\id EPH - Whitesands Tanna \h EFƏSƗS \toc1 Nauəuə iətəm Pol təmətei tuvən kəm nəfaki mɨn ikɨn Efəsɨs \toc2 Efəsɨs \toc3 Efəs \mt1 Efəsɨs \mt2 Nauəuə iətəm Pol təmətei tuvən kəm nəfaki mɨn ikɨn Efəsɨs \imt1 Nəghatiən əkuəkɨr rəha nauəuə u Efəsɨs \ip \bd ?Pəh təmətei nauəuə u?\bd* Aposɨl Pol təmətei nauəuə u. \ip \bd ?Təmətei tatuvən kəm pəh?\bd* Təmətei nauəuə u tatuvən kəm niməfaki əpəha Efəsɨs, kəni molkeikei məmə ilah okotafin kəni motahli=pən tuvən kəm niməfaki pɨsɨn pɨsɨn mɨn iuəkɨr. \ip \bd ?Natɨgiən təhro lanu nian təmətei?\bd* Pol təmətuəuin niməfaki əpəha Efəsɨs, kəni mətatɨg ilah min ilah o nu kɨsɨl. Kəni in tolkeikei pɨk ilah, kəni ilah kotolkeikei pɨk in. Efəsɨs in taun asoli kəti e nɨtəni asoli u Esiə, kəni in ikɨn təuvɨr kəti məmə Pol otəni pətɨgəm nəghatiən ikɨn rəha Uhgɨn. \ip \bd ?Təmətei nauəuə u o nak?\bd* Pol tolkeikei məmə otəfəri nətəlɨgiən rəhalah. In tolkeikei məmə otəni pətɨgəm noliən əhruahru, mɨne uək rəha niməfaki, kəni nəghatiən u tatuvən kəm niməfaki e ikɨn mɨn rəfin. \c 1 \p \v 1 Iəu Pol, u iəu aposɨl kəti rəha Krɨsto Iesu, iətəm Uhgɨn təmɨtəpɨn rəkɨs məmə iəu rəhan aposɨl. Iətəni təuvɨr kəm təmah rəfin nəfaki mɨn əpəha Efəsɨs iətəm nautaskəlɨm əskasɨk nəhatətəiən rəhatəmah e Krɨsto Iesu.\x - \xo 1:1 \xt Uək 18:19-21; 19:1\x* \p \v 2 Pəh Uhgɨn u Tatə rəhatah, mɨne Iərmənɨg Iesu Krɨsto, okuətuati e nəuvɨriən mɨne nəməlinuiən kəm təmah. \s1 Nəuvɨriən iətəm Uhgɨn təməfən e Krɨsto \p \v 3 Nəni-viviən tatuvən o Uhgɨn u Tatə rəha Iərmənɨg Iesu Krɨsto rəhatah. E Krɨsto, in təmətuati e narmɨtah nəuvɨriən rəfin əha iətəm təmsɨpən e negəu e neai.\x - \xo 1:3 \xt Efəs 2:6\x* \v 4 Tol lanu, mətəu-inu nian Uhgɨn təməsol əhanəhiən neai mɨne nɨftəni, mətəu in təmɨtəpɨn itah məmə kəhuva kətiəh kitah Krɨsto, kəni məmə e nəhmtɨn, kitah kotəhruahru kəni kəseh-pəniən noliən tərah kəti e kitah.\x - \xo 1:4 \xt Jon 15:16\x* \v 5 Mətəu-inu Uhgɨn tolkeikei pɨk itah, uərisɨg in təmol natimnati, mətəu in təmɨtəpɨn rəkɨs itah məmə okəhuva nenətɨn mɨn e Iesu Krɨsto. Nati əha tatɨtəu=pən əmə nəuian mɨne nati nak iətəm in tolkeikei.\x - \xo 1:5 \xt Jon 1:12\x* \v 6 Təmol lanəha məmə kitah okotəni-vivi Uhgɨn o rəhan nəuvɨriən iətəm in təuvɨr tapirəkɨs, nəuvɨriən əha iətəm təmətuati əpnapɨn əmə kəm tah e Nətɨn iətəm in tolkeikei pɨk. \v 7 Mətəu-inu nɨra Krɨsto təmaiu, kitah kəməhuva kətiəh lan, kəni Uhgɨn təmɨtɨs itah e rəhatah noliən tərah mɨn, inəha təmafəl rəkɨs noliən tərah mɨn rəhatah. !Nɨpəhriəniən, nəuvɨriən rəha Uhgɨn in iahgin tapirəkɨs!\x - \xo 1:7 \xt Efəs 2:7; Kol 1:14\x* \v 8 Kəni təməfa nəuvɨriən əha iətəm təfɨgəm mapirəkɨs. \p E neinatɨgiən mɨne nəhruniən mɨn rəfin rəhan, \v 9 nɨkin tagiən məmə təmol əpu kəm tah nati oneuən e nəlpəkauiən e rəhan nəghatiən, iətəm in otol e Krɨsto.\x - \xo 1:9 \xt Rom 16:25\x* \v 10 Kəni inu nətəlɨgiən rəha nəlpəkauiən inəha. O nian kəti, e nian əhruahru rəhan, in otəhlman e natimnati rəfin e neai mɨne nɨftəni okəhuva məutatɨg ahgəl e narmənɨgiən rəha Krɨsto.\x - \xo 1:10 \xt Kol 1:16,20\x* \p \v 11 Uhgɨn tatol natimnati rəfin tətuva təhmen əmə məmə inu təməni tol lanəha. Aupən aupən agɨn in təmɨtəpɨn itah məmə okəhuva rəhan mɨn nian təmiuvi=pa itah kəhuva motol kətiəh kitah Krɨsto.\x - \xo 1:11 \xt Rom 8:28-29\x* \v 12 Təmol lanəha məmə itɨmah nəuanɨləuɨs mɨn rəha Isrel u iəmotaupən motəhatətə e Krɨsto, itɨmah iəkotol məmə nətəmimi okotləfəri nərgɨ Uhgɨn iətəm nəsanəniən asoli rəha nəhagəhagiən tətatɨg lan. \p \v 13 Kəni itəmah Nanihluə\f + \fr 1:13 \ft Nanihluə, Ianihluə — Afin-to e tiksɨnəri.\f* mɨn, nəməhuva kətiəh itəmah Krɨsto nian itəmah mɨn nəmotətəu nəghatiən pəhriən, nanusiən rəha nosmiəgəhiən. Nəmotəhatətə lan, kəni Uhgɨn təfɨnə Narmɨn Rəhan kəm təmah təhmen e nəmtətiən kəti məmə itəmah rəhan mɨn. \v 14 Mətəu-inu kitah kəmotos Narmɨn Rəha Uhgɨn, kəni kitah kotəhrun vivi məmə Uhgɨn otəfa natimnati təuvɨr mɨn kəm tah iətəm in təməniəkɨs məmə in otol. Kitah okotos natimnati mɨn əha nian Uhgɨn otɨtɨs itah u rəhan mɨn. Inu otol məmə nətəmimi okotəni-vivi Uhgɨn mətəu-inu in ilɨs tapirəkɨs.\x - \xo 1:14 \xt 2Kor 1:22\x* \s1 Nəni-viviən mɨne nəfakiən rəha Pol \p \v 15-16 Mətəu-inu o natimnati mɨn u, iətəfaki o təmah nian rəfin mətəuarus=pa u rəueiu, kəni iatəni tagkiu kəm Uhgɨn o təmah nian rəfin. Noliən əha iəmətuəuin nian iəmətəu nanusiən e rəhatəmah nəhatətəiən e Iərmənɨg Iesu, mɨne rəhatəmah nolkeikeiən o nətəm kəutəfaki mɨn rəfin. \v 17 Iətəfaki o təmah kəm Uhgɨn iətəm in Uhgɨn rəha Iərmənɨg Iesu Krɨsto rəhatah, kəni in Tatə iətəm kətəni-vivi katɨsiai pɨk agɨn. Iətəfaki məmə in otəfɨnə narmɨn rəha neinatɨgiən mɨne nəhruniən məmə nəkotəhrun vivi in təhmɨn mɨn.\x - \xo 1:17 \xt Kol 1:9\x* \p \v 18 Kəni iətəfaki mɨn məmə in oterəh e rəhatəmah nətəlɨgiən məmə onəkotəhrun nati nak nəmotələhu=pən əskasɨk rəhatəmah nətəlɨgiən lan, itəmah nətəm Uhgɨn təmauɨn e təmah. Kəni iətəfaki mɨn məmə onəkotəhrun məmə Uhgɨn otəfɨnə nati təuvɨr tapirəkɨs kəm təmah u nəutəhatətə e Krɨsto.\f + \fr 1:18 \ft Nati təuvɨr u tətəghati e nəmiəgəhiən itulɨn itəmah Uhgɨn əpəha e negəu e neai.\f* \p \v 19 Kəni iətəfaki mɨn məmə onəkotəhrun nəsanəniən rəhan məmə in iahgin pɨk agɨn, kəni nəsanəniən əha tatol uək e nəmiəgəhiən rəhatah nətəm kəutəni nɨpəhriən e Iesu.\x - \xo 1:19 \xt Kol 1:11\x* Kəni nəsanəniən əha in təhmen əmə e rəhan nəsanəniən asoli \v 20 iətəm təmol Iesu təmiəgəh mɨn e nɨmɨsiən, kəni təmol məmə in təmuva mətəharəg e nɨkalɨ Uhgɨn maru e negəu e neai, ikɨn ima nəsanəniən mɨne nɨsiaiən.\x - \xo 1:20 \xt Sam 110:1; 2Kor 13:4; Kol 2:12\x* \v 21 Kəni Iesu in ilɨs e nətəmi asoli mɨn mɨne nepətiən mɨn rəfin, mɨne narmənɨgiən mɨn rəfin, mɨne nəsanəniən mɨn rəfin, mɨne nərgɨn mɨn rəfin, e nian u rəueiu, mɨne e nian iətəm otəpanuva.\x - \xo 1:21 \xt Kol 1:16; 2:10\x* \v 22 Kəni Uhgɨn təmələhu=pən natimnati rəfin agɨn kəutatɨg ahgəl narmənɨgiən rəhan, kəni mol in tuva rəhn-kapə natimnati rəfin, kəni inu otasiru e niməfaki.\x - \xo 1:22 \xt Sam 8:6\x* \v 23 Kəni niməfaki in nɨpətɨ Iesu, kəni nəlpəkauiən rəha Uhgɨn e Krɨsto tətuva nɨpəhriəniən e niməfaki, kəni e noliən mɨn əmə əha, nəlpəkauiən rəha Uhgɨn o natimnati rəfin tətuva pəhriən e Krɨsto.\x - \xo 1:23 \xt Rom 12:5; Efəs 4:10,15; Kol 1:18\x* \c 2 \s1 Nəmiəgəhiən vi e Iesu \p \v 1 Itəmah u, aupən təhmen əmə məmə nəmohmɨs e narmɨtəmah mətəu-inu nəmotəhti nəuia Uhgɨn, kəni motol noliən tərah mɨn. \v 2 Nəmautan mautol noliən tərah rəha nɨftəni, kəni mautol nəuia iətəmi tətarmənɨg e nəsanəniən rəha nərahiən rəha nɨmagəuagəu, u Setən. In əmə əha narmɨn tərah iətəm tatol uək rəueiu e nəmiəgəhiən rəha nətəmi u kəutəhti nəuia Uhgɨn.\x - \xo 2:2 \xt Kol 3:7; Tait 3:3\x* \v 3 Itɨmah mɨn iəmautatɨg lanəha təhmen əmə e lah nian kəti aupən. Nɨkitɨmah tolkeikei noliən tərah mɨn, kəni itɨmah iəmautol nərahiən əha iətəm kəmotol nɨkitɨmah tagiən. Nati nak iətəm təmsɨpən e nɨkitɨmah mɨne nətəlɨgiən tərah mɨn rəhatɨmah, mətəu itɨmah iəmautohtəu=pən əmə ilah. Kəni nian iəmotair, mətəu noliən tərah tɨnatɨg rəkɨs e nɨkitəmah, təhmen əmə məmə noliən tərah tɨnatɨg rəkɨs e nətəmi əpnapɨn mɨn. Kəni nɨki Uhgɨn tətahmə o noliən tərah mɨn rəhatɨmah, kəni in otəkeikei mol nalpɨniən kəm tɨmah.\x - \xo 2:3 \xt Kol 3:6\x* \p \v 4 Mətəu Uhgɨn, in təriauəh e nolkeikeiən o tah, kəni rəhan nasəkəhruiniən o tah in iahgin pɨk. \v 5 Kəni nati əpnapɨn e nian əha təhmen məmə kəmohmɨs e narmɨtah o noliən tərah mɨn, mətəu in təmol itah kotəmiəgəh kitah Krɨsto mətəu-inu in tolkeikei pɨk itah. (Otətəlɨg-to lan. E nəuvɨriən rəhan, in təmosmiəgəh itəmah.)\x - \xo 2:5 \xt Kol 1:21; 2:13\x* \v 6 Kəni Uhgɨn təməfəri itah, kitah Krɨsto, kəni təmol məmə kitah kotəharəg kitah Krɨsto e negəu e neai.\x - \xo 2:6 \xt Kol 2:12\x* \p \v 7 Uhgɨn təmol lanəha məmə e nian iətəm otəpanuva, in otəgətun rəhan nəuvɨriən iətəm in iahgin tapirəkɨs agɨn, kəni kitah kauteruh rəhan nəuvɨriən e noliən təuvɨr rəhan kəm tah e Krɨsto Iesu. \v 8 E nəuvɨriən asoli rəha Uhgɨn iətəm in təmətuati lan kəm təmah, in təmosmiəgəh itəmah e nəhatətəiən, kəni natimnati mɨn əha, səniəmə itəmah aru nəmotol, mətəu in nati kəti iətəm Uhgɨn tətəfa əpnapɨn əmə kəm təmah, \v 9 səniəmə e uək kəti iətəm itəmah nəmotol, kəni tol lanəha ko iətəmi kəti təsəfəri aruiən in ohni.\x - \xo 2:9 \xt 1Kor 1:29-31; 2Tim 1:9\x* \v 10 Tol lanəha mətəu-inu in Uhgɨn iətəm tatol uək e nəmiəgəhiən rəhatah, kəni in təmol itah e Krɨsto məmə kitah okotol uək mɨn iətəm kotəuvɨr. Uək mɨn u, Uhgɨn tɨnol əpenə-penə rəkɨs lan məmə kitah okotol ilah.\x - \xo 2:10 \xt Tait 2:14\x* \s1 Ilah kəməhuva kətiəh e Krɨsto \p \v 11 Tol lanəha, itəmah onəsotaluiən məmə nian nəmotair, kəni itəmah səniəmə nəuanɨləuɨs rəha Isrel. Kəni nətəm Isrel nətəm kɨnəhgi=pən rəkɨs ilah, ilah kəmotəni məmə itəmah Nanihluə mɨn mətəu-inu kəsəhgi-pəniən itəmah. Mətəu nati u, in nati kəti iətəm katol əmə e nɨpətɨ iətəmimi, mətəu təsekiən nɨkilah. \v 12 Kəni onəsotaluiən məmə e nian əha, itəmah nəmotəhtul isəu o Krɨsto, itəmah səniəmə nətəm Isrel əhruahru, mətəu itəmah Nanihluə mɨn əmə, kəni nəniəskasɨkiən mɨn rəha nasiruiən rəha Uhgɨn kəm nətəm Isrel aupən iətəm kəməlis ilah lan e Uhgɨn, ko təsuvaiən məmə rəhatəmah. Nəmiəgəhiən rəhatəmah e nəhue nɨtəni u in təmol lanəha məmə, itəmah nəmotəruru agɨn Uhgɨn, kəni rəhatəmah nuhuiniən tɨkə agɨn məmə onəkəhuvən məutatɨg itəmah Uhgɨn əpəha e negəu e neai.\x - \xo 2:12 \xt Rom 9:4; Kol 1:21\x* \v 13 Mətəu itəmah mɨn u aupən nəmotan isəu o Uhgɨn, nəməhuva kətiəh itəmah Krɨsto Iesu, kəni rəueiu nəməhuva pəhriən o Uhgɨn e nɨra Krɨsto.\x - \xo 2:13 \xt Kol 1:20\x* \p \v 14 Tol lanəha mətəu-inu Krɨsto pɨsɨn əmə təmələhu nəməlinuiən, təməlis nəuanɨləuɨs rəha Isrel mɨne Nanihluə mɨn kəhuva kətiəh məmə ilah nətəm kətiəh mɨn əmə. Aupən, Lou rəha nəuanɨləuɨs mɨn rəha Isrel təməuəri ilah mɨne Nanihluə mɨn matol məmə ilah kautol tɨkɨmɨr, təhmen=pən əmə e nɨpəgləuahtəniəkɨs kəti tətəuəri nətəmimi əpəha e nɨtəuət kəti mɨne nətəmimi əpəha e nɨtəuət kəti mɨn. Mətəu Krɨsto təmɨrəuei nɨpəgləuahtəni əha.\x - \xo 2:14 \xt 1Kor 12:13\x* \v 15 Təmol lanəha nian in təmɨmɨs e nɨgi kəməluau, kəni təmol məmə kitah okotəpəh nɨtəu-pəniən Lou mɨn rəfin rəha nətəm Isrel məmə okotəhruahru e nəhmtɨ Uhgɨn. Krɨsto təmol lanəha məmə in otol nətəm Isrel mɨne Nanihluə mɨn kəhuva kətiəh lan. Kəni e noliən əha, in təmələhu nəməlinuiən.\x - \xo 2:15 \xt Kol 2:14\x* \v 16 Kəni e nɨmɨsiən rəhan e nɨgi kəməluau, Krɨsto təmos ilah kəhuva kətiəh, kəni mit ilah mohtəlɨg=pən o Uhgɨn, kəni mol rəhalah tɨməti tamis.\x - \xo 2:16 \xt Sek 9:10; Kol 1:20,22\x* \v 17 In təmuva mətəni pətɨgəm nəməlinuiən kəm təmah u aupən nəməutatɨg isəu o Uhgɨn, kəni mətəni pətɨgəm nəməlinuiən kəm tɨmah u iəməutatɨg iuəkɨr o Uhgɨn.\x - \xo 2:17 \xt Aes 57:19\x* \v 18 Kəni rəueiu e nati nak iətəm Krɨsto təmol, kitah rəfin nətəm Isrel mɨne Nanihluə mɨn, kotəhrun nuvaiən o Tatə Uhgɨn e Narmɨn Rəhan kətiəh əmə. \p \v 19 Kəni tol lanəha, səniəmə itəmah iapɨspɨs mɨn uə nətəm ihluə, mətəu rəueiu itəmah natɨg mɨn e negəu e neai itəmah nətəm kəutəhatətə e Iesu, kəni itəmah nenətɨ Uhgɨn mɨn.\x - \xo 2:19 \xt Efəs 3:6\x* \v 20 Kitah kotəhmen e nimə kəti rəha Uhgɨn iətəm nəhlkɨ nimə in Krɨsto Iesu, kəni aposɨl mɨn mɨne iəni mɨn, ilah nəhlmɨ nimə asoli mɨn,\x - \xo 2:20 \xt 1Kor 3:11\x* \v 21-22 kəni Krɨsto tatɨlpɨn itəmah Nanihluə mɨn e nimə əha təhmen e nəhlmɨ nimə mɨn, kəni tatuvləkɨn nəhlmɨ nimə mɨn rəfin məmə ilah okəhuva nimə əhruahru rəha nəfakiən kəm Iərmənɨg, iətəm Uhgɨn tətatɨg ikɨn e Narmɨn Rəhan.\x - \xo 2:21-22 \xt 1Kor 3:16; 1Pitə 2:5\x* \c 3 \s1 Pol təməni pətɨgəm nəlpəkauiən oneuən rəha Uhgɨn \m \v 1 Iəu Pol, iəməni pətɨgəm nanusiən rəha Krɨsto Iesu kəm təmah Nanihluə mɨn, kəni kəməfa iəu e kaləpus ohni, kəni iətatɨg ikɨnu rəueiu.\x - \xo 3:1 \xt Fɨl 1:7,13\x* \p \v 2 Itəmah nəkotəhrun rəkɨs məmə Uhgɨn təməfa uək asoli u kəm iəu məmə iəkəni pətɨgəm nəuvɨriən rəhan kəm təmah.\x - \xo 3:2 \xt Kol 1:25\x* \v 3 Təhmen e nəghatiən iətəm iəmətei rəkɨs kəm təmah, iətəni məmə Uhgɨn pɨsɨn əmə təmol əpu nati oneuən rəhan kəm iəu.\x - \xo 3:3 \xt Efəs 1:9-10; Kol 1:26\x* \v 4 Nian onəkotafin nəghatiən əha, kəni onəkotəhrun rəhak nəhruniən e nɨpətɨ nəghatiən rəha nəlpəkauiən oneuən rəha Uhgɨn e Krɨsto. \v 5 Uhgɨn təməsol əpuiən nati u kəm nətəm aupən, mətəu rəueiu tɨnol əpu e Rəhan Narmɨn kəm rəhan mɨn aposɨl mɨn mɨne iəni mɨn iətəm təmɨtəpɨn rəkɨs. \v 6 Nati oneuən əha məmə e nanusiən təuvɨr əmə, Nanihluə mɨn, ilah mɨn kəməhuva motəhmen e nətəm Isrel o nosiən nəuvɨriən rəha Uhgɨn, kəni ilah kəməhuva kətiəh, kəni kautos pəti nəuvɨriən rəha Uhgɨn e nəniəskasɨkiən rəhan e Krɨsto Iesu.\x - \xo 3:6 \xt Efəs 2:13,16-19\x* \p \v 7 E nəuvɨriən asoli iətəm Uhgɨn təməfa əpnapɨn əmə kəm iəu e nəsanəniən asoli rəhan, in təməfa uək u rəha nəni pətɨgəmiən nanusiən təuvɨr əha.\x - \xo 3:7 \xt Kol 1:25\x* \v 8 Nati əpnapɨn iəu ləhtəni agɨn e nətəmimi rəfin rəha Uhgɨn, mətəu e nəuvɨriən rəhan, Uhgɨn təməfa uək u, məmə iəkəni pətɨgəm kəm təmah u Nanihluə mɨn, nəuvɨriən mɨn rəha Krɨsto iətəm ko kitah kəsotəhruniən ilah rəfin mətəu-inu ilah tepət naunun tɨkə,\x - \xo 3:8 \xt 1Kor 15:9-10\x* \v 9 kəni iəkol əpu kəm nətəmimi rəfin noliən iətəm Uhgɨn təmol rəhan nəlpəkauiən oneuən otuva miet pətɨgəm. Uhgɨn u təmol natimnati rəfin, in təmətəhluaig e nəlpəkauiən əha nuvəh rəkɨs. \p \v 10 In təmol lanəha məmə rəueiu in otol pətɨgəm kəm iərmənɨg mɨn mɨne nepətiən mɨn əpəha e magəuagəu rəhan neinatɨgiən iətəm suaru rəhan tepət tepət. Kəni ilah okoteruh rəhan neinatɨgiən nian okoteh niməfaki. \v 11 Inu nəlpəkauiən rəhan iətəm tətatɨg itulɨn, kəni təmuva nɨpəhriəniən e Krɨsto Iesu, Iərmənɨg rəhatah. \v 12 Kəni mətəu-inu e Krɨsto mɨne rəhatah nəhatətəiən lan, kitah kotəhrun nuvaiən nian rəfin otəhtul e nəhmtɨ Uhgɨn məsotəgɨniən.\x - \xo 3:12 \xt Jon 14:6; Rom 5:2\x* \v 13 Tol lanəha, iəkətapuəh o təmah məmə sotoliən məmə nətəlɨgiən rəhatəmah teiuaiu e nahməiən iətəm iətatɨg lan ikɨnu. Iətətəu nahməiən o təmah, kəni in otasiru e rəhatəmah nəmiəgəhiən. \s1 Nəfakiən rəha Pol \p \v 14 Mətəu e natimnati mɨn əha iətəm iəu iəməni rəkɨs, kəni iətasiəulɨn mətəfaki kəm Uhgɨn Tatə, \v 15 iətəm in təmol nətəmimi mɨn rəfin e nəhue nɨtəni mɨn mɨne əpəha e negəu e neai. \v 16 Nəsanəniən mɨne nolkeikeiən mɨne neinatɨgiən rəha Uhgɨn in tepət təuvɨr tapirəkɨs, kəni iəkətapuəh o Uhgɨn məmə Narmɨn Rəhan otol nɨkitəmah təsanən e nati təuvɨr mɨn əha rəhan \v 17 məmə e nəhatətəiən rəhatəmah e Krɨsto, in otatɨg kətiəh e nɨkitəmah. Kəni iətəfaki mɨn məmə nəmiəgəhiən rəhatəmah oteiuaiu mamnɨm vivi e nolkeikeiən rəha Uhgɨn \v 18 məmə itəmah nətəmi rəfin iətəm nəutəhatətə e Krɨsto, onəkoteh vivi nolkeikeiən asoli rəha Krɨsto iətəm naunun tɨkə. In teiuaiu tapirəkɨs lokamnɨm apɨn. In təri tapirəkɨs məhau mɨn. Suaru rəhan taiu tapirəkɨs suaru rəha mɨtɨgar. In iahgin tapirəkɨs nəhue nɨftəni rəfin agɨn. \v 19 Nolkeikeiən əha rəha Krɨsto, ko kəsotəhrun rəfiniən mətəu-inu in iahgin pɨk, mətəu iətəfaki məmə onəkotəhrun vivi nolkeikeiən əha məmə Uhgɨn otəriauəh e nəmiəgəhiən rəhatəmah e noliən təuvɨr mɨn rəfin rəhan. \p \v 20 !Kəni pəh kotəfəri nərgɨ Uhgɨn! E nəsanəniən rəhan iətəm tatol uək e nəmiəgəhiən rəhatah, in təhrun noliən natimnati tapirəkɨs agɨn natimnati rəfin iətəm nɨkitah tətəhti uə kəutətapuəh ohni. \v 21 Pəh kitah niməfaki kotol kətiəh kitah Krɨsto Iesu mautəni-vivi Uhgɨn nian rəfin matuvən matuvən əmə lanko naunun tɨkə. !Əuəh! \c 4 \s1 Kitah kətiəh e Krɨsto \m \v 1 Uhgɨn aru təmauɨn e təmah məmə itəmah nəkəhuva rəhan mɨn nətəmimi, kəni təmauɨn itəmah məmə nəkəutaliuək e nəmiəgəhiən iətəm təhruahru agɨn. Tol lanəha, iəu Pol u iətatɨg e kaləpus o Iərmənɨg, iəkətapuəh əskasɨk o təmah məmə onəkotatɨg e nəmiəgəhiən təuvɨr kəti tol lanəha. \v 2 Otosiahu aru itəmah e natimnati rəfin, kəni məhuva itəmah nətəmi mətɨg, kəni nətəlɨgiən rəhatəmah otəfəməh, kəni nian suah kəti otol nati kəti təsəhmeniən e nəhmtɨtəmah, kəni nɨkitəmah otəsahmə uəhaiən ohni e nolkeikeiən rəha Uhgɨn.\x - \xo 4:2 \xt Kol 3:12-13\x* \p \v 3 Narmɨn Rəha Uhgɨn təmuhapumɨn itəmah, tol lanəha onəkotalkut əskasɨk məmə nəkotatɨg kətiəh e nəməlinuiən.\x - \xo 4:3 \xt Kol 3:14-15\x* \v 4 Kitah nɨpətɨn kətiəh əmə, kəni Narmɨn Rəha Uhgɨn kətiəh əmə, kəni itəmah nautələhu=pən əskasɨk rəhatəmah nətəlɨgiən e nati kətiəh əmə, nəuvɨriən iətəm Uhgɨn təmauɨn e təmah ohni. \v 5 Kəni Iərmənɨg kətiəh əmə, nəgətuniən kətiəh əmə, bəptais kətiəh əmə; \v 6 kəni kitah kəutəfaki kəm Uhgɨn kətiəh əmə u in rəhatah rəfin Tatə. In tətarmənɨg rəfin e tah, kəni tatol rəhan uək e nəmiəgəhiən rəfin rəhatah, kəni mətatɨg e nɨkitah rəfin.\x - \xo 4:6 \xt 1Kor 12:6\x* \p \v 7 Mətəu Krɨsto təməuəri rəhan nəsanəniən kəm kitah rəfin agɨn kətiəh kətiəh o noliən uək pɨsɨn pɨsɨn mɨn.\x - \xo 4:7 \xt Rom 12:3,6\x* \v 8 Tol lanəha, Nauəuə Rəha Uhgɨn tətəni məmə, \q1 “Nian in təməri ilɨs agɨn, \q1 kəni miti pətɨgəm rəhan tɨkɨmɨr mɨn iətəm təmehpahu ilah. \q1 Kəni təməfən nati təuvɨr kəm nətəmimi.”\x - \xo 4:8 \xt Sam 68:18\x* \m \v 9 Eruh to nəghatiən əha məmə, “In təməri.” Nɨpətɨn təni məmə, Krɨsto təmaupən meiuaiu ləhtəni agɨn, ikɨnu e nəhue nɨftəni.\x - \xo 4:9 \xt Jon 3:13\x* \v 10 Suah u iətəm təmeiuaiu=pa, in iətəmi kətiəh əmə iətəm in təməri mɨn ilɨs agɨn mapirəkɨs neai məmə in otəriauəh e ikɨn mɨn rəfin. \v 11 In iətəmi kətiəh əmə iətəm in təməfən nəsanəniən rəhan kəm nətəmimi pɨsɨn pɨsɨn mɨn məmə nəuvein okəhuva aposɨl mɨn, nəuvein okəhuva iəni mɨn, nəuvein okəhuva nətəmimi rəha nəni pətɨgəmiən nanusiən təuvɨr, nəuvein okəhuva pastə mɨn mɨne nəgətun mɨn.\x - \xo 4:11 \xt 1Kor 12:28\x* \v 12 Krɨsto təmol lanəha məmə ilah okotasiru motol əpenə-penə e nətəmimi rəha niməfaki, kəni nətəmimi rəha niməfaki okotol uək rəha Uhgɨn məmə nɨpətɨ Krɨsto otəskasɨk, \v 13 mətəuarus kitah rəfin kəhuva motol kətiəh e nəhatətəiən rəhatah, mɨne nəhruniən e Nətɨ Uhgɨn, kəni motepət məhuva motəhmen e Krɨsto iətəm in təhruahru agɨn.\x - \xo 4:13 \xt Kol 1:28\x* \p \v 14 Kəni kitah okotəpəh noliən mɨn rəha kəlkələh mɨn u nian rəfin kəutəuhlin rəhalah nətəlɨgiən e nati kɨnotəhatətə rəkɨs lan, təhmen e kɨnu kəti iətəm naiəh tatos. Nətəlɨgiən rəhatəmah tatol lanəha mətəu-inu suah kəti tətəgətun nati pɨsɨn, uə suah kəti mɨn tatiuvi rəhatəmah nətəlɨgiən e nəghatiən rəhan iətəm nɨkitəmah təhti məmə in təuvɨr, mətəu nɨpəhriəniən, suah kəha təteiuə. \v 15 Mətəu kəpə, kitah okəsotoliən lanəha. E nolkeikeiən, okotəni əmə nɨpəhriəniən. Kəni e noliən əha, e natimnati rəfin iətəm kautol, okotepət məhuva motəhmen e Krɨsto, iətəm in rəhn-kapə niməfaki. \v 16 Kəni Krɨsto tatol məmə rəhan mɨn nətəmimi kəhuva kətiəh, təhmen=pən əmə e nəuanɨləuɨs mɨn iətəm kautɨlpɨn nɨpətɨ iətəmimi. Nian nəuəlɨ-nəuəlɨ nɨpətɨn kautol vivi uək əhruahru rəhalah e nolkeikeiən, mol nɨpətɨn tatepət mətəskasɨk.\x - \xo 4:16 \xt Kol 1:18; 2:19\x* \s1 Noliən vi rəha iəfaki mɨn \p \v 17 E nərgɨ Iərmənɨg iətəni əskasɨk kəm təmah məmə onəsotohtəu=pən mɨniən noliən rəha nətəmi mɨn u kəsotəniən nɨpəhriəniən e Uhgɨn. Nətəlɨgiən rəhalah tol nati əpnapɨn lan.\x - \xo 4:17 \xt Rom 1:21; 1Pitə 1:14\x* \v 18 Nəhruniən rəhalah tətan əmə əpəha tapinəpu ikɨn, kəni mautan isəu o nəmiəgəhiən iətəm Uhgɨn tətəfa mətəu-inu rəhn-kapə lah tiəkɨs kəni kəsotolkeikeiən məmə okotəhrun Uhgɨn, kəni kɨnotəruru nati. \v 19 Kəni məsotaulɨsiən e rəhalah noliən tərah mɨn, kəni mɨnotegəhan e noliən tərah mɨn kəutarmənɨg e nəmiəgəhiən rəhalah, təhmen e nɨtəuiən nɨpətan, mɨne noliən mɨn lanəha. Kəni nian rəfin kautolkeikei mɨn məmə okotol təhmɨn mɨn. \p \v 20 !Mətəu nian kəmotəgətun itəmah e Krɨsto, nəgətuniən əha in tol pɨsɨn agɨn e inəha! \v 21 Kəmətəgətun itəmah e noliən rəha Krɨsto, kəni itəmah rəhan mɨn, kəni kəgətun itəmah e nɨpəhriəniən iətəm tətatɨg lan. \v 22 Kəni kəməgətun itəmah məmə onəkotəhlman e rəhatəmah noliən əuas mɨn u kotərah, təhmen e nati pien kəti. Kəni motəpəh nətəlɨgiən əuas mɨn u kotərah. Nolkeikeiən tərah mɨn mɨne neiuə mɨn koatərəkɨn noliən mɨn mɨne nətəlɨgiən mɨn.\x - \xo 4:22 \xt Rom 8:13; Kol 3:9\x* \v 23 Nəmiəgəhiən mɨne nətəlɨgiən rəhatəmah otəkeikei muva məuvɨr vivi mɨn.\x - \xo 4:23 \xt Rom 12:2\x* \v 24 Kəni itəmah onəkotəkeikei məhuva nətəmimi vi mɨn e noliən mɨn mɨne nətəlɨgiən mɨn rəhatəmah, iətəm Uhgɨn təmol məmə okotəhmen lan, inu noliən mɨn iətəm nɨkin tətagiən lan, mɨne noliən mɨn əhruahru pəhriən.\x - \xo 4:24 \xt Jen 1:26; Kol 3:10\x* \p \v 25 Tol lanəha, itəmah rəfin nəkotəkeikei motəpəh noliən rəha neiuəiən, mətəu nəkotəni nɨpəhriəniən kəm təmah mɨn, mətəu-inu kitah nəuəlɨ-nəuəlɨ nɨpətɨ Krɨsto.\x - \xo 4:25 \xt Sek 8:16; Kol 3:8-9\x* \v 26 Nian nɨkim tətahmə, soliən noliən tərah, kəni alu uəhai əmə məsoliən niəməha tətatɨg lam mətəuarus mɨtɨgar tuvən miuvɨg,\x - \xo 4:26 \xt Sam 4:4; Jem 1:19-20\x* \v 27 kəni məsəfəniən nəua nɨmahan kəti kəm Setən. \v 28 Iətəm tətakləh otəkeikei məhlan e noliən əha, mətəu in aru otəkeikei mol uək kəti e nəhlmɨn məmə otos məni nəuvein iətəm təhrun nəfəniən nasiruiən kəm ianrah mɨn. \p \v 29 Səniən nəghatiən tərah e nohlɨm, mətəu əni əmə nati təuvɨr iətəm otasiru e nətəmimi nian kotaliuək e suaru pɨsɨn pɨsɨn mɨn, məmə nəghatiən mɨn əha otasiru e lah.\x - \xo 4:29 \xt Kol 4:6\x* \v 30 Sotoliən Narmɨn Rəha Uhgɨn tətəu nahməiən o noliən rəhatəmah, mətəu-inu in nəmtətiən rəhatəmah məmə itəmah rəha Uhgɨn, kəni in otos rəkɨs itəmah e noliən tərah mɨn e nian rəha nosmiəgəhiən.\x - \xo 4:30 \xt Aes 63:10; Efəs 1:13-14; 1Təs 5:19\x* \v 31 Kəni əraki rəfin e natimnati mɨn u: nahməiən e nɨkitəmah iətəm tətatɨg tatuvəh o nati kəti tərah iətəmi təmol e təmah; kəni əraki mɨn e noliən niəməha; mɨne noliən rəha nəni rahiən nətəmimi; mɨne noliən rəha nɨkitəmah mɨne nohlɨtəmah tɨtatɨperəh pɨk təhmen e kaluəluə; mɨne noliən rəha norgəhuiən; mɨne noliən mɨn rəfin iətəm okotol nərahiən kəm nətəmimi.\x - \xo 4:31 \xt Kol 3:8\x* \v 32 Mətəu otəuvɨr o təmah mɨn, kəni motol nɨkitəmah tɨmətmətɨg o təmah mɨn. Kəni nəmə itəmah kəti otol nati tərah kəti kəm təmah kəti mɨn, kəni otalu əmə lan, təhmen=pən əmə məmə Uhgɨn təmalu e rəhatəmah noliən tərah mɨn mətəu-inu Krɨsto təmɨmɨs o təfagə tərah mɨn rəhatəmah.\x - \xo 4:32 \xt Mat 6:14; 18:22-35; Kol 3:12-13\x* \c 5 \s1 Nəmiəgəhiən e nəhagəhagiən \m \v 1 Tol lanəha, otalkut əskasɨk məmə onəkotɨsɨkəuvɨn Uhgɨn mətəu-inu itəmah nenətɨ Uhgɨn mɨn iətəm in tolkeikei pɨk itəmah.\x - \xo 5:1 \xt Mat 5:48\x* \v 2 Kəni otaskəlɨm əskasɨk noliən rəha nolkeikeiən, təhmen əmə məmə Krɨsto təmolkeikei itah lan kəni muva mɨmɨs o tah, kəni nɨmɨsiən rəhan təhmen e sakrifais kəti iətəm kəmuvan e nɨgəm nəmiəvɨ nahnɨgəm təuvɨr iətəm kətəfən kəm Uhgɨn mol nɨkin tagiən lan.\f + \fr 5:2 \ft Uvən meruh e tiksɨnəri nəghatiən u “sakrifais.”\f*\x - \xo 5:2 \xt Eks 29:18; Hip 10:10\x* \p \v 3 Mətəu-inu itəmah nətəmimi rəha Uhgɨn iətəm nəkotəhruahru, kəni itəmah onəsotol agɨniən noliən nati kəti məmə okəni rah itəmah ohni. Iatəni noliən tərah mɨn təhmen e nɨpətan mɨne nəman mɨne, kautit oneuən ilah mɨn; mɨne noliən tərah rəfin iətəm tol naulɨsiən o nəniən; mɨne nətəmimi mɨn u navərəs mɨn. \v 4 Kəni təsəuvɨriən məmə nəkotəni nəghatiən iətəm taulɨs o nəniən, uə nəghatiən alməli mɨn, uə nəuvsaniən tərah, uə nəpauəiən. Təsəhruahruiən məmə nəkotəni nəghatiən tərah mɨn əha. Mətəu otəni nəghatiən təuvɨr mɨn kəm Uhgɨn, məmə nɨkitəmah tagiən o natimnati iətəm in təmol o təmah. \v 5 Kəni nəkotəkeikei motəhrun nati u məmə, nətəmimi nətəm kautohtəu nɨpətan, uə nətəmimi nətəm kautol noliən tərah iətəm tol naulɨsiən o nəniən, uə nətəm kəutaumɨs, ilah mɨn əha ko kəsəhuvəniən e negəu rəha Krɨsto mɨne Uhgɨn, (nətəm kəutaumɨs kotəhmen e nətəmimi kəutəfaki kəm narmɨ nati mɨn, rəhalah nautə in uhgɨn rəhalah).\x - \xo 5:5 \xt 1Kor 6:9-10; Kol 3:5\x* \p \v 6 Sotegəhaniən məmə suah kəti otiuvi=pən itəmah e nəghatiən eiuə mɨn rəhan u nɨpəhriən lan tɨkə. Mətəu-inu o noliən tərah mɨn əha, Uhgɨn nɨkin otərah kəni tol nalpɨniən kəm nətəmimi iətəm kəutəhti nəuian.\x - \xo 5:6 \xt Rom 1:18; Kol 2:4,8\x* \v 7 Tol lanəha, nəsəhuvəniən motan pəti itəmah min ilah motol noliən tərah mɨn iətəm kautol. \p \v 8 Nian kəti aupən, napinəpuiən təmatarmənɨg e təmah, mətəu rəueiu itəmah nɨnəhuva o Krɨsto kəni nəhagəhagiən tɨnətarmənɨg e təmah.\x - \xo 5:8 \xt Jon 12:36; Efəs 2:13; Kol 1:13; 1Pitə 2:9\x* Tol lanəha, otəni təhmen e nətəmi rəha nəhagəhagiən, \v 9 mətəu-inu nəhagəhagiən e nəmiəgəhiən rəhatəmah tətəuə e nəuvɨriən, mɨne nəhruahruiən, mɨne nɨpəhriəniən. \v 10 Kəni otalkut məmə onəkotəsal motəhrun noliən mɨn iətəm okotol Uhgɨn nɨkin tagiən lan. \v 11 Sotohtəu-pəniən nətəmimi rəha napinəpuiən motol noliən tərah mɨn itəmah min ilah. Nati təuvɨr mɨn e noliən mɨn əha tɨkə. Mətəu otəmki=pa noliən mɨn əha e nəhagəhagiən, kəni nətəmimi okotun məmə noliən mɨn əha kotərah. \v 12 Noliən oneuən mɨn rəha nətəmi u nətəm kəutəhti nəuia Uhgɨn, ilah noliən mɨn rəha naulɨsiən, kəni naulɨsiən asoli o nəni pətɨgəmiən noliən mɨn əha. \v 13 Mətəu natimnati rəfin iətəm kəhuva e nəhagəhagiən, nətəmimi koteruh vivi məmə ilah kotəhro lanu.\x - \xo 5:13 \xt Jon 3:20-21\x* \v 14 Tol lanəha mətəu-inu nian nəhagəhagiən tətasiəgəpɨn nati kəti, kəni nətəmimi kauteruh əhruahru. O nati u kətəni məmə, \q1 “Itəmah u nəutapɨli, otair-tə, \q1 otəmiəgəh e nɨmɨsiən, \q1 pəh Krɨsto otasiəgəpɨn itəmah.”\x - \xo 5:14 \xt Aes 26:19; Rom 13:11\x* \p \v 15 Kəni əutətəu vivi itəmah o rəhatəmah noliən mɨn, məsotatɨgiən məmə nətəm kəutalməli mɨne, mətəu nəkotatɨg e neinatɨgiən, \v 16 kəni nian rəfin okəmə nəkoteruh suaru o noliən nəuvɨriən kəti, autol, mətəu-inu rəueiu kəutatɨg e nian rəha nərahiən tepət.\x - \xo 5:16 \xt Kol 4:5\x* \v 17 Kəni tol lanəha, sotalməliən-tə, mətəu otəkeikei motalkut məmə onəkotəhrun nati nak iətəm Iərmənɨg tolkeikei. \v 18 Sotapɨsiən e wain mətəu-inu otiuvi=pən itəmah e nalməliən, mətəu təuvɨr məmə nəmiəgəhiən rəhatəmah otəriauəh əmə e Narmɨn Rəha Uhgɨn.\x - \xo 5:18 \xt Luk 21:34\x* \v 19 Otəghati kəm təmah mɨn e nəpuən mɨn e Nauəuə rəha Nəpuən, mɨne nəpuən mɨn rəha niməfaki, mɨne nəpuən mɨn iətəm tatsɨpən e Narmɨn Rəha Uhgɨn.\x - \xo 5:19 \xt Kol 3:16\x* Otani, kəni otani nəpuən mɨn e nɨkitəmah kəm Iərmənɨg, \v 20 kəni nəkotəkeikei məutəni kəm Tatə Uhgɨn məmə nɨkitəmah tagiən o natimnati rəfin, kəni otəni e nərgɨ Iərmənɨg Iesu Krɨsto.\x - \xo 5:20 \xt Kol 3:17\x* \s1 Noliən rəha nətəm kəmotol marɨt \p \v 21 Nian itəmah kəti tətəghati, sotaskəlɨmiən e rəhatəmah əmə nətəlɨgiən, mətəu otətəlɨg-to e nəghatiən rəhan, kəni motol mətəu-inu nəkotɨsiai Krɨsto. \p \v 22 Itəmah nɨpətan nətəm nɨnotol rəkɨs marɨt, otətəlɨg kəni motol nəghatiən rəha nəman mɨn rəhatəmah təhmen məmə nautol kəm Iərmənɨg. \v 23 Otol lanəha mətəu-inu iərman in tarmənɨg e rəhan pətan təhmen e Krɨsto in tarmənɨg e niməfaki u nɨpətɨn, kəni in rəhan Iosmiəgəh. \v 24 Niməfaki tətətəlɨg lan kəni matol nəghatiən rəha Krɨsto, kəni təhmen-əhmen əmə, nɨpətan nətəm kɨnotol rəkɨs marɨt okotəkeikei mautətəlɨg lan kəni motol nəghatiən rəha rəhalah mɨn nəman e natimnati rəfin. \p \v 25 Kəni itəmah nəman nətəm nɨnotol rəkɨs marɨt, otolkeikei rəhatəmah nɨpətan təhmen əmə məmə Krɨsto təmolkeikei niməfaki, kəni məfən rəhan nəmiəgəhiən ohni. \v 26 Təmol lanəha məmə in otol niməfaki otəhruahru, kəni təmeikuas lan e nəghatiən rəha Uhgɨn, təhmen e nəhu təteikuas e nətəmimi. \v 27 Təmol mɨn lanəha məmə Krɨsto təhrun nosiən rəhan niməfaki muva ohni, kəni niməfaki u təhruahru vivi, kəni kəseh-pəniən noliən tərah kəti lan, kəni in təuvɨr məhagəhag. Niməfaki əha in təhmen e pətan kəti iətəm kəmol=pən malə-malə kəm in məmə otol marɨt, kəni nati kəti tɨkə e nɨpətɨn iətəm təsəhruahruiən. \p \v 28 Kəni təhmen əmə lanəha, nəman okotəkeikei motolkeikei rəhalah nɨpətan mɨn təhmen məmə kautolkeikei aru əmə nɨpətɨlah. Iətəmi u in tolkeikei pɨk rəhan pətan, tolkeikei aru in. \v 29 Otətəlɨg-to, iətəmi kəti tɨkə iətəm tətəməki aru e nɨpətɨn, mətəu in tətaugɨn vivi kəni materuh vivi, təhmen əmə məmə Krɨsto tatol kəm niməfaki, \v 30 mətəu-inu kitah nəuvetɨn nɨpətɨn. \v 31 Nauəuə Rəha Uhgɨn tətəni məmə, “Kəni o nati əha, suah kəti otiet rəkɨs e rəhan tatə mɨne mamə, kəni mol kətiəh ilau rəhan pətan, kəni ilau okiəuva matuol kətiəh e nɨpətɨlau mɨne nəmiəgəhiən rəhalau.”\x - \xo 5:31 \xt Jen 2:24; Mat 19:5\x* \v 32 Nəghatiən əha in nəghatiən təuvɨr kəti iətəm təfɨgəm, kəni nɨpətɨn tətəhluaig. Mətəu iətəni məmə in nəghatiən əuhlin kəti məmə Krɨsto mɨne niməfaki, ilau kətiəh. \v 33 Mətəu nəghatiən əha tətuva mɨn o təmah. Kəni itəmah nəman kətiəh kətiəh onəkotolkeikei rəhatəmah nɨpətan mɨn təhmen e nautolkeikei aru mɨn itəmah. Kəni nɨpətan, nəkotəkeikei motɨsiai rəhatəmah nəman. \c 6 \s1 Noliən rəha kəlkələh mɨn mɨne tatə mɨne mamə \m \v 1 Itəmah kəlkələh mɨn. Otol nəuia tatə mɨn mɨne mamə mɨn rəhatəmah mətəu-inu itəmah rəha Iərmənɨg, kəni noliən u in təhruahru məmə itəmah onəkotol.\x - \xo 6:1 \xt Kol 3:20\x* \v 2 Nəghatiən kəti e Nauəuə Rəha Uhgɨn tətəni məmə, “Otəfən nɨsiaiən kəm rəhatəmah tatə mɨne mamə.” Nian Uhgɨn təməni lou u, məfən nəniəskasɨkiən tatɨg lan. Kəni lou u, təmaupən miet e lah iətəm nəniəskasɨkiən tətatɨg e lah.\f + \fr 6:2 \ft Uhgɨn təməfən lou tepət, kəni nəuvein nəniəskasɨkiən tɨkə e lah. Mətəu nian təməni lou u, məfən nəniəskasɨkiən tatɨg lan. Uərisɨg e lou u, təməni lou mɨn nəuvein iətəm nəniəskasɨkiən tətatɨg e lah. Mətəu lou u, təmaupən miet e lah iətəm nəniəskasɨkiən tətatɨg e lah.\f* \v 3 Nəmə nəkotol lou əha, nəniəskasɨkiən əha tətəni lanəha məmə, “natimnati mɨn e nəmiəgəhiən rəhatəmah otaiu təuvɨr, kəni natɨgiən rəhatəmah e nəhue nɨftəni u otəfəməh.”\x - \xo 6:3 \xt Dut 5:16\x* \p \v 4 Tatə mɨn. Sotoliən təskasɨk e nenətɨtəmah mɨn məmə otol nɨkilah təpəou mahmə, mətəu oteh vivi ilah, motəgəu ilah e noliən rəhalah kəni motəgətun ilah e suaru rəha Iərmənɨg.\x - \xo 6:4 \xt Sam 78:4; Prov 22:6; Kol 3:21\x* \s1 Noliən rəha slef mɨn mɨne rəhalah iətəmi asoli mɨn \p \v 5 Slef mɨn. Onəkotol nəuia nətəmi asoli mɨn rəhatəmah e nəhue nɨtəni u, onəkotol e nɨsiaiən, mɨne nəgɨniən, kəni onəkotol e nɨkitəmah pəhriəniən təhmen əmə məmə rəhatəmah iətəmi asoli in Krɨsto.\x - \xo 6:5 \xt Kol 3:22-23; Tait 2:9-10; 1Pitə 2:18\x* \v 6 Kəni onəkotol nəuialah, mətəu səniəmə nian əmə iətəm ilah kauteruh itəmah lan məmə nɨkilah otagiən o təmah. Mətəu onəkotol nəuialah təhmen məmə itəmah slef mɨn rəha Krɨsto, kəni mautol noliən mɨn iətəm Uhgɨn tolkeikei e nɨkitəmah pəhriən. \v 7 Onəkotol rəhatəmah uək e nɨkitəmah rəfin, təhmen=pən əmə Iərmənɨg in rəhatəmah iətəmi asoli, səniəmə iətəmimi kəti əmə in rəhatəmah iətəmi asoli, \v 8 mətəu-inu nəkotəhrun məmə Iərmənɨg otəfɨnə nətəouiən kəm nətəmimi ərəfin e nati təuvɨr mɨn iətəm kəmotol, nati əpnapɨn nəmə in slef uə in iətəmi əpnapɨn əmə kəti.\x - \xo 6:8 \xt 2Kor 5:10; Kol 3:24-25\x* \p \v 9 Kəni itəmah nətəmi asoli mɨn. Onəkoteh vivi mɨn əmə rəhatəmah slef mɨn lanəha. Məsotəghati əskasɨkiən kəm lah məmə ilah okotol nəuiatəmah, mətəu-inu nəkotəhrun məmə Iətəmi asoli rəhatəmah min ilah kətiəh əmə əpəha e negəu e neai, kəni in tatol təhmen-əhmen əmə kəm nətəmimi rəfin.\x - \xo 6:9 \xt Rom 2:11; Kol 4:1\x* \s1 Nuvəniən e natimnati // rəha Uhgɨn o nəluagɨniən \p \v 10 Naunun nəghatiən rəhak tol lanu. Otəhtul əskasɨk e Iərmənɨg mɨne rəhan nəsanəniən asoli. \v 11 Əhuvən e natimnati rəfin rəha Uhgɨn o nəluagɨniən məmə nəkotəhrun nosiən nəhtuliən rəhatəmah nian Setən tatol nəlpəkauiən eiuə o nohiən itəmah.\x - \xo 6:11 \xt Rom 13:12; 2Kor 10:4\x* \v 12 Iətəni lanu mətəu kitah kəsotəluagɨniən kitah nətəmimi rəha nɨftəni, mətəu kəutəluagɨn kitah nati pɨsɨn iətəm kəsotafuiən, inəha iərmənɨg mɨn, mɨne nepətiən mɨn, mɨne nati iətəm kotəsanən e nərahiən rəha napinəpuiən rəueiu e nɨftəni, mɨne iərmɨs mɨn mɨne narmɨn mɨn e nɨmagəuagəu.\x - \xo 6:12 \xt 1Pitə 5:8-9\x* \v 13 Tol lanəha, əhuvən e natimnati rəfin rəha Uhgɨn o nəluagɨniən məmə nian nərahiən iətəm Setən tatol otuva, nəkotəhrun nəluagɨniən o nərahiən əha, kəni nian nəmotol əpenə-penə rəfin o nəluagɨniən, nəkotəhrun nosiən nəhtuliən rəhatəmah. \p \v 14 !Kəni, otol əpenə-penə! Nian nəkotəhtul əskasɨk o nəluagɨniən, rəhatəmah natimnati rəha nəluagɨniən tol lanu: \p Otaskəlɨm əskasɨk nəghatiən pəhriən, inu təhmen e kətəuti iətəm nəmotəlis nəlugɨtəmah lan. \p Otol noliən rəhatəmah otəhruahru e nəhmtɨ Uhgɨn e nəhatətəiən, inu təhmen e aiən iətəm tatol pəsɨg e mankɨlahatəmi.\x - \xo 6:14 \xt Aes 11:5; 59:17; 1Təs 5:8\x* \p \v 15 Otol rəhatəmah nətəlɨgiən təskasɨk e nanusiən təuvɨr rəha nəməlinuiən, inu təhmen e put əskasɨk iətəm tətasiru e təmah o nəhtul əskasɨkiən.\x - \xo 6:15 \xt Rom 10:15\x* \p \v 16 Kəni mɨne, nati kəti mɨn, otəhatətə əskasɨk e Uhgɨn, inu təhmen e sil u in timpə asoli kəti iətəm təhrun nəuiapɨsiən nɨfagə rəha Setən iətəm tatuəu. \p \v 17 Otəni nɨpəhriəniən məmə Uhgɨn təmosmiəgəh itəmah. Inu təhmen məmə natuvən e kəfəfau əskasɨk kəmol e aiən iətəm tətəhtərain rəhn-kapə təmi. \p Otəhrun vivi Nauəuə Rəha Uhgɨn, inu təhmen məmə natos e nau rəha nəluagɨniən iətəm Narmɨn Rəha Uhgɨn tətəfɨnə kəm təmah.\x - \xo 6:17 \xt Hip 4:12\x* \p \v 18 Kəni otegəhan=pən məmə Narmɨn Rəha Uhgɨn otit itəmah e rəhatəmah nəghatiən kəm Uhgɨn e nian rəfin, kəni otəghati kəm Uhgɨn e nəfakiən e noliən pɨsɨn pɨsɨn mɨn mɨne nətapuəhiən mɨn. Tol lanu, otəsal vivi, kəni motəfaki nian rəfin o iəfaki mɨn rəfin.\x - \xo 6:18 \xt Luk 18:1; Kol 4:2; 1Təs 5:17\x* \p \v 19 Kəni otəfaki mɨn ohniəu məmə nian rəfin iətəghati, kəni Uhgɨn otəfa nəghatiən kəm iəu, məmə iəkəni pətɨgəm e nɨkin əsanən rəfin rəhak nati oneuən rəha nəniən təuvɨr iətəm Uhgɨn təmol əpu kəm tah.\x - \xo 6:19 \xt Kol 4:3-4; 2Təs 3:1\x* \v 20 Kəni rəueiu, iəu iəni əhruin rəha Iesu Krɨsto, mətəu iətatɨg əmə e kaləpus kəməlis iəu e sen u aiən, mətəu-inu iətəni pətɨgəm nəniən təuvɨr əha. Iəkəkeikei məni pətɨgəm nəniən təuvɨr əha məsəgɨniən. Kəni otəfaki ohniəu məmə iəkol lanu.\x - \xo 6:20 \xt 2Kor 5:20; Flm 9\x* \s1 Naunun nəghatiən rəha Pol \p \v 21-22 Iəu iəkolkeikei məmə itəmah nəkotətəu nəniən rəhak, kəni tol lanəha, iəkahli=pɨnə Tikikəs tuvnə. In piatah keikei kəti iətəm tətaiu əskasɨk o uək rəha Iərmənɨg ikɨnu. In otəni pətɨgəm nəniən rəhatɨmah kəm təmah məmə iəu iətəhratɨg lanu, kəni nəniən əha otəfəri nətəlɨgiən rəhatəmah.\x - \xo 6:21-22 \xt Uək 20:4; Kol 4:7-8; 2Tim 4:12\x* \p \v 23 Pəh Uhgɨn Tatə mɨne Iərmənɨg Iesu Krɨsto okuəfɨnə nəməlinuiən, mɨne nolkeikeiən, mɨne nəhatətəiən. \v 24 Pəh Uhgɨn otətuati e nəuvɨriən rəhan kəm nətəmimi rəfin iətəm kotolkeikei rəhatah Iərmənɨg Iesu Krɨsto e nolkeikeiən iətəm naunun tɨkə.