\id 2TI - Whitesands Tanna \h 2 TIMOTI \toc1 Nauəuə iətəm tatol keiu lan iətəm Pol təmətei tuvən kəm Timoti \toc2 2 Timoti \toc3 2Tim \mt1 2 Timoti \mt2 Nauəuə iətəm tatol keiu lan iətəm Pol təmətei tuvən kəm Timoti \imt1 Nəghatiən əkuəkɨr rəha nauəuə u 2 Timoti \ip \bd ?Pəh təmətei nauəuə u?\bd* Aposɨl Pol təmətei nauəuə u. \ip \bd ?Təmətei tatuvən kəm pəh?\bd* Təmətei tatuvən kəm Timoti. Kəni in molkeikei məmə ilah mɨn əpəha e niməfaki rəha Efəsɨs, məmə okotafin. Afin e “Nəghatiən Əkuəkɨr Rəha Nauəuə u 1 Timoti” o nəhruniən məmə Timoti in pəh. \ip \bd ?Natɨgiən təhro lanu lan nian təmətei?\bd* Nian kəpmən rəha Rom tətaskəlɨm Pol əpəha Rom, in təsatɨgiən e kaləpus, mətəu in təmətatɨg e rəhan kəti nimə, kəni soldiə mɨn kəmautatɨg ilah min mauteruh vivi məmə in otəsagɨmiən. Naunun japtə rəha Uək Mɨn tətəghati e nian mɨn əha. Kəni əmeiko kəpmən təmahli pətɨgəm in, kəni taliuək əmə mətan o nu keiu. Mətəu rəueiu əha, tɨnuvən mɨn e kaləpus əpəha Rom, kəni kaləpus əha in tərah pəhriən ikɨn. Nauəuə rəha Uək Mɨn təsəghatiən e nian əha, nauəuə tɨnol naunun rəkɨs. Kaləpus əha in tətəpu ikɨn, kəni tiəkɨs o nətəmimi o nuvəniən məsal=pən lan. Luk əmə ilau min. Pol təmolkeikei məmə Timoti otuva meh mətəu-inu in rəhan niəli təuvɨr. Kəni in molkeikei məmə Timoti in otəmki nauəuə mɨn rəhan. \ip \bd ?Təmətei nauəuə u o nak?\bd* Pol təməhrun məmə otəsuvəhiən kohamu in tɨmɨs. Tol lanəha, in təmətei nauəuə u o nələhu-pəniən niməfaki e nəhlmɨ nətəmi asoli pɨsɨn mɨn nəuvein təhmen e Timoti. Nian iəkɨs mɨn kəutəhuva o niməfaki, kəni Pol in tolkeikei məmə Timoti otətaskəlɨm Nanusiən Təuvɨr, kəni matəhtul əskasɨk e nəhatətəin rəhan, kəni məsəgɨniən e nəni pətɨgəmiən Nanusiən Təuvɨr, kəni in otəhtul maru o nətəuiən nahməiən e nɨpətɨn nəmə nərahiən otuva. \c 1 \s1 Pol təməni təuvɨr kəm Timoti \p \v 1 Iəu Pol, u iəu aposɨl kəti rəha Krɨsto Iesu, iətəm Uhgɨn təmɨtəpɨn rəkɨs iəu məmə rəhan, kəni mahli=pa iəu məmə iəkəni pətɨgəm rəhan nəniəskasɨkiən rəha nəmiəgəhiən itulɨn e Krɨsto Iesu. \v 2 Iətəni təuvɨr kəm ik Timoti, nətɨk iətəm iəkolkeikei pɨk ik. \p Pəh Uhgɨn Tatə mɨne Krɨsto Iesu rəhatah Iərmənɨg okuəfɨnə rəhalau nəuvɨriən, mɨne nasəkəhruiniən, mɨne nəməlinuiən kəm ik.\x - \xo 1:2 \xt Uək 16:1; 1Tim 1:2\x* \s1 Pol təməfəri nətəlɨgiən rəha Timoti \p \v 3 Nian rəfin lapɨn mɨne lənian, iətəfaki ohnik, kəni mətəni tagkiu kəm Uhgɨn ohnik. Kəni iatol uək rəhan təhmen=pən əmə e tɨpɨk mɨn, kəni iəkəhrun məmə noliən tərah kəti təsatɨgiən lak.\x - \xo 1:3 \xt Uək 23:1\x* \v 4 Nɨkik tətəhti nəhu nəhmtəm, kəni iəkolkeikei pɨk məmə iəkeruh mɨn ik pəh nɨkik otagiən. \v 5 Nɨkik tətəhti nəhatətəiən pəhriən rəham iətəm təhmen=pən əmə e nəhatətəiən iətəm təmaupən mətatɨg e rəham kəha Lois mɨne rəham mamə Iunis, kəni iəkəhrun pəhriən məmə rəueiu in tɨnatɨg lam.\x - \xo 1:5 \xt Uək 16:1\x* \p \v 6 Kəni tol lanəha, iətəni mɨn kəm ik məmə onəkelel nɨgəm rəha nəsanəniən iətəm Uhgɨn təməfɨnə o noliən rəhan uək. Uhgɨn təməfɨnə nəsanəniən əha nian iəmələhu=pən nəhlmək mətəfaki=pɨnə lam.\x - \xo 1:6 \xt 1Tim 4:14\x* \v 7 Ol uək e nəsanəniən əha, mətəu-inu Uhgɨn təsəfaiən kəm tah nɨkin rəha nəgɨniən, mətəu təməfa nɨkin rəha nəsanəniən, mɨne nɨkin rəha nolkeikeiən, mɨne nɨkin iətəm tatol noliən mɨn iətəm in təhrun məmə kotəhruahru.\x - \xo 1:7 \xt Rom 8:15\x* \p \v 8 Kəni inəha, saulɨsiən o nəni pətɨgəmiən Iərmənɨg, kəni saulɨsiən lak iətəm iətatɨg e kaləpus o nərgɨn. Iətətəu nahməiən o nanusiən təuvɨr, kəni nəmə nian əskasɨk tətuva ohnik, nəkəkeikei mol məmə iəu mɨne e nəsanəniən iətəm Uhgɨn tətəfɨnə kəm ik. \v 9 Uhgɨn təmosmiəgəh itah kəni mauɨn e tah məmə kitah okəhuva rəhan mɨn nətəmimi nətəm kotasim, kəni təməsoliən o nati kəti iətəm kitah kəmotol, mətəu in təmol e rəhan aru əmə nətəlɨgiən, mɨne nəuvɨriən. Nian Uhgɨn təməsol əhanəhiən nɨftəni mɨne, mətəu in təmələhu rəkɨs nəlpəkauiən məmə in otəfən rəhan nəuvɨriən kəm tah e Krɨsto Iesu,\x - \xo 1:9 \xt Efəs 2:8-9; Tait 3:5\x* \v 10 mətəu rəueiu, in təmol əpu nəuvɨriən əha kəm tah e nuvaiən rəha Iosmiəgəh rəhatah, Krɨsto Iesu. Kəni Krɨsto təmohapɨs nɨmɨsiən mɨne rəhan nəsanəniən, kəni təmasiəgəpɨn mol əpu suaru rəha nəmiəgəhiən u naunun tɨkə, kəni kitah kauteh e nanusiən təuvɨr əha.\x - \xo 1:10 \xt Hip 2:14\x* \p \v 11 Kəni Uhgɨn təmɨtəpɨn iəu məmə iəu iəgəhati, mɨne aposɨl, mɨne iəgətun o nanusiən təuvɨr əha.\x - \xo 1:11 \xt 1Tim 2:7\x* \v 12 Tol lanəha iətətəu pɨk nahməiən ohni u ikɨnu e kaləpus. Mətəu iəsaulɨsiən, mətəu-inu iəkəhrun məmə pəh u iətəhatətə lan, kəni məhrun vivi məmə in təhrun neh viviən nati nak iətəm in təmələhu=pa e nəhlmək o naunun nian.\f + \fr 1:12 \ft Suaru pɨsɨn o nəuhliniən fes 12b: “kəni məhrun vivi məmə in təhrun neh viviən nati nak iətəm iəu iəmələhu=pən e nəhlməm o naunun nian.”\f* \p \v 13 Ɨtəu=pən əmə suaru rəha nəgətuniən u təhruahru iətəm iəməni kəm ik, kəni ol nati u e nəhatətəiən mɨne nolkeikeiən e Krɨsto Iesu. \v 14 E nasiruiən rəha Narmɨn Rəha Uhgɨn iətəm tətatɨg e nɨkitah, kəni ateruh vivi nati təuvɨr iətəm Uhgɨn təmələhu=pən e nəhlməm.\x - \xo 1:14 \xt 1Tim 6:20\x* \p \v 15 Nəkəhrun məmə rəhak mɨn nətəmimi əpəha Esiə, ilah Fukeləs mɨne Hermokenəs, ilah rəfin kəmotagɨm rəkɨs motəpəh iəu. \p \v 16 Pəh Iərmənɨg otasəkəhruin Onesiforəs mɨne rəhan mɨn, mətəu-inu nian tepət təmasiru lak mətəfəri rəhak nətəlɨgiən. Kəni təməsaulɨsiən məmə iəmətatɨg e kaləpus. \v 17 Nɨpəhriəniən, nian in təmuva Rom, təməsal pɨk lak mətəuarus meruh iəu. \v 18 !Pəh Iərmənɨg otasəkəhruin in e naunun nian! Ik nəkəhrun vivi natimnati təuvɨr mɨn iətəm təmol kəm iəu əpəha Efəsɨs. \c 2 \s1 Soldiə təuvɨr rəha Krɨsto Iesu \m \v 1 Ik u nətɨk, pəh Uhgɨn otol nɨkim təsanən e nəuvɨriən iətəm tatsɨpən e Krɨsto Iesu. \v 2 Nəmətəu rəkɨs natimnati mɨn u iətəm iəməgətun ik lan e nəhmtɨ nətəmimi tepət. Kəni os rəhak nəghatiən mələhu=pən e nəhlmɨ nətəmimi nəuvein nətəm nətəni nɨpəhriəniən e lah, kəni ilah okotəhrun nəgətuniən nətəmimi nəuvein mɨn lan. \v 3 Nian nərahiən otuva, mətəu əhtul əskasɨk kitah min ik, təhmen e soldiə təuvɨr kəti rəha Krɨsto Iesu.\x - \xo 2:3 \xt 2Tim 1:8\x* \v 4 E nian rəha nəluagɨniən, soldiə kəti təsoliən natimnati rəha nətəmimi əpnapɨn əmə, mətəu tatol əmə uək rəha soldiə mətəu-inu, in tolkeikei məmə rəhan iətəmi asoli rəha soldiə mɨn, nɨkin otagiən lan. \v 5 Kəni e noliən əhmen əmə lanəha, iətəmi tətaiu məmə in otol win, in otəkeikei mɨtəu=pən lou mɨn rəha naiuiən, mətəu nəmə təsoliən, kəni in otəsosiən nətəouiən rəha nol winiən.\x - \xo 2:5 \xt 2Tim 4:8\x* \v 6 Təhruahru əmə mɨn lanəha məmə iətəmi tatol pɨk uək e nasumiən, in otaupən məulək lan.\x - \xo 2:6 \xt 1Kor 9:7\x* \v 7 Ətəlɨg vivi e nati nak iətəni kəm ik. Iərmənɨg otasiru lam o nəhruniən nɨpətɨ nəghatiən mɨn u. \p \v 8 Ətətəlɨg e Iesu Krɨsto u nəuanɨləuɨs rəha Tefɨt, kəni Uhgɨn təmosmiəgəh in e nɨmɨsiən. Kəni inu nanusiən təuvɨr iətəni pətɨgəm.\x - \xo 2:8 \xt Rom 1:3; 1Kor 15:4\x* \v 9 Kəni iətətəu nahməiən o nanusiən təuvɨr əha, kəni nɨpəhriəniən, kəməlis iəu e sen təhmen=pən məmə iəu iakləh kəti uə iohamu itəmi. Mətəu kəsəlisiən nəghatiən rəha Uhgɨn.\x - \xo 2:9 \xt Efəs 3:1,13; Fɨl 1:12-14\x* \v 10 Tol lanəha, iətəhtul əskasɨk e nahməiən mɨn rəfin rəhak o nasiruiən e nətəmimi nətəm Uhgɨn təmɨtəpɨn ilah, məmə in otosmiəgəh ilah e Krɨsto Iesu, kəni ilah okotatɨg e nəuvɨriən əhagəhag rəha Uhgɨn, iətəm naunun tɨkə. \p \v 11 Inu nəghatiən tətəni pəhriən məmə, \q1 Okəmə kəhuva kətiəh e Krɨsto e nɨmɨsiən rəhan, \q1 kəni okotəmiəgəh mɨn kitah min.\x - \xo 2:11 \xt 2Kor 4:11\x* \q1 \v 12 Okəmə kautəhtul əskasɨk e nian əskasɨk mɨn, \q1 kəni kitah okotarmənɨg mɨn kitah min. \q1 Okəmə kitah kotəniapɨn lan, \q1 kəni in otəniapɨn e tah.\x - \xo 2:12 \xt Mat 10:33\x* \q1 \v 13 Okəmə kitah kəsotoliən rəhatah nonauvɨl, \q1 mətəu in tatol rəhan nonauvɨl, \q1 mətəu-inu Uhgɨn otəkeikei matol rəhan noliən nian rəfin.\x - \xo 2:13 \xt Rom 3:3-4; Tait 1:2\x* \s1 Ioluək təuvɨr rəha Uhgɨn \p \v 14 Natimnati mɨn u, onəkəkeikei mətəni mətɨsɨmaru lan kəm rəham mɨn nətəmimi. Əni əskasɨk kəm lah lanəha məmə, “Iatəni e nərgɨ Uhgɨn məmə itəmah nəsotorgəhuiən o nɨpətɨ nəghatiən mɨn.” Norgəhuiən lanəha təsasiruiən e iətəmi kəti, mətəu tətərəkɨn əmə nətəmimi nətəm kəutətəu.\x - \xo 2:14 \xt 1Tim 6:4; Tait 3:9\x* \v 15 Alkut əskasɨk məmə onəkuva ioluək təuvɨr iətəm nian Uhgɨn tateruh rəham uək, in təhrun nəniən məmə, “Əuəh, nəmol təuvɨr,” kəni nəsaulɨsiən o rəham uək, mətəu-inu nətəgətun əhruahru nəghatiən rəha nɨpəhriəniən.\x - \xo 2:15 \xt 1Tim 4:6\x* \p \v 16 Mətəu əpəh nəghatiən mɨn u tol tanpən əmə iətəm kotərah məsotɨsiaiən Uhgɨn, mətəu-inu nətəmimi nətəm kəutəghati lanəha, nəmiəgəhiən rəhalah tatuvən matuvən əmə o noliən mɨn iətəm Uhgɨn təməki lan.\x - \xo 2:16 \xt 1Tim 4:7\x* \v 17 Nəgətuniən rəhalah in təhmen=pən əmə e nɨməgɨm pien iətəm tətəmahali matepət matol iahgin. Suah mil u kuol lanu lan, ilau u Haemeneəs mɨne Filitəs,\x - \xo 2:17 \xt 1Tim 1:20\x* \v 18 iətəm kɨnəmkarəpən rəkɨs e suaru rəha nɨpəhriəniən. Katuəni məmə Uhgɨn təmol itah kotəmiəgəh mɨn rəkɨs e nɨmɨsiən, kəni ko Uhgɨn təsəfa mɨniən nɨpətɨtah vi nian Iesu tuva mɨn. Kəni suah mil u kətuərəkɨn nəhatətəiən rəha nətəmimi nəuvein. \v 19 Mətəu tol pau lanəha, nimə iətəm Uhgɨn tatuvləkɨn tətəhtul tiəkɨs, kəni təmətei=pən lan məmə, “Iərmənɨg təhrun nətəmi mɨn u rəhan mɨn,” mɨne, “Nətəmi mɨn u kəutəni məmə ilah nətəmimi rəha Iərmənɨg okotəkeikei motəpəh noliən tərah mɨn.”\x - \xo 2:19 \xt Nam 16:5; Aes 52:11; Jon 10:14; 1Kor 8:3\x* \p \v 20 Ətəlɨg-to lan. E nimə rəha iətəmi rəhan nautə tepət, kətɨm pɨsɨn pɨsɨn mɨn tepət. Kəməu nəuvein e nɨmanɨviuv təuvɨr agɨn. Kəməu nəuvein e nɨmasiə mətu.\f + \fr 2:20 \ft Nəghatiən əhruahru rəha Kris tətəni məmə, “E nimə rəha iətəmi rəhan nautə tepət, pɨlet pɨsɨn pɨsɨn mɨn tepət. Kəmol nəuvein e aiən u kol tətoraip-oraip, nəuvein e sɨlfə, nəuvein e nɨgi, nəuvein e nɨftəni.”\f* Uək rəha kətɨm vi, in uək asoli iətəm katɨsiai. Kəni uək rəha kətɨm əuas, in uək əpnapɨn əmə iətəm tol naulɨsiən təhmen əmə o nosiən nɨmənərɨk. \v 21 Okəmə iətəmi kəti tatol rəhan nəmiəgəhiən tətəhlan vivi mətəpəh noliən rəha naulɨsiən, in təhrun noliən uək asoli iətəm katɨsiai, kəni Uhgɨn otələhu kalɨn məmə rəhan pɨsɨn əmə, kəni mol əpenə-penə məmə otol uək təuvɨr mɨn. \p \v 22 Aiu muvən isəu o noliən tərah mɨn iətəm tateviə e nɨki nətəm aluə. Kəni ɨtəu=pən vivi suaru rəha natimnati mɨn u: noliən iətəm təhruahru, mɨne nəhatətəiən, mɨne nolkeikeiən, mɨne nəməlinuiən. Ɨtəu=pən suaru əha itəmah nətəmi mɨn u nətəm kautətapuəh o nasiruiən rəha Iərmənɨg e nɨkilah iətəm təuvɨr.\x - \xo 2:22 \xt 1Tim 6:11\x* \v 23 Əpəh magɨm rəkɨs e nəghatiən alməli mɨn iətəm nɨpətɨlah tɨkə. Nəghatiən mɨn əha kautiuvi=pa əmə norgəhuiən.\x - \xo 2:23 \xt 1Tim 4:7\x* \v 24 Ioluək rəha Iərmənɨg, ko in təsorgəhuiən, mətəu in otəkeikei matol təuvɨr kəm nətəmimi rəfin, kəni otəkeikei muva iətəmi rəha nəgətuniən, kəni rəhan nətəlɨgiən təfəməh. \v 25 Okəmə nətəmimi nəuvein kəutəni rah rəhan nəgətuniən, kəni in otəkeikei məgətun vivi ilah e noliən mətɨg əmə. Kəni nəmə təhro Uhgɨn otegəhan məmə ilah okotəuhlin rəhalah nəmiəgəhiən, məmə ilah okotəhrun nɨpəhriəniən. \v 26 Kəni ilah okəhuva mɨn e nətəlɨgiən təuvɨr, kəni motagɨm rəkɨs e lalɨg rəha Setən, iətəm təmaskəlɨm ilah kəni kautol nəuian. \c 3 \s1 Noliən tərah mɨn iuəkɨr o Naunun Nian \m \v 1 Mətəu onəkəkeikei məhrun nəghatiən u məmə nian əskasɨk mɨn okəhuva iuəkɨr o Naunun Nian.\x - \xo 3:1 \xt 1Tim 4:1\x* \v 2 Tol lanəha mətəu-inu, nətəmimi okautətəlɨg aru əmə e lah mɨn, kəni ilah okotolkeikei pɨk məni. Nətəmimi nətəm kəutəni aru əmə nati, məutəfu aru ilah mɨn, məutəni rah nətəmimi mɨne Uhgɨn, məutəhti nəuia tatə mɨne mamə, məutəpəh nəniən tagkiu e nɨkilah, kəni okəsotɨsiaiən Uhgɨn. \v 3 Rəhalah nolkeikeiən otarfu, məsotaluiən e nərahiən kəti okol e lah. Okəsotarmənɨgiən e noliən mɨn rəhalah. Nɨkilah otagiən o nərəkɨniən nətəmimi mɨne nərgɨlah. Okotəməki e nati iətəm təuvɨr. \v 4 Ilah kəuɨt kəsuə mɨn, kəni okotol natimnati tərah nəuvein mətəu kəsotətəlɨgiən məmə nati nak otiet lan. Kəni ilah okotəfəri aru ilah, kəni ilah okotolkeikei pɨk natimnati o nətəuiən təuvɨr e nɨpətɨlah, mətəu ilah okəsotolkeikeiən Uhgɨn. \v 5 Okotol noliən mɨn rəha nəfaki mɨn məmə nətəmimi okoteruh, mətəu ilah okəsotolkeikeiən məmə nəsanəniən rəha Uhgɨn otəuhlin nɨkilah. Uvən isəu o nətəmimi mɨn u.\x - \xo 3:5 \xt Mat 7:15,21; Tait 1:16\x* \p \v 6 Əpəh əmə ilah mətəu-inu nəuvein kauteh suaru o nuvəniən lahuənu mɨn, kəni mautiuvi rəkɨs nətəlɨgiən rəha nɨpətan nətəm rəhalah nətəlɨgiən təsəskasɨkiən. Təfagə tərah mɨn rəha nɨpətan mɨn u, in tiəkɨs pɨk o lah, kəni noliən tərah mɨn tepət iətəm ilah kautolkeikei, kautiuvi=pən ilah. \v 7 Kəni nɨpətan mɨn əha kautətəlɨg vivi e nəghatiən mɨn rəfin rəha nətəmi mɨn əha, mətəu ko kəsotəhruniən nəghatiən rəha nɨpəhriəniən. \v 8 Aupən ikɨn, Janes mɨne Jampres kəmətuəməki e Mosɨs,\f + \fr 3:8 \ft Janes mɨne Jampres, ilau iəmki nərɨk mil rəha kig rəha Ijɨp. Nərgɨlau tɨkə e Nauəuə Rəha Uhgɨn, mətəu ilau əha ikɨn e nauəuə pɨsɨn mɨn rəha nətəm Isrel.\f* kəni e noliən əhmen əmə lanəha, nətəmimi mɨn əha kautəhti nəghatiən rəha nɨpəhriəniən. Nətəmimi mɨn u, rəhalah nətəlɨgiən təriauəh e noliən tərah mɨn, kəni noliən rəha nəhatətəiən rəhalah in neiuəiən əmə in əmə.\x - \xo 3:8 \xt Eks 7:11\x* \v 9 Mətəu nəgətuniən eiuə rəhalah, ko təsəhtuliən tuvəh, mətəu-inu nətəmimi rəfin okoteruh məmə ilah kəsotəhruniən nati iətəm kəutəghati lan, kotəhmen=pən əmə e suah mil əha. \s1 Nəghatiən rəha Pol kəm Timoti \p \v 10 Mətəu ik, Timoti, ik nəmətəu=pən rəhak nəgətuniən, mɨne noliən rəha nəmiəgəhiən rəhak, mɨne nati nak iətəm iəkolkeikei məmə iəkol, mɨne rəhak nəhatətəiən, mɨne noliən rəha nətəlɨgiən rəhak iətəm təfəməh, mɨne rəhak nolkeikeiən, mɨne nəhtul əskasɨkiən rəhak, \v 11 kəni nəkəhrun nian əskasɨk mɨn iətəm tətuva e rəhak nəmiəgəhiən, mɨne noliən tərah mɨn iətəm katol lak. Kəni nəkəhrun noliən əskasɨk mɨn iətəm kəmol lak əpəha Antiok, mɨne Ikoniəm, mɨne Listra.\x - \xo 3:11 \xt Uək 13:50; 14:5; 14:19\x* Mətəu Iərmənɨg təmos rəkɨs iəu e natimnati mɨn rəfin əha.\x - \xo 3:11 \xt Sam 34:19\x* \v 12 Nɨpəhriəniən, nətəmimi rəfin nətəm kotolkeikei məmə okotol noliən iətəm Uhgɨn tolkeikei, kəni motol e Krɨsto Iesu, nətəmimi okotol tərah kəm lah,\x - \xo 3:12 \xt Mat 16:24; Jon 15:20; Uək 14:22\x* \v 13 mətəu nian kətiəh mɨn əmə, nol təfagə tərah mɨn mɨne nətəmimi rəha neiuəiən,\f + \fr 3:13 \ft “nətəmimi rəha neiuəiən” — Nɨpətɨn məmə ilah nətəmimi nətəm kəutəni məmə ilah kautol nati kəti məmə okoteiuə e nətəmimi nəuvein. Inu təhmen e nətəmimi nətəm Pol tətəni kəm Timoti. Ilah kəutəni məmə ilah nəgətun mɨn rəha niməfaki, mətəu kəpə, kəuteiuə. Səniəmə rəha niməfaki. Kəutəni əmə rəhalah əmə nətəlɨgiən mɨn məmə okoteiuə e nətəmimi.\f* ilah okotol noliən tərah məhuvən motol nətəm kotərah agɨn. Ilah nətəm kəteiuə e lah,\f + \fr 3:13 \ft Setən uə nətəmimi pɨsɨn mɨn okoteiuə e lah.\f* kəni ilah okoteiuə pɨk agɨn e nətəmimi. \p \v 14 Mətəu ik, Timoti, onəkeikei mətɨtəu=pən əmə natimnati təuvɨr mɨn iətəm kəməgətun ik lan nətəm nəməni əskasɨk rəkɨs nɨpəhriəniən lan, mətəu-inu ik nəkəhrun vivi nətəmimi nətəm kəmotəgətun ik lan. \v 15 Kəni nian nəmatəkəku mətəuarus=pa u rəueiu, nəməhrun Nauəuə Rəha Uhgɨn iətəm təhrun nəfɨnəiən neinatɨgiən məmə nəkəhrun nosiən nəmiəgəhiən itulɨn lan o nəhatətəiən e Krɨsto Iesu. \v 16 Nəghatiən mɨn rəfin e Nauəuə Rəha Uhgɨn, kəmotsɨpən əmə e nohlɨ Uhgɨn, kəni kəutasiru e tah. Kəutəgətun itah natimnati tepət. Mautəni əpu noliən tərah mɨn rəhatah, mautəgəu əhruahru itah, kəni məutəgətun itah e noliən mɨn iətəm kotəhruahru.\x - \xo 3:16 \xt Rom 15:4\x* \v 17 Kautol əpenə-penə itah u nətəmimi rəha Uhgɨn məmə kitah kəhuva nətəmimi nətəm kotəhrun noliən uək təuvɨr mɨn rəfin. \b \c 4 \p \v 1 Timoti, oiəkəni=pɨnə nəghatiən keikei kəti kəm ik e nəhmtɨ Uhgɨn mɨne Krɨsto Iesu iətəm otakil noliən rəha nətəmimi rəfin, nətəm kautəmiəgəh mɨne nətəm kəmohmɨs, kəni oiəkəni=pɨnə nəghatiən u mətəu-inu in otuva mɨn mətarmənɨg. Kəni inəha, iətəkeikei mətəuvahag əskasɨk mətəni kəm ik məmə, \v 2 əni pətɨgəm nəghatiən rəha Uhgɨn, kəni əhtul maru o nəni pətɨgəmiən, nati əpnapɨn məmə otɨmətɨg əmə, uə tiəkɨs. Uhalpɨn nati məgəu əhruahru noliən rəha nətəmimi, əniəhu noliən tərah rəha nətəmimi, kəni məuvahag məfəri nətəlɨgiən rəha nətəmimi. Kəni nian natol uək mɨn u, rəham nətəlɨgiən otəkeikei məfəməh, kəni rəham nəgətuniən otəkeikei məhruahru vivi məuvɨr. \p \v 3 Nəkəkeikei mol lanəha mətəu-inu, nian iətəm tətuva, nətəmimi okəsotolkeikeiən məmə okotətəlɨg e nəghatiən pəhriən. Mətəu nɨkilah əmə otit ilah mɨn, kəni ilah okotos iəgətun pɨsɨn pɨsɨn mɨn motolkeikei məmə nəgətun mɨn okotəhli matəlgɨlah motəgətun nəghatiən mɨn iətəm ilah əmə kotolkeikei.\x - \xo 4:3 \xt 1Tim 4:1\x* \v 4 Kəni ilah okotəuhlin nɨmatəlgɨlah o nətəlɨgiən e nəghatiən pəhriən, kəni məhuvən məutətəlɨg e nonagei eiuə mɨn. \p \v 5 Mətəu ik, ateh vivi rəham nətəlɨgiən mɨne rəham noliən mɨn e nian mɨn rəfin, nati əpnapɨn nati pɨsɨn pɨsɨn mɨn kəutəhuva e rəham nəmiəgəhiən, kəni əhtul əskasɨk nian nərahiən tətuva, kəni uvən məni pətɨgəm nanusiən təuvɨr, kəni ol rəfin uək iətəm Uhgɨn təməfɨnə kəm ik məmə onəkol. \p \v 6 Timoti, ol natimnati mɨn əha, mətəu-inu otəsuvəhiən, iəu iəkɨmɨs. Kəni rəueiu nəmiəgəhiən rəhak təhmen e wain iətəm kɨnatiuvi=pən e oltə məmə okol sakrifais lan.\x - \xo 4:6 \xt Fɨl 2:17\x*\f + \fr 4:6 \ft Nian nəuvein, nian nətəm Isrel kautol naunun e lafet, kəni məutauvəregɨn wain məmə kautol sakrifais lan tatuvən kəm Uhgɨn. Təsuvəhiən nəmiəgəhiən rəha Pol tol naunun, kəni in təməni məmə nəmiəgəhiən rəhan təhmen e wain u tatol naunun e lafet lan.\f* \v 7 E rəhak nəluagɨniən təuvɨr rəha nəhatətəiən, iəmatu vivi e nəhlmək, kəni e rəhak naiuiən, iəu iəmaiu vivi rəkɨs mətəuarus=pa naunun naiuiən, kəni iəu iəmətaskəlɨm vivi noliən əhruahru rəha nəhatətəiən kəni iəməsəpəhiən uək rəha nəni pətɨgəmiən nanusiən təuvɨr.\x - \xo 4:7 \xt 1Tim 6:12\x* \v 8 Kəni rəueiu, Iərmənɨg iətəm rəhan nakiliən təhruahru vivi, in təmol əpenə-penə e nətəouiən rəhak, inu kəfəfau rəha iətəm tatol win e rəhan naiuiən, kəni in otəfəfau=pa kəm iəu e nian rəha nakiliən mətəu-inu in təmakil iəu məmə rəhak nəmiəgəhiən təhruahru. Kəni səniəmə iəu pɨsɨn əmə, mətəu otəfən kəm nətəmimi rəfin nətəm kotolkeikei mautəhtahnin məmə in otuva mɨn.\x - \xo 4:8 \xt 1Kor 9:24-25\x* \s1 Pol təməni pətɨgəm nanusiən rəha in mɨn nəuvein \p \v 9 Əsal uəhai əmə rəham suaru məmə onəkuva meh iəu, \v 10 mətəu-inu Timəs, u tolkeikei pɨk nati rəha nɨftəni u, in tɨnəpəh iəu mɨnuvən Təsalonaikə. Kresens tɨnuvən rəkɨs Kəlesiə, kəni Taitəs tɨnuvən rəkɨs Talmesiə. \v 11 Mətəu Luk pɨsɨn əmə itɨmlau min. Təuvɨr məmə nian nətuva, onəkit Mak itəlau min, mətəu-inu in təhrun nasiruiən e uək rəhak.\x - \xo 4:11 \xt Uək 15:37-39; 2Kor 8:23; Kol 4:14\x* \v 12 Iəmahli=pən rəkɨs Tikikəs tuvən əpəha Efəsɨs. \v 13 Kəni nian nəkuva, onəkos rəhak kot iətəm iəmələhu kəm Karpəs əpəha Troas, kəni onəkos mɨn rəhak nauəuə mɨn iətəm kəmaiu-aiu,\f + \fr 4:13 \ft E nian əha, nauəuə rəfin kəmaiu-aiu. Kotos mapepe əfəməh kəti kəni kəmaiu-aiu.\f* kəni iəkolkeikei pɨk mɨn məmə onəkos nauəuə mɨn u kəmol e nɨlosɨ sipsip.\x - \xo 4:13 \xt Uək 20:6\x* \p \v 14 Suah u Aleksantə u iətəmimi rəha noliən uək e aiən, in təmatol tərah lak. Iərmənɨg otəfən nɨtai nətəouiən rəhan o natimnati mɨn əha.\x - \xo 4:14 \xt Aes 59:18; Rom 2:6\x* \v 15 Kəni ik mɨn, atətəu ik o suah konu, mətəu-inu tətahtɨpəsɨg e nəghatiən mɨn rəhatah. \p \v 16 Nian iəmaupən məhtul e kot məmə iəkəni pətɨgəm nəghatiən mɨn rəhak, suah kəti təməsəhtul pətɨgəmiən masiru lak, mətəu nətəmimi rəfin kəmotagɨm motəpəh iəu. Pəh Uhgɨn nɨkin otəsəhtiən natimnati rəfin iətəm ilah kəmotol. \v 17 Mətəu Iərmənɨg təməhtul e nɨkalɨk məfa nəsanəniən kəm iəu məmə iəkəni pətɨgəm vivi nəghatiən rəhan, kəni pəh Nanihluə\f + \fr 4:17 \ft Nanihluə, Ianihluə — Afin-to e tiksɨnəri.\f* mɨn okotətəu. Kəni təmləfətɨgəm iəu e nohlɨ laion.\f + \fr 4:17 \ft Nəghatiən mɨn nəuvein e fes mɨn 9-17, təhmen əmə e nəghatiən mɨn nəuvein e Sam 22.\f* \v 18 Iərmənɨg otos rəkɨs iəu e nərahiən mɨn rəfin iətəm okol kəm iəu, kəni in otaskəlɨm vivi iəu, kəni mos iəu iəkuvən e negəu e neai, ikɨn tətarmənɨg ikɨn. Pəh okətəfəri nərgɨn tatuvən matuvən naunun tɨkə. Əuəh. \s1 Naunun nəghatiən \p \v 19 Iatəni təuvɨr kəm Prisilə mɨne Akuilə, mɨne Onesiforəs mɨne rəhan mɨn.\x - \xo 4:19 \xt Uək 18:2; 2Tim 1:16-17\x* \v 20 Erastəs təməsɨtəu=paiən iəu, in əpəha Korən. Kəni nian iəmiet Maelitəs, mupəh Trofiməs tətatɨg mətəu-inu in tatɨmɨs.\x - \xo 4:20 \xt Uək 19:22; 20:4; Rom 16:23\x* \v 21 Alkut pɨk məmə nəkuva uəhai əmə u ikɨnu, uərisɨg nian rəha nətəpuiən. Iupuləs tətəni təuvɨr kəm ik, kəni Putens, mɨne Linus, mɨne Klotiə, mɨne piatah mɨn rəfin u ikɨnu kəutəni təuvɨr kəm ik. \p \v 22 Pəh Iərmənɨg tətatɨg itəlau min. Pəh Uhgɨn otəfɨnə rəha nəuvɨriən kəm təmah.