\id PHP - Whitesands Tanna 
\h FƗLƗPAI 
\toc1 Nauəuə iətəm Pol təmətei tuvən kəm nəfaki mɨn ikɨn Fɨlɨpai 
\toc2 Fɨlɨpai 
\toc3 Fɨl 
\mt1 Fɨlɨpai  
\mt2 Nauəuə iətəm Pol təmətei tuvən kəm nəfaki mɨn ikɨn Fɨlɨpai  
\imt1 Nəghatiən əkuəkɨr rəha nauəuə u Fɨlɨpai  
\ip \bd ?Pəh təmətei nauəuə u?\bd* Aposɨl Pol təmətei nauəuə u.  
\ip \bd ?Təmətei tatuvən kəm pəh?\bd* Təmətei tatuvən kəm niməfaki əpəha Fɨlɨpai.  
\ip \bd ?Natɨgiən təhro lanu nian təmətei?\bd* Nətəm Isrel, kəməhgi=pən ilah, mətəu Nanihluə\f + \fr 1:0  \ft Nanihluə, Ianihluə — Afin-to e tiksɨnəri.\f* mɨn tepət, kəməsəhgi-pəniən ilah. Pol in təmem niməfaki əpəha Fɨlɨpai e rəhan naliuəkiən iətəm tatol keiu lan. Əpəha e niməfaki əpəha Fɨlɨpai, nətəm Isrel mɨne Nanihluə mɨn kəutəfaki pəti, nati əpnapɨn Nanihluə mɨn tepət, kəməsəhgi-pəniən ilah. Mətəu e nian əha, nəgətun eiuə mɨn nəuvein kəməhuva motəni məmə okəkeikei kəhgi=pən ilah, kəni nəmə kəsotoliən, Uhgɨn otəsosmiəgəhiən ilah.  
\ip \bd ?Təmətei nauəuə u o nak?\bd* 1. Nian Pol təmətatɨg e kaləpus əpəha Rom, nətəmimi rəha niməfaki əpəha Fɨlɨpai, kəmotahli=pən Epafrotaetəs məmə otəmki məni nəuvein muvən kəm in. Niməfaki əha inəha, əpəha Fɨlɨpai in təmaupən mahli=pən məni kəm Pol. Pol təmətei nauəuə u məmə otəni tagkiu o niməfaki əpəha Fɨlɨpai o natimnati iətəm kəmotahli=pən kəm in. 2. E nauəuə u, Pol təmahtɨpəsɨg e nəgətun eiuə mɨn u kəutəni məmə Nanihluə mɨn okəkeikei kəhgi=pən ilah məmə Uhgɨn təhrun nosmiəgəhiən ilah. 3. Pol tolkeikei məmə otəfəri nətəlɨgiən rəhalah, kəni məni=pən kəm lah məmə suaru kətiəh əmə məmə okotagiən lan. Iesu Krɨsto pɨsɨn əmə təhrun noliən nɨkilah tagiən, nati əpnapɨn məmə kəutatɨg e nian təuvɨr uə nian iəkɨs mɨn.  
\c 1  
\s1 Pol təməni təuvɨr kəm lah  
\p
\v 1 Iəu Pol, mɨne Timoti, slef mil rəha Krɨsto Iesu, iəutəni təuvɨr kəm təmah rəfin nətəm kəutəfaki kəm Krɨsto Iesu əpəha Fɨlɨpai, mɨne nətəmi asoli rəha niməfaki, mɨne dikon mɨn.   
\p
\v 2 Pəh Uhgɨn u Tatə rəhatah, mɨne Iərmənɨg Iesu Krɨsto, otətuati e nəuvɨriən mɨne nəməlinuiən kəm təmah.   
\s1 Pol təməfaki o nətəm Fɨlɨpai  
\p
\v 3 Iəkolkeikei məmə iəkəni kəm təmah məmə nian mɨn rəfin iətəm nɨkik tətəhti itəmah, iətəni kəm rəhak Uhgɨn məmə nɨkik tagiən o təmah.  
\v 4 Kəni nian rəfin e rəhak rəfin nəfakiən o təmah rəfin, iətəfaki əmə e nagiəniən,  
\v 5 mətəu inko rəhatəmah nasiruiən lak e uək rəha nəni pətɨgəmiən nanusiən təuvɨr, e nətuəuiniən, nian nəmotəhatətə e nanusiən təuvɨr, mətəuarus=pa u rəueiu.  
\v 6 Tol lanəha iəkəhrun vivi məmə Uhgɨn iətəm təmətuəuin uək təuvɨr e nəmiəgəhiən rəhatəmah, in otəkeikei matol lanəha, kəni otəpanol naunun lan e nian Krɨsto Iesu otɨtəlɨg=pa mɨn.\x - \xo 1:6  \xt 1Kor 1:8\x*   
\p
\v 7 Nian rəfin, iəkolkeikei pɨk itəmah, kəni iəkəkeikei mətəu nagiəniən lanu mətəu-inko Uhgɨn təməfa rəhan nəuvɨriən nian təməfa uək u kəm tah. E nian iəmətatɨg e kaləpus, mɨne nian iəmətan əmə mətəhtul pətɨgəm o nanusiən təuvɨr məmə in nɨpəhriəniən, mətəu itəmah nəmotasiru lak.  
\v 8 Uhgɨn təhrun məmə iətəni pəhriən məmə iəkolkeikei məmə iəkeruh itəmah, mətəu-inu iəkolkeikei pɨk itəmah təhmen əmə məmə Iesu Krɨsto tolkeikei itəmah.   
\p
\v 9 Kəni inu rəhak nəfakiən məmə rəhatəmah nolkeikeiən oteviə təhmɨn mɨn e nəhruniən nati mɨne neinatɨgiən rəfin  
\v 10 məmə itəmah onəkotəhrun neruhiən nati nak u in təuvɨr pɨk agɨn, kəni məmə onəkotəhruahru vivi, kəseruh-pəniən nati tərah kəti e təmah rəueiu mətəuarus nian iətəm Krɨsto otuva mɨn lan.  
\v 11 Pəh rəhatəmah nəmiəgəhiən otəuə e nəuan nəuvɨriən mɨne nəhruahruiən iətəm Iesu Krɨsto tatol e nəmiəgəhiən rəhatəmah, o nəni-viviən mɨne nəfəriən nərgɨ Uhgɨn.   
\s1 Nian Pol əpəha e kaləpus, nətəmimi kəmotətəu nanusiən təuvɨr  
\p
\v 12 Iəu mɨn nəuvein, iəkolkeikei məmə onəkotəhrun məmə nati əpnapɨn nahməiən u kəmol lak, mətəu təmasiru pɨk o nəni pətɨgəmiən nanusiən təuvɨr kəm nətəmimi tepət,  
\v 13 mətəu-inu tol lanəha, soldiə mɨn iətəm kautol kat o nimə rəha Sisə, mɨne nətəmi pɨsɨn pɨsɨn mɨn tepət, kɨnotəhrun rəkɨs məmə iəu iətatɨg e kaləpus mətəu iəu ioluək rəha Krɨsto.\x - \xo 1:13  \xt Uək 28:30\x*  
\v 14 Kəni rəhak natɨgiən e kaləpus təmol məmə iəkəfaki mɨn iuəkɨr ilah rəfin kəmotəhatətə əskasɨk təhmɨn mɨn e Iərmənɨg, kəni matol nətəlɨgiən rəhalah təskasɨk o nəni pətɨgəmiən nəghatiən rəha Uhgɨn məsotəgɨniən.   
\p
\v 15 Nɨpəhriəniən, nəuvein kəmotəni pətɨgəm nanusiən təuvɨr rəha Krɨsto mətəu-inu kəutetet iəu kəni motolkeikei məmə okotepət lak. Mətəu nəuvein kəutəni pətɨgəm əmə nanusiən təuvɨr rəha Krɨsto e nətəlɨgiən əhruahru.  
\v 16 Nətəmi mɨn u nətəlɨgiən rəhalah təhruahru əmə, ilah kəutəni pətɨgəm nanusiən təuvɨr mətəu-inu kotolkeikei iəu, kəni motəhrun məmə Uhgɨn təmələhu=pən iəu ikɨnu e kaləpus məmə iatəhtul pətɨgəm o nanusiən təuvɨr məmə in nɨpəhriəniən.  
\v 17 Mətəu nəuvein iətəm kautetet iəu, kəsotəni pətɨgəmiən Krɨsto e nɨkilah pəhriən, mətəu kautol əmə mətəu-inu kotolkeikei məmə okəfəri aru ilah, kəni nɨkilah təhti məmə okotol nərahiən kəm iəu rəueiu, nian iətatɨg e kaləpus.  
\v 18 Mətəu nati əha, in nati əpnapɨn əmə. Nəmə kautol e nɨkilah pəhriən uə kəpə, mətəu nati asoli məmə kəutəni pətɨgəm nanusiən təuvɨr rəha Krɨsto, kəni inu tatol nɨkik tətagiən.   
\p
\v 19 Pəhriən, kəni nɨkik otagiən mɨn mətəu iəkəhrun məmə e nəua nəfakiən rəhatəmah, mɨne nasiruiən rəha Narmɨn rəha Iesu Krɨsto, in otəmiəgəh iəu e nərahiən u,\x - \xo 1:19  \xt 2Kor 1:11\x*  
\v 20 təhmen əmə məmə iəkəhrun vivi kəni matələhu=pən rəhak nətəlɨgiən məmə Uhgɨn otəsegəhaniən məmə oiəkol nati kəti iətəm otol aulɨs iəu e nəhmtɨ Uhgɨn, kəni iəkəhrun mə iəu oiəsəgɨniən o nəni pətɨgəmiən nanusiən təuvɨr rəha Krɨsto. Mətəu rəueiu mɨne nian mɨn rəfin, nɨkik təskasɨk məmə, nəmə iatəmiəgəh uə iəkɨmɨs, mətəu iatɨsiai Krɨsto e nəmiəgəhiən rəhak.   
\p
\v 21 Tol lanəha mətəu-inu nəmiəgəhiən rəhak in Krɨsto əmə, kəni nəmə iəkɨmɨs, in nati təuvɨr tapirəkɨs.\x - \xo 1:21  \xt Kəl 2:20\x*  
\v 22 Okəmə iətəmiəgəh əhanəh, in təuvɨr o noliən uək nəuvetɨn mɨn rəha Uhgɨn e nəhue nɨtəni. ?Kəni iəkɨtəpɨn iətəm pəhruvən? !Iəkəruru!  
\v 23 Rəueiu əha suaru keiu kətuəməhli aupən lak, mətəu iəkolkeikei ilau pəti. Iəkolkeikei pɨk məmə iəkəpəh natɨgiən u ikɨnu muvən meruh Krɨsto iətəm in təuvɨr agɨn mapirəkɨs natɨgiən u ikɨnu.\x - \xo 1:23  \xt 2Kor 5:8\x*  
\v 24 Kəni iəkafu məmə iəkəkeikei matəmiəgəh e nəhue nɨtəni u o nasiruiən e təmah.  
\v 25 Kəni mətəu-inu iəkəhrun məmə inu in nɨpəhriəniən, kəni iəkəhrun məmə oiəkəmiəgəh o nasiruiən e təmah məmə nəhatətəiən rəhatəmah oteviə, kəni onəkotagiən e nəhatətəiən rəhatəmah.  
\v 26 Kəni e noliən əha, nian iəkuva mɨn meruh itəmah, nɨkitəmah otagiən nəkotəni-vivi Krɨsto Iesu, mətəu-inu iəu iəmɨtəlɨg=pa mɨn o təmah.   
\s1 Nəhtuliən əskasɨk  
\p
\v 27 Kəni nati asoli, itəmah onəkotəkeikei motol məmə noliən mɨn rəfin e nəmiəgəhiən rəhatəmah okotəfən nɨsiaiən kəm nanusiən təuvɨr rəha Iesu Krɨsto. Kəni nati əpnapɨn nəmə iəkuvnə uə iəsuvnəiən, pəh oiəkətəu məmə nəutalkut əskasɨk e nətəlɨgiən kətiəh əmə, kəni məmə itəmah rəfin, itəmah nəutalkut e nətəlɨgiən kətiəh əmə o nəhtul əskasɨkiən o nanusiən təuvɨr,\x - \xo 1:27  \xt Efəs 4:1; 1Təs 2:12\x*  
\v 28 kəni məmə nəsotəgɨniən e rəhatəmah mɨn tɨkɨmɨr. Inu nəmtətiən pəhriən kəti o lah məmə Uhgɨn otərəkɨn ilah, mətəu in otosmiəgəh itəmah. Uhgɨn otol natimnati mɨn əha rəfin.  
\v 29 Otol lanəha mətəu-inu in təmegəhan məmə onəkotəhatətə e Krɨsto, kəni nati kəti mɨn, məmə onəkotos mɨn nahməiən ohni.  
\v 30 Kitah rəfin, nərahiən əhmen əmə tatos itah, iətəm itəmah nəmoteruh e rəhak nəmiəgəhiən aupən, kəni rəueiu nəutətəu məmə iətatɨg əhanəh lan.   
\c 2  
\s1 Kotəkeikei məutohtəupən suaru rəha Iesu Krɨsto  
\p
\v 1 ?Nɨkitəmah təskasɨk e Krɨsto mətəu-inu nautol kətiəh itəmah min, uə kəpə? !Əuəh! ?Nəutətəu təuvɨr e nolkeikeiən rəhan, uə kəpə? !Əuəh! ?Məutauilɨm itəmah Narmɨn Rəha Uhgɨn, uə kəpə? !Əuəh! ?Mautol təuvɨr kəm təmah mɨn kəni məutasəkəhruin pɨk itəmah mɨn, uə kəpə? !Əuəh!  
\v 2 Təuvɨr, pəh nətəlɨgiən rəhatəmah tuva matol kətiəh; kəni motolkeikei itəmah mɨn; kəni mautol pəti uək e nətəlɨgiən kətiəh mɨne nɨkin təuvɨr. Konu, nəmə nautol natimnati mɨn əha, in otol nɨkik tagiən pɨk agɨn.  
\v 3 E noliən kətiəh əmə, sotoliən nati məmə itəmah nəkotəuvɨr motapirəkɨs itəmah mɨn nəuvein, kəni sotoliən nati kəti məmə nəkotəfəri aru itəmah lan. Mətəu otosiahu aru itəmah, kəni otətəlɨg pɨk e təmah mɨn nəuvein tapirəkɨs itəmah əmə.  
\v 4 Kəni otasiru e təmah mɨn e nəmiəgəhiən rəhatəmah. Təsəuvɨriən məmə suah kəti tateh aru əmə rəhan nəmiəgəhiən.\x - \xo 2:4  \xt 1Kor 10:24\x*   
\p
\v 5 Rəhatəmah nətəlɨgiən otəkeikei məhmen e nətəlɨgiən rəha Krɨsto Iesu iətəm tol lanu lan:  
\v 6 Krɨsto in təhmen əmə e Uhgɨn  
\q1 mətəu in təməsalkutiən məmə in otaskəlɨm nepətiən rəha Uhgɨn,\x - \xo 2:6  \xt Jon 1:1-2; 17:5\x*   
\q1
\v 7 mətəu təməpəh rəhan nepətiən, kəni təmuva məhmen e ioluək əmə kəti, kəni təmair e nəhue nɨftəni muva iətəmimi əmə kəti.\x - \xo 2:7  \xt Jon 1:14; 2Kor 8:9\x*   
\q1
\v 8 Kəni nian in iətəmi kəti, nɨpətɨn təhmen əmə e tah, in təmosiahu aru in, mol nəuia Tatə Uhgɨn e natimnati rəfin muva mətəuarus mɨmɨs. Kəni kəmol aulɨs in e nɨmɨsiən e nɨgi kəməluau.\x - \xo 2:8  \xt Hip 5:8; 12:2\x*   
\q1
\v 9 Mətəu-inu təmol lanəha, Uhgɨn təmləfəri agɨn in, kəni məfən nərgɨn kəm in iətəm tapirəkɨs nərgɨn mɨn rəfin,\x - \xo 2:9  \xt Uək 2:33; Efəs 1:20-21; Hip 1:3-4\x*   
\q1
\v 10 məmə e nərgɨ Iesu, natimnati rəfin iətəm kəutəmiəgəh ikɨn mɨn rəfin e neai, mɨne nəhue nɨftəni, mɨne nɨki nɨtəni ləhtəni u ikɨn nətəmi kəmohmɨs ikɨn, okotasiəulɨn motəfən nɨsiaiən kəm in,\x - \xo 2:10  \xt Rom 14:11\x*   
\q1
\v 11 kəni ilah rəfin okotəni pətɨgəm məmə Iesu Krɨsto in Iərmənɨg. Kəni noliən əha tətəfən nɨsiaiən kəm Tatə Uhgɨn.\x - \xo 2:11  \xt Rom 10:9\x*   
\s1 Itəmah nəkotəhmen e nəhagəhagiən  
\p
\v 12 Rəhak nətəmimi mɨn iətəm iəkolkeikei pɨk, nian kitah kəməutan, itəmah nəmautol nəuiak nian mɨn rəfin. Kəni rəueiu, mətəu-inu iətatɨg isəu o təmah, itəmah aru nəkotəkeikei məutalkut pɨk təhmɨn məmə nəkotol nəuiak e natimnati mɨn u: mətəu-inu nɨnotəhrun rəkɨs noliən əha rəha Krɨsto, otalkut əskasɨk o nɨtəu-pəniən suaru rəha nosmiəgəhiən. Otɨtəu=pən suaru əha e nəhmtɨ Uhgɨn motərəmrumɨn motəgɨn.  
\v 13 Kəni otɨtəu=pən suaru əha mətəu Uhgɨn tatol uək e nəmiəgəhiən rəhatəmah məmə onəkotolkeikei məmə nəkotol nəuian, kəni tətəfɨnə nəsanəniən kəm təmah məmə onəkotol pəhriən nəuian.   
\p
\v 14 E natimnati rəfin iətəm nautol, sotəgahti-əghatiən ohni, kəni məsotorgəhuiən itəmah mɨn ohni  
\v 15 məmə nəmiəgəhiən rəhatəmah otəhruahru vivi, kəni kəseh-pəniən nərahiən kəti lan, kəni itəmah nenətɨ Uhgɨn nətəm noliən ekəu-ekəu tɨkə e təmah, nian nəutatɨg e nəlugɨ nətəm kotekəu-ekəu, iapinəpu mɨn. Kəni itəmah nəkotagəhag təhmen e məhau mɨn e nəhue nɨftəni,  
\v 16 nəutaskəlɨm vivi nəghatiən e nəmiəgəhiən. Kəni otol natimnati ərəfin məmə nian Krɨsto tuva mɨn, kəni iəkəfəri o təmah kəni oiəkəhrun məmə iəsaiu əpnapɨniən, nahgik təsɨkəiən o nati əpnapɨn əmə.\x - \xo 2:16  \xt Dan 12:3; Fɨl 1:10; 1Təs 2:19\x*  
\v 17 Noliən rəhatəmah rəha nəhatətəiən e Uhgɨn təhmen e sakrifais\f + \fr 2:17  \ft Nian tepət nətəm Isrel kotoh nati miəgəh mɨn məutuvan e nɨgəm əpəha e Nimə Rəha Uhgɨn məmə okotəfaki. Nian nəuvein kautiuvi=pən wain o nəhu e nati miəgəh iətəm nɨgəm tatus təhmen e nəfəniən kəm Uhgɨn.\f* kəti kəm Uhgɨn. Nəmə iəkɨmɨs, kəni muva məhmen e sakrifais e wain iətəm katiuvi=pən ilau sakrifais rəhatəmah. Mətəu nati əpnapɨn əmə, nɨkik tagiən əmə kitah min itəmah.  
\v 18 Kəni e noliən kətiəh əmə, nɨkitəmah təkeikei magiən kitah min itəmah.\x - \xo 2:18  \xt Fɨl 3:1; 4:4\x*   
\s1 Timoti mɨne Epafrotaetəs  
\p
\v 19 Nəmə Iərmənɨg Iesu tegəhan, iəkolkeikei məmə iəkahli=pɨnə Timoti tuvnə meruh itəmah məmə nian iəkətəu nanusiən e təmah, iəu mɨn, nɨkik otagiən.  
\v 20 Suah kəti tɨkə mɨn u ikɨnu rəhan nətəlɨgiən təhmen e rəha Timoti, iətəm nɨkin təhti pɨk itəmah.  
\v 21 Nətəmi pɨsɨn pɨsɨn kəutətəlɨg aru e uək mɨn rəhalah, məsotətəlɨgiən e uək rəha Iesu Krɨsto.\x - \xo 2:21  \xt 2Tim 4:10\x*   
\p
\v 22 Mətəu itəmah nəkotəhrun məmə nian rəfin Timoti tatol əhro uək rəha Uhgɨn lanu, kəni rəhan uək in təuvɨr, kəni təhmen e suakəku tatol uək ilau rəhan tatə, in təmasiru lak e uək rəha nanusiən təuvɨr.  
\v 23 Mətəu-inu o nati əha, nɨkik tətəhti məmə nian oiəkəhrun məmə rəhak natɨgiən otəhro lanu, oiəkahli=pɨnə uəhai əmə tuvən meh itəmah,  
\v 24 kəni iətəhatətə e Iərmənɨg məmə otəsuvəhiən iəu mɨn iəkuvnə meh itəmah.   
\p
\v 25 Mətəu nɨkik təhti məmə oiəkəkeikei mahli=pɨnə Epafrotaetəs tɨtəlɨg=pɨnə meh itəmah. In piak iətəm iətiəuva kətiəh matuol uək kətiəh, kəni mətuəluagɨn e nəluagɨniən kətiəh rəha Uhgɨn. Aupən, nəmotahli=pa e nərgɨtəmah məmə otuva məni pətɨgəm kəm iəu nanusiən rəhatəmah, kəni məmə otasiru lak.\x - \xo 2:25  \xt Fɨl 4:18\x*  
\v 26 Mətəu rəueiu, in tolkeikei pɨk məmə oteruh rəfin itəmah, kəni mətətəu tərah pɨk mətəu-inu itəmah nɨnotətəu rəkɨs məmə in tatɨmɨs.\f + \fr 2:26  \ft Məta Epafrotaetəs təmətəu tərah mətəu-inu təsolkeikeiən məmə nɨkilah otahmə ohni o rəhan nɨmɨsiən.\f*  
\v 27 Pəhriən, in təmatɨmɨs pɨk, iuəkɨr əmə tɨmɨs. Mətəu Uhgɨn təmasək əhruin pɨk in. Kəni masək əhruin mɨn iəu, nian təmol vivi in e nɨmɨsiən rəhan. Mətəu nəmə təmɨmɨs pəhriən, otol nɨkik tɨtəgɨt pɨk.  
\v 28 Mətəu-inu Uhgɨn təmol vivi in, kəni nɨkik tagiən pɨk o nahli-pɨnəiən məmə nɨkitəmah otagiən nian onəkoteruh, kəni məmə iəu iəkalu lan nɨkik təsəhti mɨniən nɨmɨsiən əha təmos.  
\v 29 Nɨkitəmah otəkeikei magiən məmə onəkoteruh mɨn, təhmen məmə in piatəmah kəti e Iərmənɨg. Kəni otəfən nɨsiaiən kəm nətəmi kotəhmen əmə lan,  
\v 30 mətəu-inu iuəkɨr in tɨmɨs o uək rəha Krɨsto, məsəgɨniən o rəhan nəmiəgəhiən e nian əskasɨk mɨn məmə in otasiru lak nian rəhatəmah suaru tɨkə o nasiruiən.   
\c 3  
\s1 Suaru pəhriən o nosiən noliən əhruahru  
\p
\v 1 Rəhak mɨn nətəmimi iətəm iəkolkeikei pɨk, pəh iəkəni nɨpɨlga nəghatiən nəuvetɨn mɨn. Otagiən o Iərmənɨg. Kəni iəkətei mɨn əmə nəghatiən kətiəh iətəm iəmətei kəm təmah aupən, mətəu səniəmə in nati tiəkɨs ohniəu, kəni in otasiru e təmah mahtɨpəsɨg e təmah o nəghatiən eiuə mɨn.   
\p
\v 2 Rəueiu, iətəni kəm təmah məmə, !Onəutətəu itəmah o nətəmi u kəutəni məmə okəkeikei kəhgi=pən suah kəti məmə in otəhruahru e nəhmtɨ Uhgɨn! !Nətəlɨgiən rəhalah tərah! !Ilah kəutuh məutərəkɨn əmə nəman! !Ilah kotəhmen e kuri arpɨn mɨn!\f + \fr 3:2  \ft Nətəmimi nəuvein rəha Isrel kəməutəgətun niməfaki məmə okəkeikei kəhgi=pən suah kəti, kəni in təkeikei mɨtəu=pən Lou rəha nətəm Isrel məmə in otəhruahru e nəhmtɨ Uhgɨn. Mətəu Pol təsolkeikeiən ilah mətəu ilah kəuteiuə məutərəkɨn nəhatətəiən rəha niməfaki. Nətəmi mɨn əha kotəhmen e kuri arpɨn mɨn u kautol nərahiən.\f*  
\v 3 Mətəu kitah u nenətɨ Uhgɨn pəhriən mɨn iətəm in təmətei rəkɨs noliən tərah mɨn e nɨkitah, kəni Narmɨn Rəha Uhgɨn tatol məmə kitah kotəhrun nəfakiən kəm Uhgɨn e rəhatah nəmiəgəhiən. Kəni kitah okotəfəri pɨk itah o Krɨsto Iesu kəni moutarəriə əmə lan, mətəu səniəmə in nati kəti iətəm kitah aru kəmotol e nɨpətɨtah o nosmiəgəhiən itah.\x - \xo 3:3  \xt Rom 2:29\x*  
\v 4 Mətəu aupən, rəhak natimnati lanəha iətəm iəmətarəriə lan o nosmiəgəhiən iəu, nətəm Isrel kəmotakil məmə ilah kotəuvɨr agɨn.  
\p Kəni nəmə suah kəti nɨkin təhti məmə təhrun narəriəiən əmə e natimnati tol lanəha, mətəu rəhak natimnati kotol lanəha tapirəkɨs agɨn.\x - \xo 3:4  \xt Uək 22:3\x*  
\v 5 Tɨpɨk mɨn ilah nətəm Isrel əhruahru, kəni iəmsɨpən e nəuanɨləuɨs rəha Benjəmɨn. Nian iəmos nian eit əhruahru, kəni kəhgi=pən iəu.\f + \fr 3:5  \ft Lou rəha nətəm Isrel tətəni məmə nian iəpəou iərman tɨnos nian eit əhruahru, kəni okəkeikei kəhgi=pən in.\f* Nəmə kətəni nətəm Isrel əhruahru, mə iəu kəti u! Aupən, iəu Farəsi kəti, kəni iəmatɨtəu=pən vivi Lou.\x - \xo 3:5  \xt Luk 1:59; Uək 23:6; 2Kor 11:22\x*  
\v 6 Iəmolkeikei pɨk məmə nəfakiən kəm Uhgɨn in təhruahru agɨn, tol lanəha, iəmol nərahiən kəm nətəm kəutəhatətə e Iesu. Mətəu-inu e rəhak nətəlɨgiən, ilah kəmotol nəfakiən kəm Uhgɨn tamɨkmɨk.\f + \fr 3:6  \ft Aupən Pol nɨkin təhti məmə Iesu Krɨsto in ieiuə kəti, kəni tol lanəha, Pol təmol nərahiən kəm niməfaki. Afin-to Uək 8:3; 22:4; 26:9-11.\f* Kəməseh=paiən nati tərah kəti mɨne e nəmiəgəhiən rəhak mətəu-inu iəmɨtəu=pən rəfin lou mɨn rəha nati Isrel.\x - \xo 3:6  \xt Uək 8:3\x*   
\p
\v 7 Mətəu natimnati mɨn rəfin əha iətəm iəmətarəriə e lah aupən, kəni nɨkik təhti ilah kotəuvɨr pɨk agɨn, mətəu rəueiu əha iateruh məmə ilah nati əpnapɨn əmə mətəu-inu inəhrun nati iətəm Krɨsto təmol.\x - \xo 3:7  \xt Mat 13:44-46\x*  
\v 8 Mətəu təsoliən naunun əha ikɨn əha. Kəni rəueiu iətakil məmə natimnati rəfin agɨn, ilah nati əpnapɨn əmə mətəu-inu iateruh nati kəti iətəm in təuvɨr pɨk agɨn, məmə iəkəhrun Krɨsto Iesu, Iərmənɨg rəhak. Iəməpəh rəfin ilah o Iesu. Iətakil ilah təhmen e nɨmənərɨk məmə iəkəhrun vivi Krɨsto,  
\v 9 kəni məmə iəkuol kətiəh itɨmlau min. Kəni nəmə iəu aru iətalkut məmə iəkɨtəu=pən Lou, kəni Uhgɨn təseruhiən iəu məmə iəkəhruahru. Mətəu nəmə iətəhatətə əmə e Krɨsto, kəni in təteruh iəu məmə iəkəhruahru. Uhgɨn tatol əmə iəu iətəmi əhruahru e nəhatətiən rəhak.\x - \xo 3:9  \xt Rom 3:21-22\x*   
\p
\v 10 Iəkolkeikei məmə iəkəhrun təhmɨn mɨn Krɨsto, mɨne nəsanəniən iətəm Uhgɨn təmol in təmiəgəh mɨn e nɨmɨsiən. Kəni iəkolkeikei məmə iəkuva iuəkɨr ohni nian iəkətəu nahməiən təhmen e nahməiən iətəm in təmətəu.\x - \xo 3:10  \xt Rom 6:3-5; 8:17\x* Kəni iəkolkeikei məmə iəkuva məhmen lan e nɨmɨsiən rəhan,  
\v 11 kəni e suaru əha, iəkəhrun nələhu-pəniən əskasɨk rəhak nətəlɨgiən lan məmə, iəu mɨn, Uhgɨn otol iəkəmiəgəh mɨn.   
\s1 Pol təmalkut əskasɨk məmə in otəhrun təhmɨn Krɨsto  
\p
\v 12 Iəsəniən məmə inos rəkɨs natimnati mɨn əha, kəni məmə e nəmiəgəhiən rəhak əha rəueiu, iəu iəkəhruahru vivi. Kəpə. Mətəu iəmɨtəu mətalkut pɨk məmə iəkos maskəlɨm natimnati mɨn əha rəhak, mətəu-inu Krɨsto Iesu təmɨtəu iəu kəni maskəlɨm tiəkɨs. Mol iəu rəhan, məmə iəkos natimnati mɨn əha.\x - \xo 3:12  \xt 1Tim 6:12,19\x*  
\v 13 Piak mɨn, iəsəniən məmə inos rəkɨs natimnati mɨn əha. Kəpə. Mətəu iəu iəkəhmen e suah kəti tətaiu e naiuiən kəti, kəni nati kətiəh əmə iətəm iətalkut ohni, məmə iəkalu e natimnati e nəmtahk, mətalkut pɨk matos nəmnəhagiən o nati iətəm tətəməhli aupən lak,  
\v 14 kəni təhmen e suah kəti iətəm tətaiu məmə otaupən mos nətəouiən, kəni iəu iətaiu o nosiən nəua nalkutiən rəhak. Kəni nəua nalkutiən əha in nəmiəgəhiən vi e Krɨsto Iesu iətəm Uhgɨn təmauɨn lak məmə iəkos.\x - \xo 3:14  \xt 1Kor 9:24\x*   
\p
\v 15 Kəni kitah rəfin nətəm kɨnotəskasɨk rəkɨs e nəmiəgəhiən rəhatah, okotəkeikei motaskəlɨm nətəlɨgiən mɨn əha. Mətəu nəmə itəmah nəuvein nətəlɨgiən rəhatəmah tol pɨsɨn e nati u, pəh Uhgɨn otol tagəhag kəm təmah nətəlɨgiən iətəm təhruahru.\x - \xo 3:15  \xt 1Kor 2:6\x*  
\v 16 Mətəu nati agɨn ko məmə kotohtəu=pən suaru iətəm kɨnotəhrun rəkɨs.   
\p
\v 17 Piak mɨn, əhuva kətiəh məutohtəu=pən nɨmei nəhlkək, iətəm iəu inol rəkɨs nəkoteruh, kəni moteruh mətɨg nətəm kəutohtəu=pən nɨmei nəhlkɨtɨmah.\x - \xo 3:17  \xt 1Kor 4:16\x*  
\v 18 Otɨtəu=pən nɨmei nəhlkɨtɨmah mətəu-inu inəni=pɨnə rəkɨs kəm təmah nian tepət, kəni rəueiu nəhu nəhmtək tətaiu ohni məmə, nətəmimi tepət rəhalah naliuəkiən tətəgətun məmə ilah tɨkɨmɨr mɨn rəha nanusiən təuvɨr rəha Krɨsto məmə in təmɨmɨs e nɨgi kəməluau.  
\v 19 Uhgɨn otərəkɨn ilah. Kautətəlɨg pɨk əmə e natimnati mɨn tərah u nɨkilah tolkeikei. Kəni natimnati mɨn əha, in uhgɨn rəhalah, kəni məutəfəri ilah o noliən natimnati iətəmi tol naulɨsiən, kəni motəfəri ilah o natimnati rəha nəhue nɨftəni.\x - \xo 3:19  \xt Rom 16:18\x*   
\p
\v 20 Mətəu kitah nətəmi rəha negəu e neai, kəutəhtahnin Iosmiəgəh iətəm otsɨpən e negəu e neai, u Iərmənɨg Iesu Krɨsto.\x - \xo 3:20  \xt Efəs 2:6,19\x*  
\v 21 Kəni in otəuhlin nɨpətɨtah əpəou rəha nəhue nɨftəni u, kəni mol təhmen e rəha Krɨsto nian təməmiəgəh e nɨmɨsiən. In otol lanəha e nəsanəniən rəhan iətəm otələhu=pən natimnati rəfin e rəhan narmənɨgiən.\x - \xo 3:21  \xt 1Kor 15:28,42-53\x*   
\b  
\c 4  
\p
\v 1 Tol lanəha, rəhak mɨn, otəhtul əskasɨk lankonu lan e Iərmənɨg. Iəkolkeikei itəmah kəni molkeikei pɨk məmə iəkeruh mɨn itəmah. Rəhak mɨn nətəmimi, nəmiəgəhiən rəhatəmah iətəm təhruahru tatol nɨkik tətagiən, kəni itəmah nəua nalkutiən rəhak iətəm təuvɨr agɨn.\x - \xo 4:1  \xt 1Təs 2:19-20\x*   
\s1 Pol təməfəri  //  nətəlɨgiən rəhalah  
\p
\v 2 Iuotiə mɨne Sintike, iəkəni=pɨnə əskasɨk kəm təlau məmə nəkuəpəh noliən u məmə nəsuətəlɨgiən e təlau mɨn, mətəu-inu Iərmənɨg rəhatəlau pəti.   
\p
\v 3 Əuəh, kəni ik mɨn,\f + \fr 4:3  \ft Kəruru məmə iətəmi pəh u. Məta ioluək əha kəti rəha Pol, təhmen e Timoti uə Sailəs uə Luk uə suah kəti mɨn.\f* iətəm kilau min ik kəmuol uək nuvəh rəkɨs, iəkolkeikei məmə nəkasiru e pəta mil u, mətəu-inu iəmol pɨk uək itɨmahal mil lau. Kəmuasiru lak mətuəni pətɨgəm nanusiən təuvɨr rəha Iesu Krɨsto, itɨmah Klemən mɨne piak mɨn nəuvein mɨn iətəm kəmotasiru e uək. Uhgɨn təmətei nərgɨlah e nauəuə rəha nəmiəgəhiən.\x - \xo 4:3  \xt Luk 10:20\x*   
\p
\v 4 Otagiən o Iərmənɨg nian rəfin. !Kəni iəkəni mɨn, otagiən!  
\v 5 Otol kəm nətəmimi məmə okoteruh məmə itəmah nətəmi rəhatəmah nətəlɨgiən tɨmətɨg. Kəni məsotaluiən məmə otəsuvəhiən Iərmənɨg tɨtəlɨg=pa mɨn.\x - \xo 4:5  \xt Hip 10:25; Jem 5:8-9\x*  
\v 6 Nɨkitəmah təsəhti pɨkiən natimnati mɨn, nati əpnapɨn in nati asoli uə nati əkəku əmə, mətəu e natimnati mɨn rəfin, otəfaki=pən əmə kəm Uhgɨn o nati itəmah nəkotolkeikei. Kəni nian nəkotəfaki motətapuəh ohni, motəni kəm in məmə nɨkitəmah tagiən o rəhan nəuvɨriən.\x - \xo 4:6  \xt Mat 6:25-34; Kol 4:2\x*  
\v 7 Kəni Uhgɨn otəfɨnə kəm təmah nəməlinuiən iətəm iahgin pɨk tapirəkɨs nəhruniən rəfin rəha nətəmimi. Kəni nəməlinuiən əha otarmənɨg vivi e nɨkitəmah mɨne nətəlɨgiən rəhatəmah mətəu-inu nəutəhatətə e Krɨsto Iesu.\x - \xo 4:7  \xt Aes 26:3; Jon 14:27; Kol 3:15\x*   
\p
\v 8 Kəni rəueiu piak mɨn, otətəlɨg e natimnati mɨn iətəm tol nɨpəhriəniən, iətəm tətaskəlɨm nɨsiaiən, iətəm təhruahru, iətəm noliən tərah tɨkə lan, iətəm kitah kotolkeikei, iətəm nərgɨlah kotəuvɨr, iətəm kotəuvɨr pɨk, iətəm nətəmimi kəutəni-vivi. Otətəlɨg e natimnati mɨn əha.  
\v 9 Otol nati nak iətəm iəməgətun itəmah lan, iətəm nəmotos e nəmiəgəhiən rəhatəmah, kəni otol mɨn nati nak iətəm iəu iəməni, kəni otol nati nak nəmoteh=pa lak. Nian nəkotol lanəha, kəni Uhgɨn iətəm tətəfɨnə nəməlinuiən kəm təmah, otətan itəmah min e nian mɨn rəfin.\x - \xo 4:9  \xt Rom 16:20\x*   
\s1 Pol nɨkin tagiən  //  o nasiruiən rəhalah  
\p
\v 10 Nɨkik tagiən iətəni-vivi Iərmənɨg mətəu-inu nuvəh nəuvetɨn nəməsotasiruiən lak, mətəu əha rəueiu nɨkitəmah təhti mɨn iəu. Nɨpəhriəniən nəməutətəlɨg pɨk lak, mətəu suaru tɨkə məmə nəkotasiru lak.  
\v 11 Iəsəniən nati u mətəu-inu natimnati iətəm iəu iəkolkeikei tɨkə ohniəu, kəpə. Mətəu-inu rəueiu iəkəhrun suaru məmə nɨkik tagiən əmə nian rəfin, nati əpnapɨn rəhak natɨgiən in təuvɨr uə tərah.  
\v 12 Iəkəhrun suaru rəha nagiəniən nəmə rəhak natimnati tɨkə, uə nəmə rəhak natimnati tepət. Inəhrun rəkɨs suaru oneuən əha e nian rəfin, nəmə nəgək nauəniən tepət uə təkəku əmə, nəmə rəhak nautə tepət uə təkəku əmə.  
\v 13 Mətəu-inu Krɨsto tətəfa rəhan nəsanəniən kəm iəu, kəni iəkəhrun naliuəkiən e nəuvɨriən uə nərahiən.\x - \xo 4:13  \xt 2Kor 12:10\x*   
\p
\v 14 Mətəu itəmah nəmotol noliən təuvɨr nian nəmotasiru lak e nərahiən iətəm iəmatɨg lan.  
\v 15 Nɨpəhriəniən, itəmah nətəm Fɨlɨpai nɨnotəhrun rəkɨs məmə nian nəmotətuəuin mətətəu nanusiən təuvɨr e Iesu Krɨsto, nian iəmiet imatəmah ikɨn Masetoniə, itəmah əmə u nəmotasiru lak e məni. Niməfaki kəti mɨn tɨkə iətəm təməfa natimnati nəuvein kəm iəu.\x - \xo 4:15  \xt 2Kor 11:9\x*  
\v 16 Kəni nian iəmuvən iuəkɨr əmə, e taun Təsalonaikə, mətatɨg əpəha ikɨn, nəmotahli=pa mɨn məni kəm iəu, kəni səniəmə mau kətiəh əmə.  
\v 17 Səniəmə iətəsal e məni məmə nəkotəfa kəm iəu, mətəu iəkolkeikei məmə Uhgɨn oteruh nəuvɨriən əha kəni mətəou itəmah lan.   
\p
\v 18 Iəmos rəfin məni iətəm nəmotahli=pa kəm iəu, kəni in təhmen mapirəkɨs, mətəu nian Epafrotaetəs təmos natimnati mɨn u muva kəm iəu, rəueiu rəhak natimnati rəfin tepət. Itəmah nəmotəfən nati kəti kəm Uhgɨn təhmen e sakrifais iətəm nəmiəvɨn təuvɨr. In tatos əmə, nɨkin tətagiən ohni.   
\p
\v 19 Kəni Uhgɨn rəhak in otəfɨnə kəm təmah natimnati rəfin iətəm təhruahru o nəmiəgəhiən rəhatəmah. Kəni rəhan rəfin nəfəniən kəutsɨpən e rəhan nautə tepət təuvɨr, kəni məutsɨpən e Krɨsto Iesu.   
\p
\v 20 Pəh nətəmimi rəfin okotɨsiai Uhgɨn Tatə rəhatah tatuvən mətuvən naunun tɨkə. Əuəh.   
\s1 Naunun nəghatiən rəha Pol  
\p
\v 21 Iətəni təuvɨr kəm təmah rəfin iətəm nəutəhatətə e Krɨsto Iesu. Piatah mɨn, itɨmah milah u ikɨnu kəutəni mɨn təuvɨr kəm təmah.  
\v 22 Nətəmimi mɨn rəfin iətəm kəutəhatətə e Krɨsto Iesu, kəutəni=pɨnə təuvɨr kəm təmah, kəni ilah mɨn əpəha e nimə rəha Sisə kəutəni təuvɨr pɨk kəm təmah.   
\p
\v 23 Pəh Iərmənɨg Iesu Krɨsto otətuati e rəhan nəuvɨriən kəm təmah rəfin.