\id HEB  
\h HIPRUS 
\toc1 Hiprus 
\toc2 Hip 
\mt1 Hiprus  
\mt2 Naoa itəm kəməte tuwɨn kəm noanol rəha Isrel  
\imt1 Nəghatən əkuəkɨr rəha naoa u Hiprus  
\ip \bd ?Pah təməte naoa u?\bd* Kitat kotəruru məmə pah təməte naoa u. Etəm təməte naoa u təməsəteən nərgɨn e naoa. Etəm təməte təməsəplanən Iesu Kristo. Məto təməto Namnusən Təwɨr o netəmim pɨsɨn-pɨsɨn mɨn itəm kəmotəplan Iesu. Kən suah u, in tɨtun nəghatən rəha Oltesteman, ne nolən rəha netəm Isrel aupən. Okəm-naka Panapas o Apolos təməte naoa u, məto-inu ilau kiatun nat tahmen e suah u. Kən ilau iahgin e niməfak. Netəmim neen, nɨkilat təht məmə Pol təməte, məto nɨkitat təsəhtən nəhlan məto-inu e leta tepət rəha Pol, təmələhəu-pən nərgɨn, məto nərgɨn tɨkə e naoa u.  
\ip \bd ?Təməte tatuwɨn kəm pah?\bd* Təməte naoa u kəm netəm Isrel itəm kotahatətə e Kristo Iesu, məto okəm-naka neen kəmotɨtəlɨg-pən noan məsɨn e nolən rəha nətəu-pənən Lou rəha Moses. Okəm-naka ilat kəsotɨtun wɨrən nəukətɨ Namnusən Təwɨr.  
\ip \bd ?Nəmegəhən tahro nulan nian təməte?\bd* E nian əh, netəm Isrel koatərəkɨn netəm Isrel itəm koatahatətə e Iesu Kristo. Nɨkilat təpou ron. Təwɨr məmə ilat okotəto məmə nahatətəən rəhalat in nɨpahrienən, kən Iesu in Kristo itəm Uhgɨn təmən məmə otahl-ipa.  
\ip \bd ?Təməte naoa u o naka?\bd* E nian əh netəmim neen e niməfak, nɨkilat təht məmə nolən rəha nətəu-pənən Lou rəha Moses e Oltesteman, in ilɨs taprəkɨs-in nolən rəha nahatətəən e Iesu Kristo. Məto nolən mɨn nəhlan rəha Oltesteman, ilat narmɨn mɨn əm rəha natɨmnat mɨn itəm Iesu otol. Kəmotəte naoa u məmə netəmim okotəplan motɨtun məmə Iesu Kristo in ilɨs taprəkɨs-in natɨmnat rafin, tahmen-pən e ien mɨn, ne nagelo mɨn, ne Moses, ne Aron ne pris mɨn. Nolən rəha nahatətəən e Iesu Kristo in təwɨr pɨk taprəkɨs-in nolən rəha nətəu-pənən lou rəha Moses. Inu, in nɨpahrienən məto-inu natɨmnat rafin rəha Oltesteman təmuwa mol nɨpahrienən lan e Iesu Kristo. Kən nɨmɨsən rəhan in tahmen əm məmə otos-irəkɨs nolən rat mɨn rəha etəmim.  
\c 1  
\s1 Kristo təmol əp Uhgɨn kəm itat  
\m
\v 1 Aupən ikɨn, Uhgɨn təmatən\f + \fr 1:1 \ft Hip 2:2\f* nəghatən rəhan, məto təmatələhəu əm e səpag kəm tɨpɨtat mɨn e nian tepət ne suatɨp pɨsɨn pɨsɨn mɨn.  
\v 2 Məto roiu əh, kɨnotegu-pən e namnun nian,\f + \fr 1:2 \ft 1 Pita 1:20\f* kən tɨnatəghat ətuatɨp əm kəm kitat e Nətɨn, itəm in təmɨləs-ipər məmə otərəmərə e nautə rafin rəha tata rəhan.\f + \fr 1:2 \ft Sam 2:8\f* Kən e Nətɨn əh, in təmol natɨmnat rafin e nətueintən.\f + \fr 1:2 \ft Jon 1:1-3; Kol 1:16\f*  
\v 3 Nətɨ Uhgɨn in nəhag-əhagən rəha nəwɨrən ne nəsanənən rəha Uhgɨn.\f + \fr 1:3 \ft Jon 1:14; 12:41; Aes 6:1-4\f* In təməru ətuatɨp rəhan tata e natɨmnat rafin.\f + \fr 1:3 \ft Jon 14:9; Fil 2:6-7; Kol 1:15; 2 Kor 4:4\f* In tatəmɨk ətain natɨmnat rafin e nəsanənən rəha nəghatən rəhan.\f + \fr 1:3 \ft Kol 1:17\f* Nian in təmɨmɨs rəkɨs məmə otafəl rəkɨs rəhatat nolən rat mɨn,\f + \fr 1:3 \ft Taet 2:14\f* kən in tatəpələh e rəhn matɨp kig, ikɨn rəha nepətən ne nɨsiaiiən, e nego e neai.\f + \fr 1:3 \ft Fil 2:5-11; Kol 1:15-18.\f*   
\s1 Nətɨ Uhgɨn u, in ilɨs taprəkɨs-in nagelo mɨn  
\p
\v 4 Tol nəhlan, Uhgɨn təmɨləs-ipər rəkɨs Nətɨn u, kən in ilɨs taprəkɨs-in nagelo mɨn, tahmen-pən məmə nərɨg u itəm Uhgɨn təmos-ipən kəm in, in ilɨs pɨk taprəkɨs-in nərgɨlat rafin.\f + \fr 1:4 \ft Efes 1:20-21; Fil 2:9\f*  
\v 5 Uhgɨn təməsən agɨn-əhən kəm nagelo kit rəhan məmə,  
\q1 “Ik nətɨk.  
\q1 Roiu enuwa rəham tata ətuatɨp.”\f + \fr 1:5 \ft Sam 2:7; Wək 13:33; Hip 5:5; 1 Kron 17:13\f*  
\m Məto in təməghat nulan kəm Iesu. Kən Uhgɨn təməsən agɨn-əhən kəm nagelo kit məmə,  
\q1 “Io tata rəham,  
\q1 kən ik onəkuwa nətɨk.”  
\m Məto in təməghat nəhlan kəm Iesu.\f + \fr 1:5 \ft Mat 3:17\f*   
\m
\v 6 Məto e nian Uhgɨn tahl-ipa Nətɨn itəm təmaupən maiir\f + \fr 1:6 \ft Katən məmə in təmaupən maiir məto-inu təmaupən maiir e pian mɨn. Katəghat-in nəhlan Iesu, məto-inun in təmaupən matɨg, uarisɨg natɨmnat mɨn rafin (Əplan mɨn Kolosi 1:15). Tol nəhlan, kən natɨmnat rafin mɨn, in rəhan əm. Tatos nepətən ne nɨsiaiiən nəhlan tahmen e suakəkə itəm təmaupən maiir. Sam 89:27; Hip 2:10; Rom 8:29.\f* tuwa e nətueintən, kən in tən məmə,  
\q1 “Pəs rəhak rafin nagelo mɨn,  
\q1 nɨpɨnəgɨlat taru nɨsɨp e nɨsiaiiən, motənwiwi in.”   
\m
\v 7 Nian Uhgɨn tatəghat-in nagelo mɨn, in tatən məmə,  
\q1 “Io emol rəhak nagelo mɨn  
\q1 ilat kotahmen e nɨmətag itəm tətan ikɨn mɨn rafin, matol rəhak wək.  
\q1 Ilat iolwək mɨn rəhak, tahmen e nɨgəm.”\f + \fr 1:7 \ft Sam 104:4\f*\f + \fr 1:7 \ft Nɨmətag ne nɨgəm kəmueia nian Uhgɨn təmos-ipa Lou. Hip 2:2; 12:18-21.\f*   
\m
\v 8 Məto təmatəghat-in Nətɨn kən matən məmə,  
\q1 “Uhgɨn, rəham nərəmərəən otətatɨg lilɨn, namnun tɨkə.  
\q1 Kən nətuatɨpən in nəlnal rəha nərəmərəən rəham.   
\q1
\v 9 Ik nəmolkeike əm nətuatɨpən  
\q1 kən metəhau nolən eko-eko mɨn.  
\q1 Tol nəhlan, io u, rəham ətuatɨp Uhgɨn,  
\q1 io emələhəu aupən ik, kən ik ilɨs e ik mɨn neen.  
\q1 Kən emol-pən oel e rəhm-kapə, tatəgətun məmə ik kig,  
\q1 matol nɨkim tagien taprəkɨs-in ik mɨn neen.”\f + \fr 1:9 \ft Sam 45:6-7\f*   
\m
\v 10 Kən Uhgɨn tatən-ipən mɨn kəm in məmə,  
\q1 “Iərəmərə, e nətuounən, ik nəmol nətueintən u,  
\q1 mol in təskasɨk.  
\q1 Kən e nelməm atɨp əm,  
\q1 ik nəmol natɨmnat rafin itəm kotatɨg e neai.   
\q1
\v 11 Natɨmnat mɨn u rafin, ilat okəpanotɨkə,  
\q1 ilat okotoas tahmen e nɨməhan itəm təməmnəmɨt,  
\q1 məto ik nətatɨg lilɨn əm.\f + \fr 1:11 \ft Aes 34:4; 51:6; Nol Əpən 6:12-17\f*   
\q1
\v 12 Ik onakaiu-aiu ilat,  
\q1 tahmen əm məmə etəmim təmaiuaiu rəhan nɨməhan.  
\q1 Ik onakəuhlin natɨmnat mɨn u,  
\q1 tahmen e etəmim təmɨkɨs rəhan nɨməhan,  
\q1 məmə in otətəut-in in pɨsɨn.  
\q1 Məto ik, nəkətatɨg lilɨn əm nulan,  
\q1 kən okol nəsɨmɨsən nian kit.”\f + \fr 1:12 \ft Sam 102:25-27\f*   
\m
\v 13 Uhgɨn təməsən-ipən agɨn-əhən kəm nagelo kit rəhan məmə,  
\q1 “Ik əpələh e rəhak matɨp, ikɨn rəha nepətən ne nɨsiaiiən,  
\q1 kən matəsahgin.  
\q1 Pəs io ekos-iəhau rəham tɨkɨmɨr mɨn,  
\q1 mol ilat kotahmen e nɨməhan kit itəm nateguafəl nelkəm lan.”\f + \fr 1:13 \ft Nəghatən Kris ətuatɨp tatən məmə, “ekol rəham tɨkɨmɨr mɨn ilat kotahmen e nat kit itəm nəkəpələh matəfipər nelkəm lan,” kən nɨpətɨn u məmə, “Oekol ik ilɨs agɨn taprəkɨs-in rəham tɨkɨmɨr mɨn.”\f* \f + \fr 1:13 \ft Sam 110:1\f*   
\m
\v 14 Məto nagelo mɨn, ilat iolwək mɨn əm. Nagelo mɨn, ilat narmɨn mɨn itəm Uhgɨn təmahl-ipa məmə okoatehm netəmim itəm okotos nəmegəhən ron.   
\c 2  
\s1 Nən-iəhauən itəm o nuwɨnən e naiəh  
\m
\v 1 Iesu in ilɨs pɨk. Tol nulan, təwɨr məmə kitat okotətəlɨg-in wɨr nat naka itəm kitat kəmotəto,\f + \fr 2:1 \ft Rom 11:22\f* məmə naiəh rəha nɨtəhəi təsɨləsən kitat.  
\v 2 Nəghatən\f + \fr 2:2 \ft Nəghatən u tatəghat-in, in Lou rəha Moses.\f* itəm nagelo mɨn kəmoatən-iarəp\f + \fr 2:2 \ft Wək 7:53\f* in nɨpahrienən, kən netəmim ilat okotos nalpɨnən o nətgəhlən Lou ne nəlpah-inən nolən nat Lou tatən.  
\v 3 ?Tol nəhlan, kən kitat okotəhrol nulan motagɨm okəmə kitat kotol nat əpnapɨn əm e nosmegəhən asol əh rəha Iesu? Nosmegəhən u, itəm Iərəmərə təmaupən mən-iarəp, kən netəm mɨn u itəm kəmotəto, ilat kəmotəgətun kəm kitat məmə in nɨpahrienən.\f + \fr 2:3 \ft Hip 10:28-29; 12:25\f*  
\v 4 Uhgɨn təmatɨg mol mɨn nəfɨgəmən o nəghatən əh e nolən nəmtətin mɨn, ne natɨmnat mɨn itəm narmɨ netəmim tatiwɨg ron, ne nat pɨspɨs mɨn, ne nos-ipamən nəsanənən mɨn rəha Narmɨn Rəha Uhgɨn o nolən wək.\f + \fr 2:4 \ft Mak 16:20\f*   
\s1 Iesu təmuwa mahmen e pian mɨn  
\p
\v 5 Nagelo mɨn okol kəsotərəmərəən e nətueintən itəm otəpanuwa, itəm kotəghat-in.\f + \fr 2:5 \ft Netəm Isrel ilat koatən məmə nɨpahrienən məmə nagelo mɨn ilat koatərəmərə roiu ikɨn mɨn rafin e nətueintən; Dut 32:8.\f*  
\v 6 Məto-inu Naoa Rəha Uhgɨn tatən məmə,  
\q1 “Etəmim in nat əpnapɨn əm,  
\q1 məto ik, nɨkim tatəht in, ik nəsaluinən,  
\q1 kən ik natehm wɨr nətɨ etəmim.\f + \fr 2:6 \ft “nətɨ etəmim,” inu Iesu.\f*   
\q1
\v 7 E nian əkuəkɨr əm itəm ik nəmos-iəhau in, teiuaiu ləhau e nagelo mɨn,  
\q1 kənu mos-ipən nərəmərəən ne nepətən ne nɨsiaiiən kəm in.   
\q1
\v 8 Kən ik mos-ipən nepətən məmə in otərəmərə e natɨmnat rafin.”\f + \fr 2:8 \ft Sam 8:4-6\f* \f + \fr 2:8 \ft Jen 1:26; Nol Əpən 20:4,6; 22:5\f*  
\p Roiu əh, tatən məmə, “natɨmnat rafin,” nɨpətɨn un məmə Uhgɨn təsapəsən nat kitiəh ne məmə etəmim təsərəmərəən lan. Məto kitat kəsotehmən əh natɨmnat mɨn əh kotuwa.  
\v 9 Məto nat kitiəh kitat kəmotehm, inu Iesu, itəm “e nian əkuəkɨr əm nəmos-iəhau in teiuaiu ləhau e nagelo mɨn” kən roiu əh “kɨnos-ipən nepətən ne nɨsiaiiən kəm in” məto-inun in təmos nahməən mɨmɨs o kitat. Əwəh, e nəwɨrən rəha Uhgɨn, Iesu təmɨmɨs o netəmim rafin e nətueintən.\f + \fr 2:9 \ft Fil 2:8-9\f*   
\p
\v 10 Uhgɨn təmol natɨmnat rafin məto-inun in təmolkeike mihin, kən natɨmnat rafin kotatɨg-pən e nelmɨn.\f + \fr 2:10 \ft Rom 11:36\f* Kən təwɨr agɨn məmə Uhgɨn təmol Iesu u, təmaupən mohatɨp nol o nosmegəhən netəmim, in təməto nahməən e nɨmɨsən, məmə in tətuatɨp agɨn\f + \fr 2:10 \ft Hip 2:17; 4:15; 5:8-9\f* o nəmɨkən nenətɨ Uhgɨn mɨn tepət kotuwɨn katɨg e nəhag-əhagən rəha nəwɨrən ne nəsanənən rəhan.\f + \fr 2:10 \ft Luk 24:26; Rom 8:17; 2 Tes 2:14; 1 Pita 5:1; Hip 2:7\f*  
\v 11 Iesu in tatol rəhan netəmim kotasim, məmə rəha Uhgɨn əm, rəhalat nolən rat tɨkə.\f + \fr 2:11 \ft Hip 13:12; Efes 5:26\f* Kən Iesu ne rəhan mɨn netəmim, rəhalat tata kitiəh əm. Tol nəhlan kən Iesu in təsaulɨsən məmə otaun-in ilat u məmə pian mɨn ne wɨnɨn mɨn.\f + \fr 2:11 \ft Mat 28:10\f*  
\v 12 In təmən-ipən kəm Uhgɨn məmə,  
\q1 “Io oekən-iarəp ik kəm piak mɨn ne wɨnɨk mɨn ne natɨmnat mɨn itəm ik nəmol.  
\q1 Oekan napuən mənwiwi ik e nuəfɨmɨnən asol e nɨganəmtɨlat.”\f + \fr 2:12 \ft Sam 22:22\f*   
\m
\v 13 In tatən mɨn məmə,  
\q1 “Io oekələhəu-pən nahatətəən rəhak e Uhgɨn.”\f + \fr 2:13 \ft Aes 8:17\f*  
\m Kən matən mɨn məmə,  
\q1 “Io u, itɨmat nɨsualkələh itəm Uhgɨn təmos-ipa kəm io.”\f + \fr 2:13 \ft Aes 8:18; Jon 10:29\f*   
\p
\v 14 Nɨsualkələh mɨn əh, Iesu tatəghat-in ilat, ilat nɨpətɨlat ne nɨtalat əh-ikɨn. Ilat u netəmim agɨn-əh əm. O nat u, Iesu təməkəike muwa e nətueintən mos nɨpətɨn ne nɨtan tahmen əm elat məmə in otuwa pialat pahrien.\f + \fr 2:14 \ft Jon 1:14\f* Təmol nəhlan məmə in otɨmɨs, kən nɨmɨsən rəhan, in otərəkɨn nəsanənən rəha Iərmɨs, itəm tətaskəlɨm nəsanənən rəha nɨmɨsən.\f + \fr 2:14 \ft Jen 3:15; 1 Kor 15:54-57; 2 Tim 1:10; 1 Jon 3:8\f*  
\v 15 Məto-inu netəmim koatəgin nɨmɨsən.\f + \fr 2:15 \ft 2 Tim 1:7\f* Nəgɨnən rəhalat tətaskəlɨm ətain ilat nian rafin, tahmen əm məmə ilat slef mɨn. Məto Iesu in təmɨmɨs məmə otiuw rəkɨs netəm mɨn u, məmə sənəmə ilat slef mɨn. In təmɨkɨs ilat.  
\v 16 Kotɨtun əsas məmə sənəmə in təmasitu e nagelo mɨn, məto in təmasitu e noanol mɨn rəha Epraham.\f + \fr 2:16 \ft Aes 41:8-9; Luk 3:8\f*   
\p
\v 17 Iesu təike mos nɨpətɨn ne nɨtan nəhlan, məmə in otuwa mol tahmen e pian mɨn e nolən mɨn rafin,\f + \fr 2:17 \ft Fil 2:7; Hip 2:10; 4:15; 5:1,8-9\f* məmə in tɨtun nasəkitunən\f + \fr 2:17 \ft Hip 5:2\f* kitat, kən koatagɨle lan. In otəkəike muwa mol nəhlan, təgətun məmə in pris asol agɨn pahrien, tatol wək rəha Uhgɨn, kən məmə in otɨlpɨn neməha rəha Uhgɨn.  
\v 18 Kən roiu əh, nian Setan tatos-ipən-os-ipən kəm ilat, kən Iesu tɨtun nasituən elat, məto-inu in mɨn, in tɨnəto tərat rəkɨs nian Setan təmos-ipən-os-ipən kəm in.\f + \fr 2:18 \ft Hip 4:15\f*   
\c 3  
\s1 Iesu in taprəkɨs-in Moses  
\m
\v 1 Piak mɨn ne wɨnɨk mɨn, Uhgɨn tɨnaun-in\f + \fr 3:1 \ft Rom 8:28\f* kələh kitat min itəmat o nuwɨnən e nego e neai, kən mol məmə kitat netəm iasim. Məto-inu Iesu tətasitu nulan e kitat, itəmat onəkotəkəike katətəlɨg-in pɨk Iesu əh, in aposol kən in pris asol agɨn rəha nəfakən rəhatat itəm kitat koatən-iarəp.  
\v 2 Uhgɨn təmɨləs-ipər Iesu məmə in otol wək u, kən in təmol nəwia Uhgɨn e natɨmnat rafin, tahmen e Moses aupən təmol nəwia Uhgɨn e rəhan wək rafin, məmə in otatehm wɨr nimə, inu netəmim rəha Uhgɨn.\f + \fr 3:2 \ft Nam 12:7\f*  
\v 3 Ilau kərən kətioal nəwia Uhgɨn, məto etəm təmiləkɨn nimə, netəmim koatɨləs-ipər nərgɨn ron taprəkɨs-in nimə itəm in təmol. Kən e nolən kitiəh əm, tətuatɨp məmə Uhgɨn otɨləs-ipər Iesu taprəkɨs-in Moses.  
\v 4 Kən nimə mɨn rafin, netəmim koatiləkɨn, məto Uhgɨn in təmiləkɨn natɨmnat rafin itəm tətatɨg.  
\v 5 Moses in iolwək kit e nɨpəgnoa nimə rəha Uhgɨn, itəm tatol nəwia Uhgɨn, matehm nimə rəhan, inu netəmim rəha Uhgɨn. Kən nəmegəhən rəha Moses tatəpsen-pən natɨmnat itəm Uhgɨn otəpanəgətun.  
\v 6 Kristo, in mɨn tatol nəwia Uhgɨn. Məto sənəmə in iolwək əm kit tahmen e Moses. In Nətɨn, kən tatos nepətən o nərəmərəən e rəhan nimə. Kən okəmə kitat kəsotəgɨnən, kən motalkut məmə okotətul əskasɨk\f + \fr 3:6 \ft Hip 3:14; 4:14; Rom 11:22\f* o nat un itəm kitat kəmotələhəu-pən nətəlɨgən rəhatat lan, kən motausit ron, kən nɨpahrienən məmə kitat u, netəmim rəhan, kitat rəhan nimə.\f + \fr 3:6 \ft 1 Kor 3:16; 1 Pita 2:5\f*   
\s1 Oatehm məha-məha itəmat mɨn e nahatətəən rəhatəmat  
\p
\v 7 Nəghatən u inu, Narmɨn Rəha Uhgɨn təmən e Naoa Rəha Uhgɨn məmə,  
\q1 “Roiu əm, onəkotəkəike moatətəlɨg-in nəwian,   
\q1
\v 8 məsotolən rəhatəmat-kapə təskasɨk pɨk,  
\q1 tahmen e tɨpɨtəmat mɨn ilat kəmoatol mihin aupən moatəht nəwia Uhgɨn,  
\q1 nian ilat kəmoatek asgəwɨn Uhgɨn e ikɨn taruən-aruən ikɨn.\f + \fr 3:8 \ft Eks 17:1-7; Nam 20:2-5\f*   
\q1
\v 9 Ikɨn əh, tɨpɨtəmat mɨn kəmotəkəike kəm io məmə okotəplan rəhak nəsanənən,  
\q1 nat əpnapɨn ilat kəmotəplan pap natɨmnat mɨn itəm emol o nup foti.\f + \fr 3:9 \ft Nam 14:3; Dut 1:3; Wək 7:36\f*   
\q1
\v 10 Kən io iatol neməha kəm ilat, kən matən məmə,  
\q1 ‘Nɨkilat tətan isəu ron io nian rafin.  
\q1 Kən ilat motapəs nolən nat itəm iatən kəm ilat.’   
\q1
\v 11 Neməha təmol io,  
\q1 kən ekos noanawɨl kit mən məmə,  
\q1 ‘Ilat okol kəsotuwɨnən e ikɨn katos namegən ron io ikɨn.’”\f + \fr 3:11 \ft Nam 14:21-23\f* \f + \fr 3:11 \ft Sam 95:7-11\f*   
\p
\v 12 Piak mɨn ne wɨnɨk mɨn, oatehm wɨr itəmat mɨn o nat u. Otol məmə nɨkitəmat atɨp otəsəratən kən kit təsapəsən nahatətəən, mol məmə nəkotəuhlin-pən itəmat isəu o Uhgɨn itəm tatəmegəh.  
\v 13 Uhgɨn təmən “Roiu əm,” kən nian u “roiu” tətatɨg əh. Tol nəhlan, nəkotəkəike moatəghat roiu kəm itəmat mɨn, moatehm məha-məha itəmat mɨn nian rafin, məmə nolən rat otəseiuə-inən itəmat kit mol rəhn-kapə təskasɨk o Uhgɨn.  
\v 14 Məto-inu okəmə kitat kotətul tɨmtɨm mətoarus-pən namnun, motahatətə e Uhgɨn təskasɨk miəkɨs, tahmen əm məmə inu kəmotətuoun motahatətə wi əm lan, kən tatəgətun məmə kitat kɨnoatos kələh natɨmnat mɨn rəha Kristo.  
\v 15 Məto sotaluinən nəghatən itəm kəmən,  
\q1 “Roiu əm, onəkotəkəike motətəlɨg-in nəwian  
\q1 məsotolən rəhatəmat-kapə təskasɨk pɨk,  
\q1 tahmen e tɨpɨtəmat mɨn ilat kəmoatol mihin aupən  
\q1 moatəht nəwia Uhgɨn.”\f + \fr 3:15 \ft Sam 95:7-8; Hip 3:7-8\f*   
\p
\v 16 ?Kən pah mɨn un itəm kəmotəto pap nəwia Uhgɨn, məsotolən? Ilat un Moses təmit-irəkɨs ilat Ijip.\f + \fr 3:16 \ft Nam 14:1-35\f*  
\v 17 ?Pah mɨn un kəmotol Uhgɨn neməha tol o nup foti? Ilat un, netəm kəmotol nolən rat, kən moatəme motɨmɨs moatəməhl əpnapɨn əm əpəh ikɨn taruən-aruən ikɨn.\f + \fr 3:17 \ft Nam 14:29; 1 Kor 10:1-13\f*  
\v 18 ?Kən pah mɨn un Uhgɨn təmatəghat kəm ilat, matos noanawɨl məmə ilat okəsotuwɨnən motiet-arəpən ikɨn katos namegən ron ikɨn? In təmatəghat kəm netəm kəmotəht nəwian.\f + \fr 3:18 \ft Nam 14:22-23; Sam 95:11; Hip 3:11\f*  
\v 19 Kən kitat koatəplan məmə kəməsegəhan-inən ilat məmə okotiet-arəpən ikɨn katos namegən ikɨn ron, məto-inu ilat kəsotahatətəən lan.   
\c 4  
\s1 Ikɨn katos namegən o Uhgɨn ikɨn  
\m
\v 1 Məto kitat u, Uhgɨn təmən-iəkɨs rəkɨs məmə kitat kotɨtun nuwɨnən imə ikɨn katos namegən ron ikɨn, kən nəniəkɨsən u, tatətul əh, materəh otat. Tol nəhlan, pəs kitat koatəto itat, kən moatəgɨn məmə kitat kit okol mətan təsosən namegən əh.  
\v 2 Məto-inu kitat kɨnotəto rəkɨs namnusən təwɨr məmə Uhgɨn təmol əpen-əpenə ikɨn kit o namegən rəhatat, tahmen əm məmə inu netəm aupən kəmotəto nəghatən mihin. Məto nəghatən əh, təməsasituən elat, məto-inu ilat kəmoatəto əm, məsotahatətəən lan.  
\v 3 Məto-inu kitat netəm kəmotahatətə əm lan, kitat kotɨtun nuwɨnən imə, ikɨn katos namegən ron ikɨn. Məto rəha netəm mɨn u itəm kəsotahatətəən lan, Uhgɨn təmən məmə,  
\q1 “Neməha təmol io, kən ekos noanawɨl kit, mən məmə,  
\q1 ‘Ilat okol kəsotuwɨnən ikɨn katos namegən ron io ikɨn.’”\f + \fr 4:3 \ft Sam 95:11; Hip 3:11\f*  
\m Təmən nəhlan, nat əpnapɨn məmə tɨnol əpen-əpenə rəkɨs ikɨn katos namegən ron ikɨn nian in təmətuoun matol nətueintən.  
\v 4 Kitat kotɨtun məmə tɨnol əpen-əpenə rəkɨs lan, məto-inu Naoa Rəha Uhgɨn in tatəghat-in Sapat, matən məmə, “Təmol nətueintən, kən e nian sepɨn lan, Uhgɨn təmameg e rəhan wək.”\f + \fr 4:4 \ft Jen 2:2\f*  
\v 5 Məto ikɨn mɨn neen e Naoa Rəha Uhgɨn, Uhgɨn tatən məmə, “Ilat okol kəsotuwɨnən ikɨn katos namegən ron io ikɨn.”\f + \fr 4:5 \ft Sam 95:11\f*   
\p
\v 6 Tol nəhlan, ikɨn katos namegən o Uhgɨn ikɨn əh, in tətatɨg əh məmə netəmim okotuwɨn ikɨn. Məto netəm mɨn u aupən itəm kəmotəto namnusən təwɨr, ilat kəmotəmɨk-arəpən-in nuwɨnən ikɨn katos namegən ron ikɨn, məto-inu kəmotəht nəwia Uhgɨn.  
\v 7 Kənu, uarisɨg lan, tol-pən Uhgɨn təmələhəu mɨn nian kit mɨn o nuwɨnən ikɨn katos namegən ron ikɨn. Nian əh, inu roiu. Uhgɨn təmən-iarəp nat u kəm Tefɨt məmə,  
\q1 “Roiu əm, onəkotəkəike motətəlɨg-in nəwian  
\q1 məsotolən rəhatəmat-kapə təskasɨk pɨk.”\f + \fr 4:7 \ft Sam 95:7-8; Hip 3:7-8\f*   
\m
\v 8 Nɨkitəmat tuəh-tu suah u Josua\f + \fr 4:8 \ft Josua in nərgɨn kit e nəghatən rəha Isrel. Kən nərgɨn u Iesu, nərgɨlau tahmen-ahmen əm e Josua e nəghatən rəha netəm Kris. Nian Josua təmos-ipən namegən kəm netəm Isrel əpəh Kenan, nəmegəhən rəha Josua in tatəpsen-pən nat itəm Iesu otəpanol, mos-ipa namegən pahrien kəm kitat.\f* aupən. Okəmə Josua təmos-ipən namegən kəm ilat nian in təmit ilat moatuwɨn Kenan, kənu Uhgɨn okol təsən mɨnən məmə otələhəu nian kit mɨn məmə in nian rəha nuwɨnən imə ikɨn katos namegən ron ikɨn.\f + \fr 4:8 \ft Dut 31:7; Jos 22:4\f*  
\v 9 Kən tol nəhlan, kən in təmən nian pɨsɨn kit mɨn, nian əh-ikɨn tətatɨg əh o rəhan netəmim məmə okotuwɨn motos namegən, e nolən kitiəh əm itəm Uhgɨn təmameg mihin e rəhan wək mɨn aupən, e nian rəha Sapat.  
\v 10 Məto-inu etəm tatuwɨn imə məmə otos namegən u, in otameg e rəhan wək, tahmen əm e Uhgɨn itəm təmameg e rəhan wək aupən.\f + \fr 4:10 \ft Jen 2:2; Hip 4:4\f*  
\v 11 O nat u, kitat okotalkut əskasɨk məmə okotuwɨn imə motos namegən u. Təsəwɨrən məmə kitat kit, otətəu-pən nolən rəha netəm aupən itəm kəmotəht nəwia Uhgɨn, moatəme.   
\p
\v 12 Məto-inu Naoa Rəha Uhgɨn,\f + \fr 4:12 \ft 1 Pita 1:23; Aes 49:2; Nol Əpən 19:13-15; Jon 12:48\f* in tatəmegəh məsanən mɨtahləpɨk e wək rəhan.\f + \fr 4:12 \ft Aes 55:11; Jer 23:29\f* Kən in tahmen e naip tasɨlə e nɨkalɨn kərən mil.\f + \fr 4:12 \ft Efes 6:17\f* In tɨtun nətarerəhən matəplan nətəlɨgən mɨn ne nɨkin pɨsɨn pɨsɨn mɨn e netəmim, tahmen əm e naip itəm tatətarerəh matəplan ikɨn tatɨlpɨn mɨn ikɨn e nɨkɨlkɨlitəm ne nəhau imə agɨn. In tətakil nətəlɨgən mɨn ne nolən anion mɨn e nɨkitəm.\f + \fr 4:12 \ft 1 Kor 4:5\f*  
\v 13 Uhgɨn tatəplan natɨmnat rafin e nətueintən tahmen əm məmə kəməte kɨtalkin-ɨtalkin katepɨk, koatəməhl piəpiə əm. Kitat okotəkəike motən-iarəp rafin agɨn natɨmnat itəm kəmotol kəm Uhgɨn u inu.\f + \fr 4:13 \ft Nol Əpən 2:23\f*   
\s1 Iesu in təmuwa pris asol agɨn itəm təwɨr maprəkɨs, məto-inu in Uhgɨn pap, məto təmuwa etəmim  
\p
\v 14 Tol nəhlan, pəs kitat kotaskəlɨm-iəkɨs nahatətəən rəhatat itəm kɨnoatən-iarəp rəkɨs, məto-inu kitat koatos pris asol agɨn kit rəhatat in iahgin. Inu Iesu, Nətɨ Uhgɨn, itəm tɨnuwɨn rəkɨs imə e nego e neai.\f + \fr 4:14 \ft Hip 7:25\f*  
\v 15 Məto-inu rəhatat pris asol agɨn, in Pris kit itəm tatəto wɨr nɨkitat, matəto wɨr otəhrol kitat kəsotahmenən, məto-inu natɨmnat rafin itəm tatek asgəwɨn kitat e nəmegəhən, natɨmnat kitiəh mɨn əm, kɨnotek asgəwɨn rəkɨs in e rəhan nəmegəhən. Rəhatat pris asol agɨn, in tɨnɨtun rəkɨs rəhatat nəpouən mɨn.\f + \fr 4:15 \ft Hip 2:17\f* Məto nat kitiəh əm un, in təsolən nat tərat kit.  
\v 16 O nat u, pəs kitat kəsotəgɨnən o nuwamən iuəhkɨr o jea rəha kig\f + \fr 4:16 \ft Jea rəha kig u, in Uhgɨn tatəpələh ikɨn, kən matərəmərə, məto o natɨmnat mɨn itəm Iesu təmol, jea rəha kig u, in tatuwa tahmen e Ikɨn Katɨlpɨn Neməha rəha Uhgɨn Ikɨn itəm Oltesteman tatəghat-in (Onakehm e Eks 25:18-22; Lev 16:1-15). Ikɨn əh inəh, itəm Uhgɨn tətasəkitun kənu matəhlman nəwɨrən rəhan ikɨn kəm itat kən mətafəl rəkɨs nolən rat mɨn rəhatat. In tɨtun nolən e nɨta Iesu itəm təmaiu otat, kən təmərəkɨn-rəkɨn rəhan neməha.\f* u, tətawte-in rəhan nəwɨrən kəm kitat. Kən ikɨn əh, in otasəkitun itat, kən mos-ipa nəwɨrən kəm kitat e nɨkin agien, e nian rəha nəratən otuwa otat.\f + \fr 4:16 \ft Eks 25:18-22; Lev 16:2,14,15; Hip 9:5\f*   
\c 5  
\m
\v 1 Kitat kotɨtun məmə nian rafin Uhgɨn tatɨtəpun suah kit kən matɨləs-ipər in məmə otuwa pris asol agɨn, məmə in suatɨp rəha netəmim okotuwɨn o Uhgɨn. In suatɨp rəhalat o nos-ipənən natɨmnat kəm Uhgɨn, kən in matol sakrifais o rəhalat nolən rat mɨn.\f + \fr 5:1 \ft Hip 2:17; 7:27; 8:3; 9:9\f*\fig |alt="Incense altar and high priest in tabernacle" src="HK00267B.TIF" size="col" loc="Heb 5:1" ref="Hip 5:1" \fig*  
\v 2 Roiu əh, məto-inu pris asol agɨn u in etəmim kit, in tɨtun nolən tɨmətɨg əm o netəmim,\f + \fr 5:2 \ft Hip 2:17-18\f* nat əpnapɨn məmə ilat kotəruru agɨn nat itəm tətuatɨp, ilat kotagɨm rəkɨs e suatɨp, məto-inu in mɨn, in təsahmenən, in tatol təfagə rat\f + \fr 5:2 \ft Hip 4:15; 7:28\f* nian tepət.  
\v 3 In tatol təfagə rat nəhlan, kən tol məmə e nian rəha sakrifais, in otəkəike mol sakrifais o rəhan atɨp təfagə, kən matɨg mol mɨn rəha netəmim mɨn.\f + \fr 5:3 \ft Lev 9:7; 16:6-15; Hip 7:27; 9:7\f*   
\p
\v 4 Suah kit okol təsənən məmə in otol wək rəha pris asol agɨn, matɨləs-ipər atɨp in. Kəpə, Uhgɨn otəkəike maun-in rəhan kit etəmim məmə in otol wək u, tahmen əm məmə inu təmaun-in mihin Eron aupən.\f + \fr 5:4 \ft Hip 5:1-4 koatəghat-in ətuatɨp wək itəm pris asol agɨn mɨn kəmotol aupən, muwa mətoarus nian netəm Rom kəmotərəkɨn Nimə Rəha Uhgɨn e nup fote tɨnuwɨn rəkɨs uarisɨg Iesu təpanɨmɨs.\f* \f + \fr 5:4 \ft Eks 28:1; Nam 18:7\f*  
\v 5 Tol nəhlan, Kristo in təmɨsɨləs-ipər atɨpən in məmə in pris asol agɨn. Məto Uhgɨn in təmɨtəpun, kən mən-ipən kəm in məmə,  
\q1 “Ik nətɨk.  
\q1 Roiu enuwa rəham tata ətuatɨp.”\f + \fr 5:5 \ft Sam 2:7; Wək 13:33; Hip 1:5\f*   
\m
\v 6 Kən ikɨn kit mɨn e Naoa Rəha Uhgɨn,\f + \fr 5:6 \ft Sam 110:4\f* in tatən məmə  
\q1 “Ik pris kit tahmen e Melkisetek aupən,\f + \fr 5:6 \ft Jen 14:18-20; Sek 6:13; Hip 5:10; 6:20; 7:1-22\f*\f + \fr 5:6 \ft Melkisetek (Jen 14:18) in kig rəha Salem (Salem u, nɨpətɨn u, Nəməlinuən) kən in pris rəha Uhgɨn Ilɨs Pɨk. In təmətatɨg e nian rəha Epraham. Kristo in tahmen e Melkisetek məto-inu in pris ne in kig mɨn. Məto noanol rəha Eron mɨn, ilat pris mɨn əm, məto sənəmə kig mɨn; Hip 7:2.\f*  
\q1 kən ik onakatol wək rəha pris nian rafin,  
\q1 matuwɨn matuwɨn namnun tɨkə.”   
\p
\v 7 E nəmegəhən rəha Kristo e nətueintən u, in tatəfak kəm Uhgɨn, matətapəh-in nasituən, mətasək əfəməh, nahui nəmtɨn tɨtaiəh. Uhgɨn tatos nəsanənən o nosmegəhən in e nɨmɨsən. Kən in təmatɨsiai-in Uhgɨn, kən matol nəwian,\f + \fr 5:7 \ft Luk 22:42\f* kən o nat u, Uhgɨn təməto in.\f + \fr 5:7 \ft Mat 26:36-46; Mak 14:32-42; Luk 22:39-46\f*  
\v 8 Nat əpnapɨn məmə Kristo in Nətɨ Uhgɨn, məto in təməto nahməən. Tol nəhlan, nahməən rəha Iesu, təmol in tɨtun wɨr nɨpətɨ nolən nəwia Uhgɨn,\f + \fr 5:8 \ft Fil 2:6-8\f*  
\v 9 kən təmuwa etəm ətuatɨp rəha nolən wək rəha pris asol agɨn rəhatat. Kən in təmol suatɨp o nosmegəhən lilɨn rəhan netəm mɨn u koatol nəwian, matos wɨr ilat, matuwɨn matuwɨn namnun tɨkə.  
\v 10 Kən Uhgɨn təmos-ipən nərɨg u kəm in, məmə in pris asol agɨn tahmen əm e suah u Melkisetek aupən.\f + \fr 5:10 \ft Sam 110:4; Hip 5:6\f*   
\p
\v 11 Itɨmat emotos nəghatən tepət mə ekotən-ipɨnə kəm itəmat, məmə Iesu in pris asol agɨn tahmen e Melkisetek. Məto tiəkɨs pɨk o nən wɨrən ilat rafin kəm itəmat, məto-inun itəmat nəkoatəlpah-in pɨk nətoən nat kit kən mɨtun.  
\v 12 Itəmat nəmotahatətə nuwəh rəkɨs, kən təwɨr məmə itəmat nɨnotuwa rəkɨs iəgətun mɨn rəha nəghatən rəha Uhgɨn. Məto kəpə, itəmat nəkoatol əm nulan. Roiu əh, kəike kəgətun mɨn itəmat, tətuoun mɨn e nəukətɨn nəghatən mɨn rəha Uhgɨn. Nɨpahrienən u, itəmat nɨnotahmen-in rəkɨs nunən nagwənən əskasɨk mɨn, məto nəkotahmen əm məmə kətapinahin əh itəmat.\f + \fr 5:12 \ft 1 Pita 2:2\f*  
\v 13 Məto e netəm mɨn u itəm koatəmah əh nəhlan, ilat u nɨsualkələh mətmətɨg, itəm koatəkəku əh, kəsotenatɨg wɨrən əh o nɨtunən nəgətunən mɨn rəha nolən ətuatɨp.  
\v 14 Məto nagwənən əskasɨk in nɨgɨ netəm rəhalat nɨtunən tɨnɨmətə rəkɨs, itəm kəmotiuw rəhalat nətəlɨgən o nɨtunən natɨmnat pɨsɨn pɨsɨn mɨn itəm tətuatɨp ne itəm tərat, kən ilat moatol itəm təwɨr,\f + \fr 5:14 \ft Rom 16:19\f* in əm in əm.   
\c 6  
\m
\v 1 Tol nulan, təwɨr məmə kitat okəsotəgətun mɨnən nəukətɨ\f + \fr 6:1 \ft Hip 5:12\f* nəgətunən rəha nahatətəən e Kristo, məto pəs kitat okoatəkəike moatuwɨn məmə okotɨmətə e Iesu Kristo. Kitat kɨnotəuhlin rəkɨs kitat e nolən mɨn itəm kotɨtun nit-ipənən item e nɨmɨsən.\f + \fr 6:1 \ft Hip 9:14\f* Kitat kɨnotahatətə rəkɨs e Uhgɨn. Tahmen əm məmə kɨnotafəl rəkɨs nəme nimə. Nian əh-roiu in rəha nəgpəhap-inən nimə.  
\v 2 Kitat kɨnotɨtun rəkɨs nəgətunən mɨn rəha nolən pɨsɨn pɨsɨn mɨn rəha naikuasən, kən mɨnotɨtun rəkɨs nəgətunən mɨn rəha nələhəu-pənən nelmɨtəm e rəhn-kapə etəmim, o nəfakən lan. Kən kitat kɨnotɨtun rəkɨs məmə kitat okotətul mɨn e nɨmɨsən, kən motɨtun mɨn məmə Uhgɨn otakil netəmim, kən mos-ipən nalpɨnən lilɨn rəhan kəm netəm kotol təfagə rat. Natɨmnat mɨn u, kitat kɨnotəghat-in rəkɨs, təsəwɨrən məmə kitat koatɨsɨmatɨp e nəghatən kitiəh mɨn əm nian rafin.  
\v 3 Tol nulan məmə okəmə Uhgɨn təmegəhan-in əm kəm kitat, kən kitat okotuwa netəm kɨnotɨmətə rəkɨs.   
\p
\v 4 ?Okotalkut məmə okotol nulan, məto təhrol e netəmim itəm kəmotuwa o Uhgɨn məto roiu kɨnotapəs Uhgɨn motəuhlin mɨn məntaalat o Kristo? Ilat əh, ilat netəm kəmotehm nəhag-əhagən,\f + \fr 6:4 \ft Hip 10:32\f* kən kɨnotun asgəwɨn rəkɨs noan e nego e neai itəm Uhgɨn tatos-ipa,\f + \fr 6:4 \ft Efes 2:8\f* kən mɨnoatɨtun məmə in təwɨr, kən mɨnoatos rəkɨs o Narmɨn Rəha Uhgɨn.\f + \fr 6:4 \ft Kal 3:2\f*  
\v 5 Kən ilat u, netəm kɨnotun asgəwɨn rəkɨs məmə nəghatən rəha Uhgɨn in təwɨr,\f + \fr 6:5 \ft Sam 34:8\f* ilat kɨnotəto rəkɨs nəsanənən rəha nərəmərəən rəha Uhgɨn itəm otəsuwəhən tuwa.  
\v 6 Məto okəmə ilat kəmotəuhlin məntaalat o Uhgɨn, suatɨp kit tɨkə mɨn məmə okotəuhlin-pa mɨn ilat o Uhgɨn.\f + \fr 6:6 \ft 2 Pita 2:21\f* Ilat kəmotərəkɨn atɨp əm ilat, məto-inu tahmen-pən əm məmə kɨnotəht-ipən mɨn əm Nətɨ Uhgɨn e nɨg kəməluau, moatɨləs-ipər mɨn e nɨganəmtɨ netəmim, kən ilat kɨnoatol mɨn mɨlə lan, moatərəkɨn.   
\p
\v 7 Nɨkim tuəh-tu nat u. Nəptən u tatos wɨr nuhuən itəm tatəfɨk, kən in nagwənən tepət lan nɨgɨ netəm mɨn un, koatol wək ikɨn. Uhgɨn nɨkin tagien pɨk ron, kən nəwɨrən rəhan tətatɨg lan.  
\v 8 Məto nɨməptən rat itəm təsosən nat wɨr tepət lan, kən iapɨl-iapɨl ne kɨras əm katuəwiə lan. Nəptən əh tɨnəsəwɨr mɨnən o nat kit. Tɨnətaiu əm o nərəkɨnən. E namnun, nɨgəm otus natɨmnat itəm kotatɨg lan.   
\p
\v 9 Piak mɨn, nat əpnapɨn io iatəghat nulan kəm itəmat, məto ekɨtun wɨr məmə itəmat nəsotahmenən e nəptən rat əh. Ekɨtun wɨr məmə itəmat noatos natɨmnat mɨn u itəm təwɨr maprəkɨs, itəm Uhgɨn təmos-ipɨnə kəm itəmat məto-inun in tatosmegəh itəmat.  
\v 10 Uhgɨn okol təsaluinən rəhatəmat wək mɨn nəmoatol məto-inu Uhgɨn rəhan nolən tətuatɨp əm nian rafin. Kən okol in təsolən nat əpnapɨn e nolən wɨr rəha nolkeikeən itəm nəmotol kəm in, kən moatol əh, nian nəmotasitu e rəhan netəmim.\f + \fr 6:10 \ft Mat 10:40,42\f*  
\v 11 Itɨmat ekotolkeike məmə itəmat rafin nakoatəkəike katos nolkeikeən itəm nəkoatol, moatol məmə otatuwɨn e namnun, kən itəmat nakotos nat un itəm nakotagɨle lan.\f + \fr 6:11 \ft Hip 3:6\f*  
\v 12 Itɨmat esotolkeikeən məmə nakotəlpah, məto ekotolkeike məmə onəkotos nolən\f + \fr 6:12 \ft Hip 13:7\f* rəha netəm mɨn un itəm kotaiu aupən. Ilat kotahatətə əskasɨk e Uhgɨn kən moatol rəhalat nətəlɨgən kaifəməh.\f + \fr 6:12 \ft Jem 1:3; Nol Əpən 13:10; 14:12\f* Moatol nəhlan, kən roiu, ilat kɨnotos rəkɨs natɨmnat itəm Uhgɨn təmən-iəkɨs məmə rəhalat.\f + \fr 6:12 \ft Hip 10:36\f*   
\s1 Rəhatat iagke tətatɨg e nego e neai  
\p
\v 13 Nəniəkɨsən kit tol nəhlan, itəm Uhgɨn təmən kəm Epraham aupən. Nian Uhgɨn təmol nəniəkɨsən rəhan, kən nərɨg kit tɨkə mɨn məmə in otos mol nəniəkɨsən lan rəhan təfɨgəm. Məto-inu nərgɨn in ilɨs taprəkɨs-in nərgɨn mɨn rafin. Tol nəhlan, Uhgɨn təmos noanawɨl atɨp əm e nərgɨn, matən məmə,\f + \fr 6:13 \ft Jen 22:16\f*  
\v 14 “Io oekəhlman rəhak nəwɨrən kəm ik, iahgin. Io oekol rəham noanol otuwa tepət tepet.”\f + \fr 6:14 \ft Jen 22:17\f*  
\v 15 Məto-inu Epraham rəhan nətəlɨgən təfəməh, in təmatəsahgin matuwɨn matuwɨn, mətoarus nian in təmos natɨmnat mɨn un itəm Uhgɨn təmən-iəkɨs məmə otos-ipən kəm in.\f + \fr 6:15 \ft Jen 21:5\f*   
\p
\v 16 Nian etəmim tatos noanawɨl e nərgɨ etəm-iasol kit rəhan,\f + \fr 6:16 \ft E nolən rəha nəlisən nəghatən təskasɨk, okəmə kitat kit tolkeike məmə otol nəhlan, kən in tatos noanawɨl e manɨn ne wɨnɨn ne. Məto netəm Isrel aupən, ilat kəmoatos noanawɨl e nərgɨ etəm asim kit, o nat kit itəm tasim, kən nian netəmim neen koatəto, kən ilat koatahatətə e nəghatən itəm koatən. Okol kəsotərgəhəu mɨnən ron, məto-inu nərɨg əh kəmotən, in tatəlis ətain nəghatən, təskasɨk.\f* kən noanawɨl u rəhan, tatəlis rəhan nəghatən təfɨgəm. Kən netəmim okotəkəike motahatətə e rəhan nəghatən, okol kəsotərgəhəu mɨnən ron.\f + \fr 6:16 \ft Eks 22:11\f*  
\v 17 Uhgɨn təmos noanawɨl e nərgɨn nəhlan, məto-inu in tolkeike məmə otol netəm mɨn un itəm okotos natɨmnat mɨn itəm in təmən-iəkɨs,\f + \fr 6:17 \ft Rom 4:16\f* ilat okotɨtun wɨr məmə rəhan nalpəkauən, okol təsəuhlinən nian kit.\f + \fr 6:17 \ft Nam 23:19; Taet 1:2\f*  
\v 18 Uhgɨn tatos noanawɨl nəhlan məmə otɨləs-ipər nətəlɨgən rəhatat u, itəm kɨnotiet rəkɨs motagɨm kən moatahgɨl-pən lan. Kən pəs kitat kotaskəlɨm-iəkɨs nolən əh itəm Uhgɨn tɨnos-ipa rəkɨs kəm itat, məmə kitat okotagɨle əskasɨk e nəniəkɨsən mɨn rəhan. Nat mil u, ilau okol kəsuəuhlinən nian kit, məto-inu Uhgɨn, təseiuəən nian kit.  
\v 19 Kitat kotələhəu-pən rəhatat nətəlɨgən təskasɨk o nosən natɨmnat mɨn əh, tol nəhlan, mol məmə in tahmen e iagke kit itəm tətaskəlɨm wɨr rəhatat nəmegəhən,\f + \fr 6:19 \ft Fil 3:12\f* məmə nat kit otəsəloalən lan kən məsiuw rəkɨs mɨnən kitat. Tahmen əm məmə iagke u, in tɨnatɨg rəkɨs əpəh imə e Ikɨn Tasim Agɨn Ikɨn, əpəh ilɨs e nego e neai, e nəwtain nɨməhan imə-pən ikɨn.\f + \fr 6:19 \ft Lev 16:2; Hip 9:2,3,7\f*  
\v 20 Ikɨn əh, Iesu tɨnuwɨn rəkɨs ikɨn rəhatat lan, məmə oterəh e suatɨp rəhatat.\f + \fr 6:20 \ft Hip 4:14\f* In təmuwa rəkɨs pris asol agɨn\f + \fr 6:20 \ft Hip 2:17\f* tahmen əm e pris u Melkisetek\f + \fr 6:20 \ft Hip 5:16\f* aupən, kən in otatos wək u nian rafin, namnun tɨkə.   
\c 7  
\s1 Melkisetek,  //  Kig rəha Nətuatɨpən,  //  Kig rəha Nəməlinuən,  //  ne pris rəha Uhgɨn Ilɨs Agɨn  
\m
\v 1 Suah u, Melkisetek,\f + \fr 7:1 \ft Jen 14:17-20\f* in kig rəha Salem\f + \fr 7:1 \ft Nərgɨn əh, Salem, in nərgɨn oas rəha Jerusalem aupən. Nərgɨn əh, Salem, nɨpətɨn u “nəməlinuən.”\f*, kən in pris rəha Uhgɨn u Ilɨs Pɨk Agɨn. Aupən, nian Epraham təmuwɨn e nəluagɨnən ilat kig mɨn, kən in təmol win elat. Kən in mɨnɨtəlɨg mɨnatuwa. Melkisetek, in təmatuwɨn məplan Epraham e suatɨp, kən in təməfak mətapəhin-pən məmə Uhgɨn otəhlman nəwɨrən kəm Epraham.  
\v 2 Kən Epraham, təmos-irəkɨs tait e rəhan natɨmnat mɨn itəm təmol win lan e nəluagɨnən, kən mos-ipən kəm Melkisetek. Melkisetek u, nɨpətɨ nərgɨn un, “Kig rəha Nətuatɨpən.” Kən nərgɨn kit mɨn u, kətaun-in məmə Kig rəha Salem, nɨpətɨn u məmə, “Kig rəha Nəməlinuən.”  
\v 3 Naoa Rəha Uhgɨn təməsəghat-inən rəhan tata ne mama ne rəhan noanol mɨn. Kən təsənən nian təmaiir lan, ne nian itəm təmɨmɨs lan. Tahmen əm məmə in təməsɨmɨsən, in tatol əh wək rəha pris. Tol nəhlan, nəkəplan məmə in tahmen e Nətɨ Uhgɨn u, in pris lilɨn kit\f + \fr 7:3 \ft Sam 110:4\f*   
\p
\v 4 Nɨkim tuəh-tu Melkisetek. In etəm-iasol kit. Nat əpnapɨn məmə tɨpɨtat u Epraham in etəm-iasol, məto in təmatɨsiai-in pɨk Melkisetek, matos-ipən rəhan nat asol mɨn əm, in əm in əm, məmə rəhan tait kəm in.\f + \fr 7:4 \ft Jen 14:20\f*  
\v 5 Kitat kotɨtun məmə, e nup mɨn rafin, netəm Isrel ilat kotəkəike moatos-ipən rəhalat tait kəm noanol mɨn rəha Lifae, ilat u pris mɨn, tahmen-pən əm məmə inu Lou rəha Uhgɨn tatən mihin. Nat əpnapɨn məmə pris mɨn əh, ilat noanol mɨn rəha Epraham, məto netəm iməlat ikɨn ilat kotəkəike moatos-ipən tait kəm ilat.  
\v 6 Melkisetek u, in sənəmə noanol kit rəha Lifae. Məto in təmos tait mɨn u rəha natɨmnat rəha Epraham. Kən in təməfak-pən kəm Uhgɨn məmə otəhlman nəwɨrən rəhan\f + \fr 7:6 \ft Jen 14:19,20\f* kəm Epraham u, Uhgɨn təmos-ipən rəhan nəniəkɨsən kəm in.  
\v 7 Kən tətuatɨp agɨn məmə etəmim itəm tatos nərɨg asol otəfak məmə Uhgɨn otəhlman nəwɨrən tatuwɨn e etəmim itəm ləhau əm lan.  
\v 8 Kən pris mɨn u itəm koatos tait u, ilat netəmim əm, itəm okəpanotɨmɨs. Məto Melkisetek u, in tatos tait, katən məmə in tatəmegəh.\f + \fr 7:8 \ft Hip 5:6\f*  
\v 9 Epraham təmatətou rəhan tait tatuwɨn kəm Melkisetek nulan, kən kɨtun nənən məmə Lifae u, etəm tatos tait rəha netəm Isrel, in mɨn təmos-ipən tait kəm Melkisetek.  
\v 10 Məto-inu nian Melkisetek təməplan Epraham, Lifae təməsaiirən əh. Məto nian Epraham təmətou nulan tait tuwɨn kəm Melkisetek, in tahmen əm məmə rəhan u noanol, Lifae, in mɨn təmətou-pən tait kəm Melkisetek, məto-inun in tɨnətatɨg rəkɨs e nɨpətɨ rəhan pipi.\f + \fr 7:10 \ft Nat kɨsɨl kətəhaləgətun məmə Melkisetek in ilɨs taprəkɨs-in pris mɨn u noanol rəha Lifae. Kitiəh un, Melkisetek in təməsɨmɨsən, tatəmegəh əh. Kəiu un, tɨpɨ Lifae u Epraham, in təmatos-ipən tait rəhan kəm Melkisetek. Kɨsɨl un, Melkisetek təməfak-pən kəm Uhgɨn məmə otəhlman nəwɨrən kəm Epraham, məto sənəmə Epraham təməfak o Melkisetek.\f*   
\s1 Kristo in tahmen e Melkisetek  
\p
\v 11 Wək rəha pris mɨn u, kəmotɨsɨ-pən e noanol rəha Lifae, in nəukətɨ Lou itəm Uhgɨn təmos-ipən kəm netəm Isrel. Məto wək rəha pris mɨn u, in təsəwɨrən mahmen.\f + \fr 7:11 \ft Hip 7:18,19; 8:7\f* Məto-inu pris mɨn u, ilat kəsotahmenən. Uhgɨn təməgətun məmə ilat kəsotahmenən nian in təmɨləs-ipər pris kit mɨn tuwa.\f + \fr 7:11 \ft Hip 10:1\f* Kən pris un in təruru nɨsɨ-pənən e noanol rəha Lifae ne Eron,\f + \fr 7:11 \ft Lifae in noanol rəha pris mɨn, məto Eron in təmɨsɨ-pən e noanol rəha Lifae, kən noanol mɨn rəhan, katən məmə ilat pris asol agɨn mɨn.\f* məto in pris kit tahmen e Melkisetek.  
\v 12 Nian kəməuhlin nolən rəha nɨtəpunən pris, kən okəike kəuhlin mɨn Lou.  
\v 13 Otəkəike mol nulan məto-inun, kitat koatətəghat-in Iərəmərə rəhatat, itəm təmɨsɨ-pən e noanol kit itəm sənəmə noanol ətuatɨp rəha pris mɨn, itəm koatol wək e olta.  
\v 14 Kɨtat kɨnotɨtun rəkɨs məmə Iərəmərə rəhatat in təmɨsɨ-pən e noanol rəha Juta,\f + \fr 7:14 \ft Jen 49:10; Mat 1:3; 2:6; Nol Əpən 5:5\f* kən nian Lou rəha Moses təmatəghat-in wək rəha pris mɨn, in təməsəghat-in agɨn-əhən noanol u.  
\v 15 Məto təwɨr əm, məto-inu kitat kɨnotɨtun məmə pris kit mɨn tɨnəmuwa rəkɨs, itəm tahmen e Melkisetek.  
\v 16 In təmuwa pris, məto sənəmə Lou təmol mak e noanol rəhan məmə noanol u in rəha pris mɨn. In təmos wək rəha pris e nat kit itəm təsanən maprəkɨs-in Lou, inu nəsanənən rəha nəmegəhən u rəhan itəm namnun tɨkə.\f + \fr 7:16 \ft Jon 1:4; 5:26; Hip 7:25\f*  
\v 17 Naoa Rəha Uhgɨn tatən məmə,  
\q1 “Ik pris kit tahmen e Melkisetek\f + \fr 7:17 \ft Jen 14:18; Sam 110:4; Sek 6:13; Hip 5:6,10; 6:20; 7:1-22\f* aupən,  
\q1 kən ik onakatol wək rəha pris nian rafin,  
\q1 matuwɨn matuwɨn namnun tɨkə.”   
\p
\v 18 Kəmələhəu kalɨn Lou aupən, məto-inun rəhan nəsanənən tɨkə, in təsasituən, okol təsolən nat kit.\f + \fr 7:18 \ft Rom 8:3; Kal 3:21; Hip 9:9; 10:1\f*  
\v 19 Məto-inu Lou əh, təruru nələhəu ətuatɨpən nat kit.\f + \fr 7:19 \ft Rom 3:20\f* Kən roiu əh, nolən pɨsɨn kit itəm təwɨr maprəkɨs, in tɨnos nəmeen, məmə kitat okotələhəu-pən rəhatat nətəlɨgən lan. Kən in suatɨp rəhatat u, o nuwɨnən iuəhkɨr o Uhgɨn.\f + \fr 7:19 \ft Hip 4:16; 10:22; Jem 4:8\f*   
\p
\v 20 Uhgɨn təmən-iəkɨs məmə Kristo in otol wək rəha pris matuwɨn matuwɨn namnun tɨkə, kən təmos noanawɨl ron, məmə rəhan nəghatən otəfɨgəm. Məto təməsosən noanawɨl mihin e pris mɨn aupən.  
\v 21 Məto Uhgɨn təmos əm noanawɨl nian Iesu təmuwa pris. Naoa Rəha Uhgɨn tatən məmə,  
\q1 “Iərəmərə təmos noanawɨl kit,  
\q1 kən okol kəsəuhlinən nətəlɨgən rəhan.\f + \fr 7:21 \ft 1 Saml 15:29; Mal 3:6\f*  
\q1 In tatən məmə,  
\q1 ‘Ik onəkol wək rəha pris nian rafin,\f + \fr 7:21 \ft Sam 110:4; Hip 5:6; 6:20; 7:17\f*  
\q1 matuwɨn matuwɨn namnun tɨkə.’”   
\m
\v 22 Uhgɨn təmos noanawɨl nəhlan, matol mə Iesu tuwa mol suatɨp itəm tatol kitat kotɨtun əsas məmə nəniəkɨsən rəha nasituən in təwɨr, maprəkɨs-in nəniəkɨsən u aupən.\f + \fr 7:22 \ft Luk 22:20; Hip 8:6; 12:24\f*   
\p
\v 23 Aupən, pris mɨn ilat tepət, məto-inun kitiəh tol wək matuwɨn matuwɨn mɨmɨs un, kit tos nəmeen, mol wək matuwɨn matuwɨn, mɨmɨs moatol əm nulan. Ilat kəsotolən wək lilɨn.  
\v 24 Məto Iesu, in otos wək rəha pris rəhatat matuwɨn matuwɨn namnun tɨkə, məto-inun, tətatɨg lilɨn.  
\v 25 Tol nəhlan, in tɨtun nosmegəh lilɨnən\f + \fr 7:25 \ft Suatɨp kit mɨn əh-ikɨn o nənən, məmə, “tɨtun nosmegəh agɨn-əhən.”\f* kitat u, kotɨlpɨn kitat min məmə koatuwɨn o Uhgɨn, məto-inu in tatəmegəh lilɨn, tatəghat rəhatat lan kəm Uhgɨn.\f + \fr 7:25 \ft Rom 8:34; 1 Jon 2:1\f*   
\p
\v 26 O nat u, inun in pris asol agɨn\f + \fr 7:26 \ft Hip 2:17; 4:14; 6:20; 8:1\f* itəm in tahmen o nasituən etat. In tasim, kən mətuatɨp wɨr, in təsolən nolən rat. In tol pɨsɨn agɨn e netəm koatol təfagə rat, kən in ilɨs taprəkɨs-in ilat əpəh e nego e neai.  
\v 27 In tol pɨsɨn e pris asol agɨn mɨn un aupən. Nian rafin, ilat kotəkəike kaupən moatol sakrifais o nafəl rəkɨsən təfagə rat rəhalat.\f + \fr 7:27 \ft Lev 9:8; 16:6,\f* Uarisɨg lan un, ilat kəpanotol mɨn sakrifais kit mɨn, o nafəl rəkɨsən təfagə rat rəha netəmim mɨn.\f + \fr 7:27 \ft Lev 9:15; 16:15; Hip 5:1,3\f* Məto nian Iesu tategəhan-in məmə in otol sakrifais atɨp e rəhan nəmegəhən,\f + \fr 7:27 \ft Efes 5:2\f* kən mau kitiəh əm\f + \fr 7:27 \ft Rom 6:10; Hip 9:12, 26,28; 10:10; 1 Pita 3:18\f* in tahmen moau.  
\v 28 Lou in tatɨləs-ipər pris mɨn itəm kəsotahmenən.\f + \fr 7:28 \ft Hip 5:1-2\f* Məto noanawɨl rəha Uhgɨn, itəm tatuarisɨg-in Lou, in tatɨləs-ipər Nətɨn u,\f + \fr 7:28 \ft Hip 1:2\f* itəm təwɨr mahmen agɨn\f + \fr 7:28 \ft Hip 2:10\f* o nolən wək u, matuwɨn namnun tɨkə.   
\c 8  
\s1 Iesu in pris asol agɨn təwɨr maprəkɨs-in netəm mɨn un kəmotol wək rəha pris asol agɨn aupən  
\m
\v 1 Kitat koatəghat-in nat u,\f + \fr 8:1 \ft Hip 1:3; 2:17; 3:1; 4:14; 6:20; 7:26; 9:11; 10:12; 12:2\f* məto nəukətɨn tol nulan. Kitat koatos pris asol agɨn kit, tətuatɨp əm e itəm un ematən. In tɨnatəpələh rəkɨs\f + \fr 8:1 \ft Əplan-tu futnot e 1:3\f* e rəhn matɨp Etəm-iasol əpəh ilɨs e nego e neai, ikɨn rəha nepətən ne nɨsiaiiən.  
\v 2 In tatol wək əpəh Ikɨn Tasim Ikɨn e nego e neai, inu Nimə Tapolən pahrien\f + \fr 8:2 \ft Hip 3:6; 10:21; 1 Pita 2:5; Nol Əpən 13:6\f* itəm Uhgɨn əm təmiuw. Sənəmə etəmim itəm təmiuw Nimə Tapolən əh.\f + \fr 8:2 \ft Hip 9:11, 24\f*   
\p
\v 3 Kəmɨləs-ipər rafin pris asol agɨn mɨn u aupən, məmə okoatos-ipən natɨmnat mɨn kəm Uhgɨn, kən moatol sakrifais. E suatɨp kitiəh əm, rəhatat u pris asol agɨn, in mɨn otəkəike mos-ipən sakrifais kit kəm Uhgɨn.\f + \fr 8:3 \ft Hip 9:14\f*  
\v 4 Okəmə in tətatɨg əh e nətueintən u, kən okol sənəmə in pris kit, məto-inu pris mɨn əpəh ikɨn koatatɨg itəm koatos-ipən natɨmnat kəm Uhgɨn, tahmen əm mə inu Lou təmən mihin.  
\v 5 Pris mɨn u, ilat koatol rəhalat wək e narmɨ nimə əm itəm tatasgəwɨn\f + \fr 8:5 \ft Kol 2:17; Hip 9:23\f* natɨmnat mɨn itəm tətatɨg e nego e neai. Tol nəhlan, nian Uhgɨn təmən-ipən kəm Moses aupən, məmə otiuw Nimə Tapolən Asim, in təmən məmə, “Onakəkəike matehm wɨr məmə onəkol natɨmnat mɨn u tətuatɨp tahmen əm e rəhak mak itəm emol matəgətun rəkɨs ik lan əpəh ilɨs e nɨtot asol.”\f + \fr 8:5 \ft Eks 25:40\f*  
\v 6 Məto roiu, Iesu, pris asol agɨn u rəhatat, in tɨnos rəhan wək itəm təwɨr təwɨr maprəkɨs-in wək rəhalat. Kən e nolən kitiəh əm, Iesu in suatɨp rəha nəniəkɨsən wi rəha nasituən u, in təwɨr maprəkɨs-in nəniəkɨsən oas rəha nasituən. Məto-inu nəniəkɨsən wi u, in tatətul-pər e nəghatən mɨn itəm kotəwɨr motaprəkɨs.\f + \fr 8:6 \ft Hip 8:8,13; Luk 22:20; Hip 7:22; 9:15; 12:24\f*   
\p
\v 7 Məto-inu okəmə kəsehmən nat tərat kit e nəniəkɨsən oas,\f + \fr 8:7 \ft Hip 7:11,18; 10:1\f* okol nəniəkɨsən wi təsosən nəmeen.  
\v 8 Məto Uhgɨn təməplan nəratən rəha netəmim, kən təmən məmə,  
\q1 “Nian əh-ikɨn otəpanuwa,  
\q1 itəm io, oekol nəniəkɨsən wi rəha nasituən rəha noanol mɨn rəha Isrel ne noanol mɨn rəha Juta.   
\q1
\v 9 Nəniəkɨsən rəha nasituən u,  
\q1 in otol pɨsɨn agɨn e nəniəkɨsən oas rəha nasituən,  
\q1 itəm io emol kəm tɨpɨlat mɨn aupən,  
\q1 e nian u itəm io emos nelmɨlat matit ilat moatiet rəkɨs Ijip.  
\q1 Oiakol nəniəkɨsən wi rəha nasituən,  
\q1 məto-inu ilat kəməsotaskəlɨmən nəniəkɨsən u itəm io emol kəm ilat aupən,  
\q1 kən tol məmə io emapəs ilat, maluin.\f + \fr 8:9 \ft Eks 19:5-6\f*   
\q1
\v 10 Kən io, Iərəmərə, iatən-iarəp məmə,  
\q1 e nian itəm otəpanuwa,  
\q1 io oekol nəniəkɨsən wi kit rəha nasituən\f + \fr 8:10 \ft Rom 11:27\f* kəm noanol mɨn rəha Isrel.  
\q1 Oekos-ipən rəhak lou mɨn e rəhalat-kapə,  
\q1 kən oekəte rəkɨs-pən e nɨkilat,\f + \fr 8:10 \ft Lou oas mɨn u, kəməte-pən e kəpiel kəiu kuepin-epin. 2 Kor. 3:3; Hip 10:16\f*  
\q1 kən io ekuwa mol Uhgɨn ətuatɨp rəhalat,  
\q1 kən ilat okotuwa kol rəhak ətuatɨp netəmim.\f + \fr 8:10 \ft Esik 11:20\f*   
\q1
\v 11 Ilat kit okol təsuwɨnən məgətun netəm iman ikɨn məmə,  
\q1 ‘Ik onakəkəike mɨtun Iərəmərə u.’  
\q1 Kən etəmim kit okol təsuwɨnən mən-ipən nəghatən u kəm pian,  
\q1 məto-inun ilat rafin okotɨtun io,\f + \fr 8:11 \ft Aes 11:9; Jon 6:45\f*  
\q1 tətuoun e netəm əpnapɨn mɨn  
\q1 muwɨn mətoarus-pən netəm koatos nərɨg asol mɨn.   
\q1
\v 12 Məto-inun, io, ekasəkitun ilat o rəhalat nolən mɨn itəm təsətuatɨp agɨn-əhən.  
\q1 Io oekafəl rəkɨs nolən rat mɨn rəhalat,  
\q1 kən io oekaluin nolən rat mɨn rəhalat.”\f + \fr 8:12 \ft Aes 43:25; 64:9; Maeka 7:19; Hip 10:17; Jer 31:31-34\f* \f + \fr 8:12 \ft Hip 10:16\f*   
\p
\v 13 Nian Uhgɨn tatəghat-in nəniəkɨsən rəha nasituən u, məmə in nəniəkɨsən wi, nɨpətɨn u məmə nəniəkɨsən rəha nasituən aupən, tɨnoas mɨnərat. Kən nat itəm in tɨnuwa mɨnoas, tɨnəsahmen mɨnən, kən otəsuwəhən, tɨkə.   
\c 9  
\s1 Ikɨn Tasim Ikɨn e nətueintən ne Ikɨn Tasim Ikɨn e nego e neai  
\m
\v 1 Kən e nəniəkɨsən rəha nasituən itəm təmaupən matɨg, ilat okotəike motətəu-pən suatɨp ətuatɨp mɨn o nəfakən. Kən Nimə Tapolən Asim, in rəha nətueintən əm u.\fig Nimə Tapolən Asim|alt="tabernacle" src="LB00259B.TIF" size="span" loc="Heb 9:1-2" ref="9:1" \fig*  
\v 2 Netəm aupən, kəmotiuw Nimə Tapolən Asim u,\f + \fr 9:2 \ft Eks 25:8,9\f* moatol noan kit əpəh ilugɨn ətuatɨp, kəmagəhl noan kəiu. Noan itəm tətaupən lan, koatən məmə Ikɨn Tasim Ikɨn.\f + \fr 9:2 \ft Eks 26:33,34\f* E noan əh, kəmotələhəu-pən nat katəhtu-pər lait lan\f + \fr 9:2 \ft Eks 25:31-40; Jon 8:12; Nol Əpən 1:20\f* ikɨn, ne tepɨl kit itəm kəməlɨn-pər pɨret asim mɨn lan.\f + \fr 9:2 \ft Eks 25:23-29; Jon 6:35,48\f*\fig Ikɨn Tasim Ikɨn|alt="interior of tabernacle" src="BK00278B.TIF" size="span" loc="Heb 9:2" ref="9:2" \fig*  
\v 3 Kəmiuwosɨg nɨməhan e noan uarisɨg, kən noan əh, katən məmə, “Ikɨn Tasim Agɨn Ikɨn.”\f + \fr 9:3 \ft Eks 26:31-33\f*  
\v 4 Ikɨn əh, nat kit əh-ikɨn kəmol e iaen u kol tatɨpɨt-ɨpɨt, itəm katəmki-pən nat pien-pien lan, katuwaan. Kən ikɨn əh, Bokɨs rəha Nəniəkɨsən Rəha Nasituən\f + \fr 9:4 \ft Bokɨs rəha Nəniəkɨsən Rəha Nasituən u, in “Covenant Box.” Eks 25:10-22\f* tatəpələh əh-ikɨn. Bokɨs u, kəmol e nɨg, kən kalpin e iaen u kol tatɨpɨt-ɨpɨt. Kən e nɨpəgnoa Bokɨs əh, pətəl kit əh-ikɨn kəmol e iaen u kol tatɨpɨt-ɨpɨt, kəmarɨgin-pən pɨret u mana,\f + \fr 9:4 \ft E nian rəha Moses, Uhgɨn təmos-ipən pɨret təmɨsɨ-pən e neai, nərgɨn u mana. Eks 16:31-33; Jon 6:48-51.\f* noan məsɨn ikɨn. Kənu kəmələhəu-pən mɨn kasɨkɨn rəha Eron e Bokɨs u, kasɨkɨn itəm aupən Uhgɨn təmol təwiə mɨn.\f + \fr 9:4 \ft Nam 17:1-10\f* Kən kəpiel mil kəiu əh-ikɨn, itəm kuepin-epin, kəməte rəkɨs-pən Lou ilat ten elau.\f + \fr 9:4 \ft Eks 31:18\f*\fig Bokɨs Rəha Nəniəkɨsən Rəha Nasituən|alt="ark of the covenant (Melody Carlson)" src="ark2b&w.tif" size="col" loc="Heb 9:4-5" ref="9:4" \fig*  
\v 5 Kən ilɨs e rəhn-mɨnat Bokɨs u, narmɨ Jerubim rəha Nəhag-əhagən,\f + \fr 9:5 \ft Jerubim inu, katən məmə Jerubim rəha Nəhag-əhagən, məto-inun nəhag-əhagən asol rəha nəwɨrən ne nəsanənən rəha Uhgɨn tətatɨg ilugɨn elau. Nian neen ilau katioas nəhag-əhagən rəha Uhgɨn mətian əh kit (Esik 1:4-21; 10:9-22; Sam 18:10).\f* ilau kəiu əh-ikɨn. Kətiauwosɨg nɨməlməlɨlau o Ikɨn Katɨlpɨn Neməha rəha Uhgɨn Ikɨn.\f + \fr 9:5 \ft Ikɨn Katɨlpɨn Neməha rəha Uhgɨn Ikɨn, inun, rəhn-mɨnat Bokɨs rəha Nəniəkɨsən ilɨs ikɨn. Ikɨn əh, nəhag-əhagən asol rəha nəwɨrən ne nəsanənən rəha Uhgɨn tətatɨg ikɨn. Netəmim kotəruru nuwɨnən imə Ikɨn Tasim Agɨn Ikɨn məmə okotəplan natɨmnat mɨn u, məto pris asol agɨn əm. Kən in təsuwɨnən nian rafin. Nian kitiəh əm e nup kitiəh tatuwɨn. Pris asol agɨn tɨtun nuwɨnən imə Ikɨn Tasim Agɨn Ikɨn, in təmɨk nɨta rəha sakrifais kən muwɨn kən təmorautin nɨta e rəhn-mɨnat bokɨs u. Nolən əh, in nəmtətin wɨr kit, itəm tatəgətun məmə netəmim okotəkəike kɨmɨs o rəhalat nolən rat mɨn. Məto e nɨta əh rəha sakrifais, in tatɨlpɨn neməha rəha Uhgɨn.\f* \f + \fr 9:5 \ft Eks 25:17-22; Hip 4:16\f* Məto okol esənən natɨmnat mɨn u, məte əlkələh, pəs ekələhəu əm e səpag.   
\p
\v 6 Nian kəmotəlɨn wɨr rafin natɨmnat mɨn u, pris mɨn kotɨtun nuwɨnən imə miet e noan itəm tətaupən nian ilat koatol wək rəha nəfakən.\f + \fr 9:6 \ft Nam 28:2-4\f*  
\v 7 Məto pris asol agɨn, in əm tɨtun nuwɨnən imə e Ikɨn Tasim Agɨn Ikɨn. Məto okol təsuwɨnən nian rafin.\f + \fr 9:7 \ft Lev 16:2\f* In tɨtun nuwɨnən nian kitiəh əm e nup mɨn rafin.\f + \fr 9:7 \ft Lev 16:34\f* Kən nian in tatuwɨn, in təike mos nɨta, kən mol sakrifais lan o nolən rat rəhan,\f + \fr 9:7 \ft Lev 16:3,11,14; Hip 5:3\f* kən matɨg mol mɨn o nolən rat rəha netəmim,\f + \fr 9:7 \ft Lev 16:15\f* itəm ilat kotəruru məmə koatol təfagə rat.\fig Pris Asol Agɨn|alt="priest with blood in bowl" src="HK00273B.TIF" size="col" loc="Heb 9:7" ref="9:7" \fig*  
\v 8 Kən e natɨmnat mɨn u, Narmɨn Rəha Uhgɨn tatəgətun məmə, nian Nimə Tapolən Asim aupən təmatətul əh, kən suatɨp\f + \fr 9:8 \ft Luk 23:45; Jon 14:6; Hip 10:19-20\f* tɨkə o kitat o nuwɨnən e Ikɨn Tasim Agɨn Ikɨn.  
\v 9 (In tahmen əm e narmɨ nat kit\f + \fr 9:9 \ft Hip 10:1-2\f* itəm tatəgətun e nian u itəm kotatɨg lan roiu.) Natɨmnat mɨn itəm pris mɨn koatos-ipən kəm Uhgɨn, moatol sakrifais lan kəm in,\f + \fr 9:9 \ft Hip 5:1; 8:3\f* natɨmnat mɨn u, kəsotahmenən o nələhəu ətuatɨpən nətəlɨgən rəha netəmim itəm kotuwa o nəfakən.  
\v 10 Məto-inu nəfakən oas aupən, in tatəgətun əm suatɨp mɨn itəm koatən pɨk nolən rəha nagwənən\f + \fr 9:10 \ft Lev 11:2-23\f* ne nənɨmən\f + \fr 9:10 \ft Nam 6:3; Kolosi 2:16\f* ne naikuasən.\f + \fr 9:10 \ft Lev 11:25,28,40\f* Natɨmnat mɨn u, in nat rəha nɨpətɨtəm əm. Məto nolən mɨn əh, ilat katipa əfɨgəm əm kit rəha netəmim, matuwɨn mətoarus-pən nian Uhgɨn otəuhlin natɨmnat rafin tuwa muwiwi.   
\s1 Nɨta Iesu in sakrifais kit itəm in təwɨr maprəkɨs agɨn-əh  
\p
\v 11 Məto roiu əh, Kristo tɨnuwa rəkɨs, kən in pris asol agɨn itəm təməmɨk natɨmnat wɨr mɨn, mɨnuwa.\f + \fr 9:11 \ft Hip 10:1\f* Kən in təmuwɨn imə e Nimə Tapolən Asim itəm təwɨr təhmɨn mɨn, maprəkɨs-in itəm təmaupən.\f + \fr 9:11 \ft Hip 8:2; 9:24\f* Nimə əh, in sənəmə nat kit itəm netəmim kəmotol, kən sənəmə nat kit rəha nətueintən u itəm Uhgɨn təmol.  
\v 12 Nian Kristo təmuwɨn imə e Ikɨn Tasim Agɨn Ikɨn, təməsuwɨnən e nup mɨn rafin, tahmen e pris asol agɨn mɨn aupən kəmotol mihin. In təmol mau kitiəh əm, kən tahmen, məto-inun in təsosən nɨta nəni ne nɨta nətɨ kau muwɨn imə məmə otos-irəkɨs təfagə rat. Kəpə, in təmos atɨp əm nɨtan, muwɨn imə, kən in əm təmətou nəmtɨtat mɨkɨs itat e təfagə rat mɨn.\f + \fr 9:12 \ft Rom 3:25\f*  
\v 13 E nolən rəha nəniəkɨsən rəha nasituən aupən, kəmorautin-pən nɨta nəni ne kau, o nəmtapi kau itəm kəmuwaan ətɨp e olta, korautin-pən e suah kit itəm tamkɨmɨk e nɨganəmtɨ Uhgɨn məmə nɨpətɨn otaruətuəh, namkɨmɨkən tɨkə lan.  
\v 14 Məto nɨta Iesu\f + \fr 9:14 \ft 1 Pita 1:2,18-19\f* in tatos nəsanənən asol taprəkɨs-in natɨmnat mɨn u.\f + \fr 9:14 \ft Hip 10:4\f* Kristo in təmol atɨp sakrifais lan, e nəsanənən rəha Narmɨn itəm tətatɨg lilɨn. In sakrifais kit itəm tətuatɨp agɨn, nəratən kit tɨkə lan. Tol nəhlan, kən nɨtan in tatos nəsanənən, tahmen o nafələn nɨkitəmat\f + \fr 9:14 \ft Sek 13:1; Hip 10:2,22; 1 Jon 1:7\f* o nolən mɨn itəm kotɨtun nit-ipənən itəm e nɨmɨsən, məmə itəmat onəkotəfak əm kəm Uhgɨn itəm tatəmegəh.\f + \fr 9:14 \ft Taet 2:14\f*   
\p
\v 15 O natɨmnat mɨn u itəm Iesu təmol, in suatɨp o nosən nəniəkɨsən wi rəha nasituən.\f + \fr 9:15 \ft Luk 22:20\f* Uhgɨn təmaun-in netəmim rəhan, kən mən-iəkɨs kəm ilat məmə natɨmnat wɨr mɨn u, in rəhalat. Kən natɨmnat mɨn u, okol kəsotɨkəən nian kit,\f + \fr 9:15 \ft Hip 10:34\f* məto okoatatɨg lilɨn. Ilat okotos natɨmnat mɨn un, məto-inun nɨmɨsən rəha Kristo in tɨnətou rəkɨs nəmtɨ təfagə rat rəha netəm mɨn un itəm kəmoatətgəhl Lou rəha nəniəkɨsən rəha nasituən itəm təmaupən matɨg.   
\p
\v 16 Okəmə Iesus təsɨmɨsən nəhlan, kən rəhan netəmim okəsotosən natɨmnat wɨr mɨn itəm in təmən-iəkɨs mə rəhalat. Məto-inu okəmə suah kit tol nəniəkɨsən kit məmə nian in otɨmɨs, kən rəhan natɨmnat otuwɨn o suah pɨsɨn kit, kən suah u in otəkəike mɨmɨs pitən, kənu nəniəkɨsən rəhan in otətatɨg matəmegəh.  
\v 17 Nəniəkɨsən kit tol nəhlan, təsatɨgən məsəmegəhən nian etəm təmən tətatɨg əh. Rəhan nəniəkɨsən in otətatɨg matəmegəh əm nian in tɨnɨmɨs rəkɨs.  
\v 18 O natɨmnat mɨn u, e nəniəkɨsən rəha nasituən aupən, nɨta nat megəh kit təike maiəh, təgətun məmə nat kit təmɨmɨs, kən otol məmə nəniəkɨsən in tatəmegəh mətatɨg.  
\v 19 Tol nəhlan, nian Moses in təmatən-iarəp rəkɨs nəghatən mɨn rafin rəha Lou kəm netəmim, kən uarisɨg lan, in təmos nɨməme sipsip kəmol tasiə, ne nelmɨ nɨg u hisop, meer-pən e nɨta nətɨ kau ne nɨta nəni ne nəhau, kən təmorautin-pən nɨta e naoa rəha Lou ne netəmim mɨn.\f + \fr 9:19 \ft Eks 24:6-8\f*  
\v 20 Kən in təmən-ipən kəm ilat məmə, “Inu nɨta nat megəh kit itəm tatɨmɨs o nolən nəniəkɨsən rəha nasituən rəha Uhgɨn tətatɨg matəmegəh. Kən itəmat nəkotəkəike moatɨsiai-in, moatol nəwian.”\f + \fr 9:20 \ft Eks 24:8; Luk 22:20\f*  
\v 21 E nolən kitiəh əm, Moses təmorautin-pən nɨta e Nimə Tapolən Asim ne natɨmnat mɨn itəm kəmos o nəfakən.  
\v 22 Lou tatən məmə pris otəkəike matol-pən nɨta e natɨmnat tepət, iuəhkɨr natɨmnat rafin, məmə ilat okotasim. Kən okəmə nɨta təsaiuən ron, kən Uhgɨn okol təsafələn təfagə rat.\f + \fr 9:22 \ft Lev 17:11\f*   
\p
\v 23 Tol nəhlan, nɨta rəha nolən sakrifais, in təmaiəh o nolən natɨmnat mɨn u, kotasim. Məto Nimə Tapolən Asim ne natɨmnat mɨn rəhan əh-ikɨn, ilat narmɨ natɨmnat mɨn əm\f + \fr 9:23 \ft Hip 8:5\f* itəm tatəpsen-pən natɨmnat itəm koatatɨg e nego e neai. Məto nəfakən o natɨmnat itəm tol nɨpətɨ nat agɨn-əh mɨn, itəm kotatɨg e nego e neai, nɨta nat megəh təsahmenən o nolən ilat kotasim. Okəike kol sakrifais kit itəm təwɨr maprəkɨs.  
\v 24 Iesu in təsuwɨnən imə e Ikɨn Tasim Ikɨn rəha nətueintən u, itəm netəmim əm kəmotol. Nimə əh, in narmɨ nat əm rəha Ikɨn Tasim Ikɨn pahrien əpəh ilɨs e nego e neai. Məto Iesu təmuwɨn e nego e neai, kən roiu əh in tatən-ipən natɨmnat rəhatat lan kəm Uhgɨn e nɨganəmtɨn.\f + \fr 9:24 \ft 1 Jon 2:1; Rom 8:34\f*  
\v 25 Kən nian Iesu təmol atɨp sakrifais e rəhan nəmegəhən, in rəhan nolən tol pɨsɨn e pris asol agɨn u aupən. E nəniəkɨsən rəha nasituən u aupən, pris asol agɨn otəkəike muwɨn imə e Ikɨn Tasim Agɨn Ikɨn kən mos nɨta nat megəh, sənəmə nɨtan atɨp, mol sakrifais lan. Təike matol nəhlan e nup mɨn rafin. Məto Kristo təmuwɨn e Ikɨn Tasim Agɨn Ikɨn e nego e neai, təmos atɨp nɨtan kən mol sakrifais lan mau kitiəh əm kən tɨnahmen.  
\v 26 Okəmə Kristo təmatol sakrifais nəhlan e nup mɨn rafin, tahmen e pris mɨn u aupən, in otəkəike məto nahməən nian tepət tətuoun e nian Uhgɨn təmol nətueintən. Məto roiu, kitat kɨnotatɨg e namnun nian, in təmiet-arəpa mau kitiəh əm,\f + \fr 9:26 \ft Hip 9:12,28\f* məmə otol atɨp sakrifais e rəhan nəmegəhən o nos-irəkɨsən təfagə rat. Kən rəhan sakrifais, in namnun.  
\v 27 Kitat netəmim, Uhgɨn tɨnələhəu nian ətuatɨp rəhatat kitiəh kitiəh məmə okotɨmɨs lan, mau kitiəh əm. Kən uarisɨg lan un, in otakil rəhatat nolən mɨn.\f + \fr 9:27 \ft 2 Kor 5:10\f*  
\v 28 E nolən kitiəh əm, Kristo təmol atɨp sakrifais lan, mau kitiəh əm,\f + \fr 9:28 \ft Hip 7:27; 9:12,26; 10:10\f* məmə in otatipa-in təfagə rəha netəmim tepət.\f + \fr 9:28 \ft Aes 53:12\f* Məto uarisɨg, nian otatɨtəlɨg-pa mɨn,\f + \fr 9:28 \ft Mat 16:27\f* in otəsuwa-mɨnən o nos-irəkɨsən təfagə rat, məto o nosmegəhən netəmim itəm kotəsahgin, nəumɨs tatus ilat ron.\f + \fr 9:28 \ft 2 Tim 4:8\f*   
\c 10  
\s1 Sakrifais rəha Iesu, təmol nian kitiəh əm, kən in tɨnahmen  
\m
\v 1 Natɨmnat mɨn rəha Lou, ilat kotahmen e narmɨ nat\f + \fr 10:1 \ft Kol 2:17; Hip 8:5\f* itəm otəsuwəhən kotuwa, məto toapoap. Ilat sənəmə nɨpətɨ nat. E nup mɨn rafin pris mɨn koatol sakrifais. Məto nat əpnapɨn məmə ilat koatol sakrifais, məto Lou in təruru nolən iəfak mɨn itəm kotuwa o Uhgɨn kotətuatɨp e nɨganəmtɨn, məto-inun ilat narmɨ sakrifais agɨn, itəm toapoap.  
\v 2 Okəmə sakrifais mɨn ilat kotahmen, motɨtun nolən netəmim kotətuatɨp. Kən iəfak mɨn kotɨtun nələhəuən motapəs nolən rəha sakrifais, məto-inun nɨkilat tɨnəruən rəkɨs mau kitiəh əm. Kən okəmə tɨnafəl rəkɨs nɨkilat nəhlan, kən ilat kəsotəto mɨnən tərat o rəhalat nolən rat. Məto, kəpə, ilat koatəto əh tərat.  
\v 3 Tol nəhlan, e nup mɨn rafin, ilat koatol pap sakrifais, məto nat u tatol əm məmə ilat okol kəsotaluinən nolən rat mɨn rəhalat,  
\v 4 məto-inu nɨta nəni ne kau in təruru agɨn nos-irəkɨsən təfagə rat.\f + \fr 10:4 \ft Hip 9:12-14\f*   
\p
\v 5 Tol nəhlan, nian Kristo tɨnatɨmnə e nətueintən, in təmən-ipən kəm Uhgɨn məmə,  
\q1 “Ik nakapəs sakrifais mɨn ne natɨmnat mɨn koatos-ipən kəm ik.  
\q1 Məto ik nəmol-pən nɨpətɨk kit məmə ekuwɨn lan.”\f + \fr 10:5 \ft Hip 2:14; Sam 40:6-8\f*\fig |alt="bronze altar" src="HK00256B.TIF" size="span" loc="Heb 10:5" ref="Hip 10:5" \fig*   
\q1
\v 6 Kəmotuwaan ətɨp natɨmnat e olta tahmen e nəfakən rəhalat otɨmnə ron ik,  
\q1 kən moatol sakrifais o nafəl rəkɨsən təfagə.  
\q1 Məto nat əpnapɨn koatol nəhlan,  
\q1 məto kəsotolən məmə nɨkim tagien elat.   
\q1
\v 7 Kən io iatən məmə,  
\q1 “Kəməte nəghatən kit tətatɨg e Naoa Rəha Uhgɨn itəm tatəghat-in io məmə,  
\q1 ‘Uhgɨn, io u, emuwa o nolən rəham nətəlɨgən.’”\f + \fr 10:7 \ft Mat 26:39\f*   
\m
\v 8 Kristo təmən aupən məmə,  
\q1 “Ik nakapəs sakrifais mɨn  
\q1 ne natɨmnat mɨn itəm koatos-ipɨnə kəm ik,  
\q1 ne natɨmnat mɨn itəm katuwaan ətɨp e olta,  
\q1 ne sakrifais mɨn itəm katol o nafəl rəkɨsən təfagə.  
\q1 Natɨmnat mɨn u, ik nakapəs,  
\q1 kən kəsotolən məmə nɨkim tagien elat,”  
\m (nat əpnapɨn məmə ilat koatətəu-pən suatɨp itəm Lou təmən.)  
\v 9 Məto Kristo tatən mɨn məmə, “Io u, emuwa məmə ekol nətəlɨgən rəham.” E nəghatən u rəhan, in tatoh-irəkɨs nəniəkɨsən oas rəha nasituən, məmə in otələhəu nəniəkɨsən wi rəha nasituən kit.  
\v 10 Kən Iesu Kristo təmol nətəlɨgən rəha Uhgɨn tol nulan. In təmol sakrifais atɨp e nɨpətɨn,\f + \fr 10:10 \ft Hip 2:14\f* mau kitiəh əm,\f + \fr 10:10 \ft Hip 7:27\f* məmə otol kitat kotasim, kitat u rəhan netəmim mɨn.\f + \fr 10:10 \ft Hip 10:14; Efes 5:26\f*   
\p
\v 11 Nian rafin, pris mɨn ilat koatətul moatol wək rəha nəfakən, moatol sakrifais, moatol nat kitiəh əm nian rafin, o nafəl rəkɨsən nolən rat. Məto sakrifais mɨn u, ilat kəsotahmen agɨn-əhən o nos-irəkɨsən təfagə rat nian kit.  
\v 12 Məto pris u rəhatat, tɨnol rəkɨs rəhan sakrifais mau kitiəh əm, kən sakrifais əh in tahmen mahgoau o nafəl rəkɨsən nolən rat rəha netəmim tatuwɨn matuwɨn namnun tɨkə. Kən nian tɨnələhəu rəkɨs nəhlan rəhan sakrifais, kən in tɨnatəpələh\f + \fr 10:12 \ft Pris mɨn, ilat koatətul əm nian ilat kɨnotol rəkɨs sakrifais mɨn rəhalat, məto-inun rəhalat sakrifais mɨn okol təsolən namnun nian kit. Məto Iesu in təməpələh, məto-inun in, rəhan sakrifais, tatol nian kitiəh əm o nafələn rəhatat nolən rat mɨn. Rəhan sakrifais in tahmen agɨn maprəkɨs. Kən Iesu tatəpələh lilɨn. Əplan mɨn-tu Hip 1:3; 7:26-27; 9:12; 9:25-26; 10:11-14.\f* e nelmɨ Uhgɨn matɨp, ikɨn rəha nepətən ne nɨsiaiiən.  
\v 13 Kən ikɨn əh, in tatəsahgin əm məmə Uhgɨn otol rəhan tɨkɨmɨr mɨn kotahmen e nɨməhan itəm tateguafəl nelkɨn lan,\f + \fr 10:13 \ft Əplan-tu futnot e 1:13\f*  
\v 14 məto-inu e nolən sakrifais mau kitiəh əm əh, Kristo təmol rəhan netəmim kɨnotətuatɨp e nɨganəmtɨn, matuwɨn matuwɨn, namnun tɨkə. Netəm mɨn u, ilat un, itəm in tatol ilat koatuwa motasim.   
\p
\v 15 Kən Narmɨn Rəha Uhgɨn, in mɨn tatən wɨr natɨmnat mɨn u kəm itat. In təmən məmə,   
\q1
\v 16 “Iərəmərə tatən məmə,  
\q1 ‘Nian itəm otəpanuwa,  
\q1 oekol nəniəkɨsən wi rəha nasituən kəm rəhak netəmim tol nulan.  
\q1 Io oekos-ipən lou mɨn rəhak e nɨkilat,  
\q1 kən oekəte rəkɨs-pən e rəhalat-kapə.’”\f + \fr 10:16 \ft Jer 31:33; Hip 8:10\f*   
\m
\v 17 Kən in tatən mɨn məmə,  
\q1 “Io oekaluin rəhalat nolən rat mɨn,  
\q1 kən nɨkik otəsəht mɨnən nolən mɨn rəhalat itəm koatətgəhl Lou.”\f + \fr 10:17 \ft Jer 31:34; Hip 8:11\f*   
\m
\v 18 Nian Uhgɨn təmafəl rəkɨs nolən rat rəhalat, kən tol məmə ilat okəsotol mɨnən sakrifais tuwɨn kəm Uhgɨn ron.   
\s1 Pəs kotətul əskasɨk e rəhatat nahatətəən  
\p
\v 19 Piak mɨn ne wɨnɨk mɨn. Tol nulan, kən nɨta Iesu təmol məmə kitat kotɨtun nuwɨnən imə Ikɨn Tasim Agɨn Ikɨn, kən məsotəgɨnən.  
\v 20 Roiu əh, Iesu in təməte suatɨp wi kit, itəm tatəmegəh. In təməhap nɨməhan itəm tatəkulosɨg Ikɨn Tasim Agɨn Ikɨn, tatəpsen-pən nɨpətɨn. Kən mol suatɨp wi u rəhatat məmə kitat kotɨtun nuwɨn-pənən ikɨn, motuwɨn o Uhgɨn.\f + \fr 10:20 \ft Lev 16:2; Mat 27:51; Efes 2:18; Hip 9:8\f*  
\v 21 Kən pris asol agɨn rəhatat, in etəm-iasol itəm tatərəmərə\f + \fr 10:21 \ft Sek 6:13\f* e nimə rəha Uhgɨn, inun rəhan netəmim.\f + \fr 10:21 \ft Hip 3:6\f*  
\v 22 Tol nulan, pəs kotuwɨn iuəhkɨr e nɨganəmtɨ Uhgɨn,\f + \fr 10:22 \ft Hip 7:19; Efes 3:12\f* e nɨkitat itəm tərioah e nahatətəən pahrien. Məto-inu Kristo təmorautin-pən nɨtan e nətəlɨgən mɨn rəhatat məmə kitat okotasim.\f + \fr 10:22 \ft Esik 36:25; Hip 9:14; 12:24\f* Kən in təmaikuas rəkɨs e nɨpətɨtat e nəhau talien, in əm in əm.\f + \fr 10:22 \ft 1 Pita 3:21\f*  
\v 23 Kitat kotəmə kəmotələhəu-pən nətəlɨgən rəhatat e Kristo. Tol nəhlan, pəs kotətul tɨmtɨm lan, məsotəloal-əloalən, məto-inu kitat kotɨtun nagɨleən e rəhan nəghatən mɨn itəm tɨnəmən-iəkɨs rəkɨs kəm itat.  
\v 24 Pəs kotahluiə-ahluiə e nətəlɨgən rəhatat mɨn, məmə kitat okotolkeike kitat mɨn, kən moatol təwɨr təwɨr kəm kitat mɨn tatuwɨn təhmɨn mɨn nəhlan.  
\v 25 Təsəwɨrən məmə okotəhlman nolən rəha nuəfɨmɨnən kitat mɨn. Netəmim neen ilat koatol nəhlan, məto pəs kitat koatem məha-məha kitat mɨn nian rafin.\f + \fr 10:25 \ft Hip 3:13\f* Kən nian kotəplan məmə nian rəha nuwamən rəha Iesu tatuwa iuəhkɨr, təwɨr məmə kitat koatəkəike e nem əskasɨkən itat mɨn, moatol tatər təhmɨn mɨn.   
\p
\v 26 Təwɨr məmə koatem əskasɨk itat mɨn nəhlan, məto-inu okəmə kitat kɨnotɨtun rəkɨs nɨpahrienən, məto kəsotolən nat agɨn lan, kən kitat moatəkəike e nolən rat, kən tatol məmə sakrifais kit mɨn tɨkə agɨn o nos-irəkɨsən təfagə rat rəhatat.\f + \fr 10:26 \ft Hip 6:4-8; 2 Pita 2:20-21\f*  
\v 27 Kən okəmə sakrifais kit mɨn tɨkə mə otos-irəkɨs təfagə rat rəhatat nəhlan, kən nat kitiəh əm əh-ikɨn tətatɨg. Inun, kitat koatəgɨn, moatasiəp, məto-inun kitat kotɨtun wɨr məmə kitat koatəsahgin əm nalpɨnən əskasɨk, ne nɨgəm asol rəha neməha rəha Uhgɨn itəm otəkəike mus rəhan tɨkɨmɨr mɨn.\f + \fr 10:27 \ft 2 Tes 1:7-9; Hip 12:29\f*  
\v 28 E Lou oas rəha Moses aupən, okəmə suah kit tatol nat əpnapɨn e Lou, kən etəmim kəiu o kɨsɨl okəhalən-iarəp in, kən suah u təike mɨmɨs. Okol kəsotasəkitunən.\f + \fr 10:28 \ft Dut 17:6,7\f*  
\v 29 ?Məto təhrol e netəm mɨn un itəm koteguafəl-eguafəl Nətɨ Uhgɨn?\f + \fr 10:29 \ft Hip 6:6\f* Uhgɨn təmol nəniəkɨsən rəha nasituən kəm kitat, kən nɨta Kristo təmol nəniəkɨsən u tətatɨg matəmegəh.\f + \fr 10:29 \ft Mat 26:28\f* Nɨtan əm un, tɨtun nolən etəmim tasim, kən in etəmim rəha Uhgɨn.\f + \fr 10:29 \ft Nol Əpən 1:5\f* ?Məto təhrol e etəmim itəm tatehm əpnapɨn əm nɨta u, məmə in sənəmə nat iasim kit? ?Narmɨn Rəha Uhgɨn in tatoor nəwɨrən rəhan kəm netəmim, məto təhrol e etəmim itəm tatən rat Narmɨn əh? Suah u, tətuatɨp agɨn əm məmə nalpɨnən rəhan in otəskasɨk maprəkɨs-in nalpɨnən rəha etəm tatətgəhl Lou rəha Moses.  
\v 30 Məto-inu kitat kɨnotɨtun rəkɨs Uhgɨn u itəm təmən məmə,  
\q1 “Nalpɨnən nɨtai nat, inu wək rəhak əm.  
\q1 Kən io oekalpɨn nɨtai nolən rəhalat tahmen ahmen əm.”\f + \fr 10:30 \ft Dut 32:35\f*  
\m Kən in təmən mɨn məmə  
\q1 “Iərəmərə in otakil nolən rəha netəmim rəhan.”\f + \fr 10:30 \ft Dut 32:36; Sam 135:14\f*   
\m
\v 31 Uhgɨn u itəm tatəmegəh, tətatɨg tətatɨg. Kən okəmə kitat kotatɨg əh e təfagə rat, kən motəməhl e nelmɨn nəhlan, nat u in nat kit rəha nəgɨnən.   
\p
\v 32 Təwɨr məmə nɨkitəmat tatuəh nian u aupən, nian nəhag-əhagən təmatasiəgəpɨn itəmat aupən. E nian u, itəmat nəmotatɨg e nəluagɨnən asol e nəmegəhən, kən in nian iəkɨs kit, itəm nəmotatɨg e nahməən asol.\f + \fr 10:32 \ft Fil 1:29,30\f* Məto itəmat nəmoatətul əskasɨk.  
\v 33 Nian neen netəmim koatən rat itəmat e nɨganəmtɨ netəmim,\f + \fr 10:33 \ft 1 Pita 4:14\f* kən moatol mɨn natɨmnat rat mɨn neen kəm itəmat. Nian neen, itəmat nəmotos moatətul-pən o netəm mɨn un itəm katol tərat elat nəhlan.  
\v 34 Itəmat nəmotos moatətul-pən olat nəhlan, kən nian kəmotuwɨn e kalapus, kən itəmat nəmotatɨg e nəratən məsɨn rəhalat.\f + \fr 10:34 \ft Hip 13:3\f* Kən nian netəmim kəmotakləh-in natɨmnat mɨn rəhatəmat, kən itəmat nɨkitəmat təmagien əm,\f + \fr 10:34 \ft 1 Pita 4:13\f* məto-inu itəmat nəmotɨtun rəkɨs məmə rəhatəmat natɨmnat neen əh-ikɨn tətatɨg, itəm in təwɨr maprəkɨs, kən natɨmnat mɨn u, okol təsɨkəən nian kit.\f + \fr 10:34 \ft Hip 11:16; 1 Pita 1:4,5\f*   
\p
\v 35 Inəh, in nətouən asol rəhatəmat itəm Uhgɨn otəpanos-ipɨnə kəm itəmat. Kən məto-inun o nat wɨr mɨn əh itəm koatəməhl aupən-in itəmat, təsəwɨrən məmə onəkotəmkarəpən-in nahatətəən əskasɨk rəhatəmat.  
\v 36 Itəmat nəkotəkəike motol rəhatəmat nətəlɨgən təfəməh,\f + \fr 10:36 \ft Rom 5:3,4; Hip 12:1; Jem 1:3,4,12; 5:11\f* məmə nəkoatol natɨmnat itəm Uhgɨn tolkeike. Kən itəmat onəpanotos natɨmnat mɨn itəm in təmən-iəkɨs məmə otos-ipɨnə kəm itəmat.\f + \fr 10:36 \ft Hip 6:15; 9:15\f*  
\v 37 Məto tol nulan, inun Uhgɨn təmən mihin məmə,  
\q1 “Otəsuwəhən, kən suah u itəm tatuwa,  
\q1 in otiet-arəpa, otəsolən kəmɨn.\f + \fr 10:37 \ft Nol Əpən 22:20\f*   
\q1
\v 38 Məto rəhak etəmim itəm tətuatɨp e nɨganəmtək,  
\q1 in otatəkəike e rəhan nahatətəən.\f + \fr 10:38 \ft Hab 2:3-4; Rom 1:17; Kal 3:11\f*  
\q1 Məto okəmə ekəplan məmə tapəs io,  
\q1 mɨnətan təlɨg-təlɨg,  
\q1 kən nɨkik otəsagienən ron.”   
\m
\v 39 Məto kitat u, kəsotolən nəhlan. Kitat okol kəsotan təlɨg-təlɨgən məmə Uhgɨn otərəkɨn kitat. Kəpə. Kitat netəm rəha nahatətəən e Uhgɨn, məmə kitat koatos nəmegəhən.   
\c 11  
\s1 Nahatətəən  
\m
\v 1 ?Nat naka u, in nahatətəən? Kitat kotələhəu-pən rəhatat nətəlɨgən e natɨmnat mɨn u, itəm otəpanuwa, kənu nahatətəən rəhatat in tatol məmə kitat okotɨtun wɨr məmə natɨmnat mɨn u, ilat nɨpahrienən. Nat əpnapɨn məmə kəsotehmən\f + \fr 11:1 \ft 2 Kor 4:18\f* natɨmnat mɨn u, məto kitat kotɨtun wɨr məmə kitat okotos məto-inun nahatətəən tatəgətun nəhlan kəm kitat.  
\v 2 Kən Uhgɨn təmənuwi netəm mɨn u aupən o rəhalat nahatətəən.   
\p
\v 3 Nahatətəən tatol məmə kitat kotɨtun wɨr məmə natɨmnat rəha nətueintən u, Uhgɨn təməghat əm, kən ilat kəmotatɨg.\f + \fr 11:3 \ft Jen 1\f* Natɨmnat itəm kotəplan roiu, in təməsosən nat kit itəm tɨnatɨg rəkɨs mol ilat lan.  
\v 4 Epel in təmahatətə əskasɨk e Uhgɨn, tol nəhlan in təmos-ipən nat kit kəm Uhgɨn itəm təwɨr maprəkɨs-in rəha Ken.\f + \fr 11:4 \ft Jen 4:4-5\f* Kən məto-inu in təmahatətə əskasɨk e Uhgɨn nəhlan, kən Uhgɨn təmən-iarəp məmə in etəm ətuatɨp kit, kən nɨkin tagien o nosən rəhan natɨmnat. Kən nat əpnapɨn məmə suah u təmɨmɨs rəkɨs, məto nolən rəha nahatətəən rəhan in tatəghat əh kəm kitat.\f + \fr 11:4 \ft Hip 12:24\f*   
\p
\v 5 Kən Inok təmahatətə əskasɨk e Uhgɨn, tol nəhlan in təsɨmɨsən. Uhgɨn təmos-irəkɨs in e nətueintən u, məmə otuwɨn əpəh ilɨs e nego e neai. Netəmim kəsotəplan mɨnən, məto-inu Uhgɨn təmɨləs-irəkɨs.\f + \fr 11:5 \ft Jen 5:21-24\f* Məto nian Uhgɨn təməsɨləs-irəkɨsən-əh, Uhgɨn təməgətun kəm in məmə nɨkin tagien ron.  
\v 6 Məto okəmə etəmim təsahatətəən e Uhgɨn, in təsolən Uhgɨn nɨkin tagien ron, məto-inu nian suah kit tolkeike məmə otuwa o Uhgɨn,\f + \fr 11:6 \ft Hip 7:19\f* in otəkəike mahatətə məmə Uhgɨn tətatɨg, kən matətou netəm mɨn un itəm kotalkut o nɨtunən in.   
\p
\v 7 Noah in təmahatətə əskasɨk e Uhgɨn. Tol nəhlan, nian Uhgɨn təmatən-ipən natɨmnat mɨn kəm in aupən, itəm netəmim kəsotəplanən əh,\f + \fr 11:7 \ft Hip 11:1\f* Noah təmatɨsiai-in, matol nəwian. Kən in təmiləkɨn nego asol kit\f + \fr 11:7 \ft Jen 6:13-22\f* məmə otosmegəh rəhan mɨn. E rəhan nahatətəən, tahmen əm məmə Noah in təmatakil netəmim. Kən e rəhan nahatətəən, Uhgɨn təmol in tətuatɨp e nɨganəmtɨn.\f + \fr 11:7 \ft Jen 6:9\f*   
\p
\v 8 Epraham in təmahatətə əskasɨk e Uhgɨn. Tol nəhlan, e nian Uhgɨn təmaun-in rəkɨs məmə otuwɨn e nəptən pɨsɨn kit, in təmatol nəwia Uhgɨn. Nəptən əh, Uhgɨn təmən-iəkɨs rəkɨs kəm in məmə otos-ipən kəm in. Kən Epraham təmiet, məto in təruru məmə tatuwɨn hiə ne.  
\v 9 Təmahatətə əskasɨk e Uhgɨn nəhlan, kən mətatɨg e nəptən u itəm Uhgɨn təmən-iəkɨs aupən məmə otos-ipən kəm in.\f + \fr 11:9 \ft Wək 7:5\f* Məto təmətatɨg ikɨn əh e nimə tapolən əm, tahmen əm e iapɨspɨs kit. Kən Aisak ne Jekop itəm Uhgɨn təmos-ipən nəniəkɨsən u kəm iləhal kərən, ilau mɨn kəmətuatɨg əm e nimə tapolən.\f + \fr 11:9 \ft Jen 12:1-8\f*  
\v 10 Epraham təmol nulan, məto-inu in tatəsahgin məmə otuwɨn e taon kit\f + \fr 11:10 \ft Hip 12:22; 13:14\f* itəm nəukətɨn tiəkɨs, otətatɨg tuwəh.\f + \fr 11:10 \ft Nol Əpən 21:2, 14\f* Taon u, Uhgɨn əm təmol mak lan, kən mɨnol rəkɨs tətatɨg.\f + \fr 11:10 \ft Hip 11:16\f*   
\p
\v 11 Sera tətahatətə əskasɨk e Uhgɨn, nat əpnapɨn məmə in tɨnɨpɨtaguɨhl agɨn, məto Uhgɨn təmos-ipən nəsanənən kəm in məmə in otemək. In təmɨləs nətɨn u, məto-inun in təmahatətə lan məmə otol nəniəkɨsən rəhan tuwa miet-arəp.\f + \fr 11:11 \ft Suatɨp kit mɨn rəha nəuhlinən nəghatən u tol nulan. ‘Epraham təmahatətə əskasɨk e Uhgɨn, nat əpnapɨn Sera tɨnɨpɨtaguɨhl agɨn, məto Uhgɨn təmos-ipən nəsanənən kəm in məmə otəpɨk-əpɨk. In təmɨləs nətɨn u məto-inu Epraham təmahatətə e Uhgɨn məmə in otol rəhan nəniəkɨsən tuwa miet-arəp.’\f* \f + \fr 11:11 \ft Jen 17:19; 18:11-14; 21:2\f*  
\v 12 Epraham tɨnaguɨhl rəkɨs, otəsuwəhən tɨmɨs,\f + \fr 11:12 \ft Rom 4:19\f* məto noanol mɨn tepət kəmotɨsɨ-pən lan. Nat əpnapɨn məmə in etəmim kitiəh əm, məto noanol mɨn əh rəhan, ilat tepət tepət, tahmen əm e məhau əpəh e napuə ne nɨməkləkɨl əpəh itəhəi itəm kəruru nafinən.\f + \fr 11:12 \ft Jen 22:17\f*   
\p
\v 13 Netəm mɨn u, ilat kəmotahatətə əskasɨk e Uhgɨn, məto nian kəmotɨmɨs, ilat kəməsotosən əh natɨmnat mɨn u itəm Uhgɨn təmən-iəkɨs məmə otos-ipən kəm ilat.\f + \fr 11:13 \ft Hip 11:39\f* Ilat koatəplan natɨmnat mɨn u məmə natɨmnat mɨn u koatan isəu əh olat, məto nɨkilat tagien pɨk məmə okotəplan.\f + \fr 11:13 \ft Mat 13:17\f* Kən ilat moatən-iarəp məmə koatatɨg e nətueintən u məto ilat kotahmen əm e iapɨspɨs mɨn əm.\f + \fr 11:13 \ft Jen 23:4; Lev 25:23; Fil 3:20; 1 Pita 1:17; 2:11\f* Nətueintən u, sənəmə in iməlat pahrien ikɨn.  
\v 14 Nian netəmim koatəghat nəhlan, in tatəgətun əsas əm, məmə ilat koategəs-in iməlat ətuatɨp ikɨn.  
\v 15 Rəhalat nətəlɨgən təsɨtəlɨg-pənən e nəptən rəhalat aupən, itəm kɨnotapəs rəkɨs. Okəmə nɨkilat tatəht nəhlan, kotɨtun nɨtəlɨgən matuwɨn, məto təsolən mihin.\f + \fr 11:15 \ft Jen 24:6-8\f*  
\v 16 Ilat kotolkeike iməlat ik pɨsɨn kit itəm təwɨr maprəkɨs, inun e nego e neai.\f + \fr 11:16 \ft 2 Tim 4:18\f* Kən o nat u, in təsaulɨs-inən\f + \fr 11:16 \ft Mak 8:38\f* məmə okən məmə in rəhalat Uhgɨn.\f + \fr 11:16 \ft Jen 26:24; 28:13; Eks 3:6, 15\f* Kən Uhgɨn təmol əpen-əpenə rəkɨs e taon kit\f + \fr 11:16 \ft Hip 11:10; 13:14\f* ikɨn əh.   
\p
\v 17-18 Epraham təmahatətə e nəniəkɨsən mɨn itəm Uhgɨn təmən-ipən kəm in. Kən nəghatən kit itəm Uhgɨn təmən-iəkɨs kəm in tol nulan, “Kən okən Aisak u məmə in noanol ətuatɨp rəham,\f + \fr 11:17-18 \ft Jen 21:12; Rom 9:7\f* kən e Aisak u, oekol rəham noanol otepət otepət.” Məto e nahatətəən rəha Epraham, nian Uhgɨn təmek asgəwɨn in, kən in təmətul matɨp o nohamnuən nətɨn noan kitiəh əm\f + \fr 11:17-18 \ft Nat əpnapɨn məmə Epraham nətɨn kit mɨn u Ismael, rəhan slef təmɨləs, məto nətɨn u Aisak katən məmə in noan kitiəh əm məto-inun Uhgɨn təmən-iəkɨs aupən məmə otos-ipən kəm Epraham, kən in nətɨ pətan ətuatɨp rəhan u Sera. Əplan-tu Jon 3:16\f* u Aisak məmə otol sakrifais lan kəm Uhgɨn.\f + \fr 11:17-18 \ft Jen 22:1-10; Jem 2:21\f*\fig |alt="Abraham & Isaac" src="LB00291B.TIF" size="col" loc="Heb 11:17-19" ref="Hip 11:17-18" \fig*  
\v 19 Məto-inu Epraham nɨkin tatəht məmə Uhgɨn tɨtun nolən etəmim təmegəh mɨn e nɨmɨsən.\f + \fr 11:19 \ft Rom 4:21; Jon 5:21\f* Kən in təmos mɨn netɨn, iuəhkɨr əm tahmen məmə in təmegəh mɨn e nɨmɨsən.   
\p
\v 20 Aisak təmahatətə əskasɨk e Uhgɨn, kən tol nəhlan, təməfak məmə Uhgɨn otəhlman nəwɨrən rəhan tuwɨn kəm Jekop ne Esao, matən-iarəp natɨmnat mɨn itəm otəpanuwa nian kit.\f + \fr 11:20 \ft Jen 27:27-29,39,40\f*   
\p
\v 21 Jekop təmahatətə əskasɨk e Uhgɨn. Tol nəhlan, nian iuəhkɨr əm in tɨmɨs, in təməfak məmə Uhgɨn otəhlman nəwɨrən kəm nətɨ Josep mil.\f + \fr 11:21 \ft Jen 48:1,8-22\f* In təməf kasɨkɨn, mətul əməhl-əməhl, kən in matənwiwi Uhgɨn.   
\p
\v 22 Josep təmahatətə əskasɨk e Uhgɨn. Tol nəhlan, iuəhkɨr əm in tɨmɨs, kən in təmatəghat-in nian noanol mɨn rəha Isrel okəpanotiet Ijip. Kən in təmatən rəkɨs əm kəm ilat məmə okotəhrol e nɨkɨlkɨlin.\f + \fr 11:22 \ft Jen 50:24,25; Eks 13:19; Jos 24:32\f*   
\p
\v 23 Tata ne mama rəha Moses kəmuahatətə əskasɨk e Uhgɨn. Tol nəhlan, nian Moses təmaiir,\f + \fr 11:23 \ft Eks 2:2\f* ilau kəmuəplan məmə in suakəku wɨr kit, kən ilau kəmatuəhluaig-in o məwɨg kɨsɨl. Kən ilau kəməsuaginən nətgəhlən nəghatən rəha kig.\f + \fr 11:23 \ft Eks 1:16, 22\f*   
\p
\v 24 Moses təmahatətə əskasɨk e Uhgɨn. Tol nəhlan, nian in təmol iahgin, kən təməsolkeikeən məmə okən məmə in nətɨ pətan əkəku rəha Fero, kig rəha Ijip.\f + \fr 11:24 \ft Eks 2:10\f*  
\v 25 In təməsolkeikeən məmə otətatɨg e nagienən e nolən rəha təfagə rat məto-inu nagienən rəha təfagə, in tətatɨg o nian əkuəkɨr əm. In nɨkin təmagien məmə otuwɨn moatatɨg ilat netəmim rəha Uhgɨn, moatəto tərat ilat min ilat.  
\v 26 Nɨkin təmatəht məmə okəmə netəmim okotalah-əmnu\f + \fr 11:26 \ft Hip 13:13\f* in o Kristo itəm otəpanuwa, kən in okol təsaulɨsən. In nɨkin otagien təhmɨn mɨn o nat u taprəkɨs-in məmə otatəto təwɨr e natɨmnat wɨr mɨn e nəmegəhən əpəh Ijip.\f + \fr 11:26 \ft Luk 14:33\f* In təmatol nulan məto-inun nian rafin in tatuag-pən o nətouən itəm Uhgɨn otos-ipən kəm in.\f + \fr 11:26 \ft Hip 10:35\f*  
\v 27 Moses in təmahatətə əskasɨk nəhlan e Uhgɨn, kən təmagɨm Ijip\f + \fr 11:27 \ft Eks 12:50, 51\f* məsəginən kig u itəm neməha tatol pɨk. In təməseirairən mɨtəlɨg, in təməkəike matuwɨn, tahmen məmə inu tatəplan Uhgɨn u, itəm etəmim təsəplanən e nɨganəmtɨn.  
\v 28 Təmahatətə əskasɨk e Uhgɨn nəhlan, kən in təmətuoun nolən lafet rəha Nuhagego-inən. In təmən-iarəp kəm noanol mɨn rəha Isrel məmə okotəkəike motorautin-pən nɨta sipsip e toa e nimə mɨn rəhalat. Okotol nəhlan məmə nagelo itəm Uhgɨn otahl-ipa o nohamnuən itəm,\f + \fr 11:28 \ft 1 Kor 10:10\f* in otəsohamnuən nenətɨlat mɨn u nəman,\f + \fr 11:28 \ft Eks 12:21-23\f* itəm kəmotaupən kaiir.   
\p
\v 29 Noanol mɨn rəha Isrel kəmotahatətə əskasɨk e Uhgɨn. Tol nəhlan, ilat kotɨtun neguəfɨmɨnən e Nɨtəhəi Asiə itəm təmoor, kən kotaliwək lan tahmen əm e nɨtən iasək. Məto nian netəm Ijip kəmotalkut o nətəu-pənən ilat, kən nɨtəhəi təməmɨk ilat, kən kotamnɨm.\f + \fr 11:29 \ft Eks 14:21-31\f*   
\p
\v 30 Noanol mɨn rəha Isrel kəmotahatətə əskasɨk e Uhgɨn, kən tol nəhlan, ilat kotaliwək motɨtəlau e fenɨs rəha Jeriko. Fenɨs u, kəmol e kəpiel. Ilat koatɨtəlau, moatɨtəlau e fenɨs əh, mətoarus-pən nian sepɨn, kən əmun, fenɨs asol un, təmɨtəgɨt mɨsas.\f + \fr 11:30 \ft Josua 6:12-20\f*   
\p
\v 31 Rehap u, pətan e suatɨp, təmahatətə əskasɨk e Uhgɨn. Kən tol nəhlan, nɨkin təmagien məmə otos suah mil un noanol rəha Isrel mil, itəm kəmueia anion məmə okuəplan kən miatun wɨr natɨmnat ikɨn. Ilau kəmuea e rəhan nimə.\f + \fr 11:31 \ft Jos 2:1-16\f* Kən o nat u, noanol mɨn rəha Isrel ilat kəməsotohamnuən pətan u nian ilat kəmotohamnu netəm ikɨn əh itəm kəmotəht nəwia Uhgɨn.\f + \fr 11:31 \ft Jos 2:1,9-14; 6:22-25; Jemes 2:25\f*   
\p
\v 32 Məto okol esənən tuwɨn təhmɨn mɨn. Okol esəghatən təfəməh mən Kiteon,\f + \fr 11:32 \ft Jaj 6-8\f* ne Parak,\f + \fr 11:32 \ft Jaj 4-5\f* ne Samson,\f + \fr 11:32 \ft Jaj 13-16\f* ne Jefata,\f + \fr 11:32 \ft Jaj 11-12\f* ne Tefɨt,\f + \fr 11:32 \ft 1 Saml 16:1,13\f* ne Samuel,\f + \fr 11:32 \ft 1 Saml 1:20; 3:19—4:1\f* ne ien mɨn.  
\v 33 Ilat u kəmotahatətə əskasɨk e Uhgɨn, kən tol nəhlan, ilat kəmotol natɨmnat tepət. Ilat kəmotit noanol mɨn rəha Isrel motuwɨn motəluagɨn ilat netəm ik pɨsɨn pɨsɨn mɨn, kən moatol win elat.\f + \fr 11:33 \ft 2 Saml 8:1-3\f* Ilat kəmoatol nolən ətuatɨp mɨn, kən moatos natɨmnat wɨr mɨn itəm Uhgɨn təmən-iəkɨs məmə otos-ipən kəm ilat. Kəmotahtosɨg-in nohlɨn laion mɨn, məmə okəsotunən ilat,\f + \fr 11:33 \ft Dan 6:22\f*  
\v 34 kən ilat kəmotohamɨs nɨgəm asol itəm tatuəp,\f + \fr 11:34 \ft Dan 3:19-27\f* kən ilat motagɨm tənin netəm kotəmə okotohamnu ilat e nisa rəha nəluagɨnən.\f + \fr 11:34 \ft Eks 18:4\f* Ilat rəhalat nəsanənən tɨkə, məto Uhgɨn təmos-ipən nəsanənən kəm ilat.\f + \fr 11:34 \ft 2 King 20:7; Jaj 16:28\f* Kən ilat koatol win e mopael mɨn rəha nɨməptən pɨsɨn pɨsɨn mɨn.\f + \fr 11:34 \ft Jajes 15:8\f*  
\v 35 Nɨpɨtan neen əh-ikɨn itəm kotahatətə əskasɨk e Uhgɨn, kən tol nəhlan Uhgɨn tatol nenətɨlat kotaiir-pa mɨn e nɨmɨsən.\f + \fr 11:35 \ft 1 King 17:22, 23; 2 King 4:36, 37\f* Məto netəmim neen əh-ikɨn itəm kotahatətə əskasɨk e Uhgɨn. Məto ilat kotegəhan-in rəhalat tɨkɨmɨr mɨn koatol nəratən ne nahməən kəm ilat e nɨpətɨlat, kən nɨkilat təsəhtən nat u. Ilat kəməsotapəsən rəhalat nahatətəən, məmə rəhalat tɨkɨmɨr mɨn okotɨkɨs ilat. Ilat koatahatətə məmə Uhgɨn in otol ilat kotəmegəh mɨn e nəmegəhən kit itəm təwɨr maprəkɨs.  
\v 36 Kən ilat neen, netəmim koatalah əsan elat, kən koatalis-alis ilat.\f + \fr 11:36 \ft Jer 20:2; 37:15\f* Kən ilat neen, netəmim koatəlis ətain ilat e sen, kən moatəmki-pən ilat e kalapus.\f + \fr 11:36 \ft Jen 39:20\f*  
\v 37 Ilat neen, kəmahtɨmnu ilat e kəpiel apɨn,\f + \fr 11:37 \ft 2 Kron 24:21\f* kən ilat neen, netəmim kəmotəmɨk soə rəha nətahlən nɨg, motətatɨp nɨpətɨlat nəwtain kəiu, motohamnu ilat. Kən ilat neen, kəmətamnu ilat e nisa rəha nəluagɨnən.\f + \fr 11:37 \ft 1 King 19:10; Jer 26:23\f* Kən ilat neen koatuwɨn əm e nuwɨgɨ nəni ne sipsip.\f + \fr 11:37 \ft 2 King 1:8\f* Ilat ian-rat mɨn agɨn, nian rafin netəmim koatərəkɨn ilat, moatol tərat agɨn elat.  
\v 38 Ilat, netəm wɨr mɨn. Nətueintən u, təsahmenən məmə ilat okotatɨg ikɨn. Məto ilat kəmoatatɨg əpnapɨn əm, əpəh ikɨn taruən-aruən ikɨn, ne e nɨtot mɨn, ne e nɨpəg kəpiel mɨn,\f + \fr 11:38 \ft 1 King 18:4; 19:9\f* ne nɨpəg mɨn əpəh e nɨsɨp.   
\p
\v 39 Netəm mɨn u, ilat rafin kəmotahatətə əskasɨk nulan e Uhgɨn, kən in təmos-ipən nərɨg wɨr kəm ilat.\f + \fr 11:39 \ft Hip 11:2, 4\f* Məto ilat kəməsotosən əh nat u\f + \fr 11:39 \ft E ves 33 kitat kotəplan məmə netəm mɨn u neen kəmoatos natɨmnat wɨr mɨn itəm Uhgɨn təmən-iəkɨs məmə otos-ipən kəm ilat. Məto nəniəkɨsən kit əh-ikɨn itəm kəsotosən əh. Ilat kotətag-pən o nian itəm Uhgɨn otahl-ipa Kristo tuwa, məto ilat u, kəməsotehmən e rəhalat nəmegəhən.\f* itəm Uhgɨn təmən-iəkɨs rəkɨs məmə otos-ipən kəm ilat,\f + \fr 11:39 \ft Hip 11:13; 10:36\f*  
\v 40 məto-inu in tɨnol rəkɨs nalpəkauən kit rəhan, məmə in otol təwɨr maprəkɨs kəm kitat. Kən e nətəlɨgən rəhan, in tolkeike məmə otɨlpɨn kitat min ilat u aupən, məmə kitat min ilat əm, okotətoarus ahmen ahmen əm mak e namnun naiuən.\f + \fr 11:40 \ft Nol Əpən 6:11; Hip 2:10\f*\f + \fr 11:40 \ft Suatɨp kit mɨn rəha nənən “okotətoarus ahmen ahmen əm mak,” tol nulan, “kitat min ilat mɨn un, okol kələh kitat kotətuatɨp agɨn.”\f*   
\c 12  
\s1 Uhgɨn tətəg-ətuatɨp-in  //  nenətɨn mɨn  
\m
\v 1 Kən netəm mɨn u, ilat tepət tepət, koatatɨg kɨtəlau e kitat, koatətul-arəp o Uhgɨn, moatahatətə əskasɨk lan, kən rəhalat nəmegəhən in tatɨləs-ipər nahatətəən rəhatat. O nat u, pəs kotəlɨn rafin nat fɨgəm itəm otaskəlɨm ətain itat məmə kəsotaiu pɨkən, ne təfagə rat itəm tatəper-ipən e kitat. Kən pəs kitat kotaiu\f + \fr 12:1 \ft 1 Kor 9:24\f* məsotəpou-inən\f + \fr 12:1 \ft Hip 10:36\f* naiuən itəm Uhgɨn təmələhəu aupən-in kitat.  
\v 2 Kotɨtun nolən nian nɨganəmtɨtat otatətul-pən əm o Iesu,\f + \fr 12:2 \ft Sam 25:15\f* itəm in nəukətɨ nahatətəən rəhatat,\f + \fr 12:2 \ft Hip 2:15\f* kən inun itəm otol məmə kitat kotətoarus mak e nahatətəən rəhatat. Pəs kitat nɨkitat otuəh nolən rəha Iesu, inun in rəhan nətəlɨgən kaifəməh, nian in təmɨmɨs e nɨg kəluau, kən məto nahməən.\f + \fr 12:2 \ft Fil 2:8,9; Hip 2:9\f* Məto in təmol nat əpnapɨn lan, megəhan-in naulɨsən rəha nɨmɨsən e nɨg kəməluau, məto-inu təmol rəhan nətəlɨgən təskasɨk o nagienən itəm in otəpanos. Kən roiu, in tatəpələh e rəhn matɨp Uhgɨn u in Kig,\f + \fr 12:2 \ft Mak 16:19\f* ikɨn nepətən ne nɨsiaiiən tətatɨg ikɨn.  
\v 3 Təwɨr məmə nɨkitəmat otatəht Iesu, ne rəhan nətul əskasɨkən e nian iol təfagə mɨn kəmotərakin-pən nəghatən rat mɨn kəm in, məmə nɨkitəmat otəsəpouən\f + \fr 12:3 \ft Kal 6:9; Nol Əpən 2:3\f* kən motapəs nahatətəən rəhatəmat.   
\p
\v 4 Ekɨtun məmə itəmat, noatəluagɨn o noh rəkɨsən təfagə rat e nəmegəhən rəhatəmat, məto itəmat kit tɨkə itəm nɨtan təmaiəh o nəluagɨnən u.\f + \fr 12:4 \ft Hip 10:32-34\f*  
\v 5 Itəmat nɨnotaluin rəkɨs nəghatən itəm tatɨləs-ipər nətəlɨgən rəhatəmat. E nəghatən u, Uhgɨn təməghat nulan kəm itəmat, tahmen e nenətɨn ətuatɨp mɨn, matən məmə,  
\q1 “Nətɨk, nian Iərəmərə tətəg-ətuatɨp-in ik,  
\q1 solən nat əpnapɨn lan.  
\q1 Əsolən nɨkim təpou nian in tətagət pɨk lam.   
\q1
\v 6 Məto-inu okəmə Iərəmərə tolkeike pɨk suah kit,  
\q1 kən in təike məg-ətuatɨp-in suah un.\f + \fr 12:6 \ft Sam 94:12; 119:75; Nol Əpən 3:19\f*  
\q1 Kən okəmə in tos suah kit məmə nətɨn,  
\q1 kən in təike malis-alis.”\f + \fr 12:6 \ft Prov 3:11-12\f*   
\p
\v 7 Tol nəhlan, otətul məha-məha e nian iəkɨs mɨn. Uhgɨn tatos-ipa nian iəkɨs mɨn u o nəg-ətuatɨp-inən itəmat. Itəmat nenətɨ Uhgɨn mɨn, mol məmə in tatəg-ətuatɨp-in nulan itəmat.\f + \fr 12:7 \ft Dut 8:5; 2 Saml 7:14; Prov 13:24\f* ?Məto suakəku naka un itəm tata rəhan in təsəg-ətuatɨp-inən?  
\v 8 Uhgɨn tatəg-ətuatɨp-in rafin nenətɨn ətuatɨp mɨn.\f + \fr 12:8 \ft 1 Pita 5:9\f* Okəmə Uhgɨn təsolən nəhlan etəmat, kən nɨpətɨn u məmə sənəmə itəmat nenətɨn ətuatɨp mɨn, itəmat nɨsualkələh lapɨn.  
\v 9 Rəhatat tata mɨn e nətueintən u, koatəg-ətuatɨp-in itat. Kən kitat, koatɨsiai-in ilat. ?Kən okotəhrol nulan e tata rəha narmɨtat\f + \fr 12:9 \ft Nam 16:22; 27:16\f* itəm tətatɨg e nego e neai? Təwɨr məmə okotos-iəhau agɨn itat, kən motatɨg ahgin.\f + \fr 12:9 \ft Jem 4:7\f* Kən e nolən əh, kitat okotos nəmegəhən.\f + \fr 12:9 \ft Aes 38:16\f*  
\v 10 Rəhatat mɨn tata, kotəg-ətuatɨp-in itat o nian əkuəkɨr əm, e rəhalat əm nətəlɨgən. Məto Uhgɨn tətəg-ətuatɨp-in itat məmə otasitu etat, kənu otol kitat kotasim tahmen lan.\f + \fr 12:10 \ft 2 Pita 1:4\f*  
\v 11 Okəmə Uhgɨn tətəg-ətuatɨp-in kitat, in tahmen e nat kit itəm nian kitat kəmotun, məto tɨsiu, kən marəp. Məto uarisɨg, okəmə kotegəhan-in məmə nəg-ətuatɨp-inən əh otiuw asɨlə e rəhatat nətəlɨgən, kən in otoe noan təwɨr, inun nəməlinuən\f + \fr 12:11 \ft Aes 32:17; Jem 3:17,18\f* itəm tatɨsɨ-pən e nətuatɨpən.   
\p
\v 12 Tol nəhlan, nat əpnapɨn məmə itəmat noatatɨg e nian iəkɨs, məto otɨləs-ipər nelmɨtəmat itəm təpou, məmə otəsanən. Ne nulɨtəmat itəm kətuawig-awig, motol məmə kuəskasɨk o naiuən.\f + \fr 12:12 \ft Aes 35:3\f*   
\q1
\v 13 “Otol suatɨp rəhatəmat tətuatɨp wɨr,\f + \fr 12:13 \ft Prov 4:26\f*  
\q1 məmə pah un itəm noataliwək kələh, nelkɨn təmɨmɨs,  
\q1 nelkɨn okol təsərat agɨn-əhən, miet rəkɨs,\f + \fr 12:13 \ft Kal 6:1\f*  
\q1 məto in otəpanəwɨr mɨn.”\f + \fr 12:13 \ft Aes 35:3; Hip 10:36-39; 12:1-3; Prov 4:26\f*   
\s1 Etəm təsahatətəən e Uhgɨn, in otəkəike mos nalpɨnən  
\p
\v 14 Otalkut məmə onakatɨg wɨr itəmat netəmim rafin e nəməlinuən.\f + \fr 12:14 \ft Rom 14:19\f* Kən motalkut məmə nəkotol itəmat məmə rəhatəmat nəmegəhən tasim.\f + \fr 12:14 \ft Rom 6:22\f* Etəmim itəm təsasimən, okol təsəplanən nɨganəmtɨ Ierəmərə nian kit.\f + \fr 12:14 \ft Mat 5:8\f*  
\v 15 Otəto wɨr itəmat məmə itəmat kit itəm tətaiu matuwɨn otəpou e nəlugɨ suatɨp, kən məsosən nəwɨrən rəha Uhgɨn.\f + \fr 12:15 \ft Hip 3:12; 4:1\f* Otəto wɨr mɨn itəmat məmə nokɨ nɨg akona kit\f + \fr 12:15 \ft Dut 29:18; Hip 3:12\f* in otəsuwɨnən e nɨkitəmat, kən məwiə, mol noan tepət e nəmegəhən rəhatəmat. Kən nahuin tɨtun nərəkɨnən nəmegəhən rəha netəm iasim neen mɨn.  
\v 16 Oatəto wɨr itəmat məmə suah kit təsit əpnapɨnən iərman o pətan.\f + \fr 12:16 \ft 1 Kor 6:18\f* Itəmat kit otəsahmenən e Esao u, rəhan nəmegəhən təsətuatɨpən, in tatol nat əpnapɨn e Uhgɨn. In təmaupən maiir, məto in təmol-salɨm-in nepətən rəha suakəku itəm təmaupən maiir.\f + \fr 12:16 \ft Jen 25:29-34\f* Məto nəmtɨ nat u, in təmol-salɨm-in, in nagwənən itəm təmun mau kitiəh əm.  
\v 17 Itəmat nəkotɨtun məmə uarisɨg, nɨkin otəpanuwɨn mɨn e nepətən rəha nəmtɨ-nɨpɨn. Kən təmalkut pɨk məmə rəhan tata otəfak məhlman nəwɨrən kit kəm in. Məto nat əpnapɨn məmə təmətasək pɨk pap ron,\f + \fr 12:17 \ft Jen 27:30-40\f* məto okol təsəuhlinən nɨkin əh-roiu, kən rəhan tata okol təsəfakən məhlman nəwɨrən kəm in.   
\s1 Lou təhrol nulan mol pɨsɨn e namnusən təwɨr  
\p
\v 18-21 Aupən ikɨn, noanol mɨn rəha Isrel, kəmotuwɨn e nɨtot asol u Sinae, e nətueintən u. Kən ikɨn əh, kəmotəplan nɨgəm itəm tatuəp, kən napinəpən asol təmeiuaiu mɨrəfin nat, kən kəmotəto nɨmətag asol ne təwi tətagət əfəməh,\f + \fr 12:18-21 \ft Eks 19:12-22; 20:18; Dut 4:11\f* kən kəmotəto nəwian kit tatəghat kəm ilat.\f + \fr 12:18-21 \ft Dut 4:12\f* Kən nian kəmotətəlɨg-in rəhan nəghatən mɨn, kən ilat kəmoatən əskasɨk məmə ilat kotapəs agɨn-əh nəto mɨnən nəwian u.\f + \fr 12:18-21 \ft Eks 20:18-19; Dut 5:5,25; 18:16\f* Kəmotəgin motasiəp o nəghatən u, təmən məmə, “Okəmə nat megəh əm kit otuwɨn e nɨtot u, məto itəmat onəkotəike moataht e kəpiel apɨn motahtɨmnu tɨmɨs.”\f + \fr 12:18-21 \ft Eks 19:12,13\f* Nian Moses təməplan natɨmnat mɨn u, in mɨn təməto tərat kən məmə, “Io enəgɨn u enəgɨn, mɨnətasiəp.”\f + \fr 12:18-21 \ft Dut 9:19\f*  
\p Məto itəmat nəsotuwamən ikɨn-u.\f + \fr 12:18-21 \ft Eks 19:16-19; 20:18-21; Dut 4:11-12\f*   
\p
\v 22 Itəmat nəmotuwa e nɨtot u Saeon,\f + \fr 12:22 \ft Aes 24:23; 60:14; Nol Əpən 14:1\f* ne taon asol\f + \fr 12:22 \ft Hip 11:10; 13:14; Mat 16:16\f* u ima Uhgɨn ikɨn itəm tatəmegəh, tətatɨg tətatɨg. Inun Jerusalem wi əpəh ilɨs e nego e neai,\f + \fr 12:22 \ft Kal 4:26\f* u nagelo mɨn taosan taosan kəmuəfɨmɨn ilat ikɨn o nagienən asol.  
\v 23 Kən itəmat nəmotuwa e nuəfɨmɨnən asol rəha netəmim rəha Uhgɨn, itəm kotahmen e netəm kəmotaupən kaiir u rəhan mɨn,\f + \fr 12:23 \ft Eks 4:22\f* nərgɨlat kəməte rəkɨs e nego e neai.\f + \fr 12:23 \ft Nol Əpən 20:12\f* Kən itəmat nəmotuwa o Uhgɨn, itəm otəpanakil netəmim rafin.\f + \fr 12:23 \ft Jen 18:25; Sam 94:2\f* Itəmat nəmotuwa motol kitiəh itəmat narmɨ netəm ətuatɨp itəm kɨnotɨmɨs rəkɨs, kən Uhgɨn tɨnol ilat kɨnotətoarus mak.\f + \fr 12:23 \ft Fil 3:12\f*\f + \fr 12:23 \ft Suatɨp kit mɨn o nəuhlinən nəghatən u, “Uhgɨn tɨnol ilat kɨnotətoarus mak” tol nulan, “Uhgɨn tɨnol ilat kɨnotətuatɨp agɨn.”\f*  
\v 24 Itəmat nəmotuwa o Iesu u, in suatɨp rəha nəniəkɨsən wi rəha nasituən u itəm Uhgɨn təmol kəm itat. Kən nəmotuwa o nɨta Iesu, itəm in təmorautin-pən\f + \fr 12:24 \ft Hip 9:19; 10:22; 1 Pita 1:2\f* mol itəmat nakotasim. Nɨta əh in təmən-iarəp natɨmnat mɨn u itəm kotəwɨr motaprəkɨs-in natɨmnat mɨn itəm nɨta Epel təmən-iarəp.\f + \fr 12:24 \ft Jen 4:10; Hip 11:4\f*\f + \fr 12:24 \ft Nɨta Epel in təmən-iarəp məmə Uhgɨn otol nalpɨnən, məto nɨta Iesu təmən-iarəp məmə Uhgɨn otoh rəkɨs nalpɨnən.\f*   
\p
\v 25 O natɨmnat mɨn u, oatəto wɨr itəmat, məmə itəmat onəsotəuhlinən məntaatəmat o Uhgɨn\f + \fr 12:25 \ft Hip 3:12\f* u tatəghat kəm itəmat.\f + \fr 12:25 \ft Hip 1:1\f* Məto-inu Moses, in etəmim əm. Kən kitat kotɨtun məmə netəm aupən kəməsotətəlɨg-inən rəhan nəghatən o nəhgaiirən elat. Ilat kəməsotagɨm rəkɨsən e nalpɨnən rəhalat. ?Kən okəmə tol nəhlan, kən okahrol kitat okəmə kəsotətəlɨg-inən nəghatən rəha Uhgɨn itəm təmɨsɨ-pən e nego e neai muwa məmə otəhgaiir etat?\f + \fr 12:25 \ft Hip 2:2,3; 10:29\f* ?Kitat okotagɨm rəkɨs-in ahrol nulan?  
\v 26 Nian aupən, nəwia Uhgɨn təməloal e nəptən.\f + \fr 12:26 \ft Eks 19:18\f* Məto roiu əh, təmən-iəkɨs kəm itat məmə, “Nian kit mɨn əh-ikɨn, io ekəloal mɨn e nətueintən. Kən o nian əh, sənəmə nətueintən əm ekatɨgtɨg lan tasiəp, məto neai mɨn otasiəp-asiəp məloal.”\f + \fr 12:26 \ft Hag 2:6\f*  
\v 27 Nian Uhgɨn tatəghat-in məmə, “Nian kit mɨn əh-ikɨn,” nɨpətɨn un məmə in otatɨgtɨg\f + \fr 12:27 \ft Aes 34:4; 54:10; 1 Kor 7:31; Hip 1:11,12; 2 Pita 3:10; 1 Jon 2:17\f* e natɨmnat rəha nətueintən əm itəm Uhgɨn təmol, məmə otoh rəkɨs ilat. Otoh rəkɨs nəhlan natɨmnat, məmə natɨmnat itəm okəsotəloalən, ilat okotatɨg, kən inun, natɨmnat itəm okotatɨg lilɨn.   
\p
\v 28 O nat u, təwɨr məmə kitat kotən tagkiu o Uhgɨn, məto-inu kitat koatos nego rəha Uhgɨn u, kəruru nəloal-əloalən lan, kən okol təsietən nian kit.\f + \fr 12:28 \ft Sam 15:5; Dan 2:44\f* Təwɨr məmə kitat kotəfak kəm in, e nolən itəm nɨkin tagien lan, məmə kitat okotɨsiai-in, kən motəgin mɨn,\f + \fr 12:28 \ft Mal 2:5; 4:2\f*  
\v 29 məto-inun Uhgɨn rəhatat, in tahmen e nɨgəm asol kit itəm tatuwaan ətɨp natɨmnat rafin.\f + \fr 12:29 \ft Eks 24:17; Dut 4:24; 9:3; Sam 97:3; Aes 33:14; 2 Tes 1:7\f*   
\c 13  
\s1 Namnun nəghatən  
\m
\v 1 Təwɨr məmə nəkotəkəike əh moatol nolkeikeən kəm itəmat mɨn tahmen e piatəmat mɨn.\f + \fr 13:1 \ft Rom 12:10\f*  
\v 2 Sotaluinən nehmən iapɨspɨs mɨn itəm koatuwa imatəmat ikɨn.\f + \fr 13:2 \ft Job 31:32; Mat 25:35; Rom 12:13\f* !Okəm-naka ilat nagelo mɨn! Netəmim neen itəm kəmoatol nulan, ilat kəmoatehm wɨr netəmim, məsotɨtunən məmə ilat nagelo mɨn.\f + \fr 13:2 \ft Jen 18:1-33\f*  
\v 3 Sotaluinən netəm kotatɨg e kalapus.\f + \fr 13:3 \ft Mat 25:36; Hip 10:34\f* Nɨkitəmat otatuəh ilat, mətahmə olat tahmen əm məmə inun ik mɨn nəkətatɨg e kalapus. Otəto kələh nahməən e nɨkitəmat, itəmat netəm mɨn un itəm katol tərat elat, tahmen əm məmə inun ik natəto nahməən e nɨpətɨm atɨp.   
\p
\v 4 Pəs netəmim rafin kotɨsiai-in natɨgən rəha marɨt, məmə in tasim nian rafin.\f + \fr 13:4 \ft Mal 2:15\f* Pəs netəmim rafin kotəgɨn o nɨməhan rəhalat mɨn, məsoteguafələn. Uhgɨn otakil etəm aluə ne pətan əkəku itəm kətuapɨl kələh, kən makil mɨn iərman ne pətan itəm kətuapɨl kələh, iərman itəm tətapɨl ilau pətan u sənəmə rəhan pətan, ne pətan itəm sənəmə rəhan ətuatɨp iərman.\f + \fr 13:4 \ft Dut 22:22\f*   
\p
\v 5 Ətul-pən isəu o nolkeikeən rəha məni.\f + \fr 13:5 \ft 1 Tim 3:3\f* Nɨkim təike magien əm o rəham natɨmnat u natos tahmen\f + \fr 13:5 \ft Fil 4:11; 1 Tim 6:6-8\f* məto-inu Uhgɨn tatən məmə,  
\q1 “Okol esapəsən ik,  
\q1 məsəhlmanən ik nian kit”\f + \fr 13:5 \ft Dut 31:6,8; Jos 1:5\f*   
\m
\v 6 Kən tol nəhlan kitat kotɨtun əsas, kən moatən məmə,  
\q1 “Iərəmərə in iasitu rəhak,  
\q1 tol nəhlan esəgɨnən.  
\q1 Oesəginən nat kit itəm etəmim əm otol kəm io.”\f + \fr 13:6 \ft Sam 118:6,7\f*   
\p
\v 7 Nɨkitəmat otəkəike matəht netəm-iasol mɨn u rəhatəmat\f + \fr 13:7 \ft Hip 13:17, 24; 1 Kor 16:16\f* itəm kəmotaupən motəgətun itəmat e nəghatən rəha Uhgɨn. Otətəlɨg-in-tu natɨmnat wɨr mɨn itəm təmiet e nəmegəhən rəhalat, kən motahatətə e Iərəmərə tahmen əm elat.\f + \fr 13:7 \ft Hip 6:12\f*   
\p
\v 8 Iesu Kristo in tatol əm nulan, nəniəp, ne roiu, kən otəpanətatɨg nulan, namnun tɨkə.\f + \fr 13:8 \ft Sam 102:27; Hip 1:12\f*  
\v 9 Sotolən məmə nəgətunən wi pɨsɨn pɨsɨn mɨn tiuw rəkɨs itəmat o suatɨp ətuatɨp.\f + \fr 13:9 \ft Efes 4:14\f* Itəmat otuag-pən əm o Uhgɨn, itəm tətasitu etəmat e nɨkin agien məmə otol rəhatəmat nətəlɨgən təskasɨk.\f + \fr 13:9 \ft Kol 2:7\f* Təsəwɨrən məmə kitat okotətou-pən nətuakəmən rəha nunən nagwənən,\f + \fr 13:9 \ft 1 Kor 8:8; Hip 9:10\f* məmə in otol kitat kotəskasɨk, məto-inu in nɨpahrienən, nətuakəmən əh, okol təsasituən e netəm koatol.   
\p
\v 10 Rəhatat olta tatɨg. Məto pris mɨn itəm koatol wək rəhalat əpəh imə e tapolən rəha nətueintən u,\f + \fr 13:10 \ft Hip 8:5\f* ilat u, kəsegəhan-inən ilat məmə okotun\f + \fr 13:10 \ft 1 Kor 9:13; 10:18\f* nagwənən\f + \fr 13:10 \ft Jon 6:48-58\f* kit e olta u rəhatat.\f + \fr 13:10 \ft “Nagwənən” itəm katol sakrifais lan e “rəhatat olta” inun Kristo pɨsɨn əm (Jon 6:48-58). Pris mɨn aupən, ilat kəmotɨtun nunən noanuwəhgɨn nat megəh mɨn e sakrifais mɨn neen ilat koatol o nos-ipənən kəm Uhgɨn. Məto kəsegəhan-inən kəm ilat o “nunən” Kristo, nɨpətɨn u məmə kəsotosən ron.\f*   
\p
\v 11 E nolən rəha pris asol agɨn, nian in tatohamnu rəkɨs nat megəh, kən matos nɨtan kən muwɨn əpəh imə e Ikɨn Tasim Agɨn Ikɨn, kən mos-ipən kəm Uhgɨn o nafəl rəkɨsən təfagə rəha netəmim.\f + \fr 13:11 \ft Lev 16:15\f* Məto uarisɨg, katɨləs-iarəp nat megəh u əpəh ihluə ikɨn e nimə tapolən mɨn rəhalat, motaan ətɨp.\f + \fr 13:11 \ft Eks 29:14; Lev 4:12,21; 9:11; 16:27\f*  
\v 12 E nolən kitiəh əm, Iesu təmiet rəkɨs e taon,\f + \fr 13:12 \ft Jon 19:17\f* kən ikɨn əh in təməto nahməən e nɨpətɨn, kən mɨmɨs ikɨn əh, məmə nɨtan\f + \fr 13:12 \ft Rom 3:25\f* tɨtun nafəl rəkɨsən təfagə rat rəha netəmim, mol ilat kotətuatɨp, motasim, məmə ilat rəha Uhgɨn.\f + \fr 13:12 \ft Efes 5:26\f*  
\v 13 Tol nulan, pəs kitat kotol məmə inu okotiet ihluə imətat ikɨn, motol kitiəh kitat min əpəh ihluə.\f + \fr 13:13 \ft Luk 9:23\f* Kən okotəkəike motətul matɨp məmə netəmim okotol naulɨsən kəm itat, tahmen əm mə inun, kəmotol mihin lan.\f + \fr 13:13 \ft Hip 11:26\f*  
\v 14 E nətueintən u, rəhatat kit taon ətuatɨp imətat ikɨn tɨkə, itəm otətatɨg lilɨn.\f + \fr 13:14 \ft Hip 12:27\f* Məto kitat koategəs-in rəhatat taon ətuatɨp itəm kotɨtun məmə otəpanuwa.\f + \fr 13:14 \ft Fil 3:20; Hip 11:10; 12:22\f*   
\p
\v 15 Tol nulan, e nasituən rəha Iesu, pəs kitat kotos-ipən sakrifais rəhatat kəm Uhgɨn nian rafin.\f + \fr 13:15 \ft 1 Pita 2:5\f* Sakrifais mɨn u rəhatat, inun, okoatɨləs-ipər nərgɨ Uhgɨn nian rafin, moatən-iarəp nərgɨn.\f + \fr 13:15 \ft Sam 50:2-15; Hos 14:2; Aes 57:19\f*  
\v 16 Sotaluinən o nolən təwɨr ne nawte-inən nat rəhatəmat tatɨg kəm netəm rəhalat nat kit tɨkə,\f + \fr 13:16 \ft Rom 12:13\f* məto-inun in mɨn tahmen e sakrifais\f + \fr 13:16 \ft Fil 4:18\f* itəm nɨki Uhgɨn tagien ron.\f + \fr 13:16 \ft Sam 50:21-15; Hos 14:2\f*  
\v 17 Otol nəwia netəm-iasol mɨn e niməfak,\f + \fr 13:17 \ft Hip 13:7,24\f* kən motatɨg ahgin ilat. Ilat u, koatehm wɨr nəmegəhən rəhatəmat,\f + \fr 13:17 \ft Aes 62:6; Wək 20:28\f* məsotamegən, məto-inu ilat kotɨtun məmə okotəike motən nəmtət lan kəm Uhgɨn məmə ilat kəmotol wək u, təhrol nulan. Itəmat nakotəike motol ilat nɨkilat tagien o wək u. Okəmə itəmat noatol nɨkilat təsagienən ron, nolən u okol təsasitu agɨn-əhən etəmat.   
\p
\v 18 Otəfak otɨmat,\f + \fr 13:18 \ft 1 Tes 5:25\f* məto-inu ekotɨtun əsas məmə rəhatɨmat nolən in tətuatɨp əm,\f + \fr 13:18 \ft Wək 23:1\f* kən ekotolkeike agɨn məmə nian rafin itɨmat ioatol nolən təwɨr əm.  
\v 19 Io ekolkeike pɨk məmə itəmat onəkotəkəike motətapəh-in o Uhgɨn, məmə io ekɨtun nɨtəlɨg-pa-mɨnən otəmat uəhai əm.   
\p
\v 20 Iatəfak mɨn otəmat mɨn məmə, Uhgɨn otasitu etəmat. Uhgɨn u, in nəukətɨ nəməlinuən.\f + \fr 13:20 \ft Rom 15:33\f* Kən in təmol rəhatat Iərəmərə Iesu təmegəh mɨn e nɨmɨsən,\f + \fr 13:20 \ft Wək 2:24\f* məto-inu nɨtan təmaiu o nolən nəniəkɨsən lilɨn\f + \fr 13:20 \ft Jen 17:7,13,19; Aes 55:3; 61:8; Esik 37:26; Mat 26:28\f* in tətatɨg matəmegəh.\f + \fr 13:20 \ft Hip 9:20\f* Iesu əh, in etəm təwɨr maprəkɨs o nehm wɨrən sipsip mɨn rəhan.\f + \fr 13:20 \ft Jon 10:11\f* Iatəfak məmə Uhgɨn u,\fig |alt="shepherd sitting on rock with sheep" src="HK00009B.TIF" size="col" loc="Heb 13:20" ref="Hip 13:20" \fig*  
\v 21 in otos-ipɨnə natɨmnat wɨr mɨn rafin kəm itəmat, itəm otol itəmat nəkotahmen o nolən nat itəm in tolkeike. Kən iatəfak məmə, Uhgɨn otol wək e nəmegəhən rəhatat kitiəh kitiəh,\f + \fr 13:21 \ft Fil 2:13\f* kən e nasituən rəha Iesu Kristo, in otol rəhatat nolən təwɨr təwɨr, kən nɨkin otagien pɨk ron. Kən pəs kotɨləs-ipər nərgɨ Kristo ilɨs nian rafin, matuwɨn matuwɨn namnun tɨkə. Əwəh.\f + \fr 13:21 \ft Rom 11:36\f*   
\p
\v 22 Piak mɨn ne wɨnɨk mɨn. Naoa u rəhak təsəfəməh pɨkən. Məto iakətapəh əskasɨk otəmat məmə, otol-tu rəhatəmat nətəlɨgən təfəməh mɨn məmə nakotətəlɨg-in rəhak nəghatən mɨn itəm otɨləs-ipər nətəlɨgən rəhatəmat.   
\p
\v 23 Iakolkeike məmə onəkotɨtun məmə piətat u Timoti, ilat kəmotɨləs-iarəp in e kalapus. Okəmə in otuwa uəhai əm, kən itɨmlau min, ekiamnə.   
\p
\v 24 Itəmat otən təwɨr kəm netəm-iasol mɨn rəhatəmat, ne iəfak mɨn u imatəmat ikɨn. Netəm Itali kəmotən təwɨr kəm itəmat.   
\p
\v 25 Pəs Uhgɨn otawte-in rəhan nəwɨrən kəm itəmat rafin. Əwəh.