\id 1TI - Toma Bible \ide UTF-8 \h 1 Timɔte \toc1 Pɔle Ná-Sɛʋɛ Mɔungi É Teʋeni Timɔte Ma \toc2 1 Timɔte \toc3 1Ti \mt2 Pɔle Ná-Sɛʋɛ Mɔungi // É Teʋeni \mt1 Timɔte Ma \imt Sɛʋɛi lɔɔzeizuʋɛ ma woo mɔungiti \ip Sɛʋɛi nii é ga Timɔte ná-sɛʋɛ mɔungi, Pɔle ɠa é sɛʋɛni, é teʋe ná-kaladopoi Timɔte ma. Sɛʋɛi tɛi, Timɔte ná-sɛʋɛ mɔungi, tanisu kɛɛʋɛ kona ʋuulɔzita maazu felegɔiti zɔɠɔzuʋɛ ta puulɔzita maazu naanigɔi (62-64) Yesu zɔlɔɔga ʋoluma. Naama ka ɠɛ ɠɛɛni Pɔle ná-eteai ɠaaɓelasu ʋelei. Pɔleni ta Timɔte ti wola ɠilini ʋa, siɛ mɔinmɔin su é ɓena naa loli vɔlɔ ga ná-doun zunui (\xt 1:2, 18; Fil 2:22\xt*). \ip Sɛʋɛi nii ɠa sɛʋɛ naanigɔiti saama niiti Pɔle ti leʋega nu ɠilagilagiti ma, kɛlɛ é la teʋeni Egilisi ma. Zɔ saʋagɔiti ta ga: Timɔte ná-sɛʋɛi velesiɛi ta Tite nɔnɔi, naa ʋɛɛ Filemɔn nɔnɔi ʋa. Kala mɔinmɔin ka Timɔte ná-sɛʋɛ mɔungi é GALA dɛbi ɠaalɛbai ʋa Egilisii zu (\xt 2:1-15\xt*), é lo ɓala totuɠɔiti kɛʋeleiti ba Egilisii zu (\xt 3:1-13\xt*), naa ʋɛɛ tookisuiti ba é lo zɛɛ ɠalamɔinti ba (\xt 1:3-11; 4:1-5; 6:2-5\xt*). Naa ɠa naa lɛɛzu ʋelei Pɔle ɠɛni Timɔte ɠalasu da ga é ɠɛ ga totuɠɔi Egilisiiti saama. Deve mɔinmɔin ka Timɔte ná-sɛʋɛ mɔungi zu niiti ta zoo ɓɔsu ada-Egilisi lotuɠɔiti niima ziɛgi zu, ti totuɠɔ wotii ɠɛ ga pagɔ Egilisi goiti su. \iot Unsosuʋɛ \io1 1. Pɔle tɔɔzeiʋɛ ga é ná-tuʋɔ gooi laazeeli Timɔte ma (\xt 1:1-2\xt*). \io1 2. Naa ʋoluma é tookisui ta ve é lo zɛɛ ɠalamɔinti ba (\xt 1:3-11\xt*). \io1 3. Pɔle liini ga luɠɔ é naa zuɠula ʋelei é la ga faanɛɛ wuuɠwɛɛ nu Yesu Kilista ʋɛ (\xt 1:12-20\xt*). \io1 4. Naa ʋoluma é kalagiti fe Timɔte ya, é GALA dɛbi ɠaalɛbaiti ba, naa ʋɛɛ Egilisi lotuɠɔiti ba (\xt 2:1—3:16\xt*). \io1 5. Pɔle ná-sɛʋɛi ɠaaɓelagɛ ga é deve ɠaaɓelagi tanigaa ve Timɔte ya (\xt 4:1—6:21\xt*). \c 1 \s Tuʋɔ gooiti \p \v 1 Nɛ̀i gè ga Pɔle, Yesu Kilista ná-keelai, de Ɠizo Nui GALA ná-devei maaʋele ma, ta Yesu Kilista nii é ga da-ɠitogi, \v 2 nà è luʋɔsu, Timɔte, dòun ɠiteɠitegi kidaaleʋei zu. Ɠɛɛɠɛ GALA ta de-Maliɠii Yesu Kilista ti zaalai la è ma, ti è maawɔinɠa, ti ziilɛigi ve è ʋɛ. \s Dama ga zɛɛ ɠalagiti \p \v 3 Dìizuʋɛ Masedoane, gè è iɲɔdɔɔni ga è yɛ Efɛze, nii a kɛ kalamɔin niiti ti zɛɛ ɠalagiti bosu, è devei ve ti ya ga ti ɓe nuiti kalasu ga naa. \v 4 Ti mina ɠili zɛɛ vaalaaliiti ba ta boloda lɔlɔ faiti nii é la ɓesu, ta ɗa maaɠaalii wuzeɠe, ti la GALA ná-kizo fai ma wotiiti dia luɠɔma kidaaleʋei zu. \v 5 Niima levei ma ungi ɠa ga nɛɛbɛi, é ɠulazu nu yiima ɲadegai zu, ta kisiɛ ʋagɔi zu, naa ʋɛɛ kidaaleʋei ʋa, nii wooveleda la su. \v 6 Tanigaani ti zeɠea siɛ ʋele ʋagɔi naa ʋolu, ti ɓɔɠɔ loo ya kpɔɛzuɠula wafuungiti su. \v 7 Ta ɓɔɠɔ ɠɛɛzu ga GALA ná-tɔgi ma ɠalamɔinti, kɛlɛ ti la naa ɠwɛɛ nii ti bosu ga ti-laaʋɛ, ti la naama vai ɠaaɠaazu nii ti bosu ga ladalai. \p \v 8 De kwɛɛ de ɠɛ, tɔgi ʋagɛ, ni nu ɠa ziɛzu la ga pagɔ. \v 9 De kwɛɛ ga tɔ ge la zeizu telebo nu laalɔɠɔma, kɛni tɔ koloɠolo nuiti, ta kololala nuiti, naa ʋɛɛ niiti ba ti la luazu GALA ba, é ʋɛɛ kotoba nuiti, ta niiti ba ti la ɠolozu GALA gooi ʋɛ, ta kɔzɔba nuiti, naa ʋɛɛ niiti ba ti ti-ɠɛɛni ɓaa ti-leeni paazu, ta nu ʋaa nuiti, \v 10 é ʋɛɛ koloɠolo nuiti ba, ta zunuiti ti laazu ga ɓɔɠɔ, naa ʋɛɛ nu ʋɔdi nuiti, ta zɛɛ wo nuiti ba, naa ʋɛɛ kona zɔma nuiti ba, ta nii kpein é ɠɛɛzu gaama ɠalagi laalɔɠɔma. \v 11 Kalagi naa zoloogɛ Woo Niinɛ Ʋagɔi ma, nii kalivaai mà, é undaanɛ ƓALAGI ná-lɛbiyai ɠulazu kɛlɛma. \s Faanɛɛ wuuɠwɛɛ fai \p \v 12 Nà mamagi veezu de-Maliɠii Yesu Kilista ʋɛ, é gaaɓaai vea bɛ̀ ga gè botii tɛi kɛ. É dèveʋɛ ga wooɠɛɠila nu, é yiimazeɠe ga ze niima wotii vaa ma, \v 13 nɛ̀i mɔungi zu gè ɠɛni woo ɲɔi wosu daalɔɠɔma, gè ɗa wɔinzeɠe, gè ɗa poomu. Kɛlɛ gè maawɔinɠai zɔlɔɔni, tɔɔzei gè naati kɛɛni ɠimalalai zu, gè la ɠɛni dɛ kidaaleʋei ɠwɛɛ. \v 14 De-Maliɠii ná-zaalai wɔɔlɔ ʋelei ma, é kidaaleʋei ta nɛɛbɛi lɔɔni zìimaʋɛ, niiti nu ti zɔlɔɔsu, ɗa ɠilina Yesu Kilista ʋa. \p \v 15 Wooi niiti gè ʋaazu ti wosu ta ga lada ɓɔɛi, maanɛai ga ɛsɛ pɛ ge yeezei bu: «Yesu Kilista ʋaani eteai zu, kotoba nuiti kizo faa ma.» Nà ɠa gòla ɲɔuɗai kotoba nui naati saama. \v 16 Kɛlɛ GALA ge màawɔinɠaani. Naazu Kilista Yesu ná-ziilɔɔi pɛ kulani kɛlɛma bɛ̀, nɛ̀i gòla ɲɔuɗai kotoba nuiti saama. Naa ɠɛ ga poogi naati bɛ, niiti ta ɠidaaleʋe tɔun ma, ga ti ʋa ɠɔoɠɔ zɛnvui zɔlɔɔ GALA zea. \v 17 Ɠɔoɠɔ Masagi, é la zaa, nu la kaa ga ɠaazu, é ga GALA gila kpegi, bɔɔlɔi ta lɛbiyai ɠɛ tɔun bɛ, eyɛsu ɠɔ! Amina! \p \v 18 Timɔte, ɗɛi è ga dòin, nà devei nii veezu è ya, eɠɛʋelei GALA gooi la é woni ɗa-vaa zu kaite. Ʋoluzei naama wooiti ba, nii a kɛ è kɔɔ ʋagɔi ɠɔ, \v 19 makɛ kidaaleʋei ma ta kisiɛ ʋagɔi. Tanigaani ti ɠɛlɛni kisiɛi naa ʋa, eyɛsu ta-ɠidaaleʋei ɠoloɠologa. \v 20 Naati saama, ma nui ta ɠa ga Yimené ta Alɛgezandele, niiti gè ti veai Setana ya, naa ɠa a kɛ ti ɠala ga ti mina woo ɲɔu wo GALA daalɔɠɔma. \c 2 \s GALA falii ɠɛ ɛsɛ pɛ bɛ \p \v 1 Faa mɔunpagi nii gè bosu, naa ɠa ga nu wooɠula GALA ma, ga faliiti, maanɛɛnɛiti, naa ʋɛɛ nu maavaiti ba, ta mamagiti, naa ɠɛ nuiti pɛ faa ma. \v 2 Kɛni de GALA falii ɠɛ masagiti bɛ, ta niiti pɛ ti zeini kundiɠilaiti su, naa ɠa a kɛ de eteai ziɛ gaanɛɛi ta ziilɛigi zu, GALA gaazuluabai pɛ su, ta unfemai ɠɛ de-ziɛ ʋelei zu. \v 3 Naa ʋagɛ, é zoloo GALA gaazu, de Ɠizo Nui, \v 4 nii wɔinɗai ga nui pɛ ge ɠizo, ti gaamai ɠwɛɛ. \v 5 Mazɔlɔɔ GALA gila kpe nɔ ɠa é ná, ta zɔɠɔzuɓɛtɛ nu ɠila kpe nɔ, GALA ta nuɓusɛiti zɔɠɔzu, naama nui ɠa é ga Yesu Kilista, \v 6 nii é ɓɔɠɔ veeni nuiti pɛ ta-vaa zu, ga ti pɛ unmɔɔ saɓui. Naama zeele wooi woni ná-yeeɠɛɠalai zu, \v 7 naa ɠa é kɛa, gè ɠɛa ga GALA daawooi laazeeli nui ta keelai, nà ga nuiti ta-ɠalamɔin, niiti ti la ga Zuifua, gè ti ɠala kidaaleʋe vai ta gaamai zu. Nà gaamai wosu, gè la zɛɛ wosu pa. \p \v 8 Nà pɔ ga zunuiti ti GALA falii wo adaʋɛ pɛ, ti GALA falii ɠɛ ga ti-yiima ɲadegai, ziiɠaawana mina ɠɛ ti-yiimaʋɛ ta maaɠaali vaa. \v 9 Nà pɔ ɓalaa ga anzanuiti ti ɗa ɓɔɠɔ maaɠili ga maaɠilii nii soloogai, waso ge la ba, ná kɛɠalai nɔ. Ti mina ɓɔɠɔ maaɠili ga unfɛlɛ ɓaaɓaagiti, ɓaa zanugi, ɓaa kɔtu zɔngɔ ɓaagiti, ɓaa seɠe laaɓaagiti, \v 10 kɛlɛ kɛni kɛɛwoti ʋagɔiti, eɠɛʋelei soloogai la anzanuiti ma, niiti ti ɠɛɛzu ta luazu GALA ba. \v 11 Maanɛɛʋɛ anzanui yiilɛi, é kalagi zɔlɔɔ unfema laazeeliai zu. \v 12 Gè la vaa bu ga anzanui ʋa yɛ kalagi veezu, é ʋa zei zunui unda. Maanɛɛʋɛ tɔun é yiilɛi. \v 13 Mazɔlɔɔ Adama ese fɔlɔ ka é ɓɛtɛni, naa ʋoluma Ɛve. \v 14 Adama la ɠɛni ɠakani, anzanui ɠa é yeezeini kaka fai wu, é loo GALA ná-tɔgi zu. \v 15 Anɛɛ naa ʋe, anzanui ɠa ɠizo ga doun zɔlɔɔgi maaʋele,\f + \fr 2:15 \fr*\fq anzanui ɠa ɠizo ga doun zɔlɔɔgi maaʋele\fq*\ft : Tati pelei taɠili ɓalaa ka ga nii: \ft*\fqa toɠa ɠizo mavofodai zaalai zu\fqa*\f* ni a yɛna kidaaleʋei zu, ta nɛɛbɛi, ta ɲadedai, ta kɛʋele ʋagɔi. \c 3 \s Egilisi ɠundiɠiiti \p \v 1 Wooi niiti ta ga lada ɓɔɛi: Ni Egilisi ɠundiɠilai wɔin ɠa nui ta ma, é yiimazeɠea ga boti ʋagɔ. \v 2 Egilisi ɠundiɠii maanɛɛʋɛ é ɠɛ ga nui nii peelalazu nɔpɛ ge la ba, é ɠɛ ga anza ɠila kɛɛ nui, é ɠɛ ga sɔɓelama nu, é ɠɛ ga kidafaawu nu, é ɠɛ ga tuʋa ʋele ʋagɔ nu, é ɠɛ ga wɛɛn zɛsɛbo nu, é zoo kalagi wosu, \v 3 é mina ɓɔɠɔ ve dɔɔi ya, é mina ɠɛ ga kpɔɛleʋe nu, kɛlɛ é ɠɛ ga nu zɛsɛbo nu, ziilɛi, é mina ɠɛ ga wali wɔin nu. \v 4 Kɛni é zoo losu ná-pɛlɛyeɠei luɠɔ ga pagɔ, é ná-dointi maaɠolo, ti ɠɛ ga unfema vee nuiti. \v 5 Nui nii é la zooni é ʋa lo ná-pɛlɛyeɠei luɠɔ ga pagɔ, naa ɠa zoo é ɠaaɓa ɠale GALA ná-Egilisii ma? \v 6 É mina ɠɛ ga nui kidaaleʋeai ga niinɛ, naa ɠa a kɛ gaazu mina lɛ ga wasogi, a ʋa loo peelalai zu, ga Inɛgi ɠɛʋele. \v 7 Kɛni zɔiti ti la ga Egilisii zu nua, naati ti ɗa zeele woo ʋagɔ wo ná-faa zu, naa ɠa a kɛ nu mina pɛlɛʋɛlɛ, ta é mina lɔ Inɛgi ná-balii ɠa. \s Egilisi wotiɠɛ nuiti \p \v 8 Egilisi wotiɠɛ nuiti ɓalaa, ti maanɛɛʋɛ ti ɠɛ ga unfema nuiti, ti mina ɠɛ ga woovele nu, ti mina ɓɔɠɔ ve dɔɔi ya, ti mina tɔnɔ ɲɔu ɠaiziɛ, \v 9 ti ɠiliai yɛ de kidaaleʋei ma ɠaamai ma lɔɔɠuzu vai ʋa, ga kisiɛ ʋagɔi. \v 10 Kɛlɛ kɛni nu ti zuɠɔɠɔ dɛ pɛ, naa ʋoluma, ni peelalazu nɔpɛ ge la ti ʋa, ta ta-wotii ɠɛ niina. \v 11 Anzanuiti ɓalaa maanɛɛʋɛ ti ɠɛ ga unfema nuiti, ti mina ɠɛ ga tɔɠɔ ɠoloɠolo nu, kɛlɛ kɛni ti ɠɛ ga sɔɓelama nu, ti ɠɛ ga wooɠɛɠila nu fai pɛ su. \v 12 Egilisi wotiɠɛ nuiti maanɛɛʋɛ ti ɠɛ ga anza ɠila kɛɛ nuiti, ti zoo losu ti-lointi tuɠɔ ga pagɔ ta ta-ʋɛlɛyeɠeiti. \v 13 Mazɔlɔɔ niiti ti ta-wotii ɠɛɛzu ga pagɔ, naati ta losu ʋagɔ zɔlɔɔ, ta kito golai kidaaleʋei zu Yesu Kilista ma. \s Dɔɔɠuzu vaa wolaiti \p \v 14 Kitogi ɠa zèa ga, su la mɔ ɠooza, gè ʋa è ʋɔ bɛ, de ɠa. Nà niima zɛʋɛi ɠɛɛzu è ma, \v 15 nii a kɛ ni gè la ʋaani è ʋɔ bɛ fala, ɗa kwɛɛ ʋelei nu maanɛai è ziɛ la GALA ná-pɛlɛyeɠei wu. Pɛlɛyeɠei naa ɠa é ga zɛnvu su ƓALAGI ná-Egilisii, tɔ ɠa é ga kpɛdɛgi é ga gaamai ʋoluzeigi. \v 16 Wɛlɛ nii de pɛ de kwɛɛ, maaɠaali la ba, naa ɠa é ga: GALA gaazuluabai ma lɔɔɠuzu vai wɔɔlɔʋɛ gola. \q Kilista ɠulani kɛlɛma, é ɠɛ ga nuɓusɛi, \q Zɛnvu Ɲadegai dɛɛni ga telebogɛ, \q geezuɠeelaiti ti kaani. \q Ná-fai laazeelini zii ɠiligiti saama, \q nuiti ti ɠidaaleʋeni ma eteai zu ná pɛ, \q é lɛɛni geeɠɔlɔgi zu lɛbiyai zu. \c 4 \s Zɛɛ ɠalabo nuiti \p \v 1 Zɛnvu Ɲadegai ɠa dɛɛzu kpezekele ga tanigaa ta ɠɛlɛ kidaaleʋei ʋa yeeɠɛɠala ɠaaɓelagiti su, tɔɔzei ta ɠili kaka zɛnvuiti ba, ta inɛgiti ta-ɠalagiti. \v 2 Ta ɓɔɠɔ yɛsu ná, ti ɠaka ga zɛɛ wo nuiti ta-wooveledai maaʋele, niiti ta-ɠisiɛi zaai na, eɠɛ kɔlu ɓɔii a ziɛ ma, é gala. \v 3 Nui naati ta kalagi wosu ga é la ʋani ga nu anza zei, ta kɛni nu daamianigi tanigaa maaɲɛ. Kɛlɛ GALA ge naama laamianigiti kpɛtɛʋɛ ga kidaaleʋe nuiti ti gaamai ɠwɛɛ, ti mi faanɛɛ wuuɠwɛɛgai zu. \v 4 Mazɔlɔɔ nii kpein GALA ge kpɛtɛai, ti pɛ pagɛ, tanɔpɛ ge la ná, nii nu a ɠɛlɛ ba, ni nɔ nu ɠa seɠezu ga faanɛɛ wuuɠwɛɛgai GALA bɛ, \v 5 tɔɔzei GALA daawooi ta GALA falii ɠa é ti pɛ ɲadesu. \s Yesu Kilista ná-botiɠɛ nu ʋagɔi \p \v 6 Ni ɗa niima ɠalagi wona ga de-ɠɛɛleaiti, ɗa ɠɛ ga Yesu Kilista ná-botiɠɛ nu ʋagɔi, kɔnɔgi ga kidaaleʋei ma wooiti ta gaama ɠalagi, nii è ʋilɛgai polu ga pagɔ. \v 7 Kɛlɛ ɠɛlɛ ɠimalala vaalaaliiti ba, niiti ti la zolooni kidaaleʋei ma. Ɠaaɓa GALA gaazuluabai zu, \v 8 kpusɛi ná-maaɠoloi losu go ɠa ba. Kɛlɛ GALA gaazuluabai vizɔgɛ fai pɛ su, zɛnvui é wosu eteai nii zu, naama minazeɠegi ɠa su, ta zɛnvui é ʋaazu wosu etea niinɛi zu. \v 9 Naama wooiti ta ga lada ɓɔɛi, maanɛai ɛsɛ pɛ ge yeezei bu. \v 10 Naa ɠa é ba, gá botii ɠɛɛzu, gi ɗa ɲɛpii ɠɔ, tɔɔzei ba ga gi ɠitogɛ zɛnvu su ƓALAGI ʋa, é ga nuɓusɛi pɛ Kizo Nui, ma un ge daa ma ga kidaaleʋe nuiti. \s Ɠɛ ga poo pagɔ kidaaleʋe nuiti bɛ \p \v 11 Niima vaiti ka ɗa ti-ma levei ve, è ma ɠalagiti bo. \v 12 Mina va bu nu nɔpɛ ge ʋa sumɔ ɗa-loungo vai ma, é ʋa è ʋɛlɛʋɛlɛ, kɛlɛ ɠɛ kidaaleʋe nuiti bɛ ga poo pagɔ, è ɓɔɛ ʋelei zu, è-ziɛ ʋelei zu, ɗa-nɛɛbɛi zu, ɗa-ɠidaaleʋei zu, ta ɗa-ɲadedai zu. \v 13 Eyɛsu gè ʋa, ɠaaɓa, è ɗa GALA Sɛʋɛi ɠala gaalɛbaiti su, è ɗa tɛnɛgi wo, è ɗa nuiti kala. \v 14 Mina yeema zɛnvu zu vebɛanii ma, è sɔlɔɔni, GALA ná-kulakɛlɛma vai zu, siɛgi zu Egilisi lotuɠɔiti ti yeelaani la è ma. \v 15 Ɠaaɓa, è niima wotii ɠɛ, è ɓɔɠɔ ve zea ɲɛgɛlɛin, naa ɠa a kɛ ɛsɛ pɛ ge è ɠa, è ɗa li luɠɔma. \v 16 Dama ga ɓɔɠɔ, è dama ga ɗa-ɠalagi wo pelei, lo kpaan naa pɛ su. Mazɔlɔɔ ni ɗa naa ɠɛɛzu, ɗa ɓɔɠɔ ɠizosu, è naati ɓalaa kizo, niiti ti woilosu è-woo ma. \c 5 \s Kidaaleʋe nuiti sopelei \p \v 1 Mina zelilo zunu ɓakologi ma, kɛlɛ iɲɔdɔ eɠɛ è-ɠɛɛ. Zinipoiti so eɠɛ è-ɠɛɛleaiti, \v 2 anzanu ɓakologiti eɠɛ è-leeni, anzalopoiti eɠɛ è-ʋaazeelaiti, naa ɠɛ ɲadedai pɛ su. \s Poanzaiti \p \v 3 Unfe poanzaiti ma, niiti ti ga poanza ɠiteɠitegiti. \v 4 Kɛlɛ ni dounɠa ta poanzai ya, ɓaa dounlointi, naati maanɛɛʋɛ ti ta-ɠidaaleʋei lɛ mɔunpa ta-ʋɛlɛyeɠei letemazu. Kuyei ti zɔlɔɔ nuiti ti pɛa ti ma, ti naa zala, mazɔlɔɔ naa ɠa soloogai GALA gaazu. \v 5 Anzanui é ga poanza ɠiteɠitegi, nu nɔpɛ ge la bɛ, a naa maavai ɠɛ, kitogɛ GALA ba, é la ɗa ga ɓe GALA falii ʋa, é ɗa ná-kpɔbai ɠaiziɛ zea, folo ʋɛɛ kpidi ʋa. \v 6 Kɛlɛ poanza nii é ɓɔɠɔyiimai ɠɛɛzu, naa zaaʋɛ, anɛɛ ni toɠa dɛ vulua. \v 7 Naama vaiti ka ɗa ti lɛ ga tiye, naa ɠa a kɛ, peelalazu nɔpɛ ge mina ɠɛ ti ʋa. \v 8 Ni nui la ɠaaɓaani ná-nuiti ma, ma un ge daa ma mɛɛ ga ná-pɛlɛyeɠei wu nuiti, naa ɠɛlɛa kidaaleʋei ʋa, é ɲɔuɗa, é leʋe kidaaleʋelala nui ʋa. \p \v 9 Nii a kɛ poanzai laaseigi zɛʋɛ poanza zɛʋɛi zu, kɛni ná-konagi mina ɠɛ kona ʋuulɔzita (60) ɠɔɠɔwu, sinigi ɠɛai ga zunu ɠila kpe nɔ, \v 10 lɔɠɔ ʋagɔi ba ná-kɛɛwoti ʋagɔiti su, é ná-dointi kulaai su ga pagɔ. É ɠɛ ga nui nii é ɠɛni wɛɛinti sɛsɛbosu ga pagɔ, é ɗa GALA ná-nuiti kɔɠɔiti maagba, é ɗa ɓɔ maanɔɠɔ nuiti ba, ta é ɠɛ ga nui nii é ɠaaɓaani é kɛɛwoti ʋagɔi ma zii pɛ kɛ. \p \v 11 Kɛlɛ mina va bu, è ʋa poanzaiti sɛʋɛ gaalu sɛʋɛi zu, niiti ti ga nu niinɛiti, mazɔlɔɔ siɛgi zu ta-ɓɔɠɔyiimai sei zini bɛ wɔin ʋilisu la ti ma, ta ɓeteʋe Kilista ʋa, \v 12 ɛsɛ pɛ ka ɠɛ ti ʋeelalazu, tɔɔzei ti ta-minazeɠe mɔungi ɠoloɠologa, nii ti kɛɛni ga ta botii ɠɛ Kilista ʋɛ ti-zii ma voloi pɛ su. \v 13 Naa ʋoluma, tɛi faa la ti ma, ta ɗa leʋeteʋe niina pɛlɛiti bu, é la nɔ ga tɛi faa la ti ma, kɛlɛ ta ɠɛ niina ga zɔɠɔzuziɛ nuiti, ti-laaʋɛ ɠɛ faiti su, niiti ti la loni ti ʋa. \v 14 Naa ɠa é ba, nà pɔ ga poanzaiti ti ga nu niinɛiti, ti zei zini bɛ, ti dointi sɔlɔɔ, ti ɠaaɓa ta-ʋɛlɛyeɠeiti ma, ti mina yeeɠɛɠala ve ade zili nuiti zea, ti ʋa woo ɲɔu nɔpɛ bo ade ma. \v 15 Mazɔlɔɔ poanzai tanigaani ta niina ná, ti latiga, ti zeɠe pele zɔlegi ʋa, ti ʋilɛ Setana ʋolu. \v 16 Ni kidaaleʋe anzanui ta ɠa ná, poanzaiti ti zea, é ɠaaɓa, é ɗa ɓɔ ti ʋa, é mina ta-ɠasɔi la Egilisii unma, naa ɠa a kɛ, Egilisii zoo é ɓɔ poanzaiti ba, niiti zobo ge la ti ʋɛ. \s Egilisi lotuɠɔiti \p \v 17 Totuɠɔiti ti losu Egilisii luɠɔ ga pagɔ, naati maanɛɛʋɛ ti lɛbiya zeizu felegɔ zɔlɔɔ, ma un ge daa ma ga naati, niiti ti tɛnɛgi wosu ta kalagi. \v 18 Mazɔlɔɔ GALA Sɛʋɛi ɠa bosu, é ɠɛ ma: «Mina nikɛi laaʋɛ ɠili, a ɠɛna moloi ɠaalia ga.»\f + \fr 5:18 \fr*\ft \+xt TSV 25:4\+xt*.\ft*\f* É bogɛ mɔnɔ, é ɠɛ: «Botiɠɛ nui maanɛɛʋɛ é zalai zɔlɔɔ.»\f + \fr 5:18 \fr*\ft \+xt Luk 10:7\+xt*.\ft*\f* \v 19 Mina yeezei maalɔɔ vaa wu totuɠɔ laalɔɠɔma, kɛni zeele felegɔ ɓaa saʋagɔ ná-zeele wooi maaʋele ma. \v 20 Niiti ti ɠilizu kotoi ɠɛɛ vai ʋa, zelii lo ti ma ɛsɛ pɛ gaazu, naa ɠa a kɛ, zɔiti ɓalaa ti lua. \v 21 Nà niima ɠasɔi laazu è unma, GALA gaazu, Yesu Kilista ɠaazu, ta ná-geezuɠeelaiti gaazu, é yiimazeɠeai ga tiye, kɛni è niima levei tɛiti so, zeelɔzɔɠɔzu la ba, topolu vaa la su, naa pɛ su nii è kɛɛzu. \p \v 22 Mina zuvilɛ ga yeela nu nɔpɛ ma. Mina ʋɔɔpɛɛ è-wɔɔla ná-koto ʋa. Ɗa ɓɔɠɔi, ɓɔɠɔ makɛ ɲadedai zu. \p \v 23 Mina ɗa ziɛi letelegi nɔ ɓɔle, kɛlɛ è ɗa dɔɔi tago ɓɔle fɔɛn, tɔɔzei ɗa-ɠoozu zeeɓɛi ma vaa zu, é zeizeizu ma valafala. \p \v 24 Nui tanigaani ta-ɠotoiti ta laani kɛlɛi zu, aisa nu ʋa ti lukpɔɠaaleʋe, tanigaani ma ta-ɠotoiti ta ɗa ɠula kɛlɛma ná ʋoluʋelei nɔ. \v 25 Zenɔ ɠana é la, kɛɛwoti ʋagɔiti ta ɠaazu kɛlɛi zu, anɛɛ niiti nu la ti ɠaazu gaamago nɔ, naati ti la yɛga dɔɔɠuzu. \c 6 \s Duɔiti ta duɔ kɛɛɠɛiti \p \v 1 Niiti kpein ti ga duɔiti, ti maanɛɛʋɛ ti unfemai ve ti-maliɠiiti bɛ, naa ɠa a kɛ nu nɔpɛ ge mina woo ɲɔu wo GALA daaseigi laalɔɠɔma ta kala gooi ma é wosu. \v 2 Duɔi niiti ti-maliɠiiti ti ga kidaaleʋe nuiti, ti mina ti ʋɛlɛlala, ti ʋa sumɔ kɛɛɠɛloun vai ma. Kɛni tɔun ti boti ɠɛ ti ʋɛ sɛsɛ ga pagɔ, tɔɔzei niiti duɔi naati ti ta-wotii zulɔnɔgi zɔlɔɔsu, ta ga kidaaleʋe nuiti, ti nɛai ga ʋe ta tiye. \s Zɛɛ ɠalagiti ta naavolo ɠitei \p Naa ɠa maanɛai è ma ɠalagi wo, è tɛnɛgi wo da. \v 3 Ni nui ta a kala kili bona, é la vaani ade-Maliɠii Yesu Kilista ná-gaama ɓɔɛiti bu, ta kalagi nii soloogai ada-ɠidaaleʋei ma, \v 4 naa laavegɛ ga wasogi, é la faa nɔpɛ kwɛɛ. Maaɠaali zeeɓɛi ɠa é ba, ta kpɔɛleʋei é ʋilɛ wooiti ba. Naa ɠa tolo ɲɔi ɠulazu su, ta sakpegiti, ta tɔɠɔ ɠoloɠologi, ta sooʋima ɲɔiti, \v 5 ta maaɠaaliiti ti la ɓega nuiti zɔɠɔzu, ti-ɠigi ɠoloɠologai, ti la mɔ gaamai ɠwɛɛ pɛ, ti ɗa ɠisiɛ ga ta ɠidaaleʋena GALA ma, naa ɠa é ga tɔnɔ sɔlɔɔ saɓui, ti ʋa ɓɛtɛ. \p \v 6 Tama nu a ɠidaaleʋena GALA ma, naa ɠa nui ʋɛ ga kpɛtɛ wola, ni ná-sɔlɔɔgi é zea, naa a ɛnɛkɛna. \v 7 Mazɔlɔɔ de la ʋaani ga ani nɔpɛ niima eteai zu, de la zooga de ʋa ani nɔpɛ seɠe ya, de ʋa lii la. \v 8 Ni daamianigi ɠa de ya, ta seɠeiti, naati maanɛɛʋɛ ti de yiilɛi. \v 9 Niiti ti pɔ ga ti ɓɛtɛ, ta ɗa loo tɛgai zu, ti ɠɔ ga ɠimalala yiimaɠɛɛ ɲɔi ma ʋalii ma mɔinmɔin, nii a ɗa nuiti koloɠolo, é ti lɔ undaaʋiligi zu. \v 10 Mazɔlɔɔ walii ná-nɛɛbɛi ɠa ga faa ɲɔi ma zii pɛ ma zapei. Tanigaani ti ʋilɛga sɔlɔɔ fai ma ɠaazuɠulapɔi ʋolu, ti ɓɔɠɔ loo ya, ti maaɠooza kidaaleʋei ʋa, ti ɗa ɓɔɠɔ yiiɓɔlɔ ga maanɔɠɔ mɔinmɔin. \s Kidaaleʋe ɠɔɔ ʋagɔi ɠɔ \p \v 11 Kɛlɛ ɗɔun, GALA nui, ɓeteʋe niima vaiti ba. Telebodai ɠaiziɛ, ta GALA gaazuluabai, ta kidaaleʋei, naa ʋɛɛ nɛɛbɛi ʋa, ta ziilɔɔi, ta sɛsɛbogi. \v 12 Kidaaleʋe ɠɔɔ ʋagɔi ɠɔ, è ɠɔoɠɔ zɛnvui zo kpe, mazɔlɔɔ GALA ge è lolini ga è zɛnvui naa ɠwɛɛ siɛgi zu è ma zeele woo ʋagɔi woni da zeele mɔinmɔin gaazu. \v 13 Nà è levezu GALA gaazu nii é zɛnvui veezu anii pɛ zea, ta Yesu Kilista ɠaazu, nii é zeele woo ʋagɔi woni Pɔnse Pilate ɠaazu: \v 14 Ɠolo devei ʋɛ, makɛ ma ɲadedai zu, peelalazu mina ɠɛ è ʋa, eyɛsu de-Maliɠii Yesu Kilista ɠula kɛlɛma. \v 15 GALA ge kulazu kɛlɛma yeeɠɛɠalai zu, é deveai. Toɠa ga Undaanɛ Nui, é kundiɠii pɛ unda, masagiti ta-Masagi ʋe, maliɠiiti ti-Maliɠii ʋe. \v 16 Tɔ ɠila kpe ka é la zaa pɛ. Toɠa zeini wozakalagi zu, nu nɔpɛ ge la zooga é ʋa maaɓuɠaa ba, nu nɔpɛ ge la kaani, ta la zooga é ʋa ka. Toɠa nɔnɔ ga bɔɔlɔi ta zɛbɛi ɠɔoɠɔ! Amina! \s Naavolo nuiti \p \v 17 Devei ve niima eteai zu naavolo nuiti zea, ga ti mina waso, ti mina ɠito naavoloi ʋa, nii é la yɛsu ná, kɛlɛ ti ɠito GALA ba, nii é anii pɛ feezu ade ʋɛ, é pooʋa ma, naa ɠa a kɛ de ɠoozunɛ. \v 18 Bo ti ma ga ti ɗa faa ʋagɔi ɠɛ, ti ɠɛ ga kpɛtɛ nua ti-ɠɛɛwoti ʋagɔiti su, ti ɠɛʋele ɓɛtɛ yeenɔpɛ ga ti nu ɠula faa zu. \v 19 Ʋele ɠana ta naavolo ʋagɔ ɠitei ɠaalɛ ba la ɓɔɠɔ ʋɛ, yeeɠɛɠalai vaa ma é ʋaazu, naazu ta zoo ti zɛnvu ɠitei zɔlɔɔ. \p \v 20 Ee, Timɔte, nii kalivaai è ma, naa makɛ ga pagɔ. Wafuun kpɔɛiti zɛ ná, niiti ti la zolooni kidaaleʋei ma, ta maaɠaali ɓɔɛiti, niiti ti tanigaa ti ɠɛɛzu ma kazemazu, ɠimalai ɠa ti zu. \v 21 Tanigaani ti ɓɔɠɔ ɠɛɛni ga naama vaaɠwɛ nuiti, ti ɠaka, ti ɓɔɠɔ zeɠe kidaaleʋe ʋelei ʋa. \p GALA ná-zaalai yɛ wo ʋa!