\id 1KI - Toma Bible \ide UTF-8 \h 1 Masagiti \toc1 Masagiti Ta-Zɛʋɛ Mɔungi \toc2 1 Masagiti \toc3 1Ma \mt1 Masagiti Ta-Zɛʋɛ Mɔungi \imt Sɛʋɛi lɔɔzeizuʋɛ ma woo mɔungiti \ip Tɔɔzeizu mɔunpa, Masagiti Ta-Zɛʋɛ Mɔungi ta Felesiɛi ti ɓɔni su, ti ɠɛ ga sɛʋɛ zuɠooza gila kpe nɔ. Sɛpetante zɛʋɛi zu ɠa gaaɠwɛɛni su ná mɔunpa. Sɛpetante zɛʋɛi naa ɠa é ga Minazeɠe Pɔlɔmai, nii tatigai Gɛlɛke wooi zu. Nu la kwɛɛ zɔi é Masagiti Ta-Zɛʋɛ Mɔungi ta Felesiɛi zɛʋɛai, ɓaa é ti ɠaalɛai ba. Masagiti Ta-Zɛʋɛi ɠɛɛ nui wɛlɛʋɛ ada mɔinmɔin, é ʋa sɛʋɛi niiti gaalɛba (\xt 1Ma 11:41; 14:19, 29\xt*). Nu la ɓalaa kɛɛ yeeɠɛɠalai ɓaa gaalɛba yeeɠɛɠala ɓɔɠɔɓɔɠɔgi ɠwɛɛ. Koleʋɛ ga sɛʋɛi niiti kɛɛ vai ɠaaɓelagɛ masagi Yeɠoyakin ɠula ʋoluma kasoi ɠa, kona undɔɔlugɔ puulɔzita maazu ɠilagi ma (561), aisa Yesu Kilista ʋa zɔlɔɔ. Tɔɔzei niima vaiti sɛʋɛʋɛ Masagiti Ta-Zɛʋɛi Velesiɛi zu (\xt 2Ma 25:27\xt*). Faaɠwɛ nu mɔinmɔin daaʋɛ da ga sɛʋɛi niiti ná bɔɔlɔzu ɠɛɛʋɛ kona mɔinmɔin su ná luɠɔ. \ip Masagiti Ta-Zɛʋɛ Mɔungi ta Felesiɛi ta Izilayɛle ta Zuda masagiti ti ɠilagilagiti pɛ ta-wɔlɔwɔlɔ vai zuɠulazu, é tɔɔzei masagi Salomɔn ná-yeeɠɛɠalai, názu masa zou felegɔiti kpɔga ɠɛni de dɛ su. Ta naa ɓalaa suɠulazu, ʋele masadai ɠaaɠwɛɛni la su fele, ti ɛsɛ gilagilagi ná-wɔlɔwɔlɔ vai zuɠula, eyɛsu yeeɠɛɠalai naa ma, siɛgi zu ti ti felegɔ pɛ soga la, ti li ga tiye duɔlai zu. Sɛʋɛi ɠɛɛ nui ɠa dɛɛzu ɓalaa, ʋelei masagi ɠilagilagiti ti yɔɠɔzuʋɛ ɠɛni la ta GALA, ni ma nu ɠɛni ziɛzu ga GALA ziimai, ɓaa ni é la ɠɛni ziɛzu ga GALA ziimai. \ip Masagi tanigaa «ti Ɠɔoɠɔ GALAGI yiima vai ɠɛɛni» (\xt 2Ma 18:3\xt*). Tanigaa ma «ti Ɠɔoɠɔ GALAGI wanama vai ɠɛɛni» (\xt 2Ma 21:2\xt*). Masagi niiti kpein ti ziɛni ga Ɠɔoɠɔ GALAGI yiima ʋelei, sɛʋɛi ɠɛɛ nui ɠa naati ta-wɔlɔwɔlɔ vaiti suɠulazu ga pagɔ, é dɛɛ ga zooi ɠilagilagi ná-dituɠɔmai ma ungi ɠɛni ɠulazu ta-masagiti ta-wooɠɛɠiladai zu Ɠɔoɠɔ GALAGI ʋɛ. Masagiti Ta-Zɛʋɛi Velesiɛi 17:7 zu toɠa ɠalasu miná ga Izilayɛle liini duɔlai zu, tɔɔzei Izilayɛle nuiti «ti kotoi ɠɛɛni Ɠɔoɠɔ GALAGI laalɔɠɔma,» ta «ti ɠɛni gala kiligiti dɛbizu.» \iot Unsosuʋɛ \io1 1. Davide ná-doun zunui Salomɔn ɠɛɛ vai ga masagi, ta ʋelei é masa fai ɠɛɛni la Izilayɛle pɛ unda (\xt 1:1—11:43\xt*). \io1 2. Masadai ɠaaɠwɛ vai su Izilayɛle ta Zuda, ta ta-masagi tanigaa ta-vaiti (\xt 12:1—16:34\xt*). \io1 3. GALA goo wo nui Eli ná-botii é kɛɛni, ta ma un ge daa ma mɛɛ ga ti yɔɠɔzuʋɛ ta Izilayɛle masagi Akaɓe (\xt 17:1—19:21\xt*). \io1 4. Izilayɛle ta Zuda masagi taɠiligaa (\xt 20:1—22:54\xt*). \c 1 \ms1 Davide Ná-Masadai Ɓelagi // Ta Salomɔn Nɔnɔi Lɔɔzeigi \mr (1:1—11:43) \s Masa kpɔkpɔgi wɔin ɠɛɛ vai Adoniya ma \p \v 1 Masagi Davide wɔlɔzaɠaga ɠɛni de niina, anɛɛ ɓalaa ta la seɠeiti felevele ma, naa la ɠɛni kɔɔlɛsu. \v 2 Ná-botiɠɛ nuiti ti ɠɛni ma: «Ɓɛ gi anzalopo ɓea ɠila gaiziɛ màliɠii masagi ʋɛ, é ɗa boti ɠɛ è ʋɛ, é ɗa è makɛ, ta é ɗa la è ɠoba, naa ɠa ɠɛɛna kɔɔlɛi ɠa zeɠe màliɠii masagi ma.» \v 3 Ti wɛlɛni Izilayɛle yooi zu ná pɛ ga anzalopo ʋagɔ. Ti Aɓisage ɠaani, Sunɛme nui, ti ʋaa la masagi ɠoba. \v 4 Anzalopoi naa wola ʋani, é ɠaaɓaani masagi ma, é ɗa boti ɠɛ bɛ. Kɛlɛ masagi la ɠɛni daani ʋolu pɛ ga anza. \p \v 5 Naama ziɛgi zu, Davide ta Ɠagite ti-loun zunui Adoniya ɓɔɠɔ lɛɛzu su, é ɗa ɠɛ ma: «Nà ɠa gè ɠɛɛzu ga masagi.» É wotolo vaaɠɛɛni ɓɔɠɔ ʋɛ, ta soo ɓizɛ zalaʋusuiti, naa ʋɛɛ zunu ʋuulɔɔlugɔ (50) ʋa, ti ɗa ɓizɛ tɔun tuɠɔ. \v 6 Kaipa, sii ma voloi pɛ su, kɛɛɠɛ la ɠɛni zeliloni ma, é ʋa ɠɛ ma: «Toɠa ɠale, è naa ɠɛɛzu?» É ɠula naa ʋolu, Adoniya ɠɛni ga lakpa doun ʋapa, Aɓasalɔme deɠe ɠɛni de. \v 7 Ti yɛpɛni ta Zoaɓe, Seluya ná-doun zunui, naa ʋɛɛ zalaɠa ɠula nui Aɓiataal ʋa, naati ti ʋilɛ Adoniya ʋolu. \v 8 Kɛlɛ zalaɠa ɠula nui Sadɔke ʋe, Yeɠoyada ná-doun zunui Ɓenaya ʋe, GALA goo wo nui Natan ʋe, Simeyi ʋe, ta Leyi, naa ʋɛɛ Davide ná-kɔɔɠuluɓaiti ba, ti tanɔpɛ ge la ɠɛni Adoniya ʋolu. \p \v 9 Yeeta Adoniya zalaɠai ɠulani Zɔyelɛte ɠɔtui ɠobaʋɛ, nii é En-Lɔgɛle ɠobaʋɛ, ga baalagiti, ta nikɛiti, ta nikɛ yiʋoiti ti wulɔai. É kɛɛɠɛlointi pɛ tolini, masagi ná-dointi, ta Zuda nu ɓiigi niiti kpein ti ɠɛni boti ɠɛɛzu masagi ʋɛ. \v 10 Kɛlɛ é la ɠɛni GALA goo wo nui Natan lolini, ta Ɓenaya, ta masagi ná-salaʋusu wolaiti, naa ʋɛɛ deɠei Salomɔn ʋa. \s Natan ta Ɓate-Seɓa // ti Salomɔn nɔnɔ ma ʋepei ma \p \v 11 Natan liini Salomɔn dee Ɓate-Seɓa ʋɔ bɛ, é ɠɛ ma: «È suɠwɛɛ ɓaa ga Ɠagite ná-doun zunui Adoniya ɠana ɓɔɠɔ ɠɛ ga masagi ade-maliɠii Davide ɠi poluma? \v 12 Woilo, gè tɛnɛ fe è ya, nii a wo-yɛnvuiti kizo, wa è-loin Salomɔn. \v 13 Liina fala masagi ʋɔ bɛ, è gaazaɠa, è ɠɛ ma: ‹Ee, màliɠii masagi, ɗa lɛi è minazeɠeni bɛ̀, è ɠona, ga dòun zunui Salomɔn ɠa é masadai zeɠezu è ʋoluʋelei, é zei ɗa-masa kpɔkpɔgi ɠa? Toɠa ɠale mu Adoniya masadai ɠɛɛzu?› \v 14 Ɗa yɛsu nɔ ɓɔɛzu masagi ʋɔ, gè lɛ nà ɓɔɠɔi, gè è-wooi mɔta maaɓakpa.» \p \v 15 Ɓate-Seɓa liini masagi laa ʋɛlɛi wu. Naa wɔlɔzaɠaga ɠɛni de niina gola, Sunɛme nui Aɓisage ɗa ɠaaɓa ma. \v 16 Ɓate-Seɓa ʋilɛni ɲiibiɠa, é la masagi ɠɔɠɔwu. Naa zɛba é gaazaɠa, é ɠɛ ma: «Leeni ɠa è pɔ gè kɛ è ʋɛ?» \p \v 17 É gooɠaaʋoteni, é ɠɛ ma: «Màliɠii, è minazeɠeʋɛ bɛ̀, nɛ̀i gè ga ɗa-wotiɠɛ anzanui, è ɠona ɗa-ƓALAGI Ɠɔoɠɔ GALAGI laaseigi zu ga dòun zunui Salomɔn ɠa é masadai ɠɛɛzu è ʋoluʋelei, é zei ɗa-masa kpɔkpɔgi ɠa. \v 18 Kɛlɛ wɛlɛ niina, Adoniya ɓɔɠɔ ɠɛa ga masagi, màliɠii masagi è-ɠi ge la su. \v 19 É togani mɔinmɔin kulani ga zalaɠai: nikɛ zinɛ wolaiti, nikɛ yiʋoiti ti wulɔai, ta baalagiti, é masagi ná-doun zunuiti pɛ toli, ta zalaɠa ɠula nui Aɓiataal, naa ʋɛɛ kɔɔʋɛbɛi ma lotuɠɔi Zoaɓe ʋa, kɛlɛ é la è-loun zunui Salomɔn lolini. \v 20 Tama Izilayɛle pɛ gaazu ɠa ɗa nɔ ʋa, màliɠii masagi, ga è naama nui lɛ, nii é zeizu è-ʋoga màliɠii ɗa-masa kpɔkpɔgi ɠa. \v 21 Ni naa laade, siɛgi zu màliɠii masagi è liizu la è-mɛmɛwolani pɔ, ta ʋaazu gi zosu eɠɛ faa ɲɔu ɠɛ ʋea, gá dòun zunui Salomɔn.» \p \v 22 É yɛni nɔ ɓɔɛzu masagi ʋɔ, GALA goo wo nui Natan ʋaa. \v 23 Ti ʋa ti ɠɛ masagi ma: «Wɛlɛ GALA goo wo nui Natan ʋa.» Naa lɛɛni masagi ʋɔ bɛ, é la kɔɠɔwu, nɔungi ʋilɛgai zooi ma, \v 24 é ɠɛ ma: «Ee, màliɠii masagi, ɗa ɠa è bogai ɓaa ga Adoniya ɠa masadai ɠɛ è ʋoluʋelei, ta é zei ɗa-masa kpɔkpɔgi ɠa? \v 25 Mazɔlɔɔ diiʋɛ za, é nikɛiti ta nikɛ yiʋoiti ti wulɔai, ta baala mɔinmɔin ga ɠula ga zalaɠai, é masagi ná-doun zunuiti pɛ toligɛ, ta kɔɔʋɛbɛi ma lotuɠɔiti, naa ʋɛɛ zalaɠa ɠula nui Aɓiataal ʋa. Tiya ɠanu, ti daamii ta kpɔɔlei wosu ta tiye, ti ɗa ɠɛ ma: ‹Masagi Adoniya lɛbi ɠeke faan!› \v 26 Kɛlɛ é la nɔ̀un tolini, nɛ̀i gè ga ɗa-wotiɠɛ nui, é la zalaɠa ɠula nui Sadɔke lolini, ta Yeɠoyada ná-doun zunui Ɓenaya, ta ɗa-wotiɠɛ nui Salomɔn. \v 27 Nii ɠɛɠala vai ɠa zoo ɠɛɛzu ɓaa màliɠii masagi ná-devei wu, ga è la zooga è ʋa naa lɛ ga ɗa-wotiɠɛ nuiti, zɔi é màliɠii masagi maavalibosu masa kpɔkpɔgi ɠa?» \s Davide yeelo fai ʋotogi ʋa \p \v 28 Masagi Davide gooɠaaʋoteni, é ɠɛ ma: «À Ɓate-Seɓa loli dɛɛ bɛ̀.» Naa lɛɛni masagi ʋɔ bɛ, é lo kakala. \v 29 Masagi ɓɔɛni pɔ konai zu, é ɠɛ ma: «Gè ɠonaa Ɠɔoɠɔ GALAGI ma, nii é vulua, nii é kùlaai ziiɓɔlɔiti pɛ su, \v 30 gè bo è ma ga za nɔ, nà minazeɠegi naa laazeelizu, nii gè kɛɛni è ʋɛ, gè ɠona Ɠɔoɠɔ GALAGI, Izilayɛle ná-GALAGI laaseigi zu, siɛgi zu gè ɠɛa è ma la è-loun zunui Salomɔn ɠa é masadai ɠɛɛzu pòluʋele, é zei nà-masa kpɔkpɔgi ɠa pòtogi zu.» \v 31 Ɓate-Seɓa ʋilɛni ɲiibiɠa, é la masagi ɠɔɠɔwu, é ɠɛ ma: «Màliɠii masagi Davide lɛbi ɠeke faan!» \p \v 32 Masagi ɠɛni ma: «À zalaɠa ɠula nui Sadɔke loli, ta GALA goo wo nui Natan, naa ʋɛɛ Yeɠoyada ná-doun zunui Ɓenaya.» Ti lɛɛni masagi ʋɔ bɛ. \v 33 Masagi ɠɛni ti ma: «À nà-botiɠɛ nuiti pɛ toli, ti ʋilɛ wo ʋolu, wo dòun zunui Salomɔn lɛ nà-soovale fuului ɠɔma, wo yei la Giyon. \v 34 Miná ɠa zalaɠa ɠula nui Sadɔke ta GALA goo wo nui Natan ti gulɔi ziɛzu ma ná, é ɠɛ ga Izilayɛle masagi. Wa puʋugi vɛɛzu, wo ɗa ɠɛ ma: ‹Masagi Salomɔn lɛbi ɠeke faan!› \v 35 Wa yɛsu polu, wo lɛ, é ʋa é zei nà-masa kpɔkpɔgi ɠa. Tɔ ɠa é masadai ɠɛɛzu pòtogi zu. Gè yeeloga ba ga Izilayɛle ta Zuda ta-lotuɠɔi.» \p \v 36 Yeɠoyada ná-doun zunui Ɓenaya masagi wooɠaaʋoteni, é ɠɛ ma: «É ɠɛ ɠana! Ɠɔoɠɔ GALAGI é ga màliɠii masagi ɗa-ƓALAGI, naa laawooi ɠana! \v 37 Eɠɛʋelei Ɠɔoɠɔ GALAGI yɛgai la màliɠii masagi è ʋa, é yɛ ɠana nɔ Salomɔn ʋa, é ná-masadai ma lɛbiyai zuwɔɔlɔ, é leʋe màliɠii masagi Davide nɔnɔi ʋa.» \p \v 38 Zalaɠa ɠula nui Sadɔke-o, GALA goo wo nui Natan-o, ta Yeɠoyada ná-doun zunui Ɓenaya, ta Kelɛte nuiti, naa ʋɛɛ Pelɛte geleiti ba, ti Salomɔn zeɠeni, ti tɛ masagi Davide ná-soovale fuului ɠɔma, ti lii la Giyon. \v 39 Zalaɠa ɠula nui Sadɔke minɛi zeɠeni, nii gulɔi ɠɛni su, seɠe ʋɛlɛi wu, é gulɔi ziɛ Salomɔn ma. Ti puʋugi vɛɛni, nuɓusɛiti pɛ ti ɠɛ ma: «Masagi Salomɔn lɛbi ɠeke faan!» \v 40 Nuɓusɛi pɛ ge loni ga poluʋelei, ti ɗa lɛ, nuiti ti ɗa kooleiti fɛ ti ɗa ɠoozunɛ ga gola, eyɛsu zooi ɓali ga ti-wooi lugi. \s Salomɔn Adoniya maavaayɛ fai \p \v 41 Adoniya ta ná-nu loligaiti ti zɔngɔ wooi mɛnini, siɛgi zu ti ɠɛni ɓesu la ga ta-vɛti laamii wo. Zoaɓe puʋugi wooi mɛnigai ma, é gaazaɠagi woni, é ɠɛ ma: «Lee ma vaa wuulee ka, é taazuʋɛ?» \v 42 É yɛni nɔ ɓɔɛzu, zalaɠa ɠula nui Aɓiataal ná-doun zunui Zonatan ʋa. Adoniya ɠɛni ma: «Ʋa, mazɔlɔɔ ɗa ga sɔɓelama nu, tanisu woo niinɛ ʋagɔ ɠa è ʋaazu bosu.» \p \v 43 Zonatan Adoniya wooɠaaʋoteni, é ɠɛ ma: «Naa laade vɔlɔ pɛ, ade-maliɠii masagi Davide ɠa é Salomɔn zeiɗai ga masagi. \v 44 Masagi zalaɠa ɠula nui Sadɔke, ta GALA goo wo nui Natan, ta Yeɠoyada ná-doun zunui Ɓenaya, ta Kelɛte nuiti ta Pelɛte nuiti pilɛgɛ polu, ti tɛɛʋɛ masagi ná-soovale fuului ɠɔma. \v 45 Zalaɠa ɠula nui Sadɔke ta GALA goo wo nui Natan ti gulɔi ziaa ma Giyon ga é ɠɛ ga masagi. Miná ɠa ti zeɠeai ná, ti lɛ ga koozunɛɛi, taai zu ɠɛ wuulee, naama zɔngɔ wooi ɠa wo mɛnigai. \v 46 Salomɔn vɔlɔ zeiɗa masa kpɔkpɔgi ɠa. \v 47 Ade-maliɠii masagi Davide ná-nu wolaiti ti ʋaa ga ti tuya loo bɛ, ti ɠɛ ma: ‹Ɗa-ƓALAGI kɛ, é Salomɔn lɔɠɔi ɠula, é leʋe ɗɔnɔi ʋa, ta ná-masadai ma lɛbiyai wɔɔlɔ ɗɔnɔi ʋa!› Masagi yɛgɛ daa ʋetei zu, é nɔkɔ. \v 48 Naa pɛ poluma, masagi wooi ɠaa, nii é bogai: ‹Mamagi ɠa Ɠɔoɠɔ GALAGI ʋɛ, Izilayɛle ná-GALAGI, nii é nu zeiɗai za nà-masa kpɔkpɔgi ɠa, ta gè kaa ga ɠaazu.› » \p \v 49 Adoniya ná-nu loligaiti ti naama wooi mɛnigai ma, ti zuɓalini, ɛsɛ ge ɗa li liizu ʋele. \v 50 Adoniya lua ʋelei ma Salomɔn ʋa, é wuzeɠeni, é li, é zalaɠa ɠulazuʋɛ ma minɛiti so. \v 51 Ti liini, ti ɠɛ Salomɔn ma: «Pɛtɛ, duai maaʋele ma, Adoniya liiʋɛ, é zalaɠa ɠulazuʋɛ ma minɛiti so, é ɗa ɠɛ ma: ‹Masagi Salomɔn minazeɠe bɛ̀ za, é ɠona ga é la pàa ga boɠa zɔkpɔi!› » \v 52 Salomɔn ɠɛni ma: «Ni a ziɛna eɠɛ sɔɓelama nu, nɔundeɠai gila kpalaa ge la loɠa zooi ma. Kɛlɛ ni a ɠɛna ga sɔba nu, toɠa za.» \v 53 Masagi Salomɔn numaa leʋeni, ti li, ti Adoniya zeɠe zalaɠa ɠulazuʋɛ, ti ʋaa la. É laani masagi Salomɔn ɠɔɠɔwu, Salomɔn ɠɛ ma: «Li ɗa-ʋɛlɛi wu.» \c 2 \s Davide falima woo ɠaaɓelagiti \p \v 1 Davide kaai ma ga toɠa na ʋa zaazu, é valini ná-doun zunui Salomɔn ma ga niima wooiti: \v 2 «Nɔ̀un nà ga li ʋɛ ná ga fulu nui pɛ gaaɓelazuʋɛ. Zɛbɛzeɠe, é ɠɛ ga zunu! \v 3 Ɠolo ɗa-ƓALAGI Ɠɔoɠɔ GALAGI ʋɛ, è ɗa ziima vai nɔ ɠɛ, è ɠolo ná-deveiti ta ná-tɔgiti bɛ, ta ná-kala gooiti, eɠɛʋelei é sɛʋɛai la Moize ná-tɔgi zu, naa ɠa a kɛ è ɓɔɠɔ zɔlɔɔ naa pɛ su, nii ɗa yeeʋuu bu, \v 4 nii a kɛ ɓalaa Ɠɔoɠɔ GALAGI minazeɠegi naa laazeeli, nii é kɛɛni bɛ̀, siɛgi zu é ɠɛni la mà: ‹Ni è-mavofodaiti ta zìima vai ɠɛna wooɠɛɠiladai zu, ga ti-yii pɛ ta ti-yɛnvui pɛ, nu ɠa zɔlɔɔ nɔ ɠɔ ti zaama, nii a ɠɛ zeizu Izilayɛle masa kpɔkpɔgi ɠa.› \p \v 5 «Naa ʋoluma, è kwɛni nii kpein Seluya ná-doun zunui Zoaɓe kɛɛni ga ze, nii é kɛɛni ga Izilayɛle ɠɔɔʋɛbɛi ma lotuɠɔ felegɔiti Nɛɛl ná-doun zunui Aɓenɛɛl, ta Yetɛɛl ná-doun zunui Amasa. É ti ʋaani ziilɛigi ma ziɛgi zu, eɠɛʋelei a la kɛɛ la kɔɔɠɔ ziɛgi zu, naati ma ɲamai ma ɠasɔi ɠa tɔun unma. \v 6 Ɠɛ ga ɠima nu tetemazu, mina zɛ ná, é ʋa za gaanɛ zu pɔlɔzaɠagi ya. \p \v 7 «Mina yeema è Galaade nui Ɓaalazilayi ná-doun zunuiti so ga pagɔ, ti ɠɛ naati saama, niiti è ti ɠɔnɔkulazu, mazɔlɔɔ ʋele ɠana ti dàaɠomini la, kɛ̀ai ma ʋelazu è-liɛ Aɓasalɔme ʋa. \p \v 8 «Mina yeema ga Simeyi ɠa è ɠoba, Ɓɛnzamɛn nui, Gela ná-doun zunui, nii é ɠɛni zeini Ɓaɠulime, é pòomuni, é kòto ga ɲɔuɗa, voloi gè ɠɛni liizu la Maɠanayime. Kɛlɛ gàlesuʋɛ ma, é ʋaani, é dàaɠomi Zuludɛn laaʋɛ, gè ɠonani bɛ Ɠɔoɠɔ GALAGI laaseigi zu, gè ɠɛ ma: ‹Gè la è ʋaa ga boɠa zɔkpɔi pɛ.› \v 9 Niizu mina so ga sɔbalala nu, ɗa ga ɠima nu, è kwɛni ʋelei ɗa so da, anɛɛ ni pɔlɔzaɠagɛ na, kɛni è kɛ ʋele-o-ʋele ti paa.» \s Davide zaa vai \r (1 Dɔlɔ Sɛʋɛi 29:26-28) \p \v 10 Davide zaani, ti maaɠulu Zeluzalɛme. \v 11 É kona ʋuunaanigɔ (40) ɠɛni masadai zu Izilayɛle unda: É kona dɔfelai ɠɛɛni Eɓelɔn, é kona ʋuusaʋagɔ maazu saʋagɔi (33) ɠɛ Zeluzalɛme. \v 12 Salomɔn zeini kɛɛɠɛ Davide ná-masa kpɔkpɔgi ɠa, é tɔ ɓɔɠɔi ná-masadai zapelɔ. \s Adoniya zaa vai leve vai Salomɔn ʋɛ \p \v 13 Ɠagite ná-doun zunui Adoniya liini Salomɔn dee Ɓate-Seɓa ʋɔ bɛ. Naa gaazaɠani, é ɠɛ ma: «Ɗa ʋaazu nɛi ga kisiɛ ʋagɔa?» Adoniya ɠɛ ma: «Ungo. \v 14 Nà pɔ gè ɓɔɛ è ʋɔ.» Naa ɠɛ ma: «Ɓɔɛna, ɓɛgele ʋe?» \v 15 Adoniya ɠɛ ma: «È kwɛni ga masadai ɠɛa ga nɔ̀nɔ, ta Izilayɛle nuiti pɛ gaazu ɠɛa bà ga ti kɛ̀ ga masagi, kɛlɛ masadai latiga dèɠei ma, mazɔlɔɔ Ɠɔoɠɔ GALAGI ɠa é seiɗa tuɠɔ. \v 16 Faa ɠila kpe nɔ ɠa gè falizu è ma, mina ɠɛlɛ gòoi ʋa.» Ɓate-Seɓa ɠɛ ma: «Ɓɔɛna!» \v 17 É kpɔɛi zeɠeni, é ɠɛ ma: «Nà è maanɛɛnɛzu, bo masagi Salomɔn ma, é Sunɛme nui Aɓisage ve zèa, é ɠɛ ga ànzai. Mazɔlɔɔ nii nɔpɛ ɗa fali ma, é la ɠɛlɛa è-woo ʋa.» \v 18 Ɓate-Seɓa ɠɛni ma: «Naa ʋagɛ. Nà ɓɔɠɔi nà ɓɔɛzu pɔ é ʋilɛ è ʋa.» \p \v 19 Ɓate-Seɓa liini masagi Salomɔn ʋɔ bɛ ga é Adoniya ná-faa wo ma. Masagi wuzeɠeni, é li daaɠomisu, é laani tɔun kɔɠɔwu, é zei ná-masa kpɔkpɔgi ɠa, é masa kpɔkpɔgi taɠili pilɛ, dee zei ga zeezazuʋɛ. \v 20 É ɠɛni ma: «Gaazaɠa ko ɠila nɔ ɠa gè bosu ga ɗe, mina ɠɛlɛ bà.» Masagi ɠɛni ma: «Ɓɛgele ɠa è pɔ, dèe, gè la ɠɛlɛa.» \v 21 Ɓate-Seɓa ɠɛ ma: «Ɓɛ Sunɛme nui Aɓisage ve è-ɠɛɛloin Adoniya ʋɛ é ɠɛ ga anzai.» \v 22 Masagi Salomɔn dee wooɠaaʋoteni, é ɠɛ ma: «Lee vaa zu è Sunɛme nui Aɓisage maavalizu Adoniya ʋɛ? Masadai pɛ maavali bɛ mu, tɛi tɔ ɠa é ga dìɛi, maavali tɔun bɛ, ta zalaɠa ɠula nui Aɓiataal ʋɛ, naa ʋɛɛ Seluya ná-doun zunui Zoaɓe ʋa!» \p \v 23 Masagi Salomɔn ɠonani naazu Ɠɔoɠɔ GALAGI ma, é ɠɛ ma: «GALA ge sò ná-ziiɠaawanai pɛ su, ni gè la Adoniya ʋaani, tɔɔzei nuu ʋa é maaɠaazaɠabogai. \v 24 Gè ɠonaa Ɠɔoɠɔ GALAGI ma, nii é vulua, tɛi é sèiɗai kpaan kɛ̀ɛ Davide ná-masa kpɔkpɔgi ɠa, ta é minazeɠeai bɛ̀ ga masadai nà-o, màvofodaiti-yo, ga za nɔ ta Adoniya ʋa.» \v 25 Masagi Salomɔn Yeɠoyada ná-doun zunui Ɓenaya leʋeni, é paa, ʋele ɠana Adoniya zaani la. \s Salomɔn Aɓiataal ɠula vai ná-botii zu \p \v 26 Masagi Salomɔn ɠɛni zalaɠa ɠula nui Aɓiataal ma: «Ɠale ma, è li è-ɠɔligiti saama ɗa-laazu Anatɔte, mazɔlɔɔ saai zoloogɛ è ma. Kɛlɛ gè la è ʋaazu za, mazɔlɔɔ è ɠɛni Maliɠii Ɠɔoɠɔ GALAGI ná-minazeɠe kesui zeɠezu kɛ̀ɛ Davide ʋɛ, ta è ɗɔnɔ zɔlɔɔni ná-ziiɓɔlɔi pɛ su.» \v 27 Ʋele ɠana Salomɔn Aɓiataal ɓɛɛni la, é kula Ɠɔoɠɔ GALAGI ná-zalaɠa ɠula vai zu, nii a kɛ Ɠɔoɠɔ GALAGI laawooi laazeeli, nii é boni Eli ná-pɛlɛyeɠei ma Silo.\f + \fr 2:27 \fr*\ft Wɛlɛ ʋɛ: \+xt 1Sa 2:30-36\+xt*.\ft*\f* \s Salomɔn devei vee vai ga // ti Zoaɓe ʋa \p \v 28 Naama wooi zeelini Zoaɓe ma. Zoaɓe ma ge ʋilɛni Adoniya ʋolu, anɛɛ ni é la ɠɛni ʋilɛni Aɓasalɔme ʋolu, naa ɠa é kɛɛni Zoaɓe liini, é lɔɔɠu Ɠɔoɠɔ GALAGI ná-seɠe ʋɛlɛi wu, é li, é zalaɠa ɠulazuʋɛ ma minɛiti so. \v 29 Ti liini, ti ɠɛ masagi Salomɔn ma: «Zoaɓe lɔɔɠuʋɛ Ɠɔoɠɔ GALAGI ná-seɠe ʋɛlɛi wu, toɠa zalaɠa ɠulazuʋɛ ɠobaʋɛ.» Salomɔn Yeɠoyada ná-doun zunui Ɓenaya leʋeni naazu, é ɠɛ ma: «Li, è paa.» \v 30 Ɓenaya zeeliai ma Ɠɔoɠɔ GALAGI ná-seɠe ʋɛlɛi ma, é ɠɛni Zoaɓe ma: «Masagi ɠɛ, è ɠula.» Kɛlɛ é gooɠaaʋoteni, é ɠɛ ma: «Ɓa-o! Ʋɛ ɠa gè zaazu ná!» \p Ɓenaya ɠaleni ma masagi ʋɔ bɛ, é Zoaɓe ná-gooɠaaʋotegi wo ma. \v 31 Masagi ɠɛni ma: «Li, è kɛ eɠɛʋelei é bogai la, paa, naa ʋoluma ɗa maaɠulu, è faa zeɠe gi unma gá nà-pɛlɛyeɠei, ɲamai naa vaa zu Zoaɓe puai fuun. \v 32 Ɲamaiti é ti ʋuai, Ɠɔoɠɔ GALAGI ɠa naati da tɔ ɓɔɠɔ unma, tɔɔzei é zunu felegɔ ʋaani, Nɛɛl ná-doun zunui Aɓenɛɛl, nii é ɠɛni ga Izilayɛle ɠɔɔʋɛbɛi ma lotuɠɔi, ta Yetɛɛl ná-doun zunui Amasa, Zuda ɠɔɔʋɛbɛi ma lotuɠɔi, niiti ti lelebogai, ti vizɔgai é leʋe tɔun ba, é ti ʋaa ga boɠa zɔkpɔi, kɛ̀ɛ Davide ɠwɛɛ faa la ɠɛni su. \v 33 Ti-ma ɲamai ɠa la Zoaɓe ta mavofodaiti unma eyɛsu ɠɔ. Kɛlɛ Ɠɔoɠɔ GALAGI ná-ziilɛigi ɠa ɠɛ Davide ta mavofodaiti bɛ, ná-pɛlɛyeɠei ta ná-masa kpɔkpɔgi ʋɛ eyɛsu ɠɔ.» \p \v 34 Yeɠoyada ná-doun zunui Ɓenaya liini, é Zoaɓe ʋaa. Ti maaɠuluni ná-zooi ma teʋebai zu. \v 35 Masagi Yeɠoyada ná-doun zunui Ɓenaya ʋilɛni potogi zu kɔɔʋɛbɛi unda, é zalaɠa ɠula nui Sadɔke ʋilɛ Aɓiataal ʋotogi zu. \s Simeyi ʋaa vai \p \v 36 Masagi keela leʋeni Simeyi ma, ti toli é ʋa, masagi ɠɛ ma: «Pɛlɛ lo ɓɔɠɔ ʋɛ Zeluzalɛme, ná ɠa è ɠɛɛzu ná, è mina ɠula, è ʋa ziɛziɛ. \v 37 Kwɛɛ ga voloi è ɠulazu la taai ʋa, è Sedelɔn ʋɛtugi maaleʋe, ɗa za, è-ma ɲamai ɠa la è unma.» \v 38 Simeyi ɠɛni masagi ma: «Naa ʋagɛ! Nii nɔpɛ è bosu, màliɠii masagi, nɛ̀i gè ga ɗa-wotiɠɛ nui nà kɛ.» Simeyi lɛbini Zeluzalɛme. \p \v 39 Kɛlɛ kona saʋagɔ ʋoluma, ná-duɔ felegɔ ʋelani, ti zeɠe pɔ bɛ, ti li Maaka ná-doun zunui Akise ʋɔ bɛ, Gate masagi. Ti ɠɛni Simeyi ma: «Ɗa-luɔiti ta Gate.» \v 40 Simeyi wuzeɠeni názu, é ɠɛʋele ɓɛtɛ, é lɛ ná-soovalegi ɠɔma, é li Gate, Akise ʋɔ bɛ, é ná-duɔiti seɠe, é ɠale ma ga tiye. \v 41 Naama wooi zeelini Salomɔn ma ga Simeyi zeɠeʋɛ Zeluzalɛme, é li Gate, é ɠale ma. \v 42 Masagi Simeyi lolini, é ɠɛ ma: «Gè la ɠɛni ɠɛɛni è ma: ‹Ɠona Ɠɔoɠɔ GALAGI ma ga è la ɠula taai ʋa,› ɓaa, gè ɠɛ è ma: ‹Voloi è ɠulazu la taai ʋa, ɗa za›? È la ɠɛni gòoɠaaʋoteni, è ʋa ɠɛ mà: ‹Naa ʋagɛ, gè mɛniga,› ɓaa? \v 43 Lee vaa zu mu è konai naa zeɠea ma, nii boga Ɠɔoɠɔ GALAGI ɠaazu, è la ɠoloni devei ʋɛ gè feeni è ya?» \v 44 Masagi ɠɛni Simeyi ma: «È kwɛni ɗa ɓɔɠɔi, faa ɲɔi nii è kɛa ga gaaɠilima ga kɛ̀ɛ Davide. Ɠɔoɠɔ GALAGI ɠa ɗa-nu ɲɔulai ma ɠasɔi la è unma. \v 45 Kɛlɛ Ɠɔoɠɔ GALAGI ɠa tuya loo bɛ̀, é Davide ná-masa kpɔkpɔgi zapelɔ eyɛsu ɠɔ.» \v 46 Masagi devei veeni Yeɠoyada ná-doun zunui Ɓenaya ya, naa ɠula, é Simeyi ʋaa. \p Ʋele ɠana masadai zeini la ga pagɔ Salomɔn yeezu. \c 3 \s Salomɔn Falaɠɔn ná-doun anzanui // vulu vai \p \v 1 Salomɔn Ezipete masagi Falaɠɔn ná-doun anzanui vuluni, vului naa maaʋele ma, ti ɠilini ʋa ta Falaɠɔn. É ʋa ɠɛ é ɓe ga masa pɛlɛi lo, ta Ɠɔoɠɔ GALAGI zei ʋɛlɛi, naa ʋɛɛ siɠigi ʋa Zeluzalɛme ma, nii é ɠɛni lolisu ɓalaa ga Davide ná-taa wolai, miná ɠa é zeini ná. \v 2 Nuɓusɛiti ti ɠɛni dɛ zalaɠaiti kulazu zalaɠa ɠula adaʋɛti, mazɔlɔɔ ti la ɠɛni dɛ Ɠɔoɠɔ GALAGI zei ʋɛlɛi loni bɛ. \v 3 Ɠɔoɠɔ GALAGI nɛɛni Salomɔn ʋɛ, é ɠɛni ziɛzu ga kɛɛɠɛ Davide ná-tɛnɛ gooiti. Kɛlɛ tɔ ɓɔɠɔi ɠɛni zalaɠaiti kulazu, é ɗa ansansegiti gala zalaɠa ɠula adaʋɛti. \s Ɠɔoɠɔ GALAGI ɠigi vee vai Salomɔn ʋɛ \r (2 Dɔlɔ Sɛʋɛi 1:2-13) \p \v 4 Yeeta, masagi liini Gaɓaɠɔn ga é zalaɠai ɠula, Mazɔlɔɔ miná ɠa ná ɠɛni ga zalaɠa ɠula ada ɓiigi: Salomɔn gala zalaɠa mɔinmɔingaa ɠulani niina zalaɠa ɠulazuʋɛ miná. \v 5 Kpidii, Ɠɔoɠɔ GALAGI ɠulani bɛ kɛlɛma segi zu Gaɓaɠɔn, é ɠɛ ma: «Nii wɔin è ma, dɛɛ, gè kɛ è ʋɛ.» \v 6 Salomɔn gooɠaaʋoteni, é ɠɛ ma: «È ɗa-wooɠɛɠilada wolai ɠulaʋɛ kɛlɛma ɗa-wotiɠɛ nui kɛ̀ɛ Davide ʋɛ, tɔ ɓalaa é ziɛ gaamai ta telebodai zu, naa ʋɛɛ sɔledai ʋa è ʋɛ. È naama wooɠɛɠiladai makɛga bɛ ga è doun zunu ve bɛ, nii é zeini za ná-masa kpɔkpɔgi ɠa. \v 7 Niizu niina, Ɠɔoɠɔ GALAGI nà-GALAGI, ɗa ɠa è kɛ̀a ga masagi, nɛ̀i gè ga ɗa-wotiɠɛ nui, kɛ̀ɛ Davide ʋotogi zu, nà ma, nà ga zunu loungo nɔ, nii é la zooni deve wosu. \v 8 Nɔ̀un nɛ̀i gè ga ɗa-wotiɠɛ nui, gè wɛlɛa nɔ, gè ɓɔɠɔ ɠa ɗa-nuɓusɛiti untuɠɔ, niiti è yiimazeɠeai ga tiye, ti mɔinɗai, nu la zooga ti ɠaalusu, è ʋa ti-lie kwɛɛ. \v 9 Naa ɠa é ba, ɠigi ve zèa, nɛ̀i gè ga ɗa-wotiɠɛ nui, nii nà lo da ɗa-nuɓusɛiti tuɠɔ, gè kwɛɛ nii pagai ta nii ɲɔuɗai. Mazɔlɔɔ ni naa laade, ɓɛ ɠa a zoo losu ɗa-nuɓusɛ mɔinmɔingi niiti tuɠɔ?» \p \v 10 Naama ƓALA falii Salomɔn kɛɛni, é nɛɛni Maliɠii ʋɛ. \v 11 GALA ge wooɠaaʋoteni, é ɠɛ ma: «Tɛi naa ɠa è falizu, è la sii zuɠooza valini ɓɔɠɔ ʋɛ, è la naavolo valini ɓɔɠɔ ʋɛ, è la ɓalaa è zili nuiti saa vai valini, kɛlɛ ɠigi ɠa è falizu, nii a kɛ è masadai ɠɛ ga telebodai, \v 12 nà è yiima vai laazeelizu, nii a kɛ ɠigi ɠɛ è ma, ta è ɠeleɠele, é leʋe naati ba, ti ɠɛa è luɠɔ, ta niiti ti ʋaazu è ʋoluʋele. \v 13 Naa pɛ poluma, nii è la falini, nà naa veezu è ya, naavoloi ta lɛbiyai, nii a kɛ è-zii ma voloi pɛ su, è ɠɛɠala mina zɔlɔɔ masagiti saama. \v 14 Ni ɗa ziɛna ga nà-peleiti, è ɠolo nà-deveiti ta nà-tɔgiti bɛ ga è-ɠɛɛ Davide ɠɛʋele, nà è-zii zuɠooza.» \p \v 15 Salomɔn wuunni, é gaaɠa ga GALA kpɔɛʋɛ pɔ segi zu. É ɠaleni ma Zeluzalɛme, é li Maliɠii ná-minazeɠe kesui ʋɔ bɛ. É gala zalaɠaiti ta ziilɛi zalaɠaiti kulani, é fɛti wola ɠɛʋele ɓɛtɛ ná-botiɠɛ nu wolaiti bɛ. \s Salomɔn tukpɔi ɠaaleʋe vai ga ɠimalai \p \v 16 Yeeta koloɠolo anzanu felegɔ ʋaani masagi ʋɔ bɛ, ti lo kakala. \v 17 Gilagi ɠɛni ma: «Ni ɗa vaana bu, màliɠii, woilo gòo ma. Gá anzanui nii gá ɲiizu pɛlɛ ɠilagi wu, gè doun zunu ɠila sɔlɔɔgɛ koba. \v 18 Folo saʋagɔ ʋoluma, tɔ ɓalaa é doin zɔlɔɔ. Giya ɠila nɔ ɠa gi ɠɛa pɛlɛi wu, nu ɠili nɔpɛ ge la ɠɛa gi ɠoba, kɛni gi felegɔ nɔ. \v 19 Kpidii niina é laani ná-doin ma, naa za. \v 20 Buzeɠe ʋele ɠana kua zaamai, názu nɛ̀i gè ga ɗa-wotiɠɛ anzanui gè ɲiizu, é dòin zeɠe kàkala, é da ɠakala, é nɔnɔ ma loun ʋoomai la kàkala. \v 21 Sobui gè wuzeɠea ga gè ɲiimii ve doin ya, gè ka ga doungoi zaaʋɛ. Foloi ɠulaai ma, gè ɗa pɛtɛ ga pagɔ, gè ka niina ga nɔ̀nɔ ma loin laade, nii gè sɔlɔɔgai.» \p \v 22 Zɔi yɛ ná, é ɠɛ ma: «Zɛ! Dòin ɠa é vulua, ɗɔnɔi ɠa saai!» Ma mɔungi ɠɛ ma: «Ɓa-o, ɗɔnɔ naa mu ka saai, nɔ̀nɔi ɠa é vulua!» Naama maaɠaalii ɠa ti ɠɛni ga masagi ɠakala. \v 23 Gaaɓelagi zu, naa ɗa ɠɛ ti ma: «Zɔi ɠɛ: ‹Dòin ɠa é vulua, ɗɔnɔi ɠa saai,› zɔi ɓalaa ge ɠɛ: ‹Ɓa-o! È-loin ɠa saai, nɔ̀nɔi ɠa é vulua.› » \v 24 Masagi ɠɛ ma ʋolu: «À ʋa ga boɠa zɔkpɔi ta pɔ̀.» Ti ʋa ga boɠa zɔkpɔi pɔ. \v 25 É ɠɛ ma: «Doungoi nii é vulua, à teʋe su fele, wo gilazuʋɛ ve zɔi ya, wo gilagi ve zɔi ɓalaa zea.» \p \v 26 Zɔi nɔnɔ ɠɛni ga doungoi é vulua, ná-doin maawɔin soni ga gola, é ɠɛ masagi ma: «Maliɠii, doungoi nii é vulua, à fe zea, kɛlɛ à mina paa!» Kɛlɛ bɔɔlai ɠɛni ma: «Ɓa-o! À teʋe su, naazu é la yɛga zèa, é la yɛga zea.» \v 27 Názu ɠa masagi tukpɔi ɠaaleʋeni la, é ɠɛ ma: «À mina doungoi ʋaa, nii é vulua, wo fe anzanu mɔungi ya, toɠa ná-doun ʋe.» \p \v 28 Izilayɛle nuiti pɛ ti masagi ná-tukpɔɠaaleʋei naa ma woo mɛnini. Ti pɛ ti luani ba, tɔɔzei ti kwɛɛni ga é ɠigi zɔlɔɔgɛ GALA zea tukpɔɠaaleʋe vai zu. \c 4 \s Salomɔn ná-botiɠɛ nu wolaiti \p \v 1 Masagi Salomɔn ɠɛni Izilayɛle pɛ unda. \v 2 Ná-nu wolaiti daaseigiti kaa: Zalaɠa ɠula nui Azalia, Sadɔke ná-doun zunui, \v 3 Sisa ná-doun zunu felegɔiti, Eliyɔlɛfe ta Ayiya, naati ka ti ɠɛni ga ná-sɛʋɛ ɠɛ nuiti. Ayilude ná-doun zunui Zozafate ɠɛ ga laavaawogi. \v 4 Yeɠoyada ná-doun zunui Ɓenaya ɠɛni ga kɔɔʋɛbɛi ma lotuɠɔi, Sadɔke ta Aɓiataal ti ɠɛ ga zalaɠa ɠula nuiti. \v 5 Natan ná-doun zunui Azalia ɠa é ɠɛni ga zou zɛʋɛ ɠundiɠiiti ta-ɠundiɠii, Natan ná-doun zunui Zaɓude ɠɛni ga zalaɠa ɠula nui, é ɠɛ ga masagi bɔɔlai. \v 6 Ayisaal ɠa é ɠɛni wɛlɛzu masa pɛlɛi ma, Aɓada ná-doun zunui Adonilame ɠa é ɠɛni ga duɔla wotii ma ɠundiɠii. \p \v 7 Zou zɛʋɛ ɠundiɠi puugɔ maazu felegɔ (12) ɠa é ɠɛni Salomɔn ya Izilayɛle yooi ná pɛ su, tiya ɠa ti ɠɛni masagi ta ná-pɛlɛyeɠei ɠɔnɔ fai gaaɠulazu ba, ti ɠilagilagiti pɛ ti ɓena alu gilagila seɠe konagi zu. \v 8 Ti-laaseigiti kaa: Ɠuul ná-doun zunui, nii é ɠɛni Efelayime ɠize yooi zu. \v 9 Deekɛɛl ná-doun zunui ɠɛni Makase, ta Saalaɓime, ta Ɓɛte-Semɛse, ta Elon Ɓɛte-Ɠanan unda. \v 10 Ɠesɛde ná-doun zunui ɠa é ɠɛni Aluɓɔte, tɔ ɠa Soko ta Ɠefɛɛl yooi ɠɛni zea. \v 11 Aɓinadaɓe ná-doun zunui ɠa Dɔɔl yooi ɠɛni zea, Salomɔn ná-doun anzanui Tafate ɠa é ɠɛni ga anzai. \v 12 Ayilude ná-doun zunui Ɓaana ɠa Taanake ta Megido ɠɛni zea, ta Ɓɛte-Seyan pɛ, nii é Saletan ɠobaʋɛ Zizeleyɛle wuʋɛ, é zo Ɓɛte-Seyan, é li Aɓɛle-Meɠola, é li Yokemeyame. \v 13 Geɓɛɛl ná-doun zunui ɠɛni zeini Lamɔte Galaade yooi zu. Tɔ ɠa é ɠɛni Manasé ná-doun zunui Yayiil ná-taaiti unda ga kundiɠii, niiti ti ɠɛni Galaade, naa ʋɛɛ Aalagɔɓe ɠoʋii Ɓasan yooi zu ʋa, taa wola ʋuulɔzita (60) ɠɛni ná, siɠigi ti ma, ti laa ɗa ɠulu ga kɔlu ɓɔi sɔɠɔgi. \v 14 Ido ná-doun zunui Ayinadaɓe ɠa é ɠɛni Maɠanayime. \v 15 Ayimaase ɠɛni Nɛfɛtali. Naa ɓalaa Salomɔn ná-doun anzanui ta zeɠeni ga anza, daa ga Ɓasemate. \v 16 Ɠusayi ná-doun zunui Ɓaana ɠa é ɠɛni Asɛɛl ta Ɓealɔte. \v 17 Palua ná-doun zunui Zozafate ɠa é ɠɛni Isakaal. \v 18 Ela ná-doun zunui Simeyi ɠɛ Ɓɛnzamɛn. \v 19 Uli ná-doun zunui Geɓɛɛl ɠɛni Galaade yooi zu, Amool masagi Siɠon ná-zooi ɠɛni zea, ta Ɓasan masagi Wɔge ná-zooi. Zou zɛʋɛ ɠundiɠi ɠila nɔ ɠa é ɠɛni zooi ná zu. \v 20 Zuda ta Izilayɛle ti mɔinni eɠɛ kpoloɗɛi ɠoba ɲaɠaegi. Ti ɠɛni daamii ta kpɔɔlei wosu, ti ɗa ɠoozunɛ. \s Salomɔn ná-masadai zeelizuʋɛti \p \v 21 Salomɔn ɠɛni masadai ɠɛɛzu zɔɔma masada ʋɛlɛʋɛlɛgiti pɛ unda, é zo ziɛ wolai Efelate, é li Filisiti yooi zu, é zeeli Ezipete yooi ɠwɛgi ma. Sii ma voloi pɛ su, naama yooiti ti ɠɛni maazoloo ganii ɠulazu, ta ti ɠoloni bɛ. \p \v 22 Folo-o-folo Salomɔn ta ná-nuɓusɛiti kɔnɔgi ɓena ɠɛ ga ɓulu vukɔ ʋagɔi ma ɓaazagi kilo waataaʋuugɔ (9.000), ta ɓulu vukɔi kilo waapuugɔ maazu lɔsaʋa (18.000). \v 23 Nikɛ puugɔ niiti ti makɛgai ga pagɔ, ta nikɛ ʋuufelegɔ (20) niiti ti zogai nikɛ makɛsuʋɛ dɔɓɔi zu, baala ungila (100), naa la ʋɛɛni goegiti, ta dopaiti, ta boliiti ba, ta wɔniiti ti makɛgai ga pagɔ. \v 24 É ɠɛni masadai ɠɛɛzu yooiti pɛ unda niiti ti folo liizu ʋelei ziɛ wolai Efelate letemaʋɛ, é zo Tifisa, é zeeli Gaza, é ɠɛni naama you yɔɠɔzuʋɛ masagiti pɛ unda, ta ziilɛigi ɠɛni ti yɔɠɔzu ta maaɠoolii zu yooiti pɛ. \v 25 Sii ma voloi pɛ su, Zuda ta Izilayɛle nuiti sei ʋele ʋani, é zo Dan, é li Ɓeel-Seɓa, ɛsɛ pɛ ge ɠɛni ná-leezɛn ɓelei ta ná-kooleɠoole gului wu, é ɗa ɠoozunɛ ná ziilɛigi zu. \p \v 26 Soo waaʋuunaanigɔ (40.000) makɛ pɛlɛiti ti ɠɛni Salomɔn ya, ta soo ɓizɛ zalaʋusu waapuugɔ maazu felegɔ (12.000), ná-wotoloiti faa zu. \v 27 Zou zɛʋɛ ɠundiɠiiti ti ɠɛni masagi Salomɔn ɠɔnɔ fai ɠaaɠulazu ba, ta niiti kpein é ɠɛni ti ɠɔnɔkulazu, ɛsɛ ge ɠɛni ná-botii ɠɛɛ alugi naa zu nii feai zea, ti la ɠɛni vaazu bu ga ani nɔpɛ ge ʋala ti ya. \v 28 Ɛsɛ ge ɠɛni sooiti ta kpizɛ geleiti kɔnɔgi leʋesu naama adaʋɛ ʋɛ masagi ɠɛni ná, ga moloi nii daa ga wɔɔlezegi, ta molo ɓaɠai, é zoloo devei ma bogai. \s Salomɔn ná-ɠimalai \p \v 29 GALA ge ɠigi ta keleɠele golai veeni Salomɔn ʋɛ, ná-faaɠwɛgi zu vai mɔin eɠɛ kpoloɗɛi laaʋɛ ɲaɠaegi. \v 30 Salomɔn ɠimalai zɔlɔɔni, é leʋeni ɠima nuiti kpein ba, niiti ti ɠɛni folo ɠulazu ʋele yooiti su, ta Ezipete. \v 31 Kɛɠala la ɠɛni nuiti saama ɠimalai zu, ná-ɠimalai leʋeni Ezela nui Etan nɔnɔi ʋa, é leʋeni ɓalaa Maɠɔle ná-doun zunuiti ba: Ɠeman, ta Kalakɔle ta Daalada. Salomɔn wɔɔlɔ ʋelei ma, maawooi ziɛni ti maaɠoolizu nuɓusɛiti saama. \v 32 É faalaali waasaʋagɔ (3.000) ta guye waagila dɔɔlugɔ (1.005) ɓɛtɛni. \v 33 É ɓɔɛni é ʋilɛ pɔnɔgani kpein ba, é zo Liɓan sɛdele gului ma, é kɔkula ɠizɔɔpe tufa ɓifɔgi ma, é ʋɔnɔsu siɠigi ʋa. É ɓɔɛni mɔnɔ é ʋilɛ suaiti, ta wɔniiti, ta kpokpo suaiti, ta kaleiti ba. \v 34 Etea masagi niiti pɛ ti ná-ɠimalai ma woo mɛnini, naati ti ɠɛni nuiti teʋesu ga ti ná-ɠima ɓɔɛi ta mɛni. \c 5 \s Salomɔn GALA sei ʋɛlɛi lo fai // ma ɠɛʋele ɓɛtɛi ɠɛɛ vai \r (1 Masagiti 7:13-14; // 2 Dɔlɔ Sɛʋɛi 1:18—2:17) \p \v 1 Tiil masagi Yilame mɛnigai ma ga ti gulɔi ziaa Salomɔn ma, ti kɛ ga masagi kɛɛɠɛ ʋotogi zu, é numaa leʋeni ma. Mazɔlɔɔ Davide bɔɔla wɔlɔwɔlɔ ge ɠɛni ga Yilame. \v 2 Salomɔn keelaiti teʋeni Yilame ma, é ɠɛ ma: \v 3 «Ɗa ɓɔɠɔi è ɠɛa kɛ̀ɛ Davide ɠwɛɛ, é la zooni é ʋa pɛlɛ lo ná-GALAGI Ɠɔoɠɔ GALAGI ʋɛ, tɔɔzei kɔɔi ʋa é ɠɛa kɔɔzu nuɓusɛi naati daalɔɠɔma, ti ɠɛa maaɠakuni, eyɛsu Ɠɔoɠɔ GALAGI ɓe ga ti la kɔɠɔwu. \v 4 Kɛlɛ niizu, nà-GALAGI Ɠɔoɠɔ GALAGI dooɠogi vea zèa adɛ pɛ, kɔ̀ɔɲɔɠɔ la mɔ ná, inɛinɛ faa la ná, é ʋa lo maanɔɠɔ vaa ʋa. \v 5 Wɔin ɠa mà ga gè pɛlɛi lo nà-GALAGI Ɠɔoɠɔ GALAGI laaseigi zu, eɠɛʋelei tɔ ɓɔɠɔi é boni la kɛ̀ɛ Davide ma ga: ‹È-loun zunui nii gè ʋaazu seizu ɗa-masa kpɔkpɔgi ɠa è-ʋotogi zu, naa ɠa é ʋaazu pɛlɛi losu dàaseigi zu.› \v 6 Va bu niizu, è devei ve ga ti Liɓan sɛdele gului ta leʋe bɛ̀. Nà-botiɠɛ nuiti ta ɓɔsu ɗɔnɔiti ba, nii nɔpɛ ɗa bo ga ɗa-wotiɠɛ nuiti salai, nà naa veezu. Mazɔlɔɔ ɗa ɓɔɠɔi è kwɛni ga gulu leʋe nu ʋagɔ la gi zaama ga wo ɠɛʋele, Sidɔn nuiti.» \p \v 7 Yilame Salomɔn wooi mɛnigai ma, gola ɠoozunɛɛni, é ɠɛni ma: «Mamagi ɠa Ɠɔoɠɔ GALAGI ʋɛ, nii é ɠima loun vea Davide ʋɛ, nii a lo niima nuɓusɛ mɔinmɔingi niiti tuɠɔ.» \v 8 Yilame wooleʋeni Salomɔn ma, é gooɠaaʋote, é ɠɛ ma: «Nii è bogai ɗa-wooleʋegi zu, gè mɛniga. Nii nɔpɛ è pɔ é lo sɛdele gului ta sipɛlɛ gului ʋa, nà fe è ʋɛ. \v 9 Nà-botiɠɛ nuiti ta ti zeɠezu Liɓan ɠizeiti ma, ti yei ga tiye kpoloɗɛi laaʋɛ, ti guluɓumaiti gili ba, ti kɛ ga bebeiti, ti da ziɛi ɠa eyɛsu ti zeeli ga tiye ʋɛ è ná lɛɛzu ga ze, ti bebei naati fie ná. Ɗa-wotiɠɛ nuiti ta ʋa, ti guluiti seɠe miná. Ɗa ma, è nà-pɛlɛyeɠei ɠɔnɔgi ve, nii nà bo è ma.» \p \v 10 Yilame sɛdele gului ta sipɛlɛ gului veeni Salomɔn ya, ʋelei é ɠɛni pɔ la. \v 11 Salomɔn ma tetegi, kona-o-kona é ɠɛni masagi Yilame ná-pɛlɛyeɠei ɠɔnɔgi veezu, moloi nii daa ga ɓelee, naa ma ɠilo miliyɔn lɔzita (6.000.000) ta wolive wulɔ ʋagɔi litɛlɛ waadɔsaʋa (8.000), é ɠɛ ga ná-masa pɛlɛyeɠei ɠɔnɔgi. \v 12 Ɠɔoɠɔ GALAGI ɠigi veeni Salomɔn ʋɛ eɠɛʋelei é minazeɠeni la bɛ. Ziilɛigi ɠɛni Salomɔnni zɔɠɔzu ta Yilame, ti felegɔ ti minazeɠe kɛɛni yɔɠɔzu. \p \v 13 Masagi Salomɔn duɔla wotiɠɛ nu waaʋuusaʋagɔ (30.000) laasei sɛʋɛni Izilayɛle yooi zu ná pɛ. \v 14 Alu gilagila é ɠɛni nu waapuugɔ (10.000) leʋesu Liɓan, ti ɠɛni alu gila kɛɛzu Liɓan, ti alu felegɔ ɠɛ ta-laazu. Adonilame ɠa é ɠɛni ga ta-ɠundiɠii. \v 15 Kasɔ mɛɛn nu waaʋuulɔfela (70.000) ɠɛni Salomɔn ya, ta kɔtu zaɠa nu waaʋuulɔsaʋa (80.000) gize yooi zu, \v 16 é ɠula kundiɠii waasaʋagɔ unsaʋagɔiti (3.300) polu, niiti ti ɠɛni Salomɔn ná-zou zɛʋɛ ɠundiɠiiti bu, ta ti ɠɛni wɛlɛzu botiɠɛ ʋɛbɛi naa ná-botii ma. \v 17 Masagi Salomɔn devei veeni ga ti kɔtu ɓaaza papagiti kula, ti ti zaɠa, ti ɠɛ ga pɛlɛi wuulaagi. \v 18 Salomɔn ta Yilame ta-wotiɠɛ nuiti ta Geɓale nuiti ti ɠɛɛni kɔtuiti saɠazu, ti ɗa guluiti ta kɔtuiti kɛʋele ɓɛtɛ pɛlɛi lo fai zu. \c 6 \s GALA sei ʋɛlɛi lo fai \r (2 Dɔlɔ Sɛʋɛi 3:1-14) \p \v 1 Masagi Salomɔn Ɠɔoɠɔ GALAGI zei ʋɛlɛi lo fai lɔɔzeini kona unnaanigɔ puulɔsaʋa (480) ʋoluma Izilayɛle nuiti kula yee ma Ezipete yooi zu, Salomɔn ná-kona naanigɔi ma masadai zu konagi ma alugi velesiɛi ma, nii daa ga Zive. \v 2 Pɛlɛi nii Salomɔn toni Ɠɔoɠɔ GALAGI ʋɛ sɔligi ɠɛni ga mɛtɛlɛ ʋuusaʋagɔ (30), kogi ɠɛ ga mɛtɛlɛ puugɔ, gaaɠooza ga mɛtɛlɛ puugɔ maazu lɔɔlugɔ (15). \v 3 Tɛɛ wosuʋɛ ɠɛni GALA sei ʋɛlɛi ɠaazu ʋelei, sakpai ɠɛni ga mɛtɛlɛ puugɔ, é zoloo pɛlɛi ɠogi ma, buuɠooza ga mɛtɛlɛ lɔɔlugɔ. \v 4 É fenɛtɛlɛiti kpɛtɛni pɛlɛi ʋa, é giliyazegi ʋilɛ ti la. \v 5 GALA sei ʋɛlɛi maaɠoolii zu, é sangasoiti toni, é ti ʋoluzei pɛlɛ ɠoozu wolai ma ziɠigi ʋa, ta pɛlɛ ɠoozuʋɛ naa ɠɛni pɛlɛ ɓoga ʋelei. \v 6 Sangasoi ma ʋɛlɛ mɔungi é ɠɛni buuʋɛ, naa ɠoozuʋɛ ɠɛni ga mɛtɛlɛ felegɔ ta tukpɛ (2,5), zaamazu gelei ɠoozuʋɛ ɠɛ ga mɛtɛlɛ saʋagɔ, maazuʋɛ gelei ɠoozuʋɛ ɠɛ ga mɛtɛlɛ saʋagɔ ta tukpɛ (3,5). GALA sei ʋɛlɛi ma ziɠigi ɠaa ɠɛni liizu ga ʋɛlɛa etea ʋelei maazuʋɛ, nii a kɛ pɛlɛ maalɛɛ wuluiti ti mina lɔ siɠigi zu. \p \v 7 Ti GALA sei ʋɛlɛi loni ga kɔtu zaɠaaiti nɔ, niiti ti ɠɛʋele ɓɛtɛni kɔtu ɠulazuʋɛ, naa ɠa é kɛɛni eyɛsu pɛlɛ logi ɓe, nu la malito, ɓaa zoovɛ, ɓaa kɔlu ani nɔpɛ tu mɛnini GALA sei ʋɛlɛ losuʋɛ. \p \v 8 Sangasoi ma ʋɛlɛ mɔungi laaʋɛ ɠɛni nu yeezazu ʋelei pɛlɛi ʋa, miná ɠa nu ɠɛni lɛɛzu ná, è ziɛ nu lɛɛzuʋɛ suzeiɗai, è lɛ zaamazu ʋɛlɛi wu, ʋele nɔ ɠana é ɠɛni la nu ʋa lɛ saʋasiɛi zu. \v 9 Salomɔn ɓegai ma ga GALA sei ʋɛlɛi lo, é dakai ɓɛtɛni ga sɛdele gulu zɛʋɛiti ta é ma wulu ʋaliʋaligiti sei bu. \v 10 É sangasoiti toni, ti ɠaaɠooza ga mɛtɛlɛ velefele ta tukpɛ (2,5), ti ʋoluzei pɛlɛi ʋa. É ti ɠilini pɛlɛi ʋa ga sɛdele guluiti. \p \v 11 Ɠɔoɠɔ GALAGI ɓɔɛni Salomɔn ʋɔ, é ɠɛ ma: \v 12 «Pɛlɛi ɠaa, è tosu, ni ɗa ziɛna é zoloo nà-tɔgiti ma, è ɠolo nà-deveiti bɛ, è ziɛ ga zìimai, ʋelei gè è leveai la, nà nà-minazeɠegi laazeeli è ʋɛ, nii gè kɛɛni è-ɠɛɛ Davide ʋɛ. \v 13 Nà ʋa, gè zei Izilayɛle nuiti saama, gè la ɠɛlɛa nà-nuɓusɛiti ba, Izilayɛle nuiti.» \s GALA sei ʋɛlɛi ɠoozuʋɛ ɓɛtɛ vai \p \v 14 Pɛlɛi lo fai ɓegai ma, \v 15 Salomɔn sɛdele gulu zɛʋɛi ʋɛɛni siɠigi ma pɛlɛ ɠoozuʋɛ, é zo bu, é lɛ dakai ma, é sipɛlɛ gulu zɛʋɛi ʋɛɛ zooi ma pɛlɛ ɠoozuʋɛ ná pɛ. \v 16 É sɛdele gulu zɛʋɛi ʋɛɛni pɛlɛ ɓoga ʋelei ma leʋesui ma ziɠigi ma, é zo bu, é lɛ dakai ma, sakpai ɠɛ ga mɛtɛlɛ puugɔ, é koozuʋɛ ɓɛtɛni, ná ɠɛ ga ada ɲadega wolai. \v 17 GALA sei ʋɛlɛi mɔtai, pɛlɛ ɠoozu wolazuʋɛ zakpai ɠɛni ga mɛtɛlɛ ʋuufelegɔ (20). \v 18 Gulu zɛʋɛi niiti ti ɠɛni pɛlɛ ɠoozuʋɛ, naati maaʋɛlupɛluni ga goolei ʋaaɠulabai ta ani ʋuai niiti ti ɠaaʋuyegai. Pɛlɛi ná pɛ maazeɠeni ga sɛdele gului, nu la ɠɛni kɔtui gila kpalaa kaazu. \p \v 19 Salomɔn ada ɲadega wolai ɠɛʋele ɓɛtɛni, ʋɛ ná wola vizɔni Ɠɔoɠɔ GALAGI zei ʋɛlɛi wu, nii a kɛ é Ɠɔoɠɔ GALAGI ná-minazeɠe kesui la ná. \v 20 Pɛlɛ ɠoozuʋɛ, ʋɛ é ná ɓɛtɛni, miná ɠogi ɠɛni ga mɛtɛlɛ puugɔ, sakpai ɠɛ ga mɛtɛlɛ puugɔ, gaa zɔligi ɠɛ ga mɛtɛlɛ puugɔ. Zanu kitei ɠa ti siɛni ma ziɠigiti ma, ti zalaɠa ɠulazuʋɛ ɓɛtɛni náʋɛ ti sɛdele gulu zɛʋɛiti pɛɛ ma. \v 21 Salomɔn zanu kitei ziɛni pɛlɛ ɠoozuʋɛ ná pɛ. É zanu yɔlɔɠɔ goiti sɛlɛni ʋoluzu ʋele ʋɛlɛ ɠoozuʋɛ laaʋɛ. \v 22 Pɛlɛ ɠoozuʋɛ ná pɛ ge ɠɛni nɔ ga zanugi, ʋele nɔ ɠana ɓalaa é ɠɛni la ga zalaɠa ɠulazuʋɛ nii é ɠɛni la ada ɲadega wolai laaʋɛ. \p \v 23 Ti seeluɓɛin felegɔ maaniini saɠani ga dɔɓɔ wolive wului, ti ɠaa zɔligi ɠɛ ga mɛtɛlɛ lɔɔlugɔ, ada ɲadega wolai. \v 24 Ti-ɠoʋe gilagilagi zuɠoozani ga mɛtɛlɛ felegɔ ta tukpɛ (2,5), ma ɠoʋe felegɔiti ta zeina la é ɠɛ ga mɛtɛlɛ lɔɔlugɔ. \v 25 Seeluɓɛinti kpɛtɛ ʋelei ɠɛni ga faa ɠila nɔ. \v 26 Ti-zɔligiti ti ɠɛ ga faa ɠila nɔ. \v 27 Salomɔn seeluɓɛinti pilɛni pɛlɛ ɠoozuʋɛ, GALA sei ʋɛlɛi zaamaʋɛ, zɔi ɠoʋe gilagi zei pɛlɛi ʋa, zɔi ɓalaa ɠoʋe gilagi zei pɛlɛi ʋa, ti-ɠoʋe felegɔi zɔiti ti zei ɓɔɠɔ la. \v 28 Salomɔn zanugi ziɛni seeluɓɛin naati ɓalaa ma. \p \v 29 Ti pɛlɛ ɠoozu felegɔi ma ziɠigiti pɛlupɛluni ga seeluɓɛinti, ta dɔɔ wuluiti, ta ani ʋuaiti ti ɠaaʋuyegai. \v 30 Ti zanugi ɓalaa puuni gulu zɛʋɛiti ma, niiti ti pɛlɛ ɠoozu felegɔiti buulaani ga tiye. \p \v 31 Ada ɲadega wolai laaʋɛ ma ɓogi ɠɛni fele, ti ga dɔɓɔ wolive wului, daamasagiti, maazuʋɛ ta kobaʋɛ felegɔiti, naati ti ɠɛni siɠigi ma ɠaaɠwɛsu lɔɔlugɔi ɠila nɔ zeɠezu. \v 32 Kpo felegɔiti ti ɠɛni ga dɔɓɔ wolive wului, kpo felegɔi naati pɛlupɛluga ɠɛni de ga seeluɓɛinti, ta dɔɔ wuluiti, ta ani ʋua ɠaaʋuyegaiti ti ɓɛtɛai ga zanugi. Ti zanugi ʋuuni ɓalaa seeluɓɛinti ta dɔɔ wuluiti ma maaniinigiti ma. \v 33 Ʋele ɠana é kɛɛni la ga GALA sei ʋɛlɛi laa wolazuʋɛ ɓalaa. Daamasagiti, maazuʋɛ ta kobaʋɛ felegɔiti, naati ti ɠɛni ga dɔɓɔ wolive wului, ti siɠigi ma ɠaaɠwɛsu naanigɔi ɠila nɔ zeɠe, \v 34 ta kpo felegɔiti ti ɠɛni ga sipɛlɛ gului, kɔlu ɠala felefelegi ɠɛ ti ɠilagilagiti ba. \v 35 Ti ti maaʋɛlupɛlu ɓalaa ga seeluɓɛinti, ta dɔɔ wuluiti, ta ani ʋua ɠaaʋuyegaiti, ti zanugi ziɛ ʋɛti, ti naati maazaɠani. \v 36 Salomɔn koi ɠoozuʋɛ maaɠakuni ga siɠigi, nii toga ɠɛni de ga kɔtu zaɠaai ma ɲɛkpɛ saʋagɔ, ti laani ɓɔɠɔ maazu, sɛdele gulu ʋaliʋaligi ma ɲɛkpɛ ɠila. \p \v 37 Ɠɔoɠɔ GALAGI zei ʋɛlɛi ma wuulaagi laa vai lɔɔzeini Salomɔn ná-masadai ma ɠonagi naanisiɛi, alugi ma daa ga Zive, \v 38 ná-masadai ma ɠonagi puugɔ maazu ɠilasiɛi (11) ma, alugi lɔsaʋasiɛi ma, nii daa ga Ɓule, ti ɓeni ga pɛlɛi lo, ti ba vai pɛ kɛ, eɠɛʋelei ti seini la kpasu. Kona dɔfela ɠa ti kɛɛni naazu ti ɓe ga pɛlɛi lo. \c 7 \s Masa pɛlɛi lo fai \p \v 1 Salomɔn tɔ ɓɔɠɔi ná-masa pɛlɛi lo fai lɔɔzeini, naa ma wotii ɠɛɛni kona puugɔ maazu saʋagɔ (13) laawu, é ɓe. \v 2 É pɛlɛi loni dɛ, nii ti daasei pɛɛni ga: «Liɓan Lɔɓɔi», sakpai ɠɛni ga mɛtɛlɛ ʋuulɔɔlugɔ (50), kogi ɠɛ ga mɛtɛlɛ ʋuufele maazu lɔɔlugɔ (25), gaaɠooza ga mɛtɛlɛ puugɔ maazu lɔɔlugɔ (15), daaseigi naa ɠɛni ba, tɔɔzei dakai ma lagaiti ti ga sɛdele gulu zɛʋɛiti, naati ti ɠɛni laani kpɛdɛgi ma ɲɛkpɛ naanigɔ ɠa, naati ɓalaa ti ga sɛdele gului. \v 3 Dakai ɓalaa nii é ɠɛni ga sɛdele gului, naa ɠɛni laani daga ɲɛkpɛ saʋagɔ ma, ti ga puugɔ maazu lɔɔludɔɔlu (15), ti pɛ kpɔga ɠɛ ga puunaanigɔ maazu lɔɔlugɔ (45), naati ɓalaa sɛdelegiti ka ti ɠɛni ti wu ga kpɛdɛgiti. \v 4 Fenɛtɛlɛ laalaogai ma ɲɛkpɛi ɠɛni saʋa, fenɛtɛlɛi ɠilagilagi pɛ gaaʋotega ɠɛni de taɠili ma. \v 5 Naama ɓogiti kpein ta daamasagiti, ti seki naanigi ɠazaʋini, ɠaaʋotegai ɓɔɠɔ ma ga felefele, ma ɲɛkpɛi ɠɛ ga saʋagɔ. \p \v 6 Salomɔn kpɛdɛ pɛlɛ ɠoozuʋɛ loni, sakpai ɠɛni ga mɛtɛlɛ ʋuufelegɔ maazu lɔɔlugɔ (25), kogi ɠɛ ga mɛtɛlɛ puugɔ maazu lɔɔlugɔ (15). É nu lɛɛzuʋɛ ɓɛtɛni ba, é kpɛdɛgiti sei bu, é ná go maalɛɛ pɛlɛ ɠaazu ʋelei. \p \v 7 É pɛlɛ ɠoozuʋɛ ná ta ɓɛtɛni, ʋɛ ɠɛni ga masa kpɔkpɔgi ʋilɛsuʋɛ faawo bo fai ma, é ná laasei pɛɛni ɓalaa ga faawo bo pɛlɛi. Buulaani, koozuʋɛ ma ziɠigi maazeɠe ga sɛdele gului, é zo zooi ma, é zei dakai ʋa. \p \v 8 Tɔ ɓɔɠɔi laa ʋɛlɛi ɠɛni koi ɠili su, zɔɔma ɠoi ʋoluʋelei ʋɛ masa kpɔkpɔgi ʋilɛsuʋɛ ɠɛni ná, kɛlɛ é ti lo pelei ɓɔni. Salomɔn naama ʋɛlɛi ma zii loni Falaɠɔn ná-doun anzanui ʋɛ, nii é fuluni. \p \v 9 Naama ʋɛlɛiti kpein toga ɠɛni de ga kɔtu ʋapagiti, ti zaɠaai ga pagɔ ga sii, gaazu felegɔi pɛ ma. Zekana é ɠɛni la é zo zooi ma, é lɛ pɛlɛ ɲigaaʋɛ, ta etea ʋelei siɠigi lo fai zu koii ma. \v 10 Seɓasemaiti ɓɔɠɔi laani ga kɔtu ʋapagiti ti ɠoozakoozagai ga mɛtɛlɛ naaninaani, dɔɔludɔɔlu. \v 11 Seɓasemai naati ka, ti kɔtu ɠooza ɓaazagiti daani ti ma, ti zaɠaai ga pagɔ ga sii, ta sɛdele guluiti. \v 12 Siɠigi é ɠɛni koi wolai ma, toga ɠɛni de ga kɔtu ɠooza saɠaai ma ɲɛkpɛ saʋagɔ, ta sɛdele gului ma ɲɛkpɛ ɠila, ʋelei nɔ Ɠɔoɠɔ GALAGI zei ʋɛlɛi ma ɠoi ɠoozuʋɛ zu ziɠigi ɠɛni la ta ma lɛɛ wosuʋɛ. \s Botii niiti ti ɠalivaai Yilame ma \p \v 13 Masagi Salomɔn keela leʋeni Yilame ma Tiil yooi zu ga é ʋa. \v 14 É ɠɛni ga Tiil nu ga kɛɛɠɛ maaʋele, é ɠɛ ga Nɛfɛtali ma wolodamai zu nu ga dee maaʋele, naa ɠɛni ga poanzai. Yilame ɠɛni ga ɠima nu wola, é ɠeleɠele, ta é zoo kɔlu ɓɔigi ɓɛtɛzu gola. É ʋaani masagi Salomɔn ʋɔ bɛ, é naa ná-botiiti pɛ kɛ. \s Kɔlu ɓɔi kpɛdɛgiti \r (2 Dɔlɔ Sɛʋɛi 3:15-17) \p \v 15 Yilame kpɛdɛ felegɔ ɓɛtɛni ga kɔlu ɓɔigi, ti zɔligi ga mɛtɛlɛ laaʋutaaʋu, ma ɠakumai ɠɛ ga mɛtɛlɛ lɔɔlugɔ ta tukpɛ (5,5). \v 16 É seiga felegɔ ɓɛtɛni kpɛdɛgiti faa ma ga kɔlu ɓɔi gaawuungai, ti ɠilagilagi zɔligi ɠɛni ga mɛtɛlɛ felegɔ ta tukpɛ (2,5). \v 17 É kɔlu ansa ʋɛlɛʋɛlɛgiti kpɛtɛni, ti ʋilipiligai ɓɔɠɔ zu eɠɛ yɔlɔɠɔ, seigai naati faa ma, é ɠɛni zɔi ʋa lɔfela, é ɠɛ zɔi ʋa lɔfela. \v 18 É gelenade gulu waai ʋaaɠulabaiti kpɛtɛni ɓalaa, é kɛ ga ma ɲɛkpɛ felegɔ, é kaku kɔlu ansa ʋɛlɛʋɛlɛgiti ma, niiti ti ɠɛni seiga felegɔiti ba. \v 19 Kpɛdɛ felegɔi niiti ti ɠɛni tɛɛ wosuʋɛ, seigaiti ti ɠɛni ti ɠa, ti-zɔligi ɠɛni ga mɛtɛlɛ velefele, ti ɓɛtɛai ga bulɛgi ma ʋuai ɠazaʋi pelei. \v 20 Seigai niiti ti ɠɛni kpɛdɛgiti ga, naati kpokolosuʋɛ yeemaazuʋɛ, ʋɛ ná ɓudɛni kɔlu ɓɔi ansa ʋɛlɛʋɛlɛgiti maazu, nu a la zoo è gelenade unvelefele (200) gaalu, ma ɲɛkpɛi ɠakugai seigaiti kɔbuʋɛ. \v 21 É kpɛdɛ felegɔiti pilɛni tɛɛ wosuʋɛ ɠakalaʋɛ, é nu yeezazu ʋele gelei laasei pɛɛ ga Yakin (nii poluʋɛ ga «toɠa sɛbɛlɔɔi wo su»). Felesiɛi é nu ɠɔʋɛzu ʋelei, é naa laasei pɛɛni ga Ɓoaze (nii poluʋɛ ga «zɛbɛi ɠa tɔun su»). \v 22 Bulɛgi ma ʋuai ʋaaɠulabai ɠɛni zeini kpɛdɛgiti ungaʋɛ. Ʋele ɠana Yilame kpɛdɛgi kpɛtɛni la. \s Kɔlu ɓɔi ziɛ liɠi wolai \r (2 Dɔlɔ Sɛʋɛi 4:2-5) \p \v 23 Yilame ziɛ liɠi wolai\f + \fr 7:23 \fr*\ft Wɛlɛ ʋɛ: \ft*\xt Ɛgz 30:17-21\xt*.\f* ɓɛtɛni ga kɔlu ɓɔi gaawuungai. Kiliɠiligai, koozuʋɛ zɔligi ɠɛni ga mɛtɛlɛ lɔɔlugɔ, gaaɠooza ga mɛtɛlɛ felegɔ ta tukpɛ (2,5), ma ɠakumai ɠɛ ga mɛtɛlɛ puugɔ maazu lɔɔlugɔ (15). \v 24 Goolei ʋaaɠulabai ɠakuni kɔbuʋɛ, puuvelefelegi (20) ɠa é ɠɛni mɛtɛlɛ ɠilagilagi pɛ ma, ma ɲɛkpɛi ɠɛni fele, é ma ɠɔlu ɓɔigiti gaawuunni ʋɔɔma ta tazai ma ɠɔlu ɓɔigi. \v 25 Ziɛ liɠi wolai ɓɔɠɔi ɠɛni zeini nikɛ zinɛ ʋaaɠulaba puugɔ maazu felegɔ (12) ɠa, saʋagɔi ɠaaʋoteni ga lɛkpɛmaʋɛ nu ɠɔʋɛzu ʋelei, saʋagɔ ɠaaʋote ga folo liizu ʋelei, saʋagɔ ɠaaʋote ga lɛkpɛmaʋɛ nu yeezazu ʋelei, saʋagɔi ɠaaʋote ga folo ɠulazu ʋelei, ti ʋoluavegai ɓɔɠɔ ʋa tazai wu. \v 26 Tazai ɠaaɠilini ga zeelo daa ɠila, dakɔlɔgi ɓɛtɛni eɠɛ ziawɔi, nii kpɛtɛai ga bulɛgi ma ʋuai ɠazaʋi pelei, litɛlɛ waaʋuulɔsaʋa (80.000) ɠɛɠala ɠa é ɠɛni ʋuuzu su. \s Kɔlu ɓɔi wotoloiti \p \v 27 Yilame wotolo puugɔ ɓɛtɛni ga kɔlu ɓɔigi, ti-ɠogiti ta ti-zakpaiti ti ɠɛni ga mɛtɛlɛ velefele, ti ɠaaɠooza ga mɛtɛlɛ ɠila ta tukpɛ (1,5). \v 28 Pɛtɛ ʋelei é ti ɓɛtɛni la: Ti ɓɛtɛni ga kɔlu ɓɔi sɛpɛgiti, kɔlu ɓɔi sɛpɛgi naati gilia ɠɛni de ma ɠakaiti zɔɠɔzu. \v 29 Zalaiti, ta nikɛiti, ta seeluɓɛinti baaɠulabai ɠɛni kɔlu zɛpɛgi naati ma, niiti ti zuzoni wotoloi ma ɠakaiti zɔɠɔzu, ʋele ɠana é ɠɛni ɓalaa wotoloi ma ɠakaiti niiti ti ɠɛni zalaiti ta nikɛiti baaɠulabaiti, ungaʋɛ ta buuʋɛ, naati maaʋɛlupɛluni ga adɛ maanɛɛ aniiti ti yeizu. \v 30 Wotoloi ɠilagilagiti kpein ti-ɠɔɠɔi ɠɛni ga kɔlu ɓɔigi naaninaani, ti lɔɔni kɔlu ɓɔi sɔkpɔ ɠiliɠiligiti ga, ti ʋa ɗa lati ma. Kɔlu ɓɔi sɔkpɔi naati ɓalaa ti lɔɔni kɔlui tanigaa ɠa, wotoloi zeki naanigɔiti ga nii a kɛ ti taza wolai zuzo. Ti kɔlui naati gaawuunni ʋɔɔma ta wotoloi ma ɠakaiti, kɛlɛ ti la ɠɛni ɓudɛni ani naati maazu, ti ti ʋɛlupɛlugai. \v 31 Wotoloi ungaʋɛ daaʋɛ ɠiliɠilini, suɠooza ga zeelo felegɔ ta tukpɛ, naa ɠa é ɠɛni tazai zuzosu, ma ɠakumai ɠɛ ga zeelo saʋagɔ ta tukpɛ, daalaosuʋɛ miná ɓalaa ʋɛlupɛluni. Kɔlu zɛpɛgiti ti ɠɛni ga seki naani kpuɠagi, ti la ɠɛni ɠiliɠilini. \v 32 Ma ɠɔɠɔ naanigɔiti ti ɠɛni kɔlu zɛpɛgiti bu, kɔlui nii ti ɠɛni latisu ga, naa ɠilini wotoloi ʋa buuʋɛ, ma ɠɔɠɔ ɠilagilagi ma ɠakumai ɠɛni ga zeelo saʋagɔ ta tukpɛ. \v 33 Ma ɠɔɠɔi naati ti ɓɛtɛni ga sooi nɔnɔ ma wotoloi ɠɔɠɔi ɠɛʋele. Nii é latisu ga, ta ma zeikoozuiti pɛ ti ɠɛni ga kɔlu ɓɔi gaawuungai. \v 34 Kɔlu naanigɔi niiti ti ɠɛni wotoloi zeki naanigɔiti, naati ti ɠɛni ga ani ɠila ta kɔlu zɛpɛgiti. \v 35 Kɔlu ɓɔi kiliɠiligi ɠɛni wotoloi ungaʋɛ, komaʋɛ wɔɔlɔai ga zeelo gila ta tukpɛ, kɔlu naanigɔi ta kɔlu zɛpɛgiti ti ɠɛni miná, ti ga kɔlu zii ɠila nɔ. \v 36 Yilame wotoloi zosuʋɛ ma ɠɔlu zɛpɛgiti ta dagaiti pɛlupɛluni ga seeluɓɛinti, ta zalaiti, ta dɔɔ wuluiti, naa ʋɛɛ adɛ maanɛɛ aniiti ba. \v 37 Ʋele ɠana é kɛɛni la ga wotolo puugɔiti kpein. Ti-zɔligiti ta ti-ɠazaʋigiti kpein ti ɓɔni, ti pɛ ti ɠɛni ga kɔlu ɓɔi gaawuungai. \p \v 38 É taza wola puugɔ ɓɛtɛni ga kɔlu ɓɔigi, ti ɠilagilagi laaʋɛ zɔligi ɠɛni ga mɛtɛlɛ felegɔ, litɛlɛ waagila undɔzita (1.600) ɠa é ɠɛni ʋuuzu taza gilagi zu, tazai naati gilagilagi pɛ ge ɠɛni zeini wotolo puugɔiti gilagilagiti da. \v 39 É wotolo lɔɔlugɔ ta ta-ɗɛ liɠiiti toni GALA sei ʋɛlɛi yeezazu ʋelei, é dɔɔlugɔi ta ta-ɗɛ liɠiiti to nu ɠɔʋɛzu ʋelei. Ziɛ liɠi wolai kiliɠiligai naa ɠɛni zeini GALA sei ʋɛlɛi yeezazu ʋelei lɛkpɛmaʋɛ nu yeezazu ʋelei. \s Zalaɠa ɠula zɔɔlaiti \r (2 Dɔlɔ Sɛʋɛi 4:7—5:1) \p \v 40 Yilame zuʋu zo aniɲakaiti ta pɛluiti ta ɲama vaza aniɲakaiti kpɛtɛni. Ʋele ɠana é masagi Salomɔn ná-botiiti kpein gaaɓelani la, nii naa feeni zea Ɠɔoɠɔ GALAGI zei ʋɛlɛi vai zu: \v 41 Kpɛdɛ felegɔ ta seiga felegɔiti ti ɠiliɠiligai, maanɛai ga ti zei ti ɠa, kɔlu ansa ʋɛlɛʋɛlɛ felegɔ niiti ti seiga ɠiliɠiligiti ma, \v 42 gelenade gulu waai ʋaaɠulabai, naa unnaanigɔ (400) niiti ti ɠɛni zɛlɛni kɔlu ansa ʋɛlɛʋɛlɛgiti ba, ga ma ɲɛkpɛ velefele, \v 43 wotoloiti ta taza wolaiti niiti ti ɠɛni zeini wotoloiti ga, \v 44 ziɛ liɠi wolai nii tɔ ɠila é ɠɛni ɓɛtɛ ʋelei ma, ta nikɛi ʋaaɠulaba puugɔ maazu felegɔi (12), niiti é ɠɛni zeini ti ma. \v 45 Yilame zuʋu zo aniɲakaiti, ta pɛluiti, ta ɲama vaza aniɲakaiti kpɛtɛni. Ɠɔoɠɔ GALAGI zei ʋɛlɛi wu zɔɔlai niiti kpein ti ɠɛni ga kɔlu ɓɔigi maaloungai, é ti ɓɛtɛni masagi Salomɔn ʋɛ. \v 46 Ti ti ɠaawuunni, ti ti ʋu penɛ yeɠeiti su, Zuludɛn ma nɛmɛ wolai zu, Sukɔteni zɔɠɔzuʋɛ ta Saletan. \v 47 Salomɔn niima zɔɔlaiti pɛ kɛʋele ɓɛtɛni, ti la kɔlu ɓɔigi wuɲɛgi ɠɔɠɔni, tɔɔzei gola mɔinni. \p \v 48 Salomɔn zɔɔma zɔɔlaiti kpɛtɛni Ɠɔoɠɔ GALAGI zei ʋɛlɛi vaa ma: ansansegiti kulazuʋɛ ga zalaɠai, ta taɓalii nii ɓului ɠɛni laazu ga Ɠɔoɠɔ GALAGI ʋɛ, naati maaziɛni ga zanugi, \v 49 fitina zei aniiti ti ga zanu kitei, ti ʋilɛgai ga dɔɔludɔɔlu, nu yeezazuʋɛ ta nu ɠɔʋɛzuʋɛ, ada ɲadega wolai ɠakalaʋɛ, ta tufa waa ʋuaiti baaɠulabaiti, fitinaiti, ta bɛɛngiti, ti pɛ ti ga zanugi, \v 50 tazaiti, salaʋa zo sɔɔlaiti, ɲama vaza aniɲakaiti, ansanse seɠe ɲakaiti, ansanse gala liɠiiti, ti ga zanu kitei, zanu kalagiti kpogiti faa ma pɛlɛ ɠoozuʋɛ ada ɲadega wolai ma ʋɛlɛlaʋɛ ta GALA sei ʋɛlɛi laaʋɛ ma ɓogiti faa ma. \v 51 Salomɔn ɓegai ma ga Ɠɔoɠɔ GALAGI zei ʋɛlɛi lo fai ma wotii pɛ kɛ tɛtɛ, é devei veeni ga ti ʋa ga sɔɔlaiti pɛ kɛɛɠɛ Davide ti veeni Ɠɔoɠɔ GALAGI ʋɛ: walii, zanugi, naa ʋɛɛ sɔɔlai ma zii pɛ ba, é ti pɛ pu GALA sei ʋɛlɛi ma naavolo makɛsuʋɛ. \c 8 \s GALA sei ʋɛlɛi laalao fai \r (2 Dɔlɔ Sɛʋɛi 5:2—6:2) \p \v 1 Naama ziɛgi zu masagi Salomɔn Izilayɛle ɠɛwolaiti pɛ, ta bolodama ɠundiɠiiti, ta pɛlɛyeɠeiti gaazuʋɛti pɛ tolini ga ti ɠaalɛ ba koba Zeluzalɛme, ga ti Ɠɔoɠɔ GALAGI ná-minazeɠe kesui zeɠe Davide ná-taa wolai zu, ná laa ga Siyɔn, ti li la Ɠɔoɠɔ GALAGI zei ʋɛlɛi ma ɠoizuʋɛ. \v 2 Izilayɛle nuiti kpein ti ɠaalɛɛni ba masagi Salomɔn ɠoba fɛti ɠula vai ma, nii a ɗa ɠɛ alugi lɔfelasiɛi ma, daa ga Etanime. \p \v 3 Izilayɛle ɠundiɠiiti pɛ ti ʋaani, zalaɠa ɠula nuiti tosuʋɛ ɠɛni ga ti minazeɠe kesui zeɠe. \v 4 Zalaɠa ɠula nuiti ta Levi nuiti ti Ɠɔoɠɔ GALAGI ná-minazeɠe kesui zeɠeni, ta GALA daaɠomi seɠe ʋɛlɛi, naa ʋɛɛ bu zɔɔlai ɲadegaiti pɛ ba. \v 5 Masagi Salomɔn ta Izilayɛle nuɓusɛiti pɛ, niiti ti ɠaalɛɛni ba koba, naati ti ɠɛni minazeɠe kesui ɠakalaʋɛ, ti ɗa togani ʋɛlɛʋɛlɛgiti ta ma ɓaazagi ma mɔinmɔin kula ga zalaɠai, nu la ɓena tie kwɛɛ. \p \v 6 Zalaɠa ɠula nuiti ti Ɠɔoɠɔ GALAGI ná-minazeɠe kesui laani, ʋɛ ná ɓɛtɛai bɛ, ʋoluzu ʋele ʋɛlɛ ɠoozuʋɛ GALA sei ʋɛlɛ wu, ná laa ga ada ɲadega wolai, seeluɓɛinti koʋegiti bu. \v 7 Tɔɔzei seeluɓɛinti koʋegiti suviega ɠɛni de minazeɠe kesui zeizuʋɛ maazu, nii a kɛ ti ʋɛɛ kesui ta seɠe wulu zɔkpɔiti ma. \v 8 Ʋelei ti gulu zɔkpɔi naati koozani la, nu ɠɛni yɛsu ada ɲadegai wu, ʋɛ ná ada ɲadega wolai ɠakalaʋɛ, nu ɗa ti-zokpaiti ka, kɛlɛ nu la ɠɛni ti ɠaazu ga etea ʋelei. Miná ɠa ti yɛgai ná eyɛsu za. \v 9 Ani ɠili ge la ɠɛni minazeɠe kesui zu, kɛni kɔtu ɠokolo felegɔiti Moize ti laani su Wolɛɓe,\f + \fr 8:9 \fr*\fk Wolɛɓe\fk*\ft : Sinayi ɠizei laaseigi taɠili be.\ft*\f* siɛgi zu Ɠɔoɠɔ GALAGI minazeɠegi ɠɛni la ti yɔɠɔzu ta Izilayɛle nuiti, ti ɠulazuʋɛ Ezipete. \v 10 Siɛgi zu zalaɠa ɠula nuiti ti ɠulani la ada ɲadegai, tonaɓiingi Ɠɔoɠɔ GALAGI zei ʋɛlɛi wuulaaveni. \v 11 Tonaɓiingi maaʋele ma, zalaɠa ɠula nuiti ti la ɠɛni zooni ti ʋa yɛ ná ga ti ʋa ta-wotii ɠɛ. Mazɔlɔɔ Ɠɔoɠɔ GALAGI ná-lɛbiyai ná-pɛlɛi wuulaaveni. \p \v 12 Salomɔn ɠɛni ma názu: «Ɠɔoɠɔ GALAGI ɠɛ, toɠa zeizu ada ɓidiai zu. \v 13 Nɔ̀un, gè pɛlɛ maayiki toga è ʋɛ, ʋɛ ɗa zei ná eyɛsu ɠɔ!» \s GALA sei ʋɛlɛi ɠalivaazuʋɛ ɓɔɛi // Salomɔn boni \r (2 Dɔlɔ Sɛʋɛi 6:3-11) \p \v 14 Naa ʋoluma masagi latini, é tuya loo Izilayɛle nuɓusɛiti pɛ bɛ, ti ɠɛni loni. \v 15 É ɠɛni ma: «Mamagi ɠa Ɠɔoɠɔ GALAGI ʋɛ, Izilayɛle ná-GALAGI! É ná-minazeɠegi laazeelia, nii é kɛɛni kɛ̀ɛ Davide ʋɛ, é ɠɛ ma: \v 16 ‹É zo foloi naa ma, yeei gè nà-nuɓusɛiti Izilayɛle nuiti kulani la Ezipete yooi zu, é zeeli za ma, gè la yiimazeɠeni ga taa wolai tanɔpɛ Izilayɛle wolodamaiti saama, ʋɛ pɛlɛ ɠa lo ná nɔ̀un bɛ, gè zei ná. Kɛlɛ gè yiimazeɠea ga Davide, nii a kɛ é lo nà-nuɓusɛiti Izilayɛle nuiti untuɠɔ.› \v 17 Wɔin ɠɛni kɛ̀ɛ Davide ma ga é pɛlɛ lo Ɠɔoɠɔ GALAGI lɔɠɔi wɔɔlɔ vaa ma, Izilayɛle ná-GALAGI. \v 18 Kɛlɛ Ɠɔoɠɔ GALAGI ɠɛni ma: ‹Pɛlɛ lo devei è bo ga nɔ̀un tɔɠɔi wɔɔlɔ vaa ma, naa ɠa ga faa ʋagɔ, è kɛɛʋɛ ga pagɔ è ɠisiɛ naa zu. \v 19 Naa pɛ ge ɠɛ ʋa, ɗa lɛi è ʋa ɠɛ pɛlɛi naa losu, è-loun zunui ɠa é pɛlɛi naa losu bɛ̀.› \v 20 Ɠɔoɠɔ GALAGI ná-minazeɠegi laazeelia. Gè kɛ̀ɛ Davide maavaliboga, nà zeini za Izilayɛle masa kpɔkpɔgi ɠa, eɠɛʋelei Ɠɔoɠɔ GALAGI boni la, ta gè pɛlɛi loga Izilayɛle ná-GALAGI Ɠɔoɠɔ GALAGI lɔɠɔi wɔɔlɔ vaa ma. \v 21 Gè ada yɛgɛ ná, ʋɛ minazeɠe kesui ɠa la ná, nii Ɠɔoɠɔ GALAGI ná-minazeɠe gooi laani su, nii é kɛɛni ti yɔɠɔzu ta ade-mɛmɛwolani, siɛgi zu é ti ɠulani la Ezipete.» \s Salomɔn ná-GALA maanɛɛnɛi \r (2 Dɔlɔ Sɛʋɛi 6:12-40) \p \v 22 Naa ʋoluma Salomɔn loni Ɠɔoɠɔ GALAGI ná-zalaɠa ɠulazuʋɛ laawu, Izilayɛle ɓɔgi pɛ gaazu. É yeelɛɛni geezu, \v 23 é ɠɛ ma: «Ɠɔoɠɔ GALAGI, Izilayɛle ná-GALAGI, gala kili ge la ná ga è ɠɛʋele, geeɠɔlɔgi zu ta zooi ma. Ɗa ga wooɠɛɠila nu ɗa-minazeɠegi zu, ɗa ɗa-wooɠɛɠiladai makɛsu ɗa-wotiɠɛ nuiti bɛ, niiti ti ziɛzu ga è-yiimai ga ti-yiimaʋɛ pɛ. \v 24 Ʋele ɠana è ɗa-minazeɠegi laazeeliai la, nii è kɛɛni ɗa-wotiɠɛ nui kɛ̀ɛ Davide ʋɛ. Ungo, è naa ɠɛɛʋɛ za, nii a kɛ naa laazeeli, nii kulaai ɗa ɓɔɠɔi è-la, è bo. \v 25 Niizu niina, Ɠɔoɠɔ GALAGI, Izilayɛle ná-GALAGI, soma è zɔɔma minazeɠegi laazeeli, nii è kɛɛni, siɛgi zu è ɠɛni la ma: ‹Ni è-mavofodaiti ta ziɛ ʋele ɓɛtɛna, ti ziɛ gàazu ga pagɔ eɠɛʋelei ɗa ɓɔɠɔi è ziaai la, gè bo è ma ga gaamai, è la ʋalaga nu ma ti zaama, nii a zei Izilayɛle masa kpɔkpɔgi ɠa nɔ̀un gaazu.› \v 26 Naama minazeɠegi è kɛai ɗa-wotiɠɛ nui kɛ̀ɛ Davide ʋɛ, sona ma mu kae, Izilayɛle ná-GALAGI, è daazeeli. \p \v 27 «Kɛlɛ GALA ka zoo nɛi é zei zooi ma? Geeɠɔlɔgi mu ta ná-suwɔɔlɔi é la vɔnini miná, de ʋa ɠɛ ma pɛlɛi nii gè togai. \v 28 Naa pɛ ge ɠɛɛʋa, Ɠɔoɠɔ GALAGI, nà-GALAGI, soma è woilo nà-GALA falii ta nà-maanɛɛnɛi ma, woilo toligi ma gè bosu ga ɗe za, nɛ̀i gè ga ɗa-wotiɠɛ nui. \v 29 Ɠaazu yɛ pɛlɛi nii ʋa kpidi ʋɛɛ folo ʋa, ʋɛ ɗa ɓɔɠɔi è kulaa la, è ɠɛ ma: ‹Ʋɛ ɠa gè ɠɛɛzu ná.› Woilo GALA falii ma gè daazeelizu è ma náʋɛ. \v 30 Soma è woilo nà-maanɛɛnɛi ma, ta toligi ɗa-nuɓusɛiti Izilayɛle nuiti ti daazeelizu è ma, ta ɠaaʋotena adaʋɛ nii ma. Yɛ è-zeizuʋɛ geeɠɔlɔgi zu, è gá-ƓALA falii mɛni, è gi zuvaayɛ. \p \v 31 «Ni nui ta a koto ɠɛɛna seiɲɔɠɔi laalɔɠɔma, ti ɠɛ ma kɛni é ɠona, ni konai naa ɠa wona ɗa-zalaɠa ɠulazuʋɛ ɠakalaʋɛ pɛlɛi nii ɠakalaʋɛ, \v 32 yɛ geeɠɔlɔgi zu, è woilo, lɔ ti yɔɠɔzu, è ɗa-wotiɠɛ nuiti tukpɔɠaaleʋe, è sɔba nui ʋeelala, é sɔgi zulɔnɔgi zɔlɔɔ, è sɔbalala nui ná-sɔbalalai ɠula kɛlɛma, è so ʋelei ná-telebogi la. \p \v 33 «Ni ɗa-nuɓusɛiti Izilayɛle nuiti ti zili nuiti ta vɔnina ti ma, tɔɔzei ti kotoi ɠɛa è laalɔɠɔma, ni ta ɠalena ma è ʋɔ, ti è maamusɛ, ni ta-maanɛɛnɛ wooi a zeelina è ma niima ʋɛlɛi wu, \v 34 ti woomɛni geeɠɔlɔgi zu, ɗa-nuɓusɛiti Izilayɛle nuiti suvaayɛ ga ta-ɠotoi, ʋa ga tiye ʋolu zooi nii zu è feai ti-mɛmɛwolani bɛ. \p \v 35 «Ni geeɠɔlɔgi laa ɠa ɠuluna, tona la ʋuuzu tɔɔzei ti kotoi ɠɛɛʋɛ è laalɔɠɔma, ni ta ɠaaʋotena ʋɛ ma ga ti è maanɛɛnɛ, ti è maamusɛ, ti zeɠe ta-ɠotoiti polu, mazɔlɔɔ è ti unmaayeiɗa, \v 36 woilo ti-woo ma geeɠɔlɔgi zu, ɗa-wotiɠɛ nuiti ta ɗa-nuɓusɛiti Izilayɛle nuiti suvaayɛ ga ta-ɠotoi. Pele ʋagɔi lɛ ga tiye, nii ta ziɛ la, yeeɓe tonai ʋa, é ʋu zooi naa ma, é ga ɗɔnɔi, nii è feai ti ya ga tɔnɔ. \p \v 37 «Siɛgi zu pului loozu la zooi zu, ɓaa ɗɔfɔi ɠɛ zooi zu, siɛgi zu siinziin ganiiti ti zeeɓɛzu la, siɛgi zu kotogiti ɓaa kotokɔliiti ti ʋaazu la ga mɔinɗa, siɛgi zu ɓalaa Izilayɛle zili nuiti ti ʋaazu la zooi zu, ti zeeli ta-laa wolaiti su, niiti siɠigiti ti ma, ni seeɓɛi ta ɓaa faaɓaagi tanɔpɛ ka ʋaana ti ma, \v 38 ni naama vaaɓaagi ɠa nui tanɔpɛ ziiɓɔlɔna ɗa-nuɓusɛiti saama Izilayɛle nuiti, ma nui ɠa yeemaalena pɛlɛi nii ʋɔ pelei, é è maanɛɛnɛ, ɓaa é è vali, \v 39 gooɠaaʋote geeɠɔlɔgi zu, ʋɛ è zeini ná, ti zuvaayɛ, lɔ ná yɔɠɔzu, è ɛsɛ gilagilagi zo é zoloo sɔgi ma, mazɔlɔɔ è zii ɠwɛɛ. Tɔɔzei ɗa ɠila kpe ka è nuiti kpein zii ɠwɛɛ. \v 40 Ɗa naa ɠɛna, ta è lɛbi yeeɠɛɠalai pɛ daawu ta kɛ vulua zooi ná zu, è feai gi-mɛmɛwolani zea. \p \v 41 «Ni wɛɛin ta a ɠɛna ná, é la ga ɗa-nuɓusɛiti Izilayɛle nuiti ti ta, tama é è-maawoo mɛnigai, é zeɠe ɠoozama you zu, é ʋa, \v 42 mazɔlɔɔ wɛɛinti ta mɛni ga ɗa ga GALA golai, nii é sɛbɛi ɠulazu kɛlɛma, ni a ʋaana pɛlɛi nii ʋɔ pelei é maanɛɛnɛi wo, \v 43 soma kae è gooɠaaʋote geeɠɔlɔgi zu, ʋɛ è zeini ná. Nii é falia è ma, naa ve zea, naa ɠa a kɛ etea nuɓusɛiti pɛ ti è ɠwɛɛ, ti lua è-ɠaazu ʋa, ga ɗa-nuɓusɛiti Izilayɛle ɠɛʋele, ta kwɛɛ ɓalaa ga pɛlɛi nii gè togai, ɗa ɠa ɗɔnɔ ʋe. \p \v 44 «Siɛgi zu ɗa-nuɓusɛiti Izilayɛle nuiti ti liizu la kɔɔɠɔzuʋɛ, ʋɛ è ti leʋesu ná, ti zili nuiti daalɔɠɔma, ni ta è valina, ɗɛi è ga Ɠɔoɠɔ GALAGI, ti ɠaaʋotegai taai ta pɛlɛi nii ma gè togai ɗa-lɛbiyai vaa ma, \v 45 ti woomɛni geeɠɔlɔgi zu, ta-ƓALA falii ta ta-maanɛɛnɛi ɠaaʋote, ti maalobo. \p \v 46 «Siɛgi zu Izilayɛle nuiti ti kotoi ɠɛɛzu la è laalɔɠɔma, mazɔlɔɔ nu nɔpɛ ge la ná, nii é la koto ɠɛa, ni ɗa yiiɠaawanana, è ti lɔ ti zili nuiti zeezu, naati ti li ga tiye ɓuɠama ɓaa ɠoozama you zu, duɔlai zu, \v 47 ni ta yɛna duɔla yooi naa zu, ti ʋa ɠima, ti ɠale ma è ʋɔ, ti è maanɛɛnɛ, ti ɠɛ è ma: ‹Gi kotoi ɠɛa, gi ziɛ ʋele ɲɔuɗa, gá ga sɔba nuiti,› \v 48 ni ta ɠalena ma è ʋɔ ga ti-yii pɛ, ta ti-yɛnvui pɛ, ni ta yɛna ti zili nuiti ta-yooi zu, ʋɛ ti ná duɔlai zu, ti è maanɛɛnɛ, ti ɠaaʋotegai zooi naa ma è feai ti-ɠɛɛni zea, ta taai nii ma è yiimazeɠeai la, ta pɛlɛi nii ma gè togai ɗa-lɛbiyai vaa ma, \v 49 ti woomɛni è-zeizuʋɛ geeɠɔlɔgi zu, ta-ƓALA fali ta ta-maanɛɛnɛi ɠaaʋote, è ti maalobo. \v 50 Ɗa-nuɓusɛiti suvaayɛ ga kotoi ti kɛai è laalɔɠɔma, ta tɔ koloɠologiti kpein ti ti ɠɛai, va bu ti zili nuiti ti ti maawɔinɠa. \v 51 Mazɔlɔɔ ta ga ɗa-nuɓusɛiti, ta ga ɗɔnɔi, é lɔɔzei ti ɠula yeei ma è ʋɛ Ezipete yooi ʋa, kɔlu ɠaawuun abuzulugi tɔna su. \p \v 52 «Ɠaazuʋɛ zeɠe ma, è woilo gá-maanɛɛnɛi ma gi kɛɛzu, nà-o, ɗa-nuɓusɛi Izilayɛle nuiti-yo, siɛnɔpɛ su gi wooɠulazu la è ma. \v 53 Mazɔlɔɔ, Maliɠii Ɠɔoɠɔ GALAGI, ɗa ɠa è yiimazeɠea ga giye zɔɔma ziiti saama, ga gi ɠɛ ga ɗɔnɔ, eɠɛʋelei è puuni la ɗa-wotiɠɛ nui Moize la, é bo, siɛgi zu è gi-ɠɛɛni kulani la Ezipete yooi zu.» \s Tuyai Salomɔn tooni nuɓusɛiti bɛ \p \v 54 Salomɔn ɓegai ma ga naama ƓALA falii ta naama maanɛɛnɛiti bo, é wuzeɠeni ʋolu Ɠɔoɠɔ GALAGI ná-zalaɠa ɠulazuʋɛ ɠakalaʋɛ, ʋɛ é ʋilɛni ná ɲiibiɠa, é yeelɛ geezu. \v 55 É wuzeɠeni ʋolu, é tuya loo Izilayɛle ʋɛbɛi ʋɛ ga woo wola, é ɠɛ ma: \v 56 «Mamagi ɠa Ɠɔoɠɔ GALAGI ʋɛ, tɛigi é dooɠogi veai ná-nuɓusɛiti Izilayɛle nuiti bɛ, eɠɛʋelei é minazeɠeni la, mazɔlɔɔ minazeɠe goo ʋagɔi kpein é puuni ná-botiɠɛ nui Moize laaʋɛ, tanɔpɛ ge la yɛni ʋoluzu, nii daa la zeelini. \v 57 Ada-ƓALAGI Ɠɔoɠɔ GALAGI zoo é yɛ ade ʋa niizu, eɠɛʋelei é ɠɛni la ade-mɛmɛwolani ba, é mina ɠɛlɛ ade ʋa, é mina looɠo ɓɔsu ade ʋa. \v 58 Kɛlɛ é ade-yiiti tati ɓɔɠɔ ma, nii a kɛ ade ziɛ ga ziima ʋelei, ade ná-deveiti ta ná-kalagiti ta ná-tɔgiti so, niiti é ti veeni ade-mɛmɛwolani zea. \v 59 Maanɛɛnɛ wooi niiti gè ti laazeeliai Ɠɔoɠɔ GALAGI ma, naati ti yɛ kae ada-ƓALAGI, Ɠɔoɠɔ GALAGI ɠi su folo ʋɛɛ kpidi ʋa, é ná-botiɠɛ nui maalobo, ta é ná-nuɓusɛi Izilayɛle nuiti maalobo folo-o-folo. \v 60 Naazu, etea nuɓusɛiti pɛ ta kwɛɛ ga Ɠɔoɠɔ GALAGI ɠila kpe nɔ ɠa é ga GALA, é ɠula tɔun polu, taɠili ge la ná. \v 61 Wa ma, wo-yiiti ti ɠili ada-ƓALAGI, Ɠɔoɠɔ GALAGI ɠila kpe nɔ ʋa, nii a kɛ wo ɠolo ná-tɔgiti ta ná-deveiti bɛ, eɠɛʋelei é ɠɛɛzu la za.» \s Zalaɠai niiti ti ɠulani Ɠɔoɠɔ GALAGI ʋɛ \r (2 Dɔlɔ Sɛʋɛi 7:4-10) \p \v 62 Masagi Salomɔn ta Izilayɛle nuiti kpein ti ɠaalɛa ɠɛni de ba, ti zalaɠaiti kulani Ɠɔoɠɔ GALAGI lɛbi vaa ma. \v 63 Salomɔn nikɛ waaʋuufelegɔ maazu felegɔ (22.000) ta baala waaungila waaʋuufelegɔ (120.000) ɠulani ga ziilɛi zalaɠai. Ʋele ɠana masagi ta Izilayɛle nuɓusɛiti pɛ ti Ɠɔoɠɔ GALAGI zei ʋɛlɛi laalaoni da. \v 64 Naama voloi nɔ masagi Ɠɔoɠɔ GALAGI zei ʋɛlɛi laaʋɛ ma ɠoi ɠoozuʋɛ pɛ feeni GALA bɛ, mazɔlɔɔ zalaɠa ɠulazuʋɛ nii é ɠɛni Ɠɔoɠɔ GALAGI zei ʋɛlɛi ɠakalaʋɛ, kpɛtɛai ga kɔlu ɓɔigi, miná wola lɔini zalaɠaiti faa ma naama voloi, tɔ ɠa é kɛɛni Salomɔn koi ɠoozuʋɛ pɛ seɠeni, ga ti ɗa gala zalaɠaiti gala ná, ta vebɛ zalaɠaiti, naa ʋɛɛ ziilɛi zalaɠaiti ma wulɔiti ba. \p \v 65 Naama ziɛgi nɔ zu Salomɔnni ta Izilayɛle nuiti pɛ ti fɛtii ɠulani. Bɛbɛ wolai ɠa é zeɠeni Izilayɛle yooi zu ná pɛ, é zo Leɓo-Ɠamate yooi zu, é zeeli Ezipete kɔtuɗɛi ma, ti ʋaani ti lo Ɠɔoɠɔ GALAGI ɠaazu folo lɔfela laawu, naa ʋoluma ti folo lɔfela ɠili kɛ, ti pɛ kpɔga ɠɛ ga folo puugɔ maazu naanigɔ (14). \v 66 Poluma zobui Salomɔn nuɓusɛiti gaaɠaleni ma. Ti tuya looni masagi ʋɛ, ti ɠale ma ta-ʋɛlɛiti bu ga koozunɛɛi, ti ɠoozunɛɛni tɔɔzei faanɛɛi kpein faa zu nii Ɠɔoɠɔ GALAGI kɛɛni ná-botiɠɛ nui Davide ʋɛ, ta ná-nuɓusɛi Izilayɛle ʋɛ. \c 9 \s Gooɠaaʋotegi Ɠɔoɠɔ GALAGI feeni // Salomɔn ya \r (2 Dɔlɔ Sɛʋɛi 7:11-22) \p \v 1 Salomɔn ɓegai ma ga Ɠɔoɠɔ GALAGI zei ʋɛlɛi lo, ta masa pɛlɛi, ta nii kpein é ɠɛni pɔ ga é to, \v 2 Ɠɔoɠɔ GALAGI ɠulani bɛ kɛlɛma ná zeizu velesiɛi zu, eɠɛʋelei é ɠulani la bɛ kɛlɛma Gaɓaɠɔn. \v 3 É ɠɛni ma: «Gè woiloga ɗa-ƓALA falii ta ɗa-maanɛɛnɛ wooi ma, nii è daazeeliai mà. Pɛlɛi nii è togai bɛ̀, gè kɛa ga ada ɲadegai, ʋɛ nà yɛ ná eyɛsu ɠɔ. Nà wɛlɛ ma yeenɔpɛ, ta zìi ɠa ɠɛ ná. \v 4 Ɗa ma, ni ɗa ziɛna gàazu, eɠɛʋelei è-ɠɛɛ Davide ziɛni la ladalai ta sɔledai zu, è naati pɛ kɛ, niiti gè è levea ti ma, ni ɗa ɠolona nà-deveiti ta nà-tɔgiti bɛ, gè ti veai è ya, \v 5 nà ɗa-masa kpɔkpɔgi zei kpɛ Izilayɛle unda eyɛsu ɠɔ, eɠɛʋelei gè minazeɠeni la è-ɠɛɛ Davide ʋɛ, siɛgi zu gè ɠɛɛni la ma: ‹Nu ɠa ɠɛ zɔlɔɔsu nɔ ɠɔ è-mavofodaiti saama, nii a ɠɛ zeizu Izilayɛle masa kpɔkpɔgi ɠa.› \v 6 Kɛlɛ ni wa ʋoluavena bà, wa wo-mavofodaiti, ni wo la ɠoloni nà-tɔgiti ta nà-deveiti bɛ, gè ti zeiɗai wo ma, ni wa liina, wo gala kiligaa lɛbi, wo nɔkɔ ti wu, \v 7 nà Izilayɛle nuɓusɛiti kula zooi naa ʋa, nii gè feai ti ya, pɛlɛi nii gè kɛai ga ada ɲadegai, dàaseigi yɛ fai zu ná, nà pili ya poun, é zeɠe gàazu, Izilayɛle ɠa ɠɛ ga ɲɛɛɠulasu ani ta bɛlɛlala ani etea nuɓusɛiti pɛ bɛ. \v 8 Nuiti ta ɠɛna leʋega Ɠɔoɠɔ GALAGI zei ʋɛlɛi nii ɠoba, koloɠologai, daa ɠa vɔ, é ɗa foei vɛ. Nuiti ta ɗa ɠɛ ɓɔɠɔ ɠaazaɠasu, ti ɗa ɠɛ ma: ‹Leeni vaa zu Ɠɔoɠɔ GALAGI zooi nii ta pɛlɛi nii zogai ɠani?› \v 9 Gooɠaaʋotegi ɠa ɠɛ ga: ‹Mazɔlɔɔ ti ɠɛlɛa ta-ƓALAGI, Ɠɔoɠɔ GALAGI ʋa, nii é ti-mɛmɛwolani kulani Ezipete yooi ʋa, mazɔlɔɔ ti ʋilɛga gala kiligiti polu, ti nɔkɔ ti wu, ti ti lɛbi, naa ɠa é kɛai Ɠɔoɠɔ GALAGI niima maanɔɠɔiti pɛ seiɗai la ti ma.› » \s Salomɔn ná-boti wolaiti \r (2 Dɔlɔ Sɛʋɛi 8:1-18) \p \v 10 Salomɔn kɛɛni ga kona ʋuufelegɔ (20) pɛlɛ felegɔiti to fai ma: Ɠɔoɠɔ GALAGI zei ʋɛlɛi ta masa pɛlɛi. \v 11 Tɛi Tiil masagi Yilame ɠa é sɛdele guluiti, ta sipɛlɛ guluiti, ta zanugiti feeni Salomɔn ʋɛ, eɠɛʋelei Salomɔn ɠɛni pɔ la, masagi Salomɔn ɓalaa taa wola ʋuufelegɔ (20) veeni Yilame ʋɛ, Galilé yooi zu. \v 12 Yilame zeɠeni Tiil ga é taaiti ka, niiti Salomɔn ti veai bɛ. Kɛlɛ taai naati ti la ɠɛni ɛnɛkɛni. \v 13 É ɠɛni ma: «Taai ma zii ɓɛgeleni ka è ti veai bɛ̀ ɠani, nɛ̀ɛɲɔɠɔi Salomɔn?» É ti laasei pɛɛni ga Kaɓule yooi (nii poluʋɛ ga «tosu la ba»), daaseigi naa ɠa é ti ʋa zaaɠaza. \v 14 Kilo waasaʋagɔ undɔɔlugɔ (3.500) ɠa Yilame teʋeni Salomɔn ma zanugi zu. \p \v 15 Masagi Salomɔn duɔla wotii zeini kpasu, Ɠɔoɠɔ GALAGI zei ʋɛlɛi lo fai zu ta masa pɛlɛi, ta pɛtugi laave fai, nii daa ga Milo, naa ʋɛɛ Zeluzalɛme ziɠigi ʋa, ta Ɠasɔɔl, naa ʋolu Megido, é ʋɛɛ Gezɛɛl ʋa. \v 16 Ezipete masagi Falaɠɔn liini Gezɛɛl zosu, é abui loni taai ʋa, é Kanaan nuiti paa, niiti ti ɠɛni zeini taai naa zu. É taai naa veeni ná-doun anzanui ʋɛ ga vulu ɠɛɛzu vaanɛɛi, siɛgi zu naa zeini la Salomɔn ʋɛ ga anza. \v 17 Naa ɠa é kɛɛni Salomɔn taai naa loni ʋolu, é Ɓɛte-Ɠolon buu ʋelei loni ʋolu ɓalaa, \v 18 é Ɓaalate ta Tamaal loni ɓalaa, teʋebai ma you zɛʋɛi ma, zooi zu. \v 19 É taai naati kpein toni, ti ɠɛni bɛ ga ani makɛsuʋɛti, ta taai niiti ná-kɔɔɠɔ wotoloiti ti ɠɛni ti zu, naa ʋɛɛ ná-soo ɓizɛ zalaʋusuiti ɲiizu laaiti ba. Nii kpein é ɠɛni pɔ ga é to ga pɛlɛ, é ti loni Zeluzalɛme taazuʋɛ, ta Liɓan ɠizei ma, ta ʋɛ kpein é ɠɛni zeini naa unda. \p \v 20 Zii ɠiligi tanigaa ti ɠɛni dɛ zooi zu naama ziɛgi zu: Amool nuiti, Ɠɛte nuiti, Felɛze nuiti, Ɠeve nuiti, ta Yeɓuse nuiti, ti tanɔpɛ ti la ɠɛni ga Izilayɛle nu, \v 21 niiti ti-mavofodaiti ti yɛni zooi zu mazɔlɔɔ Izilayɛle nuiti ti la ɠɛni zooni ti ʋa ti zuwuɠaaleʋe, tiya ɠa Salomɔn duɔla wotii niiti daani ti ma, zaaɠaza naa ɠa ti daawu. \v 22 Kɛlɛ Salomɔn la ɠɛni Izilayɛle nu nɔpɛ seɠeni ga duɔ, é ti ɠɛɛni ga salaʋusuiti, ta ná-botiɠɛ nu wolaiti, ta salaʋusu ɠundiɠiiti, ta ná-kɔɔɠuluɓaiti, naa ʋɛɛ kɔɔɠɔ wotolo ɓizɛ nuiti ta ná-soo ɓizɛ zalaʋusuiti ba. \v 23 Nu undɔɔlugɔ puulɔɔlugɔ (550) ɠa Salomɔn toni ná-botiɠɛ nuiti untuɠɔ, niiti ti ɠɛni botii ɠɛɛzu. \p \v 24 Siɛgi zu Falaɠɔn ná-doun anzanui ɠulani la Davide ná-taa wolai zu, é lati ná-pɛlɛ wolai wu nii Salomɔn toni bɛ, názu ɠa Salomɔn pɛtugi laaveni da, nii daa ga Milo. \p \v 25 Salomɔn ɠɛni gala zalaɠaiti ta ziilɛi zalaɠaiti kulazu ná zeizu ɠɛ saʋa konagi zu, zalaɠa ɠulazuʋɛ é naa ɓɛtɛni Ɠɔoɠɔ GALAGI ʋɛ, é ɠɛni ansansegiti galazu zalaɠa ɠulazuʋɛ, nii é ɠɛni Ɠɔoɠɔ GALAGI ɠaazu. Ʋele ɠana botii ɠɛni ɠɛɛzu la GALA sei ʋɛlɛi wu. \p \v 26 Masagi Salomɔn keingiti kpɛtɛni Ɛsiyon-Geeɓɛɛl, Elate ɠobaʋɛ, Seeli Kpoloɗɛi ɠa Edɔme yooi zu. \v 27 Fenisi nuiti ti ga kpoloɗɛ ɠa wotiɠɛ nuiti, ta ti kpoloɗɛi ɠwɛɛ gola, Masagi Yilame naati teʋeni, ga ti ɓɔ Salomɔn ná-botiɠɛ nuiti ba. \v 28 Ti liini Wofiil, ti ʋa ga zanugi, nii a la leʋe kilo waapuugɔ maazu felegɔ (12.000) ʋa. \c 10 \s Saɓa masa anzanui ʋaa vai laaliizu // Salomɔn ma \r (2 Dɔlɔ Sɛʋɛi 9:1-12) \p \v 1 É woni Saɓa yooi zu masa anzanui ma ga Salomɔn lɔɠɔ ʋagɔ zɔlɔɔgɛ Ɠɔoɠɔ GALAGI ya. É ʋaani Salomɔn ʋoluɠulazu ga gaazaɠa kpaaɓaagiti. \v 2 Bɛbɛ wola yɛni polu, ti ʋa Zeluzalɛme, é ʋaani ga ɲɔmɛiti ti ɠasɔɠiliai ga tufa maku nɛɛnɛgiti, ta zanu mɔinmɔingiti, ta kɔtu zɔngɔ ɓaaɓaagiti. É kisu vai pɛ boni naa ma. \v 3 Salomɔn ná-gaazaɠagiti pɛ gaaʋoteni, tanɔpɛ ge la ɠɛni ɓaani masagi ya, ta la yɛni ʋoluzu, nii é la ɠɛni zooga é ʋa gaaʋote. \v 4 Saɓa masa anzanui Salomɔn ná-ɠimalai pɛ kaani, ta pɛlɛi é togai, \v 5 é ná-daamianigiti ka, ta ná-botiɠɛ nu wolaiti ɲiizuʋɛti, ta ná-botiɠɛ nuiti tosuʋɛti, ta ti maaɠili zɔɔlaiti, ta niiti ti ɠɛni daamianigi ta dɔɔi veezu zea, é wɛlɛ, é gala zalaɠaiti ka, naa ɠɛni ti ɠulazu Ɠɔoɠɔ GALAGI zei ʋɛlɛi ma ɠoizuʋɛ. Naati kaai ma, daavɔɔni, zɛnvu maaleʋe. \p \v 6 É ɠɛni masagi ma: «Nii kpein ti bogai mà nà-zooi zu, é lo è-laawooiti ta ɗa-ɠimalai ʋa, ti pɛ ka ga gaama. \v 7 Gè ʋa ɠɛ gè zeeli ʋɛ, gè ka ga ɠaazu, gè la ɠɛa laani da, kɛlɛ ti la vɔlɔ ma lukpɛ ɓalaa boni mà, è ɓɛtɛʋɛ, ɠigi ɠɛ è ya gola, é leʋe naa ʋa, nii ti boga mà ɗa-lɔɠɔɠulagi zu. \v 8 Undaanɛ nu ɠa ga ɗa-nuiti, ta ɗa-wotiɠɛ nu wolaiti, ti è ʋa folo-o-folo, ti ɗa tɔnɔ zɔlɔɔ ɗa-ɠimalai zu. \v 9 Mamagi ɠa Ɠɔoɠɔ GALAGI ʋɛ, ɗa-ƓALAGI nii é faaɓɔɠɔ ɠɛai è ʋɛ, ga é è zei Izilayɛle masa kpɔkpɔgi ɠa. Ná-nɛɛbɛi nii é zii ma ɠɔ Izilayɛle ʋɛ, naa maaʋele ɠa é kɛa è zeiɗai ga masagi, nii a kɛ è sɔledai ta telebodai ɠɛ.» \v 10 Naa ʋoluma, é zanugi kilo waasaʋagɔ undɔɔlugɔ (3.500) veeni masagi ʋɛ, ta é tufa maku nɛɛnɛgi ma mɔinmɔin feeni, ta kɔtu zɔngɔ ɓaaɓaagiti. Kaipa nu nɔpɛ ge la mɔ ɠɛni ʋaani ga tufa maku nɛɛnɛgi naa ma zii ta, é ʋa mɔin ga naa ɠɛʋele, Saɓa masa anzanui ʋaani la Salomɔn ʋɔ. \p \v 11 Ɓatoi niiti ti ɠɛni ʋaazu ga zanugi, é zeɠezu Wofiil, naati ti ɠɛni ʋaazu ga santale gului ga mɔinɗa, ta kɔtu zɔngɔ ɓaaɓaagiti. \v 12 Masagi santale gului naa tanigaa ɠɛni ga Ɠɔoɠɔ GALAGI zei ʋɛlɛi ta masagi ná-pɛlɛi ma wuuzeigiti, é kɔnigiti ta papaiti kpɛtɛ ga ta guye loo nuiti bɛ. Santale gului ta la mɔ ɠɛni ʋaani pɛ, nu la mɔ ɠɛni ta ɠaani pɛ, eyɛsu za zeeli. \p \v 13 Nii kpein wɔin ɠɛni Saɓa masa anzanui ma, ta nii kpein é falini masagi Salomɔn ma, naa ti pɛ feeni zea, naa ʋoluma é vebɛani ɠiligaa veeni bɛ, nii a zoo masa tɔɠɔɠulazu, eɠɛʋelei Salomɔn la. Masa anzanui ɠaleni ma ná-zooi zu, ta ná-botiɠɛ nuiti. \s Salomɔn ná-kpɛtɛi zu aniiti \r (2 Dɔlɔ Sɛʋɛi 1:14-17; 9:13-28) \p \v 14 Kona-o-kona kilo waaʋuufelegɔ (20.000) ɠa Salomɔn ɠɛni sɔlɔɔsu zanugi zu, \v 15 naa la ʋɛɛni sɛʋɛ zalaiti ba niiti ti ɠɛni ɠulazu zou ʋolu zɔɔlaiti ta yaaɠo zɔɔlaiti ma, naa ʋɛɛ mului ʋa nii zou ʋolu masagiti ta ná-zou zɛʋɛ ɠundiɠiiti ti ɠɛni feezu. \p \v 16 Masagi Salomɔn kɔɔɠɔ zɛpɛ gola unfelegɔ (200) ɓɛtɛni ga zanu doɠaai, kilo lɔzita ɠa é dɔɔni ga zanugi ti ɠilagilagi pɛ kpɛtɛ vai zu, \v 17 é kɔɔɠɔ zɛpɛ koiti unsaʋagɔ (300) ɓɛtɛ ga zanu doɠaai, kilo ɠila ta tukpɛ (1,5) ka é dɔɔni ga zanugi ti ɠilagilagi pɛ kpɛtɛ vai zu. Masagi ti pɛ daani pɛlɛi naa wu daa ga «Liɓan lɔɓɔi». \p \v 18 Masagi masa kpɔkpɔ gola ɓɛtɛni ga see ɲiigai, é maaʋu ga zanu kitei. \v 19 Kɔɠɔ losu lɔzita ɠa é ɠɛni nu laazeelizu masa kpɔkpɔgi naa ɠa, tiɓisui ɠiliɠilini, zeelokoi ɠɛ ba kakama felegɔiti, zalai ʋaaɠulaba felegɔ ɠɛ zeeloko felegɔiti koba, \v 20 zalai ʋaaɠulaba puugɔ maazu felegɔ (12) ɠɛ kɔɠɔ losu lɔzitaiti su, kakama felegɔiti pɛ su. Kɛɠala nɔpɛ ge la dɛ ɓɛtɛni masadai tanɔpɛ bɛ. \p \v 21 Masagi Salomɔn ná-ziawɔi pɛ ge ɠɛni ga zanugi, daami aniɲakai niiti kpein ti ɠɛni pɛlɛi wu daa ga «Liɓan lɔɓɔi», naati pɛ ti ɠɛni ga zanu kitei. Tanɔpɛ ge la ɠɛni ga walii, mazɔlɔɔ Salomɔn ná-siɛgi zu, nu la vɔlɔ ɠɛni walii levezu ga ani ɓii. \v 22 Tɔɔzei ɓatoiti ti ɠɛni masagi ya ti ɗa leʋeteʋe kpoloɗɛi ɠa ta Yilame nɔnɔiti, kona saʋagɔ-o-kona saʋagɔ ɓatoiti ti ɠɛni ʋaazu ga zanugi ta walii, ta see ɲiigai, ta koyaiti, ta waso wɔniiti. \p \v 23 Masagi Salomɔn leʋeni etea masagiti pɛ ba, kpɛtɛi ta ɠimalai zu. \v 24 GALA ge ɠimalai wola veeni Salomɔn ya, naa maaʋele ma ɛsɛ pɛ ge ɠɛni ʋaazu ga ti goomɛni. \v 25 Ɛsɛ ge ɗa ʋa ga vebɛaniiti pɔ, ga walii zɔɔlaiti ta zanu sɔɔlaiti, seɠeiti ta kɔɔɠɔ zɔɔlaiti, é tufa maku nɛɛnɛgiti feezu, ta sooiti, naa ʋɛɛ soovale fuuluiti ba. Ʋele ɠana é ɠɛni ɠɛɛzu la kona-o-kona. \p \v 26 Wotolo waagila unnaanigɔ (1.400) ɠa é ɠɛni Salomɔn ya, ta soo ɓizɛ zalaʋusu waapuugɔ maazu felegɔ (12.000), é ti ɠaaɠwɛ taaiti su, ʋɛti ná-sooiti ti ɠɛni ná, ta Zeluzalɛme tɔ ɓɔɠɔi ɠobaʋɛ. \v 27 Masagi zaalai zu, walii mɔinni Zeluzalɛme eɠɛ kɔtui, sɛdele gului mɔin eɠɛ sikɔmɔɔl gului, nii é ʋɔnɔsu ziɛlaʋɛ ma nɛmɛi zu. \v 28 Ezipete ta Silisi ɠa Salomɔn ná-sooiti ti ɠɛni zeɠezu ná, masagi ná-yaaɠo ʋɛbɛi ɠɛni liizu ná, ti sooiti geya ga naama zɔngɔi nii deveai. \v 29 Wotoloi ɠilagilagi kpein é ɠɛni zeɠezu Ezipete, sɔngɔi ɠɛni ga wali ɠae undɔzita (600), sooi ɠilagilagi zɔngɔi ɠɛ ga wali ɠae ungila puulɔɔlugɔ (150). Yaaɠo ɠilagi naati nɔ ɠa ti ɠɛni liizu ga wotoloiti ta sooiti Ɠɛte masagiti ta Siili masagiti pɔ. \c 11 \s Salomɔn ʋoluave fai ná-GALAGI ʋa \p \v 1 Salomɔn wɛɛn anzanu mɔinmɔin nɛɛni ʋɛ, é ɠula Falaɠɔn ná-doun anzanui ʋolu, tanigaa ti ɠɛni ga: Moaɓe nu, Amɔn nu, Edɔme nu, Sidɔn nu, ta Ɠɛte nuiti, \v 2 ti ɠulani zii naati su, niiti Ɠɔoɠɔ GALAGI ɠɛni Izilayɛle nuiti ma ta-vaa zu: «À mina ɠili ti ʋa, ti mina ɠili wo ʋa, mazɔlɔɔ ta wo-yiiti tati ta-ɠalagiti pɔ pelei.» Naama ziiti ka Salomɔn gilini ti ʋa ga nɛɛbɛi. \v 3 É masa doun undɔfela (700) vuluni, ti ɠɛ ga anzaiti, é anzanu unsaʋagɔ (300) ɠiligaa zei, niiti ti la vuluni ga zɔiti kɛʋele. Anzaiti ti zii latini. \v 4 Salomɔn wɔlɔzaɠa siɛgi zu, anzaiti ti zii latini gala kiligiti ma, zii la mɔ ɠɛni ná-GALAGI Ɠɔoɠɔ GALAGI ɠila nɔ ʋa, eɠɛʋelei kɛɛɠɛ Davide yii ɠɛni la. \v 5 Salomɔn Asetaate lɛbini, Sidɔn nuiti ta-ɠalagi, é Milikɔme lɛbi, Amɔn nuiti ta-ɠɔzɔba ɠɔɔɠɔ gani. \v 6 Salomɔn Ɠɔoɠɔ GALAGI wanama vai ɠɛɛni, é la ziɛni ga naa yiima ʋelei pɛ, eɠɛʋelei kɛɛɠɛ Davide ziɛni la. \v 7 Naama ziɛgi zu, Salomɔn zalaɠa ɠula adaʋɛ ɓɛtɛni gizei ma é Zeluzalɛme folo ɠulazu ʋelei, Kemɔse ʋɛ, Moaɓe nuiti ta-ɠɔzɔba ɠɔɔɠɔ gani, é ta ɓɛtɛ Mɔlɔke ʋɛ, Amɔn nuiti ta-ɠɔzɔba ɠɔɔɠɔ gani. \v 8 Ʋele ɠana é kɛɛni la anzaiti kpein ta-ɠalagiti bɛ, wɛɛn anzanui niiti ti ɠɛni zea, nii a kɛ naati ti ɗa zalaɠaiti kula ga ansansegiti ta toganiiti. \p \v 9 Ɠɔoɠɔ GALAGI, Izilayɛle ná-GALAGI yiiɠaawanani Salomɔn ma, mazɔlɔɔ é ʋoluaveni Ɠɔoɠɔ GALAGI ʋa, nii é ɠulani ba ga seizu felegɔ. \v 10 Naama ge devei veeni zea, é lo niima vai ga é mina gala kili dɛbi, kɛlɛ Salomɔn la ɠɛni Ɠɔoɠɔ GALAGI ná-deveiti soni. \v 11 Ɠɔoɠɔ GALAGI ɠɛni Salomɔn ma: «Tɛi ʋele ɠana è ziɛzu la, è la nà-minazeɠegi ta nà-deveiti makɛni, niiti gè ti veeni è ya, nà masadai ɠulazu è ya, gè fe naa ya, nii é è yeeɠɔɠɔwu. \v 12 Kɛlɛ gè la naa ɠɛɛzu siɛgi zu è vulua la dɛ, è-ɠɛɛ Davide maaʋele ma. È-loun zunui ɠa gè ʋaazu masadai ɠulazu zeezu. \v 13 Gè la ɓalaa masadai pɛ kulazu zeezu, nà boloda ɠila zɛsu è-loun zunui ya, nà-botiɠɛ nui Davide maaʋele ma, ta Zeluzalɛme, ʋɛ gè yiimazeɠeai ga ná.» \s Salomɔn ziliɲɔɠɔiti \p \v 14 Ɠɔoɠɔ GALAGI Salomɔn zakpeɲɔɠɔ ɠila buzeɠeni, Edɔme nui Ɠadade, é ɠɛni ga masa pɛlɛi wu nui ta. \v 15 Siɛgi zu Davide kɔɔi ʋɛɛni la Edɔme yooi ʋa, ná-kɔɔɠuluɓai Zoaɓe lɛɛni ná poomaiti maaɠuluzu, názu ɠa é Edɔme zunuiti pɛ paani la ti ɠɛni Edɔme, \v 16 é yɛni ná alu dɔzita laawu ta Izilayɛle ɠɔɔʋɛbɛiti pɛ, eyɛsu ti zunuiti pɛ pa. \v 17 Názu ɠa Ɠadade ʋelani la, ti li Ezipete ta Edɔme nuiti, niiti ti ɠɛni ga kɛɛɠɛ ná-botiɠɛ nuiti. Naama ziɛgi zu Ɠadade ɠɛni dɛ ga zunu loungo. \v 18 Ti zeɠeai ma Madiyan, ti zeelini Palan, ti Palan nuiti seɠe ya, ti zeeli Ezipete, Ezipete masagi Falaɠɔn ʋɔ bɛ. Falaɠɔn pɛlɛ ta zou veeni Ɠadade ʋɛ, é ɗa kɔnɔkula. \v 19 Ɠadade undaanɛɛ zɔlɔɔni Falaɠɔn ya, eyɛsu Falaɠɔn ná-nimɔɠɔi ve bɛ ga anza, masagi anzai Taapanɛse ná-seelai. \v 20 Taapanɛse ná-seelai doun zunu ɠila sɔlɔɔni Ɠadade ʋɛ, é daasei pɛɛ ga Genuɓate. Taapanɛse doungoi naa ɠulani su Falaɠɔn ná-pɛlɛi wu, Falaɠɔn ná-dointi saama. \p \v 21 Siɛgi zu Ɠadade yɛni da Ezipete, é mɛni ga Davide zaa, ná-kɔɔɠuluɓai Zoaɓe ɓalaa ge zaa, é ɠɛni Falaɠɔn ma: «Ɓena bà, gè ɠale ma nà-zooi zu.» \v 22 Falaɠɔn gaazaɠani, é ɠɛ ma: «Leeni ɠa è ʋalagai ma kòbaʋɛ? Toɠa ɠale è pɔ ga è ɠale ma ɗa-yooi zu?» É naa wooɠaaʋoteni, é ɠɛ ma: «Gè la ʋalani ani nɔpɛ ma, kɛlɛ ɓɛ gè li.» \p \v 23 GALA ge Salomɔn zakpeɲɔɠɔi taɠili buzeɠeni, Eliada ná-doun zunui Lezon, é ʋelani, é zeɠe Ɠadadezɛɛl ʋɔ bɛ, Soɓa masagi. \v 24 É nui tanigaa ɠaalɛɛni ba ɠoba, siɛgi zu Davide Ɠadadezɛɛl ná-kɔɔʋɛbɛiti paa la, naazu é ɓɔɠɔ ɠɛni ga kɔɔɓɔ kundiɠi, ti liini, ti zei Damase, é ɗa masadai ɠɛ miná. \v 25 É ɠɛni ga Izilayɛle ziliɲɔɠɔ Salomɔn zii ma voloi pɛ su, naama vaa ɲɔi kpein koba, nii Ɠadade ɠɛni kɛɛzu la, é zilini ga Izilayɛle, é ɗa masadai ɠɛ Siili yooi unda. \s Zeloɓoame ɓaka fai \p \v 26 Zeloɓoame ɠɛni ga Neɓate ná-doun zunui, Efelayime nui nii ná-taazuʋɛ ɠɛni ga Seleda, dee ɠɛni ga poanzai ta, daa ga Selua. Zeloɓoame ɠɛni ga Salomɔn ná-botiɠɛ nu wolai ta. Tɔ ɓalaa é wuzeɠeni masagi laalɔɠɔma. \v 27 Pɛtɛ ʋelei é wuzeɠeni la naa laalɔɠɔma. Salomɔn ɠɛai ma pɛtugi laave fai ma nii daa ga Milo, ta é zeɠei laaɠulu, nii é ɠɛni siɠigi ʋa kɛɛɠɛ Davide ná-taa wolai ma. \v 28 Zeloɓoame ɠa gaaɓaa nu. Salomɔn kaai ma ga toɠa botii ɠɛɛzu ga pagɔ, é toni Zozɛfe ná-pɛlɛyeɠei wu ɠasɔ zeɠe nuiti pɛ unda. \p \v 29 Naama ziɛgi zu Zeloɓoame ɠulaai ma Zeluzalɛme ʋa, ti ɠomini pelei zu ta GALA goo wo nui Ayiya, Silo nui, seɠe niinɛi kɔba. Ti nu felegɔ nɔ ɠa ti ɠɛni dɔɓɔi zu. \v 30 Ayiya ná-seɠe niinɛi ɠulani ɠɔba, é baliʋali su ga puugɔ maazu felegɔ (12). \v 31 É ɠɛni Zeloɓoame ma: «Puugɔi zeɠe ɓɔɠɔ ʋɛ, mazɔlɔɔ Ɠɔoɠɔ GALAGI, Izilayɛle ná-GALAGI wooi ɠaa: ‹Pɛtɛ, nà ʋaazu masadai ɠulazu Salomɔn ya, gè boloda puugɔi ve è ʋɛ. \v 32 Kɛlɛ boloda ɠila ka yɛsu zea nà-botiɠɛ nui Davide maaʋele ma, ta Zeluzalɛme, taai nii gè yiimazeɠeai la Izilayɛle wolodaiti kpein saama. \v 33 Nà naa ɠɛɛzu tɔɔzei ti ʋoluavega nɔ̀un ba, ti nɔkɔ Sidɔn nuiti ta-ɠalagi Asetaate wu, ti nɔkɔ ɓalaa Moaɓe nuiti ta-ɠalagi Kemɔse wu, ta Amɔn nuiti ta-ɠalagi Milikɔme wu, naa ʋoluma ti la kɛɛni ti ʋa ziɛ ga zìimai, ti la zìima vaa ɠɛɛni, ti la nà-deveiti ta nà-tɔgiti soni, Salomɔn kɛɛɠɛ Davide ɠɛʋele. \v 34 Gè la masadai pɛ kulazu zea, mazɔlɔɔ nà seɠezu ga masagi sii ma voloi pɛ su, nà-botiɠɛ nui Davide maaʋele ma, nii gè yiimazeɠeai la, ta é nà-deveiti ta nà-tɔgiti sogai. \v 35 Kɛlɛ nà masadai ɠulazu ná-doun zunui yeezu, gè boloda puugɔ ve è ya, \v 36 nà boloda ɠila zɛsu zea, naa ɠa a kɛ nà-botiɠɛ nui Davide mina ʋala mavofoda ma, nii a ɠɛ masadai ɠɛɛzu nɔ̀un gaazu Zeluzalɛme taazuʋɛ, ʋɛ gè yiimazeɠeai ga ná ga gè dàaseigi ʋɛɛ ná ʋa. \v 37 Nà è zeɠezu, è masadai ɠɛ naa kpein unda, nii a nɛɛ è-yii ʋɛ, ɗa ɠɛ ga Izilayɛle masagi. \v 38 Ni ɗa woilona nii kpein ma gè è levezu ma, ɗa ziɛna ga zìimai, nii pagai gàazu, ɗa naa ɠɛna, è nà-deveiti ta nà-tɔgiti so, eɠɛʋelei nà-botiɠɛ nui Davide kɛai la, nà yɛ è ʋa, gè masa pɛlɛyeɠe lo è ʋɛ, nii é la ɲiikpiga eyɛsu pɛ, eɠɛʋelei gè ta logai la Davide ʋɛ, nà Izilayɛle ve è ʋɛ. \v 39 Nà Davide mavofodaiti unmaayeizu ga naa, kɛlɛ naa lɛi é ʋa ɠɛ yɛsu ma ɠɔ.› » \p \v 40 Salomɔn ɠɛni pɔ ga é Zeloɓoame ʋaa, kɛlɛ Zeloɓoame ʋelani, é li Ezipete, masagi Sisake ɠoba, é yɛni Ezipete eyɛsu Salomɔn za. \s Salomɔn ná-masadai ɠaaɓela pelei \r (2 Dɔlɔ Sɛʋɛi 9:29-31) \p \v 41 Salomɔn ná-kɛɛwotii mɔtaiti, ta nii kpein é kɛɛni, ta ná-ɠimalai, naati sɛʋɛʋɛ Salomɔn ná-kɛɛwotiiti ma zɛʋɛi zu. \v 42 Salomɔn kɛɛni masadai zu Zeluzalɛme ta Izilayɛle pɛ unda ga kona ʋuunaanigɔ (40). \v 43 Naa ʋoluma, Salomɔn zaani. Ti maaɠuluni kɛɛɠɛ Davide ná-taa wolai zu. Ná-doun zunui Loɓoame ɠa é masadai ɠɛɛni potogi zu. \c 12 \ms1 Zuda ta Izilayɛle Masagiti, É Lɔɔzei Balimai Ma, Eyɛsu Izilayɛle Masadai Ɓe \mr (12:1—22:54) \s Balimai: Zuda masagi Loɓoame // ta Izilayɛle masagi Zeloɓoame \r (2 Dɔlɔ Sɛʋɛi 10:1-15) \p \v 1 Loɓoame liini Sikɛme, mazɔlɔɔ Izilayɛle nuiti pɛ ti ɠaalɛɛni ba ná ga ti sei ga masagi. \v 2 Neɓate ná-doun zunui Zeloɓoame ɠɛni dɛ Ezipete, ʋɛ é ʋelani ná, é lɔɔɠu Salomɔn ʋa, É niima maaɓɔgi ma woo mɛnigai ma, é deveni ga é yɛ Ezipete. \v 3 Ti numaa leʋeni daaɠomisu, Zeloɓoame ʋaani naazu, tɔ-o, Izilayɛle nuiti-yo, ti ɓɔɛni Loɓoame ʋɔ ɠani: \v 4 «È-ɠɛɛ gi unma ɠasɔi wola wuiɗa, ɗɔun ta ɠulana duɔla ɠasɔi naa ná-buii ma, nii è-ɠɛɛ daai gi unma, gá botii ɠɛ è ʋɛ.» \v 5 É ɠɛni ti ma: «À li, wa ɠale ma ʋolu, wo ʋa pɔ̀ bɛ folo saʋagɔ ʋoluma.» Nuɓusɛi liini. \p \v 6 Masagi Loɓoame kɛwolaiti gaazaɠani, niiti ti ɠɛni kɛɛɠɛ Salomɔn lɛnɛsu, kɛai ma vulua, é ɠɛ ti ma: «Tɛnɛ kpɛgele ɠa wo feezu, gè nuɓusɛi wooɠaaʋote da?» \v 7 Naati ti gooɠaaʋoteni, ti ɠɛ ma: «Ni ɗa dɛɛ za ga è ɠɛʋele ɓɛtɛʋɛ ga è botii ɠɛ nuɓusɛi ʋɛ, ni ɗa ti wooɠaaʋotena ga woo ʋagɔiti, ta ɠɛɛzu ga ɗa-wotiɠɛ nuiti eyɛsu ɠɔ.» \p \v 8 Kɛlɛ Loɓoame la ɠɛni kɛwolaiti ta-lɛnɛgi zoni, nii ti feeni zea. É zinipoiti gaazaɠani, niiti ti ɠɛni loni koba, ta niiti ti ɓaɠoni ʋɔɔma. \v 9 É ɠɛni ti ma: «Tɛnɛ kpɛgele ɠa wo feezu, gè nuɓusɛi wooɠaaʋote da, é ɠɛɛzu mà: ‹Ta ɠula kasɔi nii ná-buii ma, nii è-ɠɛɛ daai gi unma›?» \v 10 Kɛɠala zunu loungoiti ti ɠɛni ma: «Nuɓusɛi niiti ti ɠɛ: ‹È-ɠɛɛ kasɔ wuii daa gi unma, naa maaʋele ma è ta ɠula ma,› ɗa ti wooɠaaʋote ɠani: ‹Zèeɓeɠa goi wɔɔlɔʋɛ kɛ̀ɛ zaamalɔkaeiti ba. \v 11 Kɛ̀ɛ kasɔ wuigi laaʋɛ wo unma, nɔ̀un nà ta ʋɛɛzu ná-buii ʋa. Kɛ̀ɛ ɠɛa wo ʋolu ga kpakɔi, nɔ̀un nà ʋilɛsu wo ʋolu ga kpakɔi nii maayikiai.› » \p \v 12 Foloi zaʋasiɛi Zeloɓoame ta nuɓusɛi pɛ ti ʋaani, ti Loɓoame ɠa, eɠɛʋelei é boni la ti ma. \v 13 Masagi la ɠɛni ziɛni ga kɛwolaiti ta-lɛnɛgi, é ɓɔɛni nuɓusɛi ʋɔ ga ɲɔuɗa, \v 14 eɠɛʋelei nɔ bɔɔla zunu loungoiti ti tɛnɛni la, é ɠɛni ma: «Kɛ̀ɛ kasɔ wuigi laaʋɛ wo unma, nɔ̀un nà ta ʋɛɛzu ná-buii ʋa. Kɛ̀ɛ ɠɛa wo ʋolu ga kpakɔi, nɔ̀un nà ʋilɛsu wo ʋolu ga kpakɔi nii maayikiai.» \v 15 Ʋele ɠana masagi ɠɛlɛni la nuɓusɛi wooi ʋa, mazɔlɔɔ Ɠɔoɠɔ GALAGI ɓɔɠɔi ɠa é loni faiti tuɠɔ ɠana, nii a kɛ é ná-minazeɠegi laazeeli, nii é kɛɛni Neɓate ná-doun zunui Zeloɓoame ʋɛ, é ɠula GALA goo wo nui Ayiya la, Silo nui. \s Masadai ɠaaɠwɛ vai su fele \r (2 Dɔlɔ Sɛʋɛi 10:16—11:4) \p \v 16 Siɛgi zu lɛkpɛma maazu ʋele nuiti ti kaani la ga masagi la woilosu ti-woo ma, ti ɠɛni ma: «Lee ɠili ka ade ɓɔgai ma, ada Davide? Ade la ɓɔni pogani ma, ada Izayi ná-doun zunui. Ade ɠale ma ada-laazuʋɛti. Ɗɛi ma è ga Davide mavofodai, ɠaaɓa ɗa-ʋɛlɛi ma.» Nuɓusɛi zeɠeni koba, ti li. \v 17 Loɓoame masadai ɠɛɛni nuɓusɛiti unda, niiti ti ɠɛni zeini Zuda laa wolaiti nɔ zu. \p \v 18 Naa pɛ poluma, é Adolame leʋeni, nii é ɠɛni duɔla wotii unda, naa li Izilayɛle nuiti pɔ bɛ, ti lɛkpɛma maazu ʋelei. Kɛlɛ naati ti sɔɔni ga kɔtui, é za. Masagi ɓɔɠɔi zooni nɔ, é lɛ ná-soo wotoloi zu, é ʋela, é li Zeluzalɛme. \v 19 Ʋele ɠana Izilayɛle nui niiti ti ɠɛni lɛkpɛma maazu ʋelei ti ɠɛlɛni la Davide ná-pɛlɛyeɠei ná-masadai ʋa, eyɛsu za zeeli. \p \v 20 Siɛgi zu ti pɛ ti suɠwɛɛni la ga Zeloɓoame ɠalega ma, ti ɓɔɠɔ ɠaalɛba ɠɛɛni, ti toli ná, ti sei ga Izilayɛle masagi. Zuda wolodai ɠila nɔ ɠa é yɛni Davide ná-pɛlɛyeɠei ʋa. \p \v 21 Loɓoame zeelini nɔ feya Zeluzalɛme, é kɔɔɠɔ nu waaungila waaʋuulɔsaʋa (180.000) ɠaalɛɛni ba Zuda ta Ɓɛnzamɛn wolodamaiti saama, niiti ti zoogai gola, ga ti li, ti kɔɔi ʋɛɛ Izilayɛle nuiti ba, ti lɛkpɛma maazu ʋelei, nii a kɛ é zei naati unda ga maaɓaai, tɛigi é ga Salomɔn ná-doun zunui. \v 22 Kɛlɛ GALA ge ɓɔɛni GALA goo wo nui Semaya ʋɔ, é ɠɛ ma: \v 23 «Ɓɔɛ Salomɔn ná-doun zunui Loɓoame ʋɔ, Zuda masagi, ta Zuda ta Ɓɛnzamɛn ma wolodamaiti su nuiti pɛ pɔ, naa ʋɛɛ nuɓusɛi mɔtai pɛ ba, è ɠɛ ti ma: \v 24 ‹Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠaa: À mina lɛ, wo ʋa vala wo-ɠɛɛlointi ba, Izilayɛle nuiti ti lɛkpɛma maazu ʋelei. Wo ɠilagilagi pɛ ge ɠale ma ná-pɛlɛi wu, mazɔlɔɔ nà ɠa niima vaiti seɠeai pɔ̀.› » Ti ɠoloni Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ʋɛ. Ti ɠaleni ma, ʋelei Ɠɔoɠɔ GALAGI boni la ti ma. \s Zeloɓoame ná-kotoi \p \v 25 Zeloɓoame siɠigi loni Sikɛme taai ma, Efelayime ɠize yooi zu, é zei ná. É zeɠeni miná, é siɠigi lo Penuwele taai ma. \p \v 26 Zeloɓoame ɠisiɛni, é ɠɛ ma: «Masadai ɠa dɛ a ɠɛ ga Davide ná-pɛlɛyeɠei nɔnɔ. \v 27 Ni nuɓusɛi niiti ta lɛɛzu Zeluzalɛme, zalaɠa ɠula vai ma Ɠɔoɠɔ GALAGI zei ʋɛlɛi ma ɠoizuʋɛ, ti-yii ɠa lati ti-maliɠii Loɓoame ma ʋolu, Zuda masagi, ta nɔ̀un paa, ti ɠale ma ʋolu Zuda masagi Loɓoame ʋɔ.» \p \v 28 Masagi ɠobaɠaazaɠani, é nikɛ yiʋoi ʋaaɠulaba felegɔ ɓɛtɛ ga zanugi, é ɠɛ nuɓusɛiti ma: «Wo wola ziaa Zeluzalɛme. Izilayɛle nuiti, à wɛlɛ wa-ɠalagiti ba, ti wo ɠulaai Ezipete yooi ʋa.» \v 29 É ta ʋilɛni Ɓetɛle, é zɔi ʋilɛ Dan. \v 30 É nuɓusɛiti diini ɠana kotoi ɠɛɛ vai ma, nuɓusɛi ʋilɛni nikɛi ʋaaɠulabai ɠilagi ʋolu, ti zeeli Dan. \v 31 Zeloɓoame kɔɔɠɔ gani kɔɔ ʋɛlɛiti toni zalaɠa ɠula adaʋɛti koba, é zalaɠa ɠula nuiti sei, niiti ti ɠɛni nuɓusɛiti saama, ti la ga Levi mavofodai zu nui ta. \v 32 Zeloɓoame fɛti voloi ma ɠui loni alugi lɔsaʋasiɛi ma volo puugɔ maazu lɔɔlugɔi (15) ma, eɠɛʋelei nɔ ti ɠɛni kɛɠala vɛtii ɠulazu la Zuda. Tɔ ɓɔɠɔi é zalaɠaiti kulani zalaɠa ɠulazuʋɛ. Pɛtɛ nii ɠa é kɛɛni Ɓetɛle, é zalaɠai ɠulani nikɛ yiʋoi ʋaaɠulabaiti bɛ niiti é ti ɓɛtɛni, zalaɠa ɠula nui niiti é yiimazeɠeni ga tiye, é naa tanigaa zei zalaɠa ɠula adaʋɛti koba. \v 33 Alugi lɔsaʋasiɛi ma volo puugɔ maazu lɔɔlugɔi (15), kui nii tɔ ɓɔɠɔi é toni, Zeloɓoame fɛti ɠila daani ga Ɓetɛle ta Izilayɛle nuiti bɛ, fɛti naa ɠulazuʋɛ, tɔ ɓɔɠɔ ɠa é ansansegiti galani zalaɠa ɠulazuʋɛ, ʋɛ é ná ɓɛtɛni. \c 13 \s GALA goo wo nui ta ʋaa vai Ɓetɛle \p \v 1 GALA goo wo nui ta devei zɔlɔɔni Ɠɔoɠɔ GALAGI ya ga é zeɠe Zuda yooi zu, é li Ɓetɛle. É zeelini kpein nɔ, Zeloɓoame ɗa ansansegiti gala zalaɠa ɠulazuʋɛ. \v 2 É Ɠɔoɠɔ GALAGI laawooi nii woni zalaɠa ɠulazuʋɛ laalɔɠɔma, é ɠɛ ma: «Zalaɠa ɠulazuʋɛ! Zalaɠa ɠulazuʋɛ! Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠaa: ‹Zunu loun ɠa zɔlɔɔsu Davide ná-pɛlɛyeɠei wu, daaseigi ɠa ɠɛ ga Zoziase, nii é ʋaazu zalaɠa ɠula adaʋɛti ma zalaɠa ɠula nuiti kulazu ga zalaɠai è ma, niiti ti ansansegiti galazu è ma, ta nu ɠaeiti gala vɔlɔ è ma.› » \v 3 Naama voloi nɔ é poogi veeni ti ya, é ɠɛ ti ma: «Wɛlɛ poogi ʋa nii é dɛɛzu ga Ɠɔoɠɔ GALAGI ɠa kpɔɛai: Zalaɠa ɠulazuʋɛ ɠa ʋaazu ʋalizu su, zuʋui nii é ʋuuni ga, naa ɠa vazasu.» \p \v 4 Siɛgi zu masagi naama wooi mɛnini la, nii GALA goo wo nui boni zalaɠa ɠulazuʋɛ laalɔɠɔma nii é Ɓetɛle, é yeemaaleni, é ɠɛ ma: «À so!» Kɛlɛ zeei nii é maaleni GALA goo wo nui laalɔɠɔma, naa zaani ma, é la mɔ ɠɛni zooni é ʋa tɛ ba. \v 5 Zalaɠa ɠulazuʋɛ ʋalini su, zuʋui é ɠɛni ga, naa vazani, é zoloo poogi ma nii GALA goo wo nui feeni ga Ɠɔoɠɔ GALAGI maaʋele. \v 6 Masagi kpɔɛi zeɠeni, é ɠɛ GALA goo wo nui ma: «Ɗa-ƓALAGI, Ɠɔoɠɔ GALAGI maanɛɛnɛ bɛ̀, nii a kɛ gè zo gè zèei lɛ ba.» GALA goo wo nui Ɠɔoɠɔ GALAGI maanɛɛnɛni, masagi zooni é zeei lɛ ba, é ʋilɛ kɛʋele wɔlɔmai zu. \p \v 7 Masagi GALA goo wo nui lolini, é ɠɛ ma: «Ʋa, de li nà-pɛlɛi wu, de daami wo, naa ʋoluma nà faanɛɛ ɠɛ è ʋɛ niina.» \v 8 Kɛlɛ GALA goo wo nui ɠɛni ma: «Anɛɛ ɓalaa ɗa ɗa-naavoloi ma ʋalisaamai pɛ feezu zèa, gè la liizu ɗa-ʋɛlɛi wu, gè la daamiani nɔpɛ mia, gè la ɓalaa ziɛ nɔpɛ kpɔlea. \v 9 Mazɔlɔɔ gè niima levei zɔlɔɔgɛ Ɠɔoɠɔ GALAGI ya, é ɠɛ mà: ‹Mina daamii ta kpɔle wo, mina ɓalaa ɠale ma ga pelei nii è liai la.› » \v 10 É liini ga pele ɠili, é la ɠɛni ɠaleni ma ga pelei nii é liini la Ɓetɛle. \s GALA goo wo nui woozotalai ɠɛɛ vai // ga Ɠɔoɠɔ GALAGI \p \v 11 Naama ziɛgi zu GALA goo wo nu wɔlɔzaɠagi ta ɠɛni Ɓetɛle. Ná-doun zunuiti ti naa kpein boni ma, nii pɛ GALA goo wo nui kɛɛni, nii seɠeai Zuda, é ʋa Ɓetɛle naama voloi, ta nii kpein é boni masagi ma. Ná-doun zunuiti ti naa pɛ suɠulaai ma ma. \v 12 É ɠɛɛni ti ma: «Mini ʋele ɠa diai la?» Ná-doun zunuiti ti GALA goo wo nui lii ʋelei ɠaani, nii é zeɠeni Zuda. \v 13 É ɠɛ ma: «À soovalegi maaɠili bɛ̀.» Ti soovalegi maaɠilini, é lɛ kɔma. \p \v 14 É ʋilɛni GALA goo wo nui ʋolu, é li, é naa ɠa zeini sɛne gului ta wu, é ɠɛ naa ma: «Ɗa ɠa è ga GALA goo wo nui seɠeai Zuda?» Naa gooɠaaʋoteni, é ɠɛ ma: «Eyei, nà ʋe de.» \v 15 É ɠɛni ma naazu: «Ʋa, de li pɛlɛi wu, de daami wo.» \v 16 Kɛlɛ GALA goo wo nui gooɠaaʋoteni, é ɠɛ ma: «Gè la ɠalega ma è ʋɔ, gè ʋa lɛ ɗa-ʋɛlɛi wu. De la daamiani mia ʋɔɔma, de la ɓɔɔlea ʋɔɔma pɛ adaʋɛ tɛi, \v 17 mazɔlɔɔ Ɠɔoɠɔ GALAGI ɠɛɛʋɛ mà: ‹Mina daamii ta kpɔle wo ná, mina ɓalaa ɠale ma ga pelei nii è liai la.› » \p \v 18 GALA goo wo nu ɠɛwolai ɠɛni ma: «Nà ɓalaa, nà ga GALA goo wo nui ta ga è ɠɛʋele. Ɠɔoɠɔ GALAGI ná-geezuɠeelai gila teʋegɛ mà, é ɠɛ mà: ‹Li, è gaaɠale ma, wo ʋa ɗa-ʋɛlɛi wu, é laami, ta é ɓɔɔle.› » Zɛɛi ɠa é ɠɛni bosu naa ma. \v 19 GALA goo wo nui ʋilɛni polu, ti ɠale ma, é daamii woni, é ɓɔɔle ná-pɛlɛi wu. \p \v 20 Ti ɠɛai ma daamii wosu, Ɠɔoɠɔ GALAGI ɓɔɛni GALA goo wo kɛwolai ʋɔ, nii é gaaɠaleni ma. \v 21 É ɓɔɛni GALA goo wo nui ʋɔ nii é ʋaani, é zeɠe Zuda, é ɠɛ ma: «Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠaa: ‹Tɛi è kololalai ɠɛa ga Ɠɔoɠɔ GALAGI, è la tɔgi zoni nii ɗa-ƓALAGI Ɠɔoɠɔ GALAGI feai è ya, \v 22 tɛi è ɠalega ma, è laami ta è ɓɔɔle naama adaʋɛ, ʋɛ kɛai è ma: Mina daamii ta kpɔle wo ná, è-ma ʋoomai la laa è-ɠɛɛni ta-ɠabaiti su.› » \p \v 23 Ti ɓegai ma ga daamii wo, ti ɓɔɔle, GALA goo wo nui nii é gaaɠaleni ma, é naa ná-soovalegi maaɠilini. \v 24 Naa ɗa li, é ɠulani zala ɠila ma pelei zu, naa paa, é ma ʋoomai yɛni laani pelei zu, soovalegiti ta zalai ti loni koba. \v 25 Teʋe nuiti ti poomai naa ɠaani laani pelei zu, zalai loni koba. Ti liini, ti bo taazuʋɛ, ʋɛ GALA goo wo kɛwolai ná. \p \v 26 GALA goo wo kɛwolai nii é gaaɠaleni ma naama wooi mɛnini, é ɠɛ ma: «GALA goo wo nui ʋe, nii é kololalai ɠɛai ga Ɠɔoɠɔ GALAGI ná-devei, Ɠɔoɠɔ GALAGI fea zalai ya, naa bali ga, é paa, eɠɛʋelei Ɠɔoɠɔ GALAGI boni la ma.» \v 27 É ɠɛni ná-doun zunuiti ma: «À soovalegi maaɠili bɛ̀.» Ti soovalegi maaɠilini. \v 28 É liini, é poomai ɠa pelei zu, soovalegiti ta zalai ti loni koba. Zalai la ɠɛni poomai miini, ta é la ɠɛni soovalegi ʋalini ga. \v 29 GALA goo wo kɛwolai GALA goo wo nui ma ʋoomai wuzeɠeni, é da soovalegi ɠɔma, é ɠale ma la taazuʋɛ, nii a kɛ é ná-saa wɔlɔi wo, é maaɠulu. \v 30 É naa laani tɔ ɓɔɠɔi ná-kabai zu, nuiti ti ɠɛni saa wɔlɔ wuyei loozu ma, ti ɗa ɠɛ ma: «Maawɔin vaa ʋe, kɛ̀ɛloin zaa.» \p \v 31 Maaɠulugi ɓegai ma, GALA goo wo kɛwolai ɠɛni ná-doun zunuiti ma: «Yeei gè zaazu la, à màaɠulu kabai nii nɔ zu, nii GALA goo wo nui maaɠulugai su, wa mà ʋoomai la ma ʋoomai ɠoba. \v 32 Mazɔlɔɔ wooi nii é bogai Ɠɔoɠɔ GALAGI laaseigi zu Ɓetɛle zalaɠa ɠulazuʋɛ laalɔɠɔma, ta zalaɠa ɠula adaʋɛti ma ʋɛlɛiti kpein daalɔɠɔma ti Samali yooi zu, ma wooi zu vaiti daa ɠa zeeli.» \p \v 33 Niima vai pɛ poluma, Zeloɓoame la ɠɛni valiboni, é ʋa zeɠe kɛɛwoti ɲɔiti polu. É ɠɛni ba nɔ, é ɗa nuiti seɠe nuɓusɛiti saama, é ti ɠɛ ga zalaɠa ɠula nuiti, zalaɠa ɠula adaʋɛti unda. Nu nɔpɛ nɔ ma wɔin a la ɠɛ naa ma, é ɠɛni naa zeizu ga ta. \v 34 Naa ɠɛɛni ga kotoi ɠɛ zaɓui Zeloɓoame ná-pɛlɛyeɠei ʋɛ, naa ɠa é kɛɛni é ɠoloɠoloni, é ɲɛɛlɛ zooi ɠa. \c 14 \s Zeloɓoame ná-masadai ɓelagi \p \v 1 Naama ziɛgi zu, Zeloɓoame ná-doun zunui Aɓiya zeeɓɛni. \v 2 Zeloɓoame ɠɛni anzai ma: «Ʋote, nii a kɛ nu nɔpɛ ge mina kwɛɛ ga ànzai ɠa ga ɗe, li Silo. Miná ɠa GALA goo wo nui Ayiya ná, tɔ ɠa é dɛɛni ga ze ga nà ɠɛɛzu ga masagi nuɓusɛi niiti unda. \v 3 Ɗa ɓulu puugɔ zeɠezu, ta ɓuluiti, naa ʋɛɛ kɔin gulɔ woole ɠila ba, ɗa zeelina pɔ bɛ, toɠa naa wo è ma, nii é ɠɛɛzu ga doungoi.» \p \v 4 Ʋele ɠana Zeloɓoame anzai kɛɛni la. É liini Silo, é lɛ GALA goo wo nui Ayiya naa ná-pɛlɛi wu. Ayiya la mɔ ɠɛni wozaɠaazu, gaazuʋɛ maaɓidini niina ga pɔlɔzaɠagi. \v 5 Ɠɔoɠɔ GALAGI ɠɛni Ayiya ma: «Zeloɓoame anzai ɠana, é ʋaazu è ʋɔ bɛ ga é è ɠaazaɠa ná-doun zunui vaa zu, mazɔlɔɔ naa la ɠɛdɛni, ɗa gooɠaaʋote ɠani ta nii. Siɛgi zu é ʋaazu la, toɠa ɓɔɠɔ ɠulazu ga nu ɠili.» \p \v 6 Siɛgi zu Ayiya kɔɠɔ lugi mɛnini la, kɛai ma kpofalagi maaɓudɛzu, é ɠɛni ma: «Lɛ, Zeloɓoame anzai, lee vaa zu è ɓɔɠɔ ɠulazu ga nu ɠili? Tèʋegɛ ga gè ziizoolɛ ɠeela woo wo è ma. \v 7 Li, è ɠɛ Zeloɓoame ma: ‹Ɠɔoɠɔ GALAGI, Izilayɛle ná-GALAGI wooi ɠaa: Gè è zeɠeʋɛ nuɓusɛiti saama, gè è ɠɛ ga masagi ná-nuɓusɛiti Izilayɛle nuiti unda. \v 8 Gè masadai ɠulaʋɛ Davide ná-pɛlɛyeɠei ya, gè fe è ya. Kɛlɛ è la kɛɛni ga nà-botiɠɛ nui Davide ɠɛʋele, nii é nà-deveiti soni, ta é ɠili nɔ̀un ba ga zii pɛ, ga é naa nɔ ɠɛ nii pagai gàazu. \v 9 È-ziɛ ʋele ɲɔuɗa, é leʋe naati kpein ba ti leʋegai è luɠɔ, è lia, è gala kiligaa ɓɛtɛ ɓɔɠɔ ʋɛ, ta kɔɔɠɔ ganigiti, ga kɔlui puai, nii a kɛ è zìiɠaawana, é ʋoluave nɔ̀un ba. \v 10 Naa ɠa é ba, nà maanɔɠɔi zeizu ɗa-ʋɛlɛyeɠei ma, gè zunuiti pɛ undaaʋili è-ʋaalobaiti saama, doungo ʋɛɛ kpakolo ba, gè ɗa-ʋɛlɛyeɠei ɓale ná tɛtɛ, eɠɛʋelei nu ɠa ɗa kaʋai ɓale da ga kpalegi. \v 11 Ɗa-ʋɛlɛyeɠei wu nui nɔpɛ é zaazu taazuʋɛ, gilɛiti ka ta ma ʋoomai mi, zɔi ma é zaazu dɔɓɔi zu, wɔniiti ka ta naama ʋoomai mi. Naa ɠa Ɠɔoɠɔ GALAGI bogai.› \p \v 12 «Ɗɛi ma è ga Zeloɓoame anzai, ɠale ma, è li ɗa-laazu, kɛlɛ ɗa lɛɛzu nɔ feya taazuʋɛ, doungoi za. \v 13 Izilayɛle kpein ka ná-saa wɔlɔi wo. Tɔ ɠila kpe ka Zeloɓoame ná-pɛlɛyeɠei wu maaɠuluzu kabai zu, tɔɔzei tɔ ɠila kpe ka sɔ pagɔ ɠaai su, Izilayɛle ná-GALAGI, Ɠɔoɠɔ GALAGI ɠaazu, Zeloɓoame ná-pɛlɛyeɠei wu. \v 14 Ɠɔoɠɔ GALAGI ɠa masa sei Izilayɛle unda naama voloi, nii a Zeloɓoame ná-pɛlɛyeɠei wu nuiti kpein undaaʋili. Naama voloi ɠa pele ma, é ɗa ʋa, é zeelia vɔlɔ. \v 15 Ɠɔoɠɔ GALAGI ɠa Izilayɛle nuiti doɠa, tɛiti ti ɠɛai eɠɛ seeligi é ziɛlaʋɛ, toɠa ti lɔɔɠula zou ʋagɔi naazu é feeni ti-ɠɛɛni bɛ, é ti vaza ziɛ wolai Efelate ʋoluʋele yooi zu. Naa ɠa ɠɛɛzu ga tiye mazɔlɔɔ ti sale wuluiti kpadɔa, nii a kɛ ti Ɠɔoɠɔ GALAGI yiiɠaawana. \v 16 Ɠɔoɠɔ GALAGI ɠa ʋaazu ɠɛlɛzu Izilayɛle ʋa, tɔɔzei kotoiti ba Zeloɓoame ti ɠɛai, ta niiti é nuɓusɛiti diai ti ɠɛɛ vai ma.» \p \v 17 Zeloɓoame anzai wuzeɠeni, é ɠale ma Tiilesa. Kɛai ma kpofalagi maaɓudɛzu, é ʋa lɛ pɛlɛi wu, doungoi ɗa za. \v 18 Ti maaɠuluni, Izilayɛle nuiti pɛ ti ná-saa wɔlɔi wo, eɠɛʋelei nɔ Ɠɔoɠɔ GALAGI boni la, é ɠula ná-botiɠɛ nui, GALA goo wo nui Ayiya la. \p \v 19 Zeloɓoame ná-kɛɛwotii mɔtaiti, ʋelei é kɔɔi ɠɔɔni la, ta ʋelei é masadai ɠɛɛni la, naati sɛʋɛʋɛ Izilayɛle masagiti ta-ɠɛɛwoti zɛʋɛi zu. \v 20 É kɛɛni masadai zu ga kona ʋuufelegɔ maazu felegɔ (22). Zeloɓoame zaani. Ná-doun zunui Nadaɓe ɠa é masadai ɠɛɛni potogi zu. \s Zuda masagi Loɓoame \r (2 Dɔlɔ Sɛʋɛi 12:1-16) \p \v 21 Salomɔn ná-doun zunui Loɓoame masadai ɠɛɛni Zuda unda. Ná-konagi ɠɛni ga puunaani maazu ɠila (41), siɛgi zu é zeini la ga masagi. Kona puugɔ maazu lɔfela (17) ɠa é kɛɛni masadai zu Zeluzalɛme, taai nii Ɠɔoɠɔ GALAGI yiimazeɠeni la Izilayɛle wolodamaiti pɛ saama, ga tɔɠɔi ʋɛɛ ná ʋa. Loɓoame dee laa ɠɛni ga Naama, Amɔn nu ɠɛni de. \v 22 Zuda wolodamai zu nuiti ti Ɠɔoɠɔ GALAGI wanama vai ɠɛɛni, ti ná-toloi wuzeɠe ga ta-ɠotoiti, é leʋe ti-ɠɛɛni tɔnɔi ʋa ti kɛɛni. \v 23 Tiya ɓalaa ti zalaɠa ɠula adaʋɛti kpɛtɛni ɓɔɠɔ ʋɛ, ti sale ɠɔtuiti ta sale wuluiti to gizeiti kpein ungaʋɛti, ta gulu wunduiti bu. \v 24 Koloɠolo nuiti ti ɠɛ ti ya ta-zalaɠa ɠulazuʋɛti, ti ɠɛni ʋokɔɠɔsu zii naati ta-ɠɔzɔba ɠɛɛwotiiti ma, niiti Ɠɔoɠɔ GALAGI ti ɓɛɛni Izilayɛle nuiti tuɠɔ. \p \v 25 Loɓoame ná-konagi lɔɔlusiɛi ma masadai zu, Ezipete masagi Sisake lɛɛni Zeluzalɛme laalɔɠɔma. \v 26 É Ɠɔoɠɔ GALAGI zei ʋɛlɛi wu naavolo makɛsuʋɛ anii pɛ seɠeni ta masa pɛlɛi wu geleiti, é anii pɛ seɠeni. É lati, é zanu kɔɔɠɔ zɛpɛgiti pɛ seɠe, niiti Salomɔn ti ɓɛtɛni. \v 27 Masagi Loɓoame naati maavalibogi ɠɛɛni ga kɔlu ɓɔi kɔɔɠɔ zɛpɛgiti, é ti ve salaʋusui niiti ti ɠɛni masa pɛlɛi laaʋɛ makɛsu, naati ta-ɠundiɠiiti zea. \v 28 Masagi li laa ɠilagila Ɠɔoɠɔ GALAGI zei ʋɛlɛi ma ɠoizuʋɛ, salaʋusuiti ti ɓena kɔɔɠɔ zɛpɛgiti seɠe, naa ʋoluma ti ɠale ma ga tiye, ti ti la ma ʋɛlɛi wu. \p \v 29 Loɓoame ná-kɛɛwotii mɔtaiti, ta nii kpein é kɛɛni, naati sɛʋɛʋɛ Zuda masagiti ta-ɠɛɛwoti zɛʋɛi zu. \v 30 Kɔɔi yɛni nɔ ɠɔ Loɓoameni zɔɠɔzu ta Zeloɓoame. \v 31 Loɓoame zaani. Ti maaɠuluni mɛmɛwolani ta-ɠabamaʋɛ Davide ná-taa wolai zu. Loɓoame dee laa ɠɛni ga Naama, Amɔn nu ɠɛni de. Ná-doun zunui Aɓiyame ɠa é masadai ɠɛɛni potogi zu. \c 15 \s Zuda masagi Aɓiyame \r (2 Dɔlɔ Sɛʋɛi 13:1-3, 22-23) \p \v 1 Neɓate ná-doun zunui Zeloɓoame ná-kona puugɔ maazu lɔsaʋasiɛi (18) ma masadai zu Izilayɛle unda, Aɓiyame zeini Zuda unda ga masagi. \v 2 Kona saʋagɔ ɠa é kɛɛni masadai zu Zeluzalɛme. Dee laa ɠɛni ga Maaka, Aɓisalɔme ná-doun anzanui ɠɛni de. \p \v 3 Aɓiyame kotoi naati kɛɛni, niiti kɛɛɠɛ ti ɠɛɛni tɔun tuɠɔ, é la ɠɛni Ɠɔoɠɔ GALAGI nɛɛni ʋɛ ga zii pɛ ga mɛmɛwola Davide ɠɛʋele. \v 4 Kɛlɛ Davide maaʋele ma, ná-GALAGI, Ɠɔoɠɔ GALAGI doun zunu ɠila feeni bɛ, naa ʋa zei potogi zu, nii a kɛ pɛlɛyeɠei ɠaa mina leʋe, ta Zeluzalɛme yɛ ga masa taa wolai. \v 5 Mazɔlɔɔ Davide ziɛni telebodai zu Ɠɔoɠɔ GALAGI ɠaazu, é la kololala nɔpɛ kɛɛni ga naa, é ɠula Ɠɛte nui Ilii ná-fai ʋolu. \p \v 6 Kɔɔi yɛni nɔ ɠɔ Loɓoameni zɔɠɔzu ta Zeloɓoame, sii ma voloi pɛ su. \v 7 Aɓiyame ná-kɛɛwotii mɔtaiti, ta nii kpein é kɛɛni, naati sɛʋɛʋɛ Zuda masagiti ta-ɠɛɛwoti zɛʋɛi zu. Kɔɔi ɠɛni Aɓiyameni zɔɠɔzu ta Zeloɓoame. \v 8 Aɓiyame zaani. Ti maaɠuluni Davide ná-taa wolai zu. Ná-doun zunui Aza ɠa é masadai ɠɛɛni potogi zu. \s Zuda masagi Aza \r (2 Dɔlɔ Sɛʋɛi 14:1-2; 15:16-19; 16:1-6, 11-14) \p \v 9 Zeloɓoame ná-kona ʋuufelesiɛi (20) ma masadai zu Izilayɛle unda, Aza zeini Zuda unda ga masagi. \v 10 Kona ʋuunaanigɔ maazu ɠila (41) ɠa é kɛɛni masadai zu Zeluzalɛme. Deewola laa ɠɛni ga Maaka, Aɓisalɔme ná-doun anzanui ɠɛni de. \p \v 11 Aza Ɠɔoɠɔ GALAGI yiima vai ɠɛɛni, eɠɛʋelei nɔ mɛmɛwola Davide kɛɛni la. \v 12 É koloɠolo nuiti kpein kulani zooi ʋa, niiti ti ɠɛni zalaɠa ɠula adaʋɛti, é kɔɔɠɔ ganigiti kpein koloɠolo, nii mɛmɛwolani ti ti ɓɛtɛni. \v 13 É lɛbiya laaseigi zeɠeni deewola Maaka ʋa, nii é ɠɛni lolisu ga «Masa mama wolai», mazɔlɔɔ naa kɔɔɠɔ gani ɲɔi ta ɓɛtɛni anzanu ɠalagi Asela ʋɛ. Aza kɔɔɠɔ ganigi naa leʋeni ga, é gala Sedelɔn pɛtugi zu. \v 14 Kɛlɛ anɛɛ Aza zii ma voloi pɛ su, é Ɠɔoɠɔ GALAGI nɛɛni ʋɛ ga zii pɛ, é la ɠɛni zalaɠa ɠula adaʋɛti kpeni. \v 15 É ʋaani ga anii naati Ɠɔoɠɔ GALAGI zei ʋɛlɛi ma ɠoizuʋɛ, niiti ta kɛɛɠɛ ti ti veeni Ɠɔoɠɔ GALAGI ʋɛ: walii, zanugi, ta sɔɔla ɠiligiti. \p \v 16 Kɔɔi ɠɛni nɔ Aza yɔɠɔzu ta Izilayɛle masagi Ɓaasa, ti-zii voloi pɛ daawu. \v 17 Ɓaasa ʋaani yeeta, é kɔɔi ʋɛɛ Zuda yooi ʋa, é siɠigi lo Lama taa goi ma, nii a kɛ é pelei leʋe Zuda masagi Aza luɠɔ ta ná-zooi zu nuiti, ti mina ɗa ga lɔ, ti ʋa ɗa ɠula ga miná ʋele. \v 18 Aza walii ta zanugi pɛ seɠeni, niiti ti ɠɛni Ɠɔoɠɔ GALAGI zei ʋɛlɛi ma naavolo makɛsuʋɛ, ta masagi ná-pɛlɛi wu, é ti ve ná-botiɠɛ nu wolaiti zea. Naa ʋoluma é ti leʋe Siili masagi Ɓɛne-Ɠadade ma, nii é ɠɛni zeini Damase, Taɓalimon ná-doun zunui, é ɠɛ mɔnɔ ga Ɠeziyon ná-dounloin, é ɠɛni naa ma, \v 19 «De minazeɠe yɔɠɔzu, eɠɛʋelei de-ɠɛɛni felegɔ ti kɛɛni la. Pɛtɛ, gè walii ta zanugiti teʋega è ma. Li, è ɗa-minazeɠegi ɠoloɠolo nii é wo yɔɠɔzu wa Izilayɛle masagi Ɓaasa, nii a kɛ é zeɠe nà-zooi ma.» \p \v 20 Ɓɛne-Ɠadade yeezeini masagi Aza ná-kpɔɛi wu, é ná-salaʋusu ɠundiɠiiti teʋeni, ti li ti kɔɔi ʋɛɛ Izilayɛle laa wolaiti ba. Ti tɔɔzeini Iyon, ti li Dan ta Aɓɛle-Ɓɛte-Maaka, ti Kinelɔte ɠoʋi zo, naa ʋɛɛ Nɛfɛtali yooi mɔtai pɛ ba. \v 21 Ɓaasa naa mɛnigai ma, é looɠoni siɠigi lo fai ʋa Lama ma, é zeini Tiilesa. \v 22 Masagi Aza ɠɛni Zuda nuiti kpein ma, kula ba la ba, ti kɔtuiti ta guluiti mɛɛn, niiti Ɓaasa ɠɛni botii ɠɛɛzu ga tiye Lama ziɠigi losuʋɛ. Masagi Aza ti zeɠeni, é siɠigi lo da Geɓa ta Misepa ma Ɓɛnzamɛn yooi zu. \p \v 23 Aza ná-kɛɛwotii mɔtaiti, ta nii kpein é kɛɛni, ná-tɔɠɔɠula faiti, ta taai niiti é siɠigi loni ti ma, naati sɛʋɛʋɛ Zuda masagiti ta-ɠɛɛwoti zɛʋɛi zu. Pɔlɔzaɠa siɛgi zu kɔɠɔ wanai ɠa é soni. \v 24 Aza zaani. Ti maaɠuluni mɛmɛwolani ta-ɠabamaʋɛ, mɛmɛwola Davide ná-taa wolai zu. Ná-doun zunui Zozafate ɠa é masadai ɠɛɛni potogi zu. \s Izilayɛle masagi Nadaɓe \p \v 25 Aza ná-kona felesiɛi ma masadai zu Zuda unda, Zeloɓoame ná-doun zunui Nadaɓe zeini Izilayɛle unda ga masagi. Kona felegɔ ɠa é kɛɛni masadai zu Izilayɛle unda. \v 26 É Ɠɔoɠɔ GALAGI wanama vai ɠɛɛni, é ziɛ ʋele ɲɔuni ga kɛɛɠɛ ɠɛʋele, nii é nuiti diini kotoi ɠɛɛ vai ma. \p \v 27 Isakaal wolodamai zu nui daa ga Ayiya, naa ná-doun zunui Ɓaasa yaava ɠilini Nadaɓe ma, siɛgi zu Nadaɓe ta Izilayɛle ɠɔɔʋɛbɛi pɛ ti Filisiti nuiti ta-laa wolai Giɓeton zeini la kɛlɛ su. Ɓaasa masagi Nadaɓe ʋaani. \v 28 Ɓaasa paani Zuda masagi Aza ná-konagi zaʋasiɛi ma masadai zu, é masadai ɠɛ potogi zu. \v 29 É ɠɛɛni nɔ feya ga masagi, é Zeloɓoame ná-pɛlɛyeɠei wu nuiti pɛ paani, é la ɠɛni naa mavofodai zu nui gila kpalaa zɛni vulua, é ti zuwuɠaaleʋeni, eɠɛʋelei nɔ Ɠɔoɠɔ GALAGI boni la, é ɠula Silo ƓALA goo wo nui Ayiya la. \v 30 Naa kpein ge ɠɛɛni tɔɔzei kotoi ʋa Zeloɓoame kɛɛni, ta nii é nuɓusɛiti diini kɛɛ vai ma, naa ɠa é Ɠɔoɠɔ GALAGI, Izilayɛle ná-GALAGI yiiɠaawanani. \p \v 31 Nadaɓe ná-kɛɛwotii mɔtaiti, ta nii kpein é kɛɛni, naati sɛʋɛʋɛ Izilayɛle masagiti ta-ɠɛɛwoti zɛʋɛi zu. \v 32 Kɔɔi ɠɛni nɔ Aza yɔɠɔzu ta Izilayɛle masagi Ɓaasa ti-zii voloi pɛ daawu. \s Izilayɛle masagi Ɓaasa \p \v 33 Aza ná-kona saʋasiɛi ma masadai zu Zuda unda, Ayiya ná-doun zunui Ɓaasa zeini Izilayɛle unda ga masagi Tiilesa. Kona ʋuufelegɔ maazu naanigɔ (24) ɠa é kɛɛni masadai zu. \v 34 É Ɠɔoɠɔ GALAGI wanama vai ɠɛɛni, é ziɛ ʋele ɲɔu ga Zeloɓoame ɠɛʋele, nii é Izilayɛle nuiti diini kotoi ɠɛɛ vai ma. \c 16 \p \v 1 Ɠɔoɠɔ GALAGI ɓɔɛni GALA goo wo nui Zewu ʋɔ, Ɠanani ná-doun zunui, ga é keela wooi nii laazeeli Ɓaasa ma: \v 2 «Gè è zeɠeni fufiligi zu, gè è ɠɛ ga nà-nuɓusɛi Izilayɛle nuiti ta-lotuɠɔi, kɛlɛ è ʋilɛga Zeloɓoame ná-kɛʋelei ʋolu, è nà-nuɓusɛiti Izilayɛle nuiti dia kotoi ɠɛɛ vai ma, naa maaʋele ma, è nɔ̀un ziiɠaawana. \v 3 Naa ɠa é ba, nà è ɓalesu ná, ɗa-o, ɗa-ʋɛlɛyeɠei-yo, nà wo zosu eɠɛʋelei gè Zeloɓoame ná-pɛlɛyeɠei zoni la, Neɓate ná-doun zunui. \v 4 Ɓaasa ná-pɛlɛyeɠei wu, nui nɔpɛ é zaazu taazuʋɛ, gilɛiti ka ta ma ʋoomai mi, zɔi ma é zaazu dɔɓɔi zu, wɔniiti ka ta naama ʋoomai mi.» \p \v 5 Ɓaasa ná-kɛɛwotii mɔtaiti, ta ná-tɔɠɔɠula faiti, naati sɛʋɛʋɛ Izilayɛle masagiti ta-ɠɛɛwoti zɛʋɛi zu. \v 6 Ɓaasa zaani. Ti maaɠuluni Tiilesa. Ná-doun zunui Ela ɠa é masadai ɠɛɛni potogi zu. \v 7 Ɠɔoɠɔ GALAGI ɓɔɛni Ɓaasa ta ná-pɛlɛyeɠei ʋɔ, é ɠula GALA goo wo nui Zewu la, Ɠanani ná-doun zunui, tɔɔzei faa felegɔ: mɔunpa, kotoi é kɛɛni, é Ɠɔoɠɔ GALAGI yiiɠaawana ga ná-kɛɛwotiiti, eɠɛʋelei Zeloɓoame ta ná-pɛlɛyeɠei ti kɛɛni la, naa ʋoluma Ɓaasa Zeloɓoame mavofodaiti paa vai. \s Izilayɛle masagi Ela \p \v 8 Aza ná-kona ʋuufelegɔ maazu lɔzitai (26) ma masadai zu Zuda unda, Ɓaasa ná-doun zunui Ela zeini Izilayɛle unda ga masagi Tiilesa. Kona felegɔ ɠa é kɛɛni masadai zu. \v 9 Ná-kɔɔɠuluɓai Zimili, nii é ɠɛni kɔɔɠɔ wotoloi ɠilazuʋɛ kpein unda, naa yaavai ɠilini ma. Siɛgi zu Ela ɠɛni la Tiilesa, Aalasa ná-pɛlɛi wu, masa pɛlɛi ma ɠundiɠii, é ɗa dɔɔi ɓɔle eɠɛ nui dɔɔi sogai, \v 10 Zimili lɛɛni, é paa, é masadai ɠɛɛ naa ʋotogi zu. Naa ɠɛɛni Zuda masagi Aza ná-kona ʋuufelegɔ maazu lɔfelai (27) ma masadai zu. \p \v 11 É ɠɛɛni nɔ feya ga masagi, é Ɓaasa ná-pɛlɛyeɠei pɛ undaaʋili, é la zunu ɠila kpalaa zɛni vulua doungo zu, ɓaa kpakolo su ná-pɛlɛwu nuiti saama, ta nui niiti ti ɠɛni polu. \v 12 Ʋele ɠana Zimili Ɓaasa ná-pɛlɛyeɠei pɛ undaaʋilini la, eɠɛʋelei Ɠɔoɠɔ GALAGI ɓɔɛni la tɔun daalɔɠɔma, é ɠula GALA goo wo nui Zewu la. \v 13 Naa pɛ ge ɠɛɛni tɔɔzei Ɓaasa ta ná-doun zunui Ela ta-ɠotoiti ba ti ti ɠɛɛni, ta niiti ti Izilayɛle nuiti diini kɛɛ vai ma, ti Ɠɔoɠɔ GALAGI Izilayɛle ná-GALAGI yiiɠaawana ga ta-ɠɔɔɠɔ ganigiti. \p \v 14 Ela ná-kɛɛwotii mɔtaiti, ta nii kpein é kɛɛni, naati sɛʋɛʋɛ Izilayɛle masagiti ta-ɠɛɛwoti zɛʋɛi zu. \s Izilayɛle masagi Zimili \p \v 15 Aza ná-kona ʋuufelegɔ maazu lɔfelai (27) ma masadai zu Zuda unda, Zimili kɛɛni masadai zu ga dɔɔɠɔ ɠila Tiilesa, názu Izilayɛle ɠɔɔʋɛbɛi ɗa Filisiti nuiti ta-laa wolai Giɓeton maaɠaku. \v 16 Kɔɔɠɔ nuiti ti mɛnigai ma ga Zimili masagi maaɓɔteʋea, é paa, naama volo na nɔ ti yɛni kɔɔlaaɠai zu, ti ta-ɠɔɔɠuluɓai Womeli ɠɛ ga Izilayɛle masagi. \v 17 Womeli ta ná-kɔɔʋɛbɛi pɛ ti zeɠeni Giɓeton, ti li, ti Tiilesa zei kɛlɛ su. \v 18 Zimili kaai ma ga taai zoga, é liini, é lɛ dɔɔɠu wosuʋɛ naa ɠɛni masa pɛlɛi wu, é abui ʋili masa pɛlɛi ʋa, é za abui zu. \v 19 É zaani tɔɔzei kotoiti ba é ti ɠɛɛni, é Ɠɔoɠɔ GALAGI wanama vai ɠɛ, é ziɛ ʋele ɲɔu ga Zeloɓoame ɠɛʋele, nii é Izilayɛle nuiti diini kotoi ɠɛɛ vai ma. \v 20 Zimili ná-kɛɛwotii mɔtaiti, ta yaavai é gilini, naati sɛʋɛʋɛ Izilayɛle masagiti ta-ɠɛɛwoti zɛʋɛi zu. \p \v 21 Izilayɛle nuɓusɛiti ti ɠɛɛni su fele, gilazuʋɛ ʋilɛni Ginate ná-doun zunui Tiɓini ʋolu ga ti kɛ ga masagi, gilazuʋɛ ʋilɛ Womeli ʋolu. \v 22 Niiti ti ɠɛni Womeli ʋolu, naati ti zobo sɔlɔɔni zɔiti ma ti ɠɛni Ginate ná-doun zunui Tiɓini ʋolu. Tiɓini zaani niina, Womeli zei masadai zu. \s Izilayɛle masagi Womeli \p \v 23 Aza ná-kona ʋuusaʋagɔ maazu ɠilagi (31) ma masadai zu Zuda unda, Womeli zeini Izilayɛle unda ga masagi. Kona puugɔ maazu felegɔ (12) ɠa é kɛɛni masadai zu. Naama ɠona puugɔ maazu felegɔi (12) zu, é kɛɛni ga kona dɔzita Tiilesa. \v 24 Naa ʋoluma é liini Semɛɛl ʋɔ bɛ, é Samali ɠizei ɠeya ma ga walii waadɔzita (6.000), é taa wolai lo gizei naa ma, é taai naa laaseigi ʋɛɛ ga Samali. Naama laaseigi ɠulani Seemeel laaseigi zu, nii é zooi ɠeyani ma. \p \v 25 Womeli Ɠɔoɠɔ GALAGI wanama vai ɠɛɛni, siɛ ʋelei ɲɔi é leʋe masagiti pɛ ba, ti leʋeni tɔun tuɠɔ. \v 26 É ziɛ ʋele ɲɔuni ga Neɓate ná-doun zunui Zeloɓoame ɠɛʋele, nii é Izilayɛle nuiti diini kotoi ɠɛɛ vai ma, ta ti Ɠɔoɠɔ GALAGI Izilayɛle ná-GALAGI yiiɠaawana ga kɔɔɠɔ gani kɔɔ vai ti ɠɛni kɛɛzu. \v 27 Womeli ná-kɛɛwotii mɔtaiti, ta ná-tɔɠɔɠula faiti é ti lɛɛni, naati sɛʋɛʋɛ Izilayɛle masagiti ta-ɠɛɛwoti zɛʋɛi zu. \v 28 Womeli zaani. Ti maaɠuluni Samali. Ná-doun zunui Akaɓe ɠa é masadai ɠɛɛni potogi zu. \s Izilayɛle masagi Akaɓe \p \v 29 Aza ná-kona ʋuusaʋagɔ maazu lɔsaʋai (38) ma masadai zu Zuda unda, Womeli ná-doun zunui Akaɓe zeini Izilayɛle unda ga masagi Samali. Kona ʋuufelegɔ maazu felegɔ (22) ɠa é kɛɛni masadai zu. \v 30 Womeli ná-doun zunui Akaɓe Ɠɔoɠɔ GALAGI wanama vai ɠɛɛni, é ɲɔu é leʋe masagiti pɛ ba, ti leʋegai tuɠɔ. \v 31 É Neɓate ná-doun zunui Zeloɓoame ná-kotoiti pɛ kɛɛni, naa la ziilɛini, é li, é Sidɔn masagi Eteɓaale ná-doun anzanui Zezaɓɛle vulu, é li vɔlɔ é kɔɔɠɔ ganigi Ɓaale lɛbi, é nɔkɔ bu. \v 32 É pɛlɛ loni kɔɔɠɔ ganigi Ɓaale ʋɛ Samali, é zalaɠa ɠulazuʋɛ ɓɛtɛ ná. \v 33 É sale wului ɓadɔni. Naama ɠɛɛwotiiti kpein maaʋele ma, Akaɓe Ɠɔoɠɔ GALAGI, Izilayɛle ná-GALAGI yiiɠaawanani, é leʋe Izilayɛle masagiti kpein ba, ti leʋeni tɔun tuɠɔ. \p \v 34 Akaɓe ná-siɛgi zu ɠa Ɓetɛle nui Yiyɛle Zeliko taai loni da ʋolu. Kɔtu mɔungi é daani, naa zu anii ɠɛni ga ná-doun zunu mɔungi Aɓilame, kpegai ma ga pɛlɛla ɓogiti pilɛ, naa zu anii ɠɛ ga ná-doun zunui loungo gelei Seguɓe. Naama vai pɛ ge ɠɛɛni é zoloo wooi naa ma, nii Ɠɔoɠɔ GALAGI boni, é ɠula Nun ná-doun zunui Zozuwe la. \c 17 \s GALA goo wo nui Eli // foɠo ɓaankpaangi ma vai wo fai \p \v 1 Tiseɓé nui Eli, nii é ɠɛni ga Galaade yooi zu nui ta, naa ɠɛni Akaɓe ma: «Gè ɠonaa Ɠɔoɠɔ GALAGI ma, nii é vulua, Izilayɛle ná-GALAGI gè botii ɠɛɛzu bɛ, konagi niiti ti ʋaazu, duɓu la ʋua, tona la ʋua, kɛni ni nà falina.» \p \v 2 Naama wooi ʋoluma, Ɠɔoɠɔ GALAGI ɓɔɛni Eli ʋɔ, é ɠɛ ma: \v 3 «Zeɠe ʋɛ, è li folo ɠulazu ʋelei. Lɔɔɠu Kelite kɔtuɗɛi ma ʋɛtugi zu, nii é folo ɠulazu ʋelei ziɛ wolai Zuludɛn ɠobaʋɛ. \v 4 Kɔtuɗɛi naa ɠa é ɠɛɛzu ga ɗa-ɓɔɔle ɗɛi, gè devei vea kalawɔniiti zea ga ti ɗa è ɠɔnɔkula ná.» \p \v 5 Eli liini, é naa ɠɛ, nii Ɠɔoɠɔ GALAGI boni ma. É liini, é zei Kelite kɔtuɗɛi ɠobaʋɛ, nii é folo ɠulazu ʋelei ziɛ wolai Zuludɛn ɠobaʋɛ. \v 6 Kalawɔniiti ti ɠɛni liizu pɔ ga ɓului ta suai sobui ta kpɔkɔ, é ɠɛni ɓɔɔlezu ga kɔtuɗɛi. \v 7 Kɛlɛ yeeɠɛɠalai tanigaa laawu, kɔtuɗɛi vɔɔni, mazɔlɔɔ tona la mɔ ɠɛni ʋuuzu zooi zu. \s Eli lii vai poanzai ʋɔ bɛ Salɛpɛta \p \v 8 Ɠɔoɠɔ GALAGI ɓɔɛni pɔ naazu, é ɠɛ ma: \v 9 «Wuzeɠe, è li Salɛpɛta, Sidɔn yooi zu, è zei ná. Gè devei veeʋɛ poanzai ta ya, ga é ɗa è ɠɔnɔkula miná.» \p \v 10 Eli wuzeɠeni, é li Salɛpɛta. Taa ziɠidaʋɛ, é poanzai ta ɠaani, é ɗa koʋii yɛʋɛ. Eli tolini, é ɠɛ ma: «Ni ɗa kɛɛna, li kae, è ʋa bɛ̀ ga ziɛi tago ziɛ liɠii zu, gè ɓɔɔle.» \v 11 Naa liizuʋɛ ʋaazu ga ziɛi, é naa lolini ʋolu, é ɠɛ ma: «Ni ɗa kɛɛna, è ʋa ɓalaa ga ɓulu ɓuɠa ɠila pɔ̀.» \p \v 12 Kɛlɛ poanzai ɠɛni ma: «Gè ɠonaa ɗa-ƓALAGI, Ɠɔoɠɔ GALAGI ma, nii é vulua, ga ɓulu ɓuɠa ɠila kpalaa ge la zèa pɛlɛi wu. Zee zakpa ɲɛ gila nɔ ɠa é zèa aniɲakai zu ga ɓulu vukɔi, ta gulɔi tago nɔ ɠa é zèa gulɔ woolei zu. Gè ɠɛa ʋaani koʋi ɓuɠa felegɔ yɛʋɛzu, gè li, gè naa mɔta goi ɓɛtɛ dòun zunui ʋɛ. Gá miina, ani ɠili ge la mɔ gi ya, kɛni niina nɔ gi zei, gi ɗa saai maaɓɔun.» \p \v 13 Eli ɠɛni ma: «Mina lua. Li, è naa ɠɛ, nii è bogai, kɛlɛ nii é è yeewu, ɓulu ɠila kpɛtɛ dɛ ga naa nɔ̀un bɛ, è ʋaa la pɔ̀, ɗa li niina, è ta ɓɛtɛ wo ʋɛ, wa è-loun zunui. \v 14 Mazɔlɔɔ Ɠɔoɠɔ GALAGI, Izilayɛle ná-GALAGI wooi ɠaa: ‹Ɓulu vukɔi ma aniɲakai zu la ʋalaga pɛ, ta gulɔ woolei zu la ʋalaga pɛ, eyɛsu naama voloi zeeli, yeei Ɠɔoɠɔ GALAGI tonai ʋuuzu la zooi ma.› » \p \v 15 É liini, é naa ɠɛ, nii Eli boni ma. Tama, daamianigi ɠɛni zea yeeɠɛɠala zuɠooza daawu, tɔ-o, ná-pɛlɛyeɠei-yo, naa ʋɛɛ Eli ʋa. \v 16 Ɓulu vukɔi la ʋalani aniɲakai zu, gulɔi la ʋalani goolei zu, eɠɛʋelei nɔ Eli Ɠɔoɠɔ GALAGI laawooi woni da ma. \s Eli poanzai ná-doun zunui // yɛnvui ʋuu vai su ʋolu \p \v 17 Niima vaiti pɛ poluma, poanzai é yeezeini Eli wu, naa ná-doun zunui zeeɓɛni, seeɓɛi ɓɔi, é za. \v 18 Dee ɠɛni ma: «GALA goo wo nui, leeni ɠa é de yɔɠɔzu? È ʋaaʋɛ ga è kì too nà-faaɠaaza golaiti, ta è ɠɛ ga dòun zunui zaa zaɓui ɓaa?» \v 19 Eli ɠɛni ma: «È-loun zunui ve zèa.» É naa ɠulani anzanui yeeloko zu, é lɛɛ la geezu ʋɛlɛi wu, ʋɛ ti daazuʋɛɛni ná, é da ná-betei zu. \v 20 Naa ʋoluma é Ɠɔoɠɔ GALAGI maanɛɛnɛni ɠani: «Ɠɔoɠɔ GALAGI, ɗɛi è ga nà-GALAGI, poanzai nii ɓalaa é yeezeiɗai bù ná-pɛlɛi wu, ɗa pɔ è ma ɲɔi zei ma, ga è ná-doun zunui ʋaa?» \v 21 É zakpa maalɛɛ daa ɠɛɛni doungoi ma ga saʋagɔ, é ɗa Ɠɔoɠɔ GALAGI maanɛɛnɛ ɠani: «Ɠɔoɠɔ GALAGI, nà-GALAGI, nà è maanɛɛnɛzu, doungoi nii yɛnvui ʋu su ʋolu!» \v 22 Ɠɔoɠɔ GALAGI Eli woomɛnini, é doungoi yɛnvui ʋuuni su ʋolu, naa tɔɔzei mɔnɔ ga yɛnvua. \p \v 23 Eli doungoi zeɠeni, é yei la buu ʋele ʋɛlɛi wu, é fe dee ya, é ɠɛ ma: «Wɛlɛ, è-loin ɠa vulua!» \v 24 Anzanui ɠɛni Eli ma: «Gè kwɛɛga niizu ga ɗa ga GALA goo wo nu ɓɔɠɔɓɔɠɔ, ta ɗa Ɠɔoɠɔ GALAGI laawooi laazeelizu ga ɠite.» \c 18 \s Eli ɠale fai ma Akaɓe ʋɔ bɛ \p \v 1 Folo mɔinmɔin ge leʋeni. Foɠo ɓaankpaangi ma ɠona saʋasiɛi ma, Ɠɔoɠɔ GALAGI ɓɔɛni Eli ʋɔ, é ɠɛ ma: «Li, è ɓɔɠɔ lɛ ga Akaɓe, nà ɓe tonai ʋa niina, é ʋu zooi ma.» \v 2 Eli liini ɓɔɠɔ lɛɛzu ga Akaɓe. Pului wola ɓɔini Samali. \v 3 Akaɓe Aɓediyase lolini, masa pɛlɛi wu ɠundiɠii. (Aɓediyase ɠɛni ga Ɠɔoɠɔ GALAGI ɠaazuluaba nu wola. \v 4 Siɛgi zu Zezaɓɛle ɠɛni Ɠɔoɠɔ GALAGI laawoo wo nuiti paazu la, Aɓediyase nu ungila (100) seɠeni ti zaama, é ti lɔɔɠu pugiti su ga nu ʋuulɔɔludɔɔlu, é ɗa ti ɠɔnɔkula ga ɓului ta ziɛi.) \v 5 Akaɓe ɠɛni Aɓediyase ma: «Leʋena zooi zu ná pɛ ziɛungiti ta kɔtuɗɛiti pɔ bɛ ti, ɓafɔ ɗa tufa wundu ɠaa, nii a kɛ sooiti ta soovale fuuluiti zɛnvu yɛ ti zu, ade mina ʋili togani ʋaa vaa zu.» \v 6 Ti zooi ɠaaɠwɛɛni ɓɔɠɔ ʋa ga ti suɓizɛ, Akaɓe ɠila ge li ga ná-pele, Aɓediyase ɓalaa tɔ ɠila ge li ga ná-pele. \p \v 7 Aɓediyase ɠila kɛai ma pelei zu, é Eli ɠaani, é ɗa ʋa pɔ pelei. Aɓediyase ɠwɛɛsu ɠaani ba, é loo kɔɠɔwu, é laaʋɛ zooi ma, é ɠɛ ma: «Ɗa ɠa nɛi, màliɠii Eli?» \v 8 Eli ɠɛ ma: «Nà ɠa. Li, è ɠɛ è-maliɠii ma: ‹Eli ɠa é ʋaazu.› » \v 9 Aɓediyase ɠɛni Eli ma: «Kotoi ɓɛgele ɠa gè kɛai, nɛ̀i gè ga ɗa-wotiɠɛ nui, è tèʋesu Akaɓe ʋɔ ga é pàa? \v 10 Gè ɠonaa ɗa-ƓALAGI Ɠɔoɠɔ GALAGI ma, nii é vulua, ga zou la yɛni ta masa zooi ta la yɛni, ʋɛ màliɠii la nu leʋeni ná è ɠaiziɛzu. Ni naama yooi zu nuiti ta la ɠɛna ma: ‹É la ʋaani gi ʋɔ bɛ,› kɛni naati ti ɠona mɔnɔ ga ti la è ɠaani. \v 11 Ɗa ma ka, è ɠɛ gè li, gè ɠɛ màliɠii ma: ‹Eli ɠa é ʋaazu.› \v 12 Naa ʋoluma nà zeɠena è ɠoba, Ɠɔoɠɔ GALAGI ná-Zɛnvui ɠa ʋaazu é è zeɠe, é li ga ɗe, gè la kwɛɛ mini, gè zɛba gè li, gè ʋoluvaawo Akaɓe ma, a ʋaana, é la è ɠaani, toɠa pàa. Nà ma, ɗa-wotiɠɛ nui, nà luazu Ɠɔoɠɔ GALAGI ʋa kaite mà loungo yee. \v 13 Màliɠii, ti la naa woni è ma ɓaa, nii gè kɛɛni, siɛgi zu Zezaɓɛle ɠɛni Ɠɔoɠɔ GALAGI laawoo wo nuiti paazu la? Gè GALA goo wo nu ungila (100) dɔɔɠuni ti zaama pugiti su ga nu ʋuulɔɔludɔɔlu, gè ɗa ti ɠɔnɔgi ɠula ga ɓului ta ziɛi. \v 14 Ɗa ɠa, è ɠɛ gè li, gè ɠɛ maliɠii ma: ‹Eli ɠa é ʋaazu.› Toɠa pàa.» \p \v 15 Kɛlɛ Eli ɠɛni ma: «Gè ɠonaa Ɠɔoɠɔ GALAGI, Fai-Pɛ-Maliɠii ma, nii é vulua, nii gè botii ɠɛɛzu bɛ, gaamazu za kɛni gè ɓɔɠɔ lɛ ga Akaɓe.» \p \v 16 Aɓediyase liini, é Akaɓe laaɠomi, é ʋoluvaawo naa ma. Akaɓe ɓalaa liini naazu Eli ʋɔ pelei. \v 17 É Eli ɠaai ma, é ɠɛni ma: «Wɛlɛ ɗa ʋa, ɗɛi è ʋaazu ga maanɔɠɔi Izilayɛle yooi zu!» \v 18 Eli gooɠaaʋoteni, é ɠɛ ma: «Nà laade, gè ʋa ʋa ga maanɔɠɔi Izilayɛle ma, kɛlɛ wa ʋe, ɗa-o, è-ɠɛɛ ná-pɛlɛyeɠei-yo, mazɔlɔɔ wo ɠɛlɛa Ɠɔoɠɔ GALAGI ná-deveiti ba, wo ɗa lɛbiyai ve Ɓaaleni bɛ. \v 19 Keela leʋena, é Izilayɛle nuiti pɛ gaalɛ ba kòba Kaalamɛle gizei ma, naa ʋɛɛ Ɓaale ná-gala goo wo nu unnaani puulɔɔlugɔiti (450) ba, ta anzanu ɠalagi Asela ná-gala goo wo nu unnaanigɔiti (400), niiti Zezaɓɛle ti ɠɔnɔkulazu.» \s Eli ta Ɓaale ɠala goo wo nuiti Kaalamɛle \p \v 20 Akaɓe keelaiti teʋeni, ti Izilayɛle nuiti kpein gaalɛ ba, ta gala goo wo nuiti, Kaalamɛle gizei ma. \v 21 Eli maaɓuɠani nuɓusɛiti ba, é ɠɛ ti ma: «Wa yɛsu ada felegɔiti zɔɠɔzu, eyɛsu yeelɛ? Ni Ɠɔoɠɔ GALAGI ɠa é ga GALA, à ʋilɛ polu, ni tama Ɓaale ʋe, à ʋilɛ polu!» Nuɓusɛiti ti la gooɠaaʋoteni ga woo ɠila kpalaa. \p \v 22 Eli ɠɛni ti ma: «Nà ɠila ka zɛ̀gai ná ga Ɠɔoɠɔ GALAGI ná-GALA goo wo nui, Ɓaale nɔnɔiti ta ga nu unnaanigɔ puulɔɔlugɔ (450). \v 23 Ti nikɛ zinɛ felegɔ ve gi ya. Ɓaale ná-nuiti ti yiimazeɠe, ti teʋeleʋe, ti da koʋii maazu, ti mina abu lo ba. Nà ɓalaagi, gè nikɛ zinɛi ɠilagi ɠɛʋele ɓɛtɛ, gè da koʋii maazu, gè mina abu lo ba. \v 24 Naa ʋoluma à wa-ɠalagi vali, nɔ̀un gè Ɠɔoɠɔ GALAGI vali. Zɔi é ga GALA kitei, naa ɠa é gooɠaaʋotegi veezu ga é abui ɠaazo.» Nuɓusɛiti pɛ ti ɠɛ ma: «Gi vaa naa wu.» \p \v 25 Eli ɠɛni Ɓaale ná-gala goo wo nuiti ma: «À yiimazeɠe nikɛ zinɛiti su, wa mɔunpa, mazɔlɔɔ wa ɠa wo mɔinɗai. Naa ʋoluma à wa-ɠalagi vali, kɛlɛ à mina abu ɠaazo.» \v 26 Ti nikɛ zinɛi zeɠeni, nii ti feeni ti ya, ti zalaɠai ɓɛtɛ, ti tɔɔzei ga Ɓaale maanɛɛnɛa, é zo sobui ma, é zeeli folo gaalɔgai ma, ti ɗa ɠɛ ma: «Ɓaale, gi wooɠaaʋote!» Ti ɗa kua wo zalaɠa ɠulazuʋɛ ɠobaʋɛ, kɛlɛ ti la gooɠaaʋote nɔpɛ sɔlɔɔni. \p \v 27 Foloi gaalɔgai ma, Eli tɔɔzeini ga é ɲɛɛɠulaa ti zu, é ɗa ɠɛ ti ma: «À wola wooɠula, mazɔlɔɔ galagi ʋe. Tanisu toɠa ɠisiɛzu fai ta zu, ɓaa ti toli ga gaazuvilɛ adɛ ta, ɓaa toɠa ɠɛ lia siɛ ma, ni naa laade, toɠa ɠɛ ɲiizu, à maaloɠa.» \v 28 Ti wola ɓainni, ti ɗa gaaɠili ma, ti ɗa ɓɔɠɔ maawana ga boɠa zɔkpɔiti ta kpɛɛinti, eɠɛʋelei ti-ɠɛɛwoti wɔlɔmaiti ti la, ti yɛ su, ɲamai ɗa ɠula ti ʋa. \v 29 Folo gaalɔgai leʋegai ma, ti ɠɛni Ɓaale lolisu mɔnɔ ga zea laalitaaligi ma mɔinmɔin, eyɛsu kpɔkɔ volo zalaɠa ɠula yeeɠɛɠalai zeeli, kɛlɛ ti la gooɠaaʋote gila kpalaa sɔlɔɔni ga woo ɲɛ gila ɓaa poo gila kpalaa. \p \v 30 Eli nuɓusɛiti tolini ga ti ɠaalɛ ba koba. Ti ʋaai ma, Eli tɔɔzeini ga é ɗa Ɠɔoɠɔ GALAGI ná-zalaɠa ɠulazuʋɛ ɓɛtɛ ʋolu, ʋɛ ná ɠoloɠologa ɠɛni de niina. \v 31 Eli kɔtu puugɔ maazu felegɔ (12) zeɠeni, é zoloo Zakɔɓe mavofodaiti ma wolodamaiti tiegɔi ma. Zakɔɓei naa ɠa Ɠɔoɠɔ GALAGI ɓɔɛni pɔ, é ɠɛ ma: «È-laaseigi ɠa ɠɛ niina ga Izilayɛle.» \v 32 Kɔtui naati ka é zalaɠa ɠulazuʋɛ ɓɛtɛni ga tiye Ɠɔoɠɔ GALAGI laaseigi zu, é zeɠei leʋe, é kaku zalaɠa ɠulazuʋɛ ma, nii litɛlɛ ʋuusaʋagɔ (30) a zoo ʋuuzu su. \v 33 É koʋiiti daani ga pagɔ, é nikɛ zinɛi leʋeleʋe, é da koʋiiti maazu. \v 34 Naa ʋoluma é ɠɛni ti ma: «À ziɛ zaɠa, ɓɔni naanigɔ laave ga ziɛi, wo ti ʋu zalaɠai ta koʋiiti ma.» Ti naa ɠɛɛni. Eli ɠɛni ti ma: «À felesiɛi ɠɛ.» Ti naa ɠɛɛni. É ɠɛni ti ma: «À saʋasiɛi ɠɛ.» Ti naa ɓalaa kɛɛni. \v 35 Ziɛi yeini, é ɠakuni zalaɠa ɠulazuʋɛ ma, é zeɠei laave. \p \v 36 Yeeɠɛɠalai kpɔkɔ volo zalaɠai ɠa ɗa ɠula la GALA bɛ, GALA goo wo nui Eli maaɓuɠani zalaɠa ɠulazuʋɛ ʋa, é ɠɛ ma: «Ɠɔoɠɔ GALAGI, Abalaame, ta Izaake, ta Izilayɛle ta-ƓALAGI, ɛsɛ pɛ ge kwɛɛ za ga ɗa ɠa è ga Izilayɛle ná-GALAGI, nɔ̀un nà ga ɗa-wotiɠɛ nui, ti kwɛɛ ɓalaa ga nii kpein gè kɛa, ɗa ɠa è naama levei veai zèa. \v 37 Gòoɠaaʋote, Ɠɔoɠɔ GALAGI, gòoɠaaʋote, nii a kɛ niima nuiti ti kwɛɛ ga Ɠɔoɠɔ GALAGI, ɗa ɠa è ga GALA kitei, ta ɗa ɠa è ti-yiiti gaaɠalesu ma è ma ga mɔungi ɠɛʋele.» \p \v 38 Ɠɔoɠɔ GALAGI yeeɓeni abui ʋa, é yei, é zalaɠai ta koʋiiti ta kɔtuiti gala, naa ʋɛɛ fufiligi ʋa, é ziɛi vɔ, nii é ɠɛni zeɠei zu. \v 39 Izilayɛle nuiti ti miná ɠaai ma, ti looni, ti laaʋɛ zooi ma, ti ɗa ɓain, ti ɗa ɠɛ ma: «Ɠɔoɠɔ GALAGI ɠa é ga GALA kitei! Ɠɔoɠɔ GALAGI ɠa é ga GALA kitei!» \p \v 40 Eli zɛba é ɠɛ ti ma: «À Ɓaale ná-gala goo wo nuiti so, gila kpalaa ge mina ʋela.» Ti ti pɛ soni, Eli yei ga tiye Kison kɔtuɗɛi laaʋɛ, miná ɠa ti ti ɠɔdaaleʋeni ná. \s Foɠo ɓaankpaangi ɠaaɓelagi \p \v 41 Naa ʋoluma Eli ɠɛni Akaɓe ma: «Li, è daami wo, è ɓɔɔle, mazɔlɔɔ nà tonai woomɛnisu, é ɗa kpunɛ.» \v 42 Akaɓe liini ga é daamii wo, é ɓɔɔle. Eli ma ge lɛ Kaalamɛle gizei ma, é ʋilɛ ɲiibiɠa zooi ma, é nɔungi ʋilɛ ɲiibiiti zɔɠɔzu. \v 43 É ɠɛni ná-botiɠɛ nui ma: «Lɛ, é wɛlɛ kpoloɗɛi laa ʋelei.» Naa lɛɛni, é wɛlɛ, é ɠale ma, é ɠɛ ma: «Ani nɔpɛ ge la ná.» Eli teʋe daa ɠɛɛni lɔfela. \v 44 Dɔfelasiɛi botiɠɛ nui ɠɛni ma: «Tonaɓiin ko ɠa zeɠezu kpoloɗɛi ɠaa ʋelei, é ɗa lɛ. Kɛlɛ é la wɔɔlɔni nu yee zapalagi ʋa.» Eli devei veeni zea, é ɠɛ ma: «Li, è bo Akaɓe ma, é ná-sooiti kɛʋele ɓɛtɛ, é yei fala, tonai mina ʋa pele leʋesu tuɠɔ.» \p \v 45 Geei ɠaa ɠɛni liizu ga ɓidia, tɔɔzei tonaɓiingiti ba, fiilɛi ɠɛni ʋaazu la, tona wolai tɔɔzeini ga ʋua, naazu masagi Akaɓe ɠɛni ná-wotoloi zu, é ɗa lɛ Zizeleyɛle taazuʋɛ. \v 46 Ɠɔoɠɔ GALAGI zɛbɛi veeni Eli ʋɛ, é zaamaɠili dii vai zu, é yɛni ɓizɛzu Akaɓe ná-wotoloi ɠakala, ti zeeli Zizeleyɛle taa loaʋɛ. \c 19 \s Eli ʋela vai Zezaɓɛle ʋa \p \v 1 Akaɓe liini, é naa kpein suɠula Zezaɓɛle ma, nii Eli kɛɛni, ʋelei ti Ɓaale ná-gala goo wo nuiti paani la ga boɠa zɔkpɔi. \v 2 Zezaɓɛle keela leʋeni Eli ma, é ɠɛ ma: «Lina, ni gè la è ʋaani, ʋelei è gala goo wo nui niiti paai la, naa a ɠɛɛna, galagiti ti sò ta-yiiɠaawanai pɛ su.» \p \v 3 Eli luani, é ʋela ga é zɛnvui ɠizo. Seeliai ma Ɓeel-Seɓa, Zuda yooi zu, é ná-botiɠɛ nui yɛni miná. \v 4 É folo ɠila kɛɛni, é ɗa ziɛ teʋebai zu, é li, é zei gului ta wu, daa ga zenɛ. Saa wɔin soni, é ɠɛ ma: «Ɠɔoɠɔ GALAGI, zɛ̀nvui zeɠe niina, kpɔlɔi kula ɠɛa ga ze, mazɔlɔɔ gè la vizɔni mɛ̀mɛwolani ba.» \v 5 É laani gului wu, é ɲi. Gaamago geezuɠeelai gila ge ʋaani, é maaloɠa, é ɠɛ ma: «Wuzeɠe, è daamii wo.» \v 6 É wuzeɠeni, é wɛlɛ, é ɓulu laalii ɠaa, nii mɔgai kɔtu ɓadii ma, naa unbuaʋɛ, ta ziawɔ ɠila, ziɛi fegɔ. É daamii wogai ma, é ɓɔɔle, é laani ʋolu gului wu. \v 7 Ɠɔoɠɔ GALAGI ná-geezuɠeelai ʋaani ʋolu, é maaloɠa, é ɠɛ ma: «Wuzeɠe, è daamii wo, mazɔlɔɔ siɛ ɠooza ka è ya.» \v 8 É wuzeɠeni, é daamii wo, é ɓɔɔle. Zɛbɛi nii daamianigi naa feeni zea, naa yɛni ba, é kɛ ga folo ʋuunaanigɔ (40), kpidi ʋuunaanigɔ (40) siɛi ɠa, eyɛsu é zeeli GALA ná-gizei ma, Wolɛɓe. \s GALA ge iɲɔdɔɔi vee vai ʋolu Eli ya \p \v 9 Eli lɔɔni miná pugi zu, é ɲi ná piin. Ɠɔoɠɔ GALAGI ɓɔɛni pɔ miná, é ɠɛ ma: «Lee ɠa è kɛɛzu ʋɛ, Eli?» \v 10 Eli gooɠaaʋoteni, é ɠɛ ma: «Gè sùvikɛi pɛ kula Ɠɔoɠɔ GALAGI ʋɛ, Fai-Pɛ-Maliɠii, mazɔlɔɔ Izilayɛle nuiti ti ɠɛlɛa ɗa-minazeɠegi ʋa, ti ɗa-zalaɠa ɠulazuʋɛti koloɠologa, ti è-laawoo wo nuiti paa ga boɠa zɔkpɔi. Nà ɠila ka niina zɛ̀gai ʋoluzu, nà ɓalaagi ta pɔ ga ti pàa.» \p \v 11 Ɠɔoɠɔ GALAGI ɠɛni ma: «Ɠula, è lo gizei ma nɔ̀un gaazu.» Gaamago nɔ, fiilɛ wolai lokoleʋeni, é ɗa ʋa ga zeeɠaaɓaai, sɛbɛ wɔɔlɔ ʋelei ma é ɠɛni gizeiti ta fasaiti golozu Ɠɔoɠɔ GALAGI luɠɔ, kɛlɛ Ɠɔoɠɔ GALAGI la ɠɛni fiilɛi zu. Fiilɛi leʋegai ma, zou ɓalii ɠɛni, kɛlɛ Ɠɔoɠɔ GALAGI la ɠɛni zou ɓalii zu. \v 12 Zou ɓalii ʋoluma, abui ʋa, Ɠɔoɠɔ GALAGI la ɠɛni abui zu. Abui ʋoluma, fiilɛ lɛilɛi ko lugi ɠulani fɛɛ, gaanɛai. \p \v 13 Eli tugi mɛnigai ma, é ɠaazuʋɛ maaveleveleni ga ná-seɠe wolai, é ɠulani pugi zu, é lo daaʋɛ. É woo mɛnini, é ɗa ɠɛ ma: «Lee ɠa è kɛɛzu ʋɛ, Eli?» \v 14 Eli gooɠaaʋoteni, é ɠɛ ma: «Gè sùvikɛi pɛ kula Ɠɔoɠɔ GALAGI ʋɛ, Fai-Pɛ-Maliɠii, mazɔlɔɔ Izilayɛle nuiti ti ɠɛlɛa ɗa-minazeɠegi ʋa, ti ɗa-zalaɠa ɠulazuʋɛti koloɠologa, ti è-laawoo wo nuiti paa ga boɠa zɔkpɔi. Nà ɠila ka niina zɛ̀gai ʋoluzu, nà ɓalaagi ta pɔ ga ti pàa.» \p \v 15 Ɠɔoɠɔ GALAGI ɠɛni ma: «Ɠale ma ga teʋebai zu ʋelei nii nɔ è ʋaai la. Li Damase, è gulɔi ziɛ Ɠazayɛle ma, é ɠɛ ga Siili masagi. \v 16 È gulɔi ziɛ Nimesi ná-doun zunui Zewu ma, é ɠɛ ga Izilayɛle masagi, è gulɔi ziɛ Aɓɛle-Meɠola nui Safate ná-doun zunui Elizé ma, é ɠɛ ga GALA goo wo nui è-ʋotogi zu. \v 17 Naazu zɔi Ɠazayɛle ná-boɠa zɔkpɔi a ʋoola ba, Zewu ɠa naama nui ʋaa, nii Zewu ná-boɠa zɔkpɔi a ʋoola ba, Elizé ɠa naama nui ʋaa. \v 18 Kɛlɛ nà nu waadɔfela (7.000) makɛsu Izilayɛle nuiti saama, niiti ti la ʋilɛni ɲiibiɠa Ɓaale ʋɛ, ta ti la laaʋɛɛni komaga, ti ʋa nɛɛnɛ.» \s Elizé loli fai \p \v 19 Eli zeɠeni miná, é li, é Safate ná-doun zunui Elizé ɠaa, naa ɗa wozai ʋili, woza ʋili nikɛ velefelegi ɠɛni kakala ga puugɔ maazu felegɔ (12), puugɔ maazu velesiɛi (12) ɠa é ɠɛni zea. Eli leʋeni Elizé ɠoba, é ná-seɠe ɠula ɠɔba, é pili Elizé ma. \v 20 Elizé ná-nikɛiti zɛni ná, é ɓizɛ Eli ʋolu, é ɠɛ ma: «Ɓɛ gè kɛ̀ɛni ta dèe nɛɛnɛ, gè vali ti ma. Naa ʋoluma nà ʋa niina, gè ʋilɛ è ʋolu.» Eli gooɠaaʋoteni, é ɠɛ ma: «Li, è ʋa, ɠizɛ naa zu, nii gè kɛai ga ɗe.» \v 21 Ta Eli ti baligai ma ma, é liini ga ʋoluʋelei, é nikɛ felegɔ zo, é kɛ ga zalaɠai, é ma unbawului ɠɛ ga koʋii, ti suai ɠili la, é fe nuɓusɛiti zea, ti mi, é wuzeɠe, é ʋilɛ Eli ʋolu, é ɠɛ ga naa ná-botiɠɛ nui. \c 20 \s Akaɓe vɔni fai // Siili masagi Ɓɛne-Ɠadade ma \p \v 1 Siili masagi Ɓɛne-Ɠadade ná-kɔɔʋɛbɛi pɛ gaalɛɛni ba, é ʋɛɛ masa puusaʋagɔ maazu felegɔ (32) ʋa, naa ʋɛɛ sooiti, ta kɔɔɠɔ wotoloiti. Ti ʋaani, ti Samali zei kɛlɛ su ga ti kɔɔi vala ba. \v 2 É keelaiti teʋeni taazuʋɛ Izilayɛle masagi Akaɓe ma, \v 3 ti ɠɛ ma: «Ɓɛne-Ɠadade ɠɛ: ‹Ɗa-wali ta ɗa-zanugiti fe zèa, è-anzaiti ta è-loun zunui zɛbɛsu geleiti fe zèa.› » \v 4 Izilayɛle masagi gooɠaaʋoteni, é ɠɛ ma: «Màliɠii, nii è boga, zèe ɠa bu, nà-o, zeaɠɔli kpein, gá ga ɗɔnɔ.» \p \v 5 Ɓɛne-Ɠadade ná-keelaiti teʋeni ʋolu, ti ɠɛ Akaɓe ma: «Ɓɛne-Ɠadade ɠɛ: ‹Gè woo leʋega è ma ga è ɗa-waliiti ta ɗa-zanugiti fe zèa, naa ʋɛɛ è-anzaiti ta è-loun zunuiti ba. \v 6 Lina niima yeeɠɛɠalai ma, nà nà-botiɠɛ nu wolaiti teʋesu, ti ʋa, ti wɛlɛ ɗa-ʋɛlɛi ta ɗa-wotiɠɛ nuiti ta-ʋɛlɛiti bu, ti naa kpein seɠe, nii pagai è ɠaazu.› » \p \v 7 Izilayɛle masagi zooi ma ɠundiɠiiti pɛ gaalɛɛni ba, é ɠɛ ti ma: «À suɠwɛɛ, wo gaaɠa ga zunui nii ɠa ade ɠaiziɛzu ga faa ɲɔu. É keela leʋega mà ga gè nà-waliiti ta nà-zanugiti fe zea, naa ʋɛɛ ànzaiti ta dòun zunuiti ba, gè la ɠɛlɛni naa tanɔpɛ ba.» \v 8 Kundiɠiiti ta nuɓusɛiti pɛ ti ɠɛni Akaɓe ma: «Mina woilo goo ma, mina yeezei ná-faa nɔpɛ bu.» \p \v 9 É ɠɛni naazu Ɓɛne-Ɠadade ná-keelaiti ma: «À li, wo ɠɛ màliɠii masagi ma: ‹Nii kpein è boga mà mɔungi, nà naati kɛ, kɛlɛ gaaɓela kelei nii è boga, gè la zooga kɛɛzu.› » Keelaiti ti liini, ti naa wo Ɓɛne-Ɠadade ma. \v 10 Ɓɛne-Ɠadade wooleʋeni mɔnɔ Akaɓe ma, é ɠɛ ma: «Ni Samali vufiligi ɠa kula ɠɛɛna ga é kɔɔɠɔ nui niiti zeaʋɛ laave pòlu, naa ɠa ɠɛɛna galagiti ti sò ta-yiiɠaawanai pɛ su.» \v 11 Kɛlɛ Izilayɛle masagi ɠɛni ti ma: «À li, wo ɠɛ ma: ‹Zɔi é liizu kɔɔmaʋɛ, naa maa la nɛɛni, é ʋa ɓɔɠɔ lɛ su eɠɛ zɔi é zobo sɔlɔɔgai, é ɗa zeɠe kɔɔɠɔzuʋɛ.› » \p \v 12 Siɛgi zu Ɓɛne-Ɠadade naama wooi mɛnini da, é ɠɛni dɔɔi ɓɔlezu ta zɔɔma masagiti seɠe ɠotaiti bu. É ɠɛni ná-kɔɔɠɔ nuiti ma: «Ɛsɛ ge lo tosu.» Ti loni ti-losuʋɛti taai zo fai zu. \s GALA goo wo nui ta ʋaa vai // é ɓɔɛ masagi Akaɓe ʋɔ \p \v 13 Naama ziɛgi zu GALA goo wo nui gila ge ʋaani, é Izilayɛle masagi Akaɓe ʋɛtɛ, é ɠɛ ma: «Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠaa: ‹È kɔɔʋɛbɛ wolai nii ʋɛtɛga? Nà dɔɔzu za è yeezu, ɗa suɠwɛɛ naazu ga nà ɠa gè ga Ɠɔoɠɔ GALAGI.› » \v 14 Akaɓe gaazaɠagi woni, é ɠɛ ma: «Ɠɔoɠɔ GALAGI ɠa leʋesu ga ɓɛ maaʋele, é dɔ zèezu?» Naa gooɠaaʋoteni, é ɠɛ ma: «Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠaa: ‹Nà dɔɔzu è yeezu ga nu niinɛiti maaʋele, ti lɔai salaʋusu vai zu ga niinɛ zou zɛʋɛ ɠundiɠiiti bɛ.› » Akaɓe gaazaɠani ʋolu ga: «Ɓɛ ɠa é kɔɔi lɔɔzeizu?» GALA goo wo nui gooɠaaʋote, é ɠɛ ma: «Ɗa ʋe.» \p \v 15 Akaɓe salaʋusu loungoiti gaalɛɛni ba niiti zou zɛʋɛ ɠundiɠiiti, ti ti-laaseigiti sɛʋɛni, naati ti ɠɛni ga nu unfelegɔ puusaʋa maazu fele (232), é Izilayɛle ɠɔɔʋɛbɛi mɔtaiti gaalu, ti ɠɛ ga nu waadɔfela (7.000). \v 16 Ti ɠulani ga folo gaalɔgai. Naazu Ɓɛne-Ɠadade ta masa ʋuusaʋagɔ maazu felegɔi (32), niiti ti ʋaani ɓɔsu ba, ti ɗa dɔɔi ɓɔle, é ɗa ti zo seɠe ɠotaiti bu. \v 17 Zou zɛʋɛ ɠundiɠiiti ta-zalaʋusuiti ka ti ɠulani mɔunpa. Ɓɛne-Ɠadade nuiti teʋeni ná, ga é kwɛɛ nii é ɠɛɛzu ná. Ti ʋaani, ti ɠɛ ma: «Nuiti kulaʋɛ Samali.» \v 18 É ɠɛni ti ma: «É ɠɛni ga ziilɛigi zuvali vai ʋe, ɓaa ti ʋa kɔɔi ʋɛɛzu ade ʋa, à ti ma vuluiti so, wo ʋa ga tiye.» \p \v 19 Salaʋusu niinɛiti ta kɔɔʋɛbɛi nii é ɠɛni ti ʋolu, ti ɠulani taai ʋa. \v 20 Ɛsɛ ge valani kɔɔɲɔɠɔi ʋa, é paa, Siili nuiti ti ʋela, Izilayɛle nuiti ti ʋilɛ ti ʋolu. Siili masagi Ɓɛne-Ɠadade ʋelani sooi gila kɔma, ta soo ɓizɛ zalaʋusuiti. \v 21 Izilayɛle masagi ná-kɔɔʋɛbɛi leʋeni, ti ti zili nuiti ta-zooiti ta kɔɔɠɔ wotoloiti suɠoloɠolo, ti Siili nuiti too bu ga gola. \p \v 22 Naa ʋoluma GALA goo wo nui ʋaani, é ɠɛ Izilayɛle masagi ma: «Zɛbɛzeɠe, è ɠisiɛ naa zu, nii ɗa kɛ, mazɔlɔɔ ɲɔmɔ zu niima ziɛgi nɔ ma, Siili nuiti ta ʋaazu, ti kɔɔi vala è ʋa.» \s Izilayɛle nuiti ti vɔni fai mɔnɔ // Siili nuiti ma \p \v 23 Siili masagi ná-botiɠɛ nu wolaiti ti ɠɛni ma: «Ta-ƓALAGI ɠa ga gize maazu ƓALAGI, naa ɠa é kɛa ti vɔniga ade ma. Ade vala ti ʋa nɛmɛi zu, naazu ada vɔni ti ma. \v 24 Pɛtɛ nii ɗa kɛ, masagi niiti kpein kula ti-losuʋɛti, è ti maavalibo ga zou zɛʋɛ ɠundiɠiiti. \v 25 Naa ʋoluma salaʋusuiti daaseigiti sɛʋɛ, ti mɔin eɠɛʋelei zɔiti ti ɠɛa mɔinni la, è ʋalagai ti ma, sooiti ti mɔin ta kɔɔɠɔ wotoloiti. Ade zɛba ade vala ti ʋa nɛmɛi zu, ada vɔni nɔ ti ma.» Ɓɛne-Ɠadade ziɛni ga ta-lɛnɛ gooi, é naa pɛ kɛɛni, nii ti boni ma. \p \v 26 Poluma ɠonagi ma yeeɠɛɠalai nɔ, é Siili ɠɔɔʋɛbɛiti pɛ gaalɛɛni ba, ti ʋa Afɛke taazuʋɛ kɔɔi vala vai zu Izilayɛle yooi ʋa. \v 27 Izilayɛle nuiti ɓalaa ti ta-ɠɔɔʋɛbɛiti gaalɛɛni ba, ti daamianigiti fe ti ya. Ti liini, ti ti laaɠomi ga kɔɔi. Izilayɛle nuiti ti loni ti ɠaazu, ti ɠɛ nɔ eɠɛ boli ɓulu felegɔ. Siili nuiti ma, ti ma ʋɛbɛi ʋuuni zooi zu ná pɛ. \v 28 GALA goo wo nui ʋaani, é ɠɛ Izilayɛle masagi ma: «Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠaa: ‹Tɛi Siili nuiti ti ɠɛ nɔ̀un nà ga gize maazu ƓALA, gè la ga pɛtu su ƓALA, naa maaʋele ma, nà niima ʋɛbɛ wolai lɔɔzu è yeezu. Wa suɠwɛɛ naazu ga nà ɠa gè ga Ɠɔoɠɔ GALAGI› » \v 29 Kɔɔʋɛbɛ felegɔiti ti yɛni loni ɓɔɠɔ laawu, é yɛsu folo lɔfela, foloi lɔfelasiɛi kɔɔi ɗa tɔɔzei, Izilayɛle nuiti Siili zalaʋusu waaungila (100.000) paa folo ɠilagi. \s Akaɓe Siili masagi yɛnvui yɛ fai zea \p \v 30 Mɔtaiti ti ʋelani, ti li Afɛke taazuʋɛ. Niiti ti yɛni ʋoluzu, nu waaʋuufelegɔ maazu lɔfela (27.000) ʋelani, ti li Afɛke taa wolai zu, kɛlɛ taai ma siɠigi ɠoloni ti ma. Ɓɛne-Ɠadade ʋelani, é li taazuʋɛ, é ɗa leʋeteʋe pɛlɛiti bu. \v 31 Ná-botiɠɛ nu wolaiti ti ɠɛni ma: «Woilo, gi mɛnigɛ ga Izilayɛle masagiti ta ga gaazumaawɔinɠaa nuiti. Ɓɛ gi saa wɔlɔ wo seɠeiti gili zaama, gi galuiti gili gɔungiti ba, gi li masagi ʋɔ bɛ, ɓafɔ toɠa è yɛ vulua.» \v 32 Ti saa wɔlɔ wo seɠeiti gilini zaama, ti galuiti gili tɔungiti ba, ti li masagi ʋɔ bɛ, ti ɠɛ ma: «Ɗa-wotiɠɛ nui Ɓɛne-Ɠadade wooi ɠaa: ‹Zɛ̀nvui yɛ zèa.› » Akaɓe ɠɛni ti ma: «Tɔun ka dɛ vulua kɛlɛ? Toɠa ga kɛ̀ɛloin.» \v 33 Naati ti ziilɛi faa ɠaani naama wooi zu, ti zuvilɛ ga ti so ga gooi, ti ɠɛ ma: «Ungo, toɠa ga è-ɠɛɛloin.» Akaɓe ɠɛni ti ma: «À li, wo ʋaa la!» Ɓɛne-Ɠadade ɠulani ná-dɔɔɠu ʋelei zu, é ʋa, é ɓɔɠɔ lɛ ga Akaɓe. Akaɓe tɛɛni, é sei ná-wotoloi zu. \v 34 Ɓɛne-Ɠadade ɠɛni Akaɓe ma: «Nà taaiti pɛ gaaɠale ma è ma, niiti kɛ̀ɛ ti ɠulani è-ɠɛɛ ya, ɗa zoo pɔdi loozuʋɛti daalaosu Damase, eɠɛʋelei kɛ̀ɛ ti laalaoni la Samali.» Akaɓe ɠɛ ma: «Nà ma, nà wɔɔlɔyai ve è ya, de minazeɠe kɛ yɔɠɔzu.» Ti minazeɠegi ɠɛɛni yɔɠɔzu, é ɓe naa ʋa, é li ɓɔɠɔ yeema. \s Akaɓe ná-minazeɠegi ʋeelala vai GALA goo wo nui ta ʋɛ \p \v 35 Ɠɔoɠɔ GALAGI ɓɔɛni GALA goo wo nu ɓɔgi ma nu ɠila pɔ, é ɠɛ bɔɔlai ma: «Dòɠa!» Kɛlɛ naa la ɠɛni kɛɛni, é ʋa doɠa. \v 36 Ma mɔungi ɗa ɠɛ bɔɔlai ma: «Tɛi è la ɠoloni Ɠɔoɠɔ GALAGI ná-devei ʋɛ, ɗa zeɠena kòba, zalai ta ɠa valazu è ʋa, é è ʋaa.» Tama é zeɠeni nɔ feya bɔɔlai ɠoba, zala ɠila ge ɠula, é vala ba, é paa. \p \v 37 Ma mɔungi liini mɔnɔ, é taɠili ka, é faa ɠilagi nɔ wo naa ma. Naa doɠani, é maawana. \v 38 GALA goo wo nui ɓegai ma ga ɠaazuʋɛ maavelevele ga seɠe zakpaiti, nii a kɛ nu mina kwɛɛ, é liini, é lo masagi leʋe pelei zu. \p \v 39 Masagi leʋesuʋɛ, GALA goo wo nui ɓainni, é ɠɛ ma: «Nà-masagi! Zɛ̀gɛ kɔɔɠɔzuʋɛ, zunu ɠila ge ʋa ga kɔɔ luɔi ta pɔ̀, é ɠɛ mà: ‹Makɛ bɛ̀ zunui tɛi ma, a ʋelana, ɗa ɠa è yɛsu potogi zu, ni naa laade, è wali ɠae waasaʋagɔ (3.000) ve.› \v 40 Tama nɔ̀un gaazuvilɛi yɛgɛ de, gè ɗa lɔ, gè ɗa ɠula, kɔɔ luɔi ʋela.» Izilayɛle masagi ɠɛ ma: «È tukpɔɠaaleʋea ɗa ɓɔɠɔi!» \p \v 41 Gaamago, GALA goo wo nui seɠe zakpaiti kulani ɠaazu, masagi ɠwɛɛsu ɠa ba ga GALA goo wo nui ta ʋe. \v 42 É ɠɛni masagi ma: «Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠaa: ‹É yeeɓega zunui naa ʋa, é li, nii gè ɠɛa daa veeni saai ʋɛ. Naa ɠa é ba, ɗa ɠa è ga potogi, ɗa-nuɓusɛiti ta za ná-nuɓusɛiti potogi zu.› » \v 43 Izilayɛle masagi ɠaleni ma Samali zii ɠoloɠologi ta ziiɠaawanai zu. \c 21 \s Naɓɔte ʋaa vai \p \v 1 Yeeɠɛɠalai tanigaa ti leʋegai ma niima vaiti poluma, pɛtɛ nii é ɠɛɛni: Zunui ta ɠɛni Zizeleyɛle taazuʋɛ nuiti saama, daa ga Naɓɔte, leezɛn ɓelei ɠɛni zea Zizeleyɛle, Samali masagi Akaɓe ná-masa pɛlɛi ɠobaʋɛ. \v 2 Akaɓe ɗa ɠɛ Naɓɔte ma: «Ɗa-leezɛn ɓelei ve zèa, gè ná ɠɛ ga guluwulu kpelei, mazɔlɔɔ toɠa nà-masa pɛlɛi ɠoba. Nà maavalibo ga leezɛn ɓelei taɠili, nii pagai tɔun ba, ɓaa ni ɗa pɔ, nà sɔngɔi ɠɛɠalai ve è ya ga walii.» \v 3 Kɛlɛ Naɓɔte ɠɛni Akaɓe ma: «Ɠɔoɠɔ GALAGI kìzo naa ma ga gè ʋa zooi naa ve è ya, nii gè sɔlɔɔgai ga pogani kɛ̀ɛni zea.» \v 4 Akaɓe ɠaleni ma ná-pɛlɛi wu zii ɠoloɠologi ta ziiɠaawanai zu, tɔɔzei naama wooi ʋa, nii Zizeleyɛle nui Naɓɔte boni ma ga: «Gè la mɛ̀mɛwolani ta-ʋoganii veezu è ya.» É laani ná-betei zu, é ɠaaʋote pɛlɛi ma, é la daami woni. \p \v 5 Anzai Zezaɓɛle ʋaani koba, é ɠɛ ma: «Lee ma yiizoolɛ ɠa é è ma, è la kɛɛzu è ʋa daami wo?» \v 6 É ɠɛ naa ma: «Kɛ̀ɛʋɛ Zizeleyɛle nui Naɓɔte ma: ‹Ɗa-leezɛn ɓelei ve zèa, gè geya ga walii, ɓaa gè maavalibo ga leezɛn ɓelei taɠili.› Kɛlɛ kɛɛʋɛ mà: ‹Gè la nà-leezɛn ɓelei veezu è ya.› » \v 7 Anzai Zezaɓɛle ɗa ɠɛ ma: «Ɗa lɛi è ʋa ɠɛ masadai ɠɛɛzu Izilayɛle yooi zu ɓaa? Wuzeɠe, è daami wo, è ɠoozunɛ. Nɔ̀un nà Zizeleyɛle nui Naɓɔte ná-leezɛn ɓelei veezu è ya.» \p \v 8 É sɛʋɛiti kɛɛni Akaɓe laaseigi zu, é Akaɓe ná-poogi zei ti ʋa, é ti leʋe kundiɠiiti ta ɠalazogiti ma, ti ɠɛni ɲii wosu taa ɠila su ta Naɓɔteni. \v 9 Nii ɠa é boni sɛʋɛi naati su: «À zu so foloi leʋe ba, wo Naɓɔte lo nuɓusɛiti untuɠɔ. \v 10 Wo nu ɲaka felegɔ zei daawu, ti ɗa maalɔ, ti ɗa ɠɛ ma: ‹Naɓɔte GALA kotoʋɛ, naa ʋɛɛ masagi ʋa.› Naa ʋoluma à kula taai ʋa, wo yɛ sɔɔzu ga kɔtui, é za.» \p \v 11 Kundiɠiiti ta ɠalazogiti ti naa ɠɛɛni, nii Zezaɓɛle boni ti ma ná-sɛʋɛiti su. \v 12 Ti zu so foloi leʋeni ba, ti ɠɛ Naɓɔte ma, é lo ma ɠaalɛbai luɠɔ. \v 13 Nu ɲaka felegɔiti ti ʋaani, ti zei daawu, ti tɔɔzei ga maalɔa, ti ɗa ɠɛ ma: «Naɓɔte GALA kotoʋɛ, naa ʋɛɛ masagi ʋa!» Ti kulani naazu taai ʋa, ti yɛ sɔɔzu ga kɔtui, é za. \v 14 Taa ɠundiɠiiti ti keela leʋeni Zezaɓɛle ma ga Naɓɔte zɔɔʋɛ ga kɔtui, tama é zaa. \p \v 15 Zezaɓɛle mɛnigai ma ga ti Naɓɔte zɔɔʋɛ ga kɔtui, é za, é ɠɛni Akaɓe ma: «Wuzeɠe, è Zizeleyɛle nui Naɓɔte ná-leezɛn ɓelei zeɠe ga ɗɔnɔ, nii kɛlɛai feezu è ya ga è geya. Mazɔlɔɔ Naɓɔte la mɔ vulua, é zaa.» \v 16 Akaɓe mɛnigai ma ga Naɓɔte za, é wuzeɠeni ga é yei Zizeleyɛle nui Naɓɔte ná-leezɛn ɓelei zu, é ʋa seɠe ga nɔnɔ. \s GALA ge Akaɓe ta Zezaɓɛle ʋeelala vai \p \v 17 Ɠɔoɠɔ GALAGI ɓɔɛni naazu Tiseɓé nui Eli ʋɔ, é ɠɛ ma: \v 18 «Wuzeɠe, è Akaɓe laaɠomi, Izilayɛle masagi, é Samali, wɛlɛna ba é Naɓɔte ná-leezɛn ɓelei zu, ga é seɠe ga nɔnɔ. \v 19 Ɗa ɓɔɛ pɔ, è ɠɛ ma: ‹Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠaa: Toɠa ɠale, è ɓega ʋoluma ga zunui ʋaa, ɗa ga li mɔnɔ kɔligi zeɠezu ga ɗɔnɔ?› Ɗa ɠɛ ma ʋolu: ‹Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠaa: Ʋɛ nɔ gilɛiti ti Naɓɔte ɲamai ɠɔmɔgai ná, miná nɔ ɠa ti è-ɲamai ɠɔmɔsu ná.› » \p \v 20 Akaɓe Eli ɠaai ma, é ɠɛni naa ma: «Wɛlɛ, ɗa ʋa! È kàa kɛlɛ, sìli nui?» Eli ɠɛ ma: «Gè è ɠaa, è ɓɔɠɔ ʋɔdia faa ɲɔi ma, è Ɠɔoɠɔ GALAGI wanama vai ɠɛ. \v 21 Woilo Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ma: ‹Nà ʋaazu ga maanɔɠɔi è ma, gè è ɓale ná, gè ɗa-ʋɛlɛyeɠei wu zunuiti pɛ suwuɠaaleʋe, doungo ʋɛɛ kpakolo ba Izilayɛle yooi zu. \v 22 Nà ɗa-ʋɛlɛyeɠei ɠɛɛzu ga Zeloɓoame ná-pɛlɛyeɠei ɠɛʋele, Neɓate ná-doun zunui, ta Ɓaasa ná-pɛlɛyeɠei ɠɛʋele, Ayiya ná-doun zunui, mazɔlɔɔ è zìiɠaawana, è Izilayɛle lia kotoi ma.› \v 23 Ɠɔoɠɔ GALAGI ɓɔɛʋɛ é ʋilɛ Zezaɓɛle ɓalaa ba, é ɠɛ ma: ‹Gilɛiti ta Zezaɓɛle ma zuai mi Zizeleyɛle ziɠigi ɠobaʋɛ.› \v 24 Akaɓe ná-pɛlɛyeɠei wu nui nɔpɛ é zaazu taazuʋɛ, gilɛiti ka ta ma ʋoomai mi, zɔi ma é zaazu dɔɓɔi zu, wɔniiti ka ta naama ʋoomai mi.» \p \v 25 (Gaamazu Akaɓe ɠɛɠala nu la zɔlɔɔni, nii a yiimazeɠe ga Ɠɔoɠɔ GALAGI wanama vai ɠɛai ga tɔun kɛʋele, tama anzai Zezaɓɛle ɠa é ɠɛni diizu ma. \v 26 É ziɛ ʋelei wola ɲɔu ga é ɓɔɠɔ lɔɔ vai kɔɔɠɔ gani kɔɔ vai zu, eɠɛʋelei nɔ Amool nuiti ti ɠɛni kɛɛzu la, niiti Ɠɔoɠɔ GALAGI ti ɓɛɛni Izilayɛle nuiti tuɠɔ, é ti-zeizuʋɛ ve naati zea.) \s Akaɓe ɓɔɠɔmaayei vai // é lɔɔzei siɛ ʋelei ʋa \p \v 27 Akaɓe naama wooiti mɛnigai ma, niiti Eli ti woni ma, é ná-seɠei ʋalini ga ga ɓɔɠɔmaayeii ma ʋoogi, é saa wɔlɔ wo seɠei loo ɠɔba, é zugi zo, é ɗa ziɛ vaavaa. \v 28 Ɠɔoɠɔ GALAGI ɓɔɛni Eli ʋɔ, Tiseɓé nui, é ɠɛ ma: \v 29 «È kaa, ʋelei Akaɓe ɓɔɠɔmaayeiɗa la gàazu? Tɛi é ɓɔɠɔmaayeiɗa bɛ̀, gè la mɔ zɛsu vulua, gè ʋa ʋaa ga maanɔɠɔi, nii gè ɠɛa ɠɛɛzu gè ʋaa la. Ná-doun zunui ná-yeeɠɛɠalai zu ɠa, gè ʋaazu la ga maanɔɠɔi naa.» \c 22 \s Akaɓe ɠa pɔ é Lamɔte taai zeɠe ʋolu \r (2 Dɔlɔ Sɛʋɛi 18:1-3) \p \v 1 Kona saʋagɔ leʋeni, kɔɔ nɔpɛ ge la ɠɛɛni Izilayɛle nuiti ta Siili nuiti zɔɠɔzu. \v 2 Konagi zaʋasiɛi ma, Zuda masagi Zozafate yeini Izilayɛle masagi ɠoba. \v 3 Izilayɛle masagi ɠɛni ná-botiɠɛ nu wolaiti ma: «Wo kwɛni ga Lamɔte nii é Galaade yooi zu, toɠa ga adɔnɔ? Tama ada inɛinɛsu ga kula vai Siili masagi ya.» \v 4 É ɠɛni Zozafate ma: «Da liizu kɔɔɠɔzuʋɛ Lamɔte laalɔɠɔma Galaade yooi zu?» Naa ɠɛ ma: «De felegɔ da liizu, naa ʋɛɛ ɗa-nuiti ta nɔ̀nɔiti ba, ɗa-zooiti ta nɔ̀nɔiti.» \s GALA goo wo nuiti // ti pilɛ sɔlɔɔ fai wo fai \r (2 Dɔlɔ Sɛʋɛi 18:4-11) \p \v 5 Naa ʋoluma Zozafate ɠɛni Izilayɛle masagi ma: «Nà è maanɛɛnɛzu, Ɠɔoɠɔ GALAGI ɠaazaɠa lɛɛ dɛ.» \v 6 Izilayɛle masagi GALA goo wo nu unnaanigɔ (400) ɠɛɠala ɠaalɛɛni ba, é ti ɠaazaɠa ga: «Nà zoo nɛi gè li, gè kɔɔi ʋɛɛ Lamɔte ʋa Galaade yooi zu, ɓaa gè looɠo?» Ti gooɠaaʋoteni, ti ɠɛ ma: «Lɛ, Maliɠii ɠa dɔ masagi yeezu.» \p \v 7 Kɛlɛ Zozafate ɠɛni ma: «Ɠɔoɠɔ GALAGI ná-GALA goo wo nui ta la mɔ ʋɛ, nu ʋa gaazaɠa ga tɔun maaʋele?» \v 8 Izilayɛle masagi gooɠaaʋoteni, é ɠɛ ma: «Nu ɠila nɔ ɠa niina é ʋoluzu, nii da zoo Ɠɔoɠɔ GALAGI ɠaazaɠasu ga maaʋele, daa ɠa ga Misé, Yimila ná-doun zunui. Kɛlɛ wɔinzeɠeʋɛ mà, mazɔlɔɔ é la ɗa ga woo ʋagɔ nɔpɛ bo bɛ̀, kɛni woo ɲɔiti nɔ.» Zozafate ɠɛ ma: «Masagi mina ɓɔɛ ɠana!» \v 9 Izilayɛle masagi ná-botiɠɛ nu wolai gila tolini, é ɠɛ ma: «Li ɠani nɔ, è ʋa ga Yimila ná-doun zunui Misé.» \p \v 10 Izilayɛle masagi ta Zuda masagi Zozafate ɛsɛ maaɠilini ga ná-masa seɠeiti, ti zeini ta-kpɔkpɔgiti ga fiilɛi ɠa, Samali taa ziɠidaʋɛ, GALA goo wo nuiti ti ɗa kulakɛlɛma vaiti bo ti ɠaazu. \v 11 Kenaana ná-doun zunui Sedesiyase minɛiti kpɛtɛni ga kɔlui, é ɗa ɠɛ ma: «Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠaa: ‹Minɛi niiti ka è yɛsu Siili nuiti doɠazu ga tiye, eyɛsu è ti zuɠoloɠolo.› » \v 12 Naa nɔ ɠa GALA goo wo nuiti kpein ti ɠɛni bosu, ti ɗa ɠɛ ma: «Lɛ Lamɔte Galaade yooi zu, ɗa zobo sɔlɔɔ, Ɠɔoɠɔ GALAGI ɠa dɔ masagi yeezu.» \s GALA goo wo nui Misé // ta-loobu vai wo fai ti ma \r (2 Dɔlɔ Sɛʋɛi 18:12-27) \p \v 13 Keelai é liini Misé lolisu, é ɠɛni Misé ma: «GALA goo wo nuiti pɛ ti zoloogɛ ma ga ti masagi ná-faa ʋagɔi wo, ɗa ɓalaagi è-wooi maanɛɛʋɛ é zoloo tɔnɔi ma, ɗa ná-faa ʋagɔi wo.» \v 14 Misé gooɠaaʋoteni, é ɠɛ ma: «Gè ɠonaa Ɠɔoɠɔ GALAGI ma, nii é vulua, ga nii nɔpɛ Ɠɔoɠɔ GALAGI bosu mà, naa ɠa gè bosu.» \v 15 Seeliai ma masagi ʋɔ bɛ, naa gaazaɠani, é ɠɛ ma: «Misé, gá zoo nɛi gi li, gi kɔɔi ʋɛɛ Lamɔte ʋa Galaade yooi zu, ɓaa gi looɠo?» Naa ɠɛ ma: «Ungo, li, ɗa zobo sɔlɔɔ, Ɠɔoɠɔ GALAGI ɠa dɔ masagi yeezu.» \v 16 Kɛlɛ masagi kpɔɛi zeɠeni, é ɠɛ ma: «Nà yɛsu è maanɛɛnɛzu eyɛsu yeelɛ, è ʋa gaamai wo mà nɔ, é ɠula Ɠɔoɠɔ GALAGI la?» \q \v 17 Misé ɠɛni ma naazu: \q «Gè Izilayɛle nuiti kpein kaaʋɛ, ti vazagai gizeiti ma, \q ti ɠɛai eɠɛ baalagiti makɛ nu la ti ʋɛ. \q Ɠɔoɠɔ GALAGI ɠɛ ma: \q ‹Totuɠɔ la mɔ niima nuiti bɛ. \q Naa ɠa é ba, ɛsɛ pɛ ge ɠale ma dɔin ná-pɛlɛ wu.› » \p \v 18 Izilayɛle masagi zɛba é ɠɛ Zozafate ma: «Kɛbɛ gè bogɛ è ma ga zunui nii la ɗa ga GALA ná-kulakɛlɛma vaa ʋagɔ wo ga bɛ̀, kɛni ma ɲɔiti nɔ.» \v 19 Misé liini luɠɔ ga kpɔɛi zuɠulaa, é ɠɛ ma: «Woilo mu Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ma! Gè Ɠɔoɠɔ GALAGI ɠaaʋɛ zeini ná-masa kpɔkpɔgi ɠa, naazu geezu ɠɔɔʋɛbɛiti pɛ ti loni koba, zeezazu ʋelei ta kɔʋɛzu ʋelei. \v 20 Ɠɔoɠɔ GALAGI ti ɠaazaɠa ga: ‹Ɓɛ ɠa a zoo é Akaɓe yaava, nii a kɛ é li, é kɔɔi vala Lamɔte ʋa, Galaade yooi zu, é za kɔɔɠɔzuʋɛ?› Ɛsɛ ge ɗa ná-gooɠaaʋote fe. \v 21 Gaaɓelagi zu, zɛnvui ta maaɓuɠani, é lo Ɠɔoɠɔ GALAGI ɠaazu, é ɠɛ ma: ‹Nɔ̀un nà zoo gè yaava.› Ɠɔoɠɔ GALAGI ɠɛ ma: ‹Ɗa kɛɛzu ɠale?› \v 22 É ɠɛ ma: ‹Nà liizu gè zɛɛi lɔ ná-GALA goo wo nuiti kpein da.› Ɠɔoɠɔ GALAGI ɠɛ ma: ‹Gaamazu ɗa zoo yaavazu, ɗa ziɛ ná wu. Liina, è kɛ ʋelei è bogai la.› » \v 23 Misé wooɠaaɓelani, é ɠɛ ma: «Naa ɠa Ɠɔoɠɔ GALAGI kɛai faaʋɛ bu ga zɛɛ yɛnvui ʋa é lɔ ɗa-ƓALA goo wo nuiti kpein su ti ʋɛ, mazɔlɔɔ é ɗa-undaaʋiligi levea.» \p \v 24 Naazu GALA goo wo nui nii daa ga Sedesiyase, Kenaana ná-doun zunui wuzeɠeni la, é Misé woizuloɠa, é ɠɛ ma: «Pelei ma ɓɛgele ɠa Ɠɔoɠɔ GALAGI ná-Zɛnvui leʋegai la, é ɠula nɔ̀un su, é ɓɔɛ è ʋɔ?» \v 25 Misé ɠɛ ma: «Ɗa kwɛɛ voloi ɗa ɠɛ leʋeteʋesu pɛlɛiti bu ga è ʋa lɔɔɠu.» \p \v 26 Izilayɛle masagi niima levei veeni ná-botiɠɛ nui gila zea, é ɠɛ ma: «Misé zo, è li, è fe taa ɠundiɠii Amon ya, ta masagi ná-doun zunui Zoase. \v 27 Ɗa ɠɛ ti ma: ‹Masagi ɠɛ wo zunui nii lɔ kasoi ɠa, wo ɗa ɓului ta ziɛi tago nɔ ve zea, eyɛsu gè ɠale ma, gè zeɠe kɔɔɠɔzuʋɛ ga pagɔ ziilɛigi zu.› » \v 28 Misé zɛba é wooɠula, é ɠɛ ma: «Ni ɗa ɠalena ma ga ziilɛigi, naa ɠa ɠɛɛna Ɠɔoɠɔ GALAGI la ɓɔɛni ga màaʋele.» É ɠɛni ma ʋolu: «À woilo gòo ma, wɔi kpein wo ga nuɓusɛiti.» \s Akaɓe zaa vai kɔɔi zu \r (2 Dɔlɔ Sɛʋɛi 18:28-34) \p \v 29 Naama ziɛ su, Izilayɛle masagi ta Zuda masagi Zozafate ti lɛɛni Lamɔte Galaade yooi zu. \v 30 Akaɓe ɠɛni Zozafate ma: «Nà ná-seɠeiti maaleʋesu, gè li kɔɔɠɔzuʋɛ, ɗa ma, è ɗa masa seɠei loo ɠɔba.» Izilayɛle masagi ná-seɠeiti maaleʋeni, é li kɔɔɠɔzuʋɛ. \v 31 Siili masagi niima levei veeni kundiɠi ʋuusaʋagɔ maazu felegɔiti (32) zea, niiti ti ɠɛni kɔɔɠɔ wotoloiti unda, é ɠɛ ti ma: «À mina vala salaʋusu goiti ta kɔɔɠuluɓaiti ba, kɛlɛ Izilayɛle masagi ɠila nɔ ɠa wa vala ba.» \v 32 Kɔɔɠɔ wotolo ɠundiɠiiti ti Zozafate ɠaai ma, ti ɠɛ ɓɔɠɔ ma: «Izilayɛle masa kitei ɠanu.» Ti liini pɔ pelei ga ti vala ba. Kɛlɛ Zozafate ɓainni. \v 33 Kɔɔɠɔ wotolo ɠundiɠiiti ti kaai ma ga Izilayɛle masagi laade, ti zeɠeni polu. \p \v 34 Siili zalaʋusui gila ge ná-mɛɛin ʋilini ga kulafilibai, é lɔ kaka makɛ ɠɔɔɠɔ zɔɔlai zeidazuʋɛ yɔɠɔzu, é zeeli Izilayɛle masagi ma. Masagi ɠɛni naazu ná-kɔɔɠɔ wotolo ɓizɛ nui ma: «Daalati ga ze, ɠula ga ze kɔɔ lɔɓɔi ʋa, mazɔlɔɔ màawanaa.» \v 35 Kɔɔi ɓɔini naama voloi. Masagi yɛni loni ná-kɔɔɠɔ wotoloi zu Siili nuiti daawu, eyɛsu é za kpɔkɔi. Maawana ɲamai ʋuuni ná-kɔɔɠɔ wotoloi zu ná pɛ. \v 36 Kpɔkɔi, wooi ta ɠulani kɔɔʋɛbɛi pɛ saama, ti ɠɛ ma: «Ɛsɛ pɛ ge ɠalena ma ná-taazu, ɛsɛ pɛ ge ɠalena ma ʋɔ bɛ.» \p \v 37 Ʋele ɠana masagi zaani la, ti lii la Samali, ti maaɠulu miná. \v 38 Ti ɠɛai ma ma ɲamai gbazu ná-kɔɔɠɔ wotoloi zu Samali ɓoigi wu, gilɛiti ti ɠɛni ma ɲamai ɠɔmɔsu, koloɠolo anzanuiti ti ɗa maagba bu, Ɠɔoɠɔ GALAGI laawooi nii é boni, naa ʋilɛni su naazu. \p \v 39 Akaɓe ná-kɛɛwotii mɔtaiti, ta nii kpein é kɛɛni, see ɲiiga ʋɛlɛi é toni, ta taai niiti kpein é siɠigi loni ti ma, naati sɛʋɛʋɛ Izilayɛle masagiti ta-ɠɛɛwoti zɛʋɛi zu. \v 40 Akaɓe zaani. Ná-doun zunui Aɠazia ɠa é masadai ɠɛɛni potogi zu. \s Zuda masagi Zozafate \r (2 Dɔlɔ Sɛʋɛi 17:1-6; 20:31—21:1) \p \v 41 Akaɓe ná-kona naanisiɛi ma masadai zu Izilayɛle unda, Aza ná-doun zunui Zozafate zeini Zuda unda ga masagi. \v 42 Zozafate ná-konagi ɠɛni ga puusaʋa maazu lɔɔlugɔ (35), siɛgi zu é zeini la ga masagi. Kona ʋuufelegɔ maazu lɔɔlugɔ (25) ɠa é kɛɛni masadai zu Zeluzalɛme. Dee laa ɠɛni ga Azuɓa, Siliɠi ná-doun anzanui ɠɛni de. \v 43 É ziɛ ʋele ʋani ga kɛɛɠɛ Aza ɠɛʋele, é la zeɠeni naa ná-pelei tanɔpɛ ba, é ɗa Ɠɔoɠɔ GALAGI yiima vaiti nɔ ɠɛ. Kɛlɛ é la ɠɛni zalaɠa ɠula adaʋɛti koloɠoloni, nuɓusɛiti ti ɠɛni dɛ zalaɠaiti kulazu, ti ɗa ansansegiti gala zalaɠa ɠula adaʋɛti. \v 44 Ziilɛigi ɠɛni Zozafate ta Izilayɛle masagi ti yɔɠɔzu. \p \v 45 Zozafate ná-kɛɛwotii mɔtaiti, ná-tɔɠɔɠula faiti ta kɔɔi niiti é ti ɠɔɔni, naati sɛʋɛʋɛ Zuda masagiti ta-ɠɛɛwoti zɛʋɛi zu. \v 46 É koloɠolo zunui mɔtaiti kulani zooi ʋa, niiti ti ɠɛni ná kaite kɛɛɠɛ Aza ná-siɛgi zu zɔli. \p \v 47 Masa nɔpɛ ge la ɠɛni Edɔme yooi zu, kɛni masagi ná-zou zɛʋɛ ɠundiɠii gila nɔ. \v 48 Zozafate ɓatoiti kpɛtɛni Taalasise ɗɛi ɠa, ga ti ɗa li Wofiil, ti ɗa ʋa ga zanugi. Kɛlɛ ti la zeelini pɛ, tɔɔzei ɓatoiti ti ɠɛni ɠoloɠolosu Ɛsiyon-Geeɓɛɛl. \v 49 Akaɓe ná-doun zunui Aɠazia zɛba é ɠɛ Zozafate ma: «De ɓɔsu de da-wotiɠɛ nuiti teʋe ʋɔɔma ɓatoiti su,» kɛlɛ Zozafate la ɠɛni kɛɛni. \v 50 Zozafate zaani. Ti maaɠuluni mɛmɛwolani ta-ɠabamaʋɛ, Davide ná-taa wolai zu. Ná-doun zunui Yolame ɠa é masadai ɠɛɛni potogi zu. \s Izilayɛle masagi Aɠazia \p \v 51 Zozafate ná-kona puugɔ maazu lɔfelasiɛi (17) ma masadai zu Zuda unda, Akaɓe ná-doun zunui Aɠazia zeini Izilayɛle unda ga masagi Samali. Kona felegɔ ɠa é kɛɛni masadai zu Izilayɛle unda. \v 52 É Ɠɔoɠɔ GALAGI wanama vai ɠɛɛni ga kɛɛɠɛ ta dee ɠɛʋele, ta Zeloɓoame Neɓate ná-doun zunui ɠɛʋele, nii é Izilayɛle nuiti diini kotoi ɠɛɛ vai ma. \v 53 É Ɓaale lɛbini, é nɔkɔ bu, é Ɠɔoɠɔ GALAGI yiiɠaawanani, Izilayɛle ná-GALAGI, eɠɛʋelei nɔ kɛɛɠɛ kɛɛni la.