\id ACT  
\h WƏK MƗN 
\toc1 Wək Mɨn 
\toc2 Wək 
\mt1 Wək Mɨn  
\mt2 Wək Mɨn Rəha Aposol Mɨn  
\imt1 Nəghatən əkuəkɨr rəha naoa u Wək Mɨn  
\ip \bd ?Pah təməte naoa u?\bd* Luk təməte naoa u. Afin e “Nəghatən əkuəkɨr rəha naoa u Luk” o nɨtunən məmə Luk in pah.  
\ip \bd ?Təməte tatuwɨn kəm pah?\bd* Luk təməte naoa u tatuwɨn kəm in kit, nərgɨn u Teofilas, etəm kitiəh əm itəm Luk təməte naoa u “Namnusən Təwɨr Itəm Luk Təməte” tatuwɨn kəm in. Nərɨg u, nɨpətɨn təmə, “Etəmim itəm tokeike Uhgɨn.” Luk təməte naoa u tatuwɨn kəm suah u, məto in tɨtun məmə Iaihluə tepət okotafin mɨn.  
\ip \bd ?Nəmegəhən tahro nulan nian təməte?\bd* Naoa mɨn rəha Namnusən Təwɨr koatəghat-in nəmegəhən ne nɨmɨsən rəha Iesu. Naoa u tatən-iarəp məmə niməfak təmahro mətuoun. Naoa u məsɨn tatəghat-in təpət e wək rəha Pita, kən məsɨn mɨn tatəghat-in nəmegəhən ne wək rəha Pol.  
\ip \bd ?Təməte naoa u o naka?\bd* Luk təməte naoa u matən məmə niməfak təmahro min nulan mətuoun, kən otahro min nulan niməfak otatəwiə. Kən e naoa u, kitat okotehm məmə iəfak mɨn okotahruhalpɨn nəghatən kəm netəm Isrel ne netəm Iaihluə mɨn itəm kotolkeike məmə okotɨtun nəukətɨ nahatətəən rəhalat. E naoa u, kotəplan məmə kapman rəha Rom tatəto nəghatən rəha Pol. Kən matəplan məmə Luk ne Pol kiolkeike məmə netəmim rafin itəm Rom tatərəmərə elat, ilat okotən nɨpahrienən e Iesu.  
\c 1  
\s1 Uhgɨn təmən məmə otahl-ipa  //  Narmɨn rəhan  
\m
\v 1 Teofilas, e rəhak naoa itəm eməte aupən, eməte nolən mɨn rəha natɨmnat rafin itəm Iesu təmatol ne matəgətun netəmim lan.\x - \xo 1:1 \xt Luk 1:3 \x*  
\v 2 Naoa əh tatən-iarəp nian Iesu təmətuoun rəhan wək mətoarus Uhgɨn təmɨləs matuwɨn e Nego e Neai. Məto aupən, təməsuwɨnən əh e Nego e Neai, Narmɨn Rəha Uhgɨn təmətasitu lan məmə otəgətun rəhan aposol\f + \fr 1:2 \ft “Aposol” in suah kit itəm Iesu Kristo təmahl-ipa o nən-iarəpən rəhan nəghatən. Nian nakotafin nəghatən əh “aposol” e naoa u, nɨpətɨn tən məmə netəmim tuelef rəha Iesu u kəmotaliwək ilat min. Kən e naoa u, Pol təmən məmə in mɨn aposol kit rəha Iesu, məto in təməsaliwəkən ilat netəmim tuelef mɨn əh. Naoa əh, in tatəghat tepət e aposol mil, Pita ne Pol.\f* mɨn.\x - \xo 1:2 \xt Mak 16:19; Luk 24:49-51 \x*  
\v 3 E nian təməmegəh mɨn e nɨmɨsən, nian tepət tatuwa olat kən ilat kotəplan in e nian kitiəh kitiəh e nian foti, kən matol əp in kəm ilat məmə okotɨtun məmə in təməmegəh pahrien e nɨmɨsən. Kən e nian mɨn əh, təmatəgətun ilat e nərəmərəən rəha Uhgɨn.\x - \xo 1:3 \xt Luk 24:36-49; Wək 10:41 \x*  
\v 4 Nian Iesu təmətatɨg əh ilat min ilat, in təmən-ipən nəghaten kit kəm ilat məmə, “Itəmat onəsotaupənən motiet u e Jerusalem. Onəkotəkəike kətatɨg motətoarus onəkotos Narmɨn Rəha Uhgɨn, u rəhak tata tɨnəmən-iəkɨs rəkɨs məmə otos-ipɨnə kəm itəmat, tahmen mɨn məmə inu io iatən-ipɨnə kəm itəmat.\x - \xo 1:4 \xt Luk 24:49; Jon 14:16-17; Wək 2:33 \x*  
\v 5 Aupən Jon təmatol baptais e netəmim e nəhau, məto otəsuwəhən, Uhgɨn in otol baptais etəmat e Narmɨn Rəhan.”\x - \xo 1:5 \xt Mat 3:11 \x*   
\s1 Uhgɨn təmɨləs Iesu muwɨn e Nego e Neai  
\p
\v 6 E nian mɨn əh, itəm aposol mɨn kəmotatɨg ilat Iesu, kəmotətapəh ron məmə, “?Iərəmərə, tɨnuwa e nian ətuatɨp əh-roiu məmə ik onəkol kitat netəm Isrel okotərəmərə mɨn e nɨtən mɨn rəhatat, o kəp?”\x - \xo 1:6 \xt Luk 24:21 \x*  
\v 7 Məto Iesu təmən-ipən kəm ilat məmə, “E nian mɨn rəha natɨmnat mɨn əh, Uhgɨn təməhluaig-in otəmat, okol itəmat nəsotɨtunən. Rəhak tata pɨsɨn əm, in tɨnɨtəpun rəkɨs e rəhan nəsanənən.\x - \xo 1:7 \xt Mak 13:32 \x*  
\v 8 Məto e nian Narmɨn Rəha Uhgɨn otuwa matɨg etəmat, itəmat onəkotos nəsanənən. Kən itəmat onokotəkəike motuwɨn motən-iarəp rəhak nəghatən əpəh Jerusalem, ne ikɨn mɨn əpəh Jutia, ne Sameria, kən ne ikɨn mɨn rafin e nətueintən.”\x - \xo 1:8 \xt Mat 28:19; Luk 24:48 \x*   
\p
\v 9 Nian təmən rəkɨs əm nəghatən əh kəm ilat, kən Uhgɨn təmɨləs-irəkɨs in tɨnər matuwɨn e neai. Nian ilat kəmoatəplan, kən napuə kit təmuwa malpin, kən ilat kəməsotəplan mɨnən.  
\v 10 Nian kəmotɨtagpər əh e neai moategəs-in, roiu agɨn-əh, suah mil kəiu kəmian e natɨmnat ruən kəmuet-arəpa muətul ilugɨn elat,  
\v 11 kən muən-ipən kəm ilat məmə, “!Netəm Kalili! ?Təhrol nəkoatətul ikɨn-u moatətagpər nəpo lan e napuə? Iesu əh itəm Uhgɨn təmɨləs-irəkɨs otəmat mɨləs mər matuwɨn e neai, in otəpanɨtəlɨg-pa mɨn tahmen-pən əm e itəm əh, itəm tər matuwɨn.”\x - \xo 1:11 \xt Mat 26:64; Luk 21:27 \x*   
\s1 Aposol mɨn  
\p
\v 12 Kən aposol mɨn kəmotiet e nɨtot u katən məmə, Nɨtot Rəha Nɨg U Olif, motɨtəlɨg-pən Jerusalem itəm sənəmə in isəu pɨk, in iuəhkɨr əm.\x - \xo 1:12 \xt Luk 24:50-53 \x*  
\v 13 Nian kəmotiet-arəpən Jerusalem, kəmotuwɨn e nɨpəgnoa nimə kit əpəh ilɨs lan itəm koatatɨg ikɨn. Aposol mɨn əh, nərgɨlat u Pita ne Jon ne Jemes ne Antru, kən Filip ne Tomas, kən Patolomiu ne Matiu, kən Jemes nətɨ Alfeas, kən Saimon Selot,\f + \fr 1:13 \ft Əplan-tu futnot e Mat 10:4.\f* kən Jutas nətɨ Jemes.\x - \xo 1:13 \xt Mat 10:2-4 \x*  
\v 14 Netəm mɨn əh ne nɨpɨtan mɨn, ne Meri u mama rəha Iesu, ne pia Iesu mɨn, ilat koatuwa moatəfak kitiəh nian tepət.   
\s1 Etəmim itəm otos nəme Jutas  
\p
\v 15 Nian neen tɨnuwa mɨnuwɨn rəkɨs, kən netəm mɨn u itəm koatahatətə e Iesu kəmotuwa kitiəh. Ilat tepət, tahmen e wan-hanrɨt-tuente ilat rafin. Kən Pita təmətul matəghat kəm ilat məmə,  
\v 16 “Piak mɨn ne wɨnɨk mɨn. Nəghatən rəha Naoa Rəha Uhgɨn otəkəike muwa mol nɨpahrienən lan, itəm nuwəh aupən Narmɨn Rəha Uhgɨn təmos-ipən nəghatən kəm Kig Tefɨt, kən Kig Tefɨt təmən-iarəp suah u Jutas məmə in otit netəmim motuwɨn kaskəlɨm Iesu. Kən nəghatən əh tɨnuwa əh-roiu mɨnol nɨpahrienən lan.\x - \xo 1:16 \xt Sam 41:9 \x*  
\v 17 Jutas kitat min kitiəh əm. Kən in rəhan əh-ikɨn wək itəm təmatol mətasitu etat.”   
\p
\v 18 (Jutas u inu təmos-nəmtɨn nəptən kit e məni u təmos e nolən rat itəm təmol. E nəptən əh, təmiet morin kən kəhap nərpɨn nɨsgan tiet.\x - \xo 1:18 \xt Mat 27:3-8 \x*  
\v 19 Kən netəm Jerusalem kəmotəto nəghatən əh, kəmotaun-in nəptən əh e nəghatən ikɨn məmə, “Akeltama,” nɨpətɨn u məmə Nəptən e Nɨta.)   
\p
\v 20 Kən Pita təmən məmə, “E Naoa Rəha Napuən Mɨn, nəghatən kit tatən məmə,  
\q1 ‘Təwɨr məmə rəhan nimə tatətul əpnapɨn əm, okol etəmim kit təsatɨgən ikɨn.’\x - \xo 1:20 \xt Sam 69:25; 109:8 \x*  
\p “Kən nəghatən kit mɨn tatən min-nulan məmə,  
\q1 ‘Təwɨr məmə etəm pɨsɨn kit otuwa mos nəmeen mol wək rəhan.’   
\p
\v 21-22 “Kən tol nəhlan, okotəkəike kɨlesipər suah kit itəm təmehm e nɨganəmtɨn nəmegəhən rəha Iesu e nɨmɨsən, kən in otuwa mɨn mehm kitat məmə otən-iarəp Iesu məmə in Iərəmərə rəhatat. Suah u, in suah kit itəm kitat min kəmoatan aupən e nian mɨn u itəm Iərəmərə Iesu təmətaliwək lan. Suah un in suah kit itəm təmətatɨg nian Jon təmatən-iarəp nəghatən rəha nolən baptais etəm, muwa mətoarus-pən nian itəm Uhgɨn təmos-irəkɨs Iesu o kitat mɨləs mər muwɨn e Nego e Neai.”\x - \xo 1:21-22 \xt Mak 1:9; 16:19; Jon 15:27 \x*   
\p
\v 23 Kən ilat kəmotən-iarəp nərgɨ etəmim kəiu, kit nərgɨn u Josep u nian neen kətaun-in məmə Pasapas o Jastas, kən kit mɨn, nərgɨn u Matias.  
\v 24 Kən ilat kəmotəfak motən məmə, “Iərəmərə, ik nəkɨtun nɨki netəmim rafin. Ik asitu etɨmat məmə suah mil u, in pəhruən ik nɨnəmɨtəpun rəkɨs  
\v 25 məmə otaskəlɨm wək u rəha aposol itəm Jutas təmapəs məmə otuwɨn e suatɨp itəm tərat, iman ətuatɨp ikɨn.”  
\v 26 Nian kəmotəfak rəkɨs, ilat kəmoturin kəpiel neen, kotahmen e tais, məmə otəgətun məmə pah otos wək əh, kən nərgɨ Matias təmiet. Kən ilat kəmotɨləs-ipən Matias məmə in aposol kit, kən roiu tɨnol mɨn tuelef aposol ilat rafin.   
\c 2  
\s1 Narmɨn Rəha Uhgɨn təmuwa e nəmegəhən rəhalat  
\m
\v 1 E nian rəha Pentekos,\f + \fr 2:1 \ft Pentekos: Əplan e tiksonari.\f* lafet kit rəha noanol mɨn rəha Isrel, netəm mɨn u itəm koatahatətə e Iesu kəmotuwa kitiəh.\x - \xo 2:1 \xt Lev 23:15-21; Dut 16:9-11 \x*  
\v 2 Kən roiu agɨn mɨn, kəmotəto nat kit təmɨsɨ-pər e neai tahmen e nɨmətag asol kit tatelel nat, kən nat əh kəmotəto təmuwa mər rafin e nɨpəgnoa nimə itəm koatəpələh ikɨn.  
\v 3 Kən ilat kəmotəplan nat kit tahmen e nɨgəm təmuəp. Kən ləpləpin nɨgəm mɨn əh, kəmotiwɨg motan ahmen-in netəmim rafin itəm koatəpələh əh imə.\x - \xo 2:3 \xt Mat 3:11 \x*  
\v 4 Kən ilat rafin, Narmɨn Rəha Uhgɨn təmuwa mərioah mətatɨg elat, kən mɨnos-ipən nəsanənən kəm ilat, mol ilat kɨnoatəghat e nəghatən ik pɨsɨn mɨn.\x - \xo 2:4 \xt Mak 16:17; Wək 4:31; 10:44-46; 19:6 \x*   
\p
\v 5 Kən noanol mɨn neen əh-ikɨn rəha netəm Isrel itəm koatəfak kəm Uhgɨn. Ilat kəmotɨsɨ-pən ik pɨsɨn pɨsɨn mɨn məto kotatɨg Jerusalem.  
\v 6 Nian ilat kəmotəto nəghatən mɨn əh, netəmim tepət kəmotuwa. Kən ilat kəmotaut pɨk məto-inu kəmotəto nəghatən mɨn rəhalat itəm netəm mɨn əh koatən.  
\v 7 Kəmotaut pɨk agɨn kən motən məmə, “!Ei! ?Netəm Kalili əm əh koatəghat, o kəp?  
\v 8 ?Tahro kitat rafin koatəto rəhatat nəghatən mɨn itəm ilat koatən?  
\v 9-11 Kitat u netəm ik pɨsɨn pɨsɨn mɨn tepət. Ikɨn-u netəm Patia əh-ikɨn, ne netəm Metia, ne netəm Elam, ne netəm Mesopotemia, ne netəm Jutia, ne netəm Kapatosia, ne netəm Pontas, ne netəm Esia, ne netəm Fritia, ne netəm Pamfilia, ne netəm Ijip, ne netəm Lipia e nɨkalɨn-pən əh Saerin ikɨn, ne netəm Rom, neen noanol ətuatɨp rəha netəm Isrel, neen netəm pɨsɨn məto koatəfak kəm Uhgɨn, ne netəm Krit, ne netəm Arepia. Məto kitat rafin kəmotəto ilat koatən nat asol itəm Uhgɨn təmol e nəghatən ik pɨsɨn mɨn rəhatat.”  
\v 12 Narmɨlat təmiwɨg pɨk, rehalat-kapə təmɨkə, kən kəmoatətapəh olat mɨn məmə, “!Ei! ?Naka u tol nulan?”   
\p
\v 13 Məto neen kəmotalah-əmnu ilat, motən məmə, “Nat koatapɨs əpəh.”   
\s1 Pita təməghat kəm netəmim  
\p
\v 14 Kən Pita təmətul ilat lepen aposol mɨn, təmagət əfəməh matən-ipən kəm netəmim məmə, “Itəmat rafin noanol mɨn rəha Isrel ne netəm pɨsɨn pɨsɨn mɨn u nakoatatɨg Jerusalem, otətəlɨg-in wɨr-tu io, pəs ekuhapɨk e nɨpətɨ nat əh kəm itəmat.  
\v 15 Itəmat nakoatən məmə netəm mɨn u koatapɨs. Məto kəp, kəsotapɨsən. Nain kɨlok əm əh-roiu laulaugɨn. ?Kən tahro ilat koatapɨs?\f + \fr 2:15 \ft Netəm əh kəsotənɨmən wain laulaugɨn, kən etəm tɨkə itəm tətapɨs laulaugɨn.\f*   
\p
\v 16 “Məto in tol nulan. Ien rəha Uhgɨn aupən, nərgɨn u Joel, təmən rəkɨs nat u itəm itəmat nakoatəplan. In təmən məmə,  
\v 17 ‘Uhgɨn təmən məmə, “E namnun nian mɨn, ekos-ipən rəhak Narmɨn kəm netəmim rafin. Ilat rafin okotos nəsanənən lan. Nenətɨtəmat mɨn, nəman ne nɨpɨtan, ilat okotən-iarəp nəghatən mɨn rəhak itəm io iatos-ipən kəm ilat. Netəm aluə mɨn rəhatəmat, Uhgɨn otos-ipən nat kit tahmen e napɨlaiirən kəm ilat. Kən naguɨhl-aguɨhl mɨn rəhatəmat okotapɨlaiir e napɨlaiirən pɨsɨn pɨsɨn mɨn.  
\v 18 Sənəmə netəm-iasol mɨn əm, məto nəman ne nɨpɨtan ilat nolwək mɨn əm rəhak, kən ekos-ipən Narmɨn rəhak kəm ilat. Kən ilat okotən-iarəp nəghatən mɨn rəhak itəm iatos-ipən kəm ilat.  
\v 19 Oekol nat pɨspɨs mɨn əpəh e neai, ne nəmtətin pɨsɨn pɨsɨn mɨn e nɨməptən. Onəkotəplan nɨta ne nɨgəm ne nəhaniəm okotər motol napuə lan.  
\v 20 Aupən, mɨtgar otapinəp kən məwɨg otasiə tahmen e nɨta. Kən uarisɨg, Nian asol asol agɨn rəha Iərəmərə otuwa.  
\v 21 E nian əh, netəmim rafin itəm okotaun-in Nərgək, io ekosmegəh ilat.”’\x - \xo 2:21 \xt Joel 2:28-32 \x*   
\p
\v 22 “Noanol mɨn rəha Isrel, itəmat otətəlɨg-in nəghatən u. Itəmat nəkotɨtun wɨr nat pɨspɨs mɨn, ne nəmtətin pɨsɨn pɨsɨn mɨn itəm Iesu təmol e nəsanənən rəha Uhgɨn, itəm itəmat nəmotəplan. Natɨmnat mɨn əh tatəgətun məmə Uhgɨn in pɨsɨn əm təmahl-ipa Iesu tuwa.  
\v 23 E nalpəkauən rəha Uhgɨn itəm təmol mələhəu aupən, in təmos-ipɨnə suah u e nelmɨtəmat. Kən itəmat nəmotohamnu in e nian nəmotegəhan-in-pən in tuwɨn e nelmɨ netəm rat kəsotəfakən. Kəmotoh kətu-pər e nɨg kəməluau.   
\p
\v 24 “Məto Uhgɨn təmɨkɨs Iesu e nahməən rəha nɨmɨsən, kən mol in təmegəh mɨn e nɨmɨsən, məto-inu nɨmɨsən, rəhan nəsanənən tɨkə o naskəlɨmən.  
\v 25 Tefɨt təmən nulan e Iesu aupən məmə, ‘Nian rafin ekɨtun məmə Iərəmərə tətatɨg itɨmlau min. Okol esəgɨnən məto-inu tətatɨg e nɨkalɨk itɨmlau min.  
\v 26 Məto-inu o nat əh, io nɨkik tagien pɨk, matənwiwi ik e nohlɨk. Kən nɨkik təməlinu məto-inu ekɨtun məmə Uhgɨn otosmegəh nɨpətɨk.  
\v 27 Kən okol nəsapɨsən narmək tətatɨg ima netəm kəmotɨmɨs ikɨn. Kən okol nəsegəhan-in mɨnən nɨpətɨ rəham Etəmim Ətuatɨp məmə otəmnəmɨt.  
\v 28 Ik nəməgətun rəkɨs suatɨp rəha nəmegəhən kəm io, kən ik onəkol io nɨkik tətagien pɨk nian ekətatɨg kilau min ik.’ In əh nəghatən itəm Tefɨt təmən e Iesu aupən.\x - \xo 2:28 \xt Sam 16:8-11 \x*   
\p
\v 29 “Piak mɨn. Iakolkeike məmə ekən nat ətuatɨp kəm itəmat. Iaguɨhl u pipi rəhatat aupən, Kig Tefɨt, in təmɨmɨs rəkɨs, kən kəmɨtənɨm, kən rəhan suwɨt tətatɨg imətat ikɨn mətoarus-pa u-roiu.\x - \xo 2:29 \xt 1 King 2:10 \x*  
\v 30 Məto in ien kit rəha Uhgɨn, kən in tɨtun məmə Uhgɨn təmos noanawɨl kit kəm in mən-iəkɨs nəghatən kit kəm in məmə etəmim kit e nɨta rəhan otuarisɨg-in otəkəike muwa mol Kig.\x - \xo 2:30 \xt 2 Saml 7:12; Sam 89:3-4; 132:11 \x*  
\v 31 Kig Tefɨt təməplan məmə nat u otəkəike muwa mol nɨpahrienən lan. In təmən məmə Kristo əh, itəm Uhgɨn təmən məmə otahl-ipa, in otol təmegəh mɨn e nɨmɨsən, kən Uhgɨn otəsapəsən narmɨn tətatɨg ima netəm kəmotɨmɨs ikɨn, kən nɨpətɨn okol təsəmnəmɨtən.\x - \xo 2:31 \xt Sam 16:10 \x*  
\v 32 Kən nəghatən u tatəghat e Iesu itəm Uhgɨn təmol rəkɨs təmegəh mɨn e nɨmɨsən. !Kən itɨmat emotəplan e nɨganəmtɨtɨmat!  
\v 33 Iesu, rəhan tata təmɨləs in mər muwɨn e nɨkalɨn matɨp e ikɨn rəha nɨsiaiiən ne nəsanənən. Kən tahmen-pən əm məmə Uhgɨn təmən-iəkɨs mihin aupən, in təmos-ipən Narmɨn rəhan kəm Iesu məmə Iesu otos-ipən kəm rəhan mɨn. Kən natɨmnat mɨn u, noatəplan, moatəto, Narmɨn Rəha Uhgɨn tatol.\x - \xo 2:33 \xt Wək 5:32; 7:55-56 \x*  
\v 34 Kig Tefɨt təməsuwɨnən e Nego e Neai tahmen e Iesu. Kən Tefɨt təməsəghat-in atɨpən in nian in təmən nəghatən mɨn əh məmə, ‘Iərəmərə təmən kəm rəhak Iərəmərə məmə, “Əpələh e nɨkalɨk matɨp, ikɨn rəha nɨsiaiiən ne nəsanənən, matəsahgin.  
\v 35 Oekol rəham tɨkɨmɨr mɨn məmə okotahmen e nɨmoulul itəm nategotain e nəptən, kən ik matərəmərə elat.”’\x - \xo 2:35 \xt Sam 110:1 \x*  
\v 36 Itəmat rafin noanol mɨn rəha Isrel onəkotəkəike motɨtun wɨr məmə Iesu əh itəm itəmat nəmotətu-pər e nɨg kəməluau, in əh, Uhgɨn təmol məmə in Iərəmərə ne Kristo - etəm itəm Uhgɨn təmən məmə otahl-ipa.”\x - \xo 2:36 \xt Wək 5:30-31 \x*   
\s1 Netəmim tepət kəmoatən nɨpahrienən e Iesu  
\p
\v 37 Nəghatən u rəha Pita təmek pahrien nɨkilat, kən kotətapəh o Pita ne aposol mɨn məmə, “Piatɨmat mɨn. ?Oekol tahro nulan?”   
\p
\v 38 Kən Pita təmən-ipən kəm ilat məmə, “Onəkotəkəike kəuhlin nətəlɨgən rəhatəmat, kən kol baptais etəmat e nərgɨ Iesu Kristo, məmə Uhgɨn otafəl rəkɨs nolən rat mɨn rəhatəmat. Kən Uhgɨn otos-ipɨnə Narmɨn u kəm itəmat,  
\v 39 məto Uhgɨn təmən-iəkɨs nəghatən u otəmat, ne nenətɨtəmat mɨn, ne namipɨtəmat mɨn itəm okəpanotuwa. Nəniəkɨsən u tətatɨg o netəm mɨn u itəm Iərəmərə Uhgɨn rəhatat tətaun-in ilat.”\x - \xo 2:39 \xt Aes 57:19 \x*  
\v 40 Kən Pita tatən nəghatən wɨr tepət məmə otiuw-pa ilat kotuwa, kən matən kəm ilat məmə, “Onəkotiet rəkɨs e netəm un, netəm kotərat məmə Uhgɨn otəsolən nalpɨnən kəm itəmat min ilat.”  
\v 41 Kən ilat tepət itəm kəmotəto nəghatən rəha Pita kəmotən nɨpahrienən lan, kən kəmol baptais elat. E nian əh, netəmim tepət tahmen e tri-taosan kəmotuwa moatuarisɨg-in ilat u koatahatətə e Iesu.\x - \xo 2:41 \xt Wək 2:47; 4:4 \x*   
\s1 Naliwəkən rəha netəm mɨn u kəmoatən nɨpahrienən e Iesu  
\p
\v 42 Nian rafin netəm mɨn u koatən nɨpahrienən e Iesu, koatətəlɨg-in nəghatən itəm aposol mɨn koatəgətun ilat lan. E naliwəkən rəhalat kəmoatuwa kitiəh, e nagwənən ne Nagwənən Rəha Nəmtətin Rəha Iesu,\f + \fr 2:42 \ft Nagwənən Rəha Nəmtətin Rəha Iesu: Əplan e tiksonari.\f* ne nəfakən. Kən nian rafin nɨkilat tiəkɨs məmə okotəkəike moatol nat əh.\x - \xo 2:42 \xt Wək 20:7 \x*  
\v 43 Aposol mɨn kəmotol nat pɨspɨs ne nəmtətin pɨsɨn pɨsɨn mɨn e nəsanənən rəha Uhgɨn. Kən netəmim narmɨlat təmiwɨg pɨk ron.  
\v 44 Netəm mɨn u koatahatətə e Iesu, nian rafin koatuwa kitiəh moatawte-in rəhalat nautə mɨn kəm ilat mɨn,\x - \xo 2:44 \xt Wək 4:32-35 \x*  
\v 45 tahmen e okəmə suah kit rəhan nat kit tɨkə, kən kit otol-salɨm-in rəhan kit nautə kən masitu lan.  
\v 46 Nian rafin kotuwɨn katəfak kitiəh e Nimə Rəha Uhgɨn.\f + \fr 2:46 \ft Nimə Rəha Uhgɨn - ikɨn itəm noanol mɨn rəha Isrel kotuwa moatəfak ikɨn kəm Uhgɨn.\f* Kən kəmotuwɨn e nimə pɨsɨn pɨsɨn mɨn moatoor nagwənən nɨgɨlat e nagienən ne nɨkilat pahrien, kən kəmotagwən mɨn e Nagwənən Rəha Nəmtətin Rəha Iesu.  
\v 47 Kən nian rafin koatənwiwi Uhgɨn, kən netəmim koatenwiwi ilat o rəhalat nolən. Kən nian rafin Iərəmərə Uhgɨn tatosmegəh netəmim kotuwa kitiəh ilat netəm koatahatətə e Iesu.\x - \xo 2:47 \xt Wək 6:7; 11:21 \x*   
\c 3  
\s1 Uhgɨn təmol nat pɨspɨs e etəm u nelkɨn tərat  
\m
\v 1 Nian kit e tri kɨlok ehnaipən, nian rəha nəfakən, Pita ne Jon kəmualiwək mətian e Nimə Rəha Uhgɨn.  
\v 2 Suah kit itəm təsaliwəkən e nian təmaiir mətoarus-pa nian əh, kəmɨləs ka kahtu e nafiluə e Nimə Rəha Uhgɨn u katən məmə Nafiluə Təwɨr. Nian rafin tateasiə-in məni o netəmim itəm koatuwɨn imə.  
\v 3 Nian təməplan Pita ne Jon kɨnatian məmə okia imə, in təmətapəh olau məmə okios-ipən məni kit kəm in.  
\v 4 Kən Pita ne Jon nɨganəmtɨlau təmətul lan. Kən Pita təmə, “Ətag-pa mehm itɨmlau.”\x - \xo 3:4 \xt Wək 14:9 \x*  
\v 5 Kən təmətag-pən məplan ilau nɨkin tatəht məmə otos məni kit olau.   
\p
\v 6 Kən Pita təmən-ipən kəm in məmə, “Rəhak məni tɨkə agɨn. Məto nat naka itəm io iatos, ekos-ipɨnə kəm ik. !E nərgɨ Iesu Kristo etəm Nasaret, iatən-ipɨnə kəm ik, ətul maliwək!”\x - \xo 3:6 \xt Wək 4:10; 16:18 \x*  
\v 7 Kən in təmasitu lan, mɨləs nelmɨn matɨp miuw-pər məmə otətul. Kən roiu agɨn nelkɨn mil kəmuəg-ətuatɨp.  
\v 8 Kən təmətɨp mər mətul mɨnataliwək, matətəu-pən ilau mətəhaluwɨn e Nimə Rəha Uhgɨn, kən mɨnataliwək matətɨpər-ətɨpər matənwiwi Uhgɨn.  
\v 9 Kən netəmim rafin kəmotəplan in tətaliwək matənwiwi Uhgɨn.  
\v 10 Nian ilat kɨnotɨtun məmə suah ilouin inəh itəm tateasiə o məni nian rafin e nafiluə rəha Nimə Rəha Uhgɨn, kəmotaut pɨk, narmɨlat təmiwɨg e suah əh.   
\s1 Pita təməghat kəm netəmim əpəh e Nimə Rəha Uhgɨn  
\p
\v 11 Nian təmatəkul-pən e Pita ne Jon, netəmim narmɨlat təmiwɨg ron, kotaiu motuwa məmə okotəplan iləhal e ikɨn kit e Nimə Rəha Uhgɨn u katən məmə Fəranta rəha Kig Solomon.\f + \fr 3:11 \ft Fəranta rəha Kig Solomon - ikɨn kit imə e Nimə Rəha Uhgɨn. Ikɨn əh inəh, nian rafin netəm-iasol rəha noanol mɨn rəha Isrel koatəghat-in Lou rəha Uhgɨn.\f*  
\v 12 Nian Pita təməplan ilat, kən təmən-ipən kəm ilat məmə, “Noanol mɨn rəha Isrel. ?Tahro narmɨtəmat tatiwɨg pɨk o nat pɨspɨs u? ?Noatarəplan itɨməhal nɨkitəmat təht məmə itɨmlau etəm iasim mil kəiu emioal-wɨr suah u e nəsanənən əm rəhatɨmlau? !Kəp!  
\v 13 O nat pɨspɨs u itəm nəmotəplan, Uhgɨn rəha Epraham, ne Aisak, ne Jekop, ne tɨpɨtat mɨn rafin, in təmɨləs-ipər nərgɨ rəhan iolwək lan, Iesu. Inu etəm kitiəh əm Iesu itəm nəmotɨləs motuwɨn o netəm-iasol mɨn rəha kapman məmə ilat okotohamnu, kən Pailat təmən rəkɨs məmə okɨsohamnuən okəhlman əm, məto itəmat nəmotən-ipən kəm Pailat məmə nəsotolkeikeən in.\x - \xo 3:13 \xt Eks 3:6,15; Luk 23:13-25; Wək 2:23 \x*  
\v 14 Itəmat nəmotapəs Iesu itəm in iol ətuatɨp ne etəm təwɨr e nɨganəmtɨ Uhgɨn, kən nəmotətapəh o Pailat məmə otəhlman suah əh iohamnu itəm.  
\v 15 Kən e nolən əh, itəmat nəmotohamnu Iesu, itəm nəmegəhən rafin tatɨsɨ-pən ron. Məto Uhgɨn təmol təmegəh mɨn e nɨmɨsən. Kən itɨmat emotəplan e nɨganəmtɨtɨmat məmə in nɨpahrienən.  
\v 16 Suah u itəm itəmat nəkotɨtun moatəplan, in təməsanən əm məto-inu itɨmat iotahatətə e Iesu ne nəsanənən rəhan. In nəsanənən rəha Iesu ne nahatətəən itəm təmos-ipa kəm itɨmat təmol-wɨr suah u, kən itəmat rafin nakoatəplan.   
\p
\v 17 “Piak mɨn. Io ekɨtun məmə nat un nəmotol e Iesu itəmat rəhatəmat netəm-iasol mɨn, itəmat rafin nəmotol məto-inu nəsotɨtun wɨrən məmə Iesu in pah.\x - \xo 3:17 \xt Luk 23:34; 1 Tim 1:13 \x*  
\v 18 Məto suatɨp u inu rəha Uhgɨn o nuhapɨkən rəhan nəghatən itəm təmən aupən. E nəghatən rəha rəhan mɨn ien mɨn, in təmən rəkɨs məmə rəhan Kristo itəm təmən rəkɨs aupən məmə otahl-ipa, in otəkəike məto nahməən e nɨpətɨn.   
\p
\v 19 “Itəla, roiu əh, onəkotəkəike motəuhlin itəmat e rəhatəmat nolən rat mɨn kən motɨtəlɨg-pən o Uhgɨn məmə in otafəl rəhatəmat nolən rat mɨn, kən məmə Iərəmərə Uhgɨn otos-ipɨnə namegən ne nəsanənən wi e nəmegəhən rəhatəmat,\x - \xo 3:19 \xt Wək 2:38 \x*  
\v 20 kən məmə in otahl-ipa Kristo tɨtəlɨg-pa mɨn, etəm itəm Uhgɨn təmən rəkɨs aupən. Iatəghat-in Kristo u Iesu.  
\v 21 Məto Iesu otətatɨg pitən e Nego e Neai mətoarus Uhgɨn otol-wɨr mɨn natɨmnat rafin tahmen-pən e itəm Uhgɨn təmən-iəkɨs kəm itəmat, itəm rəhan ien mɨn aupən agɨn kəmotən-iarəp.   
\p
\v 22 “Kən Moses təmən-iarəp məmə, ‘Iərəmərə Uhgɨn otɨləs-ipər ien kit mɨn etəmat tahmen lak. Onəkotəkəike motətəlɨg-in natɨmnat rafin itəm otən kəm itəmat motol nəwian.  
\v 23 Netəm mɨn u itəm okotəht nəwia ien əh, Uhgɨn otɨləs-irəkɨs ilat o rəhan mɨn netəmim kən ilat okotɨmɨs.’\x - \xo 3:23 \xt Dut 18:15,18-19 \x*  
\v 24 Inu nɨpahrienən. Ien mɨn rafin kəmotən əm nəghatən kitiəh, təmətuoun e ien u Samuel, muwa mətoarus-pa u-roiu.   
\p
\v 25 “Nəniəkɨsən mɨn u itəm Uhgɨn təmən-ipən kəm rəhan ien mɨn aupən, in rəhatəmat. Kən nəniəkɨsən rəha nasituən itəm Uhgɨn təmən kəm tɨpɨtəmat mɨn aupən, in rəhatəmat mɨn, məto-inu Uhgɨn təmən-ipən kəm Epraham məmə, ‘Ekol təwɨr kəm netəmim rafin e nətueintən, kən nat kit itəm mipɨm Iosmegəh otol, otos-ipən nəwɨrən əh kəm netəmim rafin.’\x - \xo 3:25 \xt Jen 22:18 \x*  
\v 26 Nian Uhgɨn təmɨləs-ipər rəhan iolwək u Iesu Iosmegəh, təmaupən mahl-ipɨnə kəm itəmat məmə in otəuhlin itəmat e rəhatəmat nolən rat mɨn, kən e nolən əh, in otol təwɨr kəm itəmat.”\x - \xo 3:26 \xt Wək 13:46 \x*   
\c 4  
\m
\v 1 Nian Pita ne Jon kəmatuəghat əh kəm netəmim, kən pris mɨn, ne etəm tərəmərə e mopael mɨn itəm koatehm Nimə Rəha Uhgɨn, ne Satusi mɨn,\f + \fr 4:1 \ft Əplan nəghatən mɨn əh e tiksonari: pris mɨn, ne mopael itəm koatehm Nimə Rəha Uhgɨn, ne Satusi.\f* kəmotiet-arəpa.  
\v 2 Nɨkilat təmahmə pɨk məto-inu ilau katuəgətun netəmim məmə Iesu təmɨmɨs kən məmegəh mɨn. Kən inu tatəgətun məmə netəm u kəmotɨmɨs, Uhgɨn otosmegəh mɨn ilat.  
\v 3 Kən kəmotaskəlɨm ilau, kɨləs-ipən ilau e kalapus məto-inu tɨnapinəp rəkɨs, kən okuəməhl əm mətoarus olauwɨg.\f + \fr 4:3 \ft Okuəməhl mətoarus olawɨg məto-inu lou təmən məmə suah kit təsolən pas e kot lapɨn.\f*  
\v 4 Məto netəmim tepət itəm kəmotəto nəghatən itəm kəmuən kəmotən nɨpahrienən lan. Kən netəmim rafin itəm kəmotən nɨpahrienən e Iesu, ilat iuəhkɨr tahmen e faif-taosan.\x - \xo 4:4 \xt Wək 2:41 \x*   
\s1 Pita ne Jon kəmuətul e nɨganəmtɨ kaonsel  
\p
\v 5 Kəmən lawɨgin, pris asol, ne netəm-iasol rəha noanol mɨn rəha Isrel, ne iəgətun mɨn rəha Lou rəha Moses,\f + \fr 4:5 \ft Lou rəha Moses - lou mɨn itəm Uhgɨn təmos-ipən kəm Moses əpəh nɨtot Saenae.\f* kəmotargəfɨmɨn ilat mɨn əpəh Jerusalem.  
\v 6 Kəmotəpələh ilat Anas u pris asol agɨn, ne Kaeafas, ne Jon, ne Aleksanta, ne netəmim neen e noanol rəha suah u pris asol agɨn, kəmotəpələh e kaonsel.  
\v 7 Kəmotən Pita ne Jon kian muətul aupən elat, kən kotətapəh olau məmə, “?Nəmios hiə nəsanənən u mioal nat u, o nəmioal e nərgɨ pah?”   
\p
\v 8 Kən Narmɨn Rəha Uhgɨn təmərioah e nɨki Pita, kən Pita təmən-ipən kəm ilat məmə, “Itəmat u itəm noatərəmərə e noanol mɨn rəha Isrel, ne netəm-iasol mɨn.  
\v 9 Itəmat noategəs-in-pa otɨmlau məmə suah u itəm nelkɨn təmərat təmos hiə nəwɨrən, o emuahrol nulan mioal-wɨr nelkɨn.  
\v 10 Itəmat rafin ikɨn-u ne noanol mɨn rafin rəha Isrel, onəkotəkəike motɨtun məmə suah u itəm nelkɨn tɨnəwɨr rəkɨs tatətul aupən-in itəmat e nəsanənən əm e nərgɨ Iesu Kristo, etəm Nasaret. Suah əh inəh, itəmat nəmotətu-pər e nɨg kəməluau, in təmɨmɨs. Məto Uhgɨn təmol təmegəh mɨn.\x - \xo 4:10 \xt Wək 3:6,13-16 \x*  
\v 11 Suah əh inəh, itəm Naoa Rəha Uhgɨn təmən lan məmə, ‘Kəpiel u itəm itəmat netəm rəha niləkɨnən nimə, nakotəmə tərat motərakin, məto roiu in tɨnuwa kəpiel keike itəm nimə tatətul-pər lan.’\x - \xo 4:11 \xt Sam 118:22 \x*  
\v 12 Nərɨg kit tɨkə e nətueintən itəm Uhgɨn təmos-ipa məmə tɨtun nosmegəhən netəmim, məto Iesu pɨsɨn əm tɨtun nosmegəhən netəmim.”\x - \xo 4:12 \xt Mat 1:21 \x*   
\p
\v 13 Netəm-iasol rəha kaonsel kəmotaut pɨk nian kəmotəplan məmə kəsuəginən ilat, nat əpnapɨn kəsioalən skul, ilau etəmim əm. Kəmotɨtun ətuatɨp məmə suah mil əh ilat pahrien Iesu kəmotaliwək moatan.  
\v 14 Kən kɨnotəruru nuhalpɨnən nəghatən rəhalau məto-inu suah u nelkɨn tɨnəwɨr rəkɨs tatətul iləhal min ilau.   
\p
\v 15 Kən kəmotən-ipən kəm iləhal məmə okəhaliet məhaluwɨn ihluə pəs ilat əm kotəghat pitən.  
\v 16 Kən kəmoatətapəh-ətapəh olat mɨn məmə, “?Okotahro suah mil əh? Netəmim rafin u Jerusalem kɨnotɨtun rəkɨs məmə nat pɨspɨs u kəmol e suah u, in iahgin pɨk, okol kəsotən-iamninən.  
\v 17 Məto pəs kotən-iəhau əskasɨk ilau məmə okəsuən-iarəp mɨnən nərgɨ Iesu kəm netəmim, kən nəghatən e nat pɨspɨs əh otəsiet mɨnən netəmim kotəto.”   
\s1 kaonsel təmegəhan-in ilau məmə okiaiet  
\p
\v 18 Kən kəmotaun-in iləhal kəhaluwa mɨn imə, kən kəmotən-ipən kəm Pita ne Jon məmə okəsuən-iarəp mɨnən nərgɨ Iesu, kən məsuəgətun mɨnən netəmim lan.\x - \xo 4:18 \xt Wək 5:28 \x*   
\p
\v 19 Məto ilau kəmuən-ipən kəm ilat məmə, “Itəmat əm otakil məmə tətuatɨp e nɨganəmtɨ Uhgɨn məmə ekioal nəwiatəmat o nəwia Uhgɨn.\x - \xo 4:19 \xt Wək 5:29 \x*  
\v 20 Məto itɨmlau okol esuakɨmən nohlɨtɨmlau. Oekuəike muən-iarəp natɨmnat itəm emuəplan e nɨganəmtɨtɨmlau kən muəto e matəlgɨtɨmlau.”   
\p
\v 21 Kən kaonsel təmən-ipən mɨn kəm Pita ne Jon məmə ilat okotol nalpɨnən kit kəm ilau okəmə ilau okatuəkəike matuən-iarəp Iesu kəm netəmim, kən motahl-iarəp ilau. Kəmotahl-iarəp ilau məto-inu kɨnotəruru məmə okotahruəh ilau. Kəmotɨtun məmə netəmim nɨkilat otahmə okəmə ilat okotol nalpɨnən kəm ilau, məto-inu netəmim rafin koatənwiwi Uhgɨn o nat pɨspɨs itəm Uhgɨn təmol e etəm nelkɨn təməfaiu  
\v 22 nian təmaiir mətoarus-pa əh-roiu. Rəhan nup taprəkɨs-in foti.   
\s1 Nəfakən rəha netəm kəmoatahatətə e Iesu  
\p
\v 23 Nian netəm-iasol rəha kaonsel kəmotegəhan-in ilau məmə ilau okatian, kəmiaiet uəhai əm mian əpəh netəm koatahatətə e Iesu koatatɨg ikɨn, kən muən-iarəp rafin nəghatən itəm pris asol mɨn ne netəm-iasol rəha kaonsel kəmotən-ipən kəm ilau.  
\v 24 Nian kəmotəto nəghatən əh, ilat rafin kəmotuwa kitiəh motəfak-pən kəm Uhgɨn motən məmə, “Iərəmərə Uhgɨn, ik nəmol neai, ne nɨməptən, ne nɨtəhəi, ne natɨmnat rafin elat.\x - \xo 4:24 \xt Eks 20:11; Neham 9:6; Sam 146:6 \x*  
\v 25 Ik nəməghat e nəsanənən e Narmɨn rəham kəm tɨpɨtɨmat u aupən Kig Tefɨt, u in rəham iolwək, kən in təmən-iarəp rəham nəghatən məmə,  
\q1 ‘?Tahro netəm e nəptən pɨsɨn pɨsɨn mɨn nɨkilat tɨtahmə pɨk nəhlan?  
\q1 Tahro ilat koatəte noa məmə okotol nəratən mɨn əh, u itəm okol koatol pap, təsuwɨnən miet, otɨkə-pən əm olat.   
\q1
\v 26 Netəm koatərəmərə e nɨtən mɨn, koatol əpen-əpenə okotəmou,  
\q1 kən netəm-iasol mɨn rəha nətueintən koatuwa kitiəh ilat min ilat,  
\q1 məmə okotəmou ilat Iərəmərə Uhgɨn ne Iosmegəh itəm in təmən’\x - \xo 4:26 \xt Sam 2:1-2\x*   
\nb
\v 27 Iərəmərə Uhgɨn, in nɨpahrienən nəghatən itəm Kig Tefɨt təmən tɨnuwa mɨnet-arəp, məto-inu Kig Herot Antipas, ne Pontias Pailat, ne noanol mɨn rəha Isrel, ne Iaihluə mɨn, ilat rafin kəmotuwa kitiəh ikɨn-u latuənu Jerusalem, moatol noa eko-eko məmə okotohamnu Iesu, itəm in rəham iol ətuatɨp itəm nəmɨtəpun.\x - \xo 4:27 \xt Mat 27:1-2; Luk 23:7-11; Wək 3:13 \x*  
\v 28 Kəmoatəte noa rəhalat tatətəu-pən əsas əm rəham nəghatən itəm ik nɨnəmən rəkɨs e nəsanənən ne nenatɨgən rəham aupən.\x - \xo 4:28 \xt Wək 2:23 \x*  
\v 29 Tol nəhlan, Iərəmərə, nɨkim tatəht nəghatən itəm ilat kəmoatən məmə okotoh itɨmat, ol itɨmat rəham iolwək mɨn məmə esotəgɨnən məmə ekotən-iarəp rəham nəghatən.\x - \xo 4:29 \xt Efes 6:19 \x*  
\v 30 Əgəfəməhin-pa nelməm məmə otol-wɨr netəm koatɨmɨs, kən mol nat pɨspɨs mɨn ne nəmtətin pɨsɨn pɨsɨn mɨn e nərgɨ Iesu, rəham iol ətuatɨp.”   
\p
\v 31 Nian kəmotəfak rəkɨs, kən nat kit təməloal e nimə, kən Narmɨn Rəha Uhgɨn təmuwa mərioah mətatɨg elat, kən kɨnoatən-iarəp nəghatən rəha Uhgɨn məsotəgɨnən.   
\s1 Netəm kəmoatən nɨpahrienən e Iesu koatoor nautə rəhalat kəm ilat mɨn  
\p
\v 32 Netəm koatən nɨpahrienən e Iesu rəhalat nətəlɨgən təmuwa kitiəh. Kit təməsaumɨsən məhluaig-in rəhan nautə məto kəmoatoor nautə rəhalat kəm ilat mɨn.\x - \xo 4:32 \xt Wək 2:44 \x*  
\v 33 Kən aposol mɨn kəmotos nəsanənən e Narmɨn Rəha Uhgɨn kən moatən-iarəp məmə Iərəmərə Iesu təmegəh mɨn e nɨmɨsən. Kən e nəwɨrən rəha Uhgɨn, in tətasitu elat rafin itəm koatəfak.  
\v 34 Kən ilat kit, rəhan kit nat kit təməsɨkəən, məto-inu netəmim neen kəmotosalɨm-in rəhalat nəptən o nimə, kən motos-ipən məni lan kəm aposol mɨn,  
\v 35 kən ilat kəmoatoor kəm itəm mɨn u rəhalat nat kit tɨkə.   
\p
\v 36 Tol nəhlan, suah kit əh-ikɨn nərgɨn u Josep, noanol kit rəha Lifae, etəm Saepras, aposol mɨn kəmotos-ipən nərɨg wi kit kəm in, nərgɨn u Panapas, u nɨpətɨn təmə, “etəm tətasitu matɨləs-ipər nətəlɨgən.”  
\v 37 In təmosalɨm-in rəhan kit nəptən, kən məmɨk məni lan muwa məmki-pən kəm aposol mɨn məmə ilat okotoor kəm ilat mɨn.   
\c 5  
\s1 Ananaeas ne Safaera  
\m
\v 1 Məto suah kit mɨn əh-ikɨn, nərgɨn u Ananaeas, ne rəhan pətan nərgɨn u Safaera. Ilau mɨn kəmioal-salɨm-in rəhalau kit nɨməptən.  
\v 2 In təmaskəlɨm anion məni məsɨn, kən rəhan pətan əm tɨtun. Kən məmɨk əm məsɨn muwɨn məmki-pən kəm aposol mɨn məmə məni e nəptən rafin.\x - \xo 5:2 \xt Wək 2:45 \x*  
\v 3 Məto Pita təmən-ipən kəm in məmə, “Ananaeas. ?Tahro nategəhan-in iərmɨs u Setan tatuwa e nɨkim? Nakateiuə-in Narmɨn Rəha Uhgɨn kən mətaskəlɨm anion məni məsɨn rəha nɨməptən məmə rəham.\x - \xo 5:3 \xt Jon 13:2 \x*  
\v 4 ?Aupən nɨməsosalɨm-inən nɨməptən u, in rəham o kəp? ?Kən nian nəmosalɨm-in, rəham məni lan o kəp? ?Tahro natol nuhlan? !Ik nɨseiuə-inən etəmim, məto nateiuə-in Uhgɨn!”  
\v 5 Nian Ananaeas təməto nəghatən əh, əmun mɨsɨ-pər morin rəhan namegən tiet. Kən netəmim itəm kəmotəto nat əh, kəmotəgɨn motasiəp.  
\v 6 Kən netəm aluə mɨn kəmotuwa motalpin nɨpətɨn motɨləs motiet motuwɨn kɨtənɨm.   
\p
\v 7 Iuəhkɨr aua kɨsɨl təmuwa muwɨn rəkɨs, kən rəhan pətan Safaera təmiet-arəpa məruru məmə rəhan iərman tɨnɨmɨs rəkɨs.  
\v 8 Kən Pita təmətapəh ron məmə, “?Ən-tu kəm io məmə məni e nəptən rafin əh rəhatəlau itəm nəmiosalɨm-in?” Kən in tən məmə, “Əwəh. Məni rafin un.”   
\p
\v 9 Kən Pita təmən-ipən kəm in məmə, “?Tahro nəmatioal anion noa kit məmə nakueiuə-in Narmɨn Rəha Iərəmərə məmə okol təsɨtunən nat u nəmioal? !Əto-tu! Netəm kəmotɨtənɨm rəham iərman, ilat u e nafiluə koatuwa məmə okotɨləs mɨn ik.”  
\v 10 Kən roiu agɨn tɨsɨ-pər morin-pən əpəh nelkɨ Pita ikɨn, mɨmɨs namegən tiet. Nian netəm aluə mɨn kəmotuwa imə, motəplan tɨnɨmɨs rəkɨs, kən kotɨləs motiet motuwɨn kɨtənɨm e nɨkalɨ rəhan iərman.  
\v 11 Nian netəmim rəha niməfak ne netəm əpnapɨn kəmotəto nat əh, kəmotəgɨn kəmotəgɨn.   
\s1 Aposol mɨn kəmotasitu e netəmim tepət motol-wɨr  //  rəhalat nɨmɨsən  
\p
\v 12 Kən aposol mɨn kəmotol nəmtətin tepət ne nat pɨspɨs mɨn e nɨganəmtɨ netəmim. Kən netəmim mɨn u itəm koatən nɨpahrienən e Iesu kəmoatuwa kitiəh əm e Feranta rəha Kig Solomon e Nimə Rəha Uhgɨn.\x - \xo 5:12 \xt Wək 2:43; 14:3 \x*\fig |alt="Solomon’s colonade, Herod’s temple." src="LB00248B.TIF" size="span" loc="Act 5:12-16" ref="Wək 5:12" \fig*  
\v 13 Netəmim kəmoatɨsiai-in ilat, məto netəm mɨn u kəsotənən nɨpahrienən e Iesu kəmotəgin nuwɨnən ikɨn əh mehm ilat.  
\v 14 Məto nian rafin netəmim tepət koatuwa moatən nɨpahrienən e Iesu, nəman ne nɨpɨtan, kən ilat tatepət.  
\v 15 Məto-inu e nat pɨspɨs mɨn itəm aposol mɨn kəmoatol, netəmim koatos rəhalat nɨmɨsən mɨn moatuwa, kən moatəlɨn ilat kotapɨl e rəhalat pet ne nɨmɨtiwɨn e suatɨp məmə nian Pita otaliwək mapikalɨn ilat, in otek neen o kəm-naka nəghanpɨs in əm tos neen kən məmə ilat okotəmegəh.  
\v 16 Kən netəmim tepət tepət kəmotɨsɨ-pən e latuənu mɨn iuəhkɨr o Jerusalem kəmotuwa. Kəmotəmɨk rəhalat netəm koatɨmɨs ne netəm itəm narmɨn rat tətatɨg elat motuwa, kən aposol mɨn kəmotəfak elat kən ilat rafin kotəwɨr.   
\s1 Netəm-iasol mɨn kəmotəmki-pən aposol mɨn e kalapus  
\p
\v 17 Kən suah u pris asol agɨn ne rəhan mɨn netəmim Satusi mɨn u, ilat e pati kitiəh, kəmotol pɨk tɨməht elat məto-inu netəmim tepət kɨnoatapəs ilat mɨnoatuwɨn o aposol mɨn.  
\v 18 Kən kəmotaut kaskəlɨm aposol mɨn kəmki-pən ilat e kalapus.  
\v 19 Məto lapɨn-in, nagelo kit rəha Iərəmərə təmuwa merəh e nafiluə e kalapus mit ilat motiet.\x - \xo 5:19 \xt Wək 12:7-10 \x*  
\v 20 Kən mən-ipən kəm ilat məmə, “Otuwɨn e Nimə Rəha Uhgɨn motən-iarəp nəghatən pahrien rəha nəmegəhən wi u kəm netəmim.”  
\v 21 Kən kəmən lawɨgin, kəmotol nəwia nagelo kən mɨnotuwɨn əpəh e Nimə Rəha Uhgɨn moatən-iarəp nərgɨ Iesu kəm netəmim.  
\s1 Aposol mɨn kəmotuwɨn e kot  
\p Kən pris asol agɨn ne rəhan mɨn, kəmotaun-in netəm-iasol mɨn rəha noanol mɨn rəha Isrel, kən ilat kəmotuwa kitiəh məmə ilat okotəpələh e kaonsel\f + \fr 5:21 \ft kaonsel - netəm-iasol rəha Isrel koatiuw-iarəp netəmim ikɨn e kot.\f* asol rəha noanol mɨn rəha Isrel. Kən motahl-ipən nəghatən kəm netəm kotərəmərə e kalapus məmə okotahl-ipa aposol mɨn kotuwa e kot əpəh e kaonsel.  
\v 22 Məto nian mopael mɨn kəmotuwɨn e kalapus, məto aposol mɨn kotɨkə. Kən kotɨtəlɨg-pa e kaonsel motən məmə,  
\v 23 “Nian emotuwɨn ket-arəpən e kalapus, motəplan toa tətahtosɨg, lok tatəkul-pən wɨr əm lan, kən mopael mɨn rəha kalapus koatətul katehm wɨr əm nafiluə e kalapus, məto nian emoterəh motuwɨn imə, məto kɨkə-kɨkə əh imə.”  
\v 24 Nian etəm tatərəmərə e mopael mɨn itəm koatehm Nimə Rəha Uhgɨn, ne pris asol mɨn kəmotəto nəghatən əh, kəmotaut pɨk, rəhalat-kapə təmɨkə, mɨnotəruru əpnapɨn əm məmə nat naka otuwa mɨn.   
\p
\v 25 Kən əmun etəmim kit tiet-arəpa məmə, “!Ei, nəman! !Netəm mɨn ilouin itəm nəmotəmki-pən ilat e kalapus, ilat əpəh e Nimə Rəha Uhgɨn koatəgətun netəmim!”  
\v 26 Kən etəm tərəmərə e mopael mɨn təmit mopael mɨn rəhan motuwɨn motəmɨk aposol mɨn motuwa. Məto kəməsotewkəkanən ilat məto-inu koatəgɨn məmə netəm əpnapɨn okotaht ilat e kəpiel apɨn okəmə okotewkəkan ilat.   
\p
\v 27 Nian kəmotit ilat motuwa imə, kən motən məmə ilat okotətul aupən-in netəm-iasol rəha kaonsel. Kən pris asol agɨn təmən-ipən kəm ilat məmə,  
\v 28 “Emotən-iəhau əskasɨk agɨn itəmat məmə onəsətəgətunən netəmim e nərgɨ suah əh Iesu. Məto nəgətunən rəhatəmat tɨnaiu rafin əpəh Jerusalem. Kən moatol məmə netəmim okotən məmə itɨmat emotoh suah əh.”\x - \xo 5:28 \xt Mat 27:25 \x*   
\p
\v 29 Məto Pita təməghat rəhalat aposol mɨn lan məmə, “Itɨmat ekotəkəike motol nəwia Uhgɨn, sənəmə nəwia netəmim əm.\x - \xo 5:29 \xt Wək 4:19 \x*  
\v 30 Itəmat nəmotohamnu rəkɨs Iesu motətu-pər e nɨg kəməluau, məto Uhgɨn u rəha tɨpɨtat mɨn aupən təmol təmegəh mɨn e nɨmɨsən.  
\v 31 Uhgɨn u inu təmɨləs-ipər rəkɨs Iesu məmə otuwɨn matəpələh e nɨkalɨn matɨp, ikɨn rəha nɨsiaiiən ne nəsanənən, məmə in Iərəmərə ne Iosmegəh. Uhgɨn təmol nat əh məmə in otol suatɨp məmə noanol mɨn rəha Isrel kotɨtun nəuhlinən ilat e rəhalat nolən rat mɨn, kən in otafəl rəkɨs nolən rat mɨn rəhalat.\x - \xo 5:31 \xt Wək 2:33-34; Efes 1:20; Hip 2:10; 12:2 \x*  
\v 32 Kən itɨmat Narmɨn Rəha Uhgɨn ekoatən-iarəp natɨmnat mɨn u, kən Uhgɨn tatos-ipən Narmɨn rəhan kəm netəmim itəm koatol nəwian.”   
\p
\v 33 Nian netəmim rəha kaonsel kəmotəto nəghatən əh, təmew pɨk rəhalat neməha, kən kotolkeike məmə okotohamnu əm ilat.  
\v 34 Məto suah kit təmətul, nərgɨn u Kamaliel, in Farisi kit ne iəgətun kit rəha Lou, u itəm netəmim rafin koatɨsiaiiən. Kən təmətapəh o mopael mɨn məmə okotit aposol mɨn motuwɨn ihluə pitən.  
\v 35 Kən in təmən-ipən kəm ilat məmə, “Natimak mɨn, netəm Isrel. Otakil wɨr noa rehatəmat məmə onəkotahro netəm mɨn u.  
\v 36 Wi agɨn huə suah kit nərgɨn u Teutas, təmiet-arəp matən məmə in etəm-iasol kit, kən iuəhkɨr netəmim fo-hanrɨt kəmotuarisɨg-in. Məto kəmohamnu in, kən rəhan netəmim kəmotan kitiəh kitiəh, kən rəhan nətəlɨgən təmuwɨn mɨkə.\x - \xo 5:36 \xt Wək 21:38 \x*  
\v 37 Uarisɨg lan, nian kapman təmətafin netəmim, suah kit mɨn nərgɨn u Jutas, etəm Kalili, in mɨn təmiw netəmim koatuarisɨg-in. Məto netəmim neen kəmotohamnu mɨn, kən rəhan netəmim kəmotan kitiəh kitiəh.  
\v 38 Kən inu rəhak nətəlɨgən e nənən u. !Ekən kəm itəmat, pəs kotapəs əm ilat motegəhan-in ilat kotiet! Məto okəmə nat koatol in rəha etəmim əm, otəpanɨsas.  
\v 39 Məto okəmə tatɨsɨ-pən o Uhgɨn, okol kəsotosən nəsanənən məmə okotən-iəhau ilat. Okotəplan əm məmə kitat Uhgɨn koatəmou.” Kən ilat rafin kəmotegəhan-in rəhan nəghatən.   
\p
\v 40 Kən kəmotaun-in aposol mɨn məmə okotuwa imə, kən motən məmə mopael mɨn okotalis ilat. Kən motən-iəhau əskasɨk mɨn ilat məmə okəsotəghat mɨnən kəm netəmim e nərgɨ Iesu kən motəhlman ilat kotiet.\x - \xo 5:40 \xt Wək 4:18 \x*   
\p
\v 41 Nian aposol mɨn kəmotiet e kaonsel, nɨkilat tətagien, məto-inu Uhgɨn təmɨsiai-in ilat kən megəhan-in məmə netəmim okotoh ilat məto-inu koatuarisɨg-in Iesu.\x - \xo 5:41 \xt Mat 5:10-12; 1 Pita 4:13 \x*  
\v 42 Kən nian rafin e Nimə Rəha Uhgɨn ne nimə mɨn, ilat kəməsotapəsən kəmoatəkəike katən-iarəp kən moatəgətun nəghatən wɨr məmə Iesu in Kristo itəm Uhgɨn təmən məmə otahl-ipa.   
\c 6  
\s1 Kəmos-ipər netəm sepɨn  
\m
\v 1 Nian neen tɨnuwa mɨnuwɨn rəkɨs, kən netəm rəha Iesu tɨnatər mɨnatepət. Neen rəhalat kəmotɨsɨ-pən ikɨn pɨsɨn pɨsɨn mɨn, kən koatən əm nəghatən Kris. Kən tepət, ilat netəm Isrel əm. Məto iəfak mɨn itəm koatən əm nəghatən Kris kɨnoatən nɨkalɨ iəfak mɨn u netəm Isrel, moatən məmə nian koatoor məni ne nagwənən kəm nəutahlɨmɨs mɨn, məto kəsotehm wɨrən nəutahlɨmɨs mɨn rəha itəm mɨn u koatən nəghatən Kris.\x - \xo 6:1 \xt Wək 4:35 \x*   
\p
\v 2 Kən tuwelef aposol mɨn kəmotaun-in netəm rəha Iesu məmə okotuwa-tu. Kən kəmotən-ipən kəm ilat məmə, “Piak mɨn. Təsəwɨrən məmə itɨmat ekotapəs nən-iarəpən ne nəgətunən nəghatən rəha Uhgɨn məmə itɨmat ekotɨmnə katoor məni ne nagwənən kəm nəutahlɨmɨs mɨn.  
\v 3 Məto roiu, otətgi-arəp-tu etəmat mɨn, netəmim sepɨn u itəm noatɨsiai-in ilat, kən kotenatɨg, ne Narmɨn Rəha Uhgɨn tərioah e nəmegəhən rəhalat. Kən itɨmat ekotos-ipən nat u kəm ilat məmə ilat okoatol.  
\v 4 Mapəs itɨmat e nəfakən kəm Uhgɨn ne nən-iarəpən ne nəgətunən nəghatən rəha Uhgɨn.”   
\p
\v 5 Kən ilat rafin nɨkilat təmagiən, kən motegəhan e nəghatən əh. Kən kəmotətɨg-iarəp Stipen u rəhan nahatətəən təskasɨk e Uhgɨn ne Narmɨn Rəha Uhgɨn tərioah mətatɨg lan, kəmotətɨg-iarəp mɨn Filip, ne Prokoras, ne Nikano, ne Timon, ne Pamenas, ne Nikolas etəm Antiok u aupən təmapəs nəfakən rəha netəm iman ikɨn mɨnuwa matətəu-pən nəfakən rəha netəm Isrel.  
\v 6 Kəmotit ilat motuwɨn kəm aposol mɨn, kən aposol mɨn kəmotələhəu-pən nelmɨlat elat motəfak elat.   
\p
\v 7 Kən netəm rəha Iesu koatən-iarəp nəghatən rəha Uhgɨn kəm netəmim, kən netəm rəha Iesu u Jerusalem tɨnatepət-natepət. E netəm əh, pris mɨn tepət kəmotahatətə e Iesu.\x - \xo 6:7 \xt Wək 2:41; 16:5 \x*   
\s1 Kəmaskəlɨm Stipən  
\p
\v 8 Kən Stipen u etəm tərioah e nəwɨrən ne nəsanənən rəha Uhgɨn, təmol nəmtətin tepət ne nat pɨspɨs mɨn e nɨganəmtɨ netəmim.  
\v 9 Məto netəmim neen e nimə rəha nuəfɨmɨnən rəha Netəm Kəmɨkɨs Ilat,\f + \fr 6:9 \ft “nimə rəha nuəfɨmɨnən rəha Netəm Kəmɨkɨs Ilat” Netəm mɨn əh, aupən ilat slef rəha suah kit, məto roiu kəmɨkɨs ilat.\f* kəmotəghat ilat Stipen. Netəm mɨn u noanol mɨn rəha Isrel u kəmotɨsɨ-pən Saerin ne Aleksantria. Kən netəmim neen mɨn u noanol mɨn rəha Isrel u kəmotɨsɨ-pən Silisia ne Esia, ilat kəmotuwa kitiəh, kən mɨnoatərgəhəu ilat Stipen. Kotəmə nəghatən rəha Stipen təsətuatɨpən, meto rəhalat tətuatɨp.   
\p
\v 10 Məto Narmɨn Rəha Uhgɨn təmol Stipen tenatɨg-pɨk, kən nian in otəghat, rəhan nəghatən tatoh-iəhau rəhalat.\x - \xo 6:10 \xt Luk 21:15 \x*  
\v 11 Kən ilat kəmotətou anion netəmim neen məmə okotasitu elat motən-iarəp məmə, “Itɨmat emotəto məmə Stipen təmən rat Moses ne Uhgɨn.”  
\v 12 Kən rəhalat nəghatən təmol nɨki netəmim, ne netəm-iasol rəha Isrel ne iəgətun mɨn rəha Lou, kəmotetəhau Stipen. Kən kəmotuwɨn kaskəlɨm motɨləs motuwɨn məmə otətul e nɨganəmtɨ kaonsel.  
\v 13 Kən kəmotəmɨk netəmim neen motuwa məmə okoteiuə e Stipen. Kən netəm mɨn un kotən məmə, “Nian rafin tatən nəghatən rat e Nimə Rəha Uhgɨn, kən matən rat Lou rəha Moses.  
\v 14 Itɨmat emotəto in təmən məmə Iesu u etəm Nasaret, in otɨləs-iəhau Nimə Rəha Uhgɨn, kən məuhlin nolən mɨn itəm Moses təmos-ipa kəm kitat aupən ikɨn.”  
\v 15 Kən netəmim rafin itəm kəmoatəpələh e kaonsel kəmotətag-pən ətuatɨp o Stipen, kən kəmotəplan məmə nɨganəmtɨn tɨnəhag-əhag tahmen e rəha nagelo.   
\c 7  
\s1 Stipen təməghat-in Epraham  
\m
\v 1 Kən pris asol agɨn təmətapəh o Stipen məmə, “?Tahro, nəghatən mɨn əh nɨpahrienən?”  
\v 2 Kən Stipen təmən məmə, “Piak mɨn ne tata mɨn. Otətəlɨg-in-tu io. Uhgɨn u itəm in ilɨs ilɨs pɨk, təmiet-arəpa o tɨpɨtat Epraham nian in təmətatɨg əpəh Mesopotemia, məsuwɨnən əh əpəh Haran.  
\v 3 Uhgɨn təmən-ipən kəm in məmə, ‘Apəs rəham mɨn, ne ikɨn nətatɨg ikɨn, muwɨn e ikɨn kit itəm io epanəgətun kəm ik.’\x - \xo 7:3 \xt Jen 11:31; 12:1 \x*  
\v 4 Kən Epraham təmiet əh Kaltia muwɨn mətatɨg əpəh Haran. Təmətatɨg ikɨn-u kən rəhan tata təmɨmɨs, kən Uhgɨn təmɨləs muwa e nəptən u itəmat noatatɨg lan əh-roiu.\x - \xo 7:4 \xt Jen 11:31—12:5 \x*  
\v 5 Məto təmɨsos-ipənən nəptən məsɨn huə tahmen e nuwigɨ iar ne kəm in məmə in rəhan ətuatɨp. Məto Uhgɨn təmən-iəkɨs kəm in məmə otəpanos-ipən rafin nɨtən əh kəm in ne namipɨn rat mɨn. Kən in otuwa iməlat agɨn ikɨn, nat əpnapɨn e nian əh Epraham təmɨsɨləsən əh nətɨn kit.\x - \xo 7:5 \xt Jen 12:7; 15:18; 17:8 \x*  
\v 6 Nəghatən itəm Uhgɨn təmən kəm in tol nulan, in təmən məmə, ‘O nian kit, noanol mɨn rəham okotuwɨn katɨg e nəptən pɨsɨn kit. Okol iapɨspɨs elat kotol wək kəm netəmim e nəptən pɨsɨn, okol nahməən kəm ilat kətoarus nup fo-hanrɨt.  
\v 7 Məto ekol nalpɨnən kəm netəmim itəm koatərəmərə elat. Kən uarisɨg, noanol mɨn rəham okotiet e nɨtən mɨn əh motuwa kəfak kəm io e nɨtən u.’\x - \xo 7:7 \xt Jen 15:13-14; Eks 12:40 \x*\x - \xo 7:7 \xt Eks 3:12 \x*  
\v 8 Kən Uhgɨn təmən-iəkɨs məmə in otehm wɨr Epraham ne noanol mɨn rəhan. Kən mən-ipən kəm in məmə in otəhg-ipən nɨsualkələh nəman məmə in nəmtətin kit məmə ilat netəmim rəha Uhgɨn. Kən nian Epraham təmɨləs Aisak, kən məhg-ipən nian təmos nian eit.\f + \fr 7:8 \ft Nolən rəha netəm Isrel tol min-nulan, nian suakəku iərman təmaiir, e nian eit, kotəhg-ipən.\f* Kən nian Aisak təmɨləs Jekop, kən matɨg məhg-ipən mɨn. Kən nian Jekop təməmɨk nenətɨn ilat tuwelef, kən təməhg-ipən mɨn ilat. Ilat tuwelef əh, nəukətɨ nɨta rəhatat.”\x - \xo 7:8 \xt Jen 17:9-14; 21:4 \x*   
\s1 Stipen təməghat-in tɨpɨlat mɨn  
\p
\v 9 Kən Stipən təmən-ipən mɨn kəm ilat məmə, “Məto-inu netəm mɨn əh, nəukətɨ nɨta mɨn u rəhatat, kəmotetəhak e Josep, kəmotosalɨm-in-pən kəm netəm Ijip, məmə otuwa slef rəhalat, məto ilau Uhgɨn e nian rafin,\x - \xo 7:9 \xt Jen 37:11,28; 39:2,21-23 \x*  
\v 10 kən Uhgɨn tɨləs-irəkɨs in e nəratən. Nian təmətul e nɨganəmtɨ kig rəha netəm Ijip, kən Uhgɨn təmos-ipən nenatɨgən kəm in kən matɨg mol mɨn məmə kig otolkeike in, kən mol in tatərəmərə e nɨtən Ijip ne netəmim ne natɨmnat rafin rəhan.\x - \xo 7:10 \xt Jen 41:37-44 \x*   
\p
\v 11 “Kən əmun nəumɨs təman e nɨtən əpəh Ijip ne Kenan mol nagwənən tɨkə, kən nəumɨs natus asol netəmim, kən tɨpɨtat mɨn nɨgɨlat nagwənən təmɨkə.\x - \xo 7:11 \xt Jen 41:54; 42:1-2 \x*  
\v 12 Nian Jekop tɨnəto məmə nagwənən əpəh Ijip, təmahl-ipən tɨpɨtat mɨn əh kotuwɨn, kən inu nətuounən ilat kəmotuwɨn Ijip.  
\v 13 Kən uarisɨg ilat kəmotuwɨn mɨn, kən təmən-iarəp in kəm ilat, məto-inu ilat kəsotɨtunən məmə in Josep pialat. Kən kig rəha Ijip təməto namnusən rəha Josep ne pian mɨn.\x - \xo 7:13 \xt Jen 45:1-4,16 \x*  
\v 14 Kən Josep təmahl-ipən nəghatən kəm rəhan tata Jekop ne rəhan mɨn məmə okotuwa motatɨg ilat min. E netəm əh, ilat rafin sepɨnte faif.\x - \xo 7:14 \xt Jen 45:9-11; 46:27 \x*  
\v 15 Kən Jekop ne rəhan mɨn kəmotuwɨn kətatɨg Ijip, kən nian kəmotatɨg kətatɨg kɨmɨs ikɨn.\x - \xo 7:15 \xt Jen 46:1-7; 49:33 \x*  
\v 16 Kən kəməmɨk ilat kan əpəh Sekem kɨtənɨm ilat ikɨn e nɨpəg kəpiel kit itəm Epraham tɨnos-nəmtɨn rəkɨs o noanol mɨn rəha Hamor.”\x - \xo 7:16 \xt Jen 23:2-20; 33:19; Jos 24:32 \x*   
\s1 Stipen təməghat-in Moses  
\p
\v 17 Kən Stipen təmatəkəike matən-ipən kəm ilat məmə, “Tɨnatuwa iuəhkɨr məmə Uhgɨn otosmegəh rəhan netəmim itəm təmən-iəkɨs kəm Epraham, kən noanol mɨn rəhatat itəm kəmotatɨg Ijip aupən, roiu əh tɨnepət-nepət.  
\v 18 Kən kig kit mɨn rəha Ijip təmətul, in təruru agɨn Josep.\x - \xo 7:18 \xt Eks 1:7-8 \x*  
\v 19 In təmos-iəhau tɨpɨtat mɨn e neiuəən, matol nahməən kəm ilat. Kən in təmol lou kit məmə okotəmki-arəp nenətɨlat mɨn ihluə məmə okotɨmɨs.\x - \xo 7:19 \xt Eks 1:11-22 \x*   
\p
\v 20 “Kən e nian əh, Moses təmaiir, kən in suakəku wɨr kit e nɨganəmtɨ Uhgɨn. Rəhan mama ne tata kəmuəhluaig-in anion əpəh imə mios məwɨg kɨsɨl.\x - \xo 7:20 \xt Eks 2:2 \x*  
\v 21 Nian kəmɨləs-iarəp ihluə, nətɨ kig pətan təməplan, kən tɨləs məmə otehm wɨr rəhan.\x - \xo 7:21 \xt Eks 2:3-10 \x*  
\v 22 Kəmotəgətun in e nenatɨgən rafin rəha netəm Ijip, kən nian in təmepət, in təsanən e nəghatən ne nolən nat.   
\p
\v 23 “Nian tɨnos nup foti, nɨkin təht məmə otuwɨn-tu muag natiman mɨn, netəm Isrel,  
\v 24 kən məplan kit etəm Ijip kit tatoh. Kən in təmuwɨn məmə otasitu e in kit əmun mohamnu etəm Ijip apon.\x - \xo 7:24 \xt Eks 2:11-15 \x*  
\v 25 Kən Moses nɨkin təməht məmə kəm-naka in mɨn neen netəm Isrel okotɨtun məmə Uhgɨn təmahl-ipən in məmə otuwɨn məmki-rəkɨs ilat e nahməən katol elat. Məto ilat kotəruru.  
\v 26 Kən lawɨgin təməplan mɨn noanol kəiu rəha Isrel kətioh ilau mɨn, kən tuwɨn məghat kəm ilau məmə otoor rəkɨs ilau, kən məmə otol ilau kioal-wɨr ilau mɨn. Kən mən-ipən kəm ilau məmə, ‘Suah mil. Itəlau piatəlau agɨn mil. ?Tahro natioh itəlau mɨn?’  
\v 27 Məto suah u təmətuoun nəmohən təmətgi-pən Moses isəu, kən mən-ipən kəm in məmə, ‘?Pah təmɨləs-ipər ik məmə nakatərəmərə kən matiuw-iarəp itɨmat?  
\v 28 !Okəm-naka nakolkeike məmə onakohamnu mɨn io tahmen e etəm Ijip u nəmoh nəniəp!’\x - \xo 7:28 \xt Eks 2:14 \x*  
\v 29 Nian Moses təməto nəghatən əh, kən təməgɨn miet Ijip magɨm muwɨn əpəh Mitian mətatɨg ikɨn mahmen e iapɨspɨs kit. Nian təmətatɨg mətatɨg mit pətan ikɨn kit, kən mialəs nətɨlau kəiu iərman mil.\x - \xo 7:29 \xt Eks 2:21-22; 18:3-4 \x*   
\p
\v 30 “Nian təmətatɨg Mitian mɨnos nup foti, kən nian kit tuwɨn mətan iuəhkɨr o nɨtot asol əh Sinae əpəh ikɨn taruən-aruən ikɨn. Kən nagelo kit təmiet-arəpa ron e nɨgəm itəm tatuəp e nɨg əkəku kit.  
\v 31 Nian təməplan nɨgəm əh, narmɨn təmiwɨg pɨk ron, kən muwɨn iuəhkɨr məmə otəplan wɨr, kən məto Iərəmərə Uhgɨn təməghat kəm in məmə,  
\v 32 ‘Io Uhgɨn rəha tɨpɨm mɨn, Uhgɨn rəha Epraham, ne Aisak, ne Jekop.’ Kən Moses təməgɨn mɨnətasiəp mɨnatəgin nətag-pənən əh nɨgəm ikɨn.  
\v 33 Kən Iərəmərə Uhgɨn təmən-ipən kəm in məmə, ‘Oh-rəkɨs rəham put e nelkəm məto-inu nəptən ik natətul ikɨn in tol pɨsɨn agɨn, məto-inu io əh-ikɨn.  
\v 34 Eməplan nəratən itəm katol e rəhak netəmim əpəh Ijip, eməto nasəkən rəhalat, kən mɨnatite muwa məmə ekəmki-rəkɨs ilat o netəm Ijip. Wa. Roiu əh ekahl-ipən ik nakɨtəlɨg muwɨn mɨn Ijip.’”\x - \xo 7:34 \xt Eks 3:1-10 \x*   
\s1 Noanol mɨn rəha Isrel kəməsotolkeikeən Moses  
\p
\v 35 Kən Stipen təmatəkəike matən məmə, “Inu etəm kitiəh əm Moses itəm ilat kəmotapəs nəwian nian ilat kəmotən-ipən kəm in məmə, ‘?Pah təmɨləs-ipər ik məmə nakatərəmərə kən matiuw-iarəp itɨmat?’ Məto Uhgɨn pɨsɨn əm təmahl-ipən suah əh Moses məmə otərəmərə kən mosmegəh ilat. Təmahl-ipən nian nagelo təmiet-pa ron e nɨgəm itəm tatuəp e nɨg əkəku kit.\x - \xo 7:35 \xt Eks 2:14 \x*  
\v 36 Kən Moses təmit ilat motiet Ijip, kən in təmol nat pɨspɨs ne nəmtətin tepət, təmol əpəh Ijip, ne nian kəmoateguəfɨmɨn e nɨtəhəi u katən məmə Nɨtəhəi Asiə, ne nup foti e ikɨn taruən-aruən ikɨn.\x - \xo 7:36 \xt Eks 7:3; 14:21; Nam 14:33 \x*  
\v 37 Inu etəm kitiəh əm Moses u təmən-ipən kəm netəm Isrel məmə, ‘Uhgɨn otɨləs-ipər ien kit mɨn etəmat tahmen lak.’\x - \xo 7:37 \xt Dut 18:15 \x*   
\p
\v 38 “Inu Moses itəm noanol mɨn rəha Isrel kəmoatan kitiəh ilat min, kən nagelo təməghat kəm in e Nɨtot Sinae, kən ilat tɨpɨtat mɨn kəmoatan. Kən Uhgɨn təmos-ipən nəghatən keike mɨn itəm koatəmegəh, kən in otəhlman tuwa kəm kitat.\x - \xo 7:38 \xt Eks 19:3 \x*   
\p
\v 39 “Məto nian in təmətatɨg əh əpəh e Nɨtot Sinae, tɨpɨtat mɨn kəmotəht nəwian, motapəs nətəlɨg-inən məto nɨkilat təmɨtəlɨg-pən o nat Ijip.  
\v 40 Kən kəmotən-ipən kəm Eron məmə, ‘Ol narmɨ nat kit məmə in otuwa uhgɨn rəhatat. ?Məto Moses əh inəh, itəm təməmɨk itat kotiet Ijip, kɨnotəruru məmə in tɨnahruwɨn?’\x - \xo 7:40 \xt Eks 32:1 \x*  
\v 41 Kən e nian əh, ilat kəmotol narmɨ nətɨ kau kit məmə in otuwa uhgɨn rəhalat, kən kəmotol sakrifais e nat megəh mɨn məmə okotəfak kəm in. Kən kəmotol lafet rəha narmɨ nətɨ kau itəm ilat əm kəmotol.\x - \xo 7:41 \xt Eks 32:2-6 \x*  
\v 42 Məto Uhgɨn təməuhlin-pən məntaan kəm ilat, kən megəhan-in ilat məmə okotəfak kəm mɨtgar ne məwɨg ne məhau mɨn e napuə. Kən nat əh tatəgətun əsas əm nəghatən rəha Uhgɨn itəm kəməte e naoa rəha ien mɨn rəha Uhgɨn. Tatən məmə, ‘!Netəm Isrel! ?Nian rafin e nup foti e ikɨn taruən-aruən ikɨn, itəmat nakoatoh nat megəh mɨn məmə nakoatol-pa sakrifais kəm io? !Kəp!  
\v 43 Məto itəmat nəmoatɨləs nimə tapolen rəha uhgɨn eiuə u Molek, ne narmɨ məhau rəha uhgɨn eiuə u Refan. Nat mil u nəmoatol məmə onokotəfak kəm ilau. O nat əh ekahl-iarəp itəmat nakotuwɨn isəu motaprəkɨs-in Papilon.’”\x - \xo 7:43 \xt Amos 5:25-27\x*   
\s1 Stipən təməghat e Nimə Rəha Uhgɨn  
\p
\v 44 Stipen təmatəkəike matən məmə, “Nian tɨpɨtat mɨn kəmotatɨg ikɨn taruən-aruən ikɨn aupən, ilat kəmotos rəhalat nat kit, Nimə Tapolən rəha Uhgɨn itəm tatəgətun məmə Uhgɨn tətatɨg ilat min. Kən Moses təmol Nimə Tapolən əh tətəu-pən əm nətəlɨgən rəha Uhgɨn u təmən-ipən rəkɨs kəm in.\fig |alt="Tabernacle or tent of meeting" src="LB00259B.TIF" size="span" loc="Act 7:44-47" ref="Wək 7:44" \fig*  
\v 45 Kən nup tepət uarisɨg, e nian Josua təmit ilat motuwa məmə okotos-irəkɨs nɨtən əh o netəm Kenan, kən kəmotɨləs Nimə Tapolən u motuwɨn e nɨtən u Uhgɨn təməhg-irəkɨs netəmim ikɨn. Kən ilat kəmotɨləs motuwɨn motatɨg ilat min kətoarus-pa e nian rəha Tefɨt təmol kig lan.\x - \xo 7:45 \xt Jos 3:14-17 \x*  
\v 46 Uhgɨn təmol təwɨr kəm Tefɨt, kən Tefɨt təmətapəh ron məmə Uhgɨn otegəhan in pəs tol nimə kit itəm Uhgɨn otətatɨg ikɨn.\x - \xo 7:46 \xt 2 Saml 7:1-16 \x*  
\v 47 Məto nimə əh, Kig Tefɨt təməsolən, məto nətɨn Kig Solomon təmol.\x - \xo 7:47 \xt 1 King 6:1-38 \x*  
\v 48 Məto Uhgɨn itəm ilɨs agɨn, təsatɨgən e nimə itəm etəmim əm təmol, tahmen e nəghatən rəha Uhgɨn itəm ien rəhan təmən məmə,   
\q1
\v 49 ‘Ikɨn mɨn rafin e neai tahmen in əm io məmə iakəpələh ikɨn mərəmərə,  
\q1 kən nətueintən rafin tahmen in əm məmə ekəf-pən nelkək ikɨn.  
\q1 ?Məto nimə-naka itəm nəkotɨtun nolən məmə otahmen-in io?  
\q1 ?Kən ikɨn pəhruən nəkotɨtun nolən məmə ekuwɨn mameg ikɨn?   
\q1
\v 50 Otən-tu. ?Pah təmol rafin natɨmnat mɨn əh?  
\q1 Io pɨsɨn əm, io Uhgɨn emol rafin ilat.’”\x - \xo 7:50 \xt Aes 66:1-2\x*   
\s1 Stipen təməhai netəm-iasol  //  rəha kaonsel  
\p
\v 51 Kən Stipen təmatəkəike matən məmə, “!Itəmat u! Rəhatəmat-kapə təskasɨk. Rəhatəmat nətəlɨgən tapinəp tahmen e rəha netəm kəsotəfakən. Itəmat nəsotolkeikeən məmə onəkotol nəwia Uhgɨn. !Itəmat nəkotahmen e tɨpɨtat mɨn itəm koatəht nəwia Narmɨn Rəha Uhgɨn!\x - \xo 7:51 \xt Aes 63:10 \x*  
\v 52 ?Ien mɨn rəha Uhgɨn aupən, pah tɨpɨtəmat mɨn kəməsotolən nəratən kəm in? !Tɨkə! Kəmotol nəratən kəm ilat rafin. Kəmotohamnu mɨn itəm mɨn u koatən-iarəp nuwamən rəha Etəm Ətuatɨp. Kən itəmat nəmotegəhan-in-pən Etəm Ətuatɨp u e nelmɨ rəhan tɨkɨmɨr mɨn kən kotohamnu.\x - \xo 7:52 \xt Mat 23:31 \x*  
\v 53 Itəmat nəmotos rəkɨs Lou rəha Uhgɨn u aupən nagelo mɨn kəmotos motuwa, məto itəmat nəməsotətəu-pən agɨnən Lou əh.”   
\s1 Kəmahtɨmnu Stipen  
\p
\v 54 Nian kəmoatəto nəghatən mɨn rəha Stipen, nɨganəmtɨlat təmapinəp, nɨkilat nahmə nahmə, kən moatəgətain-pən nəluɨlat kəm in məto-inu nɨkilat nahmə agɨn.  
\v 55 Məto Narmɨn Rəha Uhgɨn təmərioah e Stipen, kən tɨtagpər e Nego e Neai məplan nəhag-əhagən itəm təsanən pɨk təmiet imə Uhgɨn ikɨn, kən məplan Iesu tatətul e nɨkalɨ Uhgɨn matɨp, ikɨn rəha nərəmərəən ne nəsanənən.\x - \xo 7:55 \xt Sam 110:1 \x*  
\v 56 Kən Stipen təmən-ipən kəm ilat məmə, “!Ei, nəman! Iatəplan Nego e Neai rəha Uhgɨn taterəh, kən Nətɨ Etəmim tatətul e nɨkalɨ Uhgɨn matɨp, ikɨn rəha nərəmərəən ne nəsanənən.”\x - \xo 7:56 \xt Kol 3:1 \x*  
\v 57 Nian netəm-iasol rəha kaonsel kəmotəto nəghatən əh, kəmotasitɨg matəlgɨlat mɨn e noanelməlat, kən motearɨg e Stipen e nəwialat rafin motaut motaiu motuwɨn kea-pən ahmən-ahmen əm ron,  
\v 58 motewkəkan ka kərakin-iarəp e taon, kən mɨnoatətuoun kətaht e kəpiel apɨn. Kən ilat kəmotapeg rəhalat sot asol mɨn, motəlɨn-pən iuəhkɨr o nelkɨ etəm aluə kit, nərgɨn u Sol.  
\v 59 Nian kəmotaht Stipen e kəpiel apɨn, in təməfak məmə, “Iərəmərə Iesu, os narmək.”  
\v 60 Kən təmeiuaiu mɨsin nulɨn kən masək əfəməh məmə, “Iərəmərə, afəl nolən rat itəm ilat koatol lak.” Nian təmol namnun rəhan nəfakən, kən rəhan namegən tiet.\x - \xo 7:60 \xt Luk 23:34 \x*   
\c 8  
\m
\v 1 Kən Sol tatətul əm nɨkin tətagien məmə ilat kəmotahtɨmnu Stipen.  
\s1 Sol təmoh netəm koatəfak  
\p Mətuoun e nian əh, nəratən asol kɨnatol e niməfak əpəh Jerusalem. Kən ilat kəmotiet Jerusalem motagɨm-pən Jutia ne Sameria, motapəs pɨsɨn əm aposol mɨn koatatɨg Jerusalem.  
\v 2 Netəmim neen itəm koatəfak əskasɨk kəmotuwa motɨləs Stipen motuwɨn kɨtənɨm, kən ilat kəmotasək pɨk ron.  
\v 3 Məto Sol təmətuoun mɨnatərəkɨn-ərəkɨn niməfak, matuwɨn e nimə mɨn matewkəkan-iarəp nəman ne nɨpɨtan itəm koatəfak, kən matəmki-pən ilat e kalapus.\x - \xo 8:3 \xt Wək 9:1,13; 22:4; 26:9-11 \x*   
\s1 Filip təmən-iarəp namnusən təwɨr əpəh Sameria  
\p
\v 4 Kən netəm koatəfak itəm kəmotiet Jerusalem moatagɨm, kəmotən-iarəp nəghatən rəha Uhgɨn ikɨn mɨn rafin itəm ilat koatuwɨn ikɨn.  
\v 5 Filip təmuwɨn e taon kit rəha Sameria, kən matən-iarəp namnusən rəha Kristo itəm Uhgɨn təmən məmə otahl-ipa.  
\v 6 Nian nɨmanin netəmim kəmotəto Filip, kən motəplan nat pɨspɨs mɨn itəm in tatol, ilat rafin kəmotuwa iuəhkɨr katətəlɨg-in nat naka in tatən.  
\v 7 Netəmim tepət narmɨn rat mɨn kəmotiet elat. Nian narmɨn rat mɨn kəmoatiet, kəmotearɨg əfəməh. Kən netəmim tepət itəm nɨpətɨlat təmɨmɨs, o itəm kəsotaliwəkən, kəmotəwɨr mɨn.  
\v 8 Kən netəmim rafin e taon əh, ilat rafin koatagien.   
\s1 Saimon u təmol natɨmnat e nəsanənən rəha iərmɨs mɨn  
\p
\v 9 Kən e taon əh, suah kit nərgɨn u Saimon, in təmatol nat pɨspɨs tepət e nəsanənən rəha iərmɨs mɨn, kən netəmim rafin rəha Sameria, narmɨlat təmiwɨg ron. Təmol nuwəh məsɨn. In matos-ipər atɨp in məmə in etəm-iasol kit.  
\v 10 Kən netəmim rafin, netəm-iasol mətoarus-pa iolwək mɨn əm, kəmoatətag-pən pɨk ron kən moatən məmə, “Suah u in uhgɨn kit u nərgɨn u Uhgɨn Itəm Rəhan Nəsanənən Ilɨs.”  
\v 11 Kəmoatətəu-pən in nuwəh məsɨn məto-inu narmɨlat tatiwɨg o natɨmnat mɨn itəm in tatol.  
\v 12 Məto nian netəmim kəmotəto nəghatən itəm Filip tatən-iarəp e namnusən təwɨr rəha nərəmərəən rəha Uhgɨn ne nəghatən rəha Iesu Kristo, kəmotən nɨpahrienən lan, kən kəmol baptais elat, nəman ne nɨpɨtan.  
\v 13 Suah mɨn u Saimon, təmən mɨn nɨpahrienən e Iesu, kən kol baptais mɨn lan. Kən in tatətəu-pən Filip ikɨn mɨn rafin. Narmɨn tatiwɨg o nat pɨspɨs mɨn ne nəmtətin mɨn itəm in tatəplan Filip tatol.   
\p
\v 14 Nian aposol mɨn əpəh Jerusalem kəmotəto məmə netəm Sameria kɨnotahatətə e nəghatən rəha Uhgɨn, kən kəmotahl-ipən Pita ne Jon məmə okian olat.  
\v 15 Nian ilau kəmian muet-arəpən olat, kəmuəfak olat məmə Narmɨn Rəha Uhgɨn otərioah mətatɨg elat,  
\v 16 məto-inu kəmol baptais əm elat e nərgɨ Iərəmərə Iesu, məto Narmɨn Rəha Uhgɨn təsərioahən əh e nəmegəhən rəhalat.  
\v 17 Kən Pita ne Jon kəmuələhəu-pən nelmɨlau elat muəfak elat, kən Narmɨn Rəha Uhgɨn təmərioah mətatɨg elat.\x - \xo 8:17 \xt Wək 19:6 \x*   
\p
\v 18 Nian Saimon təməplan məmə Narmɨn Rəha Uhgɨn tatuwɨn e nəmegəhən rəha netəmim nian aposol mil katuələhəu-pən nelmɨlau elat matuəfak elat, kən in təməmki-arəp məni məmə otos-ipən kəm ilau,  
\v 19 kən mən-ipən kəm ilau məmə, “Ios-ipa mɨn nəsanənən u kəm io məmə nian iakələhəu-pən nelmək e netəmim, kən ilat kotɨtun nosən Narmɨn Rəha Uhgɨn.”   
\p
\v 20 Məto Pita təmən-ipən kəm in məmə, “!Ik ne rəham məni onakian e nɨgəm asol! Məto-inu ik nɨkim təht məmə nəkɨtun nos-nəmtɨnən e məni nat u itəm Uhgɨn tatos-ipən əm kəm netəmim.  
\v 21 Okol ik nəsolən wək u məsɨn ne, məto-inu rəham nətəlɨgən təsətuatɨpən e nɨganəmtɨ Uhgɨn.  
\v 22 Əuhlin ik e rəham nolən rat mɨn kən məfak-pən kəm Iərəmərə, məta in tafəl rəkɨs rəham nolən rat mɨn itəm nɨkim tatuəhl-uəhl ilat.  
\v 23 Eməplan məmə nian rafin netəhakən təmol rəham nətəlɨgən tuwɨn ik pɨsɨn, kən nolən rat əh təməlis ik tiəkɨs.”   
\p
\v 24 Kən Saimon təmən-ipən məmə, “!Awi! Uəfak-pən kəm Iərəmərə ron io məmə natɨmnat itəm itəlau nəmuən, kit otəsuwamən ron io.”   
\p
\v 25 Nian ilau kəmuən-iarəp nəghatən rəha Iərəmərə ne natɨmnat itəm in təmol, kən ilau kəmiaiet Sameria mətian Jerusalem, muətul əgmagɨm e latuənu mɨn rəha Sameria matuən-iarəp mɨn namnusən təwɨr rəha Iərəmərə.   
\s1 Filip təməghat kəm etəm Itiopia kit  
\p
\v 26 Kən nagelo kit rəha Iərəmərə təmən-ipən kəm Filip məmə, “Əsou pis muwɨn e suatɨp tatɨsɨ-pən Jerusalem matuwɨn Kasa.” (Suatɨp əh tatəməhl əpəh ikɨn taruən-aruən ikɨn.)\fig |alt="Phillip approaching official’s chariot" src="LB00331B.TIF" size="col" loc="Act 8:26-30" ref="Wək 8:26" \fig*  
\v 27 Kən in təmatuwɨn əmun məplan etəm Itiopia kit e suatɨp. Suah əh in etəm-iasol kit rəha kwin rəha netəm Itiopia.\f + \fr 8:27 \ft Nəghatən Kris ətuatɨp tatən məmə in suah kit itəm kəmate. E nian əh, okəmə suah kit tatol wək nian rafin iuəhkɨr e Kwin kit, kən okate məmə otəsitən Kwin.\f* Kən in tatərəmərə e məni rafin rəha kwin. Suah u təmɨsɨ-pən Jerusalem e nəfakən,  
\v 28 kən mɨnɨtəlɨg matuwɨn iman ikɨn. Kən in tatəpələh-pər e nat kit katən məmə, “kat” itəm hos tatiuw. Kən mətafin naoa itəm ien rəha Uhgɨn Aesea təməte.  
\v 29 Kən Narmɨn Rəha Uhgɨn təmən-ipən kəm Filip məmə, “Uwɨn maliwək iuəhkɨr o kat əh.”   
\p
\v 30 Kən Filip təmaiu muwɨn iuəhkɨr ron, məto suah u tətafin naoa itəm ien rəha Uhgɨn Aesea təməte. Kən təmətapəh ron məmə, “?Nəkɨtun nɨpətɨ nat un nakatafin, o kəp?”   
\p
\v 31 Kən suah un təmən-ipən kəm Filip məmə, “?Ekahro mɨtun? Məto-inu suah kit tɨkə itəm otuhapɨk nɨpətɨ nəghatən u kəm io.” Kən in mətapəh məmə Filip otər muwɨn ilau min muəpələh.  
\v 32 In təmətafin nəghatən u e Naoa Rəha Uhgɨn, tatən məmə,  
\q1 “Kəmit tahmen e sipsip kan məmə okohamnu.  
\q1 Kən tahmen e nətɨ sipsip, təsəghatən nian katəte noanun,  
\q1 Kən in təməpnapɨn əm, məsəghatən.   
\q1
\v 33 Kəmol aulɨs in, kən nian kəmakil e kot, kɨsakil ətuatɨpən.  
\q1 Nian kəmotohamnu, in etəm aluə əm kit, itəm nətɨn tɨkə.”\x - \xo 8:33 \xt Aes 53:7-8\x*   
\p
\v 34 Kən suah u təmətapəh o Filip məmə, “?Karmə Aesea təmatəghat atɨp in, o etəm pɨsɨn kit?”  
\v 35 Kən Filip təmətuoun e nəghatən kitiəh əm itəm təmətafin, matən-ipən namnusən təwɨr rəha Iesu.   
\p
\v 36 Nian kəmatian e suatɨp muea ikɨn kit nəhau əh-ikɨn, kən suah un təmən-ipən kəm Filip məmə, “!Əplan-tu! Nəhau kit əpəh. ?Tahro? ?Pəs nakol baptais lak lan?”\f + \fr 8:36 \ft E kopi oas mɨn neen rəha Niutesteman itəm kəməte e nəghatən Kris aupən, nəghatən u e ves 37, kəməsəteən. Məto katəplan ves 37 e naoa neen uarisɨg, kən in tatən məmə, “Kən Filip təmən-ipən kəm in məmə, ‘Okəmə nakatən nɨpahrienən e Iesu e nɨkim rafin, ekɨtun nolən baptais lam.’ Kən tən məmə, ‘Io iatən nɨpahrienən e Iesu, məmə in Nətɨ Uhgɨn pahrien.’”\f*\x - \xo 8:36 \xt Wək 10:47 \x*   
\p
\v 38 Kən təmən-iəhau kat məmə otətul, kən ilau kərən kəmian əpəh ləhau e nəhau, kən Filip tol baptais lan.  
\v 39 Nian kəmuər e nəhau muea ilɨs, Narmɨn rəha Iərəmərə tɨləs-irəkɨs Filip. Kən suah un təmɨsəplan mɨnən, məto təmɨtəlɨg matuwɨn iman ikɨn e nagienən asol e nɨkin.  
\v 40 Məto Filip təmaut əm, məplan tatətul əpəh e nɨtən pəhap ikɨn əpəh Astot. Kən in təmatuwɨn əpəh e taon mɨn matən-iarəp namnusən təwɨr rəha Iesu mətoarus in təmiet-pən əpəh Sisaria.\x - \xo 8:40 \xt Wək 21:8 \x*   
\c 9  
\s1 Sol təməplan Iesu e suatɨp rəha Tamaskes  
\r (Wək 22:6-16; 26:12-18)  
\m
\v 1 Kən e nian əh, Sol təmatəghat əskasɨk matən-iəkɨs məmə otohamnu netəmim rəha Iesu. In təmuwɨn məplan pris asol agɨn\x - \xo 9:1 \xt Wək 8:3 \x*  
\v 2 mətapəh ron məmə otəte naoa kit kəm nimə rəha nuəfɨmɨnən rəha netəm Isrel əpəh Tamaskes, məmə okəmə otəplan kit tatətəu-pən Suatɨp Rəha Iesu, nat əpnapɨn iərman o pətan, otaskəlɨm ilat məlis ilat məmɨk ilat muwɨn e kalapus əpəh Jerusalem.   
\p
\v 3 Nian Sol təmuwa iuəhkɨr o Tamaskes, roiu agɨn mɨn nəhag-əhagən kit təmɨsɨ-pər e neai tatuəp tahmen e nɨpɨtən muwa masiəgəpɨn in ne ikɨn mɨn tɨtəlau lan.  
\v 4 Kən in təmiet morin e nəptən, kən məto nəwia suah kit tatən-ipən kəm in məmə, “!Sol! !Sol! ?Tahro natol nəratən kəm io?”   
\p
\v 5 Kən Sol tətapəh məmə, “?Ik pah, Iərəmərə?” Kən nəwia suah un təmən-ipən kəm in məmə, “Io Iesu itəm ik natol tərat kəm io.  
\v 6 Məto roiu ətul muwɨn əpəh e taon. Ikɨn əh, suah kit əh-ikɨn otəpanən-ipɨnə məmə nat naka onəkol.”  
\v 7 Kən netəmim itəm koatuarisɨg-in Sol, kəmotaut kətul kəsəghatən, kəmotəto əm nəwia suah un, məto kəsotəplanən.  
\v 8 Kən Sol tətul, məto nɨganəmtɨn tɨnoapoap, tɨnəruru nehmən nat. Kən kəmotos əm nelmɨn motit motuwɨn Tamaskes.  
\v 9 Təmos nian kɨsɨl təmɨsehmən nat, kən təməsagwənən kən məsənɨmən nəhau ne.   
\p
\v 10 Əpəh e Tamaskes, etəm rəha Iesu kit əh-ikɨn, nərgɨn u Ananaeas. Iərəmərə təmaun-in e nat kit tahmen e napɨlaiirən, kən mən-ipən kəm in məmə, “!Ananaeas!” Kən in tagət məmə, “Iərəmərə, io əpəh.”   
\p
\v 11 Kən Iərəmərə tən-ipən kəm in məmə, “Uwɨn əh e nimə rəha Jutas e suatɨp asol itəm katən məmə Tətuatɨp, kən mətapəh o etəmim kit, etəm Tasas, nərgɨn u Sol. In tatəghat roiu kəm Uhgɨn e nəfakən,  
\v 12 kən Uhgɨn təmos-ipən napɨlaiirən kit, kən təməplan etəmim kit, nərgɨn u Ananaeas, təmuwa mələhəu-pən nelmɨn lan məmə nɨganəmtɨn otəwɨr mɨn.”   
\p
\v 13 Məto Ananaeas təmə, “Iərəmərə, eməto nənən tepət e suah əh e rəhan nolən rat mɨn itəm tatol e netəm koatahatətə lam əpəh Jerusalem.  
\v 14 Kən in təmuwa ikɨn-u e nərgɨ pris asol mɨn məmə otaskəlɨm, məlis netəm koatahatətə lam.”   
\p
\v 15 Məto Iərəmərə təmən kəm Ananaeas məmə, “!Uwɨn! Məto-inu suah u in rəhak etəmim itəm enəmaun-in rəkɨs məmə otən-iarəp nərgək kəm netəm Iaihluə u sənəmə netəm Isrel, ne rəhalat kig mɨn, ne netəm Isrel.\x - \xo 9:15 \xt Wək 26:2,6; 27:24; Rom 1:5 \x*  
\v 16 Kən io epanəgətun in məmə otos nahməən o nərgək.”\x - \xo 9:16 \xt 2 Kor 11:23-28 \x*   
\p
\v 17 Kən Ananaeas təmuwɨn latuənu muwɨn imə, kən mələhəu-pən nelmɨn e Sol, mən-ipən kəm in məmə, “Piak Sol. Iərəmərə Iesu itəm təmiet-arəp ron ik e suatɨp nian nəmoatuwa ikɨn-u, in təmahl-ipa io məmə ik onakehm mɨn nat, kən Narmɨn Rəha Uhgɨn otərioah mətatɨg lam.”  
\v 18 Roiu agɨn, nat kit tahmen e nuwilɨgɨ nəm təmiet rəkɨs e nɨganəmtɨ Sol, kən in tɨnaiir mɨn mɨnatehm nat. Kən in təmətul mɨnataliwək, kən kol baptais lan məmə in nəmtətin rəha nahatətəən.  
\v 19 Kən nian təmun nagwənən neen, kən nɨpətɨn təməsanən mɨn.  
\s1 Sol tɨnətuoun matən-iarəp nərgɨ Iesu əpəh Tamaskes  
\p Kən Sol təmatɨg mos nian neen mɨn ilat netəm rəha Iesu əpəh Tamaskes.  
\v 20 Təmətuoun mɨn əm e nian əh, matən-iarəp nərgɨ Iesu əpəh e nimə rəha nuəfɨmɨnən rəha netəm Isrel, məmə Iesu in Nətɨ Uhgɨn pahrien.   
\p
\v 21 Kən netəmim rafin itəm kəmotəto in, kəmotaut pɨk ron, kən motən məmə, “!Ei! ?Suah u inu təmatol nəratən kəm netəm koatahatətə e Iesu əpəh Jerusalem aupən, o kəp? Kən in təmuwa ikɨn-u məmə otaskəlɨm ilat məlis ilat məmɨk muwɨn kəm pris asol mɨn. ?In əh, o kəp?”\x - \xo 9:21 \xt Wək 8:3 \x*   
\p
\v 22 Kən nəghatən itəm Sol tatən-iarəp, in təsanən pɨk maprəkɨs-in nəghatən rəha netəm Isrel itəm koatatɨg Tamaskes, kən matəgətun wɨr məmə Iesu in Kristo itəm Uhgɨn təmən məmə otahl-ipa. Kən ilat kɨnotəruru nat okotən.\x - \xo 9:22 \xt Wək 18:28 \x*  
\v 23 Nian tepət təmuwa muwɨn rəkɨs, kən netəm Isrel neen kəmoatəte anion noa kit məmə okotohamnu Sol,  
\v 24 məto Sol təməto noa anion rəhalat. Kən roiu e nərauiəgən ne lapɨn mɨn, netəm Isrel kotətlosɨg əpəh e nafiluə rəha fenɨs kəmol e kəpiel məmə okotohamnu Sol.\f + \fr 9:24 \ft E taon əh Tamaskes, tahmen e taon tepət, aupən aupən kəmol fenɨs asol e kəpiel tɨtəlau e taon.\f*  
\v 25 Məto in mɨn neen kəmotɨləs lapɨn motaii-pən e kətɨm asol kit itəm kəmətu-pən təulə lan, motuwɨn motɨləs-iarəp e nakuhal e fenɨs. Kən in təmagɨm muwɨn Jerusalem.\x - \xo 9:25 \xt 2 Kor 11:32-33 \x*\fig |alt="Paul lowered in basket outside wall" src="LB00333B.TIF" size="col" loc="Act 9:25" ref="Wək 9:25" \fig*   
\s1 Sol əpəh Jerusalem  
\p
\v 26 Nian Sol təmuwɨn Jerusalem, təmalkut məmə otuwɨn mətəu-pən netəm rəha Iesu, məto ilat koatəgin, nɨkilat təht məmə tateiuə-in əm ilat məmə in etəm rəha Iesu.\x - \xo 9:26 \xt Kal 1:17-19 \x*  
\v 27 Məto Panapas təmit muwɨn mit-ipən kəm aposol mɨn, mən-ipən kəm ilat məmə təmahro nulan Sol təməplan Iərəmərə Iesu e suatɨp nian təmatuwɨn Tamaskes. Kən təmən-ipən mɨn kəm ilat məmə Iərəmərə təməghat kəm Sol, kən tahro nulan in tɨnatən-iarəp nərgɨ Iesu əpəh Tamaskes, məsəgɨnən.\x - \xo 9:27 \xt 1 Kor 9:1 \x*  
\v 28 Kən ilat Sol kəmotatɨg kən tatuwɨn ikɨn mɨn əpəh Jerusalem matən-iarəp nərgɨ Iərəmərə Iesu məsəgɨnən.  
\v 29 Kəmotəghat ilat netəm Isrel itəm kotən nəghatən rəha netəm Kris, kəmotoh ilat mɨn e nəghatən. Kən kɨnoatol məmə okotohamnu Sol.  
\v 30 Nian in mɨn neen rəha niməfak kəmotəto, kəmotuwɨn motit Sol motuwɨn əpəh ləhau iuəhkɨr o itəhəi e taon əh Sisaria, kən motahl-ipən məmə otagɨm muwɨn əpəh isəu e taon əh Tasas.   
\p
\v 31 Kən netəm koatəfak əpəh Jutia, ne Kalili, ne Sameria kəmotatɨg e nəməlinuən, etəmim tɨkə itəm otol nəgɨnən kəm ilat. Kən Narmɨn Rəha Uhgɨn təmətasitu elat mol ilat koatətul əskasɨk, kən ilat rafin koatatɨg katɨsiai-in Iərəmərə. Kən ilat tɨnatepət.   
\s1 Pita təmol nelkɨ Aeneas təwɨr mɨn  
\p
\v 32 Pita təmaliwək muwɨn ikɨn mɨn məmə otuag netəm koatahatətə e Iesu. E rəhan naliwəkən, təmuwɨn məplan netəmim rəha Iərəmərə əpəh e taon əh Lita.  
\v 33 Təmuwɨn ikɨn əh məplan suah kit nərgɨn u Aeneas, nɨpətɨn təmɨmɨs tɨnos nup eit, təsaliwəkən mətapɨl əm e rəhan pet.  
\v 34 Kən Pita təmən-ipən kəm in məmə, “Aeneas. Iesu Kristo tosmegəh ik əh-roiu e rəham nɨmɨsən. Ətul, maiu-aiu rəham nɨmɨtiwɨn.” Kən roiu agɨn mɨn, Aeneas təməwɨr mɨn mətul.  
\v 35 Kən netəmim rafin Lita ne ikɨn mɨn rafin əpəh Saron kəmotəplan suah u təmaliwək mətan, kən ilat rafin kɨnotəuhlin rəhalat nətəlɨgən kən mɨnoatəfak kəm Iərəmərə.   
\s1 Pita təmol Tokas təmegəh mɨn  
\p
\v 36 E taon kit Jopa, pətan kit əh-ikɨn itəm in etəm rəha Iesu, nərgɨn u Tapita, u nɨpətɨn təmə, “tia,” u in nat megəh kit. E nəghatən rəha netəm Kris, koatən məmə Tokas. Pətan u, nian rafin tatol təwɨr kəm netəmim kən mətasitu mɨn e ian-rat mɨn.\fig |alt="two story house with steps to the roof" src="LB00235B.TIF" size="col" loc="Act 9:36-39" ref="Wək 9:36" \fig*  
\v 37 Məto e nian əh, nɨmɨsən kit təmol kən tɨmɨs. Kən kəmotau kol senɨs kəm in, kələhəu e nimə əpəh ilɨs agɨn.  
\v 38 Ikɨn əh Lita iuəhkɨr əm o taon əh Jopa. Kən nian netəm rəha Iesu kəmotəto məmə Pita əpəh Lita, kəmotahl-ipən suah mil kəiu məmə okian mən-ipən kəm in məmə, “!Otuwa uəhai əm-tu!”   
\p
\v 39 Kən Pita təmətəu-pən ilau. Nian kəməhalet-arəpa latuənu, kəmotit motuwɨn əpəh ilɨs agɨn. Məto nəutahlɨmɨs mɨn tərioah əpəh ikɨn koatasək ron, kən kəmoatəgətun kəm Pita rəhalat natɨmnat itəm pətan əh təməhl nian təmatəmegəh.   
\p
\v 40 Kən Pita təmahl-iarəp rafin ilat, kən meiuaiu mɨsin nulɨn matəfak. Kən mətag-pən o pətan əh təmɨmɨs məmə, “Tapita, ətul.” Kən pətan apon təmaiir məplan Pita, kən mətul matəpələh.  
\v 41 Kən Pita təmea-pən ron maskəlɨm miuw-pər məmə otətul e nelkɨn mil. Kən maun-in-pən netəm koatahatətə e Iesu ne nəutahlɨmɨs mɨn məmə okotuwa imə, kən mit-ipən pətan əh kəm ilat.  
\v 42 Kən nəghatən e nat əh təmaiu mɨtəlau e taon əh Jopa. Kən tepət kəmotən nɨpahrienən e Iərəmərə Iesu.  
\v 43 Kən Pita təmatɨg əh Jopa məsɨn ilau suah kit nərgɨn u Saimon itəm tatol natɨmnat e nuwigɨ kau.   
\c 10  
\s1 Uhgɨn təməghat kəm Konilias  
\m
\v 1 E taon Sisaria, suah kit əh-ikɨn nərgɨn u Konilias. In etəm Rom, kən in etəm-iasol rəha mopael ilat rafin wan-hanrɨt. Kən ilat koatɨsɨ-pən e “Mopael rəha Itali.”  
\v 2 In etəmim kit itəm tatɨsiai-in Uhgɨn rəha netəm Isrel, in ne rəhan mɨn ne rəhan iolwək mɨn. In tatos-ipən rəhan məni tepət kəm ian-rat mɨn, kən matəfak kəm Uhgɨn rəha Isrel nian rafin.  
\v 3 Nian kit əmun e tri kɨlok ehnaipən e nian tatəfak lan, təməplan nat kit tahmen e napɨlaiirən. In təməplan wɨr nagelo kit rəha Uhgɨn tatuwa ron, kən maun-in məmə, “!Konilias!”  
\v 4 Nian nɨganəmtɨ Konilias təmətul lan, in təməgɨn kən mən məmə, “?Iərəmərə, tahro?”  
\p Kən nagelo təmən-ipən kəm in məmə, “Uhgɨn tɨnəplan rəkɨs nəfakən rəham ne nəwɨrən itəm natol kəm ian-rat mɨn.  
\v 5 Ahl-ipən netəmim neen kotuwɨn əpəh Jopa, motɨləs suah kit motuwa, nərgɨn u Saimon Pita.  
\v 6 In tətatɨg ilau suah kit nərgɨn u Saimon u tatol natɨmnat e nuwigɨ kau. Rəhan nimə tatətul iuəhkɨr o itəhəi.”   
\p
\v 7 Nian nagelo itəm təmatəghat kəm in təmagɨm, kən Konilias təmaun-in rəhan iolwək kəiu ne mopael kit itəm tatol wək kəm in, kən in etəm rəha nəfakən.  
\v 8 In təmən-ipən rafin natɨmnat itəm təməplan kəm iləhal, kən mahl-ipən iləhal məmə okəhaluwɨn Jopa.   
\s1 Uhgɨn təməghat kəm Pita e napɨlaiirən  
\p
\v 9 Kən kəmən lawɨgin, nian mɨtgar tɨnalalin, kən suah miləhal əh kəmatəhaluwa e suatɨp iuəhkɨr o taon əh Jopa, Pita təmuwɨn əpəh ilɨs e nətuei nimə itəm tepin-epin ikɨn məmə otəghat kəm Uhgɨn e nəfakən.\fig |alt="Houses in city" src="HK00232B.TIF" size="span" loc="Act 10:9-20" ref="Wək 10:9" \fig*  
\v 10 Məto nəumɨs tɨnus, kən nian kəmatol əh nɨgɨn nagwənən, in taiir məto təməplan napɨlaiirən kit itəm Uhgɨn tatos-ipa.  
\v 11 E napɨlaiirən əh, təməplan neai təmerəh, kən nat kit tahmen e tapolən asol kətaskəlɨm nɨpəgnəmtɨn mɨn, kən kəhlman-əhlman teiuaiu matuwa e nəptən.  
\v 12 E nɨpəg nat əh, təməplan nat megəh pɨsɨn pɨsɨn mɨn əh-ikɨn itəm kotaliwək ne motəkioah, ne mənɨg pɨsɨn pɨsɨn mɨn.  
\v 13 Kən nəwia suah kit təmən-ipən kəm in məmə, “Pita, ətul. Ohamnu neen mon.”   
\p
\v 14 Məto Pita təmə, “!Iərəmərə, kəp! E rəhak nəmegəhən esonən əh nat kit nulan itəm Lou rəham təmən-iəhau məmə kəsunən tamkɨmɨk e nɨganəmtɨm.”\x - \xo 10:14 \xt Lev 11:1-47; Esik 4:14 \x*   
\p
\v 15 Kən nəwia suah u təməghat mɨn kəm in məmə, “Əsənən məmə nat kit tamkɨmɨk itəm io Uhgɨn iatən məmə təwɨr əm, təsamkɨmɨkən.”\x - \xo 10:15 \xt Mak 7:15,19 \x*  
\v 16 Kəmuəghat o natɨmnat mɨn əh mau kɨsɨl, kən roiu agɨn mɨn, tapolən apon təmər muwɨn əpəh e neai.   
\s1 Pita təmos nɨpətɨ napɨlaiirən  
\p
\v 17 Kən Pita nɨkin təmatəht pɨk məmə otɨtun nɨpətɨ nat əh tahmen e napɨlaiirən itəm təməplan. Məto suah miləhal un itəm Konilias təmahləpis iləhal, kəməhalətapəh o nimə rəha Saimon, kən mɨnəhaluwa mɨnəhaləplan. Kən mɨnəhaluwɨn mətəhalətul əpəh e nafiluə.  
\v 18 Kən məhlaun əfəməh məmə, “!Ei! ?Suah kit u ikɨn-u nərgɨn u Saimon Pita?”   
\p
\v 19 Kən nian Pita tətalkut əh məmə otɨtun nɨpətɨ nat əh tahmen e napɨlaiirən, kən Narmɨn Rəha Uhgɨn təmən-ipən kəm in məmə, “!Ei, əto-tu! Suah miləhal kɨsɨl əpəh katəhalegəs-in ik.  
\v 20 Ətul uəhai matite muwɨn məplan iləhal. Kən məsəgɨnən o nətəu-pənən iləhal məto-inu io emahl-ipa iləhal məmə okəhaluwa.”   
\p
\v 21 Kən Pita təmeiuaiu muwɨn mən-ipən kəm iləhal məmə, “Io u inu itəm itəməhal natəhalegəs-in. ?Nakəhalolkeike io o naka?”   
\p
\v 22 Kən kəhalən-ipən kəm in məmə, “Əwəh. Etəm tatərəmərə e mopael mɨn, u Konilias, təmahl-ipa itɨməhal məmə ekəhaluwa. In suah kit itəm tətuatɨp e nɨganəmtɨ Uhgɨn, kən in matəfak mɨn kəm Uhgɨn. Kən noanol mɨn rəha netəm Isrel koatɨsiai-in pɨk. Nagelo kit rəha Iərəmərə təmən-ipən kəm in məmə ik onəkuwɨn əh iman ikɨn, kən mamnus nəghatən kəm in pəs in otəto.”  
\v 23 Kən Pita təmit iləhal motuwɨn imə məmə ilat okotapɨl əh-ikɨn.  
\s1 Pita təmuwɨn e nimə rəha Konilias  
\p Kən kəmən lawɨgin, Pita təmətəu-pən iləhal, kən iəfak mɨn neen rəha Jopa, kəmotətəu-pən ilat.  
\v 24 Kəmən lawɨgin mɨn, kəmotiet-arəpən əpəh Sisaria. Ikɨn əh Konilias təmətapəh o rəhan mɨn ne netəmim neen məmə okotuwa katəsahgin Pita.  
\v 25 Nian Pita təmatuwɨn məmə otuwɨn imə, kən Konilias təmiet mɨsin nulɨn e nelkɨ Pita ikɨn məmə otəfak kəm in.  
\v 26 Məto Pita təmɨtol-ipər mɨn mən-ipən kəm in məmə, “Ətul, io etəmim əm tahmen lam.”\x - \xo 10:26 \xt Wək 14:13-15; Nol Əpən 19:10 \x*  
\v 27 Kən Pita təmatəghat ilau Konilias kən kəmian imə. Pita təplan məmə netəmim tepət kɨnotuwa rəkɨs katəpələh.   
\p
\v 28 Kən Pita təmən-ipən kəm ilat məmə, “Itəmat rafin nəkotɨtun wɨr məmə tasim e Lou rəha netəm Isrel məmə okotuwa mətan kitiəh ilat netəm sənəmə netəm Isrel o kotuwɨn motətag ilat. Məto Uhgɨn təmən kəm io e napɨlaiirən məmə esənən məmə suah kit in tamkɨmɨk e nɨganəmtɨn.  
\v 29 Tol-pən nəhlan, nian nəmotahl-ipɨnə nəghatən ron io, eməsənən nat kit, nɨkik təmagien əm məmə ekuwa. ?Məto iakolkeike məmə ekətapəh məmə nəmotahl-ipɨnə nəghatən ron io məmə ekuwa o naka?”   
\p
\v 30 Kən Konilias təmə, “Nian kɨsɨl tɨnuwɨn rəkɨs tahmen əh-roiu e tri kɨlok ehnaipən, ematəfak əpəh e rəhak nimə. Kən roiu agɨn suah kit itəm rəhan natɨmnat təhag-əhag tətul aupən-in io,  
\v 31 kən mən məmə, ‘Konilias. Uhgɨn təməto rəkɨs rəham nəfakən, kən məsaluinən nat wɨr mɨn itəm ik natol kəm ian-rat mɨn.  
\v 32 Ahl-ipən netəmim neen kotuwɨn əpəh Jopa o suah kit əh-ikɨn, nərgɨn u Saimon Pita məmə otuwa. In tətatɨg e nimə rəha suah kit, nərgɨn u Saimon, u itəm tatol natɨmnat mɨn e nuwigɨ kau. Rəhan nimə tatətul iuəhkɨr o itəhəi.’  
\v 33 Kən ekahl-ipɨnə uəhai əm nəghatən ron ik. Kən təwɨr pɨk məmə ik nəmuwa. Itɨmat rafin u ikɨn-u e nɨganəmtɨ Uhgɨn ioatətəlɨg-in ik məmə onakən-ipa rafin natɨmnat itəm Iərəmərə təmos-ipɨnə məmə onakən-ipa kəm itɨmat.”   
\s1 Pita təməghat  
\p
\v 34 Kən Pita təməghat mən məmə, “Roiu enɨtun məmə sənəmə noanol rəha Isrel əm itəm Uhgɨn nɨkin tagien olat,\x - \xo 10:34 \xt Dut 10:17; Rom 2:11 \x*  
\v 35 məto nɨkin tagien o netəmim ikɨn mɨn rafin itəm koatɨsiai-in ne moatol nat itəm tətuatɨp.   
\p
\v 36 “Itəmat nəkotɨtun rəkɨs nəghatən itəm Uhgɨn təmos-ipən kəm netəm Isrel itəm tatən namnusən təwɨr rəha nəməlinuən ilat Uhgɨn e Iesu Kristo itəm in Iərəmərə rəha netəm rafin.  
\v 37 Itəmat nəkotɨtun natɨmnat mɨn itəm Iesu etəm Nasaret təmol əpəh ikɨn mɨn e Jutia təmətuoun e Kalili. In təmol natɨmnat mɨn əh uarisɨg e wək rəha Jon Baptais itəm tatən-iarəp kəm netəmim məmə okəike kol baptais elat.\x - \xo 10:37 \xt Mat 4:12-17 \x*  
\v 38 Iesu əh, Uhgɨn təmɨtəpun mos-ipən Narmɨn Rəha Uhgɨn ne nəsanənən kəm in, kən məto-inu Uhgɨn tətatɨg ilau min, in təmuwɨn e ikɨn mɨn matol nat wɨr mɨn, kən matol-wɨr netəmim itəm Setan təməlis ilat.   
\p
\v 39 “Itɨmat emotəplan natɨmnat itəm in təmol əpəh Jerusalem ne ikɨn mɨn əpəh Jutia. Kən itɨmat emotəplan nian netəmim kəmotoh kətətu-pər e nɨg kəməluau kən tɨmɨs.  
\v 40 Məto Uhgɨn təmol təmegəh mɨn e nian itəm tatol kɨsɨl lan, kən matol əp in kəm netəmim neen məmə okotəplan məmə in təməmegəh mɨn.  
\v 41 Sənəmə netəmim rafin kəmotəplan in, məto netəm əm un itəm Uhgɨn təmɨtəpun ilat məmə okotəplan, itɨmat əh inəh emotagwən kitiəh itɨmat min nian təməmegəh mɨn e nɨmɨsən.\x - \xo 10:41 \xt Luk 24:42-43; Wək 1:8 \x*   
\p
\v 42 “Kən in təmən-ipa kəm itɨmat məmə ekotən Iesu kəm netəmim, kən motən-iarəp məmə Uhgɨn təmɨləs-ipər rəkɨs in məmə in otakil nolən rəha netəmim rafin itəm koatəmegəh ne itəm kɨnotɨmɨs rəkɨs.\x - \xo 10:42 \xt Wək 17:31; 1 Pita 4:5 \x*  
\v 43 Ien mɨn rafin rəha Uhgɨn aupən kəmoatən-iarəp in məmə, netəmim rafin itəm koatən nɨpahrienən lan, Uhgɨn otafəl rəkɨs rəhalat mɨn nolən rat mɨn e nərgɨ in Iesu.”\x - \xo 10:43 \xt Aes 53:5-6; Wək 2:38 \x*   
\s1 Narmɨn Rəha Uhgɨn təmuwa o Iaihluə mɨn, netəm u sənəmə netəm Isrel  
\p
\v 44 Nian Pita təmatəghat əh, Narmɨn Rəha Uhgɨn təmuwa mərioah mətatɨg elat u itəm koatəto nəghatən əh.\x - \xo 10:44 \xt Wək 11:15; 15:8 \x*  
\v 45 Kən netəm Isrel itəm koatən nɨpahrienən e Iesu itəm kəmotətəu-pən Pita əpəh Jopa motuwa, kəmotaut pɨk nian kəmotəplan nat əh məmə Uhgɨn təmawte-in mɨn Narmɨn Rəhan kəm netəm u sənəmə netəm Isrel.  
\v 46 Kɨnotɨtun məmə təmos-ipən Narmɨn Rəhan kəm ilat məto-inu kəmotəto netəmim koatəghat e nəghatən ik pɨsɨn mɨn moatɨləs-ipər nərgɨ Uhgɨn. Kən Pita təmə,\x - \xo 10:46 \xt Wək 2:4; 19:6 \x*  
\v 47 “?Pah tɨtun nən-iəhauən netəm mɨn u məmə okəsolən baptais elat? Məto ilat kɨnotos rəkɨs Narmɨn Rəha Uhgɨn tahmen etat.”  
\v 48 Kən in təmən-ipən məmə okol baptais elat e nərgɨ Iesu Kristo. Kən ilat kəmotətapəh o Pita məmə otatɨg məsɨn ilat min.\x - \xo 10:48 \xt Wək 19:5 \x*   
\c 11  
\s1 Pita təmamnus kəm netəm koatəfak əpəh Jerusalem  
\m
\v 1 Kən aposol mɨn ne netəm koatəfak əpəh ikɨn mɨn e nɨtən Jutia kəmotəto məmə Iaihluə mɨn, ilat mɨn kɨnoatən nɨpahrienən e nəghatən rəha Uhgɨn.  
\v 2 Kən nian Pita təmər muwɨn Jerusalem, məto netəm rəha iəfak mɨn itəm koatən məmə okəkəike katəhg-ipən netəmim, ilat kɨnoatən nɨkalɨn,  
\v 3 moatən məmə, “?Tahro ik nəmuwɨn mətatɨg e nimə rəha netəm kəsəhg-ipənən ilat, mətagwən itəmat min ilat?”\x - \xo 11:3 \xt Wək 10:28; Kal 2:12 \x*   
\p
\v 4 Kən Pita tɨnətuoun matən wɨr kəm ilat namnusən rəha natɨmnat rafin əpəh Sisaria,  
\v 5 təmatən kəm ilat məmə, “Nian emətatɨg Jopa matəfak məplan nat kit tahmen e napɨlaiirən. E nat əh, eməplan nat kit tahmen e tapolen asol kit itəm təmiet e neai kətaskəlɨm nɨpəgnəmtɨn mɨn kəhlman-əhlman teiuaiu matuwa ron io.  
\v 6 Emətag-pən wɨr e nɨpəgnoa nat əh məplan nat megəh pɨsɨn pɨsɨn mɨn əh-ikɨn itəm kotaliwək ne motəkioah, ne nat megəh iarupɨn mɨn, ne mənɨg pɨsɨn pɨsɨn mɨn.  
\v 7 Kən eməto nəwia suah kit tatən-ipa kəm io məmə, ‘Pita, ətul mohamnu neen mon.’   
\p
\v 8 “Məto ekən-ipən kəm in məmə, ‘!Iərəmərə, kəp! E rəhak nəmegəhən esunən nat kit nulan itəm Lou rəham təmən-iəhau məmə ekɨsunən tamkɨmɨk e nɨganəmtɨm.’   
\p
\v 9 “Eməto mɨn nəwia suah un təmɨsɨ-pən e neai matən-ipa kəm io məmə, ‘Əsənən məmə nat kit tamkɨmɨk itəm io Uhgɨn iakən məmə təwɨr əm təsamkɨmɨkən.’  
\v 10 Emuəghat o natɨmnat mɨn əh mau kɨsɨl, kən tapolən apon təmər muwɨn əpəh e neai.   
\p
\v 11 “Kən roiu agɨn e nian əh, suah kɨsɨl kəhaliet-arəpa e nimə itəm iotatɨg ikɨn. Netəm Sisaria kəmotahl-ipa iləhal məmə okəhaluwa ron io, kit io kan.  
\v 12 Kən Narmɨn Rəha Uhgɨn təmən-ipa kəm io məmə ekətəu-pən iləhal, nat əpnapɨn iləhal sənəmə netəm Isrel. Piatat mɨn ilat sikis itəm kəmotətəu-pa io, emotuwɨn kiet-pən əpəh e nimə rəha suah əh Konilias motuwɨn imə.  
\v 13 Kən in təmən-ipa kəm itɨmat məmə təhrol nulan in təməplan nagelo kit rəha Uhgɨn təmuwa miet-arəpa ron e rəhan nimə, kən mən-ipən kəm in məmə, ‘Ahl-ipən netəmim neen kotuwɨn əpəh Jopa o suah kit nərgɨn u Saimon Pita.  
\v 14 In otən-ipɨnə nəghatən kit kəm itəmat məmə itəmat rafin, ik ne rəham mɨn, ne rəham iolwək mɨn, məmə Uhgɨn otosmegəh itəmat rafin.’\x - \xo 11:14 \xt Wək 16:31 \x*   
\p
\v 15 “Kən nian emətuoun matəghat, Narmɨn Rəha Uhgɨn təmeiuaiu mərioah matɨg elat tahmen əm e inu təmuwa min etat aupən.\x - \xo 11:15 \xt Wək 10:9-48 \x*\x - \xo 11:15 \xt Wək 2:4 \x*  
\v 16 Kən nɨkik tatəht nəghatən itəm Iərəmərə təmən məmə, ‘Jon tatol baptais e netəmim e nəhau, məto otəsuwəhən Uhgɨn tol baptais etəmat e Narmɨn Rəhan.’\x - \xo 11:16 \xt Wək 1:5 \x*  
\v 17 Kən okəmə Uhgɨn tatos-ipən kəm ilat Narmɨn kitiəh əm itəm təmos-ipa kəm kitat nian kitat kəmotən nɨpahrienən e Iərəmərə Iesu Kristo, io etəmim əm, okol esən-iəhauən Uhgɨn o nat naka itəm in tolkeike məmə otol kəm ilat.”   
\p
\v 18 Nian kəmotəto nəghatən rəha Pita, ilat kəməsotetəhau mɨnən, məto kəmotənwiwi Uhgɨn motəmə, “Nat əh tol nulan məmə Uhgɨn tɨnol rəkɨs suatɨp rəha Iaihluə mɨn məmə ilat mɨn okotəuhlin ilat e rəhalat nolən rat mɨn məmə Uhgɨn otosmegəh ilat.”\x - \xo 11:18 \xt Wək 13:48; 14:27 \x*   
\s1 Niməfak əpəh Antiok  
\p
\v 19 Nian Sol ne rəhan mɨn kəmotohamnu Stipen, kəmatol tərat kəm netəm koatən nɨpahrienən e Iesu. Kən iəfak mɨn əh kəmotagɨm motuwɨn əpəh ikɨn mɨn əpəh Fonisia ne Saepras ne Antiok, motən-iarəp nərgɨ Iesu kəm netəm əm u, netəm Isrel.\x - \xo 11:19 \xt Wək 8:1-4 \x*  
\v 20 Məto ilat neen netəm Saepras ne Saerin kəmotuwɨn Antiok motən-iarəp mɨn namnusən təwɨr rəha Iərəmərə Iesu kəm netəm əpnapɨn əm, sənəmə netəm Isrel əm.  
\v 21 Kən Iərəmərə təmatol wək tepət e rəhan nəsanənən kən mətasitu pɨk elat, kən netəmim tepət tepət kəmotəuhlin ilat motən nɨpahrienən e Iərəmərə Iesu.   
\p
\v 22 Netəm rəha niməfak əpəh Jerusalem kəmotəto namnusən rəha nat əh, kən kəmotahl-ipən Panapas məmə otuwɨn əpəh Antiok.\x - \xo 11:22 \xt Wək 4:36 \x*  
\v 23 Nian təmiet-arəpən, təməplan məmə Uhgɨn təmolkeike pɨk ilat matol təwɨr kəm ilat, kən netəmim tepət kəmotən nɨpahrienən e Iesu, kən Panapas nɨkin təmagien masitu elat məmə ilat okoatətul əskasɨk e Iərəmərə e nɨkilat rafin.  
\v 24 Panapas in etəm wɨr kit itəm Narmɨn Rəha Uhgɨn tərioah mətatɨg lan, kən rəhan nahatətəən in təskasɨk o Uhgɨn. Kən in təmasitu e netəmim tepət ikɨn əh məmə ilat okotən nɨpahrienən e Iərəmərə Iesu.   
\p
\v 25 Kən Panapas təmiet muwɨn Tasas mategəs-in Sol.\x - \xo 11:25 \xt Wək 9:30 \x*  
\v 26 Nian təməplan Sol, təmit mian əpəh Antiok, kəmuatɨg ikɨn o nup kitiəh muatəfak ilat netəm rəha niməfak əh matuəgətun netəmim tepət. Ikɨn əh Antiok kəmətuoun kaun-in netəm rəha Iesu Kristo məmə, “Kristin.”\f + \fr 11:26 \ft E nəghatən Kris, nɨpətɨ nəghatən u “Kristin” tatən məmə “rəha Kristo.”\f*   
\p
\v 27 E nian əh, ien neen rəha Uhgɨn kəmotiet Jerusalem motuwɨn əpəh Antiok.  
\v 28 Kit nərgɨn u Akapus təmətul məghat e nəsanənən e Narmɨn Rəha Uhgɨn məmə otəsuwəhən nəumɨs otan e nɨtən Rom apiəpiə. (Nəumɨs təman nian Klotias təmatərəmərə e netəm Rom.)\x - \xo 11:28 \xt Wək 21:10 \x*  
\v 29 Kən netəm rəha Iesu əpəh Antiok kəmotolkeike məmə okotasitu e netəm rəha Iesu əpəh Jutia. Kit tahl-ipən məni naka, tepət o noan məsɨn, itəm tɨtun nahl-ipənən.  
\v 30 Kən kəmotol məni mɨn əh, motəmki-pən kəm Panapas ne Sol məmə okuəmɨk mian kəm elta mɨn rəha niməfak əpəh Jerusalem.\x - \xo 11:30 \xt Wək 12:25 \x*   
\c 12  
\s1 Kig Herot Akripa Kitiəh təmol nəratən kəm niməfak  
\m
\v 1 E nian əh, nian Panapas ne Sol kəmatuəgətun əpəh Antiok, Kig Herot Akripa Kitiəh təmahl-ipən rəhan mopael mɨn məmə okotaskəlɨm netəmim neen rəha niməfak əpəh Jerusalem məmə otol ilat kotəto nahməən e nɨpətɨlat.  
\v 2 Təmahl-ipən rəhan mɨn netəmim kəmotuwɨn kaskəlɨm Jemes pia Jon kən motətamnu e rəhalat naip asol.  
\v 3 Nian təmətamnu Jemes, məplan məmə netəm Isrel nɨkilat təmagien pɨk ron. Kən in təmatɨg maskəlɨm mɨn Pita. Təmatol nat u e nian kəmatol lafet mil lan Rəha Nuhagego-inən ne Pret U Is Tɨkə Lan.  
\v 4 Nian tɨnaskəlɨm rəkɨs Pita, kən təmɨləs-ipən e kalapus. Kən Herot təmən məmə mopael sikistin okoatətlosɨg-in, kuwɨt kuwɨt e aua mɨn rafin e nərauiəgən ne lapɨn. Kən Herot tolkeike məmə otiuw-iarəp tətul e nɨganəmtɨ netəmim nian lafet tɨnol namnun.  
\v 5 Məto nian Pita təmətatɨg e kalapus, kən netəm rəha niməfak kəmotəfak-pən əskasɨk ron kəm Uhgɨn.   
\s1 Uhgɨn təmɨləs-iarəp Pita e kalapus  
\p
\v 6 E lapɨn itəm olawɨg in, kən Herot tiuw-iarəp, Pita təmətapɨl ilugɨn e mopael kəiu, kəməlis nelmɨn mil e sen kəiu, kətu-pən kit e mopael kit, kən kətu-pən kit e mopael kit mɨn. Kən mopael kəiu katuətul matuehm nafiluə e kalapus.\fig |alt="Peter with sleeping guards and soldiers" src="LB00336B.TIF" size="col" loc="Act 12:6" ref="Wək 12:6" \fig*  
\v 7 Roiu agɨn-əh, nagelo kit rəha Iərəmərə tiet-pa, kən təmasiə məhag-əhag e nɨpəgnoa kalapus. Təmekek nɨkalɨ Pita kən məhgaiir lan. Kən məmə, “!Ətul uəhai!” Kən sen mil kəmuɨsas atɨp e nelmɨ Pita mil.   
\p
\v 8 Kən nagelo tən-ipən kəm in məmə, “Uwɨn e rəham put ne natɨmnat.” Kən Pita tuwɨn elat. Kən tən-ipən mɨn kəm in məmə, “Uwɨnin rəham kot, kən mətəu-pa io.”  
\v 9 Kən Pita təmətəu-pən miaiet e nɨpəgnoa kalapus, məto in təsɨtunən məmə natɨmnat mɨn u nagelo tatol lan in nɨpahrienən. Nɨkin təht məmə tatehm nat kit tahmen e napɨlaiirən.  
\v 10 Kəmualiwək muaprəkɨs-in mopael kit itəm tatehm kalapus, kən mualiwək muaprəkɨs-in mɨn mopael kit mɨn, kən kəmuea e namnu toa itəm kəmiləkɨn e iaen. Toa u tatuag-pən e taon asol. Nian kəmuea iuəhkɨr ron kən təmerəh atɨp kən kəmiaiet-pən ikɨn. Nian kəmualiwək məsɨn mian e suatɨp, kən əmun nagelo təmɨkə mɨn.\x - \xo 12:10 \xt Wək 5:19 \x*   
\p
\v 11 Kən Pita in tɨnɨtun məmə sənəmə napɨlaiirən, kən tən məmə, “Roiu enɨtun ətuatɨp məmə Iərəmərə təmahl-ipa rəhan nagelo təmuwa mɨləs-irəkɨs io e nat naka itəm Herot tolkeike məmə otol lak itəm netəm Isrel kəmoatolkeike məmə okotəplan.”   
\p
\v 12 Nian Pita tɨnɨtun məmə Uhgɨn təmɨləs-irəkɨs in, kən təmuwɨn əpəh e nimə rəha Meri, mama rəha Jon Mak. Netəm koatahatətə e Uhgɨn tepət kəmotuwa kitiəh moatəfak-pən kəm Uhgɨn məmə otasitu lan.  
\v 13 Kən Pita təməht-əht toa e iat rəha nimə əh, kən pətan iolwək kit, nərgɨn u Rota, təmaiu muwɨn məmə karmə pah əh tatəht-əht toa.  
\v 14 Nian təməto nəwia Pita, kən təmɨtun məmə in Pita pahrien. Kən nɨkin təmagien pɨk agɨn-əh kən taluin nerəhən e toa məto təmaiu mɨtəlɨg muwɨn məplan netəmim u koatəfak, kən təmən məmə, “!Ei, netəmim, Pita əpəh ihluə e toa tatətul!”   
\p
\v 15 Məto kotəmə, “Ah. Ik ialməl.” Məto in təmatəkəike matən məmə, “!Kəp! Iatən pahrien.” Kən ilat kotən məmə, “Okəmə naka rəhan nagelo tiə.”   
\p
\v 16 Məto Pita tatəkəike matəht-əht toa. Kən kəmotuwɨn kerəh e toa, kən nian kəmotəplan in, nɨkilat təmaut pɨk ron.  
\v 17 Məto Pita təmɨləs-ipər nelmɨn mefətutu ilat məmə okəsotəghatən. Kən matən-iarəp kəm ilat məmə təmahro nulan Iərəmərə təmɨləs-iarəp in e kalapus. Kən mən-ipən kəm ilat məmə, “Otən-ipən nəghatən u kəm Jemes ne piatat mɨn e niməfak.” Kən təmiet magɨm matuwɨn ik pɨsɨn kit mɨn.   
\p
\v 18 Kəmən lawɨgin, mopael mɨn itəm kəmoatehm Pita e kalapus, kəmotətapəh-ətapəh olat mɨn, kən mɨnotəruru əfəməh məmə Pita təmahruwɨn.\x - \xo 12:18 \xt Wək 5:22-24 \x*  
\v 19 Kən nian Herot təməto məmə Pita təmɨkə, kən təmahl-ipən mopael mɨn məmə okotegəs-in. Məto nian mopael mɨn kəməsotəplanən, kən Herot təmaun-in mopael mɨn itəm kəmotehm kalapus mətapəh olat məmə Pita təmahrol magɨm. Məto ilat kotəruru kən in təmən məmə okəmɨk mopael mɨn əh kan kohamnu ilat. Kən Herot təmiet Jutia muwɨn e taon kit Sisaria matɨg ikɨn o nian neen.   
\s1 Kig Herot Akripa Kitiəh təmɨmɨs  
\p
\v 20 E nian əh, Kig Herot Akripa Kitiəh neməha təmol pɨk təmetəhau netəm kotatɨg e taon mil əh, Taea ne Saeton. Kən netəm-iasol mɨn rəha taon mil əh kəmotuwa kitiəh kən motuwɨn məmə okotəplan kig məmə okotaru nego, məto-inu netəm iməlat ikɨn kotuwɨn katos-nəmtɨn nagwənən imə kig ikɨn. Məto aupən ilat kəmotuwɨn motəplan kig, kəmotəghat ilat suah kit nərgɨn u Plastus, itəm tatehm wɨr natɨmnat e nimə rəha Kig Herot, motiuw-pən məmə otətəu-pən ilat.   
\p
\v 21 E nian itəm Kig Herot təmɨtəpun lan məmə otuwɨn məplan ilat, kən təmuwɨn e rəhan natɨmnat wɨr mɨn itəm tatəgətun məmə in tatərəmərə. Kən təmuwa məpələh e ikɨn imə kig, kən matəghat kəm netəmim.  
\v 22 Kən netəmim kəmotagət əfəməh məmə, “!Suah u tatəghat sənəmə in etəmim məto uhgɨn kit!”  
\v 23 Kən roiu agɨn mɨn nagelo kit rəha Iərəmərə təmoh e nɨmɨsən əskasɨk kit məto-inu Herot təmos nənwiwiən o netəmim, kən məsos-ipənən nənwiwiən kəm Uhgɨn, kən wom mɨn kəmoton nɨsgan kən tɨmɨs.\x - \xo 12:23 \xt Dan 5:20 \x*   
\p
\v 24 Kən e nian əh, netəm koatən nɨpahrienən e Iesu kəmoatəkəike kətamnus-iarəp nəghatən rəha Uhgɨn e ikɨn mɨn tepət, kən netəmim tepət kəmotuwa katən nɨpahrienən e Iesu.\x - \xo 12:24 \xt Aes 55:11 \x*  
\v 25 Nian Panapas ne Sol kəmioal namnun rəhalau wək əpəh Jerusalem, miatəlɨg mian Antiok iləhal Jon Mak.\x - \xo 12:25 \xt Wək 11:29-30; 15:37 \x*   
\c 13  
\s1 Uhgɨn təmɨtəpun Panapas ne Sol məmə okioal rəhan wək  
\m
\v 1 E niməfak Antiok, ien mɨn əh-ikɨn ne iəgətun mɨn. Ilat u Panapas, ne Simeon katən məmə etəm iapɨn, ne Lusias etəm Saerin, ne Manaen u təmepət ilau Herot Antipas u təmatərəmərə e Kalili aupən, ne Sol.  
\v 2 E nian kit ilat kəmotapəs nagwənən kən moatəfak-pən kəm Iərəmərə, kən Narmɨn Rəha Uhgɨn təmən-ipən kəm ilat məmə, “Iakolkeike məmə roiu əh onəkotɨləs-ipər Panapas ne Sol məmə ilau okioal wək u itəm emaun-in ilau ron.”\x - \xo 13:2 \xt Wək 9:15 \x*  
\v 3 Kən nian kɨnotapəs rəkɨs nagwənən motəfak, kən motələhəu-pən nelmɨlat e rəhalau-kapə məmə okotɨləs-ipər ilau, kən motahl-ipən ilau məmə okian mioal wək.\x - \xo 13:3 \xt Wək 6:6 \x*   
\s1 Panapas ne Sol kəmuən-iarəp nəghatən rəha Uhgɨn  //  əpəh Saepras  
\r (Əplan map rəha naliwəkən rəha Pol e namnu naoa u.)  
\p
\v 4 Kən məto-inu Narmɨn Rəha Uhgɨn təmahl-ipən ilau məmə okioal wək u, kən ilau kəmian əpəh e taon Selusia, kən ikɨn əh kəmian e nego kit mian əpəh e nəptən kit Saepras.  
\v 5 Nian kəmiet-arəpən e taon Salamis, kəmian e nimə rəha nuəfɨmɨnən rəha netəm Isrel matuən-iarəp nəghatən rəha Uhgɨn. Kən Jon Mak tatətəu-pən ilau mətasitu elau.\x - \xo 13:5 \xt Wək 12:12; 15:39 \x*   
\p
\v 6 Kən kəməhlaliwək əm e nəptən un mətoarus məhaliet-arəpa e taon Pafos. Ikɨn əh kəməhaləplan noanol kit rəha Isrel itəm tatol nat pɨspɨs e nəsanənən rəha iərmɨs mɨn, kən in ien eiuə, nərgɨn u Patisas.  
\v 7 Suah u tətaliwək nian tepət ilau Setias Polas u kapman asol rəha netəm Saepras. Setias Polas in tenatɨg, rəhan nətəlɨgən təwɨr. Kən in təmahl-ipən nəghatən məmə Panapas ne Sol okuea muəplan, məto-inu tolkeike məmə otəto nəghatən rəha Uhgɨn.  
\v 8 Məto suah u Patisas təmatən rat ilau. (Nərgɨn e nəghatən Kris katən məmə Elimas). Kən mətalkut məmə otəuhlin nətəlɨgən rəha Setias Polas məmə otəsənən nɨpahrienən e Iesu.   
\p
\v 9 Kən Sol u kətaun-in mɨn məmə Pol, Narmɨn Rəha Uhgɨn təmərioah e nɨkin, kən təmətag-pən ətuatɨp o Elimas kən mən məmə,  
\v 10 “!Ei! Ik nətɨ Setan. Ik tɨkɨmɨr rəha natɨmnat rafin itəm kotətuatɨp. Ik nakərioah əm e neiueiuəən ne nəratən. ?Onəghan nəpanapəs nən ratən suatɨp pahrien rəha Iərəmərə itəm natəuhlin?  
\v 11 Roiu əh, Iərəmərə otol nalpɨnən kit kəm ik məmə nɨganəmtɨm otəpɨs, onəsəplanən nəhag-əhagən kit ne o nian neen.” Kən roiu agɨn mɨn təməplan norəu ne napinəpən kəmuea mualpin nɨganəmtɨn, kən nɨganəmtɨn təpɨs agɨn. Kən təmətul matea-pən əpnapɨn əm məmə suah kit otasitu lan mit.\x - \xo 13:11 \xt Wək 9:8 \x*  
\v 12 Nian kapman Setias Polas təməplan nat əh, təmən nɨpahrienən e Iesu məto-inu təmaut magien o nəgətunən rəha suah mil e Iərəmərə.   
\s1 Panapas ne Pol kəmian Antiok əpəh ikɨn Pisitia  
\p
\v 13 Kən Pol ne rəhan mɨn netəmim kəmotiet Pafos motuwɨn e nego kit motuwɨn əpəh taon Perka e ikɨn Pamfilia. Ikɨn əh Jon Mak təmapəs ilat mɨtəlɨg-pən əpəh Jerusalem.\x - \xo 13:13 \xt Wək 15:38 \x*  
\v 14 Kən ilat kəmotiet Perka motuwɨn əpəh taon Antiok əh-ikɨn Pisitia. Kən e nian rəha Sapat, kəmotuwɨn imə e nimə rəha nuəfɨmɨnən rəha netəm Isrel moatəpələh.  
\v 15 Nian kəmotəto nafinən rəha Lou ne Ien Mɨn, kən netəm-iasol rəha nimə əh kəmotahl-ipən nəghatən kəm Pol ne Panapas motən məmə, “Piak mɨn. Okəmə itəmat kit tatos nəghatən wɨr məmə otən tasitu e netəmim, tətul mən-iarəp.”   
\p
\v 16 Kən Pol təmətul mefətutu ilat məmə okəsotəghatən, kən mən məmə, “Noanol mɨn rəha netəm Isrel ne itəmat Iaihluə mɨn itəm noatəfak-pən kəm Uhgɨn, otətəlɨg-in-tu io.  
\v 17 Uhgɨn rəha noanol mɨn rəha Isrel təmɨtəpun tɨmɨtat mɨn aupən kən mol ilat kotepət nian ilat kəmoatatɨg əpəh ikɨn Ijip. Kən e nəsanənən asol rəhan, təmit-iarəp ilat e nəptən əh.\x - \xo 13:17 \xt Eks 1:7; 6:6; 12:51 \x*  
\v 18 Kən matehm wɨr ilat o nup foti nian kəmotan əpəh ikɨn taruən-aruən ikɨn.\x - \xo 13:18 \xt Nam 14:34; Dut 1:31-32 \x*  
\v 19 In təmol noanol mɨn rəha netəm Isrel kəmotoh kapman mɨn rəha nəptən sepɨn itəm kotatɨg e nɨtən əh Kenan, kən mos-ipən nəptən əh rəhalat kəm tɨpɨtat mɨn məmə rəhatat.\x - \xo 13:19 \xt Dut 7:1; Jos 14:1 \x*  
\v 20 Natɨmnat mɨn əh kəmol nup fo-hanrɨt-fifti tɨnuwa mɨnuwɨn rəkɨs. Uarisɨg e natɨmnat mɨn əh, Uhgɨn təmos-ipən kəm noanol mɨn rəha Isrel netəm-iasol mɨn məmə ilat okotərəmərə elat mətoarus-pa e nian rəha ien rəha Uhgɨn Samuel.\x - \xo 13:20 \xt Jdg 2:16; 1 Saml 3:20 \x*  
\v 21 Kən netəmim kəmotətapəh kəm Samuel o kig, kən Uhgɨn təmos-ipən kəm ilat Sol u nətɨ Kis, təmɨsɨ-pən e noanol rəha Benjamin. Kən in təmərəmərə elat o nup foti.\x - \xo 13:21 \xt 1 Saml 8:5,19; 10:20-24 \x*  
\v 22 Kən nian Uhgɨn təmɨləs-irəkɨs Sol, kən in mol Tefɨt təmuwa kig. In təmən-iarəp nat kit təwɨr lan məmə, ‘Eməplan suah kit Tefɨt nətɨ Jese, in etəm tətuatɨp itəm io iakolkeike. Kən in otol natɨmnat rafin itəm io iakolkeike məmə otol.’\x - \xo 13:22 \xt 1 Saml 13:14; 16:12; Sam 89:20 \x*   
\p
\v 23 “Kən Uhgɨn təmol məmə Iosmegəh kit, inu Iesu, otɨsɨ-pən e noanol rəha suah u Kig Tefɨt, məmə otosmegəh netəm Isrel tahmen-pən əm məmə in təmən-iəkɨs mihin.\x - \xo 13:23 \xt 2 Saml 7:12-16 \x*  
\v 24 Məto uarisɨg Iesu tətuoun rəhan wək, Jon təmaupən mən-iarəp kəm noanol mɨn rəha Isrel məmə okotəkəike motəuhlin ilat e rəhalat nolən rat mɨn kən kol baptais elat.\x - \xo 13:24 \xt Mat 3:1-2 \x*  
\v 25 Nian Jon təmatuwa iuəhkɨr o nolən namnun rəhan wək, in təmən məmə, ‘?Nɨkitəmat təht məmə io pah? Io sənəmə etəm ilouin itəm Uhgɨn təmən rəkɨs. !Kəp! In tatuarisɨg lak itəm io esahmenən məmə ekapeg rəkɨs rəhan put.’\f + \fr 13:25 \ft Iolwək rəha etəm-iasol in tatapeg rəkɨs put rəha etəm-iasol rəhan. Wək u in ləhau agɨn.\f*\x - \xo 13:25 \xt Jon 1:20,27 \x*   
\p
\v 26 “Piak mɨn itəm nəmotɨsɨ-pən e noanol rəha Epraham, ne itəmat Iaihluə mɨn itəm nəkoatəfak kəm Uhgɨn, otətəlɨg-in wɨr, Uhgɨn təmahl-ipa kəm kitat nəghatən u e Iesu məmə in otosmegəh kitat.  
\v 27 Kən netəmim itəm kotatɨg Jerusalem ne rəhalat netəm-iasol mɨn kəməsotɨtunən məmə suah əh inəh Iesu, Uhgɨn təmahl-ipa məmə otosmegəh ilat. Kən nat əpnapɨn kəmatafin-iarəp kəm ilat e Sapat mɨn rafin nəghatən rəha ien mɨn rəha Uhgɨn itəm kəmoatən e Iesu, məto ilat kəməsotɨtunən. Kən ilat kəmotən məmə okohamnu Iesu tahmen-pən əm itəm ien mɨn rəha Uhgɨn kəmotən aupən məmə netəmim okotol mihin.  
\v 28 Nat əpnapɨn kəməsotəplanən nat kit məmə otɨmɨs ron, məto kəmotətapəh məmə Pailat otohamnu.\x - \xo 13:28 \xt Mat 27:22-23 \x*   
\p
\v 29 “Nian kəmol rafin natɨmnat itəm Nəghatən rəha Uhgɨn təmən məmə okol mihin lan, kən rəhan mɨn netəmim kəmotɨləs-iəhau e nɨg kəluau motɨləs ka kɨtənɨm e nɨpəg kəpiel.\x - \xo 13:29 \xt Mat 27:59-60 \x*  
\v 30 Məto Uhgɨn təmol in təmegəh mɨn e nɨmɨsən.  
\v 31 Kən e nian tepət tatiet-arəpa o rəhan mɨn netəmim. Netəm əh, ilat Iesu kəmotan aupən əpəh Kalili mətoarus-pa Jerusalem. Kən roiu əh netəm əh koatən-iarəp kəm piatat mɨn u noanol mɨn rəha Isrel, məmə ilat kəmotəplan pahrien Iesu, kən in təməmegəh pahrien.\x - \xo 13:31 \xt Wək 1:3,8 \x*   
\p
\v 32 “Kən roiu əh, itɨmat ioatən-ipɨnə kəm itəmat namnusən təwɨr əh, məmə nəniəkɨsən itəm Uhgɨn təmol kəm tɨpɨtat mɨn aupən,  
\v 33 roiu əh, tɨnol rafin nəghatən rəhan kəm kitat noanol mɨn rəhalat nian təmosmegəh Iesu e nɨmɨsən. Tahmen-pən əm e Naoa Rəha Uhgɨn e Naoa Rəha Napuən Mɨn kəiu tatən məmə,  
\q1 ‘Ik nətɨk. Roiu enuwa rəham tata ətuatɨp.’\x - \xo 13:33 \xt Sam 2:7\x*   
\p
\v 34 “Uhgɨn təmən-iəkɨs rəkɨs e rəhan Naoa məmə otəpanosmegəh Iesu e nɨmɨsən, kən okol təsɨmɨs mɨnən, kən nɨpətɨn otəsəmnəmɨtən. Tatən məmə,  
\q1 ‘Nɨpahrienən, oekos-ipɨnə nat wɨr agɨn mɨn kəm ik itəm emən-iəkɨs rəkɨs kəm Kig Tefɨt aupən.’\x - \xo 13:34 \xt Aes 55:3\x*   
\p
\v 35 “Kən e ik pɨsɨn mɨn kit mɨn e Naoa Rəha Uhgɨn, Kig Tefɨt təmən kəm Uhgɨn e Iosmegəh məmə,  
\q1 ‘Kən onɨsegəhan-inən məmə nɨpətɨ Iolwək Ətuatɨp rəham otəmnəmɨt məpien.’\x - \xo 13:35 \xt Sam 16:10\x*   
\p
\v 36 “Nian Tefɨt təmatəmegəh, təmol natɨmnat mɨn itəm Uhgɨn tolkeike. Uarisɨg ikɨn tɨmɨs, kən kəmɨtənɨm ilat tɨpɨn mɨn, kən nɨpətɨn təməmnəmɨt.  
\v 37 Kən nəghatən əh, təməsəghat-inən Tefɨt, məto təmatəghat-in Iesu məmə in mɨn təmɨmɨs, məto Uhgɨn təmol təmegəh mɨn, kən nɨpətɨn təmɨsəmnəmɨtən.   
\p
\v 38 “Kən piak mɨn, iakolkeike məmə onəkotɨtun məmə roiu iatən-ipɨnə kəm itəmat məmə e Iesu, Uhgɨn otos-irəkɨs nolən rat mɨn rəhatəmat.  
\v 39 Kən itəmat onəkotəkəike motɨtun məmə Iesu pɨsɨn əm tɨtun nos-irəkɨsən nolən rat rəha netəm u itəm koatahatətə lan. In otɨkɨs ilat o nolən rat mɨn rəhalat. Məto suatɨp rəha nətəu-pənən Lou rəha Moses təsahmenən o nosmegəhən etəmim.\x - \xo 13:39 \xt Rom 10:4 \x*  
\v 40 Kən itəmat onəkotəkəike moatəto itəmat məmə nəghatən rəha ien mɨn rəha Uhgɨn otəsuwamən etəmat.  
\v 41 Kən in tatən məmə,  
\q1 ‘Ei, otətəlɨg-in-tu, itəmat itəm noatəghat nausit moatən rat natɨmnat rafin. Onəkotaut kən motɨmɨs, məto-inu e nian nakoatəmegəh, oekol nat kit tərat pɨk otəmat itəm okol nəsotənən nɨpahrienən lan, nat əpnapɨn okəmə suah kit otən ətuatɨp kəm itəmat.’”\x - \xo 13:41 \xt Hab 1:5\x*   
\s1 Netəmim kəmotagien o namnusən təwɨr  
\p
\v 42 Nian Pol ne Panapas kɨnatiaiet e niməfak, netəmim kəmotətapəh olau məmə, “Awi, okol nakuea mɨn e Sapat u tatuwa, muən-iarəp mɨn nəghatən əh neen kəm itɨmat.”  
\v 43 Kən nian netəmim kəmotiet e nimə, ilat tepət kəmotətəu-pən Pol ne Panapas. Netəm əh, neen noanol mɨn rəha Isrel, kən neen netəm rəha ikɨn mɨn itəm kəmotapəs rəhalat nahatətəən moatətəu-pən nahatətəən rəha netəm Isrel.  
\p Kən ilau kəmuəghat kəm ilat matuən-ipən əskasɨk kəm ilat məmə, “Onəkotəkəike motaskəlɨm nahatətəən rəhatəmat e Uhgɨn.”   
\p
\v 44 Kən e Sapat itəm tatuwa, iuəhkɨr netəmim rafin e taon asol əh kəmotuwa məmə okotəto nəghatən rəha Uhgɨn.  
\v 45 Kən nian netəm Isrel kəmotəplan nɨmanin netəmim kəmotuwa o nəghatən rəha Pol, kən kəmotetəhak pɨk olat, kən mɨnotətuoun moatən rat Pol ne nat naka itəm in tatən.   
\p
\v 46 Kən Pol ne Panapas kəməsuagɨnən kəmuən məmə, “Itɨmlau oekuəike muən-iarəp nəghatən u rəha Uhgɨn kəm itəmat pitən, noanol mɨn rəha Isrel. Kən itəmat nəmotapəs nəghatən rəha Uhgɨn, kən itəmat nakoatən atɨp əm məmə itəmat nəsotahmenən o nosən nəmegəhən lilɨn. Kən roiu itɨmlau enatian məmə ekuən-iarəp namnusən təwɨr u kəm Iaihluə mɨn itəm sənəmə noanol mɨn rəha Isrel,\x - \xo 13:46 \xt Wək 3:26; 18:6 \x*  
\v 47 kən inu, inu nəghatən itəm Iərəmərə təmos-ipa rəkɨs kəm itɨmlau məmə ekioal, in tatən e Naoa Rəha Uhgɨn məmə,  
\q1 ‘Io emol ik məmə onəkuwa ik nəhag-əhagən kit rəha Iaihluə mɨn, məmə natən-iarəp kəm netəmim rafin məmə iakolkeike məmə ekosmegəh ilat.’”\x - \xo 13:47 \xt Aes 49:6\x*   
\p
\v 48 Nian Iaihluə mɨn kəmotəto nəghatən əh, nɨkilat təmagien ron, kən mɨnoatamnus-amnus kəm ilat mɨn məmə nəghatən rəha Iesu Iərəmərə in təwɨr pɨk. Kən netəm u itəm Uhgɨn təmaun-in rəkɨs ilat məmə okotos nəmegəhən u itəm namnun tɨkə, ilat kəmotən nɨpahrienən lan.  
\v 49 Kən nəghatən rəha Iərəmərə təmaiu mɨtəlau e nɨtən əh rafin e taon əh.   
\s1 Noanol mɨn rəha Isrel kəmotəhg-iarəp Pol ne Panapas  
\p
\v 50 Məto noanol mɨn rəha Isrel neen kəmotuwɨn motəplan nɨpɨtan asol rəha taon əh itəm koatəfak ilat netəm Isrel, ne netəm-iasol mɨn e taon əh, motiuw-pa ilat moatol neməha kəm Pol ne Panapas. Kən kəmotəhg-iarəp ilau iməlat ikɨn.  
\v 51 Məto ilau kəmioah pɨspɨs nəptən e nelkɨlau tahmen e nəmtətin kit məmə Uhgɨn təməuhlin məntaan kəm ilat kən otol nalpɨnən kəm ilat. Kən ilau kəmiaiet mian e taon əh Ikoniam.\x - \xo 13:51 \xt Mat 10:14; Wək 18:6 \x*  
\v 52 Məto netəm rəha Iesu əpəh Antiok, Narmɨn Rəha Uhgɨn tatərioah elat, kən ilat nɨkilat tətagien pɨk.   
\c 14  
\s1 Pol ne Panapas kəmian Ikoniam  
\m
\v 1 E Ikoniam kəmian mɨn əpəh e nimə rəha nuəfɨmɨnən rəha netəm Isrel, kən matuən-iarəp nəghatən rəha Uhgɨn, kən nəghatən rəhalau təwɨr pɨk məmə təmiuw-pa netem Isrel tepət ne netəm Iaihluə tepət mɨn, məmə ilat kəmoatən nɨpahrienən e Iesu.\fig |alt="Exterior of synagogue, 3rd century" src="LB00246B.TIF" size="col" loc="Act 14:1-2" ref="Wək 14:1" \fig*  
\v 2 Məto netəm Isrel itəm kəsotənən nɨpahrienən e rəhalau nəghatən, kəmotuwɨn o Iaihluə mɨn, motol ilat kotetəhau pɨk netəm u koatən nɨpahrienən e Iesu, moatol neməha kəm ilat.  
\v 3 Məto Pol ne Panapas kəmuatɨg ikɨn tuwəh, məsuəginən ilat, kəmatuəkəike matuən-iarəp nəghatən rəha nəwɨrən rəha Uhgɨn kəm netəmim rafin. Kən Iərəmərə təmol ilau kioal nat pɨspɨs ne nəmtətin tepət məmə netəmim okotɨtun məmə rəhalau nəghatən rəha nosmegəhən in nəghatən pahrien.\x - \xo 14:3 \xt Mak 16:20; Hip 2:4 \x*   
\p
\v 4 Kən netəm ikɨn əh, kəmotəhap ilat mɨn, neen kəmotətəu-pən netəm Isrel itəm kəsotənən nɨpahrienən e Iesu, kən neen kəmotətəu-pən aposol mil əh, Pol ne Panapas.  
\v 5 Kən netəm Isrel ne Iaihluə mɨn, ne netəm-iasol mɨn rəhalat mɨn, kɨnoatol nəghatən anion kit məmə okotərəkɨn ilau, kən motahtɨmnu ilau e kəpiel.\x - \xo 14:5 \xt Wək 14:19 \x*  
\v 6 Məto nian kəmotəto nəghatən anion rəhalat, kəmuagɨm mian əpəh e ikɨn Likaonia, kən mian mətuatɨg e taon mil əh, Listra ne Tepe.  
\v 7 Kən e taon mil əh ne ikɨn mɨn tɨtəlau e taon mil əh, ilau katuən-iarəp namnusən təwɨr rəha Iesu Iosmegəh.   
\s1 Pol ne Panapas əpəh Listra  
\p
\v 8 Kən e Listra, suah kit əh-ikɨn. Nian təmaiir məto nelkɨn təməfaiu təruru naliwəkən, tatəpələh əm, kən in tatəpələh ikɨn əh  
\v 9 matətəlɨg-in nəghatən rəha Pol. Pol təmətag-pən ətuatɨp o suah əh, mɨnɨtun məmə suah əh tɨnatahatətə rəkɨs məmə nelkɨn tɨtun nəwɨrən,  
\v 10 kən magət əfəməh lan məmə, “!Ei piak, ətul!” Kən əmun, suah apon təmətɨp mər kən mɨnataliwək.   
\p
\v 11 Nian nɨmanin netəmim kəmotəplan nat əh itəm Pol təmol, kəmotən əfəməh e nəghatən Likaonia məmə, “!Ei! Otəplan-tu. Uhgɨn mɨn rəhatat kɨnotol netəmim in, ilat mɨnotuwa imətat ikɨn.”\x - \xo 14:11 \xt Wək 28:6 \x*  
\v 12 Kən kəmotəuhlin nərgɨ Panapas məmə Sus u nɨpətɨn təmə in iərəmərə rəha uhgɨn mɨn rəhalat. Kən kəmotəuhlin mɨn nərgɨ Pol məmə Heremes, nɨpətɨn u məmə in iəghat asol rəha uhgɨn mɨn rəhalat.  
\v 13 Nimə rəha narmɨ nat rəha uhgɨn əh Sus, in tatətul ihluə e taon əh. Kən pris rəha uhgɨn əh Sus təmasɨg kau mɨn neen itəm tɨnətu-pən rəkɨs nəguɨ-nɨg elat. Kən məmɨk ilat muwa e nafiluə rəha latuənu rəhalat itəm kəmotol əpətɨn e kəpiel. Məto in ne nɨmanin netəmim kotolkeike məmə kotol sakrifais kəm ilau motol nənwiwiən lan kəm Pol ne Panapas.   
\p
\v 14 Məto nian aposol mil kəmuəto nəghatən e nat əh, kəmuəhap rəhalau natɨmnat.\f + \fr 14:14 \ft “kəmuəhap rəhalau natɨmnat” in nəmtətin kit məmə kəmotəto tərat pɨk e nolən əh \f* Kən kəmuaiu mian əpəh ilugɨn elat. Kən muagət əfəməh məmə,  
\v 15 “!Ei, nəman! ?Nakotəmə nəkotol nat un o naka? Itɨmlau etəmim əm tahmen etəmat. Etios namnusən təwɨr matuea kəm itəmat, kən ekioalkeike məmə ekuəuhlin nətəlɨgən rəhatəmat məmə nakotapəs nəfakən kəm uhgɨn mɨn u itəm rəhalat nəsanənən tɨkə. Məto onəkotəfak əm kəm Uhgɨn itəm tatəmegəh, mətatɨg namnun tɨkə. In pɨsɨn əm təmol neai, nəptən, nɨtəhəi, ne natɨmnat rafin itəm koatatɨg ikɨn mɨn rafin.\x - \xo 14:15 \xt Sam 146:6; Wək 10:26 \x*   
\p
\v 16 Aupən in təmegəhan-in məmə netəmim e ikɨn mɨn rafin məmə ilat okotətəu-pən atɨp əm suatɨp mɨn rəhalat.\x - \xo 14:16 \xt Wək 17:30 \x*  
\v 17 Məto nian rafin in tatol suatɨp kəm ilat məmə ilat kotɨtun nəplanən rəhan nəwɨrən itəm in tatol. In tatol nuhuən tatəfɨk, matol nagwənən mɨn e nasumən, kən koatol nɨpətɨlat e nian ətuatɨp rəhalat. In tatos-ipən nagwənən kəm itəmat mol itəmat nakoatəto təwɨr.”\x - \xo 14:17 \xt Jer 5:24 \x*  
\v 18 Məto kəmatuən pap nəghatən əh kəm ilat, iuəhkɨr əm kuakiə o nən-iəhauən ilat o nolən sakrifais, o nos-ipənən nənwiwiən kəm ilau.   
\p
\v 19 Kən netəmim neen e noanol mɨn rəha netəm Isrel kəmotiet e Antiok əh Pisitia ne Ikoniam motiet-pa Listra motiuw-pa netəmim tepət məmə okotuwa kəplan ilat. Kən kəmotɨləs Pol kən motaht e kəpiel, kən motewkəkan ka kərakin-iarəp e taon motapəs tətaməhl. Nɨkilat təht məmə təmɨmɨs.\x - \xo 14:19 \xt Wək 17:13; 2 Kor 11:25 \x*  
\v 20 Məto nian netəm rəha Iesu kəmotuwa kətul kɨtəlau in, kən tətul əmun muwɨn mɨn əpəh imə e taon. Kən kəmən lawɨgin, in ne Panapas kəmiaiet mian Tepe.   
\s1 Pol ne Panapas kəmietəlɨg-pən Antiok əh Siria  
\p
\v 21 Kən Pol ne Panapas kəmuən-iarəp namnusən təwɨr e taon əh Tepe, kən kəmiaiuw-pa netəmim tepət kotuwa o Iesu. Kən kəmiatəlɨg muea Listra, kən uarisɨg u, kiaiet mɨn muea Ikoniam, kən miaiet mɨn muea Antiok əh Pisitia.  
\v 22 Kən ikɨn əh, kəmatuem əskasɨk netəm rəha Iesu. Kən matioas-ipən nəghatən məmə okotətul əskasɨk e nahatətəən e Iesu. Kən matuən məmə, “Kitat okotatɨg e nəratən tepət nian koatuwɨn e suatɨp rəha nuwɨnən matɨg ahgin nərəmərəən rəha Uhgɨn. Məto nat əpnapɨn əm, kitat okotəkəike moatətul əskasɨk.”\x - \xo 14:22 \xt Wək 15:32; 1 Tes 3:3 \x*  
\v 23 Kən e niməfak mɨn e ikɨn mɨn rafin itəm ilau katian ikɨn, katuəmki-pər elta mɨn rəhalat. Kən matuapəs nagwənən matioal nəfakən, kən matuələhəu e nelmɨ Iərəmərə netəmim itəm kɨnoatən rəkɨs nɨpahrienən lan.   
\p
\v 24 Kən ilau kəmian-pən Pisitia ikɨn muatite-pa Pamfilia ikɨn e taon əh Peka,  
\v 25 ikɨn əh ilau kəmuən-iarəp namnusən təwɨr ikɨn. Kən ilau kəmuatite-pa mɨn e taon kit mɨn Atalia,  
\v 26 kən kəmios nego ikɨn miatəlɨg-pa Antiok əh Siria. Netəm Antiok əh inəh, aupən ikɨn ilat kəmotahl-ipən Pol ne Panapas məmə okian muən-iarəp nəghatən rəha Uhgɨn, kən motəfak məmə Uhgɨn otehm wɨr ilau e ikɨn mɨn itəm ilau katian ikɨn. Kən roiu kɨnioal namnun wək rəhalau.\x - \xo 14:26 \xt Wək 13:1-2 \x*   
\p
\v 27 Nian ilau kəmiatəlɨg-pa mɨn, kəmuaun-in netəmim rəha niməfak məmə okotuwa kitiəh. Kən ilau kəmuən-iarəp kəm ilat natɨmnat itəm Uhgɨn təmol elau e nəsanənən rəhan, kən məmə təmahro nulan Iaihluə mɨn, ilat kəmotuwa moatən nɨpahrienən e Iesu.\x - \xo 14:27 \xt Wək 15:4,12 \x*  
\v 28 Kən ikɨn əh, ilau kəmuatɨg tuwəh ilat netəm rəha Iesu.   
\c 15  
\s1 Iəfak mɨn neen kəmoatən məmə netəmim okotətəu-pən  //  Lou rəha Moses  
\m
\v 1 Kən netəmim neen kəmotiet əpəh Jutia motatite-pa Antiok moatəgətun piatat mɨn moatən məmə, “Okəmə kəsəhg-ipənən itəmat, tahmen e inu itəm Lou rəha Moses tatən mihin, okol Uhgɨn təsosmegəhən itəmat.”\x - \xo 15:1 \xt Kal 5:2 \x*  
\v 2 Kən Pol ne Panapas ilat netəm əh koatərgəhəu o nəghatən əh, kən kəmotəghat əfəməh e nənən əh. Kən uarisɨg, netəm rəha niməfak əh Antiok kəmotɨtəpun Pol ne Panapas ne ilat neen mɨn məmə okotuwɨn Jerusalem motəplan aposol mɨn ne elta mɨn rəha niməfak o nənən əh.\x - \xo 15:2 \xt Kal 2:1 \x*   
\p
\v 3 Netəm rəha niməfak kəmotahl-ipən ilat kotuwɨn, kən nian ilat kəmoatiet-pən Fonisia ne Sameria, kəmoatən-iarəp məmə tahro nulan Uhgɨn tatiuw-pa Iaihluə mɨn koatuwa rəhan netəmim. Kən nəghatən əh təmol piatat mɨn ikɨn əh nɨkilat tətagien pɨk.  
\v 4 Nian kəmotiet-pa Jerusalem, netəm rəha niməfak ne aposol mɨn ne elta mɨn rəha niməfak, kəmotagien məmə okotos ilat motuwɨn iməlat mɨn ikɨn. Kən Pol ne netəm əh kəmotən-iarəp natɨmnat itəm Uhgɨn təmasitu elat lan.\x - \xo 15:4 \xt Wək 14:27 \x*  
\v 5 Məto Farisi neen əh-ikɨn itəm koatən nɨpahrienən e Iesu, kəmotətul motən məmə, “Iaihluə mɨn, okəike kəhg-ipən ilat, kən onəkotəkəike kəgətun ilat məmə okotətəu-pən Lou rəha Moses.”   
\s1 Aposol mɨn ne netəm-iasol  //  mɨn kəmotəghat əpəh Jerusalem  
\p
\v 6 Kən aposol mɨn ne elta mɨn rəha niməfak kəmotəpələh kəmotəghat-in nənən əh.  
\v 7 Kən nian kəmotəghat nəfəməh məsɨn, kən Pita təmətul mən məmə, “Piak mɨn. Itəmat nəkotɨtun wɨr məmə nuwəh rəkɨs Uhgɨn təmɨtəpun io e nɨkitat məmə ekən-iarəp namnusən təwɨr rəha Iesu kəm Iaihluə mɨn məmə okotən nɨpahrienən lan.\x - \xo 15:7 \xt Wək 10:1-43 \x*  
\v 8 Uhgɨn tɨtun nətəlɨgən rəha netəmim, kən in tɨnəgətun rəkɨs məmə nɨkin tagien məmə otosmegəh netəm u sənəmə noanol mɨn rəha Isrel, məto-inu təmos-ipa Narmɨn Rəha Uhgɨn kəm ilat e suatɨp kitiəh əm itəm təmos-ipa kəm kitat.\x - \xo 15:8 \xt Wək 10:44; 11:15 \x*  
\v 9 In təməsol pɨsɨnən kəm ilat. !Kəp! In təmafəl rəkɨs rəhalat nolən rat mɨn məto-inu koatən nɨpahrienən lan tahmen-pən əm e itəm tɨnol rəkɨs kəm kitat.   
\p
\v 10 “?Məto tahro itəmat nakoatuwɨn e suatɨp pɨsɨn məmə Uhgɨn nɨkin otahmə? ?Tahro itəmat nɨnoatɨləs-ipən Lou kəm ilat məmə in nat təfɨgəm kit itəm ilat kotalis? !Kəp! Itəmat, otəplan-tu. Kitat ne tɨpɨtat mɨn kitat rafin kəsotahmenən məmə okotɨləs nat fɨgəm əh.\x - \xo 15:10 \xt Mat 11:30; Kal 3:10 \x*  
\v 11 Məto kitat koatahatətə məmə Iesu in Iərəmərə rəhatat, kən in tatosmegəh kitat e rəhan nəwɨrən əm, kən in matol əm nəhlan kəm ilat.”\x - \xo 15:11 \xt Kal 2:16; Efes 2:5-8 \x*   
\p
\v 12 Nəghatən əh təmol ilat kotəruru nat okotən, kən moatətəlɨg-in Pol ne Panapas kɨnatuamnus-iarəp nat pɨspɨs mɨn ne nəmtətin pɨsɨn pɨsɨn mɨn itəm Uhgɨn təmol ilau kioal e nɨganəmtɨ Iaihluə mɨn.   
\s1 Jemes təmahtosɨg-in nəghatən  
\p
\v 13 Nian kəmioal namnun nən-iarəpən wək mɨn rəhalau, kən Jemes tətul mən məmə, “Piak mɨn. Otətəlɨg-in wɨr-tu rəhak nəghatən.\x - \xo 15:13 \xt Kal 2:9 \x*  
\v 14 Pita təmən wɨr agɨn kəm kitat məmə tahro nulan Uhgɨn təmiet-pa pitən o Iaihluə mɨn məmki-rəkɨs ilat neen məmə rəhan mɨn.  
\v 15 Məto nat əh tahmen-pən əm e nəghatən itəm ien rəha Uhgɨn təmən itəm kəməte e Naoa Rəha Uhgɨn. Uhgɨn tatən məmə,   
\q1
\v 16 ‘Uarisɨg e natɨmnat mɨn əh, oekɨtəlɨg-pa mɨn.  
\q1 Oekol-wɨr nego rəha nərəmərəən rəha Kig Tefɨt u təməhap aupən iuəhkɨr tamnɨm.  
\q1 Nat əpnapɨn iuəhkɨr tamnɨm, məto ekɨləs-ipər mɨlpɨn mafəl mol təskasɨk mɨn,   
\q1
\v 17 məmə netəm əpnapɨn e nɨtən mɨn u Iaihluə mɨn, itəm nɨnəmɨtəpun rəkɨs ilat məmə rəhak netəmim mɨn, ilat okotegəs-in io.   
\q1
\v 18 Io Iərəmərə iatən mihin kən emol netəmim kotɨtun rəkɨs nat əh aupən.’”\x - \xo 15:18 \xt Amos 9:11-12\x*   
\p
\v 19 Kən Jemes təmən məmə, “Kən tol nəhlan, io iakən məmə roiu Iaihluə mɨn kɨnoatəuhlin nətəlɨgən rəhalat mɨnoatuwa o Uhgɨn. Kən təsəwɨrən məmə kitat okotol tiəkɨs pɨk mɨn olat.  
\v 20 Məto pəs okotəte naoa kit tuwɨn kəm ilat məmə okəsotunən nagwənən mɨn u itəm kɨnol rəkɨs sakrifais lan kəm narmɨ nat mɨn u iərmɨs mɨn, kən kotamkɨmɨk e nɨganəmtɨ Uhgɨn. Kən məsotolən təfagə e pətan. Kən məsotunən nat megəh itəm kəmaril nentou məto-inu nɨtan əh-ikɨn e nɨpətɨn. Kən okəsotunən nɨtan.\x - \xo 15:20 \xt Eks 34:15-17; Lev 17:10-16 \x*  
\v 21 Okotəkəike motən-iəhau ilat nəhlan o nələhəuən nəməlinuən tətatɨg, məto-inu təmətuoun rəkɨs e Sapat mɨn rafin, netəmim koatafin Lou rəha Moses əpəh e nimə rəha nuəfɨmɨnən rəha netəm Isrel. Kən katən-iarəp nəghatən mɨn əh e taon mɨn rafin.”   
\s1 Kəməte naoa kəm iəfak mɨn u Iaihluə mɨn  
\p
\v 22 Kən aposol mɨn ne elta mɨn ne netəm rəha niməfak kəmotegəhan məmə okotahl-ipən ilat mɨn neen kotətəu-pən Pol ne Panapas motuwɨn Antiok. Kən kəmotətgi-arəp Saelas ne Jutas u katən məmə Pasapas. Suah mil əh netəmim koatɨsiai-in ilau.  
\v 23 Kən kəmotos-ipən naoa kəm ilat məmə okotos motuwɨn. Naoa tatən məmə,  
\pmo “Itɨmat aposol mɨn ne elta mɨn rəha niməfak, itɨmat piatɨmat u itəmat. Iakotən təwɨr kəm itəmat əpəh Antiok, ne Siria, ne Silisia u Iaihluə mɨn, məto roiu nɨnotuwa piatɨmat mɨn.   
\pm
\v 24 Itɨmat emotəto məmə netəmim neen u e nɨkitɨmat kəmotol tiəkɨs pɨk kəm itəmat, kən itəmat nəmotəto tərat e nəghatən rəhalat. Məto itɨmat emɨsotos-ipənən nəghatən məmə okotuwɨn kən mihin.  
\v 25 Tol nəhlan kən itɨmat emotaun-in nəghatən kit, kən motegəhan məmə itɨmat kəiu okioas nəghatən rəhatɨmat muətəu-pən Pol ne Panapas u ilau kuəwɨr pɨk otat.  
\v 26 Iuəhkɨr kiamɨs o wək u rəha Iərəmərə rəhatat, Iesu Kristo.  
\v 27 Kən itɨmat ioatahl-ipɨnə Jutas ne Saelas məmə okiamnə muehm itəmat. Ilau okuən əsas kəm itəmat nəghatən kitiəh əm itəm itɨmat emotəte.  
\v 28 Kən Narmɨn Rəha Uhgɨn nɨkin tagien ne nɨkitɨmat tagien məmə esotos-ipɨnə mɨnən lou kit kəm itəmat məmə otəfɨgəm pɨk otəmat, məto in əm u nəkotəkəike motol:\x - \xo 15:28 \xt Mat 23:4 \x*  
\v 29 onɨsotunən nagwənən mɨn u itəm kɨnol rəkɨs sakrifais lan kəm narmɨ nat mɨn u iərmɨs mɨn; kən məsotunən nɨtan; kən məsotunən nat megəh itəm kəmaril nentou məto-inu nɨtan əh-ikɨn e nɨpətɨn; kən məsotolən təfagə e pətan. Okəmə nakotətəu-pən nəghatən mɨn əh, onəkotuwɨn e suatɨp təwɨr.  
\pmc Inu namnun rəhatɨmat nəghatən.”   
\p
\v 30 Kən netəm-iasol mɨn əh kəmotahl-ipən netəm əh ilat kuwɨt məmə okotuwɨn əpəh Antiok. Nian kəmotiet-pən Antiok, kəmotaun-in netəmim rəha niməfak e ikɨn mɨn əh, kən kotuwa kitiəh, kən kotos-ipən naoa un kəm ilat.  
\v 31 Kən nian kəmotafin naoa un, nɨkilat təmagien məto-inu nəghatən əh təmɨləs-ipər nɨkilat.  
\v 32 Jutas ne Saelas ilau ien mil rəha Uhgɨn. Kəmuəghat təfəməh kəm piatat mɨn əh mətialəs-ipər nətəlɨgən rəhalat matioal ilat koatətul əskasɨk.  
\v 33 Kəmuatɨg tuwəh məsɨn ikɨn əh, kən piatat mɨn kəmotauiatɨpin ilau kən motətapəh məmə Uhgɨn otos-ipən rəhan nəməlinuən kəm ilau, kən motahl-ipən ilau kiatəlɨg-pən o netəm u kəmotahl-ipa ilau.  
\v 34-35 Kən Pol ne Panapas kəmuatɨg tuwəh məsɨn əpəh Antiok, kən ilat netəmim tepət kəmoatən-iarəp ne moatəgətun netəmim e Iərəmərə.   
\s1 Pol ne Panapas kəmuəhap ilau mɨn  
\p
\v 36 Nian neen uarisɨg, Pol təmən-ipən kəm Panapas məmə, “Təwɨr məmə kiatelɨg mɨn mian muəplan pialau mɨn e taon mɨn itəm kəmuən-iarəp nəghatən ikɨn rəha Iərəmərə kəm ilat, muəplan-tu məmə koatahratɨg.”  
\v 37 Kən Panapas tolkeike məmə otit mɨn Jon Mak.\x - \xo 15:37 \xt Wək 12:12,25 \x*  
\v 38 Məto Pol təplan məmə təsətuatɨpən, məto-inu Jon Mak tɨnapəs rəkɨs ilau əpəh Pamfilia mɨtəlɨg məsətəu-pənən ilau mətoarus kioal namnun e wək.\x - \xo 15:38 \xt Wək 13:13; Kol 4:10 \x*  
\v 39 Kən kəmuən təskasɨk e nənən əh, kən muəhap ilau mɨn. Kən Panapas təmit Mak kən mios nego kit mian əpəh Saepras.  
\v 40 Məto Pol təmit Saelas ilau min. Kən netəm koatəfak kəmotəfak məmə Iərəmərə otehm wɨr ilau e rəhan nəwɨrən, kən motahl-iarəp ilau.  
\v 41 Kən kəmualiwək mian-pən Siria ne Silisia ikɨn kən matuem əskasɨk niməfak mɨn.   
\c 16  
\s1 Timoti təmətəu-pən Pol ne Saelas  
\m
\v 1 Kən Pol təmaliwək mɨn muwɨn əpəh Tepe ne Listra. Kən ikɨn əh, etəmim kit əh-ikɨn rəha Iesu, nərgɨn u Timoti. Mama rəhan in noanol kit rəha Isrel, məto rəhan tata in etəm Kris.\x - \xo 16:1 \xt Wək 14:6; 2 Tim 1:5 \x*  
\v 2 Netəm koatəfak əpəh Listra ne Ikoniam kəmotən məmə Timoti in etəm təwɨr kit.\x - \xo 16:2 \xt Fil 2:19-22 \x*  
\v 3 Kən Pol tolkeike məmə otit ilau min. Kən təməhg-ipən in məto-inu təməsolkeikeən məmə noanol mɨn rəha Isrel nɨkilat otəht rat məto-inu kotɨtun məmə tata rəha Timoti in etəm Kris.  
\v 4 Kən nian iləhal kəməhaluwɨn e taon mɨn, kəmətəhalən-iarəp kəm netəmim rəha Uhgɨn nəghatən rəha aposol mɨn ne elta mɨn itəm kəmotələhəu əpəh Jerusalem. Kən mɨtəhaləgətun ilat məmə okotəkəike katətəu-pən nəghatən mɨn əh.\x - \xo 16:4 \xt Wək 15:23-29 \x*  
\v 5 Kən e nolən əh, niməfak mɨn kəmotəskasɨk e rəhalat nahatətəən, kən nian rafin netəmim koatuwa moatepət e niməfak.   
\s1 Pol təməplan napɨlaiirən kit rəha Uhgɨn  
\p
\v 6 Kən iləhal kəməhaluwɨn-pən əpəh Fritia ne Kalesia ikɨn, məto-inu Narmɨn Rəha Uhgɨn təməsegəhan-inən iləhal məmə okəhaluwɨn-pən Esia ikɨn məhalən-iarəp nəghatən u əh-ikɨn.\x - \xo 16:6 \xt Wək 18:23 \x*  
\v 7 Nian kəməhaluwa iuəhkɨr e ikɨn Misia ne ikɨn Pitinia, məhalolkeike məmə okəhaluwɨn Pitinia. Məto Narmɨn rəha Iesu təsegəhan-inən məmə okəhaluwɨn.  
\v 8 Kən kəməhalaliwək məhaluwɨn-pən Misia ikɨn, kən məhalatite-pa e taon əh Troas.  
\v 9 Kən lapɨn in, Pol təməplan nat kit tahmen e napɨlaiirən. Təməplan məmə etəm Masetonia kit tatətul matətapəh əskasɨk ron məmə, “Awi, okol nakuwa Masetonia masitu etɨmat.”  
\v 10 Nian Pol tɨnəplan rəkɨs əm nat əh, kən enoataii-pən rəhatɨmat natɨmnat məmə ekotuwɨn Masetonia, məto-inu enoatɨtun məmə Uhgɨn tətaun-in itɨmat məmə ekotən-iarəp namnusən təwɨr rəha Iesu kəm netəm ikɨn əh.   
\s1 Litia əpəh Filipae təmən nɨpahrienən e Iesu  
\p
\v 11 Kən emotos nego kit motiet əpəh Troas motaiu ətuatɨp əm o nɨtən Samotres. Kən kəmən lawɨgin emotuwɨn motuar e taon Neapolis.  
\v 12 Kən emotiet ikɨn-u motaliwək əm motuwɨn əpəh e taon əh Filipae, u tatəməhl aupən e nɨtən asol Masetonia. Netəm ikɨn əh, netəm Rom ətuatɨp. Kən emotatɨg məsɨn əh-ikɨn.   
\p
\v 13 Kən e Sapat, nian rəha nəfakən, emotiet e taon əh kən motuwɨn əpəh ləhau e nəhau kit itəm emotəto məmə netəmim kotuwɨn ikɨn katəfak. Kən emotuwɨn moatəpələh katəghat itɨmat nɨpɨtan itəm kəmotaupən motuwa katəpələh.  
\v 14 Kən pətan Tuatira kit əh-ikɨn tatətəlɨg-in itɨmat, nərgɨn u Litia. In pətan itəm tatol-salɨm-in nɨməhan nəguɨ-naris u nian rafin nɨməhan əh nəmtɨn tiəkɨs pɨk. Pətan əh nian rafin in tatəfak kəm Uhgɨn, kən Iərəmərə təmol nɨkin tɨmətmətɨg məmə otən nɨpahrienən e nəghatən itəm Pol tatən.  
\v 15 Kən kəmol baptais lan ne rəhan mɨn, ne rəhan iolwək mɨn. Kən in təmən-ipa kəm itɨmat məmə, “Awi, okol nakotuwa imak ikɨn kotatɨg məsɨn məto-inu itəmat nɨnotɨtun rəkɨs məmə io iatən nɨpahrienən e Iərəmərə.” Kən in təmatəkəike kəm itɨmat, kən ekotuwɨn iman ikɨn.   
\s1 Kəmɨləs-ipən Pol ne Saelas e kalapus əpəh Filipae  
\p
\v 16 Kən nian kit, nian emoatuwɨn ikɨn rəha nəfakən əh, kən pətan əkəku kit təməplan itɨmat e suatɨp. In slef rəha netəmim neen itəm kəmotos-nəmtɨn. Pətan əh narmɨn rat kit tətatɨg lan itəm tol in tatən-iarəp natɨmnat itəm otəpanuwa. Kən matol win e məni tepət rəha rəhan netəm-iasol mɨn məto-inu netəmim kotətou ilat məmə ilat okotəto rəhan nəghatən.  
\v 17 Kən in təmatuarisɨg-in itɨmat Pol, kən matən əfəməh məmə, “Netəm u, netəm rəha Uhgɨn u in ilɨs, ilɨs pɨk. Koatən-ipɨnə kəm itəmat suatɨp rəha Uhgɨn məmə in otosmegəh netəmim lan.”\x - \xo 16:17 \xt Mak 1:24 \x*   
\p
\v 18 Təmatol nəhlan etɨmat nian tepət, mətoarus nian kit Pol tɨnəto tərat o nat əh mɨnəpou in. Kən in təmeirair magət e narmɨn rat apon məmə, “E nərgɨ Iesu Kristo iatən-ipɨnə kəm ik məmə onakiet rəkɨs e pətan əkəku un.” Kən roiu agɨn mɨn, narmɨn rat apon təmiet e pətan əkəku əh.   
\p
\v 19 Kən nian rəhan netəm-iasol itəm koatərəmərə lan kɨnotɨtun məmə kɨnotakiə e suatɨp rəhalat o nolən win e məni, kəmotəto tərat. Kən kəmotaskəlɨm Pol ne Saelas motɨləs ilau motuwɨn əpəh e ikɨn rəha kaonsel rəha taon əh,  
\v 20 məmə okuətul e nɨganəmtɨ netəm Rom, netəm rəha kot. Kən ilat kəmotən məmə, “Suah mil u ilau noanol rəha netəm Isrel. Ilau kətioal nat tərat tepət u imətat ikɨn.\x - \xo 16:20 \xt Mak 13:9 \x*  
\v 21 Ilau katuən məmə kitat okotəkəike kətəu-pən suatɨp pɨsɨn mɨn. Məto suatɨp mɨn əh kəsotətuatɨpən e lou rəhatat. Kitat netəm Rom. Okol kitat kəsotolən nəhlan.”   
\p
\v 22 Kən netəm ikɨn əh kəmotuwa motəplan ilat mɨnoatən rat ilau. Kən suah mil u rəha kot kuən-ipən kəm mopael mɨn məmə okotapeg rəhalau natɨmnat motalis ilau.\x - \xo 16:22 \xt 2 Kor 11:25; 1 Tes 2:2 \x*  
\v 23 Kən kəmotalis ilau mau tepət, kən uarisɨg kotɨləs-ipən ilau e kalapus. Kən motən-ipən kəm etəm tatehm kalapus məmə otəsəmkarəpənən elau kiaiet muagɨm.  
\v 24 Nian etəm rəha nehmən kalapus təməto nəghatən əh, təmɨləs ilau muwɨn e rum kit əpəh imə agɨn, kən mətu-pən nɨg e nelkɨlau tahmen e hankap.\fig |alt="Paul and Silas in stocks" src="LB00337B.TIF" size="col" loc="Act 16:24" ref="Wək 16:24" \fig*   
\s1 Etəm tatehm kalapus təmən nɨpahrienən e Iesu  
\p
\v 25 Kən nian tɨnəlis kɨnkɨn lapɨn, Pol ne Saelas katuəfak, kən ilau katuan napuən mɨn rəha nənwiwiən Uhgɨn. Kən netəmim mɨn e kalapus koatətəlɨg-in ilau.  
\v 26 Kən roiu agɨn-əh mɨn, namig asol kit təməloal e nəptən kən mol nimə kalapus təməloal pɨk, kən nafiluə mɨn e kalapus kəmoterəh, kən sen itəm kəməlis netəmim lan kəmotɨsas.  
\v 27 Kən nian etəm rəha nehmən kalapus təmaiir, məplan məmə nafiluə mɨn rəha kalapus kəmoterəh, nɨkin təməht məmə netəm koatəməhl e kalapus kɨnotagɨm rafin. Kən mɨləs-ipər rəhan naip məmə otagɨmnu atɨp in lan.\f + \fr 16:27 \ft E nian əh, okəmə mopael kit tairaməg e etəm tatol kalapus tagɨm, okəike kohamnu mopael əh.\f*\x - \xo 16:27 \xt Wək 12:18-19 \x*  
\v 28 Məto Pol təmagət əfəməh məmə, “!Ei! !Əsaruən ik! Itɨmat rafin əpəh ikɨn.”   
\p
\v 29 Kən suah əh təmaun məmə okɨləs lait ka, kən in təmaiu muwɨn əpəh imə, mɨsin-pən nulɨn əpəh e nelkɨ Pol ne Saelas ikɨn mətasiəp.  
\v 30 Kən mit ilau məhaliet əpəh ihluə kən mətapəh olau məmə, “!Suah mil! ?Ekahro nulan məmə Uhgɨn otosmegəh io?”\x - \xo 16:30 \xt Wək 2:37 \x*  
\v 31 Kən kuən-ipən kəm in məmə, “Onəkəike mən nɨpahrienən e Iərəmərə Iesu, kən məmə Uhgɨn otosmegəh ik ne rəham mɨn.”  
\v 32 Kən kəmuən-ipən nəghatən rəha Iərəmərə kəm in ne netəmim itəm kotatɨg ilat min.  
\v 33 Nat əpnapɨn lapɨn agɨn, məto suah əh təmit ilau muwɨn maikuas e nɨməgəm mɨn e nɨpətɨlau itəm kəmalis ilau ikɨn. Kən e nian əm əh, kəmol baptais lan ilat rəhan mɨn.  
\v 34 Kən in təmit Pol ne Saelas muwɨn əpəh iman ikɨn mos-ipən nagwənən kəm ilau. Kən in ne rəhan mɨn rafin nɨkilat təmagien mərioah məto-inu kəmotən nɨpahrienən e Uhgɨn.   
\p
\v 35 Nian təmian, etəm rəha kot mil əh kuən-ipən kəm mopael mɨn məmə, “Okotuwɨn kerəh e suah mil əh katian.”   
\p
\v 36 Kən suah əh etəm rəha kalapus təmən-ipən kəm Pol məmə, “Etəm rəha kot mil kəmuən məmə ekoterəh etəlau nakatian, kən iaiet mətian kən muətul mətɨg.”   
\p
\v 37 Məto Pol təmən-ipən kəm mopael mɨn əh məmə, “?Ei, məto naka əh? Itɨmlau etəm Rom mil.\f + \fr 16:37 \ft Okəmə suah kit in etəm Rom, məto katətu-pən nəghatən kit lan, kən lou kit əh-ikɨn rəhalat məmə aupən kapman otol nalpɨnən kəm in, məto in otəkəike mətul e kot mən-iarəp nəwtain nəghatən katətu-pən lan. Afin e Wək 25:15-16.\f* Kən etəm rəha kot mil əh kəsuəplanən nat kit məmə emioal tərat, məto e nɨganəmtɨ netəmim kəmotalis itɨmlau, kən kɨləs-ipən itɨmlau e kalapus. ?Kən roiu kioalkeike məmə oekiaiet anion əm? !Kəp! Ilau əm okuəike muea ikɨn-u kən mialəs-iarəp itɨmlau.”   
\p
\v 38 Kən mopael mɨn əh kəmotuwɨn kən-ipən kəm etəm rəha kot mil əh. Kən nian kəmuəto məmə Pol ne Saelas ilau etəm Rom mil, ilau kəmuəgɨn pɨk.  
\v 39 Kən kəmian muən-ipən kəm Pol ne Saelas məmə, “!Ei, kəsi! Emioal tərat etəmlau.” Kən uarisɨg kiaiet ilau motiet e nɨpəg noa kalapus, kən muən-ipən wɨr kəm ilau məmə okiaiet e taon əh.   
\p
\v 40 Kən Pol ne Saelas, ilau kəmiaiet e kalapus mian e nimə rəha Litia. Ikɨn əh kəmuəplan piatat ne wɨnɨtat mɨn rəha niməfak, kən muəghat məsɨn kəm ilat mətialəs-ipər nɨkilat. Kən uarisɨg u, kiaiet mətian.   
\c 17  
\s1 Pol ne Saelas kəmian əpəh Tesalonaeka  
\m
\v 1 Kən Pol ne Saelas kəmualiwək mian-pən əpəh e taon mil əh Amfipolis ne Apolonia, mueia miaet-pa e taon əh Tesalonaeka. Ikɨn əh, nimə rəha nuəfɨmɨnən kit əh-ikɨn rəha netəm Isrel.  
\v 2 Kən Pol təmol tahmen əm e itəm tatol nian mɨn, təmuwɨn əpəh imə e nimə əh. Kən e Sapat kɨsɨl ilat netəm əh noanol mɨn rəha Isrel kəmoatol nəghatən tepət o Naoa Rəha Uhgɨn.  
\v 3 In tatən kəm ilat məmə, “Naoa Rəha Uhgɨn tatən wɨr agɨn-əh məmə Kristo itəm Uhgɨn təmən məmə otahl-ipa, otəpanəto nahməən e nɨpətɨn, muwa mətoarus mɨmɨs, kən Uhgɨn otəpanosmegəh mɨn in e nɨmɨsən. Iesu u itəm iatən kəm itəmat, inu Kristo əh.”  
\v 4 Ilat neen kəmotən nɨpahrienən e nəghatən əh, kən kəmotətəu-pən Pol ne Saelas. Kən netəm Kris tepət itəm koatəfak kəm Uhgɨn, ne nɨpɨtan asol tepət itəm koatərəmərə e nɨpɨtan mɨn, kəmotətəu-pən ilau.   
\p
\v 5 Məto netəm-iasol rəha noanol mɨn rəha Isrel, kəmotetəhak, kən motuwɨn moategəs-in netəm nol təfagə, əpəh e nɨkal suatɨp mɨn ne ikɨn mɨn, motuwa mɨnoatos ilat mɨn, kən mɨnoatol nəratən tepət əpəh e taon əh. Kən kəmotuwɨn e nimə rəha suah kit nərgɨn u Jeson, moteatəp nafiluə e nimə, moategəs-in Pol ne Saelas. Kəmotolkeike məmə okotɨləs-ipən ilau e nelmɨ kaonsel əh-ikɨn əh.   
\p
\v 6 Nian kəməsotəplanən ilau, kən kəmotaskəlɨm Jeson ne piatat mɨn neen motəmki-pən ilat məmə okotətul aupən in netəm-iasol mɨn rəha kaonsel. Kən kəmotagət əfəməh moatən məmə, “Suah mil əh Pol ne Saelas kətioal nat tərat tepət e ikɨn mɨn, kən mɨnuea e taon rəhatat.  
\v 7 Kən suah u Jeson təmaun-in ilau kian iman ikɨn, məto ilat koatətgəhl lou rəha Sisa itəm tatərəmərə e nɨtən mɨn. Ilat koatən məmə Iərəmərə kit mɨn əh-ikɨn tətatɨg, nərgɨn u Iesu.”\x - \xo 17:7 \xt Luk 23:2; Jon 19:12 \x*  
\v 8 Nian noanol mɨn rəha Isrel kəmotən nəghatən əh, motol netəmim ne netəm-iasol mɨn əh kɨnotəruru əfəməh məmə okotol naka.  
\v 9 Kən netəm-iasol mɨn əh kəmotol Jeson ne piatat mɨn kəmotos-ipən məni neen, məmə in nəniəkɨsən kit məmə okəsotol mɨnən nat əh, kən motahl-ipən ilat koatuwɨn.   
\s1 Pol ne Saelas kəmian əpəh Perea  
\p
\v 10 Nian tɨnapinəp, kən piatat mɨn ikɨn əh kəmotahl-ipən Pol ne Saelas məmə okian e taon əh Perea. Nian kəmiaiet-pa ikɨn əh, kəmian e nimə rəha nuəfɨmɨnən rəha netəm Isrel.  
\v 11 Noanol mɨn rəha Isrel ikɨn əh nətəlɨgən rəhalat təwɨr, maprəkɨs-in netəm Tesalonaeka, məto-inu kotolkeike pɨk məmə okotətəlɨg-in nəghatən rəhalau. Kən nian rafin, koatafin wɨr e Naoa Rəha Uhgɨn, moategəs-in məmə nəghatən rəhalau tətuatɨp o kəp.  
\v 12 Məto-inu e nolən əh, kən tepət kəmotən nɨpahrienən e Iesu. Kən nɨpɨtan asol mɨn Kris tepət, ne netəm Kris tepət kəmotən nɨpahrienən e Iesu.   
\p
\v 13 Məto nian noanol mɨn rəha Isrel əpəh Tesalonaeka kəmotəto məmə Pol tatən-iarəp mɨn nəghatən rəha Uhgɨn əpəh Perea, kən ilat kəmotuwa mɨn əpəh ikɨn mɨnoatol netəm Perea kɨnotol mɨn təməht kəm ilau.  
\v 14 Kən e nian əm əh, piatat mɨn kəmotahl-ipən mɨn Pol tuwɨn əpəh itəhəi muwɨn e nego muwɨn Atens, mapəs əm Saelas ne Timoti kətuatɨg əpəh Perea.  
\v 15 Kən netəmim itəm kəmotit Pol moatuwɨn Atens, kɨnoatɨtəlɨg-pa mɨn Perea, Pol tahləpis ilat məmə okotən-ipən kəm Saelas ne Timoti məmə okuaut uəhai əm mian muəplan mɨn in.   
\s1 Pol əpəh Atens  
\p
\v 16 Nian Pol təmatəsahgin Saelas ne Timoti əpəh Atens, in təməto tərat pɨk məto-inu nian taliwək mətan ikɨn əh, məplan ikɨn əh tərioah e narmɨ nat mɨn.  
\v 17 Məto-inu o nat əh, kən in tuwɨn əpəh e nimə rəha nuəfɨmɨnən rəha netəm Isrel ilat netəm Isrel ne Iaihluə mɨn itəm koatəfak kəm Uhgɨn, moatəghat pɨk o nat əh. Kən nian rafin in tatuwɨn ikɨn katol maket ikɨn matəghat kəm netəm əpnapɨn mɨn əm.\x - \xo 17:17 \xt Wək 18:19 \x*  
\v 18 Kən iəgətun mɨn neen netəm Kris, kətaun-in ilat Epikiurien ne Sɨtoik,\f + \fr 17:18 \ft Epikiurien ne Sɨtoik - Iəgətun mɨn neen itəm koategəs-in nɨpahrienən. Ilat Epikiurien koatən məmə natɨmnat itəm tatol suah kit nɨkin tagien, inu nəukətɨn rəha nəmegəhən təwɨr. Ilat Sɨtoik koatən məmə təwɨr okəmə suah kit təsətoən nagienən ne nahməən e nɨkin.\f* ilat mɨn koatəghat. Ilat neen koatən məmə, “?Suah əh təmɨləs əm nəghatən əpəh kit e suatɨp matən, kahrmə tatən naka əpəh?”  
\p Kən netəmim neen kotəmə, “Itɨmat ekotəto məmə tatəghat-in uhgɨn mɨn rəha ikɨn pɨsɨn pɨsɨn mɨn.” Koatəghat nəhlan məto-inu Pol tatəghat-in Iesu, matən məmə təmɨmɨs məto Uhgɨn təmosmegəh mɨn.   
\p
\v 19 Kən kəmotaun-in-pən Pol məmə otuwa mətul e nɨganəmtɨ kaonsel rəha netəm koatəpələh e nɨtot əh Areopakus. Kən kaonsel əh təmən-ipən kəm in məmə, “Ekotolkeike məmə ekotɨtun nɨpətɨ nəghatən wi itəm nakatən.\fig |alt="Mars’ Hill and Areopagus" src="HK00355B.TIF" size="col" loc="Act 17:19-28" ref="Wək 17:19" \fig*  
\v 20 Nəghatən mɨn əh neen, ekotəto məmə tol pɨsɨn agɨn-əh, kən ekotolkeike məmə ekotɨtun nɨpətɨn.”  
\v 21 Kəmotəghat nəhlan məto-inu netəm Atens ne netəm ik pɨsɨn mɨn itəm kəmotuwa Atens, kotolkeike məmə okotəpələh əm katətəlɨg-in nəghatən wi mɨn əh, kən motəuhlin wɨr nənən lan.   
\p
\v 22 Kən Pol tətul e nɨganəmtɨ netəm rəha kaonsel əh məmə, “Netəm Atens. Io enəplan rəkɨs məmə rəhatəmat nətəlɨgən tepət tatuwɨn o uhgɨn mɨn.  
\v 23 Nian io etaliwək ikɨn-u imatəmat ikɨn, matəplan ikɨn nəkoatəfak mɨn ikɨn ne narmɨ nat mɨn, kən eməplan nəghatən kit itəm itəmat nəmotəte-pən rəkɨs e kəpiel kit məmə, \sc Inu ikɨn katəfak-pən kəm uhgɨn kit itəm itɨmat ekotəruru\sc*. Məto uhgɨn itəm itəmat nəkoatəfak kəm in, itəm nəkotəruru, Uhgɨn əh inəh itəm io iatən-ipɨnə kəm itəmat.  
\v 24 Uhgɨn əh inəh təmol nəptən u, ne natɨmnat rafin itəm koatatɨg lan, kən in matərəmərə e neai ne nəptən, in təsatɨgən e niməfak mɨn itəm kitat əm netəmim kəmotol.  
\v 25 Nat kit təsɨkəən ron itəm kitat netəmim kotɨtun nolən kos-ipən kəm in. Məto-inu in pɨsɨn əm tatos-ipa nəmegəhən kəm kitat kitiəh kitiəh, matos-ipa natɨmnat rafin kəm kitat.\x - \xo 17:25 \xt 1 King 8:27; Wək 7:48 \x*\x - \xo 17:25 \xt Sam 50:12 \x*  
\v 26 Aupən, aupən agɨn-əh, in təmol əm suah kitiəh əm. Kən netəm rafin ikɨn mɨn kəmotiet əm e suah əh, kən in pɨsɨn əm təmələhəu ilat rafin e ikɨn mɨn, kən in pɨsɨn əm təmən nian itəm ilat okotan lan, ne nuantən mɨn rəhalat.  
\v 27 Uhgɨn əh təmol nəhlan məmə kitat rafin okotəkəike kegəs-in məmə okotehm, tahmen e etəmim itəm tateameam əpnapɨn əm məmə otehm nat kit. Məto nɨpahrienən məmə Uhgɨn əh, sənəmə in isəu o kitat.\x - \xo 17:27 \xt Sam 145:18; Jer 23:23 \x*  
\v 28 Tahmen e itəm suah kit təmən aupən məmə, ‘Məto-inu kitat koatəkul-pən əm e Uhgɨn, kən moatos nəmegəhən, moataliwək, moatol natɨmnat rafin.’ Kən mahmen e suah kit rəhatəmat itəm təməte rəkɨs napuən kit məmə, ‘Kitat mɨn kitat nenətɨn mɨn.’   
\p
\v 29 “Məto-inu kitat nenətɨ Uhgɨn, okol kitat kəsotənən məmə in tahmen e natɨmnat itəm netəmim koatol ilat e iaen u kol tatɨpɨt-ɨpɨt, ne silfa ne kəpiel. In sənəmə nat kit itəm suah kit tɨtun nol əmən e nelmɨn o e rəhan nenatɨgən. !Kəp!\x - \xo 17:29 \xt Aes 40:18-20; 44:10-17; Wək 19:26 \x*   
\p
\v 30 “E nian əh aupən itəm netəmim kotəruru Uhgɨn, tahmen e itəm Uhgɨn təmahtosɨg-in nɨganəmtɨn məmə otəsəplanən nolən rat mɨn əh. Məto roiu tatən kəm kitat rafin e ikɨn mɨn rafin məmə, ‘Itəmat rafin onəkotəuhlin itəmat e rəhatəmat mɨn nolən rat mɨn.’  
\v 31 In təmən nəhlan, meto inu in tɨnəmɨtəpun rəkɨs nian itəm in otakil nolən lan rəha netəmim, kən in otol əm e suatɨp itəm tətuatɨp. Uhgɨn tɨnɨtəpun rəkɨs etəmim itəm otakil nolən mɨn rəha netəmim, kən in tɨnəmol rəkɨs kəm netəmim məmə in otol nəhlan, məto-inu tɨnol rəkɨs suah əh təmegəh e nɨmɨsən.”\x - \xo 17:31 \xt Sam 96:13 \x*   
\p
\v 32 Nian ilat kəmotəto nəghatən məmə Uhgɨn təmol suah kit təmegəh mɨn e nɨmɨsən, neen kəmotalah-əmnu, məto neen katən məmə, “Itɨmat ekotolkeike məmə ekotəto mɨn rəham nəghatən.”  
\v 33 Kən Pol təmiet e nəghatən əh rəha kaonsel.  
\v 34 Kən netəmim neen kotuwɨn kəkul-pən lan, moatən nɨpahrienən e Iesu. Netəm əh kit nərgɨn u Taionisiəs, in etəm kit rəha kaonsel əh, ne pətan kit mɨn nərgɨn u Tamaris, ne netəmim neen mɨn.   
\c 18  
\s1 Pol təmuwɨn Korin  
\m
\v 1 Uarisɨg e natɨmnat mɨn əh, Pol təmiet əh Atens, muwɨn e taon pɨsɨn kit mɨn, nərgɨn u Korin.  
\v 2 Ikɨn əh, təməplan suah kit, in noanol rəha Isrel, nərgɨn u Akwila. Təmaiir əpəh Pontas, məto təmuwɨn mətatɨg əpəh Itali e taon asol əh Rom. Uarisɨg, kən etəm Rom əh, Klotias itəm tatərəmərə e ikɨn mɨn, təmol lou kit məmə noanol mɨn rəha Isrel okotəkəike motiet Rom. Kən Akwila ne rəhan pətan Prisila kəmiaet mueia mətuatɨg əpəh Korin. Kəməsuatɨgən təfəməh kən Pol tiet-pa, məplan ilau.\x - \xo 18:2 \xt Rom 16:3 \x*  
\v 3 Kən mətatɨg iləhal min ilau, matəkul-pən elau e wək rəhalau, məto-inu wək rəhan rəha nosən məni tahmen əm əh wək rəhalau. Ilat netəm rəha nəhlən nimə tapolən.\x - \xo 18:3 \xt Wək 20:34 \x*  
\v 4 Kən e nian rafin e Sapat, nian rəha nəfakən, Pol ne noanol mɨn rəha Isrel ne netəm Kris koatol nəghatən tepət əpəh e nimə rəha nuəfɨmɨnən rəha netəm Isrel, məto-inu Pol tolkeike məmə otiuw-pa ilat məmə okotən nɨpahrienən e Iesu.   
\p
\v 5 Kən Saelas ne Timoti kəmiaiet Masetonia, kən nian kəmiaiet-pa ikɨn əh, Pol təmapəs wək kən matən-iarəp əm nian rafin namnusən təwɨr matən wɨr kəm noanol mɨn rəha Isrel məmə Iesu in Kristo itəm Uhgɨn təmən məmə otahl-ipa.\x - \xo 18:5 \xt Wək 17:14-15 \x*  
\v 6 Məto ilat kəmotetəhau, kən moatəhai. Kən Pol təmorautin-orautin rəhan sot asol e nɨganəmtɨlat. Kən mən məmə, “Okəmə nəkotatɨg e nəratən lan nian Uhgɨn otakil netəmim e Namnun Nian, məto rəhatəmat atɨp. Tətuoun əh-roiu, ekuwɨn mən-iarəp namnusən təwɨr o Iaihluə mɨn.”\x - \xo 18:6 \xt Wək 13:46,51; Wək 20:26 \x*  
\v 7 Kən in təmiet elat muwɨn mətatɨg e nimə rəha suah kit sənəmə noanol rəha Isrel, məto in tatəfak kəm Uhgɨn, nərgɨn u Titias Jastas. Rəhan nimə in e nɨkal nimə rəha nuəfɨmɨnən rəha netəm Isrel.  
\v 8 Kən Krispas u in tatərəmərə e nimə əh, in ne rəhan mɨn, ilat kəmotahatətə e Iərəmərə. Kən netəm Korin tepət mɨn kəmotəto nəghatən rəha Pol, kən kəmotahatətə e Iesu, kən kol baptais elat.   
\p
\v 9 Kən nian kit lapɨn, Pol təməplan nat kit tahmen e napɨlaiirən. E napɨlaiirən əh, Iərəmərə təməghat kəm in məmə, “Əsəginən ilat. Uwɨn mən-iarəp rəhak nəghatən məsamegən,  
\v 10 məto-inu kilau min ik. Netəmim okol kəsotərəkɨnən ik, məto-inu netəmim tepət e taon əh ilat rəhak netəmim mɨn.”\x - \xo 18:10 \xt Jos 1:9; Aes 41:10 \x*  
\v 11 Kən Pol təmatɨg ikɨn əh nup kitiəh kən məwɨg sikis, matəgətun netəmim e nəghatən rəha Uhgɨn.   
\s1 Netəm Isrel kəmotɨləs-ipən  //  Pol e kot  
\p
\v 12 Kən nian Kalio, in kapman rəha netəm Akaea, kən netəm Isrel kəmotuwa kitiəh motaskəlɨm Pol motɨləs motuwɨn e kot.  
\v 13 Kən motən məmə, “Suah u tətalkut məmə otiuw-pən netəmim məmə okotəfak kəm Uhgɨn e nolən kit itəm təsətuatɨpən e Lou.”   
\p
\v 14 Kən Pol təmətul məmə otəghat, məto Kalio təmən-ipən kəm ilat məmə, “Netəm Isrel. Otətəlɨg-in-tu. Okəmə nat u in nat kit təsətuatɨpən, o təsətəu-pənən lou, itəmat nəkotɨtun rəkɨs məmə ekəike məto nəghatən rəhatəmat.  
\v 15 Məto, nəghatən u in musmus əm kit rəhatəmat e nərɨg mɨn ne natɨmnat mɨn rəha Lou rəhatəmat, kən tətatɨg əm etəmat məmə onəkotən kələhəu wɨr. Io nɨkik təsagienən məmə ekakil nat tol nəhlan kit.”  
\v 16 Kən in mahl-iarəp ilat e kot.  
\v 17 Kən nian kəmotuwɨn ihluə, əmun kəmotaskəlɨm Sostenes u etəm-iasol rəha nimə rəha nuəfɨmɨnən rəha netəm Isrel. Kən kəmotoh kəmotoh əpəh e nafiluə e nimə kot. Məto Kalio təsolən nat kit məmə otən-iəhau ilat.   
\s1 Pol təmɨtəlɨg Antiok əpəh Siria  
\p
\v 18 Pol təmatɨg nian tepət əpəh Korin ilat piatat mɨn. Kən uarisɨg tapəs ilat muwɨn ikɨn əh-ikɨn Kegkria. Aupən Pol təmol nəniəkɨsən kit kəm Uhgɨn, kən ikɨn-u in təməte mɨn əm noanun matol namnun nəniəkɨsən lan rəhan. Kən in təmos mɨn nego kit ikɨn əh mɨtəlɨg-pa Siria. Kən Akwila ne Prisila kəmuətəu-pən in.\x - \xo 18:18 \xt Nam 6:18; Wək 21:24 \x*  
\v 19-21 Nian kəmotuwa e taon əh Efesas, iləhal kəməhaluar. Kən Pol təmuwɨn əpəh imə e nimə rəha nuəfɨmɨnən rəha netəm Isrel, kən kəmotən nəghatən tepət. Ilat kəmotətapəh ron məmə otatɨg məsɨn ilat min ilat. Məto in təmə, “Ei kəsi, kəpə. Okol esatɨgən.” Məto nian in təmiet təmən-ipən kəm ilat məmə, “Okəmə Uhgɨn tolkeike məmə ekuwa mɨn, kən epanuwa mɨn məplan itəmat.” Kən in təmos nego kit miet Efesas, məto təmapəs Akwila ne Prisila kətuatɨg ikɨn əh.   
\p
\v 22 Nian Pol təmuwa e taon əh Sisaria, kən muar. Kən maliwək muwɨn məmə otəplan netəm rəha niməfak əpəh Jerusalem. Kən uarisɨg, təmɨtəlɨg-pa mɨn əpəh Antiok.  
\v 23 Təmatɨg məsɨn ikɨn əh, kən miet mɨn maliwək muwɨn-pən əpəh Kalesia ne Fritia ikɨn matem əskasɨk netəm rəha Iesu.   
\s1 Apolos təmuwɨn Efesas ne Korin  
\p
\v 24 Kən suah kit təmuwa əpəh Efesas, in noanol kit rəha Isrel, nərgɨn u Apolos. In təmaiir əpəh Aleksantria, kən in etəm wɨr kit rəha nəghatən, kən mɨtun wɨr mɨn nəghatən mɨn e Naoa Rəha Uhgɨn.  
\v 25 Ilat kəmoatəgətun rəkɨs in e suatɨp rəha Iərəmərə. Kən nian rafin nɨgəm tatuəp e nɨkin o nən-iarəpən nəghatən rəha Uhgɨn. Kən nəghatən rəhan e Iesu in tətuatɨp tətuatɨp. Məto in tɨtun əm nolən baptais itəm Jon təmatol aupən.  
\v 26 Kən in təmatən-iarəp əskasɨk nəghatən rəha Uhgɨn əpəh e nimə rəha nuəfɨmɨnən rəha netəm Isrel. Nian Prisila ne Akwila kəmuəto in, kəmiait məhaluwɨn əpəh e rəhalau nimə, kən muən-iarəp wɨr kəm in suatɨp rəha Uhgɨn.  
\v 27 Kən nian Apolos tolkeike məmə otuwɨn əpəh Akaea, kən piatat mɨn əpəh Efesas kəmotasitu lan motəte naoa kit tuwɨn kəm netəm rəha Iesu əpəh Akaea, motətapəh olat məmə kotɨtun nosən Apolos motuwɨn əpəh iməlat ikɨn. Kən nian in təmuwɨn ikɨn əh, in təmasitu wɨr elat. Ilat mɨn əh, ilat kəmotahatətə e Iesu e nəwɨrən rəha Uhgɨn.  
\v 28 Apolos təmasitu elat nəhlan məto-inu in etəm wɨr kit rəha nəghatən, kən in matən-iarəp wɨr e Naoa Rəha Uhgɨn məmə Iesu in Kristo itəm Uhgɨn təmən məmə otahl-ipa. Kən e nɨganəmtɨ netəmim, təmatoh-iəhau nəghatən rəha netəm Isrel.\x - \xo 18:28 \xt Wək 9:22 \x*   
\c 19  
\s1 Pol təmuwɨn mɨn Efesas  
\m
\v 1 Nian Apolos təmətatɨg əh əpəh Korin, Pol təmətɨp suatɨp kit əpəh ilɨs ikɨn e nɨtot mɨn miet-pa əpəh Efesas. Ikɨn əh təməplan netəmim neen rəha Iesu.\x - \xo 19:1 \xt 1 Kor 3:6 \x*  
\v 2 Kən təmətapəh olat məmə, “?Tahro? ?Narmɨn Rəha Uhgɨn tɨnuwa mərioah mətatɨg etəmat nian nəmotahatətə e Iesu, o kəpə?”  
\p Kən kəmotən-ipən kəm in məmə, “Itɨmat esotəto agɨnən məmə nat kit mɨn əh-ikɨn Narmɨn Rəha Uhgɨn.”\x - \xo 19:2 \xt Wək 8:16 \x*   
\p
\v 3 Kən Pol təmətapəh olat məmə, “?Məto kəmol baptais ahro nulan etəmat?”  
\p Kən kəmotən-ipən kəm in məmə, “Kəmol baptais etɨmat e nolən baptais itəm Jon təmatol.”   
\p
\v 4 Kən Pol təmə, “Nolən baptais itəm Jon təmatol tatol e netəmim itəm koatəuhlin ilat e rəhalat nolən rat mɨn. Məto Jon təmatən-iarəp məmə netəmim okotəkəike motahatətə e etəmim itəm otəpanuarisɨg in. Suah u in Iesu.”\x - \xo 19:4 \xt Mat 3:11 \x*  
\v 5 Kən nian netəmim kəmotəto nəghatən əh, kən kəmol baptais elat e nərgɨ Iərəmərə Iesu.  
\v 6 Kən nian Pol təmələhəu-pən nelmɨn e rəhalat-kapə, Narmɨn Rəha Uhgɨn təmuwa mərioah mətatɨg elat. Kən kɨnoatəghat e nəghatən ik pɨsɨn mɨn, kən moatən-iarəp nəghatən itəm Uhgɨn tatos-ipən kəm ilat.\x - \xo 19:6 \xt Wək 8:17; Wək 10:44,46 \x*  
\v 7 Kən netəm əh, ilat rafin tuelef.   
\p
\v 8 Kən Pol təmatuwɨn e nimə rəha nuəfɨmɨnən rəha netəm Isrel e məwɨg kɨsɨl matən-iarəp əskasɨk nəghatən e namnusən təwɨr rəha Uhgɨn məsəgɨnən. Kən ilat min ilat, kəmotol nəghatən tepət məto-inu in tolkeike məmə otiuw-pa ilat o nərəmərəən rəha Uhgɨn.  
\v 9 Məto netəmim neen, rəhalat-kapə tiəkɨs pɨk məmə okotən nɨpahrienən e rəhan nəghatən. Kən kəmoatəghat rat e suatɨp rəha Iərəmərə rəhatat e nɨganəmtɨ netəmim rafin. Məto-inu o nolən mɨn əh, kən Pol təmiet elat kən mit netəm rəha Iesu kotuwa koatuarisɨg-in. Kən nian rafin ilat netəmim koatəghat əpəh e nima sɨkul asol kit itəm suah kit, nərgɨn u Tiranas, təmatəgətun ikɨn aupən.  
\v 10 Kən Pol təmatol wək əh o nup kəiu apiəpiə. Məto-inu təmatol nəhlan, kən netəmim itəm koatatɨg e ikɨn əh Esia, noanol mɨn rəha Isrel ne netəm əpnapɨn əm, ilat rafin kəmotəto nəghatən rəha Iərəmərə.   
\s1 Nenətɨ Skefa mɨn  
\p
\v 11 Kən Uhgɨn təmol Pol tatol nat pɨspɨs mɨn itəm tol pɨsɨn agɨn-əh.\x - \xo 19:11 \xt Wək 14:3 \x*  
\v 12 Natɨmnat rəha Pol tahmen e iagkəsip ne natɨmnat itəm təmatuwɨn lan, netəmim koatəmɨk moatuwɨn moatek netəm koatɨmɨs lan. Kən nɨmɨsən mɨn kəmotəwɨr, kən narmɨn rat mɨn kəmotiet elat.\x - \xo 19:12 \xt Wək 5:15 \x*   
\p
\v 13 Kən netəm Isrel neen koatuwɨn ikɨn pɨsɨn pɨsɨn mɨn neen, moatəhg-iarəp narmɨn rat mɨn e netəmim, kən netəm əh kəmotalkut məmə okotol nat əh e nərgɨ Iərəmərə Iesu. Kən kəmoatən-ipən kəm narmɨn rat mɨn məmə, “E nərgɨ Iesu, etəm kitiəh əm itəm Pol tatən-iarəp, otiet.”   
\p
\v 14 Kən e netəm kəmoatol nat əh, sepɨn əh-ikɨn nenətɨ suah kit, nərgɨn u Skefa, u in pris asol agɨn rəha Isrel.  
\v 15 Məto narmɨn rat təmən-ipən kəm ilat məmə, “Ekɨtun suah u Iesu, kən mɨtun mɨn Pol. ?Məto itəmat pah mɨn un?”  
\v 16 Kən suah apon narmɨn rat tətatɨg lan, təmətul maht ilat mərəkɨn ilat, məhap-əhap rəhalat natɨmnat mapeg rəkɨs, kən kotaipiəpiə əm motagɨm e rəhan nimə kəmotaig e nɨta kəməhap-əhap ilat.  
\v 17 Nian noanol mɨn rəha Isrel ne netəm Kris kəmotəto nat əh, kəmotəgɨn pɨk. Kən netəmim komotɨləs-ipər nərgɨ Iərəmərə Iesu tər pɨk.\x - \xo 19:17 \xt Wək 5:11 \x*   
\p
\v 18 Kən netəmim tepət itəm kotahatətə e Iesu, kəmotən-iarəp kəm netəmim nat tərat mɨn itəm kəmoatol.  
\v 19 Neen itəm kəmoatəmɨk nərɨk, ilat mɨn kəmotəmɨk naoa mɨn rəhalat e nat əh moatuwa, moatan-ətɨp e nɨganəmtɨ netəmim. Nian netəmim kəmotafin e nəmtɨ naoa mɨn əh, tahmen e fifti-milian fatu ilat rafin.  
\v 20 Kən nəghatən rəha Iərəmərə təmaiu iahgin e nəsanənən asol rəha Uhgɨn.   
\s1 Nərgəhəuən asol kit əpəh Efesas  
\p
\v 21 Kən uarisɨg e nat əh, Pol tɨnən e nɨkin məmə otɨtəlɨg-pən əpəh Jerusalem, məto otuwɨn-pən Masetonia ne Akaea ikɨn. Kən in tən məmə, “Nian emuwɨn rəkɨs Jerusalem, ekəike muwɨn mɨn Rom.”\x - \xo 19:21 \xt Wək 23:11; Rom 1:13 \x*  
\v 22 Kən in təmahl-ipən Timoti ne Erastas itəm katuasitu lan, məmə okuaupən mian əpəh Masetonia. Məto in otatɨg pitən məsɨn əpəh ikɨn Esia.   
\p
\v 23 Kən e nian əh, nərgəhəuən asol kit təmər əpəh Efesas o Suatɨp rəha Iərəmərə.\x - \xo 19:23 \xt 2 Kor 1:8 \x*  
\v 24 Suah kit əh-ikɨn itəm tatol natɨmnat e iaen kit katən məmə silfa, nərgɨn u Temetrius. Ikɨn-u netəmim tepət koatəfak kəm uhgɨn kit pətan, nərgɨn u Atemis. Kən Temetrius tatol narmɨ nimə mɨn e silfa itəm tahmen e nimə rəha narmɨ nat rəha Atemis. Kən nian tatol-salɨm-in ilat, matos məni asol ilat rəhan netəmim mɨn.   
\p
\v 25 Kən təmaun-in rəhan netəmim mɨn ne netəm pɨsɨn itəm koatol wək kitiəh əm məmə okotuwa kitiəh. Kən tən məmə, “Io mɨn, nəkotɨtun rəkɨs məmə koatol win e məni asol e wək u rəhatat.  
\v 26 Məto itəmat nəmotəplan ne motəto məmə tahro nulan suah əh Pol tatərəkɨn netəmim tepət kən kɨnoatətəu-pən, sənəmə e Efesas əm, məto iuəhkɨr ikɨn mɨn rafin e nɨtən əh Esia. In tatən-iarəp məmə uhgɨn mɨn itəm netəmim əm koatol e nelmɨlat, sənəmə uhgɨn mɨn pahrien.  
\v 27 Kən roiu əh, iuəhkɨr əm tatərəkɨn suatɨp rəhatat o nosən məni, kən iuəhkɨr əm mɨn in tatol məmə netəmim okotəplan rat nimə rəha Atemis, u itəm in ilɨs pɨk. Kən namnun, okəmə naka nəghatən rəhan otərəkɨn nərgɨn Atemis itəm ilɨs pɨk tuwa mol nat əpnapɨn əm lan. Məto ikɨn-u Esia ne ikɨn mɨn rafin, netəmim koatəfak kəm uhgɨn u rəhatat.”   
\p
\v 28 Nian kəmotəto nəghatən əh, nɨkilat təmahmə təmahmə, kən əmun mɨnotagət əfəməh məmə, “!Ure e Atemis u Efesas!”  
\v 29 Kən nat əh təmaiu mɨrəfin taon. Kən netəmim tepət kəmotuwa kitiəh motuwɨn kaskəlɨm etəm Masetonia mil əh itəm katualiwək iləhal Pol, nərgɨlau u, Kaeas ne Aristakas. Kən kəmotuwɨn kələh kiuw-pən ilau əpəh ikɨn nian rafin koatol mitig asol ikɨn.\x - \xo 19:29 \xt Wək 20:4; 27:2; Kol 4:10; Flm 24 \x*   
\p
\v 30 Kən Pol tolkeike məmə otuwɨn məghat kəm netəm əh, məto netəm rəha Iesu kəsotegəhan-inən.  
\v 31 Ne netəm-iasol neen rəha kaonsel asol əpəh Esia itəm kotolkeike Pol, kəmotahl-ipən nəghatən kəm in moatən-iəhau əskasɨk məmə otəsuwɨnen əh netəm əh-ikɨn.   
\p
\v 32 Kən ikɨn əh, netəmim koatol wilɨg wilɨg tepət motagət əfəməh. Neen koatən nat pɨsɨn, kən neen koatən nat pɨsɨn. Məto tepət kotəruru məmə kəmotuwa o naka.  
\v 33 Kən noanol mɨn neen rəha Isrel kəmotətgi-pən suah kit nərgɨn u Aleksanta məmə otuwɨn mətul aupən-in ilat. Kən təmos-ipər nelmɨn matefətutu ilat məmə otən-iarəp nehmən rəhan.  
\v 34 Məto nian netəmim kəmotɨtun məmə in noanol kit rəha Isrel, kəmotagət əfəməh mɨn məmə, “!Ure e Atemis əpəh Efesas! !Ure e Atemis əpəh Efesas!” Kəmotagət əfəməh motos aua kəiu.   
\p
\v 35 Kən etəm-iasol kit u kapman asol rəha taon Efesas, təmətul mən-iəhau ilat məmə, “!Okəsotagətən-tu!” Kən mən məmə, “!Ei, netəmim! Atemis u, in uhgɨn rəhatat. Kən nərgɨn in ilɨs. Kən netəm ikɨn mɨn rafin kotɨtun məmə in wək rəhatat netəm Efesas məmə okotehm wɨr niməfak rəhan, kən motehm wɨr kəpiel asim rəhan itəm təmɨsɨ-pən e neai muwa.  
\v 36 Kən suah kit tɨkə itəm otən məmə iateiuə. Kən tol nəhlan, təwɨr məmə nətəlɨgən rəhatəmat teiuaiu. Təsəwɨrən məmə nakotalməl nulan.   
\p
\v 37 “Nəmotos suah mil un motuwa ikɨn-u, məto ilau kəsuakləh-inən nat kit e nimə rəha narmɨ nat rəhatat, kən məsuəghat ratən e nərgɨ pətan əh, uhgɨn rəhatat.  
\v 38 Okəmə Temetrius ne rəhan iolwək mɨn koatəplan-pən nəghatən rat e suah kit, nian əh-ikɨn rəha kot ne netəm u kot əh-ikɨn. Təwɨr məmə okotuwɨn kən-iarəp nəghatən rat mɨn əh itəm kəmotəto kəm ilat.  
\v 39 Məto okəmə nat kit mɨn əh-ikɨn itəm nakotolkeike məmə onəkotol, onəkotəkəike motɨləs motuwɨn e mitig ətuatɨp rəhan.  
\v 40 Tɨmətɨg əm məmə okotɨləs-ipən kitat e kot o nolən u-roiu məmə koatərgəhəu pɨk. Iuəhkɨr kotəmou təpiə əm ikɨn. ?Kən okol kəsotənən nat kit məmə kəmotuwa ikɨn-u e nəpələhən u-roiu o naka? Məto-inu nəpələhən u, nɨpətɨn tɨkə.”  
\v 41 Nian təmən rəkɨs nəghatən əh, kən mən-iəhau nəghatən mahl-ipən ilat məmə okotagɨm mɨn.   
\c 20  
\s1 Pol təmuwɨn əpəh Masetonia ne Akaea  
\m
\v 1 Nian nəratən əh təmol namnun, Pol təmaun-in netəm rəha Iesu məmə okotuwa kitiəh. Kən matəghat kəm ilat o nem əskasɨkən elat. Kən uarisɨg in, tauiatɨpin ilat miet maliwək muwɨn əpəh Masetonia.  
\v 2 Təmuwɨn əh-ikɨn əh tepət ikɨn kən matos-ipən nəghatən tepət kəm netəmim rəha Iesu matem əskasɨk ilat, kən miet-pa Kris.  
\v 3 Matɨg mos məwɨg kɨsɨl ikɨn əh, kən uarisɨg təmə otos nego kit mɨtəlɨg-pa Siria. Məto təməto məmə noanol mɨn rəha Isrel kɨnoatol noa anion kit məmə okotohamnu əpəh e nego. Kən təməuhlin rəhan nətəlɨgən, kən mapəs nego mətaliwək əm mɨtəlɨg-pən Masetonia.  
\v 4 Netəmim itəm kəmoatətəu-pən e nian əh, kit u Sopata nətɨ Piras etəm Perea, ne Aristakas, ne Sekantas, etəm Tesalonaeka mil, ne Kaeas etəm Tepe, ne Timoti, ne netəm Esia mil u Tikikas ne Trofimas.  
\v 5 Kən e Filipae, netəm əh kəmotaupən motuwɨn katəsahgin itɨmat əpəh Troas.  
\v 6 Nian lafet rəha Pret U Is Tɨkə Lan təmol namnun, itɨmat emotos nego kit motiet əpəh Filipae motaiu nian faif kən panotuwɨn əpəh Troas, motuwɨn motəplan ilat kən mətatɨg motos wik apiəpiə.   
\s1 Iutikas təmɨmɨs kən məmegəh mɨn əpəh Troas  
\p
\v 7 E Sarare lapɨn, emotuwa kitiəh məmə ekotəfak, kən moatagwən, kən moatun Nagwənən Rəha Nəmtətin Rəha Iesu. Kən Pol təməghat kəm netəmim məto-inu tɨtun məmə olawɨg tatuwɨn mapəs ilat. Kən təməghat mətoarus nalugɨ nian lapɨn.  
\v 8 Nɨpəgnoa nimə itəm ioatəpələh ikɨn, in e nimə kəmol kɨlpɨn-ɨlpɨn tər. Kən kəmasiepən e lait tepət əh-ikɨn.  
\v 9 Kən etəm aluə kit, nərgɨn u Iutikas, tatəpələh e winta ikɨn. Nian Pol tatən-iarəp nəghatən rəha Uhgɨn matən matən, kən Iutikas, napɨlən tɨnatos, tɨnatiuw nəm, əmun məme e winta mɨsɨ-pər muwɨn morin əpəh ləhau e nəptən. Kən nɨpəg noa nimə itəm təməme ikɨn, in tatol kɨsɨl lan. Kən nian kəmoteiuaiu motuwɨn, məto tɨnɨmɨs rəkɨs.  
\v 10 Kən Pol təmuwɨn mɨn əpəh ləhau muwɨn mɨsin nulɨn e nɨkalɨ etəm əlue əh, kən mɨləs mago-ipa e nelmɨn mil, kən mən-ipən kəm ilat məmə, “Nɨkitəmat təsahmən. In tɨnəmegəh mɨn.”  
\v 11 Kən Pol təmər mɨn muwɨn əpəh ilɨs kən mol Nagwənən Rəha Nəmtətin Rəha Iesu ilat min ilat, kənu motagwən kitiəh. Kən tatəghat mɨn kəm ilat mətoarus tian, əmun tatuwɨn mapəs ilat.  
\v 12 Kən ilat kəmotit etəm aluə un motuwɨn latuənu. Nɨkilat tətagien məto-inu netəm aluə təməmegəh mɨn.   
\s1 Kəmotiet Troas motuwɨn Maelitas  
\p
\v 13 Kən Pol təmən məmə otaliwək əm muwɨn əpəh e taon əh Asos, məto itɨmat ekotuwɨn e nego motuwɨn kɨləs in əh-ikɨn. Kən itɨmat ekotos nego kaupən kan əpəh Asos, kən in tuarisɨg muwa.\fig |alt="ship in port and traders" src="HK00214B.TIF" size="col" loc="Act 20:13-14" ref="Wək 20:13" \fig*  
\v 14 Nian təmiet-pa, ekotit motuwɨn e nego. Kən itɨmat rafin motuwɨn əpəh Mitilen.  
\v 15 Emotiet motuwɨn ikɨn əh, kən lawɨgin ekotuwa katəməhl ihluə e nəptən əh Kios. Kən lawɨgin mɨn ekotuwa e nəptən əkəku Samos. Kən lawɨgin mɨn epanotuwa Maelitas kən motuwar ikɨn.  
\v 16 Pol təmən rəkɨs məmə esotətulən Efesas məto-inu təsolkeikeən məmə ekotan pɨk əh e nɨtən Esia. In təmalkut məmə ekotuwɨn uəhai Jerusalem məmə in otuwɨn e lafet rəha Nagwənən Wi katən məmə Pentekos.   
\s1 Pol təmauiatɨpin netəm-iasol mɨn rəha niməfak əpəh Efesas  
\p
\v 17 Kən nian emotuwar əpəh Maelitas, Pol təmahl-ipən nəghatən əpəh Efesas məmə elta mɨn rəha niməfak okotuwa-tu kəplan.\x - \xo 20:17 \xt Wək 18:21 \x*  
\v 18 Nian kəmotuwa, təməghat kəm ilat məmə, “Itəmat nəkotɨtun rəkɨs rəhak nolən itəm iatol nian emuwa əpis ikɨn-u Esia mətoarus-pa roiu.\x - \xo 20:18 \xt Wək 18:19—19:10 \x*  
\v 19 Io iolwək əm rəha Iərəmərə. Kən rəhak nətəlɨgən in ləhau əm. Kən nian rafin nahui nəmtək tətaiu otəmat. Kən nian rafin etatɨg e nian əskasɨk mɨn, məto-inu noanol mɨn rəha Isrel kotolkeike məmə okotohamnu io.  
\v 20 Itəmat nəkotɨtun məmə o nian iatəghat kəm itəmat ne matəgətun itəmat e nɨki netəmim natɨmnat mɨn itəm otasitu etəmat, məsəhluaig-inən nat kit otəmat, iatən-ipɨnə rafin e nɨpəgnoa nimə mɨn kən ihluə e nɨgamnəmtɨ netəmim.  
\v 21 Iatən-ipən ətuatɨp kəm netəm Isrel ne netəm Kris məmə okotəkəike motəuhlin ilat e rehalat nəmegəhən motuwa o Uhgɨn, kən motahatətə e rəhatat Iərəmərə Iesu Kristo.   
\p
\v 22 “Kən roiu əh, enatuwɨn Jerusalem məto-inu Narmɨn Rəha Uhgɨn təmən kəm io məmə ekuwɨn. Esɨtunən məmə ekahratɨg əh-ikɨn.  
\v 23 Nat kitiəh əm ekɨtun məmə taon mɨn rafin itəm iatuwɨn-pən ikɨn, Narmɨn Rəha Uhgɨn tatən-ipa kəm io məmə nian ekuwɨn ikɨn əh ekatɨg e nəratən kit kən muwɨn e kalapus.\x - \xo 20:23 \xt Wək 9:16; 21:11 \x*  
\v 24 Kən esəginən natɨmnat mɨn əh. Nəmegəhən rəhak in nat əpnapɨn əm. Məto iakolkeike pɨk məmə ekol namnun wək itəm Iərəmərə Iesu təmos-ipa məmə ekol o nən-iarəpən namnusən təwɨr e nəwɨrən rəha Uhgɨn.\x - \xo 20:24 \xt Wək 21:13; 2 Tim 4:7 \x*   
\p
\v 25 “Emuwɨn e ikɨn mɨn rafin matəghat kəm itəmat e nərəmərəən rəha Uhgɨn, kən roiu əh ekɨtun məmə okol nəsotəplan mɨnən io nian kit.  
\v 26 Kən iatən-ipɨnə kəm itəmat əh-roiu e nɨganəmtɨ Uhgɨn məmə, okəmə itəmat kit otuwɨn tərat ikɨn, məto sənəmə io emol.  
\v 27 Emən-ipɨnə rafin natɨmnat kəm itəmat itəm Uhgɨn tolkeike məmə onəkotɨtun.   
\p
\v 28 “Onakoatəto wɨr itəmat. Kən netəmim itəm Narmɨn Rəha Uhgɨn təmos-ipɨnə e nelmɨtəmat, onəkotəkəike kehm wɨr ilat e niməfak rəha Uhgɨn tahmen e etəm rəha sipsip itəm tatehm wɨr rəhan sipsip mɨn. Ilat mɨn əh, Uhgɨn təmos-nəmtɨn ilat e nɨta nətɨn.\f + \fr 20:28 \ft Suatɨp kit mɨn o nəuhlinən nəghatən u “nɨta nətɨn” in tol min-nulan: “nɨtan atɨp.”\f*\x - \xo 20:28 \xt 1 Tim 4:16; 1 Pita 5:2-4 \x*  
\v 29 Enɨtun rəkɨs məmə nian ekiet rəkɨs etəmat, netəmim neen itəm kotahmen e kuri iarupɨn mɨn okotuwa məmə okotus itəmat netəmim rəha Iesu.\x - \xo 20:29 \xt Mat 7:15; Jon 10:12 \x*  
\v 30 Itəmat atɨp mɨn əm neen okəpanotətul moteiuə məmə okotit-irəkɨs netəm rəha Iesu.  
\v 31 Kən onakoatəto wɨr itəmat kən məsotaluinən məmə e nup kɨsɨl eməsapəsən nən-ipɨnəən nəghatən u kəm itəmat e nian mɨn rafin. Kən nian neen, emɨtasək otəmat.\x - \xo 20:31 \xt 1 Tes 2:11 \x*   
\p
\v 32 “Kən roiu əh, iatos-ipən itəmat e nelmɨ Uhgɨn, ne nəghatən rəhan kəm itəmat məmə in təmolkeike pɨk itəmat. Nəghatən u nəsanənən lan əh-ikɨn məmə otol itəmat nakotəskasɨk, kən mos-ipɨnə nəwɨrən itəm Uhgɨn təmən rəkɨs məmə otos-ipən kəm rəhan netəmim mɨn.   
\p
\v 33 “Io sənəmə etəmim itəm iakolkeike pɨk məni rəha etəm pɨsɨn, o natɨmnat itəm koatuwɨn lan.  
\v 34 Itəmat nəkotɨtun rəkɨs məmə io atɨp əm, iatol wək o nosən natɨmnat itəm io ne netəm koatuarisɨg-in io kotolkeike o natɨgən.\x - \xo 20:34 \xt 1 Kor 9:11-12 \x*\x - \xo 20:34 \xt Wək 18:3; 1 Tes 2:9 \x*  
\v 35 Nian nəmotehm rəhak nolən mɨn, eməgətun suatɨp mɨn əh kəm itəmat məmə onəkotol mihin motasitu e netəm u kəsotəskasɨkən. Kən onəsotaluinən nəghatən rəha Iərəmərə Iesu itəm təmən məmə, ‘Təwɨr agɨn o netəm u itəm koatos-ipən kəm netəmim maprəkɨs-in itəm koatəsahgin məmə okos-ipən kəm ilat.’”   
\p
\v 36 Nian Pol təmol namnun rəhan nəghatən, təmeiuaiu mɨsin nulɨn kən məfak ilat min ilat.  
\v 37 Kən kəmotasək pɨk motaskəlɨm Pol katəpah nɨkapɨn motauiatɨpin.  
\v 38 Kəmoatəto tərat pɨk məmə təmən kəm ilat məmə okol kəsotehm mɨnən nɨganəmtɨn. Kən ilat min kəmotaliwək motuwɨn əpəh nego ikɨn.   
\c 21  
\s1 Pol təmuwɨn Jerusalem  
\m
\v 1 Nian emotauiatɨpin rəkɨs ilat, emotuwɨn e nego kən motiet, motaiu ətuatɨp əm o nɨtən əkəku əh, Kos. Kən lawɨgin ekotuwa e nɨtən əkəku əh, Rotes. Kən emotiet mɨn ikɨn əh motuwa mɨn e ikɨn kit katən məmə Patara, kən motuwar ikɨn.\fig |alt="ship at sea" src="LB00217B.TIF" size="col" loc="Act 21:1-6" ref="Wək 21:1" \fig*  
\v 2 Ikɨn əh emotəplan nego kit, kɨnatən məmə otiet muwɨn əpəh Fonisia. Kən ekotətɨpən lan motiet mɨn.  
\v 3 Itɨmat emotuwa kəplan nɨtən asol əh Saepras, kən motaiu-pən e nɨkalɨn u pis ikɨn kən motaiu e nɨtən Siria. Nego əh təmuwa e taon əh Taea məmə otəmki-par natɨmnat ikɨn. Kən ekotuwar ikɨn.   
\p
\v 4 Ikɨn əh emotuwɨn kəplan netəm rəha Iesu. Kən motatɨg itɨmat min ilat, kos wik apiəpiə kit. Kən Narmɨn Rəha Uhgɨn təghat kəm ilat, kən ilat kəmotən-ipən əskasɨk kəm Pol məmə otəsuwɨnən Jerusalem.\x - \xo 21:4 \xt Wək 20:23 \x*  
\v 5 Məto nian rəhatɨmat natɨgən ikɨn-u tɨnol namnun, kən ekotiet mɨnoatuwɨn, kən netəm rəha Iesu ikɨn əh, ne rəhalat nɨpɨtan mɨn, ne nətɨlat mɨn kəmotətəu-pa itɨmat ekotuwɨn əpəh itəhəi e nɨməkləkɨl. Kən motɨsin nulɨtɨmat ikɨn motəfak, kən motauiatɨpin itɨmat mɨn.  
\v 6 Kən ekotuwɨn e nego, ilat kotɨtəlɨg-pən iməlat ikɨn.   
\p
\v 7 Kən nego təmiet Taea maiu o nɨtən Toleme. Kən ekotuwar ikɨn motuwɨn kəplan piatɨmat mɨn, kos nian kitiəh.  
\v 8 Kən lawɨgin, ekotiet mɨn motuwɨn kuwar əpəh e taon Sisaria kən motuwɨn kətatɨg e nimə rəha Filip u itəm tatuwɨn ikɨn mɨn matən-iarəp namnusən təwɨr. Kən in tatol sepɨn lan e netəmim itəm kəməmki-pər ilat aupən o nasituen e aposol mɨn.\x - \xo 21:8 \xt Wək 6:5; 8:40 \x*  
\v 9 Netɨn pətan kuwɨt kəsotətəu-pənən iərman. Nɨpɨtan əh koatən-iarəp nəghatən itəm Uhgɨn tatos-ipən kəm ilat.   
\p
\v 10 Emotatɨg nian kɨsɨl o kuwɨt ikɨn əh, kən ien kit rəha Uhgɨn əpəh Jutia təmuwa, nərgɨn u Akapus.\x - \xo 21:10 \xt Wək 11:28 \x*  
\v 11 Təmuwa məplan itɨmat kən mɨləs-irəkɨs kətəut rəha Pol, kən məlis əfɨmən atɨp nelmɨn ne nelkɨn lan, kən mən-iarəp məmə Narmɨn Rəha Uhgɨn təmən kəm in məmə, “Netəm-iasol neen rəha Isrel okotəlis nəhlan suah əh rəhan u kətəut, kən motɨləs-ipən e nelmɨ Iaihluə mɨn.”\x - \xo 21:11 \xt Wək 20:23; 21:33 \x*  
\v 12 Nian emotəto nəghatən əh, itɨmat netəm ikɨn əh, emotən-iəhau əskasɨk Pol məmə otəsuwɨnən Jerusalem.   
\p
\v 13 Məto Pol tən-ipin kəm ilat məmə, “?Tahro nakotasək? Nəkotol katətgəhl nɨkik o nuwɨnən ikɨn əh. Io esəgɨn əmən o nuwɨnən e kalapus o nərgɨ Iərəmərə Iesu, məto iategəhan mɨn məmə ekɨmɨs ron əpəh Jerusalem.”\x - \xo 21:13 \xt Wək 20:24 \x*   
\p
\v 14 Nian emotəplan məmə okol Pol təsəuhlinən rəhan nətəlɨgən, kən ekotapəs əm, moatən məmə, “Pəs Iərəmərə otol əm nulan itəm in tolkeike mihin.”   
\p
\v 15 Emotatɨg məsɨn ikɨn-u, kən uarisɨg ekotaii-pən rəhatɨmat natɨmnat, moataliwək əm motuwɨn Jerusalem.  
\v 16 Netəmim neen rəha Iesu əpəh Sisaria kəmotətəu-pa itɨmat motit itɨmat motuwɨn e nimə rəha etəm Saepras kit u in etəm rəha Iesu nuwəh rəkɨs mətoarus-pa əh-roiu, nərgɨn u Nason. Kən motapɨl ikɨn.   
\s1 Pol təmuwɨn məplan Jemes  
\p
\v 17 Nian emotuwa Jerusalem, piatat mɨn nɨkilat təmagien pɨk məmə okotəplan itɨmat.  
\v 18 Kən lawɨgin Pol ne itɨmat rafin ekotuwɨn məmə ekotəplan Jemes. Kən elta mɨn rafin rəha niməfak kəmotuwa.  
\v 19 Pol təmən təwɨr kəm ilat kən mən-iarəp wɨr kəm ilat natɨmnat rafin agɨn-əh e rəhan naliwəkən itəm Uhgɨn təmol kəm Iaihluə mɨn.\x - \xo 21:19 \xt Wək 15:12 \x*   
\p
\v 20 Nian kəmotəto nəghatən əh, ilat rafin nɨkilat təmagien, kən kotənwiwi Uhgɨn motən-ipən kəm Pol məmə, “Ik nɨnɨtun rəkɨs məmə roiu əh netəm Isrel tahmen e taosan tepət kɨnotɨtun Iesu, kən ilat rafin kotaskəlɨm pɨk Lou rəha Moses.\x - \xo 21:20 \xt Wək 15:1,5 \x*  
\v 21 Ilat kɨnəmotəto rəkɨs nəghatən neen itəm katən məmə nakatəgətun noanol mɨn rəha Isrel əpəh ikɨn rəha netəm pɨsɨn pɨsɨn mɨn məmə okotapəs Lou rəha Moses. Kən motəto məmə ik nakatən kəm ilat məmə okəsəhg-ipənən nenətɨlat mɨn, kən kəsətəu-pən mɨnən kastom rəhatat.  
\v 22 Roiu əh ilat okotəto məmə ik nɨnuwa ikɨn-u mətatɨg. ?Kən okotahro nulan əh-roiu?  
\v 23 Təwɨr məmə onəkol nat u itəm ekotən-ipɨnə kəm ik əh-roiu. Nəman kuwɨt ikɨn-u itəm kəmotol nəniəkɨsən kit ilat Uhgɨn.  
\v 24 Olawɨg nəkəike mit ilat motuwɨn, kən mos-nəmtɨn rəhalat nat megəh mɨn rəha sakrifais, kən itəmat min ilat motol sakrifais rəha nafələn itəm Lou rəhatat tatən. Kən ilat kotɨtun nakən rəhalat-kapə təpiə. Nian natol natɨmnat rafin əh, kən netəmim okotɨtun məmə kateiuə lam, məto nɨpahrienən, ik nataskəlɨm əh Lou rəha Moses.\x - \xo 21:24 \xt Nam 6:1-20; Wək 18:18 \x*  
\v 25 Itɨmat emotahl-ipən rəkɨs naoa kit kəm Iaihluə mɨn itəm kotahatətə e Iesu. Naoa tatən nəhlan məmə ilat okəsotunən nɨta, ne nagwənən itəm katol sakrifais lan kəm narmɨ nat mɨn, kən məsotunən nat megəh itəm kəmaril nentou məto-inu nɨtan əpəh ikɨn e nɨpətɨn, kən məsotolən təfagə e pətan.”\x - \xo 21:25 \xt Wək 15:29 \x*  
\v 26 Kən lawɨgin, Pol ne netəm əh kuwɨt kotuwɨn kol natɨmnat itəm Lou tatən. Kən Pol tuwɨn əpəh e Nimə Rəha Uhgɨn məmə otən-ipən kəm pris mɨn məmə nian kuwəh əh-ikɨn tətatɨg əh məmə Lou tatən, kən pris mɨn okotol sakrifais kuwɨt tɨnahmen-in netəm mɨn əh.\x - \xo 21:26 \xt 1 Kor 9:20 \x*   
\s1 Netəm Isrel kəmotaskəlɨm Pol əpəh e Nimə Rəha Uhgɨn  
\p
\v 27 Nian tɨnuwa iuəhkɨr o nian sepɨn itəm sakrifais rəha nafələn otol namnun lan, netəm Isrel neen itəm kəmotɨsɨ-pən Esia aupən, kəmotəplan Pol əpəh e niməfak, kən kɨnotos nɨmanin netəmim rafin əh, kən motaskəlɨm Pol,  
\v 28 motagət əfəməh lan məmə, “!Ei, netəm Isrel! !Otuwa kasitu etɨmat! Suah ilouin əpə itəm tatuwɨn ikɨn mɨn matəgətun netəmim məmə okotetəhau kitat matən kəm ilat mɨn məmə Lou rəha Moses in nat əpnapɨn əm ne Nimə Rəha Uhgɨn. Kən mit netəm Kris neen u Iaihluə mɨn motuwa ikɨn-u imətat pɨsɨn əm ikɨn e Nimə Rəha Uhgɨn, kən nolən əh təmətgəhl Lou kən mɨnol tɨnamkɨmɨk ikɨn-u.”  
\v 29 Kəmotən nəhlan məto-inu kəmotəplan suah əh Trofimas etəm Efesas təmətaliwək ilau Pol əpəh i taon. Kən nɨkilat təht məmə okəm-naka Pol təmit muea e ikɨn rəha netəm Isrel e Nimə Rəha Uhgɨn.\x - \xo 21:29 \xt Wək 20:4 \x*   
\p
\v 30 Kən netəmim rafin e taon kəmotagət əfəməh o nat əh, motaiu motuwɨn kaskəlɨm Pol motewkəkan-iarəp əpəh e Nimə Rəha Uhgɨn. Kən pris mɨn kotahtosɨg uəhai əm e nafiluə e Nimə Rəha Uhgɨn.  
\v 31 Nian kəmotalkut məmə okotohamnu Pol, kən etəm tatərəmərə e mopael mɨn rəha Rom əpəh Jerusalem, təmos nəghatən məmə katol nat asol kit əpəh e taon.  
\v 32 Kən təmaut məmɨk rəhan neen mopael mɨn ne netəm-iasol mɨn lan motaiu motuwɨn əpəh netəmim koatəmou ikɨn. Nian netəmim kəmotəplan ilat, kən kotapəs nohən Pol, kətul kəpnapɨn əm.   
\p
\v 33 Kən etəm tatərəmərə e mopael mɨn təmuwa o Pol maskəlɨm, kən magət e rəhan mopael mɨn kotuwa motəlis e sen kəiu. Kən motətapəh o netəmim məmə, “?Etəmim pah u? ?Təmol nat tərat naka?”  
\v 34 Kən nɨmanin netəmim neen koatən nəghatən pɨsɨn, neen koatən nəghatən pɨsɨn. Məto-inu kɨnotəruru ətuatɨp nəukətɨ nəghatən, kən nagətən tɨnepət. Etəm tərəmərə e mopael mɨn apon tɨnəruru məmə kəmahrol nulan, kən magət e rəhan mopael mɨn məmə otɨləs Pol kan e nimə rəhalat.   
\p
\v 35 Nian Pol tɨnategupər-egupər məmə otuwɨn imə, kən mopael mɨn kəmotea-pən ron kɨləs-ipər, məto-inu netəmim nɨkilat təmahməh pɨk məmə okotoh.  
\v 36 Ilat rafin kəmoatuarisɨg-in moatən əfəməh məmə, “!Otohamnu! !Otohamnu!”\x - \xo 21:36 \xt Luk 23:18 \x*   
\s1 Pol təmən nəwtain nəghatən  
\p
\v 37 Nian kəmotɨləs motuwɨn məmə okotegu-pən imə, kən tən-ipən kəm etəm tərəmərə e mopael mɨn məmə, “Iakolkeike məmə ekən nat kit kəm ik.”  
\p Kən etəm tərəmərə e mopael mɨn təmə, “?Nakahro mɨtun nəghatən Kris?  
\v 38 ?Okəmə naka ik etəm Ijip ilouin itəm nəmatol nəratən kəm rəhatɨmat kapman aupən, kən məmɨk netəmim fo-taosan ilat Netəm Rəha Neim Apɨn itəm kotohamnu netəmim, kən motuwɨn kətatɨg əpəh ikɨn taruən-aruən ikɨn?”\x - \xo 21:38 \xt Wək 5:36-37 \x*   
\p
\v 39 Məto Pol təmə, “Kəp. Io noanol kit rəha Isrel. Emaiir əpəh Silisia e taon keike Tasas, kən io iatos nərəmərəən rəha ikɨn əh e taon əh. Awi, kol nakegəhan-in io pəs ekəghat-tu kəm netəm mɨn əh.”  
\v 40 Kən tegəhan in. Kən Pol tətul-pər əpəh kategupər-egupər ikɨn mɨləs-ipər nelmɨn mefətutu ilat lan məmə okəsotagətən. Nian kəməsotagətən, kən təghat kəm ilat e nəghatən Isrel məmə,   
\c 22  
\m
\v 1 “Tata mɨn ne piak mɨn. Otətəlɨg-in-tu io. Pəs ekən rəhak kəm itəmat.”  
\v 2 Nian kəmotəto məmə təməghat kəm ilat e nəghatən ətuatɨp rəhalat, kən nəghatən təmɨkə agɨn-əh, moatətəlɨg-in.  
\p Kən tən məmə,  
\v 3 “Io noanol kit rəha Isrel. Emaiir əpəh Silisia e taon əh Tasas, məto emepət u Jerusalem. Kamaliel təməgətun io. Təməgətun wɨr io e Lou rəha tɨpɨtat mɨn məmə ekətəu-pən ətuatɨp. Kən e nian əh, ematəsanən o nolən natɨmnat itəm Uhgɨn tolkeike tahmen etəmat u-roiu.\x - \xo 22:3 \xt Wək 5:34 \x*  
\v 4 Aupən ematoh netəmim itəm kotətəu-pən Suatɨp Rəha Iesu. Kən mətaskəlɨm ilat, nəman ne nɨpɨtan, matəmki-pən ilat e kalapus.\x - \xo 22:4 \xt Wək 8:3 \x*  
\v 5 Nəghatən mɨn u pris asol agɨn ne netəm-iasol mɨn rəha kaonsel rəhatat kotɨtun nənən məmə nɨpahrienən. E nian əh, emos naoa rəhalat muwɨn əpəh o netəm Isrel əpəh Tamaskes. Kən ematuwɨn ikɨn əh məmə ekaskəlɨm netəm mɨn əh rəha Iesu məmɨk ilat muwa məmki-pən ilat e kalapus əpəh Jerusalem mol nalpɨnən kəm ilat.   
\s1 Pol təmən-iarəp məmə təmahro mətəu-pən Iesu  
\r (Wək 9:1-19; 26:12-18)  
\p
\v 6 “E nian mɨtgar tɨnalalin əm, kən enuwa iuəhkɨr o Tamaskes, kən nəhag-əhagən kit tatuəp təruən təruən, təmɨsɨ-pən e neai, masiəgəpɨn-pɨnə io ikɨn.  
\v 7 Kən ekɨsɨ-pər morin e nəptən. Məto nəwia suah kit tatən-ipa kəm io məmə, ‘!Sol! !Sol! ?Tahro natol tərat kəm io nulan?’  
\v 8 Kən ekəmə, ‘?Məto Iərəmərə, ik pah?’ Kən təmə, ‘Io Iesu, etəm Nasaret u itəm ik natol tərat lan.’  
\v 9 Netəm itəm kəmoatuarisɨg-in io e suatɨp, kəmotəplan nəhag-əhagən əh, məto kəməsotətoən nəwia suah əh itəm təməghat kəm io.  
\v 10 Kən ekətapəh ron məmə, ‘?Iərəmərə, ekahro nulan əh-roiu?’ Kən Iərəmərə tən-ipa kəm io məmə, ‘Ətul maliwək muwɨn əpəh Tamaskes. Ikɨn əh, suah kit əh-ikɨn itəm otən-ipɨnə kəm ik natɨmnat itəm Uhgɨn tɨnəmən rəkɨs məmə ik onəkol.’  
\v 11 Məto-inu nəhag-əhagən əh təsanən pɨk, kən mol nɨganəmtək təpɨs, kən netəmim itəm koatuarisɨg-in io kotos əm nelmək motit io ekotuwɨn Tamaskes.   
\p
\v 12 “Kən ikɨn əh, suah kit əh-ikɨn, nərgɨn u Ananaeas, in suah kit itəm tətaskəlɨm wɨr Lou rəhatat, kən netəm Isrel əh-ikɨn əh kotɨsiai-in pɨk.  
\v 13 Kən təmuwa məplan io mətul-pa iuəhkɨr ron io məmə, ‘Piak Sol, roiu əh nɨganəmtɨm otəwɨr mɨn.’ Kən e nian əm əh, nɨganəmtək təmaiir mɨn enatəplan in.  
\v 14 Kən tən-ipa kəm io məmə, ‘Uhgɨn rəha tɨpɨtat mɨn aupən, in təmɨtəpun rəkɨs ik məmə ik onəkɨtun natɨmnat itəm in tolkeike. Kən ik məplan Etəm Ətuatɨp əh rəhan, kən məto ətuatɨp rəhan nəghatən e nohlɨn.  
\v 15 Onəkəike mən-iarəp kəm netəmim rafin natɨmnat itəm ik nəməto kən məplan.  
\v 16 ?Kən roiu əh, nakatəsahgin naka? Ətul muwɨn məfak-pən kəm Iesu, kən kol baptais lam, kən in otafəl rəham nolən rat mɨn.’”   
\s1 Uhgɨn təmahl-ipən Pol kəm netəm u sənəmə netəm Isrel  
\p
\v 17 Kən təmatən məmə, “Uarisɨg e nat u, kən ekuwɨn Jerusalem. Ikɨn əh, emuwɨn e Nimə Rəha Uhgɨn matəfak, kən məplan napɨlaiirən kit itəm Uhgɨn təmos-ipa.  
\v 18 E napɨlaiirən əh, eməplan Iərəmərə tatən-ipa kəm io məmə, ‘Ətul uəhai əh-roiu agɨn miet Jerusalem. Məto-inu netəm ikɨn-u okol kəsotətəlɨg-inən rəhak nəghatən itəm ik natən.’\x - \xo 22:18 \xt Wək 9:29-30 \x*  
\v 19 Məto ekəmə, ‘Iərəmərə, netəm əh kotɨtun wɨr məmə aupən ematuwɨn əpəh e nimə rəha nəfakən rəhalat mətaskəlɨm netəm u kotahatətə lam muwa mətalis ilat matəmki-pən ilat e kalapus.\x - \xo 22:19 \xt Wək 8:3; 26:9-11 \x*  
\v 20 Kən nian netəmim kəmotahtɨmnu Stipen, kən nɨtan təmaiu məto-inu təmatən-iarəp ik. Məto io mɨn, ematətul itɨmat min ilat. Kən nɨkik tətagien məto-inu kotaht Stipen e kəpiel, kən matehm rəhalat natɨmnat.’\x - \xo 22:20 \xt Wək 8:1 \x*  
\v 21 Məto Iərəmərə təmən-ipa kəm io məmə, ‘Uwɨn. Məto-inu io etahl-ipən ik ikɨn əh kəm Iaihluə mɨn.’”\x - \xo 22:21 \xt Wək 9:15 \x*   
\p
\v 22 Kən kəmoatətəlɨg-in wɨr kətoarus tən namnun. Məto nian kəmotəto nəghatən əh, motagət əfəməh məmə, “!Otɨləs-iarəp suah un, kohamnu! !Təsəwɨrən məmə otatɨg!”  
\v 23 Kəmoatəkəike motagət əfəməh motərakin əpnapɨn əm rəhalat natɨmnat, moatəmɨk nɨmoulul katərakin əpnapɨn əm.  
\v 24 Kən etəm Rom itəm tərəmərə mopael mɨn tən məmə okɨləs kan əpəh e nimə rəha mopael mɨn. Kən təmə okalis məto-inu tolkeike məmə Pol otən kəm in məmə netəmim kotagət pɨk lan nəhlan o naka.   
\p
\v 25 Məto nian kəmoatietain wɨr Pol məmə okotalis, kən tən-ipən kəm netəm-iasol mɨn əh kit rəha mopael mɨn itəm tatətul iuəhkɨr ron məmə, “!Ei! Io etəm Rom u. ?Tətuatɨp məmə onəkotalis io nian esuwɨnən əh e kot?”\x - \xo 22:25 \xt Wək 16:37 \x*   
\p
\v 26 Nian etəm-iasol rəha mopael mɨn təməto nəghatən əh, təmuwɨn məplan etəm tərəmərə elat mən-ipən kəm in məmə, “!Ei! !Okəmə naka ik nəkəruru suah əh in etəm Rom!”   
\p
\v 27 Kən etəm tərəmərə e mopael mɨn əh tətapəh o Pol məmə, “!Ei! Ən wɨr-tu məmə ik etəm Rom pahrien o kəp.”  
\p Kən Pol tən məmə, “Əwəh. Iatən pahrien.”   
\p
\v 28 Kən etəm tərəmərə e mopael mɨn təmə, “Emətou məni pɨk o negəhan-inən io məmə ekuwa io etəm Rom.”  
\p Məto Pol təmə, “Rəhak tata in etəm Rom. Kən tol nəhlan, io etəm Rom.”  
\v 29 Kən əmun mopael mɨn itəm kəmoatətul matɨp məmə okotalis Pol kəmotaut kani məntaalat ka isəu. Kən nian etəm-iasol əh təmɨtun məmə Pol in etəm Rom, kən təməgɨn məto-inu tɨnəlis rəkɨs e sen.\x - \xo 22:29 \xt Wək 16:38 \x*   
\s1 Pol təmətul aupən e kaonsel  
\p
\v 30 Kən lawɨgin, kən etəm tərəmərə e mopael mɨn əh tolkeike məmə otɨtun ətuatɨp məmə tahro netəm Isrel koatol nəhlan e Pol. Kən mən kɨkɨs rəkɨs sen lan, kən maun-in pris asol mɨn ne netəm-iasol rəha kaonsel rəha netəm Isrel məmə okotəpələh kəghat, kən muwɨn mɨləs Pol muwa tətul aupən in ilat.   
\c 23  
\m
\v 1 Kən Pol təmətag-pən ətuatɨp əm o netəm rəha kaonsel, kən mən məmə, “Piak mɨn. E rəhak nəmegəhən aupən mətoarus-pa u-roiu, esətoən məmə nɨkik otəgɨn məmə emol nat tərat kit e nɨganəmtɨ Uhgɨn.”  
\v 2 Kən pris asol agɨn əh Ananaeas tən-ipən kəm netəm koatətul iuəhkɨr ron məmə kit otem-pən nohlɨn.\x - \xo 23:2 \xt Jon 18:22-23 \x*  
\v 3 Məto Pol təmən-ipən kəm in məmə, “!Uhgɨn otol mihin mɨn lam! Ik nakahmen e nimə itəm kəmol pen lan təruən pɨk əm ihluə, məto tamkɨmɨk əpəh imə. ?Tahro natəpələh ikɨn-u mətakil io e Lou rəhatat, məto ik nəmən məmə kit otem io? Ik nɨnətgəhl rəkɨs Lou əh.”\x - \xo 23:3 \xt Mat 23:27 \x*   
\p
\v 4 Netəm koatəpələh iuəhkɨr o Pol kotəmə, “?Tahro natəghat rat e pris asol agɨn rəha Uhgɨn?”   
\p
\v 5 Kən Pol təmə, “Piak mɨn. Io esɨtun agɨn-əhən məmə in pris asol agɨn rəha Uhgɨn. Məto io ekɨtun məmə Naoa Rəha Uhgɨn tatən nəhlan məmə, ‘Əsəghat ratən e netəm itəm kotepət lam.’”   
\p
\v 6 Kən təməplan məmə nəwtain kaonsel məsɨn ilat Satusi mɨn, kən nəwtain məsɨn ilat Farisi mɨn. Kən in təməghat əfəməh məmə, “Piak mɨn. Io Farisi kit. Rəhak tata ne tɨpɨk mɨn, ilat Farisi mɨn. Məto netəm u kotolkeike əm məmə okotiuw-iarəp io e kot məto-inu emələhəu-pən rəhak nətəlɨgən e nahatətəən u rəhatat məmə etəm təmɨmɨs otəpanəmegəh mɨn.”\x - \xo 23:6 \xt Wək 26:5 \x*   
\p
\v 7 Nian təmən rəkɨs əm nəghatən əh, kən Farisi ne Satusi mɨn kəmotərgəhəu asol əpəh imə e kaonsel, kən mɨnotəhap ilat mɨn, mɨnotol nənən kəiu.  
\v 8 Məto-inu Satusi mɨn koatən məmə nian etəmim otɨmɨs, okol təsəmegəh mɨnən. Kən moatən məmə nagelo tɨkə, kən narmɨn tɨkə. Məto Farisi mɨn koatən məmə, nat miləhal əh, in nɨpahrienən.\x - \xo 23:8 \xt Mat 22:23 \x*   
\p
\v 9 Məto-inu o nat əh, kən ilat kəmotagət pɨk ron. Kən nəghatən rəhalat təmər muwɨn ilɨs.  
\p Kən iəgətun mɨn neen rəha Lou u Farisi mɨn, kəmotən əskasɨk məmə, “Itɨmat esotəplan-pənən nəghatən rat kit ne e suah u. Okəm-naka nɨpahrienən məmə narmɨn kit o nagelo kit təməghat kəm in.”   
\p
\v 10 Kən nərgəhəuən təməskasɨk pɨk. Kən etəm tərəmərə e mopael mɨn əh, təgɨn məmə okəmə okotɨləs Pol əh-roiu, okotearəsin-earəsin. Kən tahl-ipən rəhan mopael mɨn məmə okotuwɨn kɨləs-irəkɨs Pol kɨləs kan mɨn əpəh iməlat ikɨn.   
\p
\v 11 Kən lapɨn əmun, Iərəmərə tuwa o Pol mən-ipən kəm in məmə, “Nat əh, nat əpnapɨn əm. Əsəgɨnən. Ik nəmən-iarəp rəkɨs io ikɨn-u Jerusalem. Kən onəkol mihin mɨn əpəh Rom.”\x - \xo 23:11 \xt Wək 27:24; 28:16,23 \x*   
\s1 Netəm Isrel neen kəmotən anion məmə okotohamnu Pol  
\p
\v 12 Kən lawɨgin, netəm Isrel neen kəmotəpələh e nəghatən kit, kən motən anion məmə okotohamnu Pol. Kən motol nəniəkɨsən kit məmə okəsotagwənən ne motənɨm nəhau kətoarus okotohamnu Pol. Kən okəmə okotətgəhl nəniəkɨsən əh, pəs Uhgɨn otoh ilat kotɨmɨs.  
\v 13 Ilat taprəkɨs-in foti itəm kəmoatol anion noa əh.  
\v 14 Kən kəmotuwɨn o pris asol mɨn, ne netəm-iasol mɨn rəha niməfak rəha netəm Isrel, motən-ipən kəm ilat məmə, “Emotol nəniəkɨsən kit məmə esotunən nat kit mətoarus ekotohamnu Pol.  
\v 15 Kən itəmat ne netəm rəha kaonsel onəkotəkəike kahl-ipən nəghatən kəm etəm tərəmərə e mopael mɨn rəha Rom motətapəh ron məmə, otəkəike mɨləs mɨn Pol muwa u ikɨn-u, kən moteiuə lan məmə onəkotəplan o natɨmnat mɨn əh rəhan. Kən itɨmat ekotəhluaig e suatɨp kətalkəlɨk məmə okotɨləs kətah u, kən ekotaskəlɨm kohamnu.”\x - \xo 23:15 \xt Wək 25:3 \x*   
\p
\v 16 Məto rəhn ioanian Pol kit iərman, nətɨ wɨnɨn, təməto nəghatən əh, kən muwɨn əpəh imə mopael mɨn ikɨn mən-iarəp kəm Pol.  
\v 17 Kən Pol taun-in etəm-iasol kit rəha mopael mɨn tuwa, kən tən-ipən kəm in məmə, “Awi, okol nakit etəm aluə u muwɨn tehm etəm tərəmərə e mopael mɨn. In tatos nəghatən kit məmə otən kəm in.”   
\p
\v 18 Kən mopael əh tit mian o etəm tərəmərə elat. Kən mən-ipən kəm in məmə, “Suah u Pol itəm tətatɨg e kalapus, təmaun-in io məmə oekit etəm aluə u muwa kəm ik. In tatos nəghatən kit məmə otən kəm ik.”   
\p
\v 19 Kən etəm tərəmərə e mopael mɨn əh, tos nelmɨ suah apon mian əpəh ikɨn kit ilau pɨsɨn əm, kən mətapəh ron məmə, “?Naka əh nakəmə nakehm io ron?”   
\p
\v 20 Kən suah un təmə, “Netəm-iasol mɨn əpəh Isrel kəmotegəhan rəkɨs məmə olawɨg kotuwa kətapəh ron ik məmə onakit Pol mian əpəh e kaonsel rəhalat. Okoteiuə-in ik məmə kaonsel tolkeike məmə otəplan wɨr mɨn-tu nəghatən mɨn rəha suah əh.  
\v 21 Məto awi, əsegəhan-inən ilat kotiuw-pən ik. Məto-inu rəhalat netəmim taprəkɨsi foti okotuwa katəhluaig e suatɨp katəsahgin. Ilat kəmotol nəniəkɨsən kit məmə okəsotagwənən məsotənɨmən nəhau mətoarus okotohamnu pitən Pol. Kən mɨnoatətul matɨp əm əh-roiu məmə okotol nat əh, moatəsahgin əm rəham nəghatən.”   
\p
\v 22 Kən etəm tərəmərə e mopael mɨn apon təmə, “Əsən mɨnən kəm suah kit məmə nəmən-ipa nəghatən u kəm io.” Kən mahl-ipən tatuwɨn.   
\s1 Kəmahl-ipən Pol kəm Filiks u kapman rəha Rom  
\p
\v 23 Kən etəm tərəmərə e mopael mɨn taun-in rəhan etəm-iasol kəiu mən-ipən kəm ilau məmə, “Okian muən kəm mopael mɨn ilat rafin fo-hanrɨt-sepɨnte məmə okotətul matɨp o nuwɨnən Sisaria. Kən tu-hanrɨt okotaliwək əm, kən sepɨnte okotasuə e hos, kən tu-hanrɨt itəm okotəmɨk nɨro okotətul matɨp. Okotiet e nain klok əh-roiu lapɨn.  
\v 24 Kən motəkəike kɨləs hos neen məmə Pol otəpələh elat, kən motɨləs motuwɨn kəm kapman əh Filiks, kən moatehm wɨr məmə okəsolən nat kit lan e suatɨp.”   
\p
\v 25 Kən etəm-iasol rəha mopael mɨn təməte naoa kit mos-ipən kəm itəm mil un məmə okotɨləs kan kəm kapman asol əh Filiks. Naoa un tatən məmə,   
\pmo
\v 26 “Filiks. Ik etəm ilɨs pɨk pahrien. Io Klotias Lisias iatəte naoa kəm ik itəm ik natərəmərə e kapman, kən iatən təwɨr kəm ik.   
\pm
\v 27 Suah u, noanol mɨn rəha Isrel kɨnotaskəlɨm rəkɨs, kən iuəhkɨr kotohamnu. Məto io eməto məmə in etəm Rom, kən ekuwɨn itɨmat rəhak mopael mɨn kɨləs-irəkɨs olat.\x - \xo 23:27 \xt Wək 21:30-33; 22:25-27 \x*  
\v 28 Emolkeike məmə ekegəs-in-tu məmə nat naka təmol təsətuatɨpən itəm koatəplan-pən lan, mol kotɨləs motuwɨn e kaonsel rəhalat.\x - \xo 23:28 \xt Wək 22:30 \x*  
\v 29 Kən eməplan məmə in təsolən nat tərat kit ne itəm otɨmɨs ron, o məmə otuwɨn o kalapus ron. Nəghatən mɨn itəm koatətu-pən lan in nat kit e rəhalat atɨp əm lou.  
\v 30 Məto uarisɨg suah kit təmuwa mən-ipa kəm io məmə netəm Isrel koatol anion noa kit məmə okotohamnu, kən nɨkik təht məmə təwɨr məmə ekahl-ipɨnə kəm ik. Enən-ipən rəkɨs kəm netəm əh itəm koatol tɨməht kəm in məmə okotɨmnə kən-ipɨnə kəm ik nat tərat mɨn itəm koatəplan-pən lan.  
\pmc Inəh namnu rəhak nəghatən.”\x - \xo 23:30 \xt Wək 23:16-23; 24:1-9 \x*   
\p
\v 31 Kən mopael mɨn kəmotol əm məmə inu ne etəm tərəmərə elat təmən mihin. Kəmotɨləs Pol motuwɨn e taon əh Antipatris lapɨn.\fig |alt="Roman soldiers on horses" src="LB00198B.TIF" size="col" loc="Act 23:31-35" ref="Wək 23:31" \fig*  
\v 32 Kən lawɨgin, mopael mɨn itəm kəmotaiu e hos mɨn, ilat əm kotɨləs Pol motuwɨn. Kən mopael neen mɨn kəmotɨtəlɨg-pa iməlat ikɨn.  
\v 33 Mopael mɨn əh kəmotɨləs motuwɨn əpəh Sisaria, kən motɨləs-ipən naoa kəm etəm-iasol əh Filiks, kən motələhəu-pən Pol e nelmɨn.  
\v 34 Nian kapman u təmafin naoa, kən mətapəh o Pol məmə, “?Ik etəm hiə?” Kən nian təməto məmə Pol in etəm Silisia,  
\v 35 in təmən məmə, “Nian netəmim okotuwa kən-iarəp natɨmnat itəm koatəplan-pən əh lam, io ekən kot otəpələh o nətəlɨgən u rəham, kən io ekakil.” Kən mən-ipən kəm rəhan mopael mɨn məmə okotɨləs-ipən Pol e nimə rəha kapman rəha Rom itəm Kig Herot Asol təmiləkɨn aupən, motaskəlɨm əh-ikɨn.   
\c 24  
\s1 Pol təmətul aupən e Filiks e kot  
\m
\v 1 Nian faif tɨnuwɨn rəkɨs, kən pris asol agɨn, nərgɨn u Ananaeas, təmuwɨn Sisaria ilat netəm-iasol mɨn neen rəha Isrel ne ienatɨg e lou,\f + \fr 24:1 \ft Ienatɨg e lou in suah kit itəm tɨtun wɨr lou matəghat e kot.\f* nərgɨn u Tetalas. Nian kəmotiet-pa, kən motuwɨn kətul e nɨganəmtɨ Filiks kən motən-iarəp nəghatən mɨn itəm nɨkilat təht məmə Pol təmol təsətuatɨpən.  
\v 2 Kən kəmotaun-in Pol məmə otuwa imə e nəghatən, kən Tetalas tatən-ipən nəghatən mɨn rəhalat kəm Filiks məmə, “Etəm-iasol. Ekotɨsiai-in pɨk ik məto-inu ik ilɨs pahrien. Kən nolən rəham o nəmɨkən itɨmat in tatətuatɨp wɨr. Imatɨmat ikɨn təməməlinu nuwəh rəkɨs mətoarus-pa u-roiu. Kən ik nəməg-ətuatɨp-in rəkɨs nolən u ikɨn-u məmə otol nəmegəhən ne natɨgən rəhatɨmat təwɨr.  
\v 3 Kən nian rafin kitat koatəto təwɨr o natɨmnat mɨn əh, kən ekotənwiwi pɨk ik ron.  
\v 4 Esotolkeikeən məmə ekaskəlɨm pɨk ik, məto ekətapəh ron ik məmə onakasəkitun itɨmat mətəlɨg-in wɨr-tu nəghatən əkuəkɨr u rəhatɨmat.   
\p
\v 5 “Itɨmat emotəplan rəkɨs məmə suah əh in etəm tərat kit. In nəukətɨ nəratən tepət e ikɨn mɨn e nɨtən mɨn. In tatol itɨmat netəm Isrel ekoatərgəhəu pɨk, kən etəm-iasol rəha netəm koatuarisɨg-in suah ilouin etəm Nasaret.\x - \xo 24:5 \xt Wək 17:6 \x*  
\v 6 Kən in mətalkut məmə otol Nimə Rəha Uhgɨn tamkɨmɨk e nɨganəmtɨ Uhgɨn, kən ekotaskəlɨm.\f + \fr 24:6 \ft E kopi oas mɨn neen rəha Niutesteman itəm kəməte e nəghatən Kris aupən, nəghatən pɨsɨn kit mɨn əh-ikɨn itəm tatɨlpɨn nəghatən u matən məmə, “Kən emotən məmə ekotətu-pən nəghatən kit lan e kot e nolən rəha Lou rəhatɨmat. 7 Məto Lisias itəm tərəmərə e mopael mɨn, təmɨləs nəlugɨ nənən rəhatɨmat, kən ilat rəhan netəmim kəmoteuw rəkɨs mɨn suah u otɨmat. 8 Kən mələhəu nənən kit məmə netəmim itəm koatəplan-pən nəratən kit e suah u, otəkəike muwa mən-ipɨnə kəm ik.”\f*\x - \xo 24:6 \xt Wək 21:28-30 \x*  
\v 8 Kən okəmə nakətapəh ron, nəkɨtun nətoən nəghatən mɨn u tiet e nohlɨn itəm iatən-ipɨnə kəm ik.”   
\p
\v 9 Kən netəm Isrel kəmotegəhan e nəghatən rəha loea əh moatən məmə, “Nəghatən mɨn rafin əh, in nɨpahrienən.”   
\s1 Pol təmuhalpɨn nəghatən  
\p
\v 10 Kən Filiks torin-pən rəhn-kapə kəm Pol məmə otəghat. Kən Pol təghat məmə, “Etəm-iasol Filiks. Io ekɨtun wɨr məmə ik nəmatakil e kot netəm u ikɨn-u imatɨmat ikɨn e nup tepət rəkɨs. Kən tol nəhlan nɨkik tagien məmə ekən-iarəp nəwtain nəghatən rəhak kəm ik.  
\v 11 Io emuwɨn Jerusalem mɨnos əm nian tuelef əm məmə ekuwɨn məfak. Kən ik nəkɨtun natətapəh-inən nat u məmə in nɨpahrienən o neiuəən.  
\v 12 Netəm u koatətu-pa nəghatən u lak, kəsotəplanən ne məmə ekuərgəhəu itɨmlau suah kit əpəh e Nimə Rəha Uhgɨn. Kən məsotəplanən məmə iatol netəmim koatərgəhəu əpəh e nimə rəha nuəfɨmɨnən rəha netəm Isrel, o ikɨn mɨn əpəh e taon. !Kəp!  
\v 13 Kən okol təsəgətun ətuatɨpən kəm ik məmə nəghatən itəm koatən lak u-roiu in nɨpahrienən, məto-inu in neiueiuəən.   
\p
\v 14 “Məto ekɨtun nən-ipɨnən kəm ik məmə nɨpahrienən məmə nian iatətəu-pən Suatɨp Rəha Iesu itəm netəm Isrel kotəmə in nəfakən neiuəən, io iatəfak kəm Uhgɨn rəha tɨpɨtɨmat mɨn, kən io iatən nɨpahrienən e nəghatən mɨn itəm kəməte e Lou rəha Moses ne nəghatən rəha ien mɨn rəha Uhgɨn aupən.  
\v 15 Io iatələhəu-pən əm rəhak nətəlɨgən kəm Uhgɨn məmə in otol kəm netəm kəmotɨmɨs məmə okotəmegəh mɨn, netəm u kotətuatɨp ne netəm kəsotətuatɨpən. Inu nətəlɨgən kitiəh əm itəm nɨkilat tatəht.\x - \xo 24:15 \xt Jon 5:28-29 \x*  
\v 16 Məto-inu tol nəhlan, kən etalkut pɨk məmə ekol nat naka itəm io ekɨtun məmə tətuatɨp e nɨganəmtɨ Uhgɨn ne netəmim.   
\p
\v 17 “Uarisɨg e nup neen itəm emiet u ikɨn-u Jerusalem, kən emɨtəlɨg-pa mɨn məmə ekos məni muwɨn kəm netəm imak ikɨn, kən mol sakrifais mɨn əpəh e Nimə Rəha Uhgɨn.  
\v 18 Kən nian ematol əh nat əh, kən enətuatɨp rəkɨs e nɨganəmtɨ Uhgɨn, kəmotəplan io əpəh e Nimə Rəha Uhgɨn. Kən sənəmə itɨmat netəmim tepət, kən məsotərgəhəu mɨnən.\x - \xo 24:18 \xt Wək 21:17-28 \x*  
\v 19 Məto netəm Isrel neen itəm kəmotɨsɨ-pən Esia, kəmoatətul əh-ikɨn e nian əh. Kən okəmə koatos nəghatən kit tərat lak, təwɨr əm məmə ilat okotuwa kətul e nɨganəmtɨm kən-iarəp.  
\v 20 Məto okəmə kəpə, təwɨr məmə netəm Isrel mɨn u itəm koatətul ikɨn-u, okotən-ipɨnə ətuatɨp kəm ik nat naka itəm emol təsahmenən e nian emətul e nɨganəmtɨ kaonsel rəhalat.  
\v 21 Kəmotetəhau io o nəghatən kitiəh əm məmə nian emətul aupən-in elat, magət əfəməh elat məmə, ‘Itəmat nakotakil io u-roiu məto-inu io iatən nɨpahrienən məmə netəm kəmotɨmɨs okotəmegəh mɨn.’”\x - \xo 24:21 \xt Wək 23:6 \x*   
\p
\v 22 Suah əh Filiks in tɨtun wɨr Suatɨp Rəha Iesu. Kən təmahtosɨg-in nəghatən əh məmə, “Nian Lisias u etəm tərəmərə e mopael mɨn otiet-pa ikɨn-u, kən epanos-ipɨnə nəghatən e nəpələhən u-roiu.”\x - \xo 24:22 \xt Wək 23:26 \x*  
\v 23 Kən Filiks təmən-ipən kəm etəm tepət e mopael mɨn məmə okoatehm wɨr Pol kən təmegəhan-in rəhan mɨn məmə kotɨtun nosən natɨmnat itəm in tolkeike motuwa kəm in.   
\s1 Pol təməghat kəm Filiks ne rəhan pətan  
\p
\v 24 Kən uarisɨg e nian neen, Filiks təmit rəhan pətan Trusila muwa u noanol kit rəha Isrel. Kən Filiks tən-ipən kəm ilat məmə okotit Pol motuwa-tu tətul aupən in. Kən nian Pol təmuwa, kən matəghat kəm ilau matən-ipən nolən mɨn rəha nahatətəən e Kristo Iesu.  
\v 25 Kən Pol təmatən-iarəp rəhan nɨpəgnəmtɨn mɨn kəm ilau məmə otiuw rəhalau nətəlɨgən. Kən nian in təməghat e nolən rəha nəmegəhən itəm tətuatɨp, ne nolən itəm suah kit tatərəmərə e rəhan nətəlɨgən ne nolən mɨn, ne nian Uhgɨn otakil netəmim lan, kən Filiks təməgɨn təməgɨn kən mən məmə, “Tɨnahmen. Iet əh. Okəmə ekos nian kit mɨn, kən panaun-in mɨn ik.”  
\v 26 Kən nian tepət tatən-ipən məmə Pol otuwa matuəghat, məto-inu in tolkeike məmə otəto Pol, məto nat kit mɨn, nɨkin təht məmə okəmə naka Pol otos-ipən məni neen kəm in pəs in tahl-iarəp.   
\p
\v 27 Kən nian tɨnos nup kəiu, Filiks təmeiuaiu e kapman, kən suah kit nərgɨn u Posias Festas təmos nəmeen. Məto Filiks təmapəs Pol tətatɨg əm e kalapus məmə otol nɨki netəm Isrel tətagien.   
\c 25  
\s1 Pol təmətapəh məmə otəplan Sisa  
\m
\v 1 Nian Festas təmol kapman mɨnos əm nian kɨsɨl, kən miet Sisaria muwɨn əpəh Jerusalem.  
\v 2 Ikɨn əh, pris asol mɨn ne netəm-iasol mɨn rəha Isrel kəmotən-ipən kəm Festas nakilən rəhalat e natɨmnat neen itəm nɨkilat təht məmə Pol təmol təsətuatɨpən.\x - \xo 25:2 \xt Wək 24:1 \x*  
\v 3 Kəmotətapəh məmə Festas otol nəwialat, kən motolkeike məmə otahl-ipən Pol tɨtəlɨg-pən əpəh Jerusalem, məto-inu ilat kəmotol anion noa kit məmə okotohamnu Pol e suatɨp.\x - \xo 25:3 \xt Wək 23:15 \x*  
\v 4 Məto Festas təmə, “Pol otətatɨg əm e kalapus əpəh Sisaria. Kən otəsuwəhən, ekɨtəlɨg-pən əh-ikɨn.  
\v 5 Kən rəhatəmat neen netəm-iasol okotəkəike motətəu-pa io ekotuwɨn Sisaria, kən okəmə Pol təmol nat kit təsahmenən, kən okotətu-pa kəm io.”   
\p
\v 6 Kən Festas təmatɨg mos nian eit o ten ilat min ilat, kən mɨtəlɨg muwɨn əpəh Sisaria. Kən kəmən lawɨgin, tahl-ipən nəghatən məmə okit Pol ka, tətul e kot, kən muwɨn məpələh e jea itəm etəm tətakil nəghatən tatəpələh ikɨn.  
\v 7 Nian Pol təmuwa imə, netəm Isrel itəm kəmotɨsɨ-pən Jerusalem kəmotətul kɨtəlau in moatən-iarəp nəghatən əskasɨk neen e Pol, məto suatɨp tɨkə itəm otəgətun rəhalat nəghatən məmə koatən pahrien.\x - \xo 25:7 \xt Wək 24:5-6 \x*  
\v 8 Kən Pol təmuhalpɨn nəghatən rəhalat məmə, “Esolən nat kit tərat e Lou rəha netəm Isrel, ne Nimə Rəha Uhgɨn, ne Sisa u tərəmərə e ikɨn mɨn.”   
\p
\v 9 Məto Festas tolkeike məmə otol nɨki netəm Isrel tagien kən mətapəh o Pol məmə, “?Nɨkim tagien məmə onəkuwɨn Jerusalem? ?Pəs ekɨmnə ikɨn makil rəham nəghatən e nənən mɨn u?”   
\p
\v 10 Kən Pol təmə, “Io iatətul e kot rəha Rom, itəm rəhan etəm-iasol in Sisa. Kən tətuatɨp məmə onakakil nəghatən ikɨn rəhak. Kən ik nəkɨtun rəkɨs məmə esolən nat kit tərat e netəm Isrel.  
\v 11 Okəmə emətgəhl lou o emol nat kit tərat məmə ekɨmɨs ron, kən okol esətapəhən kəm ik məmə, nakɨləs-irəkɨs io o nat əh. Məto okəmə nənən mɨn əh koatən lak kəsotətuatɨpən, kən suah kit tɨkə məmə otos-ipən io e nelmɨlat. Məto ekolkeike əm məmə Sisa in otakil nənən mɨn u itəm koatən lak.”   
\p
\v 12 Kən Festas təməghat e nənən əh məsɨn ilat rəhan mɨn netəmim itəm kotakil nəghatən. Kən uarisɨg tən-ipən kəm Pol məmə, “Ik nəmən məmə nakolkeike məmə onəkuwɨn məplan Sisa o nəghatən u rəham. Kən təwɨr əm. Ik onəkuwɨn məplan Sisa.”   
\s1 Pol təmətul aupən e Kig Akripa 2  
\p
\v 13 Nian neen mɨn təmuwa muwɨn, kən Kig Akripa ne wɨnɨn nərgɨn u Pernis, ilau kəmuea Sisaria məmə okuəplan Festas muən təwɨr kəm in.  
\v 14 Kən nian kəmuatɨg ikɨn əh nian neen, kən Festas tən-ipən kəm kig natɨmnat neen itəm katən e Pol. In təmən məmə, “Suah kit u ikɨn-u e kalapus, itəm Filiks təmɨləs-ipən.\x - \xo 25:14 \xt Wək 24:27 \x*  
\v 15 Nian emuwɨn Jerusalem, kən pris asol mɨn ne netəm-iasol rəha Isrel kəmotən-iarəp nɨpəgnəmtɨn neen lan məmə tatol təsətuatɨpən motətapəh məmə ekən-iarəp məmə in təmol tərat kən otos nalpɨnən ron.  
\v 16 Məto emən-ipən kəm ilat məmə, ‘Itɨmat netəm Rom sənəmə nolən u rəhatɨmat məmə okotegəhan-in əm etəmim tuwɨn e nelmɨ netəmim itəm koatən məmə təmol nat kit təsətuatɨpən. Məto təkəike mətul aupən-in ilat muhalpɨn rəhalat nəghatən itəm katətu-pən lan.’  
\v 17 Kən nian netəm Isrel mɨn əh kəmotuwa, eməsiuw-pən mɨnən, məto kəmən lawɨgin əm, kən ekotuwɨn kəpələh e nimə kot kən motaun-in mɨn Pol məmə otuwa mətul aupən.  
\v 18 Nian rəhan tɨkɨmɨr mɨn kəmotətul motəghat, məto kəsotənən məmə təmol nat naka tərat itəm nɨkik təmatəht məmə okotən mihin.  
\v 19 Ilat kəmoatən-iarəp əm nərgəhəuən kit rəhalat e nəfakən rəhalat, kən moatən nənən e etəm təmɨmɨs kit, nərgɨn u Iesu, itəm Pol tatən məmə suah əh tatəmegəh.  
\v 20 E natɨmnat mɨn əh, io esɨtun wɨrən nənən lan məsɨn, kən mol ekətapəh o Pol məmə, ‘?Tahro, nɨkim tagien məmə nakuwɨn Jerusalem? ?Pəs ekɨmnə ikɨn makil nənən mɨn itəm katən lam?’  
\v 21 Məto Pol təməsegəhanən, kən mətapəh məmə ekahl-ipən in Rom kəm Sisa, pəs in otakil nənən mɨn əh itəm katən lan. Kən emən-ipən məmə rəhak netəmim okoatehm wɨr mətoarus ekehm suatɨp kit, kən panahl-ipən tuwɨn məplan Sisa.”   
\p
\v 22 Kən Kig Akripa təmən kəm Festas məmə, “Io mɨn iakolkeike məmə ekəto nəghatən rəha suah əh.” Kən Festas təmə, “Təwɨr əm. Olawɨg nakəto rəhan nəghatən.”   
\p
\v 23 Kəmən lawɨgin, kən Kig Akripa ne Pernis kəmuea e nimə kot, kən netəm-iasol itəm koatərəmərə e mopael mɨn, ne netəm-iasol pɨk mɨn e taon əh Sisaria kəmotuwa, kən kəmotol nolən asol mɨn rəha nɨsiaiiən. Kən Festas tahl-ipən rəhan mopael mɨn məmə okotuwɨn motɨləs Pol motuwa.  
\v 24 Kən Festas təmə, “Kig Akripa ne itəmat rafin itəm nakoatəpələh u ikɨn-u roiu. Suah u itəm tatətul aupən-in itəmat, netəm Isrel u ikɨn-u ne Jerusalem koatəghat kəm io ron nian rafin. Nian rafin kotagət əskasɨk lak məmə təsəwɨrən məmə ekegəhan-in suah əh tətatɨg, məto təkəike mɨmɨs.  
\v 25 Məto io esəplanən nat tərat kit lan ne, itəm ekol nalpɨnən kəm in e nɨmɨsən. Məto nian in təmətapəh məmə otuwɨn məplan Sisa əpəh Rom, kən nɨkik təht məmə ekegəhan-in.  
\v 26 Məto esosən nəghatən ətuatɨp kit ne e nat u məmə ekəte naoa lan mahl-ipən kəm Sisa. Kən tol nəhlan, ekɨləs muwa məmə otətul aupən e nɨganəmtɨm, Kig Akripa, ne itəmat rafin. Iakolkeike məmə ik onakehm mɨn-tu kən mɨtun natɨmnat mɨn əh, kən nian kilau okuəplan natɨmnat rafin mɨn əh, pəs ekɨtun nəteən naoa lan kit mahl-ipən kəm Sisa.  
\v 27 Ekɨtun məmə təsətuatɨpən məmə ekahl-ipən etəm tatol kalapus kit kəm Sisa, kən məsən-ipən ətuatɨpən kəm in məmə nat naka təmol tərat.”   
\c 26  
\s1 Pol təməghat e nɨganəmtɨ Kig Akripa  
\m
\v 1 Kən Kig Akripa tən-ipən kəm Pol məmə, “Ik nəkɨtun nənən nəwtain nəghatən əh itəm katən lam.” Kən Pol təmɨləs-ipər nelmɨn mefətutu ilat lan, kən muhalpɨn rəhalat nəghatən mən məmə,  
\v 2 “Kig Akripa. Nɨkik tagien pɨk agɨn roiu məmə ekətul e nɨganəmtɨm, kən mən-iarəp rafin nənən mɨn itəm netəm Isrel koatətu-pa lak.  
\v 3 Nɨkik tagien məto-inu ik nəkɨtun wɨr nolən mɨn e kastom rəha netəm Isrel e natɨmnat mɨn itəm ilat koatəghat pɨk ron. Kən awi, okol nakətəlɨg-in mətɨg-tu rəhak nəghatən.   
\p
\v 4 “Netəm Isrel rafin kotɨtun natɨmnat rafin e rəhak nəmegəhən məmə tahro nulan e rəhak natɨgən, nian ematəkəku e nətuounən imak ikɨn e rəhak nəptən, mətoarus-pa uarisɨg emuwɨn Jerusalem.  
\v 5 Netəm əh kotɨtun io nuwəh rəkɨs, kən okəmə nɨkilat tagien, kotɨtun nənən məmə io Farisi kit nian ematəkəku rəkɨs mətoarus-pa u-roiu. Kən netəm əh Farisi mɨn, ilat koatətəu-pən wɨr agɨn Lou rəha nəfakən rəha netəm Isrel, maprəkɨs-in netəmim rafin.\x - \xo 26:5 \xt Fil 3:5-6 \x*  
\v 6 Kən roiu u, iatətul ikɨn-u məmə ik onakakil rəhak nəghatən mɨn məto-inu io iatələhəu-pən rəhak nətəlɨgən e nəniəkɨsən itəm Uhgɨn təmol aupən ilat tɨpɨtɨmat mɨn.  
\v 7 Nəniəkɨsən u kitiəh əm itəm netəm tuelef noanol mɨn rəhatɨmat itəm kəmoatəfak kəm Uhgɨn lapɨn ne e nərauiəgən məmə okotos. ?Kig Akripa, iatələhəu-pən nətəlɨgən rəhak nəhlan, məto tahro netəm Isrel mɨn u koatən-ipən nəghatən mɨn əh lak?\x - \xo 26:7 \xt Wək 23:6; 28:20 \x*  
\v 8 ?Tahro tiəkɨs pɨk otəmat o nənən nɨpahrienən məmə Uhgɨn tɨtun nolən etəm təmɨmɨs təmegəh mɨn?   
\p
\v 9 “Aupən, io mɨn eməplan məmə tətuatɨp məmə ekol natɨmnat tepət pəs mərəkɨn suah Iesu, etəm Nasaret.\x - \xo 26:9 \xt Wək 8:3 \x*  
\v 10 Nat əh inəh ematol əpəh Jerusalem. Pris asol mɨn kəmotegəhan-in io kən ekəmki-pən netəmim tepət rəha Iesu e kalapus. Kən nian kəmakil ilat e kot, kən kohamnu ilat, kən io emegəhan məmə in nat təwɨr agɨn kit.  
\v 11 Nian tepət iatuwɨn e nimə rəha nuəfɨmɨnən rəha netəm Isrel matol nalpɨnən kəm ilat matol məmə ilat okotən rat Iesu. Nɨkik təmətahmə pɨk ematetəhau ilat, kən matɨtəp ilat nian rafin. Kən kotagɨm kan e taon isəu mɨn ikɨn pɨsɨn pɨsɨn mɨn, məto ematɨtəp əh ilat.”   
\s1 Pol təmən-iarəp rəhan nuwamən o Iesu  
\r (Wək 9:1-19; 22:6-16)  
\p
\v 12 Kən Pol təməkəike matən məmə, “Nian kit ematuwɨn əpəh Tamaskes məmə ekol nat əh. Pris asol mɨn koategəhan-in io, kən motən əskasɨk kəm io məmə ekəike mol.  
\v 13 Kig Akripa, e nɨlugɨ nian, ematuwɨn e suatɨp, kən məplan nəhag-əhagən kit təmɨsɨ-pən e neai muwa masiəgəpɨn io ne netəm koatuarisɨg-in io. Nagəhagən əh, tatuəp taprəkɨs-in mɨtgar.  
\v 14 Kən emotiet e nəptən motəto nəwian kit təmɨsɨ-pər e neai matəghat kəm io e nəghatən Isrel məmə, ‘!Sol! !Sol! ?Tahro nakatol tərat pɨk kəm io nulan? Nolən əh in tatərəkɨn atɨp əm ik. Ik nakatoh rəhak nalpəkauən, kən nakahmen e kau itəm kəmaru e nɨg kəməgət tasɨlə lan, məto in tatol wael, kən nɨg təməha mətaru, kən matol nahməən asol atɨp əm kəm in.’  
\v 15 Kən ekətapəh ron məmə, ‘?Məto Iərəmərə, ik pah un?’  
\p Kən Iərəmərə tən-ipa kəm io məmə, ‘Io Iesu itəm nakatol tərat lan.  
\v 16 Məto ətul. Emɨtəpun rəkɨs ik məmə ik rəhak etəmim. Kən onakən-iarəp kəm netəmim rafin natɨmnat itəm nəməplan u-roiu, ne natɨmnat itəm epanol, ik nəkəplan.  
\v 17 Oekɨləs-irəkɨs ik e nelmɨ netəm Isrel ne nelmɨ Iaihluə mɨn itəm io ekahl-ipən ik məmə onəkuwɨn mən-iarəp io kəm ilat.  
\v 18 Onəkəike merəh e nɨganəmtɨlat məmə okotəuhlin ilat motiet e napinəpən motuwa e nəhag-əhagən. Kən motiet e nəsanənən rəha iərmɨs motuwa o Uhgɨn. Kən Uhgɨn otafəl rəhalat nolən rat mɨn, məto-inu kəmotən nɨpahrienən e nəghatən itəm iatən. Kən ilat okotuwa iməlat ikɨn ilat netəm u Uhgɨn tɨnəmɨtəpun rəkɨs ilat.’”\x - \xo 26:18 \xt Aes 42:16; Efes 2:2; Kol 1:13 \x*   
\s1 Pol təmən rəhan wək  
\p
\v 19 Kən Pol təməkəike matən məmə, “Kig, io iatol natɨmnat itəm Uhgɨn təmən kəm io e nat kit tahmen e napɨlaiirən.  
\v 20 Io iatən-iarəp rəhan nəghatən emətuoun əpəh Tamaskes, kən uarisɨg u ekuwɨn matən-iarəp əpəh Jerusalem, ne ikɨn mɨn e nɨtən Jutia, ne ima netəm ikɨn mɨn rafin u Iaihluə mɨn. Kən matən-iarəp kəm ilat məmə okotəkəike kəuhlin ilat e rəhalat nolən rat mɨn motahatətə e Uhgɨn, kən motol natɨmnat itəm tatəgətun məmə kəmotəuhlin pahrien ilat.  
\v 21 Məto-inu o nat əh, kən netəm Isrel kotɨləs io əpəh e Nimə Rəha Uhgɨn motolkeike məmə okotohamnu io.   
\p
\v 22 Məto Uhgɨn tətasitu lak nian rafin mol iatətul ikɨn-u-roiu matən kəm netəm u ləhau, ne netəm koatos nərəmərəən, nat naka itəm eməplan, kən matən əm natɨmnat itəm Moses ne ien mɨn rəha Uhgɨn kəmoatən məmə otəpanol mihin.  
\v 23 Kəmotən məmə Kristo əh itəm Uhgɨn təmən məmə otahl-ipa, in otəto nahməən e nɨpətɨn kən panɨmɨs. Kən meto inu in otətuoun məmegəh mɨn e nɨmɨsən, kən otəgətun nəhag-əhagən kəm netəm Isrel ne Iaihluə mɨn, məmə nəhag-əhagən u in suatɨp itəm Uhgɨn otosmegəh ilat.”\x - \xo 26:23 \xt Luk 24:44-47; 1 Kor 15:20 \x*   
\s1 Pol təmalkut məmə Kig Akripa otɨtun Iesu  
\p
\v 24 Nian Pol təmatəghat əh, Festas təmagət əfəməh lan məmə, “!Pol ik nɨnətalməl! !Rəham nɨtunən tɨnəfəməh pɨk agɨn, kən roiu əh rəhm-kapə natɨtəlau!”   
\p
\v 25 Məto Pol tən-ipən kəm in məmə, “Etəm-iasol rəhak Festas, io esalmələn. Nəghatən mɨn u iatən, kotətuatɨp əm, kən ilat nɨpahrienən.  
\v 26 Io ekɨtun nəghat ətuatɨpən kəm kig, kən okol esaulɨsən məto-inu ekɨtun məmə in tɨtun rəkɨs natɨmnat mɨn u. Ekɨtun məmə in təmos rafin nəghatən mɨn əh, kən sənəmə in nat kit itəm kəmol anion-pən huə kit təkəku ikɨn.  
\v 27 ?Kig Akripa, tahro? ?Nakotən nɨpahrienən e nəghatən itəm ien mɨn rəha Uhgɨn kəmotəte? Ekɨtun məmə ik nakatən nɨpahrienən elat.”   
\p
\v 28 Meto kig tən-ipən kəm Pol məmə, “?Nɨkim təht məmə e nian əkuəkɨr əm huə roiu, nəkɨtun niuw-pamən io məmə io ekuwa Kristin kit?”   
\p
\v 29 Məto Pol təmə, “Nat əpnapɨn əm məmə in nian əkuəkɨr o in nian əfəməh, iatəfak-pən kəm Uhgɨn məmə sənəmə ik pɨsɨn əm, məto netəmim rafin itəm kəmotəto rəhak nəghatən roiu, Uhgɨn otosmegəh ilat, kən məmə otahmen lak, məto sen əm u itəm kəməlis io lan, esolkeikeən məmə okəlis itəmat lan.”   
\p
\v 30 Kən Kig təmətul ilat kapman u Festas, ne Pernis, ne netəmim rafin itəm koatəpələh,  
\v 31 kən motiet, moatən-ipən kəm ilat mɨn məmə, “Suah əh təsolən nat kit tərat məmə in otɨmɨs ron o muwɨn e kalapus ron.”   
\p
\v 32 Kən Kig Akripa tən-ipən kəm Festas məmə, “Nəkɨtun nahl-iarəpən suah əh, məto in əmun in tolkeike məmə Sisa otakil rəhan nəghatən.”   
\c 27  
\s1 Mopael mɨn kəmotit Pol motuwɨn Rom  
\m
\v 1 Nian kəmotegəhan məmə oekotuwɨn Itali, kəmotələhəu-pən Pol ne netəm koatol kalapus neen mɨn e nelmɨ etəm-iasol kit rəha mopael mɨn, nərgɨn u Julias. In tatərəmərə e mopael wan-hanrɨt. In e mopael u katən məmə, “Mopael Rəha Sisa.”  
\v 2 Kən nego kit təmiet əpəh Atramitiam matuwa, kən mɨnatɨg məmə otɨtəlɨg-pən mɨn əpəh Esia, kən ekotuwɨn lan. Kən etəm Masetonia kit təmətəu-pa itɨmat, nərgɨn u Aristakas, in etəm Tesalonaeka.\x - \xo 27:2 \xt Wək 19:29 \x*  
\v 3 Kən lawɨgin ekotiet-pa Saeton. Kən Julias təmatol təwɨr kəm Pol, kən megəhan in məmə otuwar muwɨn məplan rəhan neen netəmim itəm tɨtun ilat. Kən ilat kəmoatehm wɨr Pol.   
\p
\v 4 Kən ekotiet mɨn ikɨn əh, kən nɨmətag tatɨləs itɨmat, kən motɨtəlau e nɨkalɨ nɨtən əh Saepras itəm nɨtəhəi təməlinu ikɨn.  
\v 5 Kən emotaiu ihluə e Silisia ne Pamfilia, kən motiet-pa Lisia e taon Maera.  
\v 6 Ikɨn əh, etəm tərəmərə mopael mɨn təmuwɨn məplan nego kit itəm təmiet Aleksantria matuwɨn Itali. Kən təmki-pən itɨmat lan.   
\p
\v 7 Kən emotiet mɨn, məto e nian tepət nego əh tətaiu mətɨg əm. Emotalkut məsɨn məmə ekotətoarus taon Nitas, kən emotuwa iuəhkɨr, məto tiəkɨs, məto-inu ioatɨləs pɨkən nɨmətag, kən okol esotaiuən motuwɨn təhmɨn. Kən ekotaiu e nɨkalɨn pis ikɨn məmə ekotuwɨn Krit. Emotɨtəlau e poen asol əh nərgɨn u Salmone. Kən motɨtəlau e nəwtain nəptən əh,  
\v 8 emotaiu ipar ipar əm, məto tiəkɨs əh. Kən ekotuwa motiet-pa e ikɨn kit katən məmə, Pasɨs Wɨr, iuəhkɨr o taon əh Lasea.   
\p
\v 9 Məto-inu emotərəkɨn əm nian wɨr tepət təmuwa muwɨn, kən nian wɨr o nuwɨnən e nego tɨnol namnun, kən otəsuwəhən əh-roiu, nian rəha niamɨtə, kən itəhəi tərat. Nian asol rəha netəm Isrel u katən məmə, Nian Rəha Nafələn Təfagə, tɨnuwa rəkɨs mɨnuwɨn e məwɨg Oktopa. Kən Pol təməghat məmə okoatəto wɨr ilat, matən məmə,  
\v 10 “Piak mɨn. Iatəplan məmə okotatɨg e nəratən tepət e naliwəkən u rəhatat. Tɨmətɨg əm məmə itəhəi otərəkɨn kako mɨn u, ne nego u, kən okəmə naka kitat mɨn okotɨmɨs.”  
\v 11 Məto etəm-iasol rəha mopael mɨn tatətəlɨg-in pɨk etəm tatɨləs nego ne etəm-iasol rəha nego. Kən məsətəlɨg-in pɨkən nəghatən rəha Pol.  
\v 12 Kən pasɨs əh təsəwɨr pɨkən məmə nego otətul ikɨn e nian rəha nətəpən məto-inu nian əh, in nian nɨtəhəi tatəsəsau pɨk lan. Kən ilat tepət kotən məmə təwɨr məmə okotiet. Nɨkilat təməht məmə okotuwɨn əpəh e pasɨs əh Finiks motəhluaig ikɨn. Pasɨs əh in pasɨs kit əpəh Krit itəm təmol nohlɨn kəiu, kit tatuag-pən e nəwtain pəhap ikɨn, kən kit tatuag-pən nəwtain pis ikɨn. Kən nego tɨtun nəməhlən ikɨn e nian rəha nəsəsauən.   
\s1 Nɨmətag asol təmoh ilat  
\p
\v 13 Kən nɨmətag wɨr kit tɨnatɨsɨ-pis matelel nat, kən netəm e nego, nɨkilat təht məmə nɨmətag əh inəh kotolkeike məmə okotaiu lan. Kən motəmə pəs okotiet. Kən motiuw-pər iagke, motiuw niuwən, kən motiet. Emotaiu ipar ipar əm e nɨtən əh Krit.  
\v 14 Məto təsuwəhən, nɨmətag asol kit tɨnatuwa mɨn, nərgɨn u, Luətuəmlae, tatɨsɨ-pən e nəptən apon,  
\v 15 mɨnatɨləs itɨmat, mɨnatoh nego. Kən nego tɨnəruru naiuən mɨləs pɨkən nɨmətag, kən ekotapəs naiuən moatətəlɨg-in əm nɨmətag tatɨləs itɨmat.   
\p
\v 16 Emotuwɨn-pa Koata ikɨn e nɨkalɨn pis ikɨn. Ikɨn əh emotəhluaig ikɨn məsɨn, kən motalkut məmə ekotiuw-pər pot rəha nego un. Kən netəm koatol wək e nego, nahgilat təmɨkə o nɨləs-ipərən pot.  
\v 17 Kən motəmki-pən təulə neen e nəwtain nego ləhau ikɨn, kən kietain tiəkɨs məmə otaskəlɨm nego. Ilat kəmotəgɨn məto-inu ihluə e Lipia, sənəmə lokamnɨm pɨk, kən nɨkilat təht məmə nego otɨləs pɨkən nɨməkləkɨl ikɨn əh. Kən kəmotiuw-iəhau niuwən rəhalat, kən motapəs əm nɨmətag tɨləs nego matuwɨn.  
\v 18 Kəmən lawɨgin kən nɨmətag tatol əm nulan, kən kəmotəmki-arəp kako neen e nego.  
\v 19 Kəmən lawɨgin mɨn, kəmotəmki-arəp natɨmnat mɨn katol wək lan e nego tahmen e təulə ne neen mɨn.  
\v 20 Kən nian tepət eməsotəplanən mɨtgar ne məhau mɨn lapɨn. Kən nɨmətag təmatol əm nulan nɨkitɨmat təht məmə okol esotəmegəh mɨnən.   
\p
\v 21 Nian eməsotagwənən o nian tepət məsɨn, kən Pol tətul aupən-in itɨmat mən məmə, “Nəman. Okol nəmotətəlɨg-in io, ko kəməsotietən Krit, kən okol kəsotatɨgən e nəratən u kən məsotərəkɨnən natɨmnat tepət.  
\v 22 Məto roiu ekən-ipɨnə kəm itəmat məmə əsotəgɨnən. Okol kitat kit ikɨn-u təsɨmɨsən, məto nego əm otərat.  
\v 23 Nagelo kit rəha Uhgɨn rəhak itəm iatəfak kəm in təmən-ipa nəghatən u kəm io ehnaipən məmə,  
\v 24 ‘Pol. Əsəgɨnən. Onəkəike muwɨn mətul e nɨganəmtɨ Sisa əpəh Rom. Məto-inu Uhgɨn təwɨr, kən nɨkin tagien məmə otosmegəh netəm u ilat min ik itəm noatasuəh e nego.’\x - \xo 27:24 \xt Wək 23:11 \x*  
\v 25 Kən Piak mɨn, əsotəgɨnən. Io etahatətə e Uhgɨn məmə natɨmnat mɨn rafin otol əm məmə inu ne nagelo təmən-ipa mihin kəm io.  
\v 26 Məto nɨmətag otɨləs-ipar kitat əpəh e nəptən əkəku kit.”\x - \xo 27:26 \xt Wək 28:1 \x*   
\s1 Nɨtəhəi təmɨləs-ipar nego  
\p
\v 27 Tɨnos nian ilat rafin fotin, kən lapɨn lan nɨmətag tɨləs nego muwɨn əpəh e nɨtəhəi asol Metiterenian. Kən e nalugɨ nian lapɨn, netəm koatol wək e nego, nɨkilat təht məmə enoatuwa iuəhkɨr o nəptən kit.\fig |alt="ship broken mast dropping anchor" src="LB00218B.TIF" size="col" loc="Act 27:27-32" ref="Wək 27:27" \fig*  
\v 28 Kən kəmotətu-pən nat fɨgəm kit əpəh e nɨpəgnəmtɨ təulə kəhlman-əhlman teiuaiu məmə okotehm-tu məmə lokamnɨm o lokipar. Kən kəmotəplan məmə tahmen e negopagən tate-sepɨn ilat rafin. Kən motaiu məsɨn mɨn u kotəhlman-əhlman mɨn, məto tɨnahmen e negopagən ilat rafin tuente-eit əm.  
\v 29 Kən netəm koatol wək e nego kəmotəgɨn məmə nego otɨləs pɨkən kəpiel, kən motəmki-arəp iagke kuwɨt əpəh uarisɨg moatəfak məmə otian uəhai əm.  
\v 30 Kən netəm koatol wək e nego kəmotalkut məmə okotuwar kagɨm, kən motɨləs-iəhau pot rəha nego moteiuə məmə okotuwɨn əpəh e nohlɨn nego kəmki-arəp mɨn iagke neen.  
\v 31 Məto Pol təmən-ipən kəm etəm tərəmərə e mopael mɨn ne mopael mɨn məmə, “Okəmə netəm əh kəsotəpələhən u ikɨn-u e nego, okol Uhgɨn təsosmegəhən itəmat.”  
\v 32 Kən mopael mɨn kəmotətatɨp təulə, kən pot tiet-pən itəhəi.   
\p
\v 33 Tɨnuwa iuəhkɨr əm o nianən, kən Pol təmuəh nɨkilat məmə okotəkəike kagwən. Təmən məmə, “E nian ilat rafin fotin nəmoatəpələh əm moategəs məsotunən nat kit.  
\v 34 Kən roiu iatən-ipɨnə məmə onəkotəkəike kun nat kit məmə onəkotəsanən. Kitat rafin okotəmegəh. Suah kit otəsatɨgən e nəratən.”  
\v 35 Kən Pol təməmɨk pɨret, kən mətul aupən-in elat məfak-pən ron kəm Uhgɨn, kən məmkas mun.  
\v 36 Kən nɨkilat təməwɨr mɨnoatos nagwənən mɨnoatun.  
\v 37 Itɨmat rafin tu-hanrɨt-sepɨnte-sikis e nego.  
\v 38 Nian ilat rafin kəmotagwən rəkɨs, kən motəmɨk pak flaoa mɨn kəmki-arəp e nego məmə nego otoigoig.   
\s1 Nego təmɨləs nɨməkləkɨl  
\p
\v 39 Kən nian təmian, netəm koatol wək e nego kəmotəplan məmə enotuwa iuəhkɨr o nəptən əkəku kit, məto kotəruru məmə nəptən naka. Kən motəplan pasɨs kit u nɨməkləkɨl kit əh-ikɨn. Kən nɨkilat təht məmə okotɨləs-ipar nego əh-ikɨn.  
\v 40 Kən kəmotətatɨp təulə e iagke mɨn kapəs ilat kotamnɨm itəhəi. Kən motɨkɨs rəkɨs təulə mɨn itəm kəməlis ətain nuweə asol mɨn lan ikɨn katɨləs nego ikɨn. Kən motiuw-pər niuwən əpəh aupən məmə nɨmətag otɨləs nego muwar.  
\v 41 Məto ikɨn əh lokipar məsɨn, kən nohlɨ nego təmaru nɨməkləkɨl, nego təməruru nəloalən. Kən nɨtəhəi tɨnatəhap-əhap naunɨsin nego.   
\p
\v 42 Kən mopael mɨn kɨnoatən məmə okotohamnu netəm koatol kalapus u nego tatəmɨk ilat məta neen kotagɨm.  
\v 43 Məto Julias u tərəmərə elat tolkeike məmə otosmegəh Pol kən mən-iəhau məmə okəsotolən nat əh koatən. Kən mən-ipən kəm netəm u kotɨtun neaiən məmə okotətɨpən paupən əpəh itəhəi, moteai par.  
\v 44 Kən mən-ipən kəm ilat rafin əh-ikɨn məmə okotəmɨk nɨmɨsmɨsɨ timpa ne nəwtain nego mɨn itəm nɨtəhəi tətəhap-əhap moteai lan. Emotol nəhlan kən motuwar rafin, suah kit təsɨmɨsən.   
\c 28  
\s1 Pol əpəh e nəptən əh Malta  
\m
\v 1 Nian emotuwar, kən itɨmat rafin ekotəsanən əm, kən panotəto uarisɨg məmə nəptən əh, nərgɨn u Malta.  
\v 2 Netəm ikɨn əh kəmotəwɨr pɨk otɨmat. Kən e nian əh nuhuən təmatəfɨk, nətəpən tepət. Kən kotahl nɨgəm asol kit məmə otəhg itɨmat.\x - \xo 28:2 \xt 2 Kor 11:27 \x*  
\v 3 Kən Pol təmea-pən o nɨg neen itəm kəmargətain məmə otəmki-pən e nɨgəm. Əmun sɨneik kit itəm tus itəm katɨmɨs, təgin nahgi nɨgəm miet məkul-pən e nelmɨ Pol matus.  
\v 4 Netəm ikɨn əh kəmotəplan sɨneik tatəkul-pən e nelmɨ Pol, kən moatən kəm ilat mɨn məmə, “Okəm-naka suah u in iol təfagə kit iohamnu itəm. Təməsɨmɨsən əpəh itəhəi, məto uhgɨn u nərgɨn u Nalpɨnən otəsegəhan-inən məmə otəmegəh.”   
\p
\v 5 Məto Pol təmorautin-pən sɨneik əpəh e nɨgəm məsolən ne məmə sɨneik təmus otəto nahməən.\x - \xo 28:5 \xt Mak 16:18 \x*  
\v 6 Netəmim nɨkilat təht məmə nɨpətɨ Pol otasis o otəsuwəhən əh-roiu, tɨsɨ-pər morin mɨmɨs. Kəmoatəpələh kətalkəlɨk ron roe, məto təsolən nat kit ne. Kən nɨkilat təməuhlin kən məht məmə okəm-naka suah u in uhgɨn kit.\x - \xo 28:6 \xt Wək 14:11 \x*   
\p
\v 7 Ikɨn əh sənəmə isəu o nəptən rəha suah kit, nərgɨn u Puplias, itəm tatərəmərə e netəm ikɨn əh. Təməmɨk itɨmat ekotuwɨn iman ikɨn, kən matol təwɨr kəm itɨmat. Kən ekotatɨg iman ikɨn kos nian kɨsɨl.  
\v 8 Kən əmun tata rəha suah apon Puplias, tɨnatɨmɨs matətəp-ətəp, kən mətaiu e nɨta. Kən Pol tuwɨn ron əpəh iman ikɨn imə, mələhəu-pən nelmɨn lan, məfak lan, əmun nɨmɨsən rəhan təwɨr mɨn.  
\v 9 Nian netəmim kəmotəto nat əh, kən ilat rafin e nɨtən un itəm koatɨmɨs kəmotuwa mɨn o Pol. Kən Pol təfak elat kotəwɨr.  
\v 10 Netəm ikɨn əh, kəmotos-ipa natɨmnat tepət kəm itɨmat. Nian enoatol əpen-əpenə məmə ekotiet, kəmotəmki-pən rafin rəhatɨmat natɨmnat ne nagwənən əpəh e nego itəm otətasitu etɨmat e suatɨp.   
\s1 Pol təmuwɨn Rom  
\p
\v 11 Emotatɨg ikɨn əh motos məwɨg kɨsɨl, kən emotuwɨn e nego kit təmɨsɨ-pən Aleksantria matəhluaig e nəptən əh e nian rəha nətəpən. E nohlɨ nego əh, kəməf aupən narmɨ uhgɨn mil əh mil-mil mil, nərgɨlau u Kasto ne Polakis.  
\v 12 Emotuwa əh Saerakus, kən motətul ikɨn kos nian kɨsɨl.  
\v 13 Kən motiet ikɨn əh motuwa e taon kit mɨn, nərgɨn u Retiam. Kən lawɨgin, nɨmətag iasɨ-pis tɨnatelel nat, kən ekotiet motaiu o nian kəiu, motɨləs nat əpəh Puteoli.  
\v 14 Ikɨn əh emotəplan piatat mɨn neen əh-ikɨn itəm koatəfak. Kən kotətapəh məmə ekotatɨg itɨmat min ilat o wik kitiəh. Kən uarisɨg emotaliwək əm motuwɨn əpəh Rom. Kən inu suatɨp rəhatɨmat itəm emotaliwək lan motiet-pa Rom.   
\p
\v 15 Kən nian piatat mɨn itəm koatəfak əpəh Rom kəmotəto məmə emotuwɨn, kən kəmotuwa məmə okotəplan itɨmat əpəh e suatɨp. Kəmotuwa katəpələh əpəh Apias təmol nimə makɨt ikɨn rəhan. Ikɨn əh, hotel kɨsɨl əh-ikɨn. Kən nian Pol təməplan ilat, təmənwiwi Uhgɨn, kən nɨkin təmagien mər ilɨs.  
\v 16 Nian emotiet-pa, kən kapman təmegəhan-in məmə Pol otətatɨg pɨsɨn əm e nimə kit, pəs mopael kit tatehm.   
\s1 Pol təmən-iarəp nəghatən rəha Uhgɨn əpəh Rom  
\p
\v 17 Tɨnos nian kɨsɨl, kən Pol tahl-ipən nəghatən kəm netəm-iasol mɨn rəha Isrel məmə okotuwa o nəghatən kit. Nian kəmotuwa, kən təmən-iarəp kəm ilat məmə, “Piak mɨn. Io eməsolən nat tərat kit e netəm imətat ikɨn, ne kastom rəhatat itəm tɨpɨtat mɨn kəmotəgətun kitat lan aupən. Məto netəm Jerusalem kəmotaskəlɨm io kɨləs-ipən io kəm netəm Rom.  
\v 18 Kən netəm Rom kəmotətapəh-in nəghatən tepət ron io. Məto kəsotəplanən nəghatən kit ne məmə oekɨmɨs ron. Kən kotolkeike məmə okotahl-iarəp io.\x - \xo 28:18 \xt Wək 26:31 \x*  
\v 19 Məto netəm Isrel ikɨn əh kəsotolkeikeən. Kən io atɨp əm ekətapəh məmə ekuwa ikɨn-u Rom mətul e kot e nɨganəmtɨ suah u Sisa, məto esənən nəghatən kit tərat e natimak mɨn.\x - \xo 28:19 \xt Wək 25:11 \x*   
\p
\v 20 “Məto-inu tol nəhlan, kən ekolkeike məmə ekahl-ipən nəghatən otəmat məmə ekəplan itəmat məghat lan məsɨn kəm itəmat. Kəməlis io e sen u məto-inu o Iosmegəh əm u, itəm kitat netəm Isrel koatən məmə otəpanuwa.”\x - \xo 28:20 \xt Wək 26:6-7 \x*   
\p
\v 21 Kən kəmotən-ipən kəm Pol məmə, “Esotosən naoa lan kit ne itəm təmɨsɨ-pən Jutia. Kən kitat mɨn neen kəsotɨsɨ-pənən ikɨn əh motos nəghatən ka məmə katən nəghatən tərat neen lam.  
\v 22 Məto ekotolkeike məmə ekotəto-tu məmə rəham nətəlɨgən təhrol nulan. Məto-inu ekotɨtun məmə kɨnatən rat nolən rəha nəfakən u rəhatəmat əpəh ikɨn mɨn rafin.”\x - \xo 28:22 \xt Wək 24:14 \x*   
\p
\v 23 Kən ilat kəmotos nian kit o nəghatən. Kən e nian əh, ilat tepət mɨn netəm Isrel kəmotuwa əh Pol tətatɨg ikɨn. Kən in təməghat kəm ilat e nian apiəpiə əh, matən wɨr kəm ilat nərəmərəən Rəha Uhgɨn. Kən matən mɨn Lou rəha Moses ne ien mɨn rəha Uhgɨn, məmə otiuw ilat kotuwa o Iesu.  
\v 24 Neen kəmotəto rəhan nəghatən, motən nɨpahrienən lan. Məto neen kəsotənən nɨpahrienən lan.  
\v 25 Kən mɨnoatərgəhəu mɨnoatol məmə okotagɨm mɨn. Məto uarisɨg kotiet, Pol tən-ipən nəghatən kit mɨn kəm ilat məmə, “Nəghatən itəm Narmɨn Rəha Uhgɨn təmos-ipən kəm ien rəha Uhgɨn u Aesea məmə otən-iarəp kəm tɨpɨtat mɨn aupən, in tətuatɨp əm. Uhgɨn təmən kəm ien məmə,   
\q1
\v 26 ‘Uwɨn mən-iarəp kəm netəm əh məmə io Uhgɨn iatən məmə,  
\q1 “Onəkotəto motəto motəto,  
\q1 məto okol nəsotɨtunən nian kit ne.  
\q1 Kən onəkotəplan motəplan motəplan,  
\q1 məto okol nəsotɨtunən nian kit ne.”   
\q1
\v 27 In tol min-nulan məto-inu nɨkilat tɨniəkɨs rəkɨs.  
\q1 Kəmotahtosɨg-in matəlgɨlat ne nɨganəmtɨlat.  
\q1 Məto okəmə kəsotolən nəhlan,  
\q1 okəm-naka kotɨtun nəplanən e nɨganəmtɨlat ne motəto e matəlgɨlat,  
\q1 o kotɨtun nɨtunən e nɨkilat,  
\q1 kən motəuhlin ilat motahatətə lak,  
\q1 kən məmə ekol ilat kotəwɨr mɨn.’”\x - \xo 28:27 \xt Aes 6:9,10\x*   
\p
\v 28 Kən Pol təmə, “Onəkotəkəike kɨtun wɨr məmə Uhgɨn təmol suatɨp u rəhan o nosmegəhən netəmim. Tɨnuwɨn rəkɨs o Iaihluə mɨn. Kən netəm mɨn əh okotətəlɨg-in nəghatən əh kən motən nɨpahrienən lan.”\f + \fr 28:28 \ft E kopi oas mɨn neen rəha Niutesteman itəm kəməte e nəghatən Kris aupən, nəghatən pɨsɨn kit mɨn əh-ikɨn itəm tatɨlpɨn nəghatən u matən məmə, “29 Nian Pol təmol namnun rəhan nəghatən, kən kəmotiet nətəlɨgən rəhalat təman kitiəh kitiəh kən moatərgəhəu.”\f*   
\p
\v 30 Kən e nup kəiu apiəpiə, Pol təmatətou əm nimə əh mətatɨg lan. Kən nɨkin tətagien o netəmim rafin itəm koatuwa moatehm.  
\v 31 In təməkəike matən-iarəp nərəmərəən Rəha Uhgɨn, kən matəgətun əskasɨk ilat e namnusən təwɨr rəha Iərəmərə Iesu Kristo. Kən suah kit tɨkə məmə otən-iəhau o nən-iarəpən nəghatən əh.