya, è ma nui ɗa za potogi zu.» \p \v 25 Ti ɓegai ma ga gala zalaɠaiti kula, Zewu ɠɛni salaʋusuiti ta ta-ɠundiɠiiti ma: «À lɛ, wo ti ʋaa, tanɔpɛ ge mina ɠula ba.» Ti lɛɛni, ti ɗa naati paa ga boɠa zɔkpɔi, ti ɗa poomaiti pili ya etea ʋelei, ti yɛni ti ʋaazu eyɛsu ti lɛ Ɓaale ná-pɛlɛi ma ada ɲadega wolai wu. \v 26 Ti Ɓaale ʋɛlɛi wu zale zɔɔlaiti kulani, ti abui lo ti ʋa, ti ɠala. \v 27 Ti Ɓaale ná-sale ɠɔtui loka ta ti ná-pɛlɛi ɓalaa golo, ti ná lati ga bɛbɛi ná-maagba wosu, naa ɠa é su, zaaɠaza. \s Izilayɛle masagi Zewu \p \v 28 Zewu Ɓaale ɠulani Izilayɛle yooi ʋa tɛtɛ. \v 29 Kɛlɛ é la ɠɛni zeɠeni naama ɠotoiti polu, niiti Neɓate ná-doun zunui Zeloɓoame Izilayɛle nuiti diini kɛɛ vai ma, mazɔlɔɔ zanu nikɛ yiʋoiti ti ɠɛni dɛ Ɓetɛle, ta Dan. \v 30 Ɠɔoɠɔ GALAGI ɠɛni Zewu ma: «Tɛi è naa ɠɛa nii sɔlegai gàazu, è naa kpein kɛ nii é ɠɛa ga zìima vai é lo Akaɓe ná-pɛlɛyeɠei ʋa, è-lointi ta yɛ zeizu Izilayɛle masa kpɔkpɔgi ɠa eyɛsu è-mavofodai zeizu naanisiɛi.» \v 31 Naa pɛ ge ɠɛɛni, kɛlɛ Zewu la ɠɛni ziɛni ga yii pɛ Ɠɔoɠɔ GALAGI ná-tɔgiti su, Izilayɛle ná-GALAGI. É la zeɠeni pɛ naama ɠotoiti polu, niiti Zeloɓoame Izilayɛle nuiti diini kɛɛ vai ma. \p \v 32 Naama ziɛgi zu Ɠɔoɠɔ GALAGI tɔɔzeini ga é ɗa ta leʋe Izilayɛle yooi ʋa. É vaani bu Siili masagi Ɠazayɛle vɔni ti ma ta-yooi ɠwɛpelemaʋɛti pɛ. \v 33 Ʋele ɠana ti ʋalani la zooi ɠilazuʋɛ ma, é folo ɠulazu ʋelei Zuludɛn letegi ma, é zo taa wolai Alowɛɛl ma é lɛkpɛma maazu ʋelei ziɛ wolai Aalanɔn letegi ma, Galaade ta Ɓasan yooi ɠɛni ga mináti, ná ɠa Luɓɛn wolodamaiti ta Gade wolodamaiti, naa ʋɛɛ Manasé wolodamaiti ba ti ɠɛni zeini ná. \p \v 34 Zewu ná-kɛɛwotii mɔtaiti, ta nii kpein é kɛɛni, naa ʋɛɛ ná-tɔɠɔɠula faiti ba, naati sɛʋɛʋɛ Izilayɛle masagiti ta-ɠɛɛwoti zɛʋɛi zu. \v 35 Zewu zaani. Ti maaɠuluni Samali. Ná-doun zunui Yoaɠaze ɠa é masadai ɠɛɛni potogi zu. \v 36 Zewu kɛɛni masadai zu Izilayɛle unda Samali ga kona ʋuufele maazu lɔsaʋa (28). \c 11 \s Atali masadai zeɠe vai ga maaɓaai \r (2 Dɔlɔ Sɛʋɛi 22:10-12) \p \v 1 Aɠazia dee Atali kaai ma ga ná-doun zunui zaa, é deveni ga é masagi mavofodaiti pɛ paa. \v 2 Kɛlɛ Yolame ná-doun anzanui, Aɠazia baazeelai Yeɠoseba zooni é Aɠazia ná-doun zunui Zoase zeɠe dɔɔɠuzu masa dointi saama, niiti Atali ɠɛni ti ʋaazu, é li ga tiye ta anzanui nii é ɠɛni sosu, é ti lɛ nu ɲii ʋɛlɛi gila bu. É doungoi lɔɔɠuni Atali ʋa, naa ɠa é kɛɛni naa la paani. \v 3 É kɛɛni dɔɔɠu ʋelei zu ga kona dɔzita Yeɠoseba ya Ɠɔoɠɔ GALAGI zei ʋɛlɛi wu, naama ziɛgi zu Atali ɗa masadai ɠɛ zooi unda. \s Zoase ɠɛɛ vai ga masagi \r (2 Dɔlɔ Sɛʋɛi 23:1-21) \p \v 4 Konagi lɔfelasiɛi ma, zalaɠa ɠula nui Yeɠoyada ɗa Kali nuiti ta-zalaʋusu ungilagila kundiɠiiti toli, ta zɔɔma zalaʋusuiti niiti ti Ɠɔoɠɔ GALAGI zei ʋɛlɛi makɛsu. É ti lolini, ti ʋa pɔ bɛ Ɠɔoɠɔ GALAGI zei ʋɛlɛi ma ɠoizuʋɛ. Ti minazeɠegi ɠɛ yɔɠɔzu, ti ɠona Ɠɔoɠɔ GALAGI zei ʋɛlɛi ma ɠoizuʋɛ, naa ʋoluma é masagi ná-doun zunui lɛ ga tiye. \v 5 É zɛba é devei niiti fe ti ya, é ɠɛ ti ma: «Pɛtɛ nii wa kɛ, dooɠo foloi nii é ʋaazu, wa-ɠɔɔɓɔgi ma zeikpasu ɠila ka ɠɛɛzu tuʋasui zu, ma ɠiliba mɔungi ɠa ɠɛɛzu masa pɛlɛi makɛsu ʋelei é la pɔlɔmazu. \v 6 Felesiɛi ɗa Suul Ziɠidaʋɛ makɛ, saʋasiɛi ɗa salaʋusuiti poluʋɛ ziɠidaʋɛ makɛ, ma ɠiliba saʋagɔi naati ta ɠɛɛzu masa pɛlɛi makɛsu ga seɠezeɠedai. \v 7 Wa-ɠɔɔɓɔgi ma zeikpasu felegɔi niiti ti la ɗa ga ɠɛ tuʋasui zu dooɠo foloi, naati ɓalaa ti ɗa Ɠɔoɠɔ GALAGI zei ʋɛlɛi makɛ, nii a kɛ ti ɓaa masagi maazu. \v 8 Wa masagi maaɠakusu é pilɛ da, ɛsɛ pɛ ná-kɔɔɠɔ zɔɔla ɠɛ zoni zea. Nu nɔpɛ a ɠɛ é leʋe wo ʋa ga maaɓaa, à ma nui ʋa. Wa yɛsu masagi ʋa a ɠɛna ɠulaa, ta a ɠɛna lɛa.» \p \v 9 Salaʋusu ɠundiɠiiti ti naa ɠɛɛni nii zalaɠa ɠula nui Yeɠoyada boni ti ma. Ti ta-zalaʋusuiti gaalɛɛni ba: zɔiti ti ɠɛni ʋaazu ada makɛ vai ma dooɠo foloi, naa ʋɛɛ niiti ba ti ɠɛni zeɠezu ná dooɠo foloi. Ti pɛ ti liini zalaɠa ɠula nui Yeɠoyada ʋɔ bɛ. \v 10 Zalaɠa ɠula nui kpɛɛinti ta kɔɔɠɔ zɛpɛgiti feeni salaʋusu ɠundiɠiiti zea, niiti ti ɠɛni ga masagi Davide nɔnɔ pɔlɔma, ta ti ɠɛni laani Ɠɔoɠɔ GALAGI zei ʋɛlɛi wu. \v 11 Salaʋusuiti ti lopele ɓɛtɛni, ɛsɛ ná-kɔɔɠɔ zɔɔla zoni zea, ti ɲɛkpɛni ga kakuma lukpɛgi siɠidaʋɛ, é zo ʋepema nu yeezazuʋɛ Ɠɔoɠɔ GALAGI zei ʋɛlɛi ʋa é li nu ɠɔʋɛzu ʋelei, zalaɠa ɠulazuʋɛ ɠobaʋɛ, pɛlɛ ɠobaʋɛ, nii a kɛ ti masagi maaɠaku. \v 12 Yeɠoyada ʋaani ga masagi ná-doun zunui, é masa bɔɔlɔgi lɔ unma, ta é tɔ sɛʋɛi ve zea, ti gulɔi ziɛ ma, ti kɛ ga masagi, ti ɗa yealoɠa, ti ɗa ɠɛ ma: «Masagi lɛbi ɠeke faan!» \p \v 13 Atali salaʋusuiti ta nuɓusɛiti gooi mɛnigai ma, é ʋaani bɛbɛi zaama Ɠɔoɠɔ GALAGI zei ʋɛlɛi ʋɔ pelei. \v 14 É wɛlɛ, é masa niinɛi ɠa loni kpɛdɛgi ɠobaʋɛ, Ɠɔoɠɔ GALAGI zei ʋɛlɛi laaʋɛ, ʋelei kundiɠiiti ta ɗa kɛɛ la, salaʋusu ɠundiɠiiti ta puʋu fɛɛ, nuiti ti loni koba. Nuɓusɛiti pɛ koozunɛai, puʋu fɛɛ nuiti ti ɗa puʋugi vɛ. Atali zɛba é ná-seɠeiti bali ga kidaaʋiligi maaʋele ma, é ɓain, é ɠɛ ma: «Yaava ɠa! Yaava ɠa!» \v 15 Tɛi zalaɠa ɠula nui Yeɠoyada la ɠɛni pɔ ga ti paa Ɠɔoɠɔ GALAGI zei ʋɛlɛi ma ɠoizuʋɛ, é ɓɔɛni salaʋusu ɠundiɠii ʋɔ é ɠɛni ga kɔɔɠuluɓai, é ɠɛ ma: «À kula ɓɔɠɔ zaama. Zɔi nɔpɛ a ʋilɛ polu, à ma nui ʋaa ga boɠa zɔkpɔi.» \v 16 Ti yeeʋɛɛni ma, ti lii la ga masa pɛlɛi ʋɔ pelei, sooiti tɛɛzu ʋelei, miná ɠa ti paani ná. \p \v 17 Yeɠoyada minazeɠegi ɓɛtɛni Ɠɔoɠɔ GALAGI ta masagi ti yɔɠɔzu, naa ʋɛɛ nuɓusɛiti ba, minazeɠegi naa ɠɛni dɛɛzu ga nuɓusɛi va bu ga ta ga Ɠɔoɠɔ GALAGI ná-nuɓusɛiti. É minazeɠegi ɠilini ba ɓalaa masagi ta nuɓusɛiti zɔɠɔzu. \v 18 Zooi zu nuɓusɛiti pɛ ti lɛɛni Ɓaale ná-pɛlɛi wu, ti golo. Ti ná-zalaɠa ɠulazuʋɛti golowolo ta kɔɔɠɔ ganigiti, ti Ɓaale ná-zalaɠa ɠula nui Matan ʋaa zalaɠa ɠulazuʋɛti kakalaʋɛ. Zalaɠa ɠula nui Yeɠoyada Ɠɔoɠɔ GALAGI zei ʋɛlɛi makɛ vai zeini kpasu. \v 19 É Kali nuiti ta-zalaʋusu ungilagila kundiɠiiti ta zɔɔma zalaʋusuiti gaalɛɛni ba, ta nuɓusɛiti pɛ, ti masagi zeɠe Ɠɔoɠɔ GALAGI zei ʋɛlɛi ma ɠoizuʋɛ, ti leʋe ga salaʋusuiti ta-ʋɛlɛla ʋelei, ti lii la masa pɛlɛi wu. Zoase zeini naazu masa kpɔkpɔgi ɠa. \v 20 Zooi zu nuɓusɛiti pɛ ti ɠɛni koozunɛɛi zu, taazuʋɛ ɠaalɛini tɔɔn ti ɓegai ma ga Atali ʋaa ga boɠa zɔkpɔi masa pɛlɛi wu. \s Zuda masagi Zoase \r (2 Dɔlɔ Sɛʋɛi 24:1-3) \p \v 21 Zoase ná-konagi ɠɛni ga dɔfela, siɛgi zu é zeini la ga masagi. \c 12 \p \v 1 Zewu ná-kona dɔfelai ma masadai zu Izilayɛle unda, Zoase zeini Zuda unda ga masagi. Kona ʋuunaanigɔ (40) ɠa é kɛɛni masadai zu Zeluzalɛme. Dee laa ɠɛni ga Siɓia, Ɓeel-Seɓa nu ɠɛni de. \v 2 Zoase Ɠɔoɠɔ GALAGI yiima vai ɠɛɛni yeeɠɛɠalai kpein daawu é kɛɛni, é ɗa ziɛ ga zalaɠa ɠula nui Yeɠoyada ná-tɛnɛ gooi. \v 3 Kɛlɛ é la ɠɛni zalaɠa ɠula adaʋɛti koloɠoloni, nuɓusɛiti ti ɠɛni zalaɠaiti kulazu, ti ɗa ansansegiti gala zalaɠa ɠula adaʋɛti. \s GALA sei ʋɛlɛi niinɛ vai \r (2 Dɔlɔ Sɛʋɛi 24:4-14) \p \v 4 Yeeta Zoase ɠɛni zalaɠa ɠula nuiti ma: «À waliiti kpein so ti ʋaazu la Ɠɔoɠɔ GALAGI zei ʋɛlɛi ma ɠoizuʋɛ ná-botiɠɛ vai ma, ta nu ɠilagilagi unmɔɔ walii, naa ʋɛɛ vebɛ waliiti ba ti ʋaazu ga tiye Ɠɔoɠɔ GALAGI zei ʋɛlɛi ma ɠoizuʋɛ. \v 5 Zalaɠa ɠula nui ɠilagilagi kpein ka kulazu gaazuɠwɛɛgiti zea, ʋɛti kpein náti koloɠologai GALA sei ʋɛlɛi ʋa, wo náti kpɛtɛ ga walii naati.» \p \v 6 Kɛlɛ ná-kona ʋuufelegɔ maazu saʋagɔi (23) ma masadai zu, zalaɠa ɠula nuiti ti la ɠɛni dɛ GALA sei ʋɛlɛi ná tanɔpɛ kpɛtɛni. \v 7 Masagi zalaɠa ɠula nui Yeɠoyada lolini ta zɔɔma zalaɠa ɠula nuiti, é ɠɛ ti ma: «Toɠa ɠale, wo la GALA sei ʋɛlɛi ɓɛtɛni? Tɛi ʋele ɠana wo kɛɛzu la, wo la mɔ walii zoga pɛ, nii wo ɠaazuɠwɛɛgiti ti ʋaazu la, kɛlɛ wa ti yɛsu ná niina pɛlɛi ɓɛtɛ vai ma.» \v 8 Zalaɠa ɠula nuiti ti vaani bu ga ti mina wali zo, ta ti mina pɛlɛi ɓɛtɛ. \p \v 9 Zalaɠa ɠula nui Yeɠoyada kesu ɠila kpɛtɛni, é zeɠei wɔ ba, é sei zalaɠa ɠulazuʋɛ ʋepema nu yeezazuʋɛ, ʋɛ nuiti ti ɠɛni leʋesu ná, ti ɗa li Ɠɔoɠɔ GALAGI zei ʋɛlɛi ma ɠoizuʋɛ. Zalaɠa ɠula nui niiti ti ɠɛni pɛlɛlaʋɛ makɛsu, naati ti ɓena walii kpein pu su, nii nuiti ti ɠɛni ʋaazu la Ɠɔoɠɔ GALAGI zei ʋɛlɛi ma ɠoizuʋɛ. \p \v 10 Ta la kaana ga walii mɔinɗa kesui zu, masagi ná-sɛʋɛ ɠɛ nui ɠɛni lɛɛzu ta zalaɠa ɠula ɠundiɠi wolai, ti walii ɠaalu nii ti ɠɛni ʋaazu la Ɠɔoɠɔ GALAGI zei ʋɛlɛi ma ɠoizuʋɛ, ti pu ɓɔlɔiti su. \v 11 Ti ɠɛni walii naa veezu naama nuiti zea, niiti ti ɠɛni Ɠɔoɠɔ GALAGI zei ʋɛlɛi ma woti vai unda, ti ɠɛni naama walii ɠɛɛzu ga botiɠɛ nuiti ta pɛlɛ maalɛɛ nuiti salai, niiti ti ɠɛni botii ɠɛɛzu Ɠɔoɠɔ GALAGI zei ʋɛlɛi ma, \v 12 naa ʋɛɛ pɛlɛ lo nuiti ta kɔtu zaɠa nuiti ba, ti ɗa guluiti ta kɔtu zaɠaaiti geya ga ma walii, ta Ɠɔoɠɔ GALAGI zei ʋɛlɛi ɓɛtɛ vai zu. \p \v 13 Kɛlɛ ti la ɠɛni wali woole taza ɓɛtɛni, ɓaa boɠa, ɓaa ɲama vaza aniɲaka, ɓaa puʋugiti, ɓaa wali woole aniɲaka nɔpɛ ta zanu kelei ga walii nii ti ɠɛni ʋaazu la Ɠɔoɠɔ GALAGI zei ʋɛlɛi ma ɠoizuʋɛ. \v 14 Ti ɠɛni feezu botiɠɛ nuiti zea, ga ti dɔ Ɠɔoɠɔ GALAGI zei ʋɛlɛi ɓɛtɛ vai zu. \v 15 Nui niiti ti ɠɛni wali veezu ti ya ga ti fe naati zea ti botii unda, ti la ɠɛni ɠɛɛzu naati ma ti ʋoluvaawo, mazɔlɔɔ ti ɠɛni kɛɛzu ga telebogi. \v 16 Walii nii é ɠɛni ga faazuɓɛtɛ zalaɠai ta koto gba zalaɠai, naa la ɠɛni lɔɔzu kesui zu Ɠɔoɠɔ GALAGI zei ʋɛlɛi ma ɠoizuʋɛ, é ɠɛni ga zalaɠa ɠula nuiti tɔnɔ. \s Zoase ná-masa fai ɠaaɓelagi \r (2 Dɔlɔ Sɛʋɛi 24:23-27) \p \v 17 Názu ɠa Siili masagi Ɠazayɛle kɔɔi valani la Gate ʋa, é ná zo. É ɠɛni pɔ ga é lɛ Zeluzalɛme laalɔɠɔma. \v 18 Gaamago Zoase ani ɓiigiti kpein gaalɛɛni ba, niiti kɛɛɠɛwolani Zozafate ta Yolame ta Aɠazia, Zuda masagiti ta tɔ ɓɔɠɔi ti feeni Ɠɔoɠɔ GALAGI ʋɛ, é pɛɛ zanugi pɛ ba é ɠɛni Ɠɔoɠɔ GALAGI zei ʋɛlɛi ma naavolo makɛsuʋɛ ta masa pɛlɛi ma naavolo makɛsuʋɛ, é ti pɛ seɠe, é teʋe Siili masagi Ɠazayɛle ʋɔ, naa ma ge maaɠooza Zeluzalɛme ʋa. \p \v 19 Zoase ná-kɛɛwotii mɔtaiti, ta nii kpein é kɛɛni, naati sɛʋɛʋɛ Zuda masagiti ta-ɠɛɛwoti zɛʋɛi zu. \v 20 Ná-botiɠɛ nu wolaiti ti yaavai ɠilini ma, ti paa Ɓɛte-Milo wu, nii é Sila ɠizei yeizuʋɛ. \v 21 Nu felegɔ ɠɛni ti zaama, Yozaɓade Simeyate ná-doun zunui, ta Yeɠozaɓade Somɛɛl ná-doun zunui, naati ka ti paani. Ti maaɠuluni mɛmɛwolani ta-ɠabamaʋɛ, Davide ná-taa wolai zu. Ná-doun zunui Amasia ɠa é masadai ɠɛɛni potogi zu. \c 13 \s Izilayɛle masagi Yoaɠaze \p \v 1 Aɠazia ná-doun zunui Zoase ná-kona ʋuufele maazu saʋagɔi (23) ma masadai zu Zuda unda, Zewu ná-doun zunui Yoaɠaze zeini Izilayɛle unda ga masagi Samali. Kona puu maazu lɔfela (17) ɠa é kɛɛni masadai zu. \v 2 É Ɠɔoɠɔ GALAGI wanama vai ɠɛɛni, é la ɠɛni zeɠeni naama ɠotoiti polu, niiti Neɓate ná-doun zunui Zeloɓoame Izilayɛle nuiti diini kɛɛ vai ma. \v 3 Ɠɔoɠɔ GALAGI yiiɠaawanani Izilayɛle ma, é ti lɔ Siili masagi Ɠazayɛle yeezu, ta naa ná-doun zunui Ɓɛne-Ɠadade yeezu yeeɠɛɠalai kpein daawu naati ti kɛɛni masadai zu. \p \v 4 Kɛlɛ Yoaɠaze Ɠɔoɠɔ GALAGI maanɛɛnɛni, naa goomɛni mazɔlɔɔ é kaani ʋelei Siili masagi ɠɛni Izilayɛle ɓɔlɔzu la. \v 5 Ɠɔoɠɔ GALAGI kizo nu leʋeni Izilayɛle ma, é ti ɠula Siili nuiti ta-zeigai wu. Naa ʋoluma Izilayɛle zeini mɔnɔ ziilɛigi zu ga pɔlɔmai ɠɛʋele. \v 6 Kɛlɛ naa pɛ poluma, ti la ɠɛni zeɠeni Neɓate ná-doun zunui Zeloɓoame ta ná-pɛlɛyeɠei ná-kotoiti polu, mazɔlɔɔ Zeloɓoame Izilayɛle liini kotoi ɠɛɛ vai ma. Sale wului yɛni vɔlɔ ʋilɛni Samali taazuʋɛ. \v 7 Gaaɓelagi zu, Yoaɠaze ná-kɔɔʋɛbɛi ɠɛni nɔ ga soo ɓizɛ nu ʋuulɔɔlugɔ (50), kɔɔɠɔ wotolo puugɔ, naa ʋɛɛ kɔɠɔa zalaʋusu nu waapuugɔ (10.000) ʋa, mazɔlɔɔ Siili masagi ma mɔinmɔin paani, é tago nɔ yɛ ná, ti lɔi eɠɛ nu ɠɔɠɔ ɠoba vufiligi. \p \v 8 Yoaɠaze ná-kɛɛwotii mɔtaiti, ta nii kpein é kɛɛni, ta ná-tɔɠɔɠula faiti, naati sɛʋɛʋɛ Izilayɛle masagiti ta-ɠɛɛwoti zɛʋɛi zu. \v 9 Yoaɠaze zaani. Ti maaɠuluni Samali. Ná-doun zunui Zoase ɠa é masadai ɠɛɛni potogi zu. \s Izilayɛle masagi Zoase \p \v 10 Zoase ná-kona ʋuusaʋa maazu lɔfelasiɛi (37) ma masadai zu Zuda unda, Yoaɠaze ná-doun zunui Zoase zeini Izilayɛle unda ga masagi Samali. Kona puu maazu lɔzita (16) ɠa é kɛɛni masadai zu. \v 11 É Ɠɔoɠɔ GALAGI wanama vai ɠɛɛni, é la zeɠeni naama ɠotoiti polu, niiti Neɓate ná-doun zunui Zeloɓoame Izilayɛle nuiti diini kɛɛ vai ma, naama ʋelei nɔ ɠa é yɛni ma kpaan. \p \v 12 Zoase ná-kɛɛwotii mɔtaiti, ta nii kpein é kɛɛni, naa ʋɛɛ ná-tɔɠɔɠula faiti ba ta kɔɔi é kɔɔni Zuda masagi Amasia laalɔɠɔma, naati sɛʋɛʋɛ Izilayɛle masagiti ta-ɠɛɛwoti zɛʋɛi zu. \v 13 Zoase zaani. Ti maaɠuluni Samali, Izilayɛle masagiti koba. Ná-doun zunui Zeloɓoame ɠa é masadai ɠɛɛni potogi zu. \s Elizé ná-faiti gaaɓelagi \p \v 14 Kɛlɛ aisa Zoase ʋa za, Elizé za zeeɓɛi soni, Izilayɛle masagi Zoase liini laaliizu ma, é ɠɔlɔni Elizé ɠaazu, é ɠɛ ma: «Kɛ̀ɛ! Kɛ̀ɛ! Ɗɛi è ɠɛa ga eɠɛ Izilayɛle ná-wotoloi ta kpizɛ nui!» \v 15 Elizé ɠɛni ma: «Mɛɛn ɠila seɠe ta mɛɛn ɠaeiti.» É mɛɛn ɠila seɠeni, naa ʋɛɛ mɛɛn ɠaeiti ba. \v 16 Naa ʋoluma Elizé ɠɛ ma: «Mɛɛin zumɛɛnna.» É mɛɛin zumɛɛnni, Elizé yeeiti pɛɛ masagi yeeiti ma, \v 17 é ɠɛ ma: «Fenɛtɛlɛi laalao ga folo ɠulazu ʋelei.» Zoase daalaoni, Elizé ɠɛ ma ʋolu: «Pili!» É pilini. Elizé wooɠulani, é ɠɛ ma: «Mɛɛin nii ɠa ga Ɠɔoɠɔ GALAGI ná-fɔnifaama mɛɛin, fɔnifaamai nii é feezu è ya Siili nuiti daalɔɠɔma. Ɗa vɔnisu Siili nuiti ma Afɛke eyɛsu è ti zuwuɠaaleʋe.» \p \v 18 Elizé ɠɛni ma mɔnɔ: «Mɛɛin zɔiti seɠe.» É ti zeɠeni. Elizé ɠɛni Izilayɛle masagi ma: «Mɛɛinti seɠe, è zooi loɠa.» É zooi loɠa laa ɠɛɛni ga saʋagɔ ga mɛɛin. \v 19 GALA goo wo nui yiiɠaawanani ma, é ɠɛ ma: «Ma ɠɛa nɛɛni é loɠa laa ɠɛ lɔɔlu ɓaa lɔzita, naazu ɗa la vɔni Siili nuiti ma eyɛsu è ti zuwuɠaaleʋe, kɛlɛ ɗa vɔnisu ti ma niina ga saʋagɔ nɔ.» \p \v 20 Elizé zaani, ti maaɠulu. Poluma ɠonagi toosu nu ɓulugiti ti zeɠeni Moaɓe yooi zu, ti lɔ Izilayɛle yooi zu. \v 21 Tɛi nuiti ti ɠɛni poomai ta maaɠuluzu, ti toosu nu ɓulugi naati gila kaani, ti poomai ʋilini ga gaazuvilɛ Elizé ná-kabai zu. Poomai vɔɔɠuai ma Elizé ma ɠaeiti ba, zɛnvui ʋuuni su ʋolu, é wuzeɠeni, é lo ɠɔɠɔiti ga. \s Pilɛ sɔlɔɔ fai Siili nuiti ma \p \v 22 Yoaɠaze ná-masadai ma ziɛgi kpein su, Siili masagi Ɠazayɛle ɠɛni Izilayɛle maanɔɠɔzu. \v 23 Kɛlɛ ti maawɔin Ɠɔoɠɔ GALAGI zoni, é ɓɔ ti ʋa, tɔɔzei ná-minazeɠegi ʋa Abalaame, ta Izaake, ta Zakɔɓe ʋɛ. É la ɠɛni kɛɛni é ʋa ti undaaʋili, zaaɠaza é la ti maaɠoozani ɓɔɠɔ ʋa poun. \p \v 24 Siili masagi Ɠazayɛle zaani. Ná-doun zunui Ɓɛne-Ɠadade ɠa é masadai ɠɛɛni potogi zu. \v 25 Gaamago Zoase Izilayɛle laa wolaiti seɠeni ʋolu, niiti Ɠazayɛle ti ɠulani kɛɛɠɛ Yoaɠaze ya. Ná zeizu ɠɛɛni saʋa Zoase ɗa vɔni Ɓɛne-Ɠadade ma, é taa wolai naati unmɔɔ. \c 14 \s Zuda masagi Amasia \r (2 Dɔlɔ Sɛʋɛi 25:1-4, 11-12, 17-28; 26:1-2) \p \v 1 Yoaɠaze ná-doun zunui Zoase ná-kona velesiɛi ma masadai zu Izilayɛle unda, Zuda masagi Zoase ná-doun zunui Amasia zeini Zuda unda ga masagi. \v 2 Ná-konagi ɠɛni ga puufelegɔ maazu lɔɔlugɔ (25) siɛgi zu é zeini la ga masagi. Kona ʋuufelegɔ maazu taaʋuugɔ (29) ɠa é kɛɛni masadai zu Zeluzalɛme. Dee laa ɠɛni ga Yoadan, Zeluzalɛme nu ɠɛni de. \v 3 É Ɠɔoɠɔ GALAGI yiima vai ɠɛɛni, kɛlɛ é la ɠɛni zeelini mɛmɛwola Davide zu. É ziɛni nɔ ga kɛɛɠɛ Zoase ziɛ ʋelei. \v 4 Zalaɠa ɠula adaʋɛti ti la ɠɛni ɲɛɛlɛni zooi ɠa, nuɓusɛiti ti ɠɛni zalaɠaiti kulazu, ti ɗa ansansegiti gala náti. \v 5 Sei ʋele ɓɛtɛai ma nɔ feya masadai zu, é kɛɛɠɛ ná-botiɠɛ nu wolaiti pɛ paani, niiti ti kɛɛɠɛ ʋaani. \v 6 Kɛlɛ é la ɠɛni naati ti-lointi paani, eɠɛʋelei sɛʋɛai la Moize ná-tɔ sɛʋɛi zu, ʋɛ Ɠɔoɠɔ GALAGI bogai ná ga: «Nu la doun kɛɛɠɛiti paa ti-lointi ta-ɠoto ɠɛai vaa zu, nu la dointi paa ti zɔlɔɔ nuiti ta-ɠoto ɠɛai vaa zu, kɛlɛ ɛsɛ gilagilagi ɠa za tɔ ɓɔɠɔi ná-kotoi vaa zu.» \v 7 É Edɔme nu waapuugɔ (10.000) ʋaani Kpolo Ʋɛtugi zu, siɛgi ti kɛɛni kɔɔi ɠa, é Sela taai zoni, é daasei pɛɛ ga Yoketeyɛle, naama laaseigi ɠa é ná ʋa zaaɠaza. \s Amasia loo vai bu // Izilayɛle ɠɔɔʋɛbɛi luɠɔ \r (2 Dɔlɔ Sɛʋɛi 25:14-24) \p \v 8 Naazu Amasia keelaiti teʋeni Izilayɛle masagi Zoase ma, Yoaɠaze ná-doun zunui, Zewu ná-dounloin, é ɠɛ naa ma: «Ʋa, de ɠomi, de kɔɔi ɠɔ.» \v 9 Kɛlɛ Izilayɛle masagi Zoase gooɠaaʋoteni, é ɠɛ ma: «Yeeta Liɓan yooi zu, ɠain gulu goi ta ɠɛni sɛdele gului ma: ‹È-loun anzanui ve, é zei dòun zunui ʋɛ ga anza,› kɛlɛ Liɓan lɔɓɔ zuaiti ti leʋeni ga ɠain gului ʋɔ pelei, ti suɠolo ga ɠɔɠɔi. \v 10 Gaama ʋe è vɔniga Edɔme nuiti ma, è ɠaazulɛa. Ɠoozunɛ naama lɛbiyai ma, è yɛ è-zeizuʋɛ. Leeni vaa zu ɗa ɓɔɠɔ lɔ fai ta zu nii gaaɓela ge la ʋani ɗa ɓɔɠɔi ma, naa ʋɛɛ Zuda masa zooi ʋa?» \v 11 Kɛlɛ Amasia la ɠɛni woiloni goo ma. Názu ɠa Izilayɛle masagi Zoase lɛɛni la, ti kɔɔi ɠɔ ta Zuda masagi Amasia Zuda laai zu daa ga Ɓɛte-Semɛse. \v 12 Zuda ɠɔɔʋɛbɛi looni bu Izilayɛle gelei ɠakala, ti ʋela naati ba, ɛsɛ ge li ná-taa zu. \v 13 Izilayɛle masagi Zoase Zuda masagi Amasia zoni Ɓɛte-Semɛse. Amasia ɠɛni ga Zoase ná-doun zunui, é ɠɛ ga Aɠazia ná-dounloin. É liini Zeluzalɛme, é siɠigi ʋaaleʋe ga mɛtɛlɛ unfelegɔ (200) ɠɛɠala siɠidaʋɛti zɔɠɔzu, niiti ti laa ga Efelayime ta Zokogi. \v 14 É zanugi ta waliiti pɛ seɠeni, naa ʋɛɛ sɔɔlaiti pɛ ba ti ɠɛni Ɠɔoɠɔ GALAGI zei ʋɛlɛi ma naavolo makɛsuʋɛ, ta masa pɛlɛi ma naavolo makɛsuʋɛ, é duɔiti soni ɓalaa, naa ʋoluma é ɠale ma Samali. \p \v 15 Zoase ná-kɛɛwotii mɔtaiti, ná-tɔɠɔɠula faiti ta kɔɔi é kɔɔni Zuda masagi Amasia laalɔɠɔma, naati sɛʋɛʋɛ Izilayɛle masagiti ta-ɠɛɛwoti zɛʋɛi zu. \v 16 Zoase zaani. Ti maaɠuluni Samali, Izilayɛle masagiti koba. Ná-doun zunui Zeloɓoame ɠa é masadai ɠɛɛni potogi zu. \s Amasia ʋaa vai \r (2 Dɔlɔ Sɛʋɛi 25:25-28) \p \v 17 Zoase ná-doun zunui Amasia Zuda masagi kona puugɔ maazu lɔɔlugɔ (15) ɠɛɛni vulua, Izilayɛle masagi Zoase zaa ʋoluma, Yoaɠaze ná-doun zunui. \v 18 Amasia ná-kɛɛwotii mɔtaiti sɛʋɛʋɛ Zuda masagiti ta-ɠɛɛwoti zɛʋɛi zu. \v 19 Ti yaavai ɠilini ma Zeluzalɛme, é ʋela, é li Lakise, kɛlɛ sili nuiti ti numaa leʋeni polu Lakise ga ti paa miná. \v 20 Ti ma ʋoomai laani wotoloi zu, sooiti ti ɗa mɛɛn, ti ʋaa la, ti maaɠulu mɛmɛwolani ta-ɠabamaʋɛ Zeluzalɛme, Davide ná-taa wolai zu. \p \v 21 Zuda nuɓusɛiti pɛ ti ná-doun zunui Azalia zeɠeni, nii ná-konagi ɠɛni ga puugɔ maazu lɔzita (16), ti sei ga masagi kɛɛɠɛ Amasia ʋotogi zu. \v 22 Tɔ ɠa kɛɛɠɛ zaai ma, é Elate taa wolai zoni ʋolu, é ná lo ʋolu, é dɔ Zuda masadai ná-zobogi wu. \s Izilayɛle masagi Zeloɓoame velesiɛi \p \v 23 Zoase ná-doun zunui Amasia ná-kona puugɔ maazu lɔɔlugɔi (15) ma masadai zu Zuda unda, Izilayɛle masa pɔlɔi Zoase ná-doun zunui Zeloɓoame zeini Izilayɛle unda ga masagi Samali. Kona ʋuunaanigɔ maazu ɠila (41) ka é kɛɛni masadai zu. \v 24 É Ɠɔoɠɔ GALAGI wanama vai ɠɛɛni, é la ɠɛni zeɠeni naama ɠotoi gila kpalaa polu, nii Neɓate ná-doun zunui Zeloɓoame Izilayɛle nuiti diini kɛɛ vai ma. \v 25 É Izilayɛle you ɠwɛgi laani ʋolu daazu, é zo Leɓo-Ɠamate, é zeeli Kpoloɗɛ Wanai ma, eɠɛʋelei nɔ Ɠɔoɠɔ GALAGI boni la, é ɠula ná-botiɠɛ nui GALA goo wo nui Zonase la, Gate-Ɠefɛɛl nui, Amitayi ná-doun zunui. \v 26 Mazɔlɔɔ Ɠɔoɠɔ GALAGI maanɔɠɔ wolai ɠaani nii Izilayɛle loai su, nu nɔpɛ ge la mɔ ɠɛni ná, doungo ʋɛɛ kpakolo ba, nii a zoo ɓɔsu ba. \v 27 Tama Ɠɔoɠɔ GALAGI la ɠɛni boni ga toɠa Izilayɛle laaseigi ɲɛɛlɛzu, é kula geeɠɔlɔgi wu, naa ɠa é kɛɛni é Izilayɛle yooi ɠizoni ga Zoase ná-doun zunui Zeloɓoame maaʋele. \p \v 28 Zeloɓoame ná-kɛɛwotii mɔtaiti, ta nii kpein é kɛɛni, ná-tɔɠɔɠula faiti, ta ná-kɔɔiti, ta ʋelei é Damase ta Ɠamate lɔɔni la Izilayɛle masadai ná-zobogi wu, niiti ti ɠɛni ga Zuda nɔnɔ, naati sɛʋɛʋɛ Izilayɛle masagiti ta-ɠɛɛwoti zɛʋɛi zu. \v 29 Zeloɓoame zaani, ti maaɠuluni Izilayɛle masagiti ta-ɠabamaʋɛ. Ná-doun zunui Zakali ɠa é masadai ɠɛɛni potogi zu. \c 15 \s Zuda masagi Azalia \r (2 Dɔlɔ Sɛʋɛi 26:3-4, 21-23) \p \v 1 Izilayɛle masagi Zeloɓoame ná-kona ʋuufelegɔ maazu lɔfelasiɛi (27) ma masadai zu Izilayɛle unda, Amasia ná-doun zunui Azalia zeini Zuda unda ga masagi. \v 2 Ná-konagi ɠɛni ga puugɔ maazu lɔzita (16), siɛgi zu é zeini la ga masagi. Kona ʋuulɔɔlugɔ maazu felegɔ (52) ɠa é kɛɛni masadai zu Zeluzalɛme. Dee laa ɠɛni ga Yekoliya, Zeluzalɛme nu ɠɛni de. \v 3 É Ɠɔoɠɔ GALAGI yiima vai ɠɛɛni ga kɛɛɠɛ Amasia ɠɛʋele fai pɛ su. \v 4 Kɛlɛ é la ɠɛni zalaɠa ɠula adaʋɛti koloɠoloni, nuɓusɛiti ti ɠɛni dɛ zalaɠaiti kulazu, ti ɗa ansansegiti gala náti. \p \v 5 Ɠɔoɠɔ GALAGI gee zeeɓɛi ʋɛɛni masagi ʋa, é yɛni naama zeeɓɛi zu eyɛsu saa voloi zeeli. Ti maaɠelesa teʋeni pɛlɛi ta wu. Ná-doun zunui Yotame ɠa é ɠɛni masa pɛlɛi unda, é ɗa masadai ɠɛ zooi zu nuɓusɛiti unda. \v 6 Azalia ná-kɛɛwotii mɔtaiti, ta nii kpein é kɛɛni, naati sɛʋɛʋɛ Zuda masagiti ta-ɠɛɛwoti zɛʋɛi zu. \v 7 Azalia zaani. Ti maaɠuluni mɛmɛwolani ta-ɠabamaʋɛ, Davide ná-taa wolai zu. Ná-doun zunui Yotame ɠa é masadai ɠɛɛni potogi zu. \s Izilayɛle masagi Zakali \p \v 8 Azalia ná-kona ʋuusaʋa maazu lɔsaʋasiɛi (38) ma masadai zu Zuda unda, Zeloɓoame ná-doun zunui Zakali zeini Izilayɛle unda ga masagi Samali. Alu dɔzita ɠa é kɛɛni masadai zu. \v 9 É Ɠɔoɠɔ GALAGI wanama vai ɠɛɛni, eɠɛʋelei nɔ kɛɛɠɛiti kɛɛni la. É la ɠɛni zeɠeni naama ɠotoiti polu, niiti Neɓate ná-doun zunui Zeloɓoame Izilayɛle nuiti diini kɛɛ vai ma. \p \v 10 Yaɓese ná-doun zunui Salume yaavai ɠilini ma, é paa nuɓusɛiti gaazu, naa ʋoluma é masadai ɠɛɛ potogi zu. \v 11 Zakali ná-kɛɛwotii mɔtaiti sɛʋɛʋɛ Izilayɛle masagiti ta-ɠɛɛwoti zɛʋɛi zu. \v 12 Ʋele ɠana Ɠɔoɠɔ GALAGI laawooi ʋilɛni la su, nii é boni Zewu ma, é ɠɛ ma: «È-lointi ta yɛ zeizu Izilayɛle masa kpɔkpɔgi ɠa eyɛsu è-mavofodai zeizu naanisiɛi.» Naa ma nɔ ɠa é ɠɛɛni. \s Izilayɛle masagi Salume \p \v 13 Woziase ná-kona ʋuusaʋagɔ maazu taaʋuugɔi (39) ma masadai zu Zuda unda, Yaɓese ná-doun zunui Salume zeini Izilayɛle unda ga masagi. Alu gila ka é kɛɛni masadai zu Samali. \v 14 Gadi ná-doun zunui Menaɠɛme zeɠeni Tiilesa, é lɛ Samali, é Yaɓese ná-doun zunui Salume ʋaa, é masadai ɠɛɛni potogi zu. \v 15 Salume ná-kɛɛwotii mɔtaiti, ta yaavai é gilini, naati sɛʋɛʋɛ Izilayɛle masagiti ta-ɠɛɛwoti zɛʋɛi zu. \p \v 16 Názu ɠa Menaɠɛme kɔɔi valani la Tifisa taai ʋa, ta ná maaɠoolii zu laaiti kpein, é nuɓusɛiti pɛ paa, é zo Tiilesa é zeeli Tifisa, mazɔlɔɔ ti la ɠɛni taai naa ma ʋɛlɛlaʋɛti daalaoni tuɠɔ. Naa ʋoluma, koma anzanuiti pɛ ti ɠɛni ná, é ti-ɠogiti daaʋalini. \s Izilayɛle masagi Menaɠɛme \p \v 17 Azalia ná-kona ʋuusaʋagɔ maazu taaʋuugɔi (39) ma masadai zu Zuda unda, Gadi ná-doun zunui Menaɠɛme zeini Izilayɛle unda ga masagi. Kona puugɔ ɠa é kɛɛni masadai zu Samali. \v 18 É Ɠɔoɠɔ GALAGI wanama vai ɠɛɛni. Sii ma voloi pɛ su, é la ɠɛni zeɠeni naama ɠotoiti polu, niiti Neɓate ná-doun zunui Zeloɓoame Izilayɛle nuiti diini kɛɛ vai ma. \p \v 19 Asiili masagi Pule\f + \fr 15:19 \fr*\fq Pule\fq*\ft : Asiili masagi Tigilate-Pilezɛɛl laaseigi ɠana Ɓaɓilɔne wooi zu. \+xt 15:29\+xt*.\ft*\f* ʋaani, é zooi zo. Menaɠɛme walii kilo waaʋuusaʋagɔ (30.000) veeni zea, ga naa ɓɔ ba é yɛ masa kpɔkpɔgi ɠa, ta ná-masa fai ɠɔɠɔ ɓikpi. \v 20 Menaɠɛme naama walii zɔlɔɔni ga mului nii é kulani Izilayɛle naavolo nuiti zea, nu ɠilagilagi ɠɛni feezu ga wali ɠae ʋuulɔɔlugɔ (50), é ma waliiti kpein fe Asiili masagi ya. Naa vaani bu é ɠula zooi ʋa, é ɠale ma ná-taa zu. \v 21 Menaɠɛme ná-kɛɛwotii mɔtaiti, ta nii kpein é kɛɛni, naati sɛʋɛʋɛ Izilayɛle masagiti ta-ɠɛɛwoti zɛʋɛi zu. \v 22 Menaɠɛme zaani. Ná-doun zunui Pekayia ɠa é masadai ɠɛɛni potogi zu. \s Izilayɛle masagi Pekayia \p \v 23 Azalia ná-kona ʋuulɔɔlugɔi (50) ma masadai zu Zuda unda, Menaɠɛme ná-doun zunui Pekayia zeini Izilayɛle unda ga masagi Samali. Kona felegɔ ɠa é kɛɛni masadai zu. \v 24 É Ɠɔoɠɔ GALAGI wanama vai ɠɛɛni, é la ɠɛni zeɠeni naama ɠotoiti polu, niiti Neɓate ná-doun zunui Zeloɓoame Izilayɛle nuiti diini kɛɛ vai ma. \v 25 Ná-kɔɔɠuluɓai gila nii daa ɠɛni ga Peka, Lemalia ná-doun zunui, naa yaavai ɠilini ma, é paa Samali taazuʋɛ, masa pɛlɛi wu, é Pekayia ná-siɛpoluiti Aalagɔɓe ta Aliye ɓalaa paani. Salaʋusu ʋuulɔɔlugɔ (50) ɠɛni Peka ya Galaade nuiti saama. Kpegai ma ga ti ʋaa, é masadai ɠɛɛni naa ʋotogi zu. \v 26 Pekayia ná-kɛɛwotii mɔtaiti, ta nii kpein é kɛɛni, naati sɛʋɛʋɛ Izilayɛle masagiti ta-ɠɛɛwoti zɛʋɛi zu. \s Izilayɛle masagi Peka \p \v 27 Azalia ná-kona ʋuulɔɔlu maazu felegɔi (52) ma masadai zu Zuda unda, Lemalia ná-doun zunui Peka zeini Izilayɛle unda ga masagi Samali. Kona ʋuufelegɔ (20) ɠa é kɛɛni masadai zu. \v 28 É Ɠɔoɠɔ GALAGI wanama vai ɠɛɛni, é la ɠɛni zeɠeni naama ɠotoiti polu, niiti Neɓate ná-doun zunui Zeloɓoame Izilayɛle nuiti diini kɛɛ vai ma. \p \v 29 Peka ná-siɛgi zu, Asiili masagi Tigilate-Pilezɛɛl ʋaani ga kɔɔi, é taa wolai niiti so: Iyon, Aɓɛle-Ɓɛte-Maaka, Yanoa, Kedɛse, Ɠasɔɔl, é Galaade ta Galilé yooiti pɛ soni ɓalaa naa ʋɛɛ Nɛfɛtali yooi ʋa, é li ga ma nuɓusɛiti duɔlai zu Asiili. \v 30 Ela ná-doun zunui Wozé yaavai ɠilini Lemalia ná-doun zunui Peka ma, é paa, é masadai ɠɛɛ naa ʋotogi zu, Woziase ná-doun zunui Yotame ná-kona ʋuufelegɔi (20) ma Zuda unda masa fai zu. \v 31 Peka ná-kɛɛwotii mɔtaiti, ta nii kpein é kɛɛni, naati sɛʋɛʋɛ Izilayɛle masagiti ta-ɠɛɛwoti zɛʋɛi zu. \s Zuda masagi Yotame \r (2 Dɔlɔ Sɛʋɛi 27:1-3, 7-9) \p \v 32 Lemalia ná-doun zunui Peka ná-kona felesiɛi ma masadai zu Izilayɛle unda, Woziase ná-doun zunui Yotame zeini Zuda unda ga masagi. \v 33 Ná-konagi ɠɛni ga puufele maazu lɔɔlugɔ (25), siɛgi zu é zeini la ga masagi. Kona puugɔ maazu lɔzita (16) ɠa é kɛɛni masadai zu Zeluzalɛme. Dee laa ɠɛni ga Yelusa, Sadɔke ná-doun anzanui ɠɛni de. \v 34 É Ɠɔoɠɔ GALAGI yiima vai ɠɛɛni ga kɛɛɠɛ Woziase ɠɛʋele fai pɛ su. \v 35 Kɛlɛ zalaɠa ɠula adaʋɛti ti la ɠɛni ɲɛɛlɛni zooi ɠa, nuɓusɛiti ti ɠɛni dɛ zalaɠaiti kulazu, ta ti ɗa ansansegiti gala náti. Yotame ɠa é Ɠɔoɠɔ GALAGI zei ʋɛlɛi ma ziɠidaʋɛ ɓɛtɛni ʋɛ ná ɠɛni lɛkpɛma nu ɠɔʋɛzu ʋelei. \v 36 Yotame ná-kɛɛwotii mɔtaiti, ta nii kpein é kɛɛni, naati sɛʋɛʋɛ Zuda masagiti ta-ɠɛɛwoti zɛʋɛi zu. \v 37 Ná-masa fai ma ziɛgi zu Ɠɔoɠɔ GALAGI tɔɔzeini ga é ɗa Siili masagi Lesin leʋe Zuda laalɔɠɔma, ta Izilayɛle masagi Peka, Lemalia ná-doun zunui. \v 38 Yotame zaani. Ti maaɠuluni mɛmɛwolani ta-ɠabamaʋɛ, mɛmɛwola Davide ná-taa wolai zu. Ná-doun zunui Aɠaze ɠa é masadai ɠɛɛni potogi zu. \c 16 \s Zuda masagi Aɠaze \r (2 Dɔlɔ Sɛʋɛi 28:1-27) \p \v 1 Lemalia ná-doun zunui Peka ná-kona puugɔ maazu lɔfelasiɛi (17) ma masadai zu Izilayɛle unda, Yotame ná-doun zunui Aɠaze zeini Zuda unda ga masagi. \v 2 Aɠaze ná-konagi ɠɛni ga puufelegɔ (20), siɛgi zu é zeini la ga masagi. Kona puugɔ maazu lɔzita (16) ɠa é kɛɛni masadai zu Zeluzalɛme. É la ɠɛni ná-GALAGI, Ɠɔoɠɔ GALAGI yiima vaa ɠɛɛni, eɠɛʋelei mɛmɛwola Davide kɛɛni la. \v 3 É ziɛ ʋele ɲɔuni ga Izilayɛle masagiti kɛʋele. É ná-doun zunui vɔlɔ ɠulani ga gala zalaɠai kɔɔɠɔ ganigiti bɛ, é ʋilɛ kɔzɔba vaiti polu niiti zii ɠiligiti ti ɠɛni kɛɛzu, niiti Ɠɔoɠɔ GALAGI ti ɓɛɛni Izilayɛle luɠɔ, é ta-yooi ve zea. \v 4 É ɠɛni zalaɠaiti kulazu ta é ɗa ansansegiti gala zalaɠa ɠula adaʋɛti, ta gizeiti unmaʋɛti, naa ʋɛɛ gulu wunduiti pɛ bu. \p \v 5 Naazu Siili masagi Lesin ta Izilayɛle masagi Peka, Lemalia ná-doun zunui, ti ʋaani, ti kɔɔi vala Zeluzalɛme ʋa. Ti Aɠaze zeini kɛlɛ su, kɛlɛ ti la ɠɛni ziɛni bu. \v 6 Naama ziɛgi nɔ zu Siili masagi Lesin Elate taa wolai zoni, é dɔ Siili masadai ná-zobogi wu, é Zuda nuiti kula Elate ʋa, é ʋa ga Edɔme nuiti, ti zei ná, ná ɠa ti ná zaaɠaza. \v 7 Aɠaze keela leʋeni Asiili masagi Tigilate-Pilezɛɛl ma, é ɠɛ ma: «Nà ga ɗa-wotiɠɛ nui ta è-loin, naa ma, ʋa, è kìzo Siili masagi yeei ma ta Izilayɛle masagi yeei, niiti ti kɔɔi valaai bà.» \v 8 Aɠaze wali ta zanugiti seɠeni, ti ɠɛni Ɠɔoɠɔ GALAGI zei ʋɛlɛi ma naavolo makɛsuʋɛ ta masa pɛlɛi ma naavolo makɛsuʋɛ, é ti leʋe ga sabaliʋai Asiili masagi ma. \v 9 Asiili masagi woiloni goo ma, é lɛɛni Damase laalɔɠɔma, é ná zo, é li ga ma nuɓusɛiti Kiil duɔlai zu, é Lesin ʋaa. \p \v 10 Masagi Aɠaze liini Damase Tigilate-Pilezɛɛl laaɠomi su, é zalaɠa ɠulazuʋɛ ʋɛtɛni nii é ɠɛni taazuʋɛ, é ma ɠazaʋigi leʋeni zalaɠa ɠula nui Ilii ma, ta ma zeikpasui kpein. \v 11 Zalaɠa ɠula nui Ilii zalaɠa ɠulazuʋɛ ta ɓɛtɛni ga ma zii nɔ, ʋelei nɔ masagi Aɠaze yɛni la Damase, é teʋe ma. É ɓeni ga kpɛtɛ pɛ masagi ʋa ɠale ma, é zeɠe Damase. \v 12 Masagi zeɠeni Damase, é zalaɠa ɠulazuʋɛ ɠa, é maaɓuɠa ná ʋa, é lɛ ga. \v 13 Tɔ ɓɔɠɔi é ná-gala zalaɠai ɠulani, naa ʋɛɛ ná-vebɛ zalaɠai ʋa, ta puya zalaɠaiti, é ziilɛi zalaɠaiti kula, é ma ɲamai ʋili zalaɠa ɠulazuʋɛ ma. \v 14 Zalaɠa ɠulazuʋɛ nii togai ga kɔlu ɓɔigi ga Ɠɔoɠɔ GALAGI nɔnɔi, é naa ɠulani tosuʋɛ Ɠɔoɠɔ GALAGI zei ʋɛlɛi ta zalaɠa ɠulazu niinɛi ti yɔɠɔzuʋɛ, é to zalaɠa ɠulazu niinɛi ɠoba lɛkpɛma maazu ʋelei. \p \v 15 Masagi Aɠaze niima levei veeni zalaɠa ɠula nui Ilii ya, é ɠɛ ma: «Za ʋoluma, zalaɠa ɠulazu wolai nii ɠa niina maanɛai è ɗa gala zalaɠai ɠala ma sobu ɠilagila, ta kpɔkɔ zalaɠaiti, masagi ná-gala zalaɠai ta ma vebɛ zalaɠaiti, nuɓusɛiti ta-ɠala zalaɠai ta ma vebɛ zalaɠaiti, ta ta-ʋuya zalaɠaiti, suai niiti kpein ti ɠulazu ga gala zalaɠai ta zɔɔma zalaɠaiti, è ɗa ti ma ɲamaiti pili zalaɠa ɠulazuʋɛ ma. Niima é ga zalaɠa ɠulazuʋɛ kpɛtɛai ga kɔlu ɓɔigi, nà ɓɔɠɔi nà deve wosu é ʋilɛ naa ʋa» \v 16 Zalaɠa ɠula nui Ilii masagi ná-devei kpein soni, é kɛ. \p \v 17 Masagi Aɠaze Ɠɔoɠɔ GALAGI zei ʋɛlɛi ma ɠɔlu ɓɔi wotoloiti ma ɠɔlu ɓɔi sɛpɛgiti suɠaleɠaleni, é ma tazaiti kula Ɠɔoɠɔ GALAGI zei ʋɛlɛi ma ɠoizuʋɛ, ziɛ liɠi wolai nii é ɠɛni zeini kɔlu ɓɔi nikɛiti kɔma, é naa ɠula ná, é sei zooi ma kɔtuiti ma. \v 18 Naa ʋoluma Asiili masagi ná-nɛɛbɛi maaʋele ma, é dooɠo foloi ma ʋɛlɛi ɠoloɠoloni, nii toga ɠɛni de Ɠɔoɠɔ GALAGI zei ʋɛlɛi ɠoozuʋɛ, ta poluʋelei masagi lɛɛzu ʋelei. \p \v 19 Aɠaze ná-kɛɛwotii mɔtaiti, naati sɛʋɛʋɛ Zuda masagiti ta-ɠɛɛwoti zɛʋɛi zu. \v 20 Aɠaze zaani. Ti maaɠuluni mɛmɛwolani ta-ɠabamaʋɛ, Davide ná-taa wolai zu. Ná-doun zunui Ezekiase ɠa é masadai ɠɛɛni potogi zu. \c 17 \s Izilayɛle masa gaaɓelagi Wozé \p \v 1 Aɠaze ná-kona puugɔ maazu velesiɛi (12) ma masadai zu Zuda unda, Ela ná-doun zunui Wozé zeini Izilayɛle unda ga masagi Samali. Kona taaʋuugɔ ɠa é kɛɛni masadai zu. \v 2 É Ɠɔoɠɔ GALAGI wanama vai ɠɛɛni, kɛlɛ é la ɠɛni zeelini Izilayɛle masa mɔungiti su, ti leʋegai tɔun tuɠɔ. \p \v 3 Asiili masagi Salamanazaal lɛɛni, é kɔɔi vala ba. Wozé lɔɔni zeezu, é ɗa maazoloo ganii zala ma. \v 4 Kɛlɛ Wozé yaavai ɠilini Salamanazaal ma. É keela leʋeni Ezipete masagi ma, Sayise, ta é la mɔ ɠɛni kɛɛzu é ʋa kona gilagila maazoloo ganii zala Asiili masagi ma. Salamanazaal naa zuɠwɛɛgai ma, é Wozé zoni, é pili kasoi ɠa. \v 5 Naa ʋoluma é zooi ná pɛ suɓizɛni, é ʋa, é Samali zei kɛlɛ su kona saʋagɔ laawu. \v 6 Wozé ná-kona taaʋuusiɛi ma masadai zu Izilayɛle unda, Asiili masagi Samali zoni, é li ga Izilayɛle nuiti Asiili duɔlai zu, é ti zei Ɠala, ta Gozan ɗɛi Ɠaɓɔɔl ɠobaʋɛ, ta Mɛde nuiti ta-laa wolaiti su. \s Izilayɛle nuiti kula vai ma ungi // zooi ʋa \p \v 7 Niima vai ɠɛɛni mazɔlɔɔ Izilayɛle nuiti ti kotoi ɠɛɛni ta-ƓALAGI Ɠɔoɠɔ GALAGI laalɔɠɔma, nii é ti ɠulani Ezipete, Falaɠɔn ná-duɔlai zu. Naa ʋoluma niima vai ɠɛɛni mazɔlɔɔ ti gala kiligiti dɛbini. \v 8 Ti ʋilɛgɛ zii naati kɛzɔgiti polu, niiti Ɠɔoɠɔ GALAGI ti ɓɛɛni Izilayɛle luɠɔ. ta tuʋa ʋelei niiti Izilayɛle masagiti ti ti lɔɔni zooi zu. \v 9 Izilayɛle nuiti ti naa ɠɛɛni dɔɔɠuzu ta-ƓALAGI, Ɠɔoɠɔ GALAGI laalɔɠɔma, nii maa la nɛɛni nu ʋa kɛ. Ti zalaɠa ɠula adaʋɛti kpɛtɛʋɛ ɓɔɠɔ ʋɛ taa wolaiti kpein su, é tɔɔzei taa maaɓɛɛ nuiti seizuʋɛti ma, é li taa wolaiti pɔ niiti siɠigi ti ma. \v 10 Ti sale ɠɔtuiti ta sale wuluiti kpadɔʋɛ gizeiti kpein ma, ta gulu wunduiti kpein bu. \v 11 Mináti ka ti ɠɛa ansansegiti galazu ná, ga zii naati kɛʋele niiti Ɠɔoɠɔ GALAGI ti ɓɛɛni ti luɠɔ. Ti faa ɲɔiti kɛɛni, niiti ti Ɠɔoɠɔ GALAGI yiiɠaawanani. \v 12 Naa ʋoluma ti lɛbiyai veeʋɛ kɔɔɠɔ ganigiti bɛ, tama Ɠɔoɠɔ GALAGI tɔgi zeini ti ma ga ti mina naa ɠɛ. \p \v 13 Ɠɔoɠɔ GALAGI Izilayɛle nuiti ta Zuda nuiti tɛnɛni ga GALA goo wo nuiti pɛ ta wozaɠa nuiti pɛ maaʋele, é ɠɛ ti ma: «À zeɠe wa-ɠɛɛwoti ɲɔiti polu, wo nà-deveiti ta nà-tɔgiti so, niiti gè ti zɛʋɛai tɔ sɛʋɛi zu, gè ti ve wo-ɠɛɛni zea ga nà-botiɠɛ nuiti maaʋele, GALA goo wo nuiti.» \v 14 Kɛlɛ nui niiti ti la ɠɛni kɛɛni ti ʋa woilo naa ma, nii ti ɠɛni bosu ti ma, ti kikpaai ɠɛɛni ga ti-ɠɛwolani kɛʋele, niiti ti la ɠɛni laani ta-ƓALAGI, Ɠɔoɠɔ GALAGI la. \v 15 Ti ɠɛlɛni ná-tɔgiti ba, ta minazeɠegi é kɛɛni ti yɔɠɔzu ta ti-ɠɛɛni, naa ʋɛɛ tɛnɛgiti ba é boni ga tiye. Ti ɓɔɠɔ ɠilini kɛzɛsulala ɠalagiti ba, tiya ɓɔɠɔi ti ɠɛ ga kɛzɛsulala nuiti. Ti ʋilɛni zii naati sɔgiti polu, niiti Ɠɔoɠɔ GALAGI ɠɛni ti ma: «À mina ʋokɔɠɔ ti ma.» \v 16 Ti ɠɛlɛni ta-ƓALAGI, Ɠɔoɠɔ GALAGI ná-tɔgiti ba, ti nikɛ yiʋo felegɔ ɓɛtɛ ɓɔɠɔ ʋɛ ga kɔlu ɠaawuungai, ti sale wului ɓadɔ, ti ɗa nɔkɔ foloi, ta alugi, ta somideɠaiti bu, ti ɗa lɛbiyai ve Ɓaale ʋɛ. \v 17 Ti ɗa ti-loun zunuiti ta ti-loun anzanuiti gala abui zu ga zalaɠai, ti ɗa ungaiziɛ vaiti ta adɔɓɛɛ vaiti kɛ, ti ɗa ɓɔɠɔ ve Ɠɔoɠɔ GALAGI wanama vai ɠɛɛ vai ya, nii a kɛ ti naa yiiɠaawana. \v 18 Naa ɠa é kɛɛni Ɠɔoɠɔ GALAGI wola yiiɠaawanani la Izilayɛle ma, é la mɔ pɔ ga é ti ɠa ga ɠaazu, tɔ ɠa é kɛa Zuda wolodai ɠila nɔ ɠa zɛgai ná. \p \v 19 Zuda nuiti ɓalaa ti la ɠɛni Ɠɔoɠɔ GALAGI ná-tɔgiti soni. Ti ziɛni ga Izilayɛle nui zɔiti kɛzɔgiti kɛʋelei. \v 20 Ɠɔoɠɔ GALAGI ɠɛlɛa Izilayɛle mavofodaiti pɛ ba, é ti unfe, é ti lɔ toosu nuiti zea, é ti ɓɛ ɠoba. \p \v 21 Siɛgi zu é Izilayɛle ɠulani la Davide ná-pɛlɛyeɠei ya, ti Neɓate ná-doun zunui Zeloɓoame zeini ga masagi, Zeloɓoame naa ma ge ti zeɠe Ɠɔoɠɔ GALAGI ʋa, é Izilayɛle li koto wolai ma, ti kɛ. \v 22 Izilayɛle nuiti ti ɓɔɠɔ veeni Zeloɓoame ná-kotoiti zea, ti la kɛɛni ti ʋa zeɠe ti ʋolu pɛ, \v 23 eyɛsu Ɠɔoɠɔ GALAGI yiiɠaawana Izilayɛle ma, é kpɛ ɠaazu, eɠɛʋelei nɔ é boni la, é ɠula ná-botiɠɛ nuiti kpein da, GALA goo wo nuiti. Izilayɛle ɠulaʋɛ ná-zooi ʋa, é li poun duɔlai zu Asiili yooi zu ʋɛ, zɛgai ná zaaɠaza. \s Samali nuiti tɔkulugi \p \v 24 Asiili masagi nuiti seɠeni taa wolai niiti su: Ɓaɓilɔne, Kuta, Ava, Ɠamate, ta Sefaalavayime, é ti zei ga keɠaaɓa Samali laa wolaiti su, Izilayɛle nuiti potogi zu, niiti ti liini ga tiye duɔlai zu. Ti Samali zoni ga tɔnɔ, ti zei ná, ta ma laa wolaiti su. \v 25 Ti tɔɔzeiɗai ma ga zeiɗa ná, ti la ɠɛni Ɠɔoɠɔ GALAGI lɛbizu. Ɠɔoɠɔ GALAGI zalaiti teʋeni ti laalɔɠɔma, ti nu mɔinmɔin paa ti zaama. \v 26 Ti liini, ti ɠɛ Asiili masagi ma: «Nui niiti è liai ga tiye, é ti zei Samali laaiti su, ti la naama ƓALAGI lɛbi ʋelei ɠwɛɛ. Tɔ ɠa é kɛa naa zalaiti teʋega ti laalɔɠɔma, ti ɗa ti ʋaa.» \v 27 Masagi devei veeni ga ti zalaɠa ɠula nui gila gaaɠale ma ná, niiti ti ɠɛa zeini ná pɔlɔma, ti liai duɔlai zu, ga é li, é zei ná, é ti ɠala ga naama ƓALAGI lɛbi vai. \v 28 Naa ɠa é kɛɛni zalaɠa ɠula nui niiti ti ti ɠulani Samali ʋa, ti li ga tiye duɔlai zu, naa gila ge ɠaleni ma, é li, é zei Ɓetɛle, é ɗa nui naati kala ga Ɠɔoɠɔ GALAGI lɛbi ʋelei. \p \v 29 Kɛlɛ zii ɠiligi naati ɛsɛ pɛ ge ɓɔɠɔ ɠala kpɛtɛni, ti ti ʋilɛ zalaɠa ɠula adaʋɛti ma ʋɛlɛiti bu, ʋɛti Samali nu wɔlɔmaiti ti náti toni. Ti naa ɠɛɛni Samali laaiti su, ʋɛ zii naati ɛsɛ ge ɠɛni zeini ná. \v 30 Ɓaɓilɔne nuiti ti Sukɔte-Ɓenɔte ɓɛtɛni, Kute nuiti ti Nɛɛlɛgale ɓɛtɛ, Ɠamate nuiti ti Asima ɓɛtɛ, \v 31 Ava nuiti ti Nibaze ta Taalatake ɓɛtɛ, Sefaalavayime nuiti ti ɗa ti-loun zunuiti gala abui ɠa ta-ɠalagiti Adalamelɛke ta Anamelɛke ti lɛbi vai zu. \v 32 Ti pɛ ti ɠɛni ɓalaa Ɠɔoɠɔ GALAGI lɛbizu. Ti ɠɛni yeelosu nuiti ba ɓɔɠɔ zaama ga naati ti ɠɛ ga ta-zalaɠa ɠula nuiti, ta-zalaɠa ɠula adaʋɛti pɛlɛiti bu. \v 33 Ʋele ɠana ti ɠɛni Ɠɔoɠɔ GALAGI lɛbizu la, ti lati, ti ɗa ti ɓɔɠɔ ɠalagiti dɛbi, ʋelei ti-ɠɛɛ vaa wɔlɔiti ti ɠɛni la naama yooiti su ti zeɠeai náti. \p \v 34 Zaaɠaza ti-mavofodaiti ta ti-ɠɛɛ vaa wɔlɔmaiti kɛɛzu dɛ, ti la Ɠɔoɠɔ GALAGI lɛbizu ga pagɔ, ti la ɓalaa ta-vaa wɔlɔmaiti ma lɔgiti sosu, ta ti ɓɔɠɔ leveiti, ti la Ɠɔoɠɔ GALAGI ná-tɔgiti ta ná-deveiti sosu, niiti é ti veeni Zakɔɓe mavofodaiti zea, Zakɔɓei naa ɠa Ɠɔoɠɔ GALAGI daasei pɛɛni ga Izilayɛle. \v 35 Minazeɠegi ɠɛni Zakɔɓe mavofodaiti zɔɠɔzu ta Ɠɔoɠɔ GALAGI, naa devei niiti boni ga tiye: «À mina gala kiligaa lɛbi, wo mina nɔkɔ ti wu. À mina ti lɛbi, wo mina zalaɠa ɠila kpalaa kula ti ʋɛ. \v 36 Kɛlɛ à nɔkɔna nà ɠila kpe bu, nɛ̀i gè ga Ɠɔoɠɔ GALAGI, gè wo ɠula Ezipete ʋa ga sɛ̀bɛ wolai, nà ɠa maanɛai wo nɔkɔ bù, wo zalaɠaiti kula bɛ̀. \v 37 Kɛni wo ɗa nà-deveiti ta nà-tɔgiti so nɔ ɠɔ, naa ʋɛɛ nà-kalagiti ba, niiti gè ti zɛʋɛai, gè fe wo ya, ma un ge daa ma ga wo mina gala kiligaa lɛbi. \v 38 À mina yeema minazeɠegi ma nii gè kɛa ade yɔɠɔzu. À mina gala kiligaa lɛbi. \v 39 Kɛlɛ nɛ̀i gè ga wa-ƓALAGI, Ɠɔoɠɔ GALAGI, à nà ɠila dɛbi, nà wo ɠula wo zili nuiti pɛ zea.» \p \v 40 Kɛlɛ nui naati ti la ɠɛni kɛɛni ti ʋa woilo goo ma, ti ɠɛni ti-ɠɛɛwoti wɔlɔmai nɔ ɠɛɛzu. \v 41 Zii ɠiligi niiti ti ɠɛni Ɠɔoɠɔ GALAGI lɛbizu, ti ɗa ti ɓɔɠɔ ɠalagiti dɛbi ɓalaagi. Ti-lointi ta ti-lounlointi ɓalaa zenɔ ɠana ti kɛɛzu la zaaɠaza. \c 18 \ms1 Izilayɛle Gaaɓelagiti É Zo Ezekiase Ma, É Zeeli Zuda Masadai Ɠoloɠolo Siɛgi Ma \mr (18:1—25:30) \s Zuda masagi Ezekiase ná-masa fai lɔɔzeigi \r (2 Dɔlɔ Sɛʋɛi 29:1-2; 31:1) \p \v 1 Ela ná-doun zunui Wozé ná-kona saʋasiɛi ma masadai zu Izilayɛle unda, Aɠaze ná-doun zunui Ezekiase zeini Zuda unda ga masagi. \v 2 Ná-konagi ɠɛni ga puufele maazu lɔɔlugɔ (25), siɛgi zu é zeini la ga masagi. Kona ʋuufele maazu taaʋuugɔ (29) ɠa é kɛɛni masadai zu Zeluzalɛme. Dee laa ɠɛni ga Aɓi, Zakali ná-doun anzanui ɠɛni de. \v 3 É Ɠɔoɠɔ GALAGI yiima vai ɠɛɛni ga mɛmɛwola Davide ɠɛʋele fai pɛ su. \v 4 É zalaɠa ɠula adaʋɛti koloɠoloni, é sale ɠɔtuiti kpezeɠele, é sale wului leʋe ga, é kɔlu ɓɔi kaalii ɓezeɠele, nii Moize kpɛtɛni, mazɔlɔɔ Izilayɛle nuiti ti ɠɛni dɛ ansansegiti galazu tɔun kakala, ti daasei pɛɛ ga Newusetan. \p \v 5 Ezekiase laani Ɠɔoɠɔ GALAGI la, Izilayɛle ná-GALAGI, é leʋe Zuda masagiti kpein ba, ti ʋaani tɔun poluma, ta niiti ti ɠɛni tɔun tuɠɔ. \v 6 É ɠilini Ɠɔoɠɔ GALAGI ʋa, é la zeɠeni polu, ta é Ɠɔoɠɔ GALAGI ná-deveiti kpein so, niiti é ti veeni Moize ya. \v 7 Ɠɔoɠɔ GALAGI ɓalaa yɛni ba. Nii kpein é yeeʋuuni bu, ti pɛ ge ɠɛni zoloosu. É ɓakani Asiili masagi ya, é la mɔ ɠɛni lɔɔni naa yeezu pɛ. \v 8 Tɔ ɠa é vɔnini Filisiti nuiti ma, é yɛ ti ʋolu, é zeeli Gaza ta ma yooi pɛ su, é ta-laa wolaiti so niiti siɠigi ti ma, ta ada maaɓɛɛ nuiti seizuʋɛti. \s Asiili nuiti ti Samali zo fai \r (2 Masagiti 17:3-7) \p \v 9 Masagi Ezekiase ná-kona naanisiɛi ma, nii é zolooni Izilayɛle masagi Wozé, Ela ná-doun zunui ná-kona dɔfelasiɛi ma, Asiili masagi Salamanazaal ʋaani Samali laalɔɠɔma, é ná zei kɛlɛ su. \v 10 É ná zoni kona saʋagɔi laawu, Ezekiase ná-masadai ma ɠonagi lɔzitasiɛi ma. Izilayɛle masagi Wozé ná-masadai ma ɠonagi laaʋuusiɛi ma ɠa Samali zoni la. \v 11 Asiili masagi Izilayɛle nuiti kulani ta-yooi ʋa, é li ga tiye duɔlai zu, é ti zei Ɠala, ta Gozan ɗɛi Ɠaɓɔɔl ɠobaʋɛ, ta Mɛde nuiti ta-laa wolaiti su. \v 12 Mazɔlɔɔ ti la ɠɛni woiloni Ɠɔoɠɔ GALAGI woo ma, ta-ƓALAGI, ti ná-minazeɠegi ɠoloɠolo. Ti la woiloni naa ma, ti la naa zoni, nii Ɠɔoɠɔ GALAGI ná-botiɠɛ nui Moize boni ti ma. \s Sɛnakeliɓe ʋaa vai // Zuda yooi laalɔɠɔma \r (2 Dɔlɔ Sɛʋɛi 32:1-8; // Ezayi 36:1) \p \v 13 Masagi Ezekiase ná-kona puugɔ maazu naanisiɛi (14) ma, Asiili masagi Sɛnakeliɓe liini ga kɔɔi Zuda laa wolaiti pɛ daalɔɠɔma, é ti zo. \v 14 Zuda masagi Ezekiase wooleʋeni Asiili masagi ma Lakise taazuʋɛ, é ɠɛ ma: «Gè la ʋeeni. Maaɠooza bà. Ni nɔpɛ ɗa da mà, nà ziɛ bu.» Asiili masagi unma ɠasɔi laani ga walii kilo waataaʋuugɔ (9.000), ta zanugi kilo untaaʋuugɔ (900). \v 15 Ezekiase waliiti kpein teʋeni nii é ɠɛni Ɠɔoɠɔ GALAGI zei ʋɛlɛi wu, ta masagi ná-pɛlɛi ma naavolo makɛsuʋɛ. \v 16 Kɛni vɔlɔ zanugi é puuni Ɠɔoɠɔ GALAGI zei ʋɛlɛi ma ɓogiti ta daamasagiti ma, é naati kulani ma, é ti ve Asiili masagi ya. \s Zeluzalɛme zei vai kɛlɛ su \r (2 Dɔlɔ Sɛʋɛi 32:9-16; // Ezayi 36:2-10) \p \v 17 Asiili masagi yɛni Lakise, é ná-zalaʋusu ɠundiɠi wolai leʋe masagi Ezekiase ʋɔ bɛ, ta salaʋusu ɠundiɠi gila, naa ʋɛɛ tɔ ɓɔɠɔi ná-kpɔba nui ʋa kɔɔlaaɠai zu. Ti liini ta kɔɔʋɛbɛ wola ɠila, ti zeeli Zeluzalɛme. Ti zeeliai ma taai ma, ti loni ziɛ makɛsuʋɛ é ɠɛni maazuʋɛ, naama ɗɛi yei ʋelei ɠobaʋɛ, pele ungi naa zu, nii é liizu ga kala loo nuiti ta-ɓalagi zu ʋele, \v 18 ti ɗa masagi loli. Názu ɠa Yilikiya ná-doun zunui Eliakime, masagi ná-pɛlɛi wu ɠundiɠii, liini la ti ʋɔ bɛ, ta sɛʋɛ ɠɛ nui Seɓena, naa ʋɛɛ Azafe ná-doun zunui Yoa ʋa, laavaawogi. \p \v 19 Asiili masagi ná-kɔɔlaaɠai ma ɓɔba nui ɠɛni ti ma: «À ɠɛ Ezekiase ma: ‹Masa golai, Asiili masagi wooi ɠaa: Ɓɛgele ɠa è ɠitogai ba? \v 20 Ɗa ɠisiɛzu ga kpɔɛzuɠulai nɔ ɠa a zoo ɠɛɛzu ga kɔɔɠɔ vai ma vaazeikpasui, ta ma zɛbɛi? Ɓɛ ɠa mu è ʋoluzeiɗai ba, è liizu ɓakasu zèa? \v 21 Ɗa ʋoluzeizu Ezipete ʋa, seeli kpakui naa nii goloai, a ɗa naama nuiti zeaʋɛ zaɠa, niiti ti zɛlɛsu la. Ʋele ɠana Falaɠɔn la, Ezipete masagi, naama nuiti bɛ ti ɓɔɠɔ ɠalivaazu ma. \v 22 Tanisu wa ʋaazu ɠɛɛzu mà: Gá-ƓALAGI, Ɠɔoɠɔ GALAGI ɠa gi ɠalivaazu ma. Kɛlɛ GALAGI naa lɛi Ezekiase ná-zalaɠa ɠula adaʋɛti ta zalaɠa ɠulazuʋɛti kulaai zooi ʋa, é ɠɛ Zuda nuiti ta Zeluzalɛme nuiti ma, ti ɗa GALA dɛbi zalaɠa ɠulazuʋɛ ɠila kpegi nɔ ɠakala, nii é Zeluzalɛme? \v 23 Za voloi zu, gè malimasakɛɛi leʋezu ga ɗe, màliɠii Asiili masagi laaseigi zu: Gè soo waafelegɔ (2.000) vea è ʋɛ, ni ɗa zoo è nu zɔlɔɔ, ti lɛ ti ɠɔma. \v 24 Kɛlɛ ɗa zoo ɠale è ʋoluave kundiɠii gila kpalaa ba, màliɠii ná-botiɠɛ nu goiti saama? È ɠitosu Ezipete ʋa, ga è ʋa kɔɔɠɔ wotoloiti sɔlɔɔ, ta sooiti! \v 25 Toɠa è ɠisu ga Ɠɔoɠɔ GALAGI lɛi é ʋa va bu ga gè ʋa, gè ʋɛ ɠoloɠolo? Ɠɔoɠɔ GALAGI ɠa é ɠɛni mà: Li, è vala zooi nuu ʋa, è koloɠolo!› » \s Asiili nuiti ti nuɓusɛiti maalua vai // ga ti ɓɔɠɔ ve \r (Ezayi 36:11-22) \p \v 26 Yilikiya ná-doun zunui Eliakime, ta Seɓena, naa ʋɛɛ Yoa ʋa, ti ɠɛni Asiili nuiti ta-ɠɔɔlaaɠai ma ɓɔba nui ma: «Soma è ɓɔɛ gi ʋɔ Alame nuiti daawooi zu, mazɔlɔɔ gá mɛnisu. Mina ɓɔɛ gi ʋɔ Eɓulu wooi zu naama nuiti maaʋele ma ti siɠigi ɠa, ti ɗa de woomɛni.» \v 27 Kɛlɛ kɔɔlaaɠai ma ɓɔba nui ti wooɠaaʋoteni, é ɠɛ ma: «Wa kaazu ga wa-o, wa-masagi-yo, wa nɔ ɠa nà-masagi tèʋegai wo ma ga gè niima ɠeela wooi laazeeli wo ma ɓaa? Toɠa ga niima nuiti pɛ tɔnɔ, niiti ti zeini siɠigi ɠa, ti ʋaazu ɠɛɛzu ga wo ɠɛʋele, ti ɗa ti-ɓooiti mi, ti ɗa ɓɔɔle ga ta-woiɗɛiti?» \p \v 28 Naa ʋoluma kɔɔlaaɠai ma ɓɔba nui loni miná, é ɓɔɛ ga woo wola Eɓulu wooi zu, é ɗa ɠɛ ma: «À woilo masa golai laawooi ma, Asiili masagi! \v 29 Masagi ɠɛ: ‹À mina va bu Ezekiase ʋa wo ɠaka, mazɔlɔɔ é la zooga wo unmɔɔsu, wo ʋa ɠula gi ya. \v 30 Ezekiase mina lo wo luɠɔ, wo ʋa ɓɔɠɔ ɠaliva Ɠɔoɠɔ GALAGI ma, é ʋa ɠɛ wo ma: Ɠɔoɠɔ GALAGI ɠa ade unmɔɔsu ga ɠite, taai nii la loa Asiili masagi yeezu. \v 31 À mina woilo Ezekiase woo ma, mazɔlɔɔ Asiili masagi wooi ɠaa: Ade woolaama, wo ɓɔɠɔ ve zèa, názu wo ɠilagilagi pɛ ka ná-leezɛn ɓelei ta ná-kooleɠoolegi ɠaawaai mi, ma nu ɓɔɔle ga ná-ziɛyeɠei zu ɗɛi, \v 32 eyɛsu gè ʋa, gè ʋa li ga woye zou ɠili su, nii kulaai ga wa-yooi, zooi nii moloi ta dɔɔi ti su, ɓului ta leezɛn ɓeleiti ti su, ta wolive wuluiti ma waai ma wulɔi ta kɔin gulɔi ti su. Naazu wa yɛnvu, wo la zaa. Naa ɠa é ba, à mina woilo Ezekiase woo ma, toɠa wo ɠakasu, é ɗa ɠɛ wo ma: Ɠɔoɠɔ GALAGI ɠa ade unmɔɔsu. \v 33 Zɔɔma yooiti ta-ɠalagiti ti ti unmɔɔgɛ nɛi, ti ti ɠula Asiili masagi ya? \v 34 Mini ɠa Ɠamate ta Aalapadeni ta-ɠalagiti ti ná? Mini ɠa Sefaalavayime ná-galagiti ti ná, Ɠena, ta Iva geleiti? Ti zoogɛ nɛi ti Samali ɠula zèa? \v 35 Naama yooiti ma ɠalagiti kpein saama, ma ɓɛgeleni ka ti ta-yooi unmɔɔni, ti kula zèa, ga Ɠɔoɠɔ GALAGI ʋa Zeluzalɛme unmɔɔ, é ʋa kula zèa?› » \p \v 36 Nuɓusɛiti ti maaɠɛni kpɔ, ti la gooɠaaʋoteni ga woo ɠila kpalaa, mazɔlɔɔ masagi Ezekiase ɠɛni ti ma: «À mina gooɠaaʋote.» \v 37 Yilikiya ná-doun zunui Eliakime, masagi ná-pɛlɛi wu ɠundiɠii, ta sɛʋɛ ɠɛ nui Seɓena, naa ʋɛɛ Azafe ná-doun zunui Yoa ʋa, laavaawogi, ti liini Ezekiase ʋɔ bɛ, ta-zeɠeiti baliʋaliai ga kidaaʋiligi maaʋele ma, ti Asiili ɠɔɔlaaɠai ma ɓɔba nui laawooi laazeeli ma. \c 19 \s Ezekiase GALA goo wo nui Ezayi // ɠaazaɠa fai \r (Ezayi 37:1-7) \p \v 1 Masagi Ezekiase naama wooi mɛnigai ma, é ná-seɠeiti baliʋalini ga ga kidaaʋiligi maaʋele, é saa wɔlɔ wo seɠei loo ɠɔba, é li Ɠɔoɠɔ GALAGI zei ʋɛlɛi ma ɠoizuʋɛ. \v 2 É Eliakime leʋeni, nii é ɠɛni ga masagi ná-pɛlɛi wu ɠundiɠii, ta sɛʋɛ ɠɛ nui Seɓena, naa ʋɛɛ zalaɠa ɠula nu wɔlɔiti ba, saa wɔlɔ wo seɠei ti ɠɔba, ti li GALA goo wo nui Ezayi ʋɔ bɛ, Amɔse ná-doun zunui. \v 3 Ti ɠɛ ma: «Ezekiase wooi ɠaa: ‹Za voloi ɠa ga ziiɓɔlɔ volo, ta maaɠolo volo, ta unfe ku. Mazɔlɔɔ gi ɠɛa eɠɛ koma anzanui, doin zɔlɔɔ fai maaɓuɠaai na ba, kɛlɛ zɛbɛ nɔpɛ ge la mɔ ná, é ʋa sɔlɔɔ. \v 4 Asiili masagi ná-kɔɔlaaɠai ma ɓɔba nui leʋegɛ ga é zɛnvu su ƓALAGI ʋoomu. Ee, é ga ɗa-ƓALAGI, Ɠɔoɠɔ GALAGI ɠɛni poomugi naati mɛnisu, é doɠa, tɔɔzei kpɔɛ ʋelei nuuti ba. Ɗɔun, ɠaaɓa, è Ɠɔoɠɔ GALAGI maanɛɛnɛ ná-nuɓusɛi mɔtai niiti bɛ.› » \p \v 5 Masagi Ezekiase ná-keelaiti ti zeelini Ezayi ʋɔ bɛ. \v 6 Naa ɠɛni ti ma: «À li, wo ɠɛ wo-maliɠii ma: ‹Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠaa: Wooi nuuti Asiili masagi ná-botiɠɛ nuiti ti pòomugai ga tiye, naa mina è maalua. \v 7 Masagi ɠa wooi ta mɛni, gè pu ziimaʋɛ ga é ɠale ma ná-zooi zu. Miná ɠa nà va bu ga ti paa ná ga boɠa zɔkpɔi.› » \s Sɛnakeliɓe ɓɔɠɔ maalua vai ʋolu // Zeluzalɛme ma \r (2 Dɔlɔ Sɛʋɛi 32:17; // Ezayi 37:8-13) \p \v 8 Asiili ɠɔɔlaaɠai ná-kpɔba nui ɠaleni ma, mazɔlɔɔ é mɛnini ga ná-masagi zeɠeʋɛ Lakise, é li, é Liɓina zei kɛlɛ su. Miná ɠa é kaani ná. \v 9 Su la ɠoozani Asiili masagi keela woo zɔlɔɔ ga Etiyopi masagi Tilaka ʋilɛgɛ pele ma tɔun daalɔɠɔma. É keelaiti teʋeni ʋolu Ezekiase ma, é ɠɛ ma: \v 10 «À ɠɛ Zuda masagi Ezekiase ma: ‹Mina va bu ɗa-ƓALAGI ʋa è yaava, nii è ɠalivaai ma, ni a ɠɛɛna è ma, Zeluzalɛme la lɔa Asiili masagi yeezu. \v 11 Ɗa ɓɔɠɔgoi è mɛnini ʋelei Asiili masagiti ti zooiti kpein sogai la, ti ti kpein koloɠoloni nɔ. Ɗa kaazu ga ɗa ɠila ka naa ɠa ʋoola è ʋa? \v 12 Mɛ̀mɛwolani ti taa wolai niiti koloɠoloni: Gozan, Ɠalan, ta Lesɛfe, ti Edɛn mavofodaiti suwuɠaaleʋe niiti ti ɠɛni Telasaal. Naama yooiti ta-ɠalagiti ti ti unmɔɔni ɓaa? \v 13 Mini ɠa Ɠamate masagi ná, ta Aalapade masagi, ta Layile masagi, ta Sefaalavayime masagi, naa ʋɛɛ Ɠena ta Iva geleiti ba?› » \s Ezekiase ná-GALA maanɛɛnɛi \r (Ezayi 37:14-20) \p \v 14 Ezekiase sɛʋɛi ɠulani keelaiti zea, é kala. Naa ʋoluma é lɛɛni la Ɠɔoɠɔ GALAGI zei ʋɛlɛi ma ɠoizuʋɛ, é suvie Ɠɔoɠɔ GALAGI ɠaazu, \v 15 é maanɛɛnɛ, é ɠɛ ma: «Ee, Ɠɔoɠɔ GALAGI, Izilayɛle ná-GALAGI, ɗɛi è zeini seeluɓɛinti unda, ɗa ɠa è ga GALA gila kpegi eteai zu masadaiti pɛ bɛ eteai zu, ɗa ɠa è geeɠɔlɔgi ɓɛtɛa ta zooi. \v 16 Ee, Ɠɔoɠɔ GALAGI, woilo ga pagɔ, ɠaazuzeɠe ma, è wɛlɛ! Sɛnakeliɓe wooi mɛni, nii é ná-kɔɔlaaɠai ma ɓɔba nui leʋegai ga zɛnvu su ƓALAGI ʋoomu ga tiye. \v 17 Ee, Ɠɔoɠɔ GALAGI, gaamai ʋe, Asiili masagiti ti zɔɔma ziiti ta ta-yooiti koloɠologɛ. \v 18 Ti naati ta-ɠalagiti pili abui zu, ti ɠala, tɔɔzei naati ti la ɠɛni ga gala kitea, ti ɠɛni nɔ ga nuɓusɛiti ta-ɲɛɛliɠi wotiiti, gului ta kɔtui, tama ti ti ɠoloɠologɛ. \v 19 Naa ɠa é ba, ee, Ɠɔoɠɔ GALAGI, gá-ƓALAGI, gi ɠizo, è gi ɠula Sɛnakeliɓe ya, nii a kɛ eteai zu masadaiti pɛ ti kwɛɛ ga Ɠɔoɠɔ GALAGI, ɗa ɠila kpe ka è ga GALAGI.» \s Ɠɔoɠɔ GALAGI ná-gooɠaaʋotegi \r (Ezayi 37:21-35) \p \v 20 Názu ɠa Amɔse ná-doun zunui Ezayi niima ɠeela wooi leʋeni la Ezekiase ma, é ɠɛ ma: «Ɠɔoɠɔ GALAGI, Izilayɛle ná-GALAGI wooi ɠaa: ‹Gè maanɛɛnɛi mɛniga nii è daazeeliai mà, é ʋilɛ Asiili masagi Sɛnakeliɓe ʋa.› \v 21 Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠaa daalɔɠɔma: \q ‹Siyɔn anzalopoi è ʋɛlɛʋiliga, \q é ɗa ɲɛɛɠula è zu. \q Zeluzalɛme anzalopoi ɠa è ɲɛɛzu, \q é ɗa ungi ɲiikpi ga ɗe. \b \q \v 22 « ‹Ɓɛ ɠa è poomugai, è suvɛ? \q Ɓɛ ɠa è daaɠugi ɠulazu la ga woo wola, \q è wɛlɛ ba ga bɛlɛlalai? \q Nà ʋe de, Izilayɛle ná-GALA Ɲadegai! \q \v 23 È pòomugɛ, nɛ̀i gè ga Maliɠii, ga ɗa-ɠeelaiti maaʋele, \q è ɠɛ ma: Nà-kɔɔɠɔ wotolo mɔinmɔingiti saala zu, \q gè lɛɛni gizeiti unmaʋɛ, \q gè lɔ Liɓan ɠizei zaamaʋɛ, \q gè sɛdele gulu ɠoozagiti teʋe, \q naa ʋɛɛ sipɛlɛ gulu ʋapagiti ba, \q gè zeeli ma unsu ɠaaɓelagi ma, \q ná-goya wolai unga munu. \q \v 24 Gè ziɛyeɠei wɔɔʋɛ wɛɛn yooi zu, \q gè su ɗɛi ɓɔle. \q Gè ziɛ wolai Nile ma ɓekegiti pɛ fɔɔni ga kɔ̀ɠɔiti \q Ezipete yooi zu ná pɛ. \b \q \v 25 « ‹Kɛlɛ ɗɔun è la suɠwɛɛni ga kaite gè niima vaiti deveʋɛ, \q ta kaite wɔlɔwɔlɔ gè seiʋɛ kpasu? \q Niizu niina, nà ga naa laazeeli, nii gè deveai. \q Naa ɠa é kɛa gè ʋaa ga ɗe, \q nii a kɛ è taa wolaiti golo niiti siɠigi ti ma, \q ti ɠɛ nɔ ga kɔtu ziɠigiti. \q \v 26 Zɛbɛ nɔpɛ ge la ti zu nuɓusɛiti ba, \q ta luazu, unfegi yeiɗai ga tiye, \q ti ɠɛɛʋɛ eɠɛ dɔɓɔzu lufai, eɠɛ tufa lɛnugi, \q eɠɛ pɛlɛ ɠɔma lufa ʋɔnɔgi, \q é vɔɔzu aisa ma ɓakui ʋa lo ba. \q \v 27 Kɛlɛ gè ɗa-vaiti pɛ kwɛɛ, siɛgi zu è zeini la, \q gè kwɛɛ siɛgi è ɠulazu la, ɓaa è lɛɛzu la ɗa-ʋɛlɛi wu, \q ta siɛgi zu è wuzeɠezu la dàalɔɠɔma. \q \v 28 Tɛi è wuzeɠea dàalɔɠɔma \q ɗa-ɓɔɛ yaɠasagiti ti lɔa gòizu, \q nà nà-balaɠaegi ʋilisu è-zokpai ʋa, \q gè è-lakɔlɔgiti pilisu ga nà-kalafei, \q gè è ɠaaɠale ma ga pelei nii è ʋaai la. \b \q \v 29 « ‹Ɗɔun, ɗa ma, Ezekiase, nii ɠa ɠɛɛzu è ʋɛ ga poogi: \q Ɲɔmɔ ɠonagi molo ɠaei nii pɔnɔgai ɓɔɠɔ ʋɛ, \q naa ɠa é ɠɛɛzu ga wo-ɠɔnɔgi, \q yɔɠɔnázu ɓalaa ʋele nɔ ɠana é ɠɛɛzu la. \q Kɛlɛ konagi zaʋasiɛi, à tii ɠɛ, wo teʋe, \q wo leezɛn ɓeleiti sin, wo ti-ɠaawaai mi. \q \v 30 Zuda nui niiti ta yɛ vulua, \q naati ta ɠɛ eɠɛ gulu ʋɔnɔgi, \q nii é zapei niinɛiti dɔɔzu, \q ta é waazu ga pagɔ. \q \v 31 Ungo, nui mɔta go ɠa yɛ vulua Zeluzalɛme, \q kɔɔ ʋoolabaiti ta ɠɛ Siyɔn gizeiti ma. \q Naa ɠa Ɠɔoɠɔ GALAGI ʋaazu kɛɛzu \q tɔɔzei ná-nɛɛbɛ wolai ʋa.› \b \p \v 32 «Naa ɠa é ba, Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠaa é ʋilɛ Asiili masagi ʋa: \q ‹É la lɛa taa wolai nii zu pɛ, \q é la mɛɛn nɔpɛ piliga daalɔɠɔma, \q é la maaɓuɠaa ba ga ná-kɔɔɠɔ zɛpɛgiti maaʋele, \q é la pɔlɔ ziɠi toga daalɔɠɔma. \q \v 33 Pelei é ʋaani la, toɠa ɠale ma ga naa nɔ, \q é la lɛa taai tɛi su,› Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠana. \q \v 34 ‹Nà ɓaazu taai nii maazu, gè kizo, nà ɓɔɠɔi maaʋele ma ta nà-botiɠɛ nui Davide maaʋele ma.› » \s Unmɔɔgi \r (2 Dɔlɔ Sɛʋɛi 32:21-22; // Ezayi 37:36-38) \p \v 35 Ɠɔoɠɔ GALAGI ná-geezuɠeelai ɠulani naama ɓidii, é nu waaungila waaʋuulɔsaʋa maazu lɔɔlugɔ (185.000) ʋaa Asiili ɠɔɔlaaɠai zu. Poluma zobui, ti wuungai ma, ti kɔɔlaaɠai zulaavegai ɠaani ga poomaiti. \v 36 Názu ɠa, Asiili masagi Sɛnakeliɓe kɔɔlaaɠai zeɠeni ná la, é li, é ɠale ma Ninive, é yɛ ná. \p \v 37 Yeeta, é yɛni nɔkɔsu ná-galagi Nisilɔke ná-pɛlɛi wu, ná-doun zunuiti Adalamelɛke ta Salɛsɛɛl ti paa ga boɠa zɔkpɔi, naa ʋoluma ti ʋela, ti li Alalate yooi zu. Ná-doun zunui zɔi, daa ɠɛni ga Ezaal-Ɠadon, naa ɠa é zeini potogi zu masa kpɔkpɔgi ɠa. \c 20 \s Ezekiase zeeɓɛ vai ta kɛdɛ fai \r (2 Dɔlɔ Sɛʋɛi 32:24-26; // Ezayi 38:1-8, 21-22) \p \v 1 Naama ziɛgi zu Ezekiase zeeɓɛni, é ɠɛnina zaazu. Amɔse ná-doun zunui Ezayi, GALA goo wo nui liini pɔ bɛ, é ɠɛ ma: «Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠaa: ‹Ɗa-vaiti gaaɠula ba, é devei yɛ ɗa-ʋɛlɛyeɠei ya, tɔɔzei ɗa ga za, è la ɠulazu seeɓɛi nii zu.› » \v 2 Ezekiase ɠaaʋoteni pɛlɛi ma, é Ɠɔoɠɔ GALAGI maanɛɛnɛni ɠani: \v 3 «Ee, Ɠɔoɠɔ GALAGI, soma è ɠizɛ su ga sìɛʋɛ è ɠaazu ga wooɠɛɠiladai ta ɠi pagɔlai, gè naa ɠɛ nii pagai è ɠaazu.» Naa ʋoluma Ezekiase wɔlɔni, gaazuɗɛi ʋu ga gola. \v 4 Ezayi la ɠɛni dɛ ɠulani koi zaamaʋɛ ʋa, eyɛsu Ɠɔoɠɔ GALAGI ɓɔɛ pɔ, é ɠɛ ma: \v 5 «Ɠale ma Ezekiase ʋɔ bɛ, nà-nuɓusɛiti ta-lotuɠɔi, è ɠɛ ma: ‹È-mɛmɛwola Davide ná-GALAGI, Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠaa: Gè ɗa-maanɛɛnɛ wooi mɛniga, gè è-ɠaazuɗɛi ɠaa. Nà è ɠɛdɛsu, lina ɠa leʋena ɗa zoo è li Ɠɔoɠɔ GALAGI zei ʋɛlɛi ma ɠoizuʋɛ. \v 6 Gè kona puugɔ maazu lɔɔlugɔ (15) ʋiliga è-zii zu. Ɗa-o, taai nii-yo, nà wo unmɔɔsu, gè wo ɠula Asiili masagi ya, nà taai nii makɛ nà ɓɔɠɔi nà-faa zu ta nà-botiɠɛ nui Davide ná-faa zu.› » \v 7 Ezayi ɠɛni ti ma: «À kooleɠoolegi ɠaawaai ɠaayɔgai zeɠe.» Ti seɠeni, ti pu masagi ná-wologi ɠa, é ɠɛdɛ. \v 8 Ezekiase Ezayi ɠaazaɠani, é ɠɛ ma: «Poogi ɓɛgele ɠa nà kwɛɛ da ga Ɠɔoɠɔ GALAGI ɠa kɛ̀dɛsu, ta nà zoo gè li Ɠɔoɠɔ GALAGI zei ʋɛlɛi ma ɠoizuʋɛ lina ɠa leʋena?» \v 9 Ezayi gooɠaaʋoteni, é ɠɛ ma: «Poogi ʋɛtɛ nii Ɠɔoɠɔ GALAGI feezu è ya, è ʋa kwɛɛ da ga toɠa ná-minazeɠegi laazeelizu nii é kɛai è ʋɛ: Ɗa pɔ ga niinigi li luɠɔ ga kɔɠɔ losu puugɔ, ɓaa é ɠula ʋolu ga kɔɠɔ losu puugɔ?» \v 10 Ezekiase gooɠaaʋoteni, é ɠɛ ma: «É la ɓaani ga niinigi li luɠɔ ga kɔɠɔ losu puugɔ, é ʋa zeeli kula vai zu ga ʋoluʋelei. É ɠula ʋolu tɔun ga kɔɠɔ losu puugɔ.» \v 11 GALA goo wo nui Ezayi Ɠɔoɠɔ GALAGI maanɛɛnɛni, naa niinigi ɠula ʋolu ga kɔɠɔ losu puugɔ, Aɠaze ná-kɔɠɔ losuʋɛ, ʋɛ é yeini ná niina. \s Ɓaɓilɔne ɠeelaiti \r (Ezayi 39:1-8) \p \v 12 Naama yeeɠɛɠalai nɔ, Ɓaɓilɔne masagi Melodake-Ɓaladan, Ɓaladan ná-doun zunui, mɛnini ga Ezekiase zeeɓɛni. É keelaiti teʋeni ma, sɛʋɛi ti ya ta sabaliʋai. \v 13 Ezekiase yeezeini ti wu, naa ʋoluma é pɛlɛi wu lɛɛni ga tiye, ʋɛ ná ga ani ɓiigiti makɛsuʋɛ, walii ta zanugi ta tufa maku nɛɛnɛgiti, ta gulɔ maku nɛɛnɛgi. É ná-kɔɔɠɔ zɔɔlaiti puuzuʋɛ ɓalaa lɛ, ta nii kpein makɛga ɠɛni de zea. É la ɠɛni ani nɔpɛ dɔɔɠuni ti ʋa ná-pɛlɛi wu, ta ná-masa zooi zu. \p \v 14 Naa ʋoluma GALA goo wo nui Ezayi ʋaani masagi Ezekiase ʋɔ bɛ, é gaazaɠa, é ɠɛ ma: «Leeni ɠa niima nuiti ti bogai, mini mu ka ti zeɠeai ná?» Ezekiase gooɠaaʋoteni, é ɠɛ ma: «Ti zeɠeʋɛ ada ɠooza, Ɓaɓilɔne.» \v 15 Ezayi ɠɛni ma ʋolu: «Leeni ɠa ti kaai ɗa-ʋɛlɛi wu?» Ezekiase ɠɛ ma: «Ti anii kpein kaaʋɛ nà-pɛlɛi wu, ani nɔpɛ gè la yɛni ʋoluzu nà-naavolo makɛsuʋɛ, nii gè la dɛɛni ga tiye.» \p \v 16 Ezayi ɠɛni Ezekiase ma naazu: «Woilo Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ma: \v 17 ‹Foloi tanigaa ta ʋaazu, nii kpein é ɗa-ʋɛlɛi wu, nii è-mɛmɛwolani ti gaalɛai ba, eyɛsu za zeeli, ta li ga ti pɛ Ɓaɓilɔne, gila kpalaa ge la yɛga ʋoluzu.› » Ɠɔoɠɔ GALAGI ɠa é boga. \v 18 « ‹Ta li ga è-mavofodai tanigaani, ti ɠɛ ga botiɠɛ nu wolaiti Ɓaɓilɔne masagi ná-pɛlɛi wu.› » \p \v 19 Ezekiase Ezayi wooɠaaʋoteni, é ɠɛ ma: «Ɠɔoɠɔ GALAGI laawooi ʋagɛ nii è bogai mà.» Mazɔlɔɔ é ɠɛni ɠɛɛzu ma: «Kɛbɛ tɔun ziilɛigi ta makɛi ɠa ɠɛ ade ʋɛ sìi ma voloi pɛ su, kɛlɛ?» \v 20 Ezekiase ná-fai mɔtaiti ta ná-tɔɠɔɠula faiti, ta ʋelei é ziɛ makɛsuʋɛ ɓɛtɛni la, zeɠei é bɔɔni ga é lɛ ga ziɛi taazuʋɛ, naati sɛʋɛʋɛ Zuda masagiti ta-ɠɛɛwoti zɛʋɛi zu. \v 21 Ezekiase zaani. Ná-doun zunui Manasé ɠa é masadai ɠɛɛni potogi zu. \c 21 \s Zuda masagi Manasé \r (2 Dɔlɔ Sɛʋɛi 33:1-10, 18-20) \p \v 1 Manasé ná-konagi ɠɛni ga puugɔ maazu felegɔ (12), siɛgi zu é zeini la ga masagi. Kona ʋuulɔɔlugɔ maazu lɔɔlugɔ (55) ɠa é kɛɛni masadai zu Zeluzalɛme. Dee laa ɠɛni ga Ɠɛfɛsiɓa. \v 2 É Ɠɔoɠɔ GALAGI wanama vai ɠɛɛni, é ʋilɛ kɔzɔba vaiti polu niiti zii ɠiligiti ti ɠɛni kɛɛzu, niiti Ɠɔoɠɔ GALAGI ti ɓɛɛni Izilayɛle nuiti tuɠɔ. \v 3 É zalaɠa ɠula adaʋɛti toni ʋolu, niiti kɛɛɠɛ Ezekiase ti ɠoloɠoloni, é Ɓaale ná-zalaɠa ɠulazuʋɛti kpɛtɛ, é sale wului ɓadɔ, ʋelei Izilayɛle masagi Akaɓe kɛɛni la, é nɔkɔ aniiti pɛ bu ti volozu geeɠɔlɔgi zu, é ti lɛbi. \v 4 É zii ɠiligiti ta-zalaɠa ɠulazuʋɛti kpɛtɛ Ɠɔoɠɔ GALAGI zei ʋɛlɛi wu Zeluzalɛme, ʋɛ Ɠɔoɠɔ GALAGI boni ga ná ɠa daaseigi ɠa ɠɛ wosu ná. \v 5 É zalaɠa ɠulazuʋɛti kpɛtɛni foloi ta alugi ta somideɠaiti bɛ Ɠɔoɠɔ GALAGI zei ʋɛlɛi ma ɠoi ɠoozu felegɔiti su. \v 6 É ná-doun zunui ɠalani abui zu ga zalaɠai, é ɗa adɔi ɓɛ é ʋilɛ ʋelela ʋele vaiti ba, é ɗa zoɠo vai ma zii pɛ kɛ. É gɔvɛ laawooleʋe nuiti seini, ti ɗa ʋelela ʋele vaiti bo. É ɠɛni liizu nɔ ga Ɠɔoɠɔ GALAGI wanama vai ɠɛa, nii a kɛ é naa yiiɠaawana. \v 7 É anzanu ɠalagi Asela ma maaniini saɠaai lɛɛni Ɠɔoɠɔ GALAGI zei ʋɛlɛi wu, ʋɛ Ɠɔoɠɔ GALAGI ɓɔɛni é lo ná ʋa Davide ta ná-doun zunui Salomɔn ʋɔ, é ɠɛ ti ma: «Pɛlɛi nii, ta Zeluzalɛme ɠa gè yiimazeɠeai ga náti Izilayɛle wolodamaiti pɛ saama ga dàaseigi ɗa wo ná eyɛsu ɠɔ. \v 8 Gè la mɔ Izilayɛle nuiti pilɛga ɠɔɠɔma pɛ, ti maa ʋa ɠooza naama yooi ʋa gè feai ti-mɛmɛwolani bɛ, ni ta naati kɛɛna nɔ nii kpein gè boga ti ma, é zoloo tɔgi naa ma nii nà-botiɠɛ nui Moize feai ti ya.» \v 9 Kɛlɛ ti la woiloni naa ma, Manasé ti ɠakaga, ti faa ɲɔi ɠɛ é leʋe naama yooiti ba Ɠɔoɠɔ GALAGI ti ɠoloɠoloni Izilayɛle nuiti tuɠɔ. \p \v 10 Naazu Ɠɔoɠɔ GALAGI niima wooi ʋuuni ná-botiɠɛ nuiti da, GALA goo wo nuiti, ga ti bo: \v 11 «Tɛi Zuda masagi Manasé kɔzɔba vai naati kɛa, é faa ɲɔi ɠɛ é leʋe Amool nuiti ba, niiti ti leʋegai tɔun tuɠɔ, é Zuda lɔ kotoi zu ga ná-kɔɔɠɔ ganigiti, \v 12 naa ɠa é ba Ɠɔoɠɔ GALAGI, Izilayɛle ná-GALAGI wooi ɠaa: ‹Nà ʋaazu ga maanɔɠɔi ma zii ta, Zeluzalɛme ta Zuda ma, nii nu-o-nu a ma wooi mɛnina, daa ɠa vɔ. \v 13 Nà Zeluzalɛme ɠoloɠolosu ga Samali ta Akaɓe ná-pɛlɛyeɠei ɠɛʋele, nà Zeluzalɛme zugbazu, eɠɛʋelei nu a ɗa aniɲakai zugba la, é daaʋɛ. \v 14 Nà ɠɛlɛzu nà-nuɓusɛi mɔtaiti ba, gè ti ve ti zili nuiti zea, ti ti-yeaɠɔligiti kpein kula ti ya ga zeeɠaaɓaai. \v 15 Nà naa ɠɛɛzu, mazɔlɔɔ ti wànama vai ɠɛɛʋɛ, ta é lɔɔzei yee nuu ma gè ti-mɛmɛwolani kulani la Ezipete, é zeeli za ma, ti la ɓɔlɔni ga zìiɠaawana.› » \p \v 16 Manasé sɔbalala nu mɔinmɔin paani, eyɛsu Zeluzalɛme laave ga nu ɲamai, naama ɠotoi laani koto mɔinmɔingiti ma, niiti é Zuda nuiti dɔɔni ti zu, ti Ɠɔoɠɔ GALAGI wanama vai ɠɛ. \p \v 17 Manasé ná-kɛɛwotii mɔtaiti, ta nii kpein é kɛɛni, naa ʋɛɛ ná-kotoi ɠɛɛ ʋelei ʋa, naati sɛʋɛʋɛ Zuda masagiti ta-ɠɛɛwoti zɛʋɛi zu. \v 18 Manasé zaani. Ti maaɠuluni ná-pɛlɛi ma ɓelei zu, é lolisu ɓalaa ga Uza ná-kpelei. Ná-doun zunui Amon ɠa é masadai ɠɛɛni potogi zu. \s Zuda masagi Amon \r (2 Dɔlɔ Sɛʋɛi 33:21-25) \p \v 19 Amon ná-konagi ɠɛni ga puufele maazu felegɔ (22), siɛgi zu é zeini la ga masagi. Kona felegɔ ɠa é kɛɛni masadai zu Zeluzalɛme. Dee laa ɠɛni ga Mesulemɛte, Yotaɓa nui Ɠaluse ná-doun anzanui ɠɛni de. \v 20 Amon Ɠɔoɠɔ GALAGI wanama vai ɠɛɛni, eɠɛʋelei nɔ kɛɛɠɛ Manasé kɛɛni la. \v 21 É ʋilɛni kɛɛɠɛ ziɛ ʋelei nɔ ʋa, é ɗa kɔɔɠɔ ganigiti dɛbi niiti kɛɛɠɛ ti lɛbini, é nɔkɔni ɓalaa ti wu. \v 22 É ɠɛlɛni Ɠɔoɠɔ GALAGI ʋa, mɛmɛwolani ta-ƓALAGI, é la ziɛni ga naa yiima ʋeleiti. \v 23 Ná-botiɠɛ nu wolaiti ti yaavai ɠilini ma, ti paa ná-masa pɛlɛi wu. \v 24 Kɛlɛ zooi zu nuɓusɛiti ti naama nuiti pɛ paani, niiti ti yaavai ɠilini masagi Amon ma. Ti ná-doun zunui Zoziase zeini ga masagi potogi zu. \p \v 25 Amon ná-kɛɛwotii mɔtaiti, ta nii kpein é kɛɛni, naati sɛʋɛʋɛ Zuda masagiti ta-ɠɛɛwoti zɛʋɛi zu. \v 26 Ti maaɠuluni ná-kabai zu, Uza ná-kpelei zu. Ná-doun zunui Zoziase ɠa é masadai ɠɛɛni potogi zu. \c 22 \s Zuda masagi Zoziase \r (2 Dɔlɔ Sɛʋɛi 34:1-2) \p \v 1 Zoziase ná-konagi ɠɛni ga dɔsaʋa, siɛgi zu é zeini la ga masagi. Kona ʋuusaʋagɔ maazu ɠila (31) ka é kɛɛni masadai zu Zeluzalɛme. Dee laa ɠɛni ga Yedida, Ɓosekate nui Adaya ná-doun anzanui ɠɛni de. \v 2 Zoziase Ɠɔoɠɔ GALAGI yiima vai ɠɛɛni, é siɛ ʋele ʋagɔiti kɛɛni ga mɛmɛwola Davide ɠɛʋele nɔ fai pɛ su, é la zeɠeni naa ziɛ ʋelei gila kpalaa ba. \s Tɔ sɛʋɛi ɠaa vai \r (2 Dɔlɔ Sɛʋɛi 34:8-18) \p \v 3 Masagi Zoziase ná-kona puugɔ maazu lɔsaʋai (18) ma masa fai zu, é Asalia ná-doun zunui, Mesulame ná-dounloin Safan lolini, nii é ɠɛni ga sɛʋɛ ɠɛ nui, é teʋe Ɠɔoɠɔ GALAGI zei ʋɛlɛi ma ɠoizuʋɛ, é ɠɛ ma: \v 4 «Li zalaɠa ɠula ɠundiɠi wolai Yilikiya ʋɔ bɛ, è bo ma ga ti wali ɠaalu nii nuiti ti ʋaazu la Ɠɔoɠɔ GALAGI zei ʋɛlɛi wu, nii pɛlɛla makɛ nuiti ti sɔlɔɔsu nuɓusɛiti zea, \v 5 ti wali naa ve naama nuiti zea, niiti ti Ɠɔoɠɔ GALAGI zei ʋɛlɛi zaɠazuʋɛti kpɛtɛ vai unda, naati ti naama walii ɠɛ ga botiɠɛ nuiti salai, niiti ti botii ɠɛɛzu Ɠɔoɠɔ GALAGI zei ʋɛlɛi ma: \v 6 pɛlɛ maalɛɛ nuiti, botiɠɛ nuiti, ta pɛlɛ lo nuiti. Ti guluiti ta kɔtu zaɠaaiti geya ga ma walii ta, nii soloogai Ɠɔoɠɔ GALAGI zei ʋɛlɛi ɓɛtɛ vai zu. \v 7 Kɛlɛ nu mina ti ɠaazaɠa ga ti ɠonabo é ʋilɛ walii ʋa é veezu ti ya, mazɔlɔɔ ta ziɛzu ga wooɠɛɠiladai.» \p \v 8 Zalaɠa ɠula ɠundiɠi wolai Yilikiya ɠɛni sɛʋɛ ɠɛ nui Safan ma naazu: «Gè tɔ sɛʋɛi ɠaaʋɛ Ɠɔoɠɔ GALAGI zei ʋɛlɛi wu.» Yilikiya sɛʋɛi veeni Safan ya, é kala. \v 9 Naa ʋoluma Safan ɠaleni ma masagi ʋɔ bɛ, é ʋoluvaawo ma, é ɠɛ ma: «Walii é ɠɛa Ɠɔoɠɔ GALAGI zei ʋɛlɛi wu, ɗa-wotiɠɛ nuiti ti fea naama nuiti zea, niiti ti Ɠɔoɠɔ GALAGI zei ʋɛlɛi ɓɛtɛ vai unda.» \v 10 É ɠɛ ma ʋolu: «Zalaɠa ɠula nui Yilikiya sɛʋɛ ɠila feeʋɛ zèa.» É tɔɔzeini ga kalaga masagi ɠaazu. \s Masagi GALA goo wo anzanui Ɠuluda // ɠaazaɠa fai \r (2 Dɔlɔ Sɛʋɛi 34:19-28) \p \v 11 Masagi tɔ sɛʋɛi zu wooi mɛnigai ma, é ná-seɠeiti baliʋalini ga kidaaʋiligi maaʋele ma. \v 12 Naa ʋoluma é niima nuiti tolini: zalaɠa ɠula nui Yilikiya, Safan ná-doun zunui Ayikame, Misé ná-doun zunui Akaɓɔɔl, sɛʋɛ ɠɛ nui Safan, ta Azaya, masagi ná-botiɠɛ nui gila. \v 13 É ɠɛni ti ma: «À li, wo Ɠɔoɠɔ GALAGI ɠaazaɠa bɛ̀, nuɓusɛi ɓalaa bɛ, ta Zuda pɛ bɛ, tɔɔzei sɛʋɛi nii zu wooi ʋa, nii kaai. Mazɔlɔɔ Ɠɔoɠɔ GALAGI ná-ziiɠaawanai wola wɔɔlɔʋɛ, ná-ziiɠaawanai yeiɗa ade ma, mazɔlɔɔ ade-mɛmɛwolani ti la ɠoloni sɛʋɛi nii zu wooi ʋɛ, ti ʋa naa ɠɛ nii kpein sɛʋɛai su.» \p \v 14 Zalaɠa ɠula nui Yilikiya, ta Ayikame, ta Akaɓɔɔl, ta Safan, naa ʋɛɛ Azaya ʋa, ti wuzeɠeni názu, ti li GALA goo wo anzanui Ɠuluda ʋɔ bɛ. Sinigi ɠɛni ga zunui ta daaseigi ga Salume, Tikava ná-doun zunui, é ɠɛ ga Ɠaalaɠase ná-dounloin, tɔ ɠa é ɠɛni ga Ɠɔoɠɔ GALAGI zei ʋɛlɛi wu zeɠeiti ma ɠundiɠii. Anzanui naa ɠɛni zeini Zeluzalɛme taazuʋɛ koi niinɛi zu. Ti ʋoluvaawoni ma. \v 15 Ɠuluda ɗa ɠɛ ti ma: «Ɠɔoɠɔ GALAGI, Izilayɛle ná-GALAGI wooi ɠaa: ‹À daazeeli zunui naa ma, nii é wo leʋegai mà: \v 16 Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠaa: Nà ʋaazu ga maanɔɠɔi zooi nii ta su nuɓusɛiti ma, nii kpein sɛʋɛai ma yeeluɠɔ sɛʋɛi naa zu nii Zuda masagi kalagai. \v 17 Mazɔlɔɔ ti ɠɛlɛa bà, ti ɗa ansansegiti gala gala kiligiti bɛ, ti zìiɠaawana ɠana ga ta-ɠɛɛwotiiti, naa maaʋele ma, nà-ziiɠaawanai yeiɗa zooi nii ma, tama é la dɛ vɔlɔ zeɠezu ga. \v 18 Kɛlɛ Zuda masagi é wo leʋegai ga wo Ɠɔoɠɔ GALAGI ɠaazaɠa, à li, wo ɠɛ ma: Ɠɔoɠɔ GALAGI, Izilayɛle ná-GALAGI wooi ɠaa: È sɛʋɛi naa zu wooiti mɛniga. \v 19 È yiiɓɔlɔa, è ɓɔɠɔmaayei kàkala, naama wooi mɛnigai ʋoluma, nii gè boga zooi nii ta su nuɓusɛiti daalɔɠɔma, é lɔɔzei ná ɠoloɠolo fai ʋa, ta foovooi gè toai. È ɗa-zeɠeiti balia ga, è wɔlɔ gàazu kidaaʋiligi maaʋele ma. Nà ɓalaagi, gè ɗa-maanɛɛnɛ wooi mɛniga, Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠana. \v 20 Naa maaʋele ma, nà è laazeelizu è-mɛmɛwolani ma, ti zaai, è maaɠulu ziilɛigi zu ɗa-ɠabai gila su, è ɠaazu la laa maanɔɠɔi nii gila kpalaa ma, niiti gè ʋaazu ga tiye zooi nii laalɔɠɔma.› » Keelaiti ti liini, ti naati bo masagi ma. \c 23 \s Minazeɠegi niinɛ vai \r (2 Dɔlɔ Sɛʋɛi 34:29-32) \p \v 1 Masagi wooleʋeni ga Zuda ɠɛwolaiti kpein ta Zeluzalɛme geleiti ti ɠaalɛ ba koba. \v 2 Naa ʋoluma masagi liini Ɠɔoɠɔ GALAGI zei ʋɛlɛi ma ɠoizuʋɛ, naa ʋɛɛ Zuda ta Zeluzalɛme nuɓusɛiti pɛ ba, zalaɠa ɠula nuiti ta GALA goo wo nuiti, nuɓusɛi pɛ, ɓolomadɔɠɔiti ta seizumaanɛgiti. Minazeɠe sɛʋɛi nii ti kaani Ɠɔoɠɔ GALAGI zei ʋɛlɛi wu, é naa zu wooi ɠalani ti pɛ gaazu. \v 3 Naa ʋoluma é loni kpɛdɛgi ɠobaʋɛ Ɠɔoɠɔ GALAGI zei ʋɛlɛi laaʋɛ, é minazeɠegi niinɛ ti yɔɠɔzu ta Ɠɔoɠɔ GALAGI, é minazeɠe ga toɠa ɠɛ ga wooɠɛɠila nu Ɠɔoɠɔ GALAGI ʋɛ, é ɠolo naa ná-deveiti bɛ, ta ná-tɔgiti, naa ʋɛɛ ná-kalagiti ba ga yii pɛ, ta é sɛʋɛi naa zu vaiti kpein pilɛ kɛɛwotii zu. Nuɓusɛi pɛ ge lɔɔni minazeɠegi naa zu. \s Falibo fai Zoziase kɛɛni // Zuda yooi zu \r (2 Dɔlɔ Sɛʋɛi 34:3-5) \p \v 4 Masagi ɠɛni zalaɠa ɠula ɠundiɠi wolai Yilikiya ma, ta zalaɠa ɠula nui zɔiti, naa ʋɛɛ pɛlɛla makɛ nuiti ba, ti sɔɔlaiti kpein kula Ɠɔoɠɔ GALAGI zei ʋɛlɛi wu, niiti ti ɓɛtɛai Ɓaale ta Asela ta aniiti pɛ ti volozu geeɠɔlɔgi zu ta-vaa ma. Ti ti ɠulani Zeluzalɛme ʋa, ti ti ɠala Sedelɔn pɛtugi zu, ti li ga ma yuʋui Ɓetɛle. \v 5 Kɔɔɠɔ gani zalaɠa ɠula nui niiti kpein Zuda masagiti ti ti zeini Zuda laa wolaiti su, ta Zeluzalɛme ɠobaʋɛti, ga ti ɗa ansansegiti gala zalaɠa ɠula adaʋɛti, masagi ti pɛ kulani ti-losuʋɛti. Niiti ɓalaa ti ɠɛni ansansegiti galazu Ɓaale ta foloi, ta alugi, ta somideɠaiti bɛ, ta aniiti pɛ bɛ ti volozu geeɠɔlɔgi zu, é naati kulani ná. \v 6 É sale wului ɠulani Ɠɔoɠɔ GALAGI zei ʋɛlɛi wu, ti lii la Zeluzalɛme ʋoluʋelei, Sedelɔn pɛtugi zu, ti gala, é ɠɛ nɔ ga zuʋui, ti ma yuʋui ʋili ya bɛbɛ maaɠulu yeɠei zu. \v 7 Masagi koloɠolo nuiti ta-ʋɛlɛiti goloni ɓalaa, niiti ti ɠɛni Ɠɔoɠɔ GALAGI zei ʋɛlɛi ma ɠoizuʋɛ, ta ʋɛti anzanuiti ti ɠɛni seɠe zuɠoozagiti fɛlɛzu ná sale wului ʋɛ. \p \v 8 É zalaɠa ɠula nuiti kpein tolini, ti ɠula Zuda laa wolaiti su. É zalaɠa ɠula adaʋɛti kɔzɔni, ʋɛti zalaɠa ɠula nuiti ti ɠɛni ansansegiti galazu náti, é zo Geɓa, é ʋa Ɓeel-Seɓa. É zalaɠa ɠula adaʋɛti goloni, niiti ti ɠɛni taaiti ma ziɠidaʋɛti, ma un ge daa ma mɛɛ ga taa ɠundiɠii Zozuwe nɔnɔ ma ziɠidaʋɛ, nii é nu ɠɔʋɛzu ʋelei taa ziɠidaʋɛ letegi. \v 9 Ti la ɠɛni vaani bu ga zalaɠa ɠula adaʋɛti ma zalaɠa ɠula nuiti ti ʋa boti nɔpɛ kɛ Ɠɔoɠɔ GALAGI ná-zalaɠa ɠulazuʋɛ nii é ɠɛni Zeluzalɛme, ti ɠɛni ɓului nɔ miizu, nii lɛʋɛ la su, ta ti-wɔɔla zalaɠa ɠula nui zɔiti. \p \v 10 Masagi Tofɛte abu laazuʋɛ ɓalaa kɔzɔni, nii é ɠɛni Ɓɛne-Ɠinɔme ʋɛtugi zu, nii a kɛ nu nɔpɛ ge mina mɔ ná-doun zunu ɓaa ná-doun anzanu ɠala ná abui zu ga zalaɠai Mɔlɔke lɛbi vaa zu. \v 11 É sooiti kulani Ɠɔoɠɔ GALAGI zei ʋɛlɛi ma ʋɛlɛlaʋɛ, niiti Zuda masagiti ti ʋilɛni ná foloi ʋɛ, botiɠɛ nu wolai Natan-Melɛke ɲii ʋɛlɛi ɠobaʋɛ, Ɠɔoɠɔ GALAGI zei ʋɛlɛi ma ʋɛɛbaiti bu, é foloi ná-wotoloiti gala. \v 12 Masagi zalaɠa ɠulazuʋɛti goloni, niiti Zuda masagiti ti ti loni Aɠaze ná-pɛlɛi maazuʋɛ dooɠo bosuʋɛ, ta niiti Manasé ti loni Ɠɔoɠɔ GALAGI zei ʋɛlɛi ma ɠoizu felegɔiti. Kpegai ma ga ti zuɠaleɠale, ti liini ga ma ɓulukpulu koiti, ti ti ʋili ya Sedelɔn pɛtugi zu. \v 13 Masagi zalaɠa ɠula adaʋɛti kɔzɔni, niiti ti ɠɛni Zeluzalɛme ɠoba, faa zuɠoloɠolo gizei ʋa lɛkpɛmaʋɛ nu yeezazu ʋelei, niiti Izilayɛle masagi Salomɔn ti loni Asetaate ʋɛ, Sidɔn ta-ɠɔzɔba ɠɔɔɠɔ gani, ta Kemɔse ʋɛ, Moaɓe nuiti tɔnɔi, naa ʋɛɛ Amɔn nuiti ta-ɠɔzɔba ɠɔɔɠɔ gani Milikɔme ʋa. \v 14 É sale ɠɔtuiti kpezeɠele, é sale wuluiti teʋe ga, é ti-losuʋɛti daave ga nu ɠaeiti.\f + \fr 23:14 \fr*\ft Nu ɠaeiti ti ɠɛni naama adaʋɛti kɔzɔzu.\ft*\f* \s Falibo fai Zoziase kɛɛni // Izilayɛle yooi zu \r (2 Dɔlɔ Sɛʋɛi 34:6-7) \p \v 15 Ʋele nɔ ɠana Zoziase kɛɛni la ga zalaɠa ɠulazuʋɛ nii é ɠɛni Ɓetɛle,\f + \fr 23:15 \fr*\fq zalaɠa ɠulazuʋɛ nii é ɠɛni Ɓetɛle\fq*\ft : Wɛlɛ ʋɛ: \+xt 1Ma 12:26—13:10\+xt*.\ft*\f* ta zalaɠa ɠula adaʋɛ Zeloɓoame toni, Neɓate ná-doun zunui, nii é Izilayɛle lɔɔni kotoi zu. É zalaɠa ɠulazuʋɛ miná ɠoloni, é zalaɠa ɠula adaʋɛ ɠala, é kɛ ga fufiligi, é sale wului ɠala. \v 16 Zoziase latini, é wɛlɛ ʋolu, é kabaiti ka, ti ɠɛni ná gizei ma. É nuiti teʋeni, ti ʋa ga nu ɠaeiti, é ti ɠala zalaɠa ɠulazuʋɛ, é ná ɠɔzɔ ga naa, eɠɛʋelei Ɠɔoɠɔ GALAGI boni la, é ɠula GALA goo wo nui la, tɔɔzei naama wooiti ka é ti woni siɛgi zu masagi Zeloɓoame ɠɛni loni la zalaɠa ɠulazuʋɛ ɠakalaʋɛ fɛti ɠula ziɛgi zu. Zoziase latini, é Ɠɔoɠɔ GALAGI ná-GALA goo wo nui naa ná-kabai ʋɛtɛ. \v 17 Naa ʋoluma é ɠɛni ma: «Kizɛsu ani ɓɛgele ɠanu gè kaazu?» Taazuʋɛ nuiti ti ɠɛni ma: «GALA goo wo nui nii é ʋaani é zeɠe Zuda, naa ɠabai ʋe, nii é niima wooiti boni niiti è ti ɠɛai za ga Ɓetɛle zalaɠa ɠulazuʋɛ.» \v 18 Masagi ɠɛni ti ma: «À zɛ ná, nu nɔpɛ ge mina vɔɔɠu ma ɠaeiti ba.» Ti unfema veeni GALA goo wo nui naa ma ɠaeiti bɛ, ta GALA goo wo nui zɔi ɓalaa ma ɠaeiti bɛ, nii é zeɠeni Samali.\f + \fr 23:18 \fr*\ft Wɛlɛ ʋɛ: \+xt 1Ma 13:29-31\+xt*.\ft*\f* \p \v 19 Pɛlɛi niiti Izilayɛle masagiti ti ti loni zalaɠa ɠula adaʋɛti Samali laa wolaiti su, niiti ti ɠɛni ga Ɠɔoɠɔ GALAGI ná-ziiɠaawanai ma ungi, Zoziase naati goloni ɓalaa. Ʋelei nɔ é kɛɛni la Ɓetɛle, zenɔ ɠana é kɛɛni la ga tiye. \v 20 É zalaɠa ɠula adaʋɛti ma zalaɠa ɠula nuiti pɛ paani, é ɗa ti ɠɔdaaleʋe ti ɓɔɠɔ zalaɠa ɠulazuʋɛti, é lati, é nu ɠaeiti gala náti. Kpegai ma, é ɠale ma Zeluzalɛme. \s Pake fɛtii // nii Zuda nuiti ti kulani \r (2 Dɔlɔ Sɛʋɛi 35:1, 18-19) \p \v 21 Masagi devei nii veeni nuɓusɛiti pɛ zea, é ɠɛ ti ma: «À Pake fɛtii ɠula, wo wa-ƓALAGI, Ɠɔoɠɔ GALAGI lɛbi, eɠɛʋelei sɛʋɛai la minazeɠe sɛʋɛi nii zu.» \v 22 Kaipa Pake fɛtii naa ɠɛɠala la ɠɛni dɛ ɠulani, é zo siɛgi zu ma tukpɔɠaaleʋe nuiti ti ɠɛni masadai ɠɛɛzu la zooi unda, ta Izilayɛle ta Zuda masagiti ta-ziɛgi tanɔpɛ su. \v 23 Zoziase ná-masa fai ma ɠona puugɔ maazu lɔsaʋai (18) ma nɔ ɠa, ti Pake fɛtii naa ɠulani la Ɠɔoɠɔ GALAGI lɛbi vaa ma Zeluzalɛme. \s Zoziase ná-fai ɓelagi \r (2 Dɔlɔ Sɛʋɛi 35:20-27; 36:1) \p \v 24 Naa pɛ poluma, Zoziase gɔvɛ laawooleʋe nuiti kpein kulani Zuda yooi ta Zeluzalɛme ʋa, ta niiti gɔvɛiti ti ʋelela ʋele vaiti bosu ti ma, naa ʋɛɛ pɛlɛ wu zaleiti ba, ta zokosu zaleiti, ta GALA kwɛɛtala nuiti ta-ɠɔzɔba ɠɔɔɠɔ ganiiti kpein, nii a kɛ ɛsɛ pɛ ge ɠolo tɔ sɛʋɛi naa zu wooiti bɛ, nii zalaɠa ɠula nui Yilikiya kaai Ɠɔoɠɔ GALAGI zei ʋɛlɛi wu. \v 25 Masagiti kpein ti leʋeni Zoziase luɠɔ, ta niiti kpein ti ʋaani tɔun poluʋele, tanɔpɛ ge la zɔlɔɔni, nii é ɠaleni ma Ɠɔoɠɔ GALAGI ʋɔ ga yii pɛ, ta zɛnvui pɛ, ta suvikɛi pɛ, ma nu ʋa Moize ná-tɔgi pɛ so ga Zoziase ɠɛʋele. \p \v 26 Anɛɛ naa ʋe, Ɠɔoɠɔ GALAGI la ɠɛni zeɠeni ná-ziiɠaawana wolai ʋolu, nii é ɠɛni zii ma Zuda laalɔɠɔma, tɔɔzei faaɠaaza golai naati kpein ba, niiti Manasé ziiɠaawanani ga tiye. \v 27 Naa ɠa é kɛɛni, é ɠɛni ma: «Nà Zuda ɓɛɛzu maaɠooza bà, ʋelei gè Izilayɛle ɓɛai la, nà ɠɛlɛzu Zeluzalɛme ʋa, nii gè ɠɛa yiimazeɠeni la, ta pɛlɛi nii gè minazeɠeni ga é ɠɛ ga sèi ʋɛlɛi.» \p \v 28 Zoziase ná-kɛɛwotii mɔtaiti, ta nii kpein é kɛɛni, naati sɛʋɛʋɛ Zuda masagiti ta-ɠɛɛwoti zɛʋɛi zu. \v 29 Ná-masa fai ma ziɛgi zu, Ezipete masagi Falaɠɔn Neko liini ga kɔɔi pɛɛzu Asiili masagi ʋa, é leʋeni ga ziɛ wolai Efelate ʋɔ pelei. Masagi Zoziase daaɠomini ga é pele leʋe tuɠɔ, kɛlɛ ti ɠomigai ma, Falaɠɔn paani Megido. \v 30 Ná-kɔɔɠuluɓaiti ti daani wotoloi gila su, ti seɠe Megido, ti lii la Zeluzalɛme, ti maaɠulu ná-kabai zu. Zooi zu nuɓusɛiti ti ná-doun zunui Yoaɠaze zeɠeni, ti gulɔi ziɛ ma, ti sei ga masagi kɛɛɠɛ ʋotogi zu. \s Zuda masagi Yoaɠaze \r (2 Dɔlɔ Sɛʋɛi 36:2-4) \p \v 31 Yoaɠaze ná-konagi ɠɛni ga puufele maazu saʋagɔ (23), siɛgi zu é zeini la ga masagi. Alu saʋagɔ ɠa é kɛɛni masadai zu Zeluzalɛme. Dee laa ɠɛni ga Ɠamutal, Liɓina nui Zelemi ná-doun anzanui ɠɛni de. \v 32 É Ɠɔoɠɔ GALAGI wanama vai ɠɛɛni ga mɛmɛwolani kɛʋele fai pɛ su. \v 33 Falaɠɔn Neko gilini ga kɔlu yɔlɔɠɔi Liɓila, Ɠamate yooi zu, naa ɠɛ ga ná-masa fai ɓelagi Zeluzalɛme. Falaɠɔn Neko maazoloo ganii laani zooi unma ga walii kilo waasaʋagɔ (3.000), ta zanugi kilo ʋuusaʋagɔ (30). \v 34 Falaɠɔn Neko Zoziase ná-doun zunui Eliakime zeini ga masagi kɛɛɠɛ ʋotogi zu, é naa laaseigi maavalibo ga Yeɠoyakime. É li ga Yoaɠaze Ezipete yooi zu, naa yɛ miná, é za. \v 35 Yeɠoyakime mului ɠulani ná-zooi zu nuɓusɛiti pɛ zea, nii a kɛ é naa leʋe nii Falaɠɔn maaloligai. Siɛgi zu ɛsɛ pɛ ge ɓeni la ga nɔnɔi ɠula, Yeɠoyakime walii ta zanugi zeɠeni, é teʋe Falaɠɔn Neko ʋɔ. \s Zuda masagi Yeɠoyakime \r (2 Dɔlɔ Sɛʋɛi 36:5-8) \p \v 36 Yeɠoyakime ná-konagi ɠɛni ga puufele maazu lɔɔlu (25), siɛgi zu é zeini la ga masagi. Kona puugɔ maazu ɠila (11) ka é kɛɛni masadai zu Zeluzalɛme. Dee laa ɠɛni ga Zeɓuda, Luma nui Pedaya ná-doun anzanui ɠɛni de. \v 37 É Ɠɔoɠɔ GALAGI wanama vai ɠɛɛni fai pɛ su ga mɛmɛwolani kɛʋele. \c 24 \p \v 1 Yeɠoyakime ná-siɛgi zu, Ɓaɓilɔne masagi Neɓukadenɛzaal kɔɔi valani ba, naa zei unga kona saʋagɔ laawu, naa ʋoluma é ɓaka naa ya ʋolu. \v 2 Naazu, Ɠɔoɠɔ GALAGI toosu nu ɓulugiti buzeɠeni daalɔɠɔma, tanigaa ti zeɠe ga Ɓaɓilɔne yooi zu ʋele, tanigaa Siili, tanigaa Moaɓe ʋele ta Amɔn ʋele, nii a kɛ Zuda masadai zeɠe ná, eɠɛʋelei é puuni la ná-botiɠɛ nuiti GALA goo wo nuiti da la, ti bo. \v 3 Naama maanɔɠɔi pɛ ge ʋaani ga Ɠɔoɠɔ GALAGI ná-devei maaʋele, mazɔlɔɔ é ɠɛni pɔ ga é Zuda ɓɛ ɠoba poun, tɔɔzei kotoi kpein faa ʋa Manasé kɛɛni. \v 4 Mazɔlɔɔ é sɔbalala nu mɔinmɔin paani, ti-ma ɲamai Zeluzalɛme laave, Ɠɔoɠɔ GALAGI la mɔ ɠɛni pɔ é ʋa maavaayɛ bo. \p \v 5 Yeɠoyakime ná-kɛɛwotii mɔtaiti, ta nii kpein é kɛɛni, naati sɛʋɛʋɛ Zuda masagiti ta-ɠɛɛwoti zɛʋɛi zu. \v 6 Yeɠoyakime zaani. Ná-doun zunui Yeɠoyakin ɠa é masadai ɠɛɛni potogi zu. \v 7 Naama ziɛgi zu Ezipete masagi la mɔ ɠɛni ɠulazu ná-zooi ʋa, mazɔlɔɔ ʋɛ kpein ná ɠɛni zea mɔungi, Ɓaɓilɔne masagi mináti kpein kulani zea, é zo kɔtuɗɛi ma é Ezipete you ɠwɛgi ma lɛkpɛmaʋɛ nu ɠɔʋɛzu ʋelei, é zeeli Ɓaɓilɔne ɗɛ wolai Efelate ma. \s Zuda masagi Yeɠoyakin \r (2 Dɔlɔ Sɛʋɛi 36:9-10) \p \v 8 Yeɠoyakin ná-konagi ɠɛni ga puugɔ maazu lɔsaʋa (18), siɛgi zu é zeini la ga masagi. Alu saʋagɔ ɠa é kɛɛni masadai zu Zeluzalɛme. Dee laa ɠɛni ga Newuseta, Zeluzalɛme nui Ɛlɛnatan ná-doun anzanui ɠɛni de. \v 9 É Ɠɔoɠɔ GALAGI wanama vai ɠɛɛni fai pɛ su, eɠɛʋelei nɔ kɛɛɠɛ kɛɛni la. \s Zeluzalɛme zei vai kɛlɛ su \p \v 10 Naama ziɛgi zu, Ɓaɓilɔne masagi Neɓukadenɛzaal ná-salaʋusuiti ti lɛɛni Zeluzalɛme laalɔɠɔma, ti ná zei kɛlɛ su. \v 11 Ɓaɓilɔne masagi Neɓukadenɛzaal ʋaani taa loaʋɛ, názu ná-salaʋusuiti ti taai zeiɗai na kɛlɛ su. \v 12 Názu ɠa Zuda masagi Yeɠoyakin ɠula la taai ʋa, ta dee, ta ná-salaʋusu ɠundiɠi wolaiti, ta ná-lada nuiti, ti ɓɔɠɔ ve Neɓukadenɛzaal ya, naa ti ɠɛ ga kasoɠa nuiti, Neɓukadenɛzaal ná-kona dɔsaʋasiɛi ma ɠɛni de masa fai zu. \v 13 É liini ga Ɠɔoɠɔ GALAGI zei ʋɛlɛi wu naavoloi pɛ, ta masagi ná-pɛlɛi wu naavoloi pɛ, é zanu sɔɔlaiti pɛ kpezeɠeleni, niiti Izilayɛle masagi Salomɔn ti ɓɛtɛni. Ʋele ɠana Ɠɔoɠɔ GALAGI laawooi laazeelini la, nii é boni. \v 14 É liini ga Zeluzalɛme nuɓusɛiti pɛ, kundiɠiiti pɛ, ta salaʋusuiti pɛ, ta ɲɛɛliɠi ɠɛ nuiti pɛ, ta ɠain bo nuiti pɛ, ti pɛ kpɔga ɠɛni ga nu waapuugɔ (10.000), niiti ti liini duɔlai zu, zeaɲaka nuiti nɔ ɠa ti yɛni zooi zu. \v 15 Neɓukadenɛzaal Yeɠoyakin zeɠeni Zeluzalɛme, é lii la Ɓaɓilɔne, ta dee, ta anzaiti, ta ná-botiɠɛ nu wolaiti, ta zooi ná-zɛbɛsu nuiti. \v 16 Ɓaɓilɔne masagi liini ɓalaa ga salaʋusu waadɔfelaiti (7.000), ɲɛɛliɠi nuiti ta ɠain bo nuiti kpɔga ɠɛni ga waagila (1.000), ta kɔɔɠɔ nuiti ti ɠalagai kɔɔi zu. \v 17 É Yeɠoyakin kɛɛ kɛɛɠɛloin Matania zeini ga masagi naa ʋotogi zu, é daaseigi maavalibo ga Sedesiyase. \s Zuda masa gaaɓelagi Sedesiyase \r (2 Dɔlɔ Sɛʋɛi 36:11-12; // Zelemi 52:1-3) \p \v 18 Sedesiyase ná-konagi ɠɛni ga puufele maazu ɠila (21), siɛgi zu é zeini la ga masagi. Kona puugɔ maazu ɠila (11) ka é kɛɛni masadai zu Zeluzalɛme. Dee laa ɠɛni ga Ɠamutal, Liɓina nui Zelemi ná-doun anzanui ɠɛni de. \v 19 É Ɠɔoɠɔ GALAGI wanama vai ɠɛɛni ga Yeɠoyakime ɠɛʋele fai pɛ su. \v 20 Niima vaiti kpein ti ɠɛɛni mazɔlɔɔ Ɠɔoɠɔ GALAGI yiiɠaawanani Zeluzalɛme ta Zuda yooi pɛ ma, ta é ɠɛni pɔ ga é ti ɓɛ ɠoba poun. \p Sedesiyase ɓakani Ɓaɓilɔne masagi laalɔɠɔma. \c 25 \s Zeluzalɛme zo fai \r (Zelemi 39:1-7; 52:3-11) \p \v 1 Sedesiyase ná-kona taaʋuugɔi alugi ʋuusiɛi ma volo ʋuusiɛi ma masa fai zu, Ɓaɓilɔne masagi Neɓukadenɛzaal ʋaani ga ná-kɔɔʋɛbɛi pɛ Zeluzalɛme laalɔɠɔma, é ná zei kɛlɛ su, ti pɔlɔ ziɠigiti toni daalɔɠɔma, ti kaku taai ma. \v 2 Taai zeini kɛlɛ su eyɛsu masagi Sedesiyase ná-masadai ma ɠona puugɔ maazu ɠilasiɛi (11). \p \v 3 Alugi naanisiɛi ma volo taaʋuugɔi ma, pului ɓɔini gola taazuʋɛ, daamiani nɔpɛ ge la mɔ ɠɛni ná zooi zu nuɓusɛiti bɛ. \v 4 Ɓaɓilɔne nuiti ti zeɠei wɔɔni taa ma ziɠigi ʋa. Kpidii ʋɛai ma, masagi ta Zuda zalaʋusuiti kpein ti ʋelani. Anɛɛ ni Ɓaɓilɔne zalaʋusuiti ti latiga ɠɛni de taai ma, ti ɠulani taai ʋa ga pɛlɛla ʋelei nii é siɠi felegɔiti zɔɠɔzuʋɛ, masagi ná-kpelei ɠobaʋɛ. Ti liini ga pelei nii é liizu ga Zuludɛn ma ʋɛtu nɛmɛi zu ʋelei. \v 5 Kɛlɛ Ɓaɓilɔne zalaʋusuiti ti ʋilɛni masagi Sedesiyase ʋolu, ti kɔɠɔzumɛɛn Zeliko nɛmɛi zu. Ná-salaʋusuiti kpein ti vazani ba. \v 6 Ɓaɓilɔne nuiti ti masagi zoni, ti lii la Ɓaɓilɔne masagi ʋɔ Liɓila, ti ná-tukpɔi ɠaaleʋe. \v 7 Ti Sedesiyase ná-doun zunuiti paani ti-ɠɛɛ ɠaazu, ti lati, ti gaazuɠɛzɛiti golo su, ti gili ga kɔlu ɓɔi yɔlɔɠɔ felegɔ. Naa ʋoluma ti liini la Ɓaɓilɔne. \s Zuda nuɓusɛiti dii vai duɔlai zu \r (2 Dɔlɔ Sɛʋɛi 36:17-21; // Zelemi 39:8-10; 52:12-30) \p \v 8 Ɓaɓilɔne masagi Neɓukadenɛzaal ná-masadai ma ɠona puugɔ maazu taaʋuusiɛi (19) ma, alugi lɔɔlusiɛi ma volo lɔfelai ma, Neɓuzaladan lɛɛni Zeluzalɛme, masagi makɛ nuiti ta-ɠundiɠii ɠɛni de, é ɠɛni ga nu wola Ɓaɓilɔne masagi ná-koizuʋɛ. \v 9 É Ɠɔoɠɔ GALAGI zei ʋɛlɛi ta masagi ná-pɛlɛi ɠala, ta Zeluzalɛme ʋɛlɛiti pɛ, ta pɛlɛ ɓiigiti pɛ. \v 10 Ɓaɓilɔne ɠɔɔʋɛbɛi kpein é ɠɛni masagi makɛ nuiti ta-ɠundiɠii ʋolu, ti siɠigiti goloni niiti ti Zeluzalɛme maaɠakuni. \v 11 Nuɓusɛi mɔtaiti niiti ti yɛni taazuʋɛ, masagi makɛ nuiti ta-ɠundiɠii Neɓuzaladan liini ga naati duɔlai zu, ta niiti ti ɓɔɠɔ veeni Ɓaɓilɔne masagi ya, naa ʋɛɛ bɛbɛi mɔtai ʋa. \v 12 Kɛlɛ é nuɓusɛi ɠilazuʋɛ yɛni ná, bala nuiti, ti ɗa botii ɠɛ leezɛn ɓeleiti su ta kpalagiti. \p \v 13 Ɓaɓilɔne nuiti ti kɔlu ɓɔi kpɛdɛgiti galeɠaleni, niiti ti ɠɛni Ɠɔoɠɔ GALAGI zei ʋɛlɛi wu, ta wotoloiti, naa ʋɛɛ ziɛ liɠi wolai ʋa é ɠɛni ga kɔlu ɓɔigi, é ɠɛni zeini koizuʋɛ. Ti liini ga kɔlu ɓɔigi tɔnati pɛ Ɓaɓilɔne. \v 14 Ti zuʋu zo ganiiti ta pɛluiti, ta salaʋa zo sɔɔlaiti, ta ansanse seɠe ɲakaiti, ta kɔlu ɓɔi sɔɔlaiti kpein seɠeni, niiti botii ɠɛni ɠɛɛzu ga tiye Ɠɔoɠɔ GALAGI zei ʋɛlɛi wu. \v 15 Masagi makɛ nuiti ta-ɠundiɠii sɔɔlaiti seɠeni, ti ɓɛtɛai ga zanugi ta walii, abu zeɠe aniiti ta ɲama vaza aniɲakaiti. \v 16 Kpɛdɛ felegɔiti, ta ziɛ liɠi wolai, ta wotoloiti, niiti Salomɔn ti ɓɛtɛni Ɠɔoɠɔ GALAGI zei ʋɛlɛi vaa ma, nu nɔpɛ ge la ɓena ti-wuɲɛgi liegɔi ɠwɛɛ ga kɔlu ɓɔigi. \v 17 Kpɛdɛ felegɔiti gaaɠoozani ga mɛtɛlɛ laaʋutaaʋu. Seiga felegɔ ɓɛtɛni kpɛdɛgiti faa ma ga kɔlu ɓɔigi, ti ɠilagilagi zɔligi ɠɛni ga mɛtɛlɛ ɠila ta tukpɛ (1,5). Kɔlu ansa ʋɛlɛʋɛlɛgiti ti ʋilipiligai ɓɔɠɔ zu eɠɛ yɔlɔɠɔ, naati kakugai seigaiti ma, gelenade gulu waai ʋaaɠulabaiti sɛlɛsɛlɛgai ti ʋa, ti pɛ ti ga kɔlu ɓɔigi. \p \v 18 Masagi makɛ nuiti ta-ɠundiɠii zalaɠa ɠula ɠundiɠi wolai Selaya zoni, ta Sofoni é ɠɛni ga ná-seikobai, ta zalaɠa ɠula nu saʋagɔ ti ɠɛni GALA sei ʋɛlɛi laaʋɛ makɛsu. \v 19 É salaʋusu ɠundiɠi ɠila soni, nii é ɠɛni ga salaʋusuiti ta-vaaɠaaɠulaba nui, ta nu lɔɔlugɔ masagi ná-tɛnɛbo nuiti saama, ta sɛʋɛ ɠɛ nui nii é ɠɛni nuiti daaseigiti sɛʋɛzu salaʋusu vai zu, tɔ ɓalaa é ɠɛni ga kɔɔʋɛbɛ ɠundiɠi gila, ta Zuda zunu ʋuulɔzita (60). Naama nuiti pɛ ti ɠɛni Zeluzalɛme taazuʋɛ. \v 20 Neɓuzaladan liini ga tiye Ɓaɓilɔne masagi ʋɔ bɛ Liɓila. \v 21 Naa ti pɛ paani náʋɛ nɔ, Ɠamate yooi zu. Ʋele ɠana Zuda liini la duɔlai zu, maaɠooza ná-zooi ʋa. \s Gedalia ɠɛɛ vai ga Zuda you zɛʋɛ masagi \r (Zelemi 40:7—41:18) \p \v 22 Ɓaɓilɔne masagi Neɓukadenɛzaal Gedalia zeɠeni, Ayikame ná-doun zunui, Safan ná-dounloin, é sei Zuda nuɓusɛi mɔtaiti unda, niiti é vaani bu ga ti yɛ zooi zu. \p \v 23 Ti mɛnigai ma ga Neɓukadenɛzaal Gedalia ɠɛa ga kundiɠii, Zuda zalaʋusu ɠundiɠii niiti ti liini Gedalia ʋɔ bɛ Misepa: Netania ná-doun zunui Isemayɛle, Kaleya ná-doun zunui Yoɠanan, Netofa nui Tanumɛte ná-doun zunui Selaya, Maakate nui Yaazania ta ta-zalaʋusuiti pɛ. \v 24 Gedalia minazeɠeni ti ʋɛ ta ta-zalaʋusuiti, é ɠɛ ti ma: «Dualua ge mina wo zo é ʋa lo Ɓaɓilɔne nuiti ba. À zei zooi zu, wo ɠolo Ɓaɓilɔne masagi ʋɛ, naa ɠa wa-undaanɛɛi su.» \p \v 25 Kɛlɛ alugi lɔfelasiɛi ma, Netania ná-doun zunui Isemayɛle, é ga Elisama ná-dounloin, masa suwuzui ta, naa ʋaani Misepa ta nu puugɔ, ti Gedalia loɠa, ti paa, ta Zuda nuiti naa ʋɛɛ Ɓaɓilɔne nuiti ba ti ɠɛni koba taazuʋɛ. \v 26 Naa ɠɛai ma nuɓusɛi mɔtaiti ta salaʋusu ɠundiɠiiti ti ʋelani, ti li Ezipete, mazɔlɔɔ ti ɠɛni luazu Ɓaɓilɔne nuiti ba. \s Yeɠoyakin maavaayɛ fai \r (Zelemi 52:31-34) \p \v 27 Kona ʋuusaʋagɔ maazu lɔfelai (37) ɠɛai ma Zuda masagi Yeɠoyakin ʋɛ duɔlai zu, Evile-Melodake zeini ga Ɓaɓilɔne masagi. Naama ɠonagi ma alu puugɔ maazu felegɔi (12) ma volo ʋuufelegɔ maazu lɔfelai (27) ma, é Yeɠoyakin maavaayɛni, é kula kasoi ɠa. \v 28 É ɠɛni ɓɔɛzu pɔ ga pagɔ, naa ʋoluma é tosu veeni zea é ɓudɛ zɔɔma masagiti tɔnɔiti maazu, niiti ti ɠɛni ba Ɓaɓilɔne. \v 29 É zobogi veeni Yeɠoyakin ya ga naa mina mɔ kasoɠa zeɠei loo ɠɔba. Naa ʋoluma é ɠɛni laamiizu niina masagi ná-taɓalii ɠa sii ma voloi pɛ su. \v 30 Ɓaɓilɔne masagi maavaiti kpein kɛɛni, é ɗa ti ɠaaɠula ba, folo-o-folo, sii ma voloi pɛ su.