\id LUK \h San Lucas \toc1 Li̠pa̠­xúhu Xtama̠­ca­tzi̠ní̠n San Lucas \toc2 San Lucas \toc3 Lc. \mt1 Li̠pa̠­xúhu Xtama̠­ca­tzi̠ní̠n \mt1 San Lucas \ip San Lucas ni̠ caj xma̠n liucxilha Jesús cumu la̠ xma̠aka­pu̠­tax­ti̠­nacán xna­ta̠­chi­quí̠n israel­itas, huata xlá li̠macá̠n pi̠ huá xma̠aka­pu̠­tax­ti̠­nacán xli̠­hua̠k cris­tianos hua̠nti̠ tahui­lá̠­nalh nac ca̠quilh­ta­macú. Huan pi̠ acxni̠ xlá tzú­culh laca­pa̠s­taca lácu natzoka u̠má xta­tzokni hua̠ntu̠ li̠chu­hui̠nán xla­táma̠t Jesús pu̠lh luu li̠huana̠ putzá̠­nalh y kalhas­qui­ní̠­nalh lácu lacá­chilh Quim­pu̠­chi­nacán y lácu luu qui̠­táx­tulh nac xla­táma̠t xla­cata pi̠ “ti̠tum nahuili̠y la̠ta lácu ti̠tax­tuni̠t.” Chuná tlá­hualh la̠qui̠ nali̠­ma­cuaniy cha̠tum xa̠migo hua̠nti̠ xuanicán Teófilo, y la̠qui̠ nali̠­la­tama̠y nac xla­táma̠t y li̠huana̠ naaka­ta̠ksa a̠má tachu­huí̠n xpa̠­la­cata Cristo hua̠ntu̠ aya xli̠­ma̠­kalh­chu­hui̠­ni̠­cani̠t y chuná nata­lu­loka pi̠ xli̠­ca̠na hua̠ntu̠ huancán. \ip Amá tachu­huí̠n Teófilo nac xata­chu­huí̠n griego huam­putún “Xamigo Dios”, pero xamaktum para hui̠ntí chuná xli̠­ma̠­pa̠­cu­hui̠cán xta­cu­hui̠ní Teófilo, osuchí xamaktum para huata huá xca̠­quilh­cha̠­nima xli̠­hua̠k hua̠nti̠ aya xta­li̠­pa̠­huán Dios, caj xpa̠­la­cata xta­ca̠­naj­latcán hua̠ntu̠ xta­ka­lhi̠niy cumu xta­li̠­pa̠­huán, a̠huayu para huá xca̠­li̠­ma̠­pa̠­cu­hui̠y o xca̠­li̠­ma̠xtuy “Xamigo Dios”. \c 1 \p \v 1 Amigo Teófilo: Luu xli̠­ca̠na li̠pa̠­xúhu ctzok­niyá̠n a̠má tachu­huí̠n hua̠ntu̠ lhu̠hua cris­tianos tatzak­sani̠t li̠huana̠ xta­tzok­putún la̠ta túcu kan­táx­tulh nac xla­táma̠t Jesu­cristo y luu li̠huana̠ xta­ma̠­lac­ti̠­tu­mi̠­putún, \v 2 chuná cumu la̠ quin­ca̠­li̠­ta̠­chu­hui̠­na­ni̠tán hua̠nti̠ luu ma̠n taucxilhní̠t la̠ta lácu titzu­cuchá, y aca­li̠stá̠n xlacán na̠ tzú­culh taliakchu­hui̠nán eé tachu­huí̠n porque xta­ca­tzi̠y pi̠ xli̠­cána hua̠ntu̠ xta­li̠­chu­hui̠nán. \v 3 Aquit na̠ luu li̠huana̠ cpu­tza̠­nani̠t y cka­lhas­qui­ni̠­nani̠t xli̠­hua̠k hua̠ntu̠ qui̠­táx­tulh hasta la̠ta lácu luu titzu­cuchá, y lá̠m­para luu tla̠n clac­pu­huán pi̠ nac­tzok­niyá̠n y nac­ma̠­lac­ti̠­tu­mi̠­niyá̠n pu̠tum hua̠ntu̠ qui̠­tax­tuni̠t nac xla­táma̠t Quim­pu̠­chi­nacán, \v 4 la̠qui̠ na̠chuná huix naca­tzi̠ya li̠huana̠ hua̠ntu̠ aya li̠ma̠­kalh­chu­hui̠­ni̠­ca­ni̠ta. \s1 Cha̠tum ángel an ma̠catzi̠ni̠nán pi̠ nalacachín Juan Bau­tista \p \v 5 Pus la̠nchú nacuaniyá̠n lácu luu mini̠­tanchá eé tachu­huí̠n: Amá maká̠n quilh­ta­macú acxni̠ Herodes gober­nador xuani̠t nac Judea, na̠ acxni̠ xlama cha̠tum cura xuanicán Zaca­rías xlá antá xca̠­ta̠­ta­peksi̠y maka­pi­tzí̠n cura hua̠ntu̠ maká̠n quilh­ta­maxcú tima̠­la­ca­tzu­qui̠chá Abías. Xpusca̠t Zaca­rías xuanicán Isabel, xlá na̠ xli̠­ta­la­ka­pasni xuani̠t a̠má hua̠nti̠ luu xapu̠lh cura xuanicán Aarón. \v 6 Zaca­rías chu Isabel luu aksti̠tum xta­la­má̠­nalh nac xla­catí̠n Dios y xta­lak­tzak­sa­má̠­nalh hua̠k tla̠n nata­ma̠­kan­taxti̠y xli̠­ma̠­peksí̠n Quim­pu̠­chi­nacán, xli̠­ca̠na luu tla̠n xta­ca­tzi̠y. \v 7 Xlacán ni̠ xta­ka­lhi̠y xcamán, xa̠huachí luu xlac­xtumcán xcha̠­tiycán aya xta­ko̠­lu­má̠­nalh. \p \v 8 Maktum quilh­ta­macú acxni̠ lák­cha̠lh la̠ta lácu nata­la­ka­chix­cu­hui̠nán a̠ma̠ko̠lh cura anta­nícu xmak­ta­peksi̠y Zaca­rías, pus huata antá alh nac lanca xpu­si­culan Dios xalac Jeru­salén. \v 9 Y cumu luu chuná xta­li̠s­ma­ni̠ni̠t cura nata­macá̠n suerte la̠qui̠ nata­ca­tzi̠y xatícu nalak­chá̠n la̠qui̠ pu̠lh natanu̠y y nala­ka­chix­cu­hui̠nán, pus huata huá lák­cha̠lh Zaca­rías natanu̠y anta­nícu xla­ka­chix­cu­hui̠cán Dios hua̠ntu̠ hui­lachá nac xpu̠­lacni lanca pu̠si­culan la̠qui̠ antá nalh­cuyuy ciensus. \v 10 Li̠huán clhcuma ciensus xa̠maka­pi­tzí̠n xli̠­lhu̠hua cris­tianos xta­kalh­ta­hua­ka­ni­má̠­nalh Dios nac xaquilhtí̠n. \v 11 Y caj xamaktum xángel Quim­pu̠­chi­nacán tasi­yú­nilh Zaca­rías y úcxilhli pi̠ antá nac xpek­stácat xlaya altar anta­nícu clhcuma ciensus. \v 12 Acxni̠ Zaca­rías úcxilhli a̠má ángel pé̠cualh y niaj para xca­tzi̠y túcu nat­la­huay. \v 13 Pero ángel chiné huá­nilh: \p —Ni̠ capé̠­cuanti Zaca­rías, porque luu lakati̠y Dios la̠ kalh­ta­hua­ka­niya, xlá aya kax­matni̠t hua̠ntu̠ huix mak­squina y mim­pusca̠t Isabel ámaj ma̠la­ka­tun­cu­hui̠y cha̠tum actzu̠ skata y huix nali̠­ma̠­pa̠­cu­hui̠ya Juan. \v 14 Huix luu xli̠­ca̠na nali̠­pa̠­xu­huaya min­ka­huasa y na̠chuná xa̠maka­pi­tzí̠n xli̠­lhu̠hua cris­tianos nata­li̠­pa̠­xu­huay acxni̠ xlá nala­ca­chín, \v 15 porque a̠má min­ka­huasa luu xli̠­ca̠na lanca ta­scújut naka­lhi̠y nac xla­catí̠n Dios. Xlá ni̠ catí­hualh cuchu, y kalhi̠y nahuán xli̠t­li­hueke Espíri­tu Santo hasta acxni̠ nia̠ laca­chín nahuán. \v 16 Y lhu̠hua cris­tianos xalac Israel hua̠nti̠ taka­lha­kax­mat­makani̠t Quim­pu̠­chi­nacán xlá naca̠­ma̠aka­ta̠k­sni̠y pi̠ xma̠n huá Dios nakax­matko̠y y chuná xlacán nata­li̠­pa̠­huam­paray. \v 17 Amá min­ka­huasa Juan napu̠­laniy Quim­pu̠­chi­nacán hua̠nti̠ mima, y na̠chuná naka­lhíy xta­la­ca­pa̠s­tacni chú xli̠t­li­hueke hua̠ntu̠ xka­lhi̠y xamaká̠n pro­feta Elías la̠qui̠ naca̠­lak­pa­li̠niy xta­la­ca­pa̠s­tac­nicán xna­cujcán xanat­la̠tni la̠qui̠ nata­pa̠x­qui̠y xca­mancán, y hua̠nti̠ luu lac­li̠­pe̠­cuánit xta­la­ca­pa̠s­tac­nicán xlá naca̠­ma̠­si­yuniy lácu nata­ka­lha­kax­mat­ni̠nán hua̠ntu̠ Dios ca̠li̠­ma̠­pek­si̠­putún. Y chuná xlá naca̠­ma̠­kalh­chu­hui̠ni̠y cris­tianos la̠qui̠ cha̠­ca­tzi̠ya nata­kalh­ka­lhi̠y Quim­pu̠­chi­nacán hua̠nti̠ namín. \p \v 18 Zaca­rías kalhás­quilh a̠má ángel: \p —¿Pero lácu chú nac­li̠­ca­tzi̠y para xli̠­ca̠na hua̠ntu̠ qui­hua­nípa̠t? Porque aquit aya ko̠lutá y na̠chuná quim­pusca̠t na̠ aya tzi­caná. \p \v 19 Amá ángel chiné kálh­ti̠lh: \p —Aquit qui­hua­nicán Gab­riel, y aquit cta̠s­cujma Dios, xlá qui­ma­ca­mini̠t la̠qui̠ nac­ta̠­chu­hui̠­naná̠n y nac­ma̠­ca­tzi̠­ni̠yá̠n u̠má xasa̠sti tama̠­ca­tzi̠ní̠n. \v 20 Pero cumu huix ni̠ ca̠najla hua̠ntu̠ cuanín pus huix la̠nchú pímpa̠t ko̠ko̠na, y ni̠lay cati­chu­huí̠­nanti hasta acxni̠ nakan­tax­tuko̠y hua̠ntu̠ cuani­ni̠tán y nala­ca­chín min­ka­huasa. \p \v 21 Y nac xaquilhtí̠n a̠má lanca pu̠si­culan anta­nícu xla­ka­chix­cu­hui̠­nancán, xli̠­lhu̠hua cris­tianos xta­ka­lhi̠­má̠­nalh la̠qui̠ natax­tu­ya̠chi Zaca­rías, pero xlacán aka­tiyuj xta­la­má̠­nalh porque ni̠ pála xtax­tu­ma̠chi nac pu̠si­culan. \v 22 Pero acxni̠ tax­tuchi Zaca­rías xko̠­ko̠ni̠t y ni̠lay xchu­hui̠nán huata caj xca̠­ma­ca­huaniy acxni̠ xca̠­kalh­ti̠­putún hua̠ntu̠ xta­huaniy; pus acxnicú tacá­tzi̠lh a̠ma̠ko̠lh cris­tianos pi̠ ma̠x tzanká túcu xli̠­ma̠­la­ca­hua̠­ni̠­cani̠t nac xpu̠­lacni pu̠si­culan anta­nícu xla­ka­chix­cu­hui̠­nama. \p \v 23 Acxni̠ lák­cha̠lh quilh­ta­macú la̠ta tama̠­ká­tzi̠lh xtas­cu­jutcán li̠la­ka­chix­cu­huí̠nat nac lanca pu̠si­culan xalac Jeru­salén Zaca­rías tás­pitli nac xca̠­chi­quí̠n nac xchic. \v 24 Chi̠nchú Isabel hua̠nti̠ xpusca̠t Zaca­rías acxni­tiyá tzú­culh maklh­ca­tzi̠y pi̠ niaj sacstu xlama, y ma̠x a̠huayu akqui­tzis papá niaj ni̠ nícu alh; y xlá chiné xlac­pu­huán: \v 25 “Huá chuná qui­li̠t­la­huani̠t Quim­pu̠­chi­nacán la̠nchú la̠qui̠ cris­tianos niaj pucutá naquin­ta­li̠­kalh­ka­ma̠nán.” \s1 Cha̠tum ángel ma̠catzi̠ni̠nán pi̠ nalacachín Jesús \p \v 26 Xliakcha̠xán papá Dios maca̠mpá ángel Gab­riel nac aktum ca̠chi­quí̠n xuanicán Naza­ret cxa­pu̠­la­tama̠n Gali­lea \v 27 la̠qui̠ naán laka­pa­xia̠lhnán cha̠tum tzuma̠t xuanicán María, u̠má tzuma̠t aya xli̠­kalh­ti̠ni̠t José la̠qui̠ nata̠­ta­maka­xtoka; a̠má José na̠ xli̠­ta­la­ka­pasni xuani̠t xamaká̠n rey David. \v 28 Amá ángel lak­ta­nu̠chá anta­nícu xuí María y chiné huá­nilh: \p —¡Luu ca̠na li̠pa̠­xúhu clak­chimá̠n huix tzuma̠t hua̠nti̠ Dios lac­sac­ni̠tán! Dios Quim­pu̠­chi­nacán huix anka­lhi̠ná ta̠huilán, y xa̠huachí a̠tzinú huix sicu­la­na̠t­la­hua­ni̠tán ni̠ xachuná xa̠maka­pi­tzí̠n lac­chaján. \p \v 29 Acxni̠ María úcxilhli ángel xlá xli̠­ca̠na cacs li̠la­cáhua la̠ta tu̠ xli̠­xa­kat­li̠ma, y xlá xlac­pu­huama túcu cahuá chuná xli̠­hua­nima. \v 30 Pero ángel tuncán hua­nipá: \p —María, ni̠ capé̠­cuanti porque Dios lac­sac­ni̠tán la̠qui̠ nama̠­kan­tax­ti̠ya hua̠ntu̠ xlá lac­lhca̠­hui­li̠ni̠t. \v 31 Huix la̠nchú pímpa̠t kalh­ka­lhi̠ya cha̠tum actzu̠ skata, y acxni̠ nala­ca­chín huix nali̠­ma̠­pa̠­cu­hui̠ya Jesús. \v 32 Xlá luu xli̠­ca̠na tali̠­pa̠hu chixcú nahuán nac xlak­sti̠­pa̠ncán cris­tianos y luu nami­ni̠niy nali̠­ta­pa̠­cu­hui̠y Xka­huasa Dios hua̠nti̠ luu lanca xla­ca­tzúcut. Xa̠huachí Dios nali̠­ma̠xtuy lanca rey cumu la̠ xamaká̠n xli̠­ta­la­ka­pasni rey David, \v 33 la̠qui̠ nama̠­pek­si̠nán nac xli̠­ca̠­lanca xpu̠­la­tama̠n Israel cane̠c­xni­cahuá quilh­ta­macú, xa̠huachí xli̠­ma̠­peksí̠n ne̠cxni cati­lák­sputli nac ca̠quilh­ta­macú. \p \v 34 María kalhás­quilh a̠má ángel: \p —¿Pero lácu chú luu naqui̠­taxtuy porque aquit ni̠ti̠ cta̠hui chixcú? \p \v 35 Xlá kálh­ti̠lh: \p —Espíri­tu Santo nalak­miná̠n y xli̠t­li­hueke Dios naakmi­liyá̠n cumu lá puc­lhni, pus huá xpa̠­la­cata a̠má kahuasa hua̠nti̠ nala­ca­chín xla Dios nahuán y luu Xka­huasa Dios nali̠­ma̠­pa̠­cu­hui̠cán. \v 36 Na̠chuná cacatzi pi̠ min­ta̠­pux­nímit Isabel na̠ nama̠­la­ka­tun­cu­huiy cha̠tum actzu̠ skata ma̠squi aya tzi­caná. Pus ma̠squi chuná huancán pi̠ xlá ni̠lay kalhi̠y xcamán pus chú aya le̠ma xliakcha̠xán papá la̠ta niaj sacstu lama. \v 37 Porque xli̠­hua̠k hua̠ntu̠ xta­la­cas­quín Dios ni̠lay cati­ta­mák­xtekli para ni̠ nakan­taxtuy. \p \v 38 Acxni­tiyá María chiné huá: \p —Aquit cli̠­taxtuy cumu la̠ xta­sa̠cua Quim­pu̠­chi­nacán, pus chuná cat­lá­hualh Dios nac qui­la­táma̠t la̠ta hua̠ntu̠ huix qui­hua­ni­ni̠ta. \p Acxni̠ chuná huan­ko̠lh María, a̠má ángel na̠ alhá. \s1 María an lakapaxia̠lhnán Isabel \p \v 39 Ni̠ li̠maka̠s quilh­ta­macú María la̠li̠­huán alh nac xapu̠­la­tama̠n Judea hasta nac aktum ca̠chi­quí̠n hua̠ntu̠ xuilachá nac ca̠si­pijni. \v 40 Acxni̠ cha̠lh nac xchic Zaca­rías tuncán tánu̠lh y xakát­li̠lh xta̠­pux­nímit Isabel, \v 41 y acxni̠ káx­matli Isabel pi̠ xakát­li̠lh María tuncán maklh­cá­tzi̠lh pi̠ tasa­ká̠­li̠lh cskata nac xpu­lacni y lák­chilh xli̠t­li­hueke Espíri­tu Santo. \v 42 Y palha chiné huá: \p —¡Dios a̠tzinú huix sicu­la­na̠t­la­hua­ni̠tán ni̠ xachuná xa̠maka­pi­tzí̠n lac­chaján, y na̠chuná sicu­la­na̠t­la­huani̠t min­ka­huasa hua̠nti̠ nala­ca­chín! \v 43 ¿Túcu aquit quin­kásat la̠qui̠ namín qui­la­ka­pa­xia̠lhnán hua̠nti̠ xtzí Quim­pu̠­chiná? \v 44 Porque caj la̠ ckáx­matli pi̠ qui­xa­katli, a̠má quis­kata caj la̠ta pa̠xú­hualh tasa­ká̠­li̠lh nac quim­pu̠­lacni. \v 45 Xli̠­ca̠na luu li̠pa̠­xúhu huix lápa̠t nahuán porque ca̠najla xta­chu­huí̠n hua̠ntu̠ huanín; pus luu xli̠­ca̠na pi̠ chuná nakan­taxtuy hua̠ntu̠ ma̠ca­tzi̠­ni̠­ni̠tán Quim­pu̠­chi­nacán. \p \v 46 Aca­li̠stá̠n María na̠ chiné tzú­culh chu­hui̠nán: \q1 Qui­li̠s­tacni maka­pa̠­xu­huay Quim­pu̠­chiná; \q1 \v 47 chi̠nchú qui­nacú luu li̠pa̠­xu­huay quiDios hua̠nti̠ qui­ma̠aka­pu̠­tax­ti̠ná. \q1 \v 48 Porque xlá quiucxilh­la­ca­chini̠t aquit koxuta li̠ma̠xken xta­sa̠cua, \q1 hasta la̠ la̠nchú eé quilh­ta­macú xli̠­hua̠k cris­tianos naquin­ta­li̠­chu­hui̠nán lácu Dios xli̠­ca̠na qui­ma̠x­qui̠ni̠t lanca tapa̠­xu­huá̠n. \q1 \v 49 Porque Dios hua̠nti̠ lanca xla­ca­tzúcut lac­lanca li̠cá̠cni̠t ta­scújut tla­huani̠t nac qui­la­táma̠t. \q1 ¡Luu xli̠­ca̠na pi̠ xma̠n huá tla̠n catzi̠y xta­pu­huá̠n! \q1 \v 50 Anka­lhi̠ná naca̠­la­ka­lhamán hua̠nti̠ luu xli̠­ca̠na aksti̠tum tale̠m­putún xla­ta­ma̠tcán nac xla­catí̠n. \q1 \v 51 Uú nac ca̠quilh­ta­macú lac­lanca ta­scújut xlá ca̠t­la­huani̠t, \q1 y hua̠nti̠ luu lac­lanca y lac­ta­li̠­pa̠hu xta­li̠­taxtuy xlá ca̠maka­tla­ja­ko̠lh y ca̠ma̠actzu­hui̠­ko̠lh. \q1 \v 52 Y na̠chuná hua̠nti̠ luu lac­ta­li̠­pa̠hu ma̠pek­si̠­naní̠n na̠ ca̠ma̠actzu­hui̠­ko̠lh, \q1 y huata hua̠nti̠ ni̠tu̠ xka­satcán xta­huani̠t lac­ta­li̠­pa̠hu ca̠t­lá­hualh. \q1 \v 53 Hua̠nti̠ lak­li̠­ma̠x­kení̠n xta­tzin­c­sni̠­má̠­nalh xlá ca̠má̠x­qui̠lh hua̠ntu̠ xlacán xta­mac­la­cas­qui­má̠­nalh, \q1 y hua̠nti̠ lac­rrico ca̠mak­lhti̠­ko̠lh hua̠ntu̠ xta­ka­lhi̠y y caj chu­natá ca̠má­ca̠lh. \q1 \v 54 Ca̠mak­tá̠­yalh xca­maná̠n xalac Israel porque xca̠­lac­sacni̠t natas­cujniy, \q1 y ne̠cxni chu­natá ca̠mák­xtekli huata juerza ca̠la­ka­lhá­malh. \q1 \v 55 Porque chuná xca̠­li̠­ta̠­ya­nini̠t Abraham chu xa̠maka­pi­tzí̠n lak­maká̠n qui­li̠­ta­la­ka­pas­nicán, \q1 tica̠­ma̠­lac­nú̠­nilh xla­cata naca̠ucxilh­la­ca­chá̠n hua̠nti̠ xli̠­ta­la­ka­pas­nicán Abraham cane̠cxni cahuá quilh­ta­macú. \p \v 56 Ma̠x cumu aktutu papá ta̠ta­mak­xtekchá xta̠­pux­nímit Isabel y aca­li̠stá̠n María tas­pitpá nac xchic. \s1 Juan Bau­tista lacachín \p \v 57 Ni̠ li̠maka̠s quilh­ta­macú taká­tzi̠lh acxni̠ Isabel nata̠­tatlay y ma̠la­ka­tun­cú­huilh actzu̠ skata. \v 58 Xli̠­hua̠k hua̠nti̠ xli̠­ta­la­ka­pasni chu hua̠nti̠ xta̠­la­ca­tzuní̠n acxni̠ tacá­tzi̠lh lácua Quim­pu̠­chi­nacán xla­ka­lha­mani̠t y xma̠x­qui̠ni̠t cha̠tum cskata xlacán taqui̠­la­ka­pa­xiá̠lhnalh y acxtum tata̠­pa̠­xú­hualh. \v 59 Li̠tzi̠má áncalh cir­cun­ci­dar­tla­huacán ámá skata chuná cumu lá xta­li̠s­ma­ni̠ni̠t judíos xtat­la­huay xla­ka­huasán, y na̠chuná xta­li̠­ma̠­pa̠­cu­hui̠­putún cumu la̠ hua­nicán Zaca­rías porque cumu mat huá xtla̠t. \v 60 Pero xtzí chiné huá: \p —Tamá kahuasa nahua­nicán Juan. \p \v 61 Pero maka­pi­tzí̠n cris­tianos tahuá­nilh: \p —¿Túcu xla­cata chuná nali̠­ma̠­pa̠­cu­hui̠ya min­ka­huasa, pus ni̠para cha̠tum mili̠­ta­la­ka­pasni chuná hua­nicán? \p \v 62 Pero cumu Zaca­rías aka­ta̠pa y ko̠ko xuani̠t caj tzú­culh tama­ca­huaniy acxni̠ xta­ka­lhas­qui­má̠­nalh túcu xlá xli̠­ma̠­pa̠­cu­hui̠­putún actzu̠ kahuasa. \v 63 Zaca­rías squilh pi̠tzu̠ pák­lha̠t la̠qui̠ antá natzoknún, y antá chiné tzók­nulh: “Tamá kahuasa nali­ta­pa̠­cu­hui̠y Juan.” Y xli̠­pu̠tum cris­tianos hua̠nti̠ antá xta­la­yá̠­nalh luu cacs tala­cáhua acxni̠ tacá­tzi̠lh pu̠tum hua̠ntu̠ xkan­tax­tuma. \v 64 Acxni­tiyá a̠má quilh­ta­macú cá̠x­lalh csi̠­máka̠t Zaca­rías y tla̠n chu­hui̠­nampá y tzú­culh laka­chix­cu­hui̠y Dios. \v 65 Xli̠­hua̠k cris­tianos hua̠nti̠ antá lacatzú xta­hui­lá̠­nalh cacs xta­li̠­la­ca­huán porque ni̠ xtaaka­ta̠ksa a̠má hua̠ntu̠ xqui̠­tax­tuma, y xli̠­ca̠­lanca nac a̠má xpu̠­la­tama̠n Judea hua̠k xli̠­chu­hui̠­nancán la̠ta lácu xla­ca­chini̠t a̠má skata. \v 66 Pu̠tum hua̠nti̠ xta­ca­tzi̠y lácu qui̠­tax­tuni̠t xtzucuy tala­ca­pa̠s­taca y chiné xta­li̠­chu­hui̠nán: \p —¿Túcu cahuá nali̠­taxtuy eé actzu̠ kahuasa? \p Huá chuná xta­li̠­huán porque xli̠­ca̠na xta­siyuy lácu Quim­pu̠­chi­nacán csi­cu­la­na̠t­la­huama a̠má skata. \s1 Zacarías pa̠xcatcatzi̠niy hua̠ntu̠ tlahuani̠t Dios \p \v 67 Espíri­tu Santo akchi­pa­ni­ko̠lh xta­la­ca­pa̠s­tacni Zaca­rías hua̠nti̠ xtla̠t a̠má skata y chuná xlá tzú­culh chu­hui̠nán cumu lá Espíri­tu Santo xma̠­lac­pu­hua̠­ni̠ma, y chiné huá: \q1 \v 68 Cane̠c­xni­cahuá cala­ka­chix­cu­huí̠­calh Quim­pu̠­chi­nacán Dios hua̠nti̠ xma̠nhuá li̠pa̠­hua­ná̠hu aquinín xalac Israel, \q1 porque chú xlá quin­ca̠ucxilh­la­ca­chi­ni̠tán aquinín xca­maná̠n la̠qui̠ naquin­ca̠­lak­ma̠x­tuyá̠n. \q1 \v 69 Xlá niaj maka̠s aya amajá macamín cha̠tum luu tali̠­pa̠hu chixcú hua̠nti̠ tla̠n naquin­ca̠­ma̠­ka­pu̠­tax­ti̠yá̠n, \q1 a̠má chixcú hua̠nti̠ namín xli̠­ta­la­ka­pasni nahuán rey David hua̠nti̠ na̠chuná scuj­nini̠t nac xla­táma̠t. \q1 \v 70 Pus hasta la̠ta maka̠sá quilh­ta­macú chuná tali̠­chu­hui̠­nani̠t \q1 a̠ma̠ko̠lh pro­fetas hua̠nti̠ xlá tica̠­lác­sacli la̠qui̠ naquin­ca̠­hua­niyá̠n, \q1 \v 71 pi̠ xli̠­ca̠na naquin­ca̠­lak­ma̠x­tuyá̠n nac xlak­sti̠­pa̠ncán hua̠nti̠ quin­ca̠­si̠­tzi̠­niyá̠n, \q1 y xli̠­pacs hua̠nti̠ ni̠ quin­ca̠ucxilh­pu­tuná̠n. \q1 \v 72 Pus la̠nchú Dios ma̠kan­tax­ti̠ni̠t hua̠ntu̠ tíhua \q1 pi̠ juerza naca̠­la­ka­lhamán xalak­maká̠n qui­li̠­ta­la­ka­pas­nicán, \q1 y ni̠para maktum cati­pa̠­tzán­ka̠lh pi̠ ca̠ta̠t­la­huani̠t aktum tala­ca̠xlán. \q1 \v 73 Porque Dios tima̠­lac­nú̠­nilh xamaká̠n qui­li̠­ta­la­ka­pas­nicán Abraham \q1 hua̠ntu̠ la̠nchú juerza ma̠kan­tax­ti̠ma. \q1 \v 74 Xlá tihuá­nilh Abraham pi̠ naquin­ca̠­lak­ma̠x­tuyá̠n aquinín judíos nac xlak­sti̠­pa̠ncán hua̠nti̠ quin­ca̠­si̠­tzi̠­niyá̠n, \q1 la̠qui̠ chuná tla̠n xma̠n huá nac­li̠­ma­cuani­yá̠hu y ni̠ti̠ cati­la­ca­pu­hua­níhu, \q1 \v 75 y na̠chuná la̠qui̠ cane̠c­xni­cahuá aksti̠tum nali̠­la­ta­ma̠­yá̠hu xli̠­ma̠­peksí̠n, \q1 y chuná tla̠n nali̠­ma­cuani­yá̠hu xma̠nhuá Quim­pu̠­chi­nacán. \q1 \v 76 Chi̠nchú huix koxutá actzu̠ quin­ka­huasa, pímpa̠t li̠tax­tuya lanca xpro­feta Quin­tla̠­ticán Dios, \q1 porque huix pu̠la­ni­ti̠­lhaya nahuán a̠má Quim­pu̠­chi­nacán hua̠nti̠ namín la̠qui̠ huix naca̠x­tla­hua­niya xtiji. \q1 \v 77 Porque huix naca̠­ma̠­ca­tzi̠­ni̠ya hua̠nti̠ luu ca̠lac­sacni̠t Dios \q1 pi̠ lak­cha̠­ni̠ttá quilh­ta­macú acxni̠ naca̠­ma̠­tzan­ke̠­na­nicán xta­la̠­ka­lhi̠ncán \q1 y la̠qui̠ chuná tla̠n nata­ma̠aka­pu̠­taxti̠y xli̠s­tac­nicán. \q1 \v 78 Porque xli̠­ca̠na Dios quin­ca̠­pa̠x­qui̠yá̠n y quin­ca̠­la­ka­lha­maná̠n, \q1 pus nama­ca­mi­na̠chá nac akapú̠n cha̠tum hua̠nti̠ li̠taxtuy cumu la̠ xtax­káket chi­chiní hua̠nti̠ nama̠­tzu­qui̠y aktum xasa̠sti quilh­ta­macú nac qui­la­ta­ma̠tcán. \q1 \v 79 La̠qui̠ xli̠­hua̠k hua̠nti̠ xta­lak­tzan­ka̠­ta̠­ya­ni̠ttá, \q1 y hua̠nti̠ tala­má̠­nalh nac xaca̠­pucsua, \q1 xlá naca̠­ma̠­la­ca­tzu­hui̠y anta­nícu huí tax­káket, \q1 y chuná xlá naquin­ca̠­ma̠­si­yu­niyá̠n a̠má tiji hua̠ntu̠ luu xli̠­ca̠na xaak­sti̠tum. \p \v 80 Kampá̠a quilh­ta­macú y a̠má kahuasa Juan la̠li̠­huán xla­ca­ca­tzi̠ma, cstacma xti­yat­li̠hua y na̠chuná xta­la­ca­pa̠s­tacni. Aca­li̠stá̠n acxni̠ cstac­ni̠ttá xlá alh latama̠y nac aktum pu̠la­tama̠n hua­nicán desierto anta­nícu ni̠tu̠ staca y na̠ ni̠ti̠cu lama cris­tianos, y acxni̠ lák­cha̠lh quilh­ta­macú xlá tzú­culh ca̠ma̠­kalh­chu­hui̠ni̠y cris­tianos xalac Israel. \c 2 \s1 Jesús lacachín nac Belén \r (Mateo 1.18‑25) \p \v 1 Na̠ acxni­tiyá a̠má quilh­ta­macú acxni̠ xuí cha̠tum gobier­no nac Roma xuanicán Augusto, luu ma̠pek­sí̠­nalh la̠qui̠ nalay aktum censo y nata­ta­tzok­tanu̠y xli̠­hua̠k cris­tianos hua̠nti̠ xlá xca̠­ma̠­peksi̠y. \v 2 Huá u̠má censo luu huacu pu̠lh tla­hua­cani̠t acxni̠ Cirenio gober­nador xuani̠t nac Siria. \v 3 Cha̠­tunu cris­tianos xliánat xuani̠t nac xca̠­chi­qui̠ncán anta­nícu xta­ta­peksi̠y la̠qui̠ antá nata­ta­tzok­tanu̠y nac censo. \p \v 4 Pus huá xpa̠­la­cata José táca̠xli nac Naza­ret, u̠má pu̠la­tama̠n xta­peksi̠y nac Gali­lea, y alh nac aktum actzu̠ ca̠chi­quí̠n xuanicán Belén xmu­ni­cipio Judea y anta­nícu xla­ca­chini̠t rey David, porque tamá José xli̠­ta­la­ka­pasni xuani̠t xamaká̠n rey David, pus na̠ anta̠ xta­peksi̠y nac Belén. \v 5 José lac­xtum tá̠alh María huá a̠má tzuma̠t hua̠nti̠ aya xli̠­kalh­ti̠ni̠t pi̠ nata̠­ta­maka­xtoka, pero chú xlá niaj sacstu xlama. \v 6 Y luu acxni̠ antá xta­la­ma̠­nanchá nac Belén lák­cha̠lh quilh­ta­macú la̠ta María nama̠­la­ka­tun­cu­hui̠nán. \v 7 Cumu ni̠ xta­mac­lani̠t xanícu nata­lak­tun­cu­hui̠y nac mesón huata antá ma̠la­ka­tun­cú­hui̠lh a̠má xka­huasa anta­nícu xca̠­ma̠­nu̠cán taka­lhí̠n, y li̠pá̠­chi̠lh pá̠hui̠t y antá tará­mi̠lh nac xpu̠­hua̠y cahua̠yu. \s1 Xángeles Dios an ca̠xakatli̠y makapitzí̠n pas­tores \p \v 8 Lacatzú nac Belén nac ca̠la­kuá̠n xta­lak­tun­cu­hui­má̠­nalh maka­pi­tzí̠n xmak­ta­kalh­nacán bor­regos nac ca̠tu­huá̠n. \v 9 Caj xamaktum ca̠ta­si­yú­nilh cha̠tum xángel Quim­pu̠­chi­nacán y xli̠­ca̠­lanca anta­nícu xta­hui­lá̠­nalh tasí­yulh xtax­káket Quin­tla̠­ticán Dios. Xlacán luu la̠n tapé̠­cualh. \v 10 Pero a̠má ángel chiné ca̠huá­nilh: \p —Ni̠ cape̠­cuántit porque cmimá̠n ca̠hua­niyá̠n aktum tachu­huí̠n hua̠ntu̠ la̠n nali̠­pa̠­xu­hua­yá̠tit hui­xinín chu xli̠­pu̠tum lac­chix­cu­huí̠n hua̠nti̠ tahui­lá̠­nalh nac ca̠quilh­ta­macú. \v 11 Pus la̠nchú nac Belén anta­nícu xca̠­chi­quí̠n xuani̠t a̠má xamaká̠n rey David lacá­chilh Cristo hua̠nti̠ luu xli̠­ca̠na Mim­pu̠­chi­nacán hua̠nti̠ naca̠­ma̠aka­pu̠­tax­ti̠yá̠n. \v 12 Y la̠qui̠ hui­xinín luu laca­tancs naca̠­naj­la­yá̠tit hua̠ntu̠ cca̠­hua­nimá̠n antá nama̠­nok­lhu­yá̠tit actzu̠ skata tara­mi̠­cani̠t nahuán nac xpu̠­hua̠y cahua̠yu y li̠pa̠­chi̠­cani̠t xpá̠­hui̠t. \p \v 13 Caj li̠puntzú lhu̠hua maka­pi­tzí̠n li̠túm ángeles xalac akapú̠n támilh anta­nícu xlacán xta­hui­lá̠­nalh y luu li̠pa̠­xúhu tzú­culh taquilh­tli̠y, xta­la­ka­chix­cu­hui̠­má̠­nalh Dios, chiné xta­qui­lhuamá̠­nalh: \q1 \v 14 ¡Cama̠x­quí̠hu cá̠cni̠t Dios hua̠nti̠ hui­lachá nac akapú̠n! \q1 Na̠chuná uú nac ca̠quilh­ta­macú caánalh tapa̠­xu­huá̠n nac xlak­sti̠­pa̠ncán cris­tianos hua̠nti̠ xlá ca̠lac­sacni̠t naca̠­lak­ma̠xtuy. \p \v 15 Acxni̠ taanko̠lh ángeles nac akapú̠n, a̠ma̠ko̠lh xmak­ta­kalh­naní̠n bor­regos chiné tzú­culh tala̠­huaniy: \p —La̠li̠­huán caáhu nac Belén, caáhu ucxi­lhá̠hu túcu chí mat kan­tax­tuni̠t hua̠ntu̠ quin­ca̠­qui̠­ma̠­ca­tzi̠­ni̠­chín Quim­pu̠­chi­nacán. \p \v 16 Y a̠ma̠ko̠lh lac­chix­cu­huí̠n la̠li̠­huán táalh y caj puntzú tácha̠lh, y xli̠­ca̠na taúcxilhli María chu José xa̠hua a̠má actzu̠ skata pi̠ xli̠­ca̠na antá xmá nac xpu̠­hua̠y cahua̠yu. \v 17 Acxni̠ xlacán taúcxilhli pi̠ xli̠­ca̠na, pus xlacán tzú­culh tali̠­chu­hui̠nán hua̠ntu̠ ángeles xca̠­hua­nini̠t la̠ta lácu xla­ca­chini̠t a̠má skata. \v 18 Ama̠­ko̠lh cris­tianos hua̠nti̠ takáx­matli cacs tali̠­la­cáhua hua̠ntu̠ xlacán xta­qui­lhuamá̠­nalh. \v 19 Na̠chuná María luu hua̠k xla­ca­pa̠s­tacma hua̠ntu̠ xkan­tax­tuma, y hua̠k xma̠­químa nac xnacú. \v 20 Aca­li̠stá̠n a̠ma̠ko̠lh xmak­ta­kalh­naní̠n bor­regos tatás­pitli anta­nícu xlacán xta­mi­ni̠­tanchá, xta­ca̠c­ni̠­na­ni­má̠­nalh y na̠chuná xta­pa̠x­cat­ca­tzi̠­ni­má̠­nalh caj xpa̠­la­cata cumu xli̠­ca̠na hua̠k chuná xqui̠­tax­tuni̠t hua̠ntu̠ xca̠­hua­nini̠t ángeles. \s1 Jesús presentartlahuacán nac lanca pu̠siculan xalac Jerusalén \p \v 21 Li̠tzi̠má áncalh cir­cun­ci­dar­tla­huacán a̠má actzu̠ kahuasa y acxni̠ li̠ma̠­pa̠­cu­huí̠ca xta­cu­huiní Jesús porque ángel chuná xuanini̠t María acxni tzu­ma̠tcú xlama. \v 22 Acxni̠ taká­tzi̠lh quilh­ta­macú la̠ta lácu xuí xli̠­ma̠­peksí̠n Moisés xla­cata acxni̠ nala­ca­chín cha̠tum skata cale̠­ní­calh Dios aktum li̠la­ka­chix­cu­hui̠n la̠qui̠ chuná nache­ke̠­makán xtzí hua̠ntu̠ xli̠x­ca­jua̠lani̠t uú xala ca̠quilh­ta­macú. La̠qui̠ na̠ nata­ma̠­kan­taxti̠y hua̠ntu̠ xta­li̠s­ma­ni̠ni̠t pus na̠chuná tat­lá­hualh José chu María táalh nac xaca̠­chi­quí̠n Jeru­salén y na̠ tále̠lh a̠má actzu̠ kahuasa la̠qui̠ nama­ca­ma̠x­qui̠cán Quim­pu̠­chi­nacán nac lanca pu̠si­culan antá. \v 23 Huá chuná tali̠t­lá­hualh porque nac xli̠­ma̠­peksí̠n Dios chiné tatzokni̠t: “Amá kahuasa hua̠nti̠ luu pu̠lh nala­ca­chín xlá Dios nali̠­pu̠lh­ca̠cán.” \v 24 Pus ni̠ lhu̠hua hua̠ntu̠ xlacán tále̠lh caj xma̠nhuá actzú hua̠ntu̠ nata­li̠­la­ka­chix­cu­hui̠nán chuná cumu la̠ talh­ca̠ni̠t nac xli̠­ma̠­peksí̠n Dios nale̠­nicán para tantiy ca̠na̠spu̠n osuchí tantiy paloma. \p \v 25 Na̠ acxni̠ a̠má quilh­ta­macú xlama nac Jeru­salén cha̠tum chixcú xuanicán Simeón. Amá chixcú luu tla̠n xca­tzi̠y y luu aksti̠tum xlama y xma̠nhuá Dios xli̠­pa̠­huán, xa̠huachí xlá na̠ xka­lhi̠ma a̠má quilh­ta­macú la̠ta lácu Dios nama­camín hua̠nti̠ nalak­ma̠x­tunún nac xapu̠­la­tama̠n Israel. Espíri­tu Santo xuí nac xla­táma̠t Simeón \v 26 y huá xlá xma̠­ca­tzi̠­ni̠ni̠t pi̠ xlá ni̠ catí­ni̠lh hasta caní luu ma̠n xla­kas­tapu naliucxilha a̠má Cristo hua̠nti̠ Dios nama­camín la̠qui̠ naca̠­lak­ma̠xtuy. \v 27 Maktum quilh­ta­macú Espíri­tu Santo ma̠lac­pu­huá̠­ni̠lh xla­cata caalh nac lanca pu̠si­culan, y acxni­tiyá a̠má quilh­ta­macú acxni̠ a̠má actzu̠ kahuasa Jesús xli̠­min­cani̠t nac Jeru­salén la̠qui̠ na̠chuná natat­la­huaniy Dios hua̠ntu̠ xlá xla­cas­quín cumu la̠ xtalh­ca̠ni̠t nac xli̠­ma̠­peksí̠n Moisés. \v 28 Acxni̠ Simeón úcxilhli a̠má actzu̠ kahuasa chexli y tzú­culh laka­chix­cu­hui̠y Dios, chiné xqui­lhuama: \q1 \v 29 Quin­tla̠­ticán Dios, chú aya tla̠n li̠pa̠­xúhu naqui­ma­ca­ma̠s­ta̠ya ma̠squi cac­ni̠lh, \q1 porque huix aya ma̠kan­tax­ti̠­ni̠ta la̠nchú hua̠ntu̠ tima̠­lac­nu̠ni eé koxutá li̠ma̠xken min­ta­sa̠cua. \q1 \v 30 Aquit luu xli̠­ca̠na ma̠n qui­la­kas­tapu cliucxilhni̠t hua̠nti̠ huix maca­mi­ni̠ta la̠qui̠ naca̠­lak­ma̠xtuy \q1 \v 31 xli̠­hua̠k cris­tianos cani̠hua̠ xalaní̠n hua̠nti̠ nata­li̠­pa̠­huán. \q1 \v 32 Huá u̠má kahuasa li̠taxtuy cumu la̠ tax­káket hua̠nti̠ naca̠­mak­skoniy xli̠­hua̠k cris­tianos hua̠nti̠ ni̠ tala­ka­pasá̠n, \q1 la̠qui̠ chuná naca̠c­ni̠­na­nicán a̠ma̠ko̠lh min­ca­maná̠n xalac Israel hua̠nti̠ huix ca̠lac­sac­ni̠ta. \p \v 33 José y María luu cacs xta­kax­mat­má̠­nalh hua̠ntu̠ Simeón xqui­lhuama xpa̠­la­cata a̠má skata. \v 34 Y Simeón ca̠si­cu­la­na̠t­lá­hualh, y aca­li̠stá̠n chiné huá­nilh xtzí a̠má skata: \p —María, eé actzu̠ min­ka­huasa li̠pu̠lh­ca̠­cani̠t xla­cata lhu̠hua hua̠nti̠ uú xalac Israel nata­lak­makán y chuná nata­li̠­lak­tzanka̠y, pero na̠chuna li̠túm lhu̠hua hua̠nti̠ nata­li̠­pa̠­huán y chuná xlacán nata­lak­taxtuy. \v 35 Chuná nata­li̠­ta­siyuy cha̠­tunu a̠cha̠­tunu cris­tianos lácu tala­ca­pa̠s­tacnán nac xna­cujcán; pero hua̠nchú tu̠ huix mila­cata luu lanca tali̠­pu­huá̠n nahuán porque chuná ámaj qui̠­tax­tu­niyá̠n cumu lá aktum espada hua̠ntu̠ nama̠­lak­tax­ti̠ko̠y mili̠s­tacni. \p \v 36 Na̠ antá xlaya nac lanca pu̠si­culan cha̠tum pusca̠t hua̠nti̠ na̠ luu xaka­ta̠ksa xta­la­ca­pa̠s­tacni Dios, u̠má pusca̠t xuanicán Ana; xtla̠t xuanicán Fanuel, u̠má chixcú antá xta­peksi̠y nac aktum ca̠chi­quí̠n hua̠ntu̠ xma̠­quilh­tzu­qui̠ni̠t a̠má xamaká̠n chixcú xuanicán Aser. Ana luu tzi­caná xuani̠t, acxni̠ luu tzu­ma̠tcú xuani̠t xlá tita­ma­káx­tokli, luu tla̠n aktujún ca̠ta ta̠la­tá­ma̠lh xta̠­ko̠lú, pero xlá ni̠lh y chu­natá ca̠ta caj sacstu xlama. \v 37 Chú aya xle̠ma ta̠ti­pu­xa­ma­ta̠ti ca̠ta la̠ta xni̠­makan­cani̠t y anka­lhi̠ná xan nac pu̠si­culan ma̠squi ca̠cu­huiní chu ca̠tzi̠sa xla­ka­chix­cu­hui̠y Quim­pu̠­chi­nacán Dios y anka­lhí̠n xkalh­xteknín y xkalh­ta­hua­kaniy Dios. \v 38 Na̠ acxni­tiyá chilh Ana anta­nícu xlacán xta­la­yá̠­nalh y na̠ tzú­culh pa̠x­cat­ca­tzi̠niy Dios caj xpa̠­la­cata a̠má skata. Aca­li̠stá̠n cani̠huá la̠ta­nícu xca̠­ma̠­nok­lhuy hua̠nti̠ xta­ka­lhi̠­má̠­nalh lácu Dios naca̠­lak­ma̠xtuy xca­maná̠n xalac Jeru­salén huá tuncán xca̠­li̠­xa­katli̠y a̠má actzu̠ skata Jesús. \s1 Jesús ta̠taspitcán nac Naza­ret \p \v 39 Y aca­li̠stá̠n la̠ tama̠­kan­tax­ti̠­ko̠lh hua̠ntu̠ xlacán xta­li̠s­ma­ni̠ni̠t cumu la̠ xtalh­ca̠ni̠t nac xli̠­ma̠­peksí̠n Dios xlacán la̠li̠­huán tatas­pitpá nac Naza­ret hua̠ntu̠ xma̠­peksi̠y Gali­lea porque antá xalá xta­huani̠t. \v 40 Y a̠má actzu̠ kahuasa la̠li̠­huán xla­ca­ca­tzi̠ma y skala xuama porque Dios csi­cu­la­na̠t­la­huama. \s1 Jesús tamakxteka̠chá nac lanca xapu̠siculan Jerusalén \p \v 41 Xtla̠t Jesús xa̠hua xtzí luu chuná xta­li̠s­ma­ni̠ni̠t xtaa̠n ca̠ta cá̠ta nac Jeru­salén la̠qui̠ nata­la­ka­chix­cu­hui̠nán nac xapa̠xcua taak­spun­tza̠lí̠n. \v 42 Pus acxni̠ Jesús ma̠ká­tzi̠lh xak­cu̠tiy ca̠ta pu̠tum táalh antá chuná la̠ xta­li̠s­ma­ni̠ni̠t. \v 43 Acxni̠ la̠ sput­ko̠lh pa̠xcua xlacán la̠li̠­huán tatás­pitli pero Jesús tamak­xtekchá nac Jeru­salén y María ni̠ xca­tzi̠y ni̠para José. \v 44 Pus cumu xli̠­hua̠k cris­tianos xta­tas­pit­má̠­nalh nac xca̠­chi­qui̠ncán xlacán xta­lac­pu­huán pi̠ ma̠x antá xmak­mima Jesús nac xlak­sti̠­pa̠ncán cris­tianos, tan­tacú tali̠t­lá̠­hualh pero ca̠ko̠­tanú̠n acxni̠ tapú­tzalh y taka­lhás­quilh hua̠nti̠ xli̠­ta­la­ka­pas­nicán chu hua̠nti̠ xta̠­la­ca­tzujcán, \v 45 ni̠para cha̠tum tícu xkalh­ta­si­yú­nilh. Cumu ni̠ tamácla huata la̠li̠­huán tatas­pitpá nac Jeru­salén la̠qui̠ antá nata­pu­tza­ya̠chá. \p \v 46 Xli̠aktutu quilh­ta­macú la̠ta xta­pu­tza­má̠­nalh acxni̠ taqui̠­mác­lalh antá xlá xlahui nac lanca pu̠si­culan xca̠­ta̠­kalh­chu­hui̠­nama xma̠­kalh­ta­hua­ke̠­nacán judíos, xlacán luu cacs xta­kax­matniy y xta­ka­lhas­quín hua̠ntu̠ xlacán xta­ca­tzi̠­putún. \v 47 Xli̠­pu̠tum hua̠nti̠ xta­kax­mat­ni­má̠­nalh xta­chu­huí̠n luu xli̠­ca̠na cacs xta­li̠­la­ca­huán porque xli̠­ca̠na xka­lhi̠y lanca li̠s­ka­lala, xa̠huachí hua̠ntu̠ xka­lhas­quincán luu tancs xkalh­ti̠nán. \v 48 Antá talák­cha̠lh xtzí Jesús chu xtla̠t, luu cacs tala­cáhua caj xpa̠­la­cata hua̠ntu̠ xtaucxilh­má̠­nalh, pero xtzí chiné huá­nilh: \p —Ta̠ta, ¿túcu xpa̠­la­cata la̠ eé chuná qui­la̠­li̠t­la­hua­yá̠hu? Chí xlá min­tla̠t chu aquit cca̠­pu­tzat­la̠­huaná̠n porque cca̠­mak­li̠­huamá̠n chicá para túcu lánilh clac­pu­hua­ma̠­náhu aquinín. \p \v 49 Pero Jesús chiné ca̠huá­nilh: \p —Pero ¿túcu chú xqui­la̠­li̠­pu­tza­ma̠­náhu? ¿Lácu pi̠ ni̠ catzi̠­yá̠tit pi̠ aquit huá nac­li̠­taaka­tzanke̠y xta­scújut quin­tla̠t? \p \v 50 Pero xlacán ni̠ taaká­ta̠ksli hua̠ntu̠ xlá ca̠kálh­ti̠lh. \v 51 Xlá ni̠ aklhu̠­huá̠t­nalh y la̠li̠­huán ca̠ta̠­tás­pitli y ca̠ta̠­minchá nac Naza­ret. La̠tachá túcu xli̠­ma̠­pek­si̠cán xlá hua̠k xca̠­ka­lha­kax­mata. Pero María hua̠k xma̠­qui̠ma nac xnacú hua̠ntu̠ xqui̠­tax­tu­nima nac xla­táma̠t a̠má actzu̠ kahuasa. \v 52 Jesús la̠li̠­huán cstacma xa̠huachí xka­lhi̠ma tla̠n tala­ca­pa̠s­tacni y Dios csi­cu­la­na̠t­la­huama, y na̠chuná cris­tianos luu xta­li̠­pa̠­xu­huay porque xlá xka­lhi̠y xatlá̠n xta­la­ca­pa̠s­tacni. \c 3 \s1 Juan Bau­tista akchuhui̠nán nac desierto \r (Mateo 3.1‑12; Marcos 1.1‑8; Juan 1.19‑28) \p \v 1 Acxni̠ aya xle̠ma xliakcu̠­qui­tzis ca̠ta la̠ta xuí li̠go­ber­nador nac Roma lanca ma̠pek­si̠ná Tiberio, Poncio Pilato gober­nador xuani̠t nac Judea, chi̠nchú xlá Herodes gober­nador xuani̠t nac Gali­lea, xta̠Felipe gober­nador xuani̠t nac Iturea chu nac Trac­o­nite, y chi̠nchú xlá Lisa­nias gober­nador xuani̠t nac Abi­linia, \v 2 na̠ acxni­tiyá a̠má quilh­ta­macú acxni̠ Anás chu Caifás lac­xtum xana­puxcun cura xta­huani̠t nac Jeru­salén la̠qui̠ natas­cujniy Dios, na̠ acxni­tiyá ni̠maka̠s quilh­ta­macú Dios ma̠ca­tzí̠­ni̠lh hua̠ntu̠ xli̠t­lá­huat Juan xka­huasa Zaca­rías acxni̠ xlá antá xla­ma̠chá nac desierto. \v 3 Y chuná xlá Juan ca̠la­ka­tza̠­la­ko̠lh lactzu̠ ca̠chi­quí̠n hua̠ntu̠ xta­hui­lá̠­nalh lacatzú nac xquilhtú̠n kalh­tu̠­choko hua­nicán Jordán, y xlá xca̠­liakchu­hui̠­na­nima cris­tianos y xca̠­hua­nima pi̠ nata­lak­pali̠y xali̠xcáj­nit xla­ta­ma̠tcán y nata­ta̠k­munuy la̠qui̠ chuná tla̠n naca̠­ma̠­tzan­ke̠­na­nicán xta­la̠­ka­lhi̠ncán. \v 4 Huá chuná li̠kan­táx­tulh hua̠ntu̠ xtzokni̠t nac xlibro pro­feta Isaías acxni̠ chiné huá: \q1 Takax­mata aktum tachu­huí̠n nac desierto y chiné huan: \q1 “Caca̠x­tla­hua­nítit tiji anta­nícu luu tla̠n nalacmín Quim­pu̠­chi­nacán; \q1 cama̠x­tu­nítit kantum tiji hua̠ntu̠ statua. \q1 \v 5 La̠ta nícu tapon­ka­nani̠t hua̠k nata­ca̠x­tumi̠y, \q1 y na̠chuná anta­nícu hui­la­ko̠lh ke̠stí̠n hua̠k naca̠­pon­kacán, \q1 y anta­nícu talh­ka­huini̠t tiji hua̠k nama̠­tan­csa­yá̠tit, \q1 y na̠chuná anta­nícu ni̠ ca̠xtum hua̠k nama̠­ca̠x­tu­pi̠­yá̠tit. \q1 \v 6 Y chuná xli̠­ca̠­lanca ca̠quilh­ta­macú naca­tzi̠cán pi̠ huí lak­táxtut hua̠ntu̠ ma̠sta̠y Dios.” \p \v 7 Luu lhu̠hua cris­tianos xta­lakmín Juan la̠qui̠ nata­taakmunuy, y maka­pi­tzí̠n chiné xlá xca̠­huaniy: \p —¡Hui­xinín luu xta̠­chuná lapá̠tit cumu la̠ talay a̠ma̠ko̠lh lac­li̠xcáj­nit xca­naní̠n lu̠hua acxni̠ tatzucuy tatza̠­laniy lhcúya̠t acxni̠ ca̠x­ko­yu­má̠­calh! ¿Tícu chú ca̠ma̠­ca­tzi̠ní̠n para caj la̠ nataakmu­nu­yá̠tit aya tla̠n napu̠­tax­tu­yá̠tit a̠má lanca tapa̠tí̠n hua̠ntu̠ Dios naca̠­ma­ca­mi­niyá̠n? \v 8 Huata tu̠ tla̠n nahuán pero aksti̠tum cala­ta­pá̠tit la̠qui̠ chuná sta­lanca nali̠­ta­si­yu­yá̠tit pi̠ xli̠­ca̠na aya lak­pa­li̠­ni̠­tátit xali̠xcáj­nit min­ta­la­ca­pa̠s­tac­nicán. Porque para hui­xinín lac­pu­hua­ná̠tit pi̠ cumu xli̠­ta­la­ka­pasni Abraham hui­xinín ni̠lay túcu cati­ca̠ak­spulán, pus niaj chuná calac­pu­huántit; pus para hui­xinín huá li̠pa̠­hua­ná̠tit, aquit laca­tancs cca̠­hua­niyá̠n pi̠ u̠ma̠ko̠lh chí­huix Dios tla̠n naca̠­li̠­ma̠xtuy xli̠­ta­la­ka­pasni Abraham para lacas­quín. \v 9 Dios ca̠li̠­pu̠lh­ca̠yá̠n cumu la̠ akatum quihui, xlá aya cha̠­ca­tzi̠ya chi­pani̠t xhacha la̠qui̠ naca̠­tan­ca̠mi̠y a̠ma̠ko̠lh quihui hua̠ntu̠ niaj tu̠ li̠ma­cuán. Porque akatum quihui hua̠ntu̠ ni̠ lacuán tahuacay xta­huácat tan­ca̠­mi̠cán y ma̠pu̠cán nac lhcúya̠t. \p \v 10 Acxni̠ takáx­matli eé tachu­huí̠n lhu̠hua cris­tianos hua̠nti̠ chiné taka­lhás­quilh: \p —¿Túcu chi̠nchú aquinín qui­li̠t­la­huatcán? \p \v 11 Y Juan chiné xca̠­kalhti̠y: \p —Hua̠nti̠ kalhi̠y mactiy xta­maknu catá̠i̠lh mactum hua̠nti̠ ni̠tu̠cu kalhi̠y ni̠para mactum; y hua̠nti̠ aka­ta̠x­tu­nima hua̠ntu̠ huama pus cata̠hua hua̠nti̠ ni̠tu̠cu kalhi̠y hua̠ntu̠ nahuay. \p \v 12 Y na̠chuná maka­pi­tzí̠n lac­chix­cu­huí̠n hua̠nti̠ xta­ma̠­ta̠­ji̠nán im­pues­tos na̠ támilh la̠qui̠ na̠ nata­taakmunuy, xlacán chiné taka­lhás­quilh Juan: \p —Ma̠kalh­ta­hua­ke̠ná, ¿túcu aquinín qui­li̠t­la­huatcán? \p \v 13 Juan chiné ca̠huá­nilh: \p —Ni̠ luu tapa­ra̠xlá cama̠­ta̠­ji̠­nántit, y ni̠ cala­ca­tza̠­látit li̠ma̠­peksí̠n. \p \v 14 Maka­pi­tzí̠n sol­dados xlacán na̠ chiné taka­lhás­quilh: \p —Chi̠nchú aquinín, ¿túcu qui­li̠t­la­huatcán? \p Juan chiné ca̠kálh­ti̠lh: \p —Para túcu kalhi̠y cha̠tum chixcú ni̠ afuerza camak­lhtí̠tit, xa̠huachí ni̠ caca̠­ma­ke̠k­lhátit; na̠chuna li̠túm ni̠tu̠ cali̠­ya̠­huátit taaksaní̠n xla­cata chuná tla̠n nama̠­la­ca­pu̠­yá̠tit, na̠chuná min­tas­kahucán mejor cali̠­pa̠x­cat­ca­tzi̠­tittá hua̠ntu̠ ca̠ma̠x­qui̠­ca­ná̠tit. \p \v 15 Cumu xli̠­hua̠k cris­tianos xta­kalh­ka­lhi̠­má̠­nalh a̠má quilh­ta­macú acxni̠ namín Cristo hua̠nti̠ naca̠­lak­ma̠xtuy, xlacán xtzu­cu­ni̠ttá talac­pu­huán pi̠ a̠huayu ma̠x Juan Bau­tista huá Cristo. \v 16 Juan chiné ca̠huá­nilh a̠ma̠ko̠lh cris­tianos: \p —Xli̠­ca̠na xlá pi̠ aquit caj chú­chut cca̠­liakmu­numá̠n, pero niaj maka̠s quilh­ta­macú mima cha̠tum chixcú hua̠nti̠ naca̠­liakmu­nuyá̠n xli̠t­li­hueke Espíri­tu Santo chu lhcúya̠t. Xlá a̠tzinú lanca xla­ca­tzúcut ni̠ xachuná aquit, pus aquit ni̠para tzinú qui­mi­ni̠niy nac­li̠­taxtuy xta­sa̠cua nacuán la̠qui̠ nac­xcutniy xata­síhu xtu̠­xu̠hua. \v 17 Xlá aya li̠huana̠ laca­pa̠s­tacni̠t lácu naca̠­ma̠­paj­pi­tziy cris­tianos, chuná xlá naca̠t­la­huay cumu la̠ a̠má hua̠nti̠ cha̠­ca­tzi̠ya chi­pani̠t xli̠­lac­su­nucán xtrigo la̠qui̠ namakaniy xapalhma, y acxni̠ aya lac­su­nu­ko̠ni̠t nahuán y a̠má xlakstu xatalhtzi trigo antá nama̠­qui̠y nac xchic, y a̠má xapalhma antá nama̠pu̠y nac lhcúya̠t hua̠ntu̠ ne̠cxni lak­mixa. \p \v 18 Y na̠chuná lhu̠hua maka­pi­tzí̠n tachu­huí̠n hua̠ntu̠ Juan xca̠­li̠­xa­katli̠y a̠ma̠ko̠lh cris­tianos la̠qui̠ chuná nataaka­ta̠ksa a̠má xasa̠sti tama̠­ca­tzi̠ní̠n lácu Dios xca̠­ma̠­lac­nu̠­nima xta­pá̠x­qui̠t y tla̠n naca̠­lak­ma̠xtuy. \v 19 Pero milh maktum quilh­ta­macú acxni̠ Juan tamac­nú̠­calh nac pu̠la̠­chi̠n caj xpa̠­la­cata cumu xlá li̠huá­nilh a̠má gober­nador xuanicán Herodes pi̠ ni̠tlá̠n la̠ a̠má xta̠hui Herod­ías xpusca̠t xta̠Felipe y na̠chuná li̠huá­nilh xli̠­hua̠k hua̠ntu̠ xlá ni̠tlá̠n xtla­huani̠t. \v 20 Pero a̠má Herodes ni̠para tzinú kalha­káx­matli hua̠ntu̠ huá­nilh, huata xlá tla­hualhcú hua̠ntu̠ ni̠tlá̠n porque caj la̠ta maka­sí̠­tzi̠lh ma̠ta­mac­nu̠­ní̠­nalh nac pu̠la̠­chi̠n Juan Bau­tista. \s1 Taakmunuy Jesús \r (Mateo 3.13‑17; Marcos 1.9‑11) \p \v 21 Maktum quilh­ta­macú acxni̠ Juan nia̠ xta­mac­nu̠cán nac pu̠la̠­chi̠n y acxni̠ lhu̠hua cris­tianos xca̠akmu­numa, Jesús na̠ lák­milh la̠qui̠ na̠ nataakmunuy; y acxni̠ taakmu­nu­ko̠lh tzú­culh kalh­ta­hua­kaniy Dios. Caj xamaktum talá­qui̠lh akapú̠n \v 22 y Espíri­tu Santo ta̠c­tachi nac xok­spú̠n cumu la̠ actzu̠ paloma xla­cata hua̠k naucxilhcán y takáx­matli aktum tachu­huí̠n hua̠ntu̠ minchá nac akapú̠n y chiné huá: \p —Huix Quin­ka­huasa hua̠nti̠ luu cpa̠x­qui̠yá̠n, luu cpa̠­xu­huay caj mila­cata. \s1 Xatapu̠tlekén la̠ta hua̠k xalakmaká̠n xli̠talakapasni Jesús \r (Mateo 1.1‑17) \p \v 23 Jesús xka­lhi̠y puxa­ma­cá̠hu ca̠ta acxni̠ ma̠tzú­qui̠lh xta­scújut. Cumu xpu­huancán pi̠ huá xtla̠t xuani̠t José xlá xca̠­ka­lhi̠y xalak­maká̠n xli̠­ta­la­ka­pasni y chiné xca̠­hua­nicán: Xtla̠t José xuanicán Elí, \v 24 xtla̠t Elí xuanicán Matat, xtla̠t Matat xuanicán Leví, xtla̠t Leví xuanicán Melqui, xtla̠t Melqui xuanicán Jana, a̠má xtla̠t Jana xuanicán José, \v 25 xtla̠t José xuanicán Mata­tías, eé xtla̠t Mata­tías xuanicán Amós, xtla̠t Amós xuanicán Nahum, xtla̠t Nahum xuanicán Esli, xtla̠t Esli xuanicán Nagai, \v 26 xtla̠t Nagai xuanicán Maat, xtla̠t Maat xuanicán Mata­tías, xtla̠t Mata­tías xuanicán Semei, xtla̠t Semei xuanicán José, xtla̠t José xuanicán Judá, \v 27 xtla̠t Judá xuanicán Joanán, xtla̠t Joanán xuanicán Resa, xtla̠t Resa xuanicán Zoro­babel, xtla̠t Zoro­babel xuanicán Sala­tiel, xtla̠t Sala­tiel xuanicán Neri, \v 28 xtla̠t Neri xuanicán Melqui, xtla̠t Melqui xuanicán Adi, xtla̠t Adi xuanicán Cosam, xtla̠t Cosam xuanicán Elma­dam, xtla̠t Elma­dam xuanicán Er, \v 29 xtla̠t Er xuanicán Josué, xtla̠t Josué xuanicán Eliezer, xtla̠t Elie­zer xuanicán Jorim, xtla̠t Jorim xuanicán Matat, \v 30 xtla̠t Matat xuanicán Leví, xtla̠t Leví xuanicán Simeón, xtla̠t Simeón xuanicán Judá, xtla̠t Judá xuanicán José, xtla̠t José xuanicán Jonán, xtla̠t Jonán xuanicán Elia­quim, \v 31 xtla̠t Elia­quim xuanicán Melia, xtla̠t Melia xuanicán Mainán, xtla̠t Mainán xuanicán Matata, xtla̠t Matata xuanicán Natán, \v 32 xtla̠t Natán xuanicán David, xtla̠t David xuanicán Isaí, xtla̠t Isaí xuanicán Obed, xtla̠t Obed xuanicán Booz, xtla̠t Booz xuanicán Salmón, xtla̠t Salmón xuanicán Naasón, \v 33 xtla̠t Naasón xuanicán Ami­nadab, xtla̠t Ami­nadab xuanicán Aram, xtla̠t Aram xuanicán Esrom, xtla̠t Esrom xuanicán Fares, xtla̠t Fares xuanicán Judá, \v 34 xtla̠t Judá xuanicán Jacob, xtla̠t Jacob xuanicán Isaac, xtla̠t Isaac xuanicán Abraham, xtla̠t Abraham xuanicán Taré, xtla̠t Taré xuanicán Nacor, \v 35 xtla̠t Nacor xuanicán Serug, xtla̠t Serug xuanicán Ragau, xtla̠t Ragau xuanicán Peleg, xtla̠t Peleg xuanicán Heber, xtla̠t Heber xuanicán Sala, \v 36 xtla̠t Sala xuanicán Cainán, xtla̠t Cainán xuanicán Arfaxad, xtla̠t Arfaxad xuanicán Sem, xtla̠t Sem xuanicán Noé, xtla̠t Noé xuanicán Lamec, \v 37 xtla̠t Lamec xuanicán Matu­salén, xtla̠t Matu­salén xuanicán Enoc, xtla̠t Enoc xuanicán Jared, xtla̠t Jared xuanicán Maha­la­leel, xtla̠t Maha­la­leel xuanicán Cainán, \v 38 xtla̠t Cainán xuanicán Enoc, xtla̠t Enoc xuanicán Set, xtla̠t Set xuanicán Adán, xtla̠t Adán huá Dios porque huá Adán xapu̠lh chixcú ti̠ tlá­hualh. \c 4 \s1 Akskahuiní ta̠la̠tzaksay Jesús \r (Mateo 4.1‑11; Marcos 1.12‑13) \p \v 1 Acxni̠ Jesús taakmu­nu­ko̠lh kálhi̠lh xli̠t­li­hueke Espíri­tu Santo y táca̠xli nac xquilhtú̠n kalh­tu̠­choko hua̠ntu̠ xuanicán Jordán y antá alh nac desierto anta­nícu ni̠ti̠ lama cris­tianos, porque chuná xma̠­lac­pu­hua̠­ni̠ma Espíri­tu Santo. \v 2 Antá xla­ma̠chá ti̠puxam quilh­ta­macú sacstu y ni̠tu̠cu huá̠­yalh, pero acxni̠ tzú­culh tzincsa. \v 3 Minchá akska­huiní y tzú­culh ta̠la̠­tzaksay y chiné huá­nilh: \p —Cumu para xli̠­ca̠na huix Xka­huasa Dios, pus chú la̠nchú catiya eé chí­huix y cali̠­ma̠­pek­sí̠­nanti xla­cata cax­ti­lá̠n­chahu cahuá. \p \v 4 Jesús chiné kálh­ti̠lh: \p —Nac xta­chu­huí̠n Dios hua̠ntu̠ tatzok­ta­hui­lani̠t nac li̠kalh­ta­huaka chiné huan: “Ni̠ luu caj xma̠n xtahuá cati­li̠­la­tá­ma̠lh cha̠tum chixcú, pus na̠ luu xla­ca­squinca nali̠­la­tama̠y a̠má xta­chu­huí̠n Dios hua̠ntu̠ xlá li̠ma̠­peksi̠y.” \p \v 5 Aca­li̠stá̠n a̠má akska­huiní tá̠alh nac aktum lanca ke̠stí̠n y antá caj puntzú ma̠ucxilh­ni̠­ko̠lh xli̠­hua̠k lac­lanca pu̠ma̠­peksí̠n hua̠ntu̠ tahui­lá̠­nalh nac ca̠ti­yatni. \v 6 Y antá a̠má akska­huiní chiné huá­nilh Jesús: \p —Xli̠­hua̠k u̠má lac­lanca pu̠ma̠­peksí̠n hua̠ntu̠ la̠nchú ucxílhpa̠t aquit qui­ma̠x­qui̠­cani̠t, y na̠chuná cka­lhi̠y li̠ma̠­peksí̠n y tla̠n nac­ma­ca­ma̠x­qui̠y hua̠nti̠ aquit chuná nac­lac­pu­huaniy. \v 7 Pus para huix xqui­la­ka­ta­quilh­pu̠ta y xqui­la­ka­chix­cuhui cumu la̠ mim­pu̠­chiná hua̠k milá nahuanko̠y. \p \v 8 Pero Jesús chiné kálh­ti̠lh: \p —Huix akska­huiní luu xli̠­ca̠na cat­lahua li̠tlá̠n caquin­ta­ke̠­nu̠ni, porque nac xta­chu­huí̠n Dios hua̠ntu̠ tatzokni̠t nac li̠kalh­ta­huaka chiné huán: “Xma̠nhuá Mim­pu̠­china Dios cala­ka­chix­cuhui y caka­lha­káx­patti hua̠ntu̠ li̠ma̠­pek­si̠má̠n.” \p \v 9 Y aca­li̠s­ta̠n­li̠túm a̠má akska­huiní tá̠alh Jesús nac xaca̠­chi­quí̠n Jeru­salén y antá ta̠ta­huá­calh nac xak­stí̠n xatorre lanca pu̠si­culan y chiné huá­nilh: \p —Pus para luu xli̠­ca̠na huix Xka­huasa Dios la̠nchú uú lhken capit hasta nac ca̠ti­yátni, \v 10 porque nac xta­chu­huí̠n Dios hua̠ntu̠ tatzok­ta­hui­lani̠t nac li̠kalh­ta­huaka chiné huan: \q1 Dios naca̠­ma̠­peksi̠y xán­geles la̠qui̠ nacuentaj­tat­la­huayá̠n. \q1 \v 11 Xlacán li̠huana̠ nata­li̠­chi­pa­pa̠x­toká̠n xmacancán \q1 la̠qui̠ min­tantú̠n ni̠para aktum chí­huix nali̠­ta­ka̠­hui̠y. \p \v 12 Jesús tuncán kálh­ti̠lh: \p —Pero na̠ luu mili̠­cá­tzi̠t pi̠ hua̠ntu̠ tatzok­ta­hui­lani̠t xta­chu­huí̠n Dios na̠ chiné huan: “Ne̠cxni caj chu­natá cali̠­kalh­ka­má̠­nanti Mim­pu̠­chiná Dios la̠qui̠ nat­la­huay hua̠ntu̠ huix laca­squina cat­lá­hualh min­ta­pa̠­xu­huá̠n hua̠ntu̠ ni̠para tzinú mini̠­niyá̠n.” \p \v 13 Pus cumu a̠má akska­huiní niaj cátzi̠lh túcu luu nati­li̠t­la­huaniy tatzaksá̠n Jesús pus huata mejor caj tatam­pú̠x­tulh y luu maka̠s quilh­ta­macú laca­tzá̠­lalh y niaj tzák­salh xla­cata nama̠t­la­hui̠y tala̠­ka­lhí̠n. \s1 Jesús ma̠tzuqui̠y xtascújut nac Gali­lea \r (Mateo 4.12‑17; Marcos 1.14‑15) \p \v 14 Acxni̠ Jesús qui̠­tás­pitli nac desierto alh nac Gali­lea, pero luu xli̠­ca̠na xka­lhi̠y xli̠t­li­hueke Espíri­tu Santo y cani̠huá lacaxtum nac xli̠­ca̠­lanca a̠má pu̠la­tama̠n xli̠­chu­hui̠­nancán xta­scújut hua̠ntu̠ xlá xca̠t­la­huay. \v 15 La̠ta nícu xlá xcha̠n xta­nu̠­ya̠chá nac xpu̠­si­cu­lancán judíos y antá xtzucuy ca̠ma̠­kalh­chu­hui̠ni̠y cris­tianos, y xli̠­pu̠tum hua̠nti̠ xta­kax­matniy luu xta­li̠­pa̠­xu­huay hua̠ntu̠ xuan. \s1 Jesús an nac xaca̠chiquí̠n Naza­ret \r (Mateo 13.53‑58; Marcos 6.1‑6) \p \v 16 Ni̠ li̠maka̠s quilh­ta­macú Jesús alh paxia̠lhnán nac Naza­ret huá a̠má xca̠­chi­quí̠n anta­nícu xlá cstac­ni̠­tanchá. Y a̠má quilh­ta­macú luu sábado acxni̠ ni̠ti̠cu cscuja judíos, xlá tánu̠lh nac xpu­si­cu­lancán cumu xlá luu chuná xli̠s­ma­ni̠ni̠t xtla­huay. Caj li̠puntzú tá̠yalh la̠qui̠ nali̠­kalh­ta­huakay xta­chu­huí̠n Dios hua̠ntu̠ tatzokni̠t nac li̠kalh­ta­huaka. \v 17 Pus ma̠x­quí̠­calh mactum libro hua̠ntu̠ xtzokni̠t pro­feta Isaías, y acxni̠ ma̠la­ka­pí­tzilh luu antá ma̠nók­lhulh anta­nícu chiné tatzokni̠t: \q1 \v 18 Xes­pí­ritu Dios huí nac qui­la­táma̠t, \q1 xlá qui­lac­sacni̠t la̠qui̠ nac­ca̠­li̠­xa­katli̠y \q1 hua̠nti̠ lak­li̠­ma̠x­kení̠n a̠má li̠pa̠­xúhu xasa̠sti xta­ma̠­ca­tzi̠ní̠n; \q1 na̠ luu huá qui­li̠­ma­ca­mini̠t la̠qui̠ nac­ca̠­huaniy pi̠ huí xlak­tax­tutcán hua̠nti̠ cumu la̠ tachí̠n tala­má̠­nalh caj xpa̠­la­cata xta­la̠­ka­lhi̠ncán, \q1 y na̠chuna li̠túm la̠qui̠ nac­ca̠­ma̠­la­ca­hua̠ni̠y hua̠nti̠ laka­tzí̠n tala­má̠­nalh, \q1 y la̠qui̠ tla̠n nac­ca̠­ma̠­lak­taxti̠y hua̠nti̠ tapa̠­ti̠­na­má̠­nalh. \q1 \v 19 Aquit luu qui­ma­ca­mini̠t la̠qui̠ nac­ca̠­maka­pa̠­xu­huay cris­tianos porque nac­ca̠­huaniy lácu Dios xli̠­ca̠na ca̠la­ka­lhamán. \p \v 20 Acxni̠ li̠kalh­ta­hua­ka­ko̠lh a̠má tachu­huí̠n ma̠la­ka­chú­hualh libro y maca­má̠x­qui̠lh a̠má chixcú hua̠nti̠ antá xmak­ta̠­ya­ni̠nán nac pu̠si­culan y culucs táhui. Pero cumu xli̠­lhu̠hua cris­tianos hua̠nti̠ antá xta­hui­lá̠­nalh luu cacs xta­lak­la­ca̠ni̠t, \v 21 xlá tzú­culh ca̠ma̠­kalh­chu­hui̠ni̠y y chiné tzú­culh ca̠huaniy: \p —La̠nchú luu nac mila­ca­ti̠ncán kan­tax­tuni̠t eé xta­chu­huí̠n Dios hua̠ntu̠ aquit cca̠­li̠­kalh­ta­hua­ka­ni­ni̠tán. \p \v 22 La̠ta xli̠­pu̠tum cris­tianos hua̠nti̠ xta­kax­mat­ni­má̠­nalh xta­chu­huí̠n luu xli̠­ca̠na xta­la­kati̠y hua̠ntu̠ xlá xuan, y cacs xta­li̠­la­ca­huán porque a̠má xta­chu­huí̠n hua̠ntu̠ xlá xuan luu xli̠­ca̠na tla̠n. Pero maka­pi­tzí̠n luu caj xta­liaklhu̠­hua̠tnán y chiné xta­la̠­huaniy: \p —¿Lácu la̠ eé? ¿Lácu pi̠ ni̠ huá tamá xka­huasa José? \p \v 23 Jesús chiné ca̠huá­nilh a̠ma̠ko̠lh lac­chix­cu­huí̠n: \p —Aquit cca­tzi̠y pi̠ cha̠­ca­tzi̠ya hui­xinín naqui­la̠­hua­ni­yá̠hu a̠má tachu­huí̠n hua̠ntu̠ chiné huan: “Huix hua̠nti̠ tla̠n cuchi̠­nana pus na̠ cacu­chí̠­canti me̠cstu.” Y na̠chuna li̠túm naqui­la̠­hua­ni­pa­ra­yá̠hu: “Pus para xli̠­ca̠na ca̠t­la­hua­ni̠ta lac­lanca ta­scújut nac Caper­naum, pus chú na̠chuná cat­lahua uú nac min­ca̠­chi­quí̠n.” \p \v 24 Xlá chu­nacú xchu­hui̠­nama y chiné ca̠huá­nilh: \p —Luu xli̠­ca̠na cca̠­hua­niyá̠n pi̠ ni̠para cha̠tum pro­feta hua̠nti̠ li̠chu­hui̠­nama xta­chu­huí̠n Dios luu xli̠­ca̠na li̠pa̠­huancán nac xca̠­chi­quí̠n a̠má xta­chu­huí̠n hua̠ntu̠ xlá qui­lhuama. \v 25 Xa̠huachí luu caj cala­ca­pa̠s­táctit pi̠ na̠chuná akspú­lalh xamaká̠n pro­feta Elías acxni̠ uú nac quim­pu̠­la­ta­ma̠ncán Israel luu aktutu ca̠ta a̠íta̠t ni̠para tzinú milh si̠n y luu la̠n lalh tatzín­c­stat nac xli̠­ca̠­lanca eé pu̠la­tama̠n, y antá xta­la­má̠­nalh lhu̠hua lac­chaján hua̠nti̠ xca̠­ni̠­makani̠t xta̠­ko̠­lucán, xlacán luu li̠pe̠cua xta­pa̠­ti̠­má̠­nalh porque ni̠ xta­ka­lhi̠y hua̠ntu̠ nata­huay, \v 26 pero Dios ni̠tu̠ li̠ma̠­pék­si̠lh Elías xla­cata naán ca̠mak­ta̠yay a̠ma̠ko̠lh lac­chaján, pus huata Dios lak­ma­cá­cha̠lh Elías cha̠tum pusca̠t pu̠ni̠ná hua̠nti̠ xuilachá nac Sarepta lacatzú nac a̠má mákat ca̠chi­quí̠n hua̠ntu̠ hua­nicán Sidón. \v 27 Na̠chu­na­li̠túm cala­ca­pa̠s­táctit acxni̠ xlama pro­feta Eliseo, anta­li̠túm nac Israel xta­la­má̠­nalh lhu̠hua cris­tianos hua̠nti̠ xca̠­ka­lhi̠y a̠má luu li̠xcáj­nit tzitzi hua­nicán lepra, pero a̠má Eliseo ni̠para cha̠tum ca̠ma̠­pác­salh a̠ma̠ko̠lh ta̠tat­laní̠n, pus huata xlá ma̠pác­salh cha̠tum chixcú xuanicán Naamán luu xala mákat ca̠chi­quí̠n hua̠ntu̠ hua­nicán Siria. \p \v 28 Acxni̠ chuná takax­mat­ko̠lh a̠má tachu­huí̠n hua̠ntu̠ xlá xquilh­uama, a̠ma̠ko̠lh cris­tianos hua̠nti̠ xta­ta­nu̠­má̠­nalh nac xpu̠­si­cu­lancán judíos luu li̠pe̠cua tzú­culh tasi̠­tzi̠y. \v 29 Huákaj tatá̠­yalh y tachí­palh Jesús, tále̠lh nac xqui­lhapá̠n ca̠chi­quí̠n la̠qui̠ antá nata­ma̠­kosuy nac talhpá̠n y la̠qui̠ chuná tla̠n nata­makni̠y. \v 30 Pero Jesús ca̠mak­táx­tulh, xlá ca̠lak­sti̠­pa̠­tá­nu̠lh xli̠­lhu̠hua cris­tianos, antá ca̠ak­xtek­yá̠­hualh y alh. \s1 Jesús ma̠pacsay cha̠tum chixcú hua̠nti̠ xkalhi̠y xespíritu akskahuiní \r (Marcos 1.21‑28) \p \v 31 Aca­li̠stá̠n Jesús cha̠lh nac aktum ca̠chi­quí̠n hua­nicán Caper­naum, eé ca̠chi­quí̠n huá xta­pek­si̠niy a̠má pu̠la­tama̠n hua­nicán Gali­lea. Maktum quilh­ta­macú sábado acxni̠ hua̠k judíos tajaxa xlá alh ca̠ma̠­kalh­chu­hui̠ni̠y nac xpu̠­si­cu­lancán. \v 32 Y pu̠tum xli̠­lhu̠hua cris­tianos hua̠nti̠ xta­kax­mat­ni­má̠­nalh luu cacs xta­li̠­la­ca­huán porque la̠ta túcu xlá xca̠­li̠­ma̠­kalh­chu­hui̠­ni̠ma chuná xca̠­huaniy cumu la̠ hua̠nti̠ xli̠­ca̠na kalhi̠y li̠ma̠­peksí̠n. \p \v 33 Anta­nícu pu̠tum xta­ta­mak­stokni̠t cris­tianos hua̠nti̠ xta­kax­mat­ni­má̠­nalh xta­chu­huí̠n Jesús na̠ antá xuí cha̠tum chixcú hua̠nti̠ xak­chi­pa­nini̠t xta­la­ca­pa̠s­tacni akska­huiní. Xlá chiné qui­lhá­nilh: \p \v 34 —Jesús xalac Naza­ret, ¿túcu xla­cata qui­la̠­li̠­pek­ta­nu̠­yá̠hu anta­nícu aquinín cla­ma̠­náhu? ¿Huix caj tani̠ta qui­la̠­ma̠s­pu­tu­yá̠hu? Cat­lahua li̠tlá̠n caqui­la̠­mak­xtekui y ni̠tu̠ caqui­la̠t­la­hua­níhu, porque aquit cla­ka­pasá̠n, xa̠huachí aquit cca­tzi̠y pi̠ huix hua̠nti̠ Dios lac­sacni̠t la̠qui̠ nas­cuj­na­niya. \p \v 35 Jesús kálh­ti̠lh a̠má xes­pí­ritu akska­huiní y chiné huá­nilh: \p —¡Cacs caquí­lhuanti, xa̠huachí camák­xtekti tamá chixcú! \p Amá akska­huiní ma̠s­nók­ni̠lh u̠n a̠má chixcú y li̠ca̠­tá­lalh nac ca̠ti­yatni y la̠ta pu̠tum xtaucxilh­má̠­nalh mac­táx­tulh a̠má chixcú pero ni̠para tzinú xma̠­ta­ka̠­hui̠ni̠t. \v 36 Xli̠­pu̠tum cris­tianos tapé̠­cualh y chiné xta­la̠­huaniy: \p —¿Túcuya̠ li̠t­li­hueke cahuá kalhi̠y xta­chu­huí̠n? Pus tamá chixcú ca̠ma̠­peksi̠y xes­pi­ri­tucán akska­huiní y cumu xlá kalhi̠y li̠t­li­hueke xlacán tataxtuy. \p \v 37 La̠ta túcuya̠ ta­scújut xtla­huay Jesús cani̠huá xli̠­chu­hui̠­nancán xli̠­ca̠­lanca nac a̠má pu̠la­tama̠n. \s1 Jesús ma̠tla̠nti̠y xpu̠tiya̠tzí Simón Pedro \r (Mateo 8.14‑15; Marcos 1.29‑31) \p \v 38 Acxni̠ Jesús qui̠­táx­tulh nac xpu̠­si­cu­lancán judíos alh nac xchic Simón. Pero xpu̠­ti­ya̠tzí Simón Pedro xta̠­tatlay luu palha lhcúya̠t xuani̠t, y tahuá­nilh Jesús xla­cata xlá cama̠t­lá̠n­ti̠lh. \v 39 Jesús lak­ta­la­ca­tzú­hui̠lh taquilh­pú̠­talh nac ca̠tu̠tzú anta­nícu xlá xmá y huá­nilh a̠má tajátat xla­cata camák­xtekli. Y xli̠­ca̠na a̠má lhcúya̠t pálaj mák­xtekli, a̠má pusca̠t la̠li̠­huán tá̠qui̠lh y xlá tzú­culh ca̠x­tla­huay xtahuá hua̠ntu̠ naca̠­ta̠­li̠­huay. \s1 Jesús ma̠pacsay lhu̠hua ta̠tatlaní̠n \r (Mateo 8.16‑17; Marcos 1.32‑34) \p \v 40 Acxni̠ ko̠ta­nu̠­ko̠lh a̠má quilh­ta­macú xli̠­hua̠k cris­tianos hua̠nti̠ xta­hui­lá̠­nalh xta̠­tat­lacán ma̠squi ti̠pa̠­katzi tajátat hua̠ntu̠ xlacán xca̠­ka­lhi̠y pero hua̠k tali̠­mí­nilh anta­nícu xuí Jesús. Xlá ca̠liacchí­palh xmacán y pu̠tum hua̠k ca̠ma̠t­la̠n­ti̠­ko̠lh. \v 41 Pero na̠chuna li̠túm lhu̠hua ta̠tat­laní̠n xca̠­ma̠t­la̠nti̠y hua̠nti̠ xca̠akchi­pa­ni­ko̠ni̠t xta­la­ca­pa̠s­tac­nicán akska­huiní. Maka­pi­tzí̠n xes­pi­ri­tucán akska­hui­niní̠n acxni̠ xta­mac­tax­tuniy cha̠tum cris­tiano xtzucuy taca̠­tasay y chiné xta­huaniy: \p —¡Huix Xka­huasa Dios! \p Pero Jesús xca̠­ma̠­quilh­cacsay y ni̠ xca̠­ma̠x­qui̠y quilh­ta­macú nata­chu­hui̠nán porque xlacán xta­ca­tzi̠y pi̠ Jesús xli̠­ca̠na huá Cristo hua̠nti̠ xmini̠t ca̠lak­ma̠xtuy cris­tianos. \s1 Jesús an liakchuhui̠nantapu̠li̠y xtachuhuí̠n Dios cani̠huá \r (Marcos 1.35‑39) \p \v 42 Acxni̠ xka­ka­ko̠lh a̠má tzi̠sní Jesús alh nac xqui­lhapá̠n a̠má ca̠chi­quí̠n anta­nícu luu ca̠tze̠k, pero cumu luu lhu̠hua cris­tianos hua̠nti̠ xta­pu­tza­má̠­nalh juerza talák­cha̠lh anta­nícu xlá xcha̠ni̠t y luu juerza xta­hua­ni­má̠­nalh xla­cata cata­chó­kolh antá y ni̠ caalh a̠laca­túnuj ca̠chi­quí̠n. \v 43 Pero Jesús chiné ca̠huá­nilh: \p —Pero na̠chuna li̠túm na̠ luu xla­ca­squinca aquit nacán ca̠li̠­xa­katli̠y xa̠maka­pi­tzí̠n cris­tianos hua̠nti̠ tahui­lá̠­nalh nac a̠laca­túnuj ca̠chi­quí̠n u̠má luu li̠pa̠­xúhu xta­chu­huí̠n Dios lácu xlá ma̠tzu­qui̠­putún xasa̠sti xta­péksi̠t nac ca̠quilh­ta­macú, porque luu caj huá tamá quin­ta­scújut qui­li̠­ma­ca­mini̠t Quin­tla̠t. \p \v 44 Pus chuná Jesús xlat­la̠­huán xliakchu­hui̠­nam­pu̠lay xta­chu­huí̠n Dios xli̠­hua̠k nac xpu̠­si­cu­lancán judíos hua̠ntu̠ xta­hui­lá̠­nalh nac a̠ma̠ko̠lh lactzu̠ ca̠chi­quí̠n hua̠ntu̠ xca̠­ma̠­peksi̠y Gali­lea. \c 5 \s1 Jesús kalhi̠y lanca li̠tlihueke y luu lhu̠hua squi̠ti ca̠ma̠chipi̠y makapitzí̠n sakaju̠nuní̠n \r (Mateo 4.18‑22; Marcos 1.16‑20) \p \v 1 Maktum quilh­ta­macú Jesús antá xla­ya̠chá xak­chu­hui̠­nama nac xquilhtú̠n pupunú hua­nicán Gene­saret, caj li̠puntzú tachilh lhu̠hua cris­tianos xlacán hasta tzú­culh talak­xqui­ti­ya̠­huay porque xta­kax­mat­putún xta­chu­huí̠n Dios. \v 2 Jesús úcxilhli nac xquilhtú̠n pupunú pi̠ antá xta­hui­lá̠­nalh aktiy barco pero xpu̠­chi­nacán ni̠ti̠ xta­ta­ju̠­má̠­nalh, pus xlacán xta­la­ka­che­ke̠­má̠­nalh xtza̠lhcán. \v 3 Antá xlá táju̠lh nac aktum barco, xpu̠­chiná a̠má barco xuanicán Simón y huá­nilh xla­cata cama̠­la­ka­ma­kát­li̠lh tzinú nac xquilhtú̠n. Y antá culucs táhui y tzú­culh ca̠ma̠­kalh­chu­hui̠ni̠y cris­tianos. \v 4 Acxni̠ ca̠ma̠­kalh­chu­hui̠­ni̠­ko̠lh chiné huá­nilh Simón: \p —Chú anta­nícu tlak xapu̠lhmá̠n huí chú­chut cali̠pi mibarco la̠qui̠ nama­ju̠­yá̠tit min­tza̠lhcán y nachi­pa­yá̠tit squi̠ti. \p \v 5 Simón chiné kálh­ti̠lh: \p —Ma̠kalh­ta­hua­ke̠ná, tan­tas­ca­catá csa­ka­ju̠­nu­ma̠­náhu y ni̠tu̠cu a̠ cchi­pa­yá̠hu; pero cumu huix qui­la̠­hua­ni­ma̠­náhu pus nac­li̠­tzak­sa­yá̠hu nac­ma­ju̠­pa­ra­yá̠hu quin­tza̠lhcán. \p \v 6 Acxni̠ tamá­ju̠lh tza̠lh, lhu̠hua squi̠ti tahua­cachá y a̠tzinú xuani̠t aya xta­la­cax­ti̠t­putún xtza̠lhcán caj la̠ta xli̠­tzinca squi̠ti. \v 7 Xlacán tzú­culh tama­ca­huaniy xa̠maka­pi­tzí̠n xta̠s­qui̠­ti̠­na­ni̠ncán hua̠nti̠ xta­ta­ju̠­má̠­nalh nac aktum­li̠tum barco la̠qui̠ namincán ca̠mak­ta̠­yacán. Xlacán la̠li̠­huán talí̠­milh xbar­cucán y tali̠­ma̠­tzá­malh squi̠ti pa̠tiy barco, pero aya xta­lak­tzan­ka̠­putún nac chú­chut caj la̠ta xli̠­tzin­cacán. \v 8 Acxni̠ Simón Pedro úcxilhli hua̠ntu̠ xtla­huani̠t laka­ta­tzo­kós­talh Jesús y chiné huá­nilh: \p —Quim­pu̠­chiná, luu cat­lahua li̠tlá̠n capit porque aquit luu xli̠­ca̠na mak­la̠­ka­lhi̠ná chixcú. \p \v 9 Huá chuná li̠huán porque xlá xpe̠­cuaxni̠ni̠t na̠chuná xa̠maka­pi­tzí̠n xcom­pa­ñeros xta­pe̠­cuani̠t caj xpa̠­la­cata cumu ca̠li̠­ma̠­la­ca­huá̠­ni̠lh aktum lanca li̠cá̠cni̠t ta­scújut. \v 10 Na̠chuná xta­pe̠­cuamá̠­nalh maka­pi­tzí̠n li̠tum xta̠s­qui̠­ti̠­naní̠n Simón Pedro hua̠nti̠ xca̠­hua­nicán San­tiago y Juan xca­maná̠n Zebedeo, pero Jesús chiné hua­nipá: \p —Ni̠ cape̠­cuántit porque chuná cumu hui­xinín saka­ju̠­nu­ná̠tit xla­cata nachi­pa­yá̠tit squi̠ti, la̠nchú aquit nac­ca̠­ma̠­si­yu­niyá̠n lácu naca̠­pu­tza­yá̠tit a̠ma̠ko̠lh cris­tianos hua̠nti̠ taaktzan­ka̠­ta­ma̠ni̠t. \p \v 11 Ama­ko̠lh saka­ju̠­nuní̠n acxni̠ talí̠­chilh xbar­cucán nac xquilhtú̠n pupunú pu̠tum la̠ta túcu xta­ka­lhi̠y hua̠k taak­xtek­huí­li̠lh y ta­sta̠­lá­nilh Jesús. \s1 Jesús ma̠pacsay cha̠tum chixcú hua̠nti̠ xkalhi̠y lepraj tzitzi \r (Mateo 8.1‑4; Marcos 1.40‑45) \p \v 12 Maktum quilh­ta­macú acxni̠ Jesús xcha̠ni̠t nac aktum ca̠chi­quí̠n caj li̠puntzú chilh cha̠tum chixcú xlá xta­ja­tatlay y xka­lhi̠y aktum li̠pe̠­cuánit tzitzi hua­nicán lepra. Acxni̠ a̠má chixcú úcxilhli Jesús xlá lak­ta­la­ca­tzú­hui̠lh y laka­ta­tzo­kós­talh hasta nac ca̠ti­yatni, y chiné li̠ma̠aka­tzán­ke̠lh: \p —Quim­pu̠­chiná, para huix chuná laca­squina pus caqui­ma̠­pac­sani eé li̠xcáj­nit quin­tzitzi. \p \v 13 Jesús li̠chí­palh xmacán nac xmacni a̠má chixcú y chiné huá­nilh: \p —Chuná cla­cas­quín, la̠n­chuj tuncán capacsti. \p Acxni̠ chuná huan­ko̠lh Jesús, a̠má chixcú tuncán pác­snilh xtzitzi. \v 14 Aca­li̠stá̠n Jesús ma̠aka­pék­si̠lh a̠má chixcú la̠qui̠ ni̠ti̠cu nahuaniy lácu pacsli, pero chiné huá­nilh hua̠ntu̠ xlá xli̠t­lá­huat: \p —Caj xma̠nhuá tu̠ cuaniyá̠n, la̠li̠­huán calak­pimpi cha̠tum cura la̠qui̠ xlá naca­tzi̠y pi̠ niaj tu̠ kalhi̠yá̠n min­ta­játat, xa̠huachí cama̠xqui mili­mosna cumu la̠ tili̠­ma̠­pek­sí̠­nalh Moisés nata­ma̠sta̠y hua̠nti̠ nata­pacsa ti̠ xka­lhi̠ko̠y tamá tajátat, y la̠qui̠ chuná pu̠tum naca­tzi̠cán pi̠ xli̠­ca̠na aya pac­sni̠ta. \p \v 15 Pero xli̠­ca̠­lanca nac a̠má pu̠la­tama̠n xtaakpun­tu­mi̠ma la̠ta xli̠­chu­hui̠­nancán xta­scújut Jesús, y luu lhu̠hua cris­tianos xta­lakmín la̠qui̠ nata­kax­matniy xta­chu­huí̠n y la̠qui̠ naca̠­ma̠t­la̠nti̠y hua̠nti̠ xca̠­ka­lhi̠y tajátat. \v 16 Pero Jesús anka­lhí̠n xca̠­ta­tam­pu̠x­tuniy y antá xan anta­nícu ni̠ti̠ lama cris­tianos la̠qui̠ chuná xlá tla̠n nakalh­ta­hua­kaniy Dios. \s1 Jesús ma̠tla̠nti̠y cha̠tum chixcú hua̠nti̠ xlu̠ntu̠huanani̠t \r (Mateo 9.1‑8; Marcos 2.1‑12) \p \v 17 Maktum quilh­ta­macú Jesús xca̠­ma̠­kalh­chu­hui̠­ni̠ma cris­tianos y na̠ antá xta­hui­la̠na maka­pi­tzí̠n fariseos chu xma̠­kalh­ta­hua­ke̠­nacán judíos, u̠ma̠ko̠lh lac­chix­cu­huí̠n xta­mi­ni̠­tanchá nac lactzu̠ ca̠chi­quí̠n hua̠ntu̠ xca̠­ma̠­peksi̠y Gali­lea chu Judea y hasta maka­pi­tzí̠n xta­mini̠t xalac Jeru­salén. Y caj la̠ta xca̠­ma̠t­la̠nti̠y ta̠tat­laní̠n Jesús pus antá xli̠­ta­siyuy xli̠­hua̠k xli̠­maka­tli­hueke Dios. \v 18 Y na̠ acxni­tiyá tachilh maka­pi­tzí̠n lac­chix­cu­huí̠n xlacán xta­pu̠­le̠­má̠­nalh pu̠chexni cha̠tum chixcú porque xli̠­lanca xlu̠n­tu̠­hua­nani̠t y ni̠lay xtla̠­huán. Xlacán luu xta­ta­mac­nu̠­putún nac chiqui la̠qui̠ nata­li̠­chá̠n anta­nícu xuilachá Jesús. \v 19 Pero xlacán ni̠lay tatá­nu̠lh porque luu lhu̠hua xtza­macán nac má̠lacchi, huata tu̠ tat­lá­hualh la̠li̠­huán tata­huá­calh nac xak­stí̠n chiqui, tama̠­ta­ké̠­nu̠lh pek­stiy teja y antá talac­má̠c­ti̠lh xpu̠­chexni a̠má ta̠tatlá ma̠squi lhu̠hua xtza­macán, y luu antá xma̠­la­ka­tancs anta­nícu xuí Jesús. \v 20 Acxni̠ Jesús ca̠úcxilhli pi̠ luu xli̠­ca̠na xta­li̠­pa̠­huán pi̠ xlá tla̠n nama̠t­la̠nti̠y, chiné huá­nilh a̠má ta̠tatlá: \p —¡Amigo, la̠ta xli̠­hua̠k min­ta­la̠­ka­lhí̠n cma̠­tzan­ke̠­na­niyá̠n! \p \v 21 Pero a̠ma̠ko̠lh xma̠­kalh­ta­hua­ke̠­nacán judíos xa̠hua fariseos chiné tzú­culh talac­pu­huán: “¿Túcu xkásat tamá chixcú? Pus caj xta­chu­huí̠n li̠la­ca­ta̠­qui̠ma Dios, porque ni̠para cha̠tum cris­tiano anán hua̠nti̠ tla̠n nama̠­tzan­ke̠­na­ni̠nán tala̠­ka­lhí̠n, porque xma̠nhuá Dios tla̠n nama̠­tzan­ke̠­na­ni̠nán.” \p \v 22 Pero Jesús hua̠k xca­tzi̠y la̠ta túcu xlacán xta­lac­pu­hua­má̠­nalh, y chiné ca̠huá­nilh: \p —¿Túcu xpa̠­la­cata chuná la̠n­tamá hui­xinín li̠lac­pu­hua­ná̠tit? \v 23 Qui­la̠­hua­níhu, ¿túcu a̠tzinú ni̠para tuhua ma̠kan­tax­ti̠cán, pi̠ acxni̠ nahua­niya cha̠tum ta̠tatlá: “Min­ta­la̠­ka­lhí̠n hua̠k cma̠tzanke̠naniyá̠n”, osuchí para nahua­niya: “La̠li̠­huán cata̠qui, y catlá̠huanti”? \v 24 Pus la̠nchú hui­xinín naca­tzi̠­yá̠tit pi̠ aquit Xata­lac­sacni Chixcú y qui­ma̠x­qui̠­cani̠t li̠ma̠­peksí̠n chu li̠maka­tli­hueke la̠qui̠ caj quin­ta­chu­huí̠n tla̠n nac­li̠­ma̠­tzan­ke̠­na­ni̠nán tala̠­ka­lhí̠n uú nac ca̠quilh­ta­macú. \p Pus xlá xakát­li̠lh a̠má chixcú hua̠nti̠ ni̠lay xtla̠­huán y chiné huá­nilh: \p —Huix cuanimá̠n, la̠li̠­huán cata̠qui, casacti mim­pu̠­chexni y capittá nac mín­chic. \p \v 25 Amá chixcú laca­pálaj tá̠qui̠lh, sacli xpu̠­chexni hua̠ntu̠ xlá xlacma, y alh nac xchic xpa̠x­cat­ca­tzi̠­ni­ti̠­lhama Dios caj xpa̠­la­cata cumu xma̠t­la̠n­ti̠ni̠t, li̠pu̠tum hua̠nti̠ antá xta­yá̠­nalh hua̠k taúcxilhli. \p \v 26 Cacs tala­ca­huan­ko̠lh y na̠ tzú­culh tapa̠x­cat­ca­tzi̠niy Dios, y cumu luu la̠n xta­pe̠­cuani̠t chiné tzú­culh tala̠­huaniy: \p —Xli̠­ca̠na la̠nchú ca̠ucxilh­ni̠­táhu lac­lanca li̠cá̠cni̠t xta­scújut Dios. \s1 Jesús huaniy Leví casta̠lánilh \r (Mateo 9.9‑13; Marcos 2.13‑17) \p \v 27 Aca­li̠stá̠n Jesús táx­tulh nac a̠má chiqui, y la̠ta xtla̠­huama nac tiji xlá ma̠nók­lhulh cha̠tum chixcú hua̠nti̠ xca̠­ma̠­ta̠ji̠y cris­tianos la̠qui̠ nata­la­ka­xo­ko̠­nuniy gobier­no xalac Roma. Amá chixcú xuanicán Leví, antá xlá culucs xuí nac aktum chiqui anta­nícu luu xla­ka­xo­ko̠­nuncán. Jesús chiné huá­nilh: \p —Huix na̠ caquis­ta̠­lani. \p \v 28 Amá Leví la̠li̠­huán suacaj tá̠yalh, pu̠tum la̠ta hua̠ntu̠ xlá xla­káhui akxte­kuili̠­ko̠lh y sta̠­lá­nilh Jesús. \p \v 29 Aca­li̠stá̠n Leví tlá­hualh nac xchic aktum pu̠pa̠xcua la̠qui̠ chuná nali̠­maka­pa̠­xu­huay Jesús, pero na̠chuná lhu̠hua xcom­pa­ñeros támilh hua̠nti̠ na̠ xta­ma̠­ta̠ji̠y cris­tianos nata­la­ka­xo­ko̠nún, y lhu̠hua maka­pi­tzí̠n cris­tianos hua̠nti̠ judíos xta­lac­pu­huán pi̠ hua̠k xta­lak­tzan­ka̠­ni̠ttá y ni̠tu̠cu xca̠­liucxilhcán, xlacán na̠ antá pu̠tum tamak­tahui nac mesa. \v 30 Pero a̠ma̠ko̠lh fariseos xa̠hua xma̠­kalh­ta­hua­ke̠­nacán judíos acxni̠ taúcxilhli pu̠tum hua̠nti̠ xlá xca̠­ta̠­hua̠­yama Jesús xlacán tzú­culh taaksán y chiné tahuá­nilh xta­ma̠­kalh­ta­huaké̠n Jesús: \p —¿Túcu xpa̠­la­cata hui­xinín ca̠li̠­ta̠­ta­lak­xtu­pi̠­yá̠tit y lac­xtum ca̠ta̠­hua̠­ya­ná̠tit tama̠­ko̠lh xma̠­ta̠­ji̠­naní̠n im­pues­tos xa̠hua tama̠­ko̠lh maka­pi­tzí̠n lac­lanca mak­la̠­ka­lhi̠­naní̠n lac­chix­cu­huí̠n? \p \v 31 Pero cumu Jesús káx­matli hua̠ntu̠ xlacán xta­qui­lhuamá̠­nalh xlá chiné ca̠kálh­ti̠lh: \p —Ni̠tu̠ tamac­la­cas­qui­má̠­nalh doctor hua̠nti̠ tla̠n tala­má̠­nalh hua̠nti̠ ni̠tu̠ kalhi̠y tajátat, pus huata huá tamac­la­cas­quín doctor hua̠nti̠ tata̠­tatlay. \v 32 Pus aquit ni̠ cmini̠t ca̠huaniy nata­lak­pali̠y xta­la­ca­pa̠s­tac­nicán hua̠nti̠ talac­pu­huán lacuán cris­tianos, pus huata huá cmini̠t ca̠ta­saniy hua̠nti̠ luu mak­la̠­ka­lhi̠­naní̠n la̠qui̠ aquit nac­ca̠­lak­ma̠xtuy. \s1 Kalhasquincán Jesús lácu luu li̠lakachixcuhui̠cán Dios acxni̠ kalhxteknincán \r (Mateo 9.14‑17; Marcos 2.18‑22) \p \v 33 Xlacán chiné tahua­nipá: \p —¿Túcu xla­cata hua̠nti̠ xta­ma̠­kalh­ta­huaké̠n Juan Bau­tista xa̠hua xta­ma̠­kalh­ta­hua­ke̠ncán fariseos anka­lhí̠n takalh­xteknín y lhu̠hua tat­la­huay xora­ción li̠huaná̠ nata­la­ka­chix­cu­hui̠y Dios, pero chi̠nchú hua̠nti̠ huix min­ta­ma̠­kalh­ta­huaké̠n anka­lhi̠ná tahua̠­ya­má̠­nalh y ni̠ takalh­xteknín la̠qui̠ nata­la­ka­chix­cu­hui̠y Dios? \p \v 34 Jesús chiné ca̠kálh­ti̠lh: \p —¿Lac­pu­hua­ná̠tit hui­xinín pi̠ tla̠n nata­kalh­xteknín osuchí ni̠ nata­hua̠yán hua̠nti̠ ca̠pu­tza­cani̠t nac aktum pu̠ta­maka­xtokni, para antá ca̠ta̠­láhui a̠má kahuasa hua̠nti̠ tamaka­xtokma? \v 35 Pero ámaj lak­chá̠n quilh­ta­macú acxni̠ nas­puta pu̠pa̠xcua y a̠má kahuasa nama̠­ta­pa̠­nu̠cán cumu la̠ aquit ámaj quiok­spulay y acxni̠ xlacán nata­kalh­xteknín ma̠squi ni̠ti̠ caca̠­li̠­ma̠­pék­si̠lh. \p \v 36 Na̠chu­na­li̠túm ca̠li̠­xa­kat­li̠pá u̠má takalh­chu­huí̠n la̠qui̠ naca̠­li̠­ma̠­la­ca­pu̠­tun­cu­hui̠niy hua̠ntu̠ xlá xca̠­hua­ni­putún, y chiné ca̠huá­nilh: \p —Ni̠para cha̠tum cris­tiano lama hua̠nti̠ xti̠ta mactum xasa̠sti lháka̠t la̠qui̠ nali̠­lak­tzapay mactum xala­kuán ves­tido, porque para chuná nat­la­huay caj nama̠­lak­tzanke̠y xala­kuán ves­tido, xa̠huachí a̠má xasa̠sti lháka̠t naactzu̠­huanán y luu ni̠tlá̠n cati­ta­sí­yulh hua̠ntu̠ nalak­tza­pacán. \v 37 Na̠chu­na­li̠túm ni̠ti̠ pu̠maju̠y xas­kata pulque nac xala­kuán xmak­xu̠hua bor­rego, porque a̠má pulque natzucuy catlán y nama̠­pankay a̠má xala­kuán xu̠hua, pus caj nalak­tzanka̠y xu̠hua y na̠chuná pulque. \v 38 Pus huata xatlá̠n maju̠cán xas­kata pulque nac xasa̠sti xmak­xu̠hua bor­rego y chuná lac­xtum nata­ta̠­yaniy. \v 39 Y na̠chuna li̠túm hua̠nti̠ li̠s­ma­ni̠ni̠t anka­lhi̠ná huay xacatla pulque pus aca­li̠stá̠n niaj hua­putún xas­kata pulque, y chiné huan: “Luu a̠tzinú tla̠n xacatla pulque.” \c 6 \s1 Xtama̠kalhtahuaké̠n Jesús tai̠y trigo sábado acxni̠ ni̠ti̠cu scuja \r (Mateo 12.1‑8; Marcos 2.23‑28) \p \v 1 Maktum quilh­ta­macú sábado xuani̠t acxni̠ hua̠k judíos xta­jaxa, Jesús xti̠­pun­tax­tuma anta­nícu luu la̠n xchan­cani̠t trigo, pero xta­ma̠­kalh­ta­huaké̠n tzú­culh tai̠ti̠­lhay xta­huácat, li̠huana̠ xta­lak­pekxa y xta­hua­ni̠niy xatalhtzi. \v 2 Maka­pitzi fariseos taúcxilhli y chiné taka­lhás­quilh: \p —¿Túcu xla­cata hui­xinín ni̠tu̠cu liucxilh­ni̠­na­ná̠tit porque tla­hua­pá̠tit tamá ta­scújut acxni̠ pu̠tum cris­tianos xli̠­ja­xatcán? \p \v 3 Jesús ca̠kálh­ti̠lh: \p —¿Lácu pi̠ ne̠cxni a̠ li̠kalh­ta­hua­ka­yá̠tit hui­xinín hua̠ntu̠ tatzokni̠t nac li̠kalh­ta­huaka la̠ta lácu ti̠tax­tuni̠t xamaká̠n quilh­ta­macú, luu mili̠­ca­tzi̠tcán pi̠ maktum quilh­ta­macú acxni̠ rey David xa̠hua xcom­pa­ñeros xta­tzin­c­sni̠­má̠­nalh, \v 4 David xlá tánu̠lh nac lanca xpu̠­si­culan Dios y ca̠tí­yalh xata­si­cu­la­na̠t­láhu cax­ti­lá̠n­chahu y pu̠tum ca̠tá̠­hualh xcom­pa­ñeros ma̠squi a̠má cax­ti­lá̠n­chahu ni̠ xli̠­huatcán xuani̠t porque xma̠nhuá cura xca̠­mi­ni̠niy nata­huay? \p \v 5 Jesús chiné ca̠hua­nipá a̠ma̠ko̠lh lac­chix­cu­huí̠n: \p —Y na̠chuná mili̠­ca­tzi̠tcán pi̠ aquit Xata­lac­sacni Chixcú cka­lhi̠y li̠ma̠­peksí̠n la̠qui̠ nac­ca̠­huaniy cris­tianos hua̠ntu̠ xli̠t­la­huatcán acxni̠ lak­cha̠ni̠t sábado acxni̠ hua̠k jaxcán. \s1 Jesús ma̠pacsay cha̠tum chixcú hua̠nti̠ xlu̠ntu̠huanani̠t xmacán \r (Mateo 12.9‑14; Marcos 3.1‑6) \p \v 6 Ni̠ xli̠­maka̠s li̠túm lak­cha̠mpá a̠má quilh­ta­macú sábado acxni̠ xli̠­huancán para tícu nas­cuja, Jesús tanu̠chá nac xpu̠­si­cu­lancán judíos, antá xlá tzú­culh ca̠ma̠­kalh­chu­hui̠ni̠y cris­tianos. Na̠ antá xta­nu̠ma cha̠tum chixcú hua̠nti̠ csca̠c­ni­ko̠ni̠t nac xas­tácat xmacán. \v 7 Pero na̠ antá xta­nu̠­má̠­nalh maka­pi­tzí̠n fariseos xa̠hua xma̠­kalh­ta­hua­ke̠­nacán judíos xlacán xtas­ka­laj­má̠­nalh Jesús la̠qui̠ nataucxilha chicá para nama̠­pacsay a̠má chixcú acxni̠ xli̠­huancán para tícu nas­cuja y la̠qui̠ chuná huijá nahuán hua̠ntu̠ nata­li̠­ma̠­la­capu̠y. \v 8 Pero cumu Jesús hua̠k xca­tzi̠y hua̠ntu̠ xlacán xta­la­ca­pa̠s­tac­má̠­nalh pus huá xpa̠­la­cata chiné li̠huá­nilh a̠má hua̠nti̠ csca̠c­ni­ko̠ni̠t xmacán: \p —¡Uú cata­la­ca­tzuhui! \p Amá chixcú la̠li̠­huán suácaj tá̠yalh y tala­ca­tzú­hui̠lh anta­nícu xlaya Jesús. \v 9 Jesús chiné ca̠huá­nilh maka­pi­tzí̠n cris­tianos: \p —Chú aquit la̠nchú camá̠n ca̠ka­lhas­quiná̠n aktum tachu­huí̠n: ¿Túcu puhua­ná̠tit tlak tla̠n tla­huacán sábado acxni̠ jaxcán? ¿Pi̠ hua̠ntu̠ tla̠n ta­scújut, osuchí hua̠ntu̠ ni̠tlá̠n? ¿Pi̠ tla̠n cahuá namak­ta̠­ya­yá̠hu para tícu luu mac­la­cas­quix­ni̠ma, osuchí ma̠squi ni̠ camak­ta̠­yáhu y ma̠squi cani̠lh? \p \v 10 Jesús cacs ca̠la­caúcxilhli pu̠tum hua̠nti̠ antá xta­ta­nu̠­má̠­nalh nac a̠má pu̠si­culan, y aca­li̠stá̠n chiné huá­nilh a̠má chixcú: \p —Cas­tonkti mimacán. \p Amá chixcú chuná stonkli, y acxni­tiyá ca̠x­la­ní̠­nilh xmacán. \v 11 Pero a̠ma̠ko̠lh lac­chix­cu­huí̠n ni̠ tama̠t­lá̠n­ti̠lh y luu la̠n tasí̠­tzi̠lh y tzú­culh tala̠­huaniy para túcu cahuá tla̠n natat­la­huaniy Jesús. \s1 Jesús ca̠lacsaca kalhacu̠tiy xapós­toles \r (Mateo 10.1‑4; Marcos 3.13‑19) \p \v 12 Ni̠ li̠maka̠s li̠túm maktum quilh­ta­macú Jesús alh nac aktum ke̠stí̠n la̠qui̠ antá nat­la­huay ora­ción, y tan­tas­caca antá kalh­ta­hua­ká­nilh Dios. \v 13 Acxni̠ xka­ka­ko̠lh a̠má tzi̠sní Jesús ca̠ma̠­ké̠s­tokli pu̠tum hua̠nti̠ xta­sta̠­la­ni­má̠­nalh y acxni̠ pu̠tum támilh antá xlá ca̠lác­sacli kalha­cu̠tiy hua̠nti̠ ca̠li̠­ma̠­pa̠­cú­hui̠lh xapós­toles. \v 14 Ama̠­ko̠lh kalha­cu̠tiy após­toles hua̠nti̠ xlá ca̠lí̠lh­ca̠lh chiné xca̠­hua­nicán: Simón hua̠nti̠ Jesús li̠ma̠­pa̠­cú­hui̠lh Pedro; Andrés xta̠Simón; San­tiago y Juan; Felipe xa̠hua Bar­to­lomé; \v 15 Mateo chu Tomás; San­tiago xka­huasa Alfeo; Simón hua̠nti̠ xca̠­ta̠­ta­peksi̠y maka­pi­tzí̠n lac­chix­cu­huí̠n xca̠­hua­nicán cana­nistas; \v 16 Judas hua̠nti̠ xta̠San­tiago; chu Judas hua̠nti̠ aca­li̠stá̠n liak­ska­huí­nalh Quim­pu̠­chi­nacán Jesús. \s1 Jesús ca̠ma̠kalhchuhui̠ni̠y lhu̠hua cristianos \r (Mateo 4.23‑25) \p \v 17 Acxni̠ Jesús tala­ka­ka­lhu̠­ta­hui­lachi nac a̠má ke̠stí̠n, pu̠tum ca̠tá̠­milh xta­ma̠­kalh­ta­huaké̠n nac aktum pu̠scan, pero lhu̠hua cris­tianos cani̠hua̠ xalaní̠n antá xta­mini̠t: maka­pi­tzí̠n xalac Judea, xalac Jeru­salén, xa̠hua hua̠nti̠ xta­la­má̠­nalh xquilhtú̠n pupunú nac a̠má ca̠chi­quí̠n hua̠ntu̠ xca̠­hua­nicán Tiro y Sidón. Ama̠­ko̠lh cris­tianos caj xta­mini̠t takax­matniy xta­chu­huí̠n y xa̠huachí la̠qui̠ naca̠­ma̠­pac­sa­nicán xta­ja­tatcán. \v 18 Jesús na̠ xca̠­ma̠t­la̠nti̠y xli̠­hua̠k hua̠nti̠ xca̠akchi­pa­nini̠t xta­la­ca­pa̠s­tac­nicán akska­huiní. \v 19 Pero na̠chuna li̠túm cumu Jesús xka­lhi̠y li̠t­li­hueke nac xmacni xli̠­hua̠k cris­tianos xta­xa­ma­ni­putún clháka̠t, y a̠ma̠ko̠lh ta̠tat­laní̠n hua̠nti̠ tamac­xá­malh hua̠k tápacsli. \s1 Jesús li̠chuhui̠nán hua̠ntu̠ luu xaxli̠ca̠na tapa̠xuhuá̠n \r (Mateo 5.1‑12) \p \v 20 Aca­li̠stá̠n Jesús cacs ca̠la­ca­cá̠c­ni̠lh pu̠tum xta­ma̠­kalh­ta­huaké̠n y chiné ca̠huá­nilh: \p —Luu li̠pa̠­xúhu caca̠­li̠­pu̠lh­ca̠­cántit hui­xinín hua̠n­ti̠cu lac­pobre porque chuná namaka­maklhti̠­na­ná̠tit pu̠tum hua̠ntu̠ Dios xlá ca̠li̠­ka­lhi̠má̠n y ca̠ma̠x­qui̠­pu­tuná̠n nac xta­péksi̠t. \p \v 21 ’Li̠pa̠­xúhu caca̠­li̠­pu̠lh­ca̠­cántit hui­xinín hua̠nti̠ la̠nchú tzin­c­sta­makam­pá̠tit porque namín quilh­ta­macú acxni̠ hui­xinín la̠n naka­sá̠tit. \p ’Y na̠chuná luu li̠pa̠­xúhu caca̠­li̠­pu̠lh­ca̠­cántit hui­xinín hua̠nti̠ la̠nchú tasa­pá̠tit porque aca­li̠stá̠n luu la̠n nali̠­tzi­ya­ná̠tit. \p \v 22 ’Luu li̠pa̠­xúhu hui­xinín camaklh­ca­tzí̠tit acxni̠ cris­tianos naca̠­si̠­tzi̠­niyá̠n, acxni̠ luu naca̠t­la­kax­tu­ca­ná̠tit nac aktum ca̠chi­quí̠n, acxni̠ cala̠huá naca̠­hua­ni­ca­ná̠tit y naca̠­lak­makan­ca­ná̠tit cumu lá̠m­para hua̠nti̠ luu lac­li̠xcáj­nit cris­tianos hui­xinín caj xpa̠­la­cata cumu luu qui­la̠­li̠­pa̠­hua­ná̠hu aquit Xata­lac­sacni Chixcú. \v 23 Hui­xinín luu capa̠­xu­huátit a̠má quilh­ta­macú acxni̠ chuná naca̠t­la­hua­ca­ná̠tit y ni̠ cali̠­pu­huántit, porque nac akapú̠n hui­xinín naca̠­ma̠s­ka­hui̠­ca­ná̠tit; pus luu caj cala­ca­pa̠s­táctit pi̠ na̠chuná tatit­la­huani̠t xalak­maká̠n xli̠­ta­la­ka­pas­nicán u̠ma̠ko̠lh cris­tianos, la̠n tama̠­pa̠­tí̠­ni̠lh a̠ma̠ko̠lh pro­fetas hua̠nti̠ tica̠­ma­cá­milh Dios. \p \v 24 ’Pero koxu­tacu tihua­ná̠tit hui­xinín hua̠nti̠ lac­rricu porque xma̠n huá uú nac ca̠quilh­ta­macú tla̠n luu li̠pa̠­xu­hua­yá̠tit min­tu­mi̠ncán, pero caj antiyá naqui̠­ta̠yay min­ta­pa̠­xu­hua̠ncán. \p \v 25 ’Koxu­tacu tihua­ná̠tit hui­xinín hua̠nti̠ la̠nchú li̠pa̠­xu­hua­yá̠tit pi̠ kas­pá̠tit porque aca­li̠stá̠n natzin­csá̠tit. \p ’Koxu­taní̠n hui­xinín hua̠nti̠ la̠nchú li̠pa̠­xu­hua­yá̠tit pi̠ luu tla̠n li̠tzi­ya­ná̠tit porque aca­li̠stá̠n hui­xinín caj xpa̠­la­cata min­ta­li̠­pu­hua̠ncán la̠n nata­sa­yá̠tit. \p \v 26 ’Koxu­tacu tihua­ná̠tit hui­xinín hua̠n­ti̠cu laka­ti̠­yá̠tit hua̠k luu lac­tlá̠n cris­tianos naca̠­li̠­pu̠lh­ca̠­ca­ná̠tit acxni̠ ni̠chuná li̠tax­tu­yá̠tit, porque cala­ca­pa̠s­táctit pi̠ hua̠nti̠ xalak­maká̠n mili̠­ta­la­ka­pas­nicán na̠chuná xta­li̠­pu̠lhca̠y a̠ma̠ko̠lh maka­pi­tzí̠n akska­hui­naní̠n pro­fetas. \s1 Jesús li̠chuhui̠nán lácu napa̠xqui̠ya hua̠nti̠ si̠tzi̠niyá̠n \r (Mateo 5.38‑48; 7.12) \p \v 27 ’Xli̠­hua̠k hui­xinín hua̠nti̠ kax­pat­pá̠tit quin­ta­chu­huí̠n pus luu caaka­tá̠k­stit hua̠ntu̠ nac­ca̠­hua­niyá̠n: Hui­xinín luu caca̠­pa̠x­quí̠tit hua̠nti̠ ca̠si̠­tzi̠­niyá̠n, tla̠n caca̠­ca­tzi̠­nítit ma̠squi hua̠nti̠ ni̠ naca̠ucxilh­pu­tuná̠n. \v 28 Luu ya̠ tapa̠­xu­huá̠n caca̠­xa­kat­lí̠tit hua̠nti̠ cala̠huá naca̠­hua­niyá̠n y cakalh­ta­hua­ka­nítit Dios la̠qui̠ camak­tá̠­yalh a̠má hua̠nti̠ naca̠­li̠­kalh­ka­ma̠­naná̠n. \v 29 Para tícu huix nalak­xti̠­ka­xiyá̠n ni̠ cata­maka­pu̠s­pitni huata mejor calak­xti̠­pi­ni­para a̠lak­xti̠tu la̠qui̠ nalak­xti̠­ka­xi­pa­rayá̠n para luu chuná lac­pu­huán. Y na̠chuna li̠túm para tícu namak­lhti̠yá̠n min­cha­marra pus na̠ cama̠xqui quilh­ta­macú na̠ cale̠lh min­ta­maknu. \v 30 La̠tachá túcu nas­qui­niyá̠n cha̠tum cris­tiano, pus para kalhi̠ya cama̠xqui; y para tícu namak­lhti̠yá̠n hua̠ntu̠ milá ni̠ cali̠­huani. \v 31 Pus laca­tancs cca̠­hua­niyá̠n pi̠ xlianka­lhi̠ná caca̠t­la­hua­nítit li̠tlá̠n xa̠maka­pi­tzí̠n cris­tianos chuná cumu la̠ hui­xinín xla­cas­quíntit xlacán xtat­la­huanín li̠tlá̠n. \p \v 32 ’Caqui­la̠­hua­níhu, para hui­xinín caj xma̠nhuá ca̠pa̠x­qui̠­yá̠tit hua̠nti̠ na̠ ca̠pa̠x­qui̠yá̠n, ¿túcu chú ya̠ li̠tlá̠n tla­hua­pá̠tit? Pus hasta ma̠squi hua̠nti̠ luu lac­li̠xcáj­nit xta­pu­hua̠ncán na̠chuná tat­la­huay. \v 33 Osuchí para hui­xinín caj xma̠nhuá tlán ca̠ca­tzi̠­ni­yá̠tit hua̠nti̠ na̠ tla̠n ca̠ca­tzi̠­niyá̠n, ¿túcu chú ya̠ li̠tlá̠n tla­hua­pá̠tit? Pus na̠chuná tala̠­ta̠lay hua̠nti̠ luu lac­li̠xcáj­nit xta­pu­hua̠ncán. \v 34 Na̠chu­na­li̠túm para hui­xinín xma̠nhuá ca̠ma̠­sa̠­cuani̠­yá̠tit tumi̠n hua̠nti̠ luu catzi̠­ni­yá̠tit pi̠ naca̠­la­ka­xo­ko­niyá̠n, ¿túcu chú ya̠ li̠tlá̠n tla­hua­pá̠tit? Pus na̠chuná xlacán tala̠­ma̠­sa̠­cuani̠y tumi̠n hua̠nti̠ luu lac­li̠xcáj­nit xta­pú­hua̠ncán porque laca­tancs catzi̠y pi̠ hui̠ntú nama̠x­qui̠cán aca­li̠stá̠n. \v 35 Pero hui­xinín caca̠­pa̠x­quí̠tit ma̠squi hua̠n­ti̠cu luu ca̠si̠­tzi̠­niyá̠n y luu tla̠n caca̠­ca­tzi̠­nítit, y la̠ta túcu cama̠­sa̠­cuaní̠tit pero ni̠ huá cala­ca­pa̠s­tac­nítit para túcu luu naca̠­li̠­xo­ko̠­nu­ni­ca­ná̠tit. Pus chuná hui­xinín tla̠n namaka­maklhti̠­na­ná̠tit min­tas­kahucán nac akapú̠n, y Quin­tla̠­ticán Dios naca̠­li̠­pu̠lh­ca̠yá̠n cumu la̠ xli̠­ca̠na xca­maná̠n. Porque Dios luu tla̠n ca̠ca­tzi̠niy cris­tianos hasta ma̠squi hua̠nti̠ ne̠cxni tapa̠x­cat­ca­tzi̠niy hua̠ntu̠ xlá ca̠ma̠x­qui̠y, y na̠chuná hua̠nti̠ luu lac­li̠xcáj­nit xta­pu­hua̠ncán. \v 36 Pus na̠chuná hui­xinín luu tla̠n caca̠­ca­tzi̠­nítit xli̠­hua̠k cris­tianos chuná cumu la̠ Min­tla̠­ticán Dios luu tla̠n ca̠ca­tzi̠niy cris­tianos. \s1 Ni̠ caca̠áksanti a̠makapitzí̠n cristianos \r (Mateo 7.1‑5) \p \v 37 ’Ne̠c­xnicú luu anka­lhi̠ná capu­tza­nítit xcuentajcán hua̠ntu̠ tla̠n nali̠­ya̠­hua­yá̠tit cha̠tum min­ta̠­cris­tiano la̠qui̠ aca­li̠stá̠n Dios na̠ ni̠chuná napu­tza­ni­ko̠yá̠n hua̠ntu̠ nali̠­ya̠­huayá̠n min­cuenta. Ni̠ anka­lhi̠ná caáksanti min­ta̠­cris­tiano para túcu ni̠tlá̠n tla­huama, la̠qui̠ Dios ni̠ hua̠k naaksa­ni­ko̠yá̠n xli̠­hua̠k hua̠ntu̠ huix tla­hua­ni̠ta ni̠tlá̠n. Cala̠­ma̠­tzan­ke̠­na­nítit la̠ta túcu ni̠tlá̠n la̠t­la­hua­ni­yá̠tit la̠qui̠ Dios na̠ naca̠­ma̠­tzan­ke̠­na­niyá̠n min­ta­la̠­ka­lhi̠ncán. \v 38 Para cha̠tum min­ta̠­cris­tianojcán huí tu̠ mac­la­cas­quima y para huix kalhi̠ya pus cama̠xqui, y chuná Dios na̠ naca̠­ma̠x­qui̠yá̠n hua̠ntu̠ hui­xinín mac­la­cas­quim­pá̠tit. Xlá amá̠n ca̠pu̠­ma̠x­qui̠yá̠n hua̠ntu̠ lanca mim­bol­sajcán, la̠n naca̠aka­tzap­sya̠­hua­niyá̠n y naca̠­chi­qui­ju̠­niyá̠n, porque chuná la̠ta túcu xli̠­lhu̠hua nama̠x­qui̠­yá̠tit min­ta̠­cris­tianojcán acxni̠ túcu mac­la­cas­quima, Dios na̠chuná naca̠­ma̠x­qui̠yá̠n hua̠ntu̠ ca̠lak­cha̠ná̠n. \p \v 39 Jesús ca̠li̠­xa­kat­li̠pá aktum tala­ca­pa̠s­tacni y chiné ca̠huá­nilh: \p —¿Lácu hui­xinín lac­pu­hua­ná̠tit? ¿Pi̠ tla̠n cahuá cha̠tum laka­tzí̠n nape­ke­chi­palé̠n cha̠tum xta̠­la­ka­tzí̠n? ¿Lácu pi̠ ni̠ acxtum cahuá cati­ta­ta­mó­kosli para nataakchekxa anta­nícu ca̠li̠xcáj­nit? \v 40 Na̠chu­na­li̠túm cha̠tum hua̠nti̠ kalh­ta­hua­ka­majcú ni̠lay a̠tzinú li̠huacay kalhi̠y xli̠s­ka­lala ni̠ xachuná hua̠nti̠ xma̠­kalh­ta­hua­ke̠ná, ma̠squi luu xli̠­ca̠na acxni̠ xlá nakalh­ta­hua­kako̠y a̠huayu xta̠­chuná naka­lhi̠y xli̠s­ka­lala cumu la̠ xma̠­kalh­ta­hua­ke̠ná. \p \v 41 ’Pus na̠chuná chú, ¿lácu chú tla̠n liucxilh­niya a̠má actzu̠ pokxni hua̠ntu̠ laca­ta­nu̠ma nac xla­kas­tapu cha̠tum min­ta̠­cris­tiano y para huata huix ni̠para tzinú maklh­ca­tzi̠ya para nac mila­kas­tapu laca­ta­nu̠má̠n tzinú tlak lanca quihui? \v 42 Pus cumu ni̠para tzinú catzi̠ya para na̠ huí hua̠ntu̠ laca­ta­nu̠má̠n nac mila­kas­tapu, ¿lácu chú tla̠n li̠hua­niya cha̠tum min­ta̠­cris­tiano: “Caqui­ma̠xqui tala­cas­quín nac­la­ca­ma̠x­tuyá̠n tamá actzu̠ pokxni hua̠ntu̠ laca­ta­nu̠má̠n nac milakastapu”? ¡Pus huix luu aksa­ni̠ná chixcú! Huata xatlá̠n pu̠lh huix cala­ca­ma̠x­tú­canti hua̠ntu̠ laca­ta­nu̠má̠n nac mila­kas­tapu la̠qui̠ chuná luu li̠huana̠ naucxilha y chuná tla̠n nala­ca­ma̠x­tuya a̠má pokxni hua̠ntu̠ laca­ta­nu̠ma min­ta̠­cris­tiano. \s1 Caj xtahuácat akatum quihui li̠talakapasa para tla̠n \r (Mateo 7.17‑20; 12.33‑35) \p \v 43 ’Pus na̠chuna li̠túm caj cali̠­la­ca­pa̠s­táctit xta­hua­catcán aka­tunu quihui: ni̠para akatum quihui anán hua̠ntu̠ luu xli̠­ca̠na tla̠n y para chú natzucuy tahuacay xta­huácat hua̠ntu̠ ni̠ lacuán; y ni̠para akatum quihui hua̠ntu̠ ni̠ xatlá̠n chú natzucuy tahuacay hua̠ntu̠ luu xala­cuán xta­huácat. \v 44 Pus caj la̠ta aka­tunu quihui li̠ta­la­ka­pasko̠y xta­hua­catcán; porque ni̠para maktum tahuacay higo nac ca̠lh­tu­cuní̠n, ni̠para ca̠puxcán uvas nac ca̠kajní̠n. \v 45 Pus na̠chuná chú cris­tianos: hua̠nti̠ tla̠n xta­pu­huá̠n cha̠tum chixcú pus huá li̠chu­hui̠nán hua̠ntu̠ lacuán tachu­huí̠n porque hua̠k huá huí nac xnacú; pero hua̠nti̠ ni̠tlá̠n xta­pu­huá̠n huá xlá li̠chu­hui̠nán hua̠ntu̠ luu lac­li̠xcáj­nit xta­chu­huí̠n porque hua̠k huá tu̠ li̠xcáj­nit huí nac xnacú. Porque hua̠ntu̠ li̠xcáj­nit huí nac xnacú cha̠tum chixcú juerza nali̠­chu­hui̠nán nac xquilhni. \s1 Jesús li̠chuhui̠nán ti̠pa̠tiy chiqui \r (Mateo 7.24‑27) \p \v 46 ’¿Túcu chú li̠ma­cuán caj min­quilh­nicán ma̠rí qui­la̠­hua­ni­yá̠hu, “Huix Quimpu̠chiná”, cumu para ni̠para tzinú tla­hua­yá̠tit hua̠ntu̠ aquit cca̠­li̠­ma̠­pek­si̠yá̠n? \v 47 Chú nac­ca̠­hua­niyá̠n hua̠ntu̠ xta̠­chuná a̠má chixcú hua̠nti̠ quis­ta̠­laniy y tzaksay hua̠ntu̠ cuaniy: \v 48 pus luu xta̠­chuná qui̠­taxtuy cumu la̠ cha̠tum chixcú hua̠nti̠ tla­huay xchic, pu̠lh huáx­nalh pu̠lhmá̠n y li̠huana̠ li̠lak­xket­yá̠­hualh chí­huix xta­la­yá̠hu y acxni̠ stacli luu xali̠­pe̠cua kalh­tu̠­choko a̠má chiqui ni̠para tzinú lac­pa̠­lé̠nca, pus ni̠lay nala­ca­chi­quiy cumu hua̠k chí­huix xli̠­lak­xtek­ya̠­huani̠t xta­la­yá̠hu. \v 49 Pero na̠ tahui­la̠­nampá maka­pi­tzí̠n cris­tianos hua̠nti̠ na̠ takax­mata hua̠ntu̠ cuan pero cumu ni̠ talak­tzaksay, xlacán luu xta̠­chuná qui̠­taxtuy cumu la̠ a̠má chixcú hua̠nti̠ tlá­hualh xchic y ni̠para tlak pu̠lhmá̠n ma̠tí̠­ju̠lh xta­la­yá̠hu, pero acxni̠ milh luu xali̠­pe̠cua si̠n, stacli kalh­tu̠­choko a̠má chiqui talak­pon­ka­tá̠­yalh y niaj para huá tzinú tasí­yulh para antá xyá chiqui. \c 7 \s1 Jesús ma̠tla̠nti̠y cha̠tum xtasa̠cua xapuxcu tropa \r (Mateo 8.5‑13) \p \v 1 Acxni̠ Jesús chuná ca̠ma̠­kalh­chu­hui̠­ni̠­ko̠lh a̠ma̠ko̠lh cris­tianos xlá la̠li̠­huán alh nac Caper­naum. \v 2 Antá nac a̠má ca̠chi­quí̠n xlama cha̠tum capitán hua̠nti̠ xpux­cucán tropa; huá u̠má tropa xuí cha̠tum xta­sa̠cua hua̠nti̠ luu xpa̠x­qui̠y pero chú a̠má tasa̠cua luu xta̠­tatlay snún xuani̠t a̠huayu aya xni̠­putún. \v 3 Acxni̠ a̠má tropa cátzi̠lh pi̠ ma̠rí xli̠­chu­hui̠­nancán hua̠ntu̠ xca̠t­la­huay xta­scújut Jesús xlá la̠li̠­huán ca̠má­ca̠lh maka­pi­tzí̠n lak­ko̠­lu­tzí̠n judíos la̠qui̠ nata­huaniy Jesús xla­cata luu cat­lá­hualh li̠tlá̠n calák­milh. \v 4 Ama̠­ko̠lh lak­ko̠­lu­tzi̠nni talak­ta­la­ca­tzú­hui̠lh Jesús y chiné tahuá­nilh: \p —Cat­lahua li̠tlá̠n calakpi, porque tamá xapuxcu tropa luu mini̠niy pi̠ namak­ta̠­yaya. \v 5 Porque xlá luu akli̠­huán quim­pu̠­la­ta­ma̠ncán, y xa̠huachí xlá hasta ma̠t­la­huí̠­nalh aktum quim­pu̠­si­cu­lancán anta­nícu nala­ka­chix­cu­hui̠­na­ná̠hu aquinín judíos. \p \v 6 Jesús tla̠n tlá­hualh hua̠ntu̠ tahuá­nilh y ca̠s­ta̠­lá­nilh. Pero acxni̠ aya xta­cha̠n­ti̠­lhayá nac chiqui, a̠má xapuxcu tropa ca̠má­ca̠lh maka­pi­tzí̠n xamigos la̠qui̠ chiné nata­huaniy Jesús: \p —Quim­pu̠­chi­nacán, xli̠­ca̠na huix luu tla̠n catzi̠ya pero aquit ni̠para tzinú qui­mi­ni̠niy nata­nu̠­ya̠pi nac quín­chic. \v 7 Pus hasta luu caj huá xpa̠­la­cata ni̠ aquit ma̠n cla­kan­chá̠n. Para luu xli̠­ca̠na qui­mak­ta̠­ya­pu­tuna huata caj xma̠n cali̠­ma̠­pek­sí̠­nanti la̠qui̠ u̠má quin­ta­sa̠cua natat­la̠nti̠y. \v 8 Porque hasta luu aquit cka­lhíy lac­lanca qui­na­puxcún hua̠nti̠ cca̠­ka­lha­kax­mata hua̠ntu̠ quin­ta­li̠­ma̠­peksi̠y, pero na̠chuná chú aquit na̠ tahui­lá̠­nalh quin­tropa hua̠nti̠ cca̠­ma̠­peksi̠y. Acxni̠ cuaniy cha̠tum: “Capimpi a̠nú”, xlá naán; y para cha̠tum nacuani­paray: “La̠li̠­huán uú catat”, xlá namín; y para túcu nac­li̠­ma̠s­cujuy cha̠tum quin­ta­sa̠cua xlá chuná nat­la­huay. \p Huá cli̠­hua­niyá̠n aquit cli̠­pa̠­huán min­ta­chu­huí̠n. \p \v 9 Acxni̠ Jesús kax­mat­ko̠lh a̠má tachu­huí̠n cacs lacáhua y cacs ca̠la­caúcxilhli pu̠tum cris­tianos hua̠nti̠ xta­sta̠­la­ni­má̠­nalh y chiné ca̠huá­nilh: \p —Luu laca­tancs pi̠ la̠ta xli̠­ca̠­lanca eé xpu̠­la­tama̠n Israel nia̠ cma̠­nok­lhuy cha̠tum hua̠nti̠ luu xli̠­ca̠na naqui­li̠­pa̠­huán cumu la̠ qui­li̠­pa̠­huán eé chixcú. \p \v 10 Ama̠­ko̠lh lac­chix­cu­huí̠n hua̠nti̠ xca̠­ma̠­lac­scu­ju­cani̠t tatás­pitli nac xchic xapuxcu tropa, pero acxni̠ tácha̠lh taúcxilhli pi̠ aya xtat­la̠n­ti̠ni̠t a̠má ta̠tatlá. \s1 Jesús ma̠lacastacuani̠y nac ca̠li̠ní̠n cha̠tum xkahuasa pu̠ni̠na̠ pusca̠t \p \v 11 Aca­li̠stá̠n Jesús xama nac aktum ca̠chi­quí̠n hua­nicán Naín pu̠tum xca̠­ta̠ama xta­ma̠­kalh­ta­huaké̠n y na̠chuná xta­sta̠­la­ni­má̠­nalh lhu̠hua cris­tianos. \v 12 Acxni̠ aya xta­cha̠n­ti̠­lhay lacatzú nac ca̠chi­quí̠n úcxilhli pi̠ xamá̠­calh ma̠c­nu̠cán cha̠tum ni̠n. Hua̠nti̠ xtzí a̠má ni̠n pu̠ni̠ná xuani̠t, xa̠huachí a̠má pusca̠t caj luu xma̠n huá cha̠tum xka­huasa xuani̠t. Luu lhu̠hua cris­tianos nac xala a̠má ca̠chi­quí̠n xta­sta̠­la­ni­má̠­nalh a̠má pusca̠t. \v 13 Acxni̠ Quim­pu̠­chi­nacán Jesús úcxilhli xli̠­ca̠na luu snu̠n laka­lhá­malh y chiné huá­nilh: \p —Ni̠ catasa. \p \v 14 Jesús tala­ca­tzú­hui̠lh anta­nícu xle̠­ma̠ca a̠má ca̠xa y xámalh; y hua̠nti̠ xta­cu­cani̠t tata­chó­kolh. Jesús xakát­li̠lh a̠má ni̠n y chiné huá­nilh: \p —Kahuasa, aquit cuanimá̠n: ¡Cala­cas­ta­cuánanti! \p \v 15 Amá kahuasa hua̠nti̠ xni̠ni̠t táhui nac xca̠xa y tzú­culh chu­hui̠nán. Aca­li̠stá̠n Jesús qui̠­pe­ke­tí­yalh y maca­má̠x­qui̠lh xtzí. \v 16 Acxni̠ hua̠k cris­tianos taúcxilhli hua̠ntu̠ tlá­hualh Jesús la̠n tape̠­cuáxni̠lh y tzú­culh tapa̠x­cat­ca­tzi̠niy Dios, maka­pi­tzí̠n chiné xta­huán: \p —Cha̠tum lanca tali̠­pa̠hu pro­feta quin­ca̠­lak­ma­ca­mi­ni̠tán Dios. \p Pero maka­pi­tzí̠n chiné xta­huán: \p —Dios mini̠t ca̠lak­ma̠xtuy xca­maná̠n. \p \v 17 Y xli̠­hua̠k xli̠­ca̠­lanca nac xapu̠­la­tama̠n Judea catzí̠­calh hua̠ntu̠ Jesús xtla­huani̠t. \s1 Xtama̠kalhtahuaké̠n Juan Bau­tista takalhasquín Jesús para huá Cristo \r (Mateo 11.2‑19) \p \v 18 Juan Bau­tista cátzi̠lh la̠ta xli̠­chu­hui̠­nancán xta­scújut Jesús porque huá xta­ma̠­kalh­ta­huaké̠n chuná xta­li̠­chu­hui̠nán. Xlá xta­núma nac pu̠la̠­chi̠n y ca̠ta­sá­nilh cha̠tiy hua̠nti̠ xca̠­ta̠­la­ta­pu̠­li̠ni̠t \v 19 y ca̠má­ca̠lh anta­nícu xla­ma̠chá Jesús la̠qui̠ nata­ka­lhas­quín para luu xli̠­ca̠na huá Cristo hua̠nti̠ xli̠­mínit xuani̠t, osuchí nati­ta­ka­lhi̠ycú para namincú a̠cha̠tum. \v 20 Ama̠­ko̠lh lac­chix­cu­huí̠n acxni̠ talák­cha̠lh Jesús chiné taka­lhás­quilh: \p —Quin­ca̠­ma­ca­mimá̠n Juan Bau­tista la̠qui̠ nac­ca̠­ka­lhas­quiná̠n para mat xli̠­ca̠na huix Cristo hua̠nti̠ namín quin­ca̠­lak­ma̠x­tuyá̠n, o nati­mincú aca­li̠stá̠n hua̠nti̠ luu xax­li̠­ca̠na Cristo. \p \v 21 Hua­tiyá a̠má quilh­ta­macú acxni̠ xlacán tachilh, xlacán xtaucxilh­má̠­nalh la̠ta Jesús xca̠­ma̠t­la̠n­ti̠ma lhu̠hua ta̠tat­laní̠n, y na̠chuná hua̠nti̠ xta­si­pa̠­ni̠­ko̠ni̠t xa̠hua hua̠nti̠ xca̠­maka­tla­jani̠t xta­la­ca­pa̠s­tacni xes­pí­ritu akska­huiní, y chu­na­li̠túm la̠ xca̠­ma̠­la­ca­hua̠­ni̠ma lhu̠hua laka­tzí̠n. \v 22 Acxni̠ taucxilh­ko̠lh xta­scújut Jesús pus ca̠huá­nilh hua̠nti̠ luu xta­ca­tzi̠­putún y chiné ca̠huá­nilh: \p —La̠li̠­huán capim­pítit y cali̠­ta̠­chu­hui̠­nántit Juan hua̠ntu̠ hui­xinín ucxílhtit y hua̠ntu̠ kax­páttit. Luu hua̠k cali̠­ma̠­kalh­chu­hui̠­ní̠tit pi̠ hua̠nti̠ laka­tzí̠n xta­la­má̠­nalh chú tla̠n tala­ca­hua̠nán, y hua̠nti̠ lu̠ntu xuani̠t hua̠k tla̠n tat­la̠­huán. Hua̠nti̠ xca̠­ka­lhi̠y a̠má lac­li̠xcáj­nit tzitzi hua­nicán lepra chú hua̠k tapac­smá̠­nalh, na̠chuná hua̠nti̠ aka­ta̠pa xta­la­má̠­nalh hua̠k tla̠n takax­mata, y hasta maka­pi­tzí̠n hua̠nti̠ aya xta­ni̠ni̠t tala­cas­tac­uana­má̠­nalh nac ca̠li̠ní̠n, y hua̠nti̠ lak­li̠­ma̠x­kení̠n tala­má̠­nalh ca̠liakchu­hui̠­na­ni­má̠­calh xta­chu­huí̠n Dios hua̠ntu̠ naca̠­lak­ma̠x­tuniy xli̠s­tac­nicán. \v 23 Pero na̠ cahua­nítit pi̠ luu li̠pa̠­xúhu nala­tama̠y a̠má chixcú hua̠nti̠ ni̠ naqui­lac­la­ta̠yay acxni̠ aya catzi̠y tícu aquit. \p \v 24 Acxni̠ taanko̠lh a̠ma̠ko̠lh lac­chix­cu­huí̠n hua̠nti̠ Juan Bau­tista xca̠­ma­ca­mini̠t, Jesús tzú­culh li̠chu­hui̠nán Juan y chiné ca̠huá­nilh cris­tianos: \p —Qui­la­hua­níhu, ¿túcu qui̠ucxílhtit hui­xinín acxni̠ qui̠­látit nac desierto? ¿Lácu pi̠ qui̠ucxílhtit hui­xinín cha̠tum chixcú hua̠nti̠ xta̠­chuná cumu la̠ kantum ká̠ti̠t hua̠ntu̠ akxmu̠t­ya̠­huani̠t u̠n? \v 25 Pus ni̠para huá qui̠ucxílhtit. ¿Túcu chi̠nchú qui̠ucxílhtit? ¿Osuchí qui̠ucxílhtit cha̠tum chixcú hua̠nti̠ luu lacuán lháka̠t ca̠lha­ka̠ni̠t? Porque mismo hui­xinín catzi̠­yá̠tit pi̠ hua̠nti̠ xalac­ta­pa­ra̠xlá y lacuán lháka̠t ca̠lhaka̠y y luu lak­li̠­la­káti̠t tata­siyuy pus xlacán antá tahui­lá̠­nalh nac xchiccán lac­lanca ma̠pek­si̠­naní̠n anta­nícu ca̠tlá̠n nata­la­tamá̠y. \v 26 Bueno pero ¿túcu chi̠nchú luu qui̠­pu­tzátit? ¿Lácu pi̠ xuc­xilh­pu­tu­ná̠tit cha̠tum pro­feta? Para huá qui̠­pu­tzátit pus li̠huaca tla̠n porque aquit luu laca­tancs cca̠­hua­niyá̠n pi̠ xli̠­ca̠na tamá chixcú hua̠nti̠ hui­xinín qui̠ucxílhtit a̠tzinú tlak lanca ma̠x­qui̠­cani̠t xta­scújut ni̠ xahua la̠ xca̠­ma̠x­qui̠­cani̠t xtas­cu­jutcán xli̠­hua̠k xalak­maká̠n pro­fetas. \v 27 Pus hua­tiyá tamá Juan Bau­tista hua̠nti̠ li̠chu­hui̠nán Dios nac xta­chu­huí̠n hua̠ntu̠ tatzok­ta­hui­lani̠t nac li̠kalh­ta­huaka anta­nícu chiné huan: \q1 Pu̠lh nac­macá̠n cha̠tum hua̠nti̠ napu̠­la­niyá̠n \q1 la̠qui̠ xlá naca̠x­tla­hua­ni­ti̠­lhayá̠n min­tiji. \m \v 28 Luu xli̠­ca̠na aquit cca̠­hua­niyá̠n pi̠ la̠ta xli̠­pu̠tum pro­fetas hua̠nti̠ tita­qui̠­lachi nac ca̠quilh­ta­macú ni̠para cha̠tum anani̠t hua̠nti̠ a̠tzinú lanca xta­scújut xma̠x­qui̠­cani̠t cumu la̠ xla Juan Bau­tista; pero ma̠squi chuná chú, na̠ mili̠­ca­tzi̠tcán pi̠ cati̠hua̠ cris­tiano ma̠squi ni̠tu̠cu xkásat hua̠nti̠ Dios namaka­maklhti̠nán nac xasa̠sti xta­péksi̠t pus huata namaka­tla­ja­pa­racán Juan porque xlá a̠tzinú luu liactay naka­lhi̠y xta­scújut. \p \v 29 La̠ta xli̠­lhu̠hua cris­tianos hasta ma̠squi xma̠­ta̠­ji̠­naní̠n im­pues­tos hua̠nti̠ takax­mát­nilh xta­chu­huí̠n Juan y tala­cás­quilh pi̠ naca̠akmunuy, chuná tali̠­ma̠­sí­yulh pi̠ hua̠ntu̠ Dios xla­cas­quín xpa̠­la­ca­tacán snu̠n xlí̠lat. \v 30 Pero a̠ma̠ko̠lh fariseos chu xma̠­kalh­ta­hua­ke̠­nacán judíos hua̠nti̠ ni̠ xta­la­cas­quín naca̠akmu­nucán xlacán ni̠ tama̠t­lá̠n­ti̠lh hua̠ntu̠ Dios xca̠­ma̠­lac­nu̠­nima. \p \v 31 —¿Túcu cahuá tla̠n nac­ca̠­ta̠­ma̠­lac­xtumi̠y u̠ma̠ko̠lh cris­tianos hua̠nti̠ ca̠lacchú quilh­ta­macú tala­má̠­nalh? Osuchí ¿túcu xta̠­chuná qui̠­taxtuy? \v 32 Xlacán caj xta̠­chuná tali̠­taxtuy cumu la̠ a̠ma̠ko̠lh lactzu̠ camán hua̠nti̠ ni̠ taka­lha­kax­mat­ni̠nán y hua̠nti̠ ma̠rí taka­ma̠­nan­ta­huilay nac plaza y chiné taqui­lhaniy xcom­pa­ñe­roscán: “Pus ¿túcu luu lacas­qui­ná̠tit? Aquinín aya cca̠­li̠s­ko­li­ninín lí̠spek xtat­lak­nicán hua̠ntu̠ luu lac­li̠­pa̠­xúhu tan­tli̠ní̠n, pero hui­xinín ni̠ tan­tli̠­yá̠tit; cca̠­li̠­quilh­tli̠nín xaya̠ tali̠­pu­huá̠n taquilh­tlí̠n, pero hui­xinín ni̠ tasátit.” \v 33 Pus luu xta̠­chuná tali̠­taxtuy u̠ma̠ko̠lh cris­tianos, porque qui̠­lachi Juan Bau­tista nac milak­sti̠­pa̠ncán, xlá luu xli̠s­ma­ni̠ni̠t xkalh­xteknín maka̠s quilh­ta­macú y ni̠para tzinú xuay cuchu, pero hui­xinín xuaná̠tit pi̠ xak­chi­pa­nini̠t xta­la­ca­pa̠s­tacni akska­huiní. \v 34 Ni̠ li̠maka̠s quilh­ta­macú cmimpá aquit Xata­lac­sacni Chixcú, aquit lac­xtum ctzú­culh ca̠ta̠­hua̠yán y ca̠ta̠­kotnún cris­tianos la̠qui̠ pu̠tum naca̠­ta̠­pa̠­xu­huay, pero huata chú hui­xinín huam­pa­ra­yá̠tit pi̠ mat luu lanca xakotni y mat caj luu xma̠nhuá cliaka­tiyún cla­ca­pa̠s­tacnán lácu nacua̠yán, xa̠hua mat hua̠k quiamigos cca̠t­la­huay hua̠nti̠ tama̠­la­ka­xo­ke̠nán im­pues­tos chu maka­pi­tzí̠n hua̠nti̠ mat luu mak­la̠­ka­lhi̠­naní̠n lac­chix­cu­huí̠n. \v 35 Pero aquit cca̠­hua­niyá̠n pi̠ la̠ta huí xli̠s­ka­lala Dios, antá laca­tancs li̠ta­si­yuma xta­scújut nac xla­táma̠t hua̠nti̠ xli̠­ca̠na aka­ta̠ksma. \s1 Jesús an lakapaxia̠lhnán cha̠tum fariseo huanicán Simón \p \v 36 Maktum quilh­ta­macú cha̠tum fariseo huá­nilh Jesús xla­cata caalh nac xchic la̠qui̠ antá nata̠­hua̠­ya­na̠chá; Jesús alh y acxni̠ cha̠lh xlá táhui nac mesa. \v 37 Na̠ antá nac a̠má ca̠chi­quí̠n xlama cha̠tum pusca̠t pero luu mak­la̠­ka­lhi̠ná xuani̠t. Acxni̠ xlá cátzi̠lh pi̠ Jesús xani̠t laka­pa­xia̠lhnán a̠má fariseo, a̠má pusca̠t la̠li̠­huán má̠ca̠xli pa̠tum lame̠ta xatlá̠n per­fume lí̠cha̠lh anta­nícu xuí Jesús. \v 38 Amá koxutá pusca̠t laka­ta­tzo­kós­talh nac xtantú̠n Jesús y tzú­culh laka­tasay caj la̠ta xta­li̠­pu­huá̠n, y la̠ta xta­sama xla­kax­tájat xli̠­lac­pa­xi̠ma y xchíxit xli̠­ma̠­lac­sca̠­cama, y tzú­culh tu̠tzu̠ca; y aca­li̠stá̠n li̠lac­tla­hua­pú̠x­tulh nac xlacni a̠má xatlá̠n per­fume. \v 39 Amá fariseo hua̠nti̠ xla­kan­canít nac xchic xlá xuc­xilhma hua̠ntu̠ xtla­huama a̠má pusca̠t, chiné xlá laca­pá̠s­tacli: “Para xli̠­ca̠na cahuá Jesús huá Dios maca­mini̠t, xlá aya xcá­tzi̠lh tícuya̠ cris­tiano u̠má pusca̠t hua̠nti̠ ma̠rí tu̠xa­mama, porque tamá pusca̠t luu xmak­la̠­ka­lhi̠ná y cati̠­huaj chixcú ca̠xa­katli̠y.” \v 40 Pero Jesús chiné huá­nilh a̠má fariseo: \p —Simón, huí actzu̠ tachu­huí̠n hua̠ntu̠ cuani­pu­tuná̠n. \p —Pus caqui­huani, ma̠kalh­ta­hua­ke̠ná —kalh­tí̠­nalh. \p \v 41 Jesús chiné huá­nilh: \p —Maktum quilh­ta­macú xuí cha̠tum chixcú rico hua̠nti̠ xma̠­sa̠­cuani̠nán tumi̠n, y cha̠tiy lac­chix­cu­huí̠n xca̠­ma̠­sa̠­cuani̠ni̠t xtumi̠n; cha̠tum xla­ka­hui­lá­nilh akqui­tzis mi̠lh y cha̠tum xla­ka­hui­la­nipá aykqui­tzis ciento. \v 42 Pero cumu a̠ma̠ko̠lh lac­chix­cu­huí̠n ni̠tu̠ xta­li̠­xo­ko̠­nuni, a̠má rico ca̠ma̠­tzan­ke̠­ná­nilh y niaj ca̠ma̠­tá̠­ji̠lh. Chú huix caqui­huani, ¿xatícu cahuá a̠tzinú tlak napa̠x­qui̠y napa̠x­cat­ca­tzi̠niy a̠má chixcú caj xpa̠­la­cata ca̠ma̠­tzan­ke̠­ná­nilh? \p \v 43 Simón chiné kálh­ti̠lh: \p —Aquit clac­pu­huán pi̠ ma̠x huá a̠má chixcú hua̠nti̠ a̠tzinú luu lhu̠hua xla­ka­hui­lá­nilh y ma̠tzan­ke̠­ná­nilh. \p —Simón, luu xli̠­ca̠na la̠ta huana —kálh­ti̠lh Jesús. \p \v 44 Jesús cacs lak­lá­ca̠lh a̠má pusca̠t y chiné hua­nipá Simón. \p —Cumu la̠ huix ucxílhpa̠t u̠má pusca̠t, la̠ta aquit cti­ta­nu̠chi nac mín­chic huix ni̠para tzinú quin­ta̠s­quihua min­chú­chut la̠qui̠ nac­li̠­lak­chakán, pero xlá aya qui­li̠­lak­che­ke̠ni̠t xla­kax­tájat y qui­li̠­lac­xa­cani̠t xac­chíxit. \v 45 Huix ni̠para tzinú lac­pú­huanti para naquin­tzu̠ca acxni̠ cchilh, pero la̠ta xlá tanu̠­ni̠­tanchi nac mín­chic tzu­cuni̠t qui­lac­tzu̠ca nac quin­tantú̠n. \v 46 Huix ni̠tu̠ qui­liac­tla­huápa̠t aceite nac quiakxa̠ka, pero xlá qui­li̠­lac­tla­hua­pú̠x­tulh xala­cuán per­fume nac quin­tantú̠n. \v 47 Pus huá xpa̠­la­cata cli̠­hua­niyá̠n pi̠ la̠ta xli̠­pu̠­lac­lhu̠hua hua̠ntu̠ xlá li̠ma̠­si­yuma xta­pa̠x­quí̠n pus na̠chuná li̠ta­si­yuma pi̠ la̠ta xli̠­lhu̠hua xta­la̠­ka­lhí̠n hua̠k ma̠tzan­ke̠­na­ni­cani̠t; pero hua̠nti̠ ni̠ luu lhu̠hua xta­la̠­ka­lhí̠n ma̠tzan­ke̠­na­nicán ni̠ luu lhu̠hua laka­lhamán y li̠pa̠x­cat­ca­tzi̠niy hua̠nti̠ ma̠tzan­ke̠­ná­nilh. \p \v 48 Jesús chiné huá­nilh a̠má pusca̠t: \p —Xli̠­hua̠k min­ta­la̠­ka­lhí̠n aquit cma̠­tzan­ke̠­na­niyá̠n. \p \v 49 Xli̠­hua̠k hua̠nti̠ antá xta­ma­kua̠ya­má̠­nalh nac mesa xlacán chiné tzú­culh tala̠­huaniy sac­stucán: \p —¿Tícuya̠ chixcú cahuá eé, pus hasta ma̠squi tala̠­ka­lhí̠n hua̠k tla̠n ma̠tzan­ke̠­na­ni̠nán? \p \v 50 Pero Jesús hua­nipá a̠má pusca̠t: \p —Luu xli̠­ca̠na cuaniyá̠n huix aya ma̠aka­pu̠­tax­ti̠­ni̠ta mili̠s­tacni porque qui­li̠­pa̠­hua­ni̠ta, pus la̠nchú luu li̠pa̠­xúhu capit nac mín­chic. \c 8 \s1 Antá uú li̠chuhui̠nancán tícu a̠ma̠ko̠lh lacchaján hua̠nti̠ xtamakta̠yay Jesús \p \v 1 Aca­li̠stá̠n Jesús alh lata­pu̠li̠y nac lactzu̠ ca̠chi­qui̠ní̠n hua̠ntu̠ xta­hui­lá̠­nalh nac a̠má pu̠la­tama̠n, xliakchu­hui̠­nam­pu̠lay lácu Dios xuili̠­putún xasa̠sti xta­péksi̠t nac ca̠quilh­ta­macú, y hua̠k xca̠­ta̠­la­pu̠lay xka­lha­cu̠­tiycán xapós­toles. \v 2 Pero na̠ xca̠­ta̠­la­pu̠lay maka­pi­tzí̠n lac­chaján hua̠nti̠ xlá xca̠­ma̠­pac­sa­nini̠t xta­ja­tatcán, y maka­pi­tzí̠n xca̠­ma̠t­la̠n­ti̠ni̠t acxni̠ xca̠­mac­ta­nu̠ma xes­pí­ritu akska­huiní. Antá xmak­lat­la̠­huán María hua̠nti̠ xli̠­ma̠­pa̠­cu­hui̠cán Mag­da­lena, huá eé pusca̠t xmac­ta­nu̠ni̠t pu̠lac­tujún xes­pí­ritu akska­huiní, pero Jesús xmac­ma̠x­tuni̠t; \v 3 chu Juana hua̠nti̠ xpusca̠t xuani̠t Cusa, eé chixcú huá luu xta̠s­cuja gober­nador Herodes; xa̠hua Susana y lhu̠hua maka­pi­tzí̠n lac­chaján hua̠nti̠ xlacán xta­li̠­mak­ta̠­ya­ni̠nán la̠ta túcu xlacán xta­ka­lhi̠y. \s1 Xatakalhchuhuí̠n cha̠tum chana̠ná \r (Mateo 13.1‑9; Marcos 4.1‑9) \p \v 4 Cani̠hua̠ xalaní̠n cris­tianos tata­mac­xtú­mi̠lh la̠qui̠ nataucxilha Jesús, pero acxni̠ luu lhu̠­huatá xta­tas­tokni̠t xlá ca̠li̠­xa­kát­li̠lh aktum takalh­chu­huí̠n y chiné ca̠huá­nilh: \p \v 5 —Maktum quilh­ta­macú cha̠tum cha­na̠ná alh chan xatalhtzi xli̠­chánat. Acxni̠ xlá cxpu­yu­makama xli̠­chánat maka­pi­tzí̠n tata­ma̠chá nac tiji, pero cumu luu lhu̠hua cris­tianos xtat­la̠­huán la̠n talac­ta̠­yá­mi̠lh, y na̠ tamim­pa­rachá xlacán lactzu̠ spu̠n tasa­cuaqui̠­ko̠lh. \v 6 Maka­pi­tzí̠n xli̠­chánat tata­ma̠chá nac ca̠lak­chi­huixni, acxni̠ xlacán tápulhli ni̠ tata̠­yá­nilh pálaj tás­ca̠cli porque ni̠ xta­ka­lhi̠y chú­chut hua̠ntu̠ nata­li̠­kotnún la̠qui̠ tla̠n natas­taca. \v 7 Maka­pi­tzí̠n xli̠­chánat tata­ma̠chá nac ca̠lh­tu­cuní̠n, pero acxni̠ xlá pulhli lhtucú̠n ma̠lan­ka̠­ko̠lh porque luu lhu̠hua a̠má lhtucú̠n hua̠ntu̠ tápulhli. \v 8 Pero maka­pi­tzí̠n xli̠­chánat tata­ma̠chá nac xatlá̠n tíyat, y acxni̠ tástacli a̠má tachaná̠n luu lhu̠hua tahuácalh xtahuacatcán, huí tu̠ xkalhi̠y hasta aktum ciento caj la̠ta akatum xaquihui. \p Acxni̠ huan­kó̠lh eé tachu­huí̠n Jesús chiné ca̠huá­nilh a̠ma̠ko̠lh cris­tianos: \p —¡Para hui­xinín kax­pat­pá̠tit quin­ta­chu­huí̠n pus caaka­tá̠k­stit hua̠ntu̠ cuani­putún! \s1 Jesús huan túcu xpa̠lacata ca̠li̠chuhui̠nán caj la̠ lactzu̠ cuento \r (Mateo 13.10‑17; Marcos 4.10‑12) \p \v 9 Caj li̠puntzú xta­ma̠­kalh­ta­huaké̠n Jesús taka­lhás­quilh túcu luu xuani­putún a̠má takalh­chu­huí̠n. \v 10 Xlá chiné ca̠kálh­ti̠lh: \p —Hui­xinín xli̠­ca̠na pi̠ Dios ca̠ma̠­ca­tzi̠­ni̠­pu­tuná̠n la̠qui̠ naaka­ta̠k­sá̠tit la̠ta lácu xlá laca­pa̠s­tacni̠t nahuili̠y xasa̠sti xta­péksi̠t uú nac ca̠quilh­ta­macú, pero huá la̠ta xli̠­maka­pi­tzí̠n cris­tianos caj cca̠­ta̠­ma̠­la­cas­tucniy hua̠ntu̠ tzinú tuhua aka­ta̠k­scán pero hua̠ntu̠ xlacán tala­ka­pasa, pero ma̠squi cataúcxilhli hua̠ntu̠ nakan­taxtuy chu­na­tiyá nata­ta­mak­xteka cumu lá̠m­para ni̠tu̠ taucxilh­má̠­nalh, y acxni̠ nata­kax­matko̠y quin­ta­chu­huí̠n ni̠ti̠cu cati­taaká­ta̠ksli. \s1 Jesús ma̠lacapu̠tuncuhui̠y xatakalhchuhuí̠n chana̠ná \r (Mateo 13.18‑23; Marcos 4.13‑20) \p \v 11 ’Pus chú luu li̠huana̠ cuentaj cat­la­huátit, huá eé hua­ni­putún a̠má takalh­chu­huí̠n hua̠ntu̠ cca̠­huanín: Amá li̠chánat huá hua­ni­putún xta­chu­huí̠n Dios; \v 12 y a̠ma̠ko̠lh li̠chánat hua̠ntu̠ tata­ma̠chá nac tiji huá li̠tax­tuko̠y cris­tianos hua̠nti̠ takax­mata xta­chu­huí̠n Dios pero acxni̠ mina̠chá akska­huiní ma̠ta­pa̠­nu̠ko̠y a̠má tachu­huí̠n hua̠ntu̠ xuí nac xna­cujcán la̠qui̠ ni̠ nata­ca̠­najlay y chuná ni̠ nata­lak­taxtuy xli̠s­tac­nicán. \v 13 Y a̠ma̠ko̠lh li̠chánat hua̠ntu̠ tata­ma̠chá nac ca̠chi­huixni huá tali̠­taxtuy a̠ma̠ko̠lh cris­tianos hua̠nti̠ takax­mata xta­chu­huí̠n Dios, luu xli̠­ca̠na aktum tapa̠­xu­huá̠n taca̠­najlay, pero cumu ni̠ lhu̠hua taka­lhi̠y xtan­káxe̠k y acxni̠ ca̠li̠­tzak­sacán para luu xli̠­ca̠na taca̠­najlay huata mejor caj taak­xtek­makán. \v 14 Y a̠má li̠chánat hua̠ntu̠ tata­ma̠chá nac ca̠lh­tu­cuní̠n huá tali̠­taxtuy a̠ma̠ko̠lh cris­tianos hua̠nti̠ takax­mata xta­chu­huí̠n Dios, pero cumu chu­na­tiyá la̠ta xlacán tala­má̠­nalh y tzucuy taliaka­tiyún hua̠ntu̠ uú xala ca̠quilh­ta­macú para xtu­mi̠ncán osuchí la̠ta lácu xlacán a̠tzinú luu tla̠n tapa̠­xu­huay tamaklh­ca­tzi̠y, y chuná tali̠­ma̠­lan­kako̠y xta­ca̠­naj­latcán y ni̠tu̠cu tama̠sta̠y xta­hua­catcán. \v 15 Pero a̠ma̠ko̠lh li̠chánat hua̠ntu̠ tata­ma̠chá nac xatlá̠n tíyat pus xlacán huá tali̠­taxtuy a̠ma̠ko̠lh cris­tianos hua̠nti̠ luu xli̠­hua̠k xna­cujcán tali̠­ca̠­najlay xta­chu­huí̠n Dios, pero na̠chuna li̠túm luu maktum tali̠­tanu̠y pi̠ nata­ma̠­kan­taxti̠y y chuná tzucuy talak­tzaksay y cumu tla̠n xta­la­ca­pa̠s­tac­nicán pus chuná tali̠­ma̠sta̠y lhu̠hua xta­hua­catcán. \s1 Xatakalhchuhuí̠n aktum lámpara \r (Marcos 4.21‑25) \p \v 16 ’Y na̠chuna li̠túm cumu la̠ hui­xinín catzi̠­yá̠tit, ni̠para cha̠tum anán cris­tiano hua̠nti̠ para la̠ nama̠­pasi̠y aktum li̠maksko chú la̠li̠­huán naliakpu­lon­kxuili̠y para túcu, osuchí para nata­ma̠cnu̠y nac xtampí̠n xpu̠­tama; pus huata mejor tu̠ nat­la­huay nahuili̠y anta­nícu ta̠lhmá̠n la̠qui̠ xli̠­hua̠k hua̠nti̠ nata­tanu̠y nac chiqui nataucxilha tax­káket. \v 17 Y na̠chuna li̠túm ni̠tu̠cu anán para túcu caj tze̠k huí para ni̠ juerza naca­tzi̠cán, y na̠chuná para aktum tachu­huí̠n hua̠ntu̠ caj tze̠k huan­cani̠t ni̠ chu­natá cati­ta­mák­xtekli para ni̠ juerza ca̠la­kuá̠n nata­huilay. \p \v 18 ’Pus huá cca̠­li̠­hua­niyá̠n, luu xli̠­ca̠na cuentaj cat­la­huátit hua̠ntu̠ la̠nchú cca̠­hua­nimá̠n porque hua̠nti̠ kalhi̠y tla̠n tala­ca­pa̠s­tacni a̠tzinú luu lhu̠hua nama̠x­qui̠­cancú, pero hua̠nti̠ luu ni̠para lhu̠hua tuncán kalhi̠y, namak­lhti̠­ko̠cán hasta ma̠squi xma̠nhuá hua̠ntu̠ xlá kalhi̠y. \s1 Jesús ma̠siyuy tícu luu xtzí chu xnata̠lán \r (Mateo 12.46‑50; Marcos 3.31‑35) \p \v 19 Caj li̠puntzú tachilh xtzí Jesús xa̠hua xli̠­ta­la­ka­pasni anta­nícu xlá xca̠­ma̠­kalh­chu­hui̠­ni̠ma cris­tianos, xlacán ni̠lay xta­ta­nu̠­ya̠chá porque luu lhu̠hua xtza­macán. \v 20 Pero maka­pi­tzí̠n cris­tianos chiné tahuá­nilh Jesús: \p —Mintzí xa̠hua mili̠­ta­la­ka­pasni tapu­tzamá̠n porque mat tata̠­chu­hui̠­nam­pu­tuná̠n. \p \v 21 Jesús chiné ca̠huá­nilh hua̠nti̠ antá xta­la­yá̠­nalh: \p —Xli̠­ca̠na cca̠­hua­niyá̠n pi̠ xli̠­hua̠k cris­tianos hua̠nti̠ takax­mata xta­chu­huí̠n Dios y talak­tzaksay hua̠ntu̠ xlá ca̠li̠­ma̠­peksi̠y, pus xli̠­ca̠na huá tama̠­ko̠lh quintzí xa̠hua qui­na­ta̠lán. \s1 Jesús ca̠ma̠cacsay u̠n chu pupunú \r (Mateo 8.23‑27; Marcos 4.35‑41) \p \v 22 Maktum quilh­ta­macú Jesús ca̠ta̠­tá­ju̠lh xta­ma̠­kalh­ta­huaké̠n nac aktum barco porque xlá ca̠huá­nilh pi̠ xam­putún a̠li̠quilh­tu̠tu pupunú, y la̠li̠­huán tatá­ca̠xli y táalh. \v 23 Pero acxni̠ xta­pa̠­ta­cut­má̠­nalh a̠má chú­chut Jesús lhta­ta­tá­ma̠lh nac barco. Y acxni̠ aya xta­la­qui­ta̠t­lani̠t pupunú luu palha u̠n tahui­lachi hasta tzú­culh taju̠y chú­chut y a̠tzinú xuani̠t aya xtas­tapay y xlak­tzan­ka̠­putún nac chú­chut. \v 24 Ama̠­ko̠lh xta­ma̠­kalh­ta­huaké̠n la̠li̠­huán táalh tama̠­la­ka­hua̠ni̠y Jesús y chiné tahuá­nilh: \p —¡Ma̠kalh­ta­hua­ke̠ná, chú xlá ama̠­náhu mu̠x­tu­yá̠hu! \p Jesús la̠li̠­huán tá̠qui̠lh y ca̠li̠­ma̠­pék­si̠lh a̠má u̠n chu pupunú xla­cata catá­cacsli; pu̠tum tacac­sko̠lh y hasta luu ca̠tzi­yanca huan­ko̠lh. \v 25 Jesús chiné ca̠huá­nilh xta­ma̠­kalh­ta­huaké̠n: \p —¿Nícu chú huí min­ta­ca̠­naj­latcán cumu hui­xinín hua­ná̠tit pi̠ xli̠­ca̠na qui­la̠­li̠­pa̠­hua­ná̠hu? \p Pero cumu xlacán luu la̠n xta­pe̠­cuaxni̠ni̠t, cacs xta­li̠­la­ca­huán y sac­stucán chiné xta­la̠­ka­lhas­quín: \p —¿Tícu cahuá eé chixcú? Pus hasta ma̠squi u̠n xa̠hua pupunú ca̠ma̠­peksi̠y y xlacán hua̠k taka­lha­kax­mata. \s1 Cha̠tum chixcú xalac Gerasa xmactanu̠ma xespíritu akskahuiní \r (Mateo 8.28‑34; Marcos 5.1‑20) \p \v 26 Acxni̠ tapa̠­ta­cut­ko̠lh pupunú tácha̠lh nac aktum ca̠chi­quí̠n hua­nicán Gerasa, luu xma̠­la­ka­tancs xta̠­la­kax­tokui Gali­lea. \v 27 Acxni̠ Jesús tacutli nac barco la̠li̠­huán lák­milh cha̠tum chixcú antá xalá nac a̠má ca̠chi­quí̠n. Amá chixcú maka̠sá la̠ta xak­chi­pa­ni­ko̠ni̠t xta­la­ca­pa̠s­tacni xes­pí­ritu akska­huiní, xa̠huachí xlá ni̠ clha­ka̠nán y ni̠para maktum lacatum xta­huilay nac aktum chiqui huata mejor caj xca̠­ta­sa­ta­pu̠li̠y nac ca̠pú­sa̠ntu. \v 28-29 Mak­lhu̠hua tatzák­salh cris­tianos xta­chi̠­hui­li̠­putún a̠má chixcú la̠qui̠ lacatum nata­huilay y xta­li̠­chi̠­huili̠y cadenas nac xca̠­macaní̠n xa̠hua nac xca̠­tan­tu̠ní̠n, pero cumu a̠má akska­huiní xma̠x­qui̠y xli̠t­li­hueke hua̠k xca̠­lac­putxa y mákat xtza̠lay antá xan nac desierto anta­nícu ni̠ti̠ lama cris­tianos. Acxni̠ xlá lák­cha̠lh Jesús xlá tuncán huá­nilh a̠má xes­pí­ritu akska­huiní xla­cata camák­xtekli a̠má chixcú, pero xlá laka­ta­tzo­kós­talh Jesús y chiné huá­nilh: \p —¿Túcu xpa̠­la­cata qui­la̠­pek­ta­nu̠­yá̠hu? Aquit cca­tzi̠y pi̠ huix Jesús xka­huasa lanca li̠cá̠cni̠t Dios, xa̠huachí huix caj qui­ma̠­pa̠­ti̠­ni̠­pu­tuna. Pus luu cat­lahua lanca li̠tlá̠n ni̠ caqui­ma̠­pa̠­ti̠ni. \p \v 30 Jesús chiné kalhás­quilh a̠má xes­pí­ritu akska­huiní: \p —¿Túcu hua­ni­cana? \p Xlá kalh­tí̠­nalh: \p —Quin­ca̠­li̠­ma̠­pa̠­cu­hui̠­caná̠n Legión. \p Huá chuná xlá li̠kalh­tí̠­nalh porque a̠má xes­pí­ritu akska­huiní luu clhu̠­huacán xta­huani̠t hua̠nti̠ xta­mac­ta­nu̠­má̠­nalh a̠má chixcú. \v 31 Ama̠­ko̠lh xes­pi­ri­tucán akska­huiní tas­quí­nilh li̠tlá̠n Jesús la̠qui̠ ni̠ naca̠­macá̠n nac pu̠pa̠tí̠n. \v 32 Antá lacatzú nac ke̠stí̠n xta­put­swa̠­yan­tla̠­huán lhu̠hua paxni, pus xlacán tahuá­nilh xla­cata caca̠­má̠x­qui̠lh quilh­ta­macú nata­mac­tanu̠y a̠ma̠ko̠lh paxni. Jesús ca̠má̠x­qui̠lh tala­cas­quín. \v 33 Ama̠­ko̠lh xes­pi­ri­tucán akska­huiní tamák­xtekli a̠má chixcú y huata huá tamac­tá­nu̠lh a̠ma̠ko̠lh paxni. Pero cumu a̠ma̠ko̠lh paxni luu la̠n tape̠­cuáxni̠lh antá xlacán pu̠tum táalh nac aktum talhpá̠n y tajic­suako̠lh nac pupunú. \v 34 Ama̠­ko̠lh lac­chix­cu­huí̠n hua̠nti̠ xta­mak­ta­kalh­má̠­nalh paxni acxni̠ xlacán taúcxilhli hua̠ntu̠ xlani̠t, caj la̠ta xta­pe̠­cuacán tokosú̠n tatzá̠­lalh y cati̠huá tzú­culh tata̠­li̠­chu­hui̠nán la̠ta tícu xlacán xta­ma̠­nok­lhuy nac ca̠tu­huá̠n xa̠hua nac ca̠chi­quí̠n. \v 35 Y lhu̠hua cris­tianos táalh taucxilha hua̠ntu̠ xqui̠­tax­tuni̠t. Acxni̠ xlacán tácha̠lh anta­nícu xlaya Jesús taúcxilhli pi̠ antá culucs xuí a̠má chixcú hua̠nti̠ xmac­ta­nu̠ma xes­pí­ritu akska­huiní; pero chú aya lacas­ta­lanca xuí y clha­ka̠­nani̠t. Pus acxni̠ xlacán taúcxilhli tape̠­cuánilh. \v 36 Pero maka­pi­tzí̠n lac­chix­cu­huí̠n hua̠nti̠ xtaucxilhni̠t lácu xma̠t­la̠n­ti̠­cani̠t a̠má chixcú hua̠nti̠ xmaka­tla­jani̠t xes­pí­ritu akska­huiní, xlacán tzú­culh tali̠­ta̠­chu­hui̠nán. \v 37 Pus huá xpa̠­la­cata a̠ma̠ko̠lh cris­tianos hua̠nti̠ xta­hui­lá̠­nalh nac a̠má ca̠chi­quí̠n hua­nicán Gerasa tas­quí­nilh li̠tlá̠n Jesús xla­cata cata­tam­pú̠x­tulh nac xpu̠­la­ta­ma̠ncán porque ma̠rí xta­pe̠­cuaniy. Jesús juerza táju̠lh nac barco y alh a̠laca­tunu. \v 38 Amá chixcú hua̠nti̠ xmac­tax­tuni̠t xes­pí­ritu akska­huiní huá­nilh Jesús xla­cata camá̠x­qui̠lh tala­cas­quín na̠ na­sta̠­laniy, pero Jesús li̠ma̠­pék­si̠lh xla­cata cata­mák­xtekli y chiné huá­nilh: \p \v 39 —Huata mejor huix catás­pitti nac mín­chic y cati̠huá caca̠­li̠­ta̠­kalh­chu­huí̠­nanti lácu Dios laka­lha­ma­ni̠tán. \p Amá chixcú xlá alh y cati̠huá ca̠li̠­ta̠­kalh­chu­huí̠­nalh lácu Jesús xma̠­pac­sani̠t. \s1 Cha̠tum pusca̠t xamaniy clháka̠t Jesús y pacsa \r (Mateo 9.18‑26; Marcos 5.21‑43) \p \v 40 Acxni̠ Jesús tacut­pa­rachá a̠li̠quilh­tu̠tu pupunú la̠ta xli̠­lhu̠hua cris­tianos, luu li̠pa̠­xúhu taqui̠­pá̠x­tokli porque xlacán aya xta­ka­lhi̠­má̠­nalh. \v 41 Na̠ acxni­tiyá chilh cha̠tum chixcu xuanicán Jairo, eé chixcú luu tali̠­pa̠hu xuani̠t y na̠ luu xca̠­pux­cuniy nac xpu̠­si­cu­lancán judíos hua̠ntu̠ xuí nac a̠má ca̠chi­quí̠n. Acxni̠ xlá lák­cha̠lh, laka­ta­tzo­kós­talh nac xtantú̠n Jesús y huá­nilh pi̠ cat­lá­hualh li̠tlá̠n calá­kalh nac xchic, \v 42 porque xuí caj xma̠n cha̠stum xtzuma̠t xlá cajcu akcu̠tiy ca̠ta xka­lhi̠y pero chú xta̠­tatlay y luu snu̠n xuani̠t a̠huayu aya xni̠­putún. \p Acxni̠ Jesús xla­ka­majá, luu lhu̠hua cris­tianos ta­sta̠­lá­nilh nac tiji y hasta xta­la̠­lak­xqui­ti­ti̠­lhay. \v 43 Y na̠ antá csta̠­lama cha̠tum pusca̠t, pero xlá xka­lhi̠y aktum tajátat y ma̠rí cstaj­makama kalhni ma̠x cumu aya xle̠ma xliakcu̠tiy ca̠ta la̠ta xlá chuná xtzu­cuni̠t, y la̠ta xka­lhi̠y xtumi̠n aya xlac­tla­hua­mi̠­ko̠ni̠t caj la̠ta xta­cu­chi̠­má̠­nalh doc­tores; pero ni̠para cha̠­tumá tícu luu xma̠­pac­salhá. \v 44 Amá pusca̠t xak­lhchá̠n tze̠k mini̠­nichá Jesús y xamá­nilh clháka̠t, acxni­tiyá tuncán tachó­kolh la̠ta xlá cstaj­makama kalhni. \v 45 Jesús tachó­kolh y chiná kalhas­qui­ní̠­nalh: \p —¿Tícu xámalh qui­lháka̠t? \p Pero cumu ni̠para cha̠tum kalh­ta­si­yú­nilh para tícu xámalh, Pedro chu maka­pi­tzí̠n xcom­pa­ñeros chiné tahuá­nilh: \p —Ma̠kalh­ta­hua­ke̠ná, huix ucxílhpa̠t pi̠ luu ma̠rí tza­macán y la̠ta xli̠­lhu̠hua cris­tianos lacatum lacatum tatok­lhmá̠n. \p \v 46 Pero Jesús chiné huá: \p —Pero huí cha̠tum hua̠nti̠ tze̠k qui­xá­malh porque aquit tla̠n cmaklh­cá­tzi̠lh pi̠ huí hua̠nti̠ cli̠­ma̠­pác­xalh qui­li̠t­li­hueke la̠nchú. \p \v 47 Amá pusca̠t acxni̠ xlá cátzi̠lh pi̠ xma̠­nok­lhu­cani̠t la̠li̠­huán lak­ta­la­ca­tzú­hui̠lh, pero caj la̠ta xta­pe̠cua xlá clhpi­pi­ti̠­lhay laka­ta­tzo­kós­talh nac xla­catí̠n Jesús y talak­si­yú­nilh nac xla­ca­ti̠ncán xli̠­pu̠tum cris­tianos túcu xpa̠­la­cata xli̠­xa­ma­nini̠t clháka̠t; y huá­nilh pi̠ la̠ xamá­nilh clháka̠t tuncán tat­lá̠n­ti̠lh. \v 48 Jesús chiné huá­nilh: \p —Na̠na, huix aya tat­la̠n­ti̠­ni̠ta porque luu xli̠­ca̠na qui­li̠­pá̠­huanti, pus chú luu li̠pa̠­xúhu capit nac mín­chic. \p \v 49 Jesús chu­nacú xchu­hui̠­nama acxni̠ chilh cha̠tum chixcú xlá antá minchá nac xchic Jairo, y chiné huá­nilh: \p —Huata ma̠x xatlá̠n niaj xma̠­maka­pali Quim­pu̠­chi­nacán, porque min­tzuma̠t aya ni̠lh. \p \v 50 Pero Jesús káx­matli hua̠ntu̠ xqui­lhuama y chiné huá­nilh Jairo: \p —Huix luu xli̠­ca̠na caqui­li̠­pá̠­huanti y ni̠ capé̠­cuanti, porque a̠má min­tzuma̠t natat­la̠nti̠y. \p \v 51 Acxni̠ tácha̠lh nac chiqui ni̠ti̠cu má̠x­qui̠lh tala­cas­quín na̠ pu̠tum tatanu̠y huata caj xma̠nhuá cata­tá­nu̠lh Pedro, San­tiago y Juan xa̠hua xtzí chu xtla̠t a̠má tzuma̠t. \v 52 La̠ta xli̠­lhu̠hua cris­tianos hua̠k xta­ta­sa­má̠­nalh y xta­li̠­pu­hua­má̠­nalh, pero Jesús chiné ca̠huá­nilh: \p —Ni̠ cata­sátit, porque tamá tzuma̠t ni̠tu̠ ni̠ma pus xlá caj lhta­tama. \p \v 53 Pero xlacán caj tali̠­li̠­tzí­yalh hua̠ntu̠ ca̠huá­nilh porque xlacán laca­tancs xta­ca­tzi̠y pi̠ xni̠ni̠t a̠má tzuma̠t. \v 54 Acxni̠ cha̠lh anta­nícu xlá xmá a̠má tzuma̠t, xlá maca­chí­palh y palha chiné huá­nilh: \p —¡Tzuma̠t, la̠li̠­huán cata̠qui! \p \v 55 Caj la̠ xakát­li̠lh, a̠má tzuma̠t lacas­ta­cuánalh y tuncán tá̠qui̠lh. Aca­li̠stá̠n Jesús ca̠huá­nilh pi̠ cama̠­huí̠­calh. \v 56 Xtzí chu xtla̠t a̠má tzuma̠t caj luu cacs xta­li̠­la­ca­huán hua̠ntu̠ xtla­huani̠t, pero Jesús ca̠li̠­ma̠­pék­si̠lh xla­cata ni̠ti̠cu nata­li̠­ta̠­chu­hui̠nán hua̠ntu̠ xlá xtla­huani̠t. \c 9 \s1 Jesús an ca̠ma̠lacscujuy kalhacu̠tiy xapós­toles \r (Mateo 10.5‑15; Marcos 6.7‑13) \p \v 1 Maktum quilh­ta­macú Jesús ca̠ma̠­ké̠s­tokli kalha­cu̠tiy xapós­toles y ca̠ma­ca­má̠x­qui̠lh li̠t­li­hueke chu li̠ma̠­peksí̠n la̠qui̠ tla̠n nata­ma̠t­la̠nti̠y ti̠pa̠­katzi tajátat y na̠chuná hua̠nti̠ xca̠­mac­ta­nu̠ma xes­pí­ritu akska­huiní. \v 2 Huá luu ca̠li̠­má­ca̠lh la̠qui̠ nata­liakchu­hui̠nán lácu Dios xma̠­tzu­qui̠­putún xasa̠sti xta­péksi̠t nac ca̠quilh­ta­macú, y la̠qui̠ nata­ma̠t­la̠nti̠y hua̠nti̠ tata­ja­tat­lako̠y. \v 3 Acxni̠ nia̠ xtaán chiné ca̠huá­nilh: \p —Ni̠tu̠ cali̠­pítit hua̠ntu̠ namac­la­cas­qui­ná̠tit nac tiji cumu la̠ mili̠x­tokcán osuchí mimur­ralhcán, ni̠para hua̠ntu̠ nahua­yá̠tit, ni̠para tumi̠n. Caj xma̠n huá cali̠­pítit milha­ka̠tcán hua̠ntu̠ lha­ka̠­ni̠­tátit y ni̠ cali̠­pítit maca­tiyú̠n. \v 4 Y anta­nícu nachi­pi­ná̠tit nac aktum ca̠chi­quí̠n capu­tzátit hui­xinín aktum chiqui anta­nícu nata­mak­xte­ká̠tit chu­natá la̠ nachi­pi­ná̠tit hasta acxni̠ natam­pa­ra­ya̠­pítit. \v 5 Pero anta­nícu ni̠ naca̠­ma­ka­maklh­ti̠­nan­ca­ná̠tit la̠li̠­huán cata­cá̠xtit nac a̠má ca̠chi­quí̠n y acxni̠ natax­tu­yá̠tit caca̠­lac­tin­c­xcántit pokxni hua̠ntu̠ ca̠lac­ta­huacán nac min­tan­tu̠ncán la̠qui̠ chuná nataucxilha a̠ma̠ko̠lh cris­tianos pi̠ niaj min­cuentajcán para nata­lak­tzanka̠y. \p \v 6 Ama̠­ko̠lh dis­cí­pulos tatá­ca̠xli y lacaxtum táalh nac lactzu̠ ca̠chi­qui̠ní̠n xlacán xta­liakchu­hui̠­nam­pu̠lay xta­chu­huí̠n Dios lácu xlá xca̠­lak­ma̠x­tu­putún cris­tianos, y na̠chuná xta­ma̠t­la̠nti̠y cati̠huá hua̠nti̠ xca̠­ka­lhi̠y la̠tachá túcuya̠ tajátat. \s1 Herodes xlakapasputún tícu a̠má Jesús \r (Mateo 14.1‑12; Marcos 6.14‑29) \p \v 7 Maktum quilh­ta­macú a̠má gober­nador xuanicán Herodes cátzi̠lh la̠ta túcua xlá xli̠s­cujma Jesús, pero xlá ni̠ xca­tzi̠y xatúcu luu naca̠­najlay porque huí ti̠ xuan pi̠ mat Juan xla­cas­ta­cuanani̠t nac ca̠li̠ní̠n, \v 8 pero maka­pi­tzí̠n huí ti̠ xta­huán pi̠ mat huá pro­feta Elías xmim­pa­rani̠t nac ca̠quilh­ta­macú, y maka­pi­tzí̠n xta­huam­paray pi̠ mat tzanká tícuya̠ pro­feta hua̠nti̠ xta­la­má̠­nalh xamaká̠n quilh­ta­macú pero chú mat xlá xla­cas­ta­cuanani̠t nac ca̠li̠ní̠n. \v 9 Pero a̠má Herodes chiné xuan: \p —Pus ¿tícu cahuá tamá chixcú hua̠nti̠ huancán pi̠ mat luu ca̠t­la­huay lac­lanca y li̠cá̠cni̠t ta­scújut? Porque a̠má Juan Bau­tista aquit luu ma̠n cma̠­pix­chu­qui̠­nani̠t xak­xa̠ka. \p Y cumu Herodes ni̠ xla­ka­pasa Jesús luu juerza xla­ka­pas­putún. \s1 Jesús ca̠ma̠hui̠y akquitzis mi̠lh cristianos \r (Mateo 14.13‑21; Marcos 6.30‑44; Juan 6.1‑14) \p \v 10 Acxni̠ a̠ma̠ko̠lh após­toles taqui̠­tás­pitli tzú­culh tali̠­ta̠­kalh­chu­hui̠nán Jesús la̠ta lácua xlacán taqui̠­táx­tulh, pero xlá laca­tunu cá̠le̠lh anta­nícu luu ca̠tzi­yanca y antá tácha̠lh lacatzú nac aktum ca̠chi­quí̠n hua­nicán Bet­saida. \v 11 Pero cumu la̠ta xli̠­lhu̠hua cris­tianos tacá­tzi̠lh nícu xama pu̠tum ta­sta̠­lá­nilh; Jesús luu li̠pa̠­xúhu ca̠xa­kát­li̠lh y tzú­culh ca̠li̠­ta̠­chu­hui̠nán lácu Dios xla­cas­quín cala­tá­ma̠lh cris­tianos nac xasa̠sti xta­péksi̠t hua̠ntu̠ xámaj huili̠y nac ca̠quilh­ta­macú, y la̠ta xli̠­pu̠tum hua̠nti̠ talák­milh ta̠tat­laní̠n xlá ca̠ma̠t­lá̠n­ti̠lh. \p \v 12 Acxni̠ aya tzú­culh ko̠tanu̠y a̠ma̠ko̠lh xka­lha­cu̠­tiycán após­toles talak­ta­la­ca­tzú­hui̠lh y chiné tahuá­nilh: \p —Antá la̠ uú hui­la̠­náhu ni̠tu̠cu ya̠ko̠lh lactzu̠ chiqui huata mejor caca̠­huani u̠ma̠ko̠lh cris­tianos cataalhá nac xchiccán osuchí anta­nícu tahui­lá̠­nalh lactzu̠ ca̠chi­qui̠ní̠n la̠qui̠ antá nata­mak­lak­tun­cu­huiy y antá nata­pu­tzay para túcu nata­huay. \p \v 13 Pero Jesús chiné ca̠huá­nilh: \p —Huata mejor hui­xinín caca̠­ma̠­huí̠tit. \p —Pero na̠ ni̠para aquinín ni̠tu̠ cka­lhi̠­yá̠hu lhu̠hua cax­ti­lá̠n­chahu caj xma̠n mac­qui­tzis xa̠hua tantiy squi̠ti, sola­mente para naca­na̠huá tama̠­hua­yá̠hu hua̠ntu̠ naca̠­ta̠­hua­yá̠hu u̠ma̠ko̠lh cris­tianos —takalh­tí̠­nalh xlacán. \p \v 14 Huá chuná xlacán tali̠­huá­nilh porque luu lhu̠hua cris­tianos xuani̠t, ma̠x cumu akqui­tzis mi̠lh. Pero Jesús chiné ca̠huá­nilh xta­ma̠­kalh­ta­huaké̠n: \p —La̠li̠­huán caca̠­hua­nítit cris­tianos la̠qui̠ na̠ pu̠tunu tata­huilay para ya̠ ita̠tni ciento pu̠la­ca­tunu. \p \v 15 Pus xlacán chuná tat­lá­hualh y pu̠tum tatáhui. \v 16 Jesús tíyalh a̠má mac­qui­tzis cax­ti­lá̠n­chahu chu tantiy squi̠ti, láca̠lh nac akapú̠n, pa̠x­cat­ca­tzí̠­nilh Dios xpa̠­la­ca­tacán a̠ma̠ko̠lh cris­tianos, y acxni̠ ca̠lak­che­ke­ko̠lh ca̠ma­ca­má̠x­qui̠lh xdis­cí­pulos la̠qui̠ xlacán nata­ma̠akpi­tziniy cris­tianos. \v 17 Xlacán pu̠tum tahuá̠­yalh y la̠n tákasli; aca­li̠stá̠n tama̠­mac­xtu­mi̠pá hua̠ntu̠ aka­tá̠x­tulh, tama̠­tzá­malh pa̠cu̠tiy cana̠sta xata­lak­che­ke­tamá̠n cax­ti­lá̠n­chahu chu squi̠ti. \s1 Pedro li̠chuhui̠nán pi̠ huá Jesús, Cristo hua̠nti̠ mini̠t lakma̠xtunún \r (Mateo 16.13‑19; Marcos 8.27‑29) \p \v 18 Maktum quilh­ta­macú acxni̠ Jesús xani̠t kalh­ta­hua­kaniy Dios lacatum anta­nícu luu ca̠tza­yanca, y na̠ antá xta­ta̠­la­ya̠­nanchá xdis­cí­pulos, pero xlá chiné ca̠ka­lha̠s­quilh: \p —La̠ta xli̠­lhu̠hua cris­tianos hua̠nti̠ quin­taucxilha, ¿tícuya̠ chixcú aquit quin­ta­li̠­macá̠n? \p \v 19 Xlacán chiné takálh­ti̠lh: \p —Huí ti̠ huan pi̠ mat huix Juan Bau­tista, maka­pi­tzí̠n tahuán pi̠ mat huix pro­feta Elías, pero maka­pi­tzí̠n tahuam­paray pi̠ a̠huayu mat huix tzanká tícuya̠ pro­feta hua̠nti̠ xta­la­má̠­nalh xamaká̠n quilh­ta­macú pero chú mat lacas­ta­cuanani̠t nac ca̠li̠ní̠n. \p \v 20 —Bueno, pero chi̠nchú hui­xinín, ¿tícu luu lac­pu­hua­ná̠tit aquit? —ca̠ka­lhás­quilh Jesús. \p Pedro chiné kálh­ti̠lh: \p —Huix Cristo hua̠nti̠ maca­mini̠t Dios xla­cata naquin­ca̠­lak­ma̠x­tuyá̠n. \s1 Jesús li̠chuhui̠nán pi̠ namakni̠cán \r (Mateo 16.20‑28; Marcos 8.30–9.1) \p \v 21 Jesús ca̠li̠­ma̠­pék­si̠lh xta­ma̠­kalh­ta­huaké̠n xla­cata ni̠ nata­li̠­chu­hui̠nán hua̠ntu̠ Pedro xuani̠t, \v 22 y chiné xlá ca̠hua­nipá: \p —Hui­xinín na̠ caca­tzí̠tit pi̠ aquit Xata­lac­sacni Chixcú xli̠­ca̠na pi̠ luu la̠n cámaj pa̠ti̠nán, y a̠ma̠ko̠lh lak­ko̠­lu­tzi̠nni judíos luu maktum xli̠­ca̠na naquin­ta­lak­makán xa̠hua xana­puxcun cura chu xma̠­kalh­ta­hua­ke̠­nacán judíos. Naqui­mak­ni̠cán, pero xliaktutu quilh­ta­macú aquit nac­la­cas­ta­cuanán nac ca̠li̠ní̠n. \p \v 23 Aca­li̠stá̠n xpu̠­tumcán chiné ca̠huá­nilh: \p —Pus para tícu luu xli̠­ca̠na maktum quis­ta̠­la­ni­putún, capa̠­tzán­ka̠lh hua̠ntu̠ xlá xka­lhi̠y xta­la­ca­pa̠s­tacni y la̠ta cale̠nchá xcruz cha̠li cha̠lí y caquis­ta̠­lá­nilh hasta ma̠squi chuná tla̠n cali̠­ma­ca­má̠s­ta̠lh xla­táma̠t caj quim­pa̠­la­cata. \v 24 Porque hua̠nti̠ lak­ma̠x­tu­putún xla­táma̠t uú nac ca̠quilh­ta­macú pus huata luu laca­tancs pi̠ ámaj ma̠lak­tzanke̠y; pero para tícu nama̠­lak­tzanke̠y xla­táma̠t caj quim­pa̠­la­cata huata xlá cha̠­ca­tzi̠ya ámaj lak­ma̠xtuy nac xla­catí̠n Dios. \v 25 Pus chu­na­li̠túm, ¿túcu xli̠­ma­cuánilh cha̠tum cris­tiano para tla̠n xká­lhi̠lh la̠ta túcua anán nac ca̠quilh­ta­macú pero cumu para ámaj ma̠lak­tzanke̠y xla­táma̠t nac xla­catí̠n Dios? \v 26 Pus na̠chuna li̠túm para tícu naqui­li̠­ma̠­xanán osuchí nali̠­ma̠­xanán quin­ta­chu­huí̠n, na̠chuná aquit Xata­lac­sacni Chixcú na̠ nac­li̠­ma̠­xanán acxni̠ nac­mim­paray cumu la̠ lanca rey, cli̠­mímaj nahuán xli̠­hua̠k xli̠­maka­tli­hueke Quin­tla̠­ticán Dios xa̠hua xán­geles. \v 27 Luu xli̠­cána laca­tancs cca̠­hua­niyá̠n pi̠ maka­pi­tzí̠n cris­tianos hua̠nti̠ tala­má̠­nalh la̠nchú y hua̠nti̠ uú tala­yá̠­nalh, hasta nia̠ tani̠y nahuán acxni̠ xli̠­ca̠na nataucxilha lácu Dios ámaj huili̠y xasa̠sti xta­péksi̠t nac ca̠quilh­ta­macú. \s1 Jesús ca̠li̠ma̠lacahua̠ni̠y kalhatutu xapós­toles pi̠ kalhi̠y lanca li̠tlihueke \r (Mateo 17.1‑8; Marcos 9.2‑8) \p \v 28 Ma̠x cumu li̠tzi̠má quilh­ta­macú xla­ca­tza̠­lani̠t la̠ta chuná xca̠­ta̠­kalh­chu­hui̠­nani̠t Jesús ca̠ta̠­ta­la­cá̠c­xtulh kalha­tutu xta­ma̠­kalh­ta­huaké̠n nac aktum ke̠stí̠n la̠qui̠ antá nakalh­ta­hua­kaniy Dios, xma̠nhuá ca̠tá̠alh Pedro, San­tiago y Juan. \v 29 Li̠huán xkalh­ta­hua­kama la̠ta nac xlacán luu xli̠­ca̠na túnuj huan­ko̠lh cumu lá̠m­para xlak­skoma, xa̠huachí la̠ta xli̠­lanca clháka̠t sna­papa huan­ko̠lh y luu sta­lanka. \v 30 Acxni­tiyá talák­milh cha̠tiy lac­chix­cu­huí̠n hua̠nti̠ xta­ta̠­chu­hui̠­na­má̠­nalh, cha̠tum Moisés xuani̠t y cha̠tum pro­feta Elías. \v 31 Anta­nícu xlacán xta­la­yá̠­nalh xca̠­li̠s­ti­lini̠t aktum li̠la­káti̠t tax­káket, huá xlacán xta­li̠­chu­hui̠­na­má̠­nalh la̠ta lácu xámaj pa̠ti̠nán Jesús nac Jeru­salén y la̠ta lácu xamá̠­calh mak­ni̠cán. \v 32 Ma̠squi Pedro chu xa̠maka­pi­tzí̠n luu xtalh­ta­ta­pu­tux­ni̠yá, juerza tala­ca­ta̠­yá­nilh porque xtaucxilh­má̠­nalh la̠ta lácu xka­lhi̠y li̠maka­tli­hueke Jesús xa̠hua xa̠maka­pi­tzí̠n hua̠nti̠ xta­ta̠­la­yá̠­nalh. \v 33 Acxni̠ a̠ma̠ko̠lh lac­chix­cu­huí̠n aya xtaamá̠­nalh, Pedro chiné huá­nilh Jesús: \p —Ma̠kalh­ta­hua­ke̠ná Jesús, ¡luu xali̠­huaca tla̠n pi̠ uú mac­xtum hui­la̠­náhu! Mejor u̠ctla­hua­yá̠hu aktutu lactzu̠ chiqui, aktum milá, aktum xla Moisés, y aktum xla Elías. \p Huá chuná xlá lí̠hua Pedro porque caj la̠ta xta­pe̠­cuaxni̠ni̠t ni̠ xca­tzi̠y túcu xqui­lhuama. \v 34 Chu­nacú xchu­hui̠­nama acxni̠ minchá nac akapú̠n luu lanca puc­lhni hua̠ntu̠ ca̠akmi­li­ko̠lh; acxni̠ xlacán tacá­tzi̠lh pi̠ xta­ta­nu̠­má̠­nalh nac xlacni puc­lhni la̠n tapé̠­cualh. \v 35 Y antá nac xlacni puc­lhni takáx­matli xta­chu­huí̠n Dios, chiné huá: \p —Huá eé Quin­ka­huasa hua̠nti̠ aquit cpa̠x­qui̠y, xma̠nhuá caka­lha­kax­pátit. \p \v 36 Acxni̠ chuná takax­mat­ko̠lh a̠má tachu­huí̠n taúcxilhli pi̠ ca̠ta sacstu Jesús xla­ca­huáya. La̠ta laca­tzá̠­lalh quilh­ta­macú a̠ma̠ko̠lh dis­cí­pulos ni̠ti̠cu tali̠­ta̠­chu­huí̠­nalh hua̠ntu̠ xlacán xtaucxilhni̠t. \s1 Jesús ma̠tla̠nti̠y cha̠tum kahuasa hua̠nti̠ xmactanu̠ma xespíritu akskahuiní \r (Mateo 17.14‑21; Marcos 9.14‑29) \p \v 37 Li̠cha̠li li̠túm acxni̠ taqui̠­tás­pitli nac a̠má ke̠stí̠n, luu lhu̠hua cris­tianos támilh tapa̠x­toka Jesús. \v 38 Y cha̠tum chixcú hua̠nti̠ antá xmak­mima luu palha tzú­culh qui­lhán y chiné huá­nilh Jesús: \p —Ma̠kalh­ta­hua­ke̠ná, luu xli̠­ca̠na cat­lahua li̠tlá̠n, camak­ta̠ya quin­ka­huasa porque caj xma̠n huá cha̠stum; \v 39 pero xes­pí­ritu akska­huiní akchi­pa­ni­ko̠ni̠t xta­la­ca­pa̠s­tacni, anka­lhí̠n maka­tasay, ma̠s­nokni̠y u̠n y tzucuy kalh­pupuy; anka­lhi̠ná chuná ma̠pa̠­ti̠­ni̠ma y ni̠ mak­xtekma. \v 40 Aquit aya cca̠­huá­nilh min­ta­ma̠­kalh­ta­huaké̠n pi̠ cata­ta­mac­xtú­nilh tamá xes­pí­ritu akska­huiní pero xlacán ni̠lay tama̠­mak­xté­kelh. \p \v 41 Jesús chiné kalh­tí̠­nalh: \p —Koxu­taní̠n hui­xinín cris­tianos hua̠nti̠ ni̠ luu lay ca̠naj­la­yá̠tit pi̠ aquit cka­lhi̠y li̠t­li­hueke, ¿nícu acxni̠ luu nac­ti­ca̠­ta̠­pa̠­ti̠yá̠n la̠qui̠ hui­xinín tla̠n nat­la­hua­yá̠tit aktum ta­scújut? La̠li̠­huán huix cali̠ta min­ka­huasa. \p \v 42 Acxni̠ a̠má kahuasa tzú­culh tala­ca­tzu­hui̠y, xes­pí­ritu akska­huiní li̠cá̠s­nokli nac ca̠ti­yatni y snokli u̠n, pero Jesús li̠ma̠­pék­si̠lh a̠má akska­huiní xla­cata camák­xtekli, y a̠má kahuasa tat­lá̠n­ti̠lh y chuná chú maca­má̠x­qui̠lh xtla̠t. \v 43 La̠ta xli̠­lhu̠hua cris­tianos tapa̠­xu­hua­ko̠lh porque xlacán xtaucxilhni̠t la̠ta tu̠ xka̠­lhi̠y xli̠­maka­tli­hueke Dios. \s1 Jesús li̠chuhui̠namparay pi̠ amá̠calh makni̠cán \r (Mateo 17.22‑23; Marcos 9.30‑32) \p Chu­nacú luu cacs xta­li̠­ta­mak­xtekni̠t la̠ta tu̠ xtla­huani̠t Jesús acxni̠ xlá chiné ca̠huá­nilh xta­ma̠­kalh­ta­huaké̠n: \p \v 44 —Luu li̠huana̠ cakax­páttit hua̠ntu̠ nac­ca̠­hua­niyá̠n y ne̠cxni napa̠­tzan­ka̠­yá̠tit, xla­cata pi̠ aquit Xata­lac­sacni Chixcú amá̠­calh qui­ma­ca­ma̠s­ta̠cán nac xla­ca­ti̠ncán hua̠nti̠ naquin­ta­makni̠y. \p \v 45 Pero a̠ma̠ko̠lh xta­ma̠­kalh­ta­huaké̠n ni̠tu̠cu xtaaka­ta̠ksa hua̠ntu̠ xlá xca̠­hua­nima, cumu huá Dios nia̠ xca̠­ma̠x­qui̠y xta­la­ca­pa̠s­tacni hua̠ntu̠ nata­liaka­ta̠ksa, xa̠huachí xta­pe̠­cuaniy xla­cata nata­ka­lhas­quim­paray túcu luu xca̠­hua­ni­putún. \s1 Xatícu cahuá a̠tzinú tlak tali̠pa̠hu \r (Mateo 18.1‑5; Marcos 9.33‑37) \p \v 46 Maktum quilh­ta­macú sac­stucán xta­ma̠­kalh­ta­huaké̠n Jesús tzú­culh tali̠­chu­hui̠nán xatícu cahuá a̠tzinú tlak tali̠­pa̠hu. \v 47 Cumu Jesús cátzi̠lh hua̠ntu̠ xlacán xta­la­ca­pa̠s­tac­má̠­nalh, hua̠ntu̠ xlá tlá­hualh tasá­nilh cha̠tum actzu̠ kahuasa y antá yá̠hualh nac xpa̠xtú̠n, \v 48 y chiné ca̠huá­nilh: \p —Hua̠nti̠ nala­ka­lhamán cha̠tum actzu̠ kahuasa cumu la̠ eé y luu xli̠­ca̠na napa̠x­qui̠y caj xla­cata cumu catzi̠y pi̠ aquit cpa̠x­qui̠y, pus chuná li̠taxtuy cumu lá̠m­para aquit quim­pa̠x­qui̠ma, y na̠chuna li̠túm hua̠nti̠ aquit quim­pa̠x­qui̠y pus na̠chuná pa̠x­qui̠ma Dios hua̠nti̠ qui­ma­ca­mini̠t. Porque hua̠nti̠ ma̠t­la̠nti̠y pi̠ a̠tzinú luu ni̠tu̠cu xkásat nali̠­taxtuy nac milak­sti̠­pa̠ncán pus hua̠n­tamá a̠tzinú lanca y tlak tali̠­pa̠hu li̠taxtuy nac xla­catí̠n Dios. \s1 Hua̠nti̠ quinca̠macasta̠layá̠n pus na̠ lakati̠y quintascujutcán \r (Marcos 9.38‑40) \p \v 49 Caj li̠puntzú Juan chiné huá­nilh: \p —Ma̠kalh­ta­hua­ke̠ná, xacuc­xilh­ma̠­náhu cha̠tum chixcú hua̠nti̠ caj min­ta­cu­huiní xli̠­qui­lhán y tla̠n xca̠­ta­mac­xtuy xes­pí­ritu akska­huiní; pero cumu ni̠ acxtum quin­ca̠­ta̠­la­pu̠­layá̠n aquinín, pus cli̠­hua­níhu xla­cata niaj ti̠ cama̠­pác­salh. \p \v 50 Jesús chiné ca̠huá­nilh: \p —Ni̠ xti­li̠­hua­nítit, porque hua̠nti̠ quin­ca̠­maca­sta̠­layá̠n pus huata na̠ lakati̠y hua̠ntu̠ li̠s­cuj­ma̠­náhu. \s1 Jesús ca̠lacaquilhni̠y Jacobo y Juan \p \v 51 Acxni̠ aya xla­ca­tzu̠­hua­nama quilh­ta­macú la̠ta lácu Jesús xli̠ánat xuani̠t nac akapú̠n xlá ni̠para tzinú lak­lhpé̠­cualh, huata xlá kálhi̠lh li̠ca­mama y alh laka­ta̠yay nac Jeru­salén hua̠ntu̠ xlac­lhca̠­hui­li̠­ni­cani̠t. \v 52 Ca̠ma̠­la­ká­cha̠lh maka­pi­tzí̠n xlac­scujni la̠qui̠ nata­pu̠­laniy y nataán nac aktum actzu̠ ca̠chi­quí̠n hua̠ntu̠ xma̠­peksi̠y Samaria la̠qui̠ antá nata­pu­tzay nícu nata­lak­tun­cu­huiy. \v 53 Pero a̠ma̠ko̠lh lac­chix­cu­huí̠n samari­tanos acxni̠ tacá­tzi̠lh pi̠ Jesús judío cumu xama nac Jeru­salén pus ni̠ tamá̠x­qui̠lh tala­cas­quín antá nata­lak­tun­cu­huiy nac xca̠­chi­qui̠ncán. \v 54 Acxni̠ tacá­tzi̠lh lácu xta­kalh­ti̠­na­ni̠­tanchá a̠ma̠ko̠lh samari­tanos, San­tiago y Juan chiné tahuá­nilh Jesús: \p —Quim­pu̠­chi­nacán, ¿pi̠ laca­squina para nac­li̠­ma̠­pek­si̠­na­ná̠hu catá̠c­talh lhcúya̠t nac akapú̠n la̠qui̠ huá naca̠­ma̠s­putuy chuná cumu la̠ tit­lá­hualh pro­feta Elías? \p \v 55 Jesús cacs ca̠la­caúcxilhli y ca̠la­ca­quí̠lh­ni̠lh porque chiné ca̠huá­nilh: \p —Koxu­taní̠n hui­xinín, ni̠para tzinú catzi̠­yá̠tit tícu luu scuj­ni­pá̠tit y ca̠ma̠x­qui̠yá̠n min­ta­la­ca­pa̠s­tac­nicán. \v 56 Porque aquit ni̠ caj cmini̠t ca̠ma̠­lak­tzan­ke̠niy xli̠s­tac­nicán cris­tianos, pus huata caj cmini̠t ca̠lak­ma̠x­tuniy. \p Pus huata mejor tu̠ tat­lá­hualh táalh a̠laca­túnuj ca̠chi­quí̠n anta­nícu nata­ta­mak­xteka. \s1 Jesús lacasquín casta̠lanícalh pero xliankalhí̠n quilhtamacú \r (Mateo 8.19‑22) \p \v 57 Acxni̠ xtat­la̠­hua­má̠­nalh nac tiji, cha̠tum chixcú lák­milh Jesús y chiné huá­nilh: \p —Quim­pu̠­chiná, aquit na̠ csta̠­la­ni­pu­tuná̠n la̠tachá nícu huix napina. \p \v 58 Jesús chiné kálh­ti̠lh: \p —Xli̠­hua̠k hue̠kni hua̠ntu̠ tala­má̠­nalh nac ca̠qui­huí̠n taka­lhi̠y clhu­cucán anta­nícu talh­tatay, y lactzu̠ spu̠n na̠ taka­lhi̠y xma̠­se­kecán; pero aquit Xata­lac­sacni Chixcú ni̠tu̠ cka­lhi̠y anta­nícu nac­ma̠­jaxay quiakxa̠ka acxni̠ ctla­kuán. \p \v 59 Caj li̠puntzú Jesús chiné huá­nilh cha̠tum chixcú: \p —Huix na̠ caquis­ta̠­lani. \p Pero xlá chiné kálh­ti̠lh: \p —Quim­pu̠­chiná, aquit na̠ nac­sta̠­la­niyá̠n pero caqui­ma̠xqui quilh­ta­macú hasta acxni̠ nani̠y quin­tla̠t la̠qui̠ nac­ma̠c­nu̠­ta̠­qui̠y y nac­sta̠­la­niyá̠n. \p \v 60 Jesús chiné kálh­ti̠lh: \p —Caca̠­mák­xtekti hua̠nti̠ la̠ xaní̠n tala­má̠­nalh la̠qui̠ huá nata­ma̠cnu̠y xta̠­ni̠ncán, pero huix luu mini̠­niyá̠n naca̠­ma̠­kalh­chu­hui̠­ni̠ya cris­tianos naca̠­ma̠­ca­tzi̠­ni̠ya lácu Dios nama̠­tzu­qui̠y xasa̠sti xta­péksi̠t nac ca̠quilh­ta­macú. \p \v 61 Cha̠tum chixcú na̠ chiné huá­nilh: \p —Quim­pu̠­chiná, aquit xlá luu xli̠­ca̠na csta̠­la­ni­pu­tuná̠n, pero caqui­ma̠xqui quilh­ta­macú pu̠lh nacán ca̠huaniy qui­li̠­ta­la­ka­pasni hua̠nti̠ tahui­lá̠­nalh nac quín­chic xla­cata pi̠ luu maktum tu̠ cama. \p \v 62 Jesús chiné huá­nilh: \p —Hua̠nti̠ laka­ta̠­ya­ni̠ttá xta­scújut hua̠ntu̠ Dios ma̠x­qui̠ni̠t, xlá ni̠ mini̠niy nalak­ca­tza­lacá̠n hua̠ntu̠ xli̠­lama xapu̠lh xla­táma̠t, porque pus chuná li̠taxtuy cumu la̠ ti̠ li̠pon­ka­nama arado, y para puntzu puntzú tala­kas­pita ni̠lay lacaxtum catís­cujli, cumu tunu tu̠ luu li̠ta̠­ka­tzan­ke̠­putún ni̠lay cati­ma̠­kan­táx­ti̠lh a̠má ta­scújut hua̠ntu̠ ma̠x­qui̠­cani̠t. \c 10 \s1 Jesús an ca̠ma̠lacscujuy tutumpuxamacu̠tiy lacchixcuhuí̠n hua̠nti̠ luu xtali̠pa̠huán \p \v 1 Aca­li̠stá̠n Quim­pu̠­chi­nacán Jesús ca̠lác­sacli tutum­pu­xa­ma­cu̠tiy lac­chix­cu­huí̠n hua̠nti̠ luu xli̠­ca̠na xta­li̠­pa̠­huán, y ca̠má­ca̠lh li̠cha̠­tiyú̠n nac lactzu̠ ca̠chi­qui̠ní̠n anta­nícu xlá xliánat xuani̠t aca­li̠stá̠n. \v 2 Y chiné ca̠huá­nilh: \p —Xli̠­cána cca̠­hua­niyá̠n pi̠ u̠má min­tas­cu­jutcán xta̠­chuná li̠taxtuy cumu la̠ lanca li̠x­ká̠nat, pero huá chú ti̠ tas­cuj­má̠­nalh luu ni̠para tzinú clhu̠­huacán; huata mejor cas­qui­nítit Dios hua̠nti̠ xpu̠­chiná u̠má hua̠ntu̠ xali̠­má̠­qui̠t xla­cata xlá cama­cá­milh lhúhua xta­sa̠­cuá̠n la̠qui̠ hua̠k nama̠­mac­xtu­mi̠cán xlí̠xka̠t. \v 3 Y chi̠nchú hui­xinín capítit anta­nícu cca̠­ma̠­la­ka­cha̠má̠n, pero na̠ caca­tzí̠tit pi̠ cca̠­ma­ca̠má̠n cumu la̠ lac­ma̠ntzu bor­regos nac xlak­sti̠­pa̠ncán lac­lanca hua­naní̠n coyotes. \v 4 Ni̠ cali̠­pítit mimur­ralhcán, ni̠para anta­nícu ma̠qui̠­yá̠tit min­tu­mi̠ncán, ni̠para min­tu̠­xu̠­huacán; y luu ti̠tum cachi­pítit anta­nícu pim­pá̠tit y ni̠tu̠ nata­cho­ko­yá̠tit nac tiji para tícu nata̠­chu­hui̠­na­ná̠tit. \v 5 Acxni̠ nachi­pi­ná̠tit nac aktum chiqui anta­nícu hui­xinín nata­hui­la­yá̠tit y acxni̠ nata­nu̠­ya̠­pítit y naxa­kat­li̠­yá̠tit hua̠nti̠ xpu̠­chiná chiqui, chiné nahua­ni­yá̠tit: “Dios caca̠­si­cu­la­na̠t­la­huán hui­xinín hua̠nti̠ hui­látit nac eé chiqui.” \v 6 Para nac a̠má chiqui tahui­lá̠­nalh hua̠nti̠ tla̠n natat­la­huay min­ta­chu­hui̠ncán pus xli̠­ca̠na Dios naca̠­si­cu­la­na̠t­la­huay chuná cumu la̠ hui­xinín naca̠­hua­ni­yá̠tit, pero para ti̠cu ni̠ tla̠n xta­pu­hua̠ncán huata mejor cama̠­ta­pa̠­nú̠tit a̠má tasi­cu­la­na̠t­láhu hua̠ntu̠ tali̠­chi­pítit. \v 7 Anta­nícu tla̠n naca̠t­la­hua­ca­ná̠tit nac aktum chiqui, pus antá cata­mak­xtéktit, ni̠ lacatum lacatum capítit nac aka­tunu chiqui; y la̠ta túcu naca̠­ta̠­hua­ca­ná̠tit cahuátit hua̠ntu̠ xlacán taka­lhi̠y porque hua̠nti̠ scujma juerza lak­chá̠n pi̠ nas­ka­hualay. \v 8 Acxni̠ nachi­pi­ná̠tit nac aktum ca̠chi­quí̠n anta­nícu naca̠­maka­maklhti̠­nan­ca­ná̠tit tla̠n cat­la­huátit la̠ta túcu naca̠­ta̠­hua­ca­ná̠tit. \v 9 Hua̠k caca̠­ma̠t­la̠n­ti̠­ní̠tit ta̠tat­laní̠n hua̠nti̠ antá tahui­lá̠­nalh; y chiné caca̠­li̠­ma̠­kalh­chu­hui̠­ní̠tit cris­tianos: “Chú aya lak­cha̠ni̠t quilh­ta­macú la̠ta lácu Dios nama̠­tzu­qui̠y xasa̠sti xta­péksi̠t nac milak­sti̠­pa̠ncán.” \v 10 Pero para nachi­pi­ná̠tit nac aktum ca̠chi­quí̠n y ni̠ naca̠­maka­maklhti̠­nan­ca­ná̠tit, la̠li̠­huán catax­tútit nac xca̠­ti­ji̠ní̠n a̠má ca̠chi­quí̠n la̠qui̠ hua̠k nata­kax­mata y chiné naca̠­hua­ni­yá̠tit: \v 11 “Xli̠­hua̠k hui­xinín caucxílhtit la̠ta lácu quin­ca̠­lac­tin­c­xcaná̠n a̠má pokxni hua̠ntu̠ quin­ca̠­lac­ta­huacán nac min­ca̠­chi­qui̠ncán, la̠quí hui­xinín naca­tzi̠­yá̠tit pi̠ niaj quin­cuentajcán la̠ta túcu naca̠ok­spu­layá̠n. Pero ma̠squi chuná luu caaka­tá̠k­stit hui­xinín pi̠ luu caj huá cli̠­mi­ni̠­táhu la̠qui̠ nac­ca̠­hua­niyá̠n pi̠ aya lak­cha̠ni̠t quilh­ta­macú la̠ta lácu Dios nama̠­tzu­qui̠y xasa̠sti xta­péksi̠t nac milak­sti̠­pa̠ncán.” \v 12 Xli̠­ca̠na cca̠­hua­niyá̠n pi̠ a̠má quilh­ta­macú acxni̠ hua̠k cris­tianos nata­ma̠sta̠y cuenta cxla­catí̠n Dios a̠má ca̠chi­quí̠n anta­nícu ni̠ naca̠­maka­maklhti̠­nan­ca­ná̠tit, pus a̠tzinú luu lanca xta­pa̠tí̠n nalak­chá̠n ni̠ xachuná hua̠ntu̠ naca̠­lak­chá̠n a̠ma̠ko̠lh lac­li̠xcáj­nit cris­tianos hua̠nti̠ maká̠n xta­hui­lá̠­nalh nac a̠má li̠xcáj­nit ca̠chi­quí̠n Sodoma. \s1 Jesús li̠chuhui̠nán lácu natapa̠ti̠nán cristianos hua̠nti̠ ni̠ takaxmatputún xtachuhuí̠n \r (Mateo 11.20‑24) \p \v 13 ’¡Koxu­tacu tihua­ná̠tit hui­xinín cris­tianos hua̠nti̠ hui­látit chú nac xaca̠­chi­quí̠n Corazín, y na̠chuná hui­xinín hua̠nti̠ hui­látit nac Bet­saida! Porque para a̠má lac­lanca quin­ta­scújut hua̠ntu̠ cca̠t­la­huani̠t nac milak­sti̠­pa̠ncán chuná xti­ca̠t­la­huáca xamaká̠n quilh­ta­macú nac xaca̠­chi­quí̠n Tiro y Sidón, pus xlacán aya talak­pa­li̠ni̠t cahuá xali̠xcáj­nit xta­la­ca­pa̠s­tac­nicán y aya xta­li̠­ma̠­sí­yulh nac xla­ta­ma̠tcán porque xta­lhá­ka̠lh xalac cur­riente lháka̠t y xca̠­liac­tla­hua­pu̠x­tú­calh lhcaca caj la̠ta xta­li̠­pu­hua̠ncán. \v 14 Pero acxni̠ nalak­chá̠n quilh­ta­macú la̠ta lácu Dios naca̠­ta̠t­la­huay cuenta xli̠­hua̠k cris­tianos pus hui­xinín a̠tzinú luu la̠n pim­pá̠tit pa̠ti̠­na­ná̠tit ni̠ xachuná a̠ma̠ko̠lh cris­tianos hua̠nti̠ maká̠n xta­hui­lá̠­nalh nac Tiro y Sidón. \v 15 Y chi̠nchú hui­xinín hua̠nti̠ hui­látit nac xaca̠­chi­quí̠n Caper­naum, para luu lac­pu­hua­ná̠tit pi̠ Dios ca̠li̠­ka­lhi̠má̠n lanca mim­pu̠­ta­hui̠lhcán nac akapú̠n, pus luu aktzan­ka̠­ni̠­tátit porque hui­xinín naca̠­ma­ca­pin­ca­ná̠tit nac pu̠pa̠tí̠n la̠qui̠ antá naxo­ko̠­nu­ná̠tit. \p \v 16 Jesús chiné ca̠hua­nipá xta­ma̠­kalh­ta­huaké̠n: \p —Hua̠nti̠ hui­xinín naca̠­ca̠­naj­la­niyá̠n min­ta­chu­hui̠ncán, pus na̠ aquit quin­ca̠­naj­la­nima; pero para tícu caj naca̠­lak­makaná̠n pus na̠ aquit qui­lak­makama; y hua̠nti̠ aquit naqui­lak­makán pus na̠ lak­makama Quin­tla̠t hua̠nti̠ qui­ma­ca­mini̠t. \s1 Aya taqui̠talákspitli hua̠nti̠ xca̠maca̠ni̠t Jesús \p \v 17 Ni̠ li̠maka̠s quilh­ta­macú a̠ma̠ko̠lh hua̠nti̠ xca̠­ma­ca̠ni̠t Jesús tutum­pu­xa­ma­cu̠tiy xta­ma̠­kalh­ta­huaké̠n, luu xta­pa̠­xu­hua­ti̠­lhay xlacán acxni̠ taqui̠­tás­pitli, y chiné tahuá­nilh Jesús: \p —Quim­pu̠­chi­nacán, luu xli̠­ca̠na hasta ma̠squi xes­pí­ritu akska­huiní hua̠k xquin­ca̠­ka­lha­kax­matá̠n acxni̠ nac min­ta­cu­huiní xac­ca̠­li̠­ma̠­pek­si̠­yá̠hu xla­cata catáx­tulh. \p \v 18 Jesús chiné ca̠kálh­ti̠lh: \p —Xli̠­ca̠na, porque aquit cúc­xilhli acxni̠ huitek ta̠k­pu̠s­pitchá nac akapú̠n akska­huiní y maktum tamó­kosli cumu la̠ mak­lipni. \v 19 Pus aquit cca̠­ma̠x­qui̠­ni̠tán li̠t­li­hueke la̠qui̠ tla̠n namaka­tla­ja­yá̠tit xli̠t­li­hueke akska­huiní hua̠nti̠ luu ca̠si̠­tzi̠­niyá̠n y xlá ni̠tu̠cu cati­ca̠t­la­huanín. \v 20 Pero ni̠ caj huá luu cali̠­pa̠­xu­huátit porque ca̠ka­lha­kax­matni xes­pi­ri­tucán akska­huiní, huata mejor huá cali̠­pa̠­xu­huátit porque nac akapú̠n aya talh­ca̠­ni̠­tan­chitá min­ta­cu­hui­nicán. \s1 Jesús ta̠chuhui̠nán Quintla̠ticán Dios \r (Mateo 11.25‑27; 13.16‑17) \p \v 21 Acxni­tiyá tuncán Espíri­tu Santo má̠x­qui̠lh Jesús aktum lanca tapa̠­xu­huá̠n y chiné kalh­ta­hua­ká­nilh Dios: \p —Papá Dios, cla­ka­chix­cu­hui̠yá̠n porque huix xpu̠­chiná akapú̠n chu ca̠ti­yatni, y cpa̠x­cat­ca­tzi̠­niyá̠n porque huix ca̠ma̠aktze̠­kuili̠ni xatlá̠n min­ta­la­ca­pa̠s­tacni hua̠nti̠ luu lac­ta­li̠­pa̠hu y lak­ska­lalán lac­chix­cu­huí̠n la̠qui̠ xlacán ni̠ nataaka­ta̠ksa, y huata huá ca̠ma̠­si­yu­ni­ni̠ta a̠ma̠ko̠lh cris­tianos hua̠nti̠ luu ni̠para túcu xka­satcán la̠qui̠ huá nata­ka­lha­kax­matá̠n. Aquit luu cli̠­pa̠­xu­huay porque huix chuná lacás­quinti y chuná lalh. \p \v 22 Aca­li̠stá̠n chiné ca̠huá­nilh cris­tianos: \p —La̠ta túcu anán, Quin­tla̠t hua̠k qui­ma­ca­ma̠x­qui̠ni̠t; aquit Xka­huasa Dios y ni̠ti̠cu luu qui­la­ka­pasa tícu aquit huata caj xma̠nhuá Dios catzi̠y pi̠ xli̠­ca̠na aquit Xka­huasa; y na̠chuna li̠túm Quin­tla̠t Dios ni̠ti̠cu luu catzi̠y lácu xlá xta­la­ca­pa̠s­tacni caj xma̠n aquit cca­tzi̠y porque aquit Xka­huasa, y caj xma̠nhuá tla̠n nala­ka­pasa hua̠nti̠ aquit nac­ma̠­la­ka­pas­ni̠­putún. \p \v 23 Caj xma̠nhuá cacs ca̠lak­lá­ca̠lh xta­ma̠­kalh­ta­huaké̠n y chiné ca̠huá­nilh: \p —Luu li̠pa̠­xúhu hui­xinín caj xla­cata a̠má lac­lanca ta­scújut hua̠ntu̠ la̠nchú liucxilh­pá̠tit mila­kas­ta­pucán. \v 24 Xli̠­ca̠na cca̠­hua­niyá̠n pi̠ lhu̠hua xalak­maká̠n pro­fetas chú lac­lanca reyes xtaucxilh­putún hua̠ntu̠ la̠nchú hui­xinín ucxilh­pá̠tit pero xlacán ni̠ taúcxilhli; xta­kax­mat­putún hua̠ntu̠ la̠nchú hui­xinín kax­pat­pá̠tit pero xlacán ni̠ takáx­matli. \s1 Xatakalhchuhuí̠n cha̠tum samaritano ti̠ luu tla̠n xtapuhuá̠n \p \v 25 Cha̠tum xma̠­kalh­ta­hua­ke̠­nacán judíos lak­ta­la­ca­tzú­hui̠lh la̠qui̠ nata̠­chu­hui̠nán pero caj xli̠­kalh­tzak­sama porque chiné kalhás­quilh: \p —Ma̠kalh­ta­hua­ke̠ná, ¿túcu luu qui­li̠t­lá­huat la̠qui̠ tla̠n nacán tata­huilay cane̠cxni cahuá quilh­ta­macú nac akapú̠n? \p \v 26 Jesús chiné kálh­ti̠lh: \p —¿Lácu chí tatzokni̠t nac xli̠­ma̠­peksí̠n Dios? ¿Lácu aka­ta̠ksa acxni̠ li̠kalh­ta­hua­kaya? \p \v 27 Amá xma̠­kalh­ta­hua­ke̠­nacán judíos chiné kálh­ti̠lh: \p —Antá chiné tatzokni̠t: “Capa̠xqui Mim­pu̠­chiná MiDios xli̠­hua̠k minacú, xli̠­hua̠k mili̠s­tacni, xli̠­hua̠k mili̠t­li­hueke, chu xli̠­hua̠k min­ta­la­ca­pa̠s­tacni; y na̠chuná capa̠xqui min­ta̠­cris­tiano cumu la̠ me̠cstu pa̠x­qui̠­cana.” \p \v 28 Jesús chiné huá­nilh: \p —Luu laca­tancs la̠ huana. Para huix chuná nat­la­huaya hua̠ntu̠ chu­huí̠­nanti pus huix naka­lhi̠ya latáma̠t cane̠c­xni­cahuá quilh­ta­macú. \p \v 29 Pero cumu a̠má chixcú caj luu chuná xca­tzi̠y y juerza kalhas­quimpá Jesús: \p —¿Xatícu quin­ta̠­cris­tiano luu qui­li̠­pá̠x­qui̠t? \p \v 30 Jesús chiné kálh­ti̠lh: \p —Luu cuentaj cat­lahua u̠má takalh­chu­huí̠n hua̠ntu̠ camá̠n hua­niyá̠n: Maktum quilh­ta­macú cha̠tum chixcú minchá nac Jeru­salén xpe­kama nac Jericó, pero nac tiji tali̠­pa̠­táx­tulh maka­pi­tzí̠n kalha̠­naní̠n. Tamak­ka­lhan­ko̠lh la̠ta túcu xlá xle̠n, hasta ma̠squi clháka̠t hua̠ntu̠ xlá clha­ka̠ni̠t hua̠k tamák­lhti̠lh; la̠n taakka­xí­mi̠lh y tama̠­la­ka­huí­tilh, a̠tzinú xuani̠t aya xta­makni̠y a̠cu tamák­xtekli y táalh. \v 31 Pero na̠ antiyá nac a̠má tiji xlac­mima cha̠tum cura, pero acxni̠ xlá úcxilhli huata ti̠tum alh. \v 32 Pero caj li̠puntzu̠ li̠túm na̠ antá lác­milh cha̠tum chixcú hua̠nti̠ xca̠­ta̠­ta­peksi̠y levitas; acxni̠ na̠ xlá ucxilhpá huata na̠ ti̠tum alh. \v 33 Pero cha̠tum chixcú xalac Samaria na̠ antá xlá xlac­tla̠­huama nac a̠má tiji; acxni̠ xlá úcxilhli luu kayaj cátzalh y laka­lhá­malh. \v 34 La̠li̠­huán lak­ta­la­ca­tzú­hui̠lh anta­nícu xmá a̠má chixcú hua̠nti̠ xma̠­ta­ka̠­hui̠­cani̠t, li̠huana̠ cuchí̠­nilh anta­nícu xta­ka̠­hui̠ni̠t li̠t­la­huá­nilh aceite chu cuchu. Y aca­listá̠n pú̠le̠lh xca­hua̠yu, lí̠cha̠lh nac aktum chiqui hua̠ntu̠ xlá sá̠cualh y antá li̠huana̠ mak­tá­kalhli. \v 35 Li̠cha̠lí acxni̠ xka­ka­ko̠lh, a̠má samari­tano acxni̠ aya xamajá, ma̠cú­tulh okxtiy tumi̠n xla plata, má̠x­qui̠lh xpu̠­chiná a̠má chiqui y chiné huá­nilh: “Luu cuentaj cat­lahua eé koxutá chixcú, y para túcu huix nali̠­ma­kas­pu­tacú, ni̠ cali̠­pú­huanti porque aquit nac­xo­ko­niyá̠n acxni̠ nac­mim­paray.” \v 36 Pus chuná a̠má tit­lá­hualh; chú huix luu caj caqui­huani, la̠ta xli̠­ka­lha­tu­tucán a̠ma̠ko̠lh lac­chix­cu­huí̠n, ¿xatícu cahuá chú luu liúcxilhli cumu la̠ xta̠­cris­tiano hua̠nti̠ luu xli̠­pá̠x­qui̠t a̠má chixcú hua̠nti̠ tali̠­pa̠­táx­tulh kalha̠­naní̠n? \p \v 37 Amá xma̠­kalh­ta­hua­ke̠­nacán judíos chiné kalh­tí̠­nalh: \p —Pus aquit clac­pu­huán pi̠ ma̠x hua̠nti̠ laka­lhá­malh y mak­tá̠­yalh. \p —Pus huix na̠chuná cat­lahua y caca̠­mak­ta̠ya ma̠squi cati̠hua̠ min­ta̠­cris­tianos hua̠nti̠ tamac­la­cas­quimá̠n —huá­nilh Jesús. \s1 Jesús an paxia̠lhnán nac xchic Marta y María \p \v 38 Jesús taca̠xpá y tzú­culh tla̠­huán nac tiji y cha̠lh nac aktum actzu̠ ca̠chi­quí̠n, antá xuí cha̠tum pusca̠t xlá luu li̠pa̠­xúhu maka­mak­lhtí̠­nalh nac xchic, a̠má pusca̠t xuanicán Marta. \v 39 Amá Marta xuí cha̠tum xta̠lá xuanicán María, y anta­nícu xlá táhui Jesús na̠ antá lacatzú nac xtantú̠n táhui María la̠qui̠ xlá nakax­matniy xta­chu­huí̠n hua̠ntu̠ xlá nali̠­chu­hui̠nán. \v 40 Pero Marta luu xliaka­ti­yuma xli̠­ta­scújut xalac xcu­si̠na, xlá huata lak­ta­la­ca­tzú­hui̠lh Jesús y chiné huá­nilh: \p —Quim­pu̠­chiná, ¿lácu pi̠ ni̠para tzinú lac­pu­huana pi̠ aquit ctla­hua­ni­ma̠­ko̠lh xli̠­ta­scújut hua̠ntu̠ xli̠t­lá­huat quinta̠ María? Pus luu cat­lahua li̠tlá̠n cahuani pi̠ caqui­mak­tá̠­yalh. \p \v 41 Pero Jesús chiné kálh­ti̠lh: \p —Marta, koxutá huix Marta, huix xli̠­ca̠na luu aka­tiyuj li̠lápa̠t catu̠huá hua̠ntu̠ mili̠­ta­scújut. \v 42 Pero caj xma̠n pu̠lactum huí hua̠ntu̠ luu a̠tzinú li̠ma­cuán y huá xlá lac­sacni̠t María y ni̠ti̠ cati­ma̠­lac­tlá­hui̠lh. \c 11 \s1 Jesús ma̠siyuy lácu nakalhtahuakanicán Dios \r (Mateo 6.9‑15; 7.7‑11) \p \v 1 Maktum quilh­ta­macú Jesús xkalh­ta­hua­ka­nima Dios y acxni̠ kalh­ta­hua­ka­ko̠lh cha̠tum xdis­cí­pulo chiné huá­nilh: \p —Quim­pu̠­chi­nacán, caqui­la̠­ma̠­si­yu­níhu lácu nac­kalh­ta­hua­ka­ni­yá̠hu Dios na̠chuná cumu la̠ Juan Bau­tista ca̠ma̠­si­yú­nilh hua̠nti̠ xta­kax­matniy xta­chu­huí̠n. \p \v 2 Jesús chiné ca̠huá­nilh: \p —Acxni̠ hui­xinín nakalh­ta­hua­ka­ni­yá̠tit Dios chiné nahua­ni­yá̠tit: \q1 Quin­tla̠­ticán Dios hua̠nti̠ huix hui­lapi nac akapú̠n, \q1 caj xma̠n huix mini̠­niyá̠n nac­ca̠­la­ka­chix­cu­hui̠­niyá̠n min­ta­cu­huiní. \q1 Camilh mili̠­ma̠­peksí̠n uú nac cqui­lak­sti̠­pa̠ncán. \q1 Y chuná uú nac ca̠quilh­ta­macú cakan­táx­tulh min­ta­pa̠­xu­huá̠n cumu la̠ kan­tax­tu­ma̠chá nac akapú̠n. \q1 \v 3 Caqui­la̠­ma̠x­quí̠hu quin­ta­huajcán hua̠ntu̠ nac­li̠­la­ta­ma̠­yá̠hu cha̠li cha̠lí. \q1 \v 4 Caqui­la̠­ma̠­tzan­ke̠­na­níhu xli̠­hua̠k hua̠ntu̠ ni̠tlá̠n cca̠t­la­hua­ni­ni̠tán, \q1 porque aquinín na̠ cca̠­ma̠­tzan­ke̠­na­ni­yá̠hu \q1 quin­ta̠­cris­tianojcán hua̠nti̠ quin­ca̠t­la­hua­niyá̠n ni̠tlá̠n. \q1 Ni̠ caqui­la̠­mak­xtekui xla­cata nata­mo­ko­sá̠hu acxni̠ naquin­ca̠­tzak­sa­caná̠n \q1 huata mejor caqui­la̠­ma̠­ta­pa̠­nu̠­níhu hua̠ntu̠ xquin­ca̠­ma̠t­la­huí̠n tala̠­ka­lhí̠n. \p \v 5 Jesús ca̠hua­nipá eé takalh­chu­huí̠n: \p —Pus para tícu la̠ uú layá̠tit hui­xinín kalhi̠y cha̠tum xamigo, y nalak­chá̠n íta̠t tzi̠sa nac xchic y chiné nahuaniy: “Amigo, cat­lahua li̠tlá̠n caqui­ma̠­pa̠­huani mac­tutu min­cax­ti­la̠n­chahu, \v 6 porque qui­lák­chilh cha̠tum quiamigo y antá chú xlá naqui­mak­lak­tun­cu­huiy, pero chú aquit ni̠tu̠cu cka­lhi̠y hua̠ntu̠ nac­ta̠­huay.” \v 7 Aquit clac­pu­huán pi̠ a̠má xamigo hua̠nti̠ ancani̠t mak­pa̠­huacán cax­ti­lá̠n­chahu, cumu xlá antá tanu̠ma nac xchic chiné nakalh­ti̠nán nac xpu̠­lacni chiqui: “Luu xli̠­cána cat­lahua li̠tlá̠n ni̠ caqui­ma̠­ka­tzanke, porque qui­má̠­lacchi luu li̠huana̠ lac­chu­huay, xa̠huachí aquit cca̠­ma̠lh­ta­ti̠ma lactzu̠ quin­camán nac pu̠tama y ni̠lay nac­ta̠­qui̠y la̠qui̠ nac­ma̠x­qui̠yá̠n hua̠ntu̠ huix quis­qui­nípa̠t.” \v 8 Pero para a̠má chixcú hua̠nti̠ pa̠hua­nama ni̠ aka­tza­yanca mak­xteka chu­na­tiyá li̠ma­ka­tzan­ke̠ma xamigo, aquit cca̠­hua­niyá̠n pi̠ ma̠squi ni̠ xta̠­qui̠­pútu xla­cata nama̠x­qui̠y hua̠ntu̠ mac­la­cas­quima xamigo, pus juerza nata̠­qui̠y y nama̠x­qui̠y la̠qui̠ niaj pucutá nama̠­ka­tzanke̠y, y nama̠x­qui̠ko̠y pu̠tum hua̠ntu̠ xlá namac­la­cas­quín. \v 9 Aquit cca̠­hua­niyá̠n pi̠ na̠chuná hui­xinín cat­la­huátit: Cas­qui­nítit Dios hua̠ntu̠ mac­la­cas­quim­pá̠tit, xlá naca̠­ma̠x­qui̠yá̠n; capu­tzátit hua̠ntu̠ mac­la­cas­qui­ná̠tit y namac­la­yá̠tit; cala­kat­láktit má̠lacchi y xlá naca̠­ma̠­la­qui̠­niyá̠n. \v 10 Porque para tícu squin hua̠ntu̠ mac­la­cas­quima, nama̠x­qui̠cán; y hua̠nti̠ putzay hua̠ntu̠ maka­tzan­ka̠ni̠t, maclay; y hua̠nti̠ lakat­laka má̠lacchi, ma̠la­qui̠­nicán. \p \v 11 ’Na̠chu­na­li̠túm para tícu hui­xinín hua̠nti̠ taka­lhi̠y xca­mancán y para nas­quiniy xka­huasa mactum cax­ti­lá̠n­chahu, ¿lácu pi̠ huata mejor nama̠x­qui̠y aktum chí­huix? Osuchí acxni̠ nas­quiniy tantum squi̠ti, ¿pi̠ naliak­ska­huiy tantum lu̠hua? \v 12 Osuchí acxni̠ nas­quiniy aktum ká̠lhua̠t, ¿lácu pi̠ huata nama̠x­qui̠y tantum sta̠­cúlut? \v 13 Pus cumu hui­xinín xala ca̠quilh­ta­macú luu xli̠­ca̠na ni̠tlá̠n catzi̠­yá̠tit, pero min­ca­mancán luu tla̠n ma̠x­qui̠­yá̠tit hua̠ntu̠ ca̠s­qui­niyá̠n, ¿pi̠ li̠huaca chú Min­tla̠­ticán Dios hua̠nti̠ hui­lachá nac akapú̠n ni̠ cati­ca̠­má̠x­qui̠lh xli̠t­li­hueke Espíri­tu Santo hua̠nti̠ natas­quiniy? \s1 Makapitzí̠n cristianos tahuán pi̠ Jesús kalhi̠y xespíritu akskahuiní \r (Mateo 12.22‑30; Marcos 3.20‑27) \p \v 14 Maktum quilh­ta­macú Jesús xmac­ta­mac­xtuma xes­pí­ritu akska­huiní cha̠tum chixcú hua̠nti̠ luu xmaka­tla­jani̠t y xma̠­ko̠­ke̠ni̠t. Acxni̠ a̠má xes­pí­ritu akska­huiní mac­táx­tulh, a̠má chixcú hua̠nti̠ xko̠­ko̠ni̠t tla̠n tzú­culh chu­hui̠nán. Xli̠­hua̠k cris­tianos luu cacs tali̠­la­cáhua hua̠ntu̠ Jesús xlá xtla­huani̠t, \v 15 pero maka­pi­tzí̠n chiné tzú­culh tahuán: \p —Eé chixcú huá ca̠li̠­ta­mac­xtuy xes­pí­ritu akska­huiní porque xlá kalhi̠y xli̠t­li­hueke Beel­zebú hua̠nti̠ luu xapuxcu diablo. \p \v 16 Y a̠maka­pi­tzí̠n na̠ caj xta­tzak­sa­má̠­nalh xtas­qui­ni­má̠­nalh xla­cata cat­lá­hualh aktum lanca li̠cá̠cni̠t ta­scújut hua̠ntu̠ nataucxilha. \v 17 Pero cumu xlá xca­tzi̠y hua̠ntu̠ xlacán xta­lac­pu­hua­má̠­nalh chiné ca̠huá­nilh: \p —La̠tachá tícuya̠ gobier­no, para xlá caj tzucuy tala̠­ma­ka­si̠­tzi̠y sac­stucán y nata­ta­paj­pi­tziy, pus sac­stucán nata­la̠­lac­tla­hua­ya̠­huay. Y na̠chuna li̠túm para nac aktum chiqui anta­nícu huí cha̠tum chixcú y tahui­lá̠­nalh xcamán y para caj natzucuy tala̠­la­ca­ta̠­qui̠y pus ni̠lay cati­ta­pá­lhi̠lh huata caj pu̠tum nala̠­lac­tla­hua­ya̠­huay. \v 18 Pus na̠chuná chú para akska­huiní chu hua̠nti̠ ca̠ta̠s­cujma nata­ta­paj­pi­tziy y natzucuy la̠la­ca­ta­huacay, ¿pi̠ tla̠n cahuá chú maka̠s naka­lhi̠y xli̠t­li­hueke? Huá chuná cli̠­qui­lhuama porque hui­xinín hua­ná̠tit pi̠ aquit cca̠­ta­mac­xtuy xes­pí­ritu akska­huiní porque mat aquit cta̠s­cujma y cka­lhi̠y xli̠t­li­hueke Beel­zebú y mat huá xli̠t­li­hueke cca̠­li̠­ta­mac­xtuy xes­pí­ritu akska­huiní. \v 19 Pus para xli̠­ca̠na aquit cka­lhi̠y xli̠t­li­hueke Beel­zebú, y chi̠nchú hua̠nti̠ min­ta̠­chi­quicán na̠ tata­mac­xtuy xes­pi­ri­tucán akska­hui­niní̠n, ¿lácu pi̠ na̠ huá taka­lhi̠y xli̠t­li­hueke Beel­zebú? Poreso anta­tuncán li̠taaka­ta̠ksa pi̠ ni̠para tzinú catzi̠­yá̠tit hua̠ntu̠ hua­ná̠tit. \v 20 Pus aquit huá xli̠t­li­hueke Dios cca̠­li̠­ta­mac­xtuy xes­pi­ri­tucán akska­hui­ninín la̠qui̠ chuná hui­xinín nali̠­ca­tzi̠­yá̠tit pi̠ a̠má xasa̠sti xta­péksi̠t Dios hua̠ntu̠ nahuili̠y uú nac ca̠quilh­ta­macú aya tzu­cuni̠t kan­taxtuy nac mila­ta­ma̠tcán. \p \v 21 ’Porque cumu la̠ hui­xinín catzi̠­yá̠tit, para cha̠tum chixcú ni̠ pe̠cuán y luu xli̠­ca̠na tli­hueke y kalhi̠y luu xatlá̠n xli̠­ta­la̠tni pus chuná tla̠n mak­ta­kalha xchic y ni̠ mak­li̠­huán la̠ta túcu kalhi̠y hua̠ntu̠ xlá ma̠qui̠ni̠t. \v 22 Pero para nalak­chín cha̠­tum­li̠túm chixcú hua̠nti̠ a̠tzinú luu tli­hueke ni̠ xachuná xlá, y para namaka­tlajay pus chuná tla̠n namak­ka­lhankóy hua̠ntu̠ xlá xka­lhi̠y; pus na̠ xta̠­chuná cumu la̠ aquit ctla­huani̠t akska­huiní. \p \v 23 ’Pus na̠chuná chú, hua̠nti̠ ni̠ lakati̠y hua̠ntu̠ cli̠s­cujma caj qui­lak­si̠­tzi̠niy hua̠ntu̠ aquit cli̠s­cujma, y hua̠nti̠ ni̠ lac­xtum quin­ta̠­ma̠­macx­tumi̠y cris­tianos la̠qui̠ aquit nac­ca̠­lak­ma̠xtuy, pus huata tamá xlá caj ca̠ma̠­paj­pi­tzima la̠qui̠ li̠huaca nata­lak­tzanka̠y. \s1 Hua̠nti̠ xli̠maktiy mactanu̠y xespíritu akskahuiní a̠tzinú li̠xcájnit li̠catzi̠y \r (Mateo 12.43‑45) \p \v 24 ’Acxni̠ xes­pí­ritu akska­huiní ma̠mak­xte­kecán cha̠tum chixcú, mákat an lata­pu̠li̠y y laca­pu­tzay xanícu luu najaxa; pero cumu ni̠ namaclay chiné nalac­pu­huán: “Huata mejor nac­tas­pit­paray nac quín­chic anta­nícu ctax­tuchá.” \v 25 Acxni̠ xlá nachín ma̠nok­lhuy a̠má chixcú cumu la̠ aktum chiqui hua̠ntu̠ li̠huana̠ ca̠x­ya̠­hua­cani̠t y li̠huana̠ ca̠palh­cani̠t. \v 26 Y la̠li̠­huán xlá naán ca̠tiyay a̠kalha­tujún li̠túm akska­hui­niní̠n hua̠nti̠ na̠ luu lac­li̠xcáj­nit tali̠­ca­tzi̠y, y pu̠tum tamac­tanu̠y a̠má chixcú hua̠nti̠ xlá aya xtat­la̠n­ti̠ni̠t, pus a̠má chixcú a̠tzinú luu li̠xcáj­nit huan xta­pu­huá̠n ni̠ xachuná cumu la̠ xapu̠lh. \s1 Hua̠nti̠ luu xli̠ca̠na lacli̠pa̠xúhu \p \v 27 Jesús chu­nacú xchu­hui̠­nama acxni̠ cha̠tum pusca̠t palha chiné quilh­minchá: \p —¡Li̠pa̠­xúhu lama a̠má pusca̠t hua̠nti̠ ma̠la­ka­tun­cu­huí̠n y ma̠tzi­quí̠n! \p \v 28 Pero xlá chiné kalh­tí̠­nalh: \p —Atzinú luu lac­li̠­pa̠­xúhu cata­la­tá­ma̠lh cris­tianos hua̠nti̠ takax­mata xta­chu­huí̠n Dios y talak­tzaksay tama̠­kan­taxti̠y. \s1 Hua̠nti̠ ni̠ taca̠najlaniy Jesús tahuaniy catláhualh aktum lanca tascújut \r (Mateo 12.38‑42; Marcos 8.12) \p \v 29 Cumu luu lhu̠hua cris­tianos xta­mac­xtu­mi̠ma anta­nícu xláya Jesús xlá chiné tzú­culh ca̠ma̠­kalh­chu­hui̠ni̠y: \p —Koxu­taní̠n a̠ma̠ko̠lh cris­tianos hua̠nti̠ tala­má̠­nalh la̠nchú eé quilh­ta­macú porque luu lac­li̠xcáj­nit xta­pu­hua̠ncán, y anka­lhi̠ná quin­tas­qui­ni­má̠­nalh cac­tlá­hualh aktum lanca li̠cá̠cni̠t ta­scújut la̠qui̠ naquin­ta­li̠­ca̠­naj­laniy para xli̠­cána aquit hua̠nti̠ naca̠­lak­ma̠xtuy. Pero xli̠­ca̠na cca̠­hua­niyá̠n pi̠ ni̠tu̠ cac­ti­ca̠­li̠­ma̠­la­kas­tá̠­ni̠lh hua̠ntu̠ xlacán taucxilh­putún, huata mejor nac­ca̠­li̠­ma̠­la­ca­hua̠ni̠y aktum ta­scújut cumu la̠ tu̠ Dios tit­lá­hualh maká̠n nac xla­táma̠t pro­feta Jonás. \v 30 Xlá caj xla­táma̠t ca̠li̠­ma̠­la­ca­huá̠­ni̠lh a̠ma̠ko̠lh xalak­maká̠n cris­tianos hua̠nti̠ xta­la­má̠­nalh nac Nínive, pi̠ xli̠­ca̠na Dios xma­ca­mini̠t; pus na̠chuná chú aquit Xata­lac­sacni Chixcú nac­ca̠­li̠­ma̠­la­ca­hua̠ni̠y qui­la­táma̠t a̠ma̠ko̠lh cris­tianos hua̠nti̠ tala­má̠­nalh la̠nchú eé quilh­ta­macú pi̠ xli̠­ca̠na Dios qui­ma­ca­mini̠t. \v 31 Acxni̠ nalak­chá̠n quilh­ta­macú la̠ta lácu Dios naca̠­ta̠t­la­huay cuenta xli̠­hua̠k cris­tianos, a̠má pusca̠t hua̠nti̠ xma̠­pek­si̠nán xamaká̠n nac Sur, xlá nata̠yay la̠qui̠ naca̠­ma̠­la­ca­pu̠yá̠n nac xla­catí̠n Dios hui­xinín cris­tianos hua̠nti̠ hui­látit ca̠lacchú quilh­ta­macú; porque xlá ma̠squi luu mákat xuani̠t nac xpu̠­la­tama̠n milh kax­matniy xta­chu­huí̠n ska­lala rey Salo­món, pero hui­xinín ni̠ qui­la̠­kax­mat­ni­yá̠hu ma̠squi uú ca̠ta̠­chu­hui̠­namá̠n cha̠tum hua̠nti̠ tlak ska­lala ni̠ xachuná rey Salo­món. \v 32 Ama̠­ko̠lh cris­tianos hua̠nti̠ tala­má̠­nalh nac Nínive na̠ naca̠­ma̠­la­ca­pu̠yá̠n nac xla­catí̠n Dios acxni̠ nalak­chá̠n quilh­ta­macú la̠ta lácu xlá naca̠­ma̠­xo­ko̠ni̠y cris­tianos, porque xlacán xli̠­ca̠na talak­pá­li̠lh xali̠xcáj­nit xta­la­ca­pa̠s­tac­nicán acxni̠ Jonás ca̠li̠­xa­kát­li̠lh xli̠­ma̠­peksí̠n Dios, pero hui­xinín ni̠para tzinú qui­la̠­ca̠­naj­la­ni­pu­tu­ná̠hu ma̠squi la̠nchú ca̠ta̠­chu­hui̠­namá̠n cha̠tum ti̠ a̠tzinú lanca xla­ca­tzúcut ni̠ xachuná pro­feta Jonás. \s1 Xlakastapucán cristianos caj la̠ aktum lámpara \r (Mateo 5.15; 6.22‑23) \p \v 33 Jesús chiné huampá: \p —Pus cumu la̠ hui­xinín catzi̠­yá̠tit ni̠ti̠cu anán cris­tianos hua̠nti̠ nama̠­pasi̠y aktum li̠maksko y caj lá nama̠­pa­si̠ko̠y chú nama̠­tze̠ka, osuchí naliakpu­lon­kxuili̠y aktum cajón; huata mejor hui­li̠cán anta­nícu ta̠lhmá̠n la̠qui̠ hua̠nti̠ nata­tanu̠y nac a̠má chiqui nataucxilha tax­káket. \v 34 Min­ti­yat­li̠­huacán na̠ kalhi̠y xli̠­maksko pus huá mila­kas­ta­pucán. Para mila­kas­tapu tla̠n laca­hua̠nán xli̠­pu̠tum min­ti­yat­li̠hua hua̠k tla̠n porque kalhi̠y tax­káket, pero para mila­kas­tapu ni̠tlá̠n laca­hua̠nán xli̠­hua̠k tu̠ huí nac min­ti­yat­li̠hua xala­ka­ca̠­pucsua lama. \v 35 Pus luu cuentaj cat­la­huátit a̠má tax­káket hua̠ntu̠ li̠la­ca­hua̠­na­ná̠tit la̠qui̠ ni̠ xamaktum xala­ka­ca̠­pucsua nahuán. \v 36 Pus para mimacni kalhi̠y tax­káket, ni̠ xala­ka­ca̠­pucsua lama, y chuná tla̠n sta­lanca catu̠huá naucxilha, xta̠­chuná cumu la̠ aktum lám­para acxni̠ ma̠pa­si̠cán, lacaxtum li̠mak­skoy xli̠­hua̠k xtax­káket. \s1 Jesús lhu̠hua hua̠ntu̠ ca̠li̠ya̠huay fariseos chu xma̠kalhtahuake̠nacán judíos \r (Mateo 23.1‑36; Marcos 12.38‑40; Lucas 20.45‑47) \p \v 37 Acxni̠ Jesús akchu­hui̠­nan­ko̠lh, cha̠tum fariseo huá­nilh xla­cata naán ta̠hua̠yán nac xchic. Jesús alh, tanu̠chá nac chiqui y tuncán táhui anta­nícu xyá mesa. \v 38 Amá fariseo luu xli̠­ca̠na caj cacs li̠la­cáhua acxni̠ úcxilhli pi̠ ni̠ chuná xma̠­kan­tax­tíma la̠ta lácu xli̠s­ma­ni̠­cani̠t xtla­huacán, porque xlacán pu̠lh la̠n xca̠­li̠­ma­ca­pux­ma­ni̠cán chú­chut acxni̠ nia̠ tahua̠yán. \v 39 Pero Quim­pu̠­chi­nacán chiné ca̠huá­nilh: \p —Hui­xinín fariseos luu caj xma̠n ca̠che­ke̠­yá̠tit nac xmacni miva­sucán chu mim­pu­la̠­tucán, pero nac mim­pu̠­lac­nicán antá nac mina­cujcán luu li̠xcáj­nit hui­lachá caj xpa̠­la­cata hua̠ntu̠ tla­hua­yá̠tit para taka­lhá̠n osuchí para lac­li̠xcáj­nit tala­ca­pa̠s­tacni. \v 40 Xli̠­ca̠na pi̠ luu lani̠­tátit, ¿lácu pi̠ ni̠ catzi̠­yá̠tit pi̠ hua̠nti̠ tla­huani̠t hua̠ntu̠ che­ke̠­ma­ka­ná̠tit xalac mimac­nicán na̠ huá tla­huani̠t xalac mim­pu̠­lac­nicán mina­cujcán y xalá ucxilhma la̠ta túcu antá kalhi̠­yá̠tit? \v 41 Huata tu̠ mili̠t­la­huatcán xapu̠lh nache­ke̠­yá̠tit tu̠ huí nac mim­pu̠­lac­nicán hasta nac mina­cujcán y huá nama­ca­ma̠x­qui̠­yá̠tit Dios cumu la̠ mili̠­mosna o mili̠­la­ka­chix­cu­huí̠n, y xli̠­hua̠k hua̠ntu̠ kalhi̠­yá̠tit nac mimac­nicán xata­cheké̠n nahuán nac xla­catí̠n Dios. \p \v 42 ’¡Koxu­tacu tihua­ná̠tit hui­xinín fariseos! Porque ma̠squi xli̠­ca̠na ma̠paj­pi­tzi­yá̠tit y li̠la­ka­chix­cu­hui̠­yá̠tit Dios hua̠ntu̠ hui­xinín maka­la­yá̠tit para menta, ruda y ti̠pa̠­lhu̠hua a̠má lactzu̠ tachaná̠n y mat huá mili̠­mos­najcán, pero cumu ni̠para tzinú cuentaj tla­hua­yá̠tit hua̠ntu̠ Dios ca̠li̠­ma̠­pek­si̠­pu­tuná̠n la̠ta lácu luu aksti̠tum nala­ta­pa̠­yá̠tit, pus huata huá tamá luu xli̠­ca̠na mili̠t­la­huatcán y ma̠squi na̠ cama̠s­tá̠tit mili̠­mos­najcán. \p \v 43 ’¡Koxu­tacu tihua­ná̠tit hui­xinín fariseos! Porque anta­nícu hui­xinín tas­to­ká̠tit, lacas­qui­ná̠tit naca̠­ma̠x­qui̠­ca­ná̠tit xala­cuán lac­tá­hui̠lh, y xa̠huachí lacas­qui­ná̠tit pi̠ luu tla̠n naca̠­xa­kat­li̠­pa̠x­tok­ca­ná̠tit nac tiji anta­nícu hui­xinín tla̠­hua­ná̠tit cumu la̠ lac­ta­li̠­pa̠hu lac­chix­cu­huí̠n. \p \v 44 ’¡Koxu­taní̠n hui­xinín xma̠­kalh­ta­hua­ke̠­nacán judíos chu fariseos! Porque luu xaaksa­ni̠­naní̠n, xta̠­chuná qui̠­taxtuy cumu la̠ aktum tahuaxni anta­nícu ma̠c­nu̠­cani̠t cha̠tum ni̠n, pero cumu ni̠ tasiyuy, cris­tianos ni̠ taca­tzi̠y lácu antá tati̠­lac­tla̠­huán y taak­lhtam­pusa hua̠ntu̠ ni̠tlá̠n. \p \v 45 Cha̠tum xma̠­kalh­ta­hua­ke̠­nacán judíos chiné huá­nilh: \p —Ma̠kalh­ta­hua­ke̠ná, tamá hua̠ntu̠ huix qui­lhuámpa̠t lá̠m­para na̠ hua̠k aquinín qui­la̠­la­ca­hua­ni­ma̠­náhu. \p \v 46 Jesús chiné kálh­ti̠lh: \p —¡Na̠chuná hui­xinín xma̠­kalh­ta­hua­ke̠­nacán judíos, koxu­tacu tihua­ná̠tit! Porque hui­xinín juerza ca̠ma̠t­la­hui̠­pu­tu­ná̠tit cris­tianos hua̠ntu̠ na̠ hui­xinín mili̠t­la­huatcán, y ca̠hua­ni­yá̠tit cata­ma̠­kan­táx­ti̠lh lactzu̠ lactzu̠ xli̠­ma̠­peksí̠n y hui­xinín ni̠para ma̠kan­tax­ti̠­pá̠tit nac mila­ta­ma̠tcán y qui̠­taxtuy lac­tzinca tacuca hua̠ntu̠ hui­xinín ni̠ lac­chex­pu­tu­ná̠tit. \p \v 47 ’¡Koxu­tacu tihua­ná̠tit hui­xinín! Porque ma̠n ca̠ca̠x­tla­hua̠­na­ni­yá̠tit nac xpan­teoncán a̠ma̠ko̠lh pro­fetas hua̠nti̠ tica̠­ma­cá­milh Dios, y hua̠nti̠ tamak­ni̠ni̠t xalak­maká̠n mili̠­ta­la­ka­pas­nicán. \v 48 Pus chuná hui­xinín li̠ta­si­yu­yá̠tit pi̠ na̠ luu mak­li̠­ca­tzi̠­yá̠tit hua̠ntu̠ xlacán tatit­la­huani̠t; huá xlacán tamák­ni̠lh y chi̠nchú hui­xinín ca̠t­la­hua­ni­pá̠tit xpan­teoncán. \p \v 49 ’Caj la̠ta cumu Dios makaacchá̠n xta­la­ca­pa̠s­tacni xlá chiné tima̠­tzok­ní̠­nalh nac libro: “Aquit nac­ca̠­ma­ca̠niy pro­fetas chu após­toles hua̠nti̠ naca̠­ma̠­kalh­chu­hui̠ni̠y, pero xlacán maka­pi­tzí̠n naca̠­mak­ni̠cán, y maka­pi­tzí̠n naca̠­pu­tza­sta̠­lacán.” \v 50 Xli̠­ca̠na cca̠­hua­niyá̠n pi̠ Dios chú naca̠­ma̠­xo­ko̠­ni̠yá̠n hui­xinín cris­tianos hua̠nti̠ lapá̠tit la̠ ca̠lacchú eé quilh­ta­macú caj xpa̠­la­cata xli̠s­tac­nicán xli̠­hua̠k pro­fetas hua̠nti̠ ca̠mak­ni̠­cani̠t hasta la̠ta tzu­cuni̠t ca̠quilh­ta­macú. \v 51 Hui­xinín naca̠­ma̠­xo­ko̠­ni̠­ca­ná̠tit xli̠s­tacni la̠ta mak­ni̠­cani̠t Abel y xli̠­hua̠k pro­fetas hasta la̠ta mak­ní̠­calh xli̠s­tacni Zaca­rías porque xlá antá mak­ní̠­calh nac xla­catí̠n a̠má altar hua̠ntu̠ huí nac xpu̠­lacni lanca xpu̠­si­culan Dios. Pus huá cca̠­li̠­hua­niyá̠n pi̠ Dios naca̠­ma̠­xo­ko̠ni̠y cris­tianos hua̠nti̠ la̠nchú tala­má̠­nalh caj xpa̠­la­cata xli̠s­tac­nicán hua̠k a̠ma̠ko̠lh lac­chix­cu­huí̠n hua̠nti̠ ca̠mak­ni̠­cani̠t xalak­maká̠n quilh­ta­macú. \p \v 52 ’¡Koxu­tacu tihua­ná̠tit hui­xinín xma̠­kalh­ta­hua­ke̠­nacán judíos! Porque hui­xinín ca̠ma̠­lac­chu­hua­ni­yá̠tit má̠lacchi a̠ma̠ko̠lh hua̠nti̠ tapu­tzay lácu luu nata­la­ka­pasa xta­la­ca­pa̠s­tacni Dios; na̠ ni̠para hui­xinín ma̠kan­tax­ti̠­pá̠tit, y ni̠ lacas­qui­ná̠tit para tícu luu nalak­tzaksay y nama̠­kan­taxti̠y a̠túnuj cris­tiano. \p \v 53 Acxni̠ Jesús chuná huan­ko̠lh eé tachu­huí̠n, a̠ma̠ko̠lh fariseos chu xma̠­kalh­ta­hua­ke̠­naní̠n judíos tasi̠­tzí̠­nilh y catu̠huá tzú­culh taka­lhas­quín la̠qui̠ caj nata­li̠­tzaksay. \v 54 Caj xtaucxilh­putún chicá para túcu ni̠tlá̠n nahuán y chuná nata­ma̠­la­capu̠y. \c 12 \s1 Jesús li̠chuhui̠nán xlacata ni̠tlá̠n aksani̠nancán \p \v 1 Amá quilh­ta­macú luu lhu̠hua cris­tianos tata­mac­xtú­mi̠lh la̠qui̠ nata­kax­matniy xta­chu­huí̠n Jesús, luu lhu̠hua ni̠ caj ma̠x aktum mi̠lh y hasta xta­la̠­lak­xqui­ti­ya̠­hua­má̠­nalh. Pero Jesús ca̠ta­sá­nilh xta­ma̠­kalh­ta­huaké̠n porque huí tu̠ xca̠­hua­ni­putún y chiné ca̠huá­nilh: \p —Luu xli̠­ca̠na cuentaj cat­la­huátit ni̠tu̠ naca̠­ma̠­pa­si̠yá̠n ni̠tlá̠n xta̠­yatcán fariseos porque luu xta̠­chuná caj la̠ leva­dura acxni̠ cajcu actzú y lak­ma­ca̠ncán xas­quítit harina hua̠k ma̠x­cuti̠y. \v 2 Pero la̠tachá túcu tze̠k ma̠qui̠cán xla­cata xli̠­maka̠s juerza mac­lacán; y para aktum tachu­huí̠n hua̠ntu̠ caj tze̠k huancán caj xla­cata xli̠­maka̠s juerza catzi̠cán. \v 3 Y chi̠nchú hua̠ntu̠ hui­xinín tze̠k li̠chu­hui̠­na­ná̠tit catzi̠sní xli̠­ca̠na pi̠ na̠ nali̠­chu­hui̠­nancán acxni̠ ca̠cu­huiní; y para túcu caj luu laka­siyu xli̠­chu­hui̠­nan­ta­nu̠­pá̠tit aktum tachu­huí̠n nac aktum chiqui, pus aca­li̠stá̠n namín quilh­ta­macú nali̠akta­si̠cán nac xca̠ak­sti̠ní̠n lac­lanca ta̠lh­ma̠ná chiqui. \s1 Huá tu luu xli̠ca̠na quili̠pe̠cuanitcán Dios \r (Mateo 10.28‑31) \p \v 4 Jesús ca̠hua­nipá: \p —Xli̠­ca̠na cca̠­hua­niyá̠n hui­xinín, ni̠ caca̠­pe̠­cuanítit a̠ma̠ko̠lh lac­chix­cu­huí̠n hua̠nti̠ ca̠mak­ni̠­pu­tuná̠n, porque xlacán tla̠n tamakni̠y xti­yat­li̠hua cha̠tum cris­tiano, pero ni̠lay túcua ma̠lak­sputuy. \v 5 Pero aquit nac­ca̠­hua­niyá̠n hua̠nti̠ luu qui­li̠­pe̠­cuanitcán: huat huá cape̠­cuanítit Dios porque xlá la̠ namak­ni̠ko̠y mimacni kalhi̠­paray li̠t­li­hueke la̠qui̠ namacá̠n mili̠s­tac­nicán nac pu̠pa̠ti̠n para xlá chuná nala­cas­quín, pus huata huá luu cape̠­cuanítit. \p \v 6 ’Caj luu caqui­la̠­hua­níhu, ¿lácu pi̠ ni̠ catzi̠­yá̠tit pi̠ li̠s­ta̠cán tan­qui­tzis lactzu̠ spitu caj okxtiy tumi̠n? ¿Lácu pi̠ a̠tzinú chú lhu̠hua xta­palhcán? Pero ma̠squi chuná, ni̠para tantum actzu̠ spitu pa̠tzanka̠y Dios. \v 7 Pus huá chú cca̠­li̠­hua­niyá̠n, ni̠ cape̠­cuántit porque hasta min­chi­xitcán hua̠ntu̠ tayá̠­nalh nac miakxa̠­kacán Dios hua̠k ca̠pu̠t­le­ke­ya̠­huani̠t la̠ta kana­tunu, y cumu hui­xinín xcamán ni̠ cali̠­pu­huántit porque hui­xinín luu lhu̠hua min­ta­palhcán ni̠ xachuná a̠ma̠ko̠lh lactzu̠ spu̠n. \s1 Hua̠nti̠ li̠ma̠siyuy xlatáma̠t nac xlacatí̠n cristianos pi̠ li̠pa̠huán Jesús \r (Mateo 10.32‑33; 12.32; 10.19‑20) \p \v 8 ’Xli̠­ca̠na cca̠­hua­niyá̠n pi̠ a̠ma̠ko̠lh cris­tianos hua̠nti̠ tali̠­ta̠yay pi̠ aquit quin­ta­li̠­pa̠­huán nac xlak­sti̠­pa̠ncán xli̠­lhu̠hua cris­tianos, pus na̠chuná chú aquit Xata­lac­sacni Chixcú na̠ nac­li̠­ta̠­ya­ya̠chá pi̠ xli̠­ca̠na huá qui­lac­scujni nac xla­catí̠n ángeles hua̠nti̠ tata̠­la­ma̠­nanchá Dios nac akapú̠n. \v 9 Pero a̠má chixcú hua̠nti̠ ni̠ nali̠­ta̠yay nac xla­ca­ti̠ncán cris­tianos pi̠ xli̠­ca̠na qui­li̠­pa̠­huán, pus na̠chuná chú aquit Xata­lac­sacni Chixcú na̠ ni̠ cac­tíhua para qui­lac­scujni nac xla­catí̠n ángeles hua̠nti̠ tata̠­hui­la̠­nanchá Dios nac akapú̠n. \p \v 10 ’Pus la̠tachá tícuya̠ cris­tiano hua̠nti̠ cala̠huá naqui­li̠­chu­hui̠nán aquit Xata­lac­sacni Chixcú juerza tla̠n nama̠­tzan­ke̠­na­nicán xta­la̠­ka­lhí̠n, pero hua̠nti̠ cala̠huá nali̠­kalh­ka­ma̠nán xta­scújut Espíri­tu Santo a̠má cris­tiano ni̠lay cati­ma̠­tzan­ke̠­na­ní­calh xta­la̠­ka­lhí̠n. \p \v 11 ’Acxni̠ hui­xinín naca̠­li̠­pin­ca­ná̠tit nac xpu̠­si­cu­lancán judíos, osuchí nac xla­ca­ti̠ncán jueces, osuchí nac xla­ca­ti̠ncán gober­na­dores, ni̠ cali̠­pu­huántit xla­cata lácu luu nahua­ná̠tit acxni̠ nata­kalh­mak­ta̠­ya­yá̠tit, \v 12 porque a̠má quilh­ta­macú Espíri­tu Santo naca̠­ma̠­ca­tzi̠­ni̠yá̠n lácu luu nakalh­ti̠­na­ná̠tit. \s1 Hua̠nti̠ ma̠akstokuili̠y lhu̠hua tumi̠n nac ca̠quilhtamacú ni̠tu̠ li̠macuaniy acxni̠ ni̠y \p \v 13 La̠ta xtza­macán cha̠tum chixcú chiné huá­nilh: \p —Ma̠kalh­ta­hua­ke̠ná, cahuani quin­ta̠lá luu lac­xtum caquin­ta̠­ta­paj­pí­tzilh a̠má herencia hua̠ntu̠ quin­ca̠­mak­xtek­ni­ni̠tán quin­tla̠t. \p \v 14 Pero Jesús chiné kálh­ti̠lh: \p —Kahua, ¿túcu xpa̠­la­cata qui­li̠­pu­tzaya aquit? Osuchí ¿tícu qui­hui­li̠ni̠t li̠juez nac milak­sti̠­pa̠ncán la̠qui̠ nac­ca̠­ma̠­paj­pi­tzi­niyá̠n hua̠ntu̠ kalhi̠­yá̠tit? \p \v 15 Xlá chiné ca̠hua­nipá: \p —Luu cuentaj cat­la­huátit ni̠tu̠ naaktzan­ka̠­yá̠tit y nala­ka­ti̠­yá̠tit naka­lhi̠­pu­tu­ná̠tit luu lhu̠hua tumi̠n; porque a̠má li̠pa̠­xúhu xla­táma̠t cha̠tum, ni̠ antá li̠quilh­tzucuy para la̠ta xli̠­lhu̠hua xtumi̠n hua̠ntu̠ kalhi̠y. \p \v 16 Y chiné ca̠huá­nilh eé takalh­chu­huí̠n: \p —Maktum quilh­ta­macú xuí cha̠tum chixcú pero luu xli̠­ca̠na rico xuani̠t, xka­lhi̠y lakatum xca̠­qui­huí̠n pero luu tla̠n xla­na̠nán, y antá chalh lhu̠hua cuxi y luu la̠n maká­lalh. \v 17 Cumu luu lhu̠hua hua̠ntu̠ xma­ka­la­na̠­nani̠t a̠má rico chiné tzú­culh laca­pa̠s­taca: “¿Túcu cahuá nac­tla­huay, porque chú niaj ni̠ ní cma̠­qui̠y quin­cuxi?” \v 18 Y chiné lac­púhua: “Huata mejor nac­lac­tilha hua̠ntu̠ xyá actzu̠ quim­pú̠­cuxi y tunu nac­tla­huay hua̠ntu̠ tlak lanca la̠qui̠ hua̠k antá nac­ma̠­qui̠y quin­cuxi y pu̠tum hua̠ntu̠ cka­lhi̠y. \v 19 Y aca­li̠stá̠n chiné nacuaniy qui­li̠s­tacni: Chú luu lhu̠hua kalhi̠­yá̠hu tumi̠n hua̠ntu̠ namac­la­cas­qui­ná̠hu aklhu̠hua ca̠ta porque la̠n ca̠ma̠s­to­kuili̠­ni̠­táhu. Ni̠tu̠ cali̠­taaka­tzanke, huata mejor chú caj cajaxui, li̠huana̠ cahua̠­yáhu, cakot­núhu y luu capa̠­xu­huáhu.” \v 20 Pero Dios xakát­li̠lh a̠má chixcú y chiné huá­nilh: “Xaaktzan­ka̠­tamá̠n chixcú huix, ni̠para tzinú catzi̠ya hua̠ntu̠ amá̠n okspu­layá̠n, la̠nchú eé ca̠tzi̠sní pímpa̠t ni̠ya, y chi̠nchú la̠ta xli̠­lhu̠hua hua̠ntu̠ ma̠qui̠­ni̠ta, ¿tícu xlá nahuán?” \v 21 Pus xli̠­ca̠na chuná okspulay cha̠tum chixcú hua̠nti̠ luu lhu̠hua ma̠ak­sto­kuili̠y xtumi̠n uú nac ca̠quilh­ta­macú, pero nac xla­catí̠n Dios ni̠tu̠cu kalhi̠y. \s1 Dios ca̠maktakalha xcamaná̠n \r (Mateo 6.25‑34) \p \v 22 Aca­li̠stá̠n Jesús chiné ca̠huá­nilh xdis­cí­pulos: \p —Luu caaka­tá̠k­stit hua̠ntu̠ camá̠n ca̠hua­niyá̠n: Ni̠ luu cali̠­taaka­tzan­ké̠tit hua̠ntu̠ nahua­yá̠tit cha̠li cha̠lí xla­cata tla̠n nali̠­la­ta­pa̠­yá̠tit, ni̠para huá milha­ka̠tcán cali̠­taaka­tzan­ké̠tit hua̠ntu̠ nalha­ka̠­yá̠tit. \v 23 Porque a̠tzinú luu lhu̠hua xta­palh qui­li̠s­tac­nicán ni̠ xachuná quin­ta­huajcán, y a̠tzinú luu lhu̠hua xta­palh quin­ti­yat­li̠­huacán ni̠ xachuná qui­lha­ka̠tcán. \v 24 Caj luu caca̠ucxílhtit lactzu̠ spu̠n hua̠ntu̠ takosa ta̠lhmá̠n nac ca̠u̠ní̠n, xlacán ni̠ tacha­na̠nán, y ni̠para tax­ka̠nán, ni̠tu̠ taka­lhi̠y xpu̠­cu­xicán anta­nícu tama̠­qui̠y hua̠ntu̠ tamac­la­cas­quín; pero ma̠squi chuná Dios anka­lhi̠ná ca̠mak­ta̠­yama y ca̠ma̠­hui̠y. ¡Pus a̠tzinú hui­xinín mili̠s­tac­nicán luu lhu̠hua xta­palh ni̠ xachuná a̠ma̠ko̠lh lactzu̠ spu̠n! \v 25 Caqui­la̠­hua­níhu, ¿tícu cahuá la̠ hui­xinín para ma̠rí liaka­ti­yuncán pi̠ tla̠n cahuá nama̠­li̠­hua­qui̠y ca̠na caj nícu akli̠t ca̠ta la̠ta lácu nala­tama̠y? \v 26 Pero cumu ni̠lay ma̠t­la̠n­ti̠­yá̠tit hua̠ntu̠ luu ni̠para lhu̠hua tuncán, ¿túcu chú luu li̠la­yá̠tit li̠taaklhu̠­hui̠­ta­pa̠­yá̠tit ca̠ta catu̠huá? \p \v 27 ’Caj luu caca̠ucxílhtit lak­li̠­la­káti̠t xánat lácua tas­taca. Xlacán ni̠ tas­cuja ni̠para tat­la­huay hua̠ntu̠ nata­li̠­lha­ka̠nán, pero luu laca­tancs cca̠­hua­niyá̠n pi̠ ni̠para a̠má xamaká̠n rey Salo­món ma̠squi luu lhu̠hua hua̠ntu̠ xka­lhi̠y lak­li̠­la­káti̠t xli̠­ta­ca̠xta̠y, ne̠cxni chuná li̠la­káti̠t lha­ká̠­nalh cumu la̠ tata­siyuy a̠ma̠ko̠lh xánat. \v 28 Pus chú luu calac­pu­huántit, para Dios chuná ca̠ca̠x­ya̠­huay xánat chu xli̠­hua̠k li̠cúxtut hua̠ntu̠ taanán nac ca̠tu­huá̠n, ma̠squi xlá catzi̠y pi̠ la̠nchú luu lak­li̠­la­káti̠t ya̠ko̠lh pero caj li̠cha̠lí nax­nekko̠y y naca̠­ma̠­pu̠cán nac lhcúya̠t, ¿lácu pi̠ li̠huaca chú hui­xinín hua̠nti̠ xca­maná̠n ni̠ cati­ca̠­ma̠x­quí̠n hua̠ntu̠ nali̠­lha­ka̠­na­ná̠tit? ¿Túcu luu xpa̠­la­cata ni̠lay li̠pa̠­hua­ná̠tit? \v 29 Pus luu laca­tancs cca̠­hua­niyá̠n pi̠ ni̠ luu cali̠­taaklhu̠­huí̠tit xla­cata hua̠ntu̠ nahua­yá̠tit, osuchí hua̠ntu̠ nali̠­kot­nu­ná̠tit cha̠li cha̠lí y ni̠ caj huá cali̠­li̠­pu­huántit. \v 30 Porque xli̠­hua̠k cris­tianos hua̠nti̠ uú tala­má̠­nalh nac ca̠quilh­ta­macú y ni̠ tali̠­pa̠­huán Dios xlacán caj luu xma̠n huá tali̠­taaka­tzan­ke̠­má̠­nalh; pero ni̠ huá hui­xinín caca̠­maca­sta̠­látit hua̠ntu̠ xlacán tat­la­huay, porque hui­xinín kalhi̠­yá̠tit cha̠tum Min­tla̠­ticán hua̠nti̠ ca̠mak­ta­ka­lhá̠n xa̠huachí xlá aya catzi̠y hua̠ntu̠ hui­xinín mac­la­cas­quim­pá̠tit. \v 31 Huata mejor tu̠ cca̠­hua­niyá̠n, pu̠lh huá calac­pu­tzátit y calak­tzak­sátit lácu Dios lacas­quín nala­ta­pa̠­yá̠tit y xlá catzi̠y lácu naca̠­mak­ta­ka­lhá̠n y naca̠­ma̠x­qui̠yá̠n hua̠ntu̠ mac­la­cas­quim­pá̠tit. \s1 Hua̠ntu̠ tla̠n nale̠náhu nac akapú̠n \r (Mateo 6.19‑21) \p \v 32 Chiné ca̠hua­nipá: \p —Koxu­taní̠n hui­xinín quiamigos, ni̠ cape̠­cuántit, ma̠squi ni̠ milhu̠­huacán pero Dios hua̠nti̠ min­tla̠­ticán luu li̠pa̠­xu­huay pi̠ huá naca̠­ma̠­pek­si̠yá̠n xlianka­lhí̠n. \v 33 La̠ta túcu kalhi̠­yá̠tit cas­tá̠tit y xatumi̠n caca̠­li̠­mak­ta̠­yátit hua̠nti̠ luu tamac­la­cas­qui­má̠­nalh; y chuná chú hui­xinín naca̠­li̠t­la­hua­yá̠tit hua̠ntu̠ xta̠­chuná cumu la̠ anta­nícu nama̠­qui̠­yá̠tit min­tu­mi̠ncán hua̠ntu̠ ne̠cxni lakuán, y chuná hui­xinín naka­lhi̠­yá̠tit cumu la̠ min­tu­mi̠ncán hua̠ntu̠ nali̠­pa̠­xu­hua­yá̠tit nac akapú̠n, xa̠huachí ne̠cxni cati­lák­sputli y ni̠para kalha̠ná tla̠n cati­maklh­tí̠n, ni̠para xalu̠hua cati­pá­salh hua̠ntu̠ nama̠­lak­sputuy. \v 34 Porque anta­nícu hui­xinín nahui­li̠­yá̠tit min­ta­pa̠­xu­hua̠ncán cumu la̠ aktum min­tu­mi̠ncán pus na̠ antá nata­hui­la­ya̠chá mili̠s­tac­nicán. \p \v 35 ’Luu xli̠­ca̠na ská­lalh cata̠­ta­hui­látit xapasán mili̠­mak­skocán. \v 36 Xta̠­chuná cali̠­tax­tútit cumu la̠ a̠ma̠ko̠lh lacuán tasa̠cwá̠n hua̠nti̠ taka­lhi̠­má̠­nalh xpat­roncán acxni̠ naqui̠­tas­pita nac aktum pu̠ta­maka­xtokni, y la̠li̠­huán nata­ma̠­la­qui̠niy acxni̠ xlá nachín y natzucuy lakat­laka má̠lacchi. \v 37 Luu xli̠­ca̠na taamá̠­nalh tamaka­pa̠­xu­huay xpat­roncán a̠ma̠ko̠lh tasa̠­cuá̠n hua̠nti̠ chu­na­tiyá tala­ca­hua̠­na­má̠­nalh y ni̠tu̠ talh­ta­ta­má̠­nalh naca̠­lak­chincán; y huata huá xpat­roncán naca̠­huaniy xla­cata cata­táhui anta­nícu yá mesa y natzucuy ca̠li̠s­cuja y acxtum naca̠­ta̠­hua̠yán. \v 38 Porque ma̠squi luu íta̠t tzi̠sa osuchí acxni̠ aya xka­ka­ti̠­lhay cachilh, pero cumu ni̠tu̠ talh­ta­ta­má̠­nalh pus luu xli̠­ca̠na cata­pa̠­xú­hualh a̠ma̠ko̠lh tasa̠­cuá̠n. \v 39 Y na̠chuna li̠túm luu caca­tzí̠tit, para cha̠tum chixcú xcá­tzi̠lh túcuya̠ quilh­ta­macú ámaj lak­tanu̠y kalha̠ná, xli̠­ca̠na pi̠ luu ská­lalh xtáhui, chu­na­tiyá xla­ca­hua̠­nan­táhui y ni̠ clhtá­talh la̠quí ni̠ xmá̠s­ta̠lh tala­cas­quín nalak­ta­nu̠cán y namak­ka­lha̠­nancán. \v 40 Pus na̠chuná chú hui­xinín luu ská­lalh cata­hui­látit, porque acxni luu ni̠ lia̠ca­tzi̠­hui­látit nac­mim­paray aquit Xata­lac­sacni Chixcú. \s1 Xatakalhchuhuí̠n cha̠tiy tasa̠cuá̠n \r (Mateo 24.45‑51) \p \v 41 Acxni̠ Jesús chu­hui̠­nan­ko̠lh, Pedro chiné kalhás­quilh: \p —Quim­pu̠­chi­nacán, a̠má takalh­chu­huí̠n hua̠ntu̠ huix hua̠nti̠, ¿pi̠ xli̠­hua̠k cris­tianos xala ca̠quilh­ta­macú ca̠hua­nípa̠t, osuchí caj xma̠n aquinín qui­la̠­hua­ni­ma̠­náhu hua̠nti̠ cca̠­ta̠­la­pu̠­layá̠n? \p \v 42 Quim­pu̠­chi­nacán chiné kálh­ti̠lh: \p —Pus aquit pu̠tum cca̠­hua­nima hua̠nti̠ tla̠n xta­pu­hua̠ncán y hua̠nti̠ tas­cuj­ni­má̠­nalh Dios, na̠ luu xta̠­chuná cumu la̠ cha̠tum patrón acxni̠ ma̠pux­qui̠y cha̠tum xta­sa̠cua la̠qui̠ xlá naca̠­mak­ta­kalha y naca̠­ma̠­hui̠y acxni̠ nata­tzincsa xa̠maka­pi­tzí̠n xta­sa̠­cuá̠n porque xlá mákat anta­nícu ani̠t paxia̠lhnán. \v 43 Pero xli̠­ca̠na luu li̠pa̠­xúhu naqui̠­tax­tuniy a̠má tasa̠cua acxni̠ nachín xpatrón y chuná xlá ma̠kan­tax­ti̠ma a̠má ta­scújut hua̠ntu̠ tili̠­ma̠­pek­sí̠­calh. \v 44 Pus luu laca­tancs cca̠­hua­niyá̠n pi̠ a̠má patrón huata huá nama̠­cuentaj­li̠ko̠y xli̠­hua̠k hua̠ntu̠ xlá kalhi̠y nac xchic. \v 45 Pero luu ni̠para tzinú tla̠n hua̠ntu̠ naok­spulay hua̠nti̠ ni̠tlá̠n xta­pu­huá̠n cha̠tum tasa̠cua, xlá nalac­pu­huán pi̠ ni̠naj pála catí­chilh xpatrón porque ma̠x namaka­palay; huata tu̠ xlá nat­la­huay caj natzucuy ca̠ma̠­pa̠­ti̠ni̠y maka­pi­tzí̠n tasa̠­cuá̠n, na̠chuná hua̠nti̠ antá tas­qui­ti­hui̠­na­má̠­nalh lac­pus­ca̠tní̠n, xa̠huachí caj natzucuy li̠huana̠ hua̠yán y natzucuy kota y la̠n naka­chi̠y. \v 46 Cumu a̠má tasa̠cua chuná xlá lama, a̠má patrón caj xamaktum acxni̠ xlá nachín, pero cumu xlá ni̠para tzinú xlac­pu­huán para naminá, xlá ni̠tu̠ xka­lhi̠ma y ni̠ xli̠a̠ca­tzí̠hui para aya nalak­chincán, pus chuná xlá nama̠­pa̠­ti̠­ni̠cán cumu la̠ ca̠ma̠­pa̠­ti̠­ni̠cán hua̠k hua̠nti̠ taka­lha­kax­mat­makán Dios. \p \v 47 ’Amá cris­tiano hua̠nti̠ catzi̠y hua̠ntu̠ lakati̠y xpatrón, pero cumu ni̠ ská­lalh huí, xa̠huachí cumu ni̠ li̠s­cuj­putún hua̠ntu̠ xlá li̠ma̠­pek­si̠cán pus la̠n nama̠­pa̠­ti̠­ni̠cán y nalak­sno­kuili̠cán. \v 48 Pero a̠má tasa̠cua hua̠nti̠ ni̠ catzi̠y para ni̠tlá̠n hua̠ntu̠ tla­huama, y nat­la­huay hua̠ntu̠ mini̠niy nali̠­ma̠­pa̠­ti̠­ni̠cán, pus ni̠ luu xta̠­chuná cati­lak­sno­kuilí̠­calh. Porque a̠má cris­tiano hua̠nti̠ a̠tzinú lhu̠hua ma̠x­qui̠­cani̠t tala­ca­pa̠s­tacni la̠qui̠ tla̠n lhu̠hua nama̠­mak­ta­kalh­ni̠cán hua̠ntu̠ xlá nacuentajlay, pus na̠ a̠tzinú luu lhu̠hua amá̠­calh mak­pu­tzacán hua̠ntu̠ xlá nama­ca­ma̠sta̠y. \s1 Lhu̠hua cristianos xala ca̠quilhtamacú caj xlacata Jesús natala̠li̠makasi̠tzi̠y \r (Mateo 10.34‑36) \p \v 49 Jesús chiné ca̠hua­nipá: \p —Aquit cmini̠t ma̠lak­pasi̠y lhcúya̠t nac ca̠quilh­ta­macú, porque caj xpa̠­la­cata quin­ta­chuí̠n chú quin­ta­péksi̠t ámaj li̠tzucuy tasi̠tzi, y luu cla­cas­quín xlak­pa­salhá eé lhcúya̠t. \v 50 Pero pu̠lh amá̠­calh qui­liucxilhcán aktum tapa̠tí̠n para xli̠­ca̠na nac­ta̠­yaniy, pero luu xli̠­ca̠na cli̠­pu­huán xla­cata túcuya̠ quilh­ta­macú nalak­chá̠n acxni̠ hua̠k nakan­tax­tuko̠y. \v 51 Hui­xinín ma̠x lac­pu­hua­ná̠tit pi̠ aquit cmini̠t mak­xteka tacác­suat chu tapa̠­xu­huá̠n nac ca̠quilh­ta­macú, pus huata luu cca̠­hua­niyá̠n pi̠ ni̠chuná porque caj quim­pa̠­la­cata nali̠­tzucuy tasi̠tzi, y nata­ta­paj­pi­tziy cris­tianos. \v 52 Porque nac aktum chiqui anta­nícu hui­lá­calh, li̠ka­lha­qui­tzis pu̠lactiy nata­taxtuy nata­ta­paj­pi­tziy caj quim­pa̠­la­cata, pu̠lactum li̠cha̠tiy y pu̠lactum li̠ka­lha­tutu y natzucuy tala̠­ma­ka­si̠­tzi̠y y nala̠­la­ca­ta̠­qui̠y sac­stucán. \v 53 Cha̠tum kahuasa nata̠­la̠­ma­ka­si̠­tzi̠y xtla̠t, y na̠ xatla̠t na̠ nata̠­la̠­la­ca­ta­huacay xka­huasa; na̠chuná cha̠tum pusca̠t nata̠­la̠­ma­ka­si̠­tzi̠y xtzuma̠t, y a̠má tzuma̠t na̠ nata̠­la̠­la­ca­ta­huacay xtzí; y cha̠tum pusca̠t nata̠­la̠­ma­ka­si̠­tzi̠y xpusca̠t xka­huasa, y a̠má xapu̠­huiti na̠ nata̠­la̠­la­ca­ta̠­qui̠y xpu̠­ti­ya̠tzí. \s1 Cristianos tacatzi̠y acxni̠ namín si̠n osuchí acxni̠ la̠n nachichinín \r (Mateo 16.1‑4; Marcos 8.11‑13) \p \v 54 Jesús ca̠hua­nipá cris­tianos: \p —Acxni̠ hui­xinín ucxi­lhá̠tit pi̠ tzucuy tapuc­sa̠chá pekán anta­nícu pulha̠chá chi­chiní, chiné hua­ná̠tit: “Chú la̠n namín si̠n”, y xli̠­ca̠na pi̠ chuná qui̠­taxtuy. \v 55 Y acxni̠ suancaca mina̠chá u̠n pekán nac pa̠kalhú, hua­ná̠tit: “Chú luu la̠n nalh­ca̠cnán”, y ca̠na chuná qui̠­taxtuy. \v 56 ¡Aksa­ni̠­naní̠n! Para xli̠­ca̠na hui­xinín tla̠n ma̠lak­chi­pi­ni­yá̠tit lácu nata­huilay tan­tacú quilh­ta­macú acxni̠ tala­ca­ya̠­hua­yá̠tit y ucxi­lhá̠tit lácu tasiyuy akapú̠n chu ca̠quilh­ta­macú; cumu para xli̠­ca̠na tla̠n ucxi­lhá̠tit u̠má quilh­ta­macú ca̠li̠­ma̠­la­ca­hua̠­ni̠­pu­tuná̠n la̠nchú, ¿lácu chú ni̠ li̠ca­tzi̠­yá̠tit li̠huana̠ naaka­ta̠k­sá̠tit hua̠ntu̠ aya naca̠­lak­chiná̠n? \s1 Hua̠nti̠ luu si̠tzi̠niyá̠hu quincristianujcán huata mejor cata̠li̠ma̠koxumixíhu \r (Mateo 5.25‑26) \p \v 57 Jesús ca̠hua­nipá a̠ma̠ko̠lh cris­tianos: \p —¿Túcu chi̠nchú xpa̠­la­cata ni̠ li̠lac­pu­tza­yá̠tit hui­xinín hua̠ntu̠ luu xli̠­ca̠na tla̠n nac mila­ta­ma̠tcán? \v 58 Pus para cha̠tum min­ta̠­cris­tiano hua̠nti̠ ni̠ ta̠la̠ucxilh­pu­tuná̠n y chú amá̠n ma̠la­ca­pu̠yá̠n nac pu̠ma̠­peksí̠n, huata mejor laca­ti̠tum cata̠­la­ca̠xla nac tiji y cama̠­ko­xu­mixi la̠qui̠ ni̠ nama­ca­ma̠s­ta̠yá̠n nac xmacán juez; porque a̠má juez nama­ca­ma̠s­ta̠yá̠n nac xmacán policia, y policia nata­mac­nu̠yá̠n nac pu̠la̠­chi̠n. \v 59 Y acxni̠ nata­nu̠­ya̠pi nac pu̠la̠­chi̠n antá ni̠ cati­taxtu hasta caní naxo­koya mimu̠lhta hua̠ntu̠ nas­qui­ni­cana. \c 13 \s1 Cristo lacasquín pi̠ cristianos catalakpáli̠lh xali̠xcájnit xtalacapa̠stacnicán \p \v 1 Caj li̠puntzú talak­ta­la­ca­tzú­hui̠lh anta­nícu xyá Jesús maka­pi­tzí̠n lac­chix­cu­huí̠n y tzú­culh tali̠­ta̠­kalh­chu­hui̠nán la̠ta lácu Pilato xca̠­ma̠­mak­ni̠­ni̠­nani̠t maka­pi­tzí̠n lac­chix­cu­huí̠n xalac Gali­lea; xlacán ca̠mak­ní̠­calh luu acxni̠ xta­mak­ni̠­má̠­nalh lactzu̠ taka­lhí̠n hua̠ntu̠ nata­li̠­la­ka­chix­cu­hui̠nán nac lanca pu̠si­culan xalac Jeru­salén, y luu lac­xtum tama̠s­tá­jalh xkalh­nicán la̠ xlá a̠ma̠ko̠lh lac­chix­cu­huí̠n chu xla lactzu̠ taka­lhí̠n. \p \v 2 Jesús chiné ca̠kálh­ti̠lh: \p —¿Hui­xinín ma̠x lac­pu­hua­ná̠tit pi̠ Dios huá chuná ca̠li̠­ma̠ok­spú­li̠lh a̠ma̠ko̠lh lac­chix­cu­huí̠n xalac Gali­lea cumu a̠tzinú xlacán luu lhu̠hua xta­ka­lhi̠y xta­la̠­ka­lhi̠ncán ni̠ xachuná maka­pi­tzí̠n hua̠nti̠ na̠ antá tahui­lá̠­nalh? \v 3 Pus luu xli̠­ca̠na pi̠ ni̠ huá xpa̠­la­cata, pero hui­xinín para ni̠ nalak­pa­li̠­yá̠tit xali̠xcáj­nit min­ta­la­ca­pa̠s­tac­nicán na̠chuná naca̠ok­spu­layá̠n napa̠­ti̠­na­ná̠tit mim­pu̠­tumcán nac xla­catí̠n Dios. \v 4 Hui­xinín na̠ catzi̠­yá̠tit lácu táni̠lh a̠ma̠ko̠lh kalha­cu̠­tzayán lac­chix­cu­huí̠n acxni̠ ca̠actá­ma̠lh a̠má torre xalac Siloé; ¿na̠ ma̠x lac­pu­hua­ná̠tit pi̠ chuná ca̠ma̠ok­spú­li̠lh Dios porque xlacán a̠tzinú luu lhu̠hua xta­ka­lhi̠y xta­la̠­ka­lhi̠ncán y ni̠ xachuná maka­pi­tzí̠n xta̠­chi­quicán hua̠nti̠ xta­hui­lá̠­nalh nac Jeru­salén? \v 5 Pus ni̠ huá chuná taliok­spú­lalh, pero para hui­xinín na̠ ni̠ nalak­pa­li̠­yá̠tit xali̠xcáj­nit min­ta­la­ca­pa̠s­tac­nicán, pus mim­pu̠­tumcán na̠chuná napa̠­ti̠­na­ná̠tit nac xla­catí̠n Dios. \s1 Xatakalhchuhuí̠n akatum quihui hua̠ntu̠ ni̠ tahuacay xtahuácat \p \v 6 Y chiné ca̠huá­nilh eé takalh­chu­huí̠n: \p —Maktum quilh­ta­macú cha̠tum chixcú xchani̠t nac xpu̠­cuxtu akatum xaquihui higo y ca̠ta ca̠ta xan ucxilha chicá para aya huaca xta­huácat, pero acxni̠ xlá xqui̠­chá̠n ni̠tu̠cu xmac­laniy. \v 7 Maktum quilh­ta­macú chiné huá­nilh xta­sa̠cua hua̠nti̠ xmak­ta­kalha a̠má pú̠cuxtu: “Kahua, chú aya xliaktutu ca̠ta la̠ta ctí­chalh eé quihui y tas­tuca cmin mak­pu­tzay para huaca xta­huácat, pero ne̠cxni a̠ cmac­laniy; huata mejor maktum catan­ca̠pi. ¿Túcu chú li̠ma­cuán caj xma̠n chuná akchi­pani̠t ca̠ti­yatni?” \v 8 Pero a̠má chixcú hua̠nti̠ xmak­ta­kalhma a̠má pú̠cuxtu chiné kálh­ti̠lh: “Patrón, huata mejor camak­xtek­ke̠ya ca̠na caj a̠huatá eé ca̠ta la̠qui̠ aquit nac­lak­pon­kaniy tíyat y na̠ nacuili̠niy abono. \v 9 Chicá para xamaktum chuná nata­huacay xta­huácat, y a̠ca̠ta para ni̠ nata­huacay xta­huácat entonces tuncán nac­tan­ca̠mi̠y.” \s1 Jesús ma̠tla̠nti̠y cha̠tum aklhcha̠lhkonu̠tua pusca̠t \p \v 10 Maktum quilh­ta­macú sábado acxni̠ hua̠k judíos xta­jaxa, Jesús xca̠­ma̠­kalh­chu­hui̠­ni̠ma cris­tianos nac xpu̠­si­cu­lancán. \v 11 Na̠ antá xta­nu̠ma cha̠tum pusca̠t, xlá aya xka­lhi̠yá akcu̠­tzayán ca̠ta la̠ta xma̠­chi­pi̠ni̠t tajátat xes­pí­ritu akska­huiní, y chu­na­tiyá xlama ni̠lay xtaactzaja aya lhko­nu̠tua xuanko̠ni̠t. \v 12 Acxni̠ Jesús úcxilhli, tasá­nilh y chiné huá­nilh: \p —Na̠na, xli̠­hua̠k min­ta­játat la̠nchú aquit nac­ma̠t­la̠n­ti̠­niyá̠n. \p \v 13 Li̠mac­chí­palh xmacán, y acxni tuncán a̠má pusca̠t tla̠n taáctzajli y tat­lá̠n­ti̠lh, xlá tzú­culh pa̠x­cat­ca­tzi̠niy Dios hua̠ntu̠ xli̠t­la­huani̠t. \v 14 Pero a̠má chixcú hua̠nti̠ xak­chu­hui̠nán nac xpu̠­si­cu­lancán judíos sí̠tzi̠lh porque Jesús xma̠t­la̠n­ti̠­nani̠t a̠má quilh­ta­macú acxni̠ xli̠­hua̠k judíos xta­jaxa, y chiné ca̠huá­nilh cris­tianos: \p —Kalhi̠­yá̠tit akcha̠xán quilh­ta­macú la̠ta lácu hua̠k tla̠n nas­cu­já̠hu, huata mejor acxni̠ nata­ná̠tit la̠qui̠ tla̠n naca̠­ma̠t­la̠n­ti̠­ni­ca­ná̠tit min­ta­ja­tatcán, y ni̠ huata acxni̠ nata­ná̠tit acxni̠ lak­cha̠ni̠t quilh­ta­macú la̠ta lácu jaxcán. \p \v 15 Pero Quim­pu̠­chi­nacán Jesús chiné kálh­ti̠lh: \p —¡Aksa­ni̠­naní̠n lac­chix­cu­huí̠n hui­xinín! Chú caqui­la̠­hua­níhu, ¿Pi̠ ni̠ xcu­tá̠tit hui­xinín mibur­rujcán osuchí mihua̠­caxcán acxni̠ lak­cha̠ni̠t quilh­ta­macú sábado acxni̠ ni̠ti̠cu scuja la̠qui̠ nama̠­kot­ni̠­yá̠tit? \v 16 Pus chú li̠huana̠ cala­ca­pa̠s­táctit, porque eé pusca̠t na̠ huá xli̠­ta­la­ka­pasni xamaká̠n Abraham na̠chuná cumu la̠ hui­xinín, pero xlá aya xka­lhi̠y akcu̠­tzayán ca̠ta la̠ta xes­pí­ritu akska­huiní xma̠­tzu­qui̠ni̠t xta­pa̠tí̠n, ¿lácu pi̠ ni̠tlá̠n chú aquit nac­xcut­makaniy xli̠t­li­hueke akska­huiní eé quilh­ta­macú acxni̠ li̠huancán para tícu nas­cuja? \p \v 17 Acxni̠ chuná huan­ko̠lh eé tachu­huí̠n a̠ma̠ko̠lh lac­chix­cu­huí̠n hua̠nti̠ xta­si̠­tzi̠niy Jesús luu la̠n tala­ca­ma̠­xá­nalh; pero la̠ta xli̠­lhu̠hua cris­tianos luu tzú­culh tali̠­pa̠­xu­huay hua̠ntu̠ xlá xca̠t­la­huama lac­lanca xta­scújut. \s1 Xatakalhchuhuí̠n xatalhtzi mostaza \r (Mateo 13.31‑32; Marcos 4.30‑32) \p \v 18 Chiné xlá ca̠hua­nipá: \p —¿Túcu xta̠­chuná tla̠n nata̠­ma̠­la­cas­tu­cá̠hu xasa̠sti xta­páksi̠t Dios hua̠ntu̠ ma̠tzu­qui̠­putún nac ca̠quilh­ta­macú, osuchí túcu xta̠­chuná? \v 19 Xta̠­chuná naqui̠­taxtuy cumu la̠ acxni̠ cha̠tum chixcú an chan nac xca̠­tu­huá̠n aktum xatalhtzi mos­taza. La̠ta xli̠­hua̠k qui­huí̠n huá xlá a̠tzinú luu actzú ma̠sta̠y xtalhtzi, pero xlá acxni̠ tzucuy staca luu lanca quihui huan y xli̠­hua̠k lactzu̠ spu̠n hua̠ntu̠ takosa nac ca̠u̠ní̠n, nac xakaní̠n tla̠n tat­la­huay xma̠­se­kecán. \s1 Xatakalhchuhuí̠n levadura \r (Mateo 13.33) \p \v 20 Jesús chiné ca̠hua­nipá: \p —¿Túcu cahuá tla̠n nata̠­ma­lac­xtu­mi̠­yá̠hu xasa̠sti xta­pe̠ksi̠t Dios hua̠ntu̠ xlá ma̠tzu­qui̠ma? \v 21 Ma̠x xta̠­chuná qui̠­taxtuy cumu la̠ a̠má leva­dura, acxni̠ cha̠tum pusca̠t ta̠lak­ko­chi­pa̠s­pita pa̠tutu tapu̠lhca harina, a̠má leva­dura laka­siyu tzucuy scuja hasta acxni̠ nama̠­ko­nuko̠y xli̠­pu̠tum squítit. \s1 Hua̠nti̠ tali̠pa̠huán Jesús caj la̠ta catanu̠chá nac xapi̠tzu̠ má̠lacchi \r (Mateo 7.13‑14, 21‑23) \p \v 22 Acxni̠ Jesús xtla̠­huama nac tiji xama pekán nac Jeru­salén, xlá xca̠­ma̠­kalh­chu­hui̠ni̠y cris­tianos la̠ta nac aka­tunu ca̠chi­quí̠n chu anta­nícu xuila­ko̠lh lactzu̠ ca̠tu­huá̠n anta­nícu xlá xlac­tla̠­huama. \v 23 Y cha̠tum chixcú chiné kalhás­quilh: \p —Quim­pu̠­chi­nacán, ¿pi̠ ni̠ luu lhu̠hua hua̠nti̠ cati­ta­lak­má̠x­tulh xli̠s­tac­nicán nac xla­catí̠n Dios? \p Jesús chiné ca̠huá­nilh: \p \v 24 —Luu laca­tancs cca̠­hua­niyá̠n pi̠ hua̠nti̠ lak­ma̠x­tu­putún xli̠s­tacni luu juerza cat­la­huá­nilh catzák­salh antá nalac­tanu̠y nac xapi̠tzu̠ má̠lacchi. Porque xli̠­ca̠na cca̠­hua­niyá̠n pi̠ lhu̠hua hua̠nti̠ nata­ta­nu̠­putún pero ni̠lay cati­ta­ma̠t­lá̠n­ti̠lh. \v 25 Porque acxni̠ Mim­pu̠­chi­nacán nama̠­lac­chu­huay má̠lacchi niaj lay cati­ta­nú̠tit. Y hui­xinín hua̠nti̠ layá̠tit nahuán nac quilhtí̠n nala­kat­la­ká̠tit má̠lacchi y chiné nahua­ná̠tit: “Quim­pu̠­chi­nacán, cat­lahua li̠tlá̠n caqui­la̠­ma̠­la­qui̠­níhu.” Pero xlá chiné naca̠­kalh­ti̠yá̠n: “Aquit ni̠para tzinú cca̠­la­ka­pasá̠n tícu hui­xinín.” \v 26 Y hui­xinín chiné natzu­cu­yá̠tit hua­ni­yá̠tit: “Aquinín lac­xtum cca̠­ta̠­hua̠­ya­ni̠tán y na̠ xac­kax­ma­tá̠hu min­ta­chu­huí̠n acxni̠ huix xca̠­ma̠­kalh­chu­hui̠­ní̠pa̠t cris­tianos nac quin­ca̠­chi­qui̠ncán.” \v 27 Xlá chiné naca̠­kalh­ti̠yá̠n: “¡Cata­tam­pu̠x­tútit uú pu̠tum hui­xinín hua̠nti̠ li̠­scuj­pá̠tit hua̠ntu̠ ni̠tlá̠n! Aya cca̠­huanín pi̠ ni̠ cca̠­la­ka­pasá̠n para qui­la̠­li̠­pa̠­hua­ná̠hu.” \v 28 Anta­nícu hui­xinín naca̠­ma­ca­chi­pin­ca­ná̠tit nalac­sa̠nán min­ta­tzancán caj xpa̠­la­cata lanca tapa̠tí̠n, y antá pu̠tum nata­sa­yá̠tit acxni̠ a̠li̠mákat naucxi­lhá̠tit a̠ma̠ko̠lh xalak­maká̠n mili̠­ta­la­ka­pas­nicán Abraham, Isaac, Jacob chu xli̠­hua̠k pro­fetas, xlacán antá tahui­la̠­nanchá nahuán nac xpa̠xtú̠n Dios nac akapú̠n, pero chi̠nchú hui­xinín ca̠ta­mac­xtu­ca­ni̠­tántit nahuán nac quilhtí̠n. \v 29 Y na̠chuná nali̠­pu­hua­ná̠tit acxni̠ hui­xinín naucxi­lhá̠tit nac akapú̠n ti̠pa̠­katzi cris­tianos xala cani̠huá xli̠­ca̠­lanca ca̠quilh­ta­macú tacha̠ni̠t nahuán la̠qui̠ antá quilh­xtum nata­mak­ta­huilay nac xmesa Dios y hua̠k nata­ma­kua̠yán. \v 30 Antacú luu lhu̠hua cris­tianos hua̠nti̠ la̠nchú ni̠tu̠cu xka­satcán nac ca̠quilh­ta­macú luu lac­ta­li̠­pa̠huá nata­li̠­taxtuy nac xla­catí̠n Dios, y na̠chuna li̠túm lhu̠hua hua̠nti̠ la̠nchú luu lac­ta­li̠­pa̠hu nac ca̠quilh­ta­macú pero nac xla­catí̠n Dios ni̠tu̠cu xka­satcán cati­ta­li̠­táx­tulh. \s1 Jesús ca̠laktasay cristianos hua̠nti̠ tahuilá̠nalh nac Jerusalén \r (Mateo 23.37‑39) \p \v 31 Caj li̠puntzú tachilh maka­pi­tzí̠n fariseos y chiné tahuá­nilh Jesús: \p —Huata mejor xatlá̠n nahuán cata­tam­pu̠xtu capit a̠laca­tunu ca̠chi­quí̠n porque rey Herodes mak­ni̠­pu­tuná̠n. \p \v 32 Pero xlá chiné ca̠kálh­ti̠lh: \p —Huata mejor caqui̠­hua­ni­pítit tamá mañoso chixcú pi̠ la̠nchú aquit nac­ca̠­mak­ta̠yay cris­tianos hua̠nti̠ ca̠maka­tla­jani̠t xes­pí­ritu akska­huiní y na̠chuná nac­ca̠­ma̠t­la̠nti̠y hua̠nti̠ tata̠­tatlay xli̠­makua la̠nchú tla̠n, porque a̠huayu cha̠lí o tu̠xama lako̠ni̠t nahuán pu̠tum quin­ta­scújut. \v 33 Cumu juerza nac­chá̠n anta­nícu cama, pus huá xpa̠­la­cata la̠nchú chu cha̠lí y hasta ma̠x tu̠xama ctla̠­huan­ti̠­lhay nahuán la̠qui̠ nac­chá̠n nac Jeru­salén, porque ni̠ lak­chá̠n namak­ni̠cán cha̠tum pro­feta cumu la̠ aquit para ni̠ juerza antá. \p \v 34 Jesús tzú­culh li̠pu­huán nac xnacú y chiné chu­huí̠­nalh: \p —¡Jeru­salén, koxu­tacú quin­ca̠­chi­quí̠n Jeru­salén! Antá uú ca̠mak­ni̠­cani̠t lhu̠hua luu lac­ta­li̠­pa̠hu pro­fetas y na̠ ca̠acta­lan­chi­pa­cani̠t lhu̠hua akchu­hui̠­naní̠n hua̠nti̠ Dios ca̠ma­ca­mini̠t. Aquit mak­lhu̠hua ctzak­sani̠t cca̠­ma̠­mac­xtu­mi̠­putún xli̠­hua̠k min­ca­mancán, cumu la̠ lactzú xalak­skata xti̠la̠n ca̠ma̠­mac­xtumi̠y xtzí nac xtampí̠n xpeke, pero xlacán ni̠ tala­cás­quilh. \v 35 Pus chú niaj maka̠s quilh­ta­macú huata nac lanca pusi­culan antá xala, ca̠ta caj chu­natá nata­ta­mak­xteka y niaj ti̠ tanu̠maj catíhua antá. Pero aquit laca­tancs cca̠­hua­niyá̠n pi̠ niaj caquin­ti­la̠ucxi­lhui hasta acxni̠ nalak­chá̠n quilh­ta­macú la̠ hui­xinín naqui­la̠­maka­maklhti̠­na­ná̠hu y nahua­ná̠tit: “¡Luu li̠pa̠­xúhu hua̠nti̠ mima nac xta­cu­huiní Quim­pu̠­chi­nacán la̠qui̠ huá nama̠­kan­taxti̠y xta­scújut!” \c 14 \s1 Jesús ma̠tla̠nti̠y cha̠tum chixcú hua̠nti̠ xlaccuntahuilani̠t \p \v 1 Maktum quilh­ta­macú acxni̠ hua̠k xjaxcán Jesús alh makua̠yán nac xchic cha̠tum xapuxcu fariseo; pero maka­pi­tzí̠n fariseos xtas­ka­laj­má̠­nalh chicá para nama̠t­la̠n­ti̠nán a̠má quilh­ta­macú. \v 2 Na̠ antá xuí cha̠tum chixcú hua̠nti̠ xka­lhi̠y aktum tajátat y xli̠­lanca nac xmacni xcun­ko̠ni̠t. \v 3 Cumu Jesús xca­tzi̠y hua̠ntu̠ xlacán xta­lac­pu­hua­má̠­nalh chiné ca̠ka­lhás­quilh fariseos chu xma̠­kalh­ta­hua­ke̠­nacán judíos hua̠nti̠ antá xta­la­má̠­nalh: \p —¿Lácu hui­xinín hua­ná̠tit, pi̠ lak­chá̠n cahuá xla­cata tla̠n nama̠­pac­sacán cha̠tum ta̠tatlá acxni̠ lak­cha̠ni̠t quilh­ta­macú la̠ta jaxcán, osuchí ni̠tlá̠n? \p \v 4 Pero a̠ma̠ko̠lh fariseos cacs taqui­lhua niaj tachu­huí̠­nalh huata xlá li̠mac­xá­malh xmacán a̠má ta̠tatlá acxni tuncán xlá pacsli. Aca­li̠stá̠n huá­nilh pi̠ caalhá nac xchic. \v 5 Y a̠ma̠ko̠lh fariseos chiné ca̠huá­nilh: \p —Chú caqui­la̠­hua­níhu, para hui­xinín kalhi̠­yá̠tit miburro osuchí mihuá̠cax y para nata­ju̠­ya̠chá nac aktum pozo, ¿lácu pi̠ ni̠ la̠li̠­huán tuncán cati­ma̠­cu­tútit la̠qui̠ ni̠ najic­suay y nani̠y, ma̠squi luu lak­cha̠ni̠t quilh­ta­macú sábado acxni̠ li̠huancán para tícu nas­cuja? \p \v 6 Pero xlacán ni̠ tacá­tzi̠lh lácu nata­kalh­ti̠nán. \s1 Acxni̠ para tícu natlahuay aktum pu̠pa̠xcua huá caca̠ta̠huá̠yalh hua̠nti̠ catzi̠y pi̠ ni̠lay catilakxokónilh \p \v 7 Acxni̠ Jesús ca̠úcxilhli xa̠maka­pi­tzí̠n taputza la̠ta lácua xlacán xta­lac­sac­má̠­nalh xala­cuán pu̠tá­hui̠lh anta­nícu xya̠­hua­cani̠t mesa la̠qui̠ nata­ma­kua̠yán, xlá chiné ca̠li̠­ma̠­kalh­chu­huí̠­ni̠lh eé takalh­chu­huí̠n: \p \v 8 —Aquit luu laca­tancs cca̠­hua­niyá̠n, acxni̠ hui­xinín naca̠­pu­tza­ca­ná̠tit la̠qui̠ napi­ná̠tit nac aktum pu̠pa̠xcua anta­nícu tamaka­xtok­ma̠ca, huix ni̠ lacán camak­ta­huila anta­nícu hui­la­ko̠lh xala­cuán pu̠tá­hui̠lh, porque chicá para xamaktum nachín cha̠­tum­li̠túm taputza hua̠nti̠ a̠tzinú luu tlak li̠la­ka­pascán ni̠ xachuná huix. \v 9 Amá chixcú hua̠nti̠ hua­ni­ni̠tán nalak­pina, aya nami­na̠­chá̠n hua­niyá̠n: “Cat­lahua li̠tlá̠n cata̠ya la̠ta huila y cama̠xqui milac­tá­hui̠lh u̠má cha̠­tum­li̠túm quin­ta­putza.” Y huata huix cha̠­ma̠­xanaj nata̠­yaya, juerza napina lac­ta­hui­laya hua̠ntu̠ a̠huatá hui­lachá lac­tá­hui̠lh. \v 10 Huata mejor acxni̠ hui­xinín naca̠­hua­ni­ca­ná̠tit xla­cata capítit mak­pa̠x­cuajna­ná̠tit, huata mejor a̠huata capit tahui­laya hua̠ntu̠ mákat tahui­la̠­nanchá lac­tá­hui̠lh la̠qui̠ acxni̠ namín hua̠nti̠ hua­ni­ni̠tán xla­cata nalak­pina nac pu̠pa̠xcua, y chiné nahua­niyá̠n: “Amigo, cat­lahua li̠tlá̠n cata­la­ca­tzuhui nac mesa antá la̠ a̠tahui­lá̠­nalh maka­pi­tzí̠n.” Pus huata huix na̠ luu tali̠­pa̠hu nata­li̠­ma̠x­tuyá̠n hua̠nti̠ tahui­lá̠­nalh nac mesa. \v 11 Porque aquit laca­tancs cca̠­hua­niyá̠n pi̠ hua̠nti̠ sacstu maklh­ca­tzi̠cán pi̠ luu tali̠­pa̠hu sacstu taak­ska­hui­tama̠y mákat ma̠tu̠­tzu­hui̠cán; pero hua̠nti̠ ni̠tu̠cu xkásat li̠taxtuy pus huata huá tlak tali̠­pa̠hu li̠taxtuy y ma̠x­qui̠cán xala­cuán pu̠tá­hui̠lh. \p \v 12 Y a̠má xapuxcu fariseo hua̠nti̠ xuanini̠t nalakán nac xchic chiné li̠ma̠­kalh­chu­huí̠­ni̠lh: \p —Acxni̠ huix nat­la­huaya aktum pu̠pa̠xcua y huij nahuán lhu̠hua tahuá nac mín­chic, ni̠ huá caca̠­huani cata­lakmín caj xma̠n miamigos, osu para mina­ta̠lán, osuchí para mili̠­ta­la­ka­pasni, o hua̠nti̠ min­ta̠­la­ca­tzuní̠n y hua̠nti̠ na̠ lac­rrico; porque acxni̠ xlacán natat­la­huay aktum pu̠pa̠xcua pus na̠ nata­hua­niyá̠n pi̠ caca̠­lakpi y chuná chú huix nama­ka­xo­ko­cana. \v 13 Pus huata acxni̠ huix nat­la­huaya aktum pu̠pa̠xcua xatlá̠n huá caca̠­huani hua̠nti̠ lac­pobre, hua̠nti̠ lak­li̠­ma̠x­kení̠n, hua̠nti̠ ni̠lay tas­cuja, chu hua̠nti̠ talu̠n­tu̠­hua­nani̠t, xa̠hua xli̠­pacs hua̠nti̠ laka­tzí̠n tala­má̠­nalh. \v 14 Pus chuná chú huix luu li̠pa̠­xúhu lápa̠t nahuán porque xlacán ni̠lay cati­ta­xo­ko̠­nunín, pero Dios ucxilhmá̠n y huá nama̠x­qui̠yá̠n min­tas­kahu acxni̠ nalak­chá̠n a̠má quilh­ta­macú lácu xlá naca̠­ma̠­laca­stac­uani̠y nac ca̠li̠ní̠n xli̠­hua̠k xca­maná̠n hua̠nti̠ tla̠n xta­pu­hua̠ncán. \s1 Cha̠tum chixcú ma̠makaxtokma xkahuasa pero ni̠ talákmilh xtaputza \r (Mateo 22.1‑10) \p \v 15 Cha̠tum chixcú hua̠nti̠ antá mac­xtum xta­hui­lá̠­nalh nac mesa acxni̠ chuná kax­mat­ko̠lh eé tachu­huí̠n chiné huá­nilh Jesús: \p —Pero luu ca̠na li̠pa̠­xúhu a̠má chixcú hua̠nti̠ tla̠n nama­kua̠ya­na̠­chá̠n nac xpa̠xtú̠n Dios nac akapú̠n. \p \v 16 Pero Jesús chiné ca̠huá­nilh: \p —Maktum quilh­ta­macú cha̠tum chixcú tlá­hualh aktum lanca pu̠pa̠xcua y ánca ca̠ma̠­ca­tzi̠­ni̠cán xta­putza hua̠nti̠ nata­lakmín. \v 17 Acxni̠ aya accha̠ná xuí tahuá ca̠má­ca̠lh maka­pi­tzí̠n xlac­scujni y ca̠huá­nilh xla­cata naán ca̠huaniy a̠ma̠ko̠lh taputza pi̠ la̠li̠­huán cata­milhá porque xaaccha̠ná xuí tahuá. \v 18 Pero hua̠nti̠ ca̠qui̠­lak­lá­ca̠lh tzú­culh tas­quín xma̠­tzan­ke̠­na­ni­cacán. Cha̠tum hua̠nti̠ pu̠lh lak­chá̠n­calh chiné huá: “Luu xli̠­ca̠na cahua­nipi pi̠ cat­lá­hualh li̠tlá̠n caqui­ma̠­tzan­ke̠­ná­nilh, pero a̠cu cta­ma̠­hua­ko̠lh aktum par­cela, pus la̠nchú juerza nacán ucxilha.” \v 19 Cha̠­tum­li̠túm chiné huampá: “Pun­tzu̠cú cca̠­ta­má̠hua tan­qui­tzis qui­huá̠cax, la̠nchú cámaj ca̠li̠­tzaksay nacuc­xilha para tla̠n tapon­ka̠nán; luu hasta li̠tlá̠n csqui­niyá̠n xla­cata caqui­ma̠­tzan­ke̠­nani porque ni̠lay cana̠chá.” \v 20 Y cha̠tum chi̠né huampá: “Na̠ la̠n­chujcú cta­ma­káx­tokli y xli̠­ca̠na ni̠lay chú cla­ka­na̠­chá̠n, pus caqui­ma̠­tzan­ke̠­nani.” \v 21 Acxni̠ tás­pitli a̠má lac­scujni hua̠k hua­ni­ko̠lh xpatrón lácua hua­ni­canchá. Amá chixcú la̠n sí̠tzi̠lh y chiné huá­nilh xta­sa̠cua: “La̠li̠­huán capimpi nac xli̠­ca̠­lanca ca̠chi­quí̠n, chu nac tiji y caca̠­hua­nítit catá­milh hua̠nti̠ lac­pobre, chu hua̠nti̠ ni̠lay tas­cuja, hua̠nti̠ talu̠n­tu̠­hua­nani̠t, chu hua̠nti̠ laka­xo̠kó̠n.” \v 22 Caj li̠puntzú acxni̠ a̠má tasa̠cua qui̠­tás­pitli, chiné huá­nilh xpatrón: “Patrón, chuná chú ctlá­hualh la̠ huix qui­huani, pero luu lhu̠­huacú tzanka̠y hua̠nti̠ tla̠n xta­huá̠­yalh.” \v 23 Amá patrón chiné hua­nipá: “Pus capim­pa­rapi nac ca̠ti­ji̠ní̠n chu nac xqui­lhapá̠n ca̠chi­quí̠n, juerza caca̠­hua­nítit xa̠maka­pi­tzí̠n cati̠hua̠ cris­tianos xla­cata pi̠ catá­milh láqui̠ chuná hua̠k nala­ta­hui­la­ko̠cán nac xli̠­ca̠­lanca nac quín­chic. \v 24 Porque xli̠­ca̠na cca̠­hua­niyá̠n pi̠ niaj cla­cas­quín ni̠para cha̠tum hua̠nti̠ aquit xac­ca̠­hua­nini̠t xla­cata naquin­ta­lakmín, y niaj cati­tá­hualh u̠má quin­tahuá hua̠ntu̠ aquit la̠nchú cca̠x­tla­huani̠t.” \s1 Hua̠nti̠ sta̠laniputún Jesús maktum capa̠tzánka̠lh xlatáma̠t \r (Mateo 10.37‑38) \p \v 25 Cumu luu lhu̠hua cris­tianos xta­sta̠­la­ni­má̠­nalh Jesús huata maktum xlá laca­tancs ca̠huá­nilh: \p \v 26 —Para tícu luu quis­ta̠­la­ni­putún y ni̠ aktum ca̠pa̠x­tek­putún para xtla̠t chu xtzí, osuchí xpusca̠t, o xcamán, osuchí xna­ta̠lán, y xa̠huachí para ni̠ aktum catzi̠y napa̠x­teka xla­táma̠t, ni̠lay cati­li̠­tá­nu̠lh cumu la̠ quin­ta­ma̠­kalh­ta­huaké̠n. \v 27 Y hua̠nti̠ ni̠ aktum catzi̠y nacucay xcruz y naquis­ta̠­laniy ma̠squi cali̠­ma­ca­má̠s­ta̠lh xla­táma̠t, xlá ni̠lay li̠ta­pu̠lhca̠y cumu la̠ quin­ta­ma̠­kalh­ta­huaké̠n. \v 28 Huata pu̠lh la̠n cala­ca­pá̠s­tacli a̠má cris­tiano hua̠nti̠ quis­ta̠­la­ni­putún, na̠ luu xta̠­chuná qui̠­taxtuy cumu la̠ acxni̠ cha̠tum chixcú la̠ hui­xinín tla­hua­putún aktum lanca xchic, huata pu̠lh caj cúlucs nata­huilay la̠qui̠ nat­la­huay xcuenta para nama­kaacchá̠n xtumí̠n hua̠ntu̠ naca̠­li̠­ta­ma̠­huay la̠ta túcua namac­la­cas­quín y xa̠huachí para na̠ nama­kaacchá̠n xtumi̠n hua̠ntu̠ nali̠­ma̠akas­putuy. \v 29 Huá chuná li̠t­la­huay la̠qui̠ ni̠ aca­li̠stá̠n acxni̠ aya ma̠pu­lhu­ni̠ttá nahuán xpá̠­tzaps niaj lay cati­ma̠akas­pú­tulh, y xli̠­hua̠k hua̠nti̠ nataucxilha caj nata­li̠­kalh­ka­ma̠nán, \v 30 y chiné nata­huán: “Tamá chixcú ma̠x caj laka­hui­tima, luu tla̠n tima̠­tzú­qui̠lh xpá̠­tzaps pero chú niaj lay ma̠akas­putuy xchic.” \v 31 Y na̠chuna li̠túm para cha̠tum gobier­no amá̠­calh ta̠t­la­huacán guerra y mima cha̠­tum­li̠túm gobier­no a̠laca­túnuj xalá, ¿lácu pi̠ ni̠ huata pu̠lh tla̠n nala­ca­pa̠s­taca para tla̠n nali̠­maka­tlajay caj akcá̠hu mi̠lh tropa hua̠ntu̠ xlá kalhi̠y, porque hua̠nti̠ mima xlá li̠mín akpuxam mi̠lh? \v 32 Y para xlá laca­tancs naca­tzi̠y pi̠ ni̠lay cati­maka­tlá­jalh, pus acxni̠ makatcú mima̠chá nahuán hua̠nti̠ mímaj laca­ta̠­qui̠y tasi̠tzi, huata a̠má gobier­no naca̠­macá̠n xlac­scujni la̠qui̠ naancán hua­nicán hua̠nti̠ mima: “Huata mejor calác­lalh tasi̠tzi acxtum cala­ca̠x­láhu y ni̠ cala̠­si̠­tzi̠­níhu.” \v 33 Pus na̠chuná chú hui­xinín hua̠nti̠ xli̠­ca̠na quis­ta̠­la­ni­putún, pu̠lh laca­tancs caca­tzí̠tit pi̠ hua̠nti̠ ni̠ namak­xteka hua̠ntu̠ kalhi̠y uú nac ca̠quilh­ta­macú pus ni̠lay li̠ta­pa̠­cu­hui̠y luu xli̠­ca̠na quin­ta­ma̠­kalh­ta­huaké̠n. \s1 Para pu̠lactum mátzat niaj skoko, ni̠tu̠ li̠lacán, caj makancán \r (Mateo 5.13; Marcos 9.50) \p \v 34 ’Hui­xinín catzi̠­yá̠tit pi̠ mátzat li̠ma­cuán porque li̠ma̠s­ko­ke̠­nancán, pero para tamá mátzat cspút­nilh xli̠s­koko niaj tu̠ cati­li̠­mácua, ¿lácu pi̠ tla̠n cahuá chú nati­li̠­ma̠s­ko­ke̠­nancán? \v 35 Pus niaj tícu li̠ma­cuaniy ma̠squi luu tíyat niaj tu̠ li̠lay, y na̠chuná ma̠squi luu xlak­ma­cá̠n­calh abono. Pus cumu niaj tu̠ li̠ma­cuán luu laca­tancs pi̠ caj namakan­cán. ¡Hui­xinín hua̠nti̠ li̠kax­pat­pá̠tit min­ta­ke̠ncán, luu caaka­tá̠k­stit quin­ta­chu­huí̠n! \c 15 \s1 Tantum borrego hua̠ntu̠ xmakatzanka̠cani̠t luu li̠pa̠xúhu acxni̠ maclácalh \r (Mateo 18.10‑14) \p \v 1 Anta­nícu xak­chu­hui̠nán Jesús lhu̠hua hua̠nti̠ xtamín takax­matniy xta­chu­huí̠n, xma̠­la­ka­xo­ke̠­naní̠n im­pues­tos xa̠hua maka­pi­tzí̠n lac­chix­cu­huí̠n hua̠nti̠ judíos xta­lac­pu­huán pi̠ luu a̠tzinú mak­la̠­ka­lhi̠­naní̠n xta­huani̠t. \v 2 Caj luu huá xpa̠­la­cata a̠ma̠ko̠lh fariseos chu xma̠­kalh­ta­hua­ke̠­nacán judíos ma̠rí xtaaksán y chiné xta­huán: \p —Eé chixcú hua̠k ca̠ta̠­ta­lak­xtumi̠y ma̠squi hua̠nti̠ mak­la̠­ka­lhi̠­naní̠n xa̠huachí xlá acxtum ca̠ta̠­hua̠yán. \p \v 3 Y la̠qui̠ nataaka­ta̠ksa túcu xpa̠­la­cata xlá suluj xca̠­ta̠lay a̠ma̠ko̠lh cris­tianos, Jesús ca̠li̠­ma̠­kalh­chu­huí̠­ni̠lh eé takalh­chu­huí̠n: \p \v 4 —Para cha̠tum chixcú kalhi̠y aktum ciento xbor­regos y para xamaktum nama­ka­tzanka̠y tantum, ¿túcu cahuá nat­la­huay? ¿Lácu pi̠ ni̠ cati­ca̠­mák­xtekli nac ca̠tu­huá̠n xa̠maka­pi­tzí̠n ta̠ti­pu­xa­ma­cu̠­na­ja̠tza la̠qui̠ tuncán la̠li̠­huán naán putzay a̠má koxutá bor­rego hua̠nti̠ maka­tzan­ka̠ni̠t y ni̠ cati­tás­pitli nac xchic hasta caní namaclay? \v 5 Acxni̠ naqui̠­maclay, nahuili̠y nac xak­lhtam­pixni caj la̠ta xta­pa̠­xu­huá̠n. \v 6 Y acxni̠ nachá̠n nac xchic pu̠tum naca̠­ma̠­ke̠s­toka xamigos chu hua̠nti̠ xta̠­la­ca­tzuní̠n y chiné naca̠­huaniy: “Cat­la­huátit li̠tlá̠n caqui­la̠­ta̠­pa̠­xu­huáhu la̠nchú porque aya cmac­lani̠t a̠má qui­bor­rego hua̠ntu̠ aquit xac­ma­ka­tzan­ka̠ni̠t.” \v 7 Pus xli̠­ca̠na aquit cca̠­hua­niyá̠n pi̠ na̠chuná qui̠­taxtuy nac akapú̠n acxni̠ tala­má̠­nalh nac ca̠quilh­ta­macú aktum ciento cris­tianos, y para cha̠tum nachipay hua̠ntu̠ ni̠ xatlá̠n tiji anta­nícu nalak­tzanka̠y, y acxni̠ lak­pali̠y xta­la­ca­pa̠s­tacni y li̠pa̠­huam­paray Dios. Pus nac akapú̠n luu lhu̠hua anán tapa̠­xu­huá̠n caj xpa̠­la­cata eé chixcú hua̠nti̠ qui̠­tás­pitli anta­nícu ni̠tlá̠n y ni̠ xachuná caj xla­ca­tacán a̠ma̠ko̠lh cris­tianos hua̠nti̠ xata̠­ti­pu­xa­ma­cu̠­na­ja̠tza cumu xlacán tla̠na xta­pu­hua̠ncán y ni̠tu̠ talak­pa­li̠­má̠­nalh. \s1 Acxni̠ maclay xtumi̠n hua̠nti̠ xmakatzanka̠ni̠t luu pa̠xuhuay \p \v 8 ’Pus na̠chuna li̠túm acxni̠ cha̠tum pusca̠t kalhi̠y okxcá̠hu tumi̠n xla plata y para nama­ka­tzanka̠y okxtum, ¿lácu lac­pu­hua­ná̠tit? ¿Pi̠ ni̠ cati­ma̠­pá­si̠lh cahuá xli̠­maksko y luu li̠huana̠ napalhnán y napu­tzay nac xli̠­ca̠­lanca chiqui hasta caní naqui̠­maclay? \v 9 Acxni̠ namaclay pu̠tum naca̠­ma̠­ke̠s­toka xamigas xa̠hua hua̠nti̠ xta̠­la­ca­tzuní̠n, y chiné naca̠­huaniy: “Luu cat­la­huátit li̠tlá̠n, caqui­la̠­ta̠­pa̠­xu­huáhu la̠nchú porque aya cmac­lani̠t a̠má okxtum quin­tumi̠n hua̠ntu̠ xac­ma­ka­tzan­ka̠ni̠t.” \v 10 Pus aquit cca̠­hua­niyá̠n pi̠ na̠chuná xán­geles Dios taka­lhi̠y aktum lanca tapa̠­xu­huá̠n acxni̠ cha̠tum mak­la̠­ka­lhi̠ná chixcú lak­pali̠y xali̠xcáj­nit xta­la­ca­pa̠s­tacni. \s1 Xatakalhchuhuí̠n cha̠tum kahuasa hua̠nti̠ Oxchipani̠t li̠xcájnit talacapa̠stacni \p \v 11 Jesús ca̠li̠­xa­kat­li̠pá aktum takalh­chu­huí̠n y chiné ca̠huá­nilh: \p —Cha̠tum chixcú xca̠­ka­lhi̠y cha̠tiy xla­ka­huasán. \v 12 Maktum quilh­ta­macú xataju xka­huasa chiné huá­nilh xtla̠t: “Papá, huata cumu la̠nchú tla̠ncú lápa̠t, mejor caqui­ma̠x­quitá qui­he­rencia hua̠ntu̠ qui­lak­chá̠n naqui­ma̠x­qui̠ya.” Amá ko̠lu­tzí̠n ma̠t­lá̠n­ti̠lh hua̠ntu̠ huá­nilh y ca̠ma̠­paj­pi­tzí̠­nilh xla­ka­huasán la̠ta hua̠ntu̠ xlá xka­lhi̠y. \v 13 Ni̠ li̠maka̠s quilh­ta­macú a̠má xataju xka­huasa sta̠­makan­kólh hua̠ntu̠ xma̠x­qui̠­cani̠t xhe­rencia, y a̠má tumi̠n hua̠ntu̠ xlá maka­mak­lhtí̠­nalh acxni̠ stá̠­nalh alh li̠la­ca­huan­ta­pu̠li̠y mákat nac a̠laca­túnuj ca̠chi­quí̠n; antá lac­tla­hua­mi̠­ko̠lh porque luu caj xali̠xcáj­nit tapu­huá̠n chí­palh. \v 14 Acxni̠ aya xlac­tla­hua­mi̠­ko̠ni̠t xtumi̠n hua­tiyá nac a̠má ca̠chi­quí̠n anta­nícu xlá xcha̠ni̠t milh aktum lanca tatzín­c­stat y sput­ko̠lh hua̠ntu̠ xuacán, y a̠má kahuasa na̠ tzú­culh pa̠ti̠nán porque niaj tu̠ xka­lhi̠y hua̠ntu̠ nali̠­hua̠yán. \v 15 Huata xlá alh putzay li̠ta­scújut y lák­cha̠lh cha̠tum chixcú antá xalá nac a̠má ca̠chi­quí̠n, huata xlá ma̠la­ká­cha̠lh nac xca̠­tu­huá̠n la̠qui̠ namak­ta­kalhniy xpaxni. \v 16 Cumu xlá aya xtzin­c­sni̠y xlac­pu­huán caj u̠cu xlí̠­kasli xli̠­huatcán paxni hua̠ntu̠ xca̠­ma̠x­qui̠cán, pero xlá ni̠para túcu xta̠­huacán. \v 17 Pus a̠má kahuasa chiné tzú­culh laca­pa̠s­taca: “Nac xchic quin­tla̠t lhu̠hua tahui­lá̠­nalh xta­sa̠­cuá̠n, xlacán taka­lhi̠y hua̠ntu̠ tahuay y hasta ca̠aka­ta̠x­tu­nima, ¡y chi̠nchú aquit uú ctzin­c­sta­makama hasta ni̠tu̠ cuay! \v 18 Huata mejor nacam­paray nac xchic quin­tla̠t, y acxni̠ nac­chá̠n chiné nacuaniy: Papá, luu lhu̠hua quin­ta­la̠­ka­lhí̠n hua̠ntu̠ cli̠­ma­ka­li̠­pu­huani̠t Dios y na̠chuná huix na̠ cma­ka­li̠­pu­hua­ni̠tán. \v 19 Caj huá xpa̠­la­cata aquit niaj qui­ma̠t­la̠nti̠y naqui­li̠­pu̠lh­ca̠ya cumu la̠ min­ka­huasa, huata mejor la̠nchú caqui­ma̠s­cuju y caqui­li̠­pu̠lhca cumu la̠ cha̠tum min­ta­sa̠cua.” \v 20 Xli̠­ca̠na a̠má kahuasa la̠li̠­huán táca̠xli y ampá nac xchic xtla̠t. \p ’Acxni̠ a̠má kahuasa juerza makatcú xla­ti̠­lhay, a̠má ko̠lu­tzí̠n úcxilhli pi̠ mima xka­huasa. Xli̠­ca̠na luu laka­lhá­malh y tokosú̠n alh pa̠x­toka; acxni̠ lák­cha̠lh aklhtam­pí̠s­natli y lacá­tzu̠cli. \v 21 Pero a̠má kahuasa chiné huá­nilh xtla̠t: “Papá, luu lhu̠hua quin­ta­la̠­ka­lhí̠n hua̠ntu̠ cli̠­ma­ka­li̠­pu­huani̠t Dios, y na̠chuná huix na̠ cma­ka­li̠­pu­hua­ni̠tán; pus aquit niaj qui­ma̠t­la̠nti̠y naqui­li̠­pu̠lh­ca̠ya cumu la̠ min­ka­huasa.” \v 22 Pero a̠má ko̠lu­tzí̠n chiné ca̠huá­nilh xta­sa̠­cuá̠n: “La̠li̠­huán cama̠­cu­tútit a̠tzinú xatlá̠n lháka̠t y cama̠­lha­ké̠tit quin­ka­huasa. Na̠ cama̠­ma­ka­nú̠tit aktum ani̠lu nac xmacán, y na̠ cama̠­tu̠­nú̠tit csa­pa̠tu. \v 23 Xa̠huachí la̠li̠­huán cali̠­tátit xakón qui­huá̠cax, camak­ní̠tit, ¡porque la̠nchú nahua̠­ya­ná̠hu y napa̠x­cuajna­ná̠hu! \v 24 Porque u̠má quin­ka­huasa aquit xac­li̠­pu̠lhca̠y cumu lá̠m­para xni̠ni̠t y chú aya lacas­ta­cuanani̠t, y mim­pa­rani̠t nac ca̠quilh­ta­macú; porque xac­ma­ka­tzan­ka̠ni̠t y la̠nchú aya cmac­lani̠t.” Y ni̠para maka̠s tzu­cú­calh pa̠x­cuajnancán nac xchic a̠má ko̠lu­tzí̠n. \p \v 25 ’Y a̠má xapuxcu xka­huasa xlá cscuj­ma̠chá nac ca̠tu­huá̠n, acxni̠ aya xtas­pitma y xcha̠ma nac xchic, káx­matli pi̠ luu li̠pa̠­xúhu xtlak­na­ma̠ca y xtan­tli̠­ma̠­kó̠­calh. \v 26 La̠li̠­huán tasá­nilh cha̠tum tasa̠cua y kalhás­quilh: “¿Túcu xla­cata li̠t­la­hua­má̠­calh pu̠pa̠xcua nac quín­chic?” \v 27 Amá tasacua chiné kálh­ti̠lh: “Huá li̠pa̠x­cuajna­má̠­calh porque luu chu­na­tiyá tla̠n qui̠­tás­pitli min­ta̠lá hua̠nti̠ xak­tzan­ka̠­ta­ma̠ni̠t ni̠tu̠cu lanini̠t, y caj huá xpa̠­la­cata li̠ma̠­pek­sí̠­nalh min­tla̠t la̠qui̠ namak­ni̠cán xakón xuá̠cax.” \v 28 Pero a̠má xapuxcu xka­huasa luu li̠pe̠cua sí̠tzi̠lh y cumu ni̠ xta­nu̠­putún nac chiqui juerza tax­tuchi xtla̠t y mak­lhu̠hua huá­nilh xla­cata catá­nu̠lh. \v 29 Huata a̠má kahuasa chiné huá­nilh xtla̠t: “Huix sta­lanca catzi̠ya la̠ta nícu akli̠t ca̠ta cta̠s­cujmá̠n, y ni̠para maktum caj chu­natá xac­ka­lha­kax­mat­makán, pero huix ni̠para maktum xqui­ma̠xqui ca̠na caj tantum xas­kata mibor­rego la̠qui̠ nac­makni̠y y nac­ca̠­ta̠­huay quiamigos. \v 30 Pero cumu la̠nchú lak­chi­ni̠tán quin­tajú hua̠nti̠ lac­tla­hua­mi̠­ko̠lh min­tumi̠n y huá acxtum ca̠ta̠­lac­tlá­hualh cati̠hua̠ laka­hui­tiní̠n lac­chaján huata chú huix pála ma̠mak­ni̠­ní̠­nanti xakón mihuá̠cax y tla­huápa̠t pu̠pa̠xcua.” \p \v 31 ’Pero a̠má ko̠lu­tzí̠n chiné huá­nilh xka­huasa: “Ta̠ta, huix anka­lhi̠ná uú lac­xtum quin­ta̠­huila, y la̠ta túcua aquit cka­lhi̠y na̠ hua̠k milá. \v 32 Pero la̠nchú luu xli̠­ca̠na xla­ca­squinca pi̠ juerza napa̠­xu­hua­yá̠hu y napa̠x­cuajna­ná̠hu, porque tamá min­tajú qui̠­taxtuy cumu lá̠m­para xni̠ni̠t y chú aya lacas­ta­cuanani̠t; lá̠m­para xma­ka­tzan­ka̠­ni̠­táhu pero la̠nchú aya mac­la­ni̠­táhu.” \c 16 \s1 Xatakalhchuhuí̠n cha̠tum mañoso tasa̠cua \p \v 1 Jesús ca̠li̠­ma̠­kalh­chu­hui̠­ni̠pá xdis­cí­pulos eé takalh­chu­huí̠n: \m —Maktum quilh­ta­macú xuí cha̠tum chixcú pero luu rico xuani̠t. Huá u̠má chixcú xka­lhi̠y cha̠tum xapuxcu xta­sa̠cua hua̠nti̠ luu xli̠­pa̠­huán, y hua̠k huá xma̠­mak­ta­kalhni̠y xli̠­hua̠k hua̠ntu̠ xlá xka­lhi̠y. Pero maktum quilh­ta­macú áncalh hua­nicán pi̠ a̠má xapuxcu xta­sa̠cua lhu̠hua antá xak­ska­huix­tu­nima xtumi̠n. \v 2 Pus a̠má chixcú tasá­nilh xta­sa̠cua y ciné huá­nilh: “¿Pi̠ xli̠­ca̠na hua̠ntu̠ qui­hua­ni­má̠ca xla­cata hmat huix akska­huix­túpa̠t quin­tumi̠n? Pus la̠nchú caqui­ma̠x­qui̠­ko̠ca cuenta la̠ta lácu huí quin­ta­scújut y hua̠nti̠ quin­ta­la­ka­hui­lá­nilh porque chú niaj cac­ti­ma̠x­quí̠n li̠ta­scújut xla­cata huix nacuentaj­laya pu̠tum cumu la̠ xapuxcu tasa̠cua.” \v 3 Eé tasa̠cua chiné tzú­culh lac­pu­huán: “¿Túcu cahuá chú nac­tla­huay cumu quim­patrón ámaj qui­mak­lhti̠y quin­ta­scújut? Porque aquit ni̠ cka­lhi̠y li̠t­li­hueke xla­cata nac­scuja nac ca̠tu­huá̠n, y na̠chuna li̠túm luu ma̠rí cma̠­xanán para caj nac­squi­hua̠­yan­ta̠k­chokoy. \v 4 ¡Ah, aya ccá­tzi̠lh hua̠ntu̠ nac­tla­huay! Nac­ca̠­ta̠­la­ca̠xlay hua̠nti̠ laka­hui­la­ni­ko̠lh quim­patrón la̠qui̠ xlacán naquin­ta­mak­ta̠yay acxni̠ aquit naqui­mak­lhti̠cán a̠má qui­li̠­ta­scújut.” \v 5 Pus chuná xlá tlá­hualh y cha̠­tunu cha̠­tunu tzú­culh ca̠ta­saniy hua̠nti̠ xta­la­ka­hui­lá­nilh xpatrón. Hua̠nti̠ pu̠lh milh kalhás­quilh: “¿Lácu chuná laka­hui­lani quim­patrón?” \v 6 Xlá kalh­tí̠­nalh: “Pus aquit cla­ka­hui­lani aktum ciento barril aceite.” Amá xapuxcu tasa̠cua chiné huá­nilh: “Xli̠­ca̠na, porque chuná talh­ca̠ni̠t nac mire­cibo hua̠ntu̠ firmar tla­hua­ni̠ta, huata mejor calác­xti̠tti hua̠ntu̠ aya firmar tla­hua­ni̠ta y tunu cat­lahua anta­nícu nahuán pi̠ caj íta̠t ciento barril laka­hui­lani.” \v 7 Y aca­li̠stá̠n kalhas­quimpá cha̠tum: “Chi̠nchú huix, ¿nícu chulá laka­hui­lani?” Amá chixcú kalh­tí̠­nalh: “Aktum ciento cúx­ta̠lh trigo.” Amá xapuxcu tasa̠cua huá­nilh: “Xli̠­cána, porque hui­lachá mire­cibo, la̠li̠­huán calác­xti̠tti y tunu cat­lahua la̠qui̠ antá nahuán pi̠ caj ta̠ti­pu­xa­ma­cá̠hu cúx­ta̠lh laka­hui­lani.” \v 8 Acxni̠ cátzi̠lh xpatrón hua̠ntu̠ xtla­huama xli̠­ca̠na hasta luu cacs li̠la­cáhua caj la̠ta lácu xlá xka­lhi̠ni̠t li̠s­ka­lala y lac­pú­tzalh lácu tla̠n nala­tama̠y aca­li̠stá̠n a̠má mañoso tasa̠cua. Pus xli̠­ca̠na lhu̠hua cris­tianos hua̠nti̠ uú xala nac ca̠quilh­ta­macú luu lak­ska­lalán tahuán acxni̠ lácu talac­pu­tzay para túcu natat­la­huay hasta luu ca̠maka­tla­jacán hua̠nti̠ luu aksti̠tum tas­cuj­má̠­nalh nac xla­catí̠n Dios. \p \v 9 Pus Jesús chiné na̠ ca̠huá­nilh xta­ma̠­kalh­ta­huaké̠n: \p —Hui­xinín na̠ ca̠ma­ca­ma̠x­qui̠­ca­ni̠­tátit hua̠ntu̠ namak­ta­ka­lhá̠tit uú nac ca̠quilh­ta­macú anta­nícu tahui­lá̠­nalh lhu̠hua cris­tianos hua̠nti̠ ni̠ tala­ka­pasa Dios; pus uú nac ca̠quilh­ta­macú la̠ta túcu kalhi̠­yá̠tit caca̠­li̠­pu­tzátit hui­xinín la̠qui̠ tla̠n naka­lhi̠­yá̠tit miami­goscán pero hua̠ntu̠ luu aksti̠tum, la̠qui̠ acxni̠ hui­xinín nani̠­yá̠tit y niaj kalhi̠­yá̠tit nahuán hua̠ntu̠ xta­palh tumi̠n naca̠­mak­ta̠­yayá̠n xlacán nata­maka­maklhti̠­naná̠n nac a̠má xasa̠sti pu̠tá­hui̠lh hua̠ntu̠ ne̠cxni lak­sputa. \p \v 10 ’Porque hua̠nti̠ ma̠cuentaj­li̠cán hua̠ntu̠ ni̠ luu lhu̠hua ta­scújut y para xlá luu cuentaj nat­la­huay chuná li̠ma̠­siyuy pi̠ tali̠­pa̠hu la̠qui̠ acxni̠ nama̠­mak­ta­kalh­ni̠cán hua̠ntu̠ luu lhu̠hua li̠ta­scújut pus na̠ huá luu cuentaj nat­la­huay; pero hua̠nti̠ luu ni̠ cuentaj tla­huay hua̠ntu̠ ni̠ lhu̠hua li̠ta­scújut hua̠ntu̠ ma̠mak­ta­kalh­ni̠cán, pus na̠chuná ni̠ li̠huana̠ cati­mak­tá­kalhli acxni̠ para nama̠x­qui̠cán lhu̠hua xli̠­mak­ta­ká­lhat. \v 11 Pus para hui­xinín ni̠ li̠huana̠ mak­ta­ka­lhá̠tit hua̠ntu̠ ca̠ma̠­cuentaj­li̠­ca­ná̠tit uú nac ca̠quilh­ta­macú ma̠squi hua̠ntu̠ ni̠ luu lhu̠hua, ¿pi̠ li̠huaca chú namak­ta­ka­lhá̠tit hua̠ntu̠ Dios naca̠­ma̠x­qui̠yá̠n xta­la­ca­pa̠s­tacni? \v 12 Chu­na­li̠túm, para hui­xinín ni̠tlá̠n namak­ta­ka­lhá̠tit hua̠ntu̠ Dios ca̠ma̠­cuentaj­li̠­ni̠tán y ni̠ milacán, ¿pi̠ li̠huaca chú naca̠­ma̠x­qui̠yá̠n hua̠ntu̠ xlá aya lac­lhca̠­hui­li̠ni̠t xla­cata naca̠­ma̠x­qui̠yá̠n cha̠­tunu hui­xinín? \p \v 13 ’Hui­xinín catzi̠­yá̠tit pi̠ ni̠para cha̠tum tasa̠cua ma̠t­la̠nti̠y naca̠­ta̠s­cuja cha̠tiy xpatrón aktumá quilh­ta­macú, porque acxni̠ naka­lha­kax­mata cha̠tum, hua̠nchú cha̠­tum­li̠túm juerza nalak­makán; osuchí acxni̠ nat­la­hua­putún hua̠ntu̠ nali̠­ma̠­paksi̠y cha̠tum juerza que naka­lha­kax­mat­makán cha̠tum. Pus aquit cla­cas­quín luu li̠huana̠ caaka­tá̠k­stit hua̠ntu̠ cuani­putún: cha̠tum chixcú ni̠lay li̠pa̠­huán Dios xli̠­hua̠k xnacú y na̠ hua­tiyá a̠má quilh­ta­macú luu nali̠­pa̠­huán xtumi̠n xla­cata pi̠ huá tla̠n catu̠huá li̠ma̠t­la̠nti̠y. \p \v 14 Maka­pi­tzí̠n fariseos hua̠nti̠ na̠ antá xta­la­yá̠­nalh hua̠k xta­kax­mat­má̠­nalh hua̠ntu̠ xlá xqui­lhuama, huata tzú­culh tali̠­kalh­ka­ma̠nán Jesús porque xlacán luu xta­la­kati̠y nata­ka­lhi̠y lhu̠hua tumi̠n. \v 15 Huata xlá chiné ca̠huá­nilh: \p —Hui­xinín hua̠nti̠ nac xla­ca­ti̠ncán cris­tianos li̠ta­si­yu­pu­tu­ná̠tit cumu la̠ hua̠nti̠ luu lac­tlá̠n lac­chix­cu­huí̠n, pero Dios hua̠k laka­pasa hua̠ntu̠ xali̠xcáj­nit huí nac mina­cujcán. Porque na̠ luu mili̠­ca­tzi̠tcán pi̠ hua̠ntu̠ hui­xinín lac­chix­cu­huí̠n puhua­ná̠tit pi̠ luu lhu̠hua xta­palh nac xlak­sti̠­pa̠ncán cris­tianos, xli̠­ca̠na cca̠­hua­niyá̠n pi̠ Dios ni̠ ucxilh­putún, huata xlá lak­makán. \s1 Ni̠para pu̠lactum chunatá catitamákxtekli xli̠ma̠peksí̠n Dios para ni̠ juerza nakantaxtuy \p \v 16 ’Acxni̠ Juan Bau­tista nia̠ xma̠­tzu­qui̠y xli̠­ta­scújut caj xma̠n huá tla̠n nakax­pa­tá̠tit y nama̠­kan­tax­ti̠­yá̠tit xli̠­ma̠­peksí̠n Moisés chu hua̠ntu̠ xta­tzokni̠t nac xlib­rojcán xalak­maká̠n pro­fetas; pero acxni̠ Juan tzú­culh li̠chu­hui̠nán a̠má xasa̠sti xta­ma̠­ca­tzi̠ní̠n Dios la̠ta lácu xlá xámaj ma̠tzu­qui̠y xasa̠sti xta­peksi̠t nac ca̠quilh­ta­macú, y acxni­tiyá a̠má quilh­ta­macú lhu̠hua cris­tianos juerza tatzak­sa­má̠­nalh nata­mak­lhti̠nán a̠má lak­táxtut hua̠ntu̠ xlá ma̠lacnu̠y. \v 17 Pero aquit luu laca­tancs cca̠­hua­niyá̠n xla­cata pi̠ akapú̠n chu ca̠quilh­ta­macú tla̠n xlak­tzán­ka̠lh, pero hua̠ntu̠ xamaká̠n tatzok­ta­hui­la­ni̠ttá xta­chu­huí̠n Dios nac li̠kalh­ta­huaka ni̠para pu̠lactum caj chu­natá cati­ta­mák­xtekli para ni̠ juerza nakan­taxtuy. \s1 Jesús li̠chuhui̠nán pi̠ ni̠tlá̠n para tícu la̠makxteka \r (Mateo 19.1‑12; Marcos 10.1‑12) \p \v 18 ’Para cha̠tum chixcú namak­xteka xpusca̠t caj xpa̠­la­cata cumu tunu hua̠nti̠ nata̠­ta­maka­xtoka, pus tamá chixcú tla­huay lanca tala̠­ka­lhí̠n nac xla­catí̠n Dios; y a̠má chixcú hua̠nti̠ chú nata̠­ta­maka­xtoka a̠má pusca̠t hua̠nti̠ mak­xtek­cani̠t na̠chuná luu lhu̠hua tala̠­ka­lhí̠n tla­huay. \s1 Xatakalhchuhuí̠n cha̠tum chixcú ricu y cha̠tum pobre huanicán Lázaro \p \v 19 Jesús na̠ ca̠huá­nilh eé takalh­chu­huí̠n: \p —Maktum quilh­ta­macú xuí cha̠tum chixcú pero luu rico xuani̠t. Ni̠túcu xtzan­ka̠niy para túcu namac­la­cas­quín, y hua̠ntu̠ luu xala­cuán lháka̠t xlá xli̠­lha­ka̠nán, y anka­lhi̠ná xcha̠­liyá̠n xtla­huay pu̠pa̠xcua pero hua̠k xala­cuán tahuá hua̠ntu̠ xlá xta̠­hua­ni̠nán. \v 20 Na̠ antiyá nac a̠má ca̠chi­quí̠n xlama cha̠tum chixcú pero xlá luu snu̠n pobre xuani̠t xlá xuanicán Lázaro. Umá koxutá chixcú xli̠­pu̠nu̠y nac xli̠­lanca nac xmacni xtzitzi, antá xlá xan lata­huilay nac xtan­quilhtí̠n xchic a̠má ricu. \v 21 Caj u̠cú la̠n xlí̠­kasli xlac­pu­huán hua̠ntu̠ xta­mo­kosa nac xmesa a̠má ricu la̠ta túcu xlá xkalh­ta̠x­tuma, pero ni̠tu̠ xta̠­huacán ca̠na caj actzú, pus hasta huata mejor chi­chí̠n xtamín tamac­slipiy la̠ta xka­lhi̠y xtzitzi. \v 22 Maktum quilh­ta­macú a̠má koxutá li̠ma̠xken Lázaro ni̠lh, huata xán­geles Dios luu li̠pa̠­xúhu tále̠lh nac xpa̠xtú̠n Abraham anta­nícu xlá hui­lachá nac akapú̠n, y ni̠ li̠maka̠s quilh­ta­macú a̠má rico na̠ ni̠lh. \p \v 23 ’Acxni̠ antá xuilachá nac xpu̠­la­ta­ma̠ncán ni̠n luu li̠pe̠cua la̠ xpa̠­ti̠­nama, tala­ca­yá̠­hualh nac akapú̠n úcxilhli xuí nac xpu̠­tá­hui̠lh Abraham chu Lázaro antá xuí nac xpa̠xtú̠n. \v 24 Huata palha xlá ma̠tá­si̠lh y chiné qui­lhá­nilh: “Quin­tla̠­ticán Abraham, luu cat­lahua li̠tlá̠n, caqui­la­ka­lhá­manti, cama­ca­tampi Lázaro la̠qui̠ nama̠s­tajay xok­spú̠n xmacán y napi̠­munuy qui­si̠­máka̠t la̠qui̠ tzinú nama̠s­ka­hui­hui̠y porque uú nac ca̠lh­cu­ya̠tni luu li̠pe̠cua la̠ cpa̠­ti̠­nama.” \v 25 Pero Abraham chiné kálh­ti̠lh: “Luu xli̠­ca̠na cala­ca­pá̠s­tacti xla­cata pi̠ luu tla̠n huix xlápa̠t nac ca̠quilh­ta­macú y ni̠tu̠cu xtzan­ka̠­niyá̠n hua̠ntu̠ xmac­la­ca­squina y chi̠nchú u̠má koxutá Lázaro luu xli̠­ca̠na xlá ni̠tu̠cu xka­lhi̠y; pus la̠nchú xlá luu li̠pa̠­xúhu lama y li̠huán la̠nchú huix pa̠ti̠­námpa̠t. \v 26 Xa̠hua chi̠nchú ma̠squi chuná, huí aktum lanca pu̠lhmá̠n hua̠ntu̠ quin­ca̠­ma̠­paj­pi­tziyá̠n; pus caj huá xla­cata ni̠lay taana̠chá hua̠nti̠ uú tahui­lá̠­nalh, y na̠ ni̠para hua̠nti̠ tahui­la̠­nanchá tanú ni̠lay tamín uú.” \p \v 27 ’Amá chixcú hua̠nti̠ ricu xuani̠t chiné hua­nipá: “Cumu para ni̠lay lac­pu­huana hua̠ntu̠ cmak­squimá̠n, pus ca̠na caj camaca­pi Lázaro nac xchic quin­tla̠t, \v 28 la̠qui̠ naán ca̠xa­katli̠y hua̠nti̠ tahui­la̠­nanchá kalha­qui­tzis qui­na­ta̠lán, y luu naca̠­ma̠aka­ta̠k­sni̠y la̠qui̠ xlacán ni̠tu̠ natamín uú, porque luu xli̠­ca̠na li̠pé̠cua la̠ huí tapa̠tí̠n.” \v 29 Abraham chiné kalh­ti̠pá: “Xlacán aya taka­lhi̠y xli̠­ma̠­peksí̠n hua̠ntu̠ títzokli Moisés chu maka­pi­tzí̠n pro­fetas nac li̠kalh­ta­huaka, pus huata mejor huá cata­ma̠­kan­tax­ti̠chá.” \v 30 “Quin­tla̠­ticán Abraham, luu xli̠­ca̠na hua̠ntu̠ huix qui­lhuámpa̠t, pero para tícu naca̠­lakán hua̠nti̠ aya qui̠­tas­pit­ni̠ttá nac ca̠li̠ní̠n, cha̠­ca­tzi̠ya xlacán nata­kax­matniy y nata­lak­pali̠y xali̠xcáj­nit xta­la­ca­pa̠s­tac­nicán.” \v 31 “Cumu para xlacán ni̠ taka­lha­kax­mata hua̠ntu̠ tatzokni̠t Moisés chu xli̠­hua̠k pro­fetas, ¿pi̠ li̠huaca chú nata­kax­matniy para nala­cas­ta­cuanán cha̠tum ni̠n nac ca̠li̠ní̠n?”, kálh­ti̠lh Abraham. \c 17 \s1 Hua̠nti̠ nama̠tlahui̠y tala̠kalhí̠n xa̠makapitzí̠n xta̠cristianos luu li̠pe̠cua la̠ ámaj xoko̠nún \r (Mateo 18.6‑7, 21‑22; Marcos 9.42) \p \v 1 Maktum quilh­ta­macú Jesús chiné ca̠huá­nilh xta­ma̠­kalh­ta­huaké̠n: \p —Uú nac ca̠quilh­ta­macú anka­lhi̠ná tala­má̠­nalh nahuán cris­tianos hua̠nti̠ nata­ma̠t­la­hui̠nán tala̠­ka­lhí̠n, pero koxu­tacú tihuán a̠má chixcú hua̠nti̠ naca̠­ma̠t­la­hui̠y tala̠­ka­lhí̠n u̠ma̠ko̠lh cris­tianos hua̠nti̠ aya quin­ta­li̠­pa̠­huán. \v 2 Huata luu xali̠­huaca tla̠n xuá li̠huán ni̠ a̠ ma̠t­la­hui̠y tala̠­ka­lhi̠n xta̠­cris­tianos, mejor xpix­chi̠­nú̠­calh aktum lanca xachí­huix molino y xma­cá̠n­calh nac pupunú. \v 3 ¡Pus luu cuentaj cat­la­huátit la̠qui̠ ni̠chuná nat­la­hua­yá̠tit! \p ’Pus para cha̠tum cris­tiano nat­la­hua­niyá̠n hua̠ntu̠ ni̠tlá̠n, acxni­tuncán cali̠­huani; y para nahuán pi̠ niaj ne̠cxni chuná catit­lá­hualh pus huix cama̠­tzan­ke̠­nani hua̠ntu̠ tla­huanín. \v 4 Ma̠squi hasta mak­tujún la̠ta caj tan­tacú cat­la­huanín hua̠ntu̠ ni̠tlá̠n, y para mak­tujún naminá̠n hua­niyá̠n: “Chú niaj ne̠cxni chuná cactitláhualh”, huix cama̠­tzan­ke̠­nani hua̠ntu̠ tla­huanín. \s1 Hua̠nti̠ ca̠najlay pi̠ Dios hua̠k tla̠n catu̠huá ca̠tlahuay xlá hasta na̠ catu̠huá tla̠n natlahuay \p \v 5 Maktum quilh­ta­macú após­toles chiné tahuá­nilh Quim­pu̠­chi­nacán Jesús: \p —Quim­pu̠­chi­nacán, xqui­la̠­ma̠­li̠­hua­qui̠­níhu la̠ta lácu tla̠n nac­ca̠­naj­la­yá̠hu xli̠­hua̠k hua̠ntu̠ tla̠n tla­huay Dios. \p \v 6 Jesús chiné ca̠huá­nilh: \p —Para xli̠­ca̠na hui­xinín ca̠naj­la­yá̠tit cahuá hua̠ntu̠ xli̠­ca̠na tla̠n tla­huay Dios, ma̠squi chuná xka­lhí̠tit taca̠­nájlat ca̠na caj la̠ xliactzuná cumu la̠ actzú xatalhtzi acúla, hui­xinín hasta tla̠n xuanítit a̠má akatum lanca quihui: “Cata­pulhu la̠ u̠yá̠t y capit tati̠­ju̠­ta̠­yaya nac xla­quíta̠t pupunú”, y aquit tancs cca̠­hua­niyá̠n pi̠ a̠má quihui xca̠­ka­lha­kax­matni hua̠ntu̠ xli̠­ma̠­pek­sí̠tit. \s1 Cha̠tum tasa̠cua ni̠ catilacpúhualh pi̠ luu li̠pa̠xcatcatzí̠nit hua̠ntu̠ caj xli̠tláhuat \p \v 7 ’Para tícu la̠ hui­xinín kalhi̠y cha̠tum tasa̠cua y la̠ naqui̠­tas­pita nac ca̠tu­huá̠n para antá xpon­ka­nama osuchí xmak­ta­kalh­nima xuá̠cax xpatrón, acxni̠ xlá nachín, ¿lac­pu­hua­ná̠tit hui­xinín pi̠ chiné nahuaniy: “La̠li̠­huán catanu, cata­huila la̠ u̠yá mesa y cahuá̠­yanti”? \v 8 Pus aquit luu laca­tancs cca̠­hua­niyá̠n pi̠ ni̠chuná cati­huá­nilh, huata mejor chiné nahuaniy: “La̠li̠­huán catanu y caca̠x­tlahua quin­tahuá porque aya nacua̠yán xala ca̠ko̠­tanú̠n, y acxni̠ chú aquit nacua̠yanko̠y pus chú aca­li̠stá̠n na̠ nahua̠­yana huix.” \v 9 Ma̠squi xli̠­ca̠na tamá tasa̠cua luu la̠n scujni̠t tan­tacú, pero ni̠ calac­pu­huántit para amá̠­calh pa̠x­cat­ca­tzi̠­nicán hua̠ntu̠ xlá qui̠­lí̠s­cujli, porque xlá luu caj xma̠nhuá tlán ma̠kan­tax­ti̠ni̠t hua̠ntu̠ xli̠t­lá­huat xuani̠t. \v 10 Pus na̠chuná chú hui­xinín acxni̠ nat­la­hua­ko̠­yá̠tit aktum ta­scújut hua̠ntu̠ Dios naca̠­ma̠t­la­hui̠yá̠n na̠ chiné cahuántit: “Aquinín caj tasa̠­cuá̠n hua̠nti̠ ni̠para tzinú quin­ca̠­mi­ni̠­niyá̠n naquin­ca̠­pa̠x­cat­ca­tzi̠­ni­caná̠n hua̠ntu̠ cli̠s­cuj­ma̠­náhu, caj xma̠nhuá cma̠­kan­tax­ti̠­ni̠­táhu hua̠ntu̠ qui­li̠t­la­huatcán xuani̠t.” \s1 Jesús ca̠ma̠tla̠nti̠y kalhacá̠hu lacchixcuhuí̠n hua̠nti̠ xca̠kalhi̠y lepraj tzitzi \p \v 11 Acxni̠ Jesús xtla̠­huama nac tiji ti̠tum xama nac Jeru­salén, y ca̠ti̠­pun­táx­tulh laca­lhu̠hua lactzu̠ ca̠chi­quí̠n hua̠ntu̠ ca̠ma̠­peksi̠y Samaria chu Gali­lea. \v 12 Acxni̠ cha̠lh nac aktum actzu̠ ca̠chi­quí̠n taúcxilhli kalha­cá̠hu lac­chix­cu­huí̠n hua̠nti̠ xca̠­pa­sani̠t pu̠lactum li̠xcáj­nit tzitzi hua­nicán lepra, xlacán juerza tzinú laka­mákat tata̠­yachá. \v 13 Huata caj taqui­lhá­nilh y chiné tahuá­nilh: \p —¡Luu xli̠­ca̠na cat­lahua lanca li̠tlá̠n caqui­la̠­la­ka­lha­máhu! \p \v 14 Acxni̠ xlá ca̠úcxilhli chiné ca̠huá­nilh: \p —Tla̠n, pero la̠li̠­huán chú capítit ma̠si­yu­ni­yá̠tit mimac­nicán cha̠tum cura la̠qui̠ xlá nama̠­lu­loka pi̠ aya pac­sni̠­tátit min­ta­ja­tatcán. \p Acxni̠ xlacán takáx­matli hua̠ntu̠ ca̠hua­ní­calh la̠li̠­huán táalh, pero acxni̠ xtat­la̠­hua­má̠­nalh nac tiji ca̠pac­sni­ko̠lh a̠má xta­ja­tatcán hua̠ntu̠ xca̠­ka­lhi̠y. \v 15 Y cha̠tum chixcú hua̠nti̠ xalac Samaria xlá ni̠ judío xuani̠t, acxni̠ xlá mak­lhcá­tzi̠lh pi̠ aya xtat­la̠n­ti̠ni̠t huata la̠li̠­huán talák­spitli y luu palha la̠ta xca̠­ta­sa­ti̠­lhay xla­ka­chix­cu­hui̠ma y xpa̠x­cat­ca­tzi̠­nima Dios. \v 16 Amá samari­tano acxni̠ cha̠lh nac xla­catí̠n Jesús la̠li̠­huán laka­ta­tzo­kós­talh la̠qui̠ chuná napa̠x­cat­ca­tzi̠niy y taquilh­pú̠­talh hasta caní lí̠cha̠lh xlacán nac ca̠ti­yatni. \v 17 Pero Jesús chiné chu­huí̠­nalh: \p —¿Ja, lácu pi̠ ni̠ kalha­cá̠hu xta­huani̠t hua̠nti̠ xca̠­ka­lhi̠y a̠má li̠xcáj­nit tzitzi y hua̠k tápacsli? ¿Nícu chi̠nchú tayá̠­nalh xa̠maka­pi­tzí̠n kalha­na­ja̠tza? \v 18 ¿Lácu pi̠ caj xma̠nhuá eé chixcú hua̠nti̠ ni̠ judío huata huá tás­pitli la̠qui̠ napa̠x­cat­ca­tzi̠niy Dios? \p \v 19 Aca­li̠stá̠n chiné li̠ma̠­pék­si̠lh a̠má chixcú: \p —La̠li̠­huán cata̠ya y capittá li̠pa̠­xúhu nac mín­chic. Huix luu xli̠­ca̠na tat­la̠n­ti̠­ni̠ta cumu chuná qui­li̠­pá̠­huanti. \s1 Acxni̠ nachín xtapéksi̠t Dios nac ca̠quilhtamacú ni̠ catitasíyulh \r (Mateo 24.23‑28, 36‑41) \p \v 20 Ama̠­ko̠lh fariseos taka­lhás­quilh Jesús nícu acxni̠ luu nachín a̠má xta­péksi̠t Dios hua̠ntu̠ nama̠­tzu­qui̠y. Xlá chiné ca̠kálh­ti̠lh: \p —Acxni̠ nachín xta­péksi̠t Dios ni̠ calac­pu­huántit para tícu tla̠n naucxilha. \v 21 Y ni̠para tícu catíhua: “Uú huí”, osuchí “Ahuilachá”; porque a̠má xta­péksi̠t Dios hua̠ntu̠ cli̠­chu­hui̠­nani̠t aya antiyá lama nac milak­sti̠­pa̠ncán. \p \v 22 Aca­li̠stá̠n xlá chiné ca̠huá­nilh xta­ma̠­kalh­ta­huaké̠n: \p —Na̠ nalak­chá̠n quilh­ta­macú acxni̠ hui­xinín naucxilh­pu­tu­ná̠tit la̠ta lácu aquit Xata­lac­sacni Chixcú nac­mim­paray la̠qui̠ nac­tzucuy ma̠pek­si̠nán, pero ni̠lay catiucxílhtit. \v 23 Y hui­xinín naca̠­li̠­ta̠­chu­hui̠­nan­ca­ná̠tit: “Uú huí”, osuchí naca̠­hua­ni­ca­ná̠tit: “Anú huilachá.” Pero hui­xinín ni̠ capítit y ni̠ caca̠­naj­látit. \v 24 Porque na̠ xta̠­chuná cumu la̠ tasiyuy mak­lipni lacatum lacatúm nac akapú̠n, pus na̠chuná chú aquit Xata­lac­sacni Chixcú chuná ámaj lak­chá̠n quilh­ta­macú acxni̠ nac­mim­paray. \v 25 Pero pu̠lh la̠n nac­pa̠ti̠y uú nac ca̠quilh­ta­macú, porque u̠ma̠ko̠lh cris­tianos hua̠nti̠ tala­má̠­nalh la̠ ca̠lacchú quilh­ta­macú maktum naquin­ta­lak­makán. \v 26 Na̠chuná cumu la̠ taak­spú­lalh cris­tianos a̠má quilh­ta­macú acxni̠ xlama Noé y spút­calh nac ca̠quilh­ta­macú, pus na̠ luu chuná nalak­chá̠n a̠má quilh­ta­macú acxni̠ nac­mim­paray. \v 27 Ama̠­ko̠lh cris­tianos luu li̠pa̠­xúhu xta­la­má̠­nalh, xta­hua̠­ya­má̠­nalh, maka­pi­tzí̠n xta­pa̠x­cuajna­má̠­nalh, xta­ta­maka­xtok­má̠­nalh, y xta­ma­ca­ma̠s­ta̠­má̠­nalh xlac­tzu­ma­jancán, hasta acxni̠ lák­cha̠lh quilh­ta­macú la̠ta lácu Noé táju̠lh nac a̠má lanca barco hua̠ntu̠ hua­nicán arca, y chuná tílalh mun­cá̠ctat y pu̠tum cris­tianos táni̠lh. \v 28 Na̠chuná tilapá acxni̠ xlama Lot: li̠pu̠tum hua̠nti̠ xta­la­má̠­nalh nac Sodoma luu li̠pa̠­xúhu xta­la­má̠­nalh, xta­hua̠­ya­má̠­nalh, xta­kot­má̠­nalh, xta­ta­ma̠­huanán, xtat­la­hua­má̠­nalh xchiccán, y xta­cha­na̠nán. \v 29 Pero acxni̠ Lot tax­tuchá nac xaca̠­chi­quí̠n Sodoma, porque chuná xuanini̠t Dios cat­lá­hualh, pus ta̠c­tachi lhcúya̠t nac akapú̠n chu azufre hua̠ntu̠ clhcuma, y pu̠tum hua̠k ca̠mák­ni̠lh cris­tianos. \v 30 Pus na̠chuná chú ni̠ cha̠­ca­tzi̠ya nata­la­tama̠y cris­tianos a̠má quilh­ta­macú acxni̠ aquit nac­mim­paray. \p \v 31 ’Acxni̠ nalak­chá̠n a̠má quilh­ta­macú para tícu hui­lachá nahuán nac xak­stí̠n ta̠lh­ma̠ná chiqui, y para antá hui­li̠ni̠t nahuán nac xpu̠­lacni xchic xmac­la­cas­quínit, niaj capá̠s­tacli para túcu namín tamac­xtuy huata mejor caj catzá̠­lalh; y para tícu lama̠chá nahuán nac ca̠tu­huá̠n niaj catás­pitli nac xchic. \v 32 Caj luu cala­ca­pa̠s­táctit hua̠ntu̠ lánilh xpusca̠t Lot caj xpa̠­la­cata cumu xlak­li̠­pu­huán hua̠ntu̠ xak­xtek­makani̠t. \v 33 Porque hua̠nti̠ lak­li̠­pu­huán y luu nalak­ma̠x­tu­putún xla­táma̠t uú nac ca̠quilh­ta­macú pus huata nama̠­lak­tzanke̠y, pero hua̠nti̠ nama̠­lak­tzanke̠y xla­táma̠t huata huá nalak­ma̠xtuy. \p \v 34 ’Aquit xli̠­ca̠na cca̠­hua­niyá̠n pi̠ a̠má tzi̠sní cha̠tiy hua̠nti̠ talh­ta­ta­má̠­nalh nahuán nac aktumá lac­tama, cha̠tum nale̠ncán y cha̠tum namak­xtekcán. \v 35 Cha̠tiy lac­pus­ca̠tní̠n lac­xtum tas­qui­ti­má̠­nalh nahuán, cha̠tum nale̠ncán y cha̠tum namak­xtekcán. \v 36 Cha̠tiy lac­chix­cu­huí̠n lac­xtum tas­cuj­má̠­nalh nahuán nac aktumá ca̠tu­huá̠n, cha̠tum nale̠ncán y cha̠tum namak­xtekcán. \p \v 37 Ama̠­ko̠lh após­toles acxni̠ chuná takax­mat­ko̠lh a̠má tachu­huí̠n hua̠ntu̠ Jesús huá, chiné taka­lhás­quilh: \p —¿Nícu chuná nakan­taxtuy hua̠ntu̠ qui­lhuámpa̠t? \p Xlá chiné ca̠kálh­ti̠lh: \p —Pus anta­nícu má xaní̠n, antá juerza natzucuy tata­ke̠s­toka chu̠n. \c 18 \s1 Xatakalhchuhuí̠n cha̠tum pu̠ni̠na̠ pusca̠t y cha̠tum juez \p \v 1 Jesús na̠ ca̠li̠­xa­kát­li̠lh aktum takalh­chu­huí̠n la̠qui̠ chuná naca̠­li̠­ma̠­la­ca­pa̠s­tacni̠y pi̠ luu xla­ca­squinca anka­lhi̠ná nata­kalh­ta­hua­kaniy Dios y ne̠cxni nata­la­ka­cha̠niy. \v 2 Xlá chiné ca̠huá­nilh: \p —Maktum quilh­ta­macú nac aktum ca̠chi­quí̠n xuí cha̠tum juez, xlá ni̠para tzinú xla­ca­pu­huaniy Dios, xa̠huachí xlá ni̠ti̠cu xla­ka­lhamán. \v 3 Na̠ antiya li̠túm nac a̠má ca̠chi­quí̠n xlama cha̠tum pu̠ni̠na̠ pusca̠t, xlá anka­lhi̠ná xlakán a̠má juez la̠qui̠ nat­la­huaniy jus­ticia, porque xlá xka­lhi̠y aktum xtaaklhú̠­hui̠t, pus huata xla­cas­quín nakalh­mak­ta̠­yacán nac xla­catí̠n hua̠nti̠ xta̠­la̠­si̠­tzi̠niy. \v 4 La̠ta nícu xli̠­makli̠t xqui̠­lak­la­ca­ni̠ttá a̠má juez ni̠ xtla­hua­putún hua̠ntu̠ xli̠­ma̠aka­tzan­ke̠ma; pero aca­li̠stá̠n xlá chiné laca­pá̠s­tacli: “Ma̠squi xli̠­ca̠na ni̠para tzinú cpe̠­cuaniy Dios, y ni̠para quin­cuenta hua̠ntu̠ ca̠ak­spulay cris­tianos, \v 5 pero cumu eé pusca̠t anka­lhi̠ná qui­ma̠aka­tzan­ke̠t­la̠­huán, huata mejor nac­mak­ta̠yay la̠qui̠ chuná niaj ne̠cxni namín qui­ma̠aklhu̠­hui̠y y naqui­ma̠­ka­tzanke̠y.” \p \v 6 Jesús chiné ca̠huá­nilh xapós­toles: \p —Ma̠squi a̠má juez luu ni̠para tzinú tla̠n xta­pu­huá̠n, juerza chuná tla­huá­nilh a̠má pusca̠t la̠qui̠ niaj nama̠aklhu̠­hui̠y. \v 7 Pus para tamá juez mak­tá̠­yalh a̠má pusca̠t tla­huá­nilh jus­ticia, ¿lácu pi̠ ni̠lay chú ca̠naj­la­yá̠tit xla­cata pi̠ Dios naca̠­mak­ta̠yay xca­maná̠n hua̠nti̠ xlá ca̠lac­sacni̠t y lac­pu­hua­ná̠tit pi̠ naca̠­ma̠­ma­ka­ka­lhi̠ni̠y a̠ma̠ko̠lh hua̠nti̠ anka­lhi̠ná takalh­ta­hua­ka­ni­má̠­nalh ma̠squi ca̠cu­huiní o ca̠tzi̠sní? \v 8 Pus aquit luu laca­tancs cca̠­hua­niyá̠n pi̠ naca̠­mak­ta̠yay y ni̠ cati­ca̠­ma̠­maka­pá­li̠lh. Pero chi̠nchú acxni̠ aquit Xata­lac­sacni Chixcú nac­mim­paray, ¿pi̠ nac­mac­laycú cahuá hua̠nti̠ xli̠­ca̠na taca̠­najlay nahuán la̠nchú cca̠­hua­nimá̠n? \s1 Xatakalhchuhuí̠n cha̠tum fariseo chu cha̠tum hua̠nti̠ xma̠ta̠ji̠nán im­pues­tos \p \v 9 Cumu luu lhu̠hua lac­chix­cu­huí̠n hua̠nti̠ xta­kax­mat­ni­má̠­nalh xta­chu­huí̠n antá xta­la­yá̠­nalh, xlacán xta­lac­pu­huán pi̠ luu tla̠n xta­pu­hua̠ncán y huata xta­lak­makán hua̠nti̠ ni̠tu̠cu xka­satcán, pus caj huá xpa̠­la­cata Jesús ca̠li̠­ma̠­kalh­chu­huí̠­ni̠lh eé takalh­chu­huí̠n: \p \v 10 —Maktum quilh­ta­macú cha̠tiy lac­chix­cu­huí̠n táalh takalh­ta­hua­kaniy Dios nac lanca pu̠si­culan; cha̠tum fariseo xuani̠t hua̠nti̠ luu xli̠­ca̠na li̠huana̠ xta­la­ka­pasa y xta­ma̠­kan­taxti̠y xley Moisés, y cha̠­tum­li̠túm caj xma̠­la­ka­xo­ke̠ná im­púes­tos y xlac­pu­hua­nicán pi̠ xlá ni̠tu̠cu xkásat xli̠­taxtuy. \v 11 Amá fariseo antá xla­ca­huáya lacatzú anta­nícu luu laka­chix­cu­huí̠­nancán y chiné xkalh­ta­hua­ka­nima Dios: “Quim­pu̠­chiná Dios, luu cpa̠x­cat­ca­tzi̠­niyá̠n porque aquit luu tla̠n chixcú y ni̠chuná cli̠­ca­tzi̠y cumu la̠ a̠ma̠ko̠lh hua̠nti̠ taka­lha̠nán, chu hua̠nti̠ luu lac­li̠xcáj­nit xta­pu­hua̠ncán, osuchí cumu la̠ a̠ma̠ko̠lh hua̠nti̠ taxa­katli̠y túnuj lac­pus­ca̠tní̠n, xa̠huachí aquit ni̠ li̠xcáj­nit clama ni̠ xta̠­chuná cumu la̠ u̠láya xma̠­la­ka­xo­ke̠ná im­pues­tos. \v 12 Aquit maktiy ckalh­xteknín aktum xama̠na la̠qui̠ chuná cli̠­la­ka­chix­cu­hui̠yá̠n, y aquit cma̠sta̠y qui­li­mosna lhu̠hua quin­tumi̠n hua̠ntu̠ ctlajay.” \v 13 Y a̠má cha̠­tum­li̠túm chixcú hua̠nti̠ xma̠­la­ka­xo­ke̠ná im­pues­tos, huata xlá mákat quilh­pu̠tay tá̠yalh y ni̠para tzinú xta­la­ca­ya̠­hua­putún ta̠lhmá̠n, mejor xlá xcux­mu̠­ka­xi­má̠­calh y chiné xkalh­ta­hua­kama xqui­lhuama: “Quim­pu̠­chiná Dios, cat­lahua li̠tlá̠n caqui­la­ka­lhá­manti y caqui­ma̠­tzan­ke̠­nani porque luu lhu̠hua hua̠ntu̠ ctla­huani̠t quin­ta­la̠­ka­lhí̠n.” \p \v 14 Y Jesús ca̠huá­nilh a̠ma̠ko̠lh cris­tianos: \p —Xli̠­ca̠na cca̠­hua­niyá̠n pi̠ a̠má chixcú hua̠nti̠ xma̠­la­ka­xo­ke̠ná im­pues­tos acxni̠ a̠má quilh­ta­macú xlá chilh nac xchic, Dios aya xma̠­tzan­ke̠­na­nini̠t xli̠­hua̠k xta­la̠­ka­lhí̠n hua̠ntu̠ xlá xtit­la­huani̠t, y ni̠ xachuná a̠má fariseo hua̠nti̠ luu tla̠n xta­pu­huá̠n maklh­ca­tzi̠cán. Porque hua̠nti̠ luu xli̠­ca̠na tla̠n cris­tianos li̠ma̠x­tucán sacstu huata xlá amá̠­calh lak­makan­cán; pero hua̠nti̠ li̠ta̠yay pi̠ ni̠tu̠cu xkásat y kalha­palay pi̠ luu mak­la̠­ka­lhi̠ná huata xlá namá­lan­qui̠cán. \s1 Jesús ca̠siculana̠tlahuay lactzu̠ camán \r (Mateo 19.13‑15; Marcos 10.13‑16) \p \v 15 Maka­pi­tzí̠n cris­tianos xta­li̠mín xca­mancán la̠qui̠ Jesús naca̠­si­cu­la­na̠t­la­huay; pero a̠ma̠ko̠lh xta­ma̠­kalh­ta­huaké̠n acxni̠ xlacán taúcxilhli tzú­culh tala­ca­quilhni̠y hua̠nti̠ xta­li̠­mi­má̠­nalh. \v 16 Jesús ca̠ta­sá­nilh y chiné ca̠huá­nilh: \p —Luu xli̠­ca̠na cat­la­huátit li̠tlá̠n ni̠ caca̠­li̠­hua­nítit tama̠­ko̠lh lactzu̠ camán xla­cata naquin­ta­lakmín; porque Dios caj xma̠nhuá ca̠ma̠x­qui̠y quilh­ta­macú nata­mak­lhti̠nán xta­péksi̠t hua̠nti̠ la̠ lactzu̠ camán taka­lhi̠y xta­la­ca­pa̠s­tac­nicán. \v 17 Xli̠­ca̠na cca̠­hua­niyá̠n pi̠ hua̠nti̠ ni̠ nata­li̠­taxtuy cumu la̠ lactzu̠ camán hua̠nti̠ tla̠n tat­la­huay naca̠­ma̠­pek­si̠cán, pus ni̠lay xlacán cati­ta­tá­nu̠lh nac xta­péksi̠t Dios. \s1 Cha̠tum luu rico chixcú ta̠chuhui̠nán Jesús \r (Mateo 19.16‑30; Marcos 10.17‑31) \p \v 18 Maktum quilh­ta­macú cha̠tum luu tali̠­pa̠hu chixcú kalhás­quilh Jesús: \p —Ma̠kalh­ta­hua­ke̠ná, huix luu xli̠­ca̠na tla̠n catzi̠ya, ¿túcu qui­li̠t­lá­huat la̠qui̠ tla̠n nac­ka­lhi̠y a̠má li̠pa̠­xúhu latáma̠t hua̠ntu̠ ne̠cxni lak­sputa? \p \v 19 Jesús huá­nilh: \p —¿Túcu xpa̠­la­cata qui­li̠­hua­niya pi̠ aquit luu tla̠n cca­tzi̠y? Porque uú ni̠ti̠cu anán hua̠nti̠ xli̠­ca̠na tla̠n catzi̠y, huata caj xma̠n cha̠tum y huá Dios. \v 20 ¿Túcu chi̠nchú xpa̠­la­cata qui­li̠­ka­lhas­quina? Porque huix catzi̠­yatá lácu huí kam­pa̠­cá̠hu tapéksi̠t hua̠ntu̠ Dios maca­má̠x­qui̠lh Moisés, chiné huan: “Ni̠ caxa­katli túnuj pusca̠t para huí mim­pusca̠t; ni̠ namak­ni̠ya min­ta̠­cris­tiano; ni̠ naka­lha̠­nana; ni̠ti̠cu caca̠áksanti min­ta̠­cris­tianos; caca̠­pa̠xqui mintzí chu min­tla̠t.” \p \v 21 Amá chixcú chiné kalh­tí̠­nalh, huá: \p —Pu̠tum tamá hua̠ntu̠ huix qui­hua­nípa̠t hasta la̠ta actzu̠cú xacuani̠t ctzu­cuni̠t ma̠kan­taxti̠y. \p \v 22 Jesús luu li̠pa̠­xúhu laca­cá̠c­ni̠lh y chiné huá­nilh: \p —Pero huí a̠kam­pa̠tum hua̠ntu̠ tzan­ka̠­nimá̠n mili̠t­lá­huat: cas­ta̠ko la̠ta túcua kalhi̠ya y caca̠­ma̠xqui min­tumi̠n hua̠nti̠ lak­li̠­ma̠x­kení̠n, la̠qui̠ chuná huix naka­lhi̠ya lhu̠hua cumu la̠ min­tumi̠n nac akapú̠n. Acxni̠ chú chuná nat­la­hua­ko̠ya la̠li̠­huán natana la̠qui̠ anka­lhi̠ná naquis­ta̠­la­niya. \p \v 23 Pero acxni̠ xlá káx­matli hua̠ntu̠ huá­nilh Jesús, a̠má chixcú luu li̠púhua porque luu rico xuani̠t. \v 24 Acxni̠ Jesús úcxilhli pi̠ li̠púhua chiné ca̠huá­nilh cris­tianos: \p —Pero xli̠­ca̠na luu tuhua xla­cata para hua̠nti̠ lac­rrico nata­tanu̠y nac xta­péksi̠t Dios. \v 25 Huata ni̠ xatuhua xtá­nu̠lh tantum camello nac xtzan li̠tzapan, ni̠ caj la̠ rico para tla̠n natanu̠y nac xta­péksi̠t Dios. \p \v 26 La̠ta tícua takáx­matli hua̠ntu̠ xlá huá, chiné taquilh­tzú­culh: \p —¿Xatícu chi̠nchú nalak­ma̠xtuy xli̠s­tacni? \p \v 27 Jesús chiné ca̠huá­nilh: \p —Hua̠ntu̠ hui­xinín lac­chix­cu­huí̠n ni̠lay tla­hua­yá̠tit, pero Dios hua̠k tla̠n tla­huay hua̠ntu̠ xlá lacas­quín. \p \v 28 Pedro chiné huá­nilh: \p —Quim­pu̠­chi­nacán, aquinín hua̠k cak­xtek­ma­ka­ni̠­táhu la̠ta túcua xac­ka­lhi̠­yá̠hu caj xpa̠­la­cata cumu huix cca̠s­ta̠­lanín. \p \v 29 Jesús chiné kálh­ti̠lh: \p —Xli̠­ca̠na cca̠­hua­niyá̠n pi̠ la̠tachá tícu naak­xtek­makán xchic, osuchí xtla̠t, chu xtzí, o xna­ta̠lán, osuchí xpusca̠t, o para xcamán caj xpa̠­la­cata kalha­kax­mat­putún Dios nac xta­péksi̠t, \v 30 pus huata a̠tzinú luu lhu̠hua hua̠ntu̠ nama̠x­qui̠cán ni̠ xachuná la̠ta tu̠ xka­lhi̠y uú nac ca̠quilh­ta­macú, y na̠ nama̠x­qui̠cán a̠má latáma̠t hua̠ntu̠ ne̠cxni lak­sputa. \s1 Jesús li̠chuhui̠namparay pi̠ namakni̠cán \r (Mateo 20.17‑19; Marcos 10.32‑34) \p \v 31 Jesús caj tunu ca̠tá̠alh kalha­cu̠tiy xapós­toles y chiné ca̠huá­nilh: \p —Hui­xinín catzi̠­yá̠tit pi̠ la̠nchú ama̠­náhu nac Jeru­salén la̠qui̠ antá nakan­tax­tu­ya̠chá pu̠tum hua̠ntu̠ tita­li̠­chu­huí̠­nalh pro­fetas acxni̠ titá­tzokli hua̠ntu̠ naquiok­spulay aquit Xata­lac­sacni Chixcú. \v 32 Pus antá naqui­ma­ca­ma̠s­ta̠cán nac xmacancán lac­chix­cu­huí̠n hua̠nti̠ a̠laca­túnuj xalaní̠n hua̠nti̠ ni̠ judíos; xlacán la̠n naquin­ta­li̠­kalh­ka­ma̠nán, y cala̠huá naquin­ta­huaniy hasta naquin­ta­la­ca­chuj­mani̠y. \v 33 La̠n naquin­ta­hui­li̠niy, y aca­li̠stá̠n naquin­ta­makni̠y; pero caj xliaktutu quilh­ta­macú nac­la­cas­ta­cuanán nac ca̠li̠ní̠n. \p \v 34 Ama̠­ko̠lh após­toles ni̠para tzinú taaká­ta̠ksli, xa̠huachí hasta ni̠para tzinú xta­ca­tzi̠y hua̠ntu̠ xlá xli̠­chu­hui̠­nama, porque a̠má takalh­chu­huí̠n hua̠ntu̠ xca̠­hua­ni­má̠­calh ni̠lay xtaaka­ta̠ksa. \s1 Jesús ma̠lacatla̠nti̠y cha̠tum lakaxo̠ko xalac Jericó \r (Mateo 20.29‑34; Marcos 10.46‑52) \p \v 35 Acxni̠ Jesús laca­tzu̠huá xla­ti̠­lhay nac xaca̠­chi­quí̠n Jericó, cha̠tum laka­xo̠ko xuí nac xquilhpá̠n tiji la̠qui̠ naca̠s­quiniy limos­na hua̠nti̠ antá xta­lac­tla̠­huán. \v 36 Acxni̠ xlá káx­matli pi̠ luu lhu̠hua cris­tianos xtat­la̠­hua­má̠­nalh kalhas­qui­ní̠­nalh para túcu xlama. \v 37 Pus hua­ní­calh pi̠ Jesús xalac Naza­ret antá xlac­tla̠­huama. \v 38 Acxni̠ xlá káx­matli hua̠ntu̠ hua­ní­calh chiné qui­lhá­nilh: \p —¡Jesús, xli̠­ta­la­ka­pasni rey David! ¡Cat­lahua li̠tlá̠n caqui­la­ka­lhá­manti! \p \v 39 Hua̠nti̠ xta­pu̠­la­ti̠­lhay nac tiji tzú­culh tala­ca­quilhni̠y la̠qui̠ mat nacac­squi­lhuán; pero xlá a̠tzinú luu li̠huaca tzú­culh qui­lhaniy: \p —¡Jesús, xli̠­ta­la­ka­pasni xamaká̠n rey David, cat­lahua li̠tlá̠n caqui­la­ka­lhá­manti! \p \v 40 Jesús tachó­kolh y ma̠ta­sa­ní̠­nalh. Acxni̠ antiyá lacatzú xla­ka­láya chiné kalhás­quilh: \p \v 41 —¿Túcu laca­squina aquit nac­tla­huay mim­pa̠­la­cata? \p Xlá chiné huá­nilh: \p —Quim­pu̠­chiná, aquit cla­cas­quín xac­la­ca­huá̠­nalh. \p \v 42 Jesús chiné huá­nilh: \p —¡Pus la̠n­chuj tuncán cala­ca­huá̠­nanti! Huix aya tala­cat­la̠n­ti̠­ni̠ta porque xli̠­ca̠na ca̠najla y qui­li̠­pá̠­huanti pi̠ tla̠n nac­ma̠­la­cat­la̠n­ti̠yá̠n. \p \v 43 Acxni tuncán a̠má laka­xo̠ko tla̠n laca­huá̠­nalh y sta̠­lá­nilh Jesús, xpa̠x­cat­ca­tzi̠­ni­ti̠­lhay Dios. Xli̠­pu̠tum cris­tianos taúcxilhli xta­scújut Jesús na̠chuná xta­pa̠x­cat­ca­tzi̠­ni­má̠­nalh Dios. \c 19 \s1 Cha̠tum chixcú xuanicán Zaqueo xlakapasputún Jesús \p \v 1 Jesús cha̠lh nac Jericó y antá xti̠­pu̠­lac­pun­tax­tuma ca̠chi­quí̠n. \v 2 Na̠ antá nac a̠má ca̠chi­quí̠n xuí cha̠tum chixcú luu rico xuani̠t xuanicán Zaqueo. Huá xlá xapuxcu xuani̠t hua̠nti̠ xta­ma̠­la­ka­xo­ke̠nán im­pues­tos. \v 3 Xlá luu xla­ka­pas­putún Jesús pero ni̠lay xuc­xilha porque luu lhu̠hua xtza­macán, xa̠huachí Zaqueo actzu̠ chixcú xuani̠t. \v 4 Huata la̠qui̠ tla̠n xlá naucxilha, tokosú̠n pú̠lalh y la̠li̠­huán tahuá­calh nac akatum quihui anta­nícu xlá xámaj ti̠lac­taxtuy Jesús. \v 5 Acxni̠ luu antá xlá xti̠­tax­tuma tala­ca­yá̠­hualh nac xakán quihui, li̠ma̠­pá̠­cu­hui̠lh xta­cu­hui̠ní y chiné huá­nilh: \p —Zaqueo, la̠li̠­huán cata̠cta porque la̠nchú nac mín­chic nac­ta­mak­xteka. \p \v 6 Xlá la̠li̠­huán tá̠c­talh y luu cha̠­pa̠­xu­hua̠na̠ tá̠alh Jesús nac xchic. \v 7 Maka­pi­tzí̠n cris­tianos acxni̠ taúcxilhli tzú­culh taaksán Jesús y chiné xta­huán: \p —Ani̠t laka­pa­xia̠lhnán a̠má li̠xcáj­nit chixcú hua̠nti̠ luu la̠n kalhi̠y xta­la̠­ka­lhí̠n. \p \v 8 Pero nac xchic Zaqueo xlá huákaj tá̠yalh y chiné huá­nilh Quim­pu̠­chi­nacán: \p —Quim­pu̠­chiná, hua̠nti̠ lak­li̠­ma̠x­kení̠n íta̠t nac­ca̠­ma̠x­qui̠y la̠ta túcua aquit cka­lhi̠y; y para tícu ca̠ta catu̠huá cak­ska­hui­mak­lhti̠ni̠t xtumi̠n, la̠nchú mak­ta̠ti nacak­xo­ko­le̠niy. \p \v 9 Y Jesús huá­nilh: \p —La̠nchú nac eé chiqui chini̠t lak­táxtut, porque eé chixcú na̠ cli̠­ma̠xtuy cumu la̠ xli̠­ca̠na xli̠­ta­la­ka­pasni Abraham caj xpa̠­la­cata cumu qui­li̠­pa̠­huán. \v 10 Pus aquit Xata­lac­sacni Chixcú cmini̠t putzay y cmini̠t lak­ma̠xtuy hua̠nti̠ aya xta­lak­tzan­ka̠­ta̠­yani̠t cumu la̠ eé chixcú. \s1 Xatakalhchuhuí̠n okxcá̠hu tumi̠n \r (Mateo 25.14‑30) \p \v 11 Acxni̠ chuná hua­ni­ko̠lh Zaqueo, la̠ta xli̠­lhu̠hua cris­tianos ca̠li̠­xa­kát­li̠lh aktum takalh­chu­huí̠n. Pus cumu aya xta­la­ca­tzu­hui̠ma nac xaca̠­chi­quí̠n Jeru­salén xlacán xta­lac­pu­huán pi̠ ma̠x a̠huayu antá xámaj ma̠la­ca­tzu­qui̠y xta­péksi̠t Dios. \v 12 Huata xlá ca̠huá­nilh eé takalh­chu­huí̠n la̠qui̠ nataaka­ta̠ksa la̠ta lácu luu naqui̠­taxtuy: \p —Maktum quilh­ta­macú xuí cha̠tum chixcú nac aktum pu̠la­tama̠n. Xlá luu tali̠­pa̠hu xuani̠t, y maktum maca­chi­ní­calh cáp­snat la̠qui̠ naán nac a̠má lanca ca̠chi­quí̠n anta­nícu xta­peksi̠y xpu̠­la­tama̠n la̠qui̠ nali̠­ma­ca̠ncán li̠go­bierno, y aca­li̠stá̠n natas­pit­paray. \v 13 Acxni̠ aya xamajá an ca̠ta­sá­nilh kalha­cá̠hu xta­sa̠­cuá̠n, y cha̠­tunu ca̠má̠x­qui̠lh lhu̠hua tumi̠n la̠qui̠ xlacán nata­ma̠s­cujuy y chiné ca̠huá­nilh: “Cama̠s­cu­jútit eé tumi̠n y cama̠s­ka­tí̠tit hasta acxni̠ aquit nac­mim­paray.” \v 14 Pero lhu̠hua cris­tianos hua̠nti̠ xta̠­chiqui ni̠ xtaucxilh­putún luu xta­si̠­tzi̠niy, acxni̠ xlá alh na̠ pu̠tum táalh nac a̠má ca̠chi­quí̠n anta­nícu xta­peksi̠y xpu̠­la­ta­ma̠ncán la̠qui̠ nata­huán: “Ni̠ cla­cas­qui­ná̠hu huá nalak­chá̠n li̠go­bierno la̠qui̠ naquin­ca̠­ma̠­pek­si̠yá̠n.” \v 15 Pero xlá ni̠tu̠cu li̠maka­tla­já­calh y huá juerza lák­cha̠lh li̠go­bierno; y ni̠ li̠maka̠s xlá tás­pitli nac xca̠­chi­quí̠n. Y acxni̠ xlá chilh ca̠ma̠­ta­sa­ní̠­nalh a̠ma̠ko̠lh xta­sa̠­cuá̠n hua̠nti̠ xca̠­ma̠x­qui̠ni̠t xtumi̠n la̠qui̠ xlá naca­tzi̠y nícu chulá xta­ma̠t­la­ji̠ni̠t la̠ta cha̠­tunu. \v 16 Hua̠nti̠ pu̠lh chilh ti̠tum lák­cha̠lh y chiné huá­nilh: “Patrón, a̠má min­tumi̠n hua̠ntu̠ quin­ti­ma̠xqui, la̠nchú ma̠x mak­ca̠hu xla­cata la̠ta cma̠s­ka­wi̠ni̠t.” \v 17 Amá gobier­no chiné huá­nilh: “Li̠huaca tla̠n, huix luu xli̠­ca̠na tla̠n tasa̠cua; pus cumu luu cuentaj tlahua hua̠ntu̠ ni̠ luu lhu̠hua, pus la̠nchú aquit nacuili̠yá̠n li̠go­ber­nador la̠qui̠ naca̠­ma̠­pek­si̠ya akcá̠hu ca̠chi­quí̠n.” \v 18 Na̠ mimpá xli̠­cha̠tiy xta­sa̠cua y chiné huá­nilh: “Patrón, min­tumi̠n hua̠ntu̠ quin­ti­ma̠xqui, mak­qui­tzis a̠chuná cma̠s­ka­ti̠ni̠t.” \v 19 Amá gobier­no chiné huá­nilh: “Pus huix na̠ nacuili̠yá̠n li̠go­ber­nador naca̠­ma̠­pek­si̠ya akqui­tzis ca̠chi­quí̠n.” \p \v 20 ’Mimpá cha̠tum y chiné huá­nilh: “Patrón, u̠huí chú min­tumi̠n hua̠ntu̠ quin­ti­ma̠xqui. Aquit ni̠tu̠ cma̠s­cu­juni̠t huata caj li̠huana̠ cmá̠­qui̠lh, la̠qui̠ ni̠ natzanka̠y nac quim­pa̠yu li̠huana̠ xac­chi̠ni̠t. \v 21 Pus aquit cla­ca­pu­huanín porque cca­tzi̠y pi̠ huix luu tam­pa̠xtum tla­huaya taxokó̠n, y cca­tzi̠y la̠ta lácu ca̠akchi­paya hua̠ntu̠ ni̠ milá y ca̠mak­lhti̠ya xta­cha­na̠ncán xa̠maka­pi­tzí̠n hua̠nti̠ tali̠s­cujni̠t.” \v 22 Amá gobier­no chiné huá­nilh: “Huix luu xli̠­ca̠na ni̠tlá̠n tasa̠cua, caj hua tuncán min­ta­chu­huí̠n me̠cstu li̠ta­la­ca­pu̠ya, pus para xli̠­ca̠na xca­tzi̠ya pi̠ aquit luu lanca qui­la­ka­yá̠­calh, y para xca­tzi̠ya pi̠ cak­chipay hua̠ntu̠ ni̠ quilá y cxka̠nán anta­nícu aquit ni̠tu̠ cha­na̠­nani̠t, \v 23 ¿lácu chi̠nchú ni̠ huata mejor pit li̠hui­li̠ya quin­tumi̠n nac banco la̠qui̠ acxni̠ aquit xac­tí­milh xquin­tiakxo­ko­ní­calh acxni̠ xac­tíalh ti̠tiyay?” \v 24 Amá rey chiné ca̠huá­nilh hua̠nti̠ antá xta­la­yá̠­nalh: “La̠li̠­huán camak­lhtí̠tit tumi̠n, y huata huá cama̠x­quí̠tit hua̠nti̠ kalhi̠y okxcá̠hu.” \v 25 Xlacán chiné tahuá­nilh: “Patrón, pero xlá aya kalhi̠y okxcá̠hu tumi̠n.” \v 26 Amá gobier­no chiné kalh­tí̠­nalh: “Pus xli̠­cána cca̠­hua­niyá̠n pi̠ hua̠nti̠ lhu̠hua kalhi̠y hua̠ntu̠ mac­la­cas­quín, a̠tzinú li̠huaca nama̠x­qui̠cán; pero hua̠nti̠ ni̠ lhu̠hua kalhi̠y hua̠ntu̠ mac­la­cas­quín namak­lhti̠­ko̠cán hasta ma̠squi ni̠ lhu̠hua hua̠ntu̠ xlá kalhi̠y. \v 27 Xa̠huachí a̠ma̠ko̠lh lac­chix­cu­huí̠n hua̠nti̠ quin­ta­si̠­tzi̠niy hua̠nti̠ ni̠ xta­la­cas­quín aquit nac­ta­huilay li̠go­bierno, la̠li̠­huán caca̠­li̠­tátit y anta uú nac qui­la­catí̠n caca̠­mak­ní̠tit.” \s1 Jesús tanu̠ya̠chá nac xaca̠chiquí̠n Jerusalén \r (Mateo 21.1‑11; Marcos 11.1‑11; Juan 12.12‑19) \p \v 28 Acxni̠ chuná huan­ko̠lh eé tachu­huí̠n Jesús la̠li̠­huán taca̠xpá xla­cata ti̠tum nachá̠n nac xaca̠­chi­quí̠n Jeru­salén. \v 29 Acxni̠ aya xta­ma̠­la­ca­tzu­hui̠ni̠t a̠ma̠ko̠lh aktiy ca̠chi­quí̠n ca̠hua­nicán Bet­fagé y Betania lacatzú nac a̠má ke̠stí̠n hua̠ntu̠ xuanicán Monte de los Olivos, xlá ca̠má­ca̠lh cha̠tiy xdis­cí­pulos, \v 30 y chiné ca̠huá­nilh: \p —Capim­pítit nac tamá ca̠chi­quí̠n hua̠ntu̠ tahui­lachi tuncán, y acxni̠ antá nachi­pi­ná̠tit naucxi­lhá̠tit tantum burru xlá antá chi̠­ya̠­hua­cani̠t y ni̠para cha̠tum chixcú a̠ ke̠ta­huilay. Hui­xinín nax­cu­tá̠tit y nali̠­ta­ná̠tit. \v 31 Y para tícu naca̠­ka­lhas­quiná̠n: “¿Túcu li̠la­yá̠tit xcu­tá̠tit?” hui­xinín cahua­nítit pi̠ huá Mim­pu̠­chi­nacán mac­la­cas­quim­putún. \p \v 32 Ama̠­ko̠lh diesí­pulos táalh y xli̠­ca̠na chuná tama̠­nók­lhulh cumu la̠ Jesús xca̠­hua­nini̠t. \v 33 Acxni̠ luu xtax­cut­má̠­nalh a̠má burru tax­tuchi hua̠nti̠ xpu̠­chiná y chiné ca̠ka­lhás­quilh: \p —¿Túcu xpa̠­la­cata li̠x­cut­pá̠tit tamá qui­burru? \p \v 34 —Porque Quim­pu̠­chi­nacán mac­la­cas­quim­putún —takalh­tí̠­nalh xlacán. \p \v 35 Amá xpu̠­chiná burru niaj tu̠ ca̠huá­nilh y xlacán talé̠­nilh anta­nícu xuilachá Jesús, tali̠­ke̠t­lá­palh clha­ka̠tcán y tahui­lá­nilh Jesús. \v 36 Acxni̠ tzú­culh tala­ka­ka­lhu̠y a̠má ke̠stí̠n hua­nicán Monte de los Olivos lhu̠hua cris­tianos hua̠nti̠ xta­ta­ra­mi̠­má̠­nalh clha­ka̠tcán nac tiji la̠qui̠ antá nalac­tla̠­huán Jesús. \v 37 Y xli̠­hua̠k hua̠nti̠ xta­ca̠­naj­la­nini̠t Jesús tzú­culh tala­ka­chix­cu­hui̠y Dios caj xpa̠­la­cata lac­lanca xta­scújut hua̠ntu̠ xlacán xtaucxilhni̠t y xlacán tzú­culh taquilh­tli̠niy, \v 38 y chiné xta­huán: \p —¡Dios casi­cu­la­na̠t­lá­hualh u̠má lanca quim­pux­cucán hua̠nti̠ la̠nchú mima nac xta­cu­huiní Quim­pu̠­chi­nacán Dios! Caánalh tapa̠­xu­huá̠n nac akapú̠n y xli̠­hua̠k cala­ka­chix­cu­huí̠­calh Dios xpa̠­la­cata hua̠ntu̠ xlá tla­huani̠t. \p \v 39 Maka­pi­tzí̠n fariseos hua̠nti̠ na̠ antá xta­mak­sta̠­la­má̠­nalh nac xlak­sti̠­pa̠ncán cris­tianos, chiné tzú­culh tahuaniy Jesús: \p —Ma̠kalh­ta­hua­ke̠ná, cat­lahua li̠tlá̠n caca̠­huani min­ta­ma̠­kalh­ta­huaké̠n cacs cata­qui­lhua. \p \v 40 Xlá chiné ca̠kálh­ti̠lh: \p —Xli̠­ca̠na cca̠­hua­niyá̠n, para hua­tuní̠n nata­kalh­xteka, u̠ma̠ko̠lh chí­huix hua̠ntu̠ tamá̠­nalh nac xpa̠xtú̠n tiji natzucuy quin­ta­la­ka­chix­cu­hui̠y. \s1 Jesús laktasay Jerusalén \p \v 41 Acxni̠ tancs lak­la­cá­cha̠lh Jeru­salén, úcxilhli a̠má lanca ca̠chi­quí̠n Jesús luu snu̠n li̠púhua y tzú­culh tasay. \v 42 La̠ta xta­sama chiné huá: \p —¡Koxutá huix Jeru­salén! ¡Para aka­ta̠ksa cahuá ca̠na caj xma̠n huá la̠ u̠má quilh­ta­macú pi̠ lak­chi­ni̠tán hua̠ntu̠ xli̠­ca̠na xma̠x­quí̠n xacacsua latáma̠t hua̠ntu̠ Dios ma̠x­qui̠­pu­tuná̠n! Pero cumu huix ni̠ xuc­xilh­pu­tuna hua̠ntu̠ Dios xma̠­cu­xilh­ni̠­pu­tuná̠n, niaj naucxi­lhá̠tit huata caj tala­ka­tze̠k­niya nahuán cane̠c­xni­cahuá. \v 43 Pero amá̠n lak­cha̠ná̠n quilh­ta­macú acxni̠ huix luu li̠pe̠cua la̠ nama̠­pa̠­ti̠­ni̠­cana caj luu mim­pa̠­la­cata, porque hua̠nti̠ luu tasi̠­tzi̠­niyá̠n natas­ti­li­hui­li̠yá̠n la̠qui̠ ni̠ti̠cu natza̠lay, xlá cani̠huá nata­tax­tu­ya̠chi la̠qui̠ maktum nata­ma̠s­pu­tuyá̠n. \v 44 Y hua̠n­ta­ma̠­ko̠lh hua̠nti̠ ni̠ taucxilh­pu­tuná̠n ca̠tu̠tzú nata­ma­ca̠ná̠n, y nata­makni̠y pu̠tum min­ca­mancán hua̠nti̠ uú tahui­lá̠­nalh nac ca̠chi­quí̠n; y ni̠para aktum chí­huix cati­ta­mák­xtekli anta­nícu xca̠­hui­li̠­cani̠t hua̠ntu̠ xca̠­li̠t­la­hua­cani̠t chiqui. Pero ma̠squi chuná hua̠k huix li̠pina cuenta porque ni̠ aka­ta̠k­spu­tuna pi̠ Dios maca­mi­ni­ni̠tán la̠nchú hua̠nti̠ nalak­ma̠x­tuyá̠n. \s1 Jesús ca̠tlakaxtuy hua̠nti̠ xtasta̠namá̠nalh nac pu̠siculan \r (Mateo 21.12‑17; Marcos 11.15‑19; Juan 2.13‑22) \p \v 45 Acxni̠ luu cha̠lh nac Jeru­salén tanu̠chá nac lanca pu̠si­culan y cha̠lh lacatum anta­nícu xta­hui­lá̠­nalh hua̠nti̠ xta­sta̠­na­má̠­nalh; xlá ca̠t­la­kax­tu­ko̠lh a̠ma̠ko̠lh cris­tianos hua̠nti̠ xta­sta̠­na­má̠­nalh chu hua̠nti̠ xta­ta­ma̠­hua­na­má̠­nalh. \v 46 Y chiné xlá ca̠ma̠­kalh­chu­huí̠­ni̠lh: \p —Nac li̠kalh­ta­huaka anta­nícu tatzokni̠t xta­chu­huí̠n Dios chiné huan: “Nac quín­chic caj luu huá nali̠­ma̠x­tucán naquin­ta­kalh­ta­hua­kaniy xli̠­hua̠k cristianos”; pero chi̠nchú hui­xinín aya li̠ma̠x­tu­ni̠­tátit cumu la̠ xpu̠­ta­tze̠k­nicán kalha̠­naní̠n. \p \v 47 Jesús cha̠li cha̠lí xmin ca̠ma̠­kalh­chu­hui̠ni̠y cris­tianos nac lanca pu̠si­culan; pero a̠ma̠ko̠lh xana­puxcun cura chu xma̠­kalh­ta­hua­ke̠­nacán judíos, y na̠ xa̠hua hua̠nti̠ xta­ma̠­pek­si̠nán nac a̠má ca̠chi­quí̠n, xlacán aya xta­lac­pu­tza­má̠­nalh lácu natat­la­huay la̠quí tla̠n nata­makni̠y. \v 48 Pero ma̠squi chuná xlacán ni̠lay xta­ma̠t­la̠nti̠y lácu natat­la­huay porque luu lhu̠hua cris­tianos xta­pa̠x­qui̠y y xta­kax­matniy hua̠ntu̠ xlá xli̠­chu­hui̠nán. \c 20 \s1 Huí ti̠ ni̠tu̠ taliucxilha xli̠ma̠peksí̠n Jesús \r (Mateo 21.23‑27; Marcos 11.27‑33) \p \v 1 Maktum quilh­ta­macú Jesús xca̠­ma̠­kalh­chu­hui̠­ni̠ma cris­tianos nac lanca pu̠si­culan, xlá xca̠­li̠­ma̠­kalh­chu­hui̠­ni̠ma la̠ta lácu tla̠n nata­ma̠aka­pú­taxti̠y xli̠s­tac­nicán, y na̠ acxni̠ tachilh xana­puxcun cura xa̠hua xma̠­kalh­ta­hua­ke̠­nacán judíos. \v 2 Xlacán chiné taka­lhás­quilh: \p —Luu xli̠­ca̠na cat­lahua li̠tlá̠n caqui­la̠­hua­níhu túcu xpa̠­la­cata huix uú li̠ta­nu̠­ni̠­tan­chita nac pu̠si­culan y ca̠t­la­kax­tu­ko̠­ni̠ta hua̠nti̠ tas­ta̠nán. ¿Túcuya̠ li̠ma̠­peksí̠n huix kalhi̠ya? Osuchí ¿tícu ma̠x­qui̠­ni̠tán tamá li̠ma̠­peksí̠n? \p \v 3 Jesús chiné ca̠kálh­ti̠lh: \p —Tla̠n nac­ca̠­hua­niyá̠n, pero pu̠lh na̠ huí hua̠ntu̠ cca̠­ka­lhas­quim­pu­tuná̠n, chú hui­xinín caqui­la̠­hua­níhu. \v 4 ¿Tícu li̠ma̠­pék­si̠lh Juan Bau­tista xla­cata xlá naakmu­nu̠nún, pi̠ huá Dios, osuchí huá cris­tianos? \p \v 5 Xlacán chiné tzú­culh talac­pu­huán y tzú­culh tala̠­huaniy: \p —¿Lácu chú nahua­ni­yá̠hu nakalh­ti̠­yá̠hu? Porque para nahua­ni­yá̠hu pi̠ huá Dios macá­milh xlá naquin­ca̠­hua­niyá̠n: “¿Túcu chi̠nchú xpa̠­la­cata ni̠ li̠ca̠­naj­látit?” \v 6 Y chi̠nchú para nahua­ni­yá̠hu pi̠ huá lac­chix­cu­huí̠n xta­li̠­ma̠­pek­si̠ni̠t, la̠ta xli̠­lhu̠hua cris­tianos naquin­ca̠acta­lan­chi­payá̠n y naquin­ca̠­mak­ni̠yá̠n. Porque xlacán taca­tzi̠y pi̠ Juan Bau­tista huá xliakchu­hui̠­nan­tla̠­huán xta­chu­huí̠n Dios. \p \v 7 Pero huata mejor xlacán takalh­tí̠­nalh pi̠ ni̠ xta­ca­tzi̠y tícu xli̠­ma̠­pek­si̠ni̠t Juan la̠qui̠ naakmu­nu̠nún. \v 8 Y Jesús chiné ca̠huá­nilh: \p —Pus para hui­xinín ni̠ catzi̠­yá̠tit hua̠ntu̠ cca̠­ka­lhas­quimá̠n, pus na̠ ni̠para aquit cac­ti­ca̠­huanín tícu qui­ma̠x­qui̠ni̠t li̠ma̠­peksí̠n caj xpa̠­la­cata hua̠ntu̠ aquit cca̠t­la­huay. \s1 Xatakalhchuhuí̠n hua̠nti̠ ni̠tlá̠n xtapuhua̠ncán tasa̠cuá̠n \r (Mateo 21.33‑44; Marcos 12.1‑11) \p \v 9 Aca­li̠stá̠n Jesús tzu­cupaj ca̠ta̠­kalh­chu­hui̠nán cris­tianos y chiné ca̠li̠­ma̠­kalh­chu­huí̠­ni̠lh eé tachu­huí̠n: \p —Maktum quilh­ta­macú xuí cha̠tum chixcú hua̠nti̠ la̠n chalh nac xpú̠­cuxtu lhu̠hua xali̠­chánat uvas, y aca­li̠stá̠n xlá a medias ca̠r­ren­taj­má̠x­qui̠lh maka­pi­tzí̠n tasa̠­cuá̠n, porque xlá alh latama̠y mákat nac a̠laca­túnuj ca̠chi­quí̠n y luu maka̠s antá xla­ma̠chá. \v 10 Acxni̠ lák­cha̠lh quilh­ta­macú la̠ta lácu cha̠y uvas, a̠má xpu̠­chiná máca̠lh cha̠tum tasa̠cua la̠qui̠ naancán ca̠s­qui­nicán a̠ma̠ko̠lh tasa̠­cuá̠n hua̠ntu̠ xlá xlak­chá̠n nachipay xata­huácat xta­chaná̠n. Pero xlacán huata caj tachí­palh y la̠n tahui­lí̠­nilh, caj chu­natá tamá­ca̠lh y ni̠tu̠ tama̠­lé̠­ni̠lh. \v 11 Y hua̠nti̠ xpu̠­chiná a̠má tachaná̠n maca̠mpá a̠cha̠­tum­li̠tum xta­sa̠cua, xlá na̠chuná tat­lá­hualh cala̠­huaj cala̠huá tahuá­nilh y na̠ tahui­lí̠­nilh y ni̠tu̠ tama̠­lé̠­ni̠lh. \v 12 Y a̠má chixcú juerza maca̠mpá a̠cha̠tum xta­sa̠cua, pero a̠ma̠ko̠lh tasa̠­cuá̠n hua̠nti̠ antá xtas­cuj­má̠­nalh nac a̠má par­cela tama̠­ta­ká̠­hui̠lh lhken tata­mác­xtulh y ni̠tu̠ tamá̠x­qui̠lh hua̠ntu̠ xlak­mini̠t. \p \v 13 ’Y hua̠nti̠ xpu̠­chiná a̠má ca̠tu­huá̠n xlá chiné lac­púhua: “¿Túcu cahuá nac­tla­huay? Huata mejor nac­macá̠n quin­ka­huasa hua̠nti̠ luu cpa̠x­qui̠y la̠qui̠ acxni̠ xlacán nataucxilha ma̠x a̠huayu para tzinú nata­la­ca­pu­huaniy y nata­ka­lha­kax­mata hua̠ntu̠ naca̠­huaniy.” \v 14 Pus máca̠lh xka­huasa, pero a̠ma̠ko̠lh tasa̠­cuá̠n acxni̠ taúcxilhli a̠má kahuasa chiné tzú­culh tala̠­huaniy: “Huá eé xka­huasa hua̠nti̠ xpu̠­chiná eé tachaná̠n, pus huá naaka­ta̠x­tu­nicán pu̠tum hua̠ntu̠ aquinín la̠nchú li̠s­cuj­ma̠­náhu; huata mejor camak­ní̠hu la̠qui̠ hua̠k aquinín naquin­ca̠­ta­mak­xtek­ni­ko̠yá̠n.” \v 15 Pus chuná tat­lá­hualh, tata­mác­xtulh nac xqui­lhapá̠n pu̠cuxcu y antá tamák­ni̠lh. \p Jesús chiné ca̠ka­lhás­quilh hua̠nti̠ xta­kax­mat­má̠­nalh: \p —¿Túcu hui­xinín lac­pu­hua­ná̠tit naca̠t­la­huaniy xpu̠­chiná pú̠cuxtu a̠ma̠ko̠lh hua̠nti̠ ni̠tlá̠n xta­pu­hua̠ncán tasa̠­cuá̠n? \v 16 Pus luu xli̠­ca̠na xlá pi̠ namín y naca̠­mak­ni̠ko̠y pu̠tum a̠ma̠ko̠lh hua̠nti̠ ni̠ lacuán tasa̠­cuá̠n, y huata huá naca̠­ma­ca­ma̠x­qui̠y xpu̠­cuxtu a̠maka­pi­tzí̠n tasa̠­cuá̠n hua̠nti̠ aksti̠tum tas­cuja. \p Maka­pi­tzí̠n hua̠nti̠ xtaaka­ta̠k­smá̠­nalh acxni̠ takax­mat­ko̠lh eé tachu­huí̠n chiné tzú­culh tahuaniy: \p —¡Ni̠ cala­cás­quilh Dios para chuná naqui̠­taxtuy! \p \v 17 Jesús cacs ca̠la­caúcxilhli y chiné ca̠huá­nilh: \p —Pus cumu para hui­xinín ni̠ ca̠naj­la­yá̠tit xla­cata pi̠ chuná naqui̠­taxtuy, caqui­la̠­hua­níhu, ¿túcu chinchú hua­ni­putún nac li̠kalh­ta­huaka? Porque lacatum anta­nícu tatzokni̠t chiné huan: \q1 Amá chí­huix hua̠ntu̠ tzap­snaní̠n talak­má­kalh, tilac­púhua pi̠ ni̠tu̠ li̠ma­cuán, \q1 la̠nchú huata huá a̠tzinú luu li̠ma­cuama porque huá li̠jax­ko̠ni̠t la̠ta xli̠­lanca chiqui. \p \v 18 Para cha̠tum chixcú naliakchek­xnín eé chí­huix maktum nata­lac­tuc­xta­huilay; y para huata huá chí­huix naacta­ma̠­ya̠chi maktum nalak­chi­tami̠y y cumu la̠ pokxni nat­la­huako̠y. \p \v 19 Ama̠­ko̠lh xana­puxcun cura chu xma̠­kalh­ta­hua­ke̠­nacán judíos xta­chi̠­le̠m­putún Jesús cumu xlacán xtaaka­ta̠k­sni̠t pi̠ caj huá xpa̠­la­ca­tacán ma̠squi chuná xlá xca̠­li̠­xa­kat­li̠ni̠t a̠má takalh­chu­huí̠n. Pero ni̠tu̠ tat­la­hua­nipá chú porque xta­pe̠­cuaniy la̠ta xli̠­lhu̠hua cris­tianos, chicá xamaktum nata­lak­si̠­tzi̠y. \s1 Kalhasquincán Jesús para tla̠n lakaxoko̠nuncán \r (Mateo 22.15‑22; Marcos 12.13‑17) \p \v 20 Cumu xlacán ni̠ xta­ma̠t­la̠n­ti̠ni̠t pus tamá­ca̠lh maka­pi­tzí̠n lac­chix­cu­huí̠n hua̠nti̠ luu lacuán cris­tianos xta­li̠­tax­tu­putún la̠qui̠ nata­ma̠­kalh­pu­tza̠ni̠y y para túcu ni̠ tancs nakalh­ti̠nán chuná chú nata­ma̠­la­capu̠y nac xla­catí̠n gober­nador romano. \v 21 Acxni̠ talák­cha̠lh chiné taka­lhás­quilh: \p —Ma̠kalh­ta­hua­ke̠ná, aquinín cca­tzi̠­yá̠hu pi̠ huix ma̠si­yuya hua̠ntu̠ luu xli̠­ca̠na aksti̠tum tala­ca­pa̠s­tacni, y ni̠para tzinú li̠taaklhu̠­hui̠ya ma̠squi lhu̠hua hua̠nti̠ ni̠ taliucxilh­pu­tuná̠n, huata huix laca­squina xli̠­pu̠tum cris­tianos nata­la­ka­pasa la̠ta lácu Dios lacas­quín nata­la­tama̠y. \v 22 Pus cla­cas­qui­ná̠hu la̠nchú xqui­la̠­hua­níhu, ¿pi̠ tla̠n cahuá la̠ta la̠ cla­ka­xo­ko̠­nu­ni­ma̠­náhu xapuxcu ma̠pek­si̠ná romano, osuchí ni̠tlá̠n? \p \v 23 Jesús cátzi̠lh pi̠ caj chu­natá xta­li̠­kalh­pu­tza­má̠­nalh y chiné ca̠huá­nilh: \p —¿Túcu xpa̠­la­cata hua­tiyá chuná qui­la̠­li̠­tzak­sat­la̠­hua­ná̠hu? \v 24 Aver, caqui­la̠­ma̠­si­yu­níhu okxtum tumi̠n. ¿Tícu u̠má xla­capú̠n, y tícu xta­cu­huiní eé hua̠ntu̠ tatzok­ta­hui­lani̠t nac tumi̠n? \p Xlacán chiné takalh­tí̠­nalh \p —Huá tamá xla­capú̠n lanca ma̠pek­si̠ná gobier­no romano. \p \v 25 Jesús ca̠hua­nipá: \p —Pus huata huá cama­ca­ma̠x­quí̠tit gobier­no hua̠ntu̠ ma̠peksi̠y gobier­no; y na̠chuna li̠túm huá cama­ca­ma̠x­quí̠tit Dios hua̠ntu̠ lak­chá̠n nama­ca­ma̠x­qui̠­yá̠tit. \p \v 26 Ama̠­ko̠lh lac­chix­cu­huí̠n cacs tala­cáhua y ni̠lay catu̠huá túcu nata­li̠­ka­lhas­quín porque hua̠ntu̠ xlá xka­lhas­quincán Jesús luu tancs hua̠ntu̠ xkalh­ti̠nán. Y la̠ta xli̠­lhu̠hua cris­tianos caj xta­li̠­pa̠­xu­huay hua̠ntu̠ xlá xca̠­li̠­xa­katli̠y. \s1 Kalhasquincán Jesús para talacastacuanán ní̠n \r (Mateo 22.23‑33; Marcos 12.18‑27) \p \v 27 Aca­li̠stá̠n táalh anta­nícu xlaya Jesús maka­pi­tzí̠n lac­chix­cu­huí̠n hua̠nti̠ xca̠­hua­nicán sadu­ceos, xlacán ni̠ xta­ca̠­najlay para xli̠­ca̠na tala­cas­ta­cuanán ni̠n nac ca̠li̠ní̠n; y chiné tahuá­nilh: \p \v 28 —Ma̠kalh­ta­hua­ke̠ná, Moisés quin­ca̠­mak­xtek­ni­ni̠tán nac xli̠­ma̠­peksí̠n xla­cata para cha̠tum chixcú nani̠y naak­xtek­makán xpusca̠t y para ni̠tu̠ ta̠ká­lhi̠lh xca­mancán pus para huí chú xta̠lá kahuasa a̠má chixcú, xlá tla̠n nata̠­ta­huilay xya̠stá pu̠ni̠na̠ pusca̠t la̠qui̠ chuná ne̠cxni nalak­sputa xta­cu­huiní xta̠lá hua̠nti̠ aya ni̠ni̠t. \v 29 Pus maktum quilh­ta­macú xta­hui­lá̠­nalh kalha­tujún laka­huasán hua̠k li̠na­ta̠lán. Hua̠nti̠ xapuxcu tama­káx­tokli, pero ni̠ li̠maka̠s quilh­ta­macú ni̠lh y akxtek­má­kalh xpusca̠t, y ni̠para cha̠tum ta̠ká­lhi̠lh xca­mancán. \v 30 Hua̠nti̠ xli̠­cha̠tiy xta̠lá ta̠ta­ma­káx­tokli xya̠stá, na̠ ni̠ maka̠s li̠tum xlá na̠ ni̠pá y na̠ ni̠para huá ta̠ká­lhi̠lh xca­mancán. \v 31 Xli̠­ka­lha­tutu xtalá a̠má chixcú na̠chuná ta̠ta­ma­káx­tokli xya̠stá y la̠ta xa̠maka­pi­tzí̠n hua̠k chuná tat­lá­hualh, y pu̠tum táni̠lh xka­lha­tu­juncán y ni̠para cha̠tum tícu luu ta̠ká­lhi̠lh xca­mancán. \v 32 Y ni̠ li̠maka̠s quilh­ta­macú a̠má pusca̠t na̠ ni̠lh. \v 33 Bueno, chi̠nchú acxni̠ nata­la­cas­ta­cuanán nac ca̠li̠ní̠n, ¿xatícu cahuá luu xpusca̠t nahuán cumu hua̠k xka­lha­tu­juncán tata̠­ta­ma­káx­tokli a̠má pusca̠t? \p \v 34 Jesús chiné ca̠kálh­ti̠lh: \p —Cumu la̠ hui­xinín catzi̠­yá̠tit, uú nac ca̠quilh­ta­macú lac­chix­cu­huí̠n chu lac­pus­ca̠tní̠n tata­maka­xtoka. \v 35 Pero chú hua̠nti̠ Dios ca̠lac­sacni̠t la̠qui̠ nata­ka­lhi̠y a̠má xasa̠sti latáma̠t acxni̠ nata­la­cas­ta­cuanán nac ca̠li̠ní̠n, xlacán niaj cati­ta­ta­ma­káx­tokli, y ni̠para cati­ta­ká­lhi̠lh xlac­tzu­ma­jancán hua̠nti̠ nata­ma̠sta̠y la̠qui̠ nata­ta­maka­xtoka. \v 36 Huata xlacán nata­la­tama̠y cane̠c­xni­cahuá quilh­ta­macú cumu la̠ ángeles, porque xli̠­ca̠na huá xcamán Dios nata­huán cumu huá naca̠­ma̠­laca­stac­uani̠y nac ca̠li̠ní̠n. \v 37 Hua̠nchú caj xpa̠­la­cata para nata­la­cas­ta­cuanán ni̠n, pus luu cala­ca­pa̠s­táctit pi̠ hasta huá Moisés ma̠lú­lokli acxni̠ xlá tzokli la̠ ta̠chu­huí̠­nalh Dios anta­nícu xak­xko­ta̠­yama actzu̠ quihui porque xlá li̠chu­huí̠­nalh Dios pi̠ huá xDios Abraham, xa̠huá xla Isaac, chu xla Jacob, chu xli̠­hua̠k xa̠maka­pi­tzí̠n hua̠nti̠ tani̠­ni̠ttá. \v 38 Pus antá hua­ni­putún pi̠ Dios xca̠­li̠­ma̠xtuy a̠ma̠ko̠lh lac­chix­cu­huí̠n cumu la̠ xas­tacná xta­la­má̠­nalh ma̠squi aya xta­ni̠­ni̠ttá; pus caj hua̠ntu̠ xlá xla­cata ni̠tu̠cu lama para ni̠ hua̠k xas­tacná. \p \v 39 Y cha̠tum xma̠­kalh­ta­hua­ke̠­nacán judíos chiné huá­nilh: \p —Ma̠kalh­ta­hua­ke̠ná, luu laca­tancs hua̠ntu̠ huix qui­lhuámpa̠t. \p \v 40 Huata niaj tícu tla­huá­nilh takalh­pu­tzá̠n. \s1 Hua̠ntícu luu xli̠ca̠na xtla̠t Cristo \r (Mateo 22.41‑46; Marcos 12.35‑37) \p \v 41 Jesús chiné ca̠huá­nilh xli̠­hua̠k cris­tianos: \p —¿Lácu chú li̠hua­ná̠tit xla­cata pi̠ Cristo hua̠nti̠ naminá̠n ca̠lak­ma̠x­tuyá̠n mat huá xli̠­ta­la­ka­pasni nahuán xamaká̠n rey David? \v 42 Y chi̠nchú lacatum nac li̠kalh­ta­huaka anta­nícu tata̠ksa Salmos hua̠ntu̠ rey David títzokli chiné huan: \q1 Quim­pu̠­chiná Dios chiné huá­nilh cha̠­tum­li̠túm ti̠ na̠ Quim­pu̠­chiná: \q1 “Cata­huila nac quim­pa̠xtú̠n la̠qui̠ naquin­ta̠­ma̠­pek­si̠­nana, \q1 \v 43 y hasta caní nac­ti­ca̠­maka­tla­jako̠y pu̠tum hua̠nti̠ tasi̠­tzi̠­niyá̠n.” \m \v 44 ¿Lácu chú hui­xinín lac­pu­hua­ná̠tit xla­cata pi̠ Cristo huá xli̠­ta­la­ka­pasni nahuán rey David, porque mismo huá David xpu̠­chiná tla­hua­paray? \s1 Jesús lhu̠hua hua̠ntu̠ ca̠li̠ya̠huay xma̠kalhtahuake̠nacán judíos \r (Mateo 23.1‑36; Marcos 12.38‑40; Lucas 11.37‑54) \p \v 45 La̠ta xli̠­lhu̠hua cris­tianos xta­kax­mat­má̠­nalh xta­chu­huí̠n, xlá chiné ca̠huá­nilh xdis­cí­pulos: \p \v 46 —Luu cuentaj cat­la­huátit ni̠chuná hui­xinín natzak­sa­yá̠tit cumu la̠ tali̠­ca­tzi̠y xma̠­kalh­ta­hua­ke̠­nacán judíos, xlacán luu tala­kati̠y talhaka̠y lac­pu̠lhmá̠n clha­ka̠tcán, y na̠ tala­cas­quín luu naca̠­ca̠c­ni̠­na­nicán nac tiji anta­nícu xlacán tala­ta̠k­chokoy. Acxni̠ taán nac xpu̠­ta­mak­stok­nicán tzucuy talac­saca la̠qui̠ huá nata­lac­ta­huilay xala­cuán pu̠tá­hui̠lh, y hua̠ntu̠ lacán tahui­lá̠­nalh; na̠chuna li̠túm acxni̠ taán anta­nícu ca̠hua­ni­cani̠t nata­mak­pa̠x­cuajnán, tala­cas­quín pi̠ pu̠lh huá naca̠­ma̠­hui̠cán. \v 47 Pero taak­ska­hui­mak­lhti̠y xchiccán hua̠nti̠ ca̠ni̠­makan­cani̠t lac­chaján, y la̠qui̠ ni̠ti̠cu nata­ca­tzi̠y la̠ta lácu xlacán xta̠­yatcán pus luu maka̠s la̠ta takalh­ta­hua­kaniy Dios. Pero ni̠para tzinú taca­tzi̠y para huá a̠tzinú luu la̠n naca̠­ma̠­pa̠­ti̠­ni̠cán. \c 21 \s1 Xlimos­na cha̠tum li̠ma̠xken pu̠ni̠na̠ pusca̠t \r (Marcos 12.41‑44) \p \v 1 Maktum quilh­ta­macú acxni̠ Jesús xlama nac lanca xpu̠­si­culan Dios hua̠ntu̠ huí nac Jeru­salén xlá xuc­xilhma láta lácua xta­ma­ju̠­má̠­nalh tumi̠n hua̠nti̠ luu lac­rricu nac a̠ma̠ko̠lh cajas hua̠ntu̠ pu̠taju̠y limos­nas. \v 2 Caj li̠puntzú na̠ chilh cha̠tum li̠ma̠xken pu̠ni̠na̠ pusca̠t xlá na̠ máju̠lh nac cajas okxtiy tumi̠n xla cobre. \v 3 Jesús chiné ca̠huá­nilh xdis­cí­pulos: \p —Xli̠­ca̠na cca̠­hua­niyá̠n pi̠ nac xla­catí̠n Dios u̠má koxutá li̠ma̠xken pusca̠t a̠tzinú tlak lhu̠hua maju̠ni̠t xtumi̠n ni̠ xachuná maka­pi­tzí̠n hua̠nti̠ luu lhu̠hua tama­ju̠ni̠t. \v 4 Porque maka­pi­tzí̠n huá tama̠s­ta̠­má̠­nalh xli­mos­najcán hua̠ntu̠ aya xca̠aka­ta̠x­tu­nini̠t, pus huata xlá ma̠s­ta̠ni̠t a̠má actzu̠ tumi̠n hua̠ntu̠ xti­li̠­ma­cuánilh la̠qui̠ tla̠n nala­tama̠y. \s1 Jesús li̠chuhui̠nán pi̠ nalactilhmi̠ko̠cán lanca pu̠siculan xla Jerusalén \r (Mateo 24.1‑2; Marcos 13.1‑2) \p \v 5 Maktum quilh­ta­macú a̠ma̠ko̠lh xta­ma̠­kalh­ta­huaké̠n Jesús xta­li̠­chu­hui̠­na­má̠­nalh la̠ta lácua xuila­ko̠lh lacuán chí­huix chu lhu̠­hua­wa̠ntu̠ xta­ta̠i̠ni̠­nani̠t cris­tianos la̠qui̠ luu li̠la­káti̠t nali̠­ca̠x­ya̠­huacán a̠má lanca xpu̠­si­culan Dios xalac Jeru­salén. Pero huata Jesús chiné ca̠huá­nilh: \p \v 6 —Xli̠­hua̠k a̠má lak­li̠­la­káti̠t chí­huix chu pá̠tzaps hua̠ntu̠ hui­xinín ucxilh­pá̠tit, aya tala­ca­tzu­hui̠ma quilh­ta­macú acxni̠ nalak­pon­ka­mi̠cán y niaj para aktum chí­huix cati­táhui anta­nícu xuili̠­cani̠t porque nalac­tla­hua­ko̠cán. \s1 La̠ta lácu luu naqui̠taxtuy acxni̠ aya nasputcán \r (Mateo 24.3‑28; Marcos 13.3‑23) \p \v 7 Huata xlacán chiné taka­lhás­quilh: \p —Ma̠kalh­ta­hua­ke̠ná, ¿níco̠cxni luu nakan­taxtuy hua̠ntu̠ qui­la̠­hua­ni­ma̠­náhu la̠nchú? ¿Tícu luu nata­siyuy la̠qui̠ naca­tzi̠cán pi̠ aya kan­tax­tuma hua̠ntu̠ qui­la̠­hua­ni­ma̠­náhu? \p \v 8 Jesús chiné ca̠kálh­ti̠lh: \p —Hui­xinín xli̠­ca̠na luu ská­lalh cala­ta­pá̠tit y ni̠ti̠cu naca̠ak­ska­huiyá̠n, porque luu lhu̠hua natamín hua̠nti̠ nataak­ska­huinín y nata­li̠­taxtuy cumu lá̠m­para aquit y nata­huán: “Aquit hua̠nti̠ naca̠lakma̠xtuyá̠n.” osuchí nata­huán: “La̠nchú aya lak­cha̠ni̠t quilh­ta­macú la̠ta lácu nalak­tax­tu­yá̠tit.” Pero hui­xinín ni̠ nataak­ska­hui­yá̠tit. \v 9 Y acxni̠ hui­xinín naca­tzi̠­yá̠tit pi̠ cani̠huá lama guerra, y la̠ta lácua la̠mak­ni̠ma cris­tianos, hui­xinín ni̠ cape̠­cuántit, porque ni̠naj acxni̠ catis­pút­calh. \p \v 10 Jesús chiné ca̠hua­nipá: \p —Cris­tianos hua̠nti̠ tahui­lá̠­nalh nac aktum lanca ca̠chi­quí̠n ámaj ta̠la̠­makni̠y hua̠nti̠ tahui­lá̠­nalh a̠tunuj ca̠chi­quí̠n, y la̠ta xli̠­lhu̠hua ca̠chi­qui̠ní̠n nata­la̠­ma­ka­si̠­tzi̠y y natat­la­huay guerra. \v 11 Uú nac ca̠quilh­ta­macú luu laca­lhu̠hua anta­nícu nata­chi­quiy tíyat y napu̠­tzan­ka̠nán, y lacaxtum nalay tatzín­c­stat chu ti̠pa̠­katzi tajátat hua̠ntu̠ namín. Y chi̠nchú nac akapú̠n catu̠huá hua̠ntu̠ lac­li̠­pe̠­cuánit nata­siyuy, y na̠ lhu̠hua hua̠ntu̠ ni̠para tzinú li̠ca̠­naj­la­putu nata­siyuy. \p \v 12 ’Pero acxni̠ nia̠ ti̠taxtuy hua̠ntu̠ la̠nchú cca̠­hua­nimá̠n, hui­xinín naca̠­pu­tza­sta̠­la­ca­ná̠tit y naca̠­chi­pa­ca­ná̠tit, antá naca̠­ma̠­ka­lha­pa­li̠­ca­ná̠tit nac xpu̠­ta­mak­stok­nicán judíos, naca̠­ta­mac­nu̠­ca­ná̠tit nac pu̠la̠­chi̠n, y caj quim­pa̠­la­cata naca̠­li̠­pin­ca­ná̠tit nac xla­ca­ti̠ncán ma̠pek­si̠­naní̠n. \v 13 Y chuná chú hui­xinín nali̠­ka­lhi̠­yá̠tit quilh­ta­macú la̠qui̠ tla̠n naqui­la̠­li̠­chu­hui̠­na­ná̠hu pi̠ xli̠­ca̠na qui­la̠­li̠­pa̠­hua­ná̠hu. \v 14 Xa̠huachí hui­xinín ni̠ a̠li̠sok cali̠­taaka­tzan­ké̠tit xla­cata lácu nakalh­ti̠­na­ná̠tit acxni̠ naca̠­ma̠­ka­lha­pa­li̠­ca­ná̠tit, \v 15 porque aquit nac­ca̠­ma̠x­qui̠yá̠n tala­ca­pa̠s­tacni la̠quí hua̠ntu̠ hui­xinín nali­chu­hui̠­na­ná̠tit ni̠ti̠cu lay cati­ca̠­kalh­ti̠­pa̠x­tokni, osuchí naca̠­ta̠­la̠­hua­niyá̠n. \v 16 Y maka­pi­tzí̠n la̠ hui­xinín hua̠nti̠ qui­la̠­li̠­pa̠­hua­ná̠hu naca̠­liak­ska­hui­nin­ca­ná̠tit, hasta ma̠squi min­tla̠tcán naca̠­ma­ca­ma̠s­ta̠yá̠n osuchí hua̠nti̠ min­ta̠­lacán, o hua̠nti̠ mili̠­ta­la­ka­pasni, osuchí miamigo; y hui̠ntí namak­ni̠cán la̠ hui­xinín. \v 17 Xli̠­hua̠k cris­tianos naca̠­si̠­tzi̠­niyá̠n caj quim­pa̠­la­cata. \v 18 Pero ni̠ cali̠­pu­huántit porque Dios hua̠k catzi̠y hua̠ntu̠ akspu­la­ya̠tit y ni̠para kantum miacchi­xitcán hua̠ntu̠ yá nac miakxa̠­kacán cati­tzán­ka̠lh para xlá ni̠ nala­cas­quín. \v 19 Pus acxni̠ a̠má quilh­ta­macú aksti̠tum cali̠­pa̠­huántit Dios la̠qui̠ chuná tla̠n natax­tu­ni­yá̠tit a̠má lanca tala­ka­pú­tzi̠t. \p \v 20 ’Acxni̠ naucxi­lhá̠tit pi̠ luu lhu̠hua tropa sti­li­hui­li̠ni̠t nahuán Jeru­salén, pus luu laca­tancs chú caca­tzí̠tit pi̠ acxni̠ amá̠­calh ma̠s­pu­tucán. \v 21 Ama̠­ko̠lh cris­tianos hua̠nti̠ tala­má̠­nalh nahuán nac Judea cata­tzá̠­lalh y catáalh nac ca̠ke̠s­tí̠ní̠n; y maka­pi­tzí̠n hua̠nti̠ tala­má̠­nalh nahuán nac xaca̠­chi­quí̠n Jeru­salén huata xatlá̠n na̠ cata­tzá̠­lalh, y hua̠nti̠ tas­cuj­má̠­nalh nahuán nac xca̠­tu­hua̠ncán mejor niaj cata­tás­pitli nac xchiccán. \v 22 Porque acxni̠ a̠má quilh­ta­macú Dios naca̠­ma̠­pa̠­ti̠ni̠y cris­tianos la̠qui̠ nata­xo­ko̠nún xli̠­hua̠k hua̠ntu̠ tat­la­huani̠t, y na̠ acxni̠ nakan­taxtuy xta­chu­huí̠n Dios hua̠ntu̠ tatzok­ta­hui­lani̠t nac li̠kalh­ta­huaka caj hua̠ntu̠ xpa̠­la­cata Jeru­salén. \v 23 ¡Koxu­taní̠n a̠ma̠ko̠lh lac­chaján hua̠nti̠ acxni̠ a̠má quilh­ta­macú tata̠­tatlay nahuán osuchí tama̠­tzi­qui̠nán nahuán! Porque acxni̠ xli̠­ca̠na naanán lhu̠hua tapa̠tí̠n nac eé pu̠la­tama̠n, y acxni̠ la̠n naca̠­ma̠­pa̠­ti̠­ni̠cán cris­tianos hua̠nti̠ tala­má̠­nalh nahuán uú nac ca̠chi­quí̠n. \v 24 Lhu̠hua xala uú cris­tianos naca̠­li̠­mak­ni̠cán espada, y maka­pi­tzí̠n naca̠­chi­pacán y tachí̠n naca̠­le̠ncán cani̠huá nac a̠laca­tunu ca̠chi­quí̠n; a̠ma̠ko̠lh lac­chix­cu­huí̠n a̠laca­túnuj xalaní̠n hua̠nti̠ ni̠ judíos y ni̠ taca̠­naj­laniy Dios la̠n nata­li̠­ka­ma̠nán xaca̠­chi­quí̠n Jeru­salén hasta acxni̠ nakan­tax­tuko̠y la̠ta lácua lac­lhca̠­hui­li̠ni̠t Dios nata­pa̠­ti̠nán. \s1 Jesús li̠chuhui̠nán lácu namimparay a̠maktum \r (Mateo 24.29‑31, 42‑44; Marcos 13.24‑27) \p \v 25 ’Amá quilh­ta­macú acxni̠ nac­mim­paray, catu̠huá nata­siyuy nac chi­chiní hua̠ntu̠ ne̠cxni tasi­yuni̠t chú nac papá xa̠huá nac stacu; y xli̠­pu̠tum cris­tianos hua̠nti̠ tahui­lá̠­nalh nac xli̠­ca̠­lanca ca̠quilh­ta­macú nala­naj­talay y nata­pe̠­cuán, porque pupunú li̠pe̠cua la̠ natzucuy maca­sa̠nán y catu̠huá hua̠ntu̠ nataucxilha. \v 26 Lhu̠hua cris­tianos caj la̠ta xta­pe̠­cuacán nata­la­ka­huitiy acxni̠ nata­ca­tzi̠y pi̠ lhu̠hua tapa̠tí̠n namín nac ca̠quilh­ta­macú; pus hasta xli̠­hua̠k hua̠ntu̠ huí nac akapú̠n nata­chi­quiy. \v 27 Y xli̠­pu̠tum cris­tianos hua̠nti̠ tala­má̠­nalh nahuán nac ca̠quilh­ta­macú naquin­taucxilha aquit Xata­lac­sacni Chixcú pi̠ cta̠c­ta­ma̠chi nahuán nac akapú̠n nac xlacni puc­lhni, y na̠ nataucxilha pi̠ cli̠­mímaj nahuán xli̠­hua̠k qui­li̠­maka­tli­hueke, chu qui­li̠­ma̠­peksí̠n. \v 28 Acxni̠ chuná natzucuy kan­taxtuy hua̠ntu̠ cca̠­hua­nimá̠n, hui­xinín ni̠ cali̠­pu­huántit huata cala̠­ma̠uxca̠­ní̠tit y li̠pa̠­xúhu cata­la­ca­ya̠­huátit, porque acxni­tiyá lak­cha̠ni̠t nahuán quilh­ta­macú la̠ta lácu nac­miná̠n ca̠ti­yayá̠n la̠qui̠ nac­ca̠­lak­ma̠x­tuyá̠n. \s1 Acxni̠ akaskatán quihui aya talacatzuhui̠ma ca̠lhca̠cná \r (Mateo 24.32‑35; Marcos 13.28‑37) \p \v 29 Jesús ca̠li̠­ta̠­kalh­chu­hui̠­nampá aktum tala­ca­pa̠s­tacni y chiné ca̠huá­nilh: \p —Pus caj luu caca̠ucxílhtit la̠ta túcuya̠ quihui. \v 30 Acxni̠ ucxi­lhá̠tit aka­yuja maka­pi­tzí̠n quihui y tzucuy akas­ka­tam­paray hui­xinín catzi̠­yá̠tit pi̠ aya tala­ca­tzu­hui̠ma quilh­ta­macú la̠ta natzucuy lhca̠cnán. \v 31 Pus na̠chuna li̠túm acxni̠ chuná hui­xinín naucxi­lhá̠tit pi̠ kan­tax­tuma nahuán hua̠ntu̠ la̠nchú cca̠­hua­nimá̠n, pus caca­tzí̠tit pi̠ aya lak­cha̠ni̠t quilh­ta­macú la̠ta lácu Dios lac­lhca̠­hui­li̠ni̠t naca̠­lak­ma̠x­tuyá̠n. \p \v 32 ’Xli̠­cána cca̠­hua­niyá̠n pi̠ maka­pi­tzí̠n cris­tianos hua̠nti̠ la̠nchú tala­má̠­nalh nia̠ tani̠y cati­táhua acxni̠ nakan­taxtuy hua̠ntu̠ la̠nchú cca̠­hua­nimá̠n. \v 33 Caj la̠ta túcua anán nac akapú̠n chu nac ca̠quilh­ta­macú tla̠n nata­lak­tzanka̠y, pero quin­ta­chu­huí̠n ni̠ chu­natá cati­ta­mák­xtekli para ni̠ juerza nakan­taxtuy. \p \v 34 ’Luu xli̠­ca̠na cuentaj cat­la­huátit min­quilh­ta­ma­cujcán ni̠tu̠ tili̠­mak­xte­ká̠tit mina­cujcán xla­cata huá naca̠­maka­tla­jayá̠n hua̠ntu̠ xalac­li̠xcáj­nit tapu­huá̠n, ni̠ caj naakkot­ta­pa̠­yá̠tit, y xa̠huachí ni̠ ca̠ta catu̠huá cala­ka­tí̠tit hua̠ntu̠ uú xala ca̠quilh­ta­macú, la̠qui̠ acxni̠ aquit nac­mim­páray ni̠tu̠ nac­ca̠­lak­chiná̠n acxni̠ ni̠ lia̠ca­tzi̠­hui­látit. \v 35 Porque hui­xinín chuná amá̠n ca̠qui̠­tax­tu­niyá̠n a̠má quilh­ta­macú cumu la̠ akspulay tantum taka­lhí̠n acxni̠ tahua­ca­ya̠chá nac aktum trampa acxni̠ tica­tzi̠y aya pa̠ti̠ni̠t, pus na̠chuná nac xli̠­ca̠­lanca ca̠quilh­ta­macú ni̠ talia̠ca­tzi̠­hui­lá̠­nalh nahuán cris­tianos acxni̠ nalak­chá̠n a̠má quilh­ta­macú la̠ aquit nac­mim­paray. \v 36 Pus hui­xinín luu ská­lalh cata­hui­látit y anka­lhi̠ná cakalh­ta­hua­ka­nítit Dios la̠qui̠ chuná tla̠n naka­lhi̠­yá̠tit li̠ca­mama chu li̠t­li­hueke, y tla̠n natax­tu­ni­yá̠tit a̠má lanca tapa̠tí̠n hua̠ntu̠ namín, y xa̠huachí la̠qui̠ tla̠n naqui­la̠­ma̠­la­ca­tzu­hui̠­yá̠hu acxni̠ aquit nac­mim­paray. \p \v 37 Jesús anka­lhí̠n acxni̠ ca̠cu­huiní xca̠­ma̠­kalh­chu­hui̠ni̠y cris­tianos nac lanca pu̠si­culan, y ca̠tzi̠sa xán lak­tun­cu­huiy nac ke̠stí̠n hua̠ntu̠ hua­nicán Monte de los Olivos. \v 38 Y cha̠li cha̠lí laca­tzi̠sa xta­chín nac lanca pu̠si­culan lhu̠hua cris­tianos la̠qui̠ nata­kax­matniy xta­chu­huí̠n. \c 22 \s1 Li̠lacchuwi̠nancán lácu tla̠n nachipacán Jesús \r (Mateo 26.1‑5, 14‑16; Marcos 14.1‑2, 10‑11; Juan 11.45‑53) \p \v 1 Aya xla­ca­tzu̠­hua­nama quilh­ta­macú la̠ta nalak­chá̠n xapa̠xcua taak­spun­tza̠lí̠n acxni̠ xli̠­pu̠tum judíos xta­huay cax­ti­lá̠n­chahu hua̠ntu̠ ni̠tu̠ kalhi̠y leva­dura. \v 2 Ama̠­ko̠lh xana­puxcun cura xa̠hua xma̠­kalh­ta­hua­ke̠­nacán judíos aya xta­lac­pu­tza­má̠­nalh lácu natat­la­huay la̠qui̠ tla̠n nata­chipay y nata­makni̠y Jesús. Pero cumu luu lhu̠hua cris­tianos xta­li̠­pa̠­huá̠n xlacán xta­pe̠­cuaniy chicá para nata­si̠­tzi̠niy. \p \v 3 Pero akska­huiní tánu̠lh nac xta­la­ca­pa̠s­tacni Judas Isca­riote; huá u̠má Judas na̠ xca̠­ta̠­ta­peksi̠y xli̠­ka­lha­cu̠tiy após­toles. \v 4 Xlá la̠li̠­huán alh ca̠ta̠­chu­hui̠nán xana­puxcun cura chu hua̠nti̠ xta­ma̠­pek­si̠nán nac lanca pu̠si­culan la̠qui̠ naca̠­ta̠­la­ca̠xlay y naca̠­ma­ca­ma̠x­qui̠y Jesús. \v 5 Acxni̠ xlacán tacá­tzi̠lh hua̠ntu̠ xca̠­ma̠­lac­nu̠­ni­má̠­calh luu tali̠­pa̠­xu­hua­ko̠lh y tahuá­nilh pi̠ nata­ma̠x­qui̠y tumi̠n. \v 6 Judas na̠ tla̠n tlá­hualh y pu̠tum tzú­culh talac­pu­tzay la̠ta lácu tla̠n naca̠­ma­ca­ma̠x­qui̠y Jesús acxni̠ ni̠ luu lhu̠hua tala­yá̠­nalh nahuán cris­tianos. \s1 Jesús a̠huatá ca̠ta̠hua̠yán xapós­toles \r (Mateo 26.17‑29; Marcos 11.12‑25; Juan 13.21‑30; 1 Corin­tios 11.23‑26) \p \v 7 Acxni̠ lák­cha̠lh quilh­ta­macú cxa­pa̠xcua taak­spun­tza̠lí̠n, acxni̠ pu̠tum judíos xta­huay cax­ti­lá̠n­chahu hua̠ntu̠ ni̠tu̠ kalhi̠y leva­dura, y na̠ acxni̠ xca̠­mak­ni̠cán xalactzu bor­regos hua̠ntu̠ nahuacán la̠qui̠ chuná nali̠­la­ka­chix­cu­hui̠­nancán nac a̠má pa̠xcua, \v 8 Jesús ca̠má­ca̠lh Pedro chu Juan y chiné ca̠huá­nilh: \p —La̠li̠­huán capim­pítit caqui̠­ca̠x­tla­huátit quin­ta­huajcán hua̠ntu̠ nahua­yá̠hu la̠nchú nac xapa̠xcua taak­spun­tza̠lí̠n. \p \v 9 —¿Nícu laca­squina naca­na̠huá ca̠x­tla­hua­yá̠hu? —takalh­tí̠­nalh xlacán. \p \v 10 Jesús chiné ca̠kálh­ti̠lh: \p —Acxni̠ hui­xinín nachi­pi­ná̠tit nac ca̠chi­quí̠n, naucxi­lhá̠tit cha̠tum chixcú cuca­le̠ma pa̠tum stu̠n chú­chut. Hui­xinín ca­sta̠­la­nítit hasta nac chiqui anta­nícu xlá nata­nu̠­ya̠chá, \v 11 y chiné nahua­ni­yá̠tit xpu̠­chiná chiqui: “Huan Quim­pu̠­chi­nacán: ¿Nícu huí a̠má pu̠lactum cuarto anta­nícu nac­ca̠­ta̠­hua̠yán quin­ta­ma̠­kalh­ta­huaké̠n eé ca̠tzi̠sní nac xapa̠xcua taak­spun­tza̠lí̠n?” \v 12 Y antá naca̠­ma̠­si­yu­ni­ca­ná̠tit pu̠lactum cuarto tzinú tlak ca̠lak­lanca nac xli̠­quilh­mactiy chiqui, antá aya li̠huana̠ ma̠ca̠­qui̠­cani̠t; pus antá caca̠x­tla­huátit quin­ta­huajcán. \p \v 13 Xlacán la̠li̠­huán táalh y xli̠­cána chuná tama̠­nók­lhulh cumu la̠ Jesús xca̠­hua­nini̠t, y antá taca̠x­tlá­hualh tahuá hua̠ntu̠ nata­li̠­la­ka­chix­cu­hui̠nán xapa̠xcua taak­spun­tza̠lí̠n. \p \v 14 Ca̠ko̠­tanú̠n lák­cha̠lh hora Jesús chu xapós­toles pu̠tum tácha̠lh; y acxni̠ tatáhui nac mesa, \v 15 pus Jesús chiné ca̠huá­nilh: \p —Mak­lhu̠­huatá clac­pu­huani̠t xla­cata pu̠tum lac­xtum nac­ca̠­ta̠­hua̠­yaná̠n nac eé xapa̠xcua taak­spun­tza̠lí̠n li̠huán nia̠ cni̠y. \v 16 Porque xli̠­ca̠na laca­tancs cca̠­hua­niyá̠n pi̠ niaj maktum chuná cac­ti­huá̠­yalh hasta acxni̠ nakan­tax­tuko̠y hua̠ntu̠ Dios lac­lhca̠­hui­li̠ni̠t nac xta­péksi̠t. \p \v 17 Aca­li̠stá̠n tíyalh pa̠tum vasu xchú­chut uva, pa̠x­cat­ca­tzí̠­nilh Dios, y chiné ca̠huá­nilh: \p —Cahua­pítit eé aca­tzuní̠n y mili̠­hua̠kcán cali̠­ta­ka­tzí̠tit. \v 18 Porque xli̠­cána cca̠­hua­niyá̠n pi̠ niaj cac­ti­li̠­kót­nulh xchú­chut uva hasta acxni̠ nalak­chá̠n quilh­ta­macú acxni̠ luu nalay nac xli̠­ca̠­lanca xta­pa̠­xu­huá̠n Dios. \p \v 19 Aca­li̠stá̠n tíyalh cax­ti­lá̠n­chahu, pa̠x­cat­ca­tzí̠­nilh Dios y lak­ché­kelh, ca̠má̠x­qui̠lh xta­ma̠­kalh­ta­huaké̠n y chiné ca̠huá­nilh: \p —Huá eé cax­ti­lá̠n­chahu li̠taxtuy quin­ti­yat­li̠hua hua̠ntu̠ cma­ca­ma̠sta̠y caj mim­pa̠­la­ca­tacán la̠qui̠ chuná tla̠n nac­ca̠­lak­ma̠x­tuyá̠n. Chuná hui­xinín cat­la­hua­pítit hua̠ntu̠ la̠nchú ctla­huama la̠qui̠ anka­lhi̠ná naqui­la̠­li̠­la­ca­pa̠s­ta­cá̠hu. \p \v 20 Y na̠chuná tla­huapá acxni̠ tahua̠­yan­ko̠lh, tíyalh a̠má vasu hua̠ntu̠ xpu̠­ta­ju̠ma xchú­chut uva, y chiné ca̠huá­nilh: \p —Huá u̠má xchú­chut uva anka­lhí̠n naca̠­ma̠­la­ca­pa̠s­ta­cayá̠n pi̠ Dios ca̠ta̠t­la­hua­ni̠tán aktum xasa̠sti tala­ca̠xlán la̠ta lácu naca̠­lak­ma̠xtuy cris­tianos, porque a̠má quin­kalhni hua̠ntu̠ nas­taj­ta­makán caj mim­pa̠­la­ca­tacán luu nama̠­lu­loka pi̠ xli̠­ca̠na. \v 21 Pero laca­tancs caca­tzí̠tit pi̠ a̠má chixcú hua̠nti̠ ámaj qui­ma­ca­ma̠sta̠y la̠nchú lac­xtum maca­huácaj quin­ta̠hui nac mesa. \v 22 Porque aquit cámaj ni̠y chuná cumu la̠ Dios lac­lhca̠­hui­li̠ni̠t caj quim­pa̠­la­cata, pero koxu­tacú tihuán a̠má chixcú hua̠nti̠ naqui­liak­ska­huinín. \p \v 23 Ama̠­ko̠lh xta­ma̠­kalh­ta­huaké̠n tzú­culh tala̠­ka­lhas­quín sac­stucán y chiné xta­la̠­huaniy: \p —¿Xatícu cahuá ámaj maca­ma̠sta̠y? \s1 Apóstoles taliaklhu̠hua̠tnán xatícu a̠tzinú tlak tali̠pa̠hu \p \v 24 Aca­li̠stá̠n xlacán tzú­culh tala̠­li̠­ma̠aklhu̠­hui̠y caj xla­cata xatícu a̠tzinú tlak tali̠­pa̠huá nali̠­taxtuy y naca̠­ma̠­peksi̠y xa̠maka­pi­tzí̠n. \v 25 Jesús chiné ca̠ma̠­kalh­chu­huí̠­ni̠lh: \p —Cumu la̠ hui­xinín catzi̠­yá̠tit xla­cata hua̠nti̠ tama̠­pek­si̠nán nac aktum ca̠chi­quí̠n catu̠huá tat­la­huaniy hua̠ntu̠ antá anán cumu lá̠m­para luu xlacán, y hua̠nti̠ tapuxcún la̠qui̠ nata­ma̠­pek­si̠nán, xlacán tali̠­taxtuy cumu lá̠m­para luu lacuán cris­tianos hua̠nti̠ xli̠­ca̠na tat­la­huay li̠tlá̠n. \v 26 Pero hui­xinín hua̠nti̠ qui­la̠­li̠­pa̠­hua­ná̠hu ni̠chuná cati­ca̠­qui̠­tax­tunín porque hua̠nti̠ tlak le̠ná̠hu quilh­ta­macú y luu a̠tzinú tlak tali̠­pa̠huá maklh­ca­tzi̠cán huata mejor xlá cali̠­táx­tulh cumu lá̠m­para ni̠tu̠cu xkásat; y hua̠nti̠ luu ma̠pek­si̠nán huata xlá cali̠­táx­tulh cumu la̠ hua̠nti̠ naka­lha­kax­mat­ni̠nán hua̠ntu̠ nali̠­ma̠­pek­si̠cán. \v 27 Na̠chuná cumu la̠ hui­xinín catzi̠­yá̠tit, hua̠nti̠ a̠má chixcú tlak tali̠­pa̠hu y ma̠pek­si̠nán, pus huata huá tahuilay nac mesa la̠qui̠ nahua̠yán y la̠ta xli̠­lhu̠hua xta­sa̠cua antá tayá̠­nalh y tali̠s­cuj­má̠­nalh. Pero huata tu̠ aquit qui­la­cata ni̠chuná qui̠­tax­tuma porque aquit clama nac milak­sti̠­pa̠ncán cumu la̠ hua̠nti̠ xli̠­ca̠na ca̠li̠­scuj­má̠n. \p \v 28 ’Y la̠ta túcua aquit quiok­spu­lama y hua̠ntu̠ cli̠­li̠­pu­huán hui­xinín anka­lhi̠ná qui­la̠­ta̠­la­pu̠­la­yá̠hu y na̠ qui­la̠­ta̠­pa̠­ti̠­ma̠­náhu. \v 29 Huá xpa̠­la­cata cca̠­li̠­hua­niyá̠n, cumu la̠ Quin­tla̠t qui­ma̠x­qui̠y aktum pu̠tá­hui̠lh anta­nícu nac­li̠­ma̠­pek­si̠nán pus na̠chuná nac­ca̠­ma̠x­qui̠yá̠n mim­pu̠­ta­hui̠lhcán hua̠ntu̠ hui­xinín naka­lhi̠­yá̠tit, \v 30 la̠qui̠ antá lac­xtum naqui­la̠­ta̠­hua̠­ya­ná̠hu y naqui­la̠­ta̠­pa̠­xu­hua­yá̠hu nac qui­mesa, y la̠qui̠ nata­hui­la­yá̠tit nac mim­pu̠­ma̠­pek­si̠ncán anta­nícu namak­ma̠­pek­si̠­yá̠tit a̠ma̠ko̠lh pu̠lac­cu̠tiy xapu̠­la­tama̠n Israel hua̠ntu̠ pu̠lh ma̠la­ca­tzu­qui̠­cani̠t. \s1 Jesús li̠chuhui̠nán xlacata pi̠ Pedro nahuán pi̠ ni̠ lakapasa \r (Mateo 26.31‑35; Marcos 14.27‑31; Juan 13.36‑38) \p \v 31 Quim­pu̠­chi­nacán Jesús chiné huá­nilh chú Pedro: \p —Simón, huix luu cakáx­patti hua̠ntu̠ cuanimá̠n porque akska­huiní aya ma̠x­qui̠­cani̠t quilh­ta­macú la̠qui̠ chú naliucxi­lhá̠n nac mila­táma̠t para ca̠na qui­li̠­pa̠­huana, y la̠n naca̠­lac­tin­cxá̠n mili̠­pac­scán cumu la̠ a̠ tla­huacán acula. \v 32 Pero aquit aya cca̠­mak­chu­hui̠­na­ni̠tán nac xla­catí̠n Quin­tla̠t la̠qui̠ a̠má min­ta­ca̠­naj­latcán ne̠cxni natat­laji̠y, y chi̠nchú acxni̠ huix aya tax­tu­ni­ni̠ta nahuán hua̠ntu̠ liaktzanka, pus chú huata caca̠­mak­ta̠ya xa̠maka­pi­tzí̠n min­ta̠­cris­tianos acxni̠ xlacán na̠ naca̠­tzak­sacán nac xla­ta­ma̠tcán cumu la̠ huix tzak­sa­ca­ni̠ta nahuán. \p \v 33 Simón chiné huá­nilh: \p —Ma̠kalh­ta­hua­ke̠ná, aquit luu aktum cca­tzi̠y ma̠squi lac­xtum caquin­ta̠­li̠­pín­canti nac pu̠la̠­chi̠n y ma̠squi lac­xtum quin­ta̠­mak­ní̠­canti. \p \v 34 Jesús chiné kálh­ti̠lh: \p —Pedro, huata luu laca­tancs cuani­pu­tuná̠n la̠nchú pi̠ acxni̠ nia̠ tasay nahuán pu̠yu huix aya hua­ni̠­tatá nahuán xli̠­mak­tutu pi̠ ni̠ qui­la­ka­pasa acxni̠ naka­lhas­quin­cana. \s1 Talacatzuhui̠y quilhtamacú acxni̠ Jesús napa̠ti̠nán \p \v 35 Jesús chiné ca̠ka­lhás­quilh xta­ma̠­kalh­ta­huaké̠n: \p —Chicá cuan la̠ a̠ cti­ca̠­macá̠n li̠cha̠­tiyú̠n acxni̠ qui̠­lac­scújtit li̠chu­hui̠­nántit xta­chu­huí̠n Dios, la̠ a̠ ni̠tu̠ xli̠­pi­ná̠tit mimur­ra̠lhcán, ni̠para min­tu­mi̠ncán, ni̠para min­tu̠­xu̠­huacán, pero ¿túcu xca̠­tzan­ka̠­nimá̠n? \p —Ni̠tu̠ quin­ca̠­tzan­ka̠­ni­ni̠tán —takalh­tí̠­nalh xlacán. \p \v 36 Xlá chiné ca̠huá­nilh: \p —Pus chú la̠nchú hua̠nti̠ kalhi̠y xmúr­ra̠lh cale̠lh; y hua̠nti̠ kalhi̠y xpu̠­ma̠­qui̠cán xtumi̠n pus huata na̠ cale̠lh; y hua̠nti̠ ni̠tu̠ kalhi̠y xes­pada cata­má̠­hualh, hasta ma̠squi luu xla­ca­squinca cas­ta̠lh xta­maknu la̠qui̠ chuná naka­lhi̠y tumi̠n y nata­ma̠­huay hua̠ntu̠ tzan­ka̠­nima. \v 37 Porque laca­tancs cca̠­hua­niyá̠n pi̠ la̠nchú nakan­taxtuy nac qui­la­táma̠t hua̠ntu̠ tatzok­ta­hui­lani̠t nac li̠kalh­ta­huaka anta­nícu chiné huan: “Chuná li̠ma̠x­tú­calh cumu la̠ cha̠tum mak­ni̠ná chixcú y ma̠la­ca­pú̠­calh.” Pus chuná hua̠k nakan­taxtuy hua̠ntu̠ tatzok­ta­hui­lani̠t nac xta­chu­huí̠n Dios caj quim­pa̠­la­cata. \p \v 38 Xlacán chiné takalh­tí̠­nalh: \p —Quim­pu̠­chi­nacán, uú huí aktiy espada. \p Huata xlá ca̠kálh­ti̠lh: \p —Aya tla̠n cahuan­tama. \s1 Jesús kalhtahuakaniy Dios nac Getsemaní \r (Mateo 26.36‑46; Marcos 14.32‑42) \p \v 39 Aca­li̠stá̠n Jesús táx­tulh nac xaca̠­chi­quí̠n Jeru­salén y antá alh nac Monte de los Olivos cumu la̠ mak­lhu̠­huatá chuná xlá xli̠s­ma­ni̠ni̠t y na̠ ta­sta̠­lá­nilh xta­ma̠­kalh­ta­huaké̠n. \v 40 Acxni̠ antá tácha̠lh chiné ca̠huá­nilh: \p —Hua̠k cakalh­ta­hua­ka­nítit Dios la̠qui̠ ni̠ natat­la­ji̠­yá̠tit acxni̠ naca̠­tzak­sa­ca­ná̠tit. \p \v 41 Jesús tatam­pú̠x­tulh tzinú alh tlak laka­mákat y antá tatzo­kós­talh la̠qui̠ nakalh­ta­hua­kaniy Dios, \v 42 y chiné kalh­ta­hua­ká­nilh huá­nilh: \p —Papá Dios, para huix chuná laca­squina pus huata cat­lahua li̠tlá̠n caqui­ma̠­ta­pa̠­nu̠ni u̠má tapa̠tí̠n hua̠ntu̠ aquit ámaj quim­pa̠x­toka. Pero ni̠ huá calalh quin­ta­pa̠­xu­huá̠n huata mejor huá cakan­táx­tulh min­ta­pa̠­xu­huá̠n. \p \v 43 Y acxni­tiyá tasi­yú­nilh cha̠tum ángel xalac akapú̠n la̠qui̠ xlá nama̠x­qui̠y li̠ca­mama. \v 44 Y acxni̠ luu li̠pe̠cua la̠ xli̠­pu­huama a̠tzinú tlak li̠t­li­hueke xkalh­ta­hua­kaniy Dios y cxúnut a̠huayu la̠ kalhni lank lank xta̠c­tama hasta nac ca̠ti­yatni. \p \v 45 Acxni̠ chuná kalh­ta­hua­ka­ni­ko̠lh Dios ca̠lá­kalh xta­ma̠­kalh­ta­huaké̠n y hua̠k xalh­tatán ca̠ma̠­nók­lhulh, porque xlacán luu snu̠n xta­li̠­pu­hua­má̠­nalh. \v 46 Huata xlá chiné ca̠huá­nilh: \p —¿Túcu xpa̠­la­cata li̠lh­ta­ta­pá̠tit? La̠li̠­huán cata̠­quí̠tit y cakalh­ta­hua­ka­nítit Dios la̠qui̠ ni̠ natat­la­ji̠­yá̠tit acxni̠ ca̠tzak­sa­ca­ná̠tit. \s1 Tachí̠n le̠ncán Jesús \r (Mateo 26.47‑56; Marcos 14.43‑50; Juan 18.2‑11) \p \v 47 Chu­nacú xchu­hui̠­nama Jesús acxni̠ pu̠tum tachilh lhu̠hua cris­tianos. Huá xca̠­pu̠­la­ni­ti̠­lhay Judas hua̠nti̠ na̠ xca̠­ta̠­ta­peksi̠y xli̠­ka­lha­cu̠­tiycán dis­cí­pulos. Xlá lak­ta­la­ca­tzú­hui̠lh la̠qui̠ naxa­katli̠y y tla̠n nala­ca­tzu̠ca. \v 48 Acxni̠ chuná tla­hua­ko̠lh, Jesús chiné huá­nilh: \p —Judas, ¿caj la̠ta huix qui­la­cá­tzu̠cti huá chuná qui­li̠­ma­ca­ma̠s­tá̠pa̠t aquit Xata­lac­sacni Chixcú? \p \v 49 Y hua̠nti̠ antá pu̠tum xta­ta̠­yá̠­nalh Jesús acxni̠ xlacán taúcxilhli hua̠ntu̠ xlama chiné tahuá­nilh: \p —Quim­pu̠­chi­nacán, ¿lácu huana, pi̠ cli̠­ma­ca­hua­ná̠hu quiespa­dajcán? \p \v 50 Xlá nia̠ xkalh­ti̠nán acxni̠ cha̠tum la̠li̠­huán xtat má̠x­tulh xes­pada y ca̠c­tí̠­nilh xtaké̠n cha̠tum xta­sa̠­cuacán xapuxcu cura. \v 51 Pero Jesús chiné ca̠huá­nilh: \p —Aya tla̠n ni̠chuná caca̠t­la­huátit. \p Aca­li̠stá̠n xlá xamá­nilh xtaké̠n a̠má xta­sa̠­cuacán cura y ma̠akat­lá̠n­ti̠lh. \v 52 Jesús cacs ca̠la­caúcxilhli a̠ma̠ko̠lh xana­puxcun cura chu xana­puxcún hua̠nti̠ xta­mak­ta­kalhnán nac lanca pu̠si­culan xa̠hua lak­ko̠­lu­tzi̠nni ma̠pek­si̠­naní̠n hua̠nti̠ xta­mini̠t tachipay, y chiné ca̠huá­nilh: \p —¿Túcu xpa̠­la­cata hui­xinín uú li̠ta­ni̠­tátit ya̠ quihui chu ya̠ ma̠chi̠ta la̠qui̠ naqui­la̠­chi̠­le̠­ná̠hu cumu la̠ cha̠tum kalha̠ná? \v 53 Acxni̠ aquit pu̠tum xac­ca̠­ta̠­lamá̠n cha̠li cha̠lí nac lanca pu̠si­culan hui­xinín ni̠para maktum xqui­la̠­chi­páhu, pero la̠nchú ca̠lak­chi­ni̠tán quilh­ta­macú acxni̠ nala­ka­ca̠­puc­suanan­ko̠­yá̠tit porque huá chú naca̠­ma̠­pek­si̠yá̠n. \s1 Pedro huan pi̠ ni̠ lakapasa Jesús \r (Mateo 26.47‑58, 69‑75; Marcos 14.53‑54, 66‑72; Juan 18.12‑18, 25‑27) \p \v 54 Y chi­pá­calh Jesús, tachí̠n lé̠n­calh antá nac xchic xapuxcu cura, y Pedro csta̠­la­ni­ti̠­lhay tzinú tlak laka­mákat. \v 55 Acxni̠ antá tácha̠lh nac pu̠chu­huí̠n antá ma̠lh­cu­yú­calh nac xtan­quilhtí̠n chiqui y pu̠tum poli­cías tatáhui nac xli̠­kalh­lanca a̠má lhcúya̠t, y na̠ antá mak­táhui Pedro. \v 56 Caj puntzú aya milh cha̠tum squi­ti­hui̠ná; acxni̠ xlá úcxilhli pi̠ antá xmak­lahui anta­nícu xma̠lh­cu­yu­cani̠t, cacs lacaúcxilhli puntzú y chiné ca̠huá­nilh xa̠maka­pi­tzí̠n: \p —Huá chicá eé chixcú na̠ xta̠­lat­la̠­huán Jesús. \p \v 57 Huata Pedro ni̠ ca̠kalh­ta­si­yú­nilh y chiné huá­nilh: \p —Pusca̠t, aquit laca­tancs cuaniyá̠n pi̠ ni̠para tzinú cla­ka­pasa hua̠nti̠ huix hua­nípa̠t. \p \v 58 Caj li̠pun­tzu̠­li̠túm cha̠tum hua̠nti̠ ucxilhpá y na̠ laká­pasli, chiné huá­nilh: \p —Xli̠­ca̠na cuan huix na̠ min­com­pa­ñero a̠má chixcú. \p Pedro chiné huá­nilh: \p —Cará kahua, xli̠­ca̠na cuaniyá̠n pi̠ ni̠ aquit. \p \v 59 Y alh quilh­ta­macú ma̠x cumu aktum hora acxni̠ cha̠tum luu laca­tancs ca̠ma̠­lu­lók­nilh xa̠maka­pi­tzí̠n y chiné ca̠huá­nilh: \p —Xli̠­ca̠na cuan, u̠má chixcú na̠ lac­xtum xta̠­la­pu̠lay Jesús, pus mákat tuncán tala­ka­pasa porque xlá na̠ chu­hui̠nán cumu la̠ ti̠ xalac Gali­lea. \p \v 60 Y Pedro chiné huá­nilh: \p —Pero xli̠­ca̠na cuaniyá̠n pi̠ ni̠para tzinú cca­tzi̠y hua̠ntu̠ li̠chu­hui̠­námpa̠t. \p Acxni­tiyá a̠má acxni̠ Pedro xchu­hui̠­na­majcú tásalh tantum pu̠yu. \v 61 Quim­pu̠­chi­nacán Jesús lak­ta­la­kás­pitli anta­nícu xyá y la̠ta xli̠­la­ka­mákat lacaúcxilhli Pedro, y huata xlá laca­pá̠s­tacli hua̠ntu̠ xlá xuanini̠t: “Acxni̠ nia̠ tasay nahuán pu̠yu huix aya hua­ni̠­tatá nahuán mak­tutu pi̠ ni̠ qui­la­ka­pasa.” \v 62 Pedro la̠li̠­huán táx­tulh nac quilhtí̠n y caj la̠ta xta­li̠­pu­huá̠n antá tzú­culh tasay. \s1 La̠n li̠kama̠nancán Jesús \r (Mateo 26.67‑68; Marcos 14.65) \p \v 63 Ama̠­ko̠lh lac­chix­cu­huí̠n hua̠nti̠ xta­mak­ta­kalh­má̠­nalh Jesús la̠n tali̠­ka­má̠­nalh y la̠n tahui­lí̠­nilh. \v 64 Tali̠­la­ká­chi̠lh mactum lháka̠t y tzú­culh tala­kas­noka nac xlacán y chiné xta­huaniy: \p —Cama̠­lak­chi­pini tícu hui­li̠nín. \p \v 65 Y lhu̠hua catu̠huá hua̠ntu̠ xta­huaniy caj la̠ta xta­li̠­kalh­ka­ma̠nán. \s1 Xanapuxcún judíos tama̠kalhapali̠y Jesús \r (Mateo 26.59‑66; Marcos 14.55‑64; Juan 18.19‑24) \p \v 66 Acxni̠ spalh ca̠x­ka­ka­ko̠lh pu̠tum tata­mac­xtú­mi̠lh xalak­ko̠­lu­tzi̠nni ma̠pek­si̠­naní̠n chu xana­puxcún cura, xa̠huá xma̠­kalh­ta­hua­ke̠­nacán judíos nac xpu̠­ma̠­pek­si̠ncán y antá lé̠n­calh Jesús nac xla­ca­ti̠ncán, y xlacán chiné taka­lhás­quilh: \p \v 67 —Caqui­la̠­hua­níhu, ¿pi̠ xli̠­ca̠na huix qui­ma̠aka­pu̠­tax­ti̠­nacán aquinín judíos hua̠nti̠ xli̠­mínit xuani̠t nac ca̠quilh­ta­macú? \p Xlá chiné ca̠kálh­ti̠lh: \p —Para nac­ca̠­hua­niyá̠n pi̠ xli̠­ca̠na, hui­xinín ni̠ cati­ca̠­naj­látit. \v 68 Y para aquit nac­ca̠t­la­hua­niyá̠n aktum taka­lhas­quiní̠n hua̠ntu̠ aquit xac­li̠­ta­mak­tá̠­yalh, hui­xinín ni̠ caquin­ti­la̠­kalh­tí̠hu, y ni̠para quin­ti­la̠­mak­xtekui. \v 69 Pero aya tala­ca­tzu­hui̠ma quilh­ta­macú acxni̠ aquit Xata­lac­sacni Chixcú cuilachá nahuán nac xpa̠xtú̠n Quin­tla̠­ticán Dios hua̠nti̠ lanca xla­ca­tzúcut la̠qui̠ lac­xtum nac­ta̠­ma̠­pek­si̠nán. \p \v 70 Y xpu̠­tumcán chiné taka­lhás­quilh: \p —¿Lácu pi̠ xli̠­ca̠na chi̠nchú huix Xka­huasa Dios? \p —Xli̠­ca̠na aquit Xka­huasa Dios chuná cumu la̠ hui­xinín quilh­uampá̠tit —ca̠kálh­ti̠lh Jesús. \p \v 71 Xlacán chiné táhua: \p —¿Túcuaj ya̠ tes­tigo tila­cas­qui­ná̠hu? Porque mismo chú aquinín ma̠n kalha­kax­mat­ni̠­táhu lácu li̠kalh­ka­ma̠­nani̠t Dios. \c 23 \s1 Jesús li̠cha̠ncán nac xlacatí̠n Pilato \r (Mateo 27.1‑2, 11‑14; Marcos 15.1‑5; Juan 18.28‑38) \p \v 1 Aca­li̠stá̠n pu̠tum hua̠k tatá̠­yalh y tále̠lh Jesús nac xla­catí̠n ma̠pek­si̠ná Pilato. \v 2 Acxni̠ antá tácha̠lh catu̠huá tzú­culh tali̠­ya̠­huay y chiné xta­huán: \p —Aquinín cma̠­nok­lhu­ni̠­táhu eé chixcú acxni̠ xlá xca̠­ma̠­la­kas­pitma cris­tianos, xlá huan pi̠ mat ni̠tlá̠n la̠ cla­ka­xo­ko̠­nu­ni­ma̠­náhu gobier­no xalac Roma, y xa̠huachí huam­paray pi̠ mat huá ma̠lak­tax­ti̠ná, huá li̠tax­tu­putún a̠má rey hua̠nti̠ namín quin­ca̠­ma̠­pek­si̠yá̠n aquinín judíos. \p \v 3 Y Pilato chiné kalhás­quilh: \p —¿Lácu pi̠ xli̠­ca̠na chi̠nchú huix xreycán judíos? \p —Xli̠­ca̠na tla̠n para chuná cahuá cumu la̠ huix huana —kálhti̠lh Jesús. \p \v 4 Pilato ca̠huá­nilh xana­puxcun cura chu xli̠­hua̠k cris­tianos: \p —Aquit ni̠ cmac­laniy xcuenta hua̠ntu̠ nac­li̠­ya̠­huay eé chixcú. \p \v 5 Huata xlacán a̠tzinú luu li̠huana̠ palha tzú­culh taqui­lhaniy: \p —Pero tamá chixcú ma̠rí ca̠ma̠­la­kas­pitma cris­tianos caj xpa̠­la­cata hua̠ntu̠ xlá ca̠liakchu­hui̠­na­nima, chu­natá la̠ta tima̠­tzu­qui̠chá nac Gali­lea, y chú aya chini̠t uú. \s1 Jesús li̠cha̠ncán nac xlacatí̠n Herodes \p \v 6 Acxni̠ Pilato káx­matli hua̠ntu̠ xlacán xta­qui­lhuamá̠­nalh kalhas­qui­ní̠­nalh para xli̠­ca̠na a̠má chixcú antá xalac Gali­lea xuani̠t. \v 7 Y acxni̠ hua­ní­calh pi̠ xli̠­ca̠na Jesús xalac Gali­lea xuani̠t, huata xlá huá ma̠la­ka­chá̠­nilh rey Herodes la̠qui̠ huata huá nama̠­ka­lha­pali̠y porque huá xlá xuí li̠go­ber­nador nac Gali­lea, pero acxni̠ a̠má quilh­ta­macú xlá xmini̠t paxia̠lhnán nac Jeru­salén. \v 8 Amá rey Herodes aya xkax­matni̠t la̠ta lácu xli̠­chu­hui̠­nancán xta­scújut Jesús y acxni̠ chú úcxilhli pa̠xu­hua­ko̠lh porque xlá xla­cas­quín pi̠ antá nac xla­catí̠n nat­la­huay aktum lanca li̠cá̠cni̠t ta­scújut. \v 9 Catu̠huá hua̠ntu̠ xlá kalhás­quilh pero Jesús ni̠tu̠cu kálh­ti̠lh. \v 10 Y na̠ antá xta­hui­lá̠­nalh xana­puxcun cura xa̠hua xma̠­kalh­ta­hua­ke̠­nacán judíos hua̠nti̠ ca̠ta catu̠huá xta­li̠­ma̠­la­ca­pu̠­má̠­nalh. \v 11 Chi̠nchú a̠má Herodes luu li̠pe̠cua tzú­culh si̠tzi̠niy, y huata na̠ tzú­culh tali̠­kalh­ka­ma̠nán, xa̠hua xli̠­pu̠tum xtropa, caj la̠ta tali̠­ka­má̠­nalh tama̠­lhá­ke̠lh mactum xatlá̠n lháka̠t cumu la̠ xla rey; y aca­li̠stá̠n Herodes ma̠la­ka­cha̠­nipá Pilato. \v 12 Amá quilh­ta­macú rey Herodes chu gober­nador Pilato luu xli̠­ca̠na amigos tala̠t­la­huapá porque xapu̠lh luu xla̠­ma­ka­si̠­tzi̠y y ni̠ xla̠ucxilh­putún. \s1 Li̠chuhui̠nancán xlacata pi̠ namakni̠cán Jesús \r (Mateo 27.15‑26; Marcos 15.6‑15; Juan 18.39–19.16) \p \v 13 Pilato pu̠tum ca̠ma̠­ké̠s­tokli xana­puxcun cura xa̠huá hua̠nti̠ xta­ma̠­pek­si̠nán chu xli̠­hua̠k cris­tianos. \v 14 Y chiné ca̠huá­nilh: \p —Hui­xinín qui­la̠­li̠­mi­ni­ni̠­táhu eé chixcú porque hua­ná̠tit pi̠ ma̠rí ca̠ma̠­la­kas­pitma cris­tianos; pero aquit aya cma̠­kalh­pu­tzá̠­ni̠lh nac mila­ca­ti̠ncán y ni̠tu̠cu cmac­lá­nilh xcuenta la̠ta túcua hui­xinín li̠ma̠­la­ca­pu̠­yá̠tit. \v 15 Pus na̠chuná Herodes na̠ ni̠tu̠ mac­lá­nilh xcuenta hua̠ntu̠ nali̠­ya̠­huay, pus huá quin­ca̠­li̠­ma̠­la­ka­cha̠­ni­parán. Pus antá chú laca­tancs li̠ta­siyuy pi̠ u̠má chixcú ni̠tu̠ tla­huani̠t hua̠ntu̠ ni̠tlá̠n y hua̠ntu̠ mini̠niy nac­li̠­ma̠­mak­ni̠­ni̠nán. \v 16 Huata tu̠ nac­tla­huay nac­ma̠­pa̠­ti̠ni̠y tzinú y acxni̠ nake̠s­nok­ko̠cán chú nac­mak­xteka. \p \v 17 Acxni̠ xlay xpa̠x­cuajcán judíos xla taak­spun­tza̠lí̠n gober­nador Pilato anka­lhi̠ná ca̠ta ca̠ta xmak­xteka cha̠tum tachí̠n porque luu chuná xta­li̠s­quiniy judíos. \v 18 Pero acxni̠ xlacán takáx­matli pi̠ namak­xteka Jesús xli̠­pu̠­tumcán tzú­culh taqui­lhaniy: \p —¡Tamá chixcú camakni! ¡Huata mejor xatlá̠n camák­xtekti Bar­rabás! \p \v 19 Amá Bar­rabás xlá xta­mac­nu̠­cani̠t nac pu̠la̠­chi̠n porque huá xma̠­la­ca­tzu­qui̠ni̠t aktum taaklhú̠­hui̠t nac xca̠­chi­quí̠n y na̠ ma̠k­ni̠ná xuani̠t. \v 20 Pilato juerza xmak­xtek­putún Jesús y ca̠ta̠­chu­hui̠­nampá a̠maktum cris­tianos. \v 21 Pero huata xlacán a̠tzinú palha tzú­culh taqui­lhaniy: \p —¡Cape­kex­to­ko­huaca nac cruz! ¡Cape­kex­to­ko­huaca nac cruz! \p \v 22 Xli̠­mak­tutu Pilato chiné ca̠hua­nipá: \p —¿Pero túcuya̠ tala̠­ka­lhí̠n tla­huani̠t? Porque aquit ni̠tu̠ cmac­laniy para túcu nac­li̠­ma̠­lu­lokniy xla­cata tla̠n nac­makni̠y. Huata caj nac­ma̠­pa̠­ti̠niy puntzú y aca­li̠stá̠n chú nac­mak­xteka. \p \v 23 Pero xlacán ni̠tlá̠n tat­lá­hualh y li̠huaca palha taqui­lhá­nilh xta­li̠s­qui­ni­má̠­nalh xla­cata pi̠ Jesús cape­kex­to­ko­hua­cá­calh nac cruz; y na̠chuná xta­qui­lha­ni­má̠­nalh xana­puxcun cura xa̠hua xma̠­kalh­ta­hua­ke̠­nacán judíos la̠qui̠ tla̠n cakan­táx­tulh hua̠ntu̠ xlacán xta­la­cas­quín. \v 24 Huata Pilato tla̠n ca̠t­la­huá­nilh hua̠ntu̠ xlacán xtas­qui­ni­má̠­nalh; \v 25 y huata huá ca̠mak­xték­nilh a̠má chixcú hua̠nti̠ xta­nu̠ma nac pu̠la̠­chi̠n xuanicán Bar­rabás, caj kalha̠ná xuani̠t y xmak­ni̠­nani̠t, y huata ca̠ma­ca­má̠x­qui̠lh Jesús la̠qui̠ nata­li̠t­la­huay la̠ta túcua xta­la­ca­pa̠s­tacniy. \s1 Jesús pekextokohuacacán nac cruz \r (Mateo 27.32‑44; Marcos 15.21‑32; Juan 19.17‑27) \p \v 26 Acxni̠ xta­le̠­má̠­nalh Jesús la̠qui̠ nata­pe­kex­to­ko­huacay, nac tiji tapá̠x­tokli cha̠tum chixcú xalac Cirene xuanicán Simón, xlá quí­lalh nac xca̠­tu­huá̠n y ajuerza tat­la­huá­nilh tropa tama̠­cú­qui̠lh xcruz Jesús. \p \v 27 Lhu̠hua cris­tianos xta­sta̠­la­má̠­nalh anta­nícu xamá̠­calh mak­ni̠cán Jesús, y lhu̠hua lac­chaján xta­ta­sa­má̠­nalh caj la̠ta xta­lak­li̠­pu­hua­má̠­nalh. \v 28 Jesús cacs ca̠lak­lá­ca̠lh y chiné ca̠huá­nilh: \p —Hui­xinín lac­chaján xalac Jeru­salén, ni̠ caqui­la̠­lak­ta­sáhu, huata mejor me̠c­stucán caca̠­lak­li̠­pu­huan­cántit chu min­ca­mancán caj xpa̠­la­cata hua̠ntu̠ amá̠n ca̠ok­spu­layá̠n. \v 29 Porque namín quilh­ta­macú acxni̠ nahuancán: “Li̠pa̠­xúhu cata­la­tá­ma̠lh hua̠nti̠ ni̠lay taka­lhi̠y xca­mancán, a̠ma̠ko̠lh lac­chaján hua̠nti̠ luu xka­satcán y ni̠lay tama̠­la­ka­tun­cu­hui̠nán, y na̠chuná a̠ma̠ko̠lh hua̠nti̠ ne̠cxni tama̠­tzi­quí̠­nalh.” \v 30 Porque a̠má quilh­ta­macú lhu̠hua hua̠nti̠ nata­huán: “Huata xatlá̠n xquin­ca̠akta­lamín ke̠s­ti̠ní̠n osuchí caquin­ca̠akta­punú̠n talhpá̠n la̠qui̠ ni̠ naquin­ca̠­lak­cha̠ná̠n a̠má tapa̠tí̠n hua̠ntu̠ tala­ca­tzu­hui̠ma.” \v 31 Pus luu caj caucxílhtit, aquit cli̠­taxtuy xas­taka quihui y caucxílhtit hua̠ntu̠ quin­tla­hua­ni­má̠­calh, ¿lácu pi̠ li̠huaca chú ni̠ chuná catit­la­hua­ní­calh hua̠ntu̠ luu xas­ca­huahua? \p \v 32 Na̠ lac­xtum xca̠­ta̠­le̠­má̠­calh cha̠tiy mak­ni̠­naní̠n la̠qui̠ lac­xtum naca̠­ta̠­pe­kex­to­ko­hua­cacán Jesús. \v 33 Antá ca̠li̠­chá̠n­calh nac aktum ke̠stí̠n hua­nicán La Cala­vera, antá pekex­to­ko­hua­cá­calh Jesús xa̠hua a̠ma̠ko̠lh cha̠tiy lac­chix­cu­huí̠n, cha̠tum nac xpek­stácat y cha̠tum nac xpek­xuqui. \v 34 Acxni̠ luu xpe­kex­to­ko­hua­ca­má̠­calh Jesús, xlá chiné huá: \p —Papá Dios, huix hua̠nti̠ hui­lapi nac akapú̠n, caca̠­ma̠­tzan­ke̠­nani hua̠ntu̠ quin­tat­la­hua­ni­má̠­nalh porque xlacán ni̠ taca­tzi̠y hua̠ntu̠ la̠nchú tama̠­kan­tax­ti̠­má̠­nalh. \p Ama̠­ko̠lh tropa tzú­culh tamacá̠n suerte la̠qui̠ xatícu luu nalak­chá̠n nalé̠n clháka̠t Jesús. \v 35 Lhu̠hua cris­tianos antá xtaucxilh­má̠­nalh, y hasta na̠chuná a̠ma̠ko̠lh xana­puxcun judíos xta­mini̠t tali̠­kalh­ka­ma̠nán y chiné xta­huán: \p —Luu lhu̠hua hua̠nti̠ ca̠mak­tá̠­yalh a̠maka­pi­tzí̠n cris­tianos y ca̠lak­ma̠x­tú­nilh xli̠s­tac­nicán, ¡pus huata chú sacstu calak­ma̠x­tú­calh y catá̠c­talh nac cruz para xli̠­ca̠na chú huá Cristo hua̠nti̠ lac­sacni̠t Dios! \p \v 36 Na̠chuná tropa xta­li̠­kalh­ka­ma̠nán y xta­lak­ta­la­ca­tzu­hui̠y la̠qui̠ nata­li̠­kalh­toklha nata­ma̠­hui̠y xax­cuta vinagre. \v 37 Y chiné xta­huaniy: \p —Para xli̠­ca̠na huix xreycán judíos pus chú la̠nchú me̠cstu calak­ma̠x­tú­canti. \p \v 38 Nac xacpú̠n cruz anta­nícu xuaca Jesús cxto­ko­hua­ca­cani̠t pi̠tzu̠ pák­lha̠t, antá xli̠­ta­tzokni̠t xata­chu­huí̠n hebreo, latín y griego, y chiné xuan: “Huá eé chixcú xreycán judíos.” \p \v 39 Cha̠tum mak­ni̠ná hua̠nti̠ antá lac­xtum xca̠­ta̠­pe­kex­to­ko­hua­ca­cani̠t xla­ca­quilh­ni̠­hua­cama y chiné xuanima: \p —¡Para xli̠­ca̠na huix Cristo hua̠nti̠ namín quin­ca̠­lak­ma̠x­tuyá̠n pus chú me̠cstu calak­ma̠x­tú­canti y na̠ caqui­la̠­lak­ma̠x­túhu aquinín! \p \v 40 Pero cha̠­tum­li̠túm tzú­culh ta̠la̠­la­ca­quilhni̠y xcom­pa­ñero y chuné huá­nilh: \p —Xli̠­ca̠na huix ni̠para tzinú laca­pu­hua­niya Dios, ¿lácu pi̠ ni̠ catzi̠ya pi̠ na̠chuná huix pa̠ti̠­námpa̠t? \v 41 Aquinín ma̠squi chuná pa̠ti̠­na­ma̠­náhu luu laca­tancs pi̠ chuná quin­ca̠­mi­ni̠­niyá̠n, porque chuná li̠xo­ko̠­nu­ma̠­náhu hua̠ntu̠ tla­hua­ni̠­táhu, pero u̠má chixcú ni̠tu̠ tla­huama para túcu ni̠tlá̠n. \p \v 42 Xlá lak­lá­ca̠lh Jesús y chiné huá­nilh: \p —Quim­pu̠­chiná Jesús, xtlahua lanca li̠tlá̠n xqui­la­ca­pa̠s­tacpi acxni̠ huix natzu­cuya ma̠pek­si̠­nana nac akapú̠n. \p \v 43 Jesús kálh­ti̠lh: \p —Xli̠­ca̠na cuaniyá̠n pi̠ la̠nchú u̠má quilh­ta­macú lac­xtum quin­ta̠­hui­lapi nahuán nac a̠má ca̠li̠­la­káti̠t pu̠la­tama̠n anta­nícu huí Dios. \s1 Jesús ni̠y nac cruz \r (Mateo 27.45‑56; Marcos 15.33‑41; Juan 19.28‑30) \p \v 44 Ma̠x cumu aya tas­túnut xuani̠t acxni̠ xli̠­ca̠­lanca ca̠ti­yatni ca̠puc­suanan­ko̠lh y hasta ca̠mak­tutu hora a̠cú ca̠x­ka­kapá. \v 45 Amá chi­chiní laka­ca̠­puc­suanan­ko̠lh y a̠má lanca lháka̠t hua̠ntu̠ xli̠­la­kat­la­pa̠­nancán nac pu̠si­culan pektiy huá la̠ta talác­xti̠tli sacstu. \v 46 Y luu acxni̠ Jesús chiné tásalh: \p —¡Papá Dios, chú nac mimacán cmak­xteka qui­li̠s­tacni! \p Acxni̠ chuná huan­ko̠lh aya ni̠lh. \p \v 47 Amá capitán romano acxni̠ úcxilhli hua̠ntu̠ xqui̠­tax­tuni̠t xlá laca­pá̠s­tacli Dios y chiné huá: \p —Xli̠­ca̠na eé chixcú ni̠tu̠ xka­lhi̠y xcuenta. \p \v 48 Xli̠­hua̠k cris­tianos hua̠nti̠ antá xta­la­yá̠­nalh y hua̠nti̠ taúcxilhli la̠ta túcua xkan­tax­tuni̠t, la̠li̠­huán táalh y caj la̠ta xta­li̠­pu­hua̠ncán xca̠­cux­mu̠­ka­xi­ti̠­lhacán. \v 49 Pero hua̠nti̠ xli̠­ta­la­ka­pasni Jesús, chu maka­pi­tzí̠n lac­chaján hua̠nti̠ lac­xtum xca̠­ta̠­mi­ni̠­tanchá nac Gali­lea, xlacán ni̠ táalh huata caj antá tzinú tlak laka­mákat xta­la­ca­yá̠­nalh y xtaucxilh­má̠­nalh hua̠ntu̠ xqui̠­tax­tuma. \s1 Ma̠cnu̠cán xmacni Jesús \r (Mateo 27.57‑61; Marcos 15.42‑47; Juan 19.38‑42) \p \v 50 Antá xlama cha̠tum chixcú hua̠nti̠ na̠ xca̠­ta̠­ma̠­pek­si̠nán judíos nac Jeru­salén, xlá luu tla̠n xca­tzi̠y y luu aksti̠tum xlama nac xla­catí̠n Dios, xlá xuanicán José xalac Ari­matea, u̠má ca̠chi­quí̠n antá xta­peksi̠y nac Judea. \v 51 Umá chixcú xlá ni̠tlá̠n tlá­hualh hua̠ntu̠ akspú­lalh Jesús porque xlá na̠ aya xkalh­ka­lhi̠ma acxni̠ lácu Dios nama̠­tzu­qui̠y xasa̠sti xta­péksi̠n nac ca̠quilh­ta­macú. \v 52 Xlá la̠li̠­huán lákalh Pilato y squí­nilh li̠tlá̠n xla­cata cama­ca­má̠x­qui̠lh xti­yat­li̠hua Jesús. \v 53 Pilato tla̠n tláhua hua̠ntu̠ huá­nilh y xlá alh anta­nícu cxto­ko­hua­ca­cani̠t y acxni̠ ma̠c­ti̠­ko̠lh nac cruz, li̠huana̠ pu̠mák­suitli sábana y le̠lh nac aktum tahuaxni anta­nícu ni̠ti̠ a̠ xma̠c­nu̠cán ni̠n; a̠má tahuaxni nac xlacán chí­huix xpaklh­cani̠t y antá má̠c­nu̠lh xti­yat­li̠hua Jesús. \v 54 Amá quilh­ta­macú acxni̠ chuná ti̠táx­tulh viernes xuani̠t ca̠ko̠­tanu̠n acxni̠ aya xlak­cha̠ma quilh­ta­macú la̠ta jaxcán. \p \v 55 Ama̠­ko̠lh lac­chaján hua̠nti̠ xta­ta̠­mi­ni̠­tanchá Jesús nac Gali­lea xlacán ta­sta̠­lá­nilh José y taúcxilhli anta­nícu ma̠c­nú̠­calh xti­yat­li̠hua Jesús. \v 56 Y acxni̠ taqui̠­tás­pitli, tachilh nac chiqui y antá talak­ca̠x­tlá­hualh xala­cuán per­fumes y li̠cha̠lí tájaxli porque luu chuná xuí li̠ma̠­peksí̠n. \c 24 \s1 Jesús lacastacuanán nac ca̠li̠ní̠n \r (Mateo 28.1‑10; Marcos 16.1‑8; Juan 20.1‑10) \p \v 1 Laca­tzi̠sa domingo, maka­pi­tzí̠n lac­chaján la̠li̠­huán táalh nac tahuaxni anta­nícu xma̠c­nu̠­cani̠t Jesús y xta­le̠­má̠­nalh xala­cuán per­fumes hua̠ntu̠ xlacán xta­ta­ma̠­huani̠t. \v 2 Acxni̠ antá tácha̠lh nac tahuaxni taúcxilhli pi̠ antaní xuili̠­cani̠t niaj antá xuí a̠má chí­huix hua̠ntu̠ xli̠­la­ka­ta­la­cani̠t. \v 3 Xlacán la̠li̠­huán tatá­nu̠lh pero ni̠tu̠ taúcxilhli xti­yat­li̠hua Quim­pu̠­chi­nacán Jesús. \v 4 Xlacán xta­pe̠­cuaxni̠ni̠t, y hasta ni̠ xta­ca­tzi̠y túcu luu xlani̠t, acxni̠ ni̠para xali̠­ta­ca­tzí̠n lácu ca̠la­ka­ta̠­yachi cha̠tiy lac­chix­cu­huí̠n, pero luu lak­sna­papán y lak­sta­lankán clha­ka̠tcán hua̠ntu̠ xta­lha­ka̠ni̠t. \v 5 Caj la̠ta xlacán xta­pe̠­cuacán tala­ka­ta­tzo­kós­talh hasta nac ca̠ti­yatni, pero a̠ma̠ko̠lh lac­chix­cu­huí̠n chiné ca̠huá­nilh: \p —¿Túcu xpa̠­la­cata li̠pu­tza­yá̠tit nac xpu̠­la­ta­ma̠ncán ni̠n hua̠nti̠ lama xas­tacná? \v 6 Jesús uú xlá ni̠ti̠ acnu̠y porque lacas­ta­cuánalh nac ca̠li̠ní̠n. ¿Lácu pi̠ niaj pa̠s­ta­cá̠tit hua̠ntu̠ xlá tica̠­huanín acxni̠ lac­xtum xca̠­ta̠­lamá̠n nac Gali­lea? \v 7 Xlá tica̠­huanín pi̠ cumu huá xlá Xata­lac­sacni Chixcú xamá̠­calh maca­ma̠s­ta̠cán nac xmacancán lac­li̠xcáj­nit lac­chix­cu­huí̠n. Xlacán xtaamá̠­nalh tape­kex­to­ko­huacay nac cruz, pero caj xliaktutu quilh­ta­macú xlá xámaj lacas­ta­cuanán nac ca̠li̠ní̠n. \p \v 8 Ama̠­ko̠lh lac­chaján acxnicú tala­ca­pá̠s­tacli xta­chu­huí̠n Jesús. \v 9 Acxni̠ xlacán taqui̠­tás­pitli nac tahuaxni tzú­culh tali̠­ta̠­chu­hui̠nán xka­lha­ca̠­hui­tucán após­toles chu xa̠maka­pi­tzí̠n xta­ma̠­kalh­ta­huaké̠n la̠ta túcu xta­qui̠ucxilhni̠t. \v 10 Ama̠­ko̠lh lac­chaján hua̠nti̠ táalh tama̠­ca­tzi̠ni̠y após­toles hua̠ntu̠ xlacán xta­qui̠ucxilhni̠t chiné xca̠­hua­nicán: María Mag­da­lena, Juana, María xtzí San­tiago, y a̠maka­pi­tzí̠n lac­chaján. \v 11 Pero huata xapós­toles Jesús ni̠para tzinú taca̠­náj­lalh hua̠ntu̠ xlacán xta­qui­lhuamá̠­nalh porque xta­lac­pu­huán pi̠ ma̠x caj xta­kalh­chi­ya̠t­na­má̠­nalh caj la̠ta xta­pe̠­cuacán. \p \v 12 Huata Pedro la̠li̠­huán táx­tulh y tokosú̠n alh anta­nícu xma̠c­nu̠­cani̠t Jesús; y acxni̠ tala­cá­nu̠lh nac tahuaxni ni̠tu̠ úcxilhli xmacni Jesús, caj xma̠nhuá xta­má̠­nalh sábanas hua̠ntu̠ xli̠­mak­suitcani̠t. Y huata luu cacs li̠la­cáhua tas­pitpá nac chiqui luu xla­ca­pa̠s­tac­ti̠­lhay hua̠ntu̠ xkan­tax­tuni̠t. \s1 Nac xatiji Emaús Jesús ca̠tasiyuniy cha̠tiy xtama̠kalhtahuaké̠n \r (Marcos 16.12‑13) \p \v 13 Hua­tiyá a̠má quilh­ta­macú cha̠tiy hua̠nti̠ xta­li̠­pa̠­huán Jesús xtaamá̠­nalh nac aktum ca̠chi­quí̠n hua­nicán Emaús, juerza tzinú laka­mákat xuani̠t ma̠x cumu akca̠­huitu kiló­metro hasta la̠ta nac Jeru­salén. \v 14 Xlacán huá xta­li̠­kalh­chu­hui̠­nan­ti̠­lhay la̠ta túcua xqui̠­tax­tu­nini̠t Jesús y la̠ta xmak­ni̠­cani̠t nac Jeru­salén. \v 15 Cumu la̠ta xlacán luu xta­kalh­chu­hui̠­nan­ti̠­lhay ni̠para tzinú xali̠­ta­ca­tzí̠n lácu ca̠ma̠­tá̠x­tucli cha̠tum chixcú y lac­xtum tzú­culh ca̠ta̠t­la̠­huán, huá Jesús xas­tacná ca̠ta­si­yú­nilh. \v 16 Pero ma̠squi xtaucxilh­má̠­nalh, Dios ni̠ xca̠­ma̠x­qui̠y tala­cas­quín nataucxilha para huá. \v 17 Pus Jesús chiné ca̠ka­lhás­quilh: \p —¿Túcu hui­xinín li̠chu­hui̠­nan­ti̠­lha­yá̠tit li̠huán tla̠­huam­pá̠tit nac tiji? ¿Túcu li̠li̠­pu­huam­pá̠tit? \p \v 18 Cha̠tum hua̠nti̠ xuanicán Cleo­fas chiné kálh­ti̠lh: \p —Xli̠­hua̠k cris­tianos taca­tzi̠y hua̠ntu̠ lani̠t u̠má xama̠na nac Jeru­salén. ¿Lácu pi̠ ca̠ta caj me̠cstu chú antá tampi y ni̠ catzi̠ya hua̠ntu̠ antá li̠chu­hui̠­na­ma̠­kó̠­calh? \p \v 19 Jesús ca̠huá­nilh: \p —Pero caqui­la̠­hua­níhu, ¿túcu chi̠nchú lani̠t? \p Xlacán chiné tahuá­nilh: \p —Hua̠ntu̠ akspú­lalh Jesús xalac Naza­ret. Aquinín xac­li̠­pu̠lh­ca̠­yá̠hu cumu la̠ xli̠­ca̠na lanca y tali̠­pa̠hu xak­chu­hui̠ná Dios caj xpa̠­la­cata pi̠ luu laca­tancs xchu­hui̠nán y na̠ xka­lhi̠y li̠t­li­hueke y tla̠n xca̠t­la­huay lac­lanca li̠cá̠cni̠t ta­scújut nac xla­ca­ti̠ncán cris­tianos. \v 20 Pero xana­puxcun cura chu qui­ma̠­pek­si̠­nacán tama̠­la­cá­pu̠lh la̠qui̠ nama̠­pa̠­ti̠­ni̠cán y chuná namak­ni̠cán, y hasta tu̠xa­matá viernes la̠ta pekex­to­ko­hua­cá­calh nac cruz. \v 21 Aquinín luu xac­li̠­pa̠­hua­ná̠hu porque xac­lac­pu­hua­ná̠hu pi̠ huá Cristo hua̠nti̠ naquin­ca̠­lak­ma̠x­tuyá̠n xli̠­hua̠k aquinín judíos hua̠nti̠ cla­ma̠­náhu nac xapu̠­la­tama̠n Israel; pero chú aya lac­la­ko̠lh hua̠ntu̠ xacuc­xilh­la­ca­cha̠­ni̠­táhu porque aya le̠ma xliaktiy chi­chiní la̠ta timak­ní̠­calh. \v 22 Pero hua­tiyá eé quilh­ta­macú acxni̠ spalh ca̠x­ka­ka­ko̠lh maka­pi­tzí̠n lac­chaján la̠n quin­ca̠­ma­ke̠k­lhán porque xlacán taquí̠­lalh anta­nícu xma̠c­nu̠­cani̠t Jesús, \v 23 y acxni̠ taqui̠­tás­pitli quin­ca̠­huanín pi̠ mat ni̠tu̠ xta­nu̠ma xti­yat­li̠hua Jesús, y xa̠huachí mat cha̠tiy ángeles xca̠­ta­si­yu­nini̠t y chiné ca̠huá­nilh pi̠ mat xlama xas­tacná Jesús. \v 24 Y caj li̠puntzú na̠ taquí̠­lalh maka­pi­tzí̠n lac­chix­cu­huí̠n hua̠nti̠ na̠ quin­com­pa­ñe­roscán hasta nac tahuaxni, pero xli̠­ca̠na chuná tama̠­nók­lhulh cumu la̠ xta­huani̠t a̠ma̠ko̠lh lac­chaján, pero huá chú Jesús ni̠ti̠ taúcxilhli. \p \v 25 Y Jesús chiné ca̠huá­nilh a̠ma̠ko̠lh xta­ma̠­kalh­ta­huaké̠n: \p —¡Koxu­taní̠n hui­xinín cris­tianos, luu xli̠­ca̠na lhu̠hua ca̠tzan­ka̠­niyá̠n tala­ca­pa̠s­tacni, xli̠­ca̠na pi̠ ni̠lay ca̠naj­la­yá̠tit hua̠ntu̠ tita­li̠­chu­huí̠­nalh xalak­maká̠n pro­fetas hua̠ntu̠ xámaj okspulay tamá chixcú! \v 26 ¿Lácu pi̠ ni̠ catzi̠­yá̠tit xla­cata pi̠ juerza chuná xlak­chá̠n a̠má Cristo hua̠nti̠ namíná̠n ca̠lak­ma̠x­tuyá̠n? Porque chuná xlac­lhca̠­hui­li̠­cani̠t pi̠ xlá pu̠lh napa̠ti̠y hua̠ntu̠ aya pá̠ti̠lh chú, la̠qui̠ chuná tla̠n nama­ca­ma̠x­qui̠cán a̠má lanca pu̠tá­hui̠lh nac akapú̠n hua̠ntu̠ naka­lhi̠y. \p \v 27 Y tzú­culh ca̠ma̠­lac­ti̠­tu­mi̠niy hua̠ntu̠ huan nac li̠kalh­ta­huaka anta­nícu li̠chu­hui̠nán xla­táma̠t Cristo, ca̠ma̠­tzu­quí̠­nilh nac xlibro Moisés y ca̠li̠­ma̠s­pu­tú­nilh hua̠ntu̠ tahuán nac xlib­rojcán pro­fetas. \p \v 28 Acxni̠ tácha̠lh nac Emaús, Jesús luutá ca̠t­la­huá­nilh cumu lá̠m­para ti̠tum xama. \v 29 Pero xlacán juerza taliakax­cú­lilh xla­cata caca̠­ta̠­ta­mák­xtekli y chiné tahuá­nilh: \p —Cat­lahua li̠tlá̠n, caqui­la̠­ta̠­ta­mak­xtekui uú nac ca̠chi­quí̠n, porque la̠nchú aya ko̠ta­nu̠ko̠y a̠huayu aya tzi̠­suán. \p Pus xlá ca̠ta̠­tá­nu̠lh nac chiqui anta­nícu xtaamá̠­nalh talak­tun­cu­huiy. \v 30 Y acxni̠ aya xta­hui­lá̠­nalh nac mesa la̠qui̠ nata­hua̠yá̠n, Jesús tíyalh mactum cax­ti­lá̠n­chahu, pa̠x­cat­ca­tzí̠­nilh Dios, lak­ché­kelh y ca̠má̠x­qui̠lh. \v 31 Luu acxni­tiyá xla­kas­ta­pucán li̠huana̠ tili̠­la­ca­huá̠­nalh y tala­ká­pasli pi̠ huá Jesús; pero acxni­tiyá xlá lák­scupli y niaj tasí­yulh. \v 32 Sac­stucán chiné tzú­culh tala̠­huaniy cha̠tum a̠cha̠tum: \p —Luu xli̠­ca̠na pi̠ nac qui­na­cujcán hasta scayaj xca­tzán acxni̠ xlá xquin­ca̠­ma̠­la­ca­pu̠­tun­cu­hui­nimá̠n hua̠ntu̠ tatzok­ta­hui­lani̠t xta­chu­huí̠n Dios nac li̠kalh­ta­huaka. \p \v 33 Huata xlacán ni̠tu̠cu tama­ka­ká­lhi̠lh la̠li̠­huán tatá­ca̠xli y taampá nac Jeru­salén y antá talák­cha̠lh xaka­lha­ca̠­huitu após­toles chu maka­pi­tzí̠n xcom­pa­ñe­roscán. \v 34 Huata xlacán chiné tahuá­nilh: \p —Xli̠­ca̠na pi̠ lacas­ta­cuanani̠t nac ca̠li̠ní̠n Quim­pu̠­chi­nacán porque mismo Simón Pedro ucxilhni̠t. \p \v 35 Y a̠ma̠ko̠lh hua̠nti̠ a̠cú tácha̠lh nac Jeru­salén na̠ tzú­culh tahuán lácu tata̠­tá­nok­lhli nac tiji cha̠tum chixcú, y na̠ táhua lácu tala­ká­pasli Jesús acxni̠ xlá lak­ché­kelh cax­ti­lá̠n­chahu. \s1 Jesús ca̠tasiyuniy kalhaca̠huitu xapós­toles \r (Mateo 28.16‑20; Marcos 16.14‑18; Juan 20.19‑23) \p \v 36 Xlacán chu­nacú xta­chu­hui̠­na­má̠­nalh acxni̠ Jesús íta̠t ca̠la­ka­ta̠­yachá y chiné ca̠xa­kát­li̠lh: \p —Caka­lhí̠tit hui­xinín tapa̠­xu­huá̠n. \p \v 37 Cumu xlacán xta­pe̠­cuaxni̠­má̠­nalh xta­lac­pu­huán pi̠ ma̠x caj xca̠­ma̠­la­ca­hua̠­ni̠ma xes­pí­ritu ni̠n. \v 38 Pero Jesús chiné ca̠huá­nilh: \p —¿Túcu xpa̠­la­cata hui­xinín li̠pe̠­cuaná̠tit? ¿Túcu xpa̠­la­cata ni̠lay li̠ca̠­naj­la­yá̠tit nac mina­cujcán pi̠ aquit clama xas­tacná? \v 39 Xa̠huachí, eé caucxílhtit qui­macán chu quin­tantú̠n y caca­tzí̠tit pi̠ xli̠­ca̠na aquit. Ma̠squi luu caqui­la̠­xa­máhu y caqui­la̠ucxi­lhui porque cha̠tum ni̠n ni̠tu̠ kalhi̠y xli̠hua ni̠para xlúcut cumu la̠ aquit cka­lhi̠y. \p \v 40 Acxni̠ chuná ca̠hua­ni­ko̠lh ca̠ma̠­si­yú­nilh xmacán chu xtantú̠n la̠qui̠ nata­ca̠­najlay pi̠ xli̠­ca̠na xas­tacná. \v 41 Pero caj la̠ta xlacán xta­pa̠­xu­hua­má̠­nalh ni̠lay xta­ca̠­najlay hua̠ntu̠ xtaucxilh­má̠­nalh. Jesús ca̠ka­lhás­quilh: \p —¿Ni̠túcu kalhi̠­yá̠tit para túcu actzu̠ min­ta­huajcán? \p \v 42 Y cha̠tum má̠x­qui̠lh actzu̠ xatax­pupu squi̠ti chu xchú­chut cera. \v 43 Xlá mak­lhtí̠­nalh y antá nac xla­ca­ti̠ncán hualh. \v 44 Aca­li̠stá̠n chiné ca̠huá­nilh: \p —Eé hua̠ntu̠ aquit quiak­spu­lani̠t pus hasta hua­tiyá a̠má hua̠ntu̠ cti­ca̠­huanín acxni̠ lac­xtum xac­ca̠­ta̠­la­pu̠­layá̠n, xla­cata pi̠ juerza xli̠­kan­táxtut xuani̠t hua̠ntu̠ tatzok­ta­hui­lani̠t caj quim­pa̠­la­cata nac xlibro Moisés, chu nac xlib­rojcán pro­fetas xa̠hua nac salmos. \p \v 45 Y chuná hua̠k ca̠ma̠aka­tá̠k­sni̠lh hua̠ntu̠ xta­tzok­ta­hui­lani̠t nac li̠kalh­ta­huaka xpa̠­la­cata. \v 46 Aca­li̠stá̠n chiné ca̠huá­nilh: \p —Pus chuná tatzok­ta­hui­lani̠t nac li̠kalh­ta­huaka xla­cata pi̠ aquit Cristo juerza qui­lí̠ni̠t xuani̠t, pero caj xliaktutu quilh­ta­macú xacámaj lacas­ta­cuanán nac ca̠li̠ní̠n, \v 47 y na̠chuná tatzokni̠t pi̠ amá̠­calh ma̠la­ka­pun­tu­mi̠cán quin­ta­chu­huí̠n nac xli̠­ca̠­lanca ca̠quilh­ta­macú, nama̠­tzu­qui̠cán nac Jeru­salén; naliakchu­hui̠­nancán pi̠ xla­ca­squinca hua̠k xcris­tianos nata­lak­pali̠y xali̠xcáj­nit xta­la­ca­pa̠s­tac­nicán la̠qui̠ chuná tla̠n naca̠­ma̠­tzan­ke̠­na­nicán xta­la̠­ka­lhi̠ncán. \v 48 Hui­xinín tes­tigos y nama̠­lu­lo­ká̠tit pi̠ xli̠­ca̠na chuná qui̠­tax­tuni̠t. \v 49 Xa̠huachí aquit nac­ma­camín nac mila­ta­ma̠tcán hua̠ntu̠ Quin­tla̠t ma̠lac­nu̠ni̠t; pero ni̠tu̠ napi­ná̠tit a̠laca­tunu ca̠chi­quí̠n, antá uú nac Jeru­salén nata­mak­xte­ká̠tit hasta caní namak­lhti̠­na­ná̠tit a̠má lanca li̠t­li­hueke hua̠ntu̠ nami­na̠chá nac akapú̠n. \s1 Jesús an nac akapú̠n \r (Marcos 16.19‑20) \p \v 50 Acxni̠ chuná ca̠hua­ni­ko̠lh, Jesús cá̠le̠lh nac Betania, y acxni̠ antá tácha̠lh xlá cá̠chexli xmacán la̠qui̠ naca̠­si­cu­la­na̠t­la­huay. \v 51 Y acxni̠ ca̠si­cu­la­na̠t­la­hua­ko̠lh tzú­culh tata̠lh­ma̠ni̠y y lé̠n­calh nac akapú̠n. \v 52 Aca­li̠stá̠n acxni̠ xlacán taca̠c­ni̠­na­ni­ko̠lh tatás­pitli nac Jeru­salén pero luu xta­pa̠­xu­hua­má̠­nalh. \v 53 Anka­lhí̠n xtaán nac lanca pu̠si­culan la̠qui̠ antá nata­tas­toka y lac­xtum nata­kalh­ta­hua­kaniy Dios.