\id COL  
\h KOLOSI 
\toc1 Kolosi 
\toc2 Kol 
\mt1 Kolosi  
\mt2 Naoa itəm Pol təməte tuwɨn kəm iəfak mɨn ikɨn Kolosi  
\imt1 Nəghatən əkuəkɨr rəha naoa u Kolosi  
\ip \bd ?Pah təməte naoa u?\bd* Aposol Pol təməte naoa u.  
\ip \bd ?Təməte tatuwɨn kəm pah?\bd* Təməte tatuwɨn kəm niməfak əpəh Kolosi, taon asol kit əpəh nɨtən asol Esia.  
\ip \bd ?Nəmegəhən tahro nulan nian təməte?\bd* Katən məmə okəm-naka Epafras təmətuoun niməfak əh Kolosi. Pol təsuwɨnən məplan niməfak əh, məto iəgətun eiueiuə neen kəmotuwa e niməfak. Koatən məmə okotəkəike kətəu-pən suatɨp neen rəha nagwənən ne nənɨmən, kən kəfak kəm nagelo mɨn, moatən məmə Kristo in sənəmə ilɨs pɨk. Koatən məmə koatos nɨtunən neen itəm koatəhluaig, moatən məmə nɨtunən ne nolən rəha etəmim in nat kit itəm iahgin pɨk.  
\ip \bd ?Təməte naoa u o naka?\bd* Pol təməte naoa u məmə otoh nəgətunən eiueiuə mɨn itəm koatatɨg e niməfak. Molkeike məmə otən-iarəp məmə Kristo in ilɨs taprəkɨs-in natɨmnat rafin, kən iəfak mɨn okəsotagɨleən e nəgətunən eiueiuə mɨn əh, məto-inu ilat nat əpnapɨn əm.  
\c 1  
\s1 Pol təmətuoun rəhan nəghatən  
\m
\v 1 Io Pol, u io aposol kit rəha Kristo Iesu, itəm Uhgɨn təmɨtəpun rəkɨs io məmə rəhan. Itɨmlau piətat Timoti etuatɨg,  
\v 2 kən nɨkitɨmlau tətagien məmə iatuəghat kəm itəmat e naoa u, itəm iatuəte matuahl-ipɨnə kəm itəmat netəmim rəha Uhgɨn əpəh Kolosi, inu piak mɨn ne wɨnɨk mɨn e Kristo itəm nakotahatətə əskasɨk lan. Itɨmlau iatuəfak məmə nəwɨrən ne nəməlinuən rəha Uhgɨn Tata rəhatat in otəkəike mətatɨg otəmat.   
\s1 Pol təmənwiwi Uhgɨn o netəm Kolosi  
\p
\v 3 Nian ekoatəfak otəmat kəm Uhgɨn u tata rəha Iərəmərə Iesu Kristo, kən nian rafin ekoatən tagkiu kəm in o rəhan wək e nəmegəhən rəhatəmat, məto-inu emotəto  
\v 4 məmə rəhatəmat nahatətəən təskasɨk ron ne nolkeikeən rəhatəmat tatuwɨn o netəmim itəm koatəfak.\x - \xo 1:4 \xt Efes 1:15-16 \x*  
\v 5 Nahatətəən ne nolkeikeən rəhatəmat tol min-nulan məto-inu nəkotɨtun wɨr e nɨkitəmat məmə Uhgɨn otos-ipɨnə kəm itəmat nat naka itəm in təmol əpen-əpenə lan əpəh ilɨs e nego e neai. Nəmotəto rəkɨs natɨmnat mɨn əh e nəghatən pahrien, inu namnusən təwɨr rəha Iesu Kristo.  
\v 6 Ikɨn mɨn e nətueintən u, namnusən təwɨr tatoe-in noan matəwiə matol wi nəmegəhən rəha netəmim. Tol əm mə inu nian itəmat nəmotəto motɨtun nɨpahrienən əh e nəwɨrən rəha Uhgɨn, kən tatəwiə mɨn matoe e rəhatəmat nəmegəhən.\x - \xo 1:6 \xt Efes 1:13; 1 Pita 1:4 \x*  
\v 7 Inu suah u Epafras, tɨnən rəkɨs nəghatən u kəm itəmat. In etəmim wɨr kit itəm tatos rəhatɨmlau nəghatən. In etəmim kit tatətul əskasɨk o nolən wək rəha Kristo kən mətasitu etəmat.  
\v 8 In təmən kəm itɨmlau nolkeikeən rəhatəmat itəm tatuwɨn o netəmim itəm Narmɨn Rəha Uhgɨn təmos-ipɨnə kəm itəmat.\x - \xo 1:8 \xt Kol 4:12; Flm 23 \x*   
\p
\v 9 Tol min-nulan, e nian itɨmat emoatəto namnusən əh, kən ekoatəfak e nian rafin otəmat. Ekoatətapəh-in o Uhgɨn məmə in otətəlmɨn itəmat e rəhan nətəlɨgən ne nenatɨgən pəs nəkotɨtun wɨr nəwian.\x - \xo 1:9 \xt Efes 1:16-17 \x*  
\v 10 Ekoatəfak nulan məmə naliwəkən rəhatəmat otos-ipən nɨsiaiiən kəm Uhgɨn pəs tol nɨkin tətagien ron. Məto-inu nəmegəhən rəhatəmat tatoe-in noan itəm təwɨr o wək rafin rəha Uhgɨn itəm noatol. Pəs Uhgɨn otasitu etəmat məmə nəkotɨtun wɨr in.  
\v 11 Ekoatəfak məmə nəsanənən asol rəha Uhgɨn otol itəmat nakotəsanən e nian nəratən tatuwa. Pəs nəkoatətul əskasɨk kən nətəlɨgən rəhatəmat təfəməh, kən nagienən tətatɨg etəmat,\x - \xo 1:11 \xt Efes 1:19; 3:16 \x*  
\v 12 kən nakoatən kəm Tata Uhgɨn məmə nɨkitəmat tətagien o natɨmat itəm təmol. In təmol itəmat nəkotətuatɨp, məmə nəkotɨtun nosən nautə rəha Uhgɨn itəm otəpanuwa. Onəkotos rəhatəmat nautə tahmen e netəmim rafin itəm koatəfak motaliwək e nəhag-əhagən rəha Uhgɨn.\x - \xo 1:12 \xt Efes 1:11,18 \x*  
\v 13 Kən Uhgɨn təmol nəhlan nian in təmɨləs-irəkɨs kitat e nərəmərəən rəha napinəpən, mɨnol kitat kɨnotuwa e nərəmərəən rəha Nətɨn itəm in tolkeike pɨk.\x - \xo 1:13 \xt Luk 22:53; Efes 2:2 \x*  
\v 14 Kən nətɨn təmɨkɨs kitat e nalpɨnən rəha təfagə, inəh təmafəl kitat e təfagə rat mɨn rəhatat.\x - \xo 1:14 \xt Efes 1:7 \x*   
\s1 Kristo in ilɨs taprəkɨs-in  //  natɨmnat rafin  
\q1
\v 15 Nətɨ Uhgɨn tahmen-pən əm e rəhan tata itəm kol netəmim kəsotehmən.  
\q1 Aupən aupən agɨn, nian nɨməptən ne neai ne natɨmnat rafin kəmoatɨkə əh, məto Nətɨn, in tɨnɨmaupən matɨg rəkɨs, kən tol-pən in, in ilɨs tatərəmərə o natɨmnat rafin mɨn u.\x - \xo 1:15 \xt Jon 1:18; 2 Kor 4:4 \x*   
\q1
\v 16 In ilɨs məto-inu in təmol natɨmnat rafin e nətueintən u, ne neai, natɨmnat itəm katehm ilat o kəsehmən ilat, inəh nagelo mɨn, ne iərmɨs mɨn, ne narmɨn rat mɨn, ne iərəmərə mɨn rafin. Kən in təmol natɨmnat mɨn rafin u məmə rəhan.   
\q1
\v 17 Kən in tɨnɨmaupən matɨg rəkɨs e natɨmnat rafin. Kən natɨmnat mɨn rafin koatatɨg məto-inu nəsanənən rəhan tətaskəlɨm ilat.\x - \xo 1:17 \xt Jon 1:1; 8:58 \x*   
\q1
\v 18 Kən in əm tatətul aupən o niməfak, kən niməfak in tatol wək tahmen-pən e nɨpətɨn, kən in rəhn-kapə.  
\q1 Kən in nəukətɨ niməfak, inəh in etəmim itəm in təmaupən məmegəh lilɨn e nɨmɨsən.  
\q1 Tol nəhlan, in ilɨs e natɨmnat rafin.\x - \xo 1:18 \xt Wək 26:23; Efes 1:22-23; Nol Əpən 1:5 \x*   
\q1
\v 19 Məto-inu e nəwia Uhgɨn, nəmegəhən ne nəsanənən rafin rəhan tətatɨg əm e Kristo, kən Kristo in ilɨs e natɨmnat rafin.\x - \xo 1:19 \xt Kol 2:9 \x*   
\q1
\v 20 Kən e Kristo, Uhgɨn təmələhəu nəməlinuən nian nɨta Kristo təmaiu e nɨg kəməluau, kən netəmim, ne nat megəh mɨn, ne nagelo mɨn, ne iərmɨs mɨn, ne natɨmnat rafin kəmotuwa kuəfɨmɨn ilat mɨn e nərəmərəən rəha Uhgɨn.  
\q1 E Kristo əm Uhgɨn təmol natɨmnat mɨn əh.\x - \xo 1:20 \xt Efes 1:10 \x*   
\p
\v 21 Aupən ikɨn, itəmat nəmoatətul isəu o Uhgɨn, kən itəmat tɨkɨmɨr mɨn rəhan e nətəlɨgən rəhatəmat, kən nəmoatol təfagə rat.\x - \xo 1:21 \xt Rom 5:10; Efes 2:12 \x*  
\v 22 Məto roiu əh, Uhgɨn təmol məmə itəmat nəmotuwa kol kitiəh itəmat min e nɨmɨsən rəha Kristo itəm nɨpətɨn təməkul e nɨg kəməluau. Uhgɨn təmol mihin əh lan məmə otos itəmat nakotuwa iuəhkɨr ron, kən motətuatɨp e nɨganəmtɨn, kən rəhatəmat nolən rat tɨkə, kən okol suah kit təsən ratən itəmat.\x - \xo 1:22 \xt Rom 5:10; Efes 5:27 \x*  
\v 23 Natɨmnat mɨn u tol nəhlan okəmə itəmat nəkoatətul əskasɨk e rəhatəmat nahatətəən e Iesu. Nəmoatəto namnusən təwɨr itəm tatəgətun natɨmnat itəm Uhgɨn otol kəm itəmat əpəh e nego e neai, kən rəhatəmat nətəlɨgən otəkəike matətul əskasɨk e natɨmnat mɨn əh. Namnusən təwɨr u, itəm nəmotəto rəkɨs, kəmamnus-iarəp ikɨn mɨn e nətueintən, kən io Pol, Uhgɨn təmaun-in io məmə iatən-iarəp namnusən təwɨr əh.   
\p
\v 24 Nɨkik tagien məmə ekatəto nahməən e nɨpətɨk o rəhatəmat nahatətəən. Kristo təməto nahməən e nɨpətɨn məmə niməfak otaiir. Kən e suatɨp kitiəh əm, io mɨn iatəto nahməən e nɨpətɨk o nɨpətɨ Kristo, inu in niməfak, məmə otəwiə məskasɨk. Kən tol min-nəhlan, wək itəm Iesu təmətuoun, iakolkeike məmə iakasitu e wək rəha Iesu o niməfak, kən matəto nahməən ron.   
\p
\v 25 Uhgɨn əm təmɨləs-ipər io məmə ekol wək e niməfak rəhan. Roiu əh, ekɨtun nasituən etəmat o wək itəm Uhgɨn təmələhəu-pən e nelmək. Rəhak wək məmə iatən-iarəp nəghatən mɨn rafin rəha Uhgɨn pəs nəkotɨtun wɨr,  
\v 26 nəghatən əh in nalpəkau anionən rəha Uhgɨn itəm təmatəhluaig o netəmim rafin aupən ikɨn, məto roiu əh Uhgɨn tɨnuhapɨk nɨpətɨn kəm rəhan netəmim.\x - \xo 1:26 \xt Rom 16:25-26; Efes 3:2-9 \x*  
\v 27 Kən Uhgɨn nɨkin tagien əm məmə otən-iarəp natɨmnat wɨr mɨn rəha Iesu kəm itəmat, netəm naihluə mɨn u kəsənən mə itəmat netəm Isrel, məmə onəkotɨtun mɨn. Nalpəkau anionən itəm təwɨr rəha Uhgɨn, in tol min-nulan, Kristo təmos nɨkitəmat, kən nəkotɨtun motahatətə lan məmə onəkotos rəhan nəwɨrən itəm təwɨr agɨn-əh əpəh e nego e neai.  
\v 28 Kən itɨmat ekoatən-iarəp Kristo kəm netəmim rafin. Kən ekoatən əskasɨk moatəhgaiir e nɨkilat, kən moatəgətun ilat e nenatɨgən wɨr, məmə ilat kotuwa iəfak mɨn itəm koatətul əskasɨk e rəhalat nahatətəən e Kristo.  
\v 29 Iatol wək əskasɨk o nat əh, kən e nian rafin iatol wək əskasɨk pɨk e nəsanənən asol rəha Kristo itəm tatol wək e nəmegəhən rəhak.\x - \xo 1:29 \xt Efes 3:7,20; Fil 4:13 \x*   
\c 2  
\s1 Nəkotəkəike motahatətə əskasɨk e Iesu  
\m
\v 1 Iakolkeike məmə nəkotɨtun mə iatol wək əskasɨk pɨk otəmat netəm Kolosi, ne netəm Laotisia, ne neen mɨn itəm koatəfak məto esehmən ilat.  
\v 2 Iatol wək nəhlan o nɨləs-ipərən nətəlɨgən rəhatəmat rafin, nian itəmat nakotɨlpɨn wɨr nɨkitəmat məmə nɨkitəmat otol kitiəh əm, kən natɨmnat mɨn u in tatuwa nian nakoatolkeike itəmat mɨn. Kən iatol wək məmə itəmat rafin onəkotos nɨtunən təwɨr itəm otol nɨkitəmat təsanən, kən in otol mɨn məmə nəkotɨtun wɨr nəghatən pahrien rəha Uhgɨn itəm aupən təmatəhluaig məto roiu tɨnet-arəp. Kən nalpəkauən anion əh, in Kristo,  
\v 3 itəm Uhgɨn təmərgətain nenatɨgən ne nɨtunən wɨr mɨn rafin rəhan tətatɨg lan.\x - \xo 2:3 \xt 1 Kor 1:24,30 \x*  
\v 4 Io iatəghat nulan kəm itəmat o nahtosɨg-inən nəghatən eiueiuə mɨn rəha netəmim itəm tətehen o niuw-rəkɨsən rəhatəmat nətəlɨgən.\x - \xo 2:4 \xt Rom 16:18 \x*  
\v 5 Tol mə etatɨg pap isəu otəmat, məto nɨkik tatəht pɨk itəmat. Kən nɨkik tagien pɨk məto-inu eməto məmə rəhatəmat nətəlɨgən kitiəh əm, kən itəmat nakotahatətə əskasɨk əm e Kristo.\x - \xo 2:5 \xt 1 Kor 5:3 \x*   
\s1 Rəhatəmat nəmegəhən otəkəike mətatɨg əm e Kristo.  
\p
\v 6 Məto-inu itəmat nəmotos Kristo Iesu məmə in Iərəmərə rəhatəmat, kən nəkotəkəike moatətəu-pən əskasɨk in.  
\v 7 Otaskəlɨm Kristo tiəkɨs tahmen e nokɨ nɨg tateiuaiu mɨləs nəptən, kən pəs rəhatəmat nəmegəhən təwiə məskasɨk lan. Pəs rəhatəmat nahatətəən otəkəike məwiə matəskasɨk e nian rafin, nahatətəən inu kəməgətun itəmat lan aupən. Kən nian rafin okotəike moatən kəm Uhgɨn məmə nɨkitəmat təmər mərioah e nagienən o natɨmnat itəm təmol otəmat.\x - \xo 2:7 \xt Efes 3:17 \x*   
\p
\v 8 Oatəto wɨr itəmat məmə netəmim kəsotatuən itəmat e iəgətun eiueiuən rəhalat. Nəgətun eiueiuən əh tatətəu-pən nətəlɨgən rəha netəmim əm ne nəukətɨ lou mɨn itəm tatəghat-in natɨmnat rəha nətueintən əm. Nəghatən mɨn əh tatɨsɨ-pən o nətəlɨgən oas mɨn rəha netəmim, məto kəsotɨsɨ-pənən o Kristo.   
\p
\v 9 Kən Kristo in Uhgɨn. Kən in təmuwa mos nɨpətɨ etəmim tahmen e kitat, kən natɨmnat rafin rəha Uhgɨn tətatɨg lan.\x - \xo 2:9 \xt Jon 1:14,16 \x*   
\p
\v 10 Kən nian nəmotahatətə e Kristo, kən Uhgɨn in təmos-ipən natɨmnat rafin rəha nəwɨrən kəm itəmat. Kən Kristo tatərəmərə e netəmim ne natɨmnat rafin itəm koatərəmərə e nətueintən ne neai.\x - \xo 2:10 \xt Efes 1:21-22 \x*  
\v 11 Kən nat kit mɨn e Kristo, nian itəmat nəmotahatətə lan, kən in təməhg-ipən itəmat. Məto sənəmə nəhg-ipənən rəha nɨpətɨn itəm netəmim koatol, məto nəhg-ipənən rəha nɨkitəmat itəm Iesu tatol. In təməte rəkɨs nətəlɨgən ne nolən rat mɨn e rəhatəmat nəmegəhən.\x - \xo 2:11 \xt Rom 2:29 \x*  
\v 12 Kən e nian itəm kəmau-təlɨmin itəmat e nəhau, in nəmtətin kit məmə nəmegəhən aupən rəha təfagə rat rəhatəmat koatɨmɨs kən katɨtənɨm ilat Iesu, kən Uhgɨn təməmegəh mɨn e nəmegəhən wi mɨn itəmat Iesu e nəmegəhən rəhatəmat, in əh e nahatətəən rəhatəmat e nəsanənən asol rəha Uhgɨn itəm təmol Iesu təmegəh mɨn e nɨmɨsən.\x - \xo 2:12 \xt Rom 6:4 \x*   
\p
\v 13 Aupən ikɨn, nian Uhgɨn təməsəte rəkɨsən əh nolən rat mɨn e nɨkitəmat, kən e nɨganəmtɨn, itəmat nəmotɨmɨs rəkɨs o nolən rat mɨn əh. Məto nian nəmotuwa kol kitiəh itəmat Iesu, kən Uhgɨn tosmegəh mɨn itəmat min. Uhgɨn təmafəl rəkɨs nolən rat mɨn rəhatat.\x - \xo 2:13 \xt Efes 2:1,4-5 \x*  
\v 14 Nian kitat kəmoatol nolən rat, kən kəmotəht Lou rəha Moses itəm tatən məmə okotɨmɨs o nolən rat mɨn əh, kən tatətu-pa nɨpəgnəmtɨ nəghatən mɨn kəm kitat. Məto Uhgɨn təməht-ipən nəghatən mɨn əh e nɨg kəməluau, kən nəsanənən rəhalat tɨkə.\x - \xo 2:14 \xt Efes 2:14-16; 1 Pita 2:24 \x*  
\v 15 E nɨg kəməluau-in, Kristo in təmol win e nəsanənən rəha iərəmərə mɨn rafin, kən təmərəkɨn nərəmərəən rəha iərmɨs mɨn tahmen-pən mə in təmol win elat e nəluagɨnən asol kit. Kən roiu əh, in təmol rəhan tɨkɨmɨr mɨn kəmotuwa nat əpnapɨn əm e nɨganəmtɨ netəmim.   
\s1 Iesu tatərəmərə etəmat  
\p
\v 16 Tol min-nulan, əsotətelɨg-inən nəghatən rəha netəmim itəm kotələhəu-osɨg məmə nəkəsotolən natɨmnat neen, məsotunən nagwənən u o məsotənɨmən nat u. Əsotətelɨg-inən nəghatən rəhalat itəm koatən məmə nakol natɨmnat mɨn u e nian asim mɨn, o e nian rəha məwɨg wi mɨn, o e nian rəha Sapat.\x - \xo 2:16 \xt Rom 14:1-13 \x*  
\v 17 Lou mɨn u rəhalat itəm koatəghat-in, kotahmen e narmɨ nat kit itəm otəpanuwa, məto nɨpətɨ natɨmnat rafin tətatɨg e Kristo.\x - \xo 2:17 \xt Hip 8:5 \x*  
\v 18 Netəmim neen kotausit pɨk məto-inu ilat koatən mə koatehm nəməhlaiirən mɨn neen itəm nɨpətɨlat tatɨg. Ilat koatən kəm itəmat məmə nəkotəkəike motol natɨmnat neen itəm tatəgətun məmə rəhatəmat nətəlɨgən teiuaiu, kən itəmat onəkotəkəike moatəfak kəm nagelo mɨn. Əsotətəu-pənən nətəlɨgən mɨn rəhalat. Nətəlɨgən mɨn əh etəmim əm tatol. Okəmə nəkoatətəu-pən nəghatən rəhalat, kən onəkotakiəh e rəhatəmat nəmegəhən. Məto-inu netəm mɨn əh koatos-ipər ilat o nat nɨpətɨn tɨkə.  
\v 19 Netəm mɨn əh kəsotaskəlɨmən Iesu tiəkɨs. Məto Iesu tahmen-pən mə in rəhn-kapə niməfak kənu niməfak in nɨpətɨ Iesu. E nolən kitiəh tahmen-pən e nɨpətɨ etəmim, itəm tatɨlpɨn ikɨn e noanol mɨn tatuwɨn e nɨkɨlkɨlin, kən Iesu tatol mihin əm nat kitiəh e niməfak rəhan mə niməfak otəskasɨk, kən matəwiə e nəməgəhən wɨr itəm Uhgɨn tatol tatəwiə.\x - \xo 2:19 \xt Efes 2:21; 4:16 \x*   
\s1 Nəmotos nəmegəhən wi məto-inu itəmat nəmotol kitiəh e Iesu  
\p
\v 20 Nian nəmotahatətə e Iesu, in tahmen mə nəmotɨmɨs itəmat min. Kən məto-inu lou təsuwɨnən o etəmim itəm təmɨmɨs, kən nəukətɨ lou mɨn itəm tatəghat-in natɨmnat rəha nətueintən əm, nəsanənən rəhalat tɨkə məmə okotərəmərə etəmat. Tol min-nəhlan, iatətapəh otəmat məmə, tahro itəmat nəkoatətəu-pən lou mɨn rəha nətueintən ne, inəh nəghatən oas mɨn itəm koatən məmə,  
\v 21 “Əsaskəlɨmən nat u,” o “Əsun asgəwɨnən nat u,” o “Əsekən nat u.”\x - \xo 2:21 \xt Kal 4:3,9; 1 Tim 4:3 \x*  
\v 22 Məto nəghatən mɨn u təmɨsɨ-pən əm e nətəlɨgən rəha etəmim. Ilat koatəghat-in əm natɨmnat rəha nətueintən u, tahmen-pən e nagwənən neen, ne nənɨmən neen. Məto natɨmnat mɨn un, okol təsasituən, kən təsərəkɨnən nɨkitəmat, məto-inu e nian onəkotos o nakotun, kən tɨkə mɨn.\x - \xo 2:22 \xt Mat 15:9 \x*  
\v 23 Ekɨtun mə nian nakoatehm nəghatən mɨn əh, nakotəmə kətah nəghatən agɨn-əh mɨn neen. Ilat koatən məmə netəmim okotəfak min-nulan o nəhlan, kən ilat koatən məmə okotol rəhalat nətəlɨgən teiuaiu min-nulan o nəhlan, kən ilat koatən mɨn məmə netəmim okotəike moatehm wɨr nɨpətɨlat min-nulan o nəhlan e nolən itəm in tiəkɨs o nɨpətɨlat. Məto iatən-ipɨnə kəm itəmat məmə nəghatən mɨn əh, rəhalat nəsanənən tɨkə məmə otahtosɨg-in nətəlɨgən rat mɨn ne nolən rat mɨn itəm netəmim koatol e nɨpətɨlat.   
\c 3  
\m
\v 1 Məto-inu Uhgɨn təmosmegəh mɨn itəmat min Kristo, kən tol mihin nəhlan, roiu əh itəmat onəkotəkəike motol nɨkitəmat tətatɨg əskasɨk e natɨmnat itəm tətatɨg əpəh e nego rəha Uhgɨn, ikɨn əh Iesu tatəpələh ikɨn e nɨkalɨ Uhgɨn matɨp, ikɨn əh, ikɨn rəha nəsanənən ne nɨsiaiiən.\x - \xo 3:1 \xt Mak 12:36; 16:19; Efes 1:20 \x*  
\v 2 Itəmat onəkotəkəike motol rəhatəmat nətəlɨgən tətatɨg əm e nego rəha Uhgɨn, pəs nətəlɨgən rəhatəmat otəsatɨgən e natɨmnat rəha nətueintən u,  
\v 3 məto-inu itəmat nəmotɨmɨs itəmat Kristo, kən nəmegəhən pahrien rəhatəmat koatəhluaig ilat Kristo itəm tətatɨg e nego e neai ilau Uhgɨn. Nəmegəhən wi u, netəmim kəsotəplanən.\x - \xo 3:3 \xt Mat 6:33 \x*  
\v 4 Nəmegəhən pahrien rəhatəmat in e Kristo əm. Kən nian Kristo otɨtəlɨg-pa mɨn, kən Uhgɨn otəgətun Kristo kitat min kəm netəmim rafin, kən ilat okotəplan nəwɨrən ne nəsanənən rəhan.   
\s1 Suatɨp ətuatɨp  
\p
\v 5 Məto itəmat onəkotəkəike motapəs agɨn nolən tərat mɨn rəha nətueintən, nolən tərat tol min-nulan: nɨpɨtan ne nəman ne, koatit anion ilat mɨn; ilat koatol nolən tərat tol naulɨsən o nənən; ilat koatolkeike pɨk ilat mɨn o nolən tərat; təfagə rat tepət e rəhalat nətəlɨgən; ilat naumɨs, kən nolən əh tahmen-pən məmə koatəfak kəm narmɨ nat mɨn.  
\v 6 Nolən rat mɨn əh tatol nɨki Uhgɨn tɨtahmə, kən in otol nalpɨnən asol kəm netəmim itəm koatol nolən rat mɨn əh.\x - \xo 3:6 \xt Rom 6:6,11; Efes 4:19; 5:3-6 \x*  
\v 7 Aupən ikɨn, nolən rat mɨn əh koatərəmərə e rəhatəmat nəmegəhən.  
\v 8 Məto roiu əh, nəkotəkəike motos-irəkɨs ilat e rəhatəmat nəmegəhən, kən tol min-nəhlan: nɨkitəmat təsaratən; nɨkitəmat ne nohlɨtəmat təsatɨperəh pɨkən tahmen e kaluəluə; əsolən tərat kəm netəmim; əsən ratən netəmim; əsənən nəghatən itəm tol naulɨsən o nənən.\x - \xo 3:8 \xt Efes 4:25-29; 5:4 \x*  
\v 9 Soteiuə-inən itəmat mɨn məto-inu itəmat nəmotapeg rəkɨs nətəlɨgən oas rəhatəmat kən motapəs rəhan nolən mɨn,\x - \xo 3:9 \xt Efes 4:22,25 \x*  
\v 10 kən nəmotuwɨn-in nətəlɨgən wi. Uhgɨn tatos-ipɨnə nəmegəhən wi u kəm itəmat, matol məmə itəmat onəkotuwa motol əm mə in ne. Kən pəs nəkotɨtun wɨr in.\x - \xo 3:10 \xt Efes 4:24 \x*  
\v 11 Məto e natɨmnat mɨn əh, in nat əpnapɨn əm okəmə ik etəm Isrel, o sənəmə ik etəm Isrel; okəm kəməhg-ipən ik o kəsəhg-ipənən ik; okəmə nəmol-wɨr skul o nəsol-wɨrən skul; okəmə ik slef əm kit o ik nakatərəmərə e netəmim. Məto nat asol in Kristo, kən tətatɨg mɨn e nəmegəhən rəhatat rafin.\x - \xo 3:11 \xt Kal 3:28 \x*   
\p
\v 12 Uhgɨn təmolkeike itəmat, kən mɨtəpun itəmat məmə rəhan mɨn. Kən tol min-nulan: onəkotəkəike motasəkitun netəmim; motol təwɨr kəm netəmim; rəhatəmat nətəlɨgən otəkəike mətatɨg ləhau; itəmat netəm mətɨg; kən nətəlɨgən rəhatəmat otəfəməh. Otol nəghatən mɨn əh, tahmen-pən mə nakoatuwɨn-in napən wɨr rəha Uhgɨn.\x - \xo 3:12 \xt 1 Pita 2:9 \x*  
\v 13 Nian suah kit otol nat kit otəsahmenən e nɨganəmtɨtəmat, kən nɨkitəmat otəsahmə uəhaiən ron. Okəmə suah kit tatol tərat kəm itəmat kit, pəs in otos əm tɨmɨs e nɨkin, məto in otəkəike maluin kən in mol təwɨr əm kəm suah un. Saskəlɨm-iəkɨsən e nɨkim nolən tərat rəha etəmim itəm təmol kəm ik, məto ol təwɨr əm kəm in, tahmen-pən əm mə Iərəmərə təmɨsaskəlɨm-iəkɨsən nolən tərat rəhatat e nɨkin, məto in təmol təwɨr əm kəm kitat.\x - \xo 3:13 \xt Efes 4:2,32 \x*  
\v 14 Nat kəike itəm otəkəike matɨg e nɨkitəmat, in nolkeikeən. Otos motuwɨn-in tahmen-pən mə napən wɨr rəha Uhgɨn. Nian onəkotolkeike itəmat mɨn, kən tol itəmat nakoatuwa kitiəh.\x - \xo 3:14 \xt Rom 13:8-10 \x*  
\v 15 Otos nəməlinuən rəha Kristo pəs in tatərəmərə e nɨkitəmat, məto-inu Uhgɨn təmaun-in itəmat məmə nakotuwa kol kitiəh, kən nakoatatɨg əm e nəməlinuen. Kən nian rafin otən kəm Uhgɨn məmə nɨkitəmat tətagien o natɨmnat itəm in təmol kəm itəmat.\x - \xo 3:15 \xt 1 Kor 12:27; Efes 4:4; Fil 4:7 \x*   
\p
\v 16 Otəgətun itəmat mɨn e nəghatən rəha Kristo, kən moatən e nətəlɨgən təwɨr kəm itəmat mɨn məmə nəkotəkəike moatol, məsotapəsən. Otan napuən mɨn e Naoa rəha Napuən, ne napuən mɨn rəha niməfak, ne napuən mɨn itəm tatɨsɨ-pən e Narmɨn Rəha Uhgɨn. Otan ilat rafin tahmen-pən e nənwiwiən kit itəm tatɨsɨ-pən e nɨkitəmat matuwɨn kəm Uhgɨn. Inəh e nolən mɨn əh, pəs nəghatən wɨr rəha Kristo tətatɨg matəmegəh matəwiə wɨr e nɨkitəmat e nian mɨn rafin.\x - \xo 3:16 \xt Efes 5:19 \x*  
\v 17 Natɨmnat rafin itəm noatol, ne nəghatən mɨn rafin itəm noatən, məto nəkotol əm e nərgɨ Iərəmərə Iesu. Kən nian rafin itəmat onəkotəkəike motən kəm Uhgɨn, tata rəhatat, məmə nɨkitəmat tətagien o natɨmnat itəm Iesu təmol kəm itəmat.\x - \xo 3:17 \xt 1 Kor 10:31; Efes 5:20 \x*   
\s1 Nolən wi rəha tata, ne mama, ne nɨsualkələh  
\p
\v 18 Nɨpɨtan, otɨsiai-in nərəmərəən rəha iaguɨhl mɨn rəhatəmat, tahmen-pən əm mə pətan u in iəfak in otəkəike mol mihin.\x - \xo 3:18 \xt Efes 5:22 \x*   
\p
\v 19 Kən nəman, otolkeike rəhatəmat nɨpɨtagwəhl, kən motol təwɨr kəm ilat, məto əsotolən rəhatəmat nərəmərəən məmə otərəkɨn rəhatəmat nɨpɨtaguɨhl mɨn.\x - \xo 3:19 \xt Efes 5:25 \x*   
\p
\v 20 Nɨsualkələh, otɨsiai-in rəhatəmat tata ne mama, məto-inu Iərəmərə rəhatat nɨkin otagien o nolən əh.\x - \xo 3:20 \xt Efes 6:1 \x*   
\p
\v 21 Itəmat tata mɨn, esotolən nalpɨnən taprəkɨs-in nəratən itəm nɨsualkələh koatol, məmə nɨkilat otahmə ron. Məto okəmə nəkoatol nəhlan elat, kən rəhalat nətəlɨgən in otatite.\x - \xo 3:21 \xt Efes 6:4 \x*   
\s1 Nolən rəha slef ne rəhan iərəmərə  
\p
\v 22 Slef mɨn, nian rafin onəkotəkəike motol nəwia netəm-iasol mɨn rəhatəmat, məto sənəmə nian əm itəm ilat koatehm itəmat lan məmə nɨkilat otətagien otəmat. Məto itəmat onəkotəkəike motol wək e nɨkitəmat pahrien rəha nos-ipənən nɨsiaiiən kəm Uhgɨn.\x - \xo 3:22 \xt Efes 6:5-8 \x*  
\v 23 Wək naka itəm nəkoatol, otol e nɨkitəmat rafin tahmen-pən əm mə noatol wək rəha Iərəmərə rəhatat, sənəmə noatol wək rəha etəmim əm.  
\v 24 Məto-inu onəkotəkəike motɨtun wɨr məmə Iərəmərə rəhatat in otos-ipa nətouən ətuatɨp rəha natɨmnat mɨn itəm nəkoatol ilat. Nətouən əh Uhgɨn tɨnəmən rəkɨs məmə otos-ipən kəm nenətɨn mɨn. ?Kən nəkotɨtun nat u? Nəkotol wək rəha suah inəh Iərəmərə pahrien rəhatat, in Iərəmərə Kristo.  
\v 25 Məto etəmim itəm tatol nolən tərat, in otos ətuatɨp mɨn noan nətouən rəhan o nolən tərat, məto-inu Uhgɨn, in tatol tahmen-ahmen əm kəm netəmim rafin.\x - \xo 3:25 \xt Rom 2:11 \x*   
\c 4  
\m
\v 1 Netəm-iasol mɨn itəm koatərəmərə, onəkotəkəike motol tətuatɨp kən mahmen kəm rəhatəmat slef mɨn, məto-inu itəmat mɨn nəkotəkəike motɨtun məmə rəhatəmat mɨn Etəm-iasol in tətatɨg mɨn əpəh e nego e neai.\x - \xo 4:1 \xt Efes 6:9 \x*   
\s1 Pol təməgətun ilat  
\p
\v 2 Itəmat onəkotəkəike moatəghat-pən kəm Uhgɨn e nəfakən e nian rafin. Kən nian onakoatəfak, rəhatəmat nətəlɨgən otəkəike mətatɨg lan, kən nian rafin agɨn nəkotəkəike moatən kəm Uhgɨn məmə nɨkitəmat tətagien o natɨmnat itəm in təmol kəm itəmat.\x - \xo 4:2 \xt Efes 6:18; Fil 4:6 \x*  
\v 3 Kən io iakolkeike məmə itəmat nəkotəkəike motəfak mɨn otɨmat mɨn, məmə Uhgɨn oterəh e suatɨp mə ekotən-iarəp nalpəkau anionən rəha Uhgɨn e Kristo. Məto-inu ematən-iarəp nəghatən u inu kən kahtosɨg-in-pən io ron e kalapus.\x - \xo 4:3 \xt Rom 15:30; Efes 6:19 \x*  
\v 4 Otəfak məmə iatən-iarəp nəghatən əh tətuatɨp kən məpiə wɨr tahmen əm mə ekəike mol mihin.   
\p
\v 5 Itəmat netəm noatəfak, pəs netəm kəsotəfakən kotehm-pən Iesu e nolən mɨn rəhatəmat, kən e nian rafin onəkotəkəike moatehm wɨr mə nolən, ne nəghatən mɨn rəhatəmat in otiuw Iaihluə mɨn kotuwa o Iesu.\x - \xo 4:5 \xt Efes 5:15-16 \x*  
\v 6 Itəmat nəkotəkəike moatəghat wɨr kəm ilat e nəghatən mɨn əm u itəm təwɨr kən mətehen, kən pəs ilat okotəto nəghatən mɨn əh mə kotəwɨr. Kən itəmat onəkotəkəike motɨtun wɨr suatɨp mɨn o nuhalpɨnən nəghatən mɨn rəhalat itəm koatətapəh o rəhatəmat nahatətəən o Iesu.\x - \xo 4:6 \xt Efes 4:29; 1 Pita 3:15 \x*   
\s1 Pol təmahl-ipən təs mil katian olat  
\p
\v 7-8 Etahl-ipɨnə piətat etəm təwɨr, Tikikas, in tatɨmnə otəmat o nat kəiu əm məmə in otamnus nəghatən rafin rəhatɨmat kəm itəmat, kən in otol nɨkitəmat təmegəh. In piətat kit itəm io ekolkeike pɨk. Nian rafin in tatətul matɨp o nasituən lak e wək rəha Iərəmərə.\x - \xo 4:7-8 \xt Efes 6:21-22 \x*  
\v 9 In tatɨmnə ilau piətat Onesimas. Nian rafin in tətahatətə əskasɨk e Iesu, kən itɨmat ekotolkeike pɨk in. In etəmim kit rəhatəmat. Ilau okuən kəm itəmat namnusən rəha natɨmnat rafin ikɨn-u.\x - \xo 4:9 \xt Flm 10-12 \x*   
\s1 Namnun nəghatən rəha Pol təmuwɨn kəm ilat  
\p
\v 10 Aristakas in tətatɨg e kalapus itɨmlau min. In tətahl-ipɨnə nəghatən wɨr kəm itəmat. Kən Mak, in pia Panapas, in mɨn tətahl-ipɨnə nəghatən wɨr rəhan kəm itəmat. Itəmat nənamotos rəkɨs rəhak nəghatən ron. Okəmə in otɨmnə rəhatəmat ikɨn, kən nakotit motuwɨn moatehm wɨr.\x - \xo 4:10 \xt Wək 12:12; 13:13; 15:37-39; 2 Tim 4:11 \x*  
\v 11 Kən Josua Jastas, in mɨn tətahl-ipɨnə nəghatən wɨr rəhan kəm itəmat. E noanol mɨn rəha Isrel itəm koatahatətə e Iesu, suah miləhal əm əh, iləhal kətəhalasitu lak o wək rəha nego rəha Uhgɨn. Kən suah miləhal əh, iləhal kətəhalasitu pɨk lak e nian əskasɨk mɨn itəm tatuwa e rəhak nəmegəhən.   
\p
\v 12 Epafras in rəhatəmat kit etəmim, in mɨn tətahl-ipɨnə nəghatən wɨr kəm itəmat. In etəmim kit nian rafin tatol wək rəha Iesu Kristo, kən e nian rafin in tatəfak əskasɨk otəmat. In tatətapəh o Uhgɨn məmə itəmat onakoatətul əskasɨk kən motɨmətə motɨtun wɨr natɨmnat rafin itəm Uhgɨn tolkeike.  
\v 13 Ekɨtun nənən kəm itəmat məmə suah u in tatol wək əskasɨk o nasituən etəmat, ne netəm Laotisia, ne netəm Hierapolis.  
\v 14 Tokita Luk etəm kitat kotolkeike pɨk, ne suah u Temas, ilau mɨn katuahl-ipɨnə nəghatən wɨr kəm itəmat.\x - \xo 4:14 \xt Kol 1:7; Flm 23-24 \x*   
\p
\v 15 Otahl-ipən mɨn rəhak nəghatən wɨr kəm piətat ne wɨnɨtat mɨn əpəh Laotisia, ne pətan əh Nimfa, ne netəm koatəfak e nian mɨn rafin əh rəhan ikɨn.  
\v 16 Məto e nian onəkotafin rəkɨs rəhak naoa un, kən motəike motahl-ipən kəm netəm Laotisia mə ilat okotafin mɨn kəm netəmim rəha niməfak əh-ikɨn. Kən e nolən kitiəh mɨn, itəmat onəkotəkəike motafin mɨn naoa rəha netəm Laotisia.  
\v 17 Kən itəmat nəkotəkəike motən-ipən kəm Akipas məmə in otəkəike mol rafin wək itəm Iərəmərə rəhatat in təmos-ipən kəm in məmə otol.\x - \xo 4:17 \xt Flm 2 \x*   
\p
\v 18 Io Pol, iatos pen matəte əm e nelmək nəghatən u rəha nənən təwɨr kəm itəmat. Sotaluinən sen itəm kəməlis io lan e kalapus. Pəs Uhgɨn otasitu etəmat kən mawte-in rəhan nəwɨrən tətatɨg otəmat.\x - \xo 4:18 \xt 1 Kor 16:21 \x*