\id 2CO - Toma Bible \ide UTF-8 \h 2 Kolɛnte \toc1 Pɔle Ná-Sɛʋɛi Velesiɛi É Teʋeni Kolɛnte Nuiti Ma \toc2 2 Kolɛnte \toc3 2Ko \mt2 Pɔle Ná-Sɛʋɛi Velesiɛi // É Teʋeni \mt1 Kolɛnte Nuiti Ma \imt Sɛʋɛi lɔɔzeizuʋɛ ma woo mɔungiti \ip Sɛʋɛ velesiɛi nii teʋegai Kolɛnte nuiti ma, Keelai Pɔle ɠa é sɛʋɛni, é zo kona ʋuulɔɔlugɔ maazu lɔɔlugɔi ma, é li puulɔɔlugɔ maazu lɔzita (55-56) ɠɛɠala leʋegai ma Yesu zɔlɔɔgai ʋoluma (\xt 1:1\xt*). Pɔle ná-sɛʋɛ felegɔiti su, niiti ti ade yea, ti leʋegai Kolɛnte Egilisii ma, tɔ ɠa é ga felesiɛi. Faaɠwɛ nu wolaiti ti ɠɛ Pɔle sɛʋɛi taɠili teʋeni dɛ mɔunpa Kolɛnte Egilisii ma, nii su vaiti gola ɓaani. Naama zɛʋɛi ma ɓuɠa go nɔpɛ ge la mɔ ná, kɛlɛ Pɔle ɓɔɛʋɛ é ʋilɛ ba (\xt 2:3-4\xt*). Kɛɛʋɛ eɠɛ Pɔle sɛʋɛi nii ɠɛɛʋɛ, siɛgi zu é ɠɛni la Masedoane (\xt 2:13\xt*). \ip Kolɛnte nuiti ta-zɛʋɛi velesiɛi ɠa yɛ, tɔɔzei toɠa ga sɛʋɛi nii é ɓɔɛzu é lo nu ná-faa ɓɔɠɔɓɔɠɔ ba, daavegɛ ɓalaa ga faiti ta nu yiiziɠa. Pɔle ná-koozunɛɛi ɠulaʋɛ kɛlɛma, siɛgi zu é Tite ná-poluvaawo pagɔi mɛnini da, é lo Kolɛnte Egilisii ʋa. Niima zɛʋɛi zu, ada kala kiteiti kaazu ná, é lo kula ani vai ʋa, ʋelei Minazeɠe Niinɛi pɔ la, ma un ge daa ma mɛɛ ga ʋɛ Pɔle deveiti feezu ná, ga kula aniiti gaalɛba vai é ʋa ɠɛ ga kpɔba kidaaleʋe nuiti bɛ, ti Zeluzalɛme (\xt 8:1—9:15\xt*). Kɛɛʋɛ eɠɛ zɛɛ ɠeelaiti ti zeɠeai kamaʋolu, ti lɔ Egilisii zu, ti ɠɛni ʋoluzeizu goo maaɠaali vaiti ti ba, ti ɠɛni nui tanigaa ɠisu é lo Pɔle ʋa, nii a kɛ ti ʋa ɠɛ ga totuɠɔiti tiya ɓɔɠɔgoi. Naama nuiti ti ɠɛni inɛinɛgi lɔɔzu nuiti ziima, é lo Pɔle ɠɛɛ vai ʋa ga keelai. Naa ɠa tanisu é kɛai sɛʋɛi ɠaaɓelasuʋɛ Pɔle ti wooɠaaʋotegai la ná ga zɛbɛ, tɔɔzei zobogi ʋa nii é sɔlɔɔgai ga é ɠɛ ga Yesu Kilista ná-keelai. \iot Unsosuʋɛ \io1 1. Pɔle ná-sɛʋɛi lɔɔzeiʋɛ ga é Egilisii luʋɔ (\xt 1:1-7\xt*). \io1 2. Naa ʋoluma Pɔle sɛʋɛi ɠɛɛni, é lo suvaayɛ fai ʋa, ta pilɛ sɔlɔɔ fai Kilista zu, naa ʋɛɛ zɔɠɔzuɓɛtɛ vai ʋa (\xt 1:8—7:16\xt*). \io1 3. Naa ʋoluma Pɔle kalagi veeni, é lo kula aniiti faa ʋa, nii maanɛai é ve kidaaleʋe nuiti zea, ti Zeluzalɛme (\xt 8:1—9:15\xt*). \io1 4. Gaaɓelasu, Pɔle ná-goozuɠulagi woni, é lo tosuʋɛ ʋa ga keelai, naa ʋolu é kitoosui ɠɛ ná-siɛi vaa zu, é ʋaazu bosu (\xt 10:1—13:13\xt*). \c 1 \s Tuʋɔ gooiti \p \v 1 Nɛ̀i gè ga Pɔle, nà ga Yesu Kilista ná-keelai, GALA ziimai maaʋele ma, gá ade-ɠɛɛloin Timɔte, gá wo luʋɔsu, wɔi wo GALA ná-Egilisii zu Kolɛnte taazuʋɛ, wa GALA ná-nuiti pɛ ti Akayi yooi zu ná pɛ. \v 2 Ade-Ɠɛɛ GALA ta de-Maliɠii Yesu Kilista ti zaalai la wo ma, ti ziilɛigi ve wo ʋɛ. \s Pɔle GALA ná-mamagi \p \v 3 Mamagi ɠa de-Maliɠii Yesu Kilista Kɛɛɠɛ GALA bɛ, maawɔinɠai pɛ ma Ɠɛɛɠɛi, ta iɲɔdɔɔi pɛ ma ƓALAGI, \v 4 nii é gi iɲɔdɔɔzu kidaaʋiligi pɛ su, naa ɠa a kɛ, iɲɔdɔɔi gá ɓɔɠɔi gi sɔlɔɔsu GALA zea, gi zoo gi naati iɲɔdɔɔ, niiti ta ɠɛ kidaaʋiligi ma zii tanɔpɛ su. \v 5 Mazɔlɔɔ ʋelei gi ʋɔɔpɛɛzu la Kilista ná-kpɔlɔ wolaiti ba, zenɔ ɠana gi iɲɔdɔɔ wolai zɔlɔɔsu da Kilista ya. \v 6 Ni gá ɠɛna kidaaʋiligi zu, naa ɠa ga wo iɲɔdɔɔi ta kizogi zɔlɔɔ. Gá iɲɔdɔɔi zɔlɔɔna, naa ɠa ga wo iɲɔdɔɔi zɔlɔɔ, nii a zobo fe wo ʋɛ, wo ziɛ naama ɓɔlɔi ma ziiti bu, niiti ti zeizu gi ma. \v 7 Naa ɠa é ba, gi ɠitogɛ wo ʋa kpaan, mazɔlɔɔ gi kwɛɛ gi ɠɛ, ʋelei wo ʋɔɔpɛɛzu la gá-ɓɔlɔiti ba, zenɔ ɠana wo ʋɔɔpɛɛzu la gá-iɲɔdɔɔi ʋa, nii gi sɔlɔɔsu. \p \v 8 Mazɔlɔɔ kɛ̀ɛleaiti, gi la wɔinni ga wo yɛ gá-ɠidaaʋiligi ɠwɛɛtalai zu, é zeelini gi ma Azi yooi zu. É wuini gi ma gola, é ɓudɛ gi-zɛbɛi ɓelagi maazu, gi-ɠi ge la mɔ ɠɛni gi-yɛnvui ʋolu pɛ. \v 9 Gi laani da ga saai ɠɛni niina leveni gi ma ga ɠite. Naa zeelini gi ma, naa ɠa a kɛ, gi mina la ɓɔɠɔ la, kɛni gi la GALA da, é gɔvɛiti fuluzu su, é ti wuzeɠe. \v 10 Tɔun ka é gi ɠizoni saai naa ma zii ma, toɠa gi ɠizo ma ʋolu. Gaamazu, gi ɠitogɛ ba ga toɠa gi ɠizosu ma ʋolu. \v 11 Wa ɓɔɠɔi ɓalaa wo ɓɔni gi ʋa ga GALA falii. Naa ma, GALA ka nuɓusɛ mɔinmɔingi naati ta-ƓALA falii ɠaaʋote gi ʋɛ, é zaalai la gi ma, ma mɔinmɔin ge ɗa mama gá-vaa zu. \s Pɔle ná-siɛi zeɠe vai ma \p \v 12 Nii gá zoo ɓɔɠɔ maamusɛzu la, naa ɠa é ga gá-ɠisiɛi ɠa ɓɔɛzu gi ʋɔ ga gá ziɛzu eteai zu, ta wa ɓɔɠɔɓɔɠɔgi wo letemazu, ga ɲadedai ta sɔɓelamalai, niiti ti zeɠezu GALA pɔ, GALA ná-zaalai ɠa é losu gi luɠɔ, é la ga eteai ná-ɠimalai. \v 13 Gá-zɛʋɛiti su, gi la faa ɠili sɛʋɛzu, gi ʋa teʋe wo ma, kɛni nii wo kalasu, wo ɗa gaaɠa. Nà ɠisiɛzu ga wa kwɛɛ ga pagɔ, \v 14 eɠɛʋelei wo tago ɠaaɠaa la niizu, ga Maliɠii Yesu ná-foloi, gá ɠɛ ga wa-ɓɔɠɔ maamusɛi ma ungi, eɠɛʋelei wo la ga gɔnɔi. \p \v 15 Gè laani naa la, naa ɠa gè deveni la ga mɔunpa gè li dɛ wo ʋɔ bɛ, naa ɠa a kɛ wo tɔnɔgi zɔlɔɔ daa ɠɛ fele. \v 16 Gè deveni ga gè ʋa wo ʋɔ bɛ, gè leʋe, gè li Masedoane. Nà ɠalena ma, gè wo ɠa, wa ɓɔ bà gè zeeli Zudé yooi zu. \v 17 Siɛgi zu gè naa leveni la, wooʋalada vaa ɠana gè kɛɛni ɓaa? Ɓaa nà-deveiti ti ɠɛa ga nuɓusɛ leveiti, gè ʋa ɗa ɠɛ ma: «Ungo,» naa ʋolu «Ɓa-o»? \v 18 Gaama ʋe ga GALA ka ga wooɠɛɠila GALAGI, wooi gi daazeelini wo ma, é la ɠɛni ɠɛɛni ga «ungo, ɓaagi». \v 19 Mazɔlɔɔ GALA Doun Zunui Yesu Kilista, nii gi ná-fai laazeelini wo ma, nɔ̀un nà-o, Silase-o, Timɔte-o, é la ɠɛni ɠɛɛni ga «ungo, ɓaagi». Kɛlɛ tɔun zea, ti pɛ ti ɠɛni ga «ungoi». \v 20 Mazɔlɔɔ GALA ná-minazeɠegi pɛ daazeeliʋɛ ga Yesu maaʋele. Deɠɛmu da bosu ga tɔun maaʋele ga «amina», nii a kɛ lɛbiyai ve GALA bɛ. \v 21 Gi ʋɛɛ wo ʋa, GALA ka é ade ɠiliai Kilista ʋa kpe, é yiimazeɠe ga adeye. \v 22 GALA ka é yeeʋogi ʋilɛgai ade ʋa, ga de ɠɛ ga nɔnɔiti, é ná-Zɛnvu Ɲadegai ʋu ade-yiimaʋɛti ga faanɛɛiti ti ʋaazu naati ma ʋoogi. \p \v 23 Kɛlɛ GALA ka ga nà-zeelei, ga wo maazasa faa ɠa é kɛa, gè la mɔ ɠaleni ma la Kolɛnte. \v 24 Ma zobo ge la gi ya ga gi zei wa-ɠidaaleʋei unda, kɛlɛ gá pɔ ade botii ɠɛ ʋɔɔma, é ɠɛ ga wa-ɠoozunɛɛi, tɔɔzei wa loni kpaan kidaaleʋei zu. \c 2 \p \v 1 Gè devea ga gè mina ɠale ma mɔnɔ, gè ʋa li wo ʋɔ bɛ, é ʋa ɠɛ ga ziiɓɔlɔ vaa. \v 2 Mazɔlɔɔ ni nà wo yiiɓɔlɔ vaa ɠɛɛna, ɓɛ ɠa a zoo é nɔ̀un koozunɛ? Naati gila nɔ ʋe, niiti gè ti yiiɓɔlɔ vai ɠɛai. \v 3 Gè sɛʋɛi ɠɛɛni, gè teʋe wo ma eɠɛʋelei gè kɛɛni la, naa ɠa a kɛ, nà ʋaana, gè mina ziiɓɔlɔ zɔlɔɔ naati zea, niiti ti maanɛai ti kòozunɛ. Dàaʋɛ wo pɛ wo la, nà-koozunɛɛi ɠa ga wo pɛ wɔnɔ. \v 4 Gè sɛʋɛi ɠɛɛni, gè teʋe wo ma, gè ɠɛni kidaaʋiligi zu ta ziizoolɛi, gàazuɗɛi ɗa ʋu, wo yiiɓɔlɔ vaa la ɠɛni de, kɛlɛ wo ɠɛ kwɛɛ nɔ, ʋelei gè wo nɛai la ʋɛ. \s Faa ɲɔu ɠɛ nui zuvaayɛ fai \p \v 5 Ni nui ta ɠɛa ga wo yiiɓɔlɔ zaɓui, nà laade é ʋa zìiɓɔlɔ, kɛlɛ wo pɛ be, ɓaa wo tanigaani nɔ ʋe, ni de la pooʋazu ma. \v 6 Zeli mɔinmɔingi wo toga ma, naa kula ɠɛa ga ma nui. \v 7 Naa ɠa é ba, maanɛɛʋɛ ga wo suvaayɛ niina, wo iɲɔdɔ, naa ɠa a kɛ ziiɓɔlɔ wolai mina ada ʋɛɛ ba. \v 8 Nà wo maanɛɛnɛzu, à wa-nɛɛbɛi lɛɛ la ga wo-ziɛ ʋelei tɔun pɔ. \v 9 Mazɔlɔɔ nà-sɛʋɛi ɠɛ ungi ɠana: gè wo zuɠɔɠɔ, ni wa ga woo zo nu fai pɛ su. \v 10 Mazɔlɔɔ zɔi wo suvaayɛsu, nà ɓalaa gè naa zuvaayɛga. Siɛgi zu gè suvaayɛgi wosu da, (ni fai ta ɠa ná, nii nà suvaayɛ), nà suvaayɛ wo maaʋele ma Kilista ɠaazu, \v 11 naa ɠa a kɛ, de mina Setana yɛ ná, é ʋa zobo sɔlɔɔ ade ma, mazɔlɔɔ ná-faiti ti la ga de ɠwɛɛtala zu vaa. \s Pɔle ná-ziizoolɛ vai Toloase \p \v 12 Siɛgi zu gè zeelini la Toloase, ga gè Woo Niinɛ Ʋagɔi laazeeli, é ʋilɛ Kilista ʋa, Maliɠii botii ɠɛ zobo pagɔi ma ʋɛlɛlaʋɛ laalaoni tùɠɔ. \v 13 Anɛɛ naa ʋe, zìizoolɛni ga gola, tɔɔzei gè la ɠɛni ade-ɠɛɛloin Tite ɠaani. Naa ɠa é ba, gè valini Toloase nuiti ma, gè li ga Masedoane ʋele. \s Pilɛ sɔlɔɔ fai Kilista zaɓui zu \p \v 14 Kɛlɛ mamagi ɠa GALA bɛ, mazɔlɔɔ toɠa losu gi luɠɔ Kilista ná-pilɛ sɔlɔɔgai zu yeenɔpɛ. Toɠa botii ɠɛɛzu ga giye, gi ɗa Kilista ɠwɛɛ fai vaza adaʋɛ pɛ, eɠɛ gulɔ maku nɛɛnɛgi é vazasu adaʋɛ pɛ. \v 15 Gi ɠɛɛʋɛ eɠɛ gulɔ maku nɛɛnɛgi Kilista kulazu ga zalaɠai GALA bɛ, gá ga naa naati saama, niiti ti kizogi zɔlɔɔgai, ta naati ɓalaa bɛ niiti ti undaaʋilisu. \v 16 Zɔiti ti undaaʋilisu, toɠa ga saai ma makugi, é ti lɔɔzu saai zu. Zɔiti ti ɠizogai, toɠa ga zɛnvui ma makugi, é zɛnvui veezu. Ɓɛ ɠa zobogi bɛ, a zoo é niima wotii ɠɛ? \v 17 Mazɔlɔɔ gi la ga ma mɔinmɔin kɛʋele, gi ʋa ɠɛ GALA daawooi zu yaaɠozu, kɛlɛ tɔɔzei GALA ka é gi leʋega, gá gaamai wosu tɔun gaazu ga Kilista ná-botiɠɛ nuiti. \c 3 \s Minazeɠe niinɛi ma wotiɠɛ nuiti \p \v 1 Gá tɔɔzeizu ga gi ɓɔɠɔ ɠaliva, gá ɓɔɠɔi ɓaa? Ɓaa, gi ɓɛdɛ ɠa é ba, eɠɛʋelei tanigaani ti la, gi gi ɠalivaa zɛʋɛ ve wo ya, ɓaa gi ta maaɠaazaɠabo wo ma? \v 2 Wa ɓɔɠɔi ɠa wo ga gá-zɛʋɛi, sɛʋɛai gi-yiimaʋɛti, nuiti pɛ ta zoo kwɛɛsu, ti ɗa kala. \v 3 Koleʋɛ ga wa ga Kilista ná-sɛʋɛ ɠɛai, nii kalivaai gá-wotii ma, kɛlɛ é la zɛʋɛni ga sɛʋɛ ɗɛi, kɛni zɛnvu su ƓALAGI ná-Zɛnvui, é la zɛʋɛni kɔtu ɠokolo ma, kɛni nuiti ziimaʋɛti. \p \v 4 Naama ladalai ɠa gi sɔlɔɔgai Kilista ya, GALA gaazu. \v 5 Tama naa la bosu ga, gá ɓɔɠɔi gá zoo ɠisiɛzu ga gi faa nɔpɛ kɛ giya ɓɔɠɔi ga gi-zɛbɛi. GALA pɔ bɛ ɠa gá-zoofaalai pɛ ge zeɠezu ná. \v 6 É zobogi ɓalaa fea gi ya, ga gi ɠɛ ga minazeɠe niinɛi ma wotiɠɛ nuiti. Naa la ɠɛɛni tɔ sɛʋɛi zaɓui zu, kɛni Zɛnvu Ɲadegai. Mazɔlɔɔ tɔ sɛʋɛai ɠa ɗa paai wo, kɛlɛ Zɛnvui ɠa zɛnvui veezu. \p \v 7 Tɔgi naa zu wooiti ti zɛʋɛni kɔtui ma, tama Moize ɠɛni botii ɠɛɛzu tɔgi naa ʋɛ, nii é ɠɛni saai veezu. Anɛɛ naa ʋe, naama wotii ɠɛni lɛbiya wola veezu zea. Lɛbiyai naa maaʋele ma, nii é ɠɛni volozu gaazuʋɛ, Izilayɛle nuiti ti la ɠɛni zoosu ti ʋa wɛlɛ gaazuʋɛ ʋa. Lɛbiyai naa ma ge la ɠɛni lɛbisu. \v 8 Zɛnvu Ɲadegai ná-botii ma lɛbiyai la wɔɔlɔa, é ʋa leʋe naa ʋa ɓaa? \v 9 Lɛbiyai ɠɛni botii naa zu nii é ʋaazu ga nuɓusɛiti peelalai vai, tama zɔɔma wotii é nuɓusɛiti kɛɛzu ga telebo nu GALA gaazu, naa ná-lɛbiyai wola ɠa wɔɔlɔ. \v 10 Lɛbiyai nii é voloni wɔlɔwɔlɔi zu, naa ɠaaʋa niizuʋɛ lɛbiyai ɠaazu, nii teʋegai ba gola. \v 11 Tama ni zɔi é ɠɛni ná yeeɠɛɠala go laawu, naa lɛbiya zɔlɔɔni, zɔi é ná ɠɔoɠɔ, naa ná-lɛbiyai wola ɠa wɔɔlɔ. \p \v 12 Tɔɔzei naama ɠitogi ɠa gi ya, gi-yiimaʋɛ laavegɛ ga ladalai. \v 13 Gi la kɛɛzu ga Moize ɠɛʋele, nii é seɠei ʋɛɛni ɠaazuʋɛ, Izilayɛle nuiti ta ʋa lɛbiyai ɓe pelei ɠa, nii é la ɠɛni lɛbisu. \v 14 Ta-ɠisiɛi la ɠɛni zooni é ʋa niima vaiti gaaɠa. Zaaɠaza, siɛgi zu ti minazeɠe pɔlɔmai ma zɛʋɛiti kalasu da, seɠe ɠilagi naa ɠa dɛ ʋɛɛni ta-ɠisiɛiti gaazu. Seɠei naa la zooga a ʋa zeɠe ná, kɛni nui nii a ɠili Kilista ʋa, toɠa zeɠe naa ɠaazu. \v 15 Zaaɠaza, siɛgi zu ti Moize ná-sɛʋɛiti kalasu da, seɠei naa ɠa dɛ ʋɛɛni ta-ɠisiɛiti gaazu. \v 16 Kɛlɛ siɛgi zu nu latisu da Maliɠii ma, seɠei ɠa zeɠezu ná. \v 17 Tɔɔzei Maliɠii ɠa ga Zɛnvui, ʋɛ Maliɠii ná-Zɛnvui ná, miná ɠa wɔɔlɔyai ná. \v 18 Ade kpein dɛiti de ɠaazu ɲakai, da wɛlɛzu, eɠɛ da ɠɛ wɛlɛzu pɛtɛgi zu, de ɗa Maliɠii ná-lɛbiyai ɠa. Naa ɠa de valibosu tɔun maaniinigi zu, naama lɛbiyai zu, nii é liizu nɔ ga wɔɔlɔa. Botii ɠana nii Maliɠii ná-Zɛnvui kɛɛzu. \c 4 \s Zɛnvu zu naavoloi é pɔlɔ liɠiiti su \p \v 1 Naa ɠa é ba, tɔɔzei GALA ná-botii ɠɛʋelei ɠana, nii é kalivaa gi ma ná-maawɔinɠai zu, gi iɲɔ ge la leʋezu. \v 2 Gi unfetala vai pɛ piliga ya, niiti ti ɠɛɛzu dɔɔɠuzu, gi la ziɛzu ga keleɠele ɲɔi, gi la GALA daawooi zeɠezu ma. Kɛlɛ tɔun gaamai ɠa gi dɛɛzu kpezekele, nii a kɛ gi nuɓusɛiti pɛ ta-ɠisiɛi zɔlɔɔ GALA gaazu. \v 3 Ni Woo Niinɛ Ʋagɔi gi daazeelizu gaaɓidiʋɛ dɛ, gaaɓidiʋɛ naati nɔ ʋɛ, niiti ti undaaʋilisu, \v 4 kidaaleʋelala nuiti, niiti niima eteai ná-galagi ta-ɠisiɛiti gaazuɠoleai, nii a kɛ, ti mina Kilista ná-lɛbiyai ma Woo Niinɛ Ʋagɔi ɠaa, é volozu, Kilista nii é ga GALA maaniinigi. \v 5 Gi la gá ɓɔɠɔi gá-vaa laazeelizu, kɛlɛ Yesu Kilista ná-maliɠi vai ɠa gi daazeelizu, gá bosu ga, gá ga wa-wotiɠɛ nuiti Yesu maaʋele ma. \v 6 Mazɔlɔɔ GALAGI nii é ɠɛni ma: «Wozakalagi volo kpidii zu,» tɔ ɠa ɓalaa é ná-wozakalagi volozu ade-yiimaʋɛti, naa ɠa a kɛ, de GALA ná-lɛbiyai volo ʋele ɠwɛɛ, nii é volozu Kilista ɠaazuʋɛ. \p \v 7 Gɛi gi naavoloi tɛi seɠezu pɔlɔ liɠiiti su, ti ga gi-ɓusɛiti, gá naa ɠɛɛzu, naa ɠa a kɛ, zɛbɛ wolai tɛi ge leve ga GALA nɔnɔ, gɔnɔ laade. \v 8 Gi ɓɔlɔʋɛ ʋele-o-ʋele, kɛlɛ gi la ɓatani. Gi ɠoozuʋiligɛ, kɛlɛ gi-ɠi ge la leʋeni. \v 9 Ta gi wɔinzeɠezu, kɛlɛ GALA ge la ɠɛlɛni gi ʋa. Ta gi laavalasu zooi ma, kɛlɛ gi la zaazu. \v 10 Gá Maliɠii Yesu ná-saai zeɠezu gi-ɓusɛi zu yeenɔpɛ, naa ɠa a kɛ, Yesu yɛnvui ɠula kɛlɛma gi-ɓusɛi zu. \v 11 Gá-eteai zu, yeenɔpɛ ka gi saai laawu la, Yesu maaʋele ma, naa ɠa a kɛ, Yesu yɛnvui ɠula kɛlɛma ɓalaa gi-ɓusɛi zu, é ga saa gelei. \v 12 Zekana é la, saai ɠa botii ɠɛɛzu gi zu, kɛlɛ zɛnvui ɠa botii ɠɛɛzu wo zu. \p \v 13 Eɠɛʋelei naama ɠidaaleʋe yɛnvu ɠilagi gi ya la, eɠɛʋelei sɛʋɛai la, é ɠɛ ma: «Gè ɠidaaleʋeni, naa ɠa é kɛa gè ɓɔɛni,»\f + \fr 4:13 \fr*\ft \+xt Guy 116:10\+xt* bogɛ é zoloo Gɛlɛke woo zɛʋɛ wɔlɔmai ma.\ft*\f* gá ɓalaagi gi ɠidaaleʋeʋɛ, naa ɠa é kɛɛzu gá ɓalaagi gi ɓɔɛzu la, \v 14 gi suɠwɛɛ ga GALAGI é Maliɠii Yesu wuzeɠeni, é kula saai ya, toɠa gi wuzeɠe ɓalaa, é gi ɠula saai ya, é gi ɓɔ Yesu ʋa, é ade pɛ to tɔun gaazu. \v 15 Naati pɛ ka ɠɛɛzu wa-vaa ma, naa ɠa a kɛ GALA ná-zaalai zeeli nu mɔinmɔin ma ga bɔɔlɔa, faanɛɛ wuuɠwɛɛ GALA falii zu ɗa wɔɔlɔ GALA ná-lɛbiyai ʋɛ. \s Zɛnvui wo ga kidaaleʋei maaʋele \p \v 16 Naa ɠa é ba, ade iɲɔ ge la leʋea pɛ. Anɛɛ ni de-ɓusɛi ɠa wɔlɔzaɠasu vaavaa, ada niinɛzu de-yɛnvui letemazu folo-o-folo. \v 17 Mazɔlɔɔ kpɔlɔi niiti ade ti zɔlɔɔsu niizuʋɛ, naa veɠagɛ, é ɠɛ ga teʋekɔɠɔzu vaa, ti yɔɠɔzu ma ta ɠɔoɠɔ lɛbiya wolai, é kɛʋele ɓɛtɛzu de ʋɛ. \v 18 Tɔɔzei ade la ɠaazulosu naama aniiti ba, niiti nu ɠaazuʋɛ ti ɠaazu, kɛlɛ de ɠaazulogɛ naati ba, niiti nu ɠaazu la ti ɠaazu. Mazɔlɔɔ niiti nu ti ɠaazu, naati ta leʋesu, ti ɓe, kɛlɛ niiti nu la ti ɠaazu, naati ka ti yɛsu ná ɠɔ. \c 5 \p \v 1 De kwɛɛ de ɠɛ, ni seɠe ɠotai de eteai ziɛzu bu, é ga de-ɓusɛi, naa a ɠoloɠolona, pɛlɛ ɠa de yeema geeɠɔlɔgi zu, nii GALA ge togai tɔ ɓɔɠɔi, eyɛsu ná ɠɔoɠɔ, nuɓusɛ yee laade é ʋa to. \v 2 Ada kpalagi wosu ɓalaa niizu, de wɔinʋɛ ga de zɔɔma zeɠei loo ɠɔba, nii é ga da-ʋɛlɛi é geeɠɔlɔgi zu, \v 3 tama ni naa ɠa de ɠɔba, de maaɲaka la ɠɛa de. \v 4 Mazɔlɔɔ, ni da dɛ eteai ziɛzu nɔ seɠe ɠotai tɛi bu, ada ɓalakpalasu, eɠɛ da ɠɛ kasɔ wu. É la ga da pɔ de de-ɓusɛi ɠula ɠɔba, kɛlɛ da pɔ ga geeɠɔlɔgi zu ɓusɛi loo de ɠɔba, naa ɠa a kɛ, zɔi é ga saa gele, naa maaɓɔle ga zɛnvui. \v 5 Tama GALA ɓɔɠɔi ɠa é naama valibo fai levea ade ma, é ná-Zɛnvui ve ade ya, ga faanɛɛiti ti ʋaazu naati ma ʋoogi. \p \v 6 Naa ɠa é ba, ade laavegɛ ga ladalai yeenɔpɛ, de kwɛɛ de ɠɛ, ni nɔ dɛ da niima ɓusɛi zu, de maaɠoozaʋɛ Maliɠii ʋa, \v 7 mazɔlɔɔ ada ziɛzu ga kidaaleʋei, wozaɠaai laade. \v 8 Ade laavegɛ ga ladalai, wɔin ɠa de ma gola, ga de zeɠe niima ɓusɛi zu, de li, de yɛ Maliɠii ʋa. \v 9 Naa ɠa é ba, de ɠaaɓaazu la ga de yɛni niima ɓusɛi zu, ɓaa de ɠulani su, de nɛɛ tɔun bɛ. \v 10 Mazɔlɔɔ kɛni ade pɛ de ɠula kɛlɛma, de lo, ʋɛ Kilista tukpɔi ɠaaleʋezu ná, naa ɠa a kɛ, ɛsɛ pɛ ge sɔlɔɔ, é zoloo ná-faa ʋagɔi ma, ɓaa ná-faa ɲɔi ma, nii é kɛɛni, siɛgi zu é ɠɛni la kpusɛi zu. \s Zɔɠɔzuɓɛtɛ wotii \p \v 11 Gi Maliɠii ɠaazuluabai ʋoluʋɛ ɠwɛɛ, naa maaʋele ma, gá pɔ gi nuɓusɛi pɛ kigi lati. GALA ge gi ɠwɛɛ mɛtu. Nà ɠisiɛzu ga wa ɓɔɠɔi wa-ɠisiɛi zu, wo gi ɠwɛɛ ɓalaa. \v 12 Gi la ɓɔɠɔ lɛɛzu ga woye ga niinɛ, kɛlɛ gá yeeɠɛɠalai yɛsu wo ya, wo ɗa ɓɔɠɔ maamusɛ ga giye. Naazu wa zoo wo naati gooɠaaʋote, niiti ti wasosu ga kɛlɛzu vaiti nɔ, ti la nui yiimaʋɛ vaiti kaazu. \v 13 Tama ni gaama ʋe ga ɠi ge la gi ma, gá ɠana GALA bɛ, ni tama ɠi pagɔ ɠa gi ma, toɠa gi ma wo ʋɛ. \v 14 Mazɔlɔɔ Kilista ná-nɛɛbɛi ɠa zeini gi unda, gɛiti gi laai da ga tɛi nu ɠila ge zaa nuiti pɛ bɛ, naa maaʋele ma, ɛsɛ pɛ ge zaa. \v 15 É zaani nui pɛ bɛ, naa ɠa a kɛ niiti ti yɛnvuzu, ti mina mɔ yɛnvu ɓɔɠɔ ʋɛ, kɛni naa ʋɛ, nii é zaani, é wuzeɠe, é ɠula saai ya ti ʋɛ. \p \v 16 Naa ɠa é ba, é zo niizu ma, gi la mɔ nu nɔpɛ kaa ga kpusɛi ná-kɛʋelei maaʋele. Ni gi Kilista ɠaani ga kpusɛi ná-kɛʋelei maaʋele, niizu gi la mɔ kaa ga naama ɠɛʋelei maaʋele. \v 17 Naa ɠa é ba, nu nɔpɛ ta ɠilina ʋa ta Kilista, naa ɠɛa ga kpɛtɛani niinɛ. Nii é ɠɛa ga ma wɔlɔmai, naa leʋega, é ɓe, pɛtɛ, ma niinɛi ɠa é ná niina. \v 18 Naa pɛ ka ga GALA ná-botii, tɛigi é ade yɔɠɔzuɓɛtɛa ada tɔ ɓɔɠɔi ga Kilista maaʋele. É zɔɠɔzuɓɛtɛ wotii ɠalivaaʋɛ gi ma. \v 19 Mazɔlɔɔ, GALA ge botii ɠɛɛni ga Kilista maaʋele, é nuɓusɛiti ta tɔ ɓɔɠɔ ti yɔɠɔzuɓɛtɛ ga tɔun maaʋele, é la nuɓusɛiti ta-vaaɠaazagiti deveni ti ʋɛ. É gi ɠɛ ga zɔɠɔzuɓɛtɛ ɓɔɛi laazeeli nuiti. \p \v 20 Gá ga Kilista ɠaazuʋɛti, gi ɗa gooi wo wo ma, GALA ge ɗa ɓɔɛ wo ʋɔ ga gi maaʋele. Gá wo maanɛɛnɛzu Kilista laaseigi zu, à va bu, wo yɔɠɔzuɓɛtɛ wa GALA. \v 21 Kilista la ɠɛni koto nɔpɛ kɛɛni, kɛlɛ GALA ge ada-ɠoto ɠasɔi laani tɔun unma, nii a kɛ da-ɠilibalai zu da Kilista, de ɠɛ GALA gaazu ga telebo nuiti. \c 6 \p \v 1 Tɛi giya-o, GALA-o, gi botii ɠɛɛzu ʋɔɔma, gá wo maanɛɛnɛzu ga zaalai wo sɔlɔɔgai GALA zea, naa mina ɠɛ ga faa ɲaka. \v 2 GALA ge bogɛ daawooi zu, é ɠɛ ma: \q «Gè è wooɠaaʋoteni yeeɠɛɠala ʋagɔi. \q Kizo foloi, gè ɓɔni è ʋa.»\f + \fr 6:2 \fr*\ft \+xt Eza 49:8\+xt*.\ft*\f* \m Tama wɛlɛ, gaamazu, niizu ɠa é ga yeeɠɛɠala ʋagɔi, wɛlɛ, za ɠa é ga kizo foloi. \p \v 3 Gi la pɔ ga zeliloma ɠɛ gá-wotii ʋa, naa ɠa é ba, gi la kɔɠɔziɠa zaɓu laazu nu luɠɔ faa nɔpɛ su. \v 4 Kɛlɛ gá ɓɔɠɔ lɛɛzu fai pɛ su ga gá ga GALA ná-botiɠɛ nuiti. Gá vaazu fai pɛ bu ga ziilɔɔi: kpɔlɔiti, kidaaʋiligiti, koozuʋili faiti, \v 5 doɠaiti, kasoɠa vaiti, bɛbɛiti ta-wuzeɠe daalɔɠɔmaiti, boti ɓaagiti, ɲiigaazuɠaiti, ta puluiti. \v 6 Gá ɓɔɠɔ lɛɛzu ga gá ga GALA ná-botiɠɛ nuiti ɲadedai zu, faaɠwɛgi zu, ziilɔɔi zu, nuɓɔɠɔlai zu, Zɛnvu Ɲadegai zaɓui zu, ta nɛɛbɛi zu, nii wooveleda la su, \v 7 gaama ɓɔɛi zu, GALA ná-zɛbɛi zu ga telebodai ma ɠɔɔɠɔ zɔɔlaiti, gá ɠɔɔ la, ɓaa gi ɓɔɠɔ maalobo da. \v 8 Ta ɗa gi lɛbi, ti ɗa gi ʋɛlɛlala, ti ɗa gi-laasei ɲɔi wo, ti ɗa gi-laasei pagɔi wo. Ta ɗa gi leve ga zɛɛ wo nuiti, tama gaamai ɠa gi bosu. \v 9 Ta gi ʋɛtɛsu eɠɛ nu la gi ɠwɛɛ, tama ɛsɛ pɛ ge gi ɠwɛɛ, eɠɛ gá ɠɛ zaazu niina, tama gi vulua, eɠɛ ta gi loɠa, kɛlɛ gi la zaani. \v 10 Ta ɗa gi yiiɓɔlɔ vai ɠɛ, kɛlɛ gi ɠoozunɛɛʋɛ yeenɔpɛ. Gi ɠɛai eɠɛ bala nua, kɛlɛ gá ma mɔinmɔin kɛɛzu ga kpɛtɛ nuiti. Gi ɠɛai eɠɛ ani nɔpɛ ge la gi ya, kɛlɛ anii pɛ ka é gi ya. \p \v 11 Gi laazeɠea fai pɛ ma wo ʋɛ, gi-wɔɔla Kolɛnte nuiti, gi yiimaʋɛ pɛ daalaogɛ wo ʋɛ. \v 12 Gi la ɠɛlɛni gá-nɛɛbɛi veezu wo ya, kɛlɛ wa ɠa wo wo-yiimaʋɛti daaɠulugai. \v 13 Nà ɓɔɛzu wo ʋɔ, eɠɛʋelei nu ɠa ɓɔɛ la deaiti pɔ: À va bu, wo naa ɠɛɠalai ɠɛ gi ʋɛ, wa ɓalaagi, à wo-yii pɛ daalao gi ʋɛ! \s À dama ga kidaaleʋelala nuiti ta-vai \p \v 14 À mina ɓɔ su wa kidaaleʋelala nuiti, wo-ziɛ ʋelei ʋa ɠɛ ga ani ɠila. Mazɔlɔɔ telebodai ta tɔ koloɠolo fai ta zoo nɛi ti ɓɔ su ɓaa? Wozakalagiti ta kpidii ta zoo nɛi ti ɓɔ su ɓaa? \v 15 Kilistani ta zoo nɛi ti zoloo faa ɠila ma ta Inɛgi ɓaa? Ɓaa lee ɓɔfaama ɠa é kidaaleʋe nuiti zɔɠɔzu ta kidaaleʋelala nui? \v 16 Soloo faamai ɓɛgele ɠa é GALA sei ʋɛlɛi yɔɠɔzu ta kɔɔɠɔ ganigiti? Mazɔlɔɔ ada ga zɛnvu su ƓALAGI zei ʋɛlɛiti, eɠɛʋelei GALA ɓɔɠɔi bogai la, é ɠɛ ma: \q «Nà zeizu ti zaama, gè ziɛ ti zaama, \q nà ɠɛ ga ta-ƓALAGI, ti ɠɛ ga nà-nuɓusɛiti.»\f + \fr 6:16 \fr*\ft \+xt Lev 26:12; Ezk 37:27\+xt*.\ft*\f* \m \v 17 Naa ɠa é ba, Maliɠii bogɛ, é ɠɛ ma: \q «À zeɠe ti ʋa, wo bali ma. \q À mina vɔɔɠu kɔzɔba ani nɔpɛ ba,\f + \fr 6:17 \fr*\ft \+xt Eza 52:11\+xt*.\ft*\f* \q nɔ̀un nà, nà yeezei wo wu.»\f + \fr 6:17 \fr*\ft \+xt Ezk 20:34, 41\+xt*.\ft*\f* \m \v 18 Zɛbɛi-Pɛ-Maliɠii ɠɛ ma: \q «Nà ɠɛ wo ʋɛ ga ɠɛɛɠɛi, \q wa ɠɛ bɛ̀ ga doun zunua, ta doun anzanua.»\f + \fr 6:18 \fr*\ft \+xt 2Sa 7:14\+xt*.\ft*\f* \c 7 \p \v 1 Nɛ̀ɛɲɔɠɔiti, niima minazeɠegiti pɛ ta ná ade ma vaa ma. Naa ɠa é ba, ade ɓɔɠɔ ɲade kpusɛi ɠɔzɔ vaiti pɛ ma, ta zɛnvui ɠɔzɔ vaiti. Ade ɠaaɓa, de ɲade ga pagɔ mɛtu, de da-eteai ziɛ unfemai zu, de feezu GALA bɛ. \s Pɔle ta Kolɛnte nuiti zɔɠɔzuɓɛtɛ vai \p \v 2 À seizu ve gi ʋɛ wo-yiimaʋɛti! Gi la telebotala vaa ɠɛɛni ga nu nɔpɛ, gi la nu nɔpɛ koloɠolo faa ɠɛɛni, gi la nu ná-kulanuma ɠulani zea. \v 3 Gè la nii wosu wo ʋeelala vaa ma, mazɔlɔɔ eɠɛʋelei gè bogai la, wa-vai ɠa gi-yiimaʋɛti, ade ɠiliʋɛ ʋa, ade zɛnvui wo ʋɔɔma, ade za ʋɔɔma. \v 4 Dàaʋɛ wo la ga gola, gè ɗa ɓɔɠɔ wɔɔlɔ gola wa-vaa zu. Gá-ɠidaaʋiligiti pɛ su, nà iɲɔdɔɔi zu, zìimaʋɛ laavegɛ ga koozunɛɛi, daa ge leʋe. \p \v 5 Mazɔlɔɔ kaipa gi zeelini Masedoane, gi la lago pa dooɠoni, kɛni kidaaʋiligi ma zii pɛ nɔ: sakpegi gi-maaɠoolii zu, dualuagi ɠɛ gi zaama. \v 6 Kɛlɛ GALAGI nii a ɗa kpala nuiti iɲɔdɔ, naa ɠa é gi iɲɔdɔɔni ga Tite ʋaa vai gi ʋɔ bɛ. \v 7 Tite ʋaa vai nɔ lɛi é ʋa gi iɲɔdɔ, kɛlɛ nii é boni gi ma mɔnɔ, ga ʋelei wo tɔ ɓɔɠɔi iɲɔdɔɔni la. É naa woni gi ma, ʋelei wɔin wo ma la gola ga wo nɔ̀un ka, ta wa-yiiɓɔlɔ wolai, ta ʋelei wo zɛbɛzeɠeai la nà-faa zu. Naa pɛ ge ta ɓɔni nà-koozunɛɛi ʋa ga gola. \p \v 8 Anɛɛ ɓalaa ni sɛʋɛi gè teʋeni wo ma, é wo yiiɓɔlɔni, gè la nimizazu ga naa. Gè nimizani la, siɛgi zu gè kaani la ga sɛʋɛi naa wo yiiɓɔlɔni yeeɠɛɠala go laawu. \v 9 Kɛlɛ niizu, nà ɠoozunɛɛzu, é la ga tɛi wo ziiɓɔlɔi zɔlɔɔni, kɛlɛ tɔɔzei wa-yiiɓɔlɔi ɓɔgɛ wo ʋa, wo wo-ziɛ ʋelei maavalibo. Mazɔlɔɔ wa-yiiɓɔlɔi zolooni GALA gaazu, naa ma gi la kakama vaa nɔpɛ kɛɛni ga woye. \v 10 Mazɔlɔɔ GALA ziimai ma yiiɓɔlɔi ɠa ɠaa ɗa ɓela ga nu ziɛ ʋelei maavalibo, é kizogi ve nui ya, nii nu la nimizaa su eyɛsu ɠɔ. Kɛlɛ eteai ná-ziiɓɔlɔ vai, naa ɠaaɓelazuʋɛ ɠa é ga saai. \v 11 Ziiɓɔlɔi naa é ga GALA ziimai, naa ʋaaʋɛ wo ʋɔ ga: unsuvilɛi wo goozuɠulagiti bo, ta ziiɠaawanaiti, dualuagi wo zo, wɔin wola wo zo ga wo kà ʋolu, naa ʋolu wo gaaɓaai zɔlɔɔ, wɔin ɠɛ wo ma gola ga wo faa ɲɔi laazale. Wo dɛɛni ʋele-o-ʋele ga wo-zɔ ge la fai tɛi su. \v 12 Wa kaana deɠɛmu, gè niima zɛʋɛi ɠɛɛni, gè teʋe wo ma, é la ɠɛni ga zɔi é faa ɲɔi ɠɛai naa maaʋele, ɓaa zɔi ti kɛɛni la naa maaʋele, kɛlɛ nii a kɛ ʋelei wo ɠiliai la gi ʋa, naa ɠula kɛlɛma GALA gaazu wo zaama. \v 13 Naa ɠa é ba, gi iɲɔ ge lɔɔni. \p Kɛlɛ gá-iɲɔdɔɔi ʋoluma, gi wola ɠoozunɛɛni mɔnɔ ga Tite ná-koozunɛɛi, tɔɔzei wo ziilaani wo pɛ. \v 14 Ni gè ɓɔɠɔ maamusɛni tago tɔun gaazu wa-vaa zu, gè la mɔ unfeni, kɛlɛ eɠɛʋelei gi ɠɛni ɓɔɛzu la wo ʋɔ yeenɔpɛ ga gaamai, naa ma ka gi ɓɔɠɔ maamusɛni la wa-vaa zu Tite ɠaazu, naa ɠɛa ɓalaa ga gaamai. \v 15 Ná-koozunɛɛi wola wɔɔlɔʋɛ wo ʋɛ, a ɠigaiziɛna wo pɛ wa-woozogi zu fai pɛ su, mazɔlɔɔ wo yeezeini bu, duai zu ta kpalii. \v 16 Nà ɠoozunɛɛzu ga gè laa wo la fai pɛ su. \c 8 \s Zeemaaɓɔ fai \p \v 1 Kɛ̀ɛleaiti, gá pɔ ga wo naa ɠwɛɛ, ʋelei GALA ná-zaalai ɠulaai la kɛlɛma Masedoane Egilisiiti su. \v 2 Ʋoluɠulai ɠɛɛʋɛ ga kpɔlɔ wola, é zeeli kidaaleʋe nuiti ma, kɛlɛ ta-ɠoozunɛɛi wɔɔlɔ ʋelei ma, ti ɓɔɠɔ lɛɛni ga ta ga faanɛɛ ɠɛ nua, anɛɛ ni ta ga bala nu ga gola. \v 3 Gè bo wo ma ga gaamai, ti feeni, eɠɛʋelei ti-zoodai ɠɛni la. Ti feeni vɔlɔ é ɓudɛ ta-zobogi maazu, ti kɛ ga tiya ɓɔɠɔi ti-yiimai. \v 4 Ti ɠilini gi ma ga maanɛɛnɛ wolai, ga gi ma zobo fe ti ʋɛ, ga gi ɓɔ ti ʋa, kpɔba anii leʋe fai zu GALA ná-nuiti ma Zeluzalɛme. \v 5 Ti la ɠɛni kɛɛni nɔ ga eɠɛʋelei gi-ɠigi ɠɛni ba la, kɛlɛ ti ɓɔɠɔ veeni mɔunpa Maliɠii ya, naa ʋoluma, GALA ziimai maaʋele ma, ti ɓɔɠɔ ve gi ya. \p \v 6 Naa ɠa é ba, gi Tite maanɛɛnɛni ga é ʋa wo ʋɔ bɛ, é yeeyɛ faanɛɛ ɠɛɛ wotii naa ʋa eyɛsu gaaɓela, eɠɛʋelei é tɔɔzeini la. \v 7 Fai pɛ gaavɔnigɛ wo zaama: kidaaleʋei, kpɔɛzuɠulai, faaɠwɛgi, sɛbɛzeɠei ma zii pɛ, nɛɛbɛi ɠa wo-yiimaʋɛ é lo gi ʋa. À ɠaaɓa, wo li luɠɔma ɓalaa faanɛɛ ɠɛɛ wotii zu. \p \v 8 Deve laade gè ʋa ɠɛ feezu wo ya, kɛlɛ zɔiti ta-zɛbɛzeɠei ma vaa ɠa gè bosu, naa ɠa a kɛ gè wa-nɛɛbɛi wuuʋɛtɛ ga pagɔ. \v 9 Mazɔlɔɔ wo ade-Maliɠii Yesu Kilista ná-zaalai ɠwɛɛ, tɔungi é ɓɛtɛni gola, kɛlɛ é ɓɔɠɔ ɠɛɛni ga bala nui wo ʋɛ, nii a kɛ wo ɓɛtɛ ná-baladai zu. \p \v 10 Naa ma, nà kìsu vai wosu é ʋilɛ niima vai ʋa: Soloogɛ wo ma ga wo yeeyɛ naa ʋa, nii wo tɔɔzeini konagi teʋegai. Wa ɠa wo ɠɛni ga ma mɔungi, é la nɔ ga wo zeeɓɔgi wo, kɛlɛ wo ɠɛʋele ɓɛtɛni ga wo kɛ. \v 11 À yeeyɛ ba niina, wo niima ɠɛɛwotii ɠaaɓela. Kisiɛ ʋagɔi é ɠɛni wo-yiimaʋɛ wo deveai ma, à ʋilɛ naa ʋolu, wo gaaɓela, é zoloo zobogi naa ma, nii é wo ya. \v 12 Siɛgi zu nu feezu la ga ɗa ɓɔɠɔi è-yiimai, GALA ka ɗa-vebɛanii naa zo, é ɠisiɛ naa zu nii é è ya, é la ga zɔi é la nu ya. \p \v 13 É la ga gè wo lɔ kidaaʋiligi zu, gè zɔiti maavizɔ, kɛlɛ kɛni wo ɠaa ɠɛ sɔli. \v 14 Niizu anii mɔinʋɛ wo ya. Naa ma, wa zoo wo ɓɔ naati ba ti kpalai zu. Naa ʋolu, yeeta wa ɠɛna kpalai zu, anii mɔinɗai ti ya, ta zoo ti ɓɔ wo ʋa. Ʋele ɠana faiti gaa a ɠɛ la sɔli, \v 15 eɠɛʋelei sɛʋɛai la GALA Sɛʋɛi zu, é ɠɛ ma: \q «Zɔi é ɠɛni zɛʋɛzu ga mɔinɗa, é la ɠɛni ʋooʋazu naa ya, \q zɔi ma é ɠɛni tago nɔ yɛʋɛzu, naa la ɠɛni ʋalasu.»\f + \fr 8:15\fr*\ft \+xt Ɛgz 16:18\+xt*.\ft*\f* \s Zeemaaɓɔ kula nuiti \p \v 16 Nà GALA mamasu, nii é wa-vai ma yiizoolɛi lɔai Tite yiima ga nɔ̀un kɛʋele! \v 17 Mazɔlɔɔ falimai gi boni la, é yeezeini bu gaamago nɔ. É ɠaazuvilɛni ga devea tɔ ɓɔɠɔi ga é ʋa wo ʋɔ bɛ. \v 18 Gá teʋesu, ta ɠɛɛɠɛloin naa, nii maamusɛ wooi wosu Egilisiiti pɛ su, tɔɔzei ná-botii ʋa é kɛɛzu Woo Niinɛ Ʋagɔi vaa zu. \v 19 É ɓudɛ naa maazu, tɔ ɠa Egilisiiti ti yeeloni ba ga é gi maazaa siɛi ma, gi faanɛɛ ɠɛɛ wotii ɠɛɛzu su, é ɠɛ ga lɛbiyai Maliɠii ʋɛ, é ɠɛ ga zeele wooi, é lɛ ga gi wɔinʋɛ ga gi ɓɔ zɔiti ba. \p \v 20 Gá ɠaaɓaazu, gi dama, ga nu nɔpɛ ge mina gi ʋeelala, ʋelei gi ɓaazu la vebɛani ɓiigi tɛi maazu. \v 21 Mazɔlɔɔ gá ɠaaɓaazu, gi naa ɠɛ nii sɔlegai, naa la nɔ ga Maliɠii ɠila gaazu, kɛlɛ é ɠɛ nuɓusɛiti ɓalaa gaazu. \p \v 22 Gi ti leʋegɛ ʋɔɔma, ti ʋa ta gi-ɠɛɛloin, nii gi pɛtɛgai ga sɛbɛzeɠe nu ʋe, gi suɠɔɠɔgɛ faa mɔinmɔin su. Niizu mɔnɔ é ná-zɛbɛzeɠei lɛɛʋɛ, ta ʋelei daai la wo la gola. \v 23 Nii é ga Tite letegi, toɠa ga nà-botiɠɛɲɔɠɔi, gi botii ɠɛɛzu ʋɔɔma wo ʋɛ, gi-ɠɛɛleai zɔiti ta ga Egilisiiti ta-ɠeelaiti, Kilista ná-lɛbiyai ma vaa ma. \v 24 À dɛɛ ga tiye ga wo ti nɛɛʋɛ ʋɛ ɠiteɠite, naa ɠa a kɛ Egilisiiti ti la da, ti kwɛɛ ga gaamai ɠa gi ya, ga gi ɓɔɠɔ maamusɛ ga wa-vai ti ɠaazu. \c 9 \s Ɠɛɛɠɛlointi ta-ɓɔba vai \p \v 1 Toɠa ɠɛ ga wafuun faa ga gè GALA ná-nuiti ti Zeluzalɛme ta-ɓɔba vai zɛʋɛ, gè teʋe wo ma. \v 2 Tama gè wo yiima vaa ʋagɔi ɠwɛɛ. Gè ɓɔɠɔ maamusɛni la wa-vaa zu Masedoane nuiti gaazu, gè ɠɛ ti ma: «Ade-ɠɛɛlointi ti Akayi yooi zu, ti ɠɛʋele ɓɛtɛni ga ti fe kaite konagi teʋegai.» Wa-zɛbɛzeɠei naa ma mɔinmɔin ɲiikpiga ti zaama ga ti ta ɠɛ. \v 3 Naa ma, nà ɠɛɛɠɛloin tɛiti teʋesu wo ma, naa ɠa a kɛ ɓɔɠɔ maamusɛi gi boga wa-vaa zu ti ɠaazu, naa mina ɠɛ ga zɛɛ vaa naazu ta wo ɠɛʋele ɓɛtɛ ɠɛzɛɠɛzɛ, eɠɛʋelei gè boni la. \v 4 Ni naa laade, ni Masedoane nuiti ta ʋaana màazaasu, gi ka ga wo ɠɛʋele la ɓɛtɛni, gá-ɠitogi naa ɠa valibo ga gá-unfegi, tɔɔzei gi la ɠɛa ma wa-unfegi. \v 5 Naa ɠa é ba, gè pɛtɛgɛ ga fizɔgɛ gè ɠɛɛɠɛloin tɛiti maanɛɛnɛ, ti ʋa wo ʋɔ bɛ nɔ̀un tuɠɔ, nii a kɛ vebɛanii nii wo ma minazeɠegi wogai na, ti naama vai zeikpasu, naa ɠa a kɛ wa-vebɛanii naa ɠɛʋele ɓɛtɛai ɠɛ wo ɠoba, wo-ɠi ge la polu, wo feai ga ɠoozunɛɛ ʋele, gaazuɠili la su. \s Faanɛɛ ɠɛɛ vai ma lɔnɔgi \p \v 6 À kwɛɛ wo ɠɛ: Zɔi é tago nɔ vazasu, naa ɠa tago nɔ leʋe, zɔi é fazasu ga gola, naa ɠa teʋe ga gola. \v 7 Ɛsɛ pɛ ge fe, eɠɛʋelei é deveai la yiimaʋɛ, é mina ɠɛ ga gaazuɠili vaa, ɓaa kpala vaa, mazɔlɔɔ nui é feezu ga ɠoozunɛ ʋele, naama nui ɠa nɛai GALA bɛ. \v 8 Zobogi ɠa GALA bɛ, é ani ʋagɔi ma zii pɛ fe wo ya, é ʋooʋa, naa ɠa a kɛ, anii pɛ ge ɠɛ wo ya yeenɔpɛ, é kula ɠɛ wo-maavaiti pɛ su, mɔtai yɛ ná ga pagɔ kɛɛwoti ʋagɔiti ma vaa ma. \v 9 Sɛʋɛʋɛ GALA Sɛʋɛi zu ga: \q «É gaaɠwɛa ga bɔɔlɔa bala nuiti ba, \q ná-nuɓɔɠɔlai ɠa yɛsu ná ɠɔ.»\f + \fr 9:9 \fr*\ft \+xt Guy 112:9\+xt* bogɛ é zoloo Gɛlɛke woo zɛʋɛ wɔlɔmai ma.\ft*\f* \m \v 10 GALA é ani zuwui veezu faza nui ya, é daamianigi ve ga ɠɔnɔgi, naa ɠa ani zuwui ve wo ya, nii wo ɓɛdɛi ba, é gaawɔɔlɔ, nii a kɛ wa-nuɓɔɠɔlai gwaai wo gola. \v 11 Naazu wa ɓɛtɛ ani ʋagɔi kpein su, wa zoo wo faanɛɛi ɠɛ ga gola, naa ma, ma mɔinmɔin ka ɗa GALA mama niina, wa-vebɛaniiti faa zu gi gaaɠwɛɛzu ti ʋa. \v 12 Mazɔlɔɔ niima ɓɔba wotii wo kɛɛzu, é la ɠɛɛzu ga GALA ná-nuiti nɔ ti-maavaa ɠɛɛ vai, kɛlɛ toɠa ɠɛɛzu ga GALA mama ungi ma mɔinmɔin bɛ GALA falii zu. \v 13 Botii naa losuʋɛ ma, ta lɛbiyai ve GALA bɛ wa-woozogi ma vaa zu, nii wo Woo Niinɛ Ʋagɔi ɠulazu la kɛlɛma é ʋilɛ Kilista ʋa. Ta lɛbiyai ve ɓalaa, tɔɔzei wa-vaaɓɔɠɔ aniiti faa zu, wo gaaɠwɛɛzu ʋa wa tiyani ta zɔiti pɛ. \v 14 Ta GALA falii ɠɛ wo ʋɛ, ti wo nɛ ʋɛ gola, tɔɔzei zaala wolai naa ʋa, nii GALA ge daai wo ma. \v 15 Mamagi ɠa GALA bɛ ná-vebɛanii vaa zu, nu la pokɔɠɔga ani nɔpɛ ma! \c 10 \s Pɔle ná-keela vai maalobo fai \p \v 1 Nɔ̀un nà Pɔle, nà wo maanɛɛnɛzu Kilista ná-sɛsɛbogi maaʋele ma, ta ná-nuɓɔɠɔlai, nɔ̀un nà, eɠɛʋelei ti bosu la, nà ɠɛna wo ʋa, nà ga ɓɔɠɔmaayei nu, màa a ɠoozana wo ʋa, nà ga zɛbɛsu nu wa-vaa zu, \v 2 nà wo maanɛɛnɛzu, à mina ɠɛ, kɛni gè ɓɔɠɔ lɛ ga zɛbɛsu nu, siɛgi zu gè ɠɛɛzu la wo ʋɔ bɛ, mazɔlɔɔ nà zoo gè dɛɛ ga nà ga zɛbɛsu nu naati daalɔɠɔma, niiti ti gi levezu ga gá ziɛzu nɔ ga kpusɛi zu vaiti. \v 3 Tama gá eteai ziɛzu kpusɛi zu, kɛlɛ gi la ɲɛpii ɠɔɔzu kpusɛi nɔnɔ ma ɠɛʋelei ma. \v 4 Kɔɔɠɔ zɔɔlaiti gi ɠɔɔzu ga tiye, ti la ga eteai zu nuɓusɛiti tɔnɔiti kɛʋele, kɛlɛ GALA ná-kɔɔɠɔ zɔɔla wolaiti be, niiti ti ada wolaiti suɓezeɠelesu. Gá zɛɛ vaiti suɓezeɠelesu, \v 5 ta nuɓusɛi ná-wasodai ma zobogi kpein, é wuzeɠezu GALA kwɛɛgai laalɔɠɔma. Gá kisiɛiti pɛ dɔɔzu duɔlai zu, ti ʋa ti ɠolo Kilista ʋɛ. \v 6 Gi ɠɛʋele ɓɛtɛʋɛ ɓalaa, ga gi woozotalai pɛ daazale, siɛgi zu wa woozoda laazeeliai pɛ kulana la kɛlɛma. \p \v 7 À faiti pɛtɛ ga pagɔ! Ni nui ta a ɓɔɠɔ levena ga toɠa ga Kilista nɔnɔ, tɔ ɓɔɠɔi é ɠisiɛ ɓalaa nii zu ga, gá ga Kilista nɔnɔiti ga tɔun kɛʋele ɓalaa. \v 8 Tama anɛɛ ni nà ɓɔɠɔ lɛɛzu su gola, tɔɔzei zobogi ʋa Maliɠii feai gi ya wo li vai zu luɠɔma kidaaleʋei zu, é la ga wo ɠoloɠolo faa, gè la unfega. \v 9 Gè la pɔ ga wo maalua ɠaazu ʋa ɠɛ bà nà-sɛʋɛiti su. \v 10 Mazɔlɔɔ ta ɠɛɛzu ma: «Ná-sɛʋɛi zu vaiti maayikiʋɛ, ti-zɛbɛi wɔɔlɔ, kɛlɛ tɔ ɓɔɠɔi a ɠɛna loni gi ɠaazu, zɛbɛ la ba, daawooiti ti la faa ʋaa.» \v 11 Kɛlɛ zɔi é ɓɔɛzu ɠana, kɛni é nii ɠwɛɛ: Zeeɠaaɠwɛɛzu la naati ba, nii gi sɛʋɛzu gá-zɛʋɛiti su, gá ɠɛna ada ɠili, ta nii gá kɛ siɛgi zu gá ɠɛ la wo zaama. \p \v 12 Gi la zooga gi ʋa ɓɔɠɔ la ti ma, ɓaa gi ʋa ɓɔɠɔ ʋokɔɠɔ naati ma, tɛiti ti ɓɔɠɔ lɛɛzu. Kɛlɛ ʋelei ti ɓɔɠɔ laazu la ɓɔɠɔ ma, ti ɓɔɠɔ ʋokɔɠɔ ɓɔɠɔ ma, ɠigi ɠana é la ti ma. \v 13 Gɔnɔi, gi la pɔ ga gi ʋa ɓɔɠɔ lɛ su, gi ʋa leʋe gi-ɠwɛsuʋɛ tanɔpɛ ba, gá ɠwɛsu naama ɠɔɠɔgi nɔ ʋa, nii GALA ge seiɗai gi luɠɔ, é ma zobogi veai gi ʋɛ, eyɛsu gi zeeli wo ma. \v 14 Siɛgi zu gi ʋaani la wo ʋɔ bɛ, gi la ɠɛni ɓudɛni naama ɠwɛgiti maazu. Gá ɠa gi ɠɛni ga nu mɔunpa gi zeeli wo ʋɔ bɛ, gi ʋa ga Woo Niinɛ Ʋagɔi é ʋilɛ Kilista ʋa. \v 15 Gi la ɓɔɠɔ lɛɛzu su, da ge ʋa leʋe, taɠili ná-botii ɠɛa maazu. Kɛlɛ naama ɠitogi ɠa gi ya, ga wa-ɠidaaleʋei a wɔɔlɔna, gá boti ɓii gola ɠiligaa ɠɛ wo zaama, gi yɛ loni, gi mina ɓudɛ gá-woti ɠɛɛzuʋɛ ma ɠwɛgi maazu. \v 16 Gá zoo ʋolu gi Woo Niinɛ Ʋagɔi laazeeli wo ʋoluʋele yooiti su, naa la bosu ga gi ɓɔɠɔ lɛ su naa maazu, nii taɠiligaa ti kɛai niina, tiya ɓɔɠɔi ta-wotii ɠɛɛzuʋɛ. \p \v 17 GALA Sɛʋɛi ɠɛ: «Zɔi é pɔ ga é ɓɔɠɔ maamusɛ, é ɓɔɠɔ maamusɛ Maliɠii ɠɛɛ vaiti su.»\f + \fr 10:17 \fr*\ft \+xt Zel 9:23\+xt*.\ft*\f* \v 18 Kɛlɛ nui nii é ɓɔɠɔ lɛɛzu, naa la zeezeibu zɔlɔɔga, kɛni zɔi Maliɠii dɛɛzu. \c 11 \s Pɔle ta zɛɛ ɠeelaiti \p \v 1 Ee, nà pɔ ga wo yeezei ɠimalala vai tago wu nɔ̀un bɛ! Ungo, à yeezei bù! \v 2 Mazɔlɔɔ nà wo-ma loloi ɠulazu, ga toloi nii é zeɠezu GALA pɔ, mazɔlɔɔ gè wo maazogɛ zunu ɠila kpe bɛ, nii é ga Kilista. Tama nà pɔ gè wo lɛɛ la eɠɛ anzalopo ɓeai nii ɲadegai. \v 3 Kɛlɛ nà luazu ga wa-ɠisiɛi mina ɠoloɠolo, wo ʋa ɠɛlɛ giliba ɲadegai ʋa, é wo yɔɠɔzu wa Kilista, eɠɛʋelei Ɛve ɓɔɠɔ yɛni na la, kaalii kaka ga ná-zɛɛ ɠeleɠele ɲɔi. \v 4 Mazɔlɔɔ ni ta a ʋaana, é Yesu taɠili ná-faa laazeeli wo ma, é ɠula zɔi ʋolu gi ná-fai laazeelini wo ma, ɓaa ni wa yeezeina zɛnvui taɠili bu, é ɠula zɔi ʋolu wo yeezeini bu, ɓaa woo niinɛ ʋagɔi taɠili, é ɠula zɔi ʋolu wo yeezeini bu, wa yiilɔɔzu naa wu ga gola. \p \v 5 Tama nà ɠisiɛzu ga gè la lɔini, gè ʋa leʋe naama ɠeelai tanɔpɛ ba, wo ti ʋɛtɛsu ga ti wɔɔlɔʋɛ gola! \v 6 Ni tanisu gè la zooni kpɔɛzuɠula wolai la, kɛlɛ tama gè la ɠana faaɠwɛgi zu. Gi naa lɛɛni wo zaama, é ɠole ʋele-o-ʋele fai pɛ su. \p \v 7 Siɛgi zu gè GALA ná-Woo Niinɛ Ʋagɔi laazeelini la wo ma, wo la sɔngɔ veeni. Gè ɓɔɠɔmaayeini, nii a kɛ wɔun wo wuzeɠe. Koto ɠa gè kɛai ga naa ɓaa? \v 8 Fàaʋɛ bu zɔɔma Egilisiiti ti ɗa sàla, nii a kɛ nii gè sɔlɔɔsu ti ya, naa yɛ zèa, gè ɗa botii ɠɛ la wo ʋɛ. \v 9 Siɛgi zu gè ɠɛni la wo ʋɔ bɛ, nà la ɠɛna kpalai zu, gè la ɠɛni ɠɛɛzu ga kasɔ nu nɔpɛ unma. Mazɔlɔɔ ɠɛɛɠɛlointi ti zeɠeni Masedoane, naati ti màavai pɛ kɛɛni. Gè ɓɔɠɔ zoni, gè la ɠɛɛni ga kasɔ wo unma fai tanɔpɛ su, tama nà yɛ nɔ ɓɔɠɔ zosu ɠana nɔ. \v 10 Akayi yooi zu ná pɛ, nu nɔpɛ ge la zooga pele leʋesu tùɠɔ ga gè ʋa naama ɠoozunɛɛi ɠula. Kilista zaalai zu, nii é zìimaʋɛ, nà zoo ɠɛɛzu ma, gaamai ʋe. \v 11 Leeni vaa zu gè nii wosu? Gè la wo nɛɛni ʋɛ ɓaa? GALA ge kwɛɛ! \p \v 12 Nii gè kɛɛzu, nà yɛsu naa ɠɛɛzu nɔ, naa ɠa a kɛ, gè goozuɠulagi ɠula naati zea, niiti ti pɔ ga ti ada go nɔ ɠa, ti ʋa waso ga giye, eɠɛ ta ɠɛ botii ɠɛɛzu ga gi ɠɛʋele. \v 13 Naama nuiti ta ga zɛɛ ɠeelaiti, yaava wotiɠɛ nuiti, ti ɓɔɠɔ ʋotesu ga Kilista ná-keelaiti. \v 14 Naa tanɔpɛ ge la ga laavɔɔ vaa, tɔɔzei Setana ɓɔɠɔi ɠa ɗa zoo é ɓɔɠɔ ʋote ga wozakalagi ma ɠeezuɠeelai ta. \v 15 Naa la ɠulaa nu ma ga wɛɛn, ni ná-botiɠɛ nuiti ta zoona ti ɠaazu ʋote ga telebodai ná-botiɠɛ nui ta. Kɛlɛ ti-ɠaaɓelagi ɠa ɠɛ eɠɛʋelei ta-ɠɛɛwotii la. \s Keelai Pɔle ná-kpɔlɔ vaiti \p \v 16 Nà bosu mɔnɔ, nu nɔpɛ ge mina dève ga ɠimalala nu. Ni tama wa dèvena ga ɠimalala nu, à yeezei bù ga ɠimalala nui, naa ɠa a kɛ gè zoo gè ɓɔɠɔ lago maamusɛ. \v 17 Tama nii gè bosu niina, naa la ga nii Maliɠii pɔ, kɛʋelei niizuʋɛ gè liizu ga ɓɔɠɔ maamusɛa ná, nà ɓɔɛzu eɠɛ ɠimalala nu. \v 18 Tɔɔzei ma mɔinmɔin ka ɓɔɠɔ maamusɛzu ga kpusɛ zu vai, nà ɓalaagi nà ɓɔɠɔ maamusɛzu. \v 19 Wɔi wo ga ɠima nuiti, wa yiilɔɔzu ɠimalala nuiti bu! \v 20 Wa yiilɔɔzu ti zei wo unda eɠɛ wa ɠɛ ga duɔiti, ti wo yea mi, ti wo yaava, ti waso wo ma, ti wo loɠa wo-ɠaazuʋɛti! \v 21 Nii gè bosu, toɠa ga unfe faa, gi dɛɛʋɛ ga gá ga zɛbɛsulala nuiti naa letegi zu! Tama nà ɓɔɛzu ɠani eɠɛ ɠimalala nu, kɛlɛ ni nui ta ɠa zoo ɓɔɠɔ maamusɛzu fai ta zu, nà ɓalaa nà zoo ɓɔɠɔ maamusɛzu. \v 22 Ta ga Eɓulu nuiti? Nà ɓalaa gè ga ta. Ta ga Izilayɛle nuiti? Nà ɓalaa gè ga ta. Ta ga Abalaame mavofodaiti? Nà ɓalaa gè ga ta. \v 23 Ta ga Kilista ná-botiɠɛ nuiti ɓaa? Tama, nà ɓɔɛzu eɠɛ ɠi pa ge la mà, tèʋegɛ ti ʋa poun. Gè boti ɠɛɛʋɛ, é leʋe ti ʋa, gè kasoiti kɛɛni, gè doɠaiti sɔlɔɔ, gè ɠɛni saai ma vaaɓaagiti daawu ɠɔ. \v 24 Zuifuiti ti dòɠaa laa ɠɛɛni lɔɔlu, naa ɠilagilagi pɛ kpakɔ ɲɛ ʋuusaʋagɔ maazu taaʋuu (39). \v 25 Ti dòɠani ná zeizu ɠɛ saʋa ga kpakui. Ti sɔ̀ɔ laa ɠɛɛni ɠila, ti ʋa pàa ga kɔtui. Kein golai ɠoloɠoloni ga ze, ná ɠɛ saʋa, keingi ɗa ɠoloɠolo ga giye kpoloɗɛi wu. Gè folo ɠila ta kpidi ɠila kɛɛni kpoloɗɛi wu. \v 26 Nà-siɛ mɔinmɔingiti su gè ɠɛni ti wosu, gè ziɛ wolaiti ta-vaaɓaagiti kwɛɛni, ta toosu nuiti ta-vaaɓaagiti, ta nà-nuɓusɛiti Zuifuiti ta-vaaɓaagiti, ta zii ɠiligiti ta-vaaɓaagiti, ta taa wolaiti su vaaɓaagiti, ta teʋebai zu vaaɓaagiti, ta kpoloɗɛi ɠaaʋɛ ma vaaɓaagiti, ta zɛɛ ɠɛɛɠɛlointi saama vaaɓaagiti. \v 27 Gè boti ɓaagiti kɛɛni, ta ɲiigaazuɠai yeeɠɛɠala mɔinmɔin daawu. Gè pului ta kpɔɔle wɔin zuzoni, gè ɠɛni pului zu yeeɠɛɠala mɔinmɔin su. Gè ɓɔlɔni ga kɔɔlɛi ta vɛɛloi. \v 28 Gè la zɔɔma vaa ɠiligiti ta woga, nii gè ɓalani la folo-o-folo, naa ɠɛni ga Egilisiiti ma yiizoolɛi! \v 29 Ɓɛ ɠa zɛbɛi a ʋala zea, ni gè la ɠɛɛni ga zɛbɛsulala nu? Ɓɛ ɠa a loo, ni zìi la gàlani? \p \v 30 Ni kɛɛɠeleɠele ge la ná, kɛni nu ɓɔɠɔ maamusɛ, nà ɓɔɠɔ maamusɛzu nà-zɛbɛsulala vaiti su! \v 31 Mamagi ɠa de-Maliɠii Yesu Kɛɛɠɛ GALA bɛ eyɛsu ɠɔ. É kwɛɛ ga gè la zɛɛ wosu ɲɛgɛlɛin! \v 32 Kɛ̀ai ma Damase taazuʋɛ, kundiɠii masagi Aletase seini, naa ɠɛni wɛlɛzu Damase nuiti ta-laazuʋɛ ma, ga ti ʋa sò. \v 33 Kɛlɛ siɠigi ma venɛtɛlɛi ɠa ti zèini ná kpɔlɔgi zu, gè ɠula zea. \c 12 \s Kulakɛlɛmaiti ta faiti ti lɛɛni ga Pɔle \p \v 1 Kɛni gè ɓɔɠɔ maamusɛ, anɛɛ ni naa la ʋani. Nà ɓɔɛzu niina, é ʋilɛ wozaɠaaiti ta kulakɛlɛmaiti ba, niiti Maliɠii ti lɛɛni ga ze. \v 2 Gè zunui ta ɠwɛɛ, keletiɛin ta, niigi, é ɠɛa ga kona puugɔ maazu naani (14), é lɛɛni poun é zeeli geeɠɔlɔgi ɠwɛgi ma. Ni é ɠɛni kpusɛi zu, gè la kwɛɛ, ni é la ɠɛni kpusɛi zu, gè la kwɛɛ, kɛlɛ GALA ge kwɛɛ. \v 3 Zunui naa ɠɛni kpusɛi zu, ɓaa ni é la ɠɛni kpusɛi zu, gè la kwɛɛ, kɛlɛ GALA ge kwɛɛ, nii gè kwɛɛ naa ɠa ga \v 4 zunui naa lɛɛni GALA ná-taa ʋagɔi zu. É wooiti mɛnini nii é la veeni nu ʋɛ ga è suɠula, ta ma zobo ge la veeni nuɓusɛ ʋɛ ga é suɠula. \v 5 Nà ɓɔɠɔ maamusɛzu zunui tɛi ná-faa zu, kɛlɛ gè la ɓɔɠɔ maamusɛzu nà ɓɔɠɔi nà-faa zu, kɛni nɔ nà-zɛbɛsulalai nɔ. \v 6 Ni gè ɠɛni pɔ ga gè ɓɔɠɔ maamusɛ, gè la ɓena ɠɛ ga ɠimalala nu, mazɔlɔɔ gaamai ɠa gè bosu. Kɛlɛ nà ɓɔɠɔ zosu, naa ɠa a kɛ nu nɔpɛ ge mina ɠisiɛ nà-faa zu, é ʋa leʋe kɛ̀ɛwotiiti ta kpɔ̀ɛ wooiti ba. \p \v 7 Tama tɛi naama ɠulakɛlɛmaiti maayikini, nii a kɛ gè mina waso, ɠaingi lɔɔni kpùsɛi zu, eɠɛ Setana ná-keela, teʋegai ga é dòɠa, nii a kɛ dàa mina ve ga wasogi. \v 8 Gè Màliɠii maanɛɛnɛni ná zeizu ɠɛ saʋa, ga é niima ɓɔlɔi maaɠooza bà. \v 9 É gòoɠaaʋoteni, é ɠɛ mà: «Nà-zaalai nɔ ɠa è ɓɛdɛi ba fai pɛ su, mazɔlɔɔ sɛ̀bɛi laa ɠa ɗa zeeli ga pagɔ, siɛgi zu è zɛbɛsulalai zu la.» Toɠa ga zìima vaa, gè ɓɔɠɔ maamusɛ nà-zɛbɛsulalaiti su, nii a kɛ Kilista ná-zɛbɛi ɠɛ bà. \v 10 Naa ɠa é ba, nà ɠoozunɛɛzu zɛbɛsulalai zu, ta poomugiti bu, ta kidaaʋili faiti su, ta wɔinzeɠemaiti su, ta kpɔlɔiti gè ti zɔlɔɔsu Kilista ná-faa zu. Mazɔlɔɔ siɛgi zu gè ga zɛbɛsulala nui la, názu mu ka sɛ̀bɛi wɔɔlɔai la gola. \s Pɔle ná-ziizoolɛi Kolɛnte Egilisii ná-faa zu \p \v 11 Nà ɓɔɛzu eɠɛ nà ɠɛ ɠɛni ga ɠimalala nu, wa ɠa wo dìini naa ma. Tɔɔzei wa ɠa wa la tòsuʋɛ lɛɛ. Anɛɛ ni gè la ga ani nɔpɛ, kɛlɛ wa-ɠeela wolai naati ti la vizɔni bà faa nɔpɛ su. \v 12 Kɛɛwotii niiti ti dɛɛzu ga nà ga keela ɠitei, naati ti ɠulani kɛlɛma wo zaama, ziilɔɔ laazeeliai zu, ʋoluɠulai ma zii pɛ su, naa ʋɛɛ poogiti ta maaɓɛlɛ vaiti ba, ta laavɔɔ vaiti. \v 13 Fai ɓɛgele ɠa é ɠɛa zɔɔma Egilisiiti bɛ é la ɠɛɛni wo ʋɛ, kɛni tɛi nɔ gè la ɠɛɛni ga kasɔ wo unma? À sùvaayɛ ga naama lelebotalai! \p \v 14 Wɛlɛ, ná zeizu zaʋasiɛi ɠa kɛ̀ʋele ɓɛtɛai ga gè ʋa wo ʋɔ bɛ. Gè la ɠɛa ga kasɔ wo unma ɲɛgɛlɛin, mazɔlɔɔ gè la wo-yeaɠɔli gaiziɛzu, kɛni wa ɓɔɠɔi. Tɔɔzei dointi taade ta ɗa anii ɠaalɛ ba ti zɔlɔɔ nuiti bɛ, kɛlɛ ti zɔlɔɔ nuiti ka ta ɗa anii ɠaalɛ ba ti ʋɛ. \v 15 Nɔ̀un nà, toɠa bɛ̀ ga koozunɛ, nii pɛ é zèa, gè naati kula ya wa-vaa zu, gè ɓɔɠɔ ɠwɛ mɛtu wo ʋɛ. Nà wo wola nɛɛna ʋɛ, naa ɠa nà-nɛɛbɛi lɔi wo-yiimaʋɛ ɓaa? \p \v 16 Tama, gè la ɠɛni ga kasɔ wo unma. Kɛlɛ tanigaa ta ɠɛɛzu ma tɛi kèleɠelegai, gè wo zoni ga keleɠelegi! \v 17 Zɔiti gè ɠɛni ti leʋesu wo ma, gè leʋeni ga naati pɔ pelei ɓaa, gè loo wo ma? \v 18 Gè Tite maanɛɛnɛni ga é ʋa wo ʋɔ bɛ, ɠɛɛɠɛloin ta ɠɛni polu. Tite looni wo ma fai ta zu ɓaa? Nà-o, tɔ-o, gi la ɠɛni ziɛni ɠi gilagi nɔ zu ɓaa? Gi ziɛ ʋelei la ɠɛni ga faa ɠila ɓaa? \p \v 19 Kaite suɠoozaa, wa ɠigaiziɛzu ga gá ɓɔɠɔ maalobosu nɔ wo ɠaazu. Nɛ̀ɛɲɔɠɔiti, gá ɓɔɛzu eɠɛʋelei Kilista pɔ la GALA gaazu, gá naati pɛ bosu wo ma, nii a kɛ wo li luɠɔma kidaaleʋei zu. \v 20 Mazɔlɔɔ nà luazu ga nà ʋaana wo ʋɔ bɛ, gè la wo ɠaani ga ʋelei gè pɔ la, wa ɓalaa wo la ɠɛ kàani ga ʋelei wo pɔ la. Nà luazu ga kpɔɛ vaiti ti mina ɠɛ wo zaama, ta tolo ɲɔiti, ta ziiɠula vaiti, ta maaɠɔɔ faiti, ta tɔɠɔ ɠoloɠolo faiti, ta fama vaiti, ta waso faiti, ta faazupuiti. \v 21 Nà luazu ga nà ʋaana, nà-GALAGI mina ùnfe wo zaama, gè mina gɔlɔ wo ma mɔinmɔin ná-faa zu, niiti ti kotoiti kɛai, ti la ti-ziɛ ʋelei maavaliboni, ti ʋa ɓeteʋe kɔzɔba vaiti ba, ta koloɠolo faiti, ta ɓaaɠulama vaiti, ti ziɛzu ga tiye. \c 13 \s Tɛnɛ goo ɠaaɓelagiti ta tuʋɔ gooiti \p \v 1 Pàa laa zaʋasiɛi ɠa ɠɛɛzu ga nii wo ʋɔ bɛ, eɠɛʋelei sɛʋɛai la ga: «Fai pɛ gaa ɠa ɠula ba zeele felegɔ ɓaa zeele saʋagɔ ná-zeele wooi maaʋele ma.»\f + \fr 13:1 \fr*\ft \+xt TSV 19:15\+xt*.\ft*\f* \v 2 Sìɛ la velesiɛi zu wo ʋɔ bɛ, gè naati tɛnɛni, niiti ti kotoi ɠɛɛni pɔlɔma ta zɔiti pɛ. Gè la ná niizu, kɛlɛ nà ti ɠitoozu su mɔnɔ ga nà ɠalena ma wo ʋɔ bɛ ʋolu, gè la nu nɔpɛ maawɔinɠa. \v 3 Tɔɔzei wa poogi ɠaiziɛzu ga ni nà ɠa Kilista ɓɔɛzu pɔ̀, gè ɗa bo wo ma. Kilista la ga zɛbɛsulala nu wo letemazu, kɛlɛ toɠa botii ɠɛɛzu ga zɛbɛi wo zaama. \v 4 Mazɔlɔɔ é ɓadɔni saa wului ma ná-zɛbɛsulalai zu, kɛlɛ toɠa zɛnvui wosu GALA ná-zɛbɛi zu. Gá ɓalaagi, gá-ɠilibalai zu gá tɔun, gá ga zɛbɛsulala nuiti, kɛlɛ gá ɓɔɠɔ lɛ ga gá vulua gá tɔ GALA ná-zɛbɛi zu, gi ziɛ ʋelei maaʋele ma, é ʋilɛ wo ʋa. \p \v 5 À ɓɔɠɔ zuɠɔɠɔ dɛɛ wa ɓɔɠɔi, wo ɓɔɠɔ vɛɠɛlɛfɛɠɛlɛ, ni wa ziɛzu kidaaleʋei zu. Wo la kwɛni ɓaa, ga Yesu Kilista ɠa wo zaama? Kɛni, ni naama zuɠɔɠɔgi a ɠɛɛna wo ʋɛ ga fai nii wo la zooni da. \v 6 Anɛɛ naa ʋe dàaʋɛ da ga suɠɔɠɔgi la ɠɛni ɠɛɛni gi ʋɛ ga soofaalalala vaa. \v 7 Gá GALA falizu ga wo mina faa ɲɔu nɔpɛ kɛ, é la ga gi gá-zoofaalai lɛ, kɛlɛ gi wo ɠa, wo ɗa faa ʋagɔi ɠɛ, anɛɛ ni toɠa lɛɛzu ga giya mu, gi ɠɛni ga zɛbɛsulala nua. \v 8 Mazɔlɔɔ gi la zooga faa nɔpɛ kɛɛzu GALA ná-gaamai laalɔɠɔma, kɛni nɔ gi ɗa boti ɠɛ tɔun bɛ. \v 9 Gá ɠoozunɛɛzu siɛgi zu gi ga zɛbɛsulala nuiti la, wa ma zɛbɛi wo ʋa. Naa ma gá-ƓALA falii ɠa ga wo laazeeli fai pɛ su. \v 10 Naa ɠa é kɛɛzu, gè niima vaiti sɛʋɛzu la, gè teʋe wo ma siɛgi zu màaɠoozaai la wo ʋa, naa ɠa a kɛ nà ʋaana wo ʋɔ bɛ, gè mina wo zopele ɲɔu, ga naama zobogi nii Maliɠii feai zèa ga gè wo li la luɠɔma kidaaleʋei zu, é la ga wo ɠoloɠolo faa. \p \v 11 Kɛ̀ɛleaiti, gaaɓelagi ɠa ga: À ɗa ɠoozunɛ. À li luɠɔma, wo ɓɔɠɔ iɲɔdɔ wo ɠilagilagi pɛ, kisiɛ ɠilagi ɠɛ wo-yiimaʋɛ. À eteai ziɛ ziilɛigi zu, nɛɛbɛi ta ziilɛi GALAGI ɠa ɠɛ wo ʋa naazu. \p \v 12 À ɓɔɠɔ luʋɔ ga nɛɛnɛi. GALA ná-nuiti pɛ ta wo luʋɔsu. \p \v 13 Maliɠii Yesu Kilista ná-zaalai yɛ wo pɛ wo ʋa, ta GALA ná-nɛɛbɛi, ta Zɛnvu Ɲadegai ná-kpɔfaamai!