\id 1PE - Toma Bible \ide UTF-8 \h 1 Piyɛlɛ \toc1 Piyɛlɛ Ná-Sɛʋɛ Mɔungi \toc2 1 Piyɛlɛ \toc3 1Pi \mt1 Piyɛlɛ Ná-Sɛʋɛ Mɔungi \imt Sɛʋɛi lɔɔzeizuʋɛ ma woo mɔungiti \ip Keelai Piyɛlɛ ɠa é Piyɛlɛ Ná-Sɛʋɛ Mɔungi nii zɛʋɛai. Piyɛlɛ tɔɔzeiʋɛ ga é ɓɔɠɔ lɛɛ, ta é naama nuiti ta-vai zuɠula, niiti sɛʋɛi leʋegai ti ma. Sɛʋɛi nii leʋeni Keletiɛinti pɛ ma, é ti-laasei pɛai ga wɛɛinti (\xt 1:1; 2:11\xt*). É ɠɛni ɓɔɛzu ɠana, siɛ mɔinmɔin su naama nuiti pɔ, niiti ná-sɛʋɛi leʋegai ti ma, tɔɔzei naati fazaga ɠɛni de zou mɔinmɔin su. Ʋelei sɛʋɛi nii ɠulaai la kɛʋelei tanigaani su, ga Pɔle nɔnɔi teʋegai Efɛze nuiti ma, nu mɔinmɔin ka ɠisiɛzu ga Piyɛlɛ ná-sɛʋɛ mɔungi nii zɛʋɛni Efɛze nuiti ta-zɛʋɛi ʋoluma, tanisu kona ʋuulɔzita maazu lɔɔlugɔi (65) ma ziɛgi zu, Kilista zɔlɔɔgai ʋoluma. Piyɛlɛ sɛʋɛi ɠɛɛni Wɔlɔme, ʋɛ é ná laasei pɛɛzu Ɓaɓilɔne (\xt 5:13\xt*). \ip Piyɛlɛ ɠɛ é niima zɛʋɛi ɠɛɛʋɛ, nii a kɛ é wo lɛnɛ, é maaɓakpa, ga pele ɠana GALA ná-zaala ɠitei la, nii wo ɠiliai ba (\xt 5:12\xt*). Kulagaʋei wola mɔinʋɛ 1 Piyɛlɛ 2:11—3:7 ti zɔɠɔzu, ta Efɛze 5:18—6:9, naa ʋɛɛ Kolɔse 3:18—4:6 ʋa. Naama ada saʋagɔiti pɛ ta kalagi veezu, é lo pɛlɛyeɠe wu vaiti ba ta koloi kundiɠiiti bɛ. \iot Unsosuʋɛ \io1 1. Piyɛlɛ ɠa ɓɔɠɔ lɛɛzu, ta é ɓɔɛ ná-sɛʋɛi ɠala nuiti pɔ (\xt 1:1-2\xt*). \io1 2. Naa ʋolu Piyɛlɛ ɠa GALA mamasu kizogi vaa zu, nii ɛsɛ pɛ ka zoo nɔnɔ zɔlɔɔsu su, é naa ʋoluʋɛ zuɠula ti ma, é lo ta-eteai ʋa (\xt 1:3—2:10\xt*). \io1 3. Naa ʋoluma mɔnɔ é kidaaleʋe nuiti kala ga ʋelei ti maanɛai la ti ziɛ la ga pagɔ eteai zu, é zɛba é ɠaaʋote gaazaɠagi ma, nii pilɛgai zinigiti zɔɠɔzuʋɛ ʋa ta anzaiti, duɔiti zɔɠɔzuʋɛ ʋa ta duɔ kɛɛɠɛiti (\xt 2:11—4:11\xt*). \io1 4. Naa ɓegai ma, Piyɛlɛ ti iɲɔdɔɔni ga ti yiilɔɔ kpɔlɔi wu (\xt 4:12—5:11\xt*). \io1 5. Naa pɛ poluma, é ná-sɛʋɛi ɠaaɓela (\xt 5:12-14\xt*). \c 1 \s Tuʋɔ gooiti \p \v 1 Nɛ̀i gè ga Piyɛlɛ, gè ga Yesu Kilista ná-keelai, nà ɠa gè sɛʋɛi nii leʋesu GALA ná-nuɓusɛiti wo ma, wɔi é yiimazeɠeai ga woye, wo ga wɛɛinti wo vazagai Pɔn ta Galate yooi zu, naa ʋɛɛ Kapadɔse, ta Azi, ta Ɓitini yooiti su ʋa, \v 2 Ɠɛɛɠɛ GALA ge yiimazeɠeni ga woye ma yeeluɠɔ, eɠɛʋelei ná-faazeikpasui la, ná-Zɛnvui zaalai zu, nii é wo ɲadesu ga wo ɠolo Yesu Kilista ʋɛ, wo gba, wo ɠole ga ma ɲamai. \p Zaalai ta ziilɛigi ɠɛ wo ma ga gola. \s Kizogi ma ɠitogi \p \v 3 Mamagi ɠa de-Maliɠii Yesu Kilista Kɛɛɠɛ GALA bɛ! Ná-gaazumaawɔinɠaa wolai zu, é zɛnvu niinɛi veeni ade ʋɛ, ga Yesu Kilista wuzeɠe vai, é ɠula saai ya. Naa ɠa é de ya ga kitogi nii é vulua. \v 4 Pogani ʋe, é la zooga é ʋa luula, ɓaa é ʋa ɠɔzɔ, ná-pagi la ɠulaa ba. Poganii naa makɛgɛ wo ʋɛ geeɠɔlɔgi zu, \v 5 wɔiti é wo makɛsu GALA ná-zɛbɛi zu, kidaaleʋei zaɓui zu, kizogi vaa ma, kɛʋele ɓɛtɛai ga é ɠula kɛlɛma yeeɠɛɠala ɠaaɓelagiti su. \p \v 6 Wa ɠoozunɛɛzu naa zu, anɛɛ ni kɛɛɠeleɠele ge la ná niizu, wo yiiɓɔlɔ yeeɠɛɠala go laawu, ga suɠɔɠɔgi ma ziiti. \v 7 Naa ɠa é ɠɛɛzu ga wa-ɠidaaleʋei zuɠɔɠɔgai. Zanugi é ɠoloɠolosu, anɛɛ naa ʋe, su ɠa ɗa ɠɔɠɔ abui ɠa. Zekana é la ga wa-ɠidaaleʋei, nii gola vizɔgai zanugi ʋa, toɠa ɗa lɔ suɠɔɠɔgi zu, naa ɠa a kɛ ná-zɛbɛi ɠwɛɛ. Naazu wa maamusɛi ta lɛbiyai ta bɔɔlɔi zɔlɔɔ, siɛgi zu Yesu Kilista ɠulazu la kɛlɛma. \v 8 Wo nɛɛʋɛ ʋɛ, anɛɛ ni wo la ɠɛni kaani. Wa ɠidaaleʋezu ma, anɛɛ ni wo la dɛ kaani niizu. Wa ɠɔkɔsu ga koozunɛɛi nii maawuiɗai, ta nu la zooga suɠulazu, \v 9 mazɔlɔɔ wo wa-ɠidaaleʋei ma ungi zɔlɔɔga, wo-yɛnvuiti kizo fai. \p \v 10 GALA goo wo nuiti niiti ti zaalai naa ma vaa woni ma yeeluɠɔ nii GALA ge ʋaazu feezu wo ʋɛ, ti kizo fai nii lɔɔɓɛɛni, ti fɛɠɛlɛfɛɠɛlɛ. \v 11 Ti ɠaaɓaani ga ti yeeɠɛɠalaiti ta ti zu vaiti kwɛɛ, é ʋilɛ naama vaiti ba, Kilista ná-Zɛnvui dɛɛzu, mazɔlɔɔ Zɛnvui naa, nii é ɠɛni ti-yiimaʋɛ, é ɠɛni Kilista ná-kpɔlɔ vaiti bosu ma yeeluɠɔ, ta lɛbiyai é ʋaazu sɔlɔɔsu naa ʋolu. \v 12 GALA ge dɛɛni ga GALA goo wo nuiti ga keela wooi é veeni ti ya, é la ɠɛni ga tiya ɓɔɠɔi tɔnɔ, kɛlɛ wa ɠa wɔnɔ ɠɛni de. Keela wooi naa laazeelini wo ma niina Woo Niinɛ Ʋagɔi ma lɛnɛbo nuiti zea, niiti ti ma ɓɔɛi woni, Zɛnvu Ɲadegai zɛbɛi zu nii teʋegai, é zeɠe geeɠɔlɔgi zu. Geezuɠeelaiti ɓɔɠɔi wɔin ɠɛni ti ma ga ti kwɛɛ. \s Wo loligɛ ga wo eteai ziɛ // ɲadedai zu \p \v 13 Naa ɠa é ba, à wo-ɠigi makɛ, wo ɠɛ ga sɔɓelama nuiti, wa-ɠitogi pɛ ge lo zaalai ʋa, é ʋaazu veezu wo ya, siɛgi zu Yesu Kilista ɠulazu la kɛlɛma. \v 14 À ɠɛ ga kolo lointi. À mina ʋilɛ kisiɛiti polu, ti ɠɛni wo-yiimaʋɛ wɔlɔwɔlɔi, siɛgi zu wo ɠɛni la ga faaɠwɛtala nuiti. \v 15 Kɛlɛ à ɲade wo ziɛ ʋelei pɛ su, eɠɛʋelei GALA nii é wo loligai, naa ɲadegai la. \v 16 Tɔɔzei sɛʋɛʋɛ GALA Sɛʋɛi zu ga: «À ɲade, mazɔlɔɔ ɲàdegɛ.»\f + \fr 1:16 \fr*\ft \+xt Lev 19:2\+xt*.\ft*\f* \s Eteai ziɛ GALA gaazuluabai zu \p \v 17 Wa-ƓALA falii zu, wa naa lolisu ga Ɠɛɛɠɛ, nii é tukpɔɠaaleʋezu ga sɔledai, é zoloo nui ɠilagilagi ná-kɛɛwotiiti ma. Naa ma, yeeɠɛɠalai kpein é wo ya ga wo kɛ eteai zu, à dɛɛ wo luʋa ʋelei zu ga wa ziɛzu ga GALA gaazuluabai. \v 18 Eteai ziɛ ʋelei nii wo-mɛmɛwolani ti zɛni wo ya, naa la ɓena faa nɔpɛ paa nu ma. Kɛlɛ wo suɠwɛɛni ga GALA ge wo ɠeyaʋɛ ga sɔngɔ wola, nii a kɛ é wo unmɔɔ naama etea ziɛgi ma, mazɔlɔɔ é la kɛɛni ga aniiti ta zoo ɠoloɠolosu, eɠɛʋelei walii la, ɓaa zanugi. \v 19 Kɛlɛ wo unmɔɔni ga Kilista ma ɲama vizɔgai maaʋele, nii é ɠɛni eɠɛ baala ziʋoi, nii nɛɛʋuzu la ba, kɔzɔzu la ba. \v 20 Ziimazeɠegi woni da, aisa eteai ʋa ɓɛtɛ. É ɠulani kɛlɛma yeeɠɛɠala ɠaaɓelagi nii zu, wa-vaa zu. \v 21 Tɔun maaʋele ma, wo ɠidaaleʋea GALA ma, nii é buzeɠeni, é kula saai ya, é lɛbiyai ve bɛ. Naa ma, wa-ɠidaaleʋei ta wa-ɠitogi ta GALA ba. \p \v 22 Wo ɓega ʋoluma ga ɠolo gaamai ʋɛ, wo ɓɔɠɔ ɲadega ga, wo wo-ɠɛɛleaiti nɛɛ ʋɛ ga nɛɛbɛi nii wooveleda la su. À ɓɔɠɔ nɛɛ ʋɛ mu wo ɠilagilagi pɛ ga wo-yiimaʋɛ pɛ. \v 23 Mazɔlɔɔ wo zɔlɔɔgɛ ʋolu ga niinɛ, naa la ɠɛɛni ga wo-ɠɛɛni saɓu ti zaazu, naati taade, kɛlɛ ga ani zuwui zaala, nii é la zaazu, naa ɠa é ga GALA daawooi, nii é vulua, é yɛsu ná ɠɔ. \v 24 Mazɔlɔɔ sɛʋɛʋɛ, é ɠɛ ma: \q «Nuɓusɛi pɛ kɛɛʋɛ eɠɛ tufai, \q ná-lɛbiyai ɠɛ eɠɛ tufai ma ʋuai. \q Tufai ɠa ɗa vɔ, ma ʋuai ʋoolo, \q \v 25 kɛlɛ Maliɠii laawooi ɠa yɛsu ná ɠɔ.»\f + \fr 1:25 \fr*\ft \+xt Eza 40:6-8\+xt* bogɛ é zoloo Gɛlɛke woo zɛʋɛ wɔlɔmai ma.\ft*\f* \m Tama naama wooi ɠa ga Woo Niinɛ Ʋagɔi, daazeeliai wo ma. \c 2 \s Kɔtui é vulua, ta nuɓusɛ ɲadegaiti \p \v 1 Naa ɠa é ba, à keleɠele ɲɔi ma zii pɛ too ya, ta yaava vai ma zii pɛ, ta wooveledai, ta tolo ɲɔi, ta tɔɠɔ ɠoloɠolo faiti pɛ. \v 2 À ɠɛ eɠɛ doun zɔlɔɔga niinɛiti, zɛnvu zu ɲiimiɗɛ ɠitei wɔin wo zo, naa ɠa a kɛ, wo wɔɔlɔ kizogi vaa zu ga tɔun maaʋele, \v 3 tɔɔzei wo pɛtɛga ʋelei Maliɠii ʋagai la. \p \v 4 À maaɓuɠa Maliɠii ʋa, kɔtui é vulua, nuiti ti ɠɛlɛni ba, kɛlɛ GALA ge yiimazeɠeni la, é deve ga fizɔgɛ gola gaazu. \v 5 À maaɓuɠa ba, wa ɓalaa, eɠɛ kɔtuiti ti vulua, é wo lo ga zɛnvu zu ʋɛlɛi, wo lo zalaɠa ɠulazu losu ɲadegai, ga wo ɗa zɛnvu zu zalaɠaiti kula, ti nɛai GALA bɛ, Yesu Kilista maaʋele ma. \v 6 Mazɔlɔɔ bogɛ GALA Sɛʋɛi zu ga: \q «Wɛlɛ, nà kɔtu laazu Siyɔn, \q sɔɓelama ɠɔtu wolai ɠɛ de, \q ziimazeɠegi wogɛ da, fizɔgɛ gola, \q zɔi a ɠidaaleʋe ma, é la unfega.»\f + \fr 2:6 \fr*\ft \+xt Eza 28:16\+xt* bogɛ é zoloo Gɛlɛke woo zɛʋɛ wɔlɔmai ma.\ft*\f* \m \v 7 Kɔtui tɛi tosuʋɛ wɔɔlɔʋɛ wo ʋɛ, wɔi wo ɠidaaleʋea, kɛlɛ kidaaleʋelala nuiti tetema: \q «Kɔtui nii pɛlɛ lo nuiti ti ɠɛlɛni ba, \q naa ɠa kɛai ga sɔɓelama ɠɔtu wolai,»\f + \fr 2:7 \fr*\ft \+xt Guy 118:22\+xt*.\ft*\f* \m \v 8 ta: \q «kɔtui nii nu ɠɔɠɔ ɠa ziɠa ba, \q fasai nu ɠa ɓunɛ ma.»\f + \fr 2:8 \fr*\ft \+xt Eza 8:14\+xt*.\ft*\f* \m Ta ɠɔɠɔi ziɠazu ba, tɔɔzei ta ɠɛlɛzu ga ti mina ɠolo wooi ʋɛ, naa ma ka é leveni ti ma. \p \v 9 Kɛlɛ wɔun, wa ga zii ziimazeɠegi wogai da, Masagi ná-zalaɠa ɠula nuiti, zii ɲadegai, GALA ná-nuɓusɛiti. Wa ɠa GALA ge yiimazeɠeai ga woye, naa ɠa a kɛ wo ɗa ná-faa ʋagɔiti bo, nii é wo lolini, wo zeɠe kpidii zu, wo ʋa ná-wozakala pagɔi ɠa. \v 10 Mɔungi zu, wo la ɠɛni ga GALA ná-nuɓusɛa, kɛlɛ niizu wa niina ga ná-nuɓusɛiti. Mɔungi zu, wo la ɠɛni GALA ná-maawɔinɠai zɔlɔɔni, kɛlɛ niizu wo maawɔinɠai zɔlɔɔga. \s Tuʋa ʋele ʋagɔi // kidaaleʋelala nuiti saama \p \v 11 Nɛ̀ɛɲɔɠɔiti, nà wo lɛnɛsu, tɔɔzei wa ga teʋekɔɠɔzu wɛɛinti eteai zu, à ɓeteʋe ɓɔɠɔyiimaiti ba ti ɲɛpii ɠɔɔzu wo-yɛnvui laalɔɠɔma. \v 12 À wo-ziɛ ʋelei ɓɛtɛ kidaaleʋelala nuiti saama, anɛɛ ni ta wo levezu ga faa ɲɔu ɠɛ nu, kɛɛɠeleɠele ge la ná, ta wa-ɠɛɛwoti ʋagɔiti ka, ta lɛbiyai ve GALA bɛ, voloi é ʋaazu la. \p \v 13 Maliɠii maaʋele ma, à ɓɔɠɔmaayei nuɓusɛiti ta-zobogi pɛ bɛ. À kɛ masagi ʋɛ, tɔ ɠa é devei unda, \v 14 wo kɛ zou zɛʋɛ ɠundiɠiiti bɛ, tiya ɠa ti leʋegai ga ti faa ɲɔu ɠɛ nuiti maaɠolo, ti faa ʋagɔ ɠɛ nuiti maamusɛ. \v 15 Mazɔlɔɔ GALA ziimai ɠa ga wo ɠimalala nuiti ta faaɠwɛtala nuiti daaɠulu ga faa ʋagɔi wo kɛɛzu. \v 16 À ziɛ é zoloo wɔɔlɔ ziɛi ma. Kɛlɛ à mina wa-wɔɔlɔyai ɠɛ ga faa ɲɔi maalɔɔɠu zeɠei. À ziɛ eɠɛ GALA ná-botiɠɛ nuiti. \v 17 À unfe nui pɛ ma. À wo-ɠɛɛleaiti nɛɛ ʋɛ. À lua GALA ba. À unfe masagi ma. \s Kilista ná-kpɔlɔi ʋaaɠulabaiti \p \v 18 Botiɠɛ nuiti, à ɓɔɠɔmaayei wo-maliɠiiti bɛ ga unfemai pɛ, é la nɔ ga niiti ta-vai ɠaanɛai, ti-zɔgi ʋagai, kɛlɛ anɛɛ niiti ta-vai ɓaai, naati ɓalaa. \v 19 Mazɔlɔɔ toɠa ga faa ʋagɔi, ni kpɔlɔi a zeina nu ma kazemazu, nu ɠolo vai zu GALA bɛ. \v 20 Naama lɔnɔgi ɠa ga leeni, wo yiilɔɔ, ti wo zopele ɲɔu, tɔɔzei wa-ɠotoi ʋa? Kɛlɛ ni wa yiilɔɔ, wo kpɔlɔi zɔlɔɔ, wo faa ʋagɔi ɠɛa ʋoluma, naa ɠa ga faa ʋagɔi GALA gaazu. \v 21 Tama naa ɠa wo loligai ma, tɔɔzei Kilista ɓɔɠɔi ɓalaa ɓɔlɔni wo ʋɛ, é poo pagɔi yɛ wo ya, ga wo ʋilɛ kɔɠɔ ʋogiti ba. \v 22 É la ɠɛni koto nɔpɛ kɛɛni, nu nɔpɛ ge la ɠɛni zɛɛ ɓɔɛ mɛnini, é ʋa ɠula daaʋɛ. \v 23 É la ɠɛni poomu salani ga poomugi. Siɛgi zu ti ɠɛni maanɔɠɔzu la, é la ɠɛni kpaazaɠa nɔpɛ bosu, kɛlɛ é ɠɛni ná-fai pɛ zɛsu GALA zeezu, nii é tukpɔi ɠaaleʋezu ga telebodai. \v 24 Kilista ɓɔɠɔi da-ɠotoiti seɠeni kpusɛi zu saa wului ma, naa ɠa a kɛ, de zaa da-ɠotoiti ma, de zɛnvui wo telebodai ʋɛ. Tɔun ka ná-maawana ʋala ʋiliiti ti wo ɠɛdɛni. \v 25 Mazɔlɔɔ wo ɠɛni eɠɛ baalagiti ti loai ya, kɛlɛ niizu wo ɠalega ma baala makɛ nui ʋɔ bɛ, é ga wo-yɛnvuiti makɛ nui. \c 3 \s Anzaiti ta ti-zinigiti ti ɠɛʋelei \p \v 1 Anzaiti, wa ɓalaagi, à ɓɔɠɔmaayei wo-zinigiti bɛ, naa ɠa a kɛ, ni tanigaani ta ná, ti la kɛɛzu ti ʋa la GALA daawooi la, naati ti ɠidaaleʋe ga ti-anzaiti siɛ ʋelei maaʋele, kpɔɛzuɠula nɔpɛ ge la ba, \v 2 ta wo-ziɛ ʋele ɲadegai ɠaana, unfemai zu. \v 3 Wa-ʋadai un ge mina zei wo-ɓusɛi maaʋɛ nɔ ʋa: unfɛlɛ laalitaaligiti, zanu maaɠili zɔɔlaiti, ta seɠe wola ʋagɔiti. \v 4 Kɛlɛ wa-ʋadai ɠɛ ga nii dɔɔɠuai wo-yiimaʋɛ, padai é la luulaa, é zɔlɔɔsu ziilɛi zɛnvui zu, gaanɛai, naa ɠa sɔngɔi ɓaɠoai GALA gaazu. \v 5 Zekana mɔungi anzanu ɲadegaiti ti ɓena ɓɔɠɔ ɓɛtɛ la, tɛiti ti-ɠigi loni GALA ba, ti ɓɔɠɔmaayeini ti-zinigiti bɛ. \v 6 Eɠɛʋelei Sala ɠɛni la, é ɓɔɠɔmaayeini Abalaame ʋɛ, é ɗa toli ga «màliɠii». Niizu wo ɠɛa ga naa, ná-anzanu lointi, ni wa faa ʋagɔi ɠɛɛzu, wo la ɓɔɠɔ yɛsu ná, wo ʋa ɓɔlɔ ga maalua vaa nɔpɛ. \p \v 7 Anzazinigiti, wa ɓalaagi, à eteai ziɛ ʋɔɔma, wa wo-anzaiti, wo ɠizɛ ta-zɛbɛsulala vai zu. À unfe ti ma, tɔɔzei wa tiyani wa zɛnvui ma ʋoganii zeɠezu ʋɔɔma, nii GALA ge feezu ná-zaalai zu, naa ɠa a kɛ faa tanɔpɛ ge mina wa-ƓALA falii zuɠoloɠolo. \s Kidaaleʋe nui ziɛ ʋelei \p \v 8 Gaaɓelagi ɠa ga: Kisiɛ ɠilagi ɠɛ wo pɛ wo-yiimaʋɛ, ta wo ɗa yeezei ɓɔɠɔ wu wa-ɓalaiti su. Wo-yiimaʋɛ laave ga ɠɛɛɠɛloun nɛɛbɛi, ta maawɔinɠai, ta ɓɔɠɔmaayeii. \v 9 À mina faa ɲɔi zala ga faa ɲɔi, ɓaa poomugi ga poomugi. Kɛlɛ tɔun, à tuya loo, mazɔlɔɔ naa ɠa wo loligai ma, naa ɠa a kɛ, wo tuyai zɔlɔɔ, nii GALA ge makɛgai wo ʋɛ. \v 10 Mazɔlɔɔ \q «Zɔi é wɔinni ga zɛnvui, \q é undaanɛ voloiti sɔlɔɔ, \q é nɛgi makɛ, é mina faa ɲɔu ɠɛ, \q dakɔlɔgiti ti mina yaava ɓɔɛ wo. \q \v 11 É ʋoluave faa ɲɔi ʋa, é faa ʋagɔi ɠɛ, \q é ziilɛigi ɠaiziɛ, é ʋilɛ polu. \q \v 12 Mazɔlɔɔ Maliɠii ɠaazuʋɛ ɠa telebo nuiti ba, \q goilogɛ ta-ƓALA fali wooiti ma. \q Kɛlɛ toɠa ɗa ɠaazuʋɛ lati naati daalɔɠɔma, niiti ti faa ɲɔi ɠɛɛzu.»\f + \fr 3:10-12 \fr*\ft \+xt Guy 34:13-17\+xt* bogɛ é zoloo Gɛlɛke woo zɛʋɛ wɔlɔmai ma.\ft*\f* \p \v 13 Ɓɛ ɠa a faa ɲɔu ɠɛ ga woye, ni wa zɛbɛzeɠezu faa ʋagɔ ɠɛɛ vai zu? \v 14 Kɛlɛ tɔun, ni wa kpɔlɔi zɔlɔɔsu tɔɔzei wa telebo fai ɠɛɛzu, undaanɛ nu ɠa ga woye! À mina dua nɔpɛ bo nuiti ba naazu, wo-yii mina ɓɔlɔ pa. \v 15 Kɛlɛ tɔun, à Kilista lɛbi wo-yiimaʋɛ, tɔ ɠa é ga wo-Maliɠii. Wo ɠɛʋele ɓɛtɛai ɠɛ de yeenɔpɛ, wo naati pɛ gooɠaaʋote, zɔiti ti wo ɠaazaɠasu wa-ɠitogi ma ungi ma. \v 16 Kɛlɛ à naa ɠɛ ga sɛsɛbogi ta unfemai. Wa-ɠisiɛi ɲade, naa ɠa a kɛ siɛgi zu ti wo ʋeelalazu la, zɔiti ti woo ɲɔi wosu wo-ziɛ ʋele ʋagɔi laalɔɠɔma, nii soloogai Kilista nɔnɔiti ma, ti unfe ga ti-laawooiti. \v 17 Fizɔgɛ nu maanɔɠɔ faa ʋagɔi ɠɛɛ vai zu, ni naa ɠa é ga GALA ziimai, kɛlɛ è maa mina nɔɠɔ faa ɲɔi ɠɛɛ vai zu. \p \v 18 Tama, Kilista ɓɔɠɔi zaani nuɓusɛiti ta-ɠotoiti faa zu, ná ɠɛ ɠila kpe nɔ, tɔungi é ga telebo nui, é naa ɠɛ telebotala nuiti ta-vaa zu, naa ɠa a kɛ é ʋa ga woye GALA pɔ. Kpusɛi zaani, kɛlɛ é zɛnvui zɔlɔɔni ʋolu, é vulu su, Zɛnvu Ɲadegai zaɓui zu. \v 19 Naama Yɛnvui zɛbɛi zu, é liini é GALA daawooi laazeeli zɛnvuiti ma, niiti ti ɠɛni kasoi ɠa, \v 20 naati ti-yɛnvuiti ma, niiti ti kololalai ɠɛɛni wɔlɔwɔlɔi zu ga GALA. Naama voloiti su ɠa GALA ge ɠɛni maaɓɔungi wosu da ga ziilɔɔi, siɛgi zu Nowe ɠɛni keingi ɓɛtɛzu la. Nuiti ti la ɠɛni mɔinni, ti ɠɛni lɔsaʋa nɔ, niiti ti lɛɛni ɓatoi naa zu, GALA ti ɠizoni ga ziɛi maaʋele. \v 21 Ziɛi naa ɠa ga ɓatizei ma ʋoogi, é wo ɠizosu niizu. Tɔ laade é ʋa ɠɛ kpusɛi ná-kɔzɔba vaiti gbazu, kɛlɛ GALA fali wooi ʋe, daazeelizu GALA ma ga kisiɛ ʋagɔi. Toɠa wo ɠizosu ga Yesu Kilista wuzeɠe vai zu, é ɠula saai ya, \v 22 nii diai geeɠɔlɔgi zu, é zeini GALA zeezazuʋɛ, ʋɛ é masadai ɠɛɛzu ná geezuɠeelaiti ta zɛnvuiti unda niiti zobogiti ti ti ya, naa ʋɛɛ zɛbɛiti ba. \c 4 \s Nui ziɛ ʋeleiti ti maavalibogai \p \v 1 Naa ɠa é ba, tɔɔzei Kilista ɓɔlɔni kpusɛi zu, wa ɓalaagi à ɓɔɠɔ zɛbɛlɔ naama ɠisiɛi zu, mazɔlɔɔ zɔi é kpɔlɔi zɔlɔɔgai kpusɛi zu, naa ɓeteʋea kotoi ʋa, \v 2 naa ɠa a kɛ wo mina mɔ eteai ziɛ ɓɔɠɔyiimai zu, kɛlɛ kɛni wo zɛnvui wo ga GALA ziimai, yeeɠɛɠalai pɛ daawu é wo ya eteai zu. \v 3 Naa kula ɠɛ, nii wo ziaa su mɔungi, nii é ɠɛni ga GALA kwɛɛtala nuiti ziima vaiti, wo ɗa ɓɔɠɔ ve ɓaaɠulama vaiti zea, ta gaazuɠulapɔ ɲɔiti, ta dɔɔzodaiti, ta ziimaɠɛɛ lateʋegai, ta ani ɓɔle vaiti, ta kɔɔɠɔ gani kɔɔ vaa ɲɔiti ma. \v 4 Ti laa ɠa niina vɔɔzu niizu, ga wo la mɔ ʋilɛsu ti ʋolu tuʋa ʋele ɲɔi naati su, ta niina wo-lɔɠɔi ɠoloɠolosu. \v 5 Kɛlɛ ta ʋoluvaawo naa ma, zɔi kɛʋele ɓɛtɛai ga é nu vuluiti ta gɔvɛiti tukpɔɠaaleʋe. \v 6 Naa ɠa é kɛɛni deɠɛmu Woo Niinɛ Ʋagɔi laazeelini la gɔvɛiti ma, naa ɠa a kɛ nuiti kpega ʋoluma ga ti lukpɔɠaaleʋe ti-ɓusɛi zu, ti zɛnvui wo eɠɛʋelei GALA ziimai la ti-yɛnvui letegi zu. \s À ɓɔ ɓɔɠɔ ʋa wo ɠilagilagi pɛ \p \v 7 Anii pɛ kpe foloi maaɓuɠaa. À ɠɛ mu ga ɠima nuiti, ta kidafaawu nuiti, nii a kɛ wo ɓɔɠɔ ve Gala falii ya. \v 8 Fai pɛ su, à ɓɔɠɔ nɛɛ ʋɛ gola, mazɔlɔɔ nɛɛbɛi ɠa ɗa kotoi ma mɔinmɔin gaazu maalɔɔɠu. \v 9 À ɓɔɠɔ laazuʋɛ wo ɠilagilagi, naa mina ɠɛ ga unsuyeli vaa. \p \v 10 Wo ɠilagilagiti, à botii ɠɛ ga vebɛanii naa zɔiti bɛ, nii wo sɔlɔɔgai GALA zea. Naazu wa ɠɛɛzu ga GALA ná-vebɛaniiti ma ɠaliva ma nu ʋagɔiti. \v 11 Zɔi é tɛnɛgi wosu, é GALA daawooi ɓɔɠɔi nɔ wo. Zɔi é botii ɠɛɛzu, é kɛ ga naama zɛbɛi nii GALA ge feai zea. Naa ɠa a kɛ, fai pɛ su lɛbiyai ve GALA bɛ, Yesu Kilista maaʋele ma, nii nɔnɔ ga lɛbiyai ta zobogi, eyɛsu ɠɔ. Amina! \s È ɓɔlɔ tɔɔzei GALA fai ʋa \p \v 12 Nɛ̀ɛɲɔɠɔiti, wo laa mina vɔ ga suɠɔɠɔ abui é zeizu wo ma, é ʋa ɠɛ eɠɛ faa niinɛ ɠa é zeizu wo ma. \v 13 Tɔun à ɠoozunɛ gola ga wa wɔnɔ zɔlɔɔna Kilista ná-kpɔlɔiti su, naa ɠa a kɛ wo-yiimaʋɛ laave ga koozunɛɛi, siɛgi zu ná-lɛbiyai ɠulazu la kɛlɛma. \v 14 Ni nuiti ta wo zopele ɲɔuzu tɔɔzei wa ga Kilista ná-nuiti, undaanɛ nu ɠa ga woye, mazɔlɔɔ lɛbiya Yɛnvui, GALA Zɛnvui ɠa wo ʋa. \v 15 Wo tanɔpɛ ge mina kpɔlɔi zɔlɔɔ tɔɔzei toɠa ga nu ʋaa nu, ɓaa unma nu, ɓaa faa ɲɔu ɠɛ nu, ɓaa teʋezɔɠɔzu nu. \v 16 Kɛlɛ ni ta a ɓɔlɔna tɔɔzei toɠa ga keletiɛn, é mina unfe ga naa, tɔun é GALA dɛbi ga Kilista laasei pagɔi ʋɛa ba. \v 17 Siɛgi zeelia ga tukpɔɠaaleʋei tɔɔzei, GALA ná-nuɓusɛiti ka tɔɔzeizu ti ʋa. Tama ni tukpɔɠaaleʋei lɔɔ ɠa zeizu ade ʋa, zɔiti ti ɠɛlɛzu ga ti mina ɠidaaleʋe GALA ná-Woo Niinɛ Ʋagɔi ma, naati gaaɓelazuʋɛ ɠa ɠɛ ɠale? \q \v 18 «Ni telebo nui ɠizo fai a ɓaana, \q GALA gaazuluabalala nui ta kotoba nui, tɔnɔi ɠa ɠɛ ɠale?»\f + \fr 4:18 \fr*\ft \+xt TFa 11:31\+xt* bogɛ é zoloo Gɛlɛke woo zɛʋɛ wɔlɔmai ma.\ft*\f* \m \v 19 Naa ɠa é ba, zɔiti ti kpɔlɔi zɔlɔɔsu GALA ziimai maaʋele ma, ti maanɛɛʋɛ ti ɠili faa ʋagɔi ɠɛɛ vai ʋa, ti ɓɔɠɔ yɛ Kpɛtɛ ƓALAGI yeezu, é ga wooɠɛɠila nui ná-minazeɠegiti su. \c 5 \s GALA ná-baala kpulugi makɛ vai \p \v 1 Nà totuɠɔiti tɛnɛsu, ti wo zaama. Nà ga totuɠɔ ga ti ɠɛʋele. Kpɔlɔiti ti zeini Kilista ma, nà ga naama zeelei ta. Nà nɔ̀nɔ zɔlɔɔ naama lɛbiyai zu, é ʋaazu ɠulazu kɛlɛma. Wɛlɛ nii ɠa gè bosu ti ma: \v 2 À GALA ná-baala kpulugi zɛsɛbo, nii kalivaai wo ma, wo ɠaaɓa ma ga pagɔ. À mina kɛ ga ɓala ʋele, kɛlɛ à kɛ ga ɠoozunɛ ʋele, eɠɛʋelei GALA ge pɔ la. À mina kɛ naavolo zɔlɔɔ faa ma, kɛlɛ à kɛ ɠi pagɔlai zu. \v 3 Niiti ti ɠalivaai wo ma, à mina zei ti unda ga maaɓa, kɛlɛ à ɠɛ ga poo pagɔ baala kpulugi ʋɛ. \v 4 Siɛgi zu baala makɛ ɠundiɠi wolai ɠulazu la kɛlɛma, wa masa bɔɔlɔgi zɔlɔɔ, é ga lɛbiya gelei, ná-foloi la ɠulaa ba pɛ. \s Ɓɔɠɔmaayeii ta to kpaangi kidaaleʋei zu \p \v 5 Zekana nɔ é la, nu niinɛiti, à ɓɔɠɔmaayei wo-yeemaazuiti bɛ. Wo pɛ, wa-ɓɔfaamaiti su, à ɓɔɠɔmaayeii loo ɠɔba eɠɛ seɠei, mazɔlɔɔ sɛʋɛʋɛ ga: «GALA ka waso nuiti sakpe, kɛlɛ toɠa ná-zaalai la ɓɔɠɔmaayei nuiti ma.»\f + \fr 5:5 \fr*\ft \+xt TFa 3:34\+xt* bogɛ é zoloo Gɛlɛke woo zɛʋɛ wɔlɔmai ma.\ft*\f* \v 6 À ɓɔɠɔmaayei deɠɛmu, GALA zeei ná-zobogi wu, naa ɠa a kɛ é wo wuzeɠe, yeeɠɛɠalai zu é deveai. \v 7 À wa-yiizoolɛ vaiti pɛ da tɔun unma, mazɔlɔɔ tɔ ɓɔɠɔi ɠa é ɠaaɓaazu wo ma. \p \v 8 À ɠɛ ga sɔɓelama nuiti. À dama. Wo zili nui é ga Inɛgi, toɠa leʋesu eɠɛ zalai nii é zikɔzu, é ɗa nu ɠaiziɛ, é ʋa mi. \v 9 À lo kpaan kidaaleʋei zu, wo sakpe, mazɔlɔɔ wo-ɠɛɛleaiti ti eteai zu ná pɛ, ta naa ɠɛɠala ɓɔlɔi zɔlɔɔsu. \v 10 Wo kpɔlɔi zɔlɔɔga ʋoluma yeeɠɛɠala go laawu, GALA é ga zaalai pɛ Maliɠii, é wo loligai ga wo wɔnɔ zɔlɔɔ ná-ɠɔoɠɔ lɛbiyai zu, wa-ɠilibalai zu wa Yesu Kilista, tɔ ɓɔɠɔi ɠa wo ɠɛʋele ɓɛtɛ, é wo zapelɔ, é wo zɛbɛlɔ, é wo ɠɔɠɔlo kpaan ɲiikpitalai zu. \v 11 Toɠa nɔnɔ ga zobogi, eyɛsu ɠɔ! Amina! \s Tuʋɔ gaaɓelagiti \p \v 12 Ade-ɠɛɛloin Silase, gè devezu ga wooɠɛɠila nui, naa ɠa kpɔgai bà, gè woo zuɓuɠa koi nii zɛʋɛ wo ma, gè wo lɛnɛ, gè maaɓakpa, ga pele ɠana GALA ná-zaala ɠitei la, nii wo ɠiliai ba. \p \v 13 Egilisii é Ɓaɓilɔne, GALA ge yiimazeɠeai la ga wo ɠɛʋele, naa ɠa wo luʋɔsu, dòun zunui Maleke ɓalaagi ɠa wo luʋɔsu. \v 14 À ɓɔɠɔ luʋɔ ga nɛɛnɛi. \p Ziilɛigi ɠɛ wo pɛ wo ya, wɔiti wo ga Kilista nɔnɔiti.