\id REV - Whitesands Tanna \h NƏHAN-ƏHANIƏN \toc1 Nəhan-əhaniən natimnati kəm Jon \toc2 Nəhan-əhaniən \toc3 Nəh \mt1 Nəhan-əhaniən \mt2 Nəhan-əhaniən natimnati kəm Jon \imt1 Nəghatiən əkuəkɨr rəha nauəuə u Nəhan-əhaniən \ip \bd ?Pəh təmətei nauəuə u?\bd* Iətəmi kəti nərgɨn u Jon təmətei nauəuə u. Məta suah u inu in aposɨl Jon, uə məta Jon pɨsɨn kəti təmətei. Kəsotəhrun viviən. \ip \bd ?Təmətei tatuvən kəm pəh?\bd* In təmətei nauəuə u tatuvən kəm niməfaki səpɨn, ilah kəutatɨg e nɨtəni mɨn ikɨn Esiə, (rəueiu, kətəni ikɨnu məmə Wes Teki — Western Turkey), mɨne matuvən mɨn kəm niməfaki mɨn ikɨn mɨn rəfin. \ip \bd ?Natɨgiən təhro lanu nian təmətei?\bd* Nian u iətəm təmətei nauəuə lan, kəpmən rəha Rom təməni məmə nətəmimi okotəkeikei motəfaki kəm iətəmi asoli rəha kəpmən təhmen əmə məmə in uhgɨn rəhalah. Mətəu nətəmimi rəha niməfaki kəmotəni məmə iətəmimi kətiəh əmə in ilɨs agɨn, iətəmimi u in Iesu Krɨsto. In əmə u, in Iərmənɨg. Kəni kəutəni məmə okəsotəfakiən kəm iətəmi asoli rəha Rom. Tol lanəha, kəpmən rəha Rom tɨnol nərahiən kəm nəfaki mɨn. Kəmotahli=pən Jon tuvən isəu e nɨtəni kəti u, kətəni məmə Patmos, məmə otətatɨg pɨsɨn əmə. Uhgɨn təfən nəməhlairiən təuvɨr agɨn kəti kəm Jon məmə oteruh Iesu Krɨsto əpəha e negəu e neai. Kəni in mafu mɨn natimnati iətəm otəpanuva, təhmen əmə məmə inu: noliən iətəm Uhgɨn otol win e Setən mɨne rəhan mɨn nətəmimi e nəluagɨniən; mɨne noliən rəha Uhgɨn o nakiliən nətəmimi e naunun nian. \ip \bd ?Təmətei nauəuə u o nak?\bd* In təmətei nauəuə u məmə otol əpu məmə Iesu Krɨsto in Iərmənɨg, konu məgətun rəhan nəsanəniən. Kəni in tolkeikei məmə otəni kəm nəfaki mɨn məmə okotəhtul əskasɨk nəmə nian iəkɨs mɨn okəhuva, konu ilah okəsotəfakiən kəm iətəmi asoli rəha Rom məmə in Uhgɨn. Otəsuvəhiən konu Setən otol nərahiən kəm nəfaki mɨn mətəu ilah okotəkeikei motəhtul əskasɨk, kəni in tolkeikei məmə otəfəri nətəlɨgiən rəha nəfaki mɨn mɨne nətəmimi u ilah kəutatɨg e nian iəkɨs mɨn u rəueiu. Nian Iesu Krɨsto otɨtəlɨg=pa mɨn, kəni in otəfəri ilah, mol nalpɨniən kəm rəhan tɨkɨmɨr mɨn. \ip Nəghatiən mɨn mɨne nətəlɨgiən mɨn tepət kəutafin e nauəuə u Nəhan-əhaniən kautsɨpən e nauəuə mɨn u rəha Oltestɨmɨn: Isikiəl, Daniəl, Aiseə, mɨne Jerɨmaiə. \ip \bd ?Okafin əhro nauəuə u?\bd* Nauəuə u, in tol pɨsɨn e nauəuə mɨn e Niutestɨmɨn mətəu-inu Iesu təməgətun natimnati tepət e Jon u kotol pɨsɨn agɨn. Tol lanəha, in otəkeikei mos narmɨ nati kəti məghati lan. Nəghatiən mɨn u ilah nɨpətɨlah tatɨg, təhmen e nəghatiən əuhlin. Konu, nian kitah kotafin nauəuə u, koteruh nəghatiən əuhlin mɨn u, təuvɨr məmə kitah kotətəlɨg e nɨpətɨlah mɨn kətiəh kətiəh. Təuvɨr məmə kotafin futnot ko ləhtəni e nɨmalɨ nauəuə o nəhruniən məmə narmɨ nati mɨn nɨpətɨ lah təni məmə nak. Kəni kotəkeikei motaupən motətəlɨg e nɨpətɨ nəghatiən mɨn u Krɨstɨn mɨn e nian əha kəmotəhrun vivi. \ip Nauəuə u səniəmə in təhmen e suaru kəti uə kalendə, məmə kotəhrun neruhiən məmə nati nak otuva e nu nak, konu nati nak mɨn otuva e nu təm tətuva, mətuva mətəuarus nian Iesu otuva mɨn lan. Mətəu e nauəuə u, kotəhrun neruhiən nəukətɨ nətəlɨgiən asoli tol lanu lan: \iq1 • Uhgɨn in ilɨs in tepət pɨk mɨne nəsanəniən rəhan tepət, mɨne rəhan nətəlɨgiən təuvɨr e natimnati mɨn rəfin; \iq1 • Setən in tatol nahməiən asoli e nəhue nɨftəni; \iq1 • Krɨstɨn mɨn okotəkeikei motəhtul əskasɨk e rəhalah nəhatətəiən məmə okəsotəgɨniən, nati əpnapɨn ilah kəutatɨg e nian rəha nərahiən; \iq1 • otəsuvəhiən Uhgɨn otələs iahu Setən kəni məfən nalpɨniən kəm Setən mɨne iərmɨs mɨn rəhan; \iq1 • e Nian Uərisɨg, Uhgɨn o tol nalpɨniən kəm nətəmimi mɨn kəsotəhatətəiən e Iesu; \iq1 • Iesu Krɨsto otarmənɨg e natimnati mɨn rəfin; \iq1 • Iesu otos nətəmimi rəhan məhuvən məutatɨg e neai, ikɨn tətatɨg ikɨn. \c 1 \s1 Nətuəuiniən nəghatiən \p \v 1 Nauəuə u, in tətəghati e natimnati mɨn iətəm Iesu Krɨsto təmol əpu.\f + \fr 1:1 \ft “Təmol əpu,” nɨpətɨn u, məmə tətəgətun nati kəti iətəm aupən, nɨpətɨn tətəhluaig. E Bislama, kətəni məmə, “rivilem” uə “soem.”\f* Natimnati mɨn u, Uhgɨn təməfən kəm Iesu, məmə in otəgətun kəm rəhan noluək mɨn natimnati iətəm otəsuvəhiən təkeikei muva. Krɨsto təmahli=pən rəhan kəti agelo tuva, kəni məgətun natimnati mɨn u kəm rəhan ioluək, Jon. \v 2 Jon təməhtul pətɨgəm o nəni əhruahruiən natimnati rəfin iətəm in təmeruh, kəni mətei rəkɨs ilah e nauəuə u. Natimnati mɨn u iətəm in təmeruh, in nəghatiən rəha Uhgɨn mɨne nəni pətɨgəmiən rəha Iesu Krɨsto. \v 3 Iətəmi u iətəm tətafin pətɨgəm nəghatiən mɨn u, iətəm Uhgɨn təməfa, in otatɨg e nəuvɨriən pəhriən. Kəni nətəmimi mɨn u nətəm kəutətəu kəni mautos e nɨkilah kəni mautol, okotatɨg mɨn e nəuvɨriən pəhriən, mətəu-inu nian rəha natimnati mɨn u nauəuə u tətəghati e lah, tɨnuva iuəkɨr agɨn. \s1 Jon təmətei nauəuə // kəm niməfaki mɨn ilah səpɨn \p \v 4 Iəu Jon, iətahli=pɨnə nauəuə u tatuvnə kəm niməfaki mɨn ilah səpɨn əpəha e nɨtəni Esiə. \p Pəh Uhgɨn u iətəm tətatɨg u rəueiu, təmətatɨg itulɨn, kəni otəpanatɨg itulɨn mɨn, in otəfɨnə rəhan nəuvɨriən mɨne nəməlinuiən kəm təmah. Kəni pəh narmɨn ilah səpɨn\f + \fr 1:4 \ft Narmɨn ilah səpɨn iətəm kəutatɨg aupən e rəhan tron, (Nəh 3:1; 4:4; 5:6), nəmə təhro in suaru rəha nəniən Narmɨn Rəha Uhgɨn; mətəu nəmə təhro ilah nagelo səpɨn u kotəsanən (Nəh 1:20; 8:2) iətəm kəutatɨg aupən e tron. Nəmpə səpɨn u, kəmeh kau fifti-fo e nauəuə u Nəhan-əhaniən. E Nauəuə Rəha Uhgɨn, nian nəuvein tətəni “ilah səpɨn” mətəu nɨpətɨn məmə ilah rəfin agɨn.\f* iətəm kəutatɨg aupən e jeə rəha kig, ilah mɨn okotol lanko e təmah. \v 5 Kəni Iesu Krɨsto mɨn, in otəfɨnə mɨn lanko kəm təmah. Krɨsto ko təməhtul pətɨgəm əskasɨk o nɨpəhriəniən, konu inəha, in iətəmimi iətəm in təmaupən məmiəgəh itulɨn e nɨmɨsiən,\f + \fr 1:5 \ft Kol 1:18; Sam 89:27\f* kəni in tətarmənɨg e kig mɨn rəha nɨtəni mɨn.\f + \fr 1:5 \ft Sam 89:27; Nəh 17:14; 19:16\f* \p Pəh nəni-viviən tuvən o Iesu Krɨsto u, in təmolkeikei itah, kəni nɨran təmaiəh məmə otɨtɨs itah e noliən rəha təfagə tərah. \v 6 In Kig rəhatah, kəni təmol məmə kitah kotatɨg ahgəl rəhan narmənɨgiən, kəni mol itah kəhuva pris mɨn rəha Uhgɨn rəhan, kautol uək rəha Tatə rəhan. !Pəh nəni-viviən o rəhan nepətiən mɨne nəsanəniən tuvən o Iesu Krɨsto, naunun tɨkə! !Pəh in otarmənɨg itulɨn! Pəh otol lanu lan. Əuəh. Amen. \p \v 7 !Oteruh-to! In tətuva e nəpuə, \f + \fr 1:7 \ft Dan 7:13; Uək 1:9\f* kəni nətəmimi rəfin okotəsal=pən moteruh e nəhmtɨlah əhruahru, kəni nətəmi mɨn aupən u kəmotəni məmə okəu, okoteruh mɨn, kəni nətəmimi e nəuanɨləuɨs mɨn rəfin e nɨtəni mɨn, nɨkilah otahmə, motasək əfəməh mətəu-inu kəmotafu.\f + \fr 1:7 \ft Sek 12:10\f* \p In otəkeikei mol lanu lan. !Əuəh! !Amen! \p \v 8 Iərmənɨg Uhgɨn tətəni məmə, “Iəu Nəukətɨn mɨne Naunun.\f + \fr 1:8 \ft Nəghatiən əhruahru u rəha Iesu tətəni məmə, “Iəu u, Alfə mɨne Omekə.” Alfə u, in letə tətəhtul aupən e alfəbɨt rəha nəghatiən Kris, kəni Omekə u, in letə iətəm tatol naunun lan, təhmen e A mɨne Z e Inglɨs.\f* Iəu u iətatɨg rəueiu, kəni iəmətatɨg itulɨn, kəni iəpanətatɨg itulɨn mɨn, kəni iəu u, Nahgik Tepət Pɨk Agɨn.” \s1 Jon təmeruh Nətɨ Iətəmimi \p \v 9 Iəu Jon, piatəmah u, iətəm kitah kautos pəti nəhlmɨtah mɨn kətiəh e Iesu o nahməiən, mɨne natɨgiən e narmənɨgiən rəhan, mɨne nəhtul əskasɨkiən e nian rəha nahməiən. Kəməraki=pən lak e nɨtəni u Patmos,\f + \fr 1:9 \ft Nɨtəni u Patmos, in ailən kəti isəu agɨn o ima Jon.\f* mətəu-inu iətəni pətɨgəm nəghatiən mɨn u iətəm Uhgɨn təməfa, kəni mətəhtul pətɨgəm o Iesu. \v 10 In Nian rəha Iərmənɨg rəhatah,\f + \fr 1:10 \ft Nian rəha Iərmənɨg u, in Sante.\f* kəni iəməriauəh e Narmɨn Rəha Uhgɨn, u rəhan nəsanəniən təmol kəm iəu, kəni iəkətəu nəuian asoli kəti e nəmtahk, təhmen əmə e təui, \v 11 kəni nəuian u tətəni məmə, “Ətei rəkɨs e nauəuə natimnati mɨn rəfin iətəm nateruh, kəni mahli=pən kəm niməfaki səpɨn. Nauəuə mɨn u okəhuvən kəm Efəsɨs, kəni Smanə, kəni Perkaməm, kəni Tuatirə, mɨne Satis, mɨne Fɨlɨtelfiə, mɨne Laotɨsiə.”\fig Niməfaki mɨn ilah səpɨn əpəha e nɨtəni Esiə|alt="Seven Churches of Asia" src="Seven Churches TNP.tif" size="col" loc="Rev 1:11-3:22" copy="SIL" ref="Nəhan-əhaniən 1:11" \fig* \p \v 12 \fig Nati kətaharu-pəri lait mɨn lan.|alt="7 lampstands" src="bk00154b.tif" size="col" loc="Rev 1:12" copy="BFBS (Knowles/Bass)" ref="Nəh 1:12" \fig*Kəni əmeiko, iəkeirair məmə iəkeruh-to, məmə pəh tətəghati kəm iəu. Kəni nian iəmeirair, mafu nati kətətu-pəri lait lan, ilah səpɨn, kəmol e aiən u kol tətoraip-oraip, \v 13 kəni e nəlugɨ nati kətaharu-pəri lait mɨn u lan, mafu suah kəti təhmen e Nətɨ Iətəmimi,\f + \fr 1:13 \ft Kitah kəuteruh nərgɨn u “Nətɨ Iətəmimi” e nauəuə rəha Daniel (Dan 7:13), mɨne e nauəuə mɨn rəha Matiu, Mak, Luk, Jon, Uək mɨne Ol Sam.\f* rəhan napən təfəməh u təfəməh pəhriən. Kəni kəməlis mankɨlahan e kətəuti, kəmol e aiən u kol tətoraip-oraip.\f + \fr 1:13 \ft Napən əha kətəni, in napən rəha pris asoli agɨn. Iesu in rəhatah pris asoli agɨn.\f* \v 14 Rəhn-kapə mɨne nəuanun təruən təruən təhmen e nəuaui nɨtəhi,\f + \fr 1:14 \ft Nəghatiən Kris əhruahru tətəni məmə, “in təruən təruən təhmen e sno.”\f* \f + \fr 1:14 \ft Dan 7:9\f* kəni nəhmtɨn təhmen e nəmnamɨ nɨgəm.\f + \fr 1:14 \ft Esik 1:28\f* \v 15 Nəhlkɨn təhmen e prons,\f + \fr 1:15 \ft Prons, in aiən kəti, kalə rəhan təhmen e kol.\f* iətəm kəmuvan e nɨgəm məmə otaiəh rəkɨs e namrəiən, mafəl iətəm təuvɨr, kəni uərisɨg ko, kərəpei məmə otəuvɨr mətoraip-oraip. Kəni nəuian iahgin təhmen e nɨtəhi asoli kəti tatɨtəgɨt e nɨmas; \v 16 In tatos məhau ilah səpɨn e nəhlmɨn maru, konu nau kəti rəha nəluagɨniən in tasɨlə e nɨkalɨn pəti mil,\f + \fr 1:16 \ft Hip 4:12; Jon 12:48\f* tatsɨpən e nɨpəgnəuan, kəni iətəmi u təhagəhag mətasiə, təhmen e mɨtɨgar əpə e nərauiə. \p \v 17 Nian iəmafu iətəmi əha, iəmeiuaiu morin iəu əha e nəhlkɨn, təhmen əmə məmə iəmɨmɨs.\f + \fr 1:17 \ft Dan 8:17; 10:15; Mat 17:6\f* Mətəu in təmea=pa mek iəu e rəhan maru kəni məni məmə, “Səgɨniən. Iəu u, iəu iəmaupən matɨg, kəni iəu matol naunun agɨn. \v 18 Iəu u, Iətəm Tətəmiəgəh.\f + \fr 1:18 \ft Sam 42:2\f* !Iəmɨmɨs aupən, kəni mətəu eruh-to, iatəmiəgəh itulɨn! Kəni iəu iatos ki rəha Nɨmɨsiən mɨne ki rəha Nəuan=pən.\f + \fr 1:18 \ft “Iəu iatos ki rəha Nɨmɨsiən mɨne ki rəha Nəuan=pən,” nɨpətɨn u məmə iatos nepətiən o nahtɨpəsɨgiən mɨne nerəhiən e ket rəha Ima Nətəm Kəmohmɨs Ikɨn, kəni mol nətəmimi kəmohmɨs ilah kotəmiəgəh mɨn.\f* \p \v 19 “Tol lanəha, ətei rəkɨs nati nak iətəm nateruh, inu natimnati mɨn rəha rəueiu, mɨne natimnati nəuvein mɨn iətəm tətuva. \v 20 Mətəu iəkuahpɨk e nɨpətɨ nati təməhluaig, u məhau mɨn ilah səpɨn iətəm nəmeruh iatos e nəhlmək maru, mɨne nati kətaharu-pəri lait lan, ilah səpɨn, kəmol e aiən u kol tətoraip-oraip. Məhau mɨn u ilah səpɨn, nɨpətɨn u nagelo mɨn rəha niməfaki səpɨn. Konu nati kətaharu-pəri lait lan, ilah səpɨn, kəmol e kol, nɨpətɨn u, niməfaki mɨn u ilah səpɨn. \c 2 \s1 Nəghatiən təmuvən // kəm nəfaki mɨn ikɨn Efəsɨs \p \v 1 “Ətei nauəuə u kəti tuvən o agelo\f + \fr 2:1 \ft Nian iətəmi u tətəni “agelo,” nəmə təhro tətəghati e agelo pəhriən, uə nəmə təhro tətəghati e pastə rəha niməfaki.\f* rəha niməfaki e taun Efəsɨs, məni=pən məmə, \pi1 Nəghatiən u rəhan, iətəm tatos məhau səpɨn e nəhlmɨn maru\f + \fr 2:1 \ft Nəh 1:16\f* kəni mətaliuək e nəlugɨn e nati kətaharu-pəri lait lan,\f + \fr 2:1 \ft Nəh 1:12-13\f* u iətəm kəmol e aiən u kol tətoraip-oraip, kəni ilah səpɨn. \pi1 \v 2 Iəu iəkəhrun rəhatəmah noliən mɨn. Iəkəhrun nalkut pɨkiən o uək mɨn rəhatəmah, kəni məhrun mɨn məmə nautəhtul əskasɨk. Iəkəhrun məmə itəmah nəsotagiəniən o nətəm kautol noliən tərah. Nəmotakil nətəmimi mɨn u nətəm ilah kotəni məmə ilah aposɨl mɨn, mətəu səniəmə ilah aposɨl pəhriən mɨn, kəni nəmoteruh rəkɨs məmə ilah neiuə mɨn. \v 3 Iəkəhrun mɨn məmə itəmah nautos nətəlɨgiən əfəməh. Nərahiən təmələs pau itəmah, mətəu nautəhtul əskasɨk o nərgək, məsotəpəouiən. \pi1 \v 4 Mətəu iateh nɨpəgnəmtɨn kəti əha ikɨn nəmotol, təsəhmeniən e nəhmtək. Nəmotəpəh nolkeikeiən\f + \fr 2:4 \ft Jon 13:35; Jer 2:2-5\f* aupən rəhatəmah. \v 5 Nɨkitəmah təhti-to nolkeikeiən iətəm nəməutatɨg lan aupən. Otəuhlin itəmah, kəni motol natimnati mɨn u nəmautol aupən. Nəmə nəsotoliən, kəni iəkuva, mələs rəkɨs rəhatəmah nati kətaharu-pəri lait lan e nɨmein. \v 6 Mətəu nati kətiəh əha ikɨn, nautol təuvɨr. Itəmah nəkotəməki e noliən tərah mɨn rəha nətəmimi rəha Nikoləs,\f + \fr 2:6 \ft Nətəmimi rəha Nikoləs mɨn əha, kitah kəsotəhrun viviən natimnati tepət e lah uə rəhalah iətəmi asoli. Ilah nətəmimi nəuvein rəha niməfaki, mətəu ilah kautəni məmə kəhrun nəfakiən kəm narmɨ nati mɨn, konu kəhrun nit əpnapɨniən itəmi. Ilah kautəni məmə noliən mɨn əha, təsərəkɨniən narmɨtəmi.\f* təhmen əmə lak, təhmen mə inu iatol mɨne. \pi1 \v 7 Itəmah rəfin matəlgɨtəmah tatɨg. Otətəlɨg vivi, kəni motəhrun nəghatiən mɨn u iətəm Narmɨn Rəha Uhgɨn tətəni=pɨnə kəm niməfaki mɨn. Iətəm otol win e nəluagɨniən u, iəu iategəhan lan məmə in otun nəuanɨgi rəha nəmiəgəhiən iətəm tateviə e nasumiən rəha Uhgɨn.”\f + \fr 2:7 \ft Jen 2:9; 3:22-24; Luk 23:43; Rom 5:12,18; 6:23; Nəh 22:2\f* \s1 Nəghatiən təmuvən // kəm nəfaki mɨn ikɨn Smanə \p \v 8 Kəni in tətəghati əhanəh mətəni=pa kəm iəu məmə, “Ətei nauəuə kəti tuvən o agelo rəha niməfaki e taun Smanə, məni=pən məmə, \pi1 Nəghatiən u rəhan, iətəm təmaupən matɨg, kəni in otol naunun agɨn. In təmɨmɨs kəni məmiəgəh mɨn,\f + \fr 2:8 \ft Nəh 1:17-18\f* kəni in tətəni məmə, \pi1 \v 9 Nətəm Smanə, iəkəhrun rəhatəmah nahməiən. Iəkəhrun məmə itəmah nanrah mɨn, mətəu səniəmə itəmah nanrah mɨn pəhriən. !Itəmah, rəhatəmah nautə tepət agɨn! Iəkəhrun məmə neiuə mɨn nəuvein nətəm kautəni nəghatiən mautauvlək e təmah lan, məutəni məmə ilah nətəm Isrel, mətəu kəpə.\f + \fr 2:9 \ft ?Nəghatiən u, “məutəni məmə ilah nətəm Isrel, mətəu kəpə,” nɨpətɨn nak? In tətəghati əhruahru nətəmi mɨn u nəuanɨləuɨs rəha Isrel. Mətəu nian Iesu tətəni məmə ilah səniəmə nətəm Isrel pəhriən, nɨpətɨn u məmə nətəmimi pəhriən rəha Uhgɨn, inu, nətəmi kəutəfaki kəm in, mətəu səniəmə “nəuanɨləuɨs mɨn rəfin rəha Isrel” u ilah nətəmimi mɨn əhruahru rəha Uhgɨn. (Kəl 6:15-16).\f* Rəhalah nimə rəha nuhapumɨniən in nuhapumɨniən rəha Setən əmə.\f + \fr 2:9 \ft Jon 8:33-47\f* \v 10 Sotəgɨniən e nahməiən mɨn iətəm otəsuvəhiən kəhuva e təmah. Iətəni=pɨnə kəm təmah, məmə Setən otəpanəmki=pən itəmah nəuvein e kaləpus məmə otek askəuvɨn nəhatətəiən rəhatəmah, kəni itəmah onəkotatɨg e nahməiən o nian ilah ten.\f + \fr 2:10 \ft “Nian ten” nɨpətɨn ko, məmə nian rəha nahməiən otəkeikei mol naunun mətəu-inu Uhgɨn təməni lanəha.\f* Otəhtul əskasɨk, nati əpnapɨn nəmə itəmah nəuvein okohmɨs, kəni iəu iəkəfɨnə rəhatəmah nətəouiən, təhmen=pən əmə məmə kətəfəfau=pən e nati kəti e rəhn-kapə iətəm təmol win e naiuiən, kəni rəhatəmah nətəouiən in nəmiəgəhiən itulɨn. \pi1 \v 11 Itəmah rəfin matəlgɨtəmah tatɨg. Otətəlɨg vivi, kəni motəhrun nəghatiən mɨn u iətəm Narmɨn Rəha Uhgɨn tətəni=pɨnə kəm niməfaki mɨn. Nətəmimi okotol win e nəluagɨniən u, nian nɨmɨsiən tɨsɨmaru mɨn muva, ko kəsohmɨs mɨniən. Inəha, okəsəhuvəniən e nəmnamɨ nɨgəm asoli, inu nɨmɨsiən tatol keiu.”\f + \fr 2:11 \ft Nəh 20:11-15; 21:8\f* \s1 Nəghatiən təmuvən kəm niməfaki mɨn ikɨn Perkaməm \p \v 12 Kəni in tətəghati əhanəh mətəni=pa kəm iəu məmə, “Ətei nauəuə kəti tuvən o agelo rəha niməfaki e taun Perkaməm, məni=pən məmə, \pi1 Nəghatiən u rəhan, iətəm tatos nau rəha nəluagɨniən kəti iətəm tasɨlə e nəven pəti mil.\f + \fr 2:12 \ft Nəh 1:16\f* \pi1 \v 13 Iəkəhrun ikɨn nəutatɨg ikɨn. Ikɨn əha, Setən tətəharəg, mətarmənɨg ikɨn.\f + \fr 2:13 \ft Iətəmi asoli rəha Rom, kətəni məmə Empərə, in təhmen e kig asoli kəti. Nətəmimi tepət tepət kəutəfaki kəm in əha Perkaməm.\f* Mətəu itəmah nautəhtul iəkɨs ohniəu. Nəməsotəuhliniən rəhatəmah nəhatətəiən lak. Imatəmah Setən tətatɨg ikɨn, kəni kəmohamu rəhak iətəmimi Antipas, iətəm təməhtul əskasɨk o nəni pətɨgəmiən iəu. Nati əpnapɨn məmə nian əha təmiəkɨs pau o təmah, mətəu itəmah nəmotəhatətə əskasɨk lak. \pi1 \v 14 Mətəu in əmə ko, iateh nɨpəgnəmtɨn mɨn nəuvein iətəm itəmah nautol iətəm təsəhruahruiən e nəhmtək. Itəmah nəuvein u ko ikɨn ko, nəutəgətun nətəmimi ko ikɨn ko məmə okotos nəgətuniən rəha Paləm. Paləm u, in təmol suaru kəm Kig Palək məmə in otəfən-əfən kəm nətəm Isrel, kəni pəh ilah kotol noliən tərah, mautun nauəniən iətəm kəmol sakrifais lan tatuvən kəm narmɨ nati iətəm kəmɨsɨkəuvɨn e nɨgi, kəni mautit əpnapɨn ilah mɨn.\f + \fr 2:14 \ft Nam 22-24; 25:1-2; 31:16\f* \v 15 Kəni e noliən kətiəh əmə ilah nətəm Isrel mɨn əha, itəmah nəuvein u ikɨn nautohtəu=pən nəghatiən rəha nətəmimi rəha Nikoləs.\f + \fr 2:15 \ft Afin-to futnot e Nəh 2:6.\f* \v 16 !Tol lanəha, onəkotəkeikei motəuhlin uəhai əmə nətəlɨgiən rəhatəmah e noliən tərah mɨn rəhatəmah! Nəmə nəsotoliən, otəsuvəhiən oiəkuvnə o təmah, kəni iakoh nətəmimi mɨn ko, kəni mətei ilah e nau rəha nəluagɨniən iətəm tatsɨ=pən e nɨpəgnəuak. \pi1 \v 17 Itəmah rəfin matəlgɨtəmah tatɨg. Otətəlɨg vivi, kəni motəhrun nəghatiən mɨn u iətəm Narmɨn Rəha Uhgɨn tətəni=pɨnə kəm niməfaki mɨn. Iətəmimi iətəm tatol win e nəluagɨniən, iəu iəkəfən nauəniən oneuən u mana\f + \fr 2:17 \ft Jon 6:31-33,35,48,51\f* kəm in. Oiəkəfən mɨn kəpiel ruən kəti kəm in, iətəm kəmətei=pən nərgɨn vi lan, kəni in pɨsɨn əmə kəha iətəm otos, təhrun nərgɨn.” \s1 Nəghatiən təmuvən // kəm nəfaki mɨn ikɨn Tuatirə \p \v 18 Kəni in tətəghati əhanəh mətəni=pa kəm iəu məmə, “Ətei nauəuə kəti tuvən o agelo rəha niməfaki e taun Tuatirə, məni=pən məmə, \pi1 Nəghatiən u, in nəghatiən rəha Nətɨ Uhgɨn. Nəhmtɨn təhmen e nəmnamɨ nɨgəm, mɨne nəhlkɨn təhmen e prons\f + \fr 2:18 \ft Prons, in aiən kəti, mətəu rəhan kalə təhmen e kol.\f* iətəm tətoraip-oraip.\f + \fr 2:18 \ft Dan 10:6; Nəh 1:14-15\f* Tətəni məmə, \pi1 \v 19 Inəhrun rəkɨs noliən mɨn rəhatəmah, nətəm Tuatirə. Iəkəhrun rəhatəmah nolkeikeiən mɨne nəhatətəiən, mɨne nasiruiən e nətəmimi, kəni iəkəhrun mɨn məmə nətəlɨgiən rəhatəmah təfəməh o nəhtul əskasɨkiən. Iəkəhrun məmə noliən mɨn rəhatəmah nautol u rəueiu, təuvɨr mapirəkɨs agɨn noliən mɨn rəhatəmah aupən. \pi1 \v 20 Mətəu iateh nɨpəgnəmtɨn kəti əha ikɨn nautol iətəm təsəhruahruiən e nəhmtək. Itəmah nautegəhan e noliən rəha pətan əha iətəm təhmen e pətan aupən u, Jesepel.\f + \fr 2:20 \ft Jesepel u aupən, in pətan rəha Kig Ehap (1King 21:25-26). In təmit nətəmimi e suaru kəti məmə okotol sakrifais kəm narmɨn nati mɨn, kəni motohtəu=pən noliən rəha nit əpnapɨn nəman mɨne nɨpətan. Pətan kəti rəha Tuatirə təmol noliən əha, kəni Jon tətəni lan məmə Jesepel. Nəmə təhro noliən rəhan təhmen e Nikoləs iətəm təməni e Nəh 2:6,15.\f* In tətəni məmə in iəni kəti, mətəu nəgətuniən rəhan tatit rah rəhak mɨn noluək, matol məmə ilah kautit əpnapɨn ilah mɨn, kəni mautun nauəniən u iətəm katol sakrifais lan kəm narmɨ nati iətəm kəmɨsɨkəuvɨn e nɨgi. \v 21 Iəmətəhtahnin pətan əha məmə in otəuhlin rəhan noliən rəha nɨtəu=pən əpnapɨniən nəman, mətəu in təpəh. \v 22 Tol lanəha, rəueiu əha, iəkol in tɨmɨs pɨk e rəhan pet. Kəni nətəmimi mɨn u nətəm kəmotit əpnapɨn ilah mɨn, ilah Jesepel u, nəmə ilah kəsotəuhliniən ilah e nosiən noliən rəha pətan əha, oiəkol ilah mɨn kotətəu tərah pɨk, kəni mɨsuə e lah e pet u rəha nahməiən. \v 23 Kəni oiəkau kətiəh əmə e nenətɨn mɨn, moh ilah kohmɨs.\f + \fr 2:23 \ft Nəghatiən u “nenətɨn mɨn” tətəgətun nətəmimi u kəutohtəu=pən in.\f* Tol lanəha, kəni niməfaki mɨn rəfin okotəhrun məmə iəu əmə u, iəkəhrun nətəlɨgiən mɨn rəha nətəmimi, mɨne nɨkilah. Kəni iəu iəkəfɨnə nətəouiən rəhatəmah tətəu=pən əmə rəhatəmah noliən mɨn iətəm nəmautol.\f + \fr 2:23 \ft Jer 17:10\f* \pi1 \v 24 Mətəu itəmah u, nətəm Tuatirə nətəm nəməsotosiən o nəgətun mɨn rəha Jesepel əha, iətəghati kəm təmah rəueiu. Iəkəhrun məmə itəmah nəməsotosiən natimnati iətəm kətəni məmə nati agɨn mɨn rəha Setən iətəm tətəhluaig e nəmtahn. Iəsələhu-pəniən nati fɨgəm kəti mɨn kəm təmah, mətəu iəkolkeikei məmə nəkotol nati kətiəh əmə, inko, \v 25 otaskəlɨm tiəkɨs əmə e nati iətəm nɨnotos rəkɨs, mətəuarus iəu iəkɨtəlɨg=pa. \pi1 \v 26-27 Iətəm tatol win e nəluagɨniən u, kəni tətəhtul əskasɨk o noliən nəuiak, matuvən, matuvən mətəuarus naunun, kəni iəu iəkəfən nepətiən u kəm in, iətəm rəhak tatə təməfa kəm iəu, məmə in otarmənɨg e kəntri pɨsɨn pɨsɨn mɨn. Kəni in otos rəhan neim iətəm in nəmtətiən rəha nərgɨn asoli rəhan, kəmol e aiən, kəni in otatgəhli-atgəhli nətəm e nəhue nɨftəni, təhmen=pən əmə məmə aiən iətəm təmohaplɨs-ohaplɨs sospən kəmol e nəriəpɨg. \v 28 Kəni iəu iəkəfɨnə mɨn məhau u fətukai kəm in.\f + \fr 2:28 \ft Nəh 22:16\f* \pi1 \v 29 Itəmah rəfin matəlgɨtəmah tatɨg. Otətəlɨg vivi, kəni motəhrun nəghatiən mɨn u iətəm Narmɨn Rəha Uhgɨn tətəni=pɨnə kəm niməfaki mɨn. \c 3 \s1 Nəghatiən təmuvən // kəm nəfaki mɨn ikɨn Satis \p \v 1 “Ətei nauəuə kəti tuvən o agelo rəha niməfaki e taun u Satis, məni=pən məmə, \pi1 Nəghatiən u rəhan, iətəm tatos narmɨn rəha Uhgɨn ilah səpɨn,\f + \fr 3:1 \ft Afin-to futnot e Nəh 1:4\f* kəni matos mɨn məhau səpɨn.\f + \fr 3:1 \ft Nəh 1:16\f* Nəghatiən u rəhan iətəm tətəni=pɨnə kəm təmah məmə, \pi1 Iəkəhrun rəhatəmah noliən mɨn. Iəkəhrun məmə kətəni məmə itəmah nautəmiəgəh, mətəu kəpə, itəmah nɨnohmɨs rəkɨs. \v 2 !Otair-tə! Noliən təuvɨr mɨn rəhatəmah nəmautol aupən, otəsuvəhiən tɨkə agɨn. Mətəu itəmah nəkotəkeikei motalkut məmə onəkotəfəri mɨn noliən rəhatəmah, motol tuva məskasɨk, mətəu-inu rəhatəmah noliən təuvɨr mɨn iətəm təhruahru e nəhmtɨ Uhgɨn, iəseh əhanəhiən kəti iətəm nəmotol məhuvən motol naunun lan. \v 3 Tol lanəha, nɨkitəmah təhti nəghatiən iətəm nəmotos, kəni mautətəu aupən. Otol, kəni motəuhlin itəmah. Mətəu nəmə nəkotapɨli alu, oiəkiet pətɨgəm o təmah təhmen e iakləh, kəni itəmah ko nəsotəhruniən məmə nian nak iəkuvnə o təmah. \pi1 \v 4 Mətəu itəmah nəuan nəuvein əmə ko Satis, iətəm kəməsotoliən napən rəhalah tamɨkmɨk. Ilah kotəhruahru, motəhmen o naliuəkiən itəmah min iəu e napən ruən.\f + \fr 3:4 \ft E fes u, “napən” tətəgətun noliən mɨn rəhalah.\f* \v 5 Iətəm in otol win e nəluagɨniən, in otuvən lanəha e napən ruən. Kəni ko iəsafəl rəkɨsiən nərgɨn e nauəuə rəha nəmiəgəhiən, kəni iəu iəkəni pətɨgəm nərgɨn e nəhmtɨ rəhak Tatə mɨne rəhan nagelo mɨn, məmə in rəhak əhruahru iətəmimi.\f + \fr 3:5 \ft Mat 10:32; Luk 12:8; Mak 8:38; Luk 9:26; 1Jon 2:23\f* \pi1 \v 6 Itəmah rəfin matəlgɨtəmah tatɨg. Otətəlɨg vivi, kəni motəhrun nəghatiən mɨn u iətəm Narmɨn Rəha Uhgɨn tətəni=pɨnə kəm niməfaki mɨn.” \s1 Nəghatiən təmuvən // kəm nəfaki mɨn ikɨn Fɨlɨtelfiə \p \v 7 “Ətei nauəuə kəti tuvən o agelo rəha niməfaki e taun Fɨlɨtelfiə, məni=pən məmə, \pi1 Nəghatiən u rəhan, Iətəm Tasim, kəni in Nɨpəhriəniən. Kəni in tatos ki rəha Tefɨt u aupən.\f + \fr 3:7 \ft “Ki rəha Tefɨt” u, tətəgətun=pən nepətiən iətəm otos e Jerusɨləm vi. In ko, in tatos nepətiən məmə oterəh kəni mahtɨpəsɨg e iətəmi kəti iətəm tatuvən imə; Nəh 1:18.\f* Nəmə in terəh e doə kəti, kəni ko iətəmi kəti təsahtɨpəsɨgiən. Kəni nəmə in tahtɨpəsɨg e doə kəti, kəni ko iətəmi kəti təserəhiən lan.\f + \fr 3:7 \ft Aes 22:22\f* Nəghatiən u rəhan iətəm in tətəni=pɨnə kəm təmah məmə, \pi1 \v 8 Iəkəhrun rəhatəmah noliən mɨn, nətəm Fɨlɨtelfiə. Iəkəhrun məmə rəhatəmah nəsanəniən in nəuan nəuvetɨn əmə, mətəu itəmah nəmautol nəuiak məsotəpəhiən, kəni məsotəhluaigiən məmə rəhak u itəmah. Oteruh-to. Iəmerəh e doə o təmah. Ko iətəmi kəti təsahtɨpəsɨgiən. \v 9 Oteruh-to. Nətəmimi mɨn ko e Nuhapumɨniən rəha Setən, ilah kautəni məmə ilah nətəm Isrel, mətəu kəpə. Ilah neiuə mɨn.\f + \fr 3:9 \ft Nəghatiən u “kautəni məmə ilah nətəm Isrel, mətəu kəpə,” in tətəghati əhruahru e nətəmi mɨn u nəuanɨləuɨs rəha Isrel mɨn. Mətəu nian Iesu tətəni məmə ilah səniəmə nətəm Isrel pəhriən, nɨpətɨn ko məmə nətəmimi pəhriən rəha Uhgɨn, inu, nətəm kəutəfaki kəm in. Mətəu səniəmə nəuanɨləuɨs rəha Isrel u ilah nətəmimi mɨn əhruahru rəha Uhgɨn (Kəl 6:15-16).\f* Oteruh-to. Oiəkol ilah kəhuva motasiəulɨn-pɨnə e nəhlkɨlah e nɨsiaiən, kəni okotəni məmə nɨpəhriəniən iəu iəkolkeikei itəmah.\f + \fr 3:9 \ft Jon 8:44; Nəh 2:9\f* \v 10 Iəməni=pɨnə kəm təmah məmə itəmah onəkotos nətəlɨgiən əfəməh o nəhtul əskasɨkiən, təhmen əmə lak, kəni itəmah nəmautol rəhak nəghatiən.\f + \fr 3:10 \ft Hip 12:1-3\f* O nati u, iəu oiəkəpali vivi o təmah e nian iətəm nərahiən otəsuvəhiən tuva e nəhue nɨftəni mɨn rəfin,\f + \fr 3:10 \ft Jon 17:15\f* məmə otek askəuvɨn-to nətəmimi rəha nəhue nɨftəni. \pi1 \v 11 Otəsuvəhiən iəkuva. Otaskəlɨm iəkɨs natimnati mɨn iətəm itəmah nɨnotos rəkɨs, məmə iətəmi kəti otəsosiən rəham nətəouiən\f + \fr 3:11 \ft “Nətəouiən” əha, tətəghati lan, in kəfəfau kəti kəmol e nɨmalɨ nɨgi, uə narmɨ nɨmalɨ nɨgi kəmol e kol, kəni kətəfəfau=pən e rəhn-kapə iətəm təmol win e naiuiən. Kəni Krɨsto otəfəfau=pɨnə kəfəfau e rəhn-kapə iətəmimi o rəhan nəhtul əskasɨkiən. Iətəmimi u otəkeikei mateh vivi o nətəmi mɨn ko nətəm kotolkeikei məmə okotos rəkɨs ohni. Inu, in nəghatiən əuhlin məmə ilah okəsotəpəhiən nəhtul əskasɨkiən məmə ilah okəsotəmkarəpəiən e nətəouiən rəhalah, inu, nəmiəgəhiən itulɨn ilah Krɨsto.\f* iətəm nɨnol win rəkɨs lan. \v 12 Iətəm otol win e nəluagɨniən, kəni iəu oiəkol in təhmen e nɨgi asoli kəti iətəm tətəruəsan Nimə Rəha Uhgɨn rəhak. Kəni in ko təsietiən e Nimə əha nian kəti. Kəni iəu, iəkətei=pən nərgɨ Uhgɨn rəhak lan, mɨne nərgɨ taun rəha Uhgɨn rəhak lan. Taun u, in Jerusɨləm vi, iətəm Uhgɨn rəhak otahli=pa, otɨsɨ-pəri e negəu e neai, meiuaiu=pa. Kəni iəu oiəkətei=pən mɨn nərgək vi e iətəmi u. \pi1 \v 13 Itəmah rəfin matəlgɨtəmah tatɨg. Otətəlɨg vivi, kəni motəhrun nəghatiən mɨn u iətəm Narmɨn Rəha Uhgɨn tətəni=pɨnə kəm niməfaki mɨn.” \s1 Nəghatiən təmuvən // kəm nəfaki mɨn ikɨn Laotɨsiə \p \v 14 “Ətei nauəuə kəti tuvən o agelo rəha niməfaki e taun Laotɨsiə, məni=pən məmə, \pi1 !Nəghatiən u rəhan, iətəm kətəni məmə in Nɨpəhriəniən! In ko, in iətəm kəhrun narəriəiən lan məmə tətəhtul pətɨgəm o nəni pətɨgəmiən nɨpəhriəniən əmə, kəni in nəukətɨ natimnati rəfin iətəm Uhgɨn təmol.\f + \fr 3:14 \ft “Nəukətɨ natimnati rəfin iətəm Uhgɨn təmol,” nɨpətɨn keiu e nəghatiən Kris. Iesu in Nəukətɨn, nɨpətɨn ko, in təmol natimnati rəfin; kəni in mɨn in Iərmənɨg e natimnati rəfin.\f* \f + \fr 3:14 \ft Jon 1:1-3; Kol 1:16; Nəh 1:17\f* Nəghatiən u rəhan iətəm in tətəni=pɨnə kəm təmah məmə, \pi1 \v 15 Iəkəhrun rəhatəmah noliən mɨn, nətəm Laotɨsiə. Iəkəhrun məmə nəmiəgəhiən rəhatəmah təhmen e nəhu iətəm tareuən əmə. Təuvɨr məmə onəkotəhtul əmə e kətiəh, onəkotətəpu uə onəkotəpiapei. \v 16 Itəmah nəutəhtul əmə e nəlugɨn, nəkotareuən əmə — nəsotəpiapeiiən məsotətəpuiən — tol lanəha, oiəkagəh rəkɨs e təmah rəueiu, \v 17 mətəu-inu itəmah nəkotəni məmə, ‘Rəhatɨmah nautə tepət, iautos məni asoli, rəhatɨmah nəmiəgəhiən təuvɨr, natimnati rəfin tatɨg, kəni nati kəti təsɨkəiən o tɨmah.’ Mətəu itəmah nəkotəruru məmə itəmah nɨnotatɨg rəkɨs e nərahiən; nətəmimi okotasəkəhruin o təmah; rəhatəmah nautə tɨkə agɨn; nəhmtɨtəmah təpɨs; kəni nəutaiu piəpiə əmə.\f + \fr 3:17 \ft Jon tətəni nəghatiən əuhlin u nɨpətɨn təni məmə, e nəhmtɨ Uhgɨn, nəmiəgəhiən rəhalah təsəhruahruiən məsəhmeniən.\f* \v 18 O nati u, iətəni=pɨnə əhruahru kəm təmah, təuvɨr məmə onəkotos nəhmtɨ aiən u kol tətoraip-oraip ohniəu, iətəm kəmuvan e nɨgəm tus rəkɨs namrəiən lan,\f + \fr 3:18 \ft Job 23:10; Mal 3:2-3; 1Pitə 1:6-9\f* kəni pəh itəmah, rəhatəmah nautə otepət. Kəni onəkotos nəhmtɨn mɨn napən ruən o nuvəniən lan, məmə onəkotəuveg nɨpətɨtəmah ko, iətəm tol naulɨsiən. Kəni mautos nəhmtɨn mɨn mərsɨn ohniəu, motol=pən e nəhmtɨtəmah, məmə nəhmtɨtəmah otəhlan, nəkoteruh vivi nati lan. \pi1 \v 19 Nətəmimi mɨn ko rəfin nətəm iəkolkeikei pɨk ilah, iəu iətəghati əskasɨk kəm lah mətəgəu əhruahru ilah. Tol lanəha, təuvɨr məmə nɨkitəmah otɨmɨs=pa lak, kəni motəuhlin=pa e noliən tərah mɨn rəhatəmah. \v 20 !Otətəlɨg-to! Iəu iatəhtul e namtɨhluə, mətəhti-əhti doə o nuvnəiən imə. Nəmə iətəmi kəti tətəu nəuiak kəni terəh e doə, kəni iəkuvən imə kəni mauən itɨmlau min.\fig Iesu tətəhti-əhti doə|alt="Jesus knocking on door" src="cn02107B.tif" size="col" loc="Rev 3:20" copy="Cook" ref="Nəh 3:20" \fig* \pi1 \v 21 Iəu iəmol win e nəluagɨniən kəni mətəharəg-pəri itɨmlau rəhak Tatə e rəhan jeə, mətuarmənɨg. Kəni e noliən kətiəh əmə, iətəmi otol win e nəluagɨniən, iəu iəkegəhan məmə otəharəg itɨmlau min e rəhak jeə, mətuarmənɨg itɨmlau mɨn. \pi1 \v 22 Itəmah rəfin matəlgɨtəmah tatɨg. Otətəlɨg vivi, kəni motəhrun nəghatiən mɨn u iətəm Narmɨn Rəha Uhgɨn tətəni=pɨnə kəm niməfaki mɨn.” \c 4 \s1 Nəfakiən e negəu e neai \p \v 1 !Uərisɨg e natimnati mɨn u, iəməsal=pən əha, kəni mafu doə kəti təmerəh=pən əpəha e neai! Kəni nəuian kətiəh əmə iətəm iəmətəu aupən, inko iətəm in iahgin iahgin təhmen əmə e təui, tɨnatəghati mɨn kəm iəu, kəni tətəni=pa məmə, “Əri-to muva ikɨnu, iəkəgətun ik e natimnati mɨn u, iətəm okəpanol.” \p \v 2 E nian kətiəh əmə, nəsanəniən rəha Narmɨn Rəha Uhgɨn təmol kəm iəu, kəni iəkəsal=pən əpəha aupən mafu kig, tətəharəg-pəri e rəhan jeə, mətarmənɨg e negəu e neai.\f + \fr 4:2 \ft Esik 1:26-28\f* \v 3 Kəni iətəmi tətəharəg ikɨn əha, iəmeruh in təuvɨr matəlu, mətoraip-oraip, təhmen e kəpiel təuvɨr keiu nərgɨlau ko jaspə mɨne kanilian. Kəni mərai-mərai kəti təmuvən mɨtəlau e jeə rəhan, kəni mərai-mərai əha tətasiə təhagəhag təhmen e kəpiel təuvɨr kəti u, emɨrəl.\f + \fr 4:3 \ft Jaspə nəmə təhro in kəpiel əmehmtə, kəni kanilian nəmə təhro in kəpiel ərarəuv. Emɨrəl mɨn əha, kəpiel əmehmtə mɨn. Kitah kotəruru əhruahru kalə rəhalah iətəm in tətəni, mətəu nati nak iətəm Jon təmeruh, inko, kalə təuvɨr mɨn, kotəuvɨr, mautoraip-oraip.\f* \v 4 Kəni mɨtəlau e jeə asoli rəha kig əha, jeə nəuvein mɨn ilah tuenti-fo, kautəhtul, kəni nətəmi asoli mɨn nətəm kəmotəhuitən, ilah tuenti-fo, kəutəharəg-pəri e jeə. Kəməhuvən e napən ruən, kəni motəfəfau e hat mɨn rəha nɨsiaiən, iətəm kəmol e aiən u kol tətoraip-oraip. \v 5 Kəni ikɨn əha, jeə rəha kig tətatɨg ikɨn, tətoraip, kəni kaluəluə tɨtatɨperəh matiet ikɨn. Aupən e jeə rəha kig, nəuanɨsiə ilah səpɨn kautohuəu. Inəha, narmɨn rəha Uhgɨn ilah səpɨn.\f + \fr 4:5 \ft Afin-to futnot e Nəh 1:4.\f* \v 6 Kəni ikɨn əha aupən e jeə rəha kig, nati kəti mɨn əha ikɨn təhmen e nɨtəhi, mətəu təhmen e kɨlas, iətəm tatəlu, mətoraip-oraip. \p E nəlugɨn ikɨn əha, kəni tɨtəlau e jeə rəha kig u, nati nəuvein əha ikɨn, ilah kuvət, iətəm kautəmiəgəh, kautəhtul. Kəni nəhmtɨlah tepət tepət, tatəpeir=pən əmə e nərfɨlah mɨne nəmtahlah mɨne. \v 7 In aupən, təhmen e laion, kəni iətəm tol keiu lan, təhmen e kau iərman nahgin tepət, kəni iətəm tatol kɨsɨl lan, rəhn-kapə təhmen e iətəmimi, kəni iətəm tatol kuvət lan, təhmen e məlɨkɨm iətəm tatiuvɨg. \v 8 Nati mɨn əha iətəm kautəmiəgəh, ilah kuvət, mətəu nɨməlməlɨlah kətiəh kətiəh ilah sikɨs, kəni nəhmtɨlah tɨrəuei əpnapɨn əmə ilah, muvən əpəha e nəve nɨməlməlɨlah ləhtəni ikɨn mɨne. Nian rəfin ilah kəutani nəpuən lapɨn mɨne lənian, məsotəmeigiən, kəutani məmə: \qc “!Iərmənɨg Uhgɨn Nahgin Tepət Pɨk Agɨn \qc in tasim, tasim, tasim pɨk agɨn, \qc iətəm in tətatɨg rəueiu, \qc təmətatɨg itulɨn, \qc otəpanatɨg itulɨn!”\f + \fr 4:9 \ft Eks 3:14\f* \m \v 9 Kəni nati mɨn kəha u kəutəmiəgəh, kautəni nɨpəhriəniən e nepətiən rəha Uhgɨn, kəni mautəfən nɨsiaiən kəm in, kəni mautəni tagkiu kəm kig iətəm tətəharəg-pəri e rəhan jeə, mətarmənɨg, mətatɨg itulɨn, naunun tɨkə. \v 10 Kəni nian nati mɨn kəha u kəutəmiəgəh kautol lanəha, kəni nətəmi asoli nətəm kəmotəhuitən, ilah tuenti-fo, koteiuaiu mautɨsin nəulɨlah kəm in, iətəm tətəharəg-pəri e rəhan jeə, mətarmənɨg, kəni mautəfaki kəm in iətəm tətatɨg itulɨn, naunun tɨkə. Ilah kəutɨsin nəulɨlah kəm in, kəni nɨpənəgɨlah təou nɨftəni, kəni ilah kautəpeg rəkɨs rəhalah kəfəfau mɨn rəha nɨsiaiən, kəni mautəlɨn aupən e rəhan jeə, kəni mautəni məmə, \q1 \v 11 “Rəhatɨmah Iərmənɨg Uhgɨn, \q1 Ik nəkəhruahru, məhmen agɨn məmə onəkos nəni-viviən rəfin, \q1 mɨne nɨsiaiən rəfin, \q1 mɨne nəsanəniən rəfin, \q1 mətəu-inu ik nəmol natimnati rəfin. \q1 Ik nəmol ilah mətəu-inu ik nəmolkeikei məmə ilah okotatɨg. \q1 Kəni mətəu-inu ik nəmolkeikei lanəha lan, ilah kəutatɨg əhanəh.” \c 5 \s1 Nətɨ sipsip təmuahru // e nauəuə iətəm kəmaiu-aiu \m \v 1 \fig Nauəuə kəmaiuiu kəmuvan-ərain kau səpɨn|alt="scroll w/seven seals" src="seven_sealed_scroll-b&w.tif" size="col" loc="Rev 5:1" copy="Carlson" ref="Nəh 5:1" \fig* Kəni əmeiko, iəmafu kig tətəharəg-pəri e rəhan jeə, kəni matos nauəuə kəti e nəhlmɨn maru iətəm kəmaiu-aiu, kəni nauəuə ko kəmətei=pən nati e nɨkalɨn pəti mil, kəni kəmaiu-aiu kuvan-ərain kau səpɨn məmə otaskəlɨm tiəkɨs.\f + \fr 5:1 \ft E nian əha, nauəuə rəfin kəmaiu-aiu. Kotos mapepe əfəməh kəti kəni kaiu-aiu. Kəni nəmə iətəmi asoli kəti tolkeikei məmə nətəmimi əpnapɨn əmə okəsotafiniən, kəni in tuvan-ərain=pən nati kəti e nɨfɨfɨn, məmə taskəlɨm tiəkɨs mapepe.\f* \v 2 Kəni iəmeruh agelo əsanən kəti tətagət əfəməh mətəni pətɨgəm məmə, “?Pəh u in təhmen məhruahru məmə otoh rəkɨs nati iətəm kəmuvan-ərain e nauəuə u lan, kəni migaru lan?” \v 3 Mətəu iətəmimi kəti tɨkə u ilɨs e negəu e neai, uə ləhtəni e nəhue nɨftəni, uə nɨki nɨftəni, kəti ko in təsəhruahruiən o nigaruiən e nauəuə u, mafin. \v 4 Kəni iəmətasək mətasək, mətəu-inu kəsehiən iətəmimi kəti iətəm təhmen məhruahru o nigaruiən e nauəuə u mafin. \v 5 Kəni eldə asoli mɨn u kəti iəhuitən təni=pa kəm iəu məmə, “!Sasəkiən! Məsal=pən-to meruh, Laion rəha Nəuanɨləuɨs rəha Juta,\f + \fr 5:5 \ft Jen 49:9-10\f* in nəukətɨ Tefɨt,\f + \fr 5:5 \ft Aes 11:1\f* in tɨnol win rəkɨs e nəluagɨniən rəhan. Tol lanəha, in təhruahru agɨn o nigaruiən e nauəuə kəha, kəni meatuv rəkɨs nati əha ilah səpɨn iətəm kəmuvan-ərain lan.” \p \v 6 Kəni əmeiko iəkafu Nətɨ Sipsip, tətəhtul əpəha e nəlugɨn e jeə rəha kig mɨne nati kuvət u kəutəmiəgəh mɨne nətəmi asoli mɨn nətəm kəmotəhuitən. Nətɨ Sipsip u, nəkafu məmə kəmohamu rəkɨs. Kəni rəhnəpati ilah səpɨn,\f + \fr 5:6 \ft Afin-to futnot e Nəh 1:4\f* kəni nəhmtɨn ilah səpɨn mɨn, ilah kəha, kəutəhtul o narmɨn rəha Uhgɨn ilah səpɨn iətəm təmahli pətɨgəm ilah kəhuvən e nəhue nɨftəni. \v 7 Nətɨ Sipsip əha, təmuvən meapən mos rəkɨs nauəuə u e rəhn maru kig iətəm tətəharəg-pəri e rəhan jeə. \v 8 Kəni nian in tɨnaskəlɨm nauəuə kəha, kəni nati mɨn əha u kəutəmiəgəh ilah kuvət, mɨne nətəmi asoli nətəm kəmotos nəhuitən ilah tuenti-fo, ilah kəutasiəulɨn nəulɨlah o Nətɨ Sipsip, moteiuaiu, nɨpənəgɨlah tatek nɨftəni. Ilah rəfin kautos hap\f + \fr 5:8 \ft “Hap,” in nati kəti katoh tətani nəpuən, təhmen e kitar.\f* mɨn mɨne pesɨn mɨn iətəm kəmol e aiən u kol tətoraip-oraip, təriauəh e nati pien-pien mɨn iətəm nəmiəvɨn təuvɨr. Kəni nati pien-pien u, in təhmen e nəfakiən mɨn rəha nətəmimi rəha Uhgɨn.\f + \fr 5:8 \ft Sam 141:2\f*\fig Hap|alt="Harp" src="bk00176b.tif" size="col" loc="Rev 5:8" copy="BFBS (Knowles/Bass)" ref="Nəh 5:8" \fig* \p \v 9 Kəni nati mɨn kəha kautəmiəgəh ilah kuvət mɨne nətəmi asoli nətəm kəmotəhuitən, kəmautani nəpuən vi kəti məmə, \q1 “Ik nəkəhruahru, məhmen agɨn o nələsiən nauəuə u, \q1 kəni meatuv rəkɨs nati mɨn iətəm kəmuvan-ərain lan, \q1 mətəu-inu kəmohamu ik, \q1 kəni məmos nəhmtɨ nətəmimi e nɨram \q1 məmə ilah rəha Uhgɨn. \q1 Kəni ilah kəmotsɨ=pən e nəuanɨləuɨs mɨn rəfin, \q1 mɨne nəghatiən mɨn rəfin, \q1 mɨne nɨtəni mɨne rəfin, \q1 mɨne nətəmi nɨlosɨlah tol pɨsɨn pɨsɨn mɨn, \q1 \v 10 kəni nəmol ilah kotatɨg ahgəl rəhan narmənɨgiən, \q1 kəni ilah rəham pris mɨn, \q1 kautol uək rəha Uhgɨn rəhatɨmah. \q1 Ilah okotarmənɨg e nəhue nɨtəni.” \p \v 11 Kəni iəkəsal-pen mɨn mafu, kəni mətəu mɨn nəuia nagelo mɨn tepət tepət, ko kəruru nafiniən. Kəmotəhtul, motɨtəlau e jeə rəha kig, mɨne nati mɨn iətəm kəutəmiəgəh, mɨne nətəmi asoli mɨn nətəm kəmotəhuitən. \v 12 Kəni ilah kəutani əfəməh nəpuən məmə: \q1 “!Nətɨ Sipsip iətəm kəmohamu, \q1 in təhruahru məhmen agɨn məmə kotəni-vivi in, \q1 mətəu-inu tatos rəfin nəsanəniən, \q1 mɨne nautə, mɨne neinatɨgiən, \q1 mɨne nahgin, mɨne nepətiən əhagəhag! \q1 !Təuvɨr agɨn məmə kautɨsiai in!” \p \v 13 Kəni iəmətəu mɨn natimnati rəfin iətəm Uhgɨn təmol e negəu e neai, mɨne nəhue nɨftəni, mɨne Ima Nətəm Kəmohmɨs Ikɨn, mɨne e nɨki nɨtəhi, mɨne natimnati mɨn rəfin iətəm kautatɨg e lah, ilah rəfin kautəni məmə: \q1 “Pəh nəni-viviən mɨne nɨsiaiən tatuvən o kig iətəm tətəharəg-pəri e rəhan jeə mɨne Nətɨ Sipsip, \q1 mətəu-inu in tatos nepətiən əhagəhag mɨne narmənɨgiən. \q1 !Pəh nəni-viviən mɨne nɨsiaiən tuvən o lau, \q1 kəni tatuvən, matuvən, matuvən, naunun tɨkə!” \p \v 14 Kəni nati mɨn kəha ilah kuvət u kəutəmiəgəh, kotəni məmə, “!Əuəh!” kəni nətəmi asoli mɨn nətəm kəmotəhuitən kotɨsin nəulɨlah ohni, məuteiuaiu, nɨpənəgɨlah tatek nɨftəni, məutəfaki kəm in. \c 6 \s1 Nətɨ Sipsip təmatgəhli nati iətəm kəmuvan-ərain // e nauəuə iətəm kəmaiu-aiu lan \m \v 1 Kəni iəmeruh Nətɨ Sipsip nian in təmatgəhli rəkɨs nati kəti iətəm kəmuvan-ərain e nauəuə kəmaiu-aiu lan. Kəni əmeiko, nati kəutəmiəgəh u kəti ilah kuvət tagət əfəməh e nəuian kəti təhmen e kaluəluə, məmə, “!Va-to!” \v 2 Iəkəsal-pəri mafu əhos kəruən kəti. Iətəm tətasuə lan tatələs nɨfagə, kəni kəməfəfau=pən e hat rəha nɨsiaiən kəm in, təhmen e hat rəha iətəm tɨnol win rəkɨs e nəluagɨniən. In təmaiu matuvən təhmen e iətəm təmol win e nəluagɨniən, kəni matuvən mɨn məmə otol mɨn win. \p \v 3 Nian Nətɨ Sipsip təmatgəhli rəkɨs nati tatol keiu lan, iətəm kəmuvan-ərain nauəuə lan, kəni iəmətəu nati miəgəh u iətəm tatol keiu lan təni məmə, “!Va-to!” \v 4 Kəni əhos pɨsɨn kəti mɨn iətəm tərəuvarəuv təhmen e nɨrə, təmaiu muva. Iətəmi tətasuə lan, kəməfən nisə asoli rəha nəluagɨniən kəm in. Kəni Uhgɨn təmegəhan=pən e nepətiən məmə otos rəkɨs nəməlinuiən iətəm tətatɨg e nəhue nɨftəni, məmə nətəmimi kəutəluagɨn əmə mautohamu ohamu ilah mɨn ikɨn mɨn rəfin. \p \v 5 Kəni nian Nətɨ Sipsip təmatgəhli rəkɨs nati tatol kɨsɨl lan, kəni iəkətəu nati miəgəh iətəm tatol kɨsɨl lan, təni məmə, “!Va-to!” Kəni iəkəsal-pəri mafu əhos kapɨn kəti. Iətəm tətasuə lan tətələs skel\f + \fr 6:5 \ft E nian rəha nəumɨs, kəni nətəmimi kotakil natimnati o nəuəriən nauəniən.\f* kəti. \v 6 Konu iəmətəu nəuian kəti tatsɨ=pən e nəlugɨn e nati kəutəmiəgəh mɨn ilah kuvət, mətəni məmə, “Uvən, kəmegəhan lam məmə nəkəhrun nosiən nəumɨs e nɨtəni mɨn, kəni ilah okotəkeikei motərəkɨn məni asoli o nosiən nauəniən nəuan nəuvetɨn əmə. Mətəu onəsərəkɨniən nəukətɨ nɨgi olif mɨn iətəm katol oiel e nəuan, kəni nəsərəkɨniən nəukətɨ nɨləuɨs u krep iətəm katol wain lan.” \p \v 7 Nian Nətɨ Sipsip təmatgəhli rəkɨs nati tatol kuvət lan, iətəm kəmuvan-ərain nauəuə lan, kəni iəkətəu nati miəgəh iətəm tatol kuvət lan, tətəni məmə, “!Va-to!” \v 8 !Kəni iəkəsal-pəri mafu əhos kəhmtau kəti! Iətəm tətasuə lan, nərgɨn u Nɨmɨsiən, ilau iətəmimi kəti, nərgɨn u, Nəuanpən tatuərisɨg lan mətian. Kəmuos nepətiən məmə okohamu nətəmimi e nau mɨne nəumɨs mɨne nɨmɨsiən mɨne nati miəgəh arpɨn mɨn. Kəmuos nepətiən lanəha, təhmen e nəven nəhue nɨftəni kətiəh, muəpəh əmə nəuvetɨn kɨsɨl. \p \v 9 Kəni nian Nətɨ Sipsip təmatgəhli rəkɨs nati tatol faif iətəm kəmuvan-ərain nauəuə lan, iəkəsal=pən əpəha e nəve oltə,\f + \fr 6:9 \ft Oltə u, in tepɨl kəti tətəhtul əpəha e Nimə Rəha Uhgɨn, kəni katol sakrifais mɨn ikɨn. Kəni nətəmi mɨn u, nəmə təhro ilah kotəhmen əhruahru e sakrifais kəti iətəm tatuvən o Uhgɨn.\f* ləhtəni ikɨn, mafu nətəm kəmohamu ilah mətəu-inu ilah kəmotəhtul əskasɨk o nəni pətɨgəmiən nəghatiən rəha Uhgɨn. \v 10 Ilah kəutauɨn əfəməh mautəni=pən kəm Uhgɨn məmə, “Ik nəkarmənɨg e natimnati rəfin, ik nəkasim, kəni ik nɨpəhriəniən. ?O nəhgɨn mɨne kəni ik onəkələhu nəghatiən məmə nətəmimi rəha nəhue nɨftəni kəmotol tərah, kəni mol nalpɨniən kəm lah o nati iətəm kəmotol e tɨmah? ?Onəhgɨn nəkalpɨn nɨtai nɨratɨmah e nətəmi mɨn əha?” \p \v 11 Kəmotəni lanəha, kəni kəməfən napən ruən kəm lah rəfin. Mətəu kəməni=pən kəm lah məmə okotəmeig mɨn nəuan nəuvetɨn əmə mətəuarus nəmpə apiəpiə rəha pialah mɨn mɨne nəuvɨnɨlah mɨn, otuva pɨpɨm məhmen. Pialah mɨn mɨne nəuvɨnɨlah mɨn u, nətəmimi mɨn rəha Iesu, nətəm okəpanohamu ilah o rəhalah nəhatətəiən. \p \v 12 Kəni nian Nətɨ Sipsip təmatgəhli rəkɨs nati tatol sikɨs iətəm kəmuvan-ərain nauəuə lan, kəni əmeiko, nəmig asoli kəti təməlauəl. Mɨtɨgar təmapinəpu agɨn, kəni məuɨg təmərarəuv agɨn təhmen e nɨrə.\f + \fr 6:12 \ft Joel 2:31; Uək 2:20\f* \v 13 Kəni məhau mɨn əpəha ilɨs e neai kəmotəmei=pən e nəhue nɨftəni, təhmen e nəua nɨgi iətəm nɨmətagi asoli təmarɨgrɨg e nəuan pɨkɨs tɨmərəgrəg. \v 14 Kəni neai təmɨkə təhmen e napən kəmaiu-aiu kələs kagɨm.\f + \fr 6:14 \ft Aes 34:4\f* Kəni nɨtəuət mɨn mɨne nɨftəni mɨn kəmotagɨm e nɨmeilah mɨn. \p \v 15 Kəni nətəmimi rəfin agɨn, inu kig mɨn rəha nəhue nɨftəni mɨne iərmənɨg mɨn, nətəmi asoli mɨn rəha soldiə mɨn, nətəmi rəhalah nautə tepət, mɨne nətəmi kautos nepətiən, mɨne slef mɨn rəfin, mɨne nətəmi səniəmə slef mɨn, ilah rəfin kəmotəhluaig e nɨpəg kəpiel asoli mɨn, mɨne nɨkalɨ kəpiel asoli mɨn, mɨne nɨkalɨ kəpiel mɨn əpəha e nɨkalkalɨ nɨtəuət asoli mɨn.\f + \fr 6:15 \ft Aes 2:10,19-22\f* \v 16 Kəni ilah kəmotasək əfəməh=pən o nɨtəuət mɨn mɨne kəpiel asoli mɨn məmə, “Okotəmei, motoh-ərain itɨmah, motəhluaig e tɨmah o nəhmtɨ kig u iətəm tətəharəg-pəri e rəhan jeə, mɨne o niəməha rəha Nətɨ Sipsip,\f + \fr 6:16 \ft Hos 10:8\f* \v 17 mətəu-inu nian asoli kəgɨn agɨn lan rəha niəməha rəhalau tɨnuva. ?Kəni pəh u in təhrun nəhtuliən?”\f + \fr 6:17 \ft Joel 2:11; Mal 3:2\f* \c 7 \s1 144,000 kəmol mak e lah // məmə rəha Uhgɨn \m \v 1 Kəni əmeiko iəkafu agelo kuvət kəutəhtul=pən e kaugə ilah kuvət e nəhue nɨftəni. Kəmotəmkərain rəfin nɨmətagi kuvət e kaugə kuvət rəha nəhue nɨftəni, məmə nɨmətagi otɨkə e nəhue nɨftəni, mɨne nɨtəhi, mɨne nɨgi mɨn.\f + \fr 7:1 \ft Nɨmətagi kuvət əha, ilah nɨmətagi rəha nərəkɨniən təhmen əmə e inəha e Dan 7:2 mɨne Jer 49:36-38.\f* \v 2 Kəməfən nəsanəniən kəm lah o nərəkɨniən nɨftəni mɨne nɨtəhi. Kəni iəkəsal=pən mafu agelo kəti mɨn tatsɨ-pah, tatələs nati kəti iətəm Uhgɨn u iətəm tətəmiəgəh, otos o noliən mak rəhan lan. Kəni in tətəghati əfəməh=pən kəm nagelo mɨn u kuvət, məmə, \v 3 “!Otəpəh pɨpɨm! Sotəhlmaniən e nɨmətagi məmə otəsərəkɨniən nəhue nɨftəni mɨne nɨtəhi mɨne nɨgi mɨn, pəh iəkotol=pən pɨpɨm mak rəha Uhgɨn rəhatah e nɨpənəgɨ noluək mɨn rəhan.”\f + \fr 7:3 \ft 2Kor 1:22; Efəs 1:13\f* \p \v 4-8 Kəni iəmətəu nəmpə rəha nətəm kəmotos mak u rəha Uhgɨn. Nətəmimi 144,000 kəmohiet rəkɨs e nəuanɨləuɨs mɨn rəha Isrel, ilah kəmotos mak əha:\f + \fr 7:4-8 \ft 144,000=12×12×1000. Nəmpə u 12 tətəgətun nətəmimi rəha Uhgɨn, təhmen e nəuanɨləuɨs mɨn rəha Isrel e Oltestɨmɨn, mɨne 12 aposɨl mɨn e Niutestɨmɨn. 1,000=10×10×10. Kəni nəmpə u 10 tətəgətun nətəlɨgiən u “təməhmen vivi.” Kəni ko tol lanu məmə 144,000 tətəgətun “nətəmimi mɨn rəfin rəha Uhgɨn.”\f* \tr \tc1 rəha Juta \tc2 12,000 \tr \tc1 rəha Rupɨn \tc2 12,000 \tr \tc1 rəha Kat \tc2 12,000 \tr \tc1 rəha Aser \tc2 12,000 \tr \tc1 rəha Naptali \tc2 12,000 \tr \tc1 rəha Mənase \tc2 12,000 \tr \tc1 rəha Sɨmion \tc2 12,000 \tr \tc1 rəha Lifai \tc2 12,000 \tr \tc1 rəha Isəkar \tc2 12,000 \tr \tc1 rəha Sepulun \tc2 12,000 \tr \tc1 rəha Josɨp \tc2 12,000 \tr \tc1 rəha Benjəmɨn \tc2 12,000 \s1 Nɨmənin nətəmimi nətəm kəməhuvən e napən ruən \p \v 9 Uərisɨg e natimnati mɨn u, iəməsal=pən əpəha aupən, mafu nɨmənin nətəmimi tepət tepət, ko kəruru nafiniən.\f + \fr 7:9 \ft Jen 15:5\f* Ilah kautsɨ=pən e nɨtəni mɨn rəfin, mɨne nəuanɨləuɨs mɨn rəfin, mɨne nəghatiən mɨn rəfin, kəni nɨlosɨlah tol pɨsɨn pɨsɨn mɨn. Ilah kautəhtul aupən e jeə rəha kig, mɨne Nətɨ Sipsip. Ilah kautəhuvən e napən ruən mɨn, kəni mautos nɨmalɨ nəmɨl e nəhlmɨlah. \v 10 Kəni mautagət əfəməh mautəni məmə, \q1 “Uhgɨn rəhatah iətəm tətəharəg-pəri e rəhan jeə, mətarmənɨg, ilau Nətɨ Sipsip, ilau əha kəmuol suaru o nosmiəgəhiən itah.” \m \v 11 Nagelo mɨn rəfin ilah kautəhtul motɨtəlau e jeə rəha kig, kəni mɨtəlau mɨn e nətəmi asoli mɨn nətəm kəmotos nəhuitən, mɨne nati kəutəmiəgəh mɨn u, ilah kuvət. Ilah mautɨsin=pən nəulɨlah aupən e jeə rəha kig, moteiuaiu, nɨpənəgɨlah tatek nɨftəni, kəni məutəfaki kəm Uhgɨn, \v 12 mautəni məmə: \q1 “!Əuəh! !Amen! !Nɨpəhriəniən! Rəhatah Uhgɨn təuvɨr pɨk, mətəhagəhag vivi. \q1 !In teinatɨg teinatɨg, təsanən, nahgin tepət! \q1 !Pəh kotəni-vivi in, motɨsiai in, kəni motəni tagkiu kəm in mautəhuvən mautəhuvən naunun tɨkə! !Əuəh!” \p \v 13 Kəni əmeiko, nətəmi asoli nətəm kəmotos nəhuitən mɨn u kəti tətapuəh ohniəu məmə, “?Pəh mɨn əha kautəhuvən e napən ruən? ?Kəni ilah kəmotsɨ=pən iə?” \p \v 14 Kəni iəkuhalpɨn məmə, “Iətəmi asoli. Ik əmə nəkəhrun.” \p Kəni in təni məmə, “Nətəmi mɨn əha, ilah kəha kəmohiet rəkɨs e nahməiən asoli; ilah kəmoteikuas e rəhalah napən kəni motol təruən e nɨra Nətɨ Sipsip. \v 15 Kəni tol lanəha, \q1 ilah kautəhtul aupən e nəhmtɨ Uhgɨn, iətəm tətəharəg mətarmənɨg, \q1 kəni mautəfaki kəm in e nərauiə mɨne lapɨn e Rəhan Nimə; \q1 kəni kig u Uhgɨn iətəm tətəharəg-pəri e jeə, \q1 in otahgəl kəm lah mɨn nian rəfin. \q1 \v 16 Ilah, ko nəumɨs təsus mɨniən ilah, \q1 kəni ko kəsotəuauə mɨniən. \q1 Kəni nərauiə təsəhgi mɨniən ilah, \q1 nəpiapeiən asoli rəha mɨtɨgar otəsəhgi mɨniən ilah, \q1 \v 17 mətəu-inu, Nətɨ Sipsip iətəm tətəharəg e nəlugɨn e jeə rəha kig, \q1 in otateh ilah təhmen e iətəmimi rəha nehiən sipsip. \q1 In otit ilah, matuvən o nəhmtɨ nəhu miəgəh,\f + \fr 7:17 \ft Sam 23:2; Aes 49:9-10; Jon 4:10; 7:37-38; Nəh 22:1,17\f* \q1 kəni Uhgɨn otafəl rəfin nəhu nəhmtɨlah.” \c 8 \s1 Pesɨn rəha nati pien-pien \p \v 1 Nian Nətɨ Sipsip təmatgəhli rəkɨs nati tatol səpɨn iətəm kəmuvan-ərain nauəuə lan, kəni nagətiən təmɨkə əpəha e negəu e neai o nian əkuəkɨr kəti, təhmen e uan haf auə.\f + \fr 8:1 \ft Hab 2:20; Sef 1:7-8; Sek 2:13\f* \p \v 2 Kəni əmeiko iəkafu nagelo mɨn səpɨn u kəutəhtul aupən e nəhmtɨ Uhgɨn, kəni ilah rəfin kautos təui.\f + \fr 8:2 \ft Təui mɨn e Baebol, səniəmə nɨlosɨ nati itəhi, mətəu təui əha kəmol e rəhnəpati nati kəti. Mətəu kəruru məmə e negəu e neai kəmol təui e nak.\f* \p \v 3 Kəni agelo kəti mɨn, in tatɨtol pesɨn kəti iətəm kəmol e aiən u kol tətoraip-oraip, kəməmki=pən nati pien-pien lan. Təmɨtol muva məhtul aupən e oltə. Kəməfən nati pien-pien tepət\f + \fr 8:3 \ft Nati pien-pien təhmen e nɨgipɨsi, kəni kətuvan məmə nəhanɨgəm lan otos nəmiəvɨn u iətəm tətəpien vivi muvən o Uhgɨn.\f* kəm in, məmə otol=pən e nəfakiən mɨn rəha nətəmimi rəha Uhgɨn, kəni məfən ilau kəm Uhgɨn, muvan əpəha e oltə kəmol e aiən u kol tətoraip-oraip, iətəm tətəhtul aupən e jeə rəha kig. \v 4 Nəhanɨgəm rəha nati pien-pien mɨn, mɨne nəfakiən mɨn rəha nətəmimi rəha Uhgɨn, iətəm agelo tətəmki e nəhlmɨn, kəmotəri məhuvən o Uhgɨn. \v 5 Kəni əmeiko agelo təmɨtol pesɨn, kəni məmki=pən nɨgəm lan, iətəm tatuəu e oltə, kəni mauvəregɨn pətɨgəm e nəhue nɨftəni. Kəni əmeiko, kaluəluə təmatɨperəh, kəni nəmig təməlauəl.\f + \fr 8:5 \ft Eks 19:16-18\f* \s1 Təui mɨn \p \v 6 Kəni nagelo səpɨn nətəm kautos təui mɨn, kəmotəhtul maru o nahliən təui. \p \v 7 Kəni agelo iətəm tətaupən, təmahli rəhan təui. Kəni əmeiko, nɨpɨspɨsɨ ais mɨne nɨgəm iətəm kəmol fɨləh-fɨləh ilahal nɨrə, kəmauvəregɨn=pən e nəhue nɨftəni. Təmuəu mus nəuvetɨ nɨftəni kətiəh, məpəh əmə nəuvetɨn keiu, konu təmuəu mus nɨgi mɨn nəuvetɨn kətiəh, məpəh əmə nəuvetɨn keiu, kəni təmuəu mus nɨmanuvehli mɨtə tuəu rəfin. \p \v 8 Kəni agelo iətəm tatol keiu lan in təmahli rəhan təui, kəni nati kəti təhmen e nɨtəuət asoli, iətəm tatuəu, kəməraki=pən lan əpəha itəhi. Kəni nəuvetɨ nɨtəhi kətiəh təmol nɨrə, məpəh əmə nəuvetɨn keiu. \v 9 Kəni təmərəkɨn nati miəgəh mɨn iətəm kautatɨg itəhi nəuvetɨn kətiəh, məpəh əmə nəuvetɨn keiu, kəni mərəkɨn mɨn negəu mɨn nəuvetɨn kətiəh, məpəh əmə nəuvetɨn keiu. \p \v 10 Kəni agelo iətəm tatol kɨsɨl lan, təmahli rəhan təui. Kəni məhau asoli kəti təmsɨpəri, matuəu təhmen e nəuanɨsiə. Təmsɨpəri əpəha ilɨs e neai, meiuaiu mɨmərəgrəg mus nəuvetɨ nəhu mɨn mɨne nəhmtɨ nəhu mɨn nəuvetɨn kətiəh, məpəh əmə nəuvetɨn keiu. \v 11 Məhau u, nərgɨn u Tarfu Tarfu. Kəni əmeiko, nəhu mɨn nəuvetɨn kətiəh kəmotarfu, motarfu, məpəh əmə nəuvetɨn keiu. Kəni nətəmimi tepət nətəm kəmotəmnɨm nəhu arfu, kəmohmɨs. \p \v 12 Agelo iətəm tatol kuvət lan, təmahli rəhan təui. Kəni nati kəti təmoh mɨtɨgar, mɨne məuɨg mɨne məhau mɨn, mol nəuvetɨ mɨtɨgar kətiəh təmapinəpu, məpəh əmə nəuvetɨn keiu kətiauəu. Kəni nəuvetɨ məuɨg kətiəh təmapinəpu, məpəh əmə nəuvetɨn keiu kətiauəu, kəni nəuvetɨ məhau mɨn kətiəh kəmohmɨs, kəni nəuvetɨn keiu əmə kautohuəu. E nərauiə, kəni tətərauiə e nəuvetɨn keiu əmə, məpəh kətiəh. Kəni nian lapɨn, tatɨmɨhli e nəuvetɨn keiu əmə, məpəh kətiəh.\f + \fr 8:12 \ft Aes 13:10; Mak 13:24\f* \p \v 13 Kəni əmeiko iəməsal=pən, kəni mətəu məlɨkɨm kəti tatiuvɨg ilɨs e nəpuə, kəni mətasək əfəməh mətəni məmə, “!Əui! !Əui! !Əui! !Mətəu-inko nagelo kɨsɨl mɨn əha ikɨn okəpanəhlahli mɨn rəhalahal təui rəueiu, mənahlol nərahiən asoli okəpanluva e nətəmimi rəha nəhue nɨftəni!” \c 9 \s1 Agelo iətəm tatol faif lan təmahli təui \m \v 1 Agelo iətəm tatol faif lan, təmahli rəhan təui, kəni iəmafu məhau kəti iətəm tɨnsɨ-pəri e neai məmei=pən e nəhue nɨftəni. Kəməfən ki kəti kəm məhau kəha, o nerəhiən e nɨpəg asoli iətəm teiuaiu agɨn. \v 2 Nian təmerəh e nɨpəg əha, nəhanɨgəm təməri, təhmen e nəhanɨgəm rəha iəhuei. Mɨtɨgar mɨne nəpuə kəmuapinəpu e nəhanɨgəm rəha nɨpəg asoli. \p \v 3 Konu nati kəti təhmen e pitu, ilah tepət agɨn əha, kəmohiet rəkɨs e nəhanɨgəm əha, moteiuaiu e nɨftəni, kəni kəməfən nəsanəniən kəm lah o nusiən itəmi e nɨpikɨlah kəni tətahmə tətahmə. \p \v 4 Kəməni=pən kəm pitu mɨn məmə kəsotərəkɨniən nɨmanuvehli mɨne nɨgi mɨn, mɨne natimnati iətəm kauteviə e nəhue nɨftəni, mətəu okotərəkɨn əmə nətəmi mɨn ko nətəm kəsotosiən mak rəha Uhgɨn e nɨpənəgɨlah. \v 5 Kəni kəmegəhan e nəsanəniən kəm lah məmə okotus nətəmimi motol nahməiən kəm lah o məuɨg faif, mətəu kəsotohamuiən ilah. Kəni nahməiən əha, iətəm ilah okotətəu tərah lan, tapirəkɨs agɨn nəmə nɨpikɨ velau tətei itəmi, kətahmə.\f + \fr 9:5 \ft Nəghatiən Kris əhruahru təməsəniən nahməiən rəha nɨpikɨ velau. In təməni nahməiən rəha “skopion,” in nati kəti tətəu itəmi e nɨpikɨn.\f* \v 6 E nian mɨn əha, nətəmimi okotəsal e suaru o nɨmɨsiən, mətəu ko kəsotehiən. Okotolkeikei məmə okohmɨs, mətəu ko kəsohmɨsiən. \p \v 7 Iəmafu pitu asoli mɨn əha, ilah kotəhmen e əhos mɨn iətəm kəmotəhtul maru o nəluagɨniən. Ilah kəmotəfəfau e nati kəti təhmen e kəfəfau rəha kig iətəm kəmol e aiən u kol tətoraip-oraip, kəni rəhn-kapə lah təhmen e rəha iətəmimi. \v 8 Nəuanulah təfəməh təhmen e nəuanu pətan, kəni nəhluvlah tasɨlə təhmen e nəhluv laion. \v 9 Nɨlosɨlah tɨkɨmkɨm təhmen e nati katuvən lan o nəluagɨniən, kəmol e aiən, kəni nɨməlməlɨlah kəutəlɨpə təhmen e nɨləkɨt-ləkɨtiən rəha əhos mɨn kautiuvi jariot mɨn tepət kəutaiu e nəluagɨniən. \v 10 Nɨpikɨlah tatus itəmi kətahmə tapirəkɨs agɨn nian velau tətei itəmi e nɨpikɨn.\f + \fr 9:10 \ft Afin-to futnot rəha Nəh 9:5.\f* Ilah kautos nəsanəniən e nɨpikɨlah o noliən nahməiən kəm nətəmimi o məuɨg faif. \v 11 Ilah, rəhalah kəti əha ikɨn iətəmi asoli, in iərmənɨg rəha nɨpəg asoli iətəm teiuaiu agɨn. E nəghatiən rəha nətəm Isrel, kətəni nərgɨn məmə Apaton, nɨpətɨn u Iərəkɨn, kəni e nəghatiən Kris, kətəni məmə Apolion. \p \v 12 !Əui! Nərahiən aupən tɨnol naunun, mətəu əui, əui, nərahiən keiu mɨn əha ikɨn okəpaniəuva. \p \v 13 Kəni əmeiko, agelo iətəm tatol sikɨs lan təmahli rəhan təui. Kəni iəmətəu nəuian kəti təmsɨ=pən əpəha e nɨki rəhnəpati ilah kuvət rəha oltə u kəmol e aiən u kol tətoraip-oraip, kəni tətəhtul aupən e nəhmtɨ Uhgɨn.\f + \fr 9:13 \ft Oltə u, in tepɨl kəti tətəhtul əpəha e Nimə Rəha Uhgɨn, kəni katol sakrifais mɨn ikɨn. Rəhnəpati mɨn əpəha e kaugə mɨn.\f* \v 14 Kəni nəuian əha təməni=pən kəm agelo iətəm tatol sikɨs lan u tətələs təui, məmə, “Ɨtɨs nagelo mɨn u ilah kuvət iətəm kəməlis ilah kəmki=pən əpəha e nəhu asoli Iufretis.” \v 15 Tol lanəha, təmɨtɨs ilah. Nagelo mɨn əha, ilah kuvət, kəməlɨn ilah kautəhtul maru u rəueiu o auə əhruahru u, mɨne nian əhruahru u, mɨne məuɨg əhruahru u, mɨne nu əhruahru u, məmə okotohamu nətəmimi rəha nəhue nɨftəni nəuvetɨn kətiəh, motəpəh keiu. \v 16 Kəni iəmətəu nəmpə rəha soldiə mɨn rəhalah, nətəm kəutasuə e əhos, kəni ilah rəfin tu-hanrɨt-miliən nətəmimi. \p \v 17 Kəni e nəməhlairiən rəhak, iəmafu əhos mɨn əha mɨne nətəmimi kəutasuə e lah kotol lanu lan. Rəhalah aiən iətəm tətəuveg nɨmankɨlahalah, in tərəuvarəuv təhmen e nɨgəm, mol vivi nəugɨ naris, kəni mauiəh. Rəhn-kapə əhos mɨn u, kotəhmen e rəhn-kapə laion mɨn, kəni nɨgəm mɨne nəpieniən tərah\f + \fr 9:17 \ft Nəpieniən tərah əha, in təhmen e nəmiəvɨ nərəuas.\f* mɨne nəhanɨgəm kəhalɨsɨ=pən e nɨpəgnəualah. \p \v 18 Kəni nərahiən asoli milahal u iətəm kəmhliet e nɨpəgnəualah, ilahal kəmlohamu nətəmimi e nəhue nɨftəni nəuvetɨn kətiəh, mɨləpəh əmə nəuvetɨn keiu. \v 19 Nəsanəniən rəha əhos mɨn əha, tatsɨ=pən e nɨpəgnəualah mɨne nɨpikɨlah. Mətəu-inu nɨpikɨlah təhmen e sɨneik, iətəm rəhn-kapə tətatɨg e nɨpikɨlah. Kəni əhos mɨn əha, kautus mɨn nətəmimi e nɨpikɨlah. \p \v 20 Kəni nətəmimi mɨn u, nərahiən milahal əha kəməsohamuiən ilah, ilah kəməsotəuhliniən nətəlɨgiən rəhalah e natimnati mɨn iətəm ilah kautol. Kəməsotəpəhiən nəfakiən kəm iərmɨs mɨn mɨne narmɨ nati mɨn iətəm kəmol e aiən u kol tətoraip-oraip, mɨne sɨlfə, mɨne prons,\f + \fr 9:20 \ft Prons, in aiən kəti, mətəu rəhan kalə təhmen e kol.\f* mɨne kəpiel, mɨne nɨgi, nati əpnapɨn məmə, ilah u narmɨ nati əmə, iətəm kəsotafuiən nati, mɨne məsotətəuiən nati, mɨne məsotaliuəkiən. \v 21 Kəni ilah kəməsotəuhliniən nətəlɨgiən rəhalah o nohamuiən itəmi, nəmkiən nərɨk, noliən kləpə, noliən masig, nɨtəuiən iərman mɨne nɨpətan, mɨne nakləhiən. \c 10 \s1 Agelo iətəm təmos nauəuə əkəku \m \v 1 Kəni əmeiko iəkafu agelo kəti mɨn nahgin tepət tatsɨ-pəri e negəu e neai. Tatuvən e nəpuə təhmen e rəhan napən, kəni mərai-mərai tɨtəlau e rəhn-kapə. Kəni in təhagəhag mətasiə, təhmen e mɨtɨgar, kəni nəhlkɨn təhmen e pos asoli mil u kətiauəu e nɨgəm. \v 2 In tatos nauəuə əkəku kəti iətəm kɨneg rəkɨs tətəməhli=pən e nəhlmɨn. In təməfu=pən nəhlkɨn maru e nɨtəhi kəni məfu=pən nəhlkɨn məuɨl e nɨftəni, \v 3 kəni in təmagət əfəməh, nəkətəu nəuian təhmen e laion. Nian təmagət əfəməh, kəni kaluəluə təmatɨperəh mau səpɨn, məutuhalpɨn. \v 4 Kəni nian kaluəluə təmatɨperəh mau səpɨn məutuhalpɨn rəhan nəghatiən, kəni nɨkik natəhti məmə oiəkətei rəkɨs nəghatiən iətəm in tətəni. Mətəu inətəu nəuian kəti tatsɨ-pəri e negəu e neai mətəni məmə, “Əhluaig e nəghatiən u iətəm kaluəluə tətəni, sətei rəkɨsiən.” \p \v 5 Kəni əmeiko, agelo əpəha iətəm iəmafu tətəhtul=pən e nɨtəhi mɨne nɨftəni, tɨləfəri nəhlmɨn maru, mətəgətun pəri e negəu e neai. \v 6 Kəni matos nonauvɨl e iətəmi tətatɨg itulɨn, iətəm təmol negəu e neai mɨne natimnati rəfin iətəm kəutatɨg lan, mɨne nɨtəhi mɨne natimnati rəfin iətəm kəutatɨg lan, kəni məni məmə, “!Uhgɨn otəsəhtahnin mɨniən! \v 7 Mətəu nian agelo iətəm tatol səpɨn lan otahli rəhan təui, kəni nəlpəkauiən oneuən rəhan Uhgɨn iətəm tətəhluaig lan, in otuva mol nɨpəhriəniən lan u rəueiu. In otiet pətɨgəm=pa təhmen əmə məmə in təməni pətɨgəm aupən kəm rəhan noluək mɨn u, iəni mɨn rəhan.” \p \v 8 Kəni əmeiko, iəkətəu mɨn nəuian əha təmsɨ=pən e negəu e neai, mətəni=pa mɨn kəm iəu məmə, “Uvən, mələs nauəuə iətəm kəmeg tətəməhli=pən e nəhlmɨ agelo iətəm tətəhtul=pən e nɨtəhi mɨne nɨftəni.” \p \v 9 Kəni əmeiko, iəkuvən mətapuəh o agelo məmə otəfa nauəuə əkəku kəm iəu. In təni=pa kəm iəu məmə, “Os mun. Nati u otərəkɨn nərfəm, mətəu nian onəkun, tətəhiən təhmen e sukəpak.” \v 10 Kəni əmeiko iəkələs rəkɨs e nəhlmɨ agelo, kəni mun mərgei. Iəmun mətəu taurehi taurehi, təhmen e sukəpak, mətəu nian iəmərgei, təmərəkɨn nərfək, nərfək təmərah lan. \v 11 Kəni kəməni=pa kəm iəu məmə, “Ik onəkəkeikei məni pətɨgəm mɨn nəghatiən iətəm Uhgɨn təməfɨnə kəm ik kəm nətəmimi nɨlosɨlah tol pɨsɨn pɨsɨn mɨn, mɨne nətəmimi e nɨtəni pɨsɨn pɨsɨn mɨn, mɨne nətəmimi kəutəni nəghatiən pɨsɨn pɨsɨn mɨn, mɨne kig mɨn.” \c 11 \s1 Iətəmimi mil iətəm kəmuəhtul pətɨgəm o Iesu \m \v 1 Kəni əmeiko kəməfa nəua nɨuig kəti rəha nosiən mak e nati, kəni kəni=pa kəm iəu, məmə “Uvən, mos mak e Nimə Rəha Uhgɨn, mɨne oltə, konu mafin rəfin nətəmi kəutəfaki əha imə. \v 2 Sosiən mak e iat, mətəu natos əmə mak e nimə. Sosiən mak lan mətəu-inko kɨnəfən rəkɨs iat əha kəm Nanihluə mɨn. Ilah okotevɨg əpevɨn e rəhak taun asim mautəhuvən mautəhuvən motos məuɨg ilah fote-tu.\f + \fr 11:2 \ft “Məuɨg fote-tu” (11:2; 13:5), in təhmen əmə e “nu kɨsɨl mɨne nɨpɨlgan,” kəni kuəhmen əhmen mɨn e “nian uan-tausɨn tu-hanrɨt sikɨste (1,260),” kəni kɨhləhmen əhmen e “nian kətiəh, mɨne nian keiu mɨn, mɨne nian nɨpɨlgan” (12:14). Nəmpə u təsəghatiən e nəmpə əhruahru əmə kəti, mətəu tətəgətun=pən məmə nian kəti tətuva o nian rəha nian iəkɨs mɨn mɨne nərahiən, mətəu otol naunun nian kəti.\f* \v 3 Kəni iəu iəkəfən nəsanəniən kəm rəhak iətəmimi mil iətəm kətuəhtul pətɨgəm ohniəu. Kəni okatuos əmə nati apɨn, matuəhtul pətɨgəm o nəni pətɨgəmiən rəhak nəghatiən mɨn o nian uan-tausɨn tu-hanrɨt sikɨste.” \p \v 4 Ilau u, nəukətɨ nɨgi olif mil, mɨne nati kətaharu-pəri lait mil lan, iətəm kətuəhtul aupən e Iərmənɨg rəha nəhue nɨftəni. \v 5 Nəmə iətəmi tətalkut o nərəkɨniən ilau, kəni nəmnamɨ nɨgəm otɨsɨ=pən e nohlɨlau, kəni mus rəhalau tɨkɨmɨr mɨn.\f + \fr 11:5 \ft 2King 1:10,12\f* Iətəmimi iətəm tolkeikei nərəkɨniən ilau, in otəkeikei mɨmɨs lanəha. \v 6 Iətəmimi mil u, ilau katuos nəsanəniən o nahtɨpəsɨgiən e nəpuə məmə nuhuən otəsəfuviən nian ilau okatuəghati matuəni pətɨgəm nəghatiən mɨn rəha Uhgɨn.\f + \fr 11:6 \ft 1King 17:1\f* Kəni ilau matuos mɨn nəsanəniən məmə okuəuhlin nəhu mɨn kəhuva nɨrə\f + \fr 11:6 \ft Eks 7:17-21\f*, konu muəhrun mɨn nərəkɨniən nətəmimi rəha nəhue nɨftəni e nərahiən pɨsɨn pɨsɨn mɨn iətəm ilau kuolkeikei məmə okuol.\f + \fr 11:6 \ft Suah mil u rəhalau nəsanəniən təhmen e Mosɨs mɨne Elaijə.\f* \p \v 7 Konu nian ilau kɨnətuəhtul pətɨgəm rəkɨs, kɨnuəni rəkɨs natimnati rəfin, kəni nati miəgəh\f + \fr 11:7 \ft Dan 7\f* iətəm otəri=pa e nɨpəg teiuaiu agɨn, məriauəh kəni moh ilau, mol win e lau mohamu ilau. \v 8 Nɨpətɨlau otəməhli əpəha e suaru rəha taun asoli əha, ikɨn əha kəməhti=pən mɨn rəhalau Iərmənɨg e nɨgi kəməluau\f + \fr 11:8 \ft “Ikɨn əha kəməhti=pən mɨn Iərmənɨg e nɨgi kəməluau,” tətəghati e Jerusɨləm.\f* ikɨn, kəməuhlin nərgɨn, məmə Sotəm uə Ijɨp, tətəgətun=pən noliən tərah ikɨn əha. \v 9 Kəni nətəmimi nɨlosɨlah pɨsɨn pɨsɨn mɨn, nətəmimi e nəuanɨləuɨs rəfin, mɨne nətəmimi e nəghatiən mɨn rəfin, mɨne e kəntri mɨn rəfin, okotarfu əmu nɨpətɨlau, motos nian apiəpiə kɨsɨl, kəni mɨne nɨpɨlgan, kəni okəsotegəhaniən məmə kɨtənɨm ilau. \v 10 Kəni nətəmimi rəfin rəha nəhue nɨftəni okotol lafet, motagiən mətəu-inu ilau kɨniamɨs, kəni məutəfən natimnati kəm lah mɨn, məutagiən mətəu-inu iəni mil iətəm kəmatuol pɨk nərahiən kəm lah, kɨniamɨs. \p \v 11 Mətəu uərisɨg e nian apiəpiə kɨsɨl mɨne nɨpɨlgan tɨnuvən rəkɨs, kəni Uhgɨn təməfən nehagiən e nɨpətɨlau kəni ilau kəmuəhtul e nəhlkɨlau. Kəni nətəmimi rəfin nətəm kəmoteruh ilau, nəhmtɨlah təməpɨs, narmɨlah tɨkə. \v 12 Kəni ilah kəmotətəu nəuian asoli kəti təmsɨpəri e negəu e neai, mətəni=pən kəm lau məmə, “Uəri miəuva u ikɨn u.” Kəni nəpuə təmələs ilau məri muvən e neai. Kəni rəhalau tɨkɨmɨr mɨn kəmotəhtul mauteruh ilau. \p \v 13 Kəni e nian əhruahru əha, nəmig asoli kəti təman mərəkɨn nɨpɨlga lahuənu əha kətiəh mupəh əmə nain. Nəmig təmohamu nətəmimi ilah rəfin səpɨn-tausɨn, kəni nətəmimi rəfin nətəm kəməsohmɨsiən, kəmotəgɨn motərəmrumɨn, kəni motəni nɨpəhriəniən məmə Uhgɨn e negəu e neai tatos nepətiən. \p \v 14 !Əui! Nərahiən asoli iətəm tatol nəmpə tu lan, tɨnol naunun. Mətəu, nərahiən iətəm tatol kɨsɨl lan otəsuvəhiən tuva. \s1 Agelo iətəm tatol səpɨn lan təmahli təui \p \v 15 Agelo iətəm tatol səpɨn lan təmahli rəhan təui, kəni əmeiko nəuian asoli mɨn kəmotsɨ=pən e negəu e neai motəni məmə, \q1 “Narmənɨgiən e nəhue nɨftəni rəfin agɨn tɨnuva rəha Iərmənɨg Uhgɨn rəhatah mɨne rəha Krɨsto rəhan. Kəni in otarmənɨg itulɨn, naunun tɨkə.” \m \v 16 Kəni nətəmi asoli nətəm kəmotos nəhuitən mɨn ilah tuenti-fo, nətəm kəutəharəg-pəri e rəhalah jeə mɨn aupən e nəhmtɨ Uhgɨn, ilah kəmotɨsin nəulɨlah, məuteiuaiu, nɨpənəgɨlah tatek nɨftəni, kəni məutəfaki kəm Uhgɨn, \v 17 motəni məmə, \q1 “Iəkotəni tagkiu kəm ik, Iərmənɨg Uhgɨn Nahgim Tepət Pɨk Agɨn, iətəmi ko ik nətatɨg ko iətəm nətatɨg rəueiu, kəni nəmətatɨg aupən, \q1 mətəu-inu ik nəmos rəham nəsanəniən asoli, kəni mɨnətuəuin mətarmənɨg. \q1 \v 18 Kəntri mɨn, kautol pɨk niəməha, mətəu ik rəham niəməha asoli tɨnuva. \q1 Nian tɨnuva o nakiliən nətəm kəmohmɨs. \q1 Kəni onəkətəou iəni mɨn u ilah rəham noluək mɨn, kəni mətəou mɨn nətəmimi rəham, mɨne nətəm kautɨsiai ik, ilah rəfin, nati əpnapɨn nəmə ilah kautos nepətiən asoli uə nepətiən əkəku. \q1 Kəni nian u rəham, o nərəkɨniən nətəmi mɨn u kəutərəkɨn nətəmimi e nəhue nɨftəni.” \p \v 19 Nian kəmerəh e Nimə Rəha Uhgɨn əpəha ilɨs e neai, kəni kəmafu Bokɨs rəha Nəniəskasɨkiən Rəha Nasiruiən\f + \fr 11:19 \ft Bokɨs rəha Nəniəskasɨkiən Rəha Nasiruiən u, in “Ark of the Covenant.” Eks 25:10-22.\f* tətəharəg əpəha imə. Kəni təmatoraip mətasiə, kəni kaluəluə təmatatɨperəh, kəni iəmətəu nagətiən asoli mɨn, kəni təmatəmig, kəni ais təmɨmərəgrəg. \c 12 \s1 Pətan mɨne ialkitə asoli \m \v 1 Kəni nəmtətiən asoli kəti təmiet e neai. Pətan kəti təmuvən e mɨtɨgar təhmen e napən, kəni təməharəg məfu-pəri nəhlkɨn e məuɨg, kəni mətəfəfau e hat rəha nɨsiaiən kəti, kəmol=pən məhau tueləf lan. \v 2 In tətasək əfəməh, tətəu nahməiən mətəu-inko in tɨnamki-amki otəsuvəhiən temək. \p \v 3 Kəni əmeiko nəmtətiən kəti mɨn təmiet mɨn əpəha ilɨs e neai, iətəm tuhapɨspɨs ohniəu. Inəha, ialkitə asoli kəti, tərəuvarəuv, təhmen e nɨgəm, rəhn-kapə təmɨsɨm-ɨsɨm ilah səpɨn, kəni rəhnəpati ilah ten, kəni kəməfəfau=pən hat ilah səpɨn e rəhn-kapə mɨn, kəni hat mɨn əha rəha kig asoli agɨn. \v 4 Nɨpikɨn tatoh rəkɨs məhau mɨn əpəha ilɨs e neai, mətəmkiahu=pa ilah nɨpɨlgan kətiəh e nəhue nɨftəni, məpəh nɨpɨlgan keiu. Kəni e nian əha, ialkitə əha təmuva məhtul aupən e pətan u iətəm otəsuvəhiən temək, məmə nəmə nətɨn tɨnair, kəni in ton.\f + \fr 12:4 \ft Mat 2:13-14\f* \p \v 5 Pətan əha təmələs nətɨn iərman, iətəm in otarmənɨg e kəntri mɨn rəfin, konu nəmtətiən rəha narmənɨgiən rəhan təhmen e neim kəti kəmol e aiən. Mətəu Uhgɨn təmiuvi rəkɨs suakəku u o ialkitə, mɨləfəri ilɨs e rəhan jeə, məmə otarmənɨg. \v 6 Pətan u, təmagɨm=pən əpəha ikɨn təpiə-məpiə ikɨn, iətəm Uhgɨn təmol əpenə-penə lan məmə otətatɨg ikɨn, kəni kateh, kətəuarus=pən nian uan-tausɨn tu-hanrɨt sikɨste (1,260) tɨnuva mɨnuvən rəkɨs.\f + \fr 12:6 \ft Afin-to futnot rəha Nəh 11:2.\f* \p \v 7 Kəni əmeiko, nəluagɨniən kəti tɨnəhtul əpəha e negəu e neai. Maikɨl \f + \fr 12:7 \ft Dan 10:13,21; 12:1\f* mɨne rəhan nagelo mɨn, kɨnautəluagɨn ilah ialkitə, kəni ialkitə mɨne rəhan mɨn nagelo kɨnautoh mɨn ilah. \v 8 Mətəu ialkitə, nahgin tɨkə, təsəhmeniən. Kəni əmeiko, Maikɨl mɨne kɨnotol win e lah, kəni kəmahli pətɨgəm ilah əpəha e negəu e neai. \v 9 Kəmotələs ialkitə asoli kəha, motəraki iahu=pən e nəhue nɨftəni. Kəni inu, in sɨneik nuvəh əha aupən,\f + \fr 12:9 \ft Jen 3:1\f* kətəni məmə Iərmɨs, uə Setən, iətəm təmeiuə e nəhue nɨftəni rəfin agɨn. Kəməraki pətɨgəm lan,\f + \fr 12:9 \ft Jen 3:14-15; Luk 10:17-18; Jon 12:30-31; Kol 2:15\f* tuva e nəhue nɨftəni, ilah rəfin nagelo mɨn rəhan. \p \v 10 Kəni əmeiko iəmətəu nəuian asoli kəti əpəha ilɨs e negəu e neai. Təmə, \q1 “!Rəueiu əha, Uhgɨn rəhatah in tɨnosmiəgəh itah! \q1 !Rəueiu əha in tɨnol pətɨgəm məmə in tatos nəsanəniən, \q1 kəni rəueiu əha, in tɨnətarmənɨg! \q1 Kəni rəueiu əha, Krɨsto rəhan təmol məmə in tatos mɨn nəsanəniən mɨne nepətiən e natimnati mɨn rəfin. \q1 Tol lanəha mətəu-inu rəueiu əha, kɨnəraki iahu e Setən e nəhmtɨ Uhgɨn. Setən u, iətəm tətəni rah piatah mɨn lapɨn mɨne lənian, mətəni pətɨgəm nɨpəgnəmtɨn mɨn rəhalah mətatu=pən e lah e nəhmtɨ Uhgɨn. \q1 \v 11 Kəni piatah mɨn kəmotəməu ilah min, \q1 kəni motol win rəkɨs lan e nəsanəniən rəha nɨmɨsiən rəha Nətɨ Sipsip o nosmiəgəhiən nətəmimi nian nɨran təmaiu e nɨgi kəməluau, \q1 motatɨg motol win mɨn lan e nəhtul əskasɨkiən o nəni pətɨgəmiən nəghatiən rəha Nətɨ Sipsip. \q1 Motol win mɨn lan mətəu-inu nɨkilah təməsəhti pɨkiən nəmiəgəhiən rəhalah, \q1 mətəu kəmotəhtul maru əmə məmə okohmɨs. \q1 \v 12 !Negəu e neai, mɨne itəmah u nəutatɨg ikɨn, otagiən mətəu-inu kɨnəraki pətɨgəm e ialkitə! \q1 !Mətəu əui, kəsi o nəhue nɨftəni mɨne nɨtəhi, \q1 mətəu-inu Setən təmeiuaiu muvnə ohnik! \q1 In, niəməha təməu pɨk, \q1 mətəu-inko in təhrun məmə nian rəhan təkuəkɨr əmə.” \p \v 13 Nian ialkitə asoli u, təmafu mɨnəhrun məmə kɨnəraki pətɨgəm lan tuvən e nəhue nɨftəni, əmeiko mɨnatɨtəu pətan u iətəm təmələs nətɨn iərman. \v 14 Kəni kəməfən nɨməlməlɨ məlɨkɨm keiu kəm pətan u, məmə in otos miuvɨg lan muvən əpəha ikɨn kəmol əpenə-penə rəkɨs ikɨn təpiə-məpiə ikɨn. Ikɨn əha, otətatɨg ikɨn, kəni in tətagɨm o sɨneik, kəni kateh vivi in o nian kətiəh, mɨne nian keiu mɨn, mɨne nian nɨpɨlgan. \v 15 Kəni sɨneik u, təmeuə təhmen e naruəh asoli kəti, məmə otelərmin pətan u mələs magɨm. \v 16 Mətəu nɨftəni təmasiru e pətan u. Nɨftəni təməuag kəni mərgei rəfin nəhu iətəm ialkitə təmeuə lan e nɨpəgnəuan. \p \v 17 Kəni əmeiko, ialkitə əpəha, niəməha təmol təmol o pətan u, kəni in tagɨm muvən məmə otəluagɨn ilah rəhan mɨn nəuvein nəuanɨləuɨs, ilah u nətəm kautol nəuia Uhgɨn, kəni mautəhtul əskasɨk o nəni pətɨgəmiən məmə ilah nətəmimi rəha Iesu Krɨsto. \v 18 Kəni in təməhtul əpəha e nɨpəkɨl itəhi. \c 13 \s1 Nati miəgəh // iətəm təmagərerə nɨtəhi məri \m \v 1 Konu iəmafu nati miəgəh asoli kəti təməhapu nɨtəhi məri. Rəhnəpati ten, rəhn-kapə təmɨsɨm-ɨsɨm ilah səpɨn, kəməfəfau=pən e hat mɨn rəha kig asoli agɨn e rəhnəpati mɨn. Kəni kəmətei=pən nərgɨn mɨn e rəhn-kapə lah kətiəh kətiəh, nərgɨn mɨn u kotəuiakən e Uhgɨn e rəhn-kapə mɨn. \v 2 Nati miəgəh əha iəmafu, təhmen e pusi asoli agɨn kəti, lepət, mətəu nəhlkɨn mɨn kotəhmen e nati miəgəh kəti u, beə. Kəni nɨpəgnəuan təhmen e laion. Kəni ialkitə u, təməfən rəhan nəsanəniən mɨne narmənɨgiən mɨne nepətiən asoli kəm nati miəgəh u. \p \v 3 Rəhn-kapə nati miəgəh u kəti, nati kəti təmol, kəni nəkafu məmə tɨnatol pau o nɨmɨsiən, mətəu nəuvɨr mɨn. Kəni əmeiko, nətəmimi rəfin e nəhue nɨftəni narmɨlah təmiuvɨg pɨk ohni, kəni mautəhuərisɨg e nati miəgəh kəha. \v 4 Kəni ilah rəfin kəmotəfaki kəm ialkitə, mətəu-inu təməfən nepətiən rəhan kəm nati miəgəh u. Kəni ilah kəmotəfaki mɨn kəm nati miəgəh u, kəni motəni məmə, “?Pəh in təhmen e nati miəgəh u? ?Pəh təhrun nohiən?” \p \v 5 Kəni kəmegəhan e nati miəgəh u, məmə in otəghati əfəri, mətəuiakən e Uhgɨn. Kəni kəmegəhan=pən e nepətiən kəm in, məmə təhrun noliən nati nak in tolkeikei o məuɨg fote-tu.\f + \fr 13:5 \ft Afin-to futnot e Nəh 11:2.\f*\f + \fr 13:5 \ft 2Təs 2:1-12\f* \v 6 Kəni in təməni nəghatiən tərah tepət e Uhgɨn, mɨne nərgɨn,\f + \fr 13:6 \ft Dan 8:10-11\f* mɨne nətəmimi nətəm kəutatɨg e negəu e neai,\f + \fr 13:6 \ft Efəs 2:6\f* ilah u rəhan niməfaki. \v 7 Kəməfən mɨn nəsanəniən kəm in, məmə otəluagɨn ilah nətəmimi rəha Uhgɨn, kəni mol win e lah. Kəni kəməfən mɨn nepətiən kəm in o narmənɨgiən e nətəmimi e nəuanɨləuɨs mɨn rəfin, mɨne nətəmimi nɨlosɨlah tol pɨsɨn pɨsɨn mɨn, mɨne nətəmimi e nəghatiən mɨn rəfin, mɨne kəntri mɨn rəfin. \v 8 Nətəmimi rəfin rəha nəhue nɨftəni, okotəfaki kəm nati miəgəh u, inəha, nətəmimi rəfin nətəm kəməsəteiən nərgɨlah e Nauəuə rəha Nəmiəgəhiən, nian nəhue nɨftəni təmatɨkə əhanəh. Nauəuə u, in nauəuə rəha Nətɨ Sipsip iətəm kəmohamu. \p \v 9 Itəmah rəfin matəlgɨtəmah tatɨg. Otətəlɨg vivi, kəni motəhrun nəghatiən mɨn u. \q1 \v 10 Nəmə iətəmi kəti otuvən e kaləpus, \q1 pəh in otuvən əmə. \q1 Nəmə okohamu iətəmi kəti e nau, \q1 pəh okohamu əmə e nau. \m Nəghatiən u, nɨpətɨn u məmə nətəmimi rəha Uhgɨn okotəkeikei motol tɨkuvhuv, kəni motəhatətə əmə e Uhgɨn. \s1 Nati miəgəh // iətəm təməhapu nɨftəni məri \p \v 11 Kəni əmeiko, iəmafu mɨn nati miəgəh kəti mɨn iətəm təməhapu nɨftəni məri. Rəhnəpati keiu təhmen e nətɨ sipsip kəti, mətəu tətəghati, nəuian təhmen e ialkitə kəti. \v 12 Nati miəgəh iətəm rəhn-kapə səpɨn, tətəfən rəfin rəhan nepətiən kəm in, kəni nian nati miəgəh iətəm rəhn-kapə keiu tətatɨg ilah nati miəgəh rəhn-kapə səpɨn, in tatol nəuian. Kəni nati miəgəh iətəm rəhn-kapə keiu tətəkeikei kəm nətəmimi rəfin e nəhue nɨftəni, məmə ilah okotəfaki kəm nati miəgəh iətəm təmaupən, iətəm rəhn-kapə kəti tɨnol pau o nɨmɨsiən mətəu tɨnəuvɨr mɨn. \v 13 Kəni nati miəgəh u iətəm rəhn-kapə keiu, tatol nəmtətiən asoli mɨn mɨne nati apɨspɨs mɨn tepət, matɨg mol mɨn nɨgəm tatsɨ-pəri e neai, mətuva e nəhue nɨftəni, matol e nəhmtɨ nətəmimi. \p \v 14 Uhgɨn təmegəhan=pən e nəsanəniən kəm nati miəgəh u iətəm rəhnəpati keiu, məmə təhrun noliən nəmtətiən mɨn nian tətatɨg ilah nati miəgəh rəhn-kapə ilah səpɨn. Kəni in təmateiuə e nətəmimi rəha nəhue nɨftəni e nəmtətiən mɨn əha in təmol, kəni məni=pən kəm lah məmə okotəkeikei motətei narmɨn iətəm tatɨsɨkəuvɨn nati miəgəh əha iətəm rəhn-kapə səpɨn, nati miəgəh u, iətəm kəməu pau rəhn-kapə e nisə, mətəu tətəmiəgəh. \v 15 Kəni Uhgɨn təmegəhan=pən e nəsanəniən kəm nati miəgəh iətəm rəhnəpati keiu, məmə otehag=pən e narmɨn iətəm kəmɨsɨkəuvɨn e nɨgi, pəh təghati. Kəni narmɨn iətəm kəmɨsɨkəuvɨn e nɨgi kəha, təməghati, məni əskasɨk məmə okəkeikei kohamu nətəmimi rəfin nətəm kəsotəfakiən kəm in. \p \v 16 Kəni in təmətəkeikei kəm nətəmimi rəfin məmə okotos mak kəti rəhan e nəhlmɨlah maru uə e nɨpənəgɨlah. Nətəmimi rəfin agɨn kotəkeikei motos, ilah u, nətəmimi asoli mɨn, mɨne nətəmimi əpnapɨn əmə, nətəmimi rəhalah nautə tepət, mɨne nətəmi rəhalah nautə tɨkə, slef mɨn, mɨne nətəmi səniəmə slef mɨn, məmə okotos mak kəti rəhan e nəhlmɨlah maru uə e nɨpənəgɨlah. \v 17 Nəmə iətəmi təsosiən mak u, təruru nosiən nəhmtɨ nati kəti, mɨne noliən səlɨm mətəuarus in təkeikei mos mak rəhan. Mak u, in nərgɨ nati miəgəh iətəm rəhn-kapə ilah səpɨn, uə nəmpə iətəm tətəgətun=pən nərgɨn. \p \v 18 O nati u, onəkeikei mos neinatɨgiən tepət o nəhruniən nəmpə rəha nati miəgəh u. Kəni nəmə ik nəkeinatɨg təhmen, kəni nəkəhrun nəniən nɨpətɨn. Kəni nəmpə u, in sikɨs-hanrɨt-sikɨste-sikɨs (666), kəni in tətəgətun=pən iətəmimi kəti.\f + \fr 13:18 \ft E nian əha ilah kəməsəteiən nəmpə mɨn u 1, 2, 3, təhmen e tah u rəueiu, mətəu ilah kəmautos əmə letə mɨn rəha nəmpə; kəni ko nərgɨ nətəmimi rəfin tatos nəfɨgəmiən rəha nəmpə. Nərgɨn u Niro in tatos nəfɨgəmiən rəha sikɨs-hanrɨt sikɨste sikɨs (666). Niro u in iətəmi asoli rəha Rom e nian əha. Suah u in təmatol nərahiən asoli kəm nətəm kəutəfaki kəm Iesu.\f* \c 14 \s1 Nətɨ Sipsip mɨne nətəmimi 144,000 \m \v 1 Kəni əmeiko, iəkəsal=pən əpəha aupən lak mafu nətɨ Sipsip tətəhtul-pəri əpəha e Nɨtəuət Saion, kəni nətəmimi 144,000 kautəhtul ilah min. Kəni kəmətei=pən nərgɨ Nətɨ Sipsip mɨne rəhan Tatə e nɨpənəgɨlah.\f + \fr 14:1 \ft Afin-to e futnot rəha Nəh 7:8. In təhmen əmə e inu. Nəmpə u 144,000 tətəgətun “nətəmimi mɨn rəfin rəha Uhgɨn.”\f* \p \v 2 Kəni iəkətəu nati kəti əpəha ilɨs e negəu e neai tətagət, nəuian təhmen e nɨtəhi tatem nəuanaluəluə, kəni məhmen mɨn e kaluəluə tɨtatɨperəh, kəni iəkətəu təhmen mɨn e nəuia hap\f + \fr 14:2 \ft Hap mɨn əha, nati katoh ilah o naniən nəpuən, təhmen e kitar.\f* tepət, nətəmimi kautoh. \v 3 Kəni ilah kəutani nəpuən vi kəti əpəha aupən e jeə rəha kig, mɨne nati mɨn kəutəmiəgəh kuvət, mɨne nətəmi asoli nətəm kəmotos nəhuitən mɨn. Iətəmi kəti təsəhruniən nəpuən əha, nətəmimi mɨn əmə kəha ilah 144,000 nətəm Uhgɨn təmos nəhmtɨ lah,\f + \fr 14:3 \ft 1Pitə 1:19\f* mos rəkɨs ilah e nəhue nɨftəni. Nətəmi mɨn əmə kəha ilah əmə, ilah kotəhrun naniən nəpuən əha. \v 4 Nətəmi mɨn u ilah u, nətəm kəmoteh vivi rəhalah nəmiəgəhiən, məmə namɨkmɨkiən tɨkə e lah, kəni ilah kəməsotitiən pətan, ilah nətəmi vi.\f + \fr 14:4 \ft Inu təsəniən məmə nətəmimi mɨn u kəmotol marɨt ko kəsəhuvəniən e negəu e neai, kəpə. Inu in nəghatiən əuhlin mɨn kəti. Inu tətəni məmə, nətəmi kəutəfaki okəsotamɨkmɨkiən e noliən tərah mɨn təhmen nətəmimi nətəm kəutəfaki kəm narmɨ nati mɨn. Mətəu kəutaskəlɨm məha-məha Iesu əmə. Ilah kotəhmen e iətəmimi kəti u in təsapɨliən ilah nɨpətan əpnapɨn mɨn, in təhlan əmə. 2Kor 11:2; Efəs 5:25-27; Nəh 21:9\f* Ilah kautəhuərisɨg e Nətɨ Sipsip u, mautəhuvən ikɨn mɨn rəfin iətəm in tatuvən ikɨn. Uhgɨn tɨnos rəkɨs nəhmtɨ nətəmimi mɨn əha. Ilah rəha Uhgɨn əmə, mɨne Nətɨ Sipsip u. Ilah kotəhmen e nauəniən iətəm kəməfaki vi əmə e nasumiən, iətəm kətəfən kəm Uhgɨn mɨne Nətɨ Sipsip. \v 5 Ilah kəsoteiuəiən e nian kəti mɨne, kəni nati əkəku kətiəh mɨne tɨkə məmə tol ilah kotamɨkmɨk e nəhmtɨ Uhgɨn. \s1 Nagelo kɨsɨl \p \v 6 Kəni əmeiko iəkatɨg mafu mɨn agelo kəti mɨn, tatiuvɨg əpəha ilɨs e nɨmagəuagəu. In tətəni pətɨgəm nanusiən təuvɨr iətəm otətatɨg naunun tɨkə\f + \fr 14:6 \ft Kətəghati lanəha məmə Nanusiən Təuvɨr naunun tɨkə mətəu-inu in tətəghati e nəlpəkauiən itulɨn mɨn rəha Uhgɨn, kəni mətəu-inu in tətəni nɨpəhriəniən nian rəfin.\f* kəm nətəmimi rəha nəhue nɨftəni, e kəntri mɨn rəfin, e nəuanɨləuɨs mɨn rəfin, mɨne nəghatiən mɨn rəfin, mɨne nətəmimi nɨlosɨlah tol pɨsɨn pɨsɨn mɨn. \v 7 In tətəni əfəməh məmə, “Otəgɨn motɨsiai Uhgɨn, kəni motəni nɨpəhriəniən e rəhan nepətiən, mətəu-inu nian əhruahru rəhan tɨnuva, o nəfəniən nalpɨniən kəm nətəmimi. Otəfaki kəm in, iətəm təmol natimnati rəfin agɨn: neai mɨne nɨftəni, nɨtəhi mɨne nəhmtɨ nəhu mɨn.” \p \v 8 Kəni agelo kəti mɨn, iətəm tatol nəmpə tu lan, tətɨtəu=pən mətəni məmə, “!Papilon təməmei! !Papilon təməmei! !Papilon Əsanən Nahgin Tepət təməmei, meiuaiu! In təhmen e pətan rəha suaru iətəm təmiuvi=pa nəman e kəntri mɨn rəfin kəhuva motəmnɨm wain ilah min. Wain u nɨmɨn, inko, nɨtəuiən nalməliən mɨn, mətəkeikei kəm nətəmimi məmə kautol noliən tərah ilah min. Kəni nian nəman kotəmnɨm wain u, ilah kautiuvi=pa niəməha rəha Uhgɨn o lah.” \p \v 9 Kəni agelo kəti mɨn, iətəm tatol kɨsɨl lan, tatuərisɨg e lau, kəni mətəni əfəməh məmə, “Nəmə iətəmi kəti təfaki kəm nati miəgəh əha rəhn-kapə səpɨn, mɨne narmɨ nati iətəm kəmɨsɨkəuvɨn e nɨgi, kəni matos rəhan mak e nɨpənəgɨn uə nəhlmɨn, \v 10 kəni in təkeikei məmnɨm mɨn wain u inu, in niəməha rəha Uhgɨn. Wain u inu, kəməsəgələkləkiən e nəhu. In otətəu nahməiən e nɨgəm mɨne nərəuas iətəm tatuəu okios in əpəha e nəhmtɨ nagelo asim mɨn mɨne Nətɨ Sipsip. \v 11 Kəni nəhanɨgəm rəha nɨgəm iətəm tatus ilah matol nahməiən kəm lah u, in tətəri nian rəfin, naunun tɨkə. Nətəmimi mɨn kəha kəutəfaki kəm nati miəgəh rəhn-kapə ilah səpɨn mɨne narmɨn iətəm kəmɨsɨkəuvɨn e nɨgi, kəni motos mak rəha nərgɨn, ilah okəsotəmeigiən e nərauiə mɨne lapɨn.” \v 12 Nəghatiən u, nɨpətɨn u məmə nətəmimi rəha Uhgɨn nətəm kəutohtəu=pən nəuia Uhgɨn, kəni məutəhatətə e Iesu, ilah kotəkeikei motəhtul əskasɨk. \p \v 13 Kəni əmeiko iəmətəu nəuian kəti təmsɨpəri e negəu e neai mətəni məmə, “Ətei rəkɨs nati u: rəueiu mɨne matuvən, nətəmimi rəha Iərmənɨg, mətəu nəmə okohmɨs, ilah okotatɨg e nəuvɨriən pəhriən.” \p Kəni Narmɨn Rəha Uhgɨn təni məmə, “!Əuəh! Ilah okotəmeig e rəhalah uək, mətəu-inu okotos nəua rəhalah uək mɨn.” \s1 Nəuləkiən e nətəmimi e nəhue nɨftəni \p \v 14 Iəməsal=pən mɨn əpəha aupən lak mafu nɨmalɨ nəpuə kəti təruən, kəni iətəmi kəti tətəharəg-pəri e nɨmalɨ nəpuə kəha. Iətəmi u, təhmen e Nətɨ Iətəmimi. In tətəfəfau e hat rəha kig, kəmol e aiən u kol tətoraip-oraip, kəni mətələs nau ekəu kəti iətəm tasɨlə. \v 15 Kəni əmeiko agelo kəti mɨn təmsɨpən əpəha e Nimə Rəha Uhgɨn muva, kəni mauɨn əfəməh e iətəmi u, tətəharəg-pəri e nɨmalɨ nəpuə məmə, “Os rəham nau ekəu mos muvən məulək, mətəu-inu nian rəha nəuləkiən tɨnuva, kəni nauəniən əpəha e nəhue nɨftəni tɨnɨməhtə.” \v 16 Kəni əmeiko iətəmi u iətəm tətəharəg-pəri e nɨmalɨ nəpuə, təmauəh e nəhue nɨftəni e rəhan nau ekəu, kəni məulək e nətəmimi e nəhue nɨftəni, təhmen e nauəniən iətəm tɨnɨməhtə o nosiən. \p \v 17 Kəni agelo kəti mɨn təmiet e Nimə Rəha Uhgɨn əpəha e negəu e neai. In tatələs mɨn rəhan kəti nau ekəu iətəm tasɨlə. \v 18 Agelo kəti mɨn, iətəm tatos nepətiən rəha nɨgəm e oltə, təmsɨ=pən əpəha e oltə, kəni mauɨn əfəməh e agelo iətəm tətələs nau ekəu məmə, “Ələs rəham nau ekəu ko, muvən e nəhue nɨftəni, kəni mətei rəkɨs nətəmimi nətəm kotəhmen e nəua krep marəg u nəmiəvɨn mɨn, əpəha e nəukətɨn. Nəhue nɨftəni təhmen e nəukətɨn.” \p \v 19-20 Tol lanəha, agelo kəha təmauəh e rəhan nau ekəu, tuvən e nəhue nɨftəni, kəni mətei rəkɨs nətəmi mɨn əha kotəhmen e nəua krep iətəm tɨnɨmarəg rəkɨs. Kəni in məraki=pən e ikɨn katevɨg-evɨg e nəua krep mɨn ikɨn, məmə nəhuɨn otiet. Ikɨn əha, in ihluə e taun, Uhgɨn tətəfətɨgəm rəhan niəməha, kəni matol nalpɨniən ikɨn kəm nətəmimi. Kəni katevɨg-ərain nətəmimi mɨn u, kəni nɨralah iətəm tətaiəh mətaiu ikɨn əha, in təhmen e nəhu asoli kəti nəfəməhiən rəhan təhmen e 1,600 statiə,\f + \fr 14:19-20 \ft 1,600 statiə təhmen e 300 kilomitə. 1,600=4×4×10×10. Nəmpə u 4 tətəgətun “nəhue nɨftəni rəfin.” Kitah kotafin e nauəuə u kaugə 4 rəha nəhue nɨftəni, mɨne nɨmətagi 4. Nəmpə u 10 tətəgətun “ilah rəfin.” Ko nəghatiən e fes u tətəgətun apiəpiə rəfin nalpɨniən rəha Uhgɨn tatuvən o nətəmimi rəfin ikɨn mɨn rəfin e nəhue nɨftəni iətəm ihluə e taun rəha Uhgɨn.\f* kəni mol lokamnɨm agɨn lan. Nəmə əhos kətɨ tiuvɨg=pən ikɨn, nɨrə təhrun nəriən mek nohlɨn.\f + \fr 14:19-20 \ft Nətəm Isrel ilah kautevɨg-evɨg e nəua krep məmə nəhuɨn otiet; inu katos nəmtətiən lan məmə tətəgətun nalpɨniən rəha nətəm kotərah.\f*\f + \fr 14:19-20 \ft Aes 63:1-6\f* \c 15 \s1 Nətəmimi rəha Uhgɨn kəmotəni-vivi in \m \v 1 Iəməsal=pən əpəha e negəu e neai mafu mɨn nəmtətiən kəti mɨn iətəm tuhapɨspɨs ohniəu. Nagelo ilah səpɨn kautos naunu nalpɨniən mɨn, ilah səpɨn. Nalpɨniən mɨn əha, ilah kautol niəməha apiəpiə rəha Uhgɨn tol naunun lan. \v 2 Kəni əmeiko, iəmafu nati kəti təhmen e nɨtəhi, mətəu kəmol e kɨlas mɨne nɨgəm fɨləh-fɨləh, kəni nətəmimi nəuvein kautəhtul e nɨkalkalɨ nɨtəhi u, ilah kəha nətəm kəmotəluagɨn ilah nati miəgəh kəha rəhn-kapə səpɨn mɨne narmɨn iətəm kəmɨsɨkəuvɨn e nɨgi, kəni kotol win e lau, mɨne nəmpə iətəm tətəhtul o nərgɨn. Kəni Uhgɨn təməfən hap\f + \fr 15:2 \ft Hap mɨn kəha, nati katoh ilah o naniən nəpuən, təhmen e kitar.\f* mɨn kəm lah, \v 3 kəni kautoh, məutani nəpuən rəha Nətɨ Sipsip mɨne Mosɨs u, ioluək rəha Uhgɨn, kəutani məmə, \q1 “Iərmənɨg Uhgɨn Nahgim Tepət Pɨk Agɨn \q1 Rəham noliən mɨn kotuhapɨspɨs e tɨmah. \q1 !Kig itulɨn, noliən mɨn rəham kotəhruahru pəhriən! \q1 \v 4 ?Pəh otəsəgɨniən lam, Iərmənɨg?\f + \fr 15:4 \ft Jer 10:7; Sam 86:9-10\f* \q1 ?Kəni pəh otəsəfɨnəiən nəni-viviən o nərgəm? \q1 Mətəu-inu ik pɨsɨn əmə nəkasim. \q1 Nətəmimi e kəntri mɨn rəfin okəhuva \q1 kəni motəfaki e nəhmtəm, \q1 mətəu-inkonu nəmol pətɨgəm rəham noliən əhruahru mɨn.” \p \v 5 Kəmotani rəkɨs nəpuən əha, iəməsal-pəri e negəu e neai, mafu kəmerəh=pən Ikɨn Uhgɨn Tətatɨg Ikɨn, inu, Nima Tapolɨn rəha Uhgɨn. \v 6 Nagelo mɨn ilah səpɨn kəmohiet e Ikɨn Uhgɨn Tətatɨg Ikɨn, kautos nalpɨniən mɨn ilah səpɨn. Ilah kautəhuvən e napən təuvɨr u, linən, iətəm tatɨpɨtɨpɨt, kəni kəməlis nɨmankɨlahalah e kətəuti iətəm kəmol e aiən u kol tətoraip-oraip. \v 7 Kəni əmeiko, nati miəgəh mɨn kəha ilah kuvət kəti təməfən pesɨn mɨn iətəm kəmol e aiən u kol ilah səpɨn, kəm nagelo mɨn u səpɨn. Pesɨn mɨn u, kotəriauəh e niəməha rəha Uhgɨn u, iətəm tətatɨg itulɨn.\f + \fr 15:7 \ft Təuvɨr məmə koteruh məmə, nati ilah səpɨn iətəm kəmuvan-ərain nauəuə lan, təui səpɨn, mɨne təhro lanu, pesɨn səpɨn rəha nalpɨniən; ilahal kəhləgətun məmə nati kətiəh əmə kətsɨmaru kəni o noliən təhagəhag o nəhruniən. Inəha tətəni nalpɨniən rəha Uhgɨn.\f* \v 8 Kəni nəhanɨgəm təməriauəh əha Ikɨn Uhgɨn Tətatɨg Ikɨn, nəhanɨgəm in nepətiən əhagəhag rəha Uhgɨn mɨne nəsanəniən rəhan, kəni ko iətəmi kəti təsuvəniən əha imə e Ikɨn Uhgɨn Tətatɨg Ikɨn mətəuarus nalpɨniən mɨn ilah səpɨn iətəm nagelo səpɨn kautəmki, okotol naunun. \c 16 \s1 Pesɨn ilah səpɨn, kəmotəriauəh // e niəməha rəha Uhgɨn \m \v 1 Kəni əmeiko, iəmətəu nəuian kəti təmagət əfəməh əpəha e Ikɨn Uhgɨn Tətatɨg Ikɨn, mətəni=pən kəm nagelo mɨn u səpɨn məmə, “Əhuvən, motauvəregɨn pətɨgəm e nəhue nɨftəni pesɨn ilah səpɨn iətəm kəmotəriauəh e niəməha rəha Uhgɨn.” \p \v 2 Agelo iətəm tətaupən, təmuvən mauvəregɨn pətɨgəm pesɨn rəhan e nɨftəni. Kəni əmeiko, nətəmimi nətəm kautos mak rəha nati miəgəh e rəhn-kapə lah səpɨn, kəni mautəfaki kəm narmɨn iətəm kəmɨsɨkəuvɨn e nɨgi, nɨməgɨm təməmɨrəuei nɨpətɨlah. \p \v 3 Kəni agelo nəmpə tu, təmauvəregɨn pətɨgəm rəhan pesɨn əpəha itəhi. Kəni nɨtəhi təmol nɨrə lan, təhmen e nɨra iətəmi təmɨmɨs. Kəni nati itəhi mɨn rəfin kəmohmɨs. \p \v 4 Kəni agelo nəmpə tri, təmauvəregɨn pətɨgəm rəhan pesɨn e nəhmtɨ nəhu mɨn mɨne nəlugɨ nəhu mɨn, kəni ilah kəməhuva motol nɨrə e lah. \v 5 Kəni əmeiko iəmətəu agelo iətəm tətarmənɨg e nəhu mɨn təni məmə, \q1 “Ik pɨsɨn əmə ik Uhgɨn, nəkəhruahru, \q1 ik ko iətəm nətatɨg kəni nəmətatɨg, \q1 kəni təhruahru əmə məmə onəkol nalpɨniən kəm lah lanəha. \q1 \v 6 Rəhalah aru əmə, \q1 mətəu-inu ilah kəmotiuvi nɨra rəham nətəmimi mɨn mɨne iəni mɨn, \q1 kəni ik nəkəfən nɨra nɨmlah məmə okotəmnɨm.” \p \v 7 Kəni iəkətəu oltə tətəghati əfəməh məmə, \q1 “!Əuəh! Iərmənɨg Uhgɨn Nahgin Tepət Pɨk Agɨn, rəham nəghatiən nəmoh nətəmimi lan, in təhruahru agɨn, kəni nɨpəhriəniən.” \p \v 8 Kəni əmeiko, agelo nəmpə fo, təmauvəregɨn pətɨgəm rəhan pesɨn e mɨtɨgar, kəni kəməfən nəsanəniən kəm mɨtɨgar məmə otəhgi nətəmimi təhmen e nɨgəm. \v 9 Kəni nəpiapeiiən təmus ilah, kəni kotəuiakən e nərgɨ Uhgɨn, iətəm in tətarmənɨg e nalpɨniən mɨn u, mətəu ilah kotəpəh nəuhliniən nətəlɨgiən rəhalah, kəni motɨsiai rəhan nepətiən. \p \v 10 Kəni agelo nəmpə faif tauvəregɨn pətɨgəm rəhan pesɨn əpəha nati miəgəh tətarmənɨg ikɨn, kəni əmeiko, ikɨn mɨn rəfin in tətarmənɨg ikɨn in təmapinəpu. Kəni nətəmimi kautətəu nahməiən, mautus namɨlah məutauəhtuv-auəhtuv. \v 11 Kəni ilah məutəuiakən e Uhgɨn əpəha e negəu e neai o nahməiən mɨn mɨne nɨməgɨm mɨn rəhalah, mətəu ilah kəməsotəuhliniən nətəlɨgiən rəhalah o nati iətəm kəmotol. \p \v 12 Kəni agelo nəmpə sikɨs, təmauvəregɨn rəkɨs rəhan pesɨn e nəhu asoli, nərgɨn u, Iufretis, kəni əmeikonu nəhu təmamɨr mol suaru rəha kig mɨn kotaliuək lan mautsɨpah. \v 13 Kəni əmeiko, iəkəfu mɨn narmɨn tərah kɨsɨl kɨhləhmen e fɨrok. Kəti təmiet e nɨpəgnəua ialkitə, kəti tiet e nɨpəgnəua nati miəgəh rəhn-kapə lah səpɨn, kəni kəti tiet e nɨpəgnəua iəni eiuə.\f + \fr 16:13 \ft “Iəni eiuə” u, in nati miəgəh iətəm təməhapu nɨftəni məri, rəhnəpati keiu, iətəm təməghati lan e Nəh 13:11-18.\f* \v 14 Ilahal narmɨ iərmɨs mɨn, iətəm kautol nəmtətiən mɨn, kəni ilahal kɨhliet mɨhluvən o kig mɨn e nəhue nɨftəni rəfin, məhluhapumɨn ilah məmə okotəluagɨn e Nian Asoli rəha Uhgɨn Nahgin Tepət Pɨk Agɨn. \p \v 15 Kəni Iesu təməni məmə, “!Əsal=pa-to! !Iətuva təhmen e iakləh! Iətəmimi iətəm təsapɨliən mətair, məsəpegiən rəhan napən o napɨliən məmə in otəsaiu piəpiəiən kəni maulɨs ohni, in otatɨg e nəuvɨriən pəhriən.”\f + \fr 16:15 \ft Inu nəghatiən əuhlin. Noliən rəha nəfəniən napən in tətəgətun məmə iətəmimi in tatol noliən təuvɨr mɨne mətəhtul maru o Iesu nian otɨtəlɨg=pa. Mətəu noliən rəha nəpegiən napən tətəgətun noliən rəha təfagə tərah.\f* \p \v 16 Kəni ilah kəmotoriarun rəfin kig mɨn əpəha ikɨn kəti, kətəni e nəghatiən rəha nətəm Isrel, məmə, “Armaketon.” \p \v 17 Kəni naunu agelo iətəm in nəmpə səpɨn, təmauvəregɨn rəkɨs=pən rəhan pesɨn əpəha e nɨmagəuagəu, kəni əmeiko əpəha e Ikɨn Uhgɨn Tətatɨg Ikɨn, nəuian asoli kəti tɨsɨpən əpəha e jeə rəha kig məmə, “!Tɨnol naunun!” \v 18 Kəni əmeiko təmoraip, kəmətəu nagətiən asoli, kəni kaluəluə təmatɨperəh atɨperəh, kəni nəmɨg asoli təməlauəl e nɨftəni. Nəmɨg u, in iahgin iahgin, kəseh əhanəhiən nəmig kəti iahgin tol lanəha nian kəti. \v 19 Kəni taun asoli təməhapu nəuvetɨn kɨsɨl, kəni taun mɨn e kəntri mɨn rəfin kəmohmərəgrəg motol nati tɨkə e lah. Uhgɨn, nɨkin təməhti noliən tərah mɨn rəha Papilon Asoli, kəni təfən kap iətəm təməriauəh e wain e niəməha rəhan, təməkeikei kəm in məmə otəmnɨm rəfin agɨn. \v 20 Nɨtəni əlkələh mɨn rəfin kəmotagɨm, mohkə, kəni nɨtəuət mɨn kəseh mɨniən ilah. \v 21 Ais u iətəm təhmen e kəpiel asoli kautɨsɨ=pən e nɨmalɨ nəpuə, kəmotəmei=pən e nətəmimi. Ais u, kətiəh əmə təhmen e fifti kilo, kəni nətəmimi kəmotəuiakən e Uhgɨn o nahli=paiən ais iətəm təməmei=pən e lah, mətəu-inu nalpɨniən u in tərah tərah agɨn. \c 17 \s1 Pəta-ionəhan tərah agɨn \m \v 1 Kəni əmeiko, agelo mɨn səpɨn əha kəti u kəutəmki pesɨn ilah səpɨn təmuva məni=pa kəm iəu məmə, “Va-to, pəh iəkəgətun kəm ik nalpɨniən rəha pəta-ionəhan\f + \fr 17:1 \ft Pəta-ionəhan, nɨpətɨn pətan rəha suaru.\f* tərah agɨn, iətəm tətəharəg=pən e nəhu tepət. \v 2 Pətan əha, kig mɨn rəha nəhue nɨftəni ilah kəmautit, kəni nətəmimi rəha nəhue nɨftəni ilah kəmautəmnɨm nɨmɨn wain, məutapɨs ilah min kəni mautit.” \p \v 3 Kəni nəsanəniən rəha Narmɨn Rəha Uhgɨn təmol kəm iəu, kəni agelo təmit rəkɨs iəu iəkian əpəha ikɨn təpiə-məpiə ikɨn. Kəni ikɨn əha, iəmafu pətan əha tətasuə e nati miəgəh ərarəuv kəti. Kəmətei=pən nərgɨn mɨn iətəm tətəni rah Uhgɨn, tɨrəuei rəfin nɨpətɨn, kəni rəhn-kapə təmɨsɨm ilah səpɨn, konu rəhnəpati ten. \v 4 Pətan əha, tatuvən e napən iətəm tol nəugɨ naris mɨne mərarəuv təhmen e kwin kəti, in təmol malə-malə e nɨpətɨn, tətəuan nəuanati mɨne iəring, iətəm kəmol e aiən u kol, mɨne kəpiel iətəm nəhmtɨn tiəkɨs, mɨne nati kəti təuvɨr pɨk u, perəl.\f + \fr 17:4 \ft Perəl u, in kəpiel təuvɨr əpəha e nɨki kəuvɨn.\f* Kəni in tatos kap kəti e nəhlmɨn, iətəm kəmol e aiən u kol, kəni təriauəh e nati tərah mɨn, iətəm kotamɨkmɨk agɨn e nəhmtɨ Uhgɨn, kəni ilah kəha nəua noliən tərah rəhan. \v 5 Kəni inəha e nɨpənəgɨn, kəmətei=pən nərgɨn kəti əha ikɨn, iətəm nɨpətɨn tətəhluaig u, tətəni məmə, \pc \sc Tauɨn Əsanən Nahgin Tepət u Papilon. // In itɨ nɨpəta-ionəhan mɨn rəfin. // Kəni in nəukətɨ noliən nati kotamɨkmɨk agɨn mɨn.\sc* \m \v 6 Kəni iəkafu məmə pətan u, in tɨnapɨs e nɨra nətəmimi mɨn rəha Uhgɨn, nɨra nətəmimi kəmautəhtul pətɨgəm o nəni pətɨgəmiən Iesu. \p Nian iəmafu, kəni narmək təmiuvɨg pɨk pəhriən. \v 7 Kəni əmeiko agelo təməni=pa kəm iəu məmə, “?Narməm tatiuvɨg lankonu lan o nak? Iəu iəkɨtɨs nəghatiən oneuən e pətan u mɨne nati miəgəh iətəm tətasuə-pəri lan, iətəm rəhn-kapə təmɨsɨm ilah səpɨn kəni rəhnəpati ten. \v 8 Nati miəgəh iətəm nəmeruh, təmətatɨg, kəni təsatɨgiən rəueiu, kəni otəsuvəhiən otəri e nɨpəg asoli iətəm teiuaiu agɨn, kəni tɨnətaiu matuvən məmə Uhgɨn otərəkɨn. \p “Kəni nətəmimi rəha nəhue nɨftəni nətəm kəməsəteiən nərgɨlah e nauəuə rəha nəmiəgəhiən, ilah, narmɨlah otiuvɨg pɨk nian okotafu nati miəgəh u, mətəu-inu aupən in təmətəmiəgəh, mətəu təsatɨgiən əha rəueiu, mətəu in otiet pətɨgəm mɨn. \p \v 9 “Iətəmimi otəkeikei mos neinatɨgiən o nəhruniən nɨpətɨ nəghatiən u. Rəhn-kapə nati miəgəh u, ilah səpɨn, kəutəgətun=pən nɨtəuət mɨn iətəm pətan əha tətəharəg-pəri e lah.\f + \fr 17:9 \ft Nətəmimi tepət nɨkilah təhti məmə nati u tətəgətun Rom, in kəmuvləkɨn-pəri e nɨtəuət ilah səpɨn lan.\f* \v 10 Kautəgətun=pən mɨn kig ilah səpɨn. Kig faif ilah kɨnohiet rəkɨs, kətiəh tətəmiəgəh rəueiu, kəni kəti mɨn təsuva əhanəhiən. Mətəu nian tuva, in otəkeikei mətatɨg o nian əkuəkɨr əmə. \v 11 Nati miəgəh u iətəm təmətatɨg, kəni rəueiu in təsatɨgiən, in mɨn in kig kəti, iətəm tatol nəmpə eit lan, mətəu in mɨn in kig kəti rəha kig mɨn u ilah səpɨn, kəni tɨnətaiu mɨnatuvən e naunun suaru kəti məmə Uhgɨn otərəkɨn mau kətiəh lan. \p \v 12 “Rəhnəpati ilah ten iətəm nəmafu ilah, kəutəgətun=pən kig ilah ten, iətəm ilah kəsotos əhanəhiən narmənɨgiən rəhalah. Mətəu ilah okəpanotos nepətiən məmə ilah kig mɨn, motarmənɨg ilah nati miəgəh, mətəu o nian əkuəkɨr əmə. \v 13 Nətəlɨgiən rəhalah kətiəh əmə o nəfəniən rəhalah nəsanəniən mɨne nepətiən kəm nati miəgəh. \v 14 Ilah okotəluagɨn ilah Nətɨ Sipsip, mətəu Nətɨ Sipsip otol win e lah, mətəu-inu Nətɨ Sipsip in Iərmənɨg rəha iərmənɨg mɨn, mɨne Kig rəha kig mɨn. Kəni in otuva ilah min nətəmi mɨn u təmɨtəpɨn ilah, kəni ilah kautəhtul əskasɨk e rəhalah nəhatətəiən.” \p \v 15 Kəni əmeikonu, agelo təni=pa mɨn kəm iəu məmə, “Nəhu mɨn u nəmafu, iətəm pəta-ionəhan tətəharəg-pəri e lah, tətəgətun=pən nətəmimi nɨlosɨlah tol pɨsɨn pɨsɨn, nɨmənin nətəmimi, kəntri mɨn, mɨne nəghatiən pɨsɨn pɨsɨn mɨn. \v 16 Nati miəgəh mɨne rəhnəpati ilah ten iətəm nəmafu, ilah okotəməki e pəta-ionəhan u. Kəni ilah okotərəkɨn in, motol in taiu piəpiə. Ilah okoton nɨpətɨn kəni motuvan aru nɨpətɨn e nɨgəm. \v 17 Okotol lanəha, mətəu-inu Uhgɨn təmələhu=pən nati u e nɨkilah, məmə okotol nətəlɨgiən rəhan, kəni mol nɨkilah kətiəh əmə o nəfəniən rəhalah nəsanəniən kəm nati miəgəh, məmə in otarmənɨg, mətəuarus nəghatiən rəha Uhgɨn tuva mol nɨpəhriəniən lan. \p \v 18 “Pətan əha nətafu, in taun nahgin tepət iətəm tətarmənɨg e kig mɨn rəha nəhue nɨftəni.” \c 18 \s1 Papilon təməmei \m \v 1 Uərisɨg e natimnati mɨn u, iəmafu agelo kəti mɨn təmsɨpəri e neai. In tatos nepətiən asoli, kəni in tətasiəgəpɨn rəfin nəhue nɨftəni e rəhan nəhagəhagiən. \v 2 Təməmərɨt əfəməh e nəuian kəti iətəm iahgin, məmə, \q1 “!Təməmei! !Papilon Əsanən Nahgin Tepət təməmei! \q1 Iərmɨs tərah mɨn kɨnəhuva motatɨg ikɨn. \q1 In nəuanɨprasɨn rəha narmɨn tərah mɨn. \q1 In nəuanɨprasɨn rəha mənɨg tərah mɨn, kəsuniən, \q1 iətəm kotamɨkmɨk e nəhmtɨ Uhgɨn. \q1 \v 3 Mətəu-inko kəntri mɨn rəfin kɨnotapɨs e nɨmɨn wain u, mautɨtəu nalməliən, mautit in. \q1 Kig mɨn rəha nəhue nɨftəni kəmotit mɨn, \q1 kəni nətəmi kautol səlɨm e natimnati mɨn e nəhue nɨftəni, \q1 rəhalah nautə nepət rəkɨs e rəhan noliən iətəm \q1 tətaumɨs o natimnati rəhan.” \p \v 4 Kəni əmeiko iəmətəu nəuian kəti mɨn e negəu e neai təni məmə, \q1 “Ohiet rəkɨs lan, rəhak mɨn nətəmimi, \q1 məmə rəhan noliən tərah otəsələs pɨkɨniən itəmah, \q1 kəni itəmah nəsotosiən rəhan kəti nalpɨniən, \q1 \v 5 mətəu-inko in təmətoriarun rəhan noliən tərah təri iuəkɨr əmə tek neai, mol Uhgɨn təsaluiən e rəhan noliən tərah mɨn. \q1 \v 6 Otalpɨn nɨtai nati təhmen e iətəm in təmol kəm rəham nətəmimi. \q1 Otəfən rəhan nətəouiən mau keiu. \q1 Otiuvi rəkɨs nɨmɨn wain iətəm in tarfu məskasɨk, \q1 rəhan nəsanəniən tepət mapirəkɨs iətəmi ko iətəm in təməfən kəm lah. \q1 \v 7 Pətan konu, təmatəfəri aru in, mətətəu təuvɨr e nautə rəhan, \q1 mətəu rəueiu əha, əfən nətəouiən rəhan e nahməiən mɨne nasəkiən, \q1 mətəu-inu tətəghati əfəri e nɨkin mətəni məmə, ‘Iəu kwin kəti. Ikɨnu iətəharəg, mətarmənɨg. Səniəmə iəu pətalɨmɨs. Ko iəsasəkiən nian kəti.’ \q1 \v 8 O nəfəriən rəhan, rəhan nalpɨniən mɨn otələs in o nian kətiəh əmə. \q1 In otatɨmɨs, mətətəu tərah mətasək. \q1 Kəni in otatɨg e nian iəkɨs o nosiən nauəniən, \q1 kəni nɨgəm otus in, \q1 mətəu-inu Iərmənɨg Uhgɨn əha, nahgin tepət, \q1 in tətəfən rəhan nalpɨniən.” \p \v 9 “Kəni nian kig mɨn rəha nəhue nɨftəni nətəm kəmautit kəni mautos pəti nautə mɨn rəhan, koteruh nəhanɨgəm e nɨgəm iətəm tatus, kəni ilah okotasək, mautətəu tərah ohni. \v 10 Rəhan nahməiən otol ilah kotəgɨn, kəni motəhtul=pən əmə isəu məutəni məmə, \q1 ‘!Kəsi! !Kəsi o taun asoli! \q1 !Əui, Papilon, taun iətəm təmətəsanən pɨk! Mətəu rəueiu agɨn uəha, kəmau kətiəh əmə lan, in tɨnatos rəhan nalpɨniən!’ \p \v 11 “Nətəmimi kautol səlɨm e natimnati e nəhue nɨftəni, ilah mɨn okotasək motasək o pətan u, mətəu-inu iətəmimi kəti mɨn tɨkə o nosiən nəhmtɨ rəhalah natimnati. \v 12 Iətəmi kəti mɨn otəsosiən nəhmtɨ aiən u kol, mɨne sɨlfə, mɨne kəpiel təuvɨr mɨn, mɨne perəl\f + \fr 18:12 \ft Perəl u, in kəpiel təuvɨr əpəha e nɨki kəuvɨn.\f* rəhalah, kəni iətəmi kəti otəsosiən nəhmtɨ napən təuvɨr u linən, mɨne napən təuvɨr u sɨlɨk, mɨne napən u iətəm tətərarəuv, iətəm nəhmtɨlah tiəkɨs agɨn. Iətəmimi otɨkə o nosiən nəhmtɨn nɨgi pɨsɨn pɨsɨn mɨn iətəm kəutəpien vivi, mɨne natimnati mɨn iətəm katol e rəhnəpati eləfən, mɨne nɨgi əskasɨk mɨn u nəhmtɨn tiəkɨs agɨn, mɨne prons,\f + \fr 18:12 \ft Prons in aiən kəti, mətəu rəhan kalə təhmen e kol.\f* mɨne aiən, mɨne kəpiel təuvɨr kəti u, mapɨl. \v 13 Iətəmimi otɨkə o nosiən nəhmtɨ nati nəmiəvɨlah tətəpien vivi mɨn, inu sɨnəmon, mɨne səntə, mɨne insens, mɨne frankɨnsens, mɨne fomat u mɨr. Nətəmimi okohkə o nosiən nəhmtɨ wain mɨne oiel mɨne flauə mɨne wit rəhalah. Kəni iətəmimi otɨkə mɨn o nosiən nəhmtɨ kau mɨn, mɨne sipsip mɨn, mɨne əhos mɨn, mɨne kat mɨn, mɨne slef mɨn rəhalah. \p \v 14 “Kəni nətəmimi rəha noliən səlɨm e natimnati mɨn, ilah okotasək pɨk, nɨkilah tahmə. Ilah okotəni məmə, ‘Nəua uək asoli mɨn rəham iətəm ik rəham nətəlɨgiən təmuvən pɨk lan, kəni nəmatol, ilah kɨnotagɨm motəpəh ik. Rəham nautə mɨn mɨne malə-malə mɨn rəham kɨnotagɨm, ko nəsos mɨniən ilah.’ \v 15 Nətəmimi kautol səlɨm e natimnati mɨn rəhalah kəm pətan u, mautos nautə asoli mɨn lan, ilah kautəhtul=pən isəu ohni, məutərəmrumɨn o rəhan nahməiən. Ilah nɨkilah otahmə kəni kotasək motasək əfəməh, \v 16 motəni məmə, \q1 ‘!Əui, kəsi! Taun əsanən iətəm təmatuvən e napən təuvɨr mɨn u linən, iətəm tatol nəugɨ naris mɨn tərarəuv mɨne, kəni matol malə-malə e nɨpətɨn tətəuan nəuanati mɨne iəring, iətəm kəmol e aiən u kol, mɨne kəpiel mɨn nəhmtɨn tiəkɨs, mɨne nati təuvɨr mɨn u perəl mɨne. \q1 \v 17 Mətəu rəueiu agɨn uəha, kəmau kətiəh əmə lan, kəmərəkɨn rəfin nautə asoli mɨn rəhan.’ \p “Kəni əmeikonu nətəmi kautələs negəu mɨn rəfin, nətəmi kəutaliuək e negəu, mɨne kɨru mɨn rəha negəu, mɨne nətəmimi rəfin iətəm kautos məni rəhalah o natɨgiən e nəhue nɨtəhi, ilah okotəhtul=pən isəu ohni. \v 18 Nian kotafu nəhanɨgəm lan tatuəu, kəni ilah okotəni məmə, ‘!Kəsehiən taun kəti təsanən təhmen e taun asoli u!’ \v 19 Kəni ilah okotatu rəhn-kapə lah e nɨməulul, tətəgətun=pən məmə nɨkilah tətahmə, kəni motasək pɨk məmə, \q1 ‘!Əui, kəsi! !Taun asoli u iətəm nətəmimi rəfin iətəm kautos negəu mɨn itəhi, ilah rəhalah nautə təmepət e rəham natimnati! \q1 Mətəu rəueiu agɨn uəha, kəmau kətiəh əmə lam, kəmərəkɨn agɨn ik.’ \q1 \v 20 !Mətəu itəmah e negəu e neai, itəmah nətəmimi rəha Uhgɨn, mɨne aposɨl mɨn mɨne iəni mɨn, \q1 itəmah nɨkitəmah təkeikei magiən, \q1 mətəu-inu Uhgɨn təmos rəkɨs neim e təmah mələhu=pən o pətan u!” \p \v 21 Kəni əmeiko, agelo əsanən kəti təmələs kəpiel asoli kəti, matu=pən e nahgin rəfin əpəha itəhi, kəni məni məmə, \q1 “Kəməraki=pən lanəha Papilon Əsanən Nahgin Tepət əpəha itəhi. \q1 Kəni okol in təsəhtul mɨniən. \q1 \v 22 Kəni ko kəsətəu mɨniən nəuia hap\f + \fr 18:22 \ft Hap in nati kəti katoh o naniən nəpuən, təhmen e kitar.\f* mɨne nəpuən mɨn, mɨne nəuia nahliən nau mɨne təui u ikɨn u. \q1 Iətəmimi rəha nəlpəkauiən təuvɨr e natimnati otɨkə u ikɨn u, \q1 kəni okəsətəu mɨniən nərkərɨkiən rəha kəpiel mɨn iətəm kətəuei ərɨs-ərɨs wit katol flauə lan.\f + \fr 18:22 \ft Aupən ikɨn, kəmotos kəpiel keiu, motələhu=pən nɨkɨtɨ wit e nəlugɨlau motəuei ərɨs-ərɨs nɨkɨtɨ wit lan məmə otol niauin mol flauə lan. Suaru kəti o nəuhliniən fes u məmə, “kəni okəsətəu mɨniən kakiəh nien.”\f* \v 23 Nəhagəhagiən rəha lait mɨn ko kəsotasiə mɨniən, \q1 kəni ko kəsətəu mɨniən nəuia pətan mɨne iərman iətəm katuol nəniəskasɨkiən rəhalau e nian rəha marɨt, \q1 mətəu-inu aupən, nətəmimi u kautol səlɨm e natimnati rəham, \q1 ilah kautol win e nəhue nɨftəni mɨn rəfin, \q1 kəni ik nətaugɨn asim nətəmimi e kəntri pɨsɨn pɨsɨn mɨn məmə kəhuva o rəham narmənɨgiən, e noliən masig rəham. \q1 \v 24 Taun asoli u Papilon in təmos nalpɨniən \q1 mətəu-inu kəmatiuvi nɨra iəni mɨn mɨne nətəmimi mɨn rəhan Uhgɨn ikɨn mɨn rəfin e nəhue nɨftəni. \q1 Nɨpəhriəniən, nɨra nətəmimi rəfin nətəm kəmohamu ilah, \q1 in tətatɨg e taun asoli u.” \c 19 \s1 Nətəmimi ilɨs e negəu e neai // kəmotəni-vivi Uhgɨn \m \v 1 Uərisɨg e nəghatiən rəha agelo kəha, iəkətəu nəuian asoli kəti təhmen e nətəmimi tepət tepət kəutagət əfəməh, əpəha e negəu e neai, mautəni məmə, \q1 “!Aleluiə! !Pəh kotəni-vivi Iərmənɨg! \q1 !In Uhgɨn u, təmosmiəgəh itah! \q1 Nepətiən əhagəhag mɨne nəsanəniən in rəhan pɨsɨn əmə, \q1 \v 2 mətəu-inu nakiliən rəhan in təhruahru pəhriən. \q1 Rəhan nəghatiən tɨnoh rəkɨs pəta-ionəhan u, iətəm təmit əpnapɨn nətəmimi, \q1 kəni tɨnətalpɨn nɨra rəhan noluək mɨn.” \m \v 3 Kəni kəmotagət əfəməh mɨn motəni məmə, \q1 “!Pəh kotəni-vivi Iərmənɨg Uhgɨn! Nəhanɨgəm e nɨgəm iətəm tatus pətan u, tətəri tətəri naunun tɨkə.” \m \v 4 Nətəmi asoli nətəm kəmotəhuitən mɨn ilah tuenti-fo, mɨne nati miəgəh ilah kuvət, kəmotasiəulɨn nəulɨlah kəm Uhgɨn. Ilah kəmoteiuaiu, nɨpənəgɨlah tek nɨftəni, motəfaki kəm in, iətəm tətəharəg-pəri e rəhan jeə, mətarmənɨg. Kəni ilah motəni məmə, \q1 “!Əuəh! !Pəh Kotəni-vivi Iərmənɨg!” \s1 Marɨt rəha Nətɨ Sipsip \p \v 5 Kəni əmeiko, nəuian kəti təmsɨ=pən əpəha e jeə rəha kig, mətəni məmə, \q1 “!Otəni-vivi Uhgɨn rəhatah! \q1 !Itəmah rəhan noluək mɨn rəfin, otəni-vivi in! \q1 !Itəmah u, nəutɨsiai, mautəgɨn e Uhgɨn, otəni-vivi in! \q1 !Nati əpnapɨn nəmə itəmah nautos nepətiən asoli mɨn, o nətəmi əpnapɨn əmə, mətəu otəni-vivi Uhgɨn!” \p \v 6 Kəni əmeiko iəmətəu nəuia nati kəti təhmen e nətəmimi tepət kəutagət, kəni məhmen mɨn e nɨtəhi iətəm tatem nəuanaluəluə, mɨne kaluəluə tətatɨperəh atɨperəh motəni məmə, \q1 “!Pəh kotəni-vivi Iərmənɨg! \q1 Mətəu-inu Iərmənɨg Uhgɨn rəhatah, Nahgin Tepət Pɨk Agɨn, in tɨnətarmənɨg. \q1 \v 7 Pəh nɨkitah təriauəh e nagiəniən, \q1 kəni motəni nɨpəhriəniən e rəhan nepətiən, \q1 mətəu-inu tɨnuva e nian əhruahru rəha marɨt rəha Nətɨ Sipsip. \q1 Kəni rəhan pətan tətəhtul maru mətəhtahnin əmə. \q1 \v 8 Kəni Uhgɨn təməfən napən təuvɨr kəm in, məmə otuvən lan. \q1 Napən təuvɨr u linən, tətoraip-oraip, məruən.” \m (Napən təuvɨr u linən, tətəgətun=pən noliən əhruahru rəha nətəmimi rəha Uhgɨn.) \p \v 9 Konu agelo u, təni=pa kəm iəu məmə, “Ətei rəkɨs natimnati mɨn u. ‘Nətəmi mɨn u inu nətəm kəmauɨn e lah məmə okəhuvən e nauəniən rəha marɨt rəha Nətɨ Sipsip, ilah okotatɨg e nəuvɨriən pəhriən.’” \p Kəni matɨg məni məmə, “Nəghatiən mɨn u, ilah nəghatiən pəhriən rəha Uhgɨn.” \v 10 Təməni lanəha, kəni iəmɨsin=pən nəulɨk e nəhlkɨn, meiuaiu, nɨpənəgək tek nɨftəni, məmə iəkəfaki kəm in. Mətəu in təni=pa kəm iəu məmə, “!Səfakiən kəm iəu! Kilau min ik ioluək mil əmə, kitah piam mɨn nətəm ilah kautəhtul əskasɨk o nəni pətɨgəmiən nanusiən təuvɨr rəha Iesu. Əfaki əmə kəm Uhgɨn, mətəu-inu nəhtul-pətɨgəmiən rəha Iesu, in nəukətɨ nəghatiən mɨn rəha iəni mɨn.” \s1 Iətəm təmasuə e əhos kəruən \p \v 11 Kəni əmeiko iəkafu negəu e neai təmerəh, kəni mafu əhos kəruən kəti. Iətəm tətasuə-pəri lan, nərgɨn ko, “Iətəmi Kəhrun Nəhatətə Əskasɨkiən Lan, kəni in Nɨpəhriəniən.” In tətəməu, kəni mətəfən nalpɨniən kəm nətəmimi e noliən iətəm təhruahru əmə. \v 12 Nəhmtɨn təhmen e nəmnamɨ nɨgəm, kəni kəməfəfau=pən kəfəfau tepət tepət e rəhn-kapə, kəfəfau mɨn u, ilah kəfəfau mɨn rəha kig asoli agɨn. Kəmətei=pən nərgɨn kəti lan, mətəu iətəmi kəti təsəhruniən nərgɨn əha, in pɨsɨn əmə təhrun. \v 13 In tatuvən e napən kəti iətəm kəmel e nɨrə,\f + \fr 19:13 \ft Aes 63:1-6\f* kəni nərgɨn kəha, Nəghatiən Rəha Uhgɨn.\f + \fr 19:13 \ft Jon 1:1,14\f* \v 14 Kəni soldiə mɨn rəha negəu e neai kautəhuərisɨg lan. Ilah rəfin kəutəharəg e əhos kəruən mɨn, kəni mautəhuvən e napən təuvɨr u, linən, təruən məuvɨr. \v 15 Iətəmi kəha, rəhan kəti əha ikɨn nau iətəm tatsɨpən e nɨpəgnəuan.\f + \fr 19:15 \ft Aes 49:2; Hip 4:12; Nəh 1:16; 2:12\f* Kəni in otətamu nətəmimi e kəntri mɨn e nau əha. “In otarmənɨg e lah, kəni nəmtətiən rəha nepətiən u, in neim iətəm kəmol e aiən.”\f + \fr 19:15 \ft Sam 2:9\f* In otol təskasɨk agɨn kəm lah, təhmen əmə məmə katol e nəua krep mɨn iətəm nətəmimi kautevɨg-evɨg lan məmə nəhuɨn otaiəh kəni kol wain lan. Noliən əha inəha, Uhgɨn Nahgin Tepət Pɨk Agɨn tatol pətɨgəm rəhan niəməha asoli. \v 16 Kəmətei=pən nərgɨn e rəhan napən, mɨne nuvan, məmə, \pc \sc Kig Rəha Kig Mɨn\sc* \sc Mɨne Iərmənɨg Rəha Iərmənɨg Mɨn\sc*\f + \fr 19:16 \ft 1Tim 6:15; Nəh 17:14\f* \p \v 17 Kəni əmeikonu iəkəsal=pən mafu agelo kəti tətəhtul=pən e mɨtɨgar, in tətasək əfəməh mətəni=pən kəm mənɨg mɨn iətəm kautiuvɨg əpəha e nɨmagəuagəu, məmə, “Əhuva, motuhapumɨn itəmah mɨn o nauəniən asoli rəhan Uhgɨn, \v 18 məmə itəmah onəkoton nəhuvegɨ kig mɨn, mɨne nətəmi asoli rəha soldiə mɨn, mɨne nətəmi nahgilah tepət, mɨne əhos mɨn, mɨne nətəmi kəutasuə-pəri e lah, mɨne nəhuvegɨ nətəmimi rəfin, nətəmi səniəmə slef, mɨne slef mɨn, nətəmi kautos nepətiən asoli mɨn, mɨne nətəmi əpnapɨn əmə.” \p \v 19 Kəni əmeikonu, iəkatɨg mafu mɨn nati miəgəh əpələ, mɨne kig mɨn rəha nəhue nɨftəni, mɨne rəhalah soldiə mɨn. Ilah kəmotuhapumɨn ilah mɨn məmə okotəluagɨn ilah iətəm tətasuə e əhos kəruən, mɨne rəhan soldiə mɨn. \v 20 Mətəu kəmotaskəlɨm nati miəgəh kəha, mɨne iəni eiuə mɨn iətəm təmatol nəmtətiən apɨspɨs mɨn nian təmətatɨg ilau nati miəgəh. In təmatol nəmtətiən mɨn əha, o neiuəiən e nətəmimi mɨn u nətəm kautos mak rəha nati miəgəh, kəni məutəfaki kəm narmɨn iətəm kəmɨsɨkəuvɨn e nɨgi. Kəmotəraki=pən ilau pəti kətuəmiəgəh əmə, əpəha e nɨpəgnəua nəmnamɨ nɨgəm asoli iətəm təpiapei matuəu matəpien. \v 21 Iətəm tətasuə e əhos kəruən, təmohamu kig mɨn mɨne soldiə mɨn rəfin e nau rəha nəluagɨniən iətəm tatsɨpən e nɨpəgnəuan kəni mənɨg mɨn rəfin kəmoton nɨpətɨlah, moton, nərfɨlah tasisi vivi. \c 20 \s1 Krɨsto təmuva mol Kig kəni marmənɨg e nətəmimi mətəuaruspən nu uan-tausɨn \m \v 1 Kəni əmeikonu, iəmafu agelo kəti tatsɨpəri e negəu e neai, tatos ki rəha nɨpəg asoli iətəm teiuaiu agɨn,\f + \fr 20:1 \ft Nəh 1:18\f* mɨne sen asoli kəti. \v 2 Kəni in təmaskəlɨm ialkitə asoli u, sɨneik nuvəh əpələ aupən, in Iərmɨs, uə Setən, kəni məlis-ərain o nu uan-tausɨn. \v 3 Təməraki=pən lan e nɨpəg asoli iətəm teiuaiu agɨn, kəni mahtɨpəsɨg lan tiəkɨs, məmə in otəseiuə mɨniən e nətəmimi rəha kəntri mɨn mətəuarus=pən nu uan-tausɨn otol naunun. Nu uan-tausɨn otol naunun rəkɨs, okəkeikei kerəh mɨn lan o nian əkuəkɨr mɨn əmə. \p \v 4 Kəni əmeiko, iəkafu jeə rəha kig mɨn nəuvein, kəni nətəmimi nətəm kəutəharəg-pəri e lah. Uhgɨn təməfən nepətiən kəm lah məmə ilah okotakil nətəmimi. Kəni iəkafu mɨn nətəmimi nətəm kəmətahtuv nentəuilah mətəu kəmotəhtul pətɨgəm o nəni pətɨgəmiən nanusiən təuvɨr rəha Iesu mɨne nəghatiən rəha Uhgɨn. Ilah kəməsotəfakiən kəm nati miəgəh mɨne narmɨn iətəm kəmɨsɨkəuvɨn nati miəgəh mɨne narmɨn iətəm kəmɨsɨkəuvɨn e nɨgi, kəni məsotosiən rəhan mak e nɨpənəgɨlah mɨne nəhlmɨlah. Kəni rəueiu ilah kəmotəmiəgəh mɨn, kəni məutarmənɨg ilah Krɨsto u nu uan-tausɨn. \v 5 Nati əha, in nair=pa mɨniən e nɨmɨsiən iətəm otaupən. Mətəu nətəmimi mɨn nəuvein nətəm kəmohmɨs rəkɨs, ilah kəmotos mak rəha nati miəgəh əpəha, kəməsotəmiəgəh mɨniən mətəuarus nu uan-tausɨn. \v 6 Nətəmimi mɨn kəha, nətəm kəmaupən kos ilah e nair=pa mɨniən e nɨmɨsiən, ilah okotatɨg e nəuvɨriən pəhriən, mətəu-inu ilah nətəmi asim mɨn rəha Uhgɨn. Ilah okəsəhuvəniən e nəmnamɨ nɨgəm asoli, mətəu ilah okəhuva motol pris mɨn rəha Uhgɨn mɨne rəha Krɨsto, kəni ilah okotarmənɨg ilah min o nu uan-tausɨn. \s1 Uhgɨn təmol nalpɨniən kəm Setən \p \v 7 Nian nu uan-tausɨn tɨnol naunun, okahli pətɨgəm mɨn Setən e nɨpəg asoli. \v 8 Kəni in otuvən əpəha e kaugə kuvət rəha nəhue nɨftəni, o nətəmimi iətəm kətəni məmə Kok mɨne Makok,\f + \fr 20:8 \ft Esik 38:2,9,15\f* məmə oteiuə e lah, kəni mos rəfin ilah moriarun ilah o nəluagɨniən. Ilah rəfin otepət otepət, nəmpə rəhalah in təhmen e nɨpəkɨl əpəha e nɨkalɨ nɨtəhi. \v 9 Ilah kəmotaliuək məhuvən isəu isəu mɨn mohrəuei rəfin nəhue nɨftəni. Kəni ilah kəmotəhtul mohtəlau e ikɨn nətəmimi rəha Uhgɨn okotatɨg ikɨn, mɨne taun asoli u iətəm Uhgɨn tolkeikei pɨk.\f + \fr 20:9 \ft “Taun asoli u, iətəm Uhgɨn tolkeikei pɨk,” in tətəghati e Jerusɨləm.\f* Mətəu nɨgəm kəti təmsɨpəri e negəu e neai, muva mus ilah. \v 10 Kəni kəməraki=pən e Iərmɨs iətəm təmətəfən-əfən kəm lah, kəməraki=pən əpəha e nəmnamɨ nɨgəm asoli iətəm tətəpien. Ikɨn əha, kəməraki=pən rəkɨs nati miəgəh mɨne iəni eiuə. Ilahal okəhlətəu nahməiən itulɨn e nərauiə mɨne lapɨn, naunun tɨkə. \s1 Naunun nakiliən \p \v 11 Kəni əmeiko iəkafu mɨn jeə asoli kəti, təruən. Kəni kig tətəharəg-pəri lan. Nəhue nɨftəni mɨne neai kəmuagɨm e nəhmtɨn, miakə agɨn. \p \v 12 Kəni əmeikonu iəkafu nətəmi kəmohmɨs, nətəmi kautos nepətiən asoli, mɨne nətəmi əpnapɨn əmə. Ilah rəfin kəutəhtul aupən e jeə rəha kig u, kəni kəmeg nauəuə mɨn.\f + \fr 20:12 \ft Natimnati rəfin iətəm nətəmimi kəmotol, kəmətei rəkɨs e nauəuə mɨn u.\f* Kəni kəmeg mɨn nauəuə kəti, inu nauəuə rəha nəmiəgəhiən. Okeh nakiliən rəha nətəm kəmohmɨs e nauəuə mɨn u, kəni kɨnətakil ilah kətiəh kətiəh o nati ilah kəmotol. \v 13 Nɨtəhi təməhlman e nətəmimi kəmohmɨs=pən itəhi, kəni Nɨmɨsiən mɨne Nəuanpən kəmuəhlman mɨn lah, ilah kɨnohiet rəkɨs e lau, kəni kɨnətakil ilah kətiəh kətiəh o nati ilah kəmotol. \v 14 Kəni kəmələs Nɨmɨsiən mɨne Nəuanpən, kəraki=pən e lau e nəmnamɨ nɨgəm asoli. Nəmnamɨ nɨgəm asoli u, in nɨmɨsiən mau keiu. \v 15 Nəmə kəsehiən nərgɨ iətəmi kəti e nauəuə rəha nəmiəgəhiən, kəni okəraki=pən lan e nəmnamɨ nɨgəm asoli. \c 21 \s1 Jerusɨləm vi \m \v 1 Kəni əmeiko iəkafu neai vi mɨne nəhue nɨftəni vi, mətəu-inu neai əuas mɨne nəhue nɨftəni əuas kɨniakə. Kəni nɨtəhi təmɨkə mɨn. \v 2 Kəni əmeiko iəkafu taun asim rəha Uhgɨn, inko Jerusɨləm vi, tatsɨ-pəri o Uhgɨn e negəu e neai məteuaiu=pa. Kəmol malə-malə lan təhmen e pətan iətəm kəmol malə-malə kəm in məmə otuvən meh rəhan iərman muol marɨt. \v 3 Kəni əmeikonu iəkətəu nəuian asoli kəti təmsɨpəri əpəha e jeə rəha kig mətəni məmə, “!Afu-to! Rəueiu əha, Uhgɨn tɨnol lahuənu rəhan ilah nətəmimi. In otətatɨg ilah min, kəni ilah okəhuva rəhan mɨn nətəmimi. Kəni Uhgɨn əhruahru otətatɨg ilah min, kəni in rəhalah Uhgɨn. \v 4 In otafəl rəkɨs rəfin nəhu nəhmtɨlah. Nɨmɨsiən mɨne nasəkiən mɨne nahməiən mɨn okohkə. Natimnati nuvəh mɨn u, ilah kɨnəhuvən rəkɨs, ko kəsəhuva mɨniən.” \p \v 5 Kig iətəm tətəharəg-pəri e rəhan jeə, təni məmə, “Iatəuhlin natimnati mɨn rəfin kəhuva motuvi.” Kəni məni məmə, “Ətei rəkɨs natimnati mɨn u, mətəu-inu nəghatiən mɨn u, kəhrun narəriən e lah məmə nɨpəhriəniən.” \p \v 6 Kəni matɨg məni=pa mɨn kəm iəu məmə, “Kɨnol naunun e natimnati rəfin. Iəu Nəukətɨn mɨne Naunun.\f + \fr 21:6 \ft Nəghatiən əhruahru u rəha Iesu, “Iəu u, Alfə mɨne Omekə.” Alfə ko, in letə tətəhtul aupən e alfəbɨt rəha nəghatiən Kris, kəni Omekə ko, in letə iətəm tatol naunun lan, təhmen e A mɨne Z e Inglɨs.\f* Iəu nətuəuiniən, kəni iəu iatol naunun lan. Nətəmimi nətəm kautəuauə, iəu oiəkəfən nəhu kəm lah, nətəmimi okotəmnɨm məsotosiən nəhmtɨn. Kəni nəhu u tatsɨpən e nəhmtɨ nəhu iətəm tətəri mətəfən nəmiəgəhiən itulɨn.\f + \fr 21:6 \ft Aes 55:1-2; Jon 4:10; 6:35; 7:37-39\f* \v 7 Iətəmimi iətəm otatəhtul iəkɨs mol win e nəluagɨniən rəhan, iəu iəkəfən natimnati iətəm iəməni iəkɨs rəkɨs kəm in. Iəu iəkuva rəhan Uhgɨn, kəni in otuva nətɨk. \v 8 Mətəu nətəmi kəutəgɨn, nətəmi kəsotəhtul əskasɨkiən e rəhalah nəhatətəiən məutəpəh iəu, nətəmi kotamɨkmɨk, nətəmi kautohamu itəmi, nətəmi kautit oneuən əmə ilah mɨn, nətəmi kautol kləpə, nətəmi kəutəmki nərɨk, nətəmi kəutəfaki kəm narmɨ nati mɨn, mɨne neiuə mɨn rəfin, imalah əhruahru u in nəmnamɨ nɨgəm asoli, tatəpien ikɨn. Nati u, in nəmpə tu nɨmɨsiən.” \p \v 9 Kəni əmeikonu, agelo aupən u kəti tətəghati kəm iəu. In agelo səpɨn mɨn u kəti iətəm kəməutəmki pesɨn ilah səpɨn iətəm kotəriauəh e naunu nalpɨniən ilah səpɨn iətəm Uhgɨn otol kəm nətəmimi. In təmuva məni=pa kəm iəu məmə, “Va-to, pəh iəkəgətun pətan rəha Nətɨ Sipsip kəm ik, iətəm okuol marɨt ilau min.” \v 10 Kəni nəsanəniən rəha Narmɨn Rəha Uhgɨn təmol kəm iəu, əmeiko agelo tit rəkɨs iəu iəkian əpəha e nɨtəuət asoli kəti, nɨtəuət kəha, in ilɨs ilɨs pəhriən. Kəni in təgətun kəm iəu Taun Asim rəha Uhgɨn u, Jerusɨləm vi, iətəm təmsɨpəri o Uhgɨn əpəha ilɨs e negəu e neai. \v 11 In təhagəhag e nepətiən rəha Uhgɨn. Tatɨpɨtɨpɨt təhmen e kəpiel təuvɨr kəti u jaspə, iətəm təhlan məhmen e kɨlas. \v 12 Nɨkalɨn təfəməh məri ilɨs, mɨtəlau e taun, ket lan ilah tueləf. Nagelo mɨn tueləf kautəhtul o ket mɨn u. Kəmətei=pən nərgɨ nəuanɨləuɨs rəha nenətɨ Isrel ilah tueləf e ket mɨn u. \v 13 Ket kɨsɨl e nɨkalɨn pah ikɨn, ket kɨsɨl mɨn e nɨkalɨn pahav ikɨn, ket kɨsɨl mɨn e nɨkalɨn pesi ikɨn, kəni ket kɨsɨl mɨn e nɨkalɨn pari ikɨn. \v 14 Nəukətɨ nɨkalɨ taun u kəmotəhtul pəri e kəpiel asoli ilah tueləf. Konu kəmətei rəkɨs=pən nərgɨ tueləf aposɨl rəha Nətɨ Sipsip e kəpiel mɨn u. \p \v 15 Agelo iətəm tətəghati kəm iəu, in tatos nati kəti kəmol e aiən u kol, o nosiən mak rəha taun əha, mɨne ket mɨn, mɨne nɨkalɨn rəhan. \v 16 Taun u, kaugə lan kuvət. Mak rəha nɨkalɨn mɨn rəfin kotəhmen əhmen əmə. Taun əha təfəməh, kəni mak rəha nɨkalɨn mɨn rəfin mɨne nəfəməhiən rəhan, ilah rəfin tueləf-tausɨn (12,000).\f + \fr 21:16 \ft Nəghatiən əhruahru təni məmə “tueləf-tausɨn (12,000) statiə,” təhmen e tu tausɨn tu-hanrɨt-tuenti kilomitə (2,220 km). Mak əhruahru rəha nəfəməhiən səniəmə nati kəti, mətəu nəmpə u 12,000, nɨpətɨn əha ikɨn. Nətəmimi nəuvein kotəni məmə nəmpə u tətəgətun məmə taun u in iahgin iahgin kəni təuvɨr pɨk agɨn, məhruahru agɨn. Nətəmimi nəuvein kəutəni məmə nəmpə u tətəgətun nətəmimi rəfin agɨn rəha Uhgɨn. 12,000=12×1,000=12×10×10×10. Nəmpə mɨn u 12 mɨne 10, ilau nəmpə kətuəgətun nati təuvɨr əhruahru agɨn kəti. Afin-to Nəh 7:8.\f* \v 17 Nɨkalɨn u, tɨkɨmkɨm, mak rəhan nəhlmɨn uan-hanrɨt-fote-fo (144).\f + \fr 21:17 \ft Mak u “nəhlmɨn uan-hanrɨt-fote-fo (144)” təhmen e sikɨste-faif mitə (65 m). “Nəhlmɨn,” in mak tətuəuin e nəuanəhlmɨn mətəuarus nɨkɨnəhlmɨn, təhmen e 500 cm. 144=12×12. Nəmpə u 12 tətəgətun nətəmimi rəha Uhgɨn. Kəni mɨne nəmpə u 144 tətəgətun nətəmimi rəfin agɨn rəha Uhgɨn.\f* Agelo əha, təmos mak lan e noliən rəha nətəmimi, nətəm ilah kautos mak lanəha e nati. \v 18 Nɨkalɨn u, kəmol e kəpiel təuvɨr u jaspə, kəni kəmol taun e aiən u kol, in əmə in əmə. Kəni kol u in təuvɨr, in təhlan məmə kɨlas. \v 19 Kəpiel mɨn iətəm kəmuvləkɨn nəukətɨ nɨkalɨn lan, kəmol malə-malə e lah e kəpiel təuvɨr mɨn. Kəmotaupən motəlɨn=pən kəpiel təuvɨr mɨn u jaspə; kəni nəmpə tu lan, kəmotəlɨn=pən kəpiel təuvɨr mɨn u safaia; kəni nəmpə tri lan, kəmotəlɨn=pən kəpiel təuvɨr mɨn u akat; kəni nəmpə fo lan, kəmotəlɨn=pən kəpiel təuvɨr mɨn u emɨrəl. \v 20 Nəmpə faif lan, kəmotəlɨn=pən kəpiel təuvɨr u oniks; kəni nəmpə sikɨs lan, kəmotəlɨn=pən kəpiel təuvɨr u kanilian; kəni nəmpə səpɨn lan, kəmotəlɨn=pən kəpiel təuvɨr u krisolait; kəni nəmpə eit lan, kəmotəlɨn=pən kəpiel təuvɨr u malakait; nəmpə nain lan, kəmotəlɨn=pən kəpiel təuvɨr u topəs. Kəni nəmpə ten lan, kəmotəlɨn=pən kəpiel təuvɨr u kalsetoni; kəni nəmpə lepɨn lan, kəmotəlɨn=pən kəpiel təuvɨr u takuoes; kəni nəmpə tueləf lan, kəmotəlɨn=pən kəpiel təuvɨr u ametis. \p \v 21 Ket asoli mɨn u kəmol e perəl ilah tueləf. Kəmol ket kətiəh kətiəh e perəl\f + \fr 21:21 \ft Perəl u, in kəpiel təuvɨr əpəha e nɨki kəuvɨn\f* kətiəh kətiəh. Kəni suaru mɨn əpəha imə e taun u, kəmol e aiən u kol in əmə in əmə, təhlan vivi, təhmen e kɨlas. \p \v 22 Ikɨn əha, iəməsafuiən nimə kəti okətəfaki ikɨn kəm Uhgɨn, mətəu-inu Uhgɨn əmə, iətəm Nahgin Tepət Pɨk Agɨn, mɨne Nətɨ Sipsip, ilau nimə rəha nəfakiən. \v 23 Kəni ikɨn əha, nɨkitəmi təsəhtiən mɨtɨgar mɨne məuɨg, mətəu-inu nepətiən əhagəhag rəha Uhgɨn in tətasiəgəpɨn rəfin taun u, konu Nətɨ Sipsip kəha, in lait rəhan.\f + \fr 21:23 \ft Aes 60:19\f* \v 24 Kəni kəntri mɨn e nəhue nɨftəni okotaliuək e nəhagəhagiən rəhan, kəni iərmənɨg mɨn rəha nəhue nɨftəni okəhuva, kəni motos rəhalah nautə təuvɨr mɨn, məhuva e nɨsiaiən motələhu e taun u. \v 25 Kəsasisɨgiən e rəhan ket mɨn nian kəti, mətəu-inu lapɨn tɨkə ikɨn əha. \v 26 Nətəmimi e kəntri pɨsɨn pɨsɨn mɨn e nəhue nɨftəni, okotos nautə təuvɨr mɨn rəhalah, ilah okotəmki məhuva o nɨsiaiiən, motələhu e taun u. \v 27 Mətəu natimnati mɨn iətəm kotamɨkmɨk e nəhmtɨ Uhgɨn, mɨne nətəmimi nətəm kautol nati iətəm tol naulɨsiən, mɨne nətəm kəuteiuə, nətəmi mɨn u ko ilah kəsəhuvəniən imə e taun asoli u. Nətəmi mɨn əmə ko nətəm kəmətei rəkɨs=pən nərgɨlah e nauəuə rəha nəmiəgəhiən iətəm Nətɨ Sipsip tatos, ilah əmə kəha kotəhrun nuvəniən imə. \c 22 \s1 Nəhu miəgəh \m \v 1 Kəni nian agelo təməgətun rəkɨs taun vi kəm iəu, kəni təməgətun mɨn nəhu miəgəh kəm iəu iətəm tətaiu. In təhlan təhlan təhmen e kɨlas. Tatsɨ=pən əpəha e jeə rəha Uhgɨn mɨne Nətɨ Sipsip, \v 2 maiu matuvən mətələs nəlugɨ suaru asoli rəha taun u. Nɨgi rəha nəmiəgəhiən tətəhtul u e nɨkalkalɨ nəhu u, in tətəuə mətau tueləf e nu mɨn rəfin, e məuɨg mɨn rəfin. Kəni nətəmimi e kəntri mɨn rəfin kautol nɨmalɨn o nol viviən nɨmɨsiən. \v 3 Nati tɨkə agɨn ikɨn əha iətəm təkeikei mos nalpɨniən rəha Uhgɨn. Kəni jeə rəha Uhgɨn mɨne Nətɨ Sipsip in əha ikɨn əha, kətuarmənɨg ikɨn. Kəni rəhan noluək mɨn okotəfaki kəm in. \v 4 Ilah okotafu nəhmtɨn,\f + \fr 22:4 \ft Mat 5:8; 2Kor 4:6\f* kəni okətei=pən nərgɨn e nɨpənəgɨlah. \v 5 Nian lapɨn otɨkə. Nɨkilah otəsəhtiən lait kəti o nasiəpəniən lan, kəni nɨkilah otəsəhtiən mɨn nəhagəhagiən rəha mɨtɨgar, mətəu-inu Iərmənɨg Uhgɨn in lait rəhalah. Ilah okotarmənɨg itulɨn, naunun tɨkə. \p \v 6 Kəni agelo təni=pa kəm iəu məmə, “Nəghatiən mɨn u inu, kəhrun narəriəiən e lah məmə nɨpəhriəniən. Iərmənɨg Uhgɨn təməni=pən kəm rəhan iəni mɨn aupən natimnati mɨn iətəm okəpanəhuva, kəni in təmahli=pən rəhan agelo məmə otəgətun kəm rəhan noluək mɨn natimnati mɨn iətəm otəsuvəhiən təkeikei muva.” \p \v 7 Kəni əmeiko, Iesu təməni məmə, “!Otətəlɨg-to! !Otəsuvəhiən iəkiet pətɨgəm=pɨnə! Nətəmi mɨn u nətəm kəutaskəlɨm mautol nəghatiən iətəm Uhgɨn təməni pətɨgəm aupən e nauəuə u, ilah okotatɨg e nəuvɨriən pəhriən.” \p \v 8 Iəu Jon, iəu u iəmətəu kəni mafu natimnati mɨn u. Kəni nian iəmətəu kəni mafu rəkɨs ilah, kəni iəmɨsin nəulɨk e nəhlkɨ agelo iətəm təmit iəu muvən mətəgətun ilah kəm iəu. Kəni iəmeiuaiu, nɨpənəgək tek nɨftəni, məmə iəkəfaki kəm in. \v 9 Mətəu in təni=pa kəm iəu məmə, “!Səfakiən kəm iəu! Kilau min ik u ioluək mil əmə rəha Uhgɨn, kitah piam mɨn u iəni mɨn, mɨne nətəmi mɨn u nətəm kəutaskəlɨm nəghatiən mɨn e nauəuə u. !Əfaki əmə kəm Uhgɨn!” \p \v 10 Kəni in təməni=pa kəm iəu məmə, “Suvan-ərainiən nati kəti e nauəuə u məmə otaskəlɨm tiəkɨs, mətəu-inu natimnati mɨn u, otəsuvəhiən, kohiet pətɨgəm=pa. \v 11 Nətəmi kautol nərahiən, pəh ilah kotəkeikei mautol nərahiən. Nətəmi rəhalah nətəlɨgiən tamɨkmɨk, pəh ilah kotəkeikei e nətəlɨgiən amɨkmɨk rəhalah. Mətəu nətəmi kotəuvɨr, pəh ilah kotəkeikei e noliən əhruahru. Kəni pəh nətəmi asim rəha Uhgɨn, okotəhruahru nian rəfin, motəkeikei e nasimiən rəhalah.” \p \v 12 Kəni Iesu tatɨg məni mɨn kəm iəu, “!Afu-to! !Otəsuvəhiən iəkuvnə! Kəni iatos rəhak nətəouiən təuvɨr kəni iəkəfən kəm nətəmimi mɨn rəfin u, tɨtəu=pən natimnati mɨn iətəm ilah kəmotol. \v 13 Iəu Nəukətɨn mɨne Naunun.\f + \fr 22:13 \ft Nəghatiən əhruahru u rəha Iesu, “Iəu ko, Alfə mɨne Omekə.” Alfə ko, in letə tətəhtul aupən e alfəbɨt rəha nəghatiən Kris, kəni Omekə ko, in letə iətəm tatol naunun lan, təhmen e A mɨne Z e Inglɨs.\f* Iəu iəmaupən matɨg, kəni iəu oiəkol naunun agɨn. Iəu nətuəuiniən, kəni iəu iatol naunun lan. \p \v 14 “Nətəmimi nətəm koteikuas e rəhalah napən təruən, ilah okotatɨg e nəuvɨriən pəhriən, məmə inu, okegəhan e nepətiən kəm lah məmə kotun nəua nɨgi rəha nəmiəgəhiən, kəni məhuvən=pən e ket mɨn rəha taun u. \v 15 Mətəu nətəmimi nəuvein mɨn əha ikɨn nətəm ko kəsəhuvaiən imə. Ilah u, nətəm kotamɨkmɨk, mɨne nətəmi mɨn ko nətəm kautol kləpə mɨne mautəmki nərɨk, mɨne kautit oneuən ilah mɨn, mɨne mautohamu itəmi, məutəfaki kəm narmɨ nati mɨn, mɨne nətəmi rəfin nətəm kotolkeikei neiuəiən. \p \v 16 “Iəu Iesu, iəmahli=pɨnə rəhak agelo məmə otəni pətɨgəm natimnati mɨn u kəm niməfaki mɨn. Iəu u, Nəukətɨ Tefɨt, mətəu Nəuanɨləuɨs mɨn rəhan. Iəu iəkəhmen e məhau u fətukai iətəm tətasiə vivi.” \p \v 17 Narmɨn Rəha Uhgɨn ilau Pətan rəha Nətɨ Sipsip kətuəni məmə, “!Va!” Kəni pəh nətəmi mɨn u kotətəu, ilah mɨn kotəni məmə, “!Va!” Iətəmimi pəh iətəm tətəuauə, pəh in tuva. Kəni iətəmimi pəh iətəm in tolkeikei, pəh in otəmnɨm nəhu miəgəh kəsosiən nəhmtɨn.\f + \fr 22:17 \ft Aes 55:1; Jon 7:37\f* \p \v 18 Iəu Jon, iətəghati əskasɨk mətəni kəm nətəmimi nətəm kəmotətəu nəghatiən rəha Uhgɨn iətəm tətatɨg e nauəuə u. Nəmə iətəmimi kəti tətu=pən aru nəghatiən kəti rəhan e nauəuə u, Uhgɨn otəfən nalpɨniən mɨn u nauəuə u tətəghati, kəni mɨlpɨn=pən e nalpɨniən rəha iətəmi u. \v 19 Nəmə iətəmimi kəti tatos rəkɨs nəghatiən nəuvein e nauəuə u, Uhgɨn otos rəkɨs nəuvɨriən mɨn iətəm nauəuə u in tətəghati lan məmə rəha iətəmimi u. Inu, nəua nɨgi rəha nəmiəgəhiən, kəni məsegəhaniən məmə otatɨg e taun asim əha. \p \v 20 Iətəmimi iətəm tətəni pətɨgəm natimnati mɨn u, təni məmə, “Əuəh, otəsuvəhiən iəkuvnə.” \p !Əuəh! Va-tə Iərmənɨg Iesu. \p \v 21 Pəh Uhgɨn tətuati e nəuvɨriən rəha Iərmənɨg Iesu tuvən kəm nətəmimi rəhan. Pəh otol lanəha. Əuəh.