\id 1TI  
\h 1 TIMOTI 
\toc1 1 Timoti 
\toc2 1 Tim 
\mt1 1 Timoti  
\mt2 Naoa itəm Pol təmaupən məte tuwɨn kəm Timoti  
\imt1 Nəghatən əkuəkɨr rəha naoa u 1 Timoti  
\ip \bd ?Pah təməte naoa u?\bd* Aposol Pol təməte naoa u.  
\ip \bd ?Təməte tatuwɨn kəm pah?\bd* Təməte tatuwɨn kəm Timoti. Timoti in etəm aluə kit itəm təmaiir e taon u Listra. Mama rəhan in noanol kit rəha Isrel, kən rəhan tata in Iaihluə kit. Timoti in fren kit rəha Pol, kən nian rafin katian əpəh ikɨn mɨn matuən-iarəp namnusən təwɨr rəha Iesu Kristo. Pol tolkeike pɨk Timoti, tol nəhlan kən in tətaun-in Timoti məmə tahmen e nətɨn ətuatɨp.  
\ip \bd ?Nəmegəhən tahro nulan nian təməte?\bd* Pol təməto məmə iəgətun eiueiuə neen e niməfak əpəh Efesas, kən mol in tahl-ipən Timoti məmə otuwɨn məg-ətuatɨp-in neiuəən əh. Okəm-naka, Timoti təmuwa tahmen e pasta rəha niməfak əh Efesas, nat əpnapɨn məmə in etəm aluə əm. Nəgətun eiueiuəən mɨn əh koatəgətun məmə netəmim okotəkəike motətəu-pən nətəlɨgən rəhalat e nolən rəha netəmim o nosən nəmegəhən itəm namnun tɨkə. Koatən məmə netəmim okotəkəike motɨtun nɨpətɨ nəghatən anion mɨn, kən motol natɨmnat neen itəm ilat kəmoatən.  
\ip \bd ?Təməte naoa u o naka?\bd* Pol təməte naoa u matən-iarəp nətəlɨgən neen rəhan kəm Timoti matɨləs-ipər rəhan nətəlɨgən, kən məmə otasitu e niməfak rəha Efesas. Pol tatəghat-in nolən wɨr mɨn rəha nəfakən, ne nehm wɨrən netəm koatəfak. Kən matən-iarəp nolən wɨr mɨn itəm netəm-iasol mɨn rəha niməfak ne iəfak mɨn u okotətəu-pən. Kən namnun nəghatən itəm Pol təmən kəm Timoti tatən məmə, in otəkəike muwa etəm wɨr kit rəha nol wəkən rəha Iesu Kristo. Kən rəhan nolən otəkəike mətuatɨp wɨr.  
\c 1  
\s1 Pol təmən təwɨr kəm Timoti  
\p
\v 1 Timoti. Io Pol, iakatən təwɨr kəm ik. Kən io aposol kit rəha Kristo Iesu məto-inu Uhgɨn u itəm təmosmegəh kitat, ne Kristo Iesu itəm in nɨpətɨ nahatətəən rəhatat məmə o nian kit Uhgɨn otosmegəh kitat, ilau əm kəmuahləpis io məmə ekol wək u.  
\v 2 Rəhalau nahatətəən e Kristo tahmen ahmen əm, kən tol nəhlan in tahmen-pən əm məmə ik nətɨk pahrien. Pəs Uhgɨn Tata rəhatat ilau Kristo Iesu, Iərəmərə rəhatat, okuawte-in rəhalau nəwɨrən kəm ik, kən muasəkitun ik, kən muələhəu nəməlinuən tətatɨg ron ik.\x - \xo 1:2 \xt Wək 16:1-3; Taet 1:4 \x*   
\s1 Pol təmolkeike məmə Timoti otahtosɨg-in iəgətun eiueiuə mɨn  
\p
\v 3 Aupən ikɨn e nian ematuwɨn Masetonia, kən io emən kəm ik məmə io ekolkeike pɨk məmə onakətatɨg Efesas, kən rəhak nətəlɨgən tatol əm min-nulan. Netəmim neen əh-ikɨn kotatɨg itəm ilat koatəgətun netəmim e nəghatən mɨn itəm kotərat. Məto ik onakahtosɨg-in ilat məmə okəsotolən nolən əh.  
\v 4 Ilat okotəkəike motapəs nolən mɨn əh itəm koatən nəghatən eiueiuə mɨn itəm koatəghat-in noanol mɨn aupən ikɨn. Nəghatən mɨn əh in tatiuw-pa əm tɨməht, məto in to təsasituən e netəmim məmə ilat okotɨtun nalpəkauən rəha Uhgɨn inu okotahatətə əm lan.\x - \xo 1:4 \xt 1 Tim 4:7; Taet 1:14 \x*  
\v 5 Məto noa nəghatən u məmə nolkeikeən tatər e nɨkitəmat. Nolkeikeən tatər e nɨki suah kit nian nɨkin təwɨr təfagə rat tɨkə lan, kən in tɨtun məmə nolən rat kit təsatɨgən lan, kən tətahatətə pahrien əm e Iesu.  
\v 6 Netəmim neen kɨnotapəs nolən ətuatɨp u, kən ilat kɨnotəruru rəkɨs rəhalat suatɨp, məto koatətəu-pən nəghatən alməl mɨn əh.  
\v 7 Ilat kotolkeike məmə netəmim koatən məmə ilat kotenatɨg wɨr e Lou rəha Uhgɨn, məto ilat kəsotɨtun wɨrən nɨpətɨ nəghatən itəm koatən, ne nəghatən mɨn itəm koatən pɨk ilat.   
\p
\v 8 Kitat kotɨtun wɨr Lou rəha Uhgɨn məmə təwɨr okəmə kitat kotɨtun wɨr wək rəha Lou kən moatətəu-pən e nolən itəm Uhgɨn tolkeike.\x - \xo 1:8 \xt Rom 7:12,16 \x*  
\v 9 Nian rafin kitat okotəkəike motɨtun məmə Lou təməsuwamən o netəm kotətuatɨp, məto Lou in rəha netəm rat ne netəm koatəht Lou: netəm kəsotɨsiai-inən Uhgɨn ne nol təfagə rat; netəm rəhalat nolən teko-eko kotəuhlin mentalat o nəfakən; netəm kəmotohamnu rəhalat tata ne mama; netəm koatohamnu itəm;  
\v 10 nəman ne nɨpɨtan itəm kɨnotol marɨt rəkɨs, məto koatan əpnapɨn; nəman koatit atɨp ilat mɨn kən nɨpɨtan koatit atɨp ilat mɨn; netəmim katosalɨm-in iolwək mɨn məmə okotos məni elat; ne netəm koateiueiuə, ne netəm koateiueiuə e nian koatəghat e kot; ne netəm koatol nolən pɨsɨn neen mɨn. Əwəh, in nɨpahrienən məmə Lou in rəha netəmim itəm koatol natɨmnat rafin əh itəm tatərəkɨn nəghatən mɨn itəm kotətuatɨp.  
\v 11 Nəghatən ətuatɨp mɨn u, koatɨsɨ-pən e namnusən təwɨr moepən rəha Uhgɨn, Uhgɨn etəm təwɨr tətuatɨp. Namnusən u in təmos-ipa kəm io məmə ekən-iarəp.   
\s1 Pol nɨkin təmagien o Kristo  
\p
\v 12 Io ekatən tagkiu kəm Kristo Iesu, Iərəmərə rəhatat, itəm tatos-ipa nəsanənən kəm io o wək u, məto-inu in tatehm io məmə iakaskəlɨm wɨr wək rəhan kən məsapəsən, kən in təməhləu-pa wək u mətahləpis io məmə ekol.\x - \xo 1:12 \xt Wək 9:15; 1 Kor 15:9-10; Kal 1:15-16 \x*  
\v 13 Aupən ematəghat rat e nərgɨn, kən ematoh nəfak matol tərat kəm Iesu. Nat əpnapɨn io ematol pap min-nulan məto in təmasəkitun io məto-inu io eməsənən əh nɨpahrienən lan, kən eməruru məmə nat naka itəm io ematol in tərat.\x - \xo 1:13 \xt Wək 8:3; 9:1-5 \x*  
\v 14 Məto nolkeikeən rəha Iərəmərə rəhatat in iahgin iahgin pɨk ron io, maprəkɨs-in nolən rat mɨn rəhak. Kən tatətəlmɨn nɨkik o nahatətəən lan ne nolkeikeən itəm tatɨsɨ-pən o Kristo Iesu.   
\p
\v 15 Inu nəghatən tatən pahrien, kən kitat kotəkəike motən nɨpahrienən lan: Kristo Iesu təmuwa e nətueintən məmə otosmegəh netəm kotərat, kən io etəm rat agɨn taprəkɨs-in rafin ilat.\x - \xo 1:15 \xt Luk 19:10 \x*  
\v 16 Məto Uhgɨn təmasəkitun io, etəm rat agɨn, tahmen e nəmtətin kit itəm tatəgətun məmə nətəlɨgən rəhan kaifəməh, namnun tɨkə, tatuwɨn o netəm kotərat, pəs netəmim neen kotehm kən motuarisɨg-in suatɨp kitiəh əm məmə okotahatətə e Iesu kən in tosmegəh ilat mos-ipən nəmegəhən lilɨn kəm ilat.  
\v 17 !Kotənwiwi Uhgɨn! Pəs kotɨsiai-in Uhgɨn rəhatat. In Iərəmərə lilɨn; in təsɨmɨsən; kəsehmən in; kən in pɨsɨn əm in Uhgɨn. Pəs koatɨləs-ipər nərgɨn tatuwɨn matuwɨn matuwɨn namnun tɨkə. Əwəh.   
\p
\v 18 Kən inəh nətɨk Timoti. Inu rəhak nəghatən tahmen-pən e nəghatən rəha ien mɨn itəm kəmoatən kəm ik aupən. Ik onakəkəike maskəlɨm nəghatən mɨn əh pəs tol rəham nətəlɨgən təskasɨk, kən ik onakəluagɨn wɨr e nəluagɨnən rəha nahatətəən.  
\v 19 Askəlɨm rəham nahatətəən təskasɨk, kən ol nolən itəm ik nəkɨtun məmə in tətuatɨp e nɨganəmtɨ Uhgɨn. Məto netəmim neen ilat koatol nolən neen itəm ilat kotɨtun məmə tərat, kən kəmotərəkɨn rəkɨs rəhalat nahatətəən, tahmen e suah kit itəm tatɨləs nego matər e nɨmas tətəhap-əhap agɨn matərat.  
\v 20 Suah mil u Haemeneus ne Aleksanta ilau kəmian motol kitiəh əm ilat netəm mɨn u. Io enegəhan-in rəkɨs ilau məmə katuəməhl-pən e nelmɨ Setan məmə okiatun məmə okəsuən ratən Uhgɨn.\x - \xo 1:20 \xt 1 Kor 5:5; 2 Tim 4:14-15 \x*   
\c 2  
\s1 Nolən rəha nəfakən  
\p
\v 1 Nat aupən itəm ekolkeike məmə ekən, in tol nulan. Io iatən əskasɨk kəm itəmat məmə itəmat nəkotəkəike moatəfak kəm Uhgɨn o netəmim rafin, kən motən kəm Uhgɨn məmə nɨkitɨmat tətagien o natɨmnat itəm in təmol ilat.  
\v 2 Kən e nian rafin itəmat onəkotəkəike moatəfak o netəm koatərəmərə ne netəm-iasol mɨn rəhatat məmə kitat rafin okotatɨg e nəməlinuən kən motatɨg mətɨg, pəs kitat kotɨsiai-in wɨr Uhgɨn kən rəhatat naliwəkən in tətuatɨp.  
\v 3 Nolən rəha nəfakən mɨn u in təwɨr pɨk, kən in otol Uhgɨn Iosmegəh rəhatat nɨkin otagien lan.  
\v 4 Uhgɨn u, in tolkeike məmə otosmegəh netəmim rafin, kən molkeike məmə ilat okotɨtun motən nɨpahrienən e nəghatən pahrien rəhan.   
\p
\v 5 Otəfak o netəmim rafin məmə ilat okotahatətə e Uhgɨn məto-inu Uhgɨn kitiəh əm tətatɨg, kən suah kitiəh əm tatətul in suatɨp o nosən netəmim muwɨn kotol kitiəh ilat Uhgɨn, etəmim əh Kristo Iesu.  
\v 6 E nian ətuatɨp, in əm təmos-ipa rəhan nəmegəhən o nətouən suatɨp rəha netəmim rafin məmə otɨkɨs ilat e təfagə rat rəhalat. Kən inu tatəgətun məmə Uhgɨn tolkeike məmə otosmegəh netəmim rafin.\x - \xo 2:6 \xt Rom 3:29-30; Kal 1:4 \x*  
\v 7 Kən o nəghatən əh, Uhgɨn təmɨləs-ipər io məmə io aposol kit rəhan o nən-iarəpən namnusən təwɨr u kəm Iaihluə mɨn, netəmim itəm kəsənən məmə netəm Isrel, kən təmɨləs-ipər io məmə iəgətun kit rəha nahatətəən pahrien. Io iatən pahrien, eseiueiuəən.\x - \xo 2:7 \xt Wək 9:15; Kal 2:7-8; 2 Tim 1:11 \x*  
\v 8 Kən ikɨn mɨn rafin, iakolkeike məmə nəman okotəghat kəm Uhgɨn e nəfakən. Kən nian koatɨləs-ipər nelmɨlat məmə okotəfak kəm Uhgɨn, iakolkeike məmə nəmegəhən rəhalat otətuatɨp, kən nɨkilat təsahmən, kən məsotəhaiən ilat mɨn.   
\p
\v 9 Kən io iakolkeike məmə nɨpɨtan u iəfak mɨn okotuwɨn e rəhalat napən itəm tətuatɨp kən matəfətain wɨr ilat, məsotiuwən nətəlɨgən rəha nəman, kən məsotolən məmə netəmim okotehm o nausitən. Kən ilat kəsotolən noanulat məmə okotausit ron. Kən ilat kəsotuwɨn-inən natɨmnat mɨn o niuwən nətəlɨgən rəha netəmim, iatən natɨmnat mɨn tahmen-pən e napən mɨn itəm nəmtɨlat tiəkɨs, o nat kit kəmol e iaen u kol tatɨpɨt-ɨpɨt, o nat kit kəmol e perel inu kəpiel itəm nəmtɨn tiəkɨs.\x - \xo 2:9 \xt 1 Pita 3:3-5 \x*  
\v 10 Məto iakolkeike məmə nɨpɨtan u iəfak mɨn, rəhalat nətəlɨgən otəsuwɨnən o malə-malə rəha nɨpətɨlat o nehmən, məto okotol malə-malə e nəmegəhən rəhalat, inəh ilat okotol nolən mɨn itəm otasitu e netəmim, nolən mɨn itəm tətuatɨp o nɨpɨtan itəm koatən məmə ilat koatəfak kəm Uhgɨn.\x - \xo 2:10 \xt 1 Tim 5:10 \x*   
\p
\v 11 Nian nəman okoatəgətun e niməfak, nɨpɨtan okotəkəike moatətəlɨg-in məsotagətən, kən motəkəike motos-iəhau ilat, kən motɨsiai-in iəgətun mɨn, kən motətəu-pən iəgətun mɨn əh itəm koatəgətun.  
\v 12 Io esegəhan-inən nɨpɨtan məmə okotəgətun kən motərəmərə e nəman.\x - \xo 2:12 \xt 1 Kor 14:34 \x* Ilat okotəkəike kəsəghatən,  
\v 13 məto-inu aupən ikɨn, Uhgɨn təmaupən mol Atam, uarisɨg ikɨn təpanol If.\x - \xo 2:13 \xt Jen 2:7,21-22; 1 Kor 11:8-9 \x*  
\v 14 Kən sənəmə Atam u Setan təmeiuə-in aupən kən tol nəwian, məto If u təmol nəwia Setan kən mətgəhl lou rəha Uhgɨn.\x - \xo 2:14 \xt 2 Kor 11:3; Kal 3:1-6 \x*  
\v 15 Məto Uhgɨn otosmegəh nɨpɨtan nian ilat koatol ətuatɨp wək rəhalat, inu neməkən ne nehm wɨrən nɨsualkələh. In otosmegəh ilat okəmə koataskəlɨm əskasɨk nolən rəha nahatətəən, ne nolən rəha nolkeikeən netəmim, ne nolən rəha nəmegəhən itəm tətuatɨp.   
\c 3  
\s1 Netəm-iasol mɨn rəha niməfak  
\p
\v 1 Inu nəghatən tatən pahrien məmə, “Okəmə etəmim kit tolkeike məmə in otuwa etəm-iasol kit rəha niməfak, kən in təmolkeike wək kit itəm təwɨr.”   
\m
\v 2 Kən etəm-iasol tol nəhlan:  
\li1 okəkəike kəsehm-pənən nolən rat kit lan;  
\li1 in rəhan pətan kitiəh əm;  
\li1 tatehm wɨr nəmegəhən rəhan nian rafin;  
\li1 tatol natɨmnat e nɨtunən;  
\li1 katɨsiai-in;  
\li1 tatehm wɨr netəmim itəm koatuwɨn iman ikɨn;  
\li1 in iəgətun wɨr kit;   
\li1
\v 3 sənəmə etəmim kit rəha napɨsən o nəmouən;  
\li1 məto in etəm mətɨg;  
\li1 sənəmə in etəmim rəhan nəghatən tɨtatɨperəh pɨk tahmen e kaluəluə;  
\li1 nɨkin təsuwɨn pɨkən e məni;   
\li1
\v 4 in otəkəike matərəmərə wɨr e rəhan mɨn, kən mol məmə rəhan nɨsualkələh koatol nəwian moatɨsiai-in wɨr.  
\v 5 ?Məto okəmə in təruru nərəmərə wɨrən o rəhan mɨn, kən in otaroh nəhlan mərəmərə o niməfak rəha Uhgɨn?   
\li1
\v 6 Etəm tətahatətə wi e Iesu, in təsahmenən məmə otos wək u məta in tatos-ipər pɨk in, kən Uhgɨn tol nalpɨnən kəm in tol məmə təmol mihin e Setan u iausit pɨk.\x - \xo 3:6 \xt Taet 1:6-9 \x*   
\li1
\v 7 Kən etəm-iasol, rəhan nolən otəkəike məwɨr mətuatɨp məmə netəm kəsotəfakən okotən məmə in etəm təwɨr. Okəmə təsol mihinən, məta noanɨkulu rəha Setan toh pɨkən, kən nərgɨn in otərat.\x - \xo 3:7 \xt 2 Kor 8:21 \x*   
\s1 Netəm kotasitu e niməfak  
\p
\v 8 E nolən kitiəh əm, dikon mɨn, rəhalat nəmegəhən otəkəike mətuatɨp wɨr, kən moatən əm nɨpahrienən e nian rafin. Netəm koatapɨs o kotolkeike pɨk məni, kəsotahmenən o naskəlɨmən wək u.  
\v 9 Ilat netəmim itəm kotɨtun məmə nolən rat kit təsatɨgən elat, kən moataskəlɨm əskasɨk nəghatən pahrien mɨn rəha Iesu Kristo itəm Uhgɨn təmol əp.  
\v 10 Netəm kotol nəhlan, niməfak otəkəike makil wɨr rəhalat nəmegəhən, okəmə kəsehm-pənən nat kit tərat elat, kən ilat okotos wək rəha dikon.  
\v 11 Məto nɨpɨtan rəha netəm koatasitu e wək rəha niməfak, ilat mɨn okotəkəike motol rəhalat nəmegəhən tətuatɨp wɨr. Təsəwɨrən məmə ilat nɨpɨtan iən nɨkalɨtəm, o nɨpɨtan rəha napɨsən, məto ilat nɨpɨtan itəm netəmim koatahatətə elat e nian rafin.\x - \xo 3:11 \xt Taet 2:3 \x*  
\v 12 Suah kit itəm tatos wək rəha dikon, in otəkəike mos rəhan pətan kitiəh əm, kən in otəkəike matərəmərə wɨr e rəhan mɨn nɨsualkələh ne rəhan latuənu.  
\v 13 Netəmim itəm koatol-wɨr wək u rəha dikon, nərgɨlat in otəwɨr lan, kən rəhalat nətəlɨgən in otəskasɨk pɨk o naskəlɨmən nahatətəən rəhalat e Kristo Iesu.   
\s1 Nəukətɨn nahatətəən rəhatat  
\p
\v 14 Roiu əh, nian iakatəte naoa u kəm ik, nɨkik tatəht məmə, otəsuwəhən kən ekɨmnə mehm ik.  
\v 15 Məto okəmə esɨmnə uəhaiən, kən naoa u in otən natɨmnat rafin itəm kitat nenətɨ Uhgɨn okotətəu-pən. Inu kitat u nəfak, kən Uhgɨn rəhatat tatəmegəh mətatɨg namnun tɨkə. Kitat netəm nəfak u kotaskəlɨm nəghatən pahrien, kən matehm wɨr.  
\v 16 Nɨpahrienən, nəghatən pahrien rəha Iesu Kristo itəm Uhgɨn təmol əp, in nat pɨspɨs itəm in iahgin, kən tol nəhlan:  
\q1 Kristo in təmuwa etəmim kən netəmim kəmotəplan.  
\q1 Kən Narmɨn Rəha Uhgɨn tatəgətun wɨr məmə Iesu tətuatɨp wɨr.  
\q1 Kən nagelo mɨn kəmotehm in.  
\q1 Kən katən-iarəp namnusən təwɨr rəhan kəm netəmim ikɨn pɨsɨn pɨsɨn mɨn.  
\q1 Kən netəmim rəha nətueintən u kotahatətə lan.  
\q1 Kən Uhgɨn təmos muwɨn ilɨs e neai mətuatɨg ilau min.\x - \xo 3:16 \xt Mak 16:19; Kol 1:23; 1 Jon 2:18 \x*   
\c 4  
\s1 Iəgətun eiueiuə mɨn  
\p
\v 1 Narmɨn Rəha Uhgɨn tatən-iarəp wɨr məmə e nian mɨn uarisɨg Iesu otəpanuwa lan, netəmim tepət okotapəs nətəu-pənən nolən pahrien rəha nahatətəən e Uhgɨn. Ilat okotətəu-pən narmɨn eiueiuə mɨn kən motətəu-pən nəgətunən rəha iərmɨs mɨn.  
\v 2 Nəgətunən mɨn əh koatɨsɨ-pən o iəgətun mɨn itəm koatən məmə rəhalat nəghatən in nɨpahrienən, məto ilat koateiueiuə, kən məsotolən nat itəm koatən. Netəm mɨn əh, nətəlɨgən rəhalat teko-eko agɨn, kən kɨnotəruru nakilən məmə nəghatən pahrien hiə kən nəghatən eiueiuə hiə.  
\v 3 Ilat koatəgətun netəmim moatən məmə okəsotolən marɨt, kən moatəgətun ilat məmə okəsotunən nagwənən mɨn neen. Məto Uhgɨn təmol nagwənən mɨn əh məmə okotun ilat. Kən kitat u koatəfak kotɨtun nɨpahrienən, kotɨtun nosən, kəfak kənwiwi Uhgɨn ron, kən motun,\x - \xo 4:3 \xt Jen 9:3; Rom 14:6; 1 Kor 10:30-31 \x*  
\v 4 məto-inu natɨmnat rafin itəm Uhgɨn təmol ilat kotəwɨr əm. Nat kit tɨkə məmə okəsotunən. Kitat kotɨtun nunən natɨmnat rafin okəmə kitat koatəfak moatənwiwi Uhgɨn ron,  
\v 5 məto-inu Naoa Rəha Uhgɨn tatən məmə ilat kotəwɨr, kən kitat koatəfak ron. Kən roiu, nagwənən mɨn əh kotəwɨr əm.   
\s1 Iolwək təwɨr rəha Kristo Iesu  
\p
\v 6 Okəmə natən-iarəp nəghatən u kəm piatat mɨn ne wɨnɨtat mɨn, kən ik iolwək təwɨr kit rəha Kristo Iesu. Kən tatəgətun məmə ik etəmim kit itəm natun nəghatən wɨr mɨn rəha nahatətəən ne nəgətunən ətuatɨp matəmegəh lan, kən rəham nəmegəhən tatətəu-pən nəghatən mɨn əh rafin.  
\v 7 Apəs, əsətəlɨg-inən nəghatən eiueiuə mɨn itəm nətəlɨgən rəha Uhgɨn tɨkə lan, nəghatən mɨn u tahmen namsu əpnapɨn mɨn itəm nɨpətɨn tɨkə. Məto əgətun atɨp rəham nəmegəhən məmə tatətəu-pən Naoa Rəha Uhgɨn.\x - \xo 4:7 \xt 1 Tim 1:4 \x*  
\v 8 Nolən rəha nehm wɨrən nɨpətɨm məmə in otəsanən, in təwɨr o natɨmnat mɨn neen, məto okəmə natəgətun atɨp rəham nəmegəhən e nolən rəha Uhgɨn, kən in təwɨr məmə otasitu e natɨmnat rafin e nəmegəhən rəha nətueintən u, ne rəha nəmegəhən lilɨn.  
\v 9 Inu nəghatən tatən pahrien, kən kitat kotəkəike motən nɨpahrienən lan.  
\v 10 Kənu kitat koatol pɨk wək o iəgətun atɨpən rəhatat nəmegəhən e nolən əh, məto-inu kɨnotahatətə rəkɨs e Uhgɨn u tatəmegəh kən mətatɨg itulɨn, kən in Iosmegəh rəha netəmim rafin, məto in tatosmegəh əm netəm mɨn u itəm koatahatətə lan.\x - \xo 4:10 \xt 1 Tim 2:3-4 \x*   
\p
\v 11 Əgətun natɨmnat mɨn əh kəm netəmim, kən mən-ipən kəm ilat məmə okotəkəike moatətəu-pən.  
\v 12 Pəs netəmim okəsotehm əhauən ik məto-inu ik etəm aluə əm kit. Məto ol rəham nəmegəhən tətuatɨp wɨr məmə netəmim okotəplan məmə ik etəm mətə, kən ilat kotɨtun nətəu-pənən ik e nəghatən mɨn, ne naliwəkən, ne nolkeikeən, ne nahatətəən, ne nolən ətuatɨp.\x - \xo 4:12 \xt Taet 2:15 \x*  
\v 13 Ol natɨmnat mɨn əh, kən nat kɨsɨl mɨn, ol iləhal u məmə rəham wək okəhalətul aupən e rəham nəmegəhən mətoarus ekɨmnə: afin Naoa Rəha Uhgɨn kəm netəmim, kən mən-iarəp Naoa Rəha Uhgɨn, kən məgətun Naoa Rəha Uhgɨn.  
\v 14 Timoti, Uhgɨn təmos-ipɨnə kəm ik rəhan nasituən o nolən wək rəhan nian elta mɨn rəha niməfak kəmotələhəu-pən nelmɨlat lam, kən ien mɨn neen rəhalat kəmotən-iarəp nəghatən itəm Uhgɨn təmən lam. Əsapəsən nasituən əh.\x - \xo 4:14 \xt 2 Tim 1:6 \x*   
\p
\v 15 Ik onakəkəike matol wək mɨn u, kən rəham nətəlɨgən otəkəike mətatɨg əskasɨk e natɨmnat mɨn u pəs netəmim kotɨtun nehmən məmə rəham nəmegəhən ne rəham wək tatəwiə wɨr.  
\v 16 Atehm wɨr nolən mɨn e nəmegəhən rəham, kən ol rəham nəgətunən məmə in tatətuatɨp e nian rafin. Onakəkəike mətalkut əskasɨk məmə onəkol natɨmnat mɨn əh, məto-inu okəmə nakol, kən onakosmegəh itəmat netəm koatətəlɨg-in ik.   
\c 5  
\s1 Nolən rəha nɨsiaiiən o nəghatən kəm netəmim  
\p
\v 1 Səghat əskasɨkən e iaguɨhl mɨn, məto əghat kəm ilat e nɨsiaiiən məmə nakiuw rəhalat nətəlɨgən, tahmen əm mə ilat rəham tata ətuatɨp mɨn. E nolən kitiəh mɨn əm, ol tahmen əm kəm netəm aluə tahmen məmə ilat piam ətuatɨp mɨn.  
\v 2 Əghat mətɨg e nɨsiaiiən kəm nɨpɨtaguɨhl mɨn tahmen məmə rəham mama ətuatɨp mɨn. Rəham nəghatən ne nolən mɨn kəm nɨpɨtan itəm koatetəm aluə otəkəike mətuatɨp agɨn, tahmen məmə ilat wɨnɨm mɨn.   
\s1 Nolən rəha nehm wɨrən nəutahlɨmɨs mɨn  
\p
\v 3 Niməfak otəkəike matehm wɨr nəutahlɨmɨs mɨn itəm rəhan mɨn kotɨkə agɨn o nehmən ilat.  
\v 4 Məto nəutahlɨmɨs kit u nenətɨn mɨn əh-ikɨn o mipɨn mɨn əh-ikɨn, ilat okotəkəike motɨtun paupən məmə wək rəha netəm koatəfak, ilat okotaupən motehm wɨr atɨp rəhalat mɨn. Nolən u tahmen əm məmə koatətou rəhalat kaon kəm rəhalat mama ne tata ne pipi mɨn, kən inəh Uhgɨn nɨkin tagien ron.   
\p
\v 5 Məto nəutahlɨmɨs itəm tətatɨg in pɨsɨn agɨn əm, etəmim tɨkə o nehmən in, in tatələhəu-pən əskasɨk rəhan nətəlɨgən tətatɨg e Uhgɨn. In əh e nian rafin, lapɨn ne e nərauiəgən, in tatəfak kəm Uhgɨn məmə otətasitu lan.  
\v 6 Məto nəutahlɨmɨs u tatətəlɨg-in pɨk natɨmnat rəha nɨpətɨn o nətoən təwɨr lan, in tatəmegəh, məto e narmɨn tahmen məmə in tɨnɨmɨs rəkɨs.  
\v 7 Ik onakəkəike mən-ipən nəghatən mɨn əh kəm niməfak məmə ilat okotəkəike motol pəs netəmim kəsotən ratən ilat.  
\v 8 Suah kit otəkəike mehm wɨr rəhan mɨn, kən maupən mehm wɨr rəhan ətuatɨp mɨn. Məto okəmə in təsolən, tatəgətun məmə təməuhlin məntaan e nolən rəha nəfakən, in tərat maprəkɨs-in etəm təsəfakən.   
\p
\v 9 Okəmə nakəte-pən nərgɨ nəutahlɨmɨs kit e naoa rəha nasituən məmə niməfak otasitu elat, rəhan nup in otəkəike mos sikiste, kən rəhan iərman kitiəh əm aupən.  
\v 10 Kən in pətaguɨhl kit itəm netəmim koatɨsiai-in o rəhan nolən wɨr ne nasituən mɨn itəm in tatol, tahmen məmə in tatehm wɨr rəhan nɨsualkələh; kən nian iapɨspɨs mɨn okotuwa iman ikɨn, tatol təwɨr kəm ilat; kən matos-iəhau atɨp in mətasitu e netəm koatəfak;\f + \fr 5:10 \ft Nəghatən Kris ətuatɨp tatən məmə, “Kən tətaikuas e nelkɨ netəmim rəha Uhgɨn.” - Nolən əh tatəgətun məmə in pətan kit tatos-iəhau atɨp in; kən nɨkin tagien o nasituən e netəmim.\f* kən mətasitu e ian-rat mɨn; kən rəhan nətəlɨgən təskasɨk məmə otol wək mɨn itəm təwɨr.   
\p
\v 11 Məto səte-pənən nərgɨ nəutahlɨmɨs mɨn itəm kəsotɨpɨtaguɨhlən əh e naoa rəha nasituən, məto-inu uarisɨg ikɨn okəmə nətəlɨgən rəha nol mɨnən marɨt tɨnuwa məskasɨk e nɨkilat mɨnaprəkɨs-in nətəlɨgən rəhalat e Kristo, kən ilat kotəmə okotol mɨn marɨt.  
\v 12 Kən Uhgɨn in otakil mol nalpɨnən kəm ilat məto-inu kəmotətgəhl rəhalat noanawɨl itəm kəmotol kəm in aupən.\f + \fr 5:12 \ft E nian əh, nəutahlɨmɨs mɨn neen kəmotos noanawɨl rəhalat kəm Uhgɨn məmə okəsotolən marɨt, kən ilat okotol əm wək rəha niməfak. Kən okəmə nəutahlɨmɨs kit tolkeike məmə in otol marɨt mɨn, kən in otətgəhl rəhan noanawɨl itəm təmol kəm Uhgɨn.\f*  
\v 13 Kən nat tərat kit mɨn, məta ilat koatəpou kən motos nolən rəha nuwɨnən e nimə mɨn rafin moatən nəghatən itəm nɨpətɨn tɨkə. Uarisɨg ilat kotuwa motərat pɨk o nosən musmus e nəghatən rəha suah pɨsɨn o nosən muwɨn məhləmɨsin nɨməme mənɨg lan, kən ilat kotolkeike məmə okotən pɨk nəghatən rəha netəm pɨsɨn, kən ilat koatən nəghatən mɨn neen itəm təsahmenən məmə okotən.\x - \xo 5:13 \xt 2 Tes 3:11 \x*  
\v 14 Kən io ekatən kəm nəutahlɨmɨs mɨn itəm kəsotɨpɨtaguɨhlən məmə təwɨr ilat okotol mɨn marɨt, kən motɨləs nɨsualkələh, kən okotehm wɨr rəhalat mɨn. Kən okəmə kotol nəhlan, kən məsotos-ipənən kuhal kit kəm rəhatat tɨkɨmɨr mɨn məmə okotən rat kitat.\x - \xo 5:14 \xt 1 Kor 7:9 \x*  
\v 15 Məto nəutahlɨmɨs neen kɨnotapəs rəkɨs suatɨp ətuatɨp kən moatətəu-pən Setan.  
\v 16 Nɨpɨtan u iəfak mɨn okotəkəike moatehm wɨr nəutahlɨmɨs mɨn rəhalat, məsotəhlman-pənən ilat kəm niməfak məmə otatehm ilat. Kən niməfak in otatehm əm nəutahlɨmɨs mɨn u rəhalat netəmim kotɨkə agɨn məmə okoatehm ilat.   
\s1 Wək rəha netəm-iasol rəha niməfak  
\p
\v 17 Elta mɨn itəm koatərəmərə wɨr e wək rəha niməfak, niməfak otəkəike mɨsiai-in ilat, kən matətou ilat. Kən iəgətun mɨn ne netəm koatən-iarəp Naoa Rəha Uhgɨn, ilat koatətul aupən məmə okɨsiai-in ilat.  
\v 18 Məto-inu Naoa Rəha Uhgɨn tatən məmə, “Nian kau kit tatol wək kit rəham, kən okəmə tolkeike məmə otun kit, sahtosɨg-inən.” Kən tatən mɨn məmə, “Nian suah kit tatol wək, məto okəike kətou in lan.”\x - \xo 5:18 \xt Dut 25:4; Mat 10:10; 1 Kor 9:9 \x*   
\p
\v 19 Əsətəlɨg-inən nəghatən rəha etəmim kitiəh əm itəm tatən məmə elta kit rəha niməfak təmol nolən rat, məto okəmə etəmim kəiu o kɨsɨl katəhalən, kən nakətəlɨg-in rəhaləhal nəghatən.\x - \xo 5:19 \xt 2 Kor 13:1 \x*  
\v 20 Kən okəmə etəm-iasol kit rəha niməfak tatol nat kit tərat, kən natəghat əskasɨk kəm in e nɨganəmtɨ netəmim rafin rəha niməfak, kən tol nəhlan netəmim okotəgɨn o nolən nat tərat mɨn.\x - \xo 5:20 \xt Efes 5:11 \x*   
\p
\v 21 E nɨganəmtɨ Uhgɨn, ne Iesu, ne nagelo mɨn itəm Uhgɨn təmɨtəpun rəkɨs ilat, io ekatən əskasɨk kəm ik məmə ik onakəkəike mətəu-pən nəghatən rəhak e nolən itəm in tətuatɨp. Ik onakəsolən nolən pɨsɨn kəm suah kit, kən matɨg mol pɨsɨn mɨn kəm suah kit. Məto onəkol tahmen ahmen əm kəm ilat rafin.   
\p
\v 22 Əsələs-ipər ueiuəhaiən etəmim məmə in otos wək rəha niməfak, inu nakoatələhəu-pən nelmɨtəmat moatəfak lan. Məto-inu okəmə in suah kit itəm rəhan əh-ikɨn nolən rat, kən rəhan nolən rat otatɨg lam, tahmen məmə ik mɨn nəmos rəhan nolən rat. Məto ol əm rəham nəmegəhən tatuwiwi matətuatɨp e nian rafin.   
\p
\v 23-25 Netəmim neen kitat kotɨtun məmə ilat nol təfagə rat, kən kotɨtun məmə Uhgɨn otol nalpɨnən kəm ilat. Məto neen rəhalat təfagə rat tatəhluaig əh-roiu, məto uarisɨg okəpanotəplan. Kən tahmen ahmen əm, nian tepət wək itəm təwɨr mɨn, kitat kotɨtun əm. Məto neen əh-ikɨn itəm koatəhluaig əh-roiu, məto okəpanotəplan ilat.  
\p Təsəwɨrən məmə onakənɨm əm nəhau məto-inu, nian neen ik nakatɨmɨs. Məto təwɨr məmə onakənɨm wain noan məsɨn pəs in tasitu e nərpəm.   
\c 6  
\s1 Nolən ətuatɨp o slef mɨn  
\p
\v 1 Slef mɨn itəm koatəfak okotəkəike motɨsiai-in netəm-iasol mɨn rəhalat. Nolən əh in otahtosɨg-in naihluə, məmə kəsotən ratən nərgɨ Uhgɨn, kən məsotən ratən nəgətunən rəhatat.\x - \xo 6:1 \xt Efes 6:5 \x*\fig |alt="Slave undoing master’s sandal" src="LB00294B.TIF" size="col" loc="1Ti 6:1" ref="1 Tim 6:1" \fig*  
\v 2 Məto slef mɨn itəm rəhalat etəm-iasol in iəfak, ilat okəsotolən nolən əh u kotəmə, “Ei. Etəm-iasol əh in piatat əm kit,” kən ilat məsotɨsiai-in wɨrən. Məto ilat okotəkəike motol wək pɨk təhmɨn mɨn e nɨkilat pahrien, məto-inu rəhalat etəm-iasol in iəfak kit itəm koatolkeike in.\x - \xo 6:2 \xt Flm 16 \x*  
\s1 Nəgətunən neiueiuəən mɨn ne natɨmnat wɨr mɨn pahrien  
\p Natɨmnat mɨn u, ik onakəkəike matəgətun netəmim lan. Kən e nian rafin ik onakəkəike matəghat əskasɨk kəm ilat o nətəu-pənən.   
\p
\v 3 Məto netəmim neen koatəgətun nəghatən neen itəm tol pɨsɨn e nəghatən əh rəhak, kən ilat koatən məmə nəgətunən rəha Iərəmərə rəhatat Iesu Kristo, in neiueiuəən, kən koatən məmə nəgətunən rəha nolən rəha nəmegəhən itəm Uhgɨn tolkeike, in neiueiuəən.\x - \xo 6:3 \xt Kal 1:6-9 \x*  
\v 4 Netəm mɨn əh koatol nəhlan ilat kəsotɨtun agɨn-əhən nat kit, kən ilat nausit pɨk. Ilat kotalməl o nuwɨnən məghat pɨk o nəghatən mɨn itəm tatiuw-pa neməha, o nəghatən mɨn itəm netəmim koatetəhau ilat mɨn ron. Nolən u in tatol netəmim koatetet ilat mɨn, kən motəhap-əhap ilat mɨn, kən moatəghat rat e nərgɨlat mɨn, kən moatətəlɨg rat elat mɨn.  
\v 5 Kən e nian rafin ilat koatol tɨməht. Inu nolən rəha netəmim itəm rəhalat nətəlɨgən tərat, ilat koatəlue e nəghatən pahrien. Ilat koatən məmə suatɨp rəha nahatətəən e Uhgɨn in suatɨp kit o nosən məni ne nautə mɨn.\x - \xo 6:5 \xt 2 Tim 3:8; 4:4; Taet 1:14 \x*   
\p
\v 6 Məto nat itəm təwɨr pɨk sənəmə kitat kotos məni ne nautə. Nat itəm təwɨr pɨk in məmə kitat okotaliwək e nolən itəm Uhgɨn tolkeike, kən motagien əm, nat əpnapɨn rəhatat nautə noan məsɨn o tepət,\x - \xo 6:6 \xt Fil 4:11-12; 1 Tim 4:8; Hip 13:5 \x*  
\v 7 məto-inu nian kitat kəmotaiir-pa e nətueintən u, kən kəməsotosən nat kit motuwa. Kən e nian okotɨmɨs lan, okol kəsotos mɨnən nat kit motɨtəlɨg.\x - \xo 6:7 \xt Job 1:21 \x*  
\v 8 Məto okəmə nɨgɨtat nagwənən ne napən tahmen əm, kən kitat kotagien.  
\v 9 Netəmim itəm kotolkeike pɨk məmə rəhalat nautə otepət, in tɨmətɨg əm olat məmə okotol nolən rat mɨn tepət. In tahmen-pən e noanɨkulu tətohasɨn ilat e noakəmɨhl rəha nəratən, kən ilat kotolkeike məmə okotol natɨmnat tepət rəha nalmələn, kən natɨmnat tepət itəm tərat olat. Kən nolkeikeən rəha natɨmnat rat mɨn əh okoatərəkɨn-rəkɨn nəmegəhən rəhalat.  
\v 10 Məto-inu nolən rəha nolkeike pɨkən məni, in nəukətɨn natɨmnat rat tepət. Kən netəmim neen ilat koatətul-iəkɨs o nətəu-pənən suatɨp u, kən ilat kɨnotuwɨn rəkɨs isəu o nolən rəha nahatətəən, kən ilat koatol natɨmnat mɨn neen itəm tatərəkɨn atɨp nɨkilat, kən moatəto tərat lan.\x - \xo 6:10 \xt Efes 5:5 \x*   
\s1 Nəghatən wɨr rəha Pol tatuwɨn kəm Timoti  
\p
\v 11 Məto ik Timoti, etəm rəha Uhgɨn, aiu muwɨn isəu o nolən rat mɨn əh. Ik onakəkəike malkut pɨk o nətəu-pənən nolən ətuatɨp, itəm Uhgɨn tolkeike. Rəham nahatətəən otəkəike məskasɨk, kən ik onakəkəike molkeike netəmim. Askəlɨm rəham nahatətəən tatuwɨn əm nulan, namnun tɨkə. Kən onəkəike muwa ik etəm mətɨg kit.\x - \xo 6:11 \xt 2 Tim 2:22 \x*  
\v 12 Onakəluagɨn wɨr e nəluagɨnən rəha nahatətəən. Kən maskəlɨm nəmegəhən lilɨn itəm Uhgɨn təmaun-in ik ron. Aupən ikɨn in təmaun-in ik ron nian nəmən-iarəp nahatətəən rəham e Iesu e nɨganəmtɨ netəmim tepət.\x - \xo 6:12 \xt 1 Kor 9:25-26; 2 Tim 4:7 \x*   
\p
\v 13 E nɨganəmtɨ Uhgɨn, itəm tatos-ipa nəmegəhən kəm natɨmnat rafin, ne nɨganəmtɨ Kristo Iesu itəm təmən-iarəp wɨr nəghatən pahrien e nɨganəmtɨ Pontias Pailat, iatəghat əskasɨk kəm ik nəhlan:\x - \xo 6:13 \xt Jon 18:36-37 \x*  
\v 14 ol natɨmnat mɨn u, kən məsapəsən kit mətoarus-pən Iərəmərə rəhatat Iesu Kristo otuwa  
\v 15 e nian ətuatɨp itəm Uhgɨn təmɨtəpun. Uhgɨn itəm kitat okotəkəike moatənwiwi e nian rafin, in pɨsɨn əm tatərəmərə e natɨmnat rafin. In Kig rəha kig mɨn rafin, kən Iərəmərə rəha iərəmərə mɨn rafin.\x - \xo 6:15 \xt Nol Əpən 17:14 \x*  
\v 16 In əm təsɨmɨsən mətatɨg lilɨn, rəhan nətuounən tɨkə, kən namnun tɨkə. Ikɨn tətatɨg ikɨn, nəhag-əhagən tasiə mɨtəlau in, kən okol kəsanən iuəhkɨr ron. Suah kit təsehmən əh in, kən okol suah kit təsehmən nian kit. Nian rafin kitat okotəkəike motɨsiai-in in, kən moatən-iarəp rəhan nəsanənən ne nərəmərəən matuwɨn matuwɨn namnun tɨkə. Tol nəhlan. Əwəh.   
\s1 Nəfak u rəhalat nautə tepət  
\p
\v 17 Əghat əskasɨk kəm netəm koatəfak itəm rəhalat nautə rəha nətueintən u tepət. Ən məmə ilat okəsotɨləs-ipər pɨkən ilat, kən kəsotahatətəən e rəhalat məni u tepət rəha roiu əm, məto olawɨg ne tɨkə mɨn. Ilat okotəkəike motahatətə əm e Uhgɨn itəm tatos-ipa natɨmnat wɨr tepət kəm kitat məmə kitat okotəto təwɨr lan.\x - \xo 6:17 \xt Luk 12:20-21 \x*  
\v 18 Əghat əskasɨk kəm ilat məmə okotɨmətə e nolən təwɨr, ne nasituən wɨr mɨn. Kən nɨkilat otəkəike magien o nawteən kəm netəmim.  
\v 19 E nolən əh, in tahmen məmə ilat koatələhəu natɨmnat wɨr mɨn tepət, tahmen-pən əm məmə kəmotasa wɨr o nəmegəhən itəm otəpanuwa. Kən ilat kotɨtun nosən nəmegəhən, itəm nəmegəhən pahrien.\x - \xo 6:19 \xt Mat 6:20 \x*   
\s1 Namnun nəghatən rəha Pol  
\p
\v 20 Timoti, ik onakəkəike matehm wɨr natɨmnat mɨn itəm Uhgɨn təmələhəu-pən rəkɨs e nelməm. Apəs kən mətul isəu o nəghatən mɨn itəm nɨpətɨlat tɨkə kən kəsotos-ipənən nɨsiaiiən kəm Uhgɨn, kən nəghatən mɨn itəm kəsotətuatɨpən e Naoa Rəha Uhgɨn. Nəghatən mɨn əh katən məmə koatos-ipa nɨtunən, məto kəp, koateiuə.  
\v 21 Məto netəmim neen koatuarisɨg-in nəghatən eiueiuə mɨn əh, kən mɨnotos-arəpən e suatɨp rəha nahatətəən pahrien.  
\p Pəs Uhgɨn otawte-in rəhan nəwɨrən kəm itəmat.\x - \xo 6:21 \xt 1 Tim 1:6; 2 Tim 2:18 \x*