\id EPH \h EFESAS \toc1 Efesas \toc2 Efes \mt1 Efesas \mt2 Naoa itəm Pol təməte tuwɨn kəm iəfak mɨn ikɨn Efesas \imt1 Nəghatən əkuəkɨr rəha naoa u Efesas \ip \bd ?Pah təməte naoa u?\bd* Aposol Pol təməte naoa u. \ip \bd ?Təməte tatuwɨn kəm pah?\bd* Təməte naoa u tatuwɨn kəm niməfak əpəh Efesas, kən molkeike məmə ilat okotahl-ipən tuwɨn kəm niməfak pɨsɨn pɨsɨn mɨn iuəhkɨr. \ip \bd ?Nəmegəhən tahro nulan nian təməte?\bd* Pol təməsəteən naoa u məmə otəg-ətuatɨp-in nəratən neen rəha niməfak əpəh Efesas. In təməte əm məmə otɨləs-ipər nətəlɨgən rəhalat. Pol təmətuoun niməfak əpəh Efesas, kən mətatɨg ilat min ilat o nup kɨsɨl. Kən in tolkeike pɨk ilat, kən ilat kotolkeike pɨk in. Efesas in taon asol kit e nɨtən asol u Esia, kən in rum wɨr kit məmə Pol otən-iarəp nəghatən ikɨn rəha Uhgɨn. \ip \bd ?Təməte naoa u o naka?\bd* Pol tolkeike məmə otɨləs-ipər nətəlɨgən rəhalat. In tolkeike məmə otən-iarəp nolən ətuatɨp, ne wək rəha niməfak itəm in nɨpətɨ Iesu Kristo, kən nəghatən u tatuwɨn kəm niməfak e ikɨn mɨn rafin. \c 1 \m \v 1 Io Pol, u io aposol kit rəha Kristo Iesu, itəm Uhgɨn təmɨtəpun rəkɨs məmə rəhan. Iatən təwɨr kəm itəmat rafin iəfak mɨn əpəh Efesas itəm nakoataskəlɨm əskasɨk nahatətəən rəhatəmat e Kristo Iesu.\x - \xo 1:1 \xt Wək 18:19-21; 19:1 \x* \v 2 Pəs Uhgɨn u Tata rəhatat, ne Iərəmərə Iesu Kristo, okuawte-in nəwɨrən ne nəməlinuən kəm itəmat. \s1 Nəwɨrən itəm Uhgɨn təmos-ipən e Kristo \p \v 3 Nənwiwiən tuwɨn o Uhgɨn u Tata rəha Iərəmərə Iesu Kristo rəhatat. E Kristo, in təmawte-in o narmɨtat nəwɨrən rafin rəha nego e neai.\x - \xo 1:3 \xt Efes 2:6 \x* \v 4 Tol nəhlan, məto-inu nian Uhgɨn təməsolən əh neai ne nɨməptən, məto in təmɨtəpun kitat məmə kotuwa kitiəh kitat Kristo, kən məmə e nɨganəmtɨn, kitat kotətuatɨp kən kəsehm-pənən nolən rat kit e kitat.\x - \xo 1:4 \xt Jon 15:16 \x* \v 5 Məto-inu Uhgɨn tolkeike pɨk kitat, uarisɨg in təmol natɨmnat, məto in təmɨtəpun rəkɨs kitat məmə okotuwa nenətɨn mɨn e Iesu Kristo. Nat əh tatətəu-pən əm nəwian ne nat naka itəm in tolkeike.\x - \xo 1:5 \xt Jon 1:12 \x* \v 6 Təmol nəhlan məmə kitat okotənwiwi Uhgɨn o rəhan nəwɨrən itəm in təwɨr taprəkɨs, nəwɨrən əh itəm təmawte-in əpnapɨn əm kəm kitat e Nətɨn itəm in tolkeike pɨk. \v 7 Məto-inu nɨta Kristo təmaiu, kitat kəmotuwa kitiəh lan, kən Uhgɨn təmɨkɨs kitat e rəhatat nolən rat mɨn, inəh təmafəl rəkɨs nolən rat mɨn rəhatat. !Nɨpahrienən, nəwɨrən rəha Uhgɨn in iahgin taprəkɨs!\x - \xo 1:7 \xt Efes 2:7; Kol 1:14 \x* \v 8 Kən təmos-ipa nəwɨrən əh itəm təfɨgəm maprəkɨs. \p E nenatɨgən ne nɨtunən mɨn rafin rəhan, \v 9 nɨkin tagien məmə təmol əp kəm kitat nat anion e nalpəkauən e rəhan nəghatən, itəm in otol e Kristo.\x - \xo 1:9 \xt Rom 16:25 \x* \v 10 Kən inu nalpəkauən. E nian ətuatɨp rəhan, in otəhlman natɨmnat rafin e neai ne nɨməptən okotuwa ləhau e nərəmərəən rəha Kristo.\x - \xo 1:10 \xt Kol 1:16,20 \x* \p \v 11 Uhgɨn tatol natɨmnat rafin tatuwa tahmen əm məmə inu təmən mihin. Aupən aupən agɨn in təmɨtəpun kitat məmə okotuwa rəhan mɨn nian təmiuw-pa kitat kotuwa kol kitiəh kitat Kristo.\x - \xo 1:11 \xt Rom 8:28-29 \x* \v 12 Təmol nəhlan məmə itɨmat noanol mɨn rəha Isrel u emotaupən katahatətə e Kristo, itɨmat ekotol məmə katɨləs-ipər nərgɨ Uhgɨn. \v 13 Kən itəmat Iaihluə mɨn, nəmotuwa kitiəh itəmat Kristo nian itəmat nəmotəto nəghatən pahrien, namnusən rəha nosmegəhən. Nəmotahatətə lan, kən Uhgɨn təmos-ipən Narmɨn Rəhan kəm itəmat tahmen e nəmtətin kit məmə itəmat rəhan mɨn. \v 14 Məto-inu kitat kəmotos Narmɨn Rəha Uhgɨn, kən kitat kotɨtun wɨr məmə Uhgɨn otos-ipa natɨmnat wɨr mɨn kəm kitat itəm in təmən-iəkɨs məmə in otol mihin. Kitat okotos natɨmnat mɨn əh nian Uhgɨn otɨkɨs kitat u rəhan mɨn. Inu otol məmə netəmim okotənwiwi Uhgɨn məto-inu in ilɨs taprəkɨs.\x - \xo 1:14 \xt 2 Kor 1:22 \x* \s1 Nənwiwiən ne nəfakən rəha Pol \p \v 15-16 Məto-inu o natɨmnat mɨn u, iatəfak otəmat nian rafin mətoarus-pa u-roiu, kən iatən tagkiu kəm Uhgɨn otəmat. Nolən əh emətuoun nian eməto namnusən o rəhatəmat nahatətəən e Iərəmərə Iesu, ne rəhatəmat nolkeikeən o iəfak mɨn rafin. \v 17 Iatəfak otəmat kəm Uhgɨn itəm in Uhgɨn rəha Iərəmərə Iesu Kristo rəhatat, kən in Tata itəm katənwiwi katɨsiai-in pɨk agɨn. Iatəfak məmə in otos-ipɨnə narmɨn rəha nenatɨgən ne nɨtunən məmə nəkotɨtun wɨr in təhmɨn mɨn.\x - \xo 1:17 \xt Kol 1:9 \x* \p \v 18 Kən iatəfak mɨn məmə in oterəh e rəhatəmat nətəlɨgən məmə onəkotɨtun nat naka nəmotələhəu-pən əskasɨk rəhatəmat nətəlɨgən lan, itəmat itəm Uhgɨn təmaun-in. Kən iatəfak mɨn məmə onəkotɨtun məmə Uhgɨn otos-ipɨnə nat təwɨr taprəkɨs kəm itəmat u noatahatətə e Kristo. \p \v 19 Kən iatəfak mɨn məmə onəkotɨtun nəsanənən rəhan məmə in iahgin pɨk agɨn, kən nəsanənən əh tatol wək e nəmegəhən rəhatat itəm koatən nɨpahrienən e Iesu. \x - \xo 1:19 \xt Kol 1:11 \x*Kən nəsanənən əh in tahmen əm e rəhan nəsanənən asol \v 20 itəm təmol Iesu təmegəh mɨn e nɨmɨsən, kən təmol məmə in təmuwa matəpələh e nɨkalɨ Uhgɨn matɨp e nego e neai, ikɨn rəha nəsanənən ne nɨsiaiiən.\x - \xo 1:20 \xt Sam 110:1; 2 Kor 13:4; Kol 2:12 \x* \v 21 Kən Iesu in ilɨs e netəm-iasol mɨn ne nepətən mɨn rafin, ne nərəmərəən ne nəsanənən rafin, ne nərɨg mɨn rafin, e nian u-roiu, ne e nian itəm otəpanuwa.\x - \xo 1:21 \xt Kol 1:16; 2:10 \x* \v 22 Kən Uhgɨn təmələhəu-pən natɨmnat rafin agɨn ləhau e nelkɨn, kən mol in tuwa rəhn-kapə natɨmnat rafin, kən inu otasitu e niməfak.\x - \xo 1:22 \xt Sam 8:6 \x* \v 23 Kən niməfak in nɨpətɨ Iesu, kən nalpəkauən rəha Uhgɨn o Kristo tatuwa nɨpahrienən e niməfak, kən e nolən kitiəh əm, nalpəkauən rəha Uhgɨn o natɨmnat rafin tatuwa pahrien e Kristo.\x - \xo 1:23 \xt Rom 12:5; Efes 4:10,15; Kol 1:18 \x* \c 2 \s1 Nəmegəhən wi e Kristo \p \v 1 Itəmat u, aupən tahmen əm məmə nəmotɨmɨs məto-inu nəmotəht nəwia Uhgɨn, kən motol nolən rat mɨn. \v 2 Nəmotan motol nolən tərat rəha nətueintən, kən moatol nəwia etəm tərəmərə e nəsanənən rəha nəratən rəha magoagəp. In əm əh narmɨn rat itəm tatol wək roiu e nəmegəhən rəha netəm u koatəht nəwia Uhgɨn.\x - \xo 2:2 \xt Kol 3:7; Taet 3:3 \x* \v 3 Itɨmat mɨn emotatɨg nəhlan itɨmat min ilat nian kit aupən. Nɨkitɨmat tolkeike nolən rat mɨn, kən itɨmat emotol nəratən əh itəm kəmotol nɨkitɨmat tagien. Nat naka itəm təmɨsɨ-pən e nɨkitɨmat ne nətəlɨgən rat mɨn rəhatɨmat, məto itɨmat emoatətəu-pən əm ilat. Kən nian emotaiir, məto nolən rat tɨnatɨg rəkɨs e nɨkitɨmat, tahmen e netəm əpnapɨn mɨn. Kən nɨki Uhgɨn tɨtahmə o nolən rat mɨn rəhatɨmat, kən in otəkəike mol nalpɨnən kəm itɨmat.\x - \xo 2:3 \xt Kol 3:6 \x* \v 4 Məto Uhgɨn, in tərioah e nolkeikeən o kitat, kən rəhan nasəkitunən o kitat in iahgin pɨk. \v 5 Kən nat əpnapɨn e nian əh kəmotɨmɨs e narmɨtat o rəhatat nolən rat mɨn, məto in təmol kitat kotəmegəh kitat Kristo məto-inu in tolkeike pɨk kitat. (Otətəlɨg-in-tu. E nəwɨrən rəhan, in təmosmegəh itəmat.)\x - \xo 2:5 \xt Kol 1:21; 2:13 \x* \v 6 Kən Uhgɨn təmɨləs-ipər kitat, kitat Kristo, kən təmol məmə kitat kotəpələh kitat Kristo e nego e neai.\x - \xo 2:6 \xt Kol 2:12 \x* \v 7 Uhgɨn təmol nəhlan məmə e nian itəm otəpanuwa, in otəgətun rəhan nəwɨrən itəm in iahgin taprəkɨs agɨn-əh, kən kitat koatəplan rəhan nəwɨrən e nolən wɨr rəhan kəm kitat e Kristo Iesu. \v 8 E nəwɨrən asol rəha Uhgɨn itəm təmawte-in kəm itəmat, in təmosmegəh itəmat e nahatətəən, kən natɨmnat mɨn əh, sənəmə itəmat atɨp nəmotol, məto in nat kit itəm Uhgɨn tatos-ipa əpnapɨn əm kəm itəmat, \v 9 sənəmə e wək kit itəm itəmat nəmotol, kən tol nəhlan ko suah kit təsos-ipər atɨpən in ron.\x - \xo 2:9 \xt 1 Kor 1:29-31; 2 Tim 1:9 \x* \v 10 Tol nəhlan məto-inu in Uhgɨn itəm tatol wək e nəmegəhən rəhatat, kən in təmol kitat e Kristo Iesu məmə kitat okotol wək mɨn itəm kotəwɨr. Wək mɨn u, Uhgɨn tɨnol əpen-əpenə rəkɨs lan məmə kitat okotol ilat.\x - \xo 2:10 \xt Taet 2:14 \x* \s1 Ilat kəmotuwa kitiəh e Kristo \p \v 11 Tol nəhlan, itəmat onəsotaluinən məmə nian nəmotaiir, kən itəmat sənəmə noanol rəha Isrel. Kən netəm Isrel itəm kɨnəhg-ipən rəkɨs ilat, ilat kəmotən məmə itəmat Iaihluə mɨn məto-inu kəsəhg-ipənən itəmat. Məto nat u, in nat kit itəm katol əm e nɨpətɨ etəmim. \v 12 Kən onəsotaluinən məmə e nian əh, itəmat nəmotətul isəu o Kristo, itəmat sənəmə netəm Isrel ətuatɨp, məto itəmat Iaihluə mɨn əm, kən nəniəkɨsən mɨn rəha nasituən rəha Uhgɨn kəm netəm Isrel aupən itəm kəməlis ilat lan e Uhgɨn, okol təsuwamən məmə rəhatəmat. Nəmegəhən rəhatəmat e nətueintən u in təmol nəhlan məmə, nat kit tɨkə məmə onəkotələhəu-pən əskasɨk rəhatəmat nətəlɨgən lan, kən itəmat nəmotəruru agɨn Uhgɨn.\x - \xo 2:12 \xt Rom 9:4; Kol 1:21 \x* \v 13 Məto itəmat itəm aupən nəmotan isəu o Uhgɨn, nəmotuwa kitiəh itəmat Kristo Iesu, kən roiu nəmotuwa pahrien o Uhgɨn e nɨta Kristo.\x - \xo 2:13 \xt Kol 1:20 \x* \p \v 14 Tol nəhlan məto-inu Kristo pɨsɨn əm təmələhəu nəməlinuən, təməlis noanol rəha Isrel ne Iaihluə mɨn kotuwa kitiəh məmə ilat netəm kitiəh mɨn əm. Aupən, Lou rəha noanol mɨn rəha Isrel in tahmen-pən əm e noanapinat iəkɨs kit itəm təmatoor ilat kən matol məmə ilat koatol tɨkɨmɨr. Məto Kristo təmətəwɨn noanapinat əh.\x - \xo 2:14 \xt 1 Kor 12:13 \x* \v 15 Təmol nəhlan nian in təmɨmɨs e nɨg kəməluau, kən təmol məmə kitat okotapəs nətəu-pənən Lou mɨn rafin rəha noanol mɨn rəha Isrel məmə okotətuatɨp e nɨganəmtɨ Uhgɨn. Kristo təmol nəhlan məmə in otol noanol mɨn rəha Isrel ne Iaihluə mɨn kotuwa kitiəh lan. Kən e nolən əh, in təmələhəu nəməlinuən.\x - \xo 2:15 \xt Kol 2:14 \x* \v 16 Kən e nɨmɨsən rəhan e nɨg kəməluau, Kristo təmɨləs ilat kotuwa kitiəh, kən mit ilat motɨtəlɨg-pən o Uhgɨn, kən mol rəhalat tɨməht tauke.\x - \xo 2:16 \xt Sek 9:10; Kol 1:20,22 \x* \v 17 In təmuwa matən-iarəp nəməlinuən kəm itəmat u aupən nəmotatɨg isəu o Uhgɨn, kən matən-iarəp nəməlinuən kəm itɨmat u emotatɨg iuəhkɨr o Uhgɨn.\x - \xo 2:17 \xt Aes 57:19 \x* \v 18 Kən roiu o nat naka itəm Kristo təmol, kitat rafin noanol mɨn rəha Isrel ne Iaihluə mɨn, kotɨtun nuwamən o Tata Uhgɨn e Narmɨn Rəhan kitiəh əm. \p \v 19 Kən tol nəhlan, sənəmə itəmat iapɨspɨs mɨn o netəm ihluə, məto roiu itəmat natɨg e nego e neai itəmat netəm koatahatətə e Iesu, kən itəmat nenətɨ Uhgɨn mɨn.\x - \xo 2:19 \xt Efes 3:6 \x* \v 20 Kitat kotahmen e nimə kit rəha Uhgɨn itəm nelkɨ nimə in Kristo Iesu, kən aposol mɨn ne ien mɨn, ilat nelmɨ nimə asol mɨn,\x - \xo 2:20 \xt 1 Kor 3:11 \x* \v 21-22 kən Kristo tatɨlpɨn itəmat Iaihluə mɨn e nimə əh tahmen e nelmɨ nimə mɨn, kən tatiləkɨn nelmɨ nimə mɨn rafin məmə ilat okotuwa nimə ətuatɨp rəha nəfakən o Iərəmərə, itəm Uhgɨn tətatɨg ikɨn e Narmɨn Rəhan.\x - \xo 2:21-22 \xt 1 Kor 3:16; 1 Pita 2:5 \x* \c 3 \s1 Pol təmən-iarəp nalpəkauən anion rəha Uhgɨn \m \v 1 O nəghatən mɨn əh, emən-iarəp namnusən rəha Kristo Iesu kəm itəmat u sənəmə noanol mɨn rəha Isrel, kən roiu etatɨg e kalapus ron.\x - \xo 3:1 \xt Fil 1:7,13 \x* \v 2 Itəmat nəkotɨtun rəkɨs məmə Uhgɨn təmos-ipa wək asol u kəm io məmə ekən-iarəp nəwɨrən rəhan kəm itəmat.\x - \xo 3:2 \xt Kol 1:25 \x* \v 3 Tahmen e nəghatən itəm eməte rəkɨs kəm itəmat, iatən məmə Uhgɨn pɨsɨn əm təmol əp nat anion rəhan kəm io.\x - \xo 3:3 \xt Efes 1:9-10; Kol 1:26 \x* \v 4 Nian onəkotafin nəghatən əh, kən onəkotɨtun rəhak nɨtunən e nɨpətɨ nəghatən rəha nalpəkauən anion rəha Uhgɨn. \v 5 Uhgɨn təməsol əpən nat u kəm netəm aupən, məto roiu tɨnol əp e Rəhan Narmɨn kəm rəhan mɨn aposol mɨn ne ien mɨn itəm təmɨtəpun rəkɨs. \v 6 Nat anion əh məmə e namnusən təwɨr əm, netəm u sənəmə noanol mɨn rəha Isrel, ilat mɨn kəmotuwa kahmen e netəm Isrel o nosən nəwɨrən rəha Uhgɨn, kən ilat kəmotuwa kitiəh, kən koatos kələh nəwɨrən rəha Uhgɨn e nəniəkɨsən rəhan e Kristo Iesu.\x - \xo 3:6 \xt Efes 2:13,16-19 \x* \p \v 7 Io emuwa iolwək rəha namnusən təwɨr əh e nəwɨrən asol itəm Uhgɨn təmos-ipa əpnapɨn əm kəm io e nəsanənən asol rəhan.\x - \xo 3:7 \xt Kol 1:25 \x* \v 8 Nat əpnapɨn io ləhau agɨn e netəmim rafin rəha Uhgɨn, məto e nəwɨrən rəhan, Uhgɨn təmos-ipa wək u, məmə ekən-iarəp kəm itəmat u sənəmə noanol mɨn rəha Isrel, nəwɨrən mɨn rəha Kristo itəm ko kitat kəsotɨtunən ilat rafin məto-inu ilat tepət namnun tɨkə,\x - \xo 3:8 \xt 1 Kor 15:9-10 \x* \v 9 kən ekol əp kəm netəmim rafin nolən itəm Uhgɨn təmol rəhan nalpəkauən anion otuwa met-arəp. Uhgɨn u təmol natɨmnat rafin, in təmatəhluaig-in nalpəkauən əh nuwəh rəkɨs. \v 10 In təmol nəhlan məmə roiu in otol-arəp kəm iərəmərə mɨn ne nepətən mɨn əpəh e magoagəp rəhan nenatɨgən itəm suatɨp rəhan tepət tepət. Kən ilat okotəplan rəhan nenatɨgən nian okotehm niməfak. \v 11 Inu nalpəkauən rəhan itəm tətatɨg lilɨn, kən təmuwa nɨpahrienən e Kristo Iesu, Iərəmərə rəhatat. \v 12 Kən məto-inu o Kristo ne rəhatat nahatətəən lan, kitat kotɨtun nuwamən nian rafin motətul e nɨganəmtɨ Uhgɨn məsotəgɨnən.\x - \xo 3:12 \xt Jon 14:6; Rom 5:2 \x* \v 13 Tol nəhlan, ekətapəh otəmat məmə sotolən məmə nətəlɨgən rəhatəmat teiuaiu o nəratən itəm ekətatɨg lan ikɨn-u. Iatəto nahməən otəmat, kən in otasitu e rəhatəmat nəmegəhən. \s1 Nəfakən rəha Pol \p \v 14 O natɨmnat mɨn əh itəm io emən rəkɨs, kən iatɨsin nulək matəfak kəm Uhgɨn Tata, \v 15 itəm in təmol noanol mɨn rafin e nətueintən ne əpəh e nego e neai. \v 16 Nəsanənən ne nolkeikeən ne nenatɨgən rəha Uhgɨn in tepət təwɨr taprəkɨs, kən ekətapəh o Uhgɨn məmə Narmɨn Rəhan otol nɨkitəmat təsanən e nat wɨr mɨn əh rəhan \v 17 məmə e nahatətəən rəhatəmat e Kristo, in otətatɨg kitiəh e nɨkitəmat. Kən iatəfak mɨn məmə nəmegəhən rəhatəmat oteiuaiu mamnɨm wɨr e nolkeikeən rəha Uhgɨn \v 18 məmə itəmat netəm rafin itəm nakoatahatətə e Kristo, onəkotehm wɨr nolkeikeən asol rəha Kristo, e nəfəməhən rəhan, ne nepətən rəhan, ne rəhan nərən ilɨs, ne rəhan neuiaiuən ləhau.\x - \xo 3:18 \xt Jon 14:23; Kol 1:23; 2:7 \x* \v 19 Nolkeikeən əh rəha Kristo, okol kəsotɨtun rafinən məto-inu in iahgin pɨk, məto iatəfak məmə onəkotɨtun wɨr nolkeikeən əh məmə Uhgɨn otərioah e nəmegəhən rəhatəmat e nolən wɨr mɨn rafin rəhan. \p \v 20 !Kən pəs kotɨləs-ipər nərgɨ Uhgɨn! E nəsanənən rəhan itəm tatol wək e nəmegəhən rəhatat, in tɨtun nolən natɨmnat taprəkɨs-in agɨn natɨmnat rafin itəm nɨkitat tatəht o koatətapəh ron. \v 21 Pəs kitat niməfak kotol kitiəh kitat Kristo Iesu moatənwiwi Uhgɨn nian rafin matuwɨn matuwɨn namnun tɨkə. !Əwəh! \c 4 \s1 Kitat kitiəh e Kristo \m \v 1 Tol nəhlan, io Pol u ekətatɨg e kalapus o Iərəmərə, iatətapəh əskasɨk otəmat məmə nəkotatɨg e nəmegəhən kit itəm tətuatɨp e naunən itəm Uhgɨn təmaun-in itəmat lan.\x - \xo 4:1 \xt Kol 1:10 \x* \v 2 Otos-iəhau atɨp itəmat e natɨmnat rafin, kən motuwa itəmat netəm mətɨg, kən nətəlɨgən rəhatəmat otəfəməh, kən nian suah kit otol nat kit təsahmenən e nɨganəmtɨtəmat, kən nɨkitəmat otəsahmə uəhaiən ron e nolkeikeən rəha Uhgɨn.\x - \xo 4:2 \xt Kol 3:12-13 \x* \v 3 Narmɨn Rəha Uhgɨn təmeafɨmɨn itəmat, tol nəhlan onəkotalkut əskasɨk məmə nəkotatɨg kitiəh e nəməlinuən.\x - \xo 4:3 \xt Kol 3:14-15 \x* \v 4 Kitat nɨpətɨn kitiəh əm, kən Narmɨn Rəha Uhgɨn kitiəh əm, kən itəmat noatələhəu-pən əskasɨk rəhatəmat nətəlɨgən e nat kitiəh əm, nəwɨrən itəm Uhgɨn təmaun-in itəmat ron. \v 5 Kən Iərəmərə kitiəh əm, nəgətunən kitiəh əm, baptais kitiəh əm; \v 6 kən kitat koatəfak kəm Uhgɨn kitiəh əm u in rəhatat rafin Tata. In tatərəmərə rafin e kitat, kən tatol rəhan wək e nəmegəhən rafin rəhatat, kən mətatɨg e nɨkitat rafin.\x - \xo 4:6 \xt 1 Kor 12:6 \x* \p \v 7 Məto e kitat rafin agɨn kitiəh kitiəh, Kristo təmoor rəhan nəsanənən o nolən wək pɨsɨn pɨsɨn mɨn.\x - \xo 4:7 \xt Rom 12:3,6 \x* \v 8 Tol nəhlan, Naoa Rəha Uhgɨn tatən məmə, \q1 “Nian in təmər ilɨs agɨn, \q1 kən mit-iarəp rəhan tɨkɨmɨr mɨn itəm təmol win elat. \q1 Kən təmos-ipən nat wɨr kəm netəmim.”\x - \xo 4:8 \xt Sam 68:18\x* \m \v 9 Əplan-tu nəghatən əh məmə, “In təmər.” Nɨpətɨn təmə, Kristo təmaupən meiuaiu ləhau agɨn, ikɨn-u e nətueintən.\x - \xo 4:9 \xt Jon 3:13 \x* \v 10 Suah u itəm təmeiuaiu-pa, in etəm kitiəh əm itəm in təmər mɨn ilɨs agɨn-əh maprəkɨs-in neai məmə in otatɨg ikɨn mɨn rafin. \v 11 In etəm kitiəh əm itəm in təmos-ipən nəsanənən rəhan kəm netəmim pɨsɨn pɨsɨn mɨn məmə neen okotuwa aposol mɨn, neen okotuwa ien mɨn, neen okotuwa netəmim rəha nən-iarəpən namnusən təwɨr, neen okotuwa pasta mɨn ne iəgətun mɨn.\x - \xo 4:11 \xt 1 Kor 12:28 \x* \v 12 Kristo təmol nəhlan məmə ilat okotasitu motol əpen-əpenə e netəmim rəha niməfak, kən netəm rəha niməfak okotol wək rəha Uhgɨn məmə nɨpətɨ Kristo otəskasɨk, \v 13 mətoarus kitat rafin kotuwa motol kitiəh e nahatətəən rəhatat, ne nɨtunən e Nətɨ Uhgɨn, kən moatepət motuwa motahmen e Kristo itəm in tətuatɨp agɨn.\x - \xo 4:13 \xt Kol 1:28 \x* \v 14 Kən məmə kitat okotapəs nolən mɨn rəha nɨsualkələh itəm nian rafin koatəuhlin rəhalat nətəlɨgən e nat kɨnotahatətə rəkɨs lan, tahmen e kɨnu kit itəm peau-peau mɨn kotahl əpnapɨn əm kətan. Nətəlɨgən rəhatəmat tatol nəhlan məto-inu suah kit tatəgətun nat pɨsɨn, o suah kit mɨn tatiuw rəhatəmat nətəlɨgən e nəghatən rəhan itəm nɨkitəmat təht məmə in təwɨr, məto e nɨpahrienən, suah əh tateiuə. \v 15 Məto kəp, kitat okəsotolən nəhlan. Okotən əm nɨpahrienən e nolkeikeən, kən e nolən əh, e natɨmnat rafin itəm koatol, okotepət motuwa motahmen e Kristo, itəm in rəhn-kapə niməfak. \v 16 Kən Kristo tatol məmə rəhan mɨn netəmim kotuwa kitiəh, tahmen-pən əm e noanol mɨn itəm koatɨlpɨn nɨpətɨ etəmim. Nian nolɨn-olɨn nɨpətɨn koatol-wɨr wək ətuatɨp rəhalat e nolkeikeən, mol nɨpətɨn tatepət matəskasɨk.\x - \xo 4:16 \xt Kol 1:18; 2:19 \x* \s1 Nolən wi rəha iəfak mɨn \p \v 17 E nərgɨ Iərəmərə iatən əskasɨk kəm itəmat məmə onəsotətəu-pən mɨnən nolən rəha netəm mɨn u kəsotənən nɨpahrienən e Uhgɨn. Nətəlɨgən rəhalat tol nat əpnapɨn lan.\x - \xo 4:17 \xt Rom 1:21; 1 Pita 1:14 \x* \v 18 Nɨtunən rəhalat tətan əm əpəh tapinəp ikɨn, kən moatan isəu o nəmegəhən itəm Uhgɨn tatos-ipa məto-inu rəhalat-kapə tiəkɨs kən kəsotolkeikeən məmə okotɨtun Uhgɨn, kən kɨnotəruru nat. \v 19 Kən məsotaulɨsən o rəhalat nolən rat mɨn, kən mɨnotegəhan-in nolən rat mɨn koatərəmərə e nəmegəhən rəhalat, tahmen e nɨtəpən nɨpɨtan, ne nolən mɨn nəhlan. Kən nian rafin koatolkeike mɨn məmə okotol təhmɨn mɨn. \p \v 20 !Məto nian kəmatəgətun itəmat e Kristo, nəgətunən in tol pɨsɨn agɨn-əh e inəh! \v 21 Kəmatəgətun itəmat e nolən rəha Kristo, kən itəmat rəhan mɨn, kən kəgətun itəmat e nɨpahrienən itəm tətatɨg lan. \v 22 Kən kəməgətun itəmat nəhlan e nolən mɨn rəhatəmat aupən məmə, otəhlman rəhatəmat nolən oas mɨn itəm kotərat tahmen e nat pien kit, kən nolkeikeən tərat mɨn atɨp koateiuə-in itəmat.\x - \xo 4:22 \xt Rom 8:13; Kol 3:9 \x* \v 23 Nəmegəhən ne nətəlɨgən rəhatəmat otəkəike muwa muwiwi mɨn.\x - \xo 4:23 \xt Rom 12:2 \x* \v 24 Kən itəmat onəkotəkəike motuwa netəm wi mɨn e nolən mɨn rəhatəmat, itəm Uhgɨn təmol məmə okotahmen lan, inu nolən mɨn itəm nɨkin tətagien lan, ne nolən mɨn ətuatɨp pahrien.\x - \xo 4:24 \xt Jen 1:26; Kol 3:10 \x* \p \v 25 Tol nəhlan, itəmat rafin nəkotəkəike motapəs nolən rəha neiueiuəən, məto nakotən nɨpahrienən kəm itəmat mɨn, məto-inu kitat nolɨn-olɨn nɨpətɨ Kristo.\x - \xo 4:25 \xt Sek 8:16; Kol 3:8-9 \x* \v 26 Nian nɨkim tɨtahmə, əsolən nolən rat, kən aluin uəhai əm məsolən neməha tətatɨg lam mətoarus mɨtgar tuwɨn miwɨg,\x - \xo 4:26 \xt Sam 4:4; Jem 1:19-20 \x* \v 27 kən əsos-ipənən kuhal kit kəm Setan. \v 28 Itəm tətakləh otəkəike məhlman nolən əh, məto in otəkəike mol atɨp nat e nelmɨn, məmə in otol win e nat wɨr kit itəm tɨtun nos-ipənən kəm ian-rat mɨn. \p \v 29 Əsənən nəghatən rat e nohlɨm, məto ən əm nat wɨr itəm otasitu e netəmim nian kotaliwək e suatɨp pɨsɨn pɨsɨn mɨn, məmə nəghatən əh otawte-in nəwɨrən rəha Uhgɨn kəm ilat.\x - \xo 4:29 \xt Kol 4:6 \x* \v 30 Əsotolən Narmɨn Rəha Uhgɨn təto nahməən o nolən rəhatəmat, məto-inu in nəmtətin rəhatəmat məmə itəmat rəha Uhgɨn, kən in otɨləs-irəkɨs itəmat e nolən rat mɨn e nian rəha nosmegəhən.\x - \xo 4:30 \xt Aes 63:10; Efes 1:13-14; 1 Tes 5:19 \x* \v 31 Kən ərakin rafin natɨmnat mɨn u: nahməən e nɨkitəmat itəm tətatɨg tatuwəh; ne nolən neməhaa; ne nolən rəha nən ratən netəmim; ne nolən rəha nɨkitəmat ne nohlɨtəmat tɨtatɨperəh pɨk tahmen e kaluəluə; ne nolən rəha nərgəhəuən; ne nolən mɨn rafin itəm okotol nəratən kəm netəmim.\x - \xo 4:31 \xt Kol 3:8 \x* \v 32 Məto otəwɨr otəmat mɨn, kən motol nɨkitəmat tɨmətmətɨg otəmat mɨn. Kən motaluin nolən rat mɨn itəm nəkoatol etəmat mɨn, tahmen-pən əm məmə Uhgɨn təmaluin rəhatəmat nolən rat mɨn e Kristo.\x - \xo 4:32 \xt Mat 6:14; 18:22-35; Kol 3:12-13 \x* \c 5 \s1 Nəmegəhən e nəhag-əhagən \m \v 1 Tol nəhlan, otalkut əskasɨk məmə onəkotasgəwɨn Uhgɨn məto-inu itəmat nenətɨ Uhgɨn mɨn itəm in tolkeike pɨk itəmat.\x - \xo 5:1 \xt Mat 5:48 \x* \v 2 Kən otaskəlɨm əskasɨk nolən rəha nolkeikeən, tahmen əm məmə Kristo təmolkeike mihin kitat kən muwa mɨmɨs otat, kən nɨmɨsən rəhan tahmen e sakrifais kit nəmiəwɨn təwɨr itəm katos-ipən kəm Uhgɨn mol nɨkin tagien lan.\x - \xo 5:2 \xt Eks 29:18; Hip 10:10 \x* \p \v 3 Məto-inu itəmat netəmim rəha Uhgɨn itəm nəkotətuatɨp, kən itəmat nəsotolən agɨn nolən rat kit məmə okən rat itəmat ron, iatən nolən rat mɨn tahmen e nɨpɨtan ne nəman ne, koatit anion ilat mɨn; ne nolən rat rafin itəm tol naulɨsən o nənən; ne netəmim naumɨs. \v 4 Kən təsəwɨrən məmə nakotən nəghatən itəm taulɨs o nənən, o nəghatən alməl mɨn, o nəsanən, o nəpoaən. Təsətuatɨpən məmə nakotən nəghatən rat mɨn əh, məto otən nəghatən wɨr mɨn kəm Uhgɨn, məmə nɨkitəmat tagien o natɨmnat itəm in təmol otəmat. \v 5 Kən nəkotəkəike motɨtun nat u məmə, netəmim itəm koatɨtəp nɨpɨtan, o netəmim itəm koatol nolən rat itəm tol naulɨsən o nənən, o netəm naumɨs, ilat mɨn əh ko kəsotuwɨnən e nərəmərəən rəha Kristo ne Uhgɨn, (netəm naumɨs kotahmen e netəm koatəfak kəm narmɨ nat mɨn, rəhalat nautə in uhgɨn rəhalat).\x - \xo 5:5 \xt 1 Kor 6:9-10; Kol 3:5 \x* \v 6 Sotegəhan-inən məmə suah kit otiuw-pən itəmat e nəghatən eiueiuə mɨn rəhan itəm nɨpahrienən lan tɨkə. Məto-inu o nolən rat mɨn əh, Uhgɨn nɨkin otərat kən otol nalpɨnən kəm netəmim itəm koatəht nəwian.\x - \xo 5:6 \xt Rom 1:18; Kol 2:4,8 \x* \v 7 Tol nəhlan, əsotuwɨnən motan kələh itəmat min ilat motol nolən rat mɨn itəm koatol. \p \v 8 Nian kit aupən, napinəpən tatərəmərə etəmat, məto roiu itəmat nɨnotuwa o Kristo kən nəhag-əhagən tɨnatərəmərə etəmat.\x - \xo 5:8 \xt Jon 12:36; Efes 2:13; Kol 1:13; 1 Pita 2:9 \x* Kən tol nəhlan, otan tahmen e netəm rəha nəhag-əhagən, \v 9 məto-inu nəhag-əhagən e nəmegəhən rəhatəmat tatoe-in nəwɨrən, ne nətuatɨpən, ne nɨpahrienən. \v 10 Kən otalkut məmə onəkotegəs-in motɨtun nolən mɨn itəm okotol Uhgɨn nɨkin tagien lan. \v 11 Əsotətəu-pənən netəmim rəha napinəpən motol nolən rat mɨn itəmat min ilat. Noa təwɨr mɨn e nolən mɨn əh tɨkə. Məto otəmki-pa nolən mɨn əh e nəhag-əhagən, kən netəmim okotɨtun məmə nolən mɨn əh kotərat. \v 12 In naulɨsən asol o nən-iarəpən nolən anion mɨn rəha netəm u itəm koatəht nəwia Uhgɨn. \v 13 Məto natɨmnat rafin itəm okotuwa e nəhag-əhagən, netəmim kotəplan wɨr məmə ilat kotahro nulan.\x - \xo 5:13 \xt Jon 3:20-21 \x* \v 14 Tol nəhlan məto-inu nian nəhag-əhagən tatol əp nat kit, kən in mɨn tatuwa nəhag-əhagən. O nat u inu katən məmə, \q1 “Itəmat u noatapɨl, otaiir-ta, \q1 otəmegəh e nɨmɨsən, \q1 pəs Kristo otasiəgəpɨn itəmat.”\x - \xo 5:14 \xt Aes 26:19; Rom 13:11 \x* \p \v 15 Kən oatəto wɨr itəmat, məsotatɨgən məmə netəm kotalməl ne, məto nəkotatɨg e nenatɨgən, \v 16 kən nian rafin okəmə nəkotəplan suatɨp o nolən nəwɨrən kit, otol, məto-inu roiu kotatɨg e nian rəha nəratən tepət.\x - \xo 5:16 \xt Kol 4:5 \x* \v 17 Kən tol min-nəhlan, sotalmələn-ta, məto otəkəike motalkut məmə onəkotɨtun nat naka itəm Iərəmərə tolkeike. \v 18 Sotapɨsən e alikol məto-inu otiuw-pən itəmat e nalmələn, məto təwɨr məmə nəmegəhən rəhatəmat otərioah əm e Narmɨn Rəha Uhgɨn.\x - \xo 5:18 \xt Luk 21:34 \x* \v 19 Otəghat kəm itəmat mɨn e napuən mɨn e Naoa rəha Napuən, ne napuən mɨn rəha niməfak, ne napuən mɨn itəm tatɨsɨ-pən e Narmɨn Rəha Uhgɨn.\x - \xo 5:19 \xt Kol 3:16 \x* Otan, kən otan napuən mɨn e nɨkitəmat kəm Iərəmərə, \v 20 kən nəkotəkəike moatən kəm Tata Uhgɨn məmə nɨkitəmat tagien o natɨmnat rafin, kən otən e nərgɨ Iərəmərə Iesu Kristo.\x - \xo 5:20 \xt Kol 3:17 \x* \s1 Nolən rəha netəm kəmotol marɨt \p \v 21 Otətəlɨg-in kən motol nəghatən rəhatəmat mɨn məto-inu nakotɨsiai-in Kristo.\x - \xo 5:21 \xt 1 Pita 5:5 \x* \p \v 22 Itəmat nɨpɨtan itəm nɨnotol marɨt rəkɨs, otətəlɨg-in kən motol nəghatən rəha nəman mɨn rəhatəmat məmə noatol kəm Iərəmərə.\x - \xo 5:22 \xt Kol 3:18; 1 Pita 3:1 \x* \v 23 Otol nəhlan məto-inu iərman in tərəmərə e rəhan pətan tahmen e Kristo in tərəmərə e niməfak u nɨpətɨn, kən in rəhan Iosmegəh.\x - \xo 5:23 \xt 1 Kor 11:3; Efes 1:22 \x* \v 24 Niməfak tatətəlɨg-in kən matol nəghatən rəha Kristo, kən tahmen-ahmen əm, nɨpɨtan itəm kɨnotol marɨt rəkɨs okotəkəike kətəlɨg-in kən motol nəghatən rəha rəhalat mɨn nəman e natɨmnat rafin. \p \v 25 Kən itəmat nəman itəm nɨnotol marɨt rəkɨs, otolkeike rəhatəmat nɨpɨtan tahmen əm məmə Kristo təmolkeike niməfak, kən mos-ipən rəhan nəmegəhən ron.\x - \xo 5:25 \xt Kol 3:19; 1 Pita 3:7 \x* \v 26 Təmol nəhlan məmə in otol niməfak otətuatɨp, kən təmaikuas lan e nəghatən rəha Uhgɨn, tahmen e nəhau tətaikuas e netəmim.\x - \xo 5:26 \xt Taet 3:5 \x* \v 27 Təmol mɨn nəhlan məmə Kristo tɨtun nosən rəhan niməfak muwa ron, kən niməfak u tətuatɨp wɨr, kən kəsehm-pənən nolən rat kit lan, kən in təwɨr məhag-əhag. Niməfak əh in tahmen e pətan kit itəm kəmol-pən malə-malə kəm in məmə otol marɨt, kən nat kit tɨkə e nɨpətɨn itəm təsətuatɨpən.\x - \xo 5:27 \xt 2 Kor 11:2; Kol 1:22 \x* \v 28 Kən e suatɨp kitiəh əm, nəman okotəkəike motolkeike rəhalat nɨpɨtan mɨn tahmen məmə koatolkeike atɨp əm nɨpətɨlat. Etəm itəm tolkeike pɨk rəhan pətan, tolkeike atɨp in. \v 29 Otətəlɨg-in-tu, suah kit tɨkə itəm tatetəhau atɨp nɨpətɨn, məto in tətagwən wɨr kən matehm wɨr, tahmen əm məmə Kristo tatol kəm niməfak, \v 30 məto-inu kitat nəwtain nɨpətɨn. \v 31 Naoa Rəha Uhgɨn tatən məmə, “O nat əh, suah kit otiet rəkɨs e rəhan tata ne mama, kən mol kitiəh ilau rəhan pətan, kən ilau okuea tahmen e nɨpətɨn kitiəh əm.”\x - \xo 5:31 \xt Jen 2:24; Mat 19:5 \x* \v 32 Nəghatən əh in nəghatən wɨr kit itəm təfɨgəm, kən nɨpətɨn tatəhluaig. Məto iatən məmə in nimaa nəghatən kit məmə Kristo ne niməfak, ilau kitiəh.\x - \xo 5:32 \xt Nol Əpən 19:7 \x* \v 33 Məto nəghatən əh tatuwa mɨn otəmat. Kən itəmat nəman kitiəh kitiəh onəkotolkeike rəhatəmat nɨpɨtan mɨn tahmen e nakotolkeike atɨp mɨn itəmat. Kən nɨpɨtan, nəkotəkəike motɨsiai-in rəhatəmat nəman. \c 6 \s1 Nolən rəha nɨsualkələh ne tata ne mama \m \v 1 Itəmat nɨsualkələh. Otol nəwia tata ne mama rəhatəmat məto-inu rəha Iərəmərə u itəmat, kən nolən əh in tətuatɨp məmə itəmat nəkotol.\x - \xo 6:1 \xt Kol 3:20 \x* \v 2 Nəghatən kit e Naoa Rəha Uhgɨn tatən məmə, “Otos-ipən nɨsiaiiən kəm rəhatəmat tata ne mama.” Inu tatətul aupən e lou mɨn itəm nəniəkɨsən kit tətatɨg lan, kən nəniəkɨsən əh tatən nəhlan məmə, \v 3 okəmə nəkotol nəhlan, “natɨmnat mɨn e nəmegəhən rəhatəmat okotaiu wɨr, kən natɨgən rəhatəmat e nətueintən u otəfəməh.”\x - \xo 6:3 \xt Dut 5:16 \x* \p \v 4 Tata mɨn. Əsotolən nolən əskasɨk e nenətɨtəmat mɨn məmə otol nɨkilat təpou mahmə, məto ehm wɨr ilat, məg-ətuatɨp-in nolən mɨn rəhalat, kən məgətun ilat e suatɨp rəha Iərəmərə.\x - \xo 6:4 \xt Sam 78:4; Prov 22:6; Kol 3:21 \x* \s1 Nolən rəha slef mɨn ne rəhalat etəm-iasol mɨn \p \v 5 Slef mɨn. Otol nəwia netəm-iasol mɨn rəhatəmat e nətueintən u, otol e nɨsiaiiən, ne nəgɨnən, kən otol e nɨkitəmat pahrien tahmen əm məmə rəhatəmat etəm-iasol in Kristo.\x - \xo 6:5 \xt Kol 3:22-23; Taet 2:9-10; 1 Pita 2:18 \x* \v 6 Kən otol nəwialat, məto sənəmə nian əm itəm ilat koatehm itəmat lan məmə nɨkilat otətagien otəmat. Məto otol nəwialat tahmen məmə itəmat slef mɨn rəha Kristo, kən moatol nolən mɨn itəm Uhgɨn tolkeike e nɨkitəmat pahrien. \v 7 Otol rəhatəmat wək e nɨkitəmat rafin tahmen-pən əm mə noatol wək rəha Iərəmərə, sənəmə noatol wək rəha etəmim əm, \v 8 məto-inu nəkotɨtun məmə Iərəmərə otos-ipɨnə nətouən kəm netəmim rafin e nat wɨr mɨn itəm kəmotol, nat əpnapɨn okəmə in slef kit o in etəm əpnapɨn əm kit.\x - \xo 6:8 \xt 2 Kor 5:10; Kol 3:24-25 \x* \p \v 9 Kən itəmat netəm-iasol mɨn. Otehm mihin mɨn əm rəhatəmat slef mɨn e suatɨp kitiəh əm. Əsotəghat əskasɨkən kəm ilat məmə ilat okotol nəwiam, məto-inu nəkotɨtun məmə Etəm-iasol rəhalat ne rəhatəmat in kitiəh əm əpəh e nego e neai, kən in tatol tahmen-ahmen əm kəm netəmim rafin.\x - \xo 6:9 \xt Rom 2:11; Kol 4:1 \x* \s1 Nuwɨnən e natɨmnat rəha Uhgɨn o nəluagɨnən \p \v 10 Namnun nəghatən rəhak tol min-nulan. Otətul əskasɨk e Iərəmərə ne rəhan nəsanənən asol.\fig |alt="Roman soldier in armor" src="LB00196B.TIF" size="col" loc="Eph 6:10-17" ref="Efes 6:10" \fig* \v 11 Otuwɨn e natɨmnat rafin rəha Uhgɨn o nəluagɨnən məmə nəkotɨtun nosən nətulən rəhatəmat nian Setan tatol nalpəkauən e neiueiuəən o nohən itəmat.\x - \xo 6:11 \xt Rom 13:12; 2 Kor 10:4 \x* \v 12 Iatən nəhlan məto-inu kitat kəsotəluagɨnən kitat netəmim rəha nətueintən, məto koatəluagɨn kitat nat pɨsɨn itəm kəsotəplanən, inəh iərəmərə mɨn, ne nepətən mɨn, ne nat itəm kotəsanən e nəratən rəha napinəpən roiu e nətueintən, ne iərmɨs mɨn e magoagəp.\x - \xo 6:12 \xt 1 Pita 5:8-9 \x* \v 13 Tol nəhlan, otuwɨn e natɨmnat rafin rəha Uhgɨn o nəluagɨnən məmə nian nəratən itəm Setan tatol otuwa, nəkotɨtun nosən nətulən rəhatəmat, kən nian nəmol əpen-əpenə rafin o nəluagɨnən, nəkotɨtun nosən nətulən rəhatəmat. \p \v 14 !Kən, otol əpen-əpenə! Nian nakotətul əskasɨk o nəluagɨnən, rəhatəmat natɨmnat rəha nəluagɨnən tol min-nulan: \p Otaskəlɨm əskasɨk nəghatən pahrien, inu tahmen e kətəut itəm nəmotəlis nəlugɨtəmat lan. \p Otol nolən rəhatəmat otətuatɨp e nɨganəmtɨ Uhgɨn e nahatətəən, inu tahmen e iaen itəm tatətlosɨg-in manɨkɨləhatəm.\x - \xo 6:14 \xt Aes 11:5; 59:17; 1 Tes 5:8 \x* \p \v 15 Otol rəhatəmat nətəlɨgən təskasɨk e namnusən təwɨr rəha nəməlinuən, inu tahmen e put əskasɨk itəm tətasitu etəmat o nətulən.\x - \xo 6:15 \xt Rom 10:15 \x* \p \v 16 Kən nat kit mɨn e in mɨn əh, otahatətə əskasɨk e Uhgɨn, inu tahmen e sil u in timba asol kit itəm tɨtun nahtosɨg-inən məwiəmɨs nɨgəm e nəgənɨn nɨfagə rəha Setan itəm tatuəp. \p \v 17 Otən nɨpahrienən e nosmegəhən rəha Uhgɨn, inu tahmen məmə natuwɨn e hat əskasɨk kəmol e iaen itəm tatəfətain rəhn-kapətəm. \p Otɨtun wɨr Naoa Rəha Uhgɨn, inu tahmen məmə nakos e naip rəha nəluagɨnən itəm Narmɨn Rəha Uhgɨn tatos-ipɨnə kəm itəmat.\x - \xo 6:17 \xt Hip 4:12 \x* \p \v 18 Kən otegəhan-in məmə Narmɨn Rəha Uhgɨn otit itəmat e rəhatəmat nəghatən kəm Uhgɨn e nian rafin, kən otəghat kəm Uhgɨn e nəfakən e nolən pɨsɨn pɨsɨn mɨn ne nətapəhən mɨn. Tol nəhlan, otegəs wɨr, kən motəfak nian rafin o iəfak mɨn rafin.\x - \xo 6:18 \xt Luk 18:1; Kol 4:2; 1 Tes 5:17 \x* \p \v 19 Kən otəfak mɨn ron io məmə nian rafin itəm iatəghat, kən Uhgɨn otos-ipa nəghatən kəm io, məmə esəgɨnən o nən-iarəpən nat anion rəha namnusən təwɨr itəm Uhgɨn təmol əp kəm kitat.\x - \xo 6:19 \xt Kol 4:3-4; 2 Tes 3:1 \x* \v 20 Kən roiu, io ien əhruin rəha Iesu Kristo, məto ekətatɨg əm e kalapus kəməlis io e sen u iaen, məto-inu iatən-iarəp namnusən təwɨr əh. Ekəike mən-iarəp namnusən təwɨr əh məsəgɨnən, kən otəfak ron io məmə ekol min-nulan.\x - \xo 6:20 \xt 2 Kor 5:20; Flm 9 \x* \s1 Namnun nəghatən rəha Pol \p \v 21-22 Io iakolkeike məmə itəmat nakotəto namnusən rəhak, kən tol nəhlan, ekahl-ipɨnə Tikikas tɨmnə. In piətat keike kit itəm tətaiu əskasɨk e wək rəha Iərəmərə ikɨn-u. In otən-iarəp namnusən rəhatɨmat kəm itəmat məmə io etəhratɨg nulan, kən namnusən əh otɨləs-ipər nətəlɨgən rəhatəmat.\x - \xo 6:21-22 \xt Wək 20:4; Kol 4:7-8; 2 Tim 4:12 \x* \p \v 23 Pəs Uhgɨn Tata ne Iərəmərə Iesu Kristo okios-ipɨnə nəməlinuən, ne nolkeikeən, ne nahatətəən. \v 24 Pəs Uhgɨn otawte-in nəwɨrən rəhan kəm netəmim rafin itəm kotolkeike rəhatat Iərəmərə Iesu Kristo e nolkeikeən itəm namnun tɨkə.