\id ACT - Whitesands Tanna 
\h UƏK MƗN 
\toc1 Uək Mɨn Rəha Aposɨl Mɨn 
\toc2 Uək Mɨn 
\toc3 Uək 
\mt1 Uək Mɨn  
\mt2 Uək Mɨn Rəha Aposɨl Mɨn  
\imt1 Nəghatiən əkuəkɨr rəha nauəuə u Uək Mɨn  
\ip \bd ?Pəh təmətei nauəuə u?\bd* Luk təmətei nauəuə u. Afin e “Nəghatiən əkuəkɨr rəha nauəuə u Luk” o nəhruniən məmə Luk in pəh.  
\ip \bd ?Təmətei tatuvən kəm pəh?\bd* Luk təmətei nauəuə u tatuvən kəm in kəti, nərgɨn u Teofɨləs, iətəm kətiəh əmə iətəm Luk təmətei nauəuə u “Nanusiən Təuvɨr Iətəm Luk Təmətei” tatuvən kəm in. Nərgɨn u, nɨpətɨn təni məmə, “Iətəmimi iətəm tolkeikei Uhgɨn.” Luk təmətei nauəuə u tatuvən kəm suah u, mətəu in təhrun məmə nətəm Isrel tepət mɨne Ianihluə tepət okotafin mɨn.  
\ip \bd ?Natɨgiən təhro lanu nian təmətei?\bd* Nauəuə mɨn rəha Nanusiən Təuvɨr kəutəghati e nəmiəgəhiən mɨne nɨmɨsiən rəha Iesu. Nauəuə u tətəni pətɨgəm məmə niməfaki təməhro lanu mətuəuin. Nɨpɨlga nauəuə aupən nəuvetɨn u tətəghati tepət e uək rəha Pitə, kəni nɨpɨlga asoli iətəm tətuərisɨg lan tətəghati e nəmiəgəhiən mɨne uək rəha Pol.  
\ip \bd ?Təmətei nauəuə u o nak?\bd* Luk təmətei nauəuə u mətəni məmə niməfaki təməhro lanu mətuəuin, kəni təməhro mɨn lanu niməfaki təmeviə. E nian əha, nətəm Isrel tepət kəsotatɨgiən e nɨtəni Isrel, mətəu kəutatɨg e nɨtəni mɨn iətəm Rom tətarmənɨg e lah. Aposɨl mɨn ilah rəfin nətəm Isrel. Nanusiən təuvɨr əha kəmaupən kəni=pən kəm nətəm Isrel mɨne Nanihluə\f + \fr 1:0  \ft Nanihluə, Ianihluə — Afin-to e tiksɨnəri.\f* mɨn u kəutohtəu=pən nəfakiən rəha nətəm Isrel. Kəni Pitə mɨne Pol mɨne ilah mɨn nəuvein kɨnautos mɨnautuvən kəm Nanihluə mɨn əpnapɨn mɨn. Təmə iərman tolkeikei məmə otɨtəu=pən nəfakiən rəha nətəm Isrel, in okəkeikei kəhgi=pən kəni mɨtəu=pən mɨn lou əlkələh mɨn tepət. Mətəu Pol mɨne Pitə rəueiu kɨnuəhrun məmə nəmə iətəmi tolkeikei məmə otəhatətə e Iesu, kəni ko nɨkin təsəhtiən məmə okəhgi=pən mɨne mɨtəu=pən lou əlkələh mɨn əha. Nətəm Isrel tepət nian kəmotətəu nətəlɨgiən u, ilah kɨnotəməki e Pol mɨne Pitə mɨnautol nərahiən kəm lau. Mətəu ilau kəmuhalpɨn=pən nəghatiən rəhalah. Nian kəmotələs Pol məhuvən e kot, nətəmi asoli rəha Rom kəməsoteruhiən məmə in təmol nati kəti tərah. E naunun nauəuə u, Pol in tətatɨg əpəha e taun asoli u Rom, u iətəmi asoli agɨn rəha Rom tətatɨg ikɨn. Kəni Pol təmətəni pətɨgəm nanusiən təuvɨr, iətəmi tɨkə məmə otəniəhu.  
\c 1  
\s1 Uhgɨn təməni məmə otahlipa Narmɨn rəhan  
\p
\v 1 Teofɨləs, e rəhak nauəuə iətəm iəmətei aupən, iəmətei noliən mɨn rəha natimnati rəfin iətəm Iesu təmol mɨne mətəgətun nətəmimi lan.\x - \xo 1:1  \xt Luk 1:3\x*  
\v 2 Nauəuə əha tətəni pətɨgəm nian Iesu təmətuəuin rəhan uək mətəuarus Uhgɨn təmos rəkɨs muvən e Negəu e Neai. Mətəu aupən, nian təməsuvən əhanəhiən e Negəu e Neai, Narmɨn Rəha Uhgɨn təmasiru lan məmə otəgətun rəhan mɨn aposɨl\f + \fr 1:2  \ft “Aposɨl” in suah kəti iətəm Iesu Krɨsto təmahli=pən o nəni pətɨgəmiən rəhan nəghatiən. Nian nəkotafin nəghatiən əha “aposɨl” e nauəuə u, nɨpətɨn tətəni məmə nətəmimi tueləf rəha Iesu u kəməutaliuək ilah mɨn. Kəni e nauəuə u, Pol təməni məmə in mɨn aposɨl kəti rəha Iesu, mətəu in təməsaniən ilah nətəmimi tueləf mɨn əha. Nauəuə u, in tətəghati tepət e aposɨl mil, Pitə mɨne Pol.\f* mɨn nati nak in tolkeikei məmə okotol.\x - \xo 1:2  \xt Mak 16:19; Luk 24:49-51\x*  
\v 3 E nian təməmiəgəh mɨn e nɨmɨsiən, nian tepət tətuva o lah, kəni koteruh in e nian kətiəh kətiəh e nian fote, kəni matol əpu in kəm lah kəni məgətun ilah e noliən mɨn tepət məmə in təməmiəgəh pəhriən e nɨmɨsiən. Kəni e nian mɨn əha, təmətəgətun ilah e Narmənɨgiən Rəha Uhgɨn.\x - \xo 1:3  \xt Luk 24:36-49; Uək 10:41\x*   
\p
\v 4 Iesu təmətatɨg əhanəh ilah min ilah, kəni nian kəti, nian təmətauən ilah min ilah, in təməni=pən nəghatiən kəti kəm lah məmə, “Itəmah onəsotaupəniən mohiet u Jerusɨləm. Onəkotəkeikei məutatɨg motətəuarus onəkotos Narmɨn Rəha Uhgɨn, u rəhak tatə təməni əskasɨk rəkɨs məmə otəfən kəm təmah, təhmen lanu məmə iəu iəməni=pɨnə rəkɨs kəm təmah.\x - \xo 1:4  \xt Luk 24:49; Jon 14:16-17; Uək 2:33\x*  
\v 5 Aupən Jon təmatol bəptais e nətəmimi e nəhu, mətəu otəsuvəhiən, Uhgɨn in otol bəptais e təmah e Narmɨn Rəhan.”\x - \xo 1:5  \xt Mat 3:11\x*   
\s1 Əpəha e Nɨtəuət Rəha Nɨgi U Olif, Uhgɨn təmos Iesu muvən e Negəu e Neai  
\p
\v 6 E nian mɨn əha, aposɨl mɨn kəməutatɨg ilah Iesu, kəmotətapuəh ohni məmə, “?Iərmənɨg, rəueiu əha tɨnəuvɨr məmə ik onəkol kitah nətəm Isrel okotarmənɨg e nɨtəni mɨn rəhatah, uə kəpə?”\x - \xo 1:6  \xt Luk 24:21\x*   
\p
\v 7 Mətəu Iesu təni=pən kəm lah məmə, “E nian mɨn rəha natimnati mɨn əha, Tatə Uhgɨn təməhluaig e natimnati o təmah, məmə ko nəsotəhruniən. In pɨsɨn əmə, tɨnɨtəpɨn rəkɨs e rəhan nəsanəniən.\x - \xo 1:7  \xt Mak 13:32\x*  
\v 8 Mətəu nian Narmɨn Rəha Uhgɨn otuva mətɨg e təmah, itəmah onəkotos nəsanəniən. Kəni itəmah onəkotəkeikei məhuvən motəni pətɨgəm rəhak nəghatiən əpəha Jerusɨləm, mɨne ikɨn mɨn əpəha Jutiə, mɨne Səmeriə, kəni mɨne ikɨn mɨn rəfin e nɨtənimtəni mɨn.”\x - \xo 1:8  \xt Mat 28:19; Luk 24:48\x*   
\p
\v 9 Nian təməni rəkɨs əmə nəghatiən əha kəm lah, kəni Uhgɨn tos rəkɨs in məri matuvən e neai. Nian ilah kəmauteruh, kəni nəpuə kəti tuva məuveg, kəni ilah kəsoteruhiən mɨn.  
\v 10 Nian kəməutəsal pəri əhanəh e neai məutəsəl lan, əmeiko suah mil keiu kəmuəfən napən ruən kəmiaiet=pa e nəlugɨn e lah.  
\v 11 Kəni muəni=pən kəm lah məmə, “!Nətəm Kaləli! ?Təhro nəutəhtul u ikɨnu məutəsal pəri lan əpətu lan e nəpuə? Iesu əha Uhgɨn təmos rəkɨs o təmah mos məri matuvən e neai, in otəmanɨtəlɨg pa mɨn təhmen=pən əmə lanəha, mə tətəri matuvən.”\x - \xo 1:11  \xt Mat 26:64; Luk 21:27\x*   
\s1 Aposɨl mɨn  
\p
\v 12 Kəni aposɨl mɨn kəmotsɨpən e nɨtəuət u kətəni məmə, Nɨtəuət Rəha Nɨgi U Olif, motohtəlɨg=pən Jerusɨləm səniəmə isəu pɨk, iuəkɨr əmə.\x - \xo 1:12  \xt Luk 24:50-53\x*  
\v 13 Nian kəmohiet=pən Jerusɨləm, məhuvən=pən imə e nəuan nimə kəti əpəha ilɨs lan, ikɨn kəutatɨg ikɨn. Aposɨl mɨn əha, nərgɨlah u Pitə mɨne Jon mɨne Jemɨs mɨne Antɨru mɨne Fɨlɨp mɨne Toməs mɨne Patolomiu mɨne Matiu mɨne Jemɨs nətɨ Alfiəs mɨne Saimon Selot\f + \fr 1:13  \ft Eruh-to futnot e Mat 10:4\f* mɨne Jutəs nətɨ Jemɨs.\x - \xo 1:13  \xt Mat 10:2-4\x*  
\v 14 Nətəmi mɨn əha mɨne nɨpətan mɨn, mɨne Meri u məmə rəha Iesu, mɨne notəha Iesu mɨn, ilah kəutəhuva pəti-pəti e nɨkilah kətiəh məutəfaki nian rəfin.   
\s1 Iətəmi u otos nɨmei Jutəs  
\p
\v 15 Kəni nian kəti, nian nətəm kautəhatətə e Iesu kəməutəharəg, ilah tepət, təhmen e uan-hanrɨt-tuenti ilah rəfin. Kəni Pitə təməhtul mətəghati kəm lah məmə,  
\v 16 “Piak mɨn mɨne nəuvɨnɨk mɨn. Nuvəh aupən Narmɨn Rəha Uhgɨn təməfən nəghatiən kəti kəm Kig Tefɨt, kəni Kig Tefɨt təni pətɨgəm. Təməni məmə suah kəti otegəhan e Iesu kəm nətəmimi, kəni ilah okotaskəlɨm motohamu. Nəghatiən rəha Nauəuə Rəha Uhgɨn otəkeikei muva mol nɨpəhriəniən lan, kəni rəueiu nəghatiən o suah u tɨnuva mol nɨpəhriəniən rəkɨs lan. Suah u in Jutəs.\x - \xo 1:16  \xt Sam 41:9\x*  
\v 17 Jutəs, in rəhan əha ikɨn uək məmə otasiru e tah, in kitah əmə.”   
\p
\v 18 (Jutəs u inu təmos nəhmtɨ nɨftəni kəti e məni u təmos e noliən tərah iətəm in təmol. E nɨftəni əha, təməmei morin kəni nərfɨn təhapu nɨsɨgan tiet.\x - \xo 1:18  \xt Mat 27:3-8\x*  
\v 19 Kəni nətəm Jerusɨləm kəmotətəu nəghatiən əha, kəni ilah kotauɨn e nɨftəni əha e nəghatiən əha ikɨn məmə, “Akeltama,” nɨpətɨn u məmə Nɨftəni E Nɨrə.)   
\p
\v 20 Kəni Pitə təməni məmə, “Natimnati iətəm Jutəs təmol təmuva mol nɨpəhriəniən lan mətəu-inu e Nauəuə Rəha Nəpuən Mɨn, nəghatiən kəti tətəni məmə,  
\q1 ‘Təuvɨr məmə rəhan nimə tətəhtul əpnapɨn əmə, pəh iətəmi kəti otəsatɨgiən ikɨn.’\f + \fr 1:20  \ft Nɨpətɨ nəghatiən u məmə, “pəh otɨmɨs.”\f*\x - \xo 1:20  \xt Sam 69:25; 109:8\x*  
\p “Kəni nəghatiən kəti mɨn tətəni lanu məmə,  
\q1 ‘Təuvɨr məmə iətəmi pɨsɨn kəti mɨn otuva mos nɨmein.’   
\p
\v 21-22 “Kəni tol lanəha, iətəmi kəti otəkeikei mos nɨmei Jutəs mətəni pətɨgəm kəm nətəmimi itɨmah min, məmə Iərmənɨg Iesu təməmiəgəh mɨn e nɨmɨsiən. Suah u, in suah kəti iətəm itɨmah min iəmautan aupən e nian mɨn u iətəm Iərmənɨg Iesu təmətaliuək lan. Suah u in suah kəti iətəm təmətatɨg nian Jon təmətəni pətɨgəm nəghatiən rəha noliən bəptais e təmi, muva mətəuarus=pən nian Uhgɨn təmos rəkɨs Iesu o tah mos məri muvən e Negəu e Neai.”\x - \xo 1:21-22  \xt Mak 1:9; 16:19; Jon 15:27\x*   
\p
\v 23 Kəni ilah kəmotəni nərgɨ iətəmi keiu, kəti nərgɨn u Josɨp u nian nəuvein kətauɨn lan məmə Pasapəs Jastəs, kəni kəti mɨn, nərgɨn u Matiəs.  
\v 24 Kəni ilah kəmotəfaki məutəni məmə, “Iərmənɨg ik nəkəhrun nɨki nətəmimi rəfin. Ik əgətun e tɨmah məmə suah mil u, in pəhruvən u ik nɨnɨtəpɨn rəkɨs  
\v 25 məmə otaskəlɨm uək u rəha aposɨl iətəm Jutəs təməpəh məmə otuvən e suaru iətəm tərah, iman əhruahru ikɨn.”  
\v 26 Nian ilah kəmotəfaki rəkɨs, ilah kəmoturin kəpiel nəuvein, kotəhmen e tais, məmə otəgətun məmə pəh otos uək əha, kəni kəpiel mɨn kəmotəgətun nərgɨ Matiəs. Kəni ilah kotəfən Matiəs məmə in aposɨl kəti, kəni rəueiu tɨnol mɨn tueləf aposɨl ilah rəfin.   
\c 2  
\s1 Narmɨn Rəha Uhgɨn təmuva e nəmiəgəhiən rəhalah  
\m
\v 1 E nian rəha Pentekos,\f + \fr 2:1  \ft Pentekos — Afin-to e tiksɨnəri.\f* lafet kəti rəha nətəm Isrel, nətəm u kəutəhatətə e Iesu kəməhuva kətiəh.\x - \xo 2:1  \xt Lev 23:15-21; Dut 16:9-11\x*  
\v 2 Kəni rəueiu agɨn mɨn, kəmotətəu nati kəti təmsɨpəri e neai təhmen e nɨmətagi asoli kəti tətərkərɨk, kəni nati kəha kəmotətəu təmuva məri rəfin e nɨpəgnəua nimə əha kəutəharəg ikɨn.  
\v 3 Kəni ilah kəmoteruh nati kəti təhmen e nəmnamɨ nɨgəm tatuəu. Kəni nəmnamɨ nɨgəm mɨn əha, kəmotiuvɨg motan-əhmen nətəmimi rəfin nətəm kəutəharəg əha imə.\x - \xo 2:3  \xt Mat 3:11\x*  
\v 4 Kəni ilah rəfin, Narmɨn Rəha Uhgɨn təmuva məriauəh mətatɨg e lah, kəni məfən nəsanəniən kəm lah, mol ilah kɨnəutəghati e nəghatiən ikɨ pɨsɨn mɨn.\x - \xo 2:4  \xt Mak 16:17; Uək 4:31; 10:44-46; 19:6\x*\fig Narmɨn Asim təhmen e nəhanɨgəm.|alt="Pentecost" src="CN01890B.TIF" size="col" loc="Act 02" copy="Cook" ref="Uək 2" \fig*   
\p
\v 5 Kəni nətəmimi mɨn nəuvein əha ikɨnu, nətəm Isrel nətəm kəutəfaki kəm Uhgɨn. Aupən, ilah kəməhuvən e nɨtəni pɨsɨn pɨsɨn mɨn məutatɨg ikɨn, kəni rəueiu kohtəlɨg=pa məutatɨg Jerusɨləm məmə okotol lafet rəha Pasova.  
\v 6 Nian ilah kəmotətəu nəghatiən mɨn əha, nətəmimi mɨn tepət kəməhuva. Kəni ilah kəmotauɨt pɨk mətəu-inu kəmotətəu nəghatiən mɨn rəhalah nətəmimi mɨn əha kəutəni.  
\v 7 Kəmotauɨt pɨk agɨn kəni məutəni məmə, “!Ei! ?Nətəm Kaləli mɨn əmə əha kəutəghati, uə kəpə?  
\v 8 ?Təhro əpəha kitah rəfin kəutətəu rəhatah nəghatiən mɨn ilah kəutəni? \fig Nəghatiən mɨn kəmotəghati lan nian rəha Pentekos|alt="map of origins of Pentecost celebrants" src="Pentecost TNP.tif" size="span" loc="Act 2:5-11" copy="SIL" ref="Uək 2:5-11" \fig*  
\v 9-11 Kitah u nətəmimi ikɨ pɨsɨn pɨsɨn mɨn tepət. Ikɨn u nətəm Patiə u ikɨn, mɨne nətəm Metiə, mɨne nətəm Elam, mɨne nətəm Mesopotemiə, mɨne nətəm Jutiə, mɨne nətəm Kapatosiə, mɨne nətəm Pontəs, mɨne nətəm Esiə, mɨne nətəm Fritiə, mɨne nətəm Pamfiliə, mɨne nətəm Ijɨp, mɨne nətəm Lipiə e nɨkalɨn=pən əha Saerin ikɨn, mɨne nətəm Rom, nətəm Isrel əhruahru, mɨne Nanihluə\f + \fr 2:9-11  \ft Nanihluə, Ianihluə — Afin-to e tiksɨnəri.\f* mɨn mətəu kitah kəutəfaki kəm Uhgɨn, mɨne nətəm Krit, mɨne nətəm Arepiə. Mətəu kitah rəfin kəmotətəu ilah kəutəghati e nəghatiən ikɨ pɨsɨn pɨsɨn mɨn rəhatah, məutəni pətɨgəm nati asoli mɨn iətəm Uhgɨn təmol.”  
\v 12 Narmɨlah təmiuvɨg pɨk, kəni kəmotətapuəh o lah mɨn məmə, “!Ei! ?Nak u tol lanu?”   
\p
\v 13 Mətəu nəuvein kəmotaləh əuvsan e lah, məutəni məmə, “Nati kəutapɨs əpəha.”   
\s1 Pitə təmuhamteipən nɨpətɨ nati əha  
\p
\v 14 Kəni Pitə təməhtul ilah lepɨn aposɨl mɨn, məghati əfəməh məni=pən kəm nətəmimi məmə, “Nətəmimak mɨn nətəm Isrel, mɨne nətəm ikɨ pɨsɨn pɨsɨn mɨn u nəutatɨg Jerusɨləm, otətəlɨg vivi-to lak, pəh iəkuhamtei=pɨnə nɨpətɨ nati əha kəm təmah.  
\v 15 Itəmah nəutəni məmə nətəmi mɨn u kəutapɨs. Mətəu kəpə, kəsotapɨsiən. Nain klok əmə əha rəueiu ləplapɨn. ?Kəni ilah kotəhra motapɨs?\f + \fr 2:15  \ft Nətəmi mɨn əha kəsotəmnɨmiən wain ləplapɨn, kəni iətəmi tɨkə mə tapɨs ləplapɨn.\f*   
\p
\v 16 “Mətəu mə tol lanu lan. Iəni rəha Uhgɨn aupən, nərgɨn u Joel, təməni rəkɨs nati u itəmah nəuteruh. In təməni məmə,   
\pmo
\v 17 ‘Uhgɨn təməni məmə,  
\pm “E naunun nian mɨn, iəkəfən rəhak Narmɨn kəm nətəmimi rəfin. Ilah rəfin okotos nəsanəniən lan. Nenətɨtəmah mɨn, nəman mɨne nɨpətan, ilah okotəni pətɨgəm nəghatiən mɨn rəhak iətəm iəu iəkəfən kəm lah. Nətəm aluə mɨn rəhatəmah, Uhgɨn otəfən nati kəti təhmen e nəməhlairiən kəm lah. Kəni nauəhli mɨn rəhatəmah okotəməhlair e nəməhlairiən pɨsɨn pɨsɨn mɨn.   
\pm
\v 18 Səniəmə nətəmi asoli mɨn əmə, mətəu nəman mɨne nɨpətan ilah noluək mɨn əmə rəhak, kəni iəkəfən Narmɨn rəhak kəm lah e nian mɨn əha. Kəni ilah okotəni pətɨgəm nəghatiən mɨn rəhak iətəm iəkəfən kəm lah.   
\pm
\v 19 Oiəkol nati apɨspɨs mɨn əpəha e neai, mɨne nəmtətiən pɨsɨn pɨsɨn mɨn e nɨtəni mɨn. Onəkoteruh nɨrə mɨne nɨgəm mɨne nahnɨgəm okotəri motol nəpuə lan.  
\v 20 Mɨtɨgar otaupən mapinəpu lan, kəni məuɨg otasiə təhmen e nɨrə.\f + \fr 2:20  \ft Iəni mɨn rəha Uhgɨn kəutəni nəghatiən mɨn lanəha e natimnati əskasɨk mɨn otəpanuva e Naunun Nian.\f* Kəni ko uərisɨg, Nian asoli agɨn rəha Iərmənɨg otuva.   
\pmc
\v 21 E nian əha, nətəmimi rəfin nətəm okotauɨn e Nərgək, iəu oiəkosmiəgəh ilah.” ’\x - \xo 2:21  \xt Joel 2:28-32\x*   
\p
\v 22 “Nətəm Isrel, itəmah otətəlɨg e nəghatiən u. Itəmah nəkotəhrun vivi nati apɨspɨs mɨn, mɨne nəmtətiən pɨsɨn pɨsɨn mɨn iətəm Iesu iətəm Nasərɨt təmol e nəsanəniən rəha Uhgɨn, u itəmah nəmoteruh. Natimnati mɨn əha tətəgətun məmə Uhgɨn in pɨsɨn əmə təmahli=pa Iesu tuva.  
\v 23 E nəlpəkauiən rəha Uhgɨn u in təmol rəkɨs mələhu aupən, in təməfɨnə suah u e nəhlmɨtəmah. Kəni itəmah nəmotuhamu in e nian nəmotegəhan=pən lan tuvən e nəhlmɨ nətəm kəsotəfakiən. Kəmotuh u, kəmotətu-pəri e nɨgi kəməluau kəni tɨmɨs.   
\p
\v 24 “Mətəu Uhgɨn təmɨtɨs Iesu e nahməiən rəha nɨmɨsiən, kəni mol in təmiəgəh mɨn e nɨmɨsiən, mətəu-inu nɨmɨsiən, rəhan nəsanəniən tɨkə o naskəlɨmiən in.  
\v 25 Tefɨt təməni lanəha e Iesu aupən məmə,  
\pm ‘Nian rəfin iəkəhrun məmə Iərmənɨg tətatɨg itɨmlau min. Ko iəsəgɨniən mətəu-inu tətatɨg e nɨkalɨk itɨmlau mɨn.  
\v 26 Kəni tol lanəha, iəu nɨkik tətagiən pɨk, mətəni-vivi ik e nohlɨk. Kəni nɨkik təməlinu mətəu iəkəhrun məmə Uhgɨn otosmiəgəh nɨpətɨk.  
\v 27 Kəni ko nəsəpəhiən narmək otətatɨg ima nətəm kəmohmɨs ikɨn. Kəni ko nəsegəhan mɨniən nɨpətɨ rəham Iətəmimi Əhruahru məmə otəmnəmɨt.  
\v 28 Ik nəməgətun rəkɨs suaru rəha nəmiəgəhiən kəm iəu, kəni ik onəkol iəu nɨkik tətagiən pɨk nian iətatɨg kilau mɨn ik.’ Inu nəghatiən Tefɨt təməni e Iesu aupən.\x - \xo 2:28  \xt Sam 16:8-11\x*   
\p
\v 29 “Piak mɨn. Iəkolkeikei məmə iəkəni nati əhruahru kəm təmah. Iauəhli u kəha rəhatah aupən, Kig Tefɨt, in təmɨmɨs rəkɨs, kəni kəmɨtənɨm, kəni rəhan suvət tətatɨg imatah ikɨn mətəuarus=pa u rəueiu.\x - \xo 2:29  \xt 1King 2:10\x*  
\v 30 Mətəu in iəni kəti rəha Uhgɨn, kəni in təhrun məmə Uhgɨn təmos nonauvɨl kəti kəm in məniəkɨs nəghatiən kəti kəm in məmə iətəmi kəti e nɨra rəhan otuərisɨg lan otəkeikei mol Kig.\x - \xo 2:30  \xt 2Saml 7:12; Sam 89:3-4; 132:11\x*  
\v 31 Kig təmafu məmə nati u otəkeikei muva mol nɨpəhriəniən lan. Kəni in təməni məmə Krɨsto əha, iətəm Uhgɨn təməni məmə otahli=pa, Uhgɨn otol təmiəgəh mɨn e nɨmɨsiən, kəni otəsəpəhiən narmɨn tətatɨg ima nətəm kəmohmɨs ikɨn, kəni nɨpətɨn ko təsəmnəmɨtiən.\x - \xo 2:31  \xt Sam 16:10\x*  
\v 32 Kəni nəghatiən u tətəghati e Iesu u Uhgɨn təmol rəkɨs təmiəgəh mɨn e nɨmɨsiən. !Kəni itɨmah iəmoteh e nəhmtɨtɨmah!  
\v 33 Iesu, rəhan tatə təmos in məri muvən e nɨkalɨn maru ikɨn, imə nɨsiaiən mɨne nəsanəniən. Kəni təhmen=pən əmə məmə Uhgɨn təməni rəkɨs lan aupən, in təməfən Narmɨn rəhan kəm Iesu məmə Iesu otəfən kəm rəhan mɨn. Kəni natimnati mɨn u, nauteruh, məutətəu, Narmɨn Rəha Uhgɨn tatol.\x - \xo 2:33  \xt Uək 5:32; 7:55-56\x*  
\v 34 Kig Tefɨt təməsuvəniən e Negəu e Neai təhmen e Iesu. Kəni Tefɨt təməsəghati aruiən lan nian in təməni nəghatiən mɨn əha məmə,  
\pm ‘Iərmənɨg. Ik Iərmənɨg rəhak. Uhgɨn Iərmənɨg təni kəm ik məmə, “Əharəg e nɨkalɨk maru, ikɨn imə nɨsiaiən mɨne nəsanəniən, mətəhtahnin.  
\v 35 Oiəkol rəham mɨn tɨkɨmɨr mɨn məmə okotəhmen e nɨməulul iətəm natevɨg-ərain e nɨftəni, kəni ik onəkarmənɨg e lah.” ’\x - \xo 2:35  \xt Sam 110:1\x*   
\m
\v 36 Pəh nətəm Isrel rəfin kotəkeikei motəhrun vivi məmə Iesu əha iətəm itəmah nəmotətu-pəri e nɨgi kəməluau, inəha, Uhgɨn təmol məmə in Iərmənɨg mɨne Krɨsto — u iətəm Uhgɨn təməni məmə otahli=pa.”\x - \xo 2:36  \xt Uək 5:30-31\x*   
\s1 Nətəmimi tepət kəmotəni nɨpəhriəniən e Iesu  
\p
\v 37 Nəghatiən u rəha Pitə təmek pəhriən nɨkilah kəni nɨkilah təpəou. Kəni kəmotətapuəh o Pitə mɨne aposɨl mɨn rəfin məmə, “Piatɨmah mɨn. ?Oiəkotəhro lanu?”   
\p
\v 38 Kəni Pitə təməni=pən kəm lah məmə, “Onəkotəkeikei motəuhlin nətəlɨgiən rəhatəmah, kəni kol bəptais e təmah rəfin kətiəh kətiəh e nərgɨ Iesu Krɨsto, məmə Uhgɨn otafəl rəkɨs noliən tərah mɨn rəhatəmah. Kəni Uhgɨn otəfɨnə Narmɨn u kəm təmah,  
\v 39 mətəu Uhgɨn təməni rəkɨs nəghatiən u o təmah, mɨne nenətɨtəmah mɨn, mɨne namipɨtəmah mɨn iətəm okəpanəhuva. Nəniəskasɨkiən u tətatɨg o nətəmimi rəfin mɨn u iətəm Iərmənɨg Uhgɨn rəhatah tətauɨn e lah.”\x - \xo 2:39  \xt Aes 57:19\x*   
\p
\v 40 Kəni Pitə təməni nəghatiən təuvɨr tepət məmə otiuvi=pa ilah kəhuva, kəni mətəni kəm lah məmə, “O nəkohiet rəkɨs e nətəmi mɨn u, nəpiəh mɨne u nətəm kotərah məmə, Uhgɨn otəsoliən nalpɨniən kəm təmah min ilah.”  
\v 41 Kəni ilah tepət u kəmotətəu nəghatiən rəha Pitə kəmotəni nɨpəhriəniən lan, kəni kəmol bəptais e lah. E nian əha, nətəmimi tepət təhmen e tri-tausɨn kəməhuva məhuərisɨg e lah u kəutəhatətə e Iesu.\x - \xo 2:41  \xt Uək 2:47; 4:4\x*   
\s1 Naliuəkiən rəha nətəmi mɨn u kəmautəni nɨpəhriəniən e Iesu  
\p
\v 42 Nian rəfin nətəmimi mɨn u kəutəni nɨpəhriəniən e Iesu, kəutətəlɨg e nəghatiən iətəm aposɨl mɨn kəutəgətun ilah lan. E naliuəkiən rəhalah kəməhuva kətiəh, e nauəniən mɨne Nauəniən Rəha Nəmtətiən Rəha Iesu,\f + \fr 2:42  \ft Nauəniən Rəha Nəmtətiən Rəha Iesu — Afin-to e tiksɨnəri.\f* mɨne nəfakiən. Kəni nian rəfin nɨkilah tətəskasɨk məmə okotəkeikei mautol nati əha.\x - \xo 2:42  \xt Uək 20:7\x*  
\v 43 Aposɨl mɨn kəmautol nati apɨspɨs mɨne nəmtətiən pɨsɨn pɨsɨn mɨn e nəsanəniən rəha Uhgɨn. Kəni nətəmimi narmɨlah tatiuvɨg pɨk ohni.   
\p
\v 44 Nətəmimi mɨn u kəutəhatətə e Iesu, nian rəfin kəutəhuva kətiəh məutəfən rəhalah mɨn natimnati kəm lah mɨn;\x - \xo 2:44  \xt Uək 4:32-35\x*  
\v 45 kəmə iətəmi kəti rəhan nati kəti tɨkə, kəni kəti təfən rəhan natimnati mos məni lan, kəni məuəri mətuati kəni masiru lan.  
\v 46 Nian rəfin kəutəhuvən məutəfaki pəti e Nimə Rəha Uhgɨn.\f + \fr 2:46  \ft Nimə Rəha Uhgɨn — ikɨn nətəm Isrel kəutəhuva məutəfaki ikɨn kəm Uhgɨn.\f* Kəni kəmautəhuvən e nimə pɨsɨn pɨsɨn mɨn məutəuəri nauəniən nɨglah e nagiəniən mɨne nɨkilah pəhriən, kəni kəməutauən mɨn e Nauəniən Rəha Nəmtətiən Rəha Iesu.  
\v 47 Kəni nian rəfin kəutəni-vivi Uhgɨn, kəni nətəmimi kəutəni-vivi ilah o rəhalah noliən. Kəni nian rəfin Iərmənɨg tatosmiəgəh nətəmimi, kəni ilah kəməutəhuva kətiəh ilah nətəm kəutəhatətə e Iesu.\x - \xo 2:47  \xt Uək 6:7; 11:21\x*   
\c 3  
\s1 Uhgɨn təmol nati apɨspɨs e iətəmi u nəhlkɨn tərah  
\m
\v 1 Nian kəti e tri klok ləhnaiuv, nian rəha nəfakiən, Pitə mɨne Jon kəmualiuək mətian e Nimə Rəha Uhgɨn.  
\v 2 Suah kəti iətəm təsaliuəkiən e nian təmair mətəuarus=pa nian əha, kəmələs kəhuva kaharu e namtɨhluə e Nimə Rəha Uhgɨn u kətəni məmə Namtɨhluə Təuvɨr. Nian rəfin təteasiə e məni o nətəmimi kəutəhuvən imə.  
\v 3 Nian təmeruh Pitə mɨne Jon kɨnətian məmə okia imə, in təmətapuəh o lau məmə okuəfən məni kəti kəm in.  
\v 4 Kəni Pitə mɨne Jon nəhmtɨlau təməhtul lan. Kəni Pitə təni məmə, “Əsal=pa meh itɨmlau.”\x - \xo 3:4  \xt Uək 14:9\x*  
\v 5 Kəni təməsal=pən meruh ilau, nɨkin təhti məmə otos məni kəti o lau.   
\p
\v 6 Mətəu Pitə təməni=pən kəm in məmə, “Rəhak məni tɨkə agɨn. Mətəu nati iətəm iəu iətos, iəkəfɨnə kəm ik. !E nərgɨ Iesu Krɨsto iətəm Nasərɨt, iətəni=pɨnə kəm ik, əhtul maliuək!”\x - \xo 3:6  \xt Uək 4:10; 16:18\x*  
\v 7 Kəni in təmasiru lan, mos nəhlmɨn maru miuvi-pəri məmə otəhtul. Kəni əmeiko rəueiu agɨn mɨn nəhlkɨn mil kəmuəhruahru.  
\v 8 Əmeiko təmətu-pəri məhtul mɨnətaliuək, mətɨtəu=pən ilau mɨhluvən e Nimə Rəha Uhgɨn, kəni mɨnətaliuək matiuvɨg-iuvɨg-pəri mətəni-vivi Uhgɨn.  
\v 9 Kəni nətəmimi rəfin kəmoteruh in tətaliuək mətəni-vivi Uhgɨn.  
\v 10 Ilah kɨnotəhrun məmə suah əpələ inəha u iətəm təteasiə o məni nian rəfin e namtɨhluə rəha Nimə Rəha Uhgɨn, kəni kəmotauɨt pɨk, narmɨlah təmiuvɨg o suah kəha mətəu-inu nəhlkɨn tɨnəuvɨr.   
\s1 Pitə təməghati kəm nətəmimi əpəha e Nimə Rəha Uhgɨn  
\p
\v 11 Nian təmətəhkul=pən e Pitə mɨne Jon, nətəmimi rəfin narmɨlah təmiuvɨg ohni, kotaiu məhuva məmə okotafu e lahal əha nəuvetɨn kəti e Nimə Rəha Uhgɨn u kətəni məmə Fərantə rəha Kig Solomən.\f + \fr 3:11  \ft Fərantə rəha Kig Solomən — ikɨn kəti imə e Nimə Rəha Uhgɨn. Ikɨn əha inəha, nian rəfin nətəmi asoli rəha Isrel kəutəghati e Lou rəha Uhgɨn\f*   
\p
\v 12 Nian Pitə təmeruh ilah, kəni təni=pən kəm lah məmə, “Nətəm Isrel. ?Təhro narmɨtəmah tatiuvɨg pɨk o nati apɨspɨs u? ?Nauteruh itɨmahal nɨkitəmah təhti məmə itɨmlau iətəmi asim mil keiu iəmol vi suah u e nəsanəniən əmə rəhatɨmlau? !Kəpə!  
\v 13 Nati apɨspɨs u iətəm nəmoteruh, Uhgɨn rəha Epraham, mɨne Aisək, mɨne Jekəp, mɨne tɨpɨtah mɨn rəfin, in təməfəri nərgɨ rəhan ioluək lan, Iesu. Inu iətəmi kətiəh əmə Iesu u nəmotəfən məmə otuvən o nətəmi asoli rəha kəpmən məmə ilah okotuhamu, kəni nati əpnapɨn Pailət təməni rəkɨs məmə okəsuhamuiən okəhlman lan, mətəu itəmah nəmotəni=pən kəm Pailət məmə kəpə, kəni motəpəh in.\x - \xo 3:13  \xt Eks 3:6,15; Luk 23:13-25; Uək 2:23\x*  
\v 14 Itəmah nəmotəpəh Iesu u in iol əhruahru mɨne iətəm təuvɨr e nəhmtɨ Uhgɨn, kəni nəmotətapuəh o Pailət məmə otəhlman e suah kəha iohamu itəmi.  
\v 15 Kəni e noliən əha, itəmah nəmotuhamu Iesu, iətəm nəmiəgəhiən rəfin tatsɨpən ohni. Mətəu Uhgɨn təmol təmiəgəh mɨn e nɨmɨsiən. Kəni itɨmah iəmoteruh e nəhmtɨtɨmah məmə nɨpəhriən.   
\p
\v 16 “Suah u iətəmi itəmah nauteruh motəhrun, in təməsanən əmə mətəu-inu itɨmah iəutəhatətə e Iesu mɨne nəsanəniən rəhan. In nəsanəniən rəha Iesu mɨne nəhatətəiən iətəm təməfa kəm tɨmah təmol vi suah u, kəni itəmah rəfin nəmoteruh.   
\p
\v 17 “Piak mɨn. Iəu iəkəhrun məmə nati u nəmotol e Iesu itəmah rəhatəmah nətəmi asoli mɨn, itəmah rəfin nəmotol mətəu-inu nəsotəhruniən məmə Iesu in pəh.\x - \xo 3:17  \xt Luk 23:34; 1Tim 1:13\x*  
\v 18 Mətəu suaru u inu rəha Uhgɨn o noliən rəhan nəghatiən u in təməni aupən, tɨnuva mɨnol nɨpəhriəniən lan. E nəghatiən rəha iəni mɨn rəhan, in təməni rəkɨs məmə rəhan Krɨsto iətəm təməni rəkɨs aupən məmə otahli=pa, in otəkeikei mətəu nahməiən e nɨpətɨn.   
\p
\v 19 “Intəh, rəueiu əha, onəkotəkeikei motəuhlin itəmah e rəhatəmah noliən tərah mɨn, kəni motohtəlɨg=pa o Uhgɨn məmə in otafəl rəhatəmah noliən tərah mɨn, kəni məmə Iərmənɨg Uhgɨn otəfɨnə nəmeigiən mɨne nəsanəniən vi e nəmiəgəhiən rəhatəmah,\x - \xo 3:19  \xt Uək 2:38\x*  
\v 20 kəni məmə in otahli=pa Krɨsto tɨtəlɨg=pa mɨn, iətəmi iətəm Uhgɨn təməni rəkɨs aupən. Krɨsto u iətəghati lan, in Iesu.  
\v 21 Mətəu Iesu otatɨg pɨpɨm e Negəu e Neai mətəuarus Uhgɨn otol vi mɨn natimnati rəfin təhmen=pən e itəmi Uhgɨn təməni əskasɨk kəm təmah, iətəm rəhan mɨn iəni mɨn aupən agɨn kəmotəni pətɨgəm.   
\p
\v 22 “Kəni iəni asoli Mosɨs təməni pətɨgəm məmə, ‘Iərmənɨg Uhgɨn otəfəri iəni kəti mɨn e təmah təhmen lak. Onakotəkeikei məutətəlɨg e natimnati mɨn rəfin in otəni kəm təmah mautol nəuian.  
\v 23 Nətəmi mɨn u okotəhti nəuia iəni əha, Uhgɨn otos rəkɨs ilah o rəhan mɨn nətəmimi kəni ilah okohmɨs.’\x - \xo 3:23  \xt Dut 18:15,18-19\x*  
\v 24 Kəni iəni mɨn rəfin kəmotəni əmə nəghatiən kətiəh, təmətuəuin e iəni u Samuel, muva mətəuarus=pa u rəueiu, kəutəni əhanəh nian əha u rəueiu.   
\p
\v 25 “Nəniəskasɨkiən u iətəm Uhgɨn təməni=pən kəm rəhan iəni mɨn aupən, in rəhatəmah. Kəni nəniəskasɨkiən rəha nasiruiən iətəm Uhgɨn təməni kəm tɨpɨtəmah mɨn aupən, in rəhatəmah mɨn, mətəu-inu Uhgɨn təməni=pən kəm Epraham məmə, ‘Oiəkol təuvɨr kəm nətəmimi rəfin e nɨftəni, kəni nati kəti iətəm mipɨm Iosmiəgəh otol, otəfən nəuvɨriən əha kəm nətəmimi ərəfin.’\x - \xo 3:25  \xt Jen 22:18\x*  
\v 26 Nian Uhgɨn təməfəri rəhan ioluək u Iesu Iosmiəgəh, təmaupən mahli=pɨnə kəm təmah məmə in otəuhlin itəmah e rəhatəmah noliən tərah mɨn, kəni e noliən əha, in otol təuvɨr kəm təmah.”\x - \xo 3:26  \xt Uək 13:46\x*   
\b  
\c 4  
\p
\v 1 Nian Pitə mɨne Jon kəmətuəghati əhanəh kəm nətəmimi, kəni pris mɨn, mɨne iətəmi tətarmənɨg e soldiə mɨn u kəutəsal o Nimə Rəha Uhgɨn, mɨne Satusi mɨn,\f + \fr 4:1  \ft Eruh nəghatiən mɨn əha e tiksɨnəri: pris mɨn, mɨne soldiə mɨn u kəutəsal o Nimə Rəha Uhgɨn, mɨne Satusi.\f* kəmohietɨgəm=pa.  
\v 2 Nɨkilah təmahmə pɨk mətəu-inu ilau kətuəgətun nətəmimi məmə Iesu təmɨmɨs kəni məmiəgəh mɨn. Kəni inu təmol suaru məmə nətəmi mɨn u kəmohmɨs, Uhgɨn otosmiəgəh mɨn ilah.  
\v 3 Kəni kəmotaskəlɨm ilau, motləfən əmə ilau e kaləpus mətəu tɨnapinəpu rəkɨs, məmə ilau okuəməhli ikɨn lapɨn, kəni olauɨg lan kəmanuəhtul e kot.\f + \fr 4:3  \ft Okuəməhli ikɨn muətəuarus=pən olauɨg mətəu inu Lou təməni məmə suah kəti təsuvəniən e kot lapɨn.\f*  
\v 4 Mətəu nətəmimi mɨn tepət nian kəmotətəu nəghatiən kəmuəni kəmotəni nɨpəhriəniən lan. Kəni nətəmimi rəfin u kəmotəni nɨpəhriəniən e Iesu, nəman əmə ilah iuəkɨr təhmen e faif-tausɨn.\x - \xo 4:4  \xt Uək 2:41\x*   
\s1 Pitə mɨne Jon kəmuəhtul e nəhmtɨ kaunsɨl  
\p
\v 5 Kəməni lauɨg lan, pris mɨn nəuvein, mɨne nətəmi asoli rəha Isrel mɨn, mɨne nəgətun mɨn rəha Lou rəha Mosɨs,\f + \fr 4:5  \ft “Lou rəha Mosɨs” — lou mɨn iətəm Uhgɨn təməfən kəm Mosɨs əpəha e nɨtəuət Sainai\f* kəmotuhapumɨn ilah mɨn əpəha Jerusɨləm.  
\v 6 Kəmotəharəg ilah Anəs u pris asoli agɨn, mɨne Kaiəfəs, mɨne Jon, mɨne Aleksantə, mɨne nətəmimi mɨn nəuvein e nəhlin rəha suah u pris asoli agɨn, kəmotəharəg e kaunsɨl.  
\v 7 Motəni Pitə mɨne Jon kian muəhtul aupən e lah, kəni kotətapuəh o lau məmə, “?Pəh təməfɨnə nepətiən kəm təlau megəhan e təlau məmə natuol nati u, uə nəmuol e nərgɨ pəh?”   
\p
\v 8 Kəni Narmɨn Rəha Uhgɨn təməriauəh e nɨki Pitə, kəni Pitə təni=pən kəm lah məmə, “Itəmah u nətəmi nəutarmənɨg e nətəm Isrel, mɨne nətəmi asoli mɨn.  
\v 9 Itəmah nəutəsal lan=pa o tɨmlau məmə suah u iətəm nəhlkɨn təmərah təmos iə nəuvɨriən, uə itɨmlau iəmuəhro lanu muol vivi nəhlkɨn.  
\v 10 Itəmah rəfin u ikɨnu mɨne nətəm Isrel mɨn rəfin, onəkotəkeikei motəhrun məmə suah u iətəm nəhlkɨn tɨnəuvɨr rəkɨs tətəhtul aupən e təmah e nəsanəniən əmə e nərgɨ Iesu Krɨsto, iətəm Nasərɨt. Suah kəha inəha, itəmah nəmotətu-pəri e nɨgi kəməluau, in təmɨmɨs. Mətəu Uhgɨn təmol təmiəgəh mɨn.\x - \xo 4:10  \xt Uək 3:6,13-16\x*  
\v 11 Suah kəha inəha, iətəm Nauəuə Rəha Uhgɨn təməni lan məmə,  
\pm ‘Kəpiel u iətəm itəmah nətəmimi rəha noliən nimə, nəkotəni məmə tərah kəni motəraki lan, mətəu rəueiu in tɨnuva kəpiel təuvɨr agɨn iətəm nimə təhtul-pəri lan.’\x - \xo 4:11  \xt Sam 118:22\x*   
\m
\v 12 Suah kətiəh əmə təhrun nosmiəgəhiən nətəmimi, Iesu pɨsɨn əmə, kəni iətəmimi kəti mɨn tɨkə agɨn e nɨftəni təhrun nosmiəgəhiən nətəmimi.”\x - \xo 4:12  \xt Mat 1:21\x*   
\p
\v 13 Nətəmi asoli rəha kaunsɨl kəmotauɨt pɨk nian kəmoteruh məmə kəsuəgɨniən e lah, nati əpnapɨn kəsuoliən skul, ilau iətəmimi mil əmə. Kəmotəhrun əhruahru məmə suah mil əha ilah pəhriən Iesu kəməutaliuək məutan.  
\v 14 Kəni kɨnotəruru nuhalpɨniən nəghatiən rəhalau mətəu-inu suah u nəhlkɨn tɨnəuvɨr rəkɨs ilahal min ilau.   
\p
\v 15 Kəni kəmotəni=pən kəm lahal məmə okɨhliet mɨhluvən ihluə pəh ilah əmə kotəghati pɨpɨm.  
\v 16 Kəni ilah kəmotətapuəh o lah mɨn məmə, “?Okotəhro e suah mil əha? Nətəmimi rəfin u Jerusɨləm kɨnotəhrun rəkɨs məmə nati apɨspɨs u kəmuol e suah u, in iahgin pɨk, ko kəsəniapɨniən lan.  
\v 17 Mətəu pəh kotəniəhu əskasɨk ilau məmə okəsuəni pətɨgəm mɨniən nərgɨ Iesu kəm nətəmimi, kəni nəghatiən e nati apɨspɨs əha otəsiet mɨniən nətəmimi kotətəu.”   
\s1 Kaunsɨl təmegəhan e lau  //  məmə okiaiet  
\p
\v 18 Kəni kəmotauɨn e lahal kɨhluva imə, kəni motəni=pən kəm Pitə mɨne Jon məmə okəsuəni pətɨgəm mɨniən nərgɨ Iesu, kəni məsuəgətun mɨniən nətəmimi lan.\x - \xo 4:18  \xt Uək 5:28\x*   
\p
\v 19 Mətəu ilau kəmuəni=pən kəm lah məmə, “Itəmah əmə otakil məmə təhruahru e nəhmtɨ Uhgɨn məmə iəkuol nəuiatəmah uə nəuia Uhgɨn.\x - \xo 4:19  \xt Uək 5:29\x*  
\v 20 Mətəu itɨmlau ko iəsuakɨmiən nohlɨtɨmalau. Oiəkuəkeikei muəni pətɨgəm nati itɨmlau iəmueruh e nəhmtɨtɨmlau kəni muətəu e nɨpəgtəlgɨtɨmlau.”   
\p
\v 21 Kəni kaunsɨl təməni=pən mɨn kəm Pitə mɨne Jon məmə ilah okotol nalpɨniən kəti kəm lau nəmə ilau okətuəkeikei mətuəni pətɨgəm Iesu kəm nətəmimi, kəni motahli pətɨgəm ilau. Kəmotahli pətɨgəm ilau mətəu-inu kɨnotəruru məmə okotoh əhro ilau. Kəmotəhrun məmə nətəmimi nɨkilah otahmə nəmə ilah okotol nalpɨniən kəm lau, mətəu-inu nətəmimi rəfin kɨnəutəni-vivi Uhgɨn o nati apɨspɨs u Uhgɨn təmol e iətəm u.  
\v 22 Kəni suah u, nəhlkɨn təməpaiu nian təmair mətəuarus=pa əha rəueiu, kəni rəhan nu tapirəkɨs fote.   
\s1 Nəfakiən rəha nətəm kəmotəhatətə e Iesu  
\p
\v 23 Nian nətəmi asoli rəha kaunsɨl kəmotegəhan e Pitə mɨne Jon məmə okətian, kəmiaiet uəhai əmə mian əpəha nətəm kəutəhatətə e Iesu kəutatɨg ikɨn, kəni muəni pətɨgəm rəfin nəghatiən iətəm pris asoli mɨn mɨne nətəmi asoli rəha kaunsɨl kəmotəni=pən kəm lau.  
\v 24 Nian kəmotətəu nəghatiən əha, ilah rəfin kəməhuva kətiəh motəfaki=pən kəm Uhgɨn, məutəni məmə, “Iərmənɨg Uhgɨn Asoli, ik nəmol neai, mɨne nɨftəni, mɨne nɨtəhi, mɨne natimnati ərəfin e lah.\x - \xo 4:24  \xt Eks 20:11; Neh 9:6; Sam 146:6\x*  
\v 25 Ik nəməghati e nəsanəniən rəha Narmɨn rəham kəm tɨpɨtɨmah u aupən Kig Tefɨt, u in rəham ioluək, kəni in təməni pətɨgəm rəham nəghatiən məmə,  
\q1 ‘?Təhro nətəmimi e nɨtəni pɨsɨn pɨsɨn mɨn nɨkilah tətahmə pɨk lanəha?  
\q1 Təhro ilah nɨkilah tətəhti məmə okotol nərahiən mɨn əha. Ko kotol pau ko kəsotoliən nati kəti.   
\q1
\v 26 Nətəm kəutarmənɨg e nɨtəni mɨn, kəmotol əpenə-penə o nəluagɨniən,  
\q1 kəni nətəmi asoli mɨn kəutəhuva pəti-pəti,  
\q1 məmə kotəluagɨn ilah Iərmənɨg Uhgɨn mɨne Iosmiəgəh iətəm in təməni rəkɨs.’\x - \xo 4:26  \xt Sam 2:1-2\x*   
\p
\v 27 “Iərmənɨg Uhgɨn, in nɨpəhriəniən nəghatiən iətəm Kig Tefɨt təməni, tɨnuva mɨniet=pa, mətəu-inu Kig Herot Antipas, mɨne Pontiəs Pailət, mɨne nətəm Isrel, mɨne Nanihluə mɨn, ilah rəfin kəməhuva kətiəh u ikɨnu lahuənu Jerusɨləm, məutətei nəghatiən ekəu-ekəu məmə okotuhamu Iesu, u in rəham ioluək əhruahru u ik nəmɨtəpɨn.\x - \xo 4:27  \xt Mat 27:1-2; Luk 23:7-11; Uək 3:13\x*  
\v 28 Mətəu natimnati rəfin iətəm kəmautol təmɨtəu=pən əmə rəham nəghatiən iətəm ik nəməni rəkɨs e nəsanəniən mɨne nəhruniən rəham aupən.\x - \xo 4:28  \xt Uək 2:23\x*  
\v 29 Tol lanəha, Iərmənɨg, nɨkim tətəhti nəghatiən iətəm ilah kəmotəni məmə okotoh itɨmah, ol itɨmah rəham noluək mɨn məmə iəsotəgɨniən məmə iəkotəni pətɨgəm rəham nəghatiən.\x - \xo 4:29  \xt Efəs 6:19\x*  
\v 30 Uahru=pa e nəhlməm əsanən məmə otol vi nətəmi kəutohmɨs, kəni mol nati apɨspɨs mɨn mɨne nəmtətiən pɨsɨn pɨsɨn mɨn e nərgɨ Iesu, rəham ioluək əhruahru.”   
\p
\v 31 Nian kəmotəfaki rəkɨs, kəni nimə təmarɨgrɨg, kəni Narmɨn Rəha Uhgɨn təmuva məriauəh mətatɨg e lah rəfin, kəni kɨnautəni pətɨgəm nəghatiən rəha Uhgɨn məsotəgɨniən.   
\s1 Nətəm kəməutəni nɨpəhriəniən e Iesu kəutəuəri nautə rəhalah kəm lah mɨn  
\p
\v 32 Nətəmi kəutəni nɨpəhriəniən e Iesu rəhalah nətəlɨgiən təmuva kətiəh. Kəti təməsəhluaigiən e rəhan nautə, mətəu kəmautəuəri nautə rəhalah kəm lah mɨn.\x - \xo 4:32  \xt Uək 2:44\x*  
\v 33 Kəni aposɨl mɨn kəmotos nəsanəniən e Narmɨn Rəha Uhgɨn kəni məutəni pətɨgəm məmə Iərmənɨg Iesu təməmiəgəh mɨn e nɨmɨsiən. Kəni e nəuvɨriən rəha Uhgɨn, in tətasiru e lah rəfin nətəm kəutəfaki.  
\v 34 Kəni ilah kəti, rəhan kəti nati kəti təməsɨkəiən, mətəu-inu nətəmimi nəuvein nətəm rəhalah nɨftəni uə nimə tatɨg, kəmotol səlɨm lan, kəni motəfən məni kəm aposɨl mɨn,\x - \xo 4:34  \xt Uək 2:45\x*  
\v 35 kəni ilah kəmotəuəri kəm nətəmi mɨn u rəhalah nati kəti tɨkə.   
\p
\v 36 Tol lanəha, suah kəti əha ikɨn nərgɨn u Josɨp, in nəuanɨləuɨs rəha Lifai, iətəm Saiprəs, aposɨl mɨn kəmotəfən nərgɨn vi kəti kəm in, nərgɨn u Panəpəs, u nɨpətɨn təni məmə, “iətəm tətasiru mətəfəri nətəlɨgiən.”  
\v 37 In təmol səlɨm e rəhan kəti nɨftəni, kəni mos məni lan muvən məfən kəm aposɨl mɨn məmə ilah okotəuəri kəm lah mɨn.   
\c 5  
\s1 Anənaiəs mɨne Səfairə  
\m
\v 1 Mətəu suah kəti mɨn əha ikɨn, nərgɨn u Anənaiəs, mɨne rəhan pətan nərgɨn u Səfairə. Ilau mɨn kəmos məni e nɨftəni kəti rəhalau.  
\v 2 In təmaskəlɨm oneuən məni nəuvetɨn, kəni rəhan pətan əmə təhrun. Kəni mos əmə nɨpɨlgan muvən məfən kəm aposɨl mɨn məmə məni rəfin rəha nɨftəni.\x - \xo 5:2  \xt Uək 4:34-35\x*  
\v 3 Mətəu Pitə təməni=pən kəm in məmə, “Anənaiəs. ?Təhro nətegəhan e iərmɨs u Setən tətuva e nɨkim? Nəteiuə e Narmɨn Rəha Uhgɨn kəni mətaskəlɨm nɨpɨlga məni nəuvetɨn rəha nɨftəni məmə rəham.\x - \xo 5:3  \xt Jon 13:2\x*  
\v 4 Uərisɨg nəmol səlɨm e nɨftəni u, in rəham pɨsɨn əmə. Kəni nian nəmol səlɨm rəkɨs lan, rəham pɨsɨn əmə məni. ?Təhro natol lanəha? !Ik nəseiuəiən e iətəmimi mətəu nəteiuə e Uhgɨn!”   
\p
\v 5 Nian Anənaiəs təmətəu nəghatiən əha, əmeiko mɨsɨpəri morin rəhan nehagiən tiet. Kəni nətəmimi mɨn əha kəmotətəu nati əha, kəmotəgɨn motərəmrumɨn.  
\v 6 Kəni nətəm aluə mɨn kəməhuva motəuveg nɨpətɨn motələs mohiet məhuvən mohtənɨm.   
\p
\v 7 Iuəkɨr auə kɨsɨl təmuva muvən rəkɨs, kəni rəhan pətan Səfairə təmiet=pa məruru məmə rəhan iərman tɨnɨmɨs rəkɨs.  
\v 8 Kəni Pitə təmətapuəh ohni məmə, “?Əni-to kəm iəu məmə məni rəfin əha e nɨftəni rəhatəlau iətəm kəmos nəhmtɨn?”  
\p Kəni in təməni məmə, “Əuəh. Nəhmtɨn rəfin u.”   
\p
\v 9 Kəni Pitə təməni=pən kəm in məmə, “?Təhro nəmuol oneuən nətəlɨgiən kəti məmə nəkueiuə e Narmɨn Rəha Iərmənɨg məmə ko təsəhruniən nati u nəmuol? !Ətəu-to! Nətəm kəmohtənɨm rəham iərman, ilah u e namtɨhluə kəutəhuva məmə okotələs mɨn ik.”   
\p
\v 10 Kəni əmeiko tɨsɨpəri mɨn morin=pən əpəha e nəhlkɨ Pitə ikɨn, nehagiən rəhan tiet kəni tɨmɨs. Nian nətəm aluə mɨn kəməhuva imə, moteruh nɨmɨs rəkɨs, kəni kotələs mohiet məhuvən mohtənɨm e nɨkalɨ rəhan iərman.  
\v 11 Nian nətəmimi rəha nəfakiən mɨne nətəmi əpnapɨn kəmotətəu nati əha, kəmotəgɨn pɨk.   
\s1 Aposɨl mɨn kəmotasiru e nətəmimi tepət  //  motol vi rəhalah nɨmɨsiən  
\p
\v 12 Kəni aposɨl mɨn kəmotol nəmtətiən tepət mɨne nati apɨspɨs mɨn e nəhmtɨ nətəmimi. Kəni nətəmimi mɨn u kəutəni nɨpəhriəniən e Iesu kəməhuva kətiəh əmə e Fərantə rəha Kig Solomən e Nimə Rəha Uhgɨn.\x - \xo 5:12  \xt Uək 2:43; 14:3\x*   
\p
\v 13 Nati əpnapɨn nətəmimi mɨn u kəsotəniən nɨpəhriəniən e Iesu kəmotɨsiai ilah, mətəu kəmotəgɨn e nuvəniən əha meruh ilah.  
\v 14 Mətəu nian rəfin nətəmimi tepət kəutəhuva məutəni nɨpəhriəniən e Iərmənɨg Iesu, nəman mɨne nɨpətan, kəni ilah tatepət.  
\v 15 Mətəu-inu e nati apɨspɨs mɨn iətəm aposɨl mɨn kəmautol, nətəmimi mɨn kautos rəhalah mɨn nɨmɨsiən məutəhuva, kəni məutəlɨn ilah kəutapɨli e rəhalah pet mɨne nɨmahan e suaru məmə nian Pitə otaliuək mapikalɨn e lah, in otek nəuvein, uə nəmə nənɨpɨsiən rəhan əmə tos nəuvein məmə okotəmiəgəh.  
\v 16 Kəni nətəmimi tepət tepət kəmotsɨpən lahuənu mɨn iuəkɨr o Jerusɨləm məhuva. Motos rəhalah mɨn nətəm kautohmɨs mɨne nətəmi mɨn u narmɨn tərah tətatɨg e lah məhuva, kəni aposɨl mɨn kəmotəfaki e lah kəni ilah rəfin kotəuvɨr.   
\s1 Nətəmi asoli mɨn kəmotəmkipən aposɨl mɨn e kaləpus  
\p
\v 17 Kəni suah u pris asoli agɨn mɨne rəhan mɨn nətəmimi Satusi mɨn u, ilah e pati kətiəh, niəməha təmol pɨk ilah mətəu-inu nətəmimi tepət kɨnəutəpəh ilah mɨnautəhuvən o aposɨl mɨn.  
\v 18 Kəni kəmotauɨt motaskəlɨm aposɨl mɨn motəmki=pən ilah e kaləpus.  
\v 19 Mətəu lapɨn lan, agelo kəti rəha Iərmənɨg təmuva merəh e doə e kaləpus mit ilah mohiet.\x - \xo 5:19  \xt Uək 12:7-10\x*  
\v 20 Kəni məni=pən kəm lah məmə, “Əhuvən e Nimə Rəha Uhgɨn motəni pətɨgəm nəghatiən pəhriən rəha nəmiəgəhiən vi u kəm nətəmimi.”   
\p
\v 21 Kəni kəməni lauɨg lan, kəmotol nəuia agelo kəni mautəhuvən e Nimə Rəha Uhgɨn mɨnautəni pətɨgəm nərgɨ Iesu kəm nətəmimi.  
\s1 Kəmləfən aposɨl mɨn e kot  
\p Kəni pris asoli agɨn mɨne rəhan mɨn, kəsotəhrun əhanəhiən məmə ilau kəmiaiet rəkɨs e kaləpus, kəni kəmotauɨn e nətəmi asoli mɨn rəha nətəm Isrel, kəni ilah kəməhuva kətiəh məmə ilah okotəharəg e kaunsɨl\f + \fr 5:21  \ft “kaunsɨl” — nətəmi asoli rəha Isrel kəutiuvi pətɨgəm nətəmimi ikɨn məmə okotəhtul e nəhmtɨlah e kot.\f* asoli rəha Isrel. Kəni motahli=pən nəghatiən kəm nətəm kəutarmənɨg e kaləpus məmə okotahli=pa aposɨl mɨn kəhuva e kot əpəha e kaunsɨl.  
\v 22 Mətəu nian soldiə mɨn kəməhuvən e kaləpus, mətəu aposɨl mɨn kohkə. Kəni kohtəlɨg=pa e kaunsɨl motəni məmə,  
\v 23 “Nian iəməhuvən e kaləpus, motafu doə tahtɨpəsɨg, lok tətəhkul=pən vi əmə lan, kəni soldiə rəha kaləpus kəutəhtul mauteruh vivi əmə namtɨhluə e kaləpus, mətəu nian iəmoterəh e doə məhuvən imə, mətəu kɨkə-kɨkə əmə imə.”  
\v 24 Iətəm tətarmənɨg e soldiə mɨn iətəm kəutəsal o Nimə Rəha Uhgɨn, mɨne pris asoli mɨn kəmotətəu nəghatiən əha, kəni motauɨt pɨk, narmɨ lah təmiuvɨg, mɨnotəruru əpnapɨn əmə məmə nati nak otuva mɨn.   
\p
\v 25 Kəni əmeiko iətəmimi kəti tietɨgəm=pa məmə, “!Ei, nəman! !Nətəmi mɨn əpələ əpə nəmotəmki=pən ilah e kaləpus, ilah əpəha e Nimə Rəha Uhgɨn kəutəgətun nətəmimi!”  
\v 26 Kəni iətəm tətarmənɨg e soldiə mɨn təmit mɨn soldiə mɨn rəhan məhuvən motəmki aposɨl mɨn məhuva. Mətəu kəməsoteikəpaniən ilah mətəu-inu kɨnotəgɨn məmə nətəmi əpnapɨn okotəhti ilah e kəpiel apɨn nəmə koteikəpan ilah.   
\p
\v 27 Nian kəmotit ilah məhuva imə, kəni motəni məmə ilah okotəhtul aupən e nətəmi asoli rəha kaunsɨl. Kəni pris asoli agɨn təməni=pən kəm lah məmə,  
\v 28 “Iəmotəniəhu əskasɨk agɨn itəmah məmə onəsotəgətuniən nətəmimi e nərgɨ suah kəha Iesu. Mətəu nəgətuniən rəhatəmah tɨnaiu ərəfin əpəha Jerusɨləm. Kəni mautol məmə nətəmimi okotəni məmə itɨmah iəmotoh suah kəha Iesu.”\x - \xo 5:28  \xt Mat 27:25\x*   
\p
\v 29 Mətəu Pitə təməghati rəhalah aposɨl mɨn lan məmə, “Itɨmah iəkotəkeikei mautol nəuia Uhgɨn, mətəu səniəmə nəuia nətəmimi əmə.\x - \xo 5:29  \xt Uək 4:19\x*  
\v 30 Itəmah nəmotuhamu rəkɨs Iesu motətu-pəri e nɨgi kəməluau, mətəu Uhgɨn u rəha tɨpɨtah mɨn aupən təmol təmiəgəh mɨn e nɨmɨsiən.  
\v 31 Uhgɨn u inu təməfəri rəkɨs Iesu məmə otuvən məharəg e nɨkalɨn maru, u ima nɨsiaiən mɨne nəsanəniən, məmə in Iərmənɨg mɨne Iosmiəgəh. Uhgɨn təmol nati əha məmə in otol suaru məmə nətəm Isrel mɨn kotəhrun nəuhliniən ilah e rəhalah noliən tərah mɨn, kəni in otafəl rəkɨs noliən tərah mɨn rəhalah.\x - \xo 5:31  \xt Uək 2:33-34; Efəs 1:20; Hip 2:10; 12:2\x*  
\v 32 Kəni itɨmah Narmɨn Rəha Uhgɨn iəutəni pətɨgəm natimnati mɨn u, kəni Uhgɨn tətəfən Narmɨn rəhan kəm nətəmimi kautol nəuian.”   
\p
\v 33 Nian nətəmimi rəha kaunsɨl kəmotətəu nəghatiən əha, təmiuvi pɨk rəhalah niəməha, kəni kotolkeikei məmə okotuhamu əmə ilah.  
\v 34 Mətəu suah kəti təməhtul, nərgɨn u Kəmaliel, in Farəsi kəti mɨne iəgətun kəti rəha Lou, u nətəmimi rəfin kəutɨsiai. Kəni təmətapuəh o soldiə mɨn məmə okotit aposɨl mɨn məhuvən ihluə pɨpɨm.   
\p
\v 35 Kəni in təməni kəm kaunsɨl məmə, “Nətəmimak mɨn, nətəm Isrel. Otatətəlɨg vivi məmə onəkotəhro e nətəmi mɨn u.  
\v 36 Vi agɨn uəha suah kəti nərgɨn u Teutas, təmietɨgəm=pa mətəni məmə in iətəmi asoli kəti, kəni iuəkɨr nətəmimi fo-hanrɨt kəmotuərisɨg lan. Mətəu kəmohamu in, kəni rəhan nətəmimi kəmotan kətiəh kətiəh, kəni rəhan nətəlɨgiən təmuvən mɨkə.\x - \xo 5:36  \xt Uək 21:38\x*  
\v 37 Uərisɨg lan, nian kəpmən təmatafin nətəmimi, suah kəti mɨn u nərgɨn u Jutəs, iətəm Kaləli, in mɨn təmiuvi nətəmimi kəhuərisɨg lan. Mətəu nətəmimi nəuvein kəmotohamu mɨn, kəni rəhan nətəmimi kəmotan kətiəh kətiəh.  
\v 38 Kəni inu rəhak nətəlɨgiən e nəniən u. !Iəkəni kəm təmah, pəh nəkotəpəh əmə ilah motegəhan e lah kohiet! Mətəu nəmə nati kautol, in rəha iətəmimi əmə, otəpanɨkə.  
\v 39 Mətəu nəmə tatsɨpən o Uhgɨn, ko nəsotosiən nəsanəniən məmə onəkotəniəhu ilah. Məta onəkoteruh məmə itəmah Uhgɨn onəkotərgəhu.”  
\v 40 Kəni ilah rəfin kəmotegəhan e rəhan nəghatiən.  
\p Kəni kəmotauɨn e aposɨl mɨn məmə okəhuva imə, kəni motəni məmə soldiə mɨn okotalis ilah. Kəni motəniəhu əskasɨk mɨn ilah məmə okəsotəghati mɨniən kəm nətəmimi e nərgɨ Iesu kəni motəhlman e lah kohiet.\x - \xo 5:40  \xt Uək 4:18\x*   
\p
\v 41 Kəni aposɨl mɨn kəmohiet e kaunsɨl, nɨkilah təmagiən, mətəu-inu Uhgɨn nɨkin təmepət o lah kəni megəhan e lah məmə nətəmimi okotoh ilah mətəu inko kautəhuərisɨg e Iesu.\x - \xo 5:41  \xt Mat 5:10-12; 1Pitə 4:13\x*\f + \fr 5:41  \ft Nian kautos nahməiən nɨkilah tagiən, mətəu rəhalah Iərmənɨg təmos nahməiən. Rəueiu əha nian kəutətəu tərah, təgətun məmə ilah kətiəh əmə e Iərmənɨg.\f*  
\v 42 Kəni nian rəfin e Nimə Rəha Uhgɨn mɨne nimə mɨn, ilah kəməsotəpəhiən məutəkeikei məutəni pətɨgəm kəni məutəgətun nəghatiən təuvɨr məmə Iesu in Krɨsto iətəm Uhgɨn təməni məmə otahli=pa.   
\c 6  
\s1 Kəməfəri dikon mɨn səpɨn  
\m
\v 1 Nian nəuvein tɨnuva rəkɨs muvən, kəni nətəmi rəha Iesu tɨnətəri mɨnatepət. Nəuvein ilah nəuanɨləuɨs rəha Isrel kəmotsɨpən ikɨn pɨsɨn pɨsɨn mɨn, kəni məutəni əmə nəghatiən Kris, məsotəniən nəghatiən rəha Isrel. Kəni tepət, ilah nətəm Isrel əmə. Mətəu nəfaki mɨn iətəm kəutəni əmə nəghatiən Kris kɨnəutəni nɨkalɨ nəfaki mɨn u nətəm Isrel, məutəni məmə nian kəutəuəri məni mɨne nauəniən kəm pətalɨmɨs mɨn, mətəu kəsoteh viviən pətalɨmɨs mɨn rəha nətəmi mɨn u kəutəni nəghatiən Kris.\x - \xo 6:1  \xt Uək 4:35\x*   
\p
\v 2 Kəni tueləf aposɨl mɨn kəmotauɨn e nətəmimi rəha Iesu məmə okəhuva-to. Kəni kəmotəni=pən kəm lah məmə, “Piatɨmah mɨn. Təsəuvɨriən məmə itɨmah iəkotəpəh nəni pətɨgəmiən mɨne nəgətuniən nəghatiən rəha Uhgɨn məmə itɨmah iəkəhuvnə motəuəri məni mɨne nauəniən kəm pətalɨmɨs mɨn. Inu uək rəha dikon mɨn.  
\v 3 Mətəu rəueiu, otəfətɨgəm-to itəmah səpɨn, nətəmi mɨn u itəmah nəutɨsiai ilah, kəni motəhrun nati, mɨne Narmɨn Rəha Uhgɨn təriauəh e nəmiəgəhiən rəhalah. Kəni itɨmah iəkotəfən nati u kəm lah məmə ilah okotol.  
\v 4 Kəni pəh itɨmah oiəkəuteruh əmə nəfakiən kəm Uhgɨn mɨne nəni pətɨgəmiən mɨne nəgətuniən nəghatiən rəha Uhgɨn.”   
\p
\v 5 Kəni ilah rəfin nɨkilah təmagiən, kəni məutegəhan e nəghatiən əha. Kəni kəmotəfətɨgəm Stipɨn u rəhan nəhatətəiən təskasɨk e Uhgɨn, kəni Narmɨn Rəha Uhgɨn təməriauəh mətatɨg lan. Motəfətɨgəm mɨn Fɨlɨp, mɨne Prokorəs, mɨne Nikano, mɨne Timon, mɨne Pamenəs, mɨne Nikoləs iətəm Antiok u aupən təməpəh nəfakiən rəha nətəm iman ikɨn muva mətɨtəu=pən nəfakiən rəha nətəm Isrel.  
\v 6 Kəmotit ilah məhuvən kəm aposɨl mɨn, kəni aposɨl mɨn kəmotələhu=pən nəhlmɨlah e lah motəfaki e lah.   
\p
\v 7 Kəni nətəmi rəha Iesu kəutəni pətɨgəm nəghatiən rəha Uhgɨn kəm nətəmimi, kəni nətəmi rəha Iesu u Jerusɨləm kɨnautepət pɨk. E nətəmi mɨn əha, pris mɨn tepət kəmotəhatətə e Iesu.\x - \xo 6:7  \xt Uək 2:41; 16:5\x*   
\s1 Kəmotaskəlɨm Stipɨn  
\p
\v 8 Kəni Stipɨn u iətəm təməriauəh e nəuvɨriən mɨne nəsanəniən rəha Uhgɨn, təmol nəmtətiən tepət mɨne nati apɨspɨs mɨn e nəhmtɨ nətəmimi.  
\v 9 Mətəu nətəmimi nəuvein e nimə rəha nuhapumɨniən rəha Nətəm Kəmɨtɨs Ilah,\f + \fr 6:9  \ft “nimə rəha nuhapumɨniən rəha Nətəm Kəmɨtɨs Ilah” — Nətəmi mɨn əha, aupən ilah slef rəha suah kəti, mətəu rəueiu əha kəmɨtɨs ilah.\f* kəmotəghati ilah Stipɨn. Nətəmi mɨn u nətəm Isrel u kəmotsɨpən Saerin mɨne Aleksantriə. Kəni nətəmimi nəuvein mɨn u nətəm Isrel u kəmotsɨpən Sɨlɨsiə mɨne Esiə, ilah kəməhuva kətiəh, mɨnautorgəhu ilah Stipɨn. Kotəni məmə nəghatiən rəha Stipɨn təsəhruahruiən, mətəu rəhalah təhruahru.  
\v 10 Mətəu Narmɨn rəha Uhgɨn təmol Stipɨn teinatɨg pɨk, kəni nian in təghati, rəhan nəghatiən tapirəkɨs rəhalah.\x - \xo 6:10  \xt Luk 21:15\x*   
\p
\v 11 Kəni ilah kəmotəou oneuən nətəmimi nəuvein məmə okotasiru e lah motəni pətɨgəm məmə, “Itɨmah iəmotətəu məmə Stipɨn təməni rah Mosɨs mɨne Uhgɨn.”   
\p
\v 12 Kəni rəhalah nəghatiən təmol nɨki nətəmimi, mɨne nətəmi asoli rəha Isrel, mɨne nəgətun mɨn rəha Lou, kəmotəməki e Stipɨn. Kəni kəməhuvən motaskəlɨm motələs məhuvən məmə otəhtul e nəhmtɨ kaunsɨl.  
\v 13 Kəni kəmotəmki nətəmimi nəuvein məhuva məmə okoteiuə e Stipɨn. Nətəmi mɨn u kəmotəni məmə, “Nian rəfin tətəni nəghatiən tərah e Nimə Rəha Uhgɨn, kəni mətəni rah Lou rəha Mosɨs.  
\v 14 Itɨmah iəmotətəu in təməni məmə Iesu u iətəm Nasərɨt, in otələs iahu Nimə Rəha Uhgɨn, kəni məuhlin noliən mɨn u Mosɨs təməfa kəm tah aupən ikɨn.”   
\p
\v 15 Kəni nətəmimi rəfin u kəmautəharəg e kaunsɨl kəmotəsal=pən əhruahru o Stipɨn, motafu məmə nəhmtɨn tɨnagəhag pəhriən təhmen e rəha agelo.   
\c 7  
\s1 Stipɨn təməghati e Epraham  
\m
\v 1 Kəni pris asoli agɨn təmətapuəh o Stipɨn məmə, “?Təhro? ?Nɨpəhriəniən e nəghatiən mɨn əha kətətu=pən lam?”   
\p
\v 2 Kəni Stipɨn təməni məmə, “Piak mɨn mɨne tatə mɨn. Otətəlɨg-to lak. Uhgɨn u iətəm in ilɨs ilɨs pɨk, təmietɨgəm=pa o tɨpɨtah Epraham nian in təmətatɨg əpəha Mesopotemiə, məsuvən əhanəhiən əpəha Haran.  
\v 3 Uhgɨn təməni=pən kəm in məmə, ‘Əpəh rəham mɨn, mɨne ikɨn nətatɨg ikɨn muvən e ikɨn kəti iətəm iəu o iəkəgətun lam.’\x - \xo 7:3  \xt Jen 11:31; 12:1\x*   
\p
\v 4 “Kəni Epraham təmiet əha Kaltiə muvən mətatɨg əpəha Haran. Nian təmətatɨg ikɨnu kəni rəhan tatə tɨmɨs, kəni Uhgɨn təmos muva u e nɨftəni u itəmah nəutatɨg lan rəueiu.\x - \xo 7:4  \xt Jen 11:31–12:5\x*  
\v 5 Mətəu təməsəfən əhanəhiən nɨftəni əkəku agɨn nəuvetɨn kəm in məmə rəhan əhruahru. Mətəu Uhgɨn təməni əskasɨk kəm in məmə otəpanəfən rəfin nɨtəni əha kəm in mɨne namipɨn mɨn. Kəni nɨtəni u otuva imalah agɨn ikɨn, nati əpnapɨn e nian əha Epraham təməsələsiən nətɨn kəti.\x - \xo 7:5  \xt Jen 12:7; 15:18; 17:8\x*  
\v 6 Nəghatiən u Uhgɨn təməni kəm in tol lanəha, in təməni məmə, ‘O nian kəti, nəuanɨləuɨs mɨn rəham okəhuvən motatɨg e nɨftəni pɨsɨn kəti rəha nətəmimi pɨsɨn, kəni ilah okəhuva iapɨspɨs mɨn, kəni nətəm ikɨn okotol ilah okotəhuva slef mɨn, kəni mautol mɨrə kəm lah kətəuarus nu fo-hanrɨt.  
\v 7 Mətəu iəkol nalpɨniən kəm nətəmimi mɨn əha kəutarmənɨg e lah. Kəni uərisɨg, rəham mɨn nətəmimi okohiet e nɨtəni əha məhuva motəfaki kəm iəu e nɨtəni u.’\x - \xo 7:7  \xt Jen 15:13-14; Eks 12:40\x*\x - \xo 7:7  \xt Eks 3:12\x*   
\p
\v 8 “Kəni Uhgɨn təməni əskasɨk məmə in oteh vivi Epraham mɨne nəuanɨləuɨs mɨn rəhan. Kəni məni=pən kəm in məmə in otəhgi=pən nəsualkələh məmə in nəmtətiən kəti məmə ilah nətəmimi mɨn rəha Uhgɨn. Kəni nian Epraham təmələs Aisək, kəni matɨg məhgi=pən nian təmos nian eit.\f + \fr 7:8  \ft Noliən rəha nətəm Isrel tol lanu, nian suakəku iərman tair, e nian eit, kətəhgi=pən.\f* Kəni nian Aisək təmələs Jekəp, kəni matɨg məhgi=pən mɨn. Kəni nian Jekəp təməmki nenətɨn mɨn ilah tueləf, kəni məhgi=pən mɨn ilah. Ilah tueləf əha, nəukətɨ nɨratah.”\x - \xo 7:8  \xt Jen 17:9-14; 21:4\x*   
\s1 Tɨpɨlah mɨn kəmotəpəh Josɨp  
\p
\v 9 Kəni Stipɨn təməni=pən mɨn kəm lah məmə, “Kəni nəukətɨ nɨrə mɨn u rəhatah kəmautetet notəhalah u Josɨp, kəni motətuati=pən lan kəm nətəm Ijɨp, məmə otuva slef rəhalah. Mətəu ilau Uhgɨn e nian rəfin,\x - \xo 7:9  \xt Jen 37:11,28; 39:2,21-23\x*  
\v 10 kəni Uhgɨn tos rəkɨs in e nərahiən rəfin rəhan. Nian təməhtul e nəhmtɨ kig rəha nətəm Ijɨp, kəni Uhgɨn təməfən nəhruniən kəm in, kəni matɨg mol mɨn məmə kig otolkeikei in, kəni mol in tarmənɨg e nɨtəni Ijɨp mɨne nətəmimi mɨne natimnati rəfin rəhan.\x - \xo 7:10  \xt Jen 41:37-44\x*   
\p
\v 11 “Kəni əmeiko nəumɨs təman e nɨtəni əpəha Ijɨp mɨne Kenan mol nauəniən tɨkə, kəni nəumɨs natus nətəmimi, kəni tɨpɨtah mɨn nɨglah nauəniən təmɨkə.\x - \xo 7:11  \xt Jen 41:54; 42:1-2\x*  
\v 12 Nian Jekəp tɨnətəu məmə nauəniən əpəha Ijɨp, təmahli=pən nenətɨn mɨn u tɨpɨtah mɨn əha kəhuvən, kəni inu nətuəuiniən ilah kəməhuvən Ijɨp.  
\v 13 Kəni uərisɨg, ilah kəməhuvən mɨn, kəni in təməni pətɨgəm in kəm lah, mətəu ilah kəsotəhruniən məmə in Josɨp pialah. Kəni kig rəha Ijɨp təmətəu nəniən o Josɨp mɨne pian mɨn.\x - \xo 7:13  \xt Jen 45:1-4,16\x*  
\v 14 Kəni Josɨp təmahli=pən nəghatiən kəm rəhan tatə Jekəp mɨne rəhan mɨn, məmə okəhuva motatɨg ilah min. E nətəmimi mɨn əha, ilah rəfin səpɨnte faif.\x - \xo 7:14  \xt Jen 45:9-11; 46:27\x*   
\p
\v 15 “Kəni Jekəp mɨne rəhan mɨn kəməhuvən Ijɨp, kəni kəməutatɨg məutatɨg, kəni Jekəp mɨne tɨpɨtah mɨn kəmohmɨs ikɨn.\x - \xo 7:15  \xt Jen 46:1-7; 49:33\x*  
\v 16 Kəni kəməmki ilah kan əpəha Sekəm e nɨtəni u rəhatah, kəni kɨtənɨm ilah ikɨn e nɨpəg kəpiel kəti Epraham təmos rəkɨs nəhmtɨn o nətəm Hamor.”\x - \xo 7:16  \xt Jen 23:2-20; 33:19; Jos 24:32\x*   
\s1 Stipɨn təməghati e Mosɨs  
\p
\v 17 Kəni Stipɨn təmətəkeikei mətəni=pən kəm lah məmə, “Tɨnatuva iuəkɨr məmə Uhgɨn otosmiəgəh rəhan mɨn nətəmimi u təməni rəkɨs kəm Epraham, kəni nəuanɨləuɨs mɨn rəhatah u kəmautatɨg Ijɨp, rəueiu əha tɨnepət.  
\v 18 Kəni kig kəti mɨn rəha Ijɨp təməhtul, in təsɨsiai agɨniən Josɨp.\x - \xo 7:18  \xt Eks 1:7-8\x*  
\v 19 In təmosiahu tɨpɨtah mɨn e nətəlɨgiən tərah mɨn rəhan, matol nahməiən kəm lah. Kəni in təmol lou kəti məmə okotəmki pətɨgəm nenətɨlah mɨn iəpəou amrərə mɨn ihluə məmə okohmɨs.\x - \xo 7:19  \xt Eks 1:11-22\x*   
\p
\v 20 “Kəni e nian əha, Mosɨs təmair, kəni in suakəku təuvɨr kəti e nəhmtɨ Uhgɨn. Rəhan mamə mɨne tatə kəmuəhluaig oneuən lan əpəha imə muos məuɨg kɨsɨl.\x - \xo 7:20  \xt Eks 2:2\x*  
\v 21 Nian kəmləfətɨgəm ihluə, nətɨ kig pətan təmeruh, kəni tələs məmə oteh vivi rəhan.\x - \xo 7:21  \xt Eks 2:3-10\x*  
\v 22 Kəmotəgətun in e neinatɨgiən rəfin rəha nətəm Ijɨp, kəni nian in təmepət, in təsanən e nəghatiən mɨne noliən nati.   
\p
\v 23 “Nian tɨnos nu fote, nɨkin təhti məmə otuvən-to meruh-to nətəmiman mɨn, nətəm Isrel,  
\v 24 kəni mafu kəti iətəm Ijɨp kəti tatoh. Kəni in təmuvən məmə otasiru e in kəti əmeiko mohamu iətəm Ijɨp əpəha.\x - \xo 7:24  \xt Eks 2:11-15\x*  
\v 25 Kəni Mosɨs nɨkin təməhti məmə məta in mɨn, nətəm Isrel, okotəhrun məmə Uhgɨn təmahli=pən in məmə otuvən məmkirəkɨs ilah e nahməiən katol e lah. Mətəu ilah kotəruru.  
\v 26 Kəni lauɨg lan tafu mɨn iətəm Isrel mil keiu katuoh ilau mɨn, kəni tuvən mə təghati kəm lau məmə otos rəkɨs ilau, kəni məmə otol ilau kuol vi ilau mɨn. Kəni məni=pən kəm lau məmə, ‘Suah mil, itəlau əmə. ?Təhro natuoh itəlau mɨn?’   
\p
\v 27 “Mətəu suah u təmaupən mol nəukətɨ norgəhuiən təmətgi=pən Mosɨs isəu, kəni məni=pən kəm in məmə, ‘?Pəh təməfəri ik məmə onəkarmənɨg kəni mətakil itɨmah?  
\v 28 !Iətəhrun məmə nəkolkeikei məmə onəkohamu mɨn iəu təhmen e iətəm Ijɨp u nəmoh nəniuv!’\x - \xo 7:28  \xt Eks 2:14\x*  
\v 29 Nian Mosɨs təmətəu nəghatiən əha, kəni təməgɨn kəni miet Ijɨp magɨm muvən əpəha isəu ikɨn Mitian mətatɨg ikɨn məhmen e iapɨspɨs kəti. Nian təmətatɨg mətatɨg mit pətan ikɨn kəti, kəni mələs nətɨn keiu iərman mil.\x - \xo 7:29  \xt Eks 2:21-22; 18:3-4\x*   
\p
\v 30 “Nian təmətatɨg Mitian mos nu fote, kəni nian kəti tuvən mətan iuəkɨr o nɨtəuət əha Sainai əpəha təpiə-məpiə ikɨn. Kəni agelo kəti təmiet=pən ohni e nɨgəm iətəm tatuəu e nɨgi əkəku kəti.  
\v 31 Nian təmeruh nɨgəm əha, narmɨn təmiuvɨg pɨk ohni, kəni muvən iuəkɨr məmə oteruh vivi, kəni mətəu Iərmənɨg Uhgɨn təməghati kəm in məmə,  
\v 32 ‘Iəu Uhgɨn rəha tɨpɨm mɨn, Uhgɨn rəha Epraham, mɨne Aisək, mɨne Jekəp.’ Kəni Mosɨs təməgɨn mɨnətərəmrumɨn mɨnatəgɨn e nəsal-pəniən əha nɨgəm ikɨn.   
\p
\v 33 “Kəni Iərmənɨg Uhgɨn təməni=pən kəm in məmə, ‘Os rəkɨs rəham put e nəhlkəm mətəu-inu nɨftəni ko ik nətəhtul ikɨn in tasim agɨn, mətəu iəu əha ikɨn.  
\v 34 Imeruh nərahiən iətəm katol e rəhak nətəmimi əpəha Ijɨp, iəmətəu nasəkiən rəhalah, kəni mɨneiuaiu muva məmə iəkəmkirəkɨs ilah o nətəm Ijɨp. Va. Rəueiu əha iəkahli=pən ik nəkɨtəlɨg muvən mɨn Ijɨp.’”\x - \xo 7:34  \xt Eks 3:1-10\x*   
\s1 Nətəmimi mɨn rəha Isrel kəmotəpəh Mosɨs  
\p
\v 35 Kəni Stipɨn təmətəkeikei mətəni məmə, “Inu iətəm kətiəh əmə Mosɨs iətəm ilah kəmotəpəh nəuian nian ilah kəmotəni=pən məmə, ‘?Pəh təmləfəri ik məmə onəkarmənɨg kəni makil itɨmah?’ Mətəu Uhgɨn pɨsɨn əmə təmahli=pən suah kəha Mosɨs məmə otarmənɨg kəni mosmiəgəh ilah. Təmahli=pən nian agelo təmiet=pən ohni e nɨgəm iətəm tatuəu e nɨgi əkəku kəti.\x - \xo 7:35  \xt Eks 2:14\x*  
\v 36 Kəni Mosɨs təmit ilah mohiet Ijɨp, kəni in təmol nati apɨspɨs mɨne nəmtətiən tepət, təmol əpəha Ijɨp, mɨne nian kəməutaliuək mautəhuvən=pən e nɨtəhi u kətəni məmə Nɨtəhi Ərarəuv, mɨne nu fote e ikɨn təpiə-məpiə ikɨn.\x - \xo 7:36  \xt Eks 7:3; 14:21; Nam 14:33\x*   
\p
\v 37 “Inu iətəm kətiəh əmə Mosɨs u təməni=pən kəm nətəm Isrel məmə, ‘Uhgɨn otləfəri iəni kəti mɨn e təmah təhmen lak.’\x - \xo 7:37  \xt Dut 18:15\x*   
\p
\v 38 “Inu Mosɨs iətəm təmauɨn e tɨpɨtah mɨn məmə okotuhapumɨn ilah mɨn əpəha təpiə-məpiə ikɨn, kəni agelo təməghati kəm in e Nɨtəuət Sainai, kəni Mosɨs u təməfən nəghatiən mɨn u kəm tɨpɨtah mɨn. Kəni nəghatiən mɨn u, ilah nəghatiən keikei mɨn iətəm kəutəfən nəmiəgəhiən kəm nətəmimi, kəni Mosɨs təməhlman tuva kəm tah.\x - \xo 7:38  \xt Eks 19:3\x*   
\p
\v 39 “Mətəu nian in təmətatɨg əhanəh əpəha e Nɨtəuət Sainai, tɨpɨtah mɨn kəmotəhti nəuian, motəpəh nətəlɨgiən, mətəu nɨkilah təmɨtəlɨg=pən o nati Ijɨp.  
\v 40 Kəni kəmotəni=pən kəm Eron məmə, ‘Ol narmɨ nati nəuvein məmə okəhuva uhgɨn mɨn rəhatah mə okotit itah. Mətəu Mosɨs əha inəha, iətəm təməmki itah kohiet Ijɨp, kɨnotəruru məmə in tɨnəhruvən.’\x - \xo 7:40  \xt Eks 32:1\x*  
\v 41 Kəni e nian əha, ilah kəmotol narmɨ nati məmə in otuva uhgɨn rəhalah, kəni kəmautol sakrifais e nati miəgəh mɨn məmə okotəfaki kəm in. Kəni kəmautol lafet rəha narmɨ nətɨ kau iətəm ilah əmə kəmotol.\x - \xo 7:41  \xt Eks 32:2-6\x*  
\v 42 Mətəu Uhgɨn təməuhlin=pən nəmtahn kəm lah, kəni megəhan=pən e lah məmə okotəfaki kəm mɨtɨgar mɨne məuɨg mɨne məhau mɨn e nəpuə. Kəni nati əha tətəgətun əsas əmə nəghatiən rəha Uhgɨn iətəm kəmətei e nauəuə rəha iəni mɨn rəha Uhgɨn. Tətəni məmə,  
\pm ‘!Nətəm Isrel! ?Nian rəfin e nu fote əpəha ikɨn təpiə-məpiə ikɨn, itəmah nəmautoh nati miəgəh mɨn mautol sakrifais lan. ?Mətəu nɨkitəmah təhti məmə nəmautol kəm iəu? !Kəpə!  
\v 43 Mətəu e nɨkitəmah, itəmah nəmautələs Nima Tapolɨn rəha uhgɨn eiuə u Molek, mɨne narmɨ məhau rəha uhgɨn eiuə u Refan. Nati mil u nəmautol məmə onəkotəfaki kəm lau. O nati əha, iəkahli pətɨgəm itəmah nəkəhuvən isəu motapirəkɨs Papilon.’”\x - \xo 7:43  \xt Amos 5:25-27\x*   
\s1 Stipɨn təməghati  //  e Nimə Rəha Uhgɨn  
\p
\v 44 Stipɨn təmətəkeikei mətəni məmə, “Nian tɨpɨtah mɨn kəməutatɨg ikɨn təpiə-məpiə ikɨn aupən, ilah kəmotos rəhalah nati kəti, Nima Tapolɨn rəha Uhgɨn iətəm tətəgətun məmə Uhgɨn tətatɨg ilah min. Kəni Mosɨs təmol Nima Tapolɨn əha tətɨtəu=pən əmə nətəlɨgiən rəha Uhgɨn u təməni=pən rəkɨs kəm in.  
\v 45 Kəni nu tepət uərisɨg, Josuə təmit ilah məhuva məmə okotos rəkɨs nɨtəni əha o nətəm Kenan, nətəni u Uhgɨn təməhgirəkɨs nətəmimi ikɨn. Kəni ilah kəmotələs Nima Tapolɨn u məhuvən motatɨg ilah min motətəuarus=pa e nian rəha Tefɨt təmol kig lan.\x - \xo 7:45  \xt Jos 3:14-17\x*  
\v 46 Uhgɨn təmol təuvɨr kəm Tefɨt, kəni Tefɨt təmətapuəh ohni məmə Uhgɨn otegəhan lan pəh tol nimə kəti iətəm Uhgɨn otatɨg ikɨn.\x - \xo 7:46  \xt 2Saml 7:1-16\x*  
\v 47 Mətəu nimə əha, Kig Tefɨt təməsoliən, mətəu nətɨn Kig Solomən təmol.\x - \xo 7:47  \xt 1King 6:1-38\x*   
\p
\v 48 “Mətəu Uhgɨn iətəm ilɨs agɨn, təsatɨgiən e nimə iətəm iətəmimi əmə təmol. Təhmen e nəghatiən rəha Uhgɨn iətəm iəni rəhan təməni məmə,   
\q1
\v 49 ‘Ikɨn mɨn rəfin e neai təhmen əmə lak məmə iəkəharəg ikɨn marmənɨg,  
\q1 kəni nɨtəni mɨn rəfin təhmen əmə məmə iəkəfu=pən nəhlkək ikɨn.  
\q1 ?Mətəu nimə nak iətəm nəkotəhrun noliən məmə otəhmen lak?  
\q1 ?Kəni ikɨn pəhruvən nəkotəhrun noliən məmə iəkuvən məmeig ikɨn?   
\q1
\v 50 Otəni-to. ?Pəh təmol rəfin natimnati mɨn əha?  
\q1 Iəu pɨsɨn əmə, iəu Uhgɨn iəmol rəfin ilah.’”\x - \xo 7:50  \xt Aes 66:1-2\x*   
\s1 Nətəm Isrel kəmotəpəh iəni mɨn rəfin rəha Uhgɨn,  //  mɨne Krɨsto  
\p
\v 51 Kəni Stipɨn təmətəkeikei mətəni məmə, “!Itəmah u! Rəhn-kapə təmah təskasɨk. Nɨkitəmah tapinəpu təhmen e rəha Nanihluə mɨn. Matəlgɨtəmah talu o nətəuiən nəuia Uhgɨn. !Itəmah nəkotəhmen əmə e tɨpɨtəmah mɨn nətəm kəməutəhti nəuia Narmɨn Rəha Uhgɨn!\x - \xo 7:51  \xt Aes 63:10\x*  
\v 52 ?Iəni mɨn rəha Uhgɨn aupən, pəh tɨpɨtəmah mɨn kəməsotoliən nərahiən kəm in? !Tɨkə! Kəmotol nərahiən kəm lah rəfin. Kəmotohamu mɨn nətəmi mɨn u kəməutəni pətɨgəm nuvaiən rəha Iətəmi Əhruahru. Kəni itəmah nəmotegəhan=pən e Itəmi Əhruahru u e nəhlmɨ rəhan mɨn tɨkɨmɨr mɨn kəni kotuhamu.\x - \xo 7:52  \xt Mat 23:31\x*  
\v 53 Itəmah nəmotos rəkɨs Lou rəha Uhgɨn u aupən nagelo mɨn kəmotos məhuva, mətəu itəmah nəməsotohtəu=pən agɨniən Lou əha.”   
\s1 Kəmotahtɨmu Stipɨn  
\p
\v 54 Nian kəməutətəu nəghatiən mɨn rəha Stipɨn, nəhmtɨlah təmapinəpu, nɨkilah təmahmə pɨk, kəni mautɨgət=pən nəhluvlah kəm in mətəu-inu nɨkilah nahmə agɨn.  
\v 55 Mətəu Narmɨn Rəha Uhgɨn təməriauəh e Stipɨn, kəni təsal pəri e Negəu e Neai mafu nəhagəhagiən iətəm təsanən pɨk təmiet ima Uhgɨn ikɨn, kəni meruh Iesu tətəhtul e nɨkalɨ Uhgɨn maru, ikɨn ima narmənɨgiən mɨne nəsanəniən.\x - \xo 7:55  \xt Sam 110:1\x*  
\v 56 Kəni Stipɨn təməni=pən kəm lah məmə, “!Ei, nəman! Iətafu Negəu e Neai rəha Uhgɨn taterəh, kəni Nətɨ Iətəmimi tətəhtul e nɨkalɨ Uhgɨn maru, ikɨn ima narmənɨgiən mɨne nəsanəniən.”\x - \xo 7:56  \xt Kol 3:1\x*   
\p
\v 57 Nian nətəmi asoli rəha kaunsɨl kəmotətəu nəghatiən əha, kəmotəmkəsgɨn matəlgɨlah mɨn e nəuanəhlmɨlah, kəni motearəg e Stipɨn e nəuialah rəfin motauɨt motaiu məhuvən moteapən əhmen-əhmen əmə ohni,  
\v 58 moteikəpan kəni motəraki pətɨgəm lan e taun. Kəni nətəmimi u kəmotətəu nəghatiən rəha Stipɨn, ilah kəmotəpeg rəhalah sot asoli mɨn, motəlɨn=pən iuəkɨr e nəhlkɨ iətəm aluə kəti, nərgɨn u Sol. Kəni mɨnəutəhti Stipɨn e kəpiel apɨn.   
\p
\v 59 Nian kəmautəhti, kəni Stipɨn təməfaki məmə, “Iərmənɨg Iesu, os narmək.”  
\v 60 Kəni təmeiuaiu mɨsin nəulɨn kəni masək əfəməh məmə, “Iərmənɨg, afəl noliən tərah iətəm ilah kautol lak.” Nian təmol naunun e rəhan nəfakiən, kəni rəhan nehagiən tiet.\x - \xo 7:60  \xt Luk 23:34\x*   
\b  
\c 8  
\p
\v 1 Kəni Sol in təmatəhtul əmə nɨkin tətagiən məmə ilah kəmotahtɨmu Stipɨn.  
\s1 Sol təmoh nətəm kəutəfaki  
\p Mətuəuin e nian əha, nərahiən asoli kɨnotol e niməfaki əpəha Jerusɨləm. Kəni ilah kəmohiet Jerusɨləm motagɨm=pən Jutiə mɨne Səmeriə motəpəh pɨsɨn əmə aposɨl mɨn kəutatɨg Jerusɨləm.  
\v 2 Nətəmimi nəuvein nətəm kəutəfaki əskasɨk kəməhuva motələs Stipɨn məhuvən mohtənɨm, kəni ilah kəmotasək pɨk ohni.  
\v 3 Mətəu Sol təmətuəuin mɨnətərəkɨn-ərəkɨn niməfaki, matuvən e nimə mɨn mətiuvi pətɨgəm nəman mɨne nɨpətan iətəm kəutəfaki, kəni matəmki=pən ilah e kaləpus.\x - \xo 8:3  \xt Uək 9:1,13; 22:4; 26:9-11\x*   
\s1 Fɨlɨp təməni pətɨgəm nanusiən təuvɨr əpəha Səmeriə  
\p
\v 4 Kəni nətəm kəutəfaki iətəm kəmohiet Jerusɨləm motagɨm, kəmautəni pətɨgəm nəghatiən rəha Uhgɨn ikɨn mɨn rəfin iətəm ilah kəutəhuvən=pən ikɨn.  
\v 5 Fɨlɨp təmuvən e taun kəti rəha Səmeriə, kəni mətəni pətɨgəm nanusiən rəha Krɨsto iətəm Uhgɨn təməni məmə otahli=pa.\fig Naliuəkiən rəha Fɨlɨp|alt="Philip's travels" src="PhilipsTravels TNP.tif" size="span" loc="Act 8:5" copy="SIL" ref="Uək 8:4-40" \fig*  
\v 6 Nian nɨmənin nətəmimi kəmotətəu Fɨlɨp, kəni motafu nati apɨspɨs mɨn iətəm in tatol, ilah rəfin kəməutətəlɨg vivi lan e nak in tətəni.  
\v 7 Nətəmimi tepət narmɨn tərah mɨn kəmohiet e lah. Nian narmɨn tərah mɨn kəmohiet, kəmotasək əfəməh. Kəni nətəmimi tepət iətəm nɨpətɨlah təmɨmɨs, uə nətəm kəsotaliuəkiən, kəmotəuvɨr mɨn.  
\v 8 Kəni nətəmimi rəfin e taun əha, ilah rəfin kəmotagiən.   
\s1 Saimon u təmol natimnati  //  e nəsanəniən rəha iərmɨs mɨn  
\p
\v 9 Kəni e taun əha, suah kəti nərgɨn u Saimon, in təmatol nati apɨspɨs tepət e nəsanəniən rəha iərmɨs mɨn, kəni nətəmimi rəfin e Səmeriə, narmɨlah təmiuvɨg. Təmol nuvəh nəuvetɨn. In mətəfəri aru əmə in məmə in iətəmi asoli kəti.  
\v 10 Kəni nətəmimi rəfin, nətəmi asoli mətəuarus=pa noluək mɨn əmə, kəməutəsal=pən pɨk ohni kəni məutəni məmə, “Suah u in iətəmi kəti u in tatol uək e Nəsanəniən Asoli Rəha Uhgɨn.”  
\v 11 Kəməutohtəu=pən in nuvəh nəuvetɨn mətəu-inu narmɨlah tatiuvɨg o natimnati mɨn iətəm in tatol.  
\v 12 Mətəu nian nətəmimi kəmotətəu nəghatiən iətəm Fɨlɨp tətəni pətɨgəm e nanusiən təuvɨr rəha Narmənɨgiən Rəha Uhgɨn mɨne nəghatiən rəha Iesu Krɨsto, kəmotəni nɨpəhriəniən lan, kəni kəmol bəptais e lah, nəman mɨne nɨpətan.  
\v 13 E nian əha, suah mɨn u Saimon, təməni nɨpəhriəniən e Iesu, kəni kol bəptais mɨn lan. Kəni in tətɨtəu=pən Fɨlɨp ikɨn mɨn rəfin. Narmɨn təmiuvɨg o nati apɨspɨs mɨn mɨne nəmtətiən mɨn iətəm in tateruh Fɨlɨp tatol.   
\p
\v 14 Nian aposɨl mɨn əpəha Jerusɨləm kəmotətəu məmə nətəm Səmeriə kɨnotəhatətə e nəghatiən rəha Uhgɨn, kəni kəmotahli=pən Pitə mɨne Jon məmə okian o lah.  
\v 15 Nian ilau kəmian miaiet=pən o lah, muəfaki o lah məmə Narmɨn Rəha Uhgɨn otəriauəh mətatɨg e lah,  
\v 16 mətəu-inu kəmol bəptais əmə e lah e nərgɨ Iərmənɨg Iesu, mətəu Narmɨn Rəha Uhgɨn təsəriauəh əhanəhiən e nəmiəgəhiən rəhalah.  
\v 17 Kəni Pitə mɨne Jon kəmuələhu=pən nəhlmɨlau e lah muəfaki e lah, kəni Narmɨn Rəha Uhgɨn təməriauəh e lah.\x - \xo 8:17  \xt Uək 19:6\x*   
\p
\v 18 Nian Saimon təmafu məmə Narmɨn Rəha Uhgɨn tatuvən e nəmiəgəhiən rəha nətəmimi nian aposɨl mil kəmuələhu=pən nəhlmɨlau e lah muəfaki e lah, kəni in təfətɨgəm məni məmə otəfən kəm lau,  
\v 19 kəni məni=pən kəm lau məmə, “Uəfa mɨn nəsanəniən u kəm iəu məmə nian iəkələhu=pən nəhlmək e nətəmimi, kəni ilah kotəhrun nosiən Narmɨn Rəha Uhgɨn.”   
\p
\v 20 Mətəu Pitə təməni=pən kəm in məmə, “!Ik mɨne rəham məni onəkian e nɨgəm asoli! Mətəu-inu nɨkim təhti məmə nəkəhrun nos nəhmtɨ nati u iətəm Uhgɨn tətəfən kəm nətəmimi e məni.  
\v 21 Ko ik nəsoliən uək u nəuvetɨn mɨne, mətəu-inu rəham nətəlɨgiən təsəhruahruiən e nəhmtɨ Uhgɨn.  
\v 22 Əuhlin ik e rəham noliən tərah mɨn kəni məfaki=pən kəm Iərmənɨg, məta tafəl rəkɨs rəham noliən tərah mɨn iətəm nɨkim tətəhti ilah.  
\v 23 Iateruh məmə nian rəfin netetiən təməriauəh e rəham nətəlɨgiən, kəni noliən tərah mɨn kəmotəlis ik tiəkɨs.”   
\p
\v 24 Kəni Saimon təməni=pən məmə, “!Əui! Uəfaki=pən kəm Iərmənɨg ohniəu məmə natimnati iətəm itəlau nəmuəni, kəti otəsuvaiən ohniəu.”   
\p
\v 25 Kəni nian ilau kəmuəni pətɨgəm rəkɨs nəghatiən rəha Iərmənɨg mɨne natimnati iətəm in təmol, kəni kəmətian Jerusɨləm matuəhtul əgmagɨm e lahuənu mɨn rəha Səmeriə matuəni pətɨgəm mɨn nanusiən təuvɨr rəha Iərmənɨg.   
\s1 Fɨlɨp təməghati kəm iətəm Itiopiə kəti  
\p
\v 26 Kəni agelo kəti rəha Iərmənɨg təməni=pən kəm Fɨlɨp məmə, “Əsəu-pesi muvən e suaru tɨsɨpən Jerusɨləm matuvən Kasa.” (Suaru əha tətəməhli əpəha ikɨn təpiə-məpiə ikɨn.)  
\v 27 Kəni in təmatuvən əmeiko mafu iətəm Itiopiə kəti e suaru. Suah əha in iətəmi asoli kəti rəha kwin rəha nətəm Itiopiə.\f + \fr 8:27  \ft Nəghatiən Kris əhruahru tətəni məmə in suah kəti iətəm kəmɨtei. E nian əha, nəmə suah kəti tatol uək nian rəfin iuəkɨr o kwin kəti, kəni okɨtei məmə otəsitiən kwin.\f* Kəni in təmətarmənɨg e məni rəha kwin. Suah u təmuvən Jerusɨləm məmə otəfaki,  
\v 28 kəni mɨnatɨtəlɨg matuvən iman ikɨn. Kəni in təmətəharəg-pəri e nati kəti kətəni məmə, “kat” iətəm hos tatiuvi. Kəni mətafin nauəuə iətəm iəni kəti rəha Uhgɨn təmətei, nərgɨn u Aiseə. \fig Fɨlɨp tatuvən iuəkɨr o kat iətəm hos tatiuvi.|alt="Chariot" src="lb00331b.tif" size="col" loc="Act 8:28" copy="BFBS (Bass)" ref="Uək 8:28" \fig*  
\v 29 Kəni Narmɨn Rəha Uhgɨn təməni=pən kəm Fɨlɨp məmə, “Uvən maliuək=pən iuəkɨr o kat əha.”   
\p
\v 30 Kəni Fɨlɨp təmaiu muvən iuəkɨr ohni, mətəu suah u tətafin nauəuə iətəm iəni Aiseə təmətei. Kəni təmətapuəh ohni məmə, “?Nəkəhrun nɨpətɨ nati u nətafin, uə kəpə?”   
\p
\v 31 Kəni suah u təməni=pən kəm Fɨlɨp məmə, “?Iəkəhra məhrun? Mətəu-inu iətəmi kəti tɨkə mə otuhamtei=pa nɨpətɨ nəghatiən u kəm iəu.” Kəni in mətapuəh məmə Fɨlɨp otəri muvən ilau min muəharəg.  
\v 32 In təmətafin nəghatiən u e Nauəuə Rəha Uhgɨn, tətəni məmə,  
\q1 “Kəmit təhmen e sipsip kan məmə okuhamu.  
\q1 Kəni təhmen e nətɨ sipsip, təsagətiən nian kətətei nɨmeimein,  
\q1 Kəni in təməpnapɨn əmə, məsəghatiən.   
\q1
\v 33 Kəmol aulɨs in, kəni nian kəmakil e kot, kəsakil əhruahruiən.  
\q1 Nian kəmotuhamu, in nəlugɨ iətəmimi əmə kəti, nətɨn tɨkə.”\x - \xo 8:33  \xt Aes 53:7-8\x*   
\p
\v 34 Kəni suah u təmətapuəh o Fɨlɨp məmə, “?Kərmə Aiseə təmətəghati aru lan, uə iətəpɨsɨn kəti?”  
\v 35 Kəni Fɨlɨp təmətuəuin e nəghatiən kətiəh əmə iətəm təmafin, mətəni=pən nəniən təuvɨr rəha Iesu.   
\p
\v 36 Nian kəmətian e suaru miəuva ikɨn kəti nəhu əha ikɨn, kəni suah u təməni=pən kəm Fɨlɨp məmə, “!Afu-to! Nəhu kəti əpəha. ?Təhro? ?Pəh nəkol bəptais lak lan?” Kəni Fɨlɨp təmegəhan lan.\f + \fr 8:36  \ft E kopi əuas mɨn nəuvein rəha Niutestɨmɨn iətəm kəmətei e nəghatiən Kris aupən, nəghatiən pɨsɨn kəti mɨn əha ikɨn iətəm tatɨlpɨn nəghatiən u mətəni məmə, “\fv \ft 37 \+fv*\ft Kəni Fɨlɨp təməni=pən kəm in məmə, ‘Nəmə nəkəni nɨpəhriəniən e Iesu e nɨkim rəfin, iəkəhrun noliən bəptais lam.’ Kəni təni məmə, ‘Iəu iatəni nɨpəhriəniən e Iesu Krɨsto, məmə in Nətɨ Uhgɨn pəhriən.’”\f*\x - \xo 8:36  \xt Uək 10:47\x*   
\p
\v 38 Kəni təməniəhu kat məmə otəhtul, kəni ilau pəti kəmueiuaiu mian e nəhu, kəni Fɨlɨp tol bəptais lan.  
\v 39 Nian kəmuəri e nəhu miəuva ilɨs, Narmɨn Rəha Iərmənɨg tələs rəkɨs Fɨlɨp. Kəni suah u təməseruh mɨniən, mətəu təmatɨtəlɨg matuvən iman ikɨn e nagiəniən asoli e nɨkin.  
\v 40 Mətəu Fɨlɨp təmafu məmə tətəhtul əpəha e nɨtəni pahav ikɨn əpəha Astot. Kəni in təmatuvən, mətəni pətɨgəm nanusiən təuvɨr rəha Iesu əpəha e taun mɨn rəfin mətəuarus in təmiet=pən əpəha Sisəriə.\x - \xo 8:40  \xt Uək 21:8\x*   
\c 9  
\s1 Sol təmafu Iesu  //  e suaru rəha Təmaskɨs  
\r (Uək 22:6-16; 26:12-18)  
\m
\v 1 Kəni e nian əha, Sol təmətəghati əskasɨk mətəni əskasɨk məmə otohamu nətəmimi rəha Iesu. In təmuvən meruh pris asoli agɨn\x - \xo 9:1  \xt Uək 8:3\x*  
\v 2 mətapuəh ohni məmə otətei nauəuə mɨn kəm nimə mɨn rəha nuhapumɨniən rəha nətəm Isrel əpəha Təmaskɨs, məmə nəmə oteruh kəti tatɨtəu=pən Suaru Rəha Iesu, nati əpnapɨn iərman uə pətan, otaskəlɨm ilah məlis ilah məmki ilah muvən e kaləpus əpəha Jerusɨləm. Kəni təməfən nauəuə mɨn kəm in.   
\p
\v 3 Nian Sol təmuva iuəkɨr o Təmaskɨs, əmeiko nəhagəhagiən kəti təmsɨpəri e neai tatuəu təhmen e noraipiən muva masiəgəpɨn in mɨne ikɨn mɨn tɨtəlau lan.  
\v 4 Kəni in təmsɨpəri morin e nɨftəni, kəni mətəu nəuia suah kəti tətəni=pən kəm in məmə, “!Sol! !Sol! ?Təhro natol nərahiən kəm iəu?”   
\p
\v 5 Kəni Sol tətapuəh məmə, “?Ik pəh, Iərmənɨg?” Kəni nəuia iətəmi u təməni=pən kəm in məmə, “Iəu Iesu iətəm ik natol tərah lak.  
\v 6 Mətəu rəueiu əhtul muvən əpəha e taun. Ikɨn əha, suah kəti əha ikɨn otəpanəni=pɨnə əmə məmə nati nak onəkol.”   
\p
\v 7 Kəni nətəmimi nətəm kautəhuərisɨg e Sol, kəmotauɨt kəni motəhtul məsotagətiən. Kəmotətəu əmə nəuia iətəmi u, mətəu kəməsoteruhiən iətəmi kəti.  
\v 8 Kəni Sol təhtul, mətəu nəhmtɨn tɨnəuau, tɨnəruru neruhiən nati. Kəni kəmotos əmə nəhlmɨn motit məhuvən Təmaskɨs.  
\v 9 Təmos nian kɨsɨl təməsehiən nati, kəni məsauəniən kəni məsəmnɨmiən nəhu mɨne.   
\p
\v 10 Əpəha e Təmaskɨs, iətəmi kəti rəha Iesu əha ikɨn, nərgɨn u Anənaiəs. Iərmənɨg təmauɨn lan e nati kəti təhmen e nəməhlairiən, kəni məni=pən kəm in məmə, “!Anənaiəs!” Kəni in təmətam məmə, “Iərmənɨg, iəu əpə.”   
\p
\v 11 Kəni Iərmənɨg təni=pən kəm in məmə, “O nəkuvən əha e nimə rəha Jutəs e suaru asoli iətəm kətəni məmə Təhruahru, kəni mətapuəh o iətəmi kəti, iətəm Tasəs, nərgɨn u Sol. In tətəghati rəueiu kəm Uhgɨn e nəfakiən,  
\v 12 kəni Uhgɨn təməfən nəməhlairiən kəti, kəni təmeruh ik, Anənaiəs, nəmuva mələhu=pən nəhlməm lan məmə nəhmtɨn otair mɨn.”   
\p
\v 13 Mətəu Anənaiəs təni məmə, “Iərmənɨg, iətətəu nəghatiən tepət e suah kəha e rəhan noliən tərah mɨn iətəm tatol e nətəm kəutəhatətə lam əpəha Jerusɨləm.  
\v 14 Kəni in təmuva u ikɨnu e nərgɨ pris asoli mɨn məmə otaskəlɨm, mələs nətəm kəutəhatətə lam.”   
\p
\v 15 Mətəu Iərmənɨg təməni kəm Anənaiəs məmə, “!Uvən! Mətəu-inu suah u in rəhak iətəmimi iətəm inauɨn rəkɨs lan məmə otəni pətɨgəm nərgək kəm Nanihluə u səniə məmə nətəm Isrel, mɨne rəhalah kig mɨn, mɨne nətəm Isrel mɨn.\x - \xo 9:15  \xt Uək 26:2,6; 27:24; Rom 1:5\x*  
\v 16 Kəni iəu iəpanəgətun in məmə otos nahməiən o nərgək.”\x - \xo 9:16  \xt 2Kor 11:23-28\x*   
\p
\v 17 Kəni Anənaiəs təmuvən lahuənu muvən imə, kəni mələhu=pən nəhlmɨn e Sol, məni=pən kəm in məmə, “Piak Sol. Iərmənɨg Iesu iətəm təmietɨgəm ohnik e suaru nian nəmətuva u ikɨnu, in təmahli=pa iəu məmə ik onəkeh mɨn nati, kəni Narmɨn Rəha Uhgɨn otəriauəh matɨg lam.”  
\v 18 Əmeiko, nati kəti təhmen e nɨvilɨgɨ nəmu təmiet rəkɨs e nəhmtɨ Sol, kəni tair mɨn mɨnateruh nati. Kəni mɨnəhtul mətaliuək, kəni kol bəptais lan məmə in nəmtətiən rəha nəhatətəiən.  
\v 19 Kəni nian təmun nauəniən, kəni nɨpətɨn tuva məsanən mɨn.  
\s1 Sol tɨnətuəuin mətəni pətɨgəm nərgɨ Iesu əpəha Təmaskɨs  
\p Kəni Sol təmatɨg mos nian nəuvein mɨn ilah nətəmimi rəha Iesu əpəha Təmaskɨs.  
\v 20 Təmətuəuin mɨn əmə e nian əha, mətəni pətɨgəm Iesu əpəha e nimə mɨn rəha nuhapumɨniən rəha nətəm Isrel məmə Iesu in Nətɨ Uhgɨn pəhriən.   
\p
\v 21 Kəni nətəmi rəfin nətəm kəmotətəu in, kəmotauɨt pɨk ohni, kəni məutəni məmə, “!Ei! ?Suah u inu təmatol nərahiən kəm nətəm kəutəhatətə e Iesu əpəha Jerusɨləm aupən, uə kəpə? Kəni in təmuva ikɨnu məmə otaskəlɨm ilah məmki ilah muvən kəm pris asoli mɨn. ?Mə inəha, uə kəpə?”\x - \xo 9:21  \xt Uək 8:3\x*   
\p
\v 22 Kəni nəghatiən iətəm Sol tətəni pətɨgəm, in təsanən pɨk mapirəkɨs nəghatiən rəha nətəm Isrel iətəm kəutatɨg Təmaskɨs, kəni mətəgətun vivi məmə Iesu in Krɨsto iətəm Uhgɨn təməni məmə otahli=pa. Kəni ilah kəmotəruru məmə okotəhrəni.\x - \xo 9:22  \xt Uək 18:28\x*   
\p
\v 23 Nian tepət təmuva muvən rəkɨs, kəni nətəmi asoli rəha nətəm Isrel kəmotətei oneuən nəua kəti məmə okotohamu Sol,  
\v 24 mətəu Sol təmətəu nəua oneuən rəhalah. Kəni rəueiu e nərauiə mɨne lapɨn mɨn, nətəm Isrel kəutəhtul pəsɨg əpəha e namtɨhluə e nɨpai kəmol e kəpiel məmə okotohamu Sol.\f + \fr 9:24  \ft E taun əha Təmaskɨs, təhmen e taun tepət, aupən aupən kəmol nɨkalɨn asoli e kəpiel tɨtəlau e taun.\f*  
\v 25 Mətəu in mɨn nəuvein kəmotələs lapɨn motaipei e kətɨm asoli kəti iətəm kəmətu=pən təulə lan, motɨləfətɨgəm motəhlman-əhlman lan e nəmtah nɨpai ihluə ikɨn. Kəni in təmagɨm muvən Jerusɨləm.\x - \xo 9:25  \xt 2Kor 11:32-33\x* \fig Kətəhlman-əhlman e Pol təteiuaiu e kətɨm.|alt="Paul lowered in a basket" src="lb00333b.tif" size="col" loc="Act 9:25" copy="BFBS (Bass)" ref="Uək 9:25" \fig*   
\s1 Sol əpəha Jerusɨləm  
\p
\v 26 Nian Sol təmietɨgəm=pa Jerusɨləm, təmalkut məmə otuvən meruh nətəmi rəha Iesu mɨtəu=pən ilah, mətəu ilah kəutəgɨn, nɨkilah təhti məmə təteiuə əmə e lah məmə in iətəmi rəha Iesu.\x - \xo 9:26  \xt Kəl 1:17-19\x*  
\v 27 Mətəu Panəpəs təmit muvən miti=pən kəm aposɨl mɨn, məni=pən kəm lah məmə təməhrol lanu Sol təmeruh Iərmənɨg Iesu e suaru nian təmatuvən e Təmaskɨs. Kəni təməni=pən mɨn kəm lah məmə Iərmənɨg təməghati kəm Sol, kəni təhro lan in tɨnətəni pətɨgəm nərgɨ Iesu əpəha Təmaskɨs, məsəgɨniən.\x - \xo 9:27  \xt 1Kor 9:1\x*  
\v 28 Kəni ilah Sol kəmotatɨg kəni in tatuvən ikɨn mɨn əpəha Jerusɨləm mətəni pətɨgəm nərgɨ Iərmənɨg Iesu məsəgɨniən.  
\v 29 Təməghati ilah nətəm Isrel nətəm kəutəni nəghatiən Kris, kəmotoh ilah mɨn e nəghatiən. Kəni kɨnautol məmə okotohamu Sol.  
\v 30 Nian in mɨn nəuvein nətəm kəutəfaki kəmotətəu, kəməhuvən motit Sol məhuvən motəsəu-pah əpəha ləuahtəni iuəkɨr o nɨtəhi e taun əha Sisəriə, kəni motahli=pən məmə otagɨm muvən əpəha isəu e taun əha Tasəs.   
\p
\v 31 Kəni nətəm kəutəhatətə e Iesu əpəha Jutiə, mɨne Kaləli, mɨne Səmeriə kəmotatɨg e nəməlinuiən, iətəmi tɨkə məmə otol nəgɨniən kəm lah. Kəni Narmɨn Rəha Uhgɨn təmətasiru e lah mol ilah kəutəhtul əskasɨk, kəni ilah rəfin kəutatɨg mautɨsiai Iərmənɨg. Kəni ilah tɨnatepət.   
\s1 Pitə təmol nəhlkɨ Aeneas  //  təuvɨr mɨn  
\p
\v 32 Pitə təmaliuək muvən ikɨn mɨn məmə otəsal e nətəm kəutəhatətə e Iesu. E naliuəkiən rəhan, təmuvən materuh nətəmimi rəha Iərmənɨg əpəha e taun əha Lita əpəha Jutiə.  
\v 33 Təmuvən ikɨn əha meruh suah kəti nərgɨn u Aeneas, nɨpətɨn təmɨmɨs tɨnos nu eit, təməsaliuəkiən mətapɨli əmə e rəhan pet.  
\v 34 Kəni Pitə təməni=pən kəm in məmə, “Aeneas. Iesu Krɨsto təmosmiəgəh ik əha rəueiu e rəham nɨmɨsiən. Əhtul, maiu-aiu rəham nɨmahan.” Kəni rəueiu agɨn mɨn, Aeneas təməuvɨr mɨn məhtul.  
\v 35 Kəni nətəmimi rəfin əha Lita mɨne ikɨn mɨn rəfin əpəha Saron kəmoteruh suah u təmaliuək mətan, kəni ilah rəfin kəmotəuhlin rəhalah nətəlɨgiən kəni mɨnəutəfaki kəm Iərmənɨg.   
\s1 Pitə təmol Tokəs təmiəgəh mɨn  
\p
\v 36 E taun kəti əha Jopə, pətan kəti əha ikɨn iətəm in tətəhatətə e Iesu, nərgɨn u Tapitə.\f + \fr 9:36  \ft Nɨpətɨn rəha nərgɨn u Tapitə təni məmə, “tia,” u in nati miəgəh kəti.\f* E nəghatiən rəha nətəm Kris, kətəni məmə Tokəs. Pətan u, nian rəfin tatol təuvɨr kəm nətəmimi kəni mətasiru mɨn e nanrah mɨn.   
\p
\v 37 Mətəu e nian əha, nɨmɨsiən kəti təmol in kəni tɨmɨs. Kəni ilah kəmotəueiu kəni kəməhuvən=pən e rəhan napən, kəni motələhu e nəuan nimə əpəha ilɨs agɨn.  
\v 38 Ikɨn əha Lita in iuəkɨr əmə o taun əha Jopə. Kəni nian nətəmi rəha Iesu kəmotətəu məmə Pitə əpəha Lita, kəmotahli=pən suah mil keiu məmə okian muəsəu-pah muəni=pən kəm in məmə, “!Otuva uəhai əmə-to!”   
\p
\v 39 Kəni Pitə təmɨtəu=pən ilau. Nian kəmhlietɨgəm=pən lahuənu, kəmotit məhuvən əpəha ilɨs agɨn. Mətəu pətalɨmɨs mɨn təriauəh əpəha ikɨn kəutasək ohni, kəni kəmotəgətun kəm Pitə rəhalah natimnati iətəm pətan əha təməhli nian in təmatəmiəgəh.   
\p
\v 40 Kəni Pitə təmahli pətɨgəm ilah, kəni meiuaiu mɨsin nəulɨn kəni məfaki. Kəni məsal=pən o pətan əha təmɨmɨs məmə, “Tapitə, əhtul.” Kəni pətan əha təmair meruh Pitə, kəni məhtul məharəg.  
\v 41 Kəni Pitə teapən ohni maskəlɨm nəhlmɨn miuvi-pəri məmə otəhtul e nəhlkɨn mil. Kəni mauɨn=pən e nətəm kəutəhatətə e Iesu mɨne pətalɨmɨs mɨn məmə okəhuva imə, kəni miti=pən pətan əha iətəm tɨnəməmiəgəh kəm lah.  
\v 42 Kəni nəghatiən e nati əha təmaiu mɨtəlau e taun əha Jopə. Kəni tepət kəmotəni nɨpəhriəniən e Iərmənɨg Iesu.  
\v 43 Kəni Pitə təmatɨg əha Jopə nəuvetɨn ilau suah kəti nərgɨn u Saimon iətəm tətol əpenə-penə e nɨlosɨ kau.   
\c 10  
\s1 Uhgɨn təməghati kəm Koniliəs  
\m
\v 1 E taun Sisəriə, suah kəti əha ikɨn nərgɨn u Koniliəs. In iətəm Rom, kəni in iətəmi asoli rəha soldiə mɨn u ilah rəfin uan-hanrɨt. Kəni ilah kəutsɨpən e “Soldiə rəha Itali.”  
\v 2 In iətəmi kəti in tatɨsiai Uhgɨn rəha nətəm Isrel, mətɨtəu=pən noliən rəha nəfakiən rəhalah, in mɨne rəhan mɨn, mɨne noluək mɨn rəhan. In tətəfən rəhan məni tepət kəm ianrah mɨn, kəni mətəfaki kəm Uhgɨn rəha nətəm Isrel nian rəfin.  
\v 3 Nian kəti əmeiko e tri klok ləhnaiuv e nian tətəfaki lan, təmeruh nati kəti təhmen e nəməhlairiən. In təmafu vivi əmə agelo kəti rəha Uhgɨn tətuva ohni, kəni mauɨn lan məmə, “!Koniliəs!”   
\p
\v 4 Nian nəhmtɨ Koniliəs təməhtul lan, in təməgɨn kəni məni məmə, “?Iərmənɨg, təhro?”  
\p Kəni agelo təməni=pən kəm in məmə, “Uhgɨn tɨnətəu rəkɨs rəham nəfakiən mɨneruh nəuvɨriən iətəm ik natol kəm nanrah mɨn, kəni nɨkin tɨnagiən ohni.  
\v 5 Ahli=pən nətəmimi nəuvein kəhuvən əpəha Jopə, motos suah kəti məhuva, nərgɨn u Saimon Pitə.  
\v 6 In tətatɨg ilau suah kəti nərgɨn u Saimon u tatol əpenə-penə e nɨlosɨ kau. Rəhan nimə tətəhtul iuəkɨr o nɨtəhi.”   
\p
\v 7 Nian agelo təməghati rəkɨs kəm in təmɨtəlɨg, kəni Koniliəs təmauɨn e rəhan ioluək keiu mɨne soldiə kəti iətəm tatol uək kəm in, kəni in mɨn iətəmi rəha nəfakiən.  
\v 8 In təməni=pən rəfin natimnati iətəm in təmeruh kəm lahal, kəni mahli=pən ilahal məmə okɨhluvən Jopə.   
\s1 Uhgɨn təməghati kəm Pitə  //  e nəməhlairiən  
\p
\v 9 Kəni kəməni lauɨg lan, nian mɨtɨgar tɨnalelin, kəni suah milahal əha kəmluva e suaru iuəkɨr o taun əha Jopə. E nian əha, Pitə in təmuvən əpəha ilɨs e nəhue nimə iətəm tepin-epin ikɨn məmə otəfaki kəm Uhgɨn.   
\p
\v 10 Mətəu nəumɨs tɨnus, kəni nian kəmatol əhanəh nɨgɨn nauəniən, in təmair mətəu təmeruh nəməhlairiən kəti iətəm Uhgɨn təməfən.  
\v 11 E nəməhlairiən əha, təmeruh neai təmerəh, kəni nati təhmen e tapolɨn asoli kətaskəlɨm nɨfɨfɨn mɨn, kəni kəhlman-əhlman teiuaiu=pa e nɨftəni. \fig Nəməhlairiən rəha Pitə e nati miəgəh amɨkmɨk mɨn.|alt="Peter/unclean animal vision" src="cn01945B.tif" size="col" loc="Act 10:11-12" copy="Cook" ref="Uək 10:11-12" \fig*  
\v 12 E nɨpəg nati əha, təmeruh nati miəgəh pɨsɨn pɨsɨn mɨn əha ikɨn iətəm kəutaliuək mɨne mautəlkəu, mɨne mənɨg pɨsɨn pɨsɨn mɨn.  
\v 13 Kəni nəuia iətəmi kəti təməni=pən kəm in məmə, “Pitə, əhtul. Ohamu nəuvein mun.”   
\p
\v 14 Mətəu Pitə təni məmə, “!Iərmənɨg, kəpə! E rəhak nəmiəgəhiən iətan məsun əhanəhiən nati kəti tol lanu iətəm Lou rəham təməniəhu məmə kəsuniən tamɨkmɨk e nəhmtəm.”\x - \xo 10:14  \xt Lev 11:1-47; Esik 4:14\x*   
\p
\v 15 Kəni nəuia iətəmimi təməghati mɨn kəm in məmə, “Səniən məmə nati kəti tamɨkmɨk iətəm iəu Uhgɨn iatəni məmə təuvɨr əmə, təsamɨkmɨkiən.”\x - \xo 10:15  \xt Mak 7:15,19\x*   
\p
\v 16 Kəmuəghati o natimnati mɨn əha mau kɨsɨl, kəni rəueiu agɨn mɨn, tapolɨn əha təməri muvən əpəha e neai.   
\s1 Pitə təmos  //  nɨpətɨ nəməhlairiən  
\p
\v 17 Kəni Pitə nɨkin təməhti pɨk məmə otəhrun nɨpətɨ nati əha təmeh e nəməhlairiən u təmeruh. Mətəu suah milahal u iətəm Koniliəs təmahli=pən ilahal, kəmlətapuəh o nimə rəha Saimon, kəni mɨnluva mɨnleruh. Kəni mɨnluvən məhləhtul əpəha e namtɨhluə.  
\v 18 Kəni məhlauɨn əfəməh məmə, “!Ei! ?Suah kəti u ikɨnu nərgɨn u Saimon Pitə uə?”   
\p
\v 19 Kəni nian Pitə tətalkut əhanəh məmə otəhrun nɨpətɨ nati əha təmeh e nəməhlairiən, kəni Narmɨn Rəha Uhgɨn təməni=pən kəm in məmə, “!Ei, ətəu-to! Suah milahal kɨsɨl əpəha kələsal lam.  
\v 20 Əhtul uəhai meiuaiu muvən meruh ilahal. Nɨkim təsəhtiən məmə ko nəsuvəniən mɨtəu=pən ilahal mətəu-inu iəu iəmahli=pa ilahal məmə okɨluva.”   
\p
\v 21 Kəni Pitə təmeiuaiu muvən məni=pən kəm lahal məmə, “Mə iəu u iətəm itəmahal nələsal lan. ?Nəklolkeikei iəu o nah?”   
\p
\v 22 Kəni kɨhləni=pən kəm in məmə, “Əuəh. Iətəm tətarmənɨg e soldiə mɨn, u Koniliəs, təmahli=pa itɨmahal məmə iəkluva. In suah kəti iətəm tatɨsiai Uhgɨn kəni in məhruahru e nəhmtɨn, kəni nətəm Isrel kəutɨsiai pɨk in. Agelo kəti rəha Iərmənɨg təməni=pən kəm in məmə in otahli=pa itɨmahal iəhkluva mɨhlit ik kəhuvən iman ikɨn, məmə ik nəkanus nəghatiən kəm in pəh tətəu.”  
\v 23 Kəni Pitə təmit ilahal məhuvən imə məmə ilah okotapɨli əha ikɨn.  
\s1 Pitə təmuvən  //  e nimə rəha Koniliəs  
\p Kəni nian kəməni lauɨg lan, Pitə təmɨtəu=pən ilahal, kəni nəfaki mɨn nəuvein əha Jopə, kəmohtəu=pən ilah.  
\v 24 Kəməni lauɨg mɨn lan, kəmohiet=pən əpəha Sisəriə. Ikɨn əha Koniliəs təmətapuəh o rəhan mɨn mɨne nətəmimi mɨn nəuvein məmə okəhuva məutəhtahnin Pitə.  
\v 25 Nian Pitə təmətuəuin məmə tuva imə, kəni Koniliəs təmeiuaiu mɨsin nəulɨn e nəhlkɨ Pitə məmə otəfaki kəm in.  
\v 26 Mətəu Pitə təmeapən kəni miuvi-pəri mɨn kəni məni=pən kəm in məmə, “Əhtul, iəu iətəmimi əmə təhmen lam.”\x - \xo 10:26  \xt Uək 14:13-15; Nəh 19:10\x*   
\p
\v 27 Kəni Pitə təmətəghati ilau Koniliəs kəni mian imə. Pitə təmeruh məmə nətəmimi tepət kɨnəhuva rəkɨs məutəharəg.  
\v 28 Kəni Pitə təməni=pən kəm lah məmə, “Itəmah rəfin nəkotəhrun vivi məmə tasim e Lou rəha nətəm Isrel məmə okəhuva motan kətiəh ilah nətəm səniə məmə nətəm Isrel, uə okəhuvən motatɨg pəti. Mətəu Uhgɨn təməni kəm iəu e nəməhlairiən məmə iəsəniən məmə suah kəti in tamɨkmɨk e nəhmtɨn.  
\v 29 Tol=pən lanəha, nian nəmotahli=pɨnə nəghatiən ohniəu, iəməsəniən nati kəti, nɨkik təmagiən əmə məmə iəkuva. ?Mətəu iəkolkeikei məmə iəkətapuəh məmə nəmotahli=pɨnə nəghatiən ohniəu məmə iəkuva o nak?”   
\p
\v 30 Kəni Koniliəs təni məmə, “Nian kɨsɨl tɨnuvən rəkɨs təhmen əha rəueiu e tri klok ləhnaiuv, iəmətəfaki əpəha e rəhak nimə. Kəni rəueiu agɨn suah kəti iətəm rəhan napən tagəhag tətəhtul aupən lak,  
\v 31 Kəni məni məmə, ‘Koniliəs. Uhgɨn təmətəu rəkɨs rəham nəfakiən, kəni məsaluiən e nati təuvɨr mɨn iətəm ik natol kəm ianrah mɨn.  
\v 32 Ahli=pən nətəmimi nəuvein kəhuvən əpəha Jopə o suah kəti əha ikɨn, nərgɨn u Saimon Pitə məmə otuva. In tətatɨg e nimə rəha suah kəti, nərgɨn u Saimon, u tol əpenə-penə e nɨlosɨ kau. Rəhan nimə tətəhtul e nɨkalɨ nɨtəhi.’  
\v 33 Kəni iəkahli=pɨnə uəhai əmə nəghatiən ohnik. Kəni təuvɨr pɨk məmə ik nəkuva. Itɨmah rəfin u ikɨnu e nəhmtɨ Uhgɨn o iəkotətəlɨg lam məmə onəkəni=pa rəfin natimnati iətəm Iərmənɨg təməfɨnə məmə onəkəni=pa kəm tɨmah.”   
\s1 Pitə təməghati  
\p
\v 34 Kəni Pitə təməghati məni məmə, “Rəueiu inəhrun məmə səniəmə nətəm Isrel əmə iətəm Uhgɨn nɨkin tətagiən matol təuvɨr kəm lah,\x - \xo 10:34  \xt Dut 10:17; Rom 2:11\x*  
\v 35 mətəu nɨkin tagiən o nətəmimi e ikɨn mɨn rəfin u kəutɨsiai in mɨne mautol nati iətəm təhruahru.   
\p
\v 36 “Itəmah nəkotəhrun rəkɨs nəghatiən iətəm Uhgɨn təməfən kəm nətəm Isrel. Tətəni nanusiən təuvɨr rəha nəməlinuiən ilah Uhgɨn e Iesu Krɨsto iətəm in Iərmənɨg rəha nətəmimi ərəfin.  
\v 37 Itəmah nəkotəhrun natimnati mɨn iətəm Iesu iətəm Nasərɨt təmol əpəha ikɨn e Jutiə təmətuəuin e Kaləli. In təmol natimnati mɨn əha uərisɨg e uək rəha Jon Bəptais iətəm tətəni pətɨgəm kəm nətəmimi məmə okəkeikei kol bəptais e lah.\x - \xo 10:37  \xt Mat 4:12-17\x*  
\v 38 Iesu əha, Uhgɨn təmɨtəpɨn məfən Narmɨn Rəha Uhgɨn mɨne nəsanəniən kəm in, kəni mətəu-inu Uhgɨn tətatɨg ilau mɨn, in təmuvən e ikɨn mɨn matol nati təuvɨr mɨn, kəni matol vivi nətəmimi rəfin iətəm Setən təmələs ilah.   
\p
\v 39 “Itɨmah iəmoteruh natimnati iətəm in təmol əpəha Jerusɨləm mɨne ikɨn mɨn əpəha Jutiə. Kəni itɨmah iəmoteruh nian nətəmimi kəmotoh motətu-pəri e nɨgi kəməluau kəni tɨmɨs.  
\v 40 Mətəu Uhgɨn təmol təmiəgəh mɨn e nian iətəm tatol kɨsɨl lan, kəni matol əpu in kəm nətəmimi nəuvein məmə okoteruh məmə in təməmiəgəh mɨn.  
\v 41 Səniəmə nətəmimi rəfin kəmoteruh in, mətəu nətəmi mɨn əmə u iətəm Uhgɨn təmɨtəpɨn ilah məmə okoteruh, itɨmah əha iəmotauən kətiəh itɨmah min nian təməmiəgəh mɨn e nɨmɨsiən.\x - \xo 10:41  \xt Luk 24:42-43; Uək 1:8\x*   
\p
\v 42 “Kəni in təməni=pa kəm tɨmah məmə iəkotəni Iesu kəm nətəmimi, kəni motəni pətɨgəm məmə Uhgɨn təməfəri rəkɨs in məmə in otakil noliən rəha nətəmimi rəfin iətəm kautəmiəgəh mɨne iətəm kɨnohmɨs rəkɨs.\x - \xo 10:42  \xt Uək 17:31; 1Pitə 4:5\x*  
\v 43 Iəni mɨn rəfin rəha Uhgɨn aupən kəmautəni pətɨgəm in məmə, nətəmimi rəfin iətəm kotəni nɨpəhriəniən lan, Uhgɨn otafəl rəkɨs rəhalah mɨn noliən tərah mɨn e nərgɨ Iesu.”\x - \xo 10:43  \xt Aes 53:5-6; Uək 2:38\x*   
\s1 Narmɨn Rəha Uhgɨn təmuva e Nanihluə mɨn u səniəmə nətəm Isrel  
\p
\v 44 Nian Pitə təmətəghati əhanəh, Narmɨn Rəha Uhgɨn təmuva məriauəh mətatɨg e lah rəfin u nətəm kəutətəu nəghatiən əha.\x - \xo 10:44  \xt Uək 11:15; 15:8\x*  
\v 45 Kəni nətəm Isrel mɨn u kəutəni nɨpəhriəniən e Iesu iətəm kəmohtəu=pən Pitə əpəha Jopə məhuva, kəmotauɨt pɨk nian kəmoteruh nati əha məmə Uhgɨn tətətuati mɨn e Narmɨn Rəhan kəm nətəmi mɨn u səniəmə nətəm Isrel.  
\v 46 Kɨnotəhrun məmə təməfən Narmɨn Rəhan kəm lah mətəu-inu kəmotətəu nətəmimi kəutəghati e nəghatiən ikɨ pɨsɨn mɨn məutəni-vivi nərgɨ Uhgɨn.  
\p Kəni Pitə təni məmə,\x - \xo 10:46  \xt Uək 2:4; 19:6\x*  
\v 47 “?Pəh təhrun nəniəhuiən nətəmi mɨn u məmə ko kəsoliən bəptais e lah? Mətəu ilah kɨnotos rəkɨs Narmɨn Rəha Uhgɨn təhmen e tah.”  
\v 48 Kəni in təməni=pən məmə okol bəptais e lah e nərgɨ Iesu Krɨsto. Kəni ilah kəmotətapuəh o Pitə məmə otatɨg nəuvetɨn ilah min.\x - \xo 10:48  \xt Uək 19:5\x*   
\c 11  
\s1 Pitə təmanus kəm nətəm kəutəfaki əpəha Jerusɨləm  
\m
\v 1 Kəni aposɨl mɨn mɨne nətəm kəutəfaki əpəha ikɨn mɨn e nɨtəni Jutiə kəmotətəu məmə Nanihluə mɨn, ilah mɨn kɨnəutəni nɨpəhriəniən e nəghatiən rəha Uhgɨn.  
\v 2 Kəni nian Pitə təməri muvən Jerusɨləm, mətəu nətəmi rəha iəfaki mɨn iətəm kəutəni məmə okəkeikei kəhgi=pən nətəmimi, ilah kɨnəutəni nɨkalɨn,  
\v 3 məutəni məmə, “?Təhro ik nəmuvən mətatɨg e nimə rəha nətəmi kəsəhgi-pəniən ilah, mətauən itəmah min ilah?”\x - \xo 11:3  \xt Uək 10:28; Kəl 2:12\x*   
\p
\v 4 Kəni Pitə tɨnətuəuin mətəni-vivi kəm lah nanusiən rəha natimnati rəfin əpəha Sisəriə,  
\v 5 təmətəni kəm lah məmə, “Nian iəmətatɨg əpəha Jopə mətəfaki meruh nati kəti təhmen e nəməhlairiən. E nati əha, iəmeruh nati kəti təhmen e tapolɨn asoli kəti təmeiuaiu e neai kətaskəlɨm nɨfɨfɨn mɨn kətəhlman-əhlman təteiuaiu mətuva ohniəu.  
\v 6 Iəməsal=pən vivi e nɨpəgnəua nati əha meruh nati miəgəh pɨsɨn pɨsɨn mɨn əha ikɨn iətəm kəutaliuək, mɨne məutəlkəu, mɨne nati arpɨn mɨn, mɨne mənɨg pɨsɨn pɨsɨn mɨn.  
\v 7 Kəni iəmətəu nəuia iətəmi kəti tətəni=pa kəm iəu məmə, ‘Pitə, əhtul muhamu nəuvein mun.’   
\p
\v 8 “Mətəu iəkəni=pən kəm in məmə, ‘!Iərmənɨg, kəpə! E rəhak nəmiəgəhiən iəsuniən nati kəti tol lanko iətəm Lou rəham tətəniəhu məmə iəsuniən tamɨkmɨk e nəhmtəm.’   
\p
\v 9 “Iəmətəu mɨn nəuia iətəmi u təmsɨpən e neai mətəni=pa kəm iəu məmə, ‘Səniən məmə nati kəti tamɨkmɨk iətəm iəu Uhgɨn iətəni məmə təuvɨr əmə təsamɨkmɨkiən.’  
\v 10 Iəmuəghati o natimnati mɨn əha muau kɨsɨl, kəni tapolɨn əha təməri muvən əpəha e neai.   
\p
\v 11 “Kəni rəueiu agɨn e nian əha, suah milahal kɨsɨl kəmlietɨgəm=pa e nimə iətəm iəutatɨg ikɨn. Iətəm Sisəriə kəti təmahli=pa ilahal məmə okɨluva ohniəu, mɨhlit iəu mɨhluva.  
\v 12 Kəni Narmɨn Rəha Uhgɨn təni=pa kəm iəu məmə iəkɨtəu=pən ilahal, nɨkik otəsəhtiən məmə ilahal Nanihluə mɨn. Piatah mɨn sikɨs u ilah kəmotətəu=pa iəu, iəməhuvən mohiet=pən əpəha e nimə rəha suah əha Koniliəs məhuvən imə.  
\v 13 Kəni in təməni=pa kəm tɨmah məmə təməhro lanu in təmeruh agelo kəti rəha Uhgɨn təmuva miet=pən ohni məmə, ‘Ahli=pən nətəmimi nəuvein kəhuvən əpəha Jopə o suah kəti nərgɨn u Saimon Pitə.  
\v 14 In otəni=pɨnə nəghatiən kəti kəm təmah, kəni nian nəkotətəu nəghatiən əha, kəni Uhgɨn otosmiəgəh itəmah rəfin, ik mɨne rəham mɨn, mɨne rəham mɨn noluək mɨn.\x - \xo 11:14  \xt Uək 16:31\x*   
\p
\v 15 “Kəni nian iəmətuəuin mətəghati, Narmɨn Rəha Uhgɨn təmeiuaiu məriauəh matɨg e lah, Nanihluə mɨn, təhmen əmə e inu təmuva e tah, nətəm Isrel, aupən mɨne.\x - \xo 11:15  \xt Uək 10:9-48\x*\x - \xo 11:15  \xt Uək 2:4\x*  
\v 16 Kəni nɨkik tətəhti nəghatiən iətəm Iərmənɨg təməni məmə, ‘Jon təmol bəptais e nətəmimi e nəhu, mətəu otəsuvəhiən Uhgɨn tol bəptais e təmah e Narmɨn Rəhan.’\x - \xo 11:16  \xt Uək 1:5\x*  
\v 17 Kəni nəmə Uhgɨn tətəfən kəm Nanihluə mɨn Narmɨn kətiəh əmə iətəm təməfa kəm tah nətəm Isrel nian kitah kəmotəni nɨpəhriəniən e Iesu Krɨsto, iəu iətəmimi əmə u, ko iəsəniəhuiən Uhgɨn o nati nak iətəm in tolkeikei məmə otol kəm lah.”   
\p
\v 18 Nian kəmotətəu nəghatiən rəha Pitə, ilah kəməsotagət mɨniən, mətəu kəmotəni-vivi Uhgɨn motəni məmə, “Nati əha tol lanəha məmə Uhgɨn tɨnol rəkɨs suaru rəha Nanihluə mɨn məmə ilah mɨn okotəuhlin ilah e rəhalah noliən tərah mɨn məmə Uhgɨn otosmiəgəh ilah.”\x - \xo 11:18  \xt Uək 13:48; 14:27\x*   
\s1 Niməfaki əpəha Antiok  
\p
\v 19 Nian Sol mɨne rəhan mɨn kəmotuhamu Stipɨn, kəmotol tərah e nətəm kəutəni nɨpəhriəniən e Iesu. Kəni nətəm nəfaki mɨn əha kəmotagɨm məhuvən isəu əpəha ikɨn mɨn əpəha Fonisiə mɨne Saiprəs mɨne Antiok, məutəni pətɨgəm nərgɨ Iesu kəm nətəm Isrel mɨn əmə u kəutatɨg əha ikɨn mɨn əha.\x - \xo 11:19  \xt Uək 8:1-4\x*  
\v 20 Mətəu nəfaki mɨn nəuvein, nətəm Saiprəs mɨne Saerin, kəməhuvən Antiok məutəni pətɨgəm mɨn nanusiən təuvɨr rəha Iərmənɨg Iesu kəm nətəmimi əpnapɨn mɨn əmə u Nanihluə mɨn, səniəmə nətəm Isrel əmə.  
\v 21 Kəni Iərmənɨg təmol natimnati tepət e rəhan nəsanəniən kəni mətasiru pɨk e lah, kəni nətəmimi tepət tepət kəmotəuhlin ilah məutəni nɨpəhriəniən e Iərmənɨg Iesu.   
\p
\v 22 Nətəm kəutəfaki əpəha Jerusɨləm kəmotətəu nanusiən u, kəni ilah kəmotahli=pən Panəpəs məmə otuvən əpəha Antiok.\x - \xo 11:22  \xt Uək 4:36\x*  
\v 23 Nian təmiet=pən, meruh məmə Uhgɨn təmolkeikei pɨk ilah matol təuvɨr kəm lah, kəni nətəmimi tepət kəmotəni nɨpəhriəniən e Iesu, kəni Panəpəs nɨkin təmagiən masiru e lah məmə ilah okotəhtul əskasɨk e Iərmənɨg e nɨkilah rəfin.  
\v 24 Panəpəs in iətəmi təuvɨr kəti iətəm Narmɨn Rəha Uhgɨn təriauəh mətatɨg lan, kəni rəhan nəhatətəiən in təskasɨk e Uhgɨn. Kəni in təmasiru e nətəmimi tepət ikɨn əha məmə ilah okotəni nɨpəhriəniən e Iərmənɨg Iesu.   
\p
\v 25 Kəni Panəpəs təmiet muvən Tasəs mətəsal e Sol.\x - \xo 11:25  \xt Uək 9:30\x*  
\v 26 Nian təmeruh Sol, tit mian əpəha Antiok, kəni muatɨg ikɨn o nu apiəpiə kətiəh mətuəfaki ilah nətəmi rəha niməfaki əha mətuəgətun nətəmimi tepət. Ikɨn əha Antiok kəmətuəuin kauɨn e nətəmi rəha Iesu Krɨsto məmə “Krɨstɨn.”\f + \fr 11:26  \ft E nəghatiən Kris, nɨpətɨ nəghatiən u “Krɨstɨn” tətəni məmə “rəha Krɨsto.”\f*   
\p
\v 27 E nian əha, iəni mɨn nəuvein rəha Uhgɨn kəmohiet Jerusɨləm məhuvən əpəha Antiok.  
\v 28 Kəti nərgɨn u Akapus təməhtul məghati e nəsanəniən e Narmɨn Rəha Uhgɨn məmə nəumɨs otan e nɨtəni mɨn rəfin iətəm Rom tətarmənɨg e lah. (Kəni təmuva mol nɨpəhriəniən lan. Nəumɨs təman nian Klotiəs təmətarmənɨg e nətəm Rom.)\x - \xo 11:28  \xt Uək 21:10\x*  
\v 29 Kəni nətəmi rəha Iesu əpəha Antiok kəmotolkeikei məmə okotasiru e nətəmi rəha Iesu əpəha Jutiə. Iətəmi kəti təhrun nəfəniən məni nak in təhrun nəfəniən.  
\v 30 Kəni kəmotol məni mɨn əha, motəfən kəm Panəpəs mɨne Sol məmə okuos mian kəm eldə mɨn rəha niməfaki əpəha Jerusɨləm.\x - \xo 11:30  \xt Uək 12:25\x*   
\c 12  
\s1 Kig Herot Akripə Uan təmol nərahiən kəm niməfaki  
\m
\v 1 E nian əha, nian Panəpəs mɨne Sol kəmətuəgətun əpəha Antiok, Kig Herot Akripə Uan\f + \fr 12:1  \ft Iətəmi keiu e nauəuə u Uək Mɨn nərgɨlau u Kig Herot Akripə. In aupən, kətauɨn lan məmə Kig Herot Akripə Uan, kəni nətɨn, kətauɨn lan məmə Kig Herot Akripə Tu. Afin-to “Herot” e tiksɨnəri.\f* təmahli=pən rəhan mɨn soldiə mɨn məmə okotaskəlɨm nətəmimi nəuvein rəha niməfaki əpəha Jerusɨləm məmə otol ilah kotətəu nahməiən e nɨpətɨlah.  
\v 2 Təmahli=pən rəhan mɨn nətəmimi kəməhuvən motaskəlɨm Jemɨs pia Jon kəni motohamu e rəhalah nau asoli.  
\v 3 Nian təmohamu Jemɨs, meruh məmə nətəm Isrel nɨkilah təmagiən pɨk. Kəni in təmatɨg maskəlɨm mɨn Pitə. Təmatol nati u e nian kəmatol lafet mil lan Rəha Pasova mɨne Pɨret U Is Tɨkə Lan.  
\v 4 Nian təmaskəlɨm rəkɨs Pitə, kəni mɨləfən əpəha e kaləpus. Kəni Herot təni məmə soldiə sɨkɨstin okotəhtul pəsɨg lan, kuvət kuvət e auə mɨn rəfin e nərauiə mɨne lapɨn. Kəni Herot tolkeikei məmə otiuvi pətɨgəm təhtul e nəhmtɨ nətəmimi nian lafet tol naunun.   
\p
\v 5 Mətəu nian Pitə təmətatɨg e kaləpus, kəni nətəmi rəha niməfaki kəməutəfaki=pən əskasɨk ohni kəm Uhgɨn.   
\s1 Uhgɨn təməfətɨgəm Pitə e kaləpus  
\p
\v 6  \fig Pitə tətapɨli e kaləpus ilah soldiə mɨn.|alt="Peter in jail asleep w/guards" src="lb00335b.tif" size="col" loc="Act 12:6" copy="BFBS (Bass)" ref="Uək 12:6" \fig* Lapɨn u mə olauɨg lan, kəni Herot tiuvi pətɨgəm, Pitə təmətapɨli e nəlugɨn e soldiə keiu, kəməlis nəhlmɨn mil e sen keiu, kətu=pən kəti e soldiə kəti, kəni kətu=pən kəti e soldiə kəti mɨn. Kəni soldiə keiu kətuəhtul matueruh namtɨhluə e kaləpus.   
\p
\v 7 Rəueiu agɨn, agelo kəti rəha Iərmənɨg tiet=pa, kəni təmasiə məgəhag e nɨpəgnəua kaləpus. Təmek-ek nɨkalɨ Pitə kəni məhgi pəri. Kəni məni məmə, “!Əhtul uəhai!” Kəni sen mil kuəmtəh aru e nəhlmɨ Pitə mil.   
\p
\v 8 Kəni agelo təni=pən kəm in məmə, “Uvən e rəham put mɨne natimnati.” Kəni Pitə tuvən e lah. Kəni təni=pən kəm in məmə, “Uvən e rəham kot, kəni mɨtəu=pa iəu.”  
\v 9 Kəni Pitə təmɨtəu=pən miaiet e nɨpəgnəua kaləpus, mətəu in təsəhruniən məmə natimnati mɨn u agelo tatol lan ilah nɨpəhriəniən. Nɨkin təhti məmə təhmen e nati kəti təhmen e nəməhlairiən.  
\v 10 Kəmualiuək muapirəkɨs soldiə kəti iətəm tateh kaləpus, kəni mualiuək muapirəkɨs mɨn soldiə kəti mɨn, kəni kəmiəuva e naunun doə iətəm kəmol e aiən. Təuə u tətəuag=pən e taun asoli. Nian kəmiəuva iuəkɨr ohni kəni terəh aru kəni kəmiaiet=pən ikɨn. Nian kəmualiuək nəuvetɨn mian e suaru, kəni əmeiko agelo tɨkə aru əmə.\x - \xo 12:10  \xt Uək 5:19\x*   
\p
\v 11 Kəni Pitə tɨnəhrun əha rəueiu məmə səniəmə nəməhlairiən, kəni təni məmə, “Rəueiu inəhrun əhruahru məmə Iərmənɨg təmahli=pa rəhan kəti agelo təmuva mələs rəkɨs iəu e nətəlɨgiən u iətəm Herot tolkeikei məmə otol lak iətəm nətəm Isrel kəmotolkeikei məmə okoteruh.”   
\p
\v 12 Nian Pitə tɨnəhrun məmə Uhgɨn təmələs rəkɨs in, kəni təmuvən əpəha e nimə rəha Meri, mamə rəha Jon Mak. Nətəm kəutəhatətə e Uhgɨn tepət kəməhuva pəti məutəfaki=pən kəm Uhgɨn məmə otasiru lan.  
\v 13 Kəni Pitə təməhti-əhti doə e iat rəha nimə əha, kəni pətan ioluək kəti, nərgɨn u Rotə, təmaiu muvən məmə kərmə pəh əha tətəhti-əhti doə.  
\v 14 Nian təmətəu nəuia Pitə, kəni təhrun məmə Pitə pəhriən. Kəni nɨkin təmagiən pɨk agɨn kəni talu e nerəhiən e doə kəni maiu mɨtəlɨg muva meruh nətəmi mɨn u kəutəfaki, kəni məni məmə, “!Ei, nətəmimi, Pitə əpəha ihluə e doə tətəhtul!”   
\p
\v 15 Mətəu kotəni məmə, “Ik ialməli.” Mətəu in təmətəkeikei mətəni məmə, “!Kəpə! Iatəni pəhriən.” Kəni ilah kotəni, “Nəmə təhro rəhan agelo teh.”   
\p
\v 16 Mətəu Pitə tətəkeikei mətəhti-əhti doə. Kəni kəməhuvən moterəh e doə, kəni nian kəmoteruh in, nɨkilah təmauɨt pɨk ohni.  
\v 17 Mətəu Pitə təməfəri nəhlmɨn mətəniəhu ilah məmə okəsotagətiən. Kəni mətəni məmə təməhro lanu Iərmənɨg təmos rəkɨs in e kaləpus. Kəni məni=pən kəm lah məmə, “Otəni=pən nəghatiən u kəm Jemɨs notəha Iesu\f + \fr 12:17  \ft Jemɨs notəha Iesu, in təmuva iətəmi asoli rəha niməfaki əpəha Jerusɨləm.\f* mɨne piatah mɨn e niməfaki.” Kəni matɨg mɨtəlɨg mɨn magɨm muvən ikɨ pɨsɨn kəti mɨn.   
\p
\v 18 Kəni kəməni lauɨg lan, soldiə mɨn nətəm kəmauteruh Pitə e kaləpus, kəmotətapuəh o lah mɨn, mətəu kɨnotəruru əfəməh məmə Pitə təməhruvən.\x - \xo 12:18  \xt Uək 5:22-24\x*  
\v 19 Kəni nian Herot təmətəu məmə Pitə təmagɨm, kəni təmahli=pən soldiə mɨn məmə okotəsal lan. Mətəu nian soldiə mɨn kəməsoteruhiən, kəni Herot təmauɨn e soldiə mɨn u kəmauteruh kaləpus mətapuəh o lah məmə Pitə təməhra magɨm. Mətəu ilah kotəruru, kəni in təməni məmə okəmki soldiə mɨn u kan kəhuamu ilah. Kəni Herot təmiet Jutiə muvən e taun kəti Sisəriə matɨg ikɨn o nian nəuvein.   
\s1 Kig Herot Akripə Uan  //  təmɨmɨs  
\p
\v 20 E nian əha, Kig Herot Akripə Uan niəməha təməu pɨk kəni tətəməki e nətəm kəutatɨg e taun mil əha, Taea mɨne Saedon. Kəni nətəmi asoli mɨn e taun mil əha kəməhuva pəti kəni məhuvən məmə okoteruh Kig məmə kotol vivi ilah min, mətəu-inu nətəm imalah ikɨn kautəhuvən məutos nəhmtɨ nauəniən ima Kig ikɨn. Mətəu aupən ilah kəmautəhuvən məuteruh Kig, kəmotəghati ilah suah kəti nərgɨn u Plastus, u in iətəmi asoli kəti rəha Kig Herot, motiuvi=pən məmə otasiru e lah.   
\p
\v 21 E nian Kig Herot təmos məmə otuvən meruh ilah, kəni təmuvən e rəhan napən təuvɨr u tətəgətun məmə in tətarmənɨg. Kəni təmuva məharəg e tron rəhan,\f + \fr 12:21  \ft “tron” — Ikɨn kig tətəharəg ikɨn mətarmənɨg e nətəmimi.\f* kəni mətəghati kəm nətəmimi.  
\v 22 Kəni nətəmimi kəmotagət əfəməh məmə, “!Suah u tətəghati səniə məmə iətəmimi mətəu uhgɨn kəti!”  
\v 23 Kəni nian nətəmimi kəmotəfən nəni-viviən kəm Herot, mətəu in təsəfəniən nəni-viviən kəm Uhgɨn, kəni rəueiu agɨn mɨn agelo kəti rəha Iərmənɨg təmoh e nɨmɨsiən əskasɨk kəti, kəni wom mɨn kəmotun nɨsɨgan kəni in tɨmɨs.\x - \xo 12:23  \xt Dan 5:20\x*   
\p
\v 24 Kəni e nian əha, nətəm kəutəni nɨpəhriəniən e Iesu kəməutəkeikei məutəni pətɨgəm nəghatiən rəha Uhgɨn e ikɨn mɨn tepət, kəni nətəmimi tepət kəməhuva məutəni nɨpəhriəniən e Iesu.\x - \xo 12:24  \xt Aes 55:11\x*   
\p
\v 25 Nian Panəpəs mɨne Sol kəmuol naunun e rəhalau uək əpəha Jerusɨləm, kəni miatəlɨg mian Antiok ilahal Jon Mak.\x - \xo 12:25  \xt Uək 11:29-30; 15:37\x*   
\c 13  
\s1 Uhgɨn təmɨtəpɨn Panəpəs mɨne Sol məmə okuol rəhan uək  
\m
\v 1 E niməfaki əpəha Antiok, iəni mɨn əha ikɨn mɨne nəgətun mɨn. Ilah u Panəpəs mɨne Sɨmion u kətəni məmə iətəmi apɨn, mɨne Lusiəs iətəm Saerin, mɨne Manaen u təmepət ilau Herot Antipas u təmətarmənɨg e Kaləli aupən, mɨne Sol.  
\v 2 E nian kəti ilah kəmotəpəh nauəniən kəni məutəfaki=pən kəm Iərmənɨg, kəni Narmɨn Rəha Uhgɨn təməni=pən kəm lah məmə, “Iəkolkeikei məmə rəueiu əha onəkotəfəri Panəpəs mɨne Sol məmə ilau okuol uək u iətəm iəmauɨn e lau ohni.”\x - \xo 13:2  \xt Uək 9:15\x*  
\v 3 Kəni nian kəmotəpəh rəkɨs nauəniən məutəfaki, kəni motələhu=pən nəhlmɨlah e rəhn-kapə lau məmə okotəfəri ilau, kəni motahli=pən ilau məmə okian muol uək.\x - \xo 13:3  \xt Uək 6:6\x*   
\s1 Panəpəs mɨne Sol kəmuəni pətɨgəm nəghatiən rəha Uhgɨn əpəha Saiprəs  
\r (Eruh map rəha naliuəkiən rəha Pol e naunun nauəuə u.)  
\p
\v 4 Kəni Narmɨn Rəha Uhgɨn təmahli=pən ilau məmə okuol uək u, kəni ilau kəmian əpəha e taun Selusiə, kəni ikɨn əha kəmian e negəu kəti mian əpəha e nɨtəni kəti Saiprəs. \fig Naliuəkiən in aupən rəha Pol|alt="Paul's 1st journey" src="Paul1 TNP.tif" size="span" loc="Act 13:1-14:28" copy="SIL" ref="Uək 13:1–14:28" \fig*  
\v 5 Nian kəmiaiet=pən e taun Saləmis, kəmian e nimə mɨn rəha nuhapumɨniən rəha nətəm Isrel mətuəni pətɨgəm nəghatiən rəha Uhgɨn. Kəni Jon Mak tatɨtəu=pən ilau mətasiru e lau.\x - \xo 13:5  \xt Uək 12:12; 15:39\x*   
\p
\v 6 Kəni kəmlaliuək əmə mɨhlɨtəlau agɨn e nɨtəni u mətəuarus mɨlietɨgəm=pən e taun Pafos. Ikɨn əha kəmleruh nəuanɨləuɨs kəti rəha Isrel iətəm tatol nati apɨspɨs e nəsanəniən rəha iərmɨs mɨn, kəni in iəni eiuə, nərgɨn u Elimas u nərgɨn kəti mɨn Patisas.  
\v 7 Suah u tətaliuək nian tepət ilau Setias Polas u kəpmən asoli rəha nətəm Saiprəs. Setias Polas in teinatɨg, rəhan nətəlɨgiən təuvɨr. Kəni in təmahli=pən nəghatiən məmə Panəpəs mɨne Sol okiəuva mueruh in, mətəu-inu tolkeikei məmə otətəu nəghatiən rəha Uhgɨn.  
\v 8 Mətəu suah u Elimas təmətəni rah ilau. (Nɨpətɨ nərgɨn təni məmə iətəmi tatol nati apɨspɨs e nəsanəniən rəha iərmɨs mɨn). Kəni mətalkut məmə otəuhlin nətəlɨgiən rəha Setias Polas məmə otəsəniən nɨpəhriəniən e Iesu.   
\p
\v 9 Kəni Sol u kətauɨn lan mɨn məmə Pol,\f + \fr 13:9  \ft Nərgɨn u Sol, in nəghatiən rəha nətəm Isrel u kətəni mə Hipru. Nərgɨn u Pol, in nəghatiən rəha nətəm Rom u kətəni mə Latin. Aupən e nauəuə rəha Uək Mɨn, Luk in təmətauɨn e nərgɨn u Pol məmə Sol. Mətəu rəueiu əha təmauɨn ərəg-rəg lan mətəni məmə Pol. Inu nətuəuiniən e uək rəha Pol tatol mətəni pətɨgəm nanusiən təuvɨr kəm Nanihluə mɨn, kəni Luk tətauɨn lan məmə Pol u nərgɨn rəha Nanihluə mɨn.\f* Narmɨn Rəha Uhgɨn təməriauəh e nɨkin, kəni təməsal=pən əhruahru o Elimas kəni məni məmə,  
\v 10 “!Ei! Ik nətɨ Setən. Ik tɨkɨmɨr rəha natimnati ərəfin iətəm kotəhruahru. Ik nəkəriauəh əmə e neiuəiən mɨne nərahiən. ?Onəhgɨn nəmanəpəh nəni rahiən suaru pəhriən rəha Iərmənɨg iətəm nətəuhlin?  
\v 11 Rəueiu əha Iərmənɨg otol nalpɨniən kəti kəm ik məmə nəhmtəm otəpɨs, onəseruhiən nəhagəhagiən kəti mɨne o nian nəuvein.”  
\p Kəni rəueiu agɨn mɨn təmafu norəuiən mɨne napinəpuiən kəmiəuva muəuveg nəhmtɨn, kəni nəhmtɨn təməpɨs agɨn. Kəni təməhtul mateapən əpnapɨn əmə məmə suah kəti otasiru lan mit.\x - \xo 13:11  \xt Uək 9:8\x*  
\v 12 Nian kəpmən Setias Polas təmeruh nati əha, təni nɨpəhriəniən e Iesu mətəu-inu təmauɨt magiən o nəgətuniən rəha suah mil e Iərmənɨg.   
\s1 Panəpəs mɨne Pol kəmian Antiok əpəha ikɨn Pɨsitiə  
\p
\v 13 Kəni Pol mɨne rəhan mɨn nətəmimi kəmohiet Pafos məhuvən e negəu kəti məhuvən əpəha taun Perka e ikɨn Pamfiliə. Ikɨn əha Jon Mak təməpəh ilah mɨtəlɨg=pən Jerusɨləm.\x - \xo 13:13  \xt Uək 15:38\x*  
\v 14 Kəni ilah kəmohiet Perka məhuvən əpəha taun Antiok əha ikɨn Pɨsitiə. Kəni e nian rəha Sapət, kəməhuvən imə e nimə rəha nuhapumɨniən rəha nətəm Isrel məutəharəg.  
\v 15 Nian kəmotətəu nafiniən rəha Lou mɨne Iəni Mɨn, kəni nətəmi asoli rəha nimə əha kəmotahli=pən nəghatiən kəm Pol mɨne Panəpəs motəni məmə, “Piak mɨn. Okəmə itəmah kəti tatos nəghatiən təuvɨr məmə otəni tasiru e nətəmimi, təhtul məni pətɨgəm.”   
\p
\v 16 Kəni Pol təməhtul məfəri nəhlmɨn məmə okəsotagətiən kəni məni məmə, “Nətəm Isrel mɨne itəmah Nanihluə mɨn nətəm nəutəfaki=pən kəm Uhgɨn, otətəlɨg-to lak.  
\v 17 Uhgɨn rəha nətəm Isrel u təmɨtəpɨn tɨpɨtah mɨn aupən kəni mol ilah kotepət kəni motəskasɨk nian ilah kəməutatɨg əpəha Ijɨp. Kəni e nəsanəniən asoli rəhan, təmiti pətɨgəm ilah e nɨtəni əha.\x - \xo 13:17  \xt Eks 1:7; 6:6; 12:51\x*  
\v 18 Kəni mateh vivi ilah nati əpnapɨn kəmautol noliən tərah mɨn o nu fote nian kəmautan əpəha ikɨn təpiə-məpiə ikɨn.\x - \xo 13:18  \xt Nam 14:34; Dut 1:31-32\x*  
\v 19 In təmol nəuanɨləuɨs mɨn rəha nətəm Isrel kəmotoh kəpmən mɨn rəha nɨtəni səpɨn iətəm kəutatɨg e nɨtəni Kenan, kəni məfən nɨtəni əha rəhalah kəm tɨpɨtah mɨn məmə rəhalah.\x - \xo 13:19  \xt Dut 7:1; Jos 14:1\x*  
\v 20 Natimnati mɨn əha kəmol nu fo-hanrɨt-fifti tɨnuva mɨnuvən rəkɨs.  
\p “Uərisɨg e natimnati mɨn əha, Uhgɨn təməfən kəm nətəm Isrel nətəmi asoli mɨn məmə ilah okotarmənɨg e lah mətəuarus=pa e nian rəha iəni rəha Uhgɨn Samuel.\x - \xo 13:20  \xt Jaj 2:16; 1Saml 3:20\x*  
\v 21 Kəni nətəmimi kəmotətapuəh kəm Samuel o kig, kəni Uhgɨn təməfən Sol kəm lah u nətɨ Kis, təmsɨpən e nəuanɨləuɨs rəha Benjəmɨn. Kəni in təmarmənɨg e lah o nu fote.\x - \xo 13:21  \xt 1Saml 8:5,19; 10:20-24\x*  
\v 22 Kəni nian Uhgɨn təmos rəkɨs Sol, kəni in təmol Tefɨt tuva kig. In təməni pətɨgəm nati kəti təuvɨr lan məmə, ‘Iəmeruh suah kəti Tefɨt nətɨ Jese, in iətəmi əhruahru iətəm nɨkin tatɨtəu=pən rəhak nətəlɨgiən. Kəni in otol natimnati rəfin iətəm iəu iəkolkeikei məmə otol.’\x - \xo 13:22  \xt 1Saml 13:14; 16:12; Sam 89:20\x*   
\p
\v 23 “Kəni Uhgɨn təmol məmə Iosmiəgəh kəti, inu Iesu, otsɨpən e nəuanɨləuɨs rəha suah u Kig Tefɨt, məmə otosmiəgəh nətəm Isrel təhmen=pən əmə məmə in təməni rəkɨs.\x - \xo 13:23  \xt 2Saml 7:12-16\x*  
\v 24 Mətəu uərisɨg Iesu tətuəuin rəhan uək, Jon təmaupən məni pətɨgəm kəm nətəm Isrel məmə okotəkeikei motəlali e rəhalah noliən tərah mɨn kəni kol bəptais e lah.\x - \xo 13:24  \xt Mat 3:1-2\x*  
\v 25 Nian Jon təmətuva iuəkɨr o noliən naunun e rəhan uək, in təməni məmə, ‘?Nɨkitəmah təhti məmə iəu pəh? Iəu səniəmə iəu u Uhgɨn təməni rəkɨs. !Kəpə! In tətuərisɨg lak iətəm iəu iəsəhmeniən məmə iəkəpeg rəkɨs rəhan put.’\f + \fr 13:25  \ft Ioluək rəha iətəmi asoli in tatəpeg rəkɨs put rəha iətəmi asoli rəhan. Uək u in ləhtəni agɨn.\f*\x - \xo 13:25  \xt Jon 1:20,27\x*   
\p
\v 26 “Piak mɨn iətəm nəmotsɨpən e nəuanɨləuɨs rəha Epraham, mɨne itəmah Nanihluə mɨn iətəm nəutəfaki kəm Uhgɨn, otətəlɨg vivi, Uhgɨn təmahli=pa kəm tah nəghatiən u e Iesu məmə in otosmiəgəh itah.  
\v 27 Kəni nətəm kəutatɨg Jerusɨləm, mɨne rəhalah nətəmi asoli mɨn kəməsotəhruniən məmə iətəmi əha inəha Iesu, Uhgɨn təmahli=pa məmə otosmiəgəh ilah. Kəni nati əpnapɨn kəmətafin pətɨgəm kəm lah e Sapət mɨn rəfin nəghatiən rəha iəni mɨn rəha Uhgɨn iətəm kəməutəni e Iesu, mətəu ilah kəməsotəhruniən. Kəni motol nəghatiən rəha iəni mɨn tuva mol nɨpəhriəniən lan, mətəu-inu ilah kəmotəni məmə okotuhamu Iesu.  
\v 28 Nati əpnapɨn kəməsoteruhiən nati kəti məmə otɨmɨs ohni, mətəu kəmotətapuəh məmə Pailət otuhamu.\x - \xo 13:28  \xt Mat 27:22-23\x*   
\p
\v 29 “Nian kəmol rəfin natimnati iətəm Nəghatiən rəha Uhgɨn təməni məmə okol lan, kəni rəhan mɨn nətəmimi kəmotələs iahu e nɨgi kəməluau motos məhuvən mohtənɨm e nɨpəg kəpiel.\x - \xo 13:29  \xt Mat 27:59-60\x*  
\v 30 Mətəu Uhgɨn təmol in təmiəgəh mɨn e nɨmɨsiən.  
\v 31 Kəni e nian tepət tatiet=pən o rəhan mɨn nətəmimi. Nətəmi mɨn əha, ilah Iesu kəməutan aupən əpəha Kaləli mətəuarus=pa Jerusɨləm. Kəni rəueiu əha nətəmi əha kəutəni pətɨgəm kəm piatah mɨn u nəuanɨləuɨs mɨn rəha Isrel, məmə ilah kəmoteh pəhriən Iesu, kəni in təməmiəgəh pəhriən.\x - \xo 13:31  \xt Uək 1:3,8\x*   
\p
\v 32 “Kəni rəueiu əha, itɨmah iəutəni=pɨnə kəm təmah nanusiən təuvɨr əha, məmə nəniəskasɨkiən iətəm Uhgɨn təmol kəm tɨpɨtah mɨn aupən,  
\v 33 rəueiu əha, tɨnol rəfin nəghatiən rəhan kəm tah nəuanɨləuɨs mɨn rəhalah nian təmosmiəgəh Iesu e nɨmɨsiən. Təhmen=pən əmə e Nauəuə Rəha Uhgɨn e Nauəuə Rəha Nəpuən Mɨn keiu tətəni məmə,  
\pm ‘Ik nətɨk. Rəueiu inuva rəham tatə əhruahru.’\x - \xo 13:33  \xt Sam 2:7\x*   
\p
\v 34 “Uhgɨn təməni əskasɨk rəkɨs e rəhan Nauəuə məmə otəpanosmiəgəh Iesu e nɨmɨsiən, kəni ko təsɨmɨsiən, kəni nɨpətɨn otəsəmnəmɨtiən. Tətəni məmə,  
\pm ‘Nɨpəhriəniən, oiəkəfɨnə nati təuvɨr agɨn mɨn kəm ik iətəm iəməni əskasɨk rəkɨs kəm Kig Tefɨt aupən.’\x - \xo 13:34  \xt Aes 55:3\x*   
\p
\v 35 “Kəni e ikɨ pɨsɨn mɨn kəti mɨn e Nauəuə Rəha Uhgɨn, Kig Tefɨt təməni kəm Uhgɨn e Iosmiəgəh məmə,  
\pm ‘Kəni onəsegəhaniən məmə nɨpətɨ Ioluək Əhruahru rəham otəmnəmɨt məpien.’\x - \xo 13:35  \xt Sam 16:10\x*   
\p
\v 36 “Nian Tefɨt təmatəmiəgəh, təmol natimnati mɨn iətəm Uhgɨn tolkeikei. Uərisɨg lan tɨmɨs, kəni kəmɨtənɨm ilah tɨpɨn mɨn, kəni nɨpətɨn təməmnəmɨt.  
\v 37 Kəni nəghatiən əha, təməsəghatiən e Tefɨt, mətəu təməghati e Iesu məmə in mɨn təmɨmɨs, mətəu Uhgɨn təmol təmiəgəh mɨn, kəni nɨpətɨn təməsəmnəmɨtiən.   
\p
\v 38 “Tol lanəha piak mɨn, iəkolkeikei məmə onəkotəhrun məmə rəueiu iətəni=pɨnə kəm təmah məmə e Iesu, Uhgɨn otos rəkɨs noliən tərah mɨn rəhatəmah.  
\v 39 Kəni itəmah onəkotəkeikei motəhrun məmə e Iesu pɨsɨn əmə, Uhgɨn təhrun nos rəkɨsiən noliən tərah rəha nətəm kəutəhatətə lan. In otɨtɨs ilah e noliən tərah mɨn rəhalah. Mətəu suaru rəha nɨtəu-pəniən Lou rəha Mosɨs təsəhmeniən o nosmiəgəhiən iətəmimi.\x - \xo 13:39  \xt Rom 10:4\x*  
\v 40 Kəni itəmah onəkotəkeikei məutətəu itəmah məmə nəghatiən rəha iəni mɨn rəha Uhgɨn otəsuva mɨniən e təmah.  
\v 41 Kəni in tətəni məmə,  
\pm ‘Ei, otətəlɨg-to, itəmah nətəm nəutagət əuvsan məutəni rah natimnati rəfin. Onəkotauɨt kəni mohmɨs, mətəu-inu e nian nəutəmiəgəh, oiəkol nati kəti tərah pɨk o təmah iətəm ko nəsotəniən nɨpəhriəniən lan, nati əpnapɨn nəmə iətəmi kəti otəni əhruahru kəm təmah.’”\x - \xo 13:41  \xt Hab 1:5\x*   
\s1 Nətəmimi kəmotagiən o nəniən təuvɨr  
\p
\v 42 Nian Pol mɨne Panəpəs kɨnatiaiet e nimə rəha nuhapumɨniən, nətəmimi kəmotətapuəh o lau məmə, “Əui, onəkiəuva mɨn e Sapət u tətuva, muəni pətɨgəm mɨn nəghatiən əha nəuvein kəm tɨmah.”  
\v 43 Kəni nian nətəmimi kəmohiet e nimə, ilah tepət kəmohtəu=pən Pol mɨne Panəpəs. Nətəmi mɨn əha, nəuvein nəuanɨləuɨs mɨn rəha Isrel, kəni nəuvein Nanihluə mɨn kəmotəpəh rəhalah nəhatətəiən kəni məutohtəu=pən noliən mɨn rəha nəfakiən rəha nətəm Isrel.\f + \fr 13:43  \ft Nanihluə mɨn əha u kəutohtəu=pən nəfakiən rəha nətəm Isrel, kəməhgi=pən ilah.\f*  
\p Kəni ilau kəmuəghati kəm lah mətuəni=pən əskasɨk kəm lah məmə, “Onəkotəkeikei motaskəlɨm nəhatətəiən rəhatəmah e Uhgɨn, məmə in otolkeikei pɨk itəmah mol təuvɨr kəm təmah.”   
\p
\v 44 Kəni e Sapət iətəm tətuva, iuəkɨr nətəmimi rəfin e taun asoli əha kəməhuva məmə okotətəu nəghatiən rəha Uhgɨn.  
\v 45 Kəni nian nətəmi asoli rəha nətəm Isrel u kəsotolkeikeiən Pol kəmoteruh nɨmənin nətəmimi kəməhuva o nəghatiən rəhan, kəni kɨnəutohtgərah in o lah, kəni mɨnotətuəuin məutəni rah Pol mɨne nati nak in tətəni.   
\p
\v 46 Kəni Pol mɨne Panəpəs kəməsuəgɨniən kəmuəni məmə, “Itɨmlau oiəkuəkeikei muəni pətɨgəm nəghatiən u rəha Uhgɨn kəm təmah muaupən, nətəm Isrel mɨn. Kəni itəmah nəmotəpəh nəghatiən rəha Uhgɨn, kəni nəghatiən aru əmə rəhatəmah tətəgətun məmə itəmah nəsotəhmeniən o nosiən nəmiəgəhiən itulɨn. Kəni rəueiu itɨmlau inətian məmə iəkuəni pətɨgəm nəniən təuvɨr u kəm Nanihluə mɨn mətəu səniəmə nətəm Isrel,\x - \xo 13:46  \xt Uək 3:26; 18:6\x*  
\v 47 kəni inu, inu nəghatiən iətəm Iərmənɨg təməfa rəkɨs kəm tɨmlau məmə iəkuol, in tətəni e Nauəuə Rəha Uhgɨn məmə,  
\pm ‘Iəu iəmol ik məmə onəkuva ik nəhagəhagiən kəti rəha Nanihluə mɨn, məmə nətəni pətɨgəm kəm nətəmimi e ikɨn mɨn rəfin məmə iəkolkeikei məmə iəkosmiəgəh ilah.’”\x - \xo 13:47  \xt Aes 49:6\x*   
\p
\v 48 Nian Nanihluə mɨn kəmotətəu nəghatiən əha, nɨkilah təmagiən ohni, kəni mɨnəutəni-əni kəm lah mɨn məmə nəghatiən rəha Iərmənɨg Iesu in təuvɨr pɨk. Kəni nətəmi mɨn Uhgɨn təmɨtəpɨn rəkɨs e lah məmə okotos nəmiəgəhiən iətəm ko təsɨkəiən, ilah kəmotəni nɨpəhriəniən lan.   
\p
\v 49 Kəni nəghatiən rəha Iərmənɨg təmaiu mɨtəlau e nɨtəni rəfin əha iuəkɨr e taun əha.   
\s1 Nətəm Isrel kəmotəhgi pətɨgəm Pol mɨne Panəpəs  
\p
\v 50 Mətəu nətəmi asoli rəha nətəm Isrel kəməhuvən moteruh Nanihluə mɨn rəha taun əha, inu nətəmi asoli, mɨne nɨpətan asoli mɨn nətəm kəutəfaki məutohtəu=pən noliən rəha nətəm Isrel. Kəni motiuvi=pa məmə okotol niəməha kəm Pol mɨne Panəpəs. Kəni ilah rəfin kəmotəhgi pətɨgəm ilau əha imalah ikɨn.  
\v 51 Mətəu ilau kəmuohrapɨspɨs nɨftəni e nəhlkɨlau təhmen e nəmtətiən kəti məmə Uhgɨn təməuhlin nəmtahn kəm lah kəni ilau kəmiaiet mian e taun əha Ikoniəm.\x - \xo 13:51  \xt Mat 10:14; Uək 18:6\x*  
\v 52 Mətəu nətəmi rəha Iesu əpəha Antiok, Narmɨn Rəha Uhgɨn təməriauəh e lah, kəni ilah nɨkilah təmagiən pɨk.   
\c 14  
\s1 Pol mɨne Panəpəs kəmian Ikoniəm  
\m
\v 1 E Ikoniəm kəmian mɨn əpəha e nimə rəha nuhapumɨniən rəha nətəm Isrel, kəni mətuəni pətɨgəm nəghatiən rəha Uhgɨn, kəni nəghatiən rəhalau təuvɨr pɨk, kəni təmiuvi=pa nətəmimi tepət məmə ilah kəmotəni nɨpəhriəniən e Iesu, inu nətəm Isrel tepət mɨne Ianihluə tepət mɨn nətəm kəutohtəu=pən noliən rəha nəfakiən rəha nətəm Isrel.  
\v 2 Mətəu nətəm Isrel mɨn u kəməsotəniən nɨpəhriəniən e rəhalau nəghatiən, kəməhuvən o Nanihluə mɨn, motol ilah kotəməki pɨk e nətəmi mɨn u kəutəni nɨpəhriəniən e Iesu, məutol niəməha kəm lah.  
\v 3 Mətəu Pol mɨne Panəpəs kəmuatɨg təfəməh ikɨn, məsuəgɨniən e lah, mətuəkeikei matuəni pətɨgəm nəghatiən rəha nəuvɨriən rəha Uhgɨn kəm nətəmimi rəfin. Kəni Iərmənɨg təmol ilau kuol nati apɨspɨs mɨne nəmtətiən tepət məmə nətəmimi okotəhrun məmə rəhalau nəghatiən in nəghatiən pəhriən.\x - \xo 14:3  \xt Mak 16:20; Hip 2:4\x*   
\p
\v 4 Kəni nətəm ikɨn əha, kəmotəhapu ilah mɨn, nəuvein kəutohtəu=pən nətəm Isrel u kəsotəniən nɨpəhriəniən e Iesu, kəni nəuvein kəutohtəu=pən aposɨl mil əha, Pol mɨne Panəpəs.  
\v 5 Kəni nətəm Isrel mɨne Nanihluə mɨn, mɨne nətəmi asoli mɨn rəhalah mɨn, kɨnautol nəghatiən oneuən kəti məmə okotərəkɨn ilau, kəni kotahtɨhmu ilau e kəpiel.\x - \xo 14:5  \xt Uək 14:19\x*  
\v 6 Mətəu nian kəmuətəu nəghatiən oneuən rəhalah, ilau kəmuagɨm mian əpəha e profens rəha Likaoniə, kəni mian əpəha e taun mil əha, Listra mɨne Terpe. Kəni e taun mil əha mɨne ikɨn mɨn tɨtəlau e taun mil əha,  
\v 7 ilau kətuəni pətɨgəm nanusiən təuvɨr rəha Iesu Iosmiəgəh.   
\s1 Pol mɨne Panəpəs əpəha Listra  
\p
\v 8 Kəni əha Listra, suah kəti əha ikɨn. Nian təmair mətəu nəhlkɨn mil kəmuəpaiu təruru naliuəkiən, təmətəharəg əmə, kəni in təmətəharəg əha ikɨn  
\v 9 matətəlɨg e nəghatiən rəha Pol. Pol təməsal=pən əhruahru o suah kəha, mɨnəhrun məmə in tɨnəhatətə rəkɨs məmə nəhlkɨn təhrun nəuvɨriən,  
\v 10 kəni magət əfəməh lan məmə, “!Ei piak, əhtul!” Kəni əmeiko, suah u təməhtul əhruahru kəni mɨnətaliuək.   
\p
\v 11 Nian nɨmənin nətəmimi kəmoteruh nati əha iətəm Pol təmol, kəmotəni əfəməh e nəghatiən Likaoniə məmə, “!Ei! Otafu-to. Uhgɨn mɨn rəhatah kɨnotol nətəmimi e lah, kəni mɨnəhuva imatah ikɨn.”\x - \xo 14:11  \xt Uək 28:6\x*  
\v 12 Kəni kəmotauɨn ərəg-rəg e nərgɨ Panəpəs məmə Sus u nɨpətɨn təni məmə in iərmənɨg rəha uhgɨn mɨn rəhalah. Kəni motauɨn ərəg-rəg mɨn e nərgɨ Pol məmə Heremes, nɨpətɨn u təni məmə in iətəm tətəghati rəha uhgɨn mɨn rəhalah. Kəmotauɨn lan lanəha mətəu-inko Pol tətəghati pɨk, mapirəkɨs Panəpəs.  
\v 13 Nimə rəha narmɨ nati rəha uhgɨn əha Sus, in tətəhtul ihluə e taun əha. Kəni pris rəha uhgɨn əha Sus təmasɨg kau mɨn nəuvein iətəm təmətu=pən rəkɨs nəugɨnɨgi e lah. Kəni məmki ilah muva e namtɨhluə rəha lahuənu. Mətəu in mɨne nɨmənin nətəmimi kotolkeikei məmə kotol sakrifais kəm lau motol nəni-viviən lan kəm Pol mɨne Panəpəs.   
\p
\v 14 Mətəu nian aposɨl mil kəmuətəu nəghatiən e nati əha kəni muəhrun, kəmuəhapu rəhalau napən.\f + \fr 14:14  \ft “kəmuəhapu rəhalau napən” məmə in ko kəmuətəu tərah pɨk e noliən əha.\f* Kəni kəmuaiu mian əpəha e nəlugɨn e lah. Kəni muagət əfəməh məmə,  
\v 15 “!Ei, nəman! ?Nəkotəni məmə nautol nak u? Itɨmlau iətəmimi əmə təhmen e təmah. Iatuos nəniən təuvɨr mətiəuva kəm təmah, kəni iəkuolkeikei məmə iəkuəuhlin nətəlɨgiən rəhatəmah məmə nəkotəpəh nəfakiən kəm uhgɨn mɨn u iətəm rəhalah nəsanəniən tɨkə. Mətəu onəkotəfaki əmə kəm Uhgɨn iətəm tətəmiəgəh, mətatɨg itulɨn. In pɨsɨn əmə təmol neai, nɨftəni, nɨtəhi, mɨne natimnati rəfin iətəm kəutatɨg ikɨn mɨn rəfin.\x - \xo 14:15  \xt Sam 146:6; Uək 10:26\x*   
\p
\v 16 “Aupən in təmegəhan məmə nətəmimi ikɨn mɨn rəfin məmə ilah okotohtəu=pən aru əmə suaru mɨn rəhalah.\x - \xo 14:16  \xt Uək 17:30\x*  
\v 17 Mətəu nian rəfin in tatol suaru kəm lah məmə ilah kotəhrun neruhiən rəhan nəuvɨriən iətəm in tatol. In tatol nuhuən tətəfuv, matol nauəniən mɨn e nasumiən, kəni kautol nɨpətɨlah e nian əhruahru rəhalah. In tətəfən nauəniən kəm təmah mol itəmah nəutətəu təuvɨr.”\x - \xo 14:17  \xt Jer 5:24\x*  
\v 18 Mətəu kəmətuəni pau nəghatiən əha kəm lah, iuəkɨr əmə kəni kuəruru nəniəhuiən ilah o noliən sakrifais o nəni-viviən ilau.   
\p
\v 19 Kəni nətəmimi nəuvein e nəuanɨləuɨs rəha nətəm Isrel kəmotsɨpən Antiok əha Pɨsitiə mɨne Ikoniəm mohiet=pa Listra, kəni kəmotol nətəlɨgiən rəha nətəmimi tepət məmə okotəməki e Pol mɨne Panəpəs. Kəni kəmotələs Pol kəni motəhti e kəpiel, kəni moteikəpan məhuvən motəraki pətɨgəm e taun motəpəh tətəməhli. Nɨkilah təhti məmə təmɨmɨs.\x - \xo 14:19  \xt Uək 17:13; 2Kor 11:25\x*  
\v 20 Mətəu nian nətəmi rəha Iesu kəməhuva motəhtul təlau lan, kəni təhtul əmeiko muvən mɨn əpəha imə e taun. Kəni kəməni=pa lauɨg lan, in mɨne Panəpəs kəmiaiet mian Terpe.   
\s1 Pol mɨne Panəpəs kəmiatəlɨgpən Antiok əha Sɨriə  
\p
\v 21 Kəni Pol mɨne Panəpəs kəmuəni pətɨgəm nəniən təuvɨr e taun əha Terpe, kəni kəmiavi=pa nətəmimi tepət kəhuva o Iesu. Kəni kəmiatəlɨg miəuva Listra, kəni uərisɨg miaiet mɨn miəuva Ikoniəm, kəni kiaiet mɨn miəuva Antiok əha Pɨsitiə.  
\v 22 Kəni ikɨn əha, kəmətuəfu əskasɨk e nətəmi rəha Iesu. Kəni mətuəfən nəghatiən məmə okotəhtul əskasɨk e nəhatətəiən e Iesu. Kəni matuəni məmə, “Kitah okotatɨg e nərahiən tepət nian kəhuvən e suaru rəha nuvəniən matɨg ahgəl Narmənɨgiən Rəha Uhgɨn. Mətəu nati əpnapɨn əmə, kitah okotəkeikei məutəhtul əskasɨk.”\x - \xo 14:22  \xt Uək 15:32; 1Təs 3:3\x*  
\v 23 Kəni e niməfaki mɨn ikɨn mɨn rəfin iətəm ilau kətian ikɨn, mətuəfəri eldə mɨn rəhalah. Kəni mətuəpəh nauəniən matuol əmə nəfakiən, kəni mətuələhu e nəhlmɨ Iərmənɨg nətəmimi nətəm kɨnotəni rəkɨs nɨpəhriəniən lan.   
\p
\v 24 Kəni ilau kəmian=pən Pɨsitiə ikɨn muəsəu-pah mueiuaiu Pamfiliə ikɨn e taun əha Perka,  
\v 25 ikɨn əha ilau kəmuəni pətɨgəm nəniən təuvɨr ikɨn. Kəni ilau muəsəu-pah mueiuaiu=pa mɨn e taun kəti mɨn Ataliə,  
\v 26 kəni kəmuos negəu ikɨn miatəlɨg=pa Antiok əha Sɨriə. Nətəm Antiok əha inəha, aupən ikɨn ilah kəmotahli=pən Pol mɨne Panəpəs məmə okian muəni pətɨgəm nəghatiən rəha Uhgɨn, kəni motəfaki məmə Uhgɨn oteh vivi ilau e ikɨn mɨn iətəm ilau kətian ikɨn. Kəni rəueiu kɨnuol naunun uək rəhalau.\x - \xo 14:26  \xt Uək 13:1-2\x*   
\p
\v 27 Nian ilau kəmiatəlɨg=pa mɨn, kəmuauɨn e nətəmimi rəha niməfaki məmə okəhuva kətiəh. Kəni ilau kəmuəni pətɨgəm kəm lah natimnati rəfin iətəm Uhgɨn təmol ilau kuol e nəsanəniən rəhan, kəni muəni məmə təməhro lanu Nanihluə mɨn, ilah kəməhuva motəni nɨpəhriəniən e Iesu.\x - \xo 14:27  \xt Uək 15:4,12\x*  
\v 28 Kəni ikɨn əha, ilau kəmuatɨg tuvəh nəuvetɨn ilah nətəmi rəha Iesu.   
\c 15  
\s1 Nəfaki mɨn nəuvein kəmotəni məmə nətəmimi okotohtəupən lou rəha Mosɨs  
\m
\v 1 Kəni nətəmimi nəuvein kəmotsɨpən Jutiə mohiet=pa Antiok məutəgətun piatah mɨn məutəni məmə, “Okəmə kəsəhgi-pəniən itəmah, təhmen e inu iətəm Lou rəha Mosɨs tətəni, ko Uhgɨn təsosmiəgəhiən itəmah.”\f + \fr 15:1  \ft Nəhgi-pəniən e Oltestɨmɨn in nəmtətiən məmə nətəmimi, ilah nətəmimi rəha Uhgɨn. Nanihluə mɨn tepət, kəsəhgi-pəniən ilah. Rəha nətəm Tanna, nəhgi-pəniən in nəmtətiən məmə kətəfən nepətiən rəha kəlkələh mɨn nəman.\f*\x - \xo 15:1  \xt Kəl 5:2\x*  
\v 2 Kəni Pol mɨne Panəpəs ilah nətəmi əha kɨnəutahi ilah mɨn o nəghatiən əha, kəni mɨnəutagət əfəməh e nəniən əha. Kəni uərisɨg, nətəmimi rəha niməfaki əha Antiok kəmotɨtəpɨn Pol mɨne Panəpəs mɨne ilah mɨn nəuvein məmə okəhuvən Jerusɨləm moteruh aposɨl mɨn mɨne eldə mɨn rəha niməfaki o nəniən əha.\x - \xo 15:2  \xt Kəl 2:1\x*   
\p
\v 3 Nətəmimi rəha niməfaki kəmotahli=pən ilah kəhuvən, kəni nian ilah kəmohiet=pən Fonisiə mɨne Səmeriə, kəmotəni pətɨgəm məmə təməhro lanu Uhgɨn tatiuvi=pa Nanihluə mɨn kəutəhuva rəhan nətəmimi. Kəni nəghatiən əha təmol piatah mɨn ikɨn əha nɨkilah tətagiən pɨk.  
\v 4 Nian kəməhuva Jerusɨləm, nətəmimi rəha niməfaki mɨne aposɨl mɨn mɨne eldə mɨn rəha niməfaki, kəmotagiən məmə okotos ilah məhuvən imalah mɨn ikɨn. Kəni Pol mɨne nətəmimi əha kəmotəni pətɨgəm natimnati iətəm Uhgɨn təməfən nəsanəniən kəm lah məmə okotol.\x - \xo 15:4  \xt Uək 14:27\x*  
\v 5 Mətəu Farəsi nəuvein əha ikɨn iətəm kəutəni nɨpəhriəniən e Iesu, kəmotəhtul motəni məmə, “Nanihluə mɨn, okəkeikei kəhgi=pən ilah, kəni okotəkeikei motəgətun ilah məmə okotohtəu=pən Lou rəha Mosɨs.”   
\s1 Aposɨl mɨn mɨne nətəmi asoli mɨn kəmotəghati əpəha Jerusɨləm  
\p
\v 6 Kəni aposɨl mɨn mɨne eldə mɨn rəha niməfaki kəmotəharəg məutəghati e nəniən əha.  
\v 7 Kəni nian kəmotəghati nəfəməh nəuvetɨn, kəni Pitə təməhtul məni məmə, “Piak mɨn. Itəmah nəkotəhrun vivi məmə nuvəh rəkɨs Uhgɨn təmɨtəpɨn iəu e nɨkitəmah məmə iəkəni pətɨgəm nanusiən təuvɨr rəha Iesu kəm Nanihluə mɨn məmə okotəni nɨpəhriəniən lan.\x - \xo 15:7  \xt Uək 10:1-43\x*  
\v 8 Uhgɨn təhrun nətəlɨgiən rəha nətəmimi, kəni in tɨnəgətun rəkɨs məmə nɨkin tagiən məmə otosmiəgəh nətəmi mɨn u kəsəniəmə nətəm Isrel əmə, mətəu-inu təməfa Narmɨn Rəha Uhgɨn kəm lah təhmen əmə mə inu təməfa kəm tah.\x - \xo 15:8  \xt Uək 10:44; 11:15\x*  
\v 9 In təməsol pɨsɨniən əmə kəm lah. !Kəpə! In təmafəl rəkɨs rəhalah noliən tərah mɨn mətəu-inu kəutəni nɨpəhriəniən lan təhmen=pən əmə mə inu tɨnol rəkɨs kəm tah.   
\p
\v 10 “?Mətəu təhro itəmah nəutəhuvən e suaru pɨsɨn məmə Uhgɨn nɨkin otahmə? ?Təhro itəmah nɨnəutətu=pən Lou e nəhuvegɨlah məmə in nati fɨgəm kəti iətəm ilah kəutələs? !Kəpə! Itəmah, oteruh-to. Kitah mɨne tɨpɨtah mɨn kitah rəfin kəsotəhmeniən məmə okotələs nati fɨgəm əha.\x - \xo 15:10  \xt Mat 11:30; Kəl 3:10\x*  
\v 11 Mətəu kitah kəutəhatətə məmə Iesu in Iərmənɨg rəhatah, kəni in tatosmiəgəh itah e rəhan nəuvɨriən əmə, kəni in mətol əmə lanəha kəm lah.”\x - \xo 15:11  \xt Kəl 2:16; Efəs 2:5-8\x*   
\p
\v 12 Nəghatiən əha təmol ilah kotəruru nati okotəni, kəni məutətəlɨg e Pol mɨne Panəpəs kɨnətuanus pətɨgəm nati apɨspɨs mɨn mɨne nəmtətiən pɨsɨn pɨsɨn mɨn iətəm Uhgɨn təmol ilau kuol e nəhmtɨ Nanihluə mɨn.   
\s1 Jemɨs təmahtɨpəsɨg e nəghatiən  
\p
\v 13 Nian kəmuol naunun e nəni pətɨgəmiən uək mɨn rəhalau, kəni Jemɨs\f + \fr 15:13  \ft Jemɨs u, in notəha Iesu, kəni in iətəmi asoli rəha niməfaki əpəha Jerusɨləm.\f* təhtul məni məmə, “Piak mɨn. Otətəlɨg vivi-to e rəhak nəghatiən.\x - \xo 15:13  \xt Kəl 2:9\x*  
\v 14 Pitə təməni-vivi agɨn kəm tah məmə təməhro lanu Uhgɨn təmaupən miet=pən o Nanihluə mɨn məmkirəkɨs ilah nəuvein məmə rəhan mɨn.  
\v 15 Kəni nati əha təhmen=pən əmə e nəghatiən iətəm iəni rəha Uhgɨn təməni iətəm kəmətei e Nauəuə Rəha Uhgɨn. Uhgɨn tətəni məmə,   
\q1
\v 16 ‘Uərisɨg e natimnati mɨn əha, oiəkɨtəlɨg=pa mɨn.  
\q1 Oiəkol vi nimə rəha narmənɨgiən rəha Kig Tefɨt u təməmnəmɨt aupən.  
\q1 Nati əpnapɨn təməmnəmɨt, mətəu iəkləfəri mem mafəl mol təskasɨk mɨn,   
\q1
\v 17 məmə nətəmi əpnapɨn e nɨtəni mɨn u Nanihluə mɨn, iətəm iəmɨtəpɨn rəkɨs ilah məmə rəhak nətəmimi mɨn, ilah okotəsal lak.   
\q1
\v 18 Iəu Iərmənɨg iətəni lanu, kəni iəmol nətəmimi kotəhrun rəkɨs nati əha nuvəh aupən.’”\x - \xo 15:18  \xt Amos 9:11-12\x*   
\p
\v 19 Kəni Jemɨs təməni məmə, “Kəni tol lanəha, iəu iəkəni məmə rəueiu Nanihluə mɨn tepət kɨnautəuhlin nətəlɨgiən rəhalah mɨnəutəhuva o Uhgɨn. Kəni təsəuvɨriən məmə rəueiu əha kitah okotol tiəkɨs pɨk mɨn o lah.  
\v 20 Mətəu pəh okotətei nauəuə kəti tuvən kəm lah məmə okəsotuniən nauəniən mɨn u kəmol rəkɨs sakrifais lan kəm narmɨ nati mɨn u iərmɨs mɨn, kəni kotamɨkmɨk e nəhmtɨ Uhgɨn. Kəni məsotoliən təfagə e pətan. Kəni məsotuniən nati miəgəh iətəm kəmarin nentəui mətəu-inu nɨran əha ikɨn e nɨpətɨn. Kəni okəsotuniən nɨrə.\x - \xo 15:20  \xt Eks 34:15-17; Lev 17:10-16\x*  
\v 21 Okotəkeikei motəniəhu ilah lanəha o nələhuiən nəməlinuiən tətatɨg o iəfaki mɨn, nətəm Isrel mɨne Nanihluə mɨn, mətəu-inu nətəmimi kəutɨsiai Mosɨs, kəni təmətuəuin nuvəh rəkɨs e Sapət mɨn rəfin, nətəmimi kəutafin Lou rəha Mosɨs əpəha e nimə rəha nuhapumɨniən rəha nətəm Isrel. Kəni kəutəni pətɨgəm nəghatiən mɨn əha e taun mɨn rəfin.”   
\s1 Kəmətei nauəuə kəm  //  nəfaki mɨn u Nanihluə mɨn  
\p
\v 22 Kəni aposɨl mɨn mɨne eldə mɨn mɨne nətəmimi rəha niməfaki kəmotegəhan məmə okotahli=pən ilah mɨn nəuvein kotohtəu=pən Pol mɨne Panəpəs məhuvən Antiok. Kəni kəmotətgi=pən Sailəs mɨne Jutəs u kətəni məmə Pasapəs. Suah mil əha nətəmimi kəutɨsiai ilau.  
\v 23 Kəni kəmotəfən nauəuə kəm lah məmə okotos məhuvən. Nauəuə tətəni məmə,  
\pmo “Itɨmah aposɨl mɨn mɨne eldə mɨn rəha niməfaki, itɨmah piatɨmah u itəmah. Iəkotəni təuvɨr kəm təmah əpəha Antiok, mɨne Sɨriə, mɨne Silisiə u Nanihluə mɨn, mətəu rəueiu nɨnəhuva piatɨmah mɨn.   
\pm
\v 24 Itɨmah iəmotətəu məmə nətəmimi nəuvein u e nɨkitɨmah kəmotol tiəkɨs pɨk kəm təmah, kəni itəmah nəmotətəu tərah e nəghatiən rəhalah. Mətəu itɨmah iəməsotəfəniən nəghatiən məmə okəhuvən motəni lanəha.   
\pm
\v 25 Tol lanəha kəni itɨmah iəmotauɨn e nəghatiən kəti, kəni motegəhan məmə itɨmah nəuvein okotos nəghatiən rəhatɨmah muɨtəu=pən Pol mɨne Panəpəs u itɨmah iəkotolkeikei pɨk ilau.  
\v 26 Iuəkɨr kiamɨs o uək u rəha Iərmənɨg rəhatah, Iesu Krɨsto.  
\v 27 Kəni itɨmah iəutahli=pɨnə Jutəs mɨne Sailəs məmə okiauvnə mueh itəmah. Ilau okuəni əhruahru kəm təmah nəghatiən kətiəh əmə iətəm itɨmah iəmotətei.   
\pm
\v 28 Kəni Narmɨn Rəha Uhgɨn nɨkin tagiən mɨne nɨkitɨmah tagiən məmə iəsotəfɨnə mɨniən lou kəti kəm təmah məmə otəfɨgəm pɨk o təmah, mətəu in əmə u nəkotəkeikei motol:\x - \xo 15:28  \xt Mat 23:4\x*  
\v 29 onəsotuniən nauəniən mɨn u kɨnol rəkɨs sakrifais lan kəm narmɨ nati mɨn u iərmɨs mɨn; kəni məsotuniən nɨran; kəni məsotuniən nati miəgəh u kəmarin nentəui mətəu-inu nɨran əha ikɨn e nɨpətɨn; kəni məsotoliən təfagə e pətan. Nəmə nəutohtəu=pən nəghatiən mɨn əha, onəkəhuvən e suaru təuvɨr.  
\pmc Inu naunun nəghatiən rəhatɨmah.”   
\p
\v 30 Kəni nətəmi asoli mɨn əha kəmotahli=pən nətəmi əha ilah kuvət məmə okəhuvən əpəha Antiok. Nian kəmohietɨgəm=pən Antiok, kəmotauɨn e nətəmimi rəha niməfaki mɨn əha ikɨn əha, kəni kəhuva kətiəh, kəni kotəfən nauəuə u kəm lah.  
\v 31 Kəni nian kəmotafin nauəuə u, nɨkilah təmagiən mətəu-inu nəghatiən əha təməfəri nɨkilah.  
\v 32 Jutəs mɨne Sailəs ilau iəni mil rəha Uhgɨn. Kəmuəghati təfəməh kəm piatah mɨn əha mətuəfəri nətəlɨgiən rəhalah mətuol ilah kəutəhtul əskasɨk.  
\v 33 Ilau kəmuatɨg təfəməh nəuvetɨn ikɨn əha, kəni piatah mɨn kəmotauiəhruin ilau kəni motətapuəh məmə Uhgɨn otəfən rəhan nəməlinuiən kəm lau, kəni motahli=pən ilau kiatəlɨg=pən o nətəmi mɨn u kəmotahli=pa ilau.  
\v 34-35 Kəni Pol mɨne Panəpəs kəmuatɨg təfəməh nəuvetɨn əpəha Antiok, kəni ilah nətəmimi tepət kəməutəni pətɨgəm nəghatiən rəha Iərmənɨg kəm nətəmimi məutəgətun ilah lan.   
\s1 Pol mɨne Panəpəs kəmuəhapu ilau mɨn  
\p
\v 36 Nian nəuvein uərisɨg, Pol təməni=pən kəm Panəpəs məmə, “Təuvɨr məmə kiatəlɨg mɨn mian mueruh pialau mɨn e taun mɨn rəfin u kəmuəni pətɨgəm nəghatiən ikɨn rəha Iərmənɨg kəm lah, mueruh-to məmə kəutəhratɨg.”  
\v 37 Kəni Panəpəs təmegəhan kəni molkeikei məmə otit mɨn Jon Mak.\x - \xo 15:37  \xt Uək 12:12,25\x*  
\v 38 Mətəu Pol təməniəhu əskasɨk məsolkeikeiən, mətəu-inu Jon Mak təməpəh rəkɨs ilau əpəha Pamfiliə mɨtəlɨg məsɨtəu-pəniən ilau mətəuarus kɨnuol naunun e uək.\x - \xo 15:38  \xt Uək 13:13; Kol 4:10\x*  
\v 39 Kəni kəmuəni təskasɨk e nian əha, əmeiko muəuəri ilau mɨn. Kəni Panəpəs təmit Mak kəni muos negəu kəti mian əpəha Saiprəs.  
\v 40 Mətəu Pol təmit Sailəs ilau min. Kəni nətəm kəutəfaki kəmotəfaki məmə Iərmənɨg oteh vivi ilau e rəhan nəuvɨriən, kəni motahli pətɨgəm ilau.  
\v 41 Kəni kəmualiuək mian=pən Sɨriə mɨne Silisiə ikɨn kəni matuem əskasɨk niməfaki mɨn.\fig Naliuəkiən tatol keiu lan rəha Pol|alt="Paul's 2nd journey" src="Paul2 TNP.tif" size="span" loc="Act 15:36-18:22" copy="SIL" ref="Uək 15:36–18:22" \fig*   
\c 16  
\s1 Timoti təmɨtəupən Pol mɨne Sailəs  
\m
\v 1 Kəni Pol təmaliuək mɨn muvən əpəha Terpe mɨne Listra. Kəni ikɨn əha, iətəmimi kəti əha ikɨn rəha Iesu, nərgɨn u Timoti. Mamə rəhan in pətan Isrel in tatəhatətə e Iesu, mətəu rəhan tatə in iətəm Kris.\x - \xo 16:1  \xt Uək 14:6; 2Tim 1:5\x*  
\v 2 Piatah mɨn u kəutəhatətə e Iesu əpəha Listra mɨne Ikoniəm kəmotəni məmə Timoti in iətəmi təuvɨr kəti.\x - \xo 16:2  \xt Fɨl 2:19-22\x*  
\v 3 Kəni Pol tolkeikei məmə otit ilau min. Kəni təməhgi=pən in mətəu-inu təməsolkeikeiən məmə nətəm Isrel mɨn əha ikɨn mɨn əha, nɨkilah otəhti rah mətəu-inu ilah rəfin kotəhrun məmə tatə rəha Timoti in iətəm Kris.\f + \fr 16:3  \ft Nətəm Kris ilah Nanihluə mɨn, kəsəhgi=pən ilah.\f*   
\p
\v 4 Kəni nian ilahal kəmhluvən e taun mɨn, məhləni pətɨgəm kəm nətəmimi rəha Uhgɨn nəghatiən rəha aposɨl mɨn mɨne eldə mɨn iətəm kəmotələhu əpəha Jerusɨləm. Kəni məhləgətun ilah məmə okotəkeikei məutohtəu=pən nəghatiən mɨn əha.\x - \xo 16:4  \xt Uək 15:23-29\x*  
\v 5 Kəni e noliən əha, niməfaki mɨn kəmotəskasɨk e rəhalah nəhatətəiən, kəni nian rəfin nətəmimi tatepət kəməutəhatətə e Iesu məutəhuva e niməfaki.   
\s1 Pol təmeruh nəməhlairiən kəti rəha Uhgɨn  
\p
\v 6 Kəni ilahal kəmhluvən=pən əpəha Fritiə mɨne Kəlesiə ikɨn, mətəu-inu Narmɨn Rəha Uhgɨn təməsegəhaniən e lahal məmə okɨhluvən=pən Esiə məhləni pətɨgəm nəghatiən əha ikɨn əha.\x - \xo 16:6  \xt Uək 18:23\x*  
\v 7 Nian kəmhluva iuəkɨr e ikɨn Misiə mɨne ikɨn Pitiniə, məhlolkeikei məmə okɨhluvən Pitiniə. Mətəu Narmɨn rəha Iesu təsegəhaniən məmə okɨhluvən.  
\v 8 Kəni kəmhlaliuək mɨhluvən=pən Misiə ikɨn, kəni mɨhleiuaiu=pa e taun əha Troas.  
\v 9 Kəni lapɨn lan, Pol təmeruh nati kəti təhmen e nəməhlairiən. Təmeruh məmə iətəm Masetoniə kəti tətəhtul mətətapuəh əskasɨk ohni məmə, “Pale, onəkuva Masetoniə masiru e tɨmah.”  
\v 10 Nian Pol tɨneruh rəkɨs əmə nati əha, kəni inautol əpenə-penə məmə iəkəhuvən Masetoniə, mətəu-inu inotəhrun məmə Uhgɨn tətauɨn e tɨmah məmə oiəkotəni pətɨgəm nanusiən təuvɨr rəha Iesu kəm nətəmimi əha ikɨn.\f + \fr 16:10  \ft E fes 10-17, koteruh nəghatiən rəha Luk u nɨpətɨn tətəni mə “itɨmah.” Inu tətəni məmə Luk ilah Pol mɨne e naliuəkiən rəhan. Koteruh mɨn nati kətiəh e japtə 20 fes 5 matuvən.\f*   
\s1 Litia əpəha Fɨlɨpai təməni nɨpəhriəniən e Iesu  
\p
\v 11 Kəni iəmotos negəu kəti mohiet əpəha Troas motaiu əhruahru əmə o nɨtəni Samotres. Kəni kəməni lauɨg lan iəməhuvən məhuvari e taun Neapolɨs.  
\v 12 Kəni iəmohiet ikɨnu motaliuək əmə məhuvən əpəha e taun əha Fɨlɨpai, u tətəməhli aupən e nɨtəni asoli Masetoniə. Nətəmi ikɨn əha, nətəm Rom əhruahru. Kəni iəmotatɨg nəuvetɨn əha ikɨn.   
\p
\v 13 Kəni e Sapət, nian rəha nəfakiən, iəmohiet e taun əha kəni məhuvən əpəha ləuahtəni e nəhu kəti iətəm nɨkitɨmah təməhti məmə nətəmimi okəhuva ikɨn məutəfaki. Kəni iəməhuvən motəharəg məutəghati itɨmah nɨpətan u ilah kəmotaupən məhuva məutəharəg.\f + \fr 16:13  \ft Nian Pol tatuvən e taun kəti, nian rəfin tatuvən e nimə rəha nuhapumɨniən rəha nətəm Isrel. Mətəu nəmə təhro, kəni tɨkə e taun u. Kəni tol lanəha, təmuvən əpəha e nəhu asoli, ikɨn məutəfaki ikɨn.\f*  
\v 14 Kəni pətan Tuatirə kəti əha ikɨn tətətəlɨg e tɨmah, nərgɨn u Litia. In pətan kəti tatol napən u nəugɨ naris, kəni nian rəfin napən əha nəhmtɨn tiəkɨs pɨk. Pətan əha in Ianihluə kəti mətəu in tatɨtəu=pən nəfakiən rəha nətəm Isrel, kəni Iərmənɨg təmol nɨkin tɨmətmətɨg məmə otəni nɨpəhriəniən e nəghatiən iətəm Pol tətəni.  
\v 15 Kəni kəmol bəptais lan mɨne rəhan mɨn, mɨne rəhan mɨn noluək mɨn. Kəni in təməni=pa kəm tɨmah məmə, “Pale, onəkəhuva imak ikɨn kotatɨg nəuvetɨn mətəu-inu itəmah nɨnotəhrun rəkɨs məmə iəu iətəni nɨpəhriəniən e Iərmənɨg.” Kəni in təmətəkeikei kəm tɨmah, kəni iəkəhuvən iman ikɨn.   
\s1 Kəmləfən Pol mɨne Sailəs e kaləpus əpəha Fɨlɨpai  
\p
\v 16 Kəni nian kəti, nian iəməhuvən ikɨn kətəfaki ikɨn, kəni pətəkəku kəti təmeruh itɨmah e suaru. In ioluək rəha nətəmimi nəuvein nətəm kəmotos nəhmtɨn. Pətan əha narmɨn tərah kəti tatɨg lan iətəm in tatol tətəni pətɨgəm natimnati iətəm otəpanuva. Kəni rəhan nətəmi asoli mɨn kəmotos məni tepət e pətan əha mətəu-inu nətəmimi kəutətəou ilah məmə ilah okotətəu rəhan nəghatiən.  
\v 17 Kəni in təmatuərisɨg e tɨmah Pol, kəni mətəni əfəməh məmə, “Nətəmi mɨn u, nətəmimi rəha Uhgɨn u ilɨs, ilɨs pɨk. Kəutəni=pɨnə kəm təmah suaru rəha Uhgɨn məmə in otosmiəgəh nətəmimi lan.”\x - \xo 16:17  \xt Mak 1:24\x*   
\p
\v 18 Təmatol lanəha e tɨmah nian tepət, mətəuarus nian kəti Pol tɨnətəu tərah o nati əha mɨnəpəou lan. Kəni in təmeirair magət e narmɨn tərah əpəha məmə, “!E nərgɨ Iesu Krɨsto iətəni=pɨnə kəm ik məmə onəkiet rəkɨs e pətəkəku u!” Kəni rəueiu agɨn mɨn, narmɨn tərah əpəha təmiet e pətəkəku əha.   
\p
\v 19 Kəni nian rəhan nətəmi asoli nətəm kəutarmənɨg lan kɨnotəhrun məmə narmɨn tərah tɨniet rəkɨs lan, kəni rəhalah nətəlɨgiən o nosiən məni lan, in təmiet e lah, kəni kəmotətəu tərah. Kəni kəmotaskəlɨm Pol mɨne Sailəs motələs ilau məhuvən əpəha e taun əha kautol makɨt ikɨn,  
\v 20 məmə okuəhtul e nəhmtɨ nətəm Rom, nətəmi rəha kot. Kəni ilah kəmotəni məmə, “Suah mil u ilau iətəm Isrel. Ilau katuol nati tərah tepət, matuol nətəmimi kəutan məhli pɨk u imatah ikɨn.\x - \xo 16:20  \xt Mak 13:9\x*  
\v 21 Ilau kətuəni məmə kitah okotəkeikei motohtəu=pən suaru pɨsɨn mɨn. Mətəu suaru mɨn əha kəsotohtəu-pəniən lou rəhatah. Kitah nətəm Rom. !Ko kitah kəsotoliən lanəha!”   
\p
\v 22 Kəni nətəm ikɨn əha kəməhuva moteruh ilau mɨnəutəni rah ilau. Kəni suah mil u rəha kot kəmuəni=pən kəm soldiə mɨn məmə okotəpeg rəhalau napən motalis ilau e nəuanɨgi.\x - \xo 16:22  \xt 2Kor 11:25; 1Təs 2:2\x*  
\v 23 Kəni kəmotalis ilau motau tepət, kəni uərisɨg motləfən ilau e kaləpus. Kəni motəni=pən kəm iətəm tateh kaləpus məmə otateh vivi ilau məmə okəsiaietiən muagɨm.  
\v 24 Nian iətəmi rəha neruhiən kaləpus təmətəu nəghatiən əha, təmələs ilau muvən e nəuan kəti əpəha imə agɨn, kəni mətu=pən nɨgi e nəhlkɨlau təhmen e hankap.\fig Pol mɨne Sailəs|alt="Stock/Pol/Silas" src="lb00337b.tif" size="col" loc="Act 16:24" copy="BFBS (Bass)" ref="Uək 16:24" \fig*   
\s1 Iətəm tateh kaləpus təməni nɨpəhriəniən e Iesu  
\p
\v 25 Kəni e nəlugɨ nian lapɨn, Pol mɨne Sailəs kətuəfaki, kəni ilau mətuani nəpuən mɨn rəha nəni-viviən Uhgɨn. Kəni nətəmimi mɨn e kaləpus kəməutətəlɨg e lau.  
\v 26 Kəni rəueiu agɨn mɨn, nəmig asoli kəti təməlauəl e nɨftəni kəni mol nimə kaləpus təməlauəl pɨk, kəni doə mɨn e kaləpus kəmoterəh, kəni sen u kəməlis nətəmimi lan kəmohtɨs.  
\v 27 Kəni nian iətəmi rəha nehiən kaləpus təmair, mafu məmə doə mɨn rəha kaləpus kəmoterəh, nɨkin təməhti məmə nətəmi kəutəməhli e kaləpus kɨnotagɨm rəfin. Kəni təmləfəri rəhan nau məmə otagəmu aru in lan.\f + \fr 16:27  \ft E nian əha, nəmə soldiə kəti tairarəpən e iətəm tatol kaləpus tagɨm, okəkeikei kohamu soldiə əha.\f*\x - \xo 16:27  \xt Uək 12:18-19\x*  
\v 28 Mətəu Pol təmagət əfəməh məmə, “!Ei! !Sagəmuiən ik! Itɨmah rəfin əpə ikɨn.”   
\p
\v 29 Kəni suah kəha təmauɨn məmə okələs lait kan, kəni in təmaiu muvən imə. Kəni mɨsin=pən nəulɨn əpəha e nəhlkɨ Pol mɨne Sailəs ikɨn mətərəmrumɨn.  
\v 30 Kəni mit ilau mɨhluvən əpəha ihluə kəni mətapuəh o lau məmə, “!Suah mil! ?Oiəkəhro lanu məmə Uhgɨn otosmiəgəh iəu?”\x - \xo 16:30  \xt Uək 2:37\x*  
\v 31 Kəni kəmuəni=pən kəm in məmə, “Onəkəkeikei məni nɨpəhriəniən e Iərmənɨg Iesu, ik mɨne rəham mɨn.”  
\v 32 Kəni kəmuəni=pən nəghatiən rəha Iərmənɨg kəm in mɨne nətəmimi u kəutatɨg ilah min.  
\v 33 Nati əpnapɨn lapɨn agɨn, mətəu suah kəha təmit ilau muvən məueiu mafəl nɨməgɨm mɨn e nɨpətɨ lau iətəm kəmalis ilau ikɨn. Kəni e nian əmə əha kəmuol bəptais lan mɨne rəhan mɨn.  
\v 34 Kəni in təmit Pol mɨne Sailəs muvən iman ikɨn məfən nauəniən kəm lau. Kəni in mɨne rəhan mɨn ərəfin nɨkilah təmagiən məriauəh mətəu-inu kəmotəni nɨpəhriəniən e Uhgɨn.   
\p
\v 35 Nian təmian, iətəmi rəha kot mil əha kuəni=pən kəm soldiə mɨn məmə, “Onəkəhuvən moterəh e suah mil əha kətian.”   
\p
\v 36 Kəni suah kəha iətəmi rəha kaləpus təməni=pən kəm Pol məmə, “Iətəmi rəha kot mil kəmuəni məmə okəsuol mɨniən nahməiən kəti kəm təlau, kəni iəkoterəh e təlau nəkətian, kəni iaiet mətian kəni muatɨg mətɨg.”   
\p
\v 37 Mətəu Pol təməni=pən kəm soldiə mɨn əha məmə, “?Ei, mətəu təhro əha? Mə itɨmlau iətəm Rom mil.\f + \fr 16:37  \ft Nəmə suah kəti in iətəm Rom, mətəu katətu=pən nəghatiən kəti lan, kəni lou kəti əha ikɨn rəhalah məmə aupən kəpmən otol nalpɨniən kəm in, mətəu in otəkeikei məhtul e kot məni pətɨgəm nəuvetɨ nəghatiən katətu=pən lan. Afin e Uək 25:16.\f* Kəni iətəmi rəha kot mil əha kəməsueruhiən məmə iəmuol nati kəti tərah, mətəu e nəhmtɨ nətəmimi kəmotalis itɨmlau, kəni motləfən itɨmlau e kaləpus. ?Kəni rəueiu kuolkeikei məmə oiəkiaiet oneuən əmə? !Kəpə! Ilau əmə okuəkeikei miəuva u ikɨnu kəni muəfətɨgəm itɨmlau.”   
\p
\v 38 Kəni soldiə mɨn əha kəməhuvən motəni=pən kəm iətəmi rəha kot mil əha. Kəni nian kəmuətəu məmə Pol mɨne Sailəs ilau iətəm Rom mil, ilau kəmuəgɨn pɨk.  
\v 39 Kəni kəmian muəni=pən kəm Pol mɨne Sailəs məmə, “!Pale, kəsi! Iəmuol tərah e təlau.” Kəni ko miet ilau mohiet e kaləpus, kəni muəni=pən vivi kəm lau məmə okiaiet e taun əha.   
\p
\v 40 Kəni Pol mɨne Sailəs, ilau kəmiaiet e kaləpus mian e nimə rəha Litia. Kəni mueruh piatah mɨn əha ikɨn əha mɨne nəuvɨnɨtah mɨn rəha niməfaki, kəni muəghati nəuvetɨn kəm lah mətuəfəri nɨkilah. Kəni uərisɨg lan, kiaiet mətian.   
\c 17  
\s1 Pol mɨne Sailəs kəmian əpəha Təsalonaikə  
\m
\v 1 Kəni Pol mɨne Sailəs kəmualiuək mian=pən əha e taun mil əha Amfipolɨs mɨne Apoloniə, miəuva miaiet=pa e taun əha Təsalonaikə. Ikɨn əha, nimə rəha nuhapumɨniən kəti əha ikɨn rəha nətəm Isrel.  
\v 2 Kəni Pol təmol məmə inu tatol nian mɨn, təmuvən əpəha imə e nimə əha. Kəni e Sapət kɨsɨl ilah nətəm Isrel əha ikɨn kəmotol nəghatiən tepət o Nauəuə Rəha Uhgɨn.  
\v 3 In tətəni kəm lah məmə, “Nauəuə Rəha Uhgɨn tətəni-vivi agɨn məmə Krɨsto iətəm Uhgɨn təməni məmə otahli=pa, in otəkeikei mɨmɨs, kəni Uhgɨn otosmiəgəh mɨn in e nɨmɨsiən. Iesu u iətəm iətəni kəm təmah, in Krɨsto əha.”   
\p
\v 4 Ilah nəuvein kəmotəni nɨpəhriəniən e nəghatiən əha, kəni kəmohtəu=pən Pol mɨne Sailəs. Kəni Nanihluə mɨn tepət nətəm kəutəfaki kəm Uhgɨn, mɨne nɨpətan asoli tepət nətəm kotepət e nɨpətan mɨn, kəmohtəu=pən ilau.   
\p
\v 5 Mətəu nətəmi asoli mɨn rəha nətəm Isrel əha ikɨn əha, kɨnəutohtgərah ilau, kəni məhuvən motəmki=pa nətəm kotərah, əpəha e nɨkalɨ suaru mɨn mɨne ikɨn mɨn nəuvein mɨn, kəni mɨnautol nərahiən tepət əpəha e taun əha. Kəni məhuvən e nimə rəha Jeson, mɨnautəhapu doə e nimə, məutəsal e Pol mɨne Sailəs. Kəmotolkeikei məmə okotləfən ilau e nəhlmɨ kaunsɨl əha ikɨn əha.   
\p
\v 6 Nian kəməsotehiən ilau, kəni kotaskəlɨm Jeson mɨne piatah mɨn nəuvein motəmki=pən ilah məmə okotəhtul aupən e nətəmi asoli rəha kaunsɨl. Kəni kəmotagət əfəməh məutəni məmə, “Suah mil əha Pol mɨne Sailəs kətiasuv nəməuiən e ikɨn mɨn rəfin, kəni mɨniəuva e taun rəhatah.  
\v 7 Kəni Jeson təmauɨn e lau kian iman ikɨn, mətəu ilah kəutatgəhli lou rəha Sisə iətəm tətarmənɨg e nɨtəni mɨn. Ilah kəutəni məmə Iərmənɨg kəti mɨn əha ikɨn tətatɨg, nərgɨn u Iesu.”\x - \xo 17:7  \xt Luk 23:2; Jon 19:12\x*  
\v 8 Nian nətəm Isrel kəmotəni nəghatiən əha, mautol nətəmimi mɨne nətəmi asoli mɨn əha nɨkilah tɨnəpiapei pɨk.  
\v 9 Kəni nətəmi asoli mɨn əha kəmotol Jeson mɨne piatah mɨn kəmotəfən məni kəti, məmə in nəniəskasɨkiən kəti məmə okəsotol mɨniən nati əha, kəni motahli=pən ilah kəutəhuvən.   
\s1 Pol mɨne Sailəs kəmian əpəha Perea  
\p
\v 10 Nian tɨnapinəpu, kəni piatah mɨn ikɨn əha kəmotahli=pən Pol mɨne Sailəs məmə okian e taun əha Perea. Nian kəmiaiet=pa ikɨn əha, kəmian e nimə rəha nuhapumɨniən rəha nətəm Isrel.  
\v 11 Nətəm Isrel əha ikɨn əha nətəlɨgiən rəhalah təuvɨr, mapirəkɨs nətəm Təsalonaikə, mətəu-inu kotolkeikei pɨk məmə okotətəlɨg e nəghatiən rəhalau. Kəni nian rəfin, kəutafin vivi e Nauəuə Rəha Uhgɨn, məutəsal vivi məmə nəghatiən rəhalau təhruahru uə kəpə.  
\v 12 Mətəu-inu e noliən əha, kəni tepət kəmotəni nɨpəhriəniən e Iesu. Kəni nɨpətan asoli mɨn Kris tepət, mɨne nətəm Kris tepət kəmotəni nɨpəhriəniən e Iesu.   
\p
\v 13 Mətəu nian nətəm Isrel əpəha Təsalonaikə kəmotətəu məmə Pol tətəni pətɨgəm mɨn nəghatiən rəha Uhgɨn əpəha Perea, kəni ilah kəməhuva mɨn əpəha ikɨn mɨnəutəhlili nətəm Perea, mɨnautol ilah məmə kotəhrun nohiən ilau.  
\v 14 Kəni nian əmə əha, piatah mɨn kəmotahli=pən mɨn Pol tuvən əpəha itəhi muvən e negəu muvən Atens, məpəh əmə Sailəs mɨne Timoti kətuatɨg əpəha Perea.  
\v 15 Kəni nətəm kəmotit Pol məhuvən Atens, kəni Pol təməni=pən kəm lah məmə okotəni=pən kəm Sailəs mɨne Timoti məmə okuauɨt uəhai əmə mian mueruh mɨn in. Kəni kəmohtəlɨg=pa mɨn Perea.   
\s1 Pol əpəha Atens  
\p
\v 16 Nian Pol təmətəhtahnin Sailəs mɨne Timoti əpəha Atens, in təmətəu tərah pɨk mətəu-inu nian tətaliuək mətan ikɨn əha, meruh məmə ikɨn əha təriauəh e narmɨ nati tərah əpnapɨn mɨn.  
\v 17 Mətəu-inu o nati əha, in təmuvən əpəha e nimə rəha nuhapumɨniən rəha nətəm Isrel ilah nətəm Isrel, mɨne Nanihluə mɨn nətəm ilah kəutəfaki kəm Uhgɨn, məutəghati pɨk o nati əha mɨne nanusiən təuvɨr. Kəni nian rəfin in tatuvən ikɨn katol makɨt ikɨn mətəghati kəm nətəmi əpnapɨn mɨn əmə.\x - \xo 17:17  \xt Uək 18:19\x*  
\v 18 Kəni nəgətun mɨn nəuvein nətəm Kris, kətəni ilah məmə Epikiuriən mɨne Sɨtoik,\f + \fr 17:18  \ft Epikiuriən mɨne Sɨtoik — Nəgətun mɨn nəuvein iətəm kəutəsal e nɨpəhriəniən. Ilah Epikiuriən kəutəni məmə natimnati iətəm tatol suah kəti nɨkin tətagiən, inu nəukətɨ nəmiəgəhiən təuvɨr. Ilah Sɨtoik kəutəni məmə təuvɨr nəmə suah kəti təsətəuiən nagiəniən mɨne nahməiən e nɨkin.\f* ilah mɨn kəutəghati. Ilah nəuvein kəutəni məmə, “?Suah əha təmələs əmə nəghatiən kəti e suaru mətəni, kəmə tətəni nak əpəha?”  
\p Kəni nətəmimi nəuvein kəmotəni məmə, “Itɨmah iəutətəu məmə tətəghati e uhgɨn mɨn rəha ikɨ pɨsɨn pɨsɨn mɨn.” Kəmotəni lanəha mətəu-inu Pol tətəghati e Iesu, mətəni məmə təmɨmɨs mətəu Uhgɨn təmosmiəgəh mɨn.   
\p
\v 19 Kəni kəutauɨn=pən e Pol məmə otuva məhtul e nəhmtɨ kaunsɨl rəha nətəm kəutəharəg e nɨtəuət əha Areopakus. Kəni kaunsɨl əha təməni=pən kəm in məmə, “Iəkotolkeikei məmə iəkotəhrun nɨpətɨ nəghatiən vi u iətəm nətəni.  
\v 20 Nəghatiən mɨn əha nəuvein iəmotətəu məmə tol pɨsɨn agɨn, kəni iəkotolkeikei məmə iəkotəhrun nɨpətɨn.”  
\v 21 Kəmotəghati lanəha mətəu-inu nətəm Atens mɨne ikɨn pɨsɨn mɨn iətəm kəməhuva Atens, kəmotolkeikei məmə okotəharəg əmə motətəlɨg e nəghatiən vi mɨn əha, kəni motəuhlin vivi nəniən lan.   
\p
\v 22 Kəni Pol təhtul e nəhmtɨ nətəmi rəha kaunsɨl əha məmə, “Nətəm Atens. Iəu ineruh rəkɨs məmə nɨkitəmah tatuvən pɨk o uhgɨn mɨn.  
\v 23 Nian iəu iətaliuək u ikɨnu materuh ikɨn nəutəfaki mɨn ikɨn mɨne narmɨ nati mɨn, kəni meruh nəghatiən kəti iətəm nəmotətei=pən rəkɨs e kəpiel kəti məmə,  
\pc \sc Inu ikɨn kətəfaki=pən kəm uhgɨn kəti iətəm itɨmah iəkotəruru\sc*.  
\m Mətəu uhgɨn iətəm itəmah nəutəfaki=pən kəm in, iətəm nəkotəruru, Uhgɨn əha inəha iətəm iəu iatəni=pɨnə kəm təmah.   
\p
\v 24 “Uhgɨn əha inəha təmol nɨftəni u, mɨne natimnati rəfin u kəutatɨg lan, kəni in tətarmənɨg e neai mɨne nɨftəni, in təsatɨgiən e niməfaki mɨn iətəm kitah əmə nətəmimi kəmotol.  
\v 25 Nati kəti təsɨkəiən ohni u kitah nətəmimi kotəhrun noliən məmə kotəfən kəm in. Mətəu in pɨsɨn əmə tətəfa nəmiəgəhiən kəm tah kətiəh kətiəh, mətəfa natimnati mɨn rəfin kəm tah.\x - \xo 17:25  \xt 1King 8:27; Uək 7:48\x*\x - \xo 17:25  \xt Sam 50:12\x*  
\v 26 Aupən, aupən agɨn, in təmol əmə iətəmi kətiəh əmə, kəni nətəmimi rəfin kəmotsɨpən əmə e suah kəha, kəni in pɨsɨn əmə təmələhu ilah rəfin e ikɨn mɨn, kəni in pɨsɨn əmə təməni nian iətəm ilah okotan lan, mɨne nɨftəni mɨn rəhalah.  
\v 27 Uhgɨn əmə təmol lanəha məmə kitah rəfin okotəkeikei motalkut motəsal məmə okoteh, təhmen e suah kəti iətəm təteapən mətəsal e nati kəti e napinəpuiən, mətəu-inu nɨkin təhti məmə məta tələs nati u in tolkeikei. Mətəu nɨpəhriəniən məmə Uhgɨn əha, səniəmə in isəu o tah.\x - \xo 17:27  \xt Sam 145:18; Jer 23:23\x*  
\v 28 Nɨpəhriəniən mətəu-inu təhmen e iətəmi kəti təməni aupən məmə, ‘In əmə tatol məmə kitah rəfin kəutəmiəgəh, məutaliuək, mautol natimnati rəfin.’ Kəni məhmen e suah kəti rəhatəmah iətəm təmətei rəkɨs nəpuən kəti məmə, ‘Kitah mɨn, kitah nenətɨn mɨn.’   
\p
\v 29 “Mətəu-inu kitah nenətɨ Uhgɨn, ko kitah kəsotəniən məmə in təhmen e natimnati əpnapɨn əmə iətəm nətəmimi kautol ilah e aiən u kol tətoraip-oraip, mɨne sɨlfə, mɨne kəpiel. In səniə məmə nati kəti iətəm suah kəti təhrun noliən e nəhlmɨn uə e rəhan nəhruniən. !Kəpə!\x - \xo 17:29  \xt Aes 40:18-20; 44:10-17; Uək 19:26\x*   
\p
\v 30 “E nian əha aupən nətəmimi kotəruru Uhgɨn, kəni təhmen e iətəm Uhgɨn təmahtɨpəsɨg e nəhmtɨn məmə otəseruhiən noliən tərah mɨn əha. Mətəu rəueiu tətəni kəm tah rəfin e ikɨn mɨn rəfin məmə, ‘Itəmah rəfin onəkotəuhlin itəmah e rəhatəmah mɨn noliən tərah mɨn.’  
\v 31 In təməni lanəha, mətəu-inu in təmɨtəpɨn rəkɨs nian in otakil noliən lan rəha nətəmimi rəfin, kəni in otol əmə e suaru iətəm təhruahru. Uhgɨn tɨnɨtəpɨn rəkɨs iətəmimi iətəm otakil noliən mɨn rəha nətəmimi, kəni kɨnotəhrun rəkɨs məmə in pəh, mətəu-inu tɨnol rəkɨs suah kəha təmiəgəh e nɨmɨsiən.”\x - \xo 17:31  \xt Sam 96:13\x*   
\p
\v 32 Nian ilah kəmotətəu nəghatiən məmə Uhgɨn təmol suah kəti təmiəgəh mɨn e nɨmɨsiən, nəuvein kəmotaləh-əmu, mətəu nəuvein kotəni məmə, “Itɨmah iəkotolkeikei məmə iəkotətəu mɨn rəham nəghatiən.”  
\v 33 Nəghatiən əha tɨnol naunun ikɨn əha, kəni Pol tietɨgəm e kaunsɨl.  
\v 34 Mətəu nətəmimi nəuvein kəməhuvən motəhkul=pən lan, məutəni nɨpəhriəniən e Iesu. Nətəmi əha kəti ikɨn nərgɨn u Taionisiəs, in iətəmi kəti rəha kaunsɨl əha, mɨne pətan kəti mɨn nərgɨn u Tamaris, mɨne nətəmimi nəuvein mɨn.   
\c 18  
\s1 Pol təmuvən Korən  
\m
\v 1 Uərisɨg e natimnati mɨn əha, Pol təmiet əha Atens, muvən e taun pɨsɨn kəti mɨn, nərgɨn u Korən. Taun mil əha kətuatɨg e nɨtəni Akaiə.  
\v 2 Ikɨn əha, təmeruh suah kəti, in iətəm Isrel, nərgɨn u Akuilə. Təmair əpəha Pontəs, mətəu təmuvən mətatɨg əpəha Itali e taun asoli əha Rom. Uərisɨg, kəni iətəm Rom əha, Klotiəs iətəm tətarmənɨg e ikɨn mɨn rəfin rəha Rom, təmol lou kəti məmə nətəm Isrel mɨn əha ikɨn okotəkeikei mohiet Rom. Kəni Akuilə mɨne rəhan pətan Prisilə kəmiaiet miəuva muatɨg əpəha Korən. Kəməsuatɨgiən təfəməh kəni Pol tiet=pa, meruh Akuilə. Kəni Pol təmuvən imalau ikɨn.\x - \xo 18:2  \xt Rom 16:3\x*  
\v 3 Uək rəhan rəha nosiən məni təhmen əmə e uək rəhalau. Ilahal nətəmi rəha nəhliən nima tapolɨn. Kəni təmatɨg ilahal min ilau, kəni mahlol pəti uək.\x - \xo 18:3  \xt Uək 20:34\x*  
\v 4 Kəni e nian rəfin e Sapət, nian rəha nəfakiən, Pol mɨne nətəm Isrel mɨne nətəm Kris kautol nəghatiən tepət əpəha e nimə rəha nuhapumɨniən rəha nətəm Isrel, mətəu-inu Pol tolkeikei məmə otiuvi=pa ilah məmə okotəni nɨpəhriəniən e Iesu.   
\p
\v 5 Kəni Sailəs mɨne Timoti kəmiaiet Masetoniə, kəni nian kəmiaiet=pa ikɨn əha, Pol təməpəh uək rəha nəhliən tapolɨn, kəni mətəni pətɨgəm əmə nian rəfin nanusiən təuvɨr kəm nətəm Isrel əha ikɨn məmə Iesu in Krɨsto iətəm Uhgɨn təməni məmə otahli=pa.\x - \xo 18:5  \xt Uək 17:14-15\x*  
\v 6 Mətəu ilah kəmotəməki, kəni məutahi. Kəni Pol təmorin-orin rəhan sot asoli e nəhmtɨlah. In nəmtətiən kəti məmə in otəpəh ilah. Kəni məni məmə, “Nəmə nəutatɨg e nərahiən lan nian Uhgɨn otakil nətəmimi e Naunun Nian, mətəu rəhatəmah aru, mətəu iəmətəni rəkɨs mətəu-inu itəmah nəutəpəh. Tətuəuin əha rəueiu, iəkuvən məni pətɨgəm nanusiən təuvɨr kəm Nanihluə mɨn.”\x - \xo 18:6  \xt Uək 13:46,51; Uək 20:26\x*  
\v 7 Kəni in təmiet e lah muvən mətatɨg e nimə rəha Ianihluə kəti mətəu tatɨtəu=pən nəfakiən rəha nətəm Isrel, nərgɨn u Titiəs Jastəs. Rəhan nimə in e nɨkalɨ nimə rəha nuhapumɨniən rəha nətəm Isrel.  
\v 8 Kəni Krɨspəs u in tətarmənɨg e nimə əha, in mɨne rəhan mɨn, ilah kəmotəhatətə e Iərmənɨg. Kəni nətəm Korən tepət mɨn kəmotətəu nəghatiən rəha Pol, kəni kəmotəhatətə e Iesu, kəni kol bəptais e lah.   
\p
\v 9 Kəni nian kəti lapɨn, Pol təmeruh nati kəti təhmen e nəməhlairiən. E nəməhlairiən əha, Iərmənɨg təməghati kəm in məmə, “Səgɨniən. Uvən məni pətɨgəm rəhak nəghatiən məsəmeigiən,  
\v 10 mətəu-inu kilau min ik. Nətəmimi ko kəsotərəkɨniən ik, mətəu-inu nətəmimi tepət e taun əha, ilah rəhak nətəmimi mɨn.”\x - \xo 18:10  \xt Jos 1:9; Aes 41:10\x*  
\v 11 Kəni Pol təmatɨg ikɨn əha o nu kətiəh kəni məuɨg sikɨs, mətəgətun nətəmimi e nəghatiən rəha Uhgɨn.   
\s1 Nətəm Isrel kəmotləfən Pol e kot  
\p
\v 12 Kəni nian Kalio in kəpmən rəha nətəm Akaiə, kəni nətəm Isrel kəməhuva pəti kəni motaskəlɨm Pol motələs məhuvən e kot.  
\v 13 Kəni motəni məmə, “Suah u tətalkut məmə otiuvi=pən nətəmimi məmə okotəfaki kəm Uhgɨn e noliən kəti iətəm təsəhmeniən e Lou.”   
\p
\v 14 Kəni Pol təməhtul məmə otəghati, mətəu Kalio təməni=pən kəm lah məmə, “Nətəm Isrel. Otətəlɨg-to. Okəmə nati u in nati kəti təsəhruahruiən, uə təsɨtəu-pəniən lou, itəmah nɨnotəhrun rəkɨs məmə iəkəkeikei mətəu nəghatiən rəhatəmah.  
\v 15 Mətəu, nəghatiən u in nənikilɨniən əmə kəti rəhatəmah e nərgɨn mɨn mɨne natimnati mɨn rəha Lou rəhatəmah, kəni tətatɨg əmə e təmah məmə onəkotəni motələhu vivi. Ko iəu iəsakiliən nati tol lanəha e kot.”  
\v 16 Kəni in mahli pətɨgəm ilah e kot.  
\v 17 Kəni nian kəməhuvən ihluə, əmeiko kəni motaskəlɨm Sostənes u iətəmi asoli rəha nimə rəha nuhapumɨniən rəha nətəm Isrel. Kəni motoh əpəha e namtɨhluə e nimə rəha kot. Mətəu Kalio təməsolkeikeiən məmə otol nati kəti məmə otəniəhu ilah.   
\s1 Pol təmɨtəlɨg Antiok əpəha Sɨriə  
\p
\v 18 Pol təmatɨg nian tepət əpəha Korən ilah piatah mɨn. Kəni uərisɨg təpəh ilah muvən Kegkriə.\f + \fr 18:18  \ft Kegkriə in pasis rəha Korən.\f* Aupən Pol təmol nəniəskasɨkiən kəti kəm Uhgɨn, kəni ikɨn əha in təmətei nəuanun matol naunun nəniəskasɨkiən lan rəhan. Kəni in təmos mɨn negəu kəti ikɨn əha mɨtəlɨg=pa Sɨriə. Kəni Prisilə mɨne Akuilə kəmuɨtəu=pən in.\x - \xo 18:18  \xt Nam 6:18; Uək 21:24\x*  
\v 19-21 Nian kəməhuva e taun əha Efəsɨs, ilahal kɨhluvari. Kəni Pol təmuvən əpəha imə e nimə rəha nuhapumɨniən rəha nətəm Isrel, kəni məutəni nəghatiən tepət. Ilah kəmotətapuəh ohni məmə otatɨg nəuvetɨn ilah min ilah. Mətəu in təni məmə, “Ei kəsi, kəpə. Ko iəsatɨgiən.” Mətəu nian in təmiet məni=pən kəm lah məmə, “Nəmə Uhgɨn tolkeikei məmə iəkuva mɨn, kəni iəpanuva mɨn meruh itəmah.” Kəni in təmos negəu kəti miet Efəsɨs, mətəu təməpəh Akuilə mɨne Prisilə kətuatɨg ikɨn əha.   
\p
\v 22 Nian Pol təmuva e taun əha Sisəriə, kəni muvari. Kəni maliuək muvən məmə oteruh nətəmi rəha niməfaki əpəha Jerusɨləm. Kəni uərisɨg, tɨtəlɨg=pa mɨn əpəha Antiok.  
\v 23 Təmatɨg nəuvetɨn ikɨn əha, kəni miet mɨn maliuək muvən=pən əpəha Kəlesiə mɨne Fritiə ikɨn matem əskasɨk nətəmi rəha Iesu.\fig Naliuəkiən tatol kɨsɨl lan rəha Pol|alt="Paul's 3rd journey" src="Paul3 TNP.tif" size="span" loc="Act 18:23-21:17" copy="SIL" ref="Uək 18:23–21:17" \fig*   
\s1 Apolos təmuvən Efəsɨs mɨne Korən  
\p
\v 24 Kəni suah kəti təmuva əpəha Efəsɨs, in iətəm Isrel kəti, nərgɨn u Apolos. In təmair əpəha Aleksantriə, kəni in iətəm təuvɨr kəti rəha nəghatiən, kəni məhrun vivi mɨn nəghatiən mɨn e Nauəuə Rəha Uhgɨn.  
\v 25 Kəməgətun rəkɨs in e suaru rəha Iərmənɨg. Kəni nian rəfin nɨgəm tatuəu e nɨkin o nəni pətɨgəmiən nəghatiən rəha Uhgɨn. Kəni nəghatiən rəhan e Iesu in təhruahru məuvɨr. Mətəu nati kətiəh əmə, in təhrun əmə noliən bəptais u Jon təmatol aupən.  
\v 26 Kəni in təmətəni əskasɨk nəghatiən rəha Uhgɨn əpəha e nimə rəha nuhapumɨniən rəha nətəm Isrel. Nian Prisilə mɨne Akuilə kəmuətəu in, kəmiet mɨhluvən əpəha e rəhalau nimə, kəni muəni pətɨgəm vivi kəm in suaru rəha Uhgɨn, kəni təmətəlɨg vivi.   
\p
\v 27 Kəni nian Apolos tolkeikei məmə otuvən əpəha Akaiə, kəni piatah mɨn əpəha Efəsɨs kəmotasiru lan motətei nauəuə kəti tuvən kəm nətəmi rəha Iesu əpəha Akaiə, məutətapuəh o lah məmə kotəhrun nosiən Apolos məhuvən əpəha imalah ikɨn. Ilah mɨn əha, kəmotaupən rəkɨs motəhatətə e Iesu e nəuvɨriən rəha Uhgɨn. Kəni Apolos təmiet=pən Korən ikɨn Akaiə masiru e lah lanəha mətəu-inu in iətəm təuvɨr kəti rəha nəghatiən.  
\v 28 Kəni mətəni pətɨgəm vivi e Nauəuə Rəha Uhgɨn məmə Iesu in Krɨsto iətəm Uhgɨn təməni məmə otahli=pa. Kəni e nəhmtɨ nətəmimi, təmoh rəkɨs nəghatiən rəha nətəm Isrel.\x - \xo 18:28  \xt Uək 9:22\x*   
\c 19  
\s1 Pol təmuvən mɨn Efəsɨs  
\m
\v 1 Nian Apolos təmətatɨg əhanəh əpəha Korən, taun kəti rəha Akaiə, Pol təmɨtəu suaru kəti əpəha ilɨs ikɨn e nɨtəuət mɨn miet=pa əpəha Efəsɨs. Ikɨn əha təmeruh nətəmimi nəuvein rəha Iesu.\x - \xo 19:1  \xt 1Kor 3:6\x*  
\v 2 Kəni təmətapuəh o lah məmə, “?Təhro? ?Narmɨn Rəha Uhgɨn tɨnuva məriauəh mətatɨg e təmah nian nəmotəhatətə e Iesu, uə kəpə?”  
\p Kəni kəmotəni=pən kəm in məmə, “Itɨmah iəməsotətəu agɨniən məmə nati kəti mɨn əha ikɨn Narmɨn Rəha Uhgɨn.”\x - \xo 19:2  \xt Uək 8:16\x*   
\p
\v 3 Kəni Pol təmətapuəh o lah məmə, “?Mətəu kəmol bəptais əhro lanu e təmah?”  
\p Kəni kəmotəni=pən kəm in məmə, “Kəmol bəptais e tɨmah e noliən bəptais iətəm Jon təmatol.”   
\p
\v 4 Kəni Pol təni məmə, “Noliən bəptais iətəm Jon təmatol, katol e nətəmi mɨn u kəutəuhlin ilah e rəhalah noliən tərah mɨn. Mətəu Jon təmətəni pətɨgəm məmə nətəmimi okotəkeikei motəhatətə e iətəmimi iətəm otəpanuərisɨg lan. Suah u in Iesu.”\x - \xo 19:4  \xt Mat 3:11\x*  
\v 5 Kəni nian nətəmimi kəmotətəu nəghatiən əha, kəni kəmol bəptais e lah e nərgɨ Iərmənɨg Iesu.  
\v 6 Kəni nian Pol təmələhu=pən nəhlmɨn e rəhn-kapə lah, Narmɨn Rəha Uhgɨn təmuva məriauəh mətatɨg e lah. Kəni kɨnəutəghati e nəghatiən ikɨ pɨsɨn mɨn, kəni məutəni pətɨgəm nəghatiən iətəm Uhgɨn tətəfən kəm lah.\x - \xo 19:6  \xt Uək 8:17; Uək 10:44,46\x*  
\v 7 Kəni nətəmimi mɨn əha, nəman ilah rəfin iuəkɨr e tueləf.   
\p
\v 8 Kəni Pol təmatuvən e nimə rəha nuhapumɨniən rəha nətəm Isrel e məuɨg kɨsɨl mətəni pətɨgəm əskasɨk nəghatiən e nanusiən təuvɨr rəha Uhgɨn məsəgɨniən. Kəni ilah min ilah, kəmotol nəghatiən tepət mətəu-inu in tolkeikei məmə otiuvi=pa ilah e Narmənɨgiən Rəha Uhgɨn.  
\v 9 Mətəu nətəmimi nəuvein, rəhn-kapə lah tiəkɨs pɨk məmə okotəni nɨpəhriəniən e rəhan nəghatiən. Kəni kəmotəni rah suaru rəha Iərmənɨg rəhatah e nəhmtɨ nətəmimi rəfin. Mətəu e noliən mɨn əha, kəni Pol təmiet e lah kəni mit nətəm kəutəhatətə e Iesu kəhuva məhuərɨsɨg lan. Kəni nian rəfin ilah nətəmimi kəutəghati əpəha e nimə sɨkul asoli kəti u suah kəti, nərgɨn u Tiranəs, təmətəgətun ikɨn aupən.  
\v 10 Kəni Pol təmatol uək əha o nu apiəpiə keiu. Mətəu-inu təmatol lanəha, kəni nətəmimi nətəm kəutatɨg ikɨn əha Esiə, nətəm Isrel mɨne Nanihluə mɨn, ilah rəfin kəmotətəu nəghatiən rəha Iərmənɨg.   
\s1 Nenətɨ Skefa mɨn  
\p
\v 11 Kəni Uhgɨn təməfən nəsanəniən kəm Pol məmə otol nati apɨspɨs mɨn iətəm tol pɨsɨn agɨn.\x - \xo 19:11  \xt Uək 14:3\x*  
\v 12 Natimnati rəha Pol təhmen e hagkɨsif mɨne napən iətəm təmatuvən lan, nətəmimi kautos məutəhuvən mautek nətəm kəutohmɨs lan. Kəni nɨmɨsiən mɨn kəmotəuvɨr, kəni narmɨn tərah mɨn kəmohiet e lah.\x - \xo 19:12  \xt Uək 5:15\x*   
\p
\v 13 Kəni nətəm Isrel nəuvein kəutəhuvən ikɨn pɨsɨn pɨsɨn mɨn nəuvein, məutəhgi pətɨgəm narmɨn tərah mɨn e nətəmimi, kəni nətəmimi mɨn əha kəmotalkut məmə okotol nati əha e nərgɨ Iərmənɨg Iesu. Kəni kəmotəni=pən kəm narmɨn tərah mɨn məmə, “E nərgɨ Iesu, iətəm kətiəh əmə iətəm Pol tətəni pətɨgəm, ohiet.”   
\p
\v 14 Kəni nətəm kəmautol nati əha, səpɨn əha ikɨn nenətɨ suah kəti, nərgɨn u Skefa, u in pris asoli kəti rəha Isrel.\f + \fr 19:14  \ft Nətəmi mɨn u kotəhrun vi Baebol, kotəni məmə Skefa in səniəmə pris əhruahru, mətəu in aru əmə in tatol məmə in pris.\f*  
\v 15 Mətəu narmɨn tərah təməni=pən kəm lah məmə, “Iəkəhrun suah u Iesu, kəni məhrun mɨn Pol. ?Mətəu itəmah nɨpəh mɨn u?”  
\v 16 Kəni suah u narmɨn tərah tətatɨg lan, təməhtul məhti ilah mərəkɨn ilah, məhapu-əhapu rəhalah napən məpeg rəkɨs, kəni kotaiu piəpiə əmə mətagɨm e rəhan nimə motəmrə-kəmrə.  
\v 17 Nian nətəm Isrel əha ikɨn mɨne Nanihluə mɨn kəmotətəu nati əha, kəmotəgɨn pɨk. Kəni nətəmimi kəmotəfəri nərgɨ Iərmənɨg Iesu təri pɨk.\x - \xo 19:17  \xt Uək 5:11\x*   
\p
\v 18 Kəni nətəmimi tepət iətəm kəutəhatətə e Iesu, kəmotəni pətɨgəm kəm nətəmimi nati tərah mɨn iətəm kəmotol.  
\v 19 Nəuvein nətəm kəmautol nərɨk, ilah mɨn kəmotəmki nauəuə mɨn rəhalah e nati əha məhuva, motuvan əhtuv e nəhmtɨ nətəmimi. Nian nətəmimi kəmotafin nəhmtɨ nauəuə mɨn əha, təhmen e fifti-miliən vatu\f + \fr 19:19  \ft E nəghatiən əhruahru rəha Kris, tətəni “fifti-tausɨn koin məni kəmol e sɨlfə.” Kəni koin məni kətiəh təhmen e 1,000 vatu.\f* ilah rəfin.  
\v 20 Kəni nəghatiən rəha Iərmənɨg təmaiu iahgin e nəsanəniən asoli rəha Uhgɨn.   
\s1 Norgəhuiən asoli kəti əpəha nɨtəni Esiə e taun Efəsɨs  
\p
\v 21 Kəni uərisɨg e nati əha, Pol tɨnəni e nɨkin məmə otɨtəlɨg=pən əpəha Jerusɨləm, mətəu otuvən=pən Masetoniə mɨne Akaiə ikɨn. Kəni in təni məmə, “Nian iəkuvən rəkɨs Jerusɨləm, iəkəkeikei muvən mɨn Rom.”\x - \xo 19:21  \xt Uək 23:11; Rom 1:13\x*  
\v 22 Kəni in təmahli=pən Timoti mɨne Erastəs iətəm kətuasiru lan, məmə okuaupən mian əpəha Masetoniə. Mətəu in otətatɨg pɨpɨm nəuvetɨn əpəha ikɨn Esiə.   
\p
\v 23 Kəni e nian əha, norgəhuiən asoli kəti təməri əpəha Efəsɨs o Suaru Rəha Iərmənɨg.\x - \xo 19:23  \xt 2Kor 1:8\x*  
\v 24 Suah kəti əha ikɨn iətəm tatol natimnati e aiən kətəni məmə sɨlfə, nərgɨn u Temetrius. Ikɨnu nətəmimi tepət kəutəfaki kəm uhgɨn kəti pətan, nərgɨn u Atemis. Kəni Temetrius tatol narmɨ nimə əkəku mɨn e sɨlfə iətəm təhmen e nimə rəha narmɨ nati rəha Atemis. Kəni nətəmimi tepət kautos nəhmtɨn, kəni tatos məni asoli ilah rəhan mɨn nətəmimi u kautol pəti uək.   
\p
\v 25 Kəni təmauɨn e rəhan nətəmimi mɨn mɨne nətəpɨsɨn iətəm kautol uək kətiəh əmə məmə okəhuva kətiəh. Kəni təni məmə, “Iəu mɨn, nəkotəhrun rəkɨs məmə kəutos məni asoli e uək u rəhatah.  
\v 26 Mətəu itəmah nəmoteruh mɨne motətəu məmə suah u Pol tətərəkɨn nətəmimi tepət kəni kɨnəutohtəu=pən, səniə Efəsɨs əmə, mətəu iuəkɨr ikɨn mɨn rəfin e nɨtəni əha Esiə. In tətəni pətɨgəm məmə uhgɨn mɨn iətəm nətəmimi əmə kəmotol e nəhlmɨ lah, səniəmə uhgɨn mɨn pəhriən.  
\v 27 Kəni rəueiu əha, iuəkɨr tɨnətərəkɨn suaru rəhatah o nosiən məni, kəni iuəkɨr mɨn in tatol məmə nətəmimi okoteruh rah nimə rəha Atemis, u iətəm in ilɨs pɨk. Kəni naunun, nəmə təhro nəghatiən rəhan otərəkɨn nərgɨn Atemis iətəm ilɨs pɨk tuva mol nati əpnapɨn əmə lan. Mətəu ikɨnu Esiə mɨne ikɨn mɨn rəfin, nətəmimi kəutəfaki kəm uhgɨn u rəhatah.”   
\p
\v 28 Nian kəmotətəu nəghatiən əha, nɨkilah təmahmə pɨk, kəni əmeiko mɨnautagət əfəməh məmə “!Ure e Atemis u Efəsɨs!”  
\v 29 Kəni nətəmimi rəfin e taun kɨnotapɨs e nalməliən. Kəni nətəmimi tepət kəməhuva kətiəh məhuvən motaskəlɨm iətəm Masetoniə mil əha iətəm kətualiuək ilahal Pol, nərgɨlau u Kaeəs mɨne Aristakəs. Kəni kəməhuvən pəti motiuvi=pən ilau əpəha ikɨn nian rəfin kəutuhapumɨn asoli ikɨn.\x - \xo 19:29  \xt Uək 20:4; 27:2; Kol 4:10; Flm 24\x*   
\p
\v 30 Kəni Pol tolkeikei məmə otuvən məghati kəm nətəmimi əha, mətəu nətəmi rəha Iesu kəsotegəhaniən.  
\v 31 Mɨne nətəmi asoli nəuvein rəha kaunsɨl asoli əpəha Esiə nətəm kotolkeikei Pol, kəmotahli=pən nəghatiən kəm in motəniəhu əskasɨk məmə otəsuvəniən əha nətəmi əha ikɨn.   
\p
\v 32 Kəni ikɨn əha, nətəmimi kautol vilɨg vilɨg tepət məutagət əfəməh. Nəuvein kəutəni nati pɨsɨn, kəni nəuvein kəutəni nati pɨsɨn. Mətəu tepət kotəruru agɨn məmə kəməhuva o nati nak.  
\v 33 Kəni nətəm Isrel mɨn əha ikɨn kəmotətgi=pən suah kəti nərgɨn u Aleksantə məmə otuvən məhtul aupən e lah. Kəni təməfəri nəhlmɨn məmə kəsotagətiən pəh təni pətɨgəm neruhiən rəhan.  
\v 34 Mətəu nian nətəmimi kəmotəhrun məmə in iətəm Isrel kəti, kəmotagət pəti-pəti əfəməh mɨn məmə, “!Ure e Atemis əpəha Efəsɨs! !Ure e Atemis əpəha Efəsɨs!” Kəmotagət əfəməh motos auə keiu.   
\p
\v 35 Kəni iətəmi asoli kəti in kəpmən asoli rəha taun Efəsɨs, təməhtul məniəhu ilah məmə, “!Sotagətiən-to!” Kəni məni məmə, “Ei, nətəmimi! Atemis u in uhgɨn rəhatah. Kəni nərgɨn in ilɨs. Kəni nətəmi ikɨn mɨn rəfin kotəhrun məmə in uək rəhatah nətəm Efəsɨs məmə okoteruh vivi niməfaki rəhan, kəni moteh vivi kəpiel asim rəhan iətəm təmsɨpən e neai muva.  
\v 36 Kəni suah kəti tɨkə iətəm otəni məmə iəteiuə. Kəni tol lanəha, təuvɨr məmə nətəlɨgiən rəhatəmah teiuaiu. Təsəuvɨriən məmə nəkotalməli lanko.   
\p
\v 37 “Nəmotos suah mil u məhuva ikɨnu, mətəu ilau kəsuakləhiən e nati kəti kəni məsuan kəskəsiən e nimə rəha narmɨ nati rəhatah, kəni məsuəghati rahiən e nərgɨ pətan əha, uhgɨn rəhatah.  
\v 38 Nəmə Temetrius mɨne rəhan noluək mɨn kauteruh=pən nəghatiən tərah e suah kəti, nian əha ikɨn rəha kot mɨne nətəm rəha kot əha ikɨn. Təuvɨr məmə okəhuvən motəni pətɨgəm nəghatiən tərah mɨn əha iətəm kəmotətəu kəm lah.  
\v 39 Mətəu nəmə nati kəti mɨn əha ikɨn iətəm nəkotolkeikei, nəkotos məhuvən e nəharəgiən əhruahru rəhan. Mətəu nəharəgiən u tətəhti lou.  
\v 40 Tɨmətɨg əmə məmə okotəfən kitah e kot o noliən u, məmə kəmotərgəhu pɨk u rəueiu. Iuəkɨr kotəməu təpiə əmə ikɨn. ?Kəni ko kəsotəniən nati kəti məmə kəməhuva ikɨnu e nəharəgiən u rəueiu o nak? Mətəu-inu nəharəgiən u, nɨpətɨn tɨkə, kəni təsɨtəu-pəniən lou.”  
\v 41 Nian təməni rəkɨs nəghatiən əha, kəni məniəhu nəghatiən mahli=pən ilah məmə okotagɨm mɨn.   
\c 20  
\s1 Pol təmuvən əpəha Masetoniə mɨne Akaiə  
\m
\v 1 Nian nərahiən əha təmol naunun, Pol təmauɨn e nətəmi rəha Iesu məmə okəhuva kətiəh. Kəni mətəghati kəm lah o nem əskasɨkiən ilah. Kəni uərisɨg lan, tauiəhruin ilah miet maliuək muvən əpəha Masetoniə.  
\v 2 Təmuvən əha ikɨn tepət ikɨn kəni mətəfən nəghatiən tepət kəm nətəmimi rəha Iesu matem əskasɨk ilah, kəni miet=pa Kris.  
\v 3 Matɨg mos məuɨg kɨsɨl ikɨn əha, kəni uərisɨg təni məmə otos negəu kəti mɨtəlɨg=pa Sɨriə. Mətəu təmətəu məmə nətəm Isrel mɨn kɨnautol nəghatiən oneuən kəti məmə okotohamu əpəha e negəu. Kəni təməuhlin rəhan nətəlɨgiən, kəni məpəh negəu mətaliuək əmə mɨtəlɨg=pən Masetoniə.  
\v 4 Nətəmimi nətəm kəməutohtəu=pən e nian əha, kəti u Sopata nətɨ Pirəs iətəm Perea, mɨne Aristakəs, mɨne Sekantəs, iətəm Təsalonaikə mil, mɨne Kaeəs iətəm Terpe, mɨne Timoti, mɨne nətəm Esiə mil u Tikikəs mɨne Trofiməs.  
\v 5 Kəni e Fɨlɨpai, nətəmi əha kəmotaupən məhuvən məutəhtahnin itɨmah əpəha taun Troas Esiə ikɨn.  
\v 6 Nian Lafet rəha Pɨret U Is Tɨkə Lan təmol naunun, itɨmah iəmotos negəu kəti mohiet Fɨlɨpai motaiu nian faif mɨnəhuvən əpəha Troas, məhuvən moteruh ilah kəni motatɨg motos wik apiəpiə.   
\s1 Iutɨkɨs təmɨmɨs kəni məmiəgəh mɨn əpəha Troas  
\p
\v 7 E Sarere lapɨn, iəməhuva kətiəh məmə iəkotəfaki, kəni motauən, kəni mautun Nauəniən Rəha Nəmtətiən Rəha Iesu. Kəni Pol təməghati kəm nətəmimi mətəu-inu təhrun məmə olauɨg tatuvən məpəh ilah. Kəni təməghati mətəuarus nəlugɨ nian lapɨn.   
\p
\v 8 Nɨpəgnəua nimə iətəm iəutəharəg ikɨn, in e nimə kəmol kɨlpɨn-ɨlpɨn təri. Kəni kəmasiəpən e lait tepət əha ikɨn.  
\v 9 Kəni iətəm aluə kəti, nərgɨn u Iutɨkɨs, tətəharəg e wintə ikɨn. Nian Pol tətəni pətɨgəm nəghatiən rəha Uhgɨn mətəni mətəni, kəni Iutɨkɨs, napɨliən təmos, əmeiko məmei pətɨgəm e wintə mɨsɨpəri morin əpəha ləhtəni e nɨftəni. Kəni nɨpəg nəua nimə iətəm təməmei ikɨn, in tol kɨsɨl lan. Kəni nian kəmoteiuaiu məhuvən, mətəu tɨnɨmɨs rəkɨs.  
\v 10 Kəni Pol təmuvən mɨsin nəulɨn e nɨkalɨ iətəm aluə əha, kəni mələs məgəu=pa e nəhlmɨn mil, kəni məni=pən kəm lah məmə, “Nɨkitəmah təsahməiən. In tɨnəmiəgəh mɨn.”   
\p
\v 11 Kəni Pol təməri mɨn muvən əpəha ilɨs kəni mol Nauəniən Rəha Nəmtətiən Rəha Iesu ilah min ilah, kəni ko motauən pəti. Kəni tətəghati mɨn kəm lah mətəuarus tian, kəni məpəh ilah.  
\v 12 Kəni ilah kəmotit iətəm aluə u məhuvən lahuənu. Nɨkilah tətagiən mətəu-inu iətəm aluə təməmiəgəh mɨn.   
\s1 Kəmohiet Troas məhuvən Maelitəs  
\p
\v 13 Kəni Pol təməni məmə otaliuək əmə muvən əpəha e taun əha Asos, mətəu itɨmah iəkəhuvən e negəu məhuvən mə iəkotələs əha ikɨn. Kəni itɨmah iəkotos negəu motaupən məhuvən əpəha Asos, kəni in tuərisɨg muva.   
\p
\v 14 Nian təmiet=pa, iəkotit məhuvən e negəu. Kəni itɨmah rəfin məhuvən əpəha Mitilen.  
\v 15 Iəmotiet məhuvən ikɨn əha, kəni lauɨg lan iəkəhuva məutəməhli ihluə e nɨtəni əha Kios. Kəni lauɨg mɨn iəkəhuva e nɨtəni əkəku Samos. Kəni lauɨg mɨn iəpanəhuva Maelitəs kəni məhuvari ikɨn.  
\v 16 Pol təməni rəkɨs məmə iəsotəhtuliən Efəsɨs mətəu-inu təsolkeikeiən məmə iəkotan pɨk əha e nɨtəni Esiə. In təmalkut məmə iəkəhuvən uəhai Jerusɨləm məmə in otuvən e lafet rəha Nauəniən Vi kətəni məmə Pentekos.   
\s1 Pol təmauiəhruin nətəmi asoli mɨn rəha niməfaki əpəha Efəsɨs  
\p
\v 17 Kəni nian iəməhuvari əpəha Maelitəs, Pol təmahli=pən nəghatiən əpəha Efəsɨs məmə eldə mɨn rəha niməfaki mə okəhuva-to moteh in.\x - \xo 20:17  \xt Uək 18:21\x*  
\v 18 Nian kəməhuva, təməghati kəm lah məmə, “Itəmah nəkotəhrun rəkɨs rəhak noliən iətəm iatol nian iəmuva apis ikɨnu Esiə mətəuarus=pa u rəueiu.\x - \xo 20:18  \xt Uək 18:19–19:10\x*  
\v 19 Iəu ioluək əmə rəha Iərmənɨg. Kəni rəhak nətəlɨgiən in ləhtəni əmə. Kəni nian rəfin nəhu nəhmtək tətaiu o təmah. Kəni nian rəfin iətatɨg e nian əskasɨk mɨn, mətəu-inu nətəm Isrel kotolkeikei məmə okotuhamu iəu.   
\p
\v 20 “Itəmah nəkotəhrun məmə iəmətəghati kəm təmah mətəgətun itəmah e nɨki nətəmimi natimnati mɨn iətəm otasiru e təmah, məsəhluaigiən e nati kəti o təmah. Iəməni=pɨnə rəfin e nɨpəgnəua nimə mɨn kəni ihluə mɨn e nəhmtɨ nətəmimi.  
\v 21 Iətəni=pən əhruahru kəm nətəm Isrel mɨne Nanihluə mɨn məmə okotəkeikei motəuhlin ilah e rəhalah nəmiəgəhiən məhuva o Uhgɨn, kəni motəhatətə e rəhatəmah Iərmənɨg Iesu Krɨsto.   
\p
\v 22 “Kəni rəueiu əha, inatuvən Jerusɨləm mətəu-inu Narmɨn Rəha Uhgɨn təməni kəm iəu məmə iəkuvən. Iəsəhruniən məmə oiəkəhratɨg əha ikɨn.  
\v 23 Nati kətiəh əmə iəkəhrun məmə taun mɨn rəfin iətəm iətuvən=pən ikɨn, Narmɨn Rəha Uhgɨn tətəni=pa kəm iəu məmə nian iəkuvən ikɨn əha, iəkatɨg e nərahiən kəti kəni muvən e kaləpus.\x - \xo 20:23  \xt Uək 9:16; 21:11\x*  
\v 24 Kəni iəu iəsəgɨniən e natimnati mɨn əha. Nəmiəgəhiən rəhak in nati əpnapɨn əmə. Mətəu iəkolkeikei pɨk məmə iəkol naunun e uək u Iərmənɨg Iesu təməfa məmə iəkol o nəni pətɨgəmiən nanusiən təuvɨr e nəuvɨriən rəha Uhgɨn.\x - \xo 20:24  \xt Uək 21:13; 2Tim 4:7\x*   
\p
\v 25 “Otətəu-to. Iəməghati kəm təmah e Narmənɨgiən Rəha Uhgɨn, mətəu rəueiu əha iəkəhrun məmə itəmah rəfin onəsoteruh mɨniən iəu nian kəti.  
\v 26 Kəni iətəni=pɨnə kəm təmah əha rəueiu e nəhmtɨ Uhgɨn məmə, nəmə itəmah kəti otuvən tərah ikɨn, mətəu rəhan aru, səniəmə iəu iəmol.  
\v 27 Iəməni=pɨnə natimnati mɨn rəfin kəm təmah iətəm Uhgɨn tolkeikei məmə onəkotəhrun.   
\p
\v 28 “Onəkotətəu vivi itəmah. Kəni nətəmimi nətəm Narmɨn Rəha Uhgɨn təməfən e nəhlmɨtəmah, inu niməfaki rəha Uhgɨn. Kəni onəkotəkeikei məuteh vivi ilah təhmen e iətəmi rəha sipsip mɨn tateh vivi rəhan sipsip mɨn. Ilah mɨn əha, Uhgɨn təmos nəhmtɨ lah e nɨra nətɨn nian təmɨmɨs e nɨgi kəməluau.\f + \fr 20:28  \ft Suaru kəti mɨn o nəuhliniən nəghatiən u “nɨra nətɨn” in tol lanu: “nɨran aru.”\f*\x - \xo 20:28  \xt 1Tim 4:16; 1Pitə 5:2-4\x*  
\v 29 Inəhrun rəkɨs məmə nian iəkiet rəkɨs e təmah, nətəmimi nəuvein iətəm kotəhmen e kuri arpɨn mɨn okəhuva məmə okotus itəmah nətəmimi rəha Iesu.\x - \xo 20:29  \xt Mat 7:15; Jon 10:12\x*  
\v 30 Itəmah aru mɨn əmə nəuvein okəpanotəhtul moteiuə motəgəu nəghatiən pəhriən məmə okotit rəkɨs nətəmimi rəha Iesu.  
\v 31 Kəni onəkotətəu vivi itəmah kəni məsotaluiən məmə e nu kɨsɨl iəməsəpəhiən nəni-pɨnəiən nəghatiən u kəm təmah e nian mɨn rəfin. Kəni nian nəuvein, iəmətasək o təmah.\x - \xo 20:31  \xt 1Təs 2:11\x*   
\p
\v 32 “Kəni rəueiu əha, iətəfən itəmah e nəhlmɨ Uhgɨn mɨne nəghatiən rəha nəuvɨriən rəhan kəm təmah. Nəghatiən u nəsanəniən lanəha ikɨn məmə otol itəmah nəkotəskasɨk, kəni məfɨnə nəuvɨriən iətəm Uhgɨn təməni rəkɨs məmə otəfən kəm rəhan mɨn nətəmimi.   
\p
\v 33 “Iəu səniəmə iətəmimi iəkolkeikei pɨk nautə rəha iətəpɨsɨn, məni rəhan uə napən iətəm katuvən lan.  
\v 34 Itəmah nəkotəhrun rəkɨs məmə iəu aru əmə, iatol uək o nosiən natimnati iətəm iəu mɨne nətəmimi kəutəhuərisɨg lak kotolkeikei o natɨgiən.\x - \xo 20:34  \xt 1Kor 9:11-12\x*\x - \xo 20:34  \xt Uək 18:3; 1Təs 2:9\x*  
\v 35 Nian nəmoteh rəhak noliən mɨn, iəməgətun suaru mɨn əha kəm təmah məmə onəkotol lanəha motasiru e nətəmimi u kəsotəskasɨkiən. Kəni onəsotaluiən e nəghatiən rəha Iərmənɨg Iesu iətəm təməni məmə, ‘Təuvɨr agɨn o nətəmimi u nətəm kəutəfən kəm nətəmimi, mapirəkɨs in mɨn u ilah kəutəhtahnin əmə məmə okəfən kəm lah.’”   
\p
\v 36 Nian Pol təmol naunun e rəhan nəghatiən, təmeiuaiu mɨsin nəulɨn kəni məfaki ilah min ilah.  
\v 37 Kəni kəmotasək pɨk motaskəlɨm Pol məutəgətun nolkeikeiən rəhalah ohni, kəni motauiəhruin.  
\v 38 Kəmotətəu tərah pɨk məmə təməni kəm lah məmə okəsoteh mɨniən nəhmtɨn. Kəni ilah min kəmotaliuək məhuvən əpəha negəu ikɨn.   
\c 21  
\s1 Pol təmuvən Jerusɨləm  
\m
\v 1 Nian iəmotauiəhruin rəkɨs ilah, iəməhuvən e negəu kəni mohiet, motaiu əhruahru əmə o nɨtəni əkəku əha, Kos. Kəni lauɨg lan iəkəhuva e nɨtəni əkəku əha, Rotes. Kəni iəmohiet mɨn ikɨn əha məhuva mɨn e ikɨn kəti kətəni məmə Patarə, kəni məhuvari ikɨn.   
\p
\v 2 Ikɨn əha iəmoteruh negəu kəti, kɨnatəni məmə otiet muvən əpəha Fonisiə. Kəni iəkotiuvɨg=pən lan mohiet mɨn.  
\v 3 Itɨmah iəməhuva moteruh nɨtəni asoli əha Saiprəs, kəni motohtəu=pən e nɨkalɨn u pesi ikɨn kəni motaiu e nɨtəni Sɨriə. Negəu əha təmuva e taun əha Taea məmə otəmki-pari natimnati ikɨn. Kəni iəkəhuvari ikɨn.   
\p
\v 4 Ikɨn əha iəməhuvən moteruh nətəmi rəha Iesu. Kəni motatɨg itɨmah min ilah, motos nəfakiən apiəpiə kəti. Kəni Narmɨn Rəha Uhgɨn təghati kəm lah, kəni ilah kəmotəni=pən əskasɨk kəm Pol məmə otəsuvəniən Jerusɨləm.\x - \xo 21:4  \xt Uək 20:23\x*  
\v 5 Mətəu nian rəhatɨmah natɨgiən ikɨnu tɨnol naunun, kəni iəkohiet mɨnautəhuvən əpəha Jerusɨləm, kəni nətəmi rəha Iesu ikɨn əha, mɨne rəhalah nɨpətan mɨn, mɨne nətɨlah mɨn kəmohtəu=pən itɨmah iəkəhuvən əpəha itəhi e nɨpəkɨl. Kəni motɨsin nəulɨtɨmah ikɨn motəfaki, kəni motauiəhruin itɨmah mɨn.  
\v 6 Kəni iəkəhuvən e negəu, kəni ilah kohtəlɨg=pən imalah mɨn ikɨn.   
\p
\v 7 Kəni negəu təmiet Taea maiu o nɨtəni Toleme. Kəni iəkəhuvari məhuvən moteruh piatɨmah mɨn, motos nian kətiəh.  
\v 8 Kəni lauɨg lan, iəkohiet mɨn məhuvən məhuvari əpəha e taun Sisəriə kəni məhuvən məutatɨg e nimə rəha Fɨlɨp u iətəm tatuvən ikɨn mɨn mətəni pətɨgəm nanusiən təuvɨr. Kəni in tatol səpɨn lan e nətəmimi nətəm kəməfəri ilah aupən o nasiruiən e aposɨl mɨn.\x - \xo 21:8  \xt Uək 6:5; 8:40\x*  
\v 9 Nətɨn pətan kuvət kəsotohtəu-pəniən iərman. Nɨpətan mɨn əha kəutəni pətɨgəm nəghatiən iətəm Uhgɨn tətəfən kəm lah.   
\p
\v 10 Iəmotatɨg nian kɨsɨl uə kuvət ikɨn əha, kəni iəni kəti rəha Uhgɨn əpəha Jutiə təmuva, nərgɨn u Akapus.\x - \xo 21:10  \xt Uək 11:28\x*  
\v 11 Təmuva meruh itɨmah kəni mələs rəkɨs kətəuti rəha Pol, kəni məlis əpumɨn aru nəhlmɨn mɨne nəhlkɨn lan, kəni məni pətɨgəm məmə Narmɨn Rəha Uhgɨn təməni kəm in məmə, “Nətəmi asoli nəuvein rəha Isrel okotəlis lanəha suah kəha rəhan u kətəuti, kəni motəfən e nəhlmɨ Nanihluə mɨn əpəha Jerusɨləm.”\x - \xo 21:11  \xt Uək 20:23; 21:33\x*   
\p
\v 12 Nian iəmotətəu nəghatiən əha, itɨmah nətəm ikɨn əha, iəmotəniəhu əskasɨk Pol məmə otəsuvəniən Jerusɨləm.   
\p
\v 13 Mətəu Pol təni=pa kəm tɨmah məmə, “?Nəutasək onak? Nəkotol məutərəkɨn nɨkik o nuvəniən ikɨn əha. Iəu iəsəgɨniən o nuvəniən e kaləpus o nərgɨ Iərmənɨg Iesu, mətəu iətegəhan mɨn məmə iəkɨmɨs ohni əpəha Jerusɨləm.”\x - \xo 21:13  \xt Uək 20:24\x*   
\p
\v 14 Nian iəmoteruh məmə ko Pol təsəuhliniən rəhan nətəlɨgiən, kəni iəkotəpəh əmə, məutəni məmə, “Pəh Iərmənɨg otol əmə məmə in tolkeikei mɨne.”   
\p
\v 15 Iəmotatɨg nəuvetɨn u ikɨnu, kəni uərisɨg iəkotaipei rəhatɨmah natimnati, motaliuək əmə məhuvən Jerusɨləm.  
\v 16 Nətəmimi nəuvein rəha Iesu əpəha Sisəriə kəmohtəu=pa itɨmah motit itəmah məhuvən e nimə rəha iətəm Saiprəs kəti u in iətəmi rəha Iesu nuvəh rəkɨs mətəuarus=pa əha rəueiu, nərgɨn u Nason. Kəni motapɨli ikɨn.   
\s1 Pol təmuvən meruh Jemɨs  
\p
\v 17 Nian iəməhuva Jerusɨləm, piatah mɨn nɨkilah təmagiən pɨk məmə koteruh itɨmah.  
\v 18 Kəni lauɨg lan Pol mɨne itɨmah rəfin iəməhuvən məmə iəkoteruh Jemɨs. Kəni eldə mɨn rəfin rəha niməfaki kəməhuva.  
\v 19 Pol təməni təuvɨr kəm lah kəni məni pətɨgəm vivi kəm lah natimnati rəfin agɨn e rəhan naliuəkiən iətəm Uhgɨn təmol kəm Nanihluə mɨn.\x - \xo 21:19  \xt Uək 15:12\x*   
\p
\v 20 Nian kəmotətəu nəghatiən əha, ilah rəfin nɨkilah təmagiən, kəni motəni-vivi Uhgɨn.  
\p Kəni motəni=pən kəm Pol məmə, “Piak. Ik nɨnəhrun rəkɨs məmə rəueiu əha nətəm Isrel təhmen e tausɨn tepət kɨnotəhrun Iesu, kəni ilah rəfin kəutaskəlɨm pɨk Lou rəha Mosɨs.\x - \xo 21:20  \xt Uək 15:1,5\x*  
\v 21 Ilah kɨnotətəu rəkɨs nəghatiən nəuvein iətəm kətəni məmə nətəgətun nətəm Isrel əpəha ikɨn mɨn pɨsɨn pɨsɨn məmə okotəpəh Lou rəha Mosɨs. Kəni motətəu məmə ik nətəni məmə okəsəhgi-pəniən nenətɨlah mɨn, kəni məsotohtəu=pən mɨniən kastɨm rəhatah.\f + \fr 21:21  \ft Inu nəghatiən eiuə məmə Pol təməni kəm nətəm Isrel məmə ilah okotəpəh nɨtəu-pəniən Lou, kəni məsotəhgi-pəniən nətəmimi. Mətəu təməni kəm Nanihluə mɨn məmə nɨkilah təsəhtiən məmə okotəkeikei motohtəu=pən Lou mɨne kəkeikei kəhgi=pən ilah.\f*  
\v 22 Rəueiu əha ilah okotətəu məmə ik nɨnuva u ikɨnu mətatɨg. ?Kəni okotəhro lanu əha rəueiu?   
\p
\v 23 “Təuvɨr məmə onəkol nati u iətəm iəutəni=pɨnə kəm ik əha rəueiu. Nəman kuvət u ikɨnu kəmotol nəniəskasɨkiən kəti ilah Uhgɨn.  
\v 24 Olauɨg nəkəkeikei mit ilah məhuvən, kəni mos nəhmtɨ rəhalah nati miəgəh mɨn rəha sakrifais, kəni itəmah min ilah motol sakrifais rəha nafəliən iətəmi u Lou rəhatah tətəni. Kəni ilah kotəhrun nakiən rəhn-kapə lah təpiə. Nian natol natimnati mɨn rəfin əha, kəni nətəmimi okotəhrun məmə kəteiuə lam, mətəu nɨpəhriəniən, ik nətaskəlɨm əhanəh Lou rəha Mosɨs.\x - \xo 21:24  \xt Nam 6:1-20; Uək 18:18\x*   
\p
\v 25 “Kəni rəueiu iəkəni Nanihluə mɨn nətəm kəutəhatətə e Iesu. Itɨmah iəmotahli=pən rəkɨs nauəuə kəti kəm lah. Nauəuə əha tətəni lanu rəhatɨmah nəghatiən məmə ilah okəsotuniən nɨrə, mɨne nauəniən u katol sakrifais lan kəm narmɨ nati mɨn, kəni məsotuniən nati miəgəh u kəmarin nentəui mətəu-inu nɨran əpəha ikɨn e nɨpətɨn, kəni məsotoliən təfagə e pətan.” Kəni Pol təmegəhan e nəghatiən əha.\x - \xo 21:25  \xt Uək 15:29\x*   
\p
\v 26 Kəni lauɨg lan, Pol mɨne nətəmi əha kuvət kəməhuvən motol natimnati iətəm Lou tətəni. Kəni Pol təmuvən əpəha e Nimə Rəha Uhgɨn məmə otəni=pən kəm pris mɨn məmə nian kuvəh əha ikɨn tətatɨg əhanəh məmə Lou tətəni, kəni pris mɨn okotol sakrifais kuvət təhmen e nətəmi mɨn əha.\x - \xo 21:26  \xt 1Kor 9:20\x*   
\s1 Nətəm Isrel kəmotaskəlɨm Pol əpəha e Nimə Rəha Uhgɨn  
\p
\v 27 Nian tɨnuva iuəkɨr o nian səpɨn iətəm sakrifais rəha nafəliən otol naunun lan, nətəm Isrel nəuvein kəmotsɨpən Esiə aupən, kəmotafu Pol əpəha e Nimə Rəha Uhgɨn kəni kɨnautos nətəmimi tepət əha ikɨn əha mɨnautahli=pən mɨn nɨgəm e nɨkilah, kəni nətəmimi mɨn əha kəmotaskəlɨm Pol,  
\v 28 məutagət əfəməh lan məmə, “!Ei, nətəm Isrel! !Əhuva motasiru e tɨmah! Suah əpələ in əpə iətəm tatuvən ikɨn mɨn rəfin mətəgətun nətəmimi məmə okotəməki e tah mətəni kəm lah mɨn məmə Lou rəha Mosɨs in nati əpnapɨn əmə mɨne Nimə Rəha Uhgɨn. Kəni mit Nanihluə mɨn məhuva ikɨnu imatah pɨsɨn əmə ikɨn e Nimə Rəha Uhgɨn, kəni noliən əha təmatgəhli Lou kəni mɨnol tɨnamɨkmɨk u ikɨnu.”  
\v 29 Kəmotəni lanəha mətəu-inu kəmoteruh suah kəha Trofiməs iətəm Efəsɨs təmətaliuək ilau Pol əpəha i taun. Kəni nɨkilah təhti məmə kəta Pol təmit miəuva əha ikɨn əha e noan rəha nətəm Isrel əmə əpəha e Nimə Rəha Uhgɨn.\x - \xo 21:29  \xt Uək 20:4\x*   
\p
\v 30 Kəni nətəmimi rəfin e taun kəmotagət əfəməh o nati əha, motaiu məhuvən motaskəlɨm Pol moteikəpan mohiet e Nimə Rəha Uhgɨn. Kəni pris mɨn kotahtɨpəsɨg uəhai əmə e doə e Nimə Rəha Uhgɨn.  
\v 31 Nian kəmotalkut məmə okotohamu Pol, kəni iətəmi asoli rəha soldiə mɨn rəha Rom əpəha Jerusɨləm, təmos nəghatiən məmə katol nati asoli kəti əpəha i taun.  
\v 32 Kəni təmauɨt məmki rəhan mɨn nəuvein soldiə mɨn mɨne nətəmi asoli mɨn lan motaiu məhuvən əpəha ikɨn nətəmimi kəutoh Pol ikɨn. Nian nətəmimi kəmotafu ilah, ilah kotəpəh nohiən Pol, motəhtul motəpnapɨn əmə.   
\p
\v 33 Kəni iətəmi asoli rəha soldiə mɨn təmuva o Pol maskəlɨm, kəni magət e rəhan mɨn soldiə mɨn kəhuva motəlis e sen keiu. Kəni motətapuəh o nətəmimi məmə, “?Iətəmi pəh u? ?Təmol nati tərah nak?”  
\v 34 Kəni nɨmənin nətəmimi nəuvein kəutəni nəghatiən pɨsɨn, nəuvein kəutəni nəghatiən pɨsɨn. Mətəu kɨnotəruru əhruahru nəukətɨ nəghatiən, kəni nəghatiən tɨnepət. Iətəmi asoli rəha soldiə mɨn tɨnəruru məmə kəməhro lanu, kəni magət e rəhan mɨn soldiə mɨn məmə okotələs Pol məhuvən e nimə rəhalah.   
\p
\v 35 Nian Pol tɨnatəpag-əpag pəri məmə otuvən imə, kəni soldiə mɨn kəmoteapən ohni kəni motləfəri, mətəu-inu nətəmimi nɨkilah tətahmə pɨk məmə okotoh.  
\v 36 Ilah rəfin kəmautəhuərisɨg məutəni əfəməh məmə, “!Otohamu! !Otohamu!”\x - \xo 21:36  \xt Luk 23:18\x*   
\s1 Pol təməni nɨpɨlgan nəghatiən  
\p
\v 37 Nian kəmotələs məhuvən məmə okotevɨg=pən imə, kəni Pol təni=pən kəm iətəmi asoli rəha soldiə mɨn e nəghatiən Kris məmə, “Iəkolkeikei məmə iəkəni nati kəti kəm ik.”  
\p Kəni iətəmi asoli rəha soldiə mɨn təni məmə, “?Nəkəhrun nəghatiən e nəghatiən Kris?  
\v 38 Nɨkik təhti məmə ik iətəm Ijɨp u nəmətalkut məmə nəkələs iahu rəhatɨmah kəpmən aupən, kəni məmki nətəmimi fo-tausɨn u Nətəmi Rəha Nuhamuiən Nətəmimi, kəni məhuvən məutatɨg əpəha ikɨn təpiə-məpiə ikɨn. ?Ik uə kəpə?”\x - \xo 21:38  \xt Uək 5:36-37\x*   
\p
\v 39 Mətəu Pol təni məmə, “Kəpə. Iəu iətəm Isrel u. Iəmair əpəha e nɨtəni Silisiə e taun asoli Tasəs, kəni iəu iətəmi kəti rəha taun əha. Pale, iəmə nəkegəhan lak pəh iəkəghati-to kəm nətəmi mɨn əha.”  
\v 40 Kəni tegəhan lan.  
\p Kəni Pol təhtul pəri əpəha kətəgəpag-əgəpag ikɨn məfəri nəhlmɨn məmə okəsotagətiən. Nian kəməsotagətiən, kəni təghati kəm lah e nəghatiən Isrel məmə,   
\b  
\c 22  
\p
\v 1 “Tatə mɨn mɨne piak mɨn. Otətəlɨg-to lak. Pəh iəkəni rəhak kəm təmah.”  
\v 2 Nian kəmotətəu məmə təməghati kəm lah e nəghatiən əhruahru rəhalah, kəni nagətiən təmɨkə agɨn məutətəlɨg lan.  
\p Kəni təni məmə,  
\v 3 “Iəu iətəm Isrel. Iəmair əpəha Silisiə e taun əha Tasəs, mətəu iəmepət u Jerusɨləm. Kəmaliel təməgətun iəu. Təməgətun vivi iəu e Lou rəha tɨpɨtah mɨn məmə iəkɨtəu=pən əhruahru. Kəni e nian əha, iəmətəsanən o noliən natimnati iətəm Uhgɨn tolkeikei təhmen e təmah u rəueiu.\x - \xo 22:3  \xt Uək 5:34\x*   
\p
\v 4 “Aupən iəmatɨtəu məmə iəkol nərahiən kəm nətəmimi nətəm kautohtəu=pən Suaru Rəha Iesu. Kəni mətaskəlɨm ilah, nəman mɨne nɨpətan, mətəmki=pən ilah e kaləpus kəni mol nəuvein kohmɨs.\x - \xo 22:4  \xt Uək 8:3\x*  
\v 5 Nəghatiən mɨn u pris asoli agɨn mɨne nətəmi asoli mɨn rəha kaunsɨl rəhatah kotəhrun nəniən məmə nɨpəhriəniən. E nian əha, iəmos nəniən rəhalah e nauəuə mautegəhan lak məmə iəkuvən o nətəm Isrel əpəha Təmaskɨs. Iəu iəmuvən ikɨn əha məmə iəkaskəlɨm nətəmimi mɨn əha rəha Iesu məlis ilah e sen məmki ilah muva məmki=pən ilah e kaləpus əpəha Jerusɨləm məmə kol nalpɨniən kəm lah.   
\s1 Pol təməni pətɨgəm məmə təməhro lanu mɨtəupən Iesu  
\r (Uək 9:1-19; 26:12-18)  
\p
\v 6 “E nian mɨtɨgar tɨnalelin əmə, kəni inuva iuəkɨr o Təmaskɨs, kəni nagəhagiən kəti tatuəu təruən vivi, təmsɨpən e neai, masiəgəpɨn iəu.  
\v 7 Kəni iəksɨpəri morin e nɨftəni. Mətəu nəuia iətəmi kəti tətəni=pa kəm iəu məmə, ‘!Sol! !Sol! ?Təhro natol tərah lanu lak?’   
\p
\v 8 “Kəni iəkəmə, ‘?Mətəu Iərmənɨg ik pəh?’  
\p “Kəni təni məmə, ‘Iəu Iesu, iətəm Nasərɨt u iətəm ik natol tərah lan.’  
\v 9 Nətəm kəmautuərisɨg lak e suaru kəmoteruh nəhagəhagiən əha, mətəu kəməsotətəuiən nəuia suah kəha iətəm təməghati kəm iəu.  
\v 10 Kəni iəkətapuəh ohni məmə, ‘?Iərmənɨg, iəkəhro lanu əha rəueiu?’  
\p “Kəni Iərmənɨg təni=pa kəm iəu məmə, ‘Əhtul maliuək muvən əpəha Təmaskɨs. Kəni suah kəti əha ikɨn əha, in otəni=pɨnə kəm ik natimnati rəfin iətəm Uhgɨn tɨnəni rəkɨs məmə ik onəkol.’  
\v 11 Mətəu-inu nəhagəhagiən əha təsanən pɨk, kəni mol nəhmtək təpɨs, kəni nətəmimi nətəm kautəhuərisɨg lak kotos əmə nəhlmək motit iəu iəkəhuvən Təmaskɨs.   
\p
\v 12 “Kəni suah kəti əha ikɨn əha, nərgɨn u Anənaiəs, in suah kəti iətəm tatos vivi Lou rəhatah, kəni nətəm Isrel əha ikɨn əha kautɨsiai pɨk.  
\v 13 In təmuva kəni meruh iəu məhtul=pa iuəkɨr ohniəu məmə, ‘Piak Sol, rəueiu əha nəhmtəm otair mɨn.’ Kəni e nian əmə əha, nəhmtək təmair mɨn kəni inateruh in.  
\v 14 Kəni təni=pa kəm iəu məmə, ‘Uhgɨn rəha tɨpɨtah mɨn aupən, in təmɨtəpɨn rəkɨs ik məmə ik onəkəhrun natimnati iətəm in tolkeikei. Kəni ik onəkeruh Iətəm Əhruahru kəni onəkətəu rəhan nəghatiən e nohlɨn.  
\v 15 Onəkəkeikei məni pətɨgəm kəm nətəmimi rəfin natimnati iətəm ik nəmətəu kəni meruh.  
\v 16 ?Kəni rəueiu əha, nətəhtahnin nak? Əhtul muvən məfaki=pən kəm Iesu, kəni kol bəptais lam, kəni in otafəl rəham noliən tərah mɨn.’”   
\s1 Uhgɨn təmahlipən Pol kəm Nanihluə mɨn  
\p
\v 17 Kəni təmatəni məmə, “Uərisɨg e nati u, kəni iəkuvən Jerusɨləm. Nian iəmuvən ikɨn əha, iəmuvən e Nimə Rəha Uhgɨn mətəfaki, kəni meruh nəməhlairiən kəti iətəm Uhgɨn təməfa.  
\v 18 E nəməhlairiən əha, iəmeruh Iərmənɨg tətəni=pa kəm iəu məmə, ‘Əhtul uəhai əha rəueiu agɨn miet Jerusɨləm. Mətəu-inu nətəmi u ikɨnu ko kəsotətəlɨgiən e rəhak nəghatiən iətəm ik nətəni.’\x - \xo 22:18  \xt Uək 9:29-30\x*   
\p
\v 19 “Mətəu iəkəmə, ‘Iərmənɨg, nətəmi mɨn əha kotəhrun vivi məmə aupən iəmatuvən e nimə mɨn rəha nuhapumɨniən mətaskəlɨm nətəmi u kəutəhatətə lam muva mətalis ilah mətəmki=pən ilah e kaləpus.\x - \xo 22:19  \xt Uək 8:3; 26:9-11\x*  
\v 20 Kəni nian nətəmimi kəmotahtɨmu Stipɨn, kəni nɨran təmaiu mətəu-inu təmatəni pətɨgəm ik. Mətəu iəu mɨn, iəmatəhtul itɨmah milah. Kəni nɨkik tətagiən mətəu-inu kəutəhti Stipɨn e kəpiel, kəni mateh rəhalah natimnati.’\x - \xo 22:20  \xt Uək 8:1\x*   
\p
\v 21 “Mətəu Iərmənɨg təməni=pa kəm iəu məmə, ‘Uvən. Mətəu-inu iəu iətahli=pən ik ikɨn əha kəm Nanihluə mɨn məmə onəkəni pətɨgəm rəhak nəghatiən kəm lah.’”\x - \xo 22:21  \xt Uək 9:15\x*   
\p
\v 22 Kəni kəmautətəlɨg vivi lan mətəuarus təni nəghatiən əha. Mətəu nian kəmotətəu nəghatiən əha, motetet motagət əfəməh məmə, “!Otɨləfətɨgəm suah u, kotohamu! !Təsəuvɨriən məmə otəmiəgəh mətatɨg!”   
\p
\v 23 Kəmautəkeikei məutagət əfəməh motəraki əpnapɨn əmə rəhalah napən, məutəmki nɨməulul məutəraki əpnapɨn əmə lan mətəu-inu niəməha tɨnol pɨk ilah.  
\v 24 Kəni iətəm Rom u in tepət e soldiə mɨn təni məmə okələs kan əpəha e nimə rəha soldiə mɨn. Kəni təni məmə okalis mətəu-inu tolkeikei məmə Pol otəni kəm in məmə nətəmimi kotagət pɨk lan lanəha onak.   
\p
\v 25 Mətəu nian kəmautiuvi-ərain vivi Pol məmə okotalis, kəni təni=pən kəm nətəmi asoli mɨn əha kəti rəha soldiə mɨn u kəutəhtul iuəkɨr ohni məmə, “!Ei! Iəu iətəm Rom u. ?Təhruahru məmə onəkotalis iəu nian iəsuvən əhanəhiən e kot?”\x - \xo 22:25  \xt Uək 16:37\x*   
\p
\v 26 Nian iətəmi asoli rəha soldiə mɨn təmətəu nəghatiən əha, təmuvən meruh iətəmi asoli u in tepət e lah məni=pən kəm in məmə, “Ei! ?Nak u natol? !Suah u in iətəm Rom!”   
\p
\v 27 Kəni iətəmi asoli rəha soldiə mɨn əha tətapuəh o Pol məmə, “!Ei! Əni-vivi-to məmə ik iətəm Rom pəhriən uə kəpə.”  
\p Kəni Pol təni məmə, “Əuəh. Iatəni pəhriən.”   
\p
\v 28 Kəni iətəmi asoli rəha soldiə mɨn təni məmə, “Iəmətəou məni asoli o negəhan-pəniən iəu məmə iəkuva iəu iətəm Rom.”  
\p Mətəu Pol təni məmə, “Iəu iəsətəouiən nati kəti. Rəhak tatə in iətəm Rom. Kəni tol lanəha, iəu iətəm Rom.”   
\p
\v 29 Kəni əmeiko soldiə mɨn nətəm kəmautəhtul maru məmə okotalis Pol kəmotauɨt motan e nəmtahlah məhuvən isəu. Kəni nian iətəmi asoli əha təməhrun məmə Pol in iətəm Rom, kəni təməgɨn mətəu-inu tɨnəlis rəkɨs e sen, kəni inu tətəhti lou rəha Rom.\x - \xo 22:29  \xt Uək 16:38\x*   
\s1 Pol təməhtul aupən e kaunsɨl  
\p
\v 30 Kəni lauɨg lan, kəni iətəmi asoli rəha soldiə mɨn əha tolkeikei məmə otəhrun əhruahru məmə təhro nətəm Isrel kautol lanəha e Pol. Kəni məni kɨtɨs rəkɨs sen lan, kəni mauɨn e pris asoli mɨn mɨne nətəmi asoli rəha kaunsɨl rəha nətəm Isrel məmə okotəharəg motəghati, kəni muvən mələs Pol muva təhtul aupən e lah.   
\b  
\c 23  
\p
\v 1 Kəni Pol təməsal=pən əhruahru əmə o nətəmimi rəha kaunsɨl, kəni məni məmə, “Piak mɨn. E rəhak nəmiəgəhiən aupən mətəuarus=pa u rəueiu, iəsɨtəu=pən agɨniən e nɨkik məmə iəmol nati tərah kəti e nəhmtɨ Uhgɨn.”  
\v 2 Kəni pris asoli agɨn Anənaiəs təni=pən kəm iətəmi kəti tətəhtul iuəkɨr ohni məmə, “Em=pən nohlɨn.”\x - \xo 23:2  \xt Jon 18:22-23\x*  
\v 3 Mətəu Pol təməni=pən kəm in məmə, “!Uhgɨn otol mɨn lanko lam! Ik nəkəhmen e nimə iətəm kəmoh pɨk e al ruən əmə ihluə, mətəu tamɨkmɨk əpəha imə. ?Təhro nətəharəg u ikɨnu mətakil iəu e Lou rəhatah, mətəu ik nəməni məmə kəti otem iəu? Ik nɨnatgəhli rəkɨs Lou əha.”\x - \xo 23:3  \xt Mat 23:27\x*   
\p
\v 4 Nətəm kəmautəharəg iuəkɨr o Pol kotəni məmə, “?Təhro nətəghati rah e pris asoli agɨn rəha Uhgɨn?”   
\p
\v 5 Kəni Pol təni məmə, “Piak mɨn. Iəu iəsəhrun agɨniən məmə in pris asoli agɨn rəha Uhgɨn. Mətəu iəu iəkəhrun məmə Nauəuə Rəha Uhgɨn tətəni lanu məmə, ‘Səghati rahiən e nətəm kotepət lam.’”   
\p
\v 6 Kəni təmafu məmə nɨkalɨ kaunsɨl nəuvetɨn ilah Satusi mɨn, kəni nɨkalɨn nəuvetɨn ilah Farəsi mɨn. Kəni in təmagət əfəməh məmə, “Piak mɨn. Iəu Farəsi kəti. Rəhak tatə mɨne tɨpɨk mɨn, ilah Farəsi mɨn. Mətəu nətəmi mɨn u kotolkeikei əmə məmə okotiuvi pətɨgəm iəu e kot mətəu-inu iəmələhu=pən rəhak nətəlɨgiən e nəhatətəiən u rəhatah məmə iətəmi təmɨmɨs otəpanəmiəgəh mɨn.”\x - \xo 23:6  \xt Uək 26:5\x*   
\p
\v 7 Nian təməni rəkɨs əmə nəghatiən əha, kəni Farəsi mɨne Satusi mɨn kəmotagət asoli e lah mɨn əpəha imə e kaunsɨl, kəni mɨnautəhapu ilah mɨn, mɨnautol nəniən keiu.  
\v 8 Mətəu inko Satusi mɨn kəutəni məmə nian iətəmimi tɨmɨs, ko təsəmiəgəh mɨniən. Kəni məutəni məmə nagelo mɨn kohkə, kəni narmɨn tɨkə. Mətəu Farəsi mɨn kəutəni məmə, nati milahal əha, ilahal nɨpəhriəniən.\x - \xo 23:8  \xt Mat 22:23\x*   
\p
\v 9 Mətəu-inu o nati əha, ilah kəmotagət pɨk ohni. Kəni nəghatiən rəhalah təməri muvən ilɨs.  
\p Kəni nəgətun mɨn nəuvein rəha Lou u Farəsi mɨn, kəmotəni əskasɨk məmə, “Itɨmah iəsoteruh-pəniən nəghatiən tərah kəti mɨne e suah u. Nəmə təhro nɨpəhriəniən məmə narmɨn kəti uə agelo kəti təməghati kəm in.”   
\p
\v 10 Kəni nəghatiən təməskasɨk pɨk iuəkɨr kautoh ilah mɨn. Kəni iətəmi asoli rəha soldiə mɨn əha, təgɨn məmə nətəmimi rəha kaunsɨl okotearɨs-earɨs Pol nəmə okotaskəlɨm. Kəni tahli=pən rəhan soldiə mɨn məmə okəhuvən motələs rəkɨs Pol məhuvən mɨn əpəha imalah ikɨn.   
\p
\v 11 Kəni lapɨn əmeiko, Iərmənɨg təmuva o Pol məni=pən kəm in məmə, “Nati əha, nati əpnapɨn əmə. Səgɨniən. Ik nəməni pətɨgəm rəkɨs iəu u ikɨnu Jerusɨləm. Kəni onəkol mɨn əpəha Rom.”\x - \xo 23:11  \xt Uək 27:24; 28:16,23\x*   
\s1 Nətəm Isrel nəuvein kəmotəni oneuən məmə okotohamu Pol  
\p
\v 12 Kəni lauɨg lan, nətəm Isrel nəuvein kəmotəharəg e nəghatiən kəti, kəni motəni oneuən məmə okotohamu Pol. Kəni motol nəniəskasɨkiən kəti məmə okəsotauəniən mɨne motəmnɨm nəhu motətəuarus kotohamu Pol. Kəni nəmə okotatgəhli nəniəskasɨkiən əha, pəh Uhgɨn otoh ilah kohmɨs.  
\v 13 Ilah tapirəkɨs fote nətəm kəmotol oneuən nəghatiən əha.  
\v 14 Kəni kəməhuvən o pris asoli mɨn, mɨne nətəmi asoli mɨn rəha nətəm Isrel, motəni=pən kəm lah məmə, “Iəmotol nəniəskasɨkiən kəti məmə iəsotauəniən mətəuarus iəkotohamu Pol.  
\v 15 Kəni itəmah mɨne nətəmi rəha kaunsɨl onəkotəkeikei motahli=pən nəghatiən kəm iətəmi asoli rəha soldiə mɨn rəha Rom motətapuəh ohni məmə, otəkeikei mələs Pol muva u ikɨnu, kəni moteiuə lan məmə onəkoteruh o natimnati mɨn əha rəhan. Kəni itɨmah oiəkotəhluaig e suaru məutəhtahnin məmə okotələs motəhuva, kəni iəkotaskəlɨm motohamu.”\x - \xo 23:15  \xt Uək 25:3\x*   
\p
\v 16 Mətəu rəhn iəuaniən Pol kəti iərman, nətɨ nəuvɨnɨn, təmətəu nəghatiən əha, kəni muvən əpəha ima soldiə mɨn ikɨn məni pətɨgəm kəm Pol.   
\p
\v 17 Kəni Pol taun e iətəmi asoli kəti rəha soldiə mɨn tuva, kəni təni=pən kəm in məmə, “Pale, onəkit iətəm aluə u muvən teh iətəmi asoli rəha soldiə mɨn. In tatos nəghatiən kəti məmə otəni kəm in.”   
\p
\v 18 Kəni soldiə əha tit mian o iətəmi asoli e lah. Kəni məni=pən kəm in məmə, “Suah u Pol iətəm tətatɨg e kaləpus, təmauɨn lak məmə oiəkit iətəm aluə u muva kəm ik. In tatos nəghatiən kəti məmə otəni kəm ik.”   
\p
\v 19 Kəni iətəmi asoli rəha soldiə mɨn əha, tos nəhlmɨ suah u mian əpəha ikɨn kəti ilau pɨsɨn əmə, kəni mətapuəh ohni məmə, “?Nati nak əha nəmə nəkeh iəu ohni?”   
\p
\v 20 Kəni suah u təni məmə, “Nətəmi asoli mɨn əpəha Isrel kəmotegəhan rəkɨs məmə olauɨg kəhuva motətapuəh ohnik məmə onəkit Pol mian əpəha e kaunsɨl rəhalah. Okoteiuə lam məmə kaunsɨl tolkeikei əmə oteruh vivi mɨn-to nəghatiən mɨn rəha suah kəha.  
\v 21 Mətəu pale, segəhaniən e lah kotiuvi=pən ik. Mətəu rəhalah nətəmimi tapirəkɨs fote okəhuva motəhluaig e suaru məutəhtahnin. Ilah kəmotol nəniəskasɨkiən kəti məmə okəsotauəniən məsotəmnɨmiən nəhu mətəuarus okotohamu Pol. Kəni mɨnəutəhtul maru əmə əha rəueiu məmə okotol nati əha, məutəhtahnin əmə rəham nəghatiən.”   
\p
\v 22 Kəni iətəmi asoli rəha soldiə mɨn əha təni məmə, “Səni mɨniən kəm suah kəti məmə nəməni=pa nəghatiən u kəm iəu.” Kəni mahli=pən tatuvən.   
\s1 Kəmahlipən Pol kəm Filiks u kəpmən rəha Rom  
\p
\v 23 Kəni iətəmi asoli rəha soldiə mɨn taun e rəhan iətəmi asoli keiu məni=pən kəm lau məmə, “Okian muəni kəm soldiə mɨn ilah rəfin fo-hanrɨt-səpɨnte məmə okotəhtul maru o nuvəniən Sisəriə. Kəni tu-hanrɨt okotaliuək əmə, kəni səpɨnte okotasuə e hos, kəni tu-hanrɨt nətəm okotəmki nɨrəu okotaliuək əmə. Okohiet e nain klok əha rəueiu lapɨn.  
\v 24 Kəni motəkeikei kələs hos nəuvein məmə Pol otasuə e lah, kəni motələs məhuvən kəm kəpmən əha Filiks, kəni mauteruh vivi məmə okəsoliən nati kəti lan e suaru.”   
\p
\v 25 Kəni iətəmi asoli rəha soldiə mɨn təmətei nauəuə kəti məfən kəm lau məmə okuos mian muəfən kəm kəpmən asoli əha Filiks. Nauəuə u tətəni məmə,   
\pmo
\v 26 “Filiks. Ik iətəm ilɨs pɨk pəhriən. Iəu Klotiəs Lisiəs iətətei nauəuə kəm ik iətəm nətarmənɨg e kəpmən, kəni iətəni təuvɨr kəm ik.   
\pm
\v 27 Suah u, nətəm Isrel kɨnotaskəlɨm rəkɨs, kəni iuəkɨr kotohamu. Mətəu iəmətəu məmə in iətəm Rom, kəni iəkuvən itɨmah rəhak soldiə mɨn motələs rəkɨs o lah.\x - \xo 23:27  \xt Uək 21:30-33; 22:25-27\x*  
\v 28 Iəmolkeikei məmə iəkeruh-to məmə nati nak təmol təsəhruahruiən koteruh=pən lan, kəni iəməni məmə rəhak soldiə mɨn okotələs məhuvən e kaunsɨl rəhalah.\x - \xo 23:28  \xt Uək 22:30\x*  
\v 29 Kəni iəmeruh məmə in təsoliən nati kəti tərah mɨne məmə otɨmɨs ohni, uə tuvən e kaləpus ohni. Nəghatiən mɨn əha kəutətu=pən lan, ilah natimnati mɨn əmə e rəhalah əmə Lou.   
\pm
\v 30 Mətəu uərisɨg, suah kəti təmuva məni=pa kəm iəu məmə nətəm Isrel kautol oneuən nəghatiən kəti məmə okotohamu, kəni nɨkik təhti məmə təuvɨr məmə iəkahli=pɨnə kəm ik. Inəni=pən rəkɨs kəm nətəmi mɨn əha kəutəməki lan məmə okəhuvnə motəni=pɨnə kəm ik nati tərah mɨn iətəm kəuteh=pən lan.  
\pmc Inəha naunun rəhak nəghatiən.”   
\p
\v 31 Kəni soldiə mɨn kəmotol əmə məmə inu mɨne iətəmi asoli rəhalah təməni. Kəmotələs Pol motəsəu-pah e taun əha Antipatris lapɨn.  
\v 32 Kəni lauɨg lan, soldiə mɨn iətəm kəmotaiu e hos mɨn, ilah əmə kotos Pol motəsəu-pah mɨn. Kəni soldiə nəuvein mɨn kəmohtəlɨg=pa imalah ikɨn.  
\v 33 Soldiə mɨn u kəmotasuə e hos kəmotələs məhuvən əpəha Sisəriə, kəni motəfən nauəuə kəm iətəmi asoli əha Filiks, kəni motələhu=pən Pol e nəhlmɨn.  
\v 34 Nian kəpmən u təmafin nauəuə, kəni mətapuəh o Pol məmə, “?Ik iətəm iə?”  
\p Kəni Pol təməni məmə, “Iəu iətəm e profens rəha Silisiə.”   
\p
\v 35 Kəni kəpmən təməni məmə, “Nian nətəmimi okəhuva motəni pətɨgəm natimnati kauteruh=pən əhanəh lam, iəu oiəkəni kot otəharəg o nətəlɨgiən u rəham, kəni iəu iəkakil.” Kəni məni=pən kəm rəhan mɨn soldiə mɨn məmə okotəfən Pol e nimə rəha kəpmən rəha Rom iətəm Kig Herot Asoli təmuvləkɨn aupən, məutaskəlɨm əha ikɨn.   
\c 24  
\s1 Pol təməhtul aupən e Filiks e kot  
\m
\v 1 Nian faif tɨnuvən rəkɨs, kəni pris asoli agɨn nərgɨn u Anənaiəs, təmuvən Sisəriə ilah nətəmi asoli mɨn nəuvein rəha Isrel mɨne iətəm təhrun vivi lou kəti, nərgɨn u Tetaləs.\f + \fr 24:1  \ft Iətəm təhrun vivi lou u in suah kəti iətəm tətəghati e kot.\f* Nian kəmohiet=pa, kəni məhuvən motəhtul e nəhmtɨ Filiks məmə okotəni nəghatiən mɨn iətəm nɨkilah təhti məmə Pol təmol təsəhruahruiən.  
\v 2 Kəni kəmotauɨn e Pol məmə otuva imə e nəghatiən, kəni Tetaləs tətəni=pən nəghatiən mɨn rəhalah kəm Filiks məmə, “Iətəmi asoli. Iautɨsiai pɨk ik mətəu-inu ik ilɨs pəhriən. Kəni noliən rəham e nəmkiən itɨmah in təhruahru vivi. Imatɨmah ikɨn təməlinu nuvəh rəkɨs mətəuarus=pa u rəueiu matuvən əhanəh. E narmənɨgiən rəham u ikɨnu nəmol vivi natimnati tepət məmə otol nəmiəgəhiən mɨne natɨgiən rəhatɨmah təuvɨr.  
\v 3 Kəni nian rəfin kitah kəutətəu təuvɨr e natimnati mɨn əha, kəni iəkotəni-vivi pɨk ik ohni.  
\v 4 Iəsolkeikeiən məmə iəkaskəlɨm pɨk ik, mətəu iəkətapuəh ohnik məmə onəkasiru e tɨmah mətəlɨg vivi-to e nəghatiən əkuəkɨr u rəhatɨmah.   
\p
\v 5 “Itɨmah inotafu rəkɨs məmə suah kəha in iətəmi tərah kəti. In nəukətɨ nərahiən tepət e ikɨn mɨn e nɨtəni mɨn. In tatəhlili itɨmah nətəm Isrel məmə iəkotərəkɨn kəpmən, kəni iətəmi asoli rəha nətəm kəutuərisɨg e suah əpələ iətəm Nasərɨt.\x - \xo 24:5  \xt Uək 17:6\x*  
\v 6 Kəni in mətalkut məmə otol Nimə Rəha Uhgɨn tamɨkmɨk e nəhmtɨ Uhgɨn, kəni iəkotaskəlɨm.\f + \fr 24:6  \ft E kopi əuas mɨn nəuvein rəha Niutestɨmɨn iətəm kəmətei e nəghatiən Kris aupən, nəghatiən pɨsɨn kəti mɨn əha ikɨn iətəm tatɨlpɨn nəghatiən u mətəni məmə, “\fv \ft 6 \+fv*\ft Kəni iəmotəni məmə iəkotohtəu=pən nəghatiən kəti lan e kot e noliən rəha Lou rəhatɨmah. \fv \ft 7 \+fv*\ft Mətəu Lisiəs iətəm tətarmənɨg e soldiə mɨn, tɨnətəu nəniən rəhatɨmah, kəni ilah rəhan mɨn nətəmimi kɨnautiuvi rəkɨs əsanən suah u o tɨmah. \fv \ft 8 \+fv*\ft Kəni mələhu nəniən kəti məmə nətəmimi iətəm kauteruh=pən nərahiən kəti e suah u, otəkeikei muva məni=pɨnə kəm ik.”\f*\x - \xo 24:6  \xt Uək 21:28-30\x*  
\v 8 Kəni nəmə nəkətapuəh ohni, nəkəhrun nətəuiən nəghatiən mɨn u tiet e nohlɨn iətəm iətəni=pɨnə kəm ik.”   
\p
\v 9 Kəni nətəm Isrel kəmotegəhan e nəghatiən rəha louiə əha məutəni məmə, “Nəghatiən mɨn rəfin əha, in nɨpəhriəniən.”   
\s1 Pol təmuhalpɨn nəghatiən  
\p
\v 10 Kəni Filiks torin=pən rəhn-kapə kəm Pol məmə otəghati. Kəni Pol təghati məmə, “Iətəmi asoli Filiks. Iəu iəkəhrun vivi məmə ik nəmətakil e kot nətəmimi u ikɨnu imatɨmah ikɨn o nu tepət rəkɨs. Kəni tol lanu nɨkik tagiən məmə iəkəni pətɨgəm nɨpɨlgan nəghatiən rəhak kəm ik.  
\v 11 Iəu iəmuvən Jerusɨləm məmə iəkuvən məfaki. Kəni rəueiu əha nian tueləf əmə tɨnuva mɨnuvən rəkɨs. Kəni ik nəkəhrun nətapuəhiən o nati u məmə in nɨpəhriəniən uə neiuəiən.  
\v 12 Nətəmi mɨn u kəutətu=pa nəghatiən u lak, kəsoteruhiən mɨne məmə iəkuərgəhu itɨmlau suah kəti əpəha e Nimə Rəha Uhgɨn. Kəni məsoteruhiən məmə iatol nətəmimi kəutorgəhu əpəha e nimə rəha nuhapumɨniən rəha nətəm Isrel, uə ikɨn mɨn əpəha i taun. !Kəpə!  
\v 13 Kəni ko təsəgətun əhruahruiən kəm ik məmə nəghatiən iətəm kəutəni lak u rəueiu in nɨpəhriəniən, mətəu-inu in neiuəiən.   
\p
\v 14 “Mətəu iəkəhrun nəni-pɨnəiən kəm ik məmə nɨpəhriəniən məmə iatɨtəu=pən Suaru Rəha Iesu iətəm nətəm Isrel kotəni məmə in nəfakiən eiuə. Mətəu iəu iətəfaki kəm Uhgɨn rəha tɨpɨtɨmah mɨn, kəni iəu iətəni nɨpəhriəniən e nəghatiən mɨn iətəm kəmətei e Lou rəha Mosɨs mɨne nəghatiən rəha iəni mɨn rəha Uhgɨn aupən.  
\v 15 Iəu iatələhu=pən əmə rəhak nətəlɨgiən kəm Uhgɨn məmə in otol kəm nətəmi kəmohmɨs məmə okotəmiəgəh mɨn, nətəmi mɨn u kotəhruahru mɨne nətəm kəsotəhruahruiən. Inu nətəlɨgiən kətiəh əmə nɨkilah tətəhti.\x - \xo 24:15  \xt Jon 5:28-29\x*  
\v 16 Mətəu-inu tol lanəha, kəni iətalkut pɨk məmə iəkol nati iəu iəkəhrun məmə təhruahru e nəhmtɨ Uhgɨn mɨne nətəmimi.   
\p
\v 17 “Uərisɨg e nu nəuvein nian iəmiet u ikɨnu Jerusɨləm, kəni iəmɨtəlɨg=pa mɨn məmə iəkos məni muvən kəm nanrah mɨn imak ikɨn, kəni mol sakrifais mɨn əpəha e Nimə Rəha Uhgɨn.  
\v 18 Kəni nian iəmatol əhanəh nati əha, kəni inəhruahru rəkɨs e nəhmtɨ Uhgɨn, kəmoteruh iəu əpəha e Nimə Rəha Uhgɨn. Kəni səniəmə itɨmah nətəmimi tepət, kəni məsotorgəhu mɨniən.\x - \xo 24:18  \xt Uək 21:17-28\x*  
\v 19 Mətəu nətəm Isrel nəuvein kəmotsɨpən Esiə, kəmautəhtul əha ikɨn e nian əha. Kəni nəmə kəutos nəghatiən kəti tərah lak, təuvɨr əmə məmə ilah okəhuva motəhtul e nəhmtəm motəni pətɨgəm.  
\v 20 Mətəu nəmə kəpə, təuvɨr məmə nətəm Isrel mɨn u kəutəhtul u ikɨnu, okotəni=pɨnə əhruahru kəm ik nəghatiən rəha kaunsɨl rəhalah nian iəməhtul e nəhmtɨlah. Pəh kotəni məmə nati nak iəmol təsəhmeniən.  
\v 21 Kəmotəməki lak o nəghatiən kətiəh əmə məmə nian iəməhtul aupən e lah, magət əfəməh e lah məmə, ‘Itəmah nəutakil iəu u rəueiu mətəu-inu iəu iətəni nɨpəhriəniən məmə nətəm kəmohmɨs okotəmiəgəh mɨn.’”\x - \xo 24:21  \xt Uək 23:6\x*   
\p
\v 22 Suah əha Filiks in təhrun vivi Suaru Rəha Iesu. Kəni təmasisɨg e nəghatiən əha məmə, “Nian Lisiəs u iətəm tətarmənɨg e soldiə mɨn otiet=pa ikɨnu, kəni iəmanəfɨnə nəghatiən e nəharəgiən u rəueiu.”\x - \xo 24:22  \xt Uək 23:26\x*  
\v 23 Kəni Filiks təməni=pən kəm iətəmi asoli e soldiə mɨn məmə otaskəlɨm Pol, mətəu otegəhan lan məmə in otol natimnati nəuvein. Kəni megəhan e rəhan mɨn məmə kotəhrun nosiən natimnati iətəm in tolkeikei məhuva kəm in.   
\s1 Pol təməghati kəm Filiks mɨne rəhan pətan  
\p
\v 24 Kəni uərisɨg e nian nəuvein, Filiks təmit rəhan pətan Trusilə muva u in pətan Isrel kəti. Kəni Filiks təni=pən kəm lah məmə okotit Pol məhuva-to təhtul aupən lan. Kəni nian Pol təmuva, kəni mətəghati kəm lau mətəni=pən noliən mɨn rəha nəhatətəiən e Krɨsto Iesu.  
\v 25 Kəni Pol təməni pətɨgəm rəhan nɨpəgnəmtɨn mɨn kəm lau məmə otiuvi rəhalau nətəlɨgiən. Kəni nian in təməghati e noliən rəha nəmiəgəhiən iətəm təhruahru, mɨne noliən iətəm suah kəti tətarmənɨg e rəhan nətəlɨgiən mɨne noliən mɨn, mɨne nian Uhgɨn otakil nətəmimi lan, kəni Filiks təməgɨn pɨk kəni məni məmə, “Tɨnəhmen. Iet-tə. Nəmə iəkos nian kəti mɨn, kəni iəmanauɨn mɨn lam.”  
\v 26 Kəni nian tepət tətəni=pən məmə Pol otuva mətuəghati, mətəu-inu in tolkeikei məmə otətəu Pol, mətəu nati kəti mɨn, nɨkin təhti məmə təhro Pol otəfən məni kəti kəm in pəh in tahli pətɨgəm.   
\p
\v 27 Kəni nian tɨnos nu keiu, Filiks təmeiuaiu e kəpmən, kəni suah kəti nərgɨn u Posiəs Festəs təmos nɨmein. Mətəu Filiks təməpəh Pol tətatɨg əmə e kaləpus məmə otol nɨki nətəm Isrel tagiən.   
\c 25  
\s1 Pol təmətapuəh məmə  //  oteruh Sisə  
\m
\v 1 Nian Festəs təmol kəpmən mɨnos əmə nian kɨsɨl, kəni miet Sisəriə muvən əpəha Jerusɨləm.  
\v 2 Ikɨn əha, pris asoli mɨn mɨne nətəmi asoli mɨn rəha Isrel kəmotəni=pən kəm Festəs nakiliən rəhalah e natimnati nəuvein iətəm nɨkilah təhti məmə Pol təmol təsəhruahruiən.\x - \xo 25:2  \xt Uək 24:1\x*  
\v 3 Kəmotətapuəh o Festəs mə otəkeikei masiru e lah mol nəuialah, kəni motolkeikei məmə otahli=pən Pol tɨtəlɨg=pən əpəha Jerusɨləm, mətəu-inu ilah kəmotol oneuən nətəlɨgiən məmə okotohamu Pol e suaru.\x - \xo 25:3  \xt Uək 23:15\x*  
\v 4 Mətəu Festəs təni məmə, “Pol otətatɨg əmə e kaləpus əpəha Sisəriə. Kəni otəsuvəhiən, iəkɨtəlɨg=pən əha ikɨn.  
\v 5 Kəni rəhatəmah nəuvein nətəmi asoli okotəkeikei motətəu=pa iəu iəkəhuvən Sisəriə, kəni nəmə Pol təmol nati kəti təsəhmeniən, kəni okotətu=pa kəm iəu.”   
\p
\v 6 Kəni Festəs təmatɨg mos nian eit uə ten ilah min ilah, kəni mɨtəlɨg muvən əpəha Sisəriə. Kəni kəməni lauɨg lan, kəni təmuvən məharəg e jeə iətəm iətəmi tətakil nəghatiən tətəharəg ikɨn. Kəni mahli=pən nəghatiən məmə okotit Pol məhuva, təhtul e kot.  
\v 7 Nian Pol təmuva imə, nətəm Isrel mɨn u kəmotsɨpən Jerusɨləm kəmotəhtul mohtəlau lan məutəni pətɨgəm nəghatiən əskasɨk nəuvein e Pol, mətəu suaru tɨkə təməgətun rəhalah nəghatiən məmə kəutəni nɨpəhriəniən.\x - \xo 25:7  \xt Uək 24:5-6\x*   
\p
\v 8 Kəni Pol təmuhalpɨn nəghatiən rəhalah məmə, “Iəsoliən nati kəti tərah e Lou rəha nətəm Isrel, mɨne Nimə Rəha Uhgɨn, mɨne Sisə u tətarmənɨg e ikɨn mɨn rəfin.”   
\p
\v 9 Mətəu Festəs tolkeikei məmə otol nɨki nətəm Isrel tagiən, kəni mətapuəh o Pol məmə, “?Nɨkim tagiən məmə onəkuvən Jerusɨləm? ?Pəh iəkuvnə ikɨn makil rəham nəghatiən e nəniən mɨn u?”   
\p
\v 10 Kəni Pol təni məmə, “Iəu iətəhtul e kot kəti rəha Rom, iətəm rəhan iətəmi asoli in Sisə. Kəni təhruahru məmə rəhak nəghatiən kakil ikɨn. Kəni ik nəkəhrun rəkɨs məmə iəsoliən nati kəti tərah e nətəm Isrel.  
\v 11 Nəmə iəmatgəhli lou uə iəmol nati kəti tərah məmə iəkɨmɨs ohni, kəni ko iəsətapuəhiən ohnik məmə, nəkələs rəkɨs iəu e nati əha. Mətəu nəmə nəniən mɨn əha kəutəni lak kəsotəhruahruiən, kəni suah kəti ko təsəfəniən iəu e nəhlmɨlah. Mətəu iəkolkeikei əmə məmə Sisə in otakil nəniən mɨn u iətəm kəutəni lak.”   
\p
\v 12 Kəni Festəs təməghati e nəniən əha nəuvetɨn ilah rəhan mɨn nətəmimi iətəm kəutakil nəghatiən. Kəni uərisɨg təni=pən kəm Pol məmə, “Ik nəməni məmə nəkolkeikei məmə onəkuvən meruh Sisə o nəghatiən u rəham. Kəni təuvɨr əmə. Ik onəkuvən meruh Sisə.”   
\s1 Pol təməhtul aupən  //  e Kig Herot Akripə Tu  
\p
\v 13 Nian nəuvein mɨn təmuva muvən, kəni Kig Herot Akripə Tu\f + \fr 25:13  \ft Afin-to futnot e Uək 12:1\f* mɨne nəuvɨnɨn nərgɨn u Pernis, ilau kəmuəsəu-pah Sisəriə məmə okueruh Festəs muəni təuvɨr kəm in.  
\v 14 Kəni nian kəmuatɨg ikɨn əha nian nəuvein, kəni Festəs təni=pən kəm kig natimnati nəuvein iətəm kətəni e Pol. In təməni məmə, “Suah kəti u ikɨnu e kaləpus, iətəm Filiks təmləfən.\x - \xo 25:14  \xt Uək 24:27\x*  
\v 15 Nian iəmuvən Jerusɨləm, kəni pris asoli mɨn mɨne nətəmi asoli rəha Isrel kəmotəni pətɨgəm nɨpəgnəmtɨn nəuvein lan məmə tatol kəsotəhruahruiən motətapuəh məmə iəkəni pətɨgəm məmə in təmol tərah kəni otos nalpɨniən ohni.   
\p
\v 16 “Mətəu iəməni=pən kəm lah məmə, ‘Itɨmah nətəm Rom səniəmə noliən u rəhatɨmah məmə okotegəhan əmə e iətəmimi tuvən e nəhlmɨ nətəmimi iətəm kəutəni məmə təmol nati kəti təsəhruahruiən. Mətəu təkeikei məhtul aupən e lah muhalpɨn rəhalah nəghatiən iətəm kətətu=pən lan.’  
\v 17 Kəni nian nətəm Isrel mɨn əha kəməhuva, iəmsiuvi=pən mɨniən, mətəu kəməni lauɨg əmə, kəni iəkəhuvən motəharəg e nimə kot kəni motauɨn mɨn e Pol məmə otuva məhtul aupən.  
\v 18 Nian rəhan mɨn tɨkɨmɨr mɨn kəmotəhtul motəghati, mətəu kəsotəniən məmə təmol nati nak tərah iətəm nɨkik təmatəhti məmə okotəni.  
\v 19 Ilah kəmotəni pətɨgəm əmə norgəhuiən kəti rəhalah e nəfakiən rəhalah, kəni məutəni nəniən e iətəmi təmɨmɨs kəti, nərgɨn u Iesu, iətəm Pol tətəni məmə suah kəha təməmiəgəh.  
\v 20 E natimnati mɨn əha, iəu iəsəhrun viviən suaru o nəhruniən lan nəuvetɨn, kəni mol iəkətapuəh o Pol məmə, ‘?Təhro, nɨkim tagiən məmə nəkuvən Jerusɨləm? ?Pəh iəkuvnə ikɨn makil nəniən mɨn iətəm kətəni lam?’  
\v 21 Mətəu Pol təməsegəhaniən lan, kəni mətapuəh məmə iəkahli=pən Rom kəm Sisə, pəh in otakil nəniən mɨn əha iətəm kətəni lan. Kəni iəməni=pən məmə rəhak nətəmimi okotaskəlɨm vivi mətəuarus iəkeh suaru kəti, kəni mənahli=pən tuvən meruh Sisə.”   
\p
\v 22 Kəni Kig Akripə təməni kəm Festəs məmə, “Iəu mɨn iəkolkeikei məmə iəkətəu nəghatiən rəha suah kəha.” Kəni Festəs təni məmə, “Təuvɨr əmə. Olauɨg nəkətəu rəhan nəghatiən.”   
\p
\v 23 Kəməni lauɨg lan, kəni Kig Akripə mɨne Pernis kəmiəuva e nimə kot, kəni nətəmi asoli mɨn rəha soldiə mɨn, mɨne nətəmi asoli agɨn mɨn e taun əha Sisəriə kəməhuva, kəni kəmotol noliən asoli mɨn rəha nɨsiaiən. Kəni Festəs tahli=pən rəhan mɨn soldiə mɨn məmə okəhuvən motələs Pol məhuva.  
\v 24 Kəni Festəs təni məmə, “Kig Akripə mɨne itəmah rəfin u nəutəharəg u ikɨnu rəueiu. Suah u iətəm tətəhtul aupən e təmah, nətəm Isrel u ikɨnu mɨne Jerusɨləm kəutəghati kəm iəu ohni nian rəfin. Nian rəfin kəutagət əskasɨk lak məmə təsəuvɨriən məmə iəkegəhan e suah kəha tətatɨg, mətəu təkeikei mɨmɨs.  
\v 25 Mətəu iəseruhiən nati kəti lan mɨne, mə iəkol nalpɨniən kəm in e nɨmɨsiən. Mətəu nian in təmətapuəh məmə otuvən meruh Sisə əpəha Rom, kəni nɨkik təhti məmə iəkegəhan lan.  
\v 26 Mətəu iəsosiən nəghatiən əhruahru kəti mɨne e nati u məmə iəkətei nauəuə lan mahli=pən kəm Sisə. Kəni ko, iəkos muva məmə otəhtul aupən e nəhmtəm, Kig Akripə, mɨne itəmah rəfin. Iəkolkeikei məmə ik, Kig Akripə, u ik iətəm Isrel, onəkeh mɨn-to kəni məhrun natimnati mɨn əha, kəni nian kilau okuətapuəh ohni mueruh muəhrun natimnati mɨn əha, kəni pəh iəkətei nauəuə lan kəti mahli=pən kəm Sisə.  
\v 27 Iəkəhrun məmə təsəhruahruiən məmə iəkahli=pən iətəm tatol kaləpus kəti kəm Sisə, kəni məsəni=pən əhruahruiən kəm in məmə nati nak təmol tərah.”   
\c 26  
\s1 Pol təməghati  //  e nəhmtɨ Kig Akripə  
\m
\v 1 Kəni Kig Akripə təni=pən kəm Pol məmə, “Ik nəkəhrun nəniən nəuvetɨn nəghatiən əha iətəm kətəni lam.” Kəni Pol təməfəri nəhlmɨn e noliən rəha iətəm tətəghati, kəni muhalpɨn rəhalah nəghatiən məni məmə,  
\v 2 “Kig Akripə. Nɨkik tagiən pɨk agɨn rəueiu məmə iəkəhtul e nəhmtəm, kəni məni pətɨgəm rəfin nəniən mɨn u nətəm Isrel kəutətu=pa lak.  
\v 3 Nɨkik tagiən mətəu-inu ik nəkəhrun vivi noliən mɨn e kastɨm rəha nətəm Isrel e natimnati mɨn iətəm ilah kəutəghati pɨk ohni. Kəni onəkətəlɨg mətɨg-to e rəhak nəghatiən.   
\p
\v 4 “Nətəm Isrel rəfin kotəhrun natimnati rəfin e rəhak nəmiəgəhiən məmə təhro lanu e rəhak natɨgiən, nian iəmatəkəku e nətuəuiniən imak ikɨn e rəhak nɨftəni, mətəuarus=pa uərisɨg iəkuvən Jerusɨləm.  
\v 5 Nətəmi mɨn əha kotəhrun iəu nuvəh rəkɨs, kəni nəmə nɨkilah tagiən, kotəhrun nəniən məmə iəu Farəsi kəti nian iəmatəkəku rəkɨs mətəuarus=pa u rəueiu. Kəni nətəmi mɨn əha Farəsi mɨn, ilah kəutohtəu=pən vivi agɨn Lou rəha nəfakiən rəha nətəm Isrel, mapirəkɨs nətəmimi mɨn rəfin.\x - \xo 26:5  \xt Fɨl 3:5-6\x*  
\v 6 Kəni rəueiu u, iatəhtul ikɨnu məmə ik onəkakil rəhak nəghatiən mɨn mətəu-inu iəu iatələhu=pən rəhak nətəlɨgiən e nəniəskasɨkiən iətəm Uhgɨn təmol aupən ilah tɨpɨtɨmah mɨn.\f + \fr 26:6  \ft Pol nɨkin təhti məmə nɨpətɨ nəniəskasɨkiən məmə Uhgɨn otol nətəmimi kotəmiəgəh mɨn e nɨmɨsiən. Afin e Uək Mɨn 26:8; 23:6; 24:15.\f*  
\v 7 Nəniəskasɨkiən u kətiəh əmə u rəhatɨmah tueləf nəuanɨləuɨs mɨn kəmautəfaki kəm Uhgɨn lapɨn mɨne e nərauiə məmə okotos. Kig Akripə, nətəm Isrel mɨn u kəutəni=pɨnə nəghatiən mɨn əha lak nati əpnapɨn iəu mɨn, iətələhu=pən nətəlɨgiən rəhak e nəniəskasɨkiən u.\x - \xo 26:7  \xt Uək 23:6; 28:20\x*  
\v 8 ?Təhro tiəkɨs pɨk o təmah o nəniən nɨpəhriəniən məmə Uhgɨn təhrun noliən iətəm təmɨmɨs təmiəgəh mɨn?   
\p
\v 9 “Aupən, iəu aru nɨkik təməhti məmə iəkəkeikei mol natimnati tepət pəh mərəkɨn nərgɨ suah kəha Iesu, iətəm Nasərɨt.\x - \xo 26:9  \xt Uək 8:3\x*  
\v 10 Nati əha inəha iəmatol əpəha Jerusɨləm. Pris asoli mɨn kəmotegəhan lak kəni motəfa nepətiən. Kəni iəməmki=pən nətəmimi tepət rəha Iesu e kaləpus. Kəni nian kəmakil ilah e kot, iəu mɨn iəməfən rəhak nətəlɨgiən məmə okohamu ilah.  
\v 11 Nian tepət iətuvən e nimə mɨn rəha nuhapumɨniən rəha nətəm Isrel matol nalpɨniən kəm lah matol məmə ilah okotəni rah Iesu. Nɨkik təmətahmə pɨk mətəməki e lah, kəni mətəgəu rəkɨs ilah nian rəfin. Kəni kotagɨm məhuvən e taun isəu mɨn ikɨn pɨsɨn pɨsɨn mɨn, mətəu iəmətəgəu rəkɨs ilah.”   
\s1 Pol təməni pətɨgəm rəhan nuvaiən o Iesu  
\r (Uək 9:1-19; 22:6-16)  
\p
\v 12 Kəni Pol təmətəkeikei mətəni məmə, “Nian kəti iəmatuvən əpəha Təmaskɨs məmə iəkol nati əha. Pris asoli mɨn kəmotegəhan lak, kəni motəni əskasɨk kəm iəu məmə iəkəkeikei mol, kəni motahli=pən iəu e nərgɨlah.  
\v 13 Kig Akripə, e nəlugɨ nian, iəmatuvən e suaru, kəni mafu nəhagəhagiən kəti təmsɨpən e neai muva masiəgəpɨn iəu mɨne nətəm kautəhuərisɨg lak. Nəhagəhagiən əha, tatuəu tapirəkɨs mɨtɨgar.  
\v 14 Kəni itɨmah rəfin iəmotəmei pətɨgəm e nɨftəni, kəni iəu iəmətəu nəuia iətəmi təmsɨpəri e neai mətəghati kəm iəu e nəghatiən Isrel məmə, ‘!Sol! !Sol! ?Təhro natol tərah pɨk kəm iəu lanu? Noliən əha in tətərəkɨn aru əmə ik. Ik nəkəhmen e kau iətəm kəməu e nɨgi kəmsɨplan tasɨlə, nian tətatu e nəhlkɨn, kəni nɨgi təməha mətəu, kəni matol naməhiən asoli aru əmə kəm in.’   
\p
\v 15 “Kəni iəkətapuəh ohni məmə, ‘?Mətəu Iərmənɨg, ik pəh u?’  
\p “Kəni Iərmənɨg təni=pa kəm iəu məmə, ‘Iəu Iesu iətəm natol tərah lan.  
\v 16 Mətəu əhtul. Iəmɨtəpɨn rəkɨs ik məmə ik rəhak iətəmimi mɨne rəhak ioluək. Kəni onəkəni pətɨgəm kəm nətəmimi rəfin natimnati iətəm nəmeruh u rəueiu, mɨne natimnati iətəm iəmanol, ik nəkeruh.  
\v 17 Nətəm Isrel mɨne Nanihluə mɨn okotol nərahiən kəm ik, mətəu iəu oiəkos rəkɨs ik e nəhlmɨlah mɨn. Iəkahli=pən ik məmə onəkuvən məni pətɨgəm iəu kəm lah məmə,  
\v 18 onəkerəh e nəhmtɨlah məmə okotəuhlin ilah mohiet e napinəpuiən məhuva e nəhagəhagiən. Kəni mohiet e nəsanəniən rəha Setən məhuva o Uhgɨn. Kəni Uhgɨn otafəl rəhalah noliən tərah mɨn, mətəu-inu kəmotəni nɨpəhriəniən e nəghatiən iətəm iatəni. Kəni ilah okəhuva imalah ikɨn ilah nətəmi u Uhgɨn tɨnɨtəpɨn rəkɨs ilah.’”\x - \xo 26:18  \xt Aes 42:16; Efəs 2:2; Kol 1:13\x*   
\s1 Pol təməni rəhan uək  
\p
\v 19 Kəni Pol təməkeikei mətəni məmə, “Kig, iəu iatol natimnati iətəm Uhgɨn təməni kəm iəu nian in təməni kəm iəu lanəha.  
\v 20 Iəu iətəni pətɨgəm rəhan nəghatiən iəmətuəuin əpəha Təmaskɨs, kəni uərisɨg u iəkuvən mətəni pətɨgəm əpəha Jerusɨləm, mɨne ikɨn mɨn e nɨtəni Jutiə, mɨne ima nətəm ikɨn mɨn rəfin u Nanihluə mɨn. Kəni mətəni pətɨgəm kəm lah məmə okotəkeikei motəuhlin ilah e rəhalah noliən tərah mɨn motəhatətə e Uhgɨn, kəni motol natimnati iətəm tətəgətun məmə kəmotəuhlin pəhriən ilah.  
\v 21 Mətəu nati u inu əmə, kəni nətəm Isrel kotələs iəu əpəha e Nimə Rəha Uhgɨn motolkeikei məmə okotohamu iəu.   
\p
\v 22 “Mətəu Uhgɨn tətasiru lak nian rəfin mol iatəhtul ikɨnu rəueiu mətəni kəm nətəmi əpnapɨn mɨn, mɨne nətəmi kautos narmənɨgiən, mətəni əmə natimnati iətəm Mosɨs mɨne iəni mɨn rəha Uhgɨn kəmotəni məmə otəpanol lanəha.  
\v 23 Kəmotəni məmə Krɨsto əha iətəm Uhgɨn təməni məmə otahli=pa, in otətəu nahməiən e nɨpətɨn kəni manɨmɨs. Kəni mətəu-inu in iətəmimi təmaupən məmiəgəh mɨn e nɨmɨsiən, kəni otəgətun nəhagəhagiən rəha Uhgɨn kəm nətəm Isrel mɨne Nanihluə mɨn, məmə nəhagəhagiən u in suaru iətəm Uhgɨn otosmiəgəh ilah lan.”\x - \xo 26:23  \xt Luk 24:44-47; 1Kor 15:20\x*   
\s1 Pol təmalkut məmə Kig Akripə otəni nɨpəhriəniən e Iesu  
\p
\v 24 Nian Pol təmətəghati əhanəh, Festəs təmagət əfəməh lan məmə, “!Pol ik nɨnətalməli! Rəham nəhruniən tɨnəfəməh pɨk agɨn, kəni rəueiu əha rəhm-kapə nətəlali!”   
\p
\v 25 Mətəu Pol təni=pən kəm in məmə, “Iətəmi asoli rəhak Festəs, iəu iəsalməliən. Nəghatiən mɨn u iatəni, kotəhruahru əmə, kəni ilah nɨpəhriəniən.  
\v 26 Iəu iəkəhrun nəghati əhruahruiən kəm kig, kəni ko iəsaulɨsiən mətəu-inu iəkəhrun məmə in təhrun rəkɨs natimnati mɨn u. Iəkəhrun məmə in təmos rəfin nəghatiən mɨn əha, kəni səniəmə in nati kəti iətəm kəmol oneuən=pən əha nətəmimi kohkə ikɨn.  
\v 27 ?Kig Akripə, təhro? ?Nəkotəni nɨpəhriəniən e nəghatiən iətəm iəni mɨn rəha Uhgɨn kəmotətei? Iəkəhrun əmə ik nətəni nɨpəhriəniən e lah.”   
\p
\v 28 Mətəu kig təni=pən kəm Pol məmə, “?Pol. Nɨkim təhti məmə e nian əkuəkɨr əmə uəha rəueiu, nəkəhrun niuvi=paiən iəu məmə iəu iəkuva Krɨstɨn kəti?”   
\p
\v 29 Mətəu Pol təni məmə, “Nati əpnapɨn əmə məmə in nian əkuəkɨr uə nian əfəməh, iətəfaki=pən kəm Uhgɨn məmə səniəmə ik pɨsɨn əmə, mətəu nətəmimi rəfin nətəm kəmotətəu rəhak nəghatiən rəueiu, Uhgɨn otosmiəgəh ilah, kəni mol məmə okotəhmen lak — mətəu sen əmə u iətəm kəməlis iəu lan, iəsolkeikeiən məmə okəlis itəmah lan.”   
\p
\v 30 Kəni Kig təməhtul ilah kəpmən u Festəs, mɨne Pernis, mɨne nətəmimi rəfin u kəutəharəg,  
\v 31 kəni mohiet, mautəni=pən kəm lah mɨn məmə, “Suah əha təsoliən nati kəti tərah məmə in otɨmɨs ohni uə tuvən e kaləpus ohni.”   
\p
\v 32 Kəni Kig Akripə təni=pən kəm Festəs məmə, “Nəkəhrun nahli pətɨgəmiən suah kəha, mətəu in əmə u, in tɨnətapuəh rəkɨs məmə Sisə otakil nəghatiən rəhan.”   
\c 27  
\s1 Soldiə mɨn kəmotit Pol məhuvən Rom  
\m
\v 1 Nian kəmotegəhan məmə oiəkəhuvən Itali, kəmotələhu=pən Pol mɨne nətəm kautol kaləpus nəuvein mɨn e nəhlmɨ iətəmi asoli kəti rəha soldiə mɨn, nərgɨn u Juliəs. In tətarmənɨg e soldiə uan-hanrɨt. In e soldiə u kətəni məmə “Soldiə Rəha Sisə.”\fig Naliuəkiən rəha Pol təmuvən Rom|alt="Paul's journey to Rome" src="Paul4 TNP.tif" size="span" loc="Act 27:1-28:14" copy="SIL" ref="Uək 27:1–28:14" \fig*  
\v 2 Kəni negəu kəti təmiet əpəha Atramitiam mətuva, kəni matɨg mɨnatɨtəlɨg=pən mɨn əpəha Esiə, kəni iəkəhuvən lan. Kəni iətəm kəti təmiuvɨg=pa itɨmah min, nərgɨn u Aristakəs, in iətəm Təsalonaikə əpəha e nɨtəni u Masetoniə. Kəni negəu təmietɨgəm.\x - \xo 27:2  \xt Uək 19:29\x*   
\p
\v 3 Kəni lauɨg lan iəkohiet=pa Saedon. Kəni Juliəs təmatol təuvɨr kəm Pol, kəni megəhan məmə otuvari muvən meruh rəhan nəuvein nətəmimi iətəm in təhrun ilah. Kəni ilah kəmauteruh vivi Pol.   
\p
\v 4 Kəni iəmohiet mɨn ikɨn əha, kəni məutaiu məutou pɨkɨn nɨmətagi, kəni motohtəlau e nɨkalɨ nɨtəni əha Saiprəs ikɨn nɨmətagi təsəskasɨk pɨkiən ikɨn.  
\v 5 Kəni iəmotaiu ihluə e Silisiə mɨne Pamfiliə, kəni mohiet=pa e taun Maerə əpəha e nɨtəni u Lisiə.  
\v 6 Ikɨn əha, iətəmi asoli rəha soldiə mɨn təmuvən meruh negəu kəti rəha taun Aleksantriə əpəha nɨtəni u Ijɨp, kəni negəu tatuvən Itali. Kəni təmki=pən itɨmah lan.   
\p
\v 7 Kəni iəmohiet mɨn, mətəu e nian tepət negəu əha tətaiu mətɨg əmə. Iəmotalkut nəuvetɨn məmə iəkotətəuarus taun Nitas, kəni iəməhuva iuəkɨr, mətəu tiəkɨs, mətəu-inu iautələs pɨkɨn nɨmətagi, kəni ko iəsotaiuiən məhuvən mɨn. Kəni iəkotaiu e nɨkalɨn pesi ikɨn e nɨtəni u Krit. Iəmotɨtəlau e nɨpəgnəmtɨn nɨtəni əha kəti nərgɨn u Salmone. Kəni motohtəlau e nəuvetɨ nɨftəni əha,  
\v 8 iəmotaiu ipari ipari əmə, mətəu tiəkɨs əhanəh. Kəni iəkəhuva mohiet=pa e ikɨn kəti kətəni məmə, Pasɨs Təuvɨr, iuəkɨr o taun əha Lasea.   
\p
\v 9 Mətəu-inu iəmotalkut-ərəkɨn əmə nian tepət təmuva muvən, kəni nian təuvɨr o nuvəniən e negəu tɨnol naunun, kəni otəsuvəhiən əha rəueiu, nian rəha nɨmətagi kəni nɨtəhi tərah. Nian asoli rəha nətəm Isrel u kətəni məmə, Nian Rəha Nafəliən Təfagə, tɨnuva rəkɨs mɨnuvən e məuɨg Oktopa. Kəni Pol təməghati məmə okotətəu vivi ilah, mətəni məmə,  
\v 10 “Piak mɨn. Iateruh məmə okotatɨg e nərahiən tepət e naliuəkiən u rəhatah. Nɨtəhi otərəkɨn kako mɨn u, mɨne negəu u, kəni nəmə təhro kitah mɨn okohmɨs.”   
\p
\v 11 Mətəu iətəmi asoli rəha soldiə mɨn tatətəlɨg pɨk e iətəmi tatələs negəu mɨne iətəmi u rəhan u negəu. Kəni məsətəlɨg pɨkiən e nəghatiən rəha Pol.  
\v 12 Kəni pasɨs əha təsəuvɨr pɨkiən məmə negəu otəhtul ikɨn e nian rəha nətəpuiən mətəu nian əha, in nian nɨtəhi tatəsauəsau pɨk lan. Kəni ilah tepət kotəni məmə təuvɨr məmə okohiet. Nɨkilah təməhti məmə okəhuvən əpəha e pasɨs əha Finiks motəhluaig ikɨn. Pasɨs əha in pasɨs kəti əpəha Krit iətəm təmol nohlɨn keiu, kəti tatəuag=pən e nəven pahav ikɨn, kəni kəti tatəuag=pən nəven pesi ikɨn. Kəni negəu təhrun nəməhliən ikɨn e nian rəha nəsəsauiən.   
\s1 Nɨmətagi asoli təmoh ilah  
\p
\v 13 Kəni nɨmətagi təuvɨr kəti tɨnatsɨpesi matelel nati, kəni nətəmimi e negəu, nɨkilah təhti məmə nɨmətagi əha inəha kotolkeikei məmə okotaiu lan. Kəni motəni məmə pəh okohiet. Kəni motiuvi-pəri agke, motiuvi nivən, kəni mohiet. Iəmotaiu ipari ipari əmə e nɨtəni əha Krit.  
\v 14 Mətəu təsuvəhiən nɨmətagi asoli kəti tɨnuva mɨn, nərgɨn u, Luətuəmlai,\f + \fr 27:14  \ft E nəghatiən Kris, nɨmətagi u kətəni məmə Eurakulon, u nɨpətɨn təni məmə tatsɨpən Not Is.\f* tatsɨpən e nɨtəni əha,  
\v 15 mɨnatələs itɨmah, mɨnatoh negəu. Kəni negəu tɨnəruru naiuiən mələs pɨkɨn nɨmətagi. Kəni iəkotəpəh naiuiən məutətəlɨg əmə e nɨmətagi tatələs itɨmah.   
\p
\v 16 Iəməhuva=pa nɨtəni Kauta ikɨn e nɨkalɨn pesi ikɨn. Iəmotəhluaig nəuvetɨn əha ikɨn əha, kəni motalkut məmə iəkotiuvi-pəri bot əkəku rəha negəu u koteikəpan. Kəni nətəmi kautol uək e negəu, kəmotəkeikei motəkeikei, kəni motləfəri bot e nəhue negəu.  
\v 17 Kəni motəmki=pən təulə nəuvein ləhtəni e negəu ikɨn, kəni kiuvi-ərain tiəkɨs məmə otaskəlɨm negəu mol təskasɨk. Ilah kəmotəgɨn mətəu-inu ihluə e Lipiə, səniəmə lokamnɨm pɨk, kəni nɨkilah təhti məmə negəu otələs pɨkɨn nɨpəkɨl ikɨn əha. Kəni kəmotiuvi iahu nivən rəhalah, kəni motəpəh əmə nɨmətagi tələs negəu mətan.  
\v 18 Kəməni lauɨg lan kəni nɨmətagi tatol əmə lankonu lan, kəni kotəmki pətɨgəm kako nəuvein e negəu.  
\v 19 Kəməni mɨn lauɨg mɨn, kotəmki pətɨgəm natimnati mɨn kautol uək lan e negəu təhmen e təulə mɨne nəuvein mɨn nati əpnapɨn nati agɨn mɨn rəha negəu.  
\v 20 Kəni nɨmətagi təməhtul o nian tepət nəuvetɨn kəni iəsotehiən mɨtɨgar lənian mɨne məhau mɨn lapɨn. Kəni nɨkitɨmah təhti məmə oiəsotəmiəgəh mɨniən.   
\p
\v 21 Nian iəməsotauəniən o nian tepət nəuvetɨn, kəni Pol təhtul aupən e tɨmah məni məmə, “Nəman. Nəmə nəmotətəlɨg lak, ko kəməsohietiən Krit, kəni ko kəsotatɨgiən e nərahiən u kəni məsotərəkɨniən natimnati tepət.  
\v 22 Mətəu rəueiu iəkəni=pɨnə kəm təmah məmə sotəgɨniən. Ko kitah kəti u ikɨnu təsɨmɨsiən, mətəu negəu əmə otərah.  
\v 23 Iəu iətəmi kəti rəha Uhgɨn kəni iatol rəhan uək. Kəni agelo kəti rəhan təməni=pa nəghatiən u kəm iəu lapɨn məmə,  
\v 24 ‘Pol. Səgɨniən. Onəkəkeikei muvən məhtul e nəhmtɨ Sisə əpəha Rom. Mətəu-inu Uhgɨn təuvɨr, kəni nɨkin tagiən məmə otosmiəgəh nətəmimi mɨn u ilah min ik nautasuə e negəu.’\x - \xo 27:24  \xt Uək 23:11\x*  
\v 25 Kəni Piak mɨn, sotəgɨniən. Iəu iətəhatətə e Uhgɨn məmə natimnati mɨn rəfin otol əmə məmə inu mɨne agelo təməni=pa kəm iəu.  
\v 26 Mətəu nɨmətagi otləfəri kitah əpəha e nɨtəni əkəku kəti.”\x - \xo 27:26  \xt Uək 28:1\x*   
\s1 Nɨtəhi təmləfari negəu  
\p
\v 27 Tɨnos nian ilah rəfin fotin, kəni lapɨn lan nɨmətagi tələs negəu muvən əpəha e nɨtəhi asoli Metitereniən. Kəni e nəlugɨ nian lapɨn, nətəm kautol uək e negəu, nɨkilah təhti məmə inəhuva iuəkɨr o nɨtəni kəti.  
\v 28 Kəni kəmotətu=pən nati fɨgəm kəti əpəha e nɨpəgnəmtɨ təulə kəhlman-əhlman məmə lokamnɨm uə lokipari. Kəni moteruh məmə təhmen e nevɨgəpagiən tate-səpɨn ilah rəfin. Kəni motaiu nəuvetɨn mɨn kəni motəhlman-əhlman mɨn, mətəu tɨnəhmen e nevɨgəpagiən ilah rəfin tuenti-eit əmə.  
\v 29 Kəni nətəm kautol uək e negəu kəmotəgɨn məmə negəu otələs pɨkɨn kəpiel, kəni motəmki pətɨgəm agke kuvət əpəha uərisɨg məutəfaki məmə otian uəhai əmə.   
\p
\v 30 Kəni nətəm kautol uək e negəu kəmotalkut məmə okəhuvari motagɨm, kəni motələs iahu bot rəha negəu moteiuə məmə okəhuvən əpəha e nohlɨ negəu motəmki pətɨgəm mɨn agke nəuvein.  
\v 31 Mətəu Pol təni=pən kəm iətəmi asoli rəha soldiə mɨn məmə, “Nəmə nətəmi mɨn əha okəsəutəharəgiən u e nəhue negəu, kəni nəkohmɨs.”  
\v 32 Kəni soldiə mɨn kotohatuv təulə, kəni bot tiet=pən itəhi.   
\p
\v 33 Kəni tɨnuva iuəkɨr əmə o nianiən, kəni Pol təkeikei mətəni kəm lah məmə okotəkeikei motauən. Təməni məmə, “Nian fotin nəməutəharəg məutəgɨn nian rəfin mətəu məsotuniən nati kəti.  
\v 34 Kəni rəueiu əha iətəni=pɨnə məmə onəkotəkeikei motun nati kəti məmə onəkotəsanən. Kitah rəfin okotəmiəgəh. Iətəmi kəti otəsatɨgiən e nərahiən.”  
\v 35 Pol təməmki pɨret, kəni məhtul aupən e lah məfaki=pən kəm Uhgɨn, kəni məhapu mun.  
\v 36 Kəni ko nɨkilah tɨnəuvɨr mɨnautos nauəniən mɨnautun.  
\v 37 Itɨmah rəfin tu-hanrɨt-səpɨnte-sikɨs e negəu.  
\v 38 Nian ilah rəfin kəmotauən rəkɨs, kəni motəmki pətɨgəm pak nauəniən e negəu məmə otəhvevɨg.   
\s1 Negəu təmələs nɨpəkɨl  
\p
\v 39 Kəni nian təmian, nətəm kautol uək e negəu kəmotafu məmə inəhuvari iuəkɨr o nɨtəni əkəku kəti, mətəu kotəruru məmə nɨtəni nak. Kəni moteruh pasɨs kəti nɨpəkɨl kəti əha ikɨn. Kəni nɨkilah təhti məmə okotləfəri negəu əha ikɨn.  
\v 40 Kəni kəmotətahtuv təulə e agke mɨn motəpəh ilah kotamnɨm. Kəni mohtɨs rəkɨs təulə mɨn iətəm kəməlis-ərain nuveiə asoli mɨn lan ikɨn katələs negəu ikɨn. Kəni motiuvi nivən əpəha aupən məmə nɨmətagi otələs negəu muvari.  
\v 41 Mətəu ikɨn əha lokipari nəuvetɨn, kəni nohlɨ negəu təməu nɨpəkɨl, negəu təməruru nəlauəliən. Kəni nɨtəhi tɨnətəhapu-əhapu nəusi negəu uərisɨg.   
\p
\v 42 Kəni soldiə mɨn kɨnotəni məmə okohamu nətəm kautol kaləpus u e negəu tətəmki ilah məta nəuvein kotagɨm.  
\v 43 Mətəu Juliəs u rəhalah iətəmi asoli tolkeikei məmə otosmiəgəh Pol kəni məniəhu məmə okəsotoliən nati əha kəutəni. Kəni məni=pən kəm nətəmi mɨn u kotəhrun neaiən məmə okotaupən motiuvɨg=pən pətɨgəm ləuantəhi moteai pari.  
\v 44 Kəni məni=pən kəm lah rəfin əha ikɨn məmə okotəmki nɨpɨspɨsɨ timpə uə nəuvetɨ negəu mɨn iətəm nɨtəhi təməhapu-əhapu moteai lan. Iəmotol lanəha kəni məhuvari rəfin, iətəmi kəti təsɨmɨsiən. \fig Nəgəu təmaiu-pəri e nɨpəkɨl.|alt="ship wrecked in storm" src="lb00219b.tif" size="col" loc="Act 27:39-44" copy="BFBS (Bass)" ref="Uək 27:39-44" \fig*   
\c 28  
\s1 Pol əpəha e nɨtəni Moltə  
\m
\v 1 Nian iəməhuvari, kəni itɨmah rəfin iəkotəsanən əmə, kəni mɨnotətəu məmə nɨtəni əha, nərgɨn u Moltə.  
\v 2 Nətəm ikɨn əha kəmotəuvɨr pɨk o tɨmah, kəni nɨkilah təmagiən o nosiən itɨmah. Kəni e nian əha nuhuən təmatəfuv, nətəpuiən tepət. Kəni kotahli nɨgəm asoli kəti məmə otəhgi itɨmah.\x - \xo 28:2  \xt 2Kor 11:27\x*  
\v 3 Kəni Pol təməuəri nɨgi mətu nəuvein muva. Kəni nian tətəraki=pən nɨgi nəuvein e nɨgəm, əmeiko sɨneik kəti iətəm tus iətəmi katɨmɨs, təgɨn e nahgi nɨgəm miet matus nəhlmɨn məhkul=pən lan.  
\v 4 Nətəm ikɨn əha kəmoteruh sɨneik tətəhkul=pən e nəhlmɨ Pol, kəni motəni kəm lah mɨn məmə, “Nɨpəhriəniən suah u in iol təfagə kəti iohamu itəmi. Təməsɨmɨsiən ləuantəhi, mətəu uhgɨn u nərgɨn u Nalpɨniən otəsegəhaniən məmə otəmiəgəh.”   
\p
\v 5 Mətəu Pol təmorin=pən sɨneik əpəha e nɨgəm, kəni məsətəu agɨniən məmə nɨpətɨn kəti tahmə lan.\x - \xo 28:5  \xt Mak 16:18\x*  
\v 6 Nətəmimi nɨkilah təhti məmə nɨpətɨ Pol otasisi, uə otəsuvəhiən əha rəueiu, tsɨpəri morin mɨmɨs. Kəmautəharəg mauteruh mətəu tɨnuvəh, mətəu təsoliən nati kəti mɨne. Kəni nɨkilah təhti məmə nəmə təhro suah u in uhgɨn kəti.\x - \xo 28:6  \xt Uək 14:11\x*   
\p
\v 7 Ikɨn əha səniəmə isəu o nɨtəni rəha suah kəti, nərgɨn u Pupliəs, iətəm tətarmənɨg e nətəmi ikɨn əha. Təməmki itɨmah iəkəhuvən iman ikɨn, kəni meruh vivi itɨmah. Kəni iəkotatɨg iman ikɨn motos nian kɨsɨl.  
\v 8 Kəni tatə rəha suah u Pupliəs, in tatɨmɨs matətəpu-ətəpu, kəni mətaiu e nɨrə. Kəni Pol tuvən ohni əpəha iman ikɨn imə, mələhu=pən nəhlmɨn mil lan, kəni məfaki lan, kəni nɨmɨsiən rəhan təuvɨr mɨn.  
\v 9 Nian nətəmimi kəmotətəu nati əha, kəni ilah rəfin e nɨtəni u iətəm kautohmɨs kəməhuva mɨn o Pol. Kəni Pol təfaki e lah kotəuvɨr.  
\v 10 Nətəmi ikɨn əha, kəmotəfa natimnati tepət kəm tɨmah. Nian inautol əpenə-penə məmə iəkohiet, kəmotəmki=pən rəfin rəhatɨmah natimnati mɨne nauəniən əpəha e negəu iətəm otasiru e tɨmah e suaru.   
\s1 Pol təmuvən Rom  
\p
\v 11 Iəmotatɨg ikɨn əha motos məuɨg kɨsɨl, kəni iəməhuvən e negəu kəti rəha Aleksantriə iətəm təməhluaig e nɨtəni əha e nian rəha nətəpuiən. E nohlɨ negəu əha, kəməfu aupən narmɨ uhgɨn mil əha mil-mil mil, nərgɨ lau u Kasto mɨne Polakis.  
\v 12 Iəməhuva əha taun Saerakus əpəha nɨtəni Sɨsɨli, kəni motəhtul ikɨn motos nian kɨsɨl.  
\v 13 Kəni mohiet ikɨn əha məhuva e taun kəti mɨn, nərgɨn u Retiam əpəha nɨtəni Itali. Kəni lauɨg lan, nɨmətagi iasɨpesi tɨnatelel nati, kəni iəkohiet motaiu o nian keiu, motələs=pən nati əpəha Puteoli.  
\v 14 Ikɨn əha iəmoteruh piatah mɨn nəuvein əha ikɨn nətəm kəutəhatətə e Iesu. Kəni kotətapuəh məmə oiəkotatɨg itɨmah min ilah o nəfakiən kətiəh. Kəni uərisɨg iəmotaliuək əmə məhuvən əpəha Rom. Kəni inu suaru rəhatɨmah iətəm iəmotaliuək lan mohiet=pa Rom.   
\p
\v 15 Kəni nian piatah mɨn iətəm kəutəfaki əpəha Rom kəmotətəu məmə iəməhuvən, kəni kəməhuva məmə okoteruh itɨmah əpəha e suaru. Kəməhuva məutəharəg əpəha Apias, taun kəti katol makɨt ikɨn. Ikɨn əha, hotel kɨsɨl əha ikɨn. Kəni nian Pol təmeruh ilah, təməni-vivi Uhgɨn, kəni nɨkin təmagiən məri məriauəh.  
\v 16 Nian iəmohiet=pa Rom, kəni kəpmən təmegəhan məmə Pol otətatɨg pɨsɨn əmə e nimə kəti, pəh soldiə kəti tateh.   
\s1 Pol təməni pətɨgəm nəghatiən rəha Uhgɨn əpəha Rom  
\p
\v 17 Tɨnos nian kɨsɨl, kəni Pol tahli=pən nəghatiən kəm nətəmi asoli mɨn rəha Isrel məmə okəhuva o nəghatiən kəti. Nian kəməhuva, kəni təməni pətɨgəm kəm lah məmə, “Piak mɨn, iəu iəməsoliən nati kəti tərah e nətəm imatah ikɨn, mɨne kastɨm rəhatah iətəm tɨpɨtah mɨn kəmautəgətun itah lan aupən. Mətəu nətəm Jerusɨləm kəmotaskəlɨm iəu kləfən iəu kəm nətəm Rom.  
\v 18 Kəni nətəm Rom kəmotətapuəh o nəghatiən tepət ohniəu. Mətəu kəməsoteruhiən nəghatiən kəti mɨne məmə oiəkɨmɨs ohni. Kəni kotolkeikei məmə okotahli pətɨgəm iəu.\x - \xo 28:18  \xt Uək 26:31\x*  
\v 19 Mətəu nətəm Isrel ikɨn əha kəsotolkeikeiən. Kəni iəu aru əmə iəkətapuəh məmə iəkuva ikɨnu Rom məhtul e kot e nəhmtɨ suah u Sisə, mətəu iəsəniən nəghatiən kəti tərah e nətəm imak mɨn.\x - \xo 28:19  \xt Uək 25:11\x*   
\p
\v 20 “Mətəu-inu tol lanəha, kəni iəkolkeikei məmə iəkahli=pən nəghatiən o təmah məmə iəkeruh itəmah məghati lan nəuvetɨn kəm təmah. Kəməlis iəu e sen u, mətəu-inu o Iosmiəgəh əmə u, iətəm kitah nətəm Isrel kəutəni məmə otəpanuva.”\x - \xo 28:20  \xt Uək 26:6-7\x*   
\p
\v 21 Kəni kəmotəni=pən kəm Pol məmə, “Iəsotosiən nauəuə lan kəti mɨne iətəm təmsɨpən Jutiə. Kəni kitah mɨn nəuvein kəsotsɨpəniən ikɨn əha motos nəghatiən kəhuva məmə kətəni nəghatiən tərah nəuvein lam.  
\v 22 Mətəu iəkolkeikei məmə iəkətəu-to məmə rəham nətəlɨgiən təhro lanu. Mətəu-inu iəkotəhrun məmə kɨnatəni rah noliən rəha nəfakiən u rəhatəmah əpəha ikɨn mɨn rəfin.”\x - \xo 28:22  \xt Uək 24:14\x*   
\p
\v 23 Kəni ilah kəmotələhu nian kəti o nəghatiən. Kəni e nian əha, ilah tepət mɨn nətəm Isrel kəməhuva əha Pol tətatɨg ikɨn. Kəni in təməghati kəm lah e nian apiəpiə əha, mətəni-vivi kəm lah narmənɨgiən Rəha Uhgɨn. Kəni mətəni mɨn Lou rəha Mosɨs mɨne iəni rəha Uhgɨn, məmə otiuvi ilah kəhuva o Iesu.  
\v 24 Nəuvein kəmotətəu rəhan nəghatiən, motəni nɨpəhriəniən lan. Mətəu nəuvein kəsotəniən nɨpəhriəniən lan.  
\v 25 Kəni mɨnautorgəhu ilah min ilah mɨnautol məmə okotagɨm mɨn. Mətəu uərisɨg kohiet, Pol təni=pən nəghatiən kəti mɨn kəm lah məmə, “Nəghatiən iətəm Narmɨn Rəha Uhgɨn təməfən kəm iəni rəha Uhgɨn u Aiseə məmə otəni pətɨgəm kəm tɨpɨtah mɨn aupən, in təhruahru əmə. Uhgɨn təməni kəm iəni məmə,   
\q1
\v 26 ‘Uvən məni pətɨgəm kəm nətəmi mɨn əha məmə iəu Uhgɨn iatəni məmə,  
\q1 “Onəutətəu məutətəu məutətəu,  
\q1 mətəu ko nəsotəhruniən nian kəti mɨne.  
\q1 Kəni onəkoteruh mauteruh mauteruh,  
\q1 mətəu ko nəsotəhruniən nian kəti mɨne.”   
\q1
\v 27 In tol lanəha mətəu-inu nɨkilah tɨniəkɨs rəkɨs.  
\q1 Kəmotasisɨg e matəlgɨlah mɨne nəhmtɨlah.  
\q1 Mətəu kəmautol lanəha məmə,  
\q1 okəsoteruhiən e nəhmtɨlah,  
\q1 kəni okəsotətəuiən e matəlgɨlah,  
\q1 kəni nɨkilah təruru nəhruniən.  
\q1 Kəni məsəhuvaiən ohniəu məmə iəkosmiəgəh ilah.’”\x - \xo 28:27  \xt Aes 6:9,10\x*   
\p
\v 28 Kəni Pol təni məmə, “Onəkotəkeikei motəhrun vivi məmə Uhgɨn təmol suaru u rəhan o nosmiəgəhiən nətəmimi. Tɨnuvən rəkɨs o Nanihluə mɨn. Kəni nətəmi mɨn əha okotətəlɨg e nəghatiən əha kəni motəni nɨpəhriəniən lan.”\f + \fr 28:28  \ft E kopi əuas mɨn nəuvein rəha Niutestɨmɨn iətəm kəmətei e nəghatiən Kris aupən, nəghatiən pɨsɨn kəti mɨn əha ikɨn iətəm tatɨlpɨn nəghatiən u mətəni məmə, “\fv \ft 29 \+fv*\ft Nian Pol təmol naunun e rəhan nəghatiən, kəni kəmohiet, nətəlɨgiən rəhalah təman kətiəh kətiəh kəni məutorgəhu.”\f*   
\p
\v 30 Kəni e nu keiu apiəpiə, Pol təmətatɨg əmə e nimə əha kəni matol ren lan. Kəni nɨkin tətagiən o nətəmimi mɨn rəfin kəutəhuva məutəh.  
\v 31 In təməkeikei mətəni pətɨgəm narmənɨgiən Rəha Uhgɨn kəni mətəgətun əskasɨk ilah e nanusiən təuvɨr rəha Iərmənɨg Iesu Krɨsto. Kəni suah kəti tɨkə məmə otəniəhu o nəni pətɨgəmiən nəghatiən əha.