\id EPH - Kwamera Translation (after typesetting 0613) 
\h Efesas 
\toc1 Efesas 
\toc2 Efesas 
\toc3 Efes 
\mt1 Efesas  
\imt1 Nəɡkiariien sə rani mə nəfe i nəkukuə  
\ip Ia nuk 60 Pol ramarə ia kalapus fwe taon nəha Rom nuk kəru, nənə mɨrai nəkukuə i revən tɨ nakalasia me rukurau ia taon nəha Efesas. Efesas in taon asori riti. Nəɡkiariien asori səvəi Pol ia nəkukuə i in i mə nəkur Isrel mɨne nərmama rɨpko mhə irəha nəkur Isrel tuhəuvehe mhəmwhen nɨpwrai iərmama kuatia ia Kristo. Noien nəha ramesi pen nətərɨɡien sə Kumwesən rɨnamərkwafə irə fwe kupwən. Pol rɨni mə səuvehe mho kuatia ia Iesu Kristo, ro pen tsaməkeikei mhokeikei kɨtaha me. Pol ramahatən kɨtaha mə tsaməkeikei mharə ia nokeikeiien rəmwhen ia iərman rokeikei səvənhi pran, mɨne tata mɨne mama krouokeikei səvənrau iəkunouihi, mɨne slef trokeikei səvənhi iəmə asori. Pol raməɡkiari mwi ia nakalasia me. Rɨpko mhə nousəsɨmwɨnien əpa səvənraha fwe Efesas, mətə nərmama səməme hahatətə ia Iesu Kristo rukurau ia tɨprənə i. Pol rɨni mə Iesu rokeikei kɨtaha rəmwhen kɨtaha sokeikei nɨpwrataha mɨne rəmwhen ia iərman rokeikei pran səvənhi. Ia nəkukuə i rusipekɨn ia nakalasia me mɨni mə irəha həmwhen ia nɨpwrai Kristo, mhəmwhen ia nimwə riti sə Kumwesən rauvrhəkɨn, mhəmwhen mwi ia pran səvəi Kristo.  
\c 1  
\s1 Nəɡkiariien sə rakupwən  
\p
\v 1 \x - \xo 1:1 \xt Rom 1:1,7, 1Kor 1:1, Kol 1:1, Wok Me 18:19-21, Wok Me 19:1\x*Iou Pol. Iou aposol riti səvəi Iesu Kristo tɨ nəri nə mə Kumwesən rɨno rəmwhen ia sə in rokeikei muvehi utə iou mə tako.  
\p Nəkukuə i rauvehe tukumiaha nərmama me səvənhi ia taon nəha Efesas kɨmiaha hiamahatətə pərhien ia Iesu Kristo.   
\p
\v 2 \x - \xo 1:2 \xt 2Kor 1:2, Kol 1:2\x*Nəfwakiien səiou mə Kumwesən tata səkɨtaha mɨne Iesu Kristo Iərɨmənu səkɨtaha, trouəriari pehe namasanien mɨne nəmərinuien m kɨmiaha.   
\s1 Kumwesən rəkwein amasan ia kɨtaha səməme səməuvehe mho kuatia kɨtaha Kristo  
\p
\v 3 \x - \xo 1:3 \xt Efes 2:6\x*Pwəh səɡnəɡɨni Kumwesən i in Kumwesən mɨne Tata səvəi Iərɨmənu səkɨtaha Iesu Kristo. In rɨnəkwein amasan ia kɨtaha nərmama səməme səməuvehe mho kuatia kɨtaha Kristo, məriari pehe ia nənɨmwɨtaha mɨne narimnari amasan me pam səməme kamhəuku pen ia nɨtətə ia neiai.  
\v 4 \x - \xo 1:4 \xt Jon 15:16, 17:24, 2Tes 2:13, Efes 5:27, Kol 1:22\x*In ruvərfi raka kɨtaha fwe tui nəpɨn tɨprənə ramiwən ihi, mə tsəuvehe mho kuatia kɨtaha Kristo, nənə mhəuvehe mho nəkur ikinan me səvənhi, tsatukwatukw pam ia nənimen. Tɨ nəri nə mə in rokeikei kɨtaha,  
\v 5 \x - \xo 1:5 \xt Jon 1:12\x*in rɨnəmri əpə raka kɨtaha fwe tui anan, mə kɨtaha tsəuvehe mho nɨpwnətɨn me ia Iesu Kristo. Noien nəha ramesi pen nətərɨɡien amasan səvənhi mɨne nəfe in rokeikei mə tro.  
\v 6 \x - \xo 1:6 \xt Mat 3:17, Kol 1:13\x*Kumwesən ro iamɨnhi irə mə tsaməɡnəɡɨni in tɨ namasanien səvənhi sə ramasan məpi raka. In rəriari pehe auər a namasanien nəha m kɨtaha saməuvehi raku pen tɨ Tɨni keikei.  
\v 7 \x - \xo 1:7 \xt Efes 2:7, Kol 1:14,20\x*Tɨ nəri nə mə kɨtaha səməuvehe mho kuatia kɨtaha min, nɨten rɨfi nari ia kɨtaha, mo Kumwesən trəpwəh nərpwɨnien noien ərəha me səkɨtaha. Noien nəha ramesi pen namasanien səvənhi sə rasori pɨk anan.  
\v 8 In rətəɡi irapw namasanien nəha m kɨtaha rəpi raka, mo kɨtaha səukurən mhətə sas ia narimnari me pam.  
\v 9 \x - \xo 1:9 \xt Rom 16:25\x*In ro pui pehe m kɨtaha nəfe in rɨnamərkwafə i fwe kupwən mokeikei mə tro. Nəri nəha ramesi pen nətərɨɡien amasan səvənhi sə in tro kɨni nəɡhi Kristo irə.  
\v 10 \x - \xo 1:10 \xt Kal 4:4, Kol 1:16,20\x*Kumwesən tro nəri nəha ia nəpɨn atukwatukw səvənhi, mousəsɨmwɨn narimnari me pam ia neiai mɨne ia tɨprənə həuvehe Kristo trasori ia nirəha.   
\p
\v 11 \x - \xo 1:11 \xt Rom 8:28-29\x*Kumwesən rɨmərfi kɨmaha mwi mə kɨmaha tahəuvehe nərmama səvənhi, mho kuatia kɨmaha Kristo. In ro iamɨnha irə mesi pen nətərɨɡien səvənhi sə in ruvəukurən raka fwe tui anan. In Kumwesən sə ramo narimnari me pam mamesi pen nətərɨɡien səvənhi mɨne nəfe rokeikei mə tro.  
\v 12 Nənə in rokeikei mə kɨmaha səməme iahəməukupwən mhəmri pen əknekɨn nətərɨɡien səkɨmaha ia Kristo tahaməkeikei mhəɡnəɡɨni in tɨ nasoriien səvənhi.  
\v 13 \x - \xo 1:13 \xt Kol 1:4-6, Efes 4:30\x*Nənə kɨmiaha mwi hiəməuvehe mho kuatia kɨmiaha min nəpɨn hiəreɡi nəɡkiariien pərhien, nəɡkiariien amasan sə Kumwesən rauvehimɨru kɨmiaha irə. Tɨ nəri nə mə kɨmiaha hiəni nɨpərhienien ia Kristo, Kumwesən rəmri pen mak səvənhi ia kɨmiaha rahatən pen mə kɨmiaha nərmama me səvənhi. Mak nə in nə Nənɨmwɨn Ikinan sə Kumwesən rɨməni mə truvei pehe.  
\v 14 \x - \xo 1:14 \xt 2Kor 1:22\x*Tɨ nəri nə mə Nənɨmwɨn Ikinan ramarə ia kɨtaha, nənə, kɨtaha səukurən amasan mə Kumwesən truvei pehe pam narimnari amasan me nəha in rɨnəmri karen mə səkɨtaha. Kɨtaha tsəuvehi narimnari amasan me nəha nəpɨn Kumwesən trɨfi anan nari ia kɨtaha. Pwəh səɡnəɡɨni in tɨ nasoriien səvənhi!   
\s1 Nəfwakiien mɨne nɨni viviien  
\p
\v 15-16 \x - \xo 1:15-16 \xt Kol 1:3-4, 1Tes 1:2\x*Ro pen, ia nəpɨn me pam iakani vivi Kumwesən tukumiaha, məpwəh nəpwəhien, tɨ nəri nə mə iakuvəreɡi raka kamɨni nahatətəien səkɨmiaha ia Iərɨmənu səkɨtaha Iesu, mɨne nokeikeiien səkɨmiaha sə ramevən tɨ nərmama me pam səvənhi. Ia nəpɨn me pam iakani kɨmiaha ia nəfwakiien me səiou,  
\v 17 \x - \xo 1:17 \xt Kol 1:9\x*maməres Kumwesən səvəi Iərɨmənu səkɨtaha Iesu Kristo, Tata sə ramasan pɨk, mə in truvei pehe Nənɨmwɨn səvənhi m kɨmiaha. Nənɨmwɨn nəha tro kɨmiaha hiəukurən nari, mo pui Kumwesən m kɨmiaha mə tihəukurən amasan in.  
\v 18 \x - \xo 1:18 \xt Efes 4:4, Kol 1:12\x*Iakaməres mə fwe imwə ia rerɨmiaha nəmrɨmiaha trukuraan mə tihətə sas nəri nəha Kumwesən rɨnəkwein kɨmiaha tukwe mɨni mə tihəmri pen əknekɨn nətərɨɡien səkɨmiaha irə. Tihətə sas mwi ia narimnari amasan me rɨpɨk səməme in truvei pen m nərmama me səvənhi,  
\v 19 \x - \xo 1:19 \xt Kol 1:11\x*mɨne nɨskaiien səvənhi sə rasori anan ia kɨtaha nərmama saməni nɨpərhienien ia Kristo. Nɨskaiien nəha rəmwhen ia nɨskaiien asori səvənhi  
\v 20 \x - \xo 1:20 \xt 2Kor 13:4, Kol 2:12, Hip 1:3, Kol 1:16, 2:10\x*sə in rɨno Kristo irə rətui mwi ia nemhəien səvənhi, marə mo mwi in rəkure ia nɨkaren mwatuk ia nɨtətə ia neiai.  
\v 21 Kwopun Kristo raməkure ikɨn in fwe irənhə anan məpi raka pam nənɨmwɨn me səməme kamhəuvehi nasoriien mɨne nərɨmənuien, məpi raka pam nəmə skai me mɨne nərɨmənu me. Rəmwhen a mwi nəhaɡ sə Kumwesən rɨməuvei pen min in irənhə anan məpi raka nahaɡ me pam səməme kamɨni. Rɨpko mhə nəhaɡ me əpa i səməme kamɨni ia nəpɨn i ipwet mɨne mətə nəhaɡ me nəha mwi səməme tukɨni ia nəpɨn sə trɨpkuvehe.  
\v 22 \x - \xo 1:22 \xt Sam 8:6, Mat 28:18\x*Kumwesən rɨnəmri narimnari me pam kamharə inhərɨpw ia tɨpaɡe nɨsui Kristo nənə mo in ruvehe masori ia narimnari me pam. Ro iamɨnhi irə mə trasitu ia nakalasia me səvənhi.  
\v 23 \x - \xo 1:23 \xt Efes 4:10,15, Rom 12:5, Kol 1:18\x*Nakalasia me nəha irəha nə nɨpwrai Kristo, Kristo rukuər ia nirəha, nənə ia noien a mwi nəha in rukuər ia narimnari me pam.   
\c 2  
\s1 Kumwesən rɨməuvehimɨru kɨtaha ia namasanien səvənhi  
\p
\v 1 \x - \xo 2:1 \xt Kol 1:21, 2:13\x*Fwe kupwən kɨmiaha hiəmwhen mə hiəuvamhə raka tɨ nəri nə mə hiamərui nəkwai Kumwesən, nənə mamho noien ərəha me.  
\v 2 \x - \xo 2:2 \xt Kol 3:7, Taet 3:3, Jon 12:31, Efes 5:6, 6:12\x*Fwe kupwən hiamavən mamho noien ərəha me nəha, mamhesi pen suatuk səvəi tɨprənə i, mamhəkurirə iəremhə asori sə ramərɨmənu ia nənɨmwɨn ərəha me ia nɨmaɡouaɡou. In nəha nənɨmwɨn sə ramowok nəha təkwtəkwuni ia reri nərmama səməme kamhərui nəkwai Kumwesən.  
\v 3 \x - \xo 2:3 \xt Kol 3:6\x*Fwe kupwən kɨtaha pam səmwhen a ia nirəha. Noien ərəha me rerɨtaha rokeikei pɨk kamhəiri kɨtaha samo nəfe nəɡhɨn nɨpwrataha mɨne nətərɨɡien səkɨtaha krouokeikei. Ro pen ia noien səkɨtaha kɨtaha səmwhen a ia nərmama me pam səməme hamo niemaha raməpi pɨk Kumwesən.  
\v 4 Mətə Kumwesən napiien səvənhi rasori. Nokeikeiien rokeikei kɨtaha irə rasori pɨk anan,  
\v 5 mo in ruvei pehe nɨmɨruien m kɨtaha nəpɨn səmwhen ia nərmama həuvamhə raka ia noien ərəha me, sətui mwi ia nemhəien kɨtaha Kristo. (Kumwesən rɨnasitu ia kɨmiaha ia namasanien səvənhi nənə muvehimɨru kɨmiaha.)  
\v 6 \x - \xo 2:6 \xt Kol 2:12\x*Nənə ia noien nəha sə Kumwesən ro kɨtaha səməuvehe mho kuatia kɨtaha Iesu Kristo, in ruvehi utə kɨtaha min, səkure kɨtaha min ia nɨtətə ia neiai.  
\v 7 \x - \xo 2:7 \xt Efes 1:7\x*In rokeikei mə ia nəpɨn me səməme kamhəuvehe in trukurən noien nərmama hətoni namasanien i səvənhi rasori pɨk anan irau nokeikeiien krauvehe tukutaha ia Iesu Kristo.  
\v 8 \x - \xo 2:8 \xt Jon 4:10, Hip 6:4\x*Kumwesən rɨnasitu ia kɨmiaha ia namasanien səvənhi, nənə muvehimɨru kɨmiaha, tɨ nəri nə mə hiaməni nɨpərhienien ia Kristo. Narimnari me nəha rɨpko mhə kɨmiaha atukw hiəno, mətə rəmwhen ia nari riti sə Kumwesən rɨməuvei pehe auər a m kɨmiaha.  
\v 9 \x - \xo 2:9 \xt 1Kor 1:29-31, 2Tim 1:9\x*Ro pen ko iərmama riti rɨpkəfiəutə atukw mhə in tukwe, tɨ nəri nə mə rɨpko mhə kɨmiaha hiəno narimnari me nəha.  
\v 10 \x - \xo 2:10 \xt Taet 2:14\x*Ro iamɨnhi irə tɨ nəri nə mə kɨtaha nərmama Kumwesən rɨno wok ia nɨmɨruien səkɨtaha, mo kɨtaha səuvehe mho kuatia kɨtaha Iesu Kristo mə kɨtaha tsamo noien amasan me. Kumwesən rɨnəpnəpenə raka ia noien amasan me nəha fwe kupwən mə kɨtaha tsamarə mamho.   
\s1 Nəkur Isrel mɨne nərmama rɨpko mhə irəha nəkur Isrel  
\p
\v 11 \x - \xo 2:11 \xt Efes 5:8\x*Ro iamɨnhi irə kɨmiaha nərmama rɨpko mhə kɨmiaha nəkur Isrel ia nɨpwramiaha rerɨmiaha tramrhi narəien kupwən səkɨmiaha. Nəkur Isrel kamɨni irəha mə nərmama kauvehi ninhum mɨnraha irəha kamhəni ərəha kɨmiaha tɨ nəri nə mə kɨpkuvehi mhə ninhum m kɨmiaha. Nuvehiien ninhum nəha iakani kamo ia nɨpwrai iərmama, nərmama kamho ia rəɡɨnraha.  
\v 12 \x - \xo 2:12 \xt Kol 1:21, Rom 9:4, 1Tes 4:13\x*Kɨmiaha rerɨmiaha tramrhi mə fwe kupwən kɨmiaha hiamarə Kristo riwən tukumiaha, kɨmiaha nəkur iruə me, rɨpko mhə kɨmiaha nəkur Isrel, kɨmiaha nəkur pwɨspwɨs me, ko hiəpkuvehi mhə narimnari me səməme Kumwesən rɨno promes fwe kupwən mə truvei pen m nərmama me səvənhi. Fwe kupwən narəien səkɨmiaha ia təkure tɨprənə i nari amasan riti riwən irə sə tihameitenhi mə truvehe, nənə hiəreirei anan Kumwesən.  
\v 13 \x - \xo 2:13 \xt Kol 1:20\x*Fwe kupwən kɨmiaha hiaməuvən isipwɨn tɨ Kumwesən, mətə təkwtəkwuni hiaməuvehe mho kuatia kɨmiaha Iesu Kristo, nənə mhəuvehe ipaka tɨ Kumwesən ia nɨte Kristo.   
\p
\v 14 \x - \xo 2:14 \xt Aes 9:6, 1Kor 12:13, Kol 2:14\x*Ro iamɨnhi irə tɨ nəri nə mə Kristo in nə nəmərinuien səkɨtaha in rɨno kɨtaha nəkur Isrel mɨne səməme rɨpko mhə kɨtaha nəkur Isrel səuvehe mho kuatia. Nəpai kɨno ia kəruəterei sə fwe kupwən ro kɨtaha saməmwəki kɨtaha me, rərpɨfi kɨtaha səpkuvehe mhə mho kuatia, Kristo rɨnousi ətestesi nəpai nəha rɨmwei ia nemhəien səvənhi.  
\v 15 \x - \xo 2:15 \xt 2Kor 5:17, Kol 1:20,22\x*In ruvehi raka Loa səvəi nəkur Isrel irəha natuakəmien me irə, mə in rukurən nuvi sɨmwɨnien ia nɨpwran nəkur Isrel mɨne nərmama rɨpko mhə irəha nəkur Isrel krouvehe iərmama vi riti ia nirau. Ia noien nəha in rəmri nəmərinuien.  
\v 16 \x - \xo 2:16 \xt Sek 9:10\x*Ia nei kamarkuaui in rousəsɨmwɨn kɨtaha pəri ia nɨpwran kuatia, mɨpeki kɨtaha səuvehe tɨ Kumwesən, mousi əpune noien i saməmwəki kɨtaha me.  
\v 17 \x - \xo 2:17 \xt Aes 57:19\x*In rɨməuvehe məvisau nəɡkiariien amasan səvəi nəmərinuien revən tɨ nərmama isipwɨn tɨ Kumwesən, nənə məvisau mwi nəɡkiariien nəha revən tɨ nərmama ipaka tukwe.  
\v 18 \x - \xo 2:18 \xt Efes 3:12\x*Nənə tɨ nəri nə mə kɨtaha səməuvehe mho kuatia kɨtaha min, kɨtaha nəkur Isrel mɨne səməme rɨpko mhə kɨtaha nəkur Isrel kɨtaha pam səukurən nuvnimwəien ia Nənɨmwɨn kuatia mhəuvən tɨ Tata Kumwesən.   
\p
\v 19 \x - \xo 2:19 \xt Efes 3:6, Hip 12:22-23\x*Ro iamɨnhi irə rɨpko mhə kɨmiaha nəkur iruə me rəmwhen sə fwe kupwən, rɨpko mhə kɨmiaha nərmama pwɨspwɨs me, mətə kɨmiaha hiəuvəuvehe mhəno kuatia kɨmiaha nərmama ikinan me səvəi Kumwesən, kɨmiaha nərmama ia nəkwai nimwə səvənhi.  
\v 20 \x - \xo 2:20 \xt Mat 16:18, 1Kor 3:11\x*Kuvrhəkɨn nimwə nəha ia təkure nəri sə aposol me mɨne profet me hənəmri irapw. Iesu Kristo in rəmwhen ia kəruəterei nəha kukupwən kukurei pen ia kona kostat kuvrhəkɨn nimwə irə.  
\v 21 \x - \xo 2:21 \xt Efes 4:15-16, Kol 2:19, 1Kor 3:16\x*In raməkwtəmhiri pam nimwə nəha, mamo nimwə nəha rautə muvehe mo nimwə ikinan irə səvəi Iərɨmənu.  
\v 22 \x - \xo 2:22 \xt 1Tes 2:5\x*Tɨ nəri nə mə kɨmiaha hiəməuvehe mho kuatia kɨmiaha min, in rauvehi mwi kɨmiaha, mauvrhəkɨn pen kɨmiaha ia nimwə nəha, mə tihəuvehe mhəmwhen ia nimwə sə Kumwesən ramarə irə ia Nənɨmwɨn.   
\c 3  
\s1 Pol in iərmama sə raməvisau m nərmama rɨpko mhə irəha nəkur Isrel  
\p
\v 1 \x - \xo 3:1 \xt Efes 4:1, Fil 1:7,13, Flm 1,9\x*Ro iamɨnhi irə, iou Pol, iərmama səvəi Iesu Kristo sə iakamarə ia kalapus tukumiaha nərmama rɨpko mhə kɨmiaha nəkur Isrel, iakaməfwaki tukumiaha.   
\p
\v 2 \x - \xo 3:2 \xt Kol 1:25\x*Rosi kɨmiaha hiəuvəreɡi raka mə Kumwesən rɨno ramasan miou, muvei pehe wok i miou mə takasitu ia kɨmiaha.  
\v 3 \x - \xo 3:3 \xt Efes 1:9-10, Kol 1:26\x*Rəmwhen ia nəɡkiariien sə iakuvrai raka, məɡkiari ouihi a irə, iakani mə Kumwesən rɨno pui pehe nari riti miou nari sə fwe kupwən ramərkwafə.  
\v 4 Nəpɨn hiəvsini nəɡkiariien nəha, nənə tihəukurən nɨpwrai nəɡkiariien səiou ia nəɡkiariien i raməɡkiari ia Kristo, nəɡkiariien sə ramərkwafə  
\v 5 kɨpkɨni irapw mhə tɨ nɨpwnəti nərmama me fwe kupwən, mətə təkwtəkwuni Kumwesən rɨno pui nəɡkiariien nəha m aposol ikinan me mɨne profet me səvənhi. In rɨno pui pen mɨnraha ia Nənɨmwɨn səvənhi.  
\v 6 \x - \xo 3:6 \xt Efes 2:13,16-19\x*Nəɡkiariien nəha ro iamɨnhi irə. Nərmama rɨpko mhə irəha nəkur Isrel həuvəuvehe mhəno kuatia irəha nəkur Isrel nənə tuhəuvehi pəri nautə amasan me səməme Kumwesən rɨnəmri karen mə səvəi nərmama me səvənhi. Irəha tuhəuvehi pəri nəfe Kumwesən rɨno promes irə ia nəɡkiariien amasan səvənhi truku pen ia Iesu Kristo.   
\p
\v 7 \x - \xo 3:7 \xt Kol 1:23,25\x*Iou iasitu riti sə iakaməvisau irapw nəɡkiariien amasan nəha. Noien nəha ramesi pen namasanien i Kumwesən ruvei pehe auər a miou ia nɨskaiien səvənhi.  
\v 8 \x - \xo 3:8 \xt 1Kor 15:9-10, Kal 1:16, Efes 1:7\x*Nəri auər a mə iou inhərɨpw anan ia nərmama me pam səvəi Kumwesən, mətə in ruvei pehe namasanien nəha miou mə takəvisau m nərmama rɨpko mhə irəha nəkur Isrel nautə me səvəi Kristo ko səpkətə pam mhə.  
\v 9 \x - \xo 3:9 \xt Rom 16:25\x*Takaməkeikei mamo nərmama me pam hətə mhəukurən mə Kumwesən rəfo mo nətərɨɡien səvənhi sə fwe kupwən ramərkwafə rier pehe. Ia nuk nuk me fwe kupwən Kumwesən sə rɨno narimnari me pam rɨnərkwafə nətərɨɡien nəha.  
\v 10 \x - \xo 3:10 \xt Rom 11:33, 1Pit 1:12\x*Kumwesən ro iamɨnhi irə tɨ nəri nə mə təkwtəkwuni rokeikei mə tro nənɨmwɨn me səməme kamhəuvehi nasoriien mɨne nərɨmənuien ia nɨmaɡouaɡou hətoni nukurənien səvənhi. Nukurənien nəha səvənhi suatuk me səvənhi səpəmsəpə. Nənə irəha tuhətoni nukurənien səvənhi nəpɨn irəha tuhətoni nakalasia me səvənhi.  
\v 11 In i ramesi pen nətərɨɡien səvənhi sə rɨnarə raka fwe tui nəpɨn tɨprənə ramiwən ihi, nənə rɨməuvehe mo nɨpərhienien irə ia Iesu Kristo Iərɨmənu səkɨtaha.  
\v 12 \x - \xo 3:12 \xt Jon 14:6, Rom 5:2, Hip 4:16\x*Tɨ nəri nə mə kɨtaha samahatətə irə, kɨtaha səməuvehe mho kuatia kɨtaha min, nənə ro iamɨnhi irə kɨtaha səukurən nuveheien mhərer ia nəmri Kumwesən mhəpwəh nehekɨrien.  
\v 13 \x - \xo 3:13 \xt Kol 1:24\x*Ro pen iakaməres kɨmiaha mə tihəpwəh noien nətərɨɡien səkɨmiaha rɨmwei ia nəmisəien sə iakamarə irə ia kwopun i. Iakamreɡi nəmisəien tukumiaha, nənə nəmisəien sə iakamarə irə truvehi utə kɨmiaha.   
\s1 Pol raməfwaki tɨ nərmama me səvəi Iesu fwe Efesas  
\p
\v 14 Mətə ia narimnari me nəha səməme iakuvəni raka, iakɨnɨmwi nukurhuk mi ia nəmri Tata Kumwesən,  
\v 15 sə in əpa in nukune nahaɡ me səvəi nərmama me pam ia neiai mɨne təkure tɨprənə.  
\v 16 \x - \xo 3:16 \xt Kol 1:11\x*In rauvehi nasoriien sə rasori pɨk. Iakaməres in mə truvei pehe nɨskaiien m kɨmiaha tihəuvehi ruku pen tɨ Nənɨmwɨn səvənhi, nənə tro rerɨmiaha rɨskai tihərer əknekɨn.  
\v 17 \x - \xo 3:17 \xt Jon 14:23, Kol 1:23, 2:7\x*Iakaməres in mə Kristo tramarə ia rerɨmiaha tɨ nəri nə mə kɨmiaha hiamahatətə irə. Iakaməres in mə tro nɨmɨruien səkɨmiaha rərer pen ia noien i səvəi Kristo sə ramokeikei nərmama, rəmwhen mə nuai nei raməkwtəmhiri tɨprənə, rəmwhen mə nimwə rəpwit pen əknekɨn ia tɨprənə sə ramərer ikɨn.  
\v 18 \x - \xo 3:18 \xt Kol 2:2\x*Ro iamɨnhi irə kɨmiaha nərmama me pam səvəi Kumwesən tihəukurən amasan nokeikeiien səvəi Kristo, rəmwhenɨmw pɨk, məpwəmwɨs pɨk, masori pɨk, mutə pɨk.  
\v 19 \x - \xo 3:19 \xt Kol 2:10\x*Nokeikeiien nəha səvəi Kristo iərmama ko rɨpkukurən pam mhə tɨ nəri nə mə rəpi raka nukurənien səvəi iərmama. Mətə iakaməfwaki mə tihəukurən amasan nokeikeiien nəha mə Kumwesən rukuər ia rerɨmiaha ia noien amasan me pam səvənhi.   
\p
\v 20 \x - \xo 3:20 \xt Kol 1:29\x*Təkwtəkwuni pwəh səuvehi utə nəɡhi Kumwesən! Ia nɨskaiien səvənhi sə ramo wok ia rerɨtaha, in rukurən noien narimnari rəpi raka anan narimnari me pam səməme rerɨtaha ramrhi uə saməres in tukwe.  
\v 21 Pwəh nəɡnəɡɨniien revən tukwe in ia nuk nuk me mɨpko mhə sampam tɨ namasanien səvənhi kamətə ia nakalasia me mɨne Iesu Kristo. Ouəh, pwəh ro iamɨnhi.   
\c 4  
\s1 Nərmama me səvəi Iesu Kristo həuvəuvehe mhəno kuatia  
\p
\v 1 \x - \xo 4:1 \xt Efes 3:1, Kol 1:10\x*Ro pen iou iərmama sə iakamarə ia kalapus tɨ Iərɨmənu səkɨtaha, iakamase kɨmiaha mə tihaməkeikei mharə ia narəien sə ratukwatukw rəmwhen sə Kumwesən rɨnəkwein kɨmiaha mə tiho.  
\v 2 \x - \xo 4:2 \xt Kol 3:12-13\x*Tihamarə mamhəuvehi irapw nətərɨɡien səkɨmiaha ia nəpɨn me, mhəpwəh nəfiəutəien kɨmiaha. Ia nəpɨn me pam tiho nətərɨɡien səkɨmiaha rəpwəmwɨs, mhokeikei kɨmiaha me, nənə, mhəpwəh nəseniien niemaha rəpi akwauakw kɨmiaha.  
\v 3 \x - \xo 4:3 \xt Kol 3:14-15\x*Nənɨmwɨn Ikinan rɨno kɨmiaha hiəuvehe mho kuatia, ro pen tihəmwur mharə ia nəmərinuien nəha sə rukurən noien kɨmiaha hiəuvehe mho kuatia ia nəpɨn me.  
\v 4 \x - \xo 4:4 \xt Rom 12:5, Efes 2:16,18\x*Iakani iamɨnhi irə tɨ nəri nə mə nɨpwrai Kristo kuatia a, Nənɨmwɨn kuatia a, rəmwhen a mwi nəri kuatia a ramasan hiameitenhi mə truvehe sə Kumwesən rɨnəkwein kɨmiaha tukwe.  
\v 5 \x - \xo 4:5 \xt Jon 10:16\x*Nənə Iərɨmənu kuatia a, nahatətəien kuatia a, paptaes kuatia a,  
\v 6 \x - \xo 4:6 \xt 1Kor 12:6\x*Kumwesən səkɨtaha pam kuatia a, in Tata səkɨtaha pam. In ramərɨmənu ia kɨtaha pam, mamo wok ia nɨmɨruien səkɨtaha pam, nənə mamarə ia rerɨtaha pam.  
\v 7 \x - \xo 4:7 \xt Rom 12:3,6\x*Mətə kɨtaha kuatia kuatia saməuvehi nɨskaiien me səpəmsəpə ramesi pen namasanien sə Kristo rɨnəriari irə m kɨtaha.  
\v 8 \x - \xo 4:8 \xt Kol 2:15\x*Rəmwhen ia Nəkukuə Ikinan rani mə,  
\q1 “Nəpɨn in rutə mevən fwe irənhə anan,  
\q2 nənə miri nərmama səməme ruvehi irapw nɨskaiien səvənraha ia naruaɡənien,  
\q1 miri irəha mevən kamho kalapus fwe imwəni,  
\q2 nənə məriari pen narimnari amasan me m nərmama.”   
\m
\v 9 \x - \xo 4:9 \xt Jon 3:13\x*Mətə nəɡkiariien i sə rani mə, “In rutə,” nɨpwran rani mə in rɨneiwaiu pehe ia tɨprənə i inhərɨpw anan.  
\v 10 Iərmama i sə rɨneiwaiu pehe, in iərmama kuatia sə rɨməutə mwi fwe irənhə anan məpi raka neiai mə in trukuər ia narimnari me pam.  
\v 11 \x - \xo 4:11 \xt 1Kor 12:28\x*Nənə in rɨməuvei pen nɨskaiien me səpəmsəpə m nərmama mə nepwɨn tuhəuvehe mho aposol ia nirəha, nepwɨn tuhəuvehe mho profet ia nirəha, nepwɨn tuhəuvehe mho irəha nərmama səvəi nɨni irapwien nəɡkiariien amasan, nepwɨn tuhəuvehe mho pasta ia nirəha mɨne nahatən me.  
\v 12 \x - \xo 4:12 \xt 2Tim 3:17\x*Kuvei pen nɨskaiien me nəha mɨnraha mə irəha tuhasitu mhəpnəpenə ia nərmama me səvəi Kumwesən həukurən noien wok səvənhi. Wok nəha in nəha wok səvəi nuvrhəkɨnien nɨpwrai Kristo.  
\v 13 \x - \xo 4:13 \xt Kol 1:28\x*Irəha tuho wok irə meste kɨtaha pam səuvehe mho kuatia ia nahatətəien səkɨtaha mɨne nukurənien səkɨtaha ramo nukurənien tɨ Tɨni Kumwesən, nənə kɨtaha səmwhen ia iərmama sə ruvəpwinari mhəmwhen a mwi ia Kristo.   
\p
\v 14 \x - \xo 4:14 \xt 1Kor 14:20\x*Nənə ro iamɨnhi irə kɨtaha tsəpkəmwhen mhə mwi ia nəkwərhakwərha, nahatənien eikuə me səvəi nərmama səməme kamho ikouikou tɨ niriien nərmama ia mour ko həpko mhə kɨtaha səmwhen ia kɨnu riti sə təsi rauvsiniuvsini nənə nɨmətaɡi raməpwi irapw mamevən.  
\v 15 Mətə kɨtaha tsaməkeikei mamhəni irapw nəɡkiariien pərhien, mamhəni irapw ia nokeikeiien, nənə mhəuvehe mhəpwinari ia narimnari me pam mhəmwhen ia Kristo. Kristo in kənkapwə,  
\v 16 nənə kɨtaha səmwhen ia nɨpwran. In ramo kɨtaha səuvehe mho kuatia mhəmwhen ia nɨpwrai iərmama kuvi tərini nɨpərpərɨn me ia kwopun nɨkəkrin me kamhərɨpɨn ikɨn, nənə nəpɨn nɨpərpəri nɨpwran nəha kamho wok me səvənraha kuatia kuatia, nɨpwran pam ruvehe mɨpwinari, nənə mamo in atukw ruvehe mamskai mwi ia nokeikeiien.   
\s1 Kɨtaha tsaməkeikei mharə mhəmwhen ia nɨpwnəti nukuraanien me  
\p
\v 17 \x - \xo 4:17 \xt 1Pit 1:14, Rom 1:21\x*Ro pen ia nəɡhi Iərɨmənu səkɨtaha iakani pehe skai tukumiaha mə kɨmiaha tihəpwəh mwi narəien rəmwhen ia nərmama səməme həreirei Kumwesən. Irəha kamharə mamhesi pen nətərɨɡien səvənraha sə ro nəri auər a irə.  
\v 18 \x - \xo 4:18 \xt Efes 2:12\x*Nətərɨɡien səvənraha raməmak ia nəpitəvien. Irəha isipwɨn tɨ nɨmɨruien səvəi Kumwesən tɨ nəri nə mə kənkapwənraha rɨskai, həreirei nari.  
\v 19 \x - \xo 4:19 \xt Kol 3:5\x*Irəha hənəpwəh naurɨsien, mhəseni pen atukw a irəha ia noien ərəha mamho noien əmkemɨk me səpəmsəpə, ko kɨpkuvi raka mhə irəha irə tɨ nəri nə mə hokeikei pɨk.   
\p
\v 20 Mətə nəpɨn kɨnahatən kɨmiaha ia Kristo, nahatənien nəha ropə anan ia sə nəha!  
\v 21 Kɨmiaha hiəuvəreɡi raka nəɡkiariien səvənhi. Tɨ nəri nə mə kɨmiaha nərmama me səvənhi, nərmama hənahatən raka kɨmiaha ia nəɡkiariien pərhien sə ruku pen tɨ Iesu,  
\v 22 \x - \xo 4:22 \xt Rom 8:13, Kol 3:9\x*mhahatən kɨmiaha mə tihaməkeikei mharaka ia noien akuas me səkɨmiaha səməme hiənamo ia narəien səkɨmiaha fwe kupwən. Noien me nəha hiamokeikei pɨk kamheikuə ia kɨmiaha mamhouraha kɨmiaha.  
\v 23 \x - \xo 4:23 \xt Rom 12:2\x*Nɨmɨruien mɨne nətərɨɡien səkɨmiaha tuhaməkeikei mhəuvehe mhərməvi mwi.  
\v 24 \x - \xo 4:24 \xt Jen 1:26, Kol 3:10\x*Nənə kɨmiaha tihaməkeikei mharkahu ia nɨmɨruien vi. Nɨmɨruien vi nəha in nəha iərmama vi sə Kumwesən rɨno mə trəmwhen irə. In rɨno iərmama nəha mə tratukwatukw pərhien, məmher.   
\p
\v 25 \x - \xo 4:25 \xt Kol 3:8-9, Sek 8:16\x*Kɨmiaha pam tihaməkeikei mhəpwəh noien səvəi neikuəien, nənə mamhəni a nɨpərhienien m kɨmiaha me, tɨ nəri nə mə kɨtaha pam kuatia ia nɨpwrai Kristo.  
\v 26 \x - \xo 4:26 \xt Sam 4:4, Jem 1:19-20\x*Trɨni mɨnuə niemaha raməpi kɨmiaha, rərəha mə hio noien ərəha riti. Tihəpwəh nuvehiien niemaha meste meri rivə,  
\v 27 kamo hiəuvei pen kwənmahan m Setan.  
\v 28 \x - \xo 4:28 \xt 1Tes 4:11\x*Iərmama sə ramakres traməkeikei məpwəh noien nəha. In traməkeikei mamsese, mamowok sə ramasan ia rəɡɨn mə in rukurən nasituien ia nərmama nautə səvənraha riwən.   
\p
\v 29 \x - \xo 4:29 \xt Efes 5:4, Kol 3:8, 4:6\x*Tihəpwəh nɨniien nəɡkiariien ərəha ia tərhumiaha, mətə tihəni a nəɡkiariien amasan sə rukurən nasituien ia nərmama səməme həpou həuvehe mhəskai mwi. Nəɡkiariien nəha rukurən nasituien ia nərmama səməme kamhəreɡi.  
\v 30 \x - \xo 4:30 \xt Aes 63:10, 1Tes 5:19, Efes 1:13-14\x*Tihəpwəh noien Nənɨmwɨn Ikinan rɨreɡi rərəha tukumiaha, tɨ nəri nə mə Nənɨmwɨn nəha rəmwhen ia mak riti sə Kumwesən rɨnəmri raka ia kɨmiaha ramahatən pen mə ia nəpɨn sampam in treivinari ia kɨmiaha.  
\v 31 \x - \xo 4:31 \xt Kol 3:8\x*Kɨmiaha tihaməkeikei mhəpwəh nəɡkiariien əfiə me pam, mɨne niemaha, mɨne nətəpaharien, mɨne nɨniien nɨkare iərmama irəha nəmwəkiien me pam.  
\v 32 \x - \xo 4:32 \xt Mat 6:14, Mat 18:22-35, Kol 3:12-13\x*Kɨmiaha tihaməkeikei mho ramasan m kɨmiaha me, nənə mho rerɨmiaha rɨməru tukumiaha me. Trɨni mɨnuə kɨmiaha riti ro rərəha m kɨmiaha riti mwi, tihenouenou irə rəmwhen ia Kumwesən rɨnenouenou ia noien ərəha me səkɨmiaha tɨ nəri nə mə hiəuvəuvehe mhəno kuatia kɨmiaha Kristo.   
\c 5  
\p
\v 1 \x - \xo 5:1 \xt Mat 5:48\x*Ro pen tihousari mə tihəmwhen ia Kumwesən tɨ nəri nə mə kɨmiaha nɨpwnətɨn me in rokeikei pɨk kɨmiaha.  
\v 2 \x - \xo 5:2 \xt Rom 14:15, Kal 2:20, Hip 10:10, Eks 29:18\x*Tihamarə mamho nokeikeiien rəmwhen ia Kristo rokeikei kɨtaha nənə muvehe memhə tukutaha. Nemhəien səvənhi rəmwhen ia nəri kauvani ia təkure nɨfatə nɨpekɨn rapein amasan kauvei pen m Kumwesən.   
\p
\v 3 \x - \xo 5:3 \xt Kol 3:5\x*Tɨ nəri nə mə kɨmiaha nərmama me səvəi Kumwesən nənə tihəpwəh anan noien nari riti mə tukɨni ərəha kɨmiaha tukwe. Iakani noien ərəha me rəmwhen ia nərman mɨne nɨpran kamhəiri əpnapen irəha me, mɨne noien ərəha me pam səməme ro a naurɨsien, mɨne noien i iərmama rerɨn ramakres.  
\v 4 \x - \xo 5:4 \xt Efes 4:29\x*Rɨpkamasan mhə mə tihəni nəɡkiariien sə ro naurɨsien tɨ nɨniien, uə nəɡkiariien ərəha, uə nəfkəmanəien ərəha, uə naien. Nəɡkiariien me iamɨnha irə rɨpkatukwatukw mhə mə tihəni. Mətə tihəni tanak m Kumwesən tɨ narimnari səməme in ramo m kɨmiaha.  
\v 5 \x - \xo 5:5 \xt 1Kor 6:9-10, Kol 3:5\x*Tihaməkeikei mhəukurən nəri i mə pran uə iərman sə ramo əpnapen nari, uə iərmama sə ramo noien ərəha sə ro a naurɨsien, uə iərmama sə rerɨn ramakres, (iərmama nəha rəmwhen mə raməfwaki pen m nənɨmwi nari), kwopun riti səvənhi riwən mə trevən muvehi ia nɨtətə sə Kristo mɨne Kumwesən krauərɨmənu irə.  
\v 6 \x - \xo 5:6 \xt Kol 2:4,8, Rom 1:18\x*Tihəpwəh nəseniien mə iərmama riti truvei pen kɨmiaha ia nəɡkiariien eikuə me səvənhi səməme nɨpərhienien riwən irə. Iakani iamɨnhi irə tɨ nəri nə mə noien ərəha me nəha kamho Kumwesən niemaha raməpi, nənə in trərpwɨn noien ərəha me səvəi nərmama səməme kamhərui nəkwan.  
\v 7 Ro iamɨnhi irə kɨmiaha tihəpwəh navən pəriien kɨmiaha nərmama me səməme ho iamɨnha irə.   
\p
\v 8 \x - \xo 5:8 \xt Efes 2:11,13, Kol 1:13, 1Tes 2:9, Jon 12:36\x*Fwe kupwən kɨmiaha hiamarə ia nəpitəvien, mətə təkwtəkwuni tɨ nəri nə mə hiəuvəuvehe tɨ Iərɨmənu səkɨtaha, hiənarə ia nukuraanien. Ro iamɨnhi kɨmiaha tihaməkeikei mharə mhəmwhen ia nɨpwnəti nukuraanien me,  
\v 9 tɨ nəri nə mə nukwai nukuraanien kamətoni ia noien me pam səməme hamasan, mhatukwatukw, mho nɨpərhienien.  
\v 10 \x - \xo 5:10 \xt Rom 12:2\x*Nənə tihousari mhətui ia noien me səməme Iərɨmənu səkɨtaha rerɨn raɡien tukwe.  
\v 11 \x - \xo 5:11 \xt 2Jon 10-11\x*Tihəpwəh nukurirəien nərmama me səvəi nəpitəvien mhəpwəh noien noien ərəha kɨmiaha mɨnraha. Nəri amasan riwən ia noien me nəha. Mətə tihəuvehi noien me nəha mhəuvehe ia nukuraanien.  
\v 12 Nɨpərhienien ro a naurɨsien mə tɨkɨni narimnari me səməme irəha kamho afafa,  
\v 13 \x - \xo 5:13 \xt Jon 3:20-21\x*mətə narimnari me pam nukuraanien raməhiəpwɨn həuvehe mho nɨpwran kamətoni.  
\v 14 \x - \xo 5:14 \xt Aes 26:19, 60:1, Rom 13:11\x*Ro iamɨnhi irə tɨ nəri nə mə nəpɨn nukuraanien raməhiəpwɨn nari riti, nəri nəha ruvehe mo nukuraanien irə. Ro iamɨnhi irə kani mə,  
\q1 “Ik sə ikamapri, ikətui rə,  
\q2 mətui mwi ia nemhəien səim,  
\q1 pwəh Kristo rəhiəpwɨn ik.”   
\p
\v 15 Ro pen tihətui amasan tɨ narəien səkɨmiaha mə hiaməfarə irə. Rərəha hiamarə mhəmwhen nərmama həreirei nari, mətə tihaməkeikei mharə mhəmwhen ia nərmama səməme həukurən nari.  
\v 16 Nənə trɨni mɨnuə hiətoni suatuk səvəi namasanien, hiesi pen tɨ nəri nə mə ipwet mɨne samarə ia nəpɨn ərəha.  
\v 17 \x - \xo 5:17 \xt Rom 12:2, Kol 1:9\x*Həpwəh nɨreireiien nari, mətə tihəmwur mhəukurən nəri sə Iərɨmənu səkɨtaha rokeikei.  
\v 18 \x - \xo 5:18 \xt Luk 21:34\x*Tihəpwəh nakonəien nənɨmwiien skai rəmwhen ia waen tɨ nəri nə mə tro kəmkapwəmiaha rətə wau miri pen kɨmiaha ia noien ərəha. Mətə pwəh Nənɨmwɨn Ikinan rukuər ia kɨmiaha.  
\v 19 \x - \xo 5:19 \xt Kol 3:16, Sam 33:2-3\x*Tihəɡkiari m kɨmiaha me ia nɨpu me ia nəkukuə nəha Ol Sam, mɨne nɨpu me səvəi nəfwakiien, mɨne nɨpu me səməme kamhəuku pen ia Nənɨmwɨn Ikinan. Nənə tihani nɨpu me ia rerɨmiaha tɨ nəɡnəɡɨniien Iərɨmənu.  
\v 20 \x - \xo 5:20 \xt Kol 3:17\x*Ia nəɡhi Iesu Kristo Iərɨmənu səkɨtaha, tihaməni tanak m Tata Kumwesən tɨ narimnari me pam ia nəpɨn me.   
\p
\v 21 \x - \xo 5:21 \xt 1Tes 5:5\x*Kɨmiaha tihaməkeikei mhəsiai kɨmiaha me tɨ nəri nə mə kɨmiaha hiaməsiai Kristo.   
\s1 Nɨpran me mɨne nərman me səvənraha  
\p
\v 22 \x - \xo 5:22 \xt Kol 3:18, 1Tes 3:1\x*Kɨmiaha nɨpran me, tihaməkeikei mhəsiai nərman me səkɨmiaha rəmwhen hiaməsiai Iərɨmənu səkɨtaha.  
\v 23 \x - \xo 5:23 \xt 1Kor 11:3, Efes 1:22\x*Iakani iamɨnhi irə tɨ nəri nə iərman in kənkapwə rasori ia pran səvənhi rəmwhen ia Kristo in kənkapwə rasori ia nakalasia me səvənhi. Nakalasia me nəha irəha həmwhen ia nɨpwrai Kristo, nənə in rauvehimɨru irəha.  
\v 24 Rəmwhen ia nakalasia me kamhəsiai Kristo, pwəh nɨpran mwi kamhəsiai nərman me səvənraha ia narimnari me pam.   
\p
\v 25 \x - \xo 5:25 \xt Kol 3:19, 1Tes 3:7, Kal 1:4\x*Kɨmiaha nərman me, tihaməkeikei mhokeikei nɨpran me səkɨmiaha rəmwhen ia Kristo rokeikei nakalasia me səvənhi, nənə məseni nɨmɨruien səvənhi tɨ nirəha.  
\v 26 \x - \xo 5:26 \xt Taet 3:5, Hip 10:10\x*In rɨmamhə tɨ nirəha mə trəmri karen irəha mə səvəi Kumwesən, məpərhi irəha ia nui irau nəɡkiariien səvənhi.  
\v 27 \x - \xo 5:27 \xt 2Kor 11:2, Kol 1:22\x*In rɨno iamɨnha irə mə in trukurən nərpwi irapwien nakalasia me səvənhi ia nənimen, irəha tuhəmwhen ia pran riti tɨnari səvənhi ramasan pɨk, nəmkemɨkien uə nəri pitəv uə nari riti iamɨnhi riwən, mətə irəha tuhəmher, mhatukwatukw pam.  
\v 28 Ia noien a mwi nəha, nərman tuhaməkeikei mhokeikei nɨpran me səvənraha rəmwhen mə irəha kamhokeikei atukw a nɨpwranraha. Iərman sə rokeikei pran səvənhi, in rokeikei atukw a in.  
\v 29 Iakani iamɨnhi irə tɨ nəri nə mə iərmama riti riwən sə raməmwəki atukw ia nɨpwran, mətə in raməni amasan nari mə tro nɨpwran ruvehe mɨskai, nənə mamətui amasan tɨ nɨpwran rəmwhen ia Kristo in ramətui amasan tɨ nakalasia me səvənhi,  
\v 30 \x - \xo 5:30 \xt 1Kor 6:15, Efes 1:22-23\x*tɨ nəri nə mə kɨtaha səmwhen ia nɨpərpəri nɨpwran.  
\v 31 \x - \xo 5:31 \xt Mat 19:5\x*Rəmwhen ia Nəkukuə Ikinan rani mə,  
\q1 “Ro iamɨnhi irə iərman traraka ia tata mɨne mama səvənhi,  
\q2 mevən rouarə pəri irau pran səvənhi,  
\q1 nənə irau trouvehe rouəmwhen ia nɨpwrai iərmama kuatia.”   
\m
\v 32 \x - \xo 5:32 \xt Rev 19:7\x*Nəɡkiariien nəha rani nari riti rasori nɨpwran rərkwafə, mətə iou iakani mə raməɡkiari ia Kristo mɨne nakalasia me səvənhi.  
\v 33 Mətə raməɡkiari mwi ia kɨmiaha kuatia kuatia. Ro pen iərman traməkeikei mokeikei pran səvənhi rəmwhen ramokeikei atukw a in, nənə pran traməkeikei mɨsiai iərman səvənhi.   
\c 6  
\s1 Nəkwərhakwərha me irəha tata me mɨne mama me səvənraha  
\p
\v 1 \x - \xo 6:1 \xt Kol 3:20\x*Kɨmiaha nəkwərhakwərha me səvəi Iərɨmənu, tihaməkeikei mho nəkwai tata mɨne mama me səkɨmiaha tɨ nəri nə mə noien i ratukwatukw mə kɨmiaha tiho.  
\v 2 \x - \xo 6:2 \xt Mat 15:4\x*“Tikɨsiai səim tata mɨne mama.” In i loa kɨməkupwən kɨni irau promes riti.  
\v 3 \x - \xo 6:3 \xt Dut 5:16\x*Promes nəha rani mə, “Trɨni mɨnuə ikamo iamɨnha irə, narimnari me ia nɨmɨruien səim tuhaiu amasan, nənə nɨmɨruien səim ia tɨprənə i trəpwəmwɨs.”  
\v 4 \x - \xo 6:4 \xt Kol 3:21, Dut 6:7, 20-25, Sam 78:4, Prov 22:6\x*Kɨmiaha tata me, tihəpwəh noien nəkwərhakwərha me səkɨmiaha niemaha rəpi irəha, mətə tihətoni amasan irəha, mhəkoui amasan irəha, nənə mhahatən irəha ia suatuk səvəi Iərɨmənu.   
\s1 Slef me mɨne nəmə asori me səvənraha  
\p
\v 5 \x - \xo 6:5 \xt Kol 3:22-23, Taet 2:9-10, 1Tes 2:18\x*Kɨmiaha slef me, tihaməkeikei mho nəkwai nəmə asori me səkɨmiaha ia təkure tɨprənə i mhehekɨr mhətəmnɨmwɨn, nənə tiho ia rerɨmiaha pam rəmwhen a mə iəmə asori səkɨmiaha in Kristo.  
\v 6 Tihəpwəh noien nəpɨn kamhətoni a kɨmiaha rəmwhen ia nərmama səməme kamhəmwur mə tuho nərmama rerɨnraha raɡien, mətə tiho nəkwanraha rəmwhen mə kɨmiaha slef me səvəi Kristo, nənə mamho nəkwai Kumwesən ia rerɨmiaha pam.  
\v 7 Tiho wok səkɨmiaha ia nətərɨɡien amasan rəmwhen a mə Iərɨmənu in iəmə asori səkɨmiaha, rɨpko mhə iərmama a riti in iəmə asori səkɨmiaha.  
\v 8 \x - \xo 6:8 \xt 2Kor 5:10, Kol 3:24-25\x*Kɨmiaha hiəukurən mə Iərɨmənu truvei pen nərəkuien m nərmama me pam tɨ noien amasan me səməme həno, nəri auər a mə in slef uə rɨpko mhə in slef.   
\p
\v 9 \x - \xo 6:9 \xt Kol 4:1, Rom 2:11\x*Nənə kɨmiaha nəmə asori me, tihaməkeikei mhətoni amasan mwi slef me səkɨmiaha iamɨnha irə, mhəpwəh nəɡkiari skaiien mɨnraha mə tuho nəkwamiaha, tɨ nəri nə mə hiəukurən mə iəmə asori səkɨmiaha mɨnraha kuatia a fwe ia neiai, nənə in tro rəmnəmwhen m nərmama me pam.   
\s1 Narimnari me səvəi naruaɡənien Kumwesən rɨpeki pehe m kɨtaha  
\p
\v 10 \x - \xo 6:10 \xt 1Kor 16:13\x*Səiou nəɡkiariien sampam ro iamɨnhi irə. Tihərer əknekɨn ia Iərɨmənu səkɨtaha mɨne nɨskaiien asori səvənhi.  
\v 11 \x - \xo 6:11 \xt Rom 13:12, 2Kor 10:4, Efes 4:14\x*Tihaməkeikei mharkahu narimnari me pam səvəi naruaɡənien səməme Kumwesən rɨpeki pehe m kɨmiaha, mə hiəukurən nərerien mhənise neikuəien me səvəi Setan.  
\v 12 \x - \xo 6:12 \xt Jon 14:30, 1Tes 5:8-9\x*Iakani iamɨnhi irə tɨ nəri nə mə kɨtaha səpkaruaɡən mhə kɨtaha nərmama, mətə samaruaɡən kɨtaha nənɨmwɨn me səməme kamhəuvehi nasoriien mɨne nərɨmənuien. Irəha i nənɨmwɨn skai me səməme kamhərɨmənu ia noien me səvəi nəpitəvien ia təkure tɨprənə i mɨne nənɨmwɨn ərəha me ia nɨmaɡouaɡou.  
\v 13 Ro iamɨnhi irə kɨmiaha tihaməkeikei mharkahu ia narimnari me pam səvəi naruaɡənien səməme Kumwesən rɨpeki pehe m kɨmiaha, mə nəpɨn nərəhaien sə Setan ramo ruvehe hiəukurən nərerien mhənise nərəhaien nəha. Nənə nəpɨn hiənaruaɡən pam, tihərer əknekɨn.  
\v 14 \x - \xo 6:14 \xt Aes 11:5, 59:17, 1Tes 5:8\x*Ro pen kɨmiaha tihaməkeikei mhərer mwatuk tɨ naruaɡənien. Tihəkwtəmhiri əknekɨn nəɡkiariien pərhien rəmwhen kətoti sə hiərihi tərini kurkwamiaha irə. Tiho noien atukwatukw rəmwhen ia aean sə ramo tukuahaɡ kwənpwenhɨmiaha.  
\v 15 \x - \xo 6:15 \xt Aes 40:9, Neham 1:15, Rom 10:15\x*Tihəvisau irapw nəɡkiariien amasan səvəi nəmərinuien rəmwhen ia put skai sə rauveɡi nɨsumiaha.  
\v 16 Tihahatətə ia Kumwesən rəmwhen ia nari sə hiaməuvehi mamhərkwafə pen irə. Ia nəri nəha hiəukurən no tukuahaɡien nukwai nɨfaɡə me napw rauək ia nirəha səməme iəremhə asori ramerukw ia nirəha.  
\v 17 \x - \xo 6:17 \xt 1Tes 5:8, Aes 49:2, Hip 4:12\x*Tihəni nɨpərhienien ia Kumwesən mə in rauvehimɨru kɨmiaha rəmwhen ia kəfəfau kɨno ia aean sə ramo tukuahaɡ kəmkapwəmiaha. Tihəkwtəmhiri nəɡkiariien me səvəi Kumwesən rəmwhen ia nau səvəi naruaɡənien sə Nənɨmwɨn Ikinan rauvei pehe m kɨmiaha.  
\v 18 \x - \xo 6:18 \xt Luk 18:1, Kol 4:2, 1Tes 5:17\x*Tihəfwaki ia nəpɨn me ia nɨskaiien səvəi Nənɨmwɨn Ikinan, mamhəfwaki mamhəres narimnari me səpəmsəpə. Tihamo noien nəha, mamhətui a, mhəpwəh nəpouien, nənə mamhəfwaki tɨ nərmama me pam səvəi Kumwesən.\fig The armour of God|src="DHsoldier_Armour_Diag.tif" size="col" copy="Drawinɡ by David Healey (Public Domain)" ref="6:18" \fig*   
\p
\v 19 \x - \xo 6:19 \xt Wok Me 4:29, Kol 4:3-4, 2Tes 3:1\x*Tihəfwaki mwi tukw iou mə nəpɨn iakuə takəɡkiari Kumwesən in truvei pehe nəɡkiariien miou mə takɨni irapw nəɡkiariien nəha məpwəh nehekɨrien. Nənə takɨni irapw nəɡkiariien amasan səvəi Kristo sə rɨnamərkwafə fwe kupwən.  
\v 20 \x - \xo 6:20 \xt 2Kor 5:20, Flm 9\x*Təkwtəkwuni tɨ nəri nə mə iakaməvisau irapw nəɡkiariien amasan nəha ia nəɡhi Kristo, ro pen iakamarə ia kalapus. Həfwaki ro tukw iou mə takarɨpɨn mamɨni irapw nəɡkiariien amasan nəha məpwəh nehekɨrien rəmwhen sə ratukwatukw mə tako.   
\s1 Nəɡkiariien sampam  
\p
\v 21 \x - \xo 6:21 \xt Wok Me 20:4, Kol 4:7-8, 2Tim 4:12\x*Iou iakokeikei mə kɨmiaha tihəreɡi nəɡkiariien səiou mɨne nəfe iakamo ia kwopun i. Ro pen takərhi pehe Tikikas ruvehe. In piəvtaha keikei riti sə kɨmaha iahəukurən nətɨɡiteien irə, ramasitu mamo tukwini nari m Iərɨmənu səkɨtaha. In trɨni pehe tukumiaha narimnari me pam.  
\v 22 Takərhi pehe in tukumiaha tɨ noien i, mə in tro kɨmiaha hiəreɡi ramasan, mɨni irapw tukumiaha mə kɨmaha iahaməfarə irə.   
\p
\v 23 Pwəh Tata Kumwesən mɨne Iesu Kristo Iərɨmənu səkɨtaha trouəriari pehe nəmərinuien mɨne nokeikeiien m kɨmiaha, rauo nahatətəien səkɨmiaha rɨskai.  
\v 24 \x - \xo 6:24 \xt 1Tes 1:8\x*Pwəh Kumwesən trəriari pen namasanien səvənhi m nərmama me pam səməme hokeikei Iesu Kristo Iərɨmənu səkɨtaha ia nokeikeiien sə trɨpkiwən mhə.