\id 2CO - Kwamera Translation (after typesetting 0613) \h Seken Korin \toc1 Seken Korin \toc2 Seken Korin \toc3 2Kor \mt1 Seken Korin \imt1 Nəɡkiariien sə rani mə nəfe i nəkukuə \ip Pol rɨmərai nəkukuə i kani mə Seken Korin. In ruvərai raka Fas Korin məkwə nepwɨn həukurau nənə in rɨrai mwi sə i mərhi pen i revən. Nakalasia me fwe Korin kamheitehieitehi ihi kusen səvənraha, mamho ihi noien ərəha me. Pol revən fwe Korin mətə rarə ouihi a tɨ nəri nə mə irəha həpkrərɨɡ mhə ia noien ərəha me səvənraha. Nənə nəkur əfwaki me nepwɨn həpkɨni mhə nɨpərhienien ia Pol mə in aposol pərhien riti səvəi Kumwesən. Nəpɨn Pol rəpwəh irəha mevən fwe profens Masetonia, in rerɨn raɡien pɨk nəpɨn Taetas ruvehi nəɡkiariien amasan muvehe mə nakalasia me fwe Korin hənətə sas ia noien ərəha me səvənraha nənə mhərərɨɡ ia noien ərəha me səvənraha. Nəpɨn Pol rɨreɡi nəɡkiariien nəha, in rɨrai nəkukuə sə ro kəru irə revən tɨ nəkur Korin. Ia nɨpəri nəkukuə i sə rakupwən Pol rɨni pen tɨ nəkur Korin mə rerɨn raɡien tɨ nəri nə mə irəha hənəpwəh noien ərəha me səvənraha mamho noien amasan sə Kumwesən rokeikei. Ia nɨpəri nəkukuə sə rakurirə Pol raməɡkiari atukw a ia in mɨne nərmama səməme kamhəmwəki in mamhəni ərəha in. \c 1 \p \v 1 \x - \xo 1:1 \xt 1Kor 1:1\x*Iou Pol. Iou aposol riti səvəi Iesu Kristo, tɨ nəri nə mə Kumwesən rɨməni nəkwan mə tako, mɨne piəvtaha Timoti. \p Nəkukuə i rauvehe tukumiaha nakalasia me səvəi Kumwesən fwe taon nəha Korin, mɨne nərmama me pam səvəi Kumwesən fwe profens nəha Akaea. \p \v 2 \x - \xo 1:2 \xt 1Kor 1:3\x*Pwəh Kumwesən Tata səkɨtaha, mɨne Iesu Kristo Iərɨmənu səkɨtaha, krouəriari pehe namasanien mɨne nəmərinuien m kɨmiaha. \s1 Kumwesən sə in nukune noien səvəi nasituien \p \v 3 \x - \xo 1:3 \xt Efes 1:3, 1Tes 1:3, Rom 15:5\x*Pwəh səɡnəɡɨni Kumwesən i in Kumwesən mɨne Tata səvəi Iərɨmənu səkɨtaha Iesu Kristo, in Tata sə in nukune napiien, nənə in Kumwesən sə in nukune noien səvəi nasituien me pam. \v 4 In ramasitu ia kɨmaha ia nəmisəien me pam səkɨmaha, mə kɨmaha iahəukurən nasituien ia nərmama ia nəmisəien me səpəmsəpə səməme irəha haməreɡi. Nənə kɨmaha tahasitu ia nirəha ia noien səvəi nasituien sə Kumwesən rɨno m kɨmaha. \v 5 \x - \xo 1:5 \xt Sam 34:19, Sam 94:19\x*Rəmwhen a ia nəmisəien sə Kristo rɨməuvehi, nəmisəien nəha rauvehe pɨk mwi ia nɨmɨruien səkɨmaha. Ia noien a mwi nəha, tɨ nəri nə mə kɨmaha iahaməuvehe mho kuatia kɨmaha Kristo, Kumwesən ramasitu pɨk ia kɨmaha, nənə noien nəha ramevən mwi tɨ nərmama nepwɨn. \v 6 \x - \xo 1:6 \xt 2Kor 4:15\x*Trɨni mɨnuə kɨmaha iahamreɡi nəmisəien, mətə in nə trasitu ia kɨmiaha muvehimɨru kɨmiaha. Trɨni mɨnuə Kumwesən rasitu ia kɨmaha ramo mə kɨmaha iahəukurən nasituien ia kɨmiaha. Nənə kwənkwai nasituien nəha raukuə ia nɨmɨruien səkɨmiaha, nənə nəpɨn hiarə ia nəmisəien kuatia a tsarə irə trasitu ia kɨmiaha mə tihərer əknekɨn ia nəpɨn me. \v 7 Kɨmaha iahənəmri pen əknekɨn nətərɨɡien səkɨmaha ia Kumwesən tukumiaha mə tihərer əknekɨn. Ro iamɨnhi irə tɨ nəri nə mə kɨtaha pam samarə ia narəien kuatia a mə kɨmiaha tihəreɡi nəmisəien sə iahamarə irə, nənə ia noien a mwi nəha Kumwesən trasitu ia kɨmiaha rəmwhen ramasitu ia kɨmaha. \p \v 8 \x - \xo 1:8 \xt Wok Me 19:23, 1Kor 15:32\x*Piak me, kɨmaha iahokeikei mə tihəukurən amasan nəpɨn sɨkai sə iahənarə irə ia profens nəha Esia. Nəpɨn nəha rɨskai pɨk tukumaha, mo rerɨmaha rɨrhi mə ko iahəpkɨmɨru mhə mamhəuvən. \v 9 Kɨmaha iahamreɡi rəmwhen kɨnəkiri raka kɨmaha mə tahemhə. Mətə narimnari me nəha haməuvehe mə kɨmaha tahəpwəh nətɨɡiteien ia nɨskaiien atukw səkɨmaha, mətə tahətɨɡite ia Kumwesən sə ramo nərmama hemhə hətui mwi. \v 10 \x - \xo 1:10 \xt 2Tim 4:18\x*Ia nəpɨn nəha ipaka kɨmaha iahemhə, mətə in rɨməuvehimɨru kɨmaha. Nənə in trauvehimɨru kɨmaha iamɨnhi irə mamevən. Iahənəmri pen əknekɨn nətərɨɡien səkɨmaha irə mə in truvehimɨru mwi kɨmaha. \v 11 Mətə kɨmiaha tihaməkeikei mhasitu ia kɨmaha mhəfwaki tukumaha. Tiho iamɨnha irə mə nərmama həpɨk tuhəni tanak m Kumwesən tɨ narimnari amasan me səməme in tro m kɨmaha tɨ nəri nə mə nərmama həpɨk hənəfwaki tukumaha. \s1 Pol rərari ia nətərɨɡien səvənhi mɨne nəfe tro \p \v 12 \x - \xo 1:12 \xt Hip 13:18, 2Kor 2:17, 1Kor 1:17\x*Nari riti kɨmaha iahaməɡkiari ərpwi irə. Kɨmaha iahamreɡi fwe ia rerɨmaha mə ro nɨpərhienien. In i mə noien səkɨmaha ia təkure tɨprənə iahəno m nərmama nepwɨn, mhəno mwi m kɨmiaha rəpi raka, in noien sə raməmak irapw ia kwopun ukuraan. Iahaməni a nəɡkiariien pərhien rəmwhen sə Kumwesən rokeikei. Iahəpkəɡkiari mhə ia nukurənien səkɨmaha səvəi tɨprənə, mətə iahaməɡkiari ia namasanien səvəi Kumwesən. \v 13-14 \x - \xo 1:13-14 \xt 2Kor 5:12, Fil 2:16\x*Iakani iamɨnhi irə tɨ nəri nə mə iahəpkrai mhə nəɡkiariien riti sə rɨskai tukumiaha tɨ nəvsiniien, uə tɨ nukurənien nɨpwran. Təkwtəkwuni hiəuvəukurən nətərɨɡien səkɨmaha kwopti, mətə iakokeikei pɨk mə nəpɨn riti tihəukurən pam. Nənə ia noien nəha, nəpɨn Iesu Iərɨmənu səkɨtaha truvehe mwi, kɨmiaha tihaɡien tukumaha rəmwhen a mwi mə kɨmaha iahamaɡien tukumiaha. \p \v 15-16 \x - \xo 1:15-16 \xt 1Kor 16:5-6\x*Tɨ nəri nə mə iakukurən mə hiamaɡien tukumaha, nətərɨɡien kupwən səiou mə takevən fwe profens nəha Masetonia, mukupwən muvehe mətoni kɨmiaha, nənə nəpɨn takrərɨɡ takuvehe mwi mətoni kɨmiaha. Ro pen tihəuvehi namasanien m kəru, nənə kurirə irə tihasitu ia nirak ia suatuk səiou tɨ nevənien fwe ia tənə Jutia. \v 17 Mətə iakɨnəpwəh. Ro pen rosi rerɨmiaha rɨrhi mə nəpɨn iakamətərɨɡ mə tako iamɨnha irə nətərɨɡien səiou ramaiuaiu? Uə rosi iakəmwhen a ia nərmama nepwɨn səvəi tɨprənə kamhəni nəɡkiariien mi nəha “Ouəh” mɨne “Rekəm” ia nəɡkiariien kuatia a? \p \v 18 Kɨmiaha hiəukurən mə Kumwesən ramo nəɡkiariien səvənhi ia nəpɨn me. Nənə kɨmaha mwi nəɡkiariien səkɨmaha tukumiaha rɨpko mhə “Ouəh” mɨne “Rekəm.” \v 19 \x - \xo 1:19 \xt Wok Me 18:5\x*Iakani iamɨnhi irə tɨ nəri nə mə Tɨni Kumwesən i Iesu Kristo sə iahamarəvisau irapw tukumiaha kɨmrahar Saelas mɨne Timoti, rɨpko mhə “Ouəh” mɨne “Rekəm,” mətə ia Kristo, nəpɨn me pam nəɡkiariien səkɨmaha in nə “Ouəh.” \v 20 \x - \xo 1:20 \xt Rev 3:14\x*Iakani iamɨnhi irə tɨ nəri nə mə promes me pam səvəi Kumwesən həuvehe mho nɨpərhienien i ia Iesu Kristo. Kɨtaha səuvəuvehe mhəno kuatia kɨtaha min, ro pen səukurən nɨniien “Ouəh” tɨ nuvehi utəien nəɡhi Kumwesən. \v 21 Kumwesən a ramo kɨmaha iahamərer əknekɨn ia Kristo kɨtaha m kɨmiaha. In rɨmərfi kɨtaha, \v 22 \x - \xo 1:22 \xt 1Jon 2:27, Efes 1:13-14, 2Kor 5:5, Rom 8:16-17\x*məmri Nənɨmwɨn səvənhi ia rerɨtaha rahatən pen mə kɨtaha nərmama me səvənhi. Tɨ nəri nə mə Nənɨmwɨn nəha ramarə ia rerɨtaha, nənə, kɨtaha səukurən amasan mə Kumwesən truvei pehe pam narimnari amasan me səməme rɨnəmri karen mə səkɨtaha. \p \v 23 \x - \xo 1:23 \xt Rom 1:9, 2Kor 11:31\x*Təkwtəkwuni iakaməkwein Kumwesən mə trɨreɡi nəɡkiariien i səiou. Trɨni mɨnuə iapkɨni mhə nɨpərhienien, pwəh in rərpwɨn noien ərəha səiou. Iou iakɨnapkuvehe mhə fwe Korin tɨ nəri nə mə iapkokeikei mhə mə takɨni nəɡkiariien sɨkai riti tukumiaha. \v 24 \x - \xo 1:24 \xt 1Tes 5:3\x*Kɨmaha iahəpwəh nokeikeiien mə tahərɨmənu ia nahatətəien səkɨmiaha, rekəm. Mətə taho wok kɨtaha m kɨmiaha tɨ naɡienien səkɨmiaha, tɨ nəri nə mə hiənərer əknekɨn raka ia nahatətəien səkɨmiaha. \c 2 \p \v 1 \x - \xo 2:1 \xt 1Kor 4:21, 2Kor 12:21\x*Ro pen iakuvəni raka ia rerɨk mə ko iapkuvehe mhə mwi mətoni kɨmiaha mo rerɨmiaha rəmisə. \v 2 Iakani iamɨnhi irə tɨ nəri nə mə kɨmiaha a hiamo rerɨk ramaɡien, mətə trɨni mɨnuə iako rerɨmiaha rəmisə, nənə iərmama riti riwən sə tro rerɨk raɡien. \v 3 Nənə iakɨmərai nəkukuə nəha mə nəpɨn iakuvehe mətoni kɨmiaha tapkreɡi mhə rerɨk rəmisə. Iakəpwəh nokeikeiien mə nərmama səməme tuhaməkeikei mho rerɨk raɡien, tuho rerɨk rəmisə. Iou iakuvəukurən raka mə kɨtaha kuatia a, nənə nəpɨn rerɨk raɡien, kɨmiaha mwi rerɨmiaha traɡien. \v 4 \x - \xo 2:4 \xt Wok Me 20:31\x*Ro pen nəpɨn iakɨmərai nəkukuə nəha m kɨmiaha rerɨk rəmisə pɨk tukumiaha, mərkwəpɨr, nɨse nənimek raiu tukumiaha. Iapkrai mhə nəkukuə nəha mə tro rerɨmiaha rəmisə, mətə iakɨmərai mə tihəukurən nokeikeiien i səiou rasori tukumiaha. \s1 Nakalasia me fwe Korin tuhaməkeikei mhenouenou noien ərəha sə iərmama nəha rɨno \p \v 5 \x - \xo 2:5 \xt 1Kor 5:1\x*Mətə iərmama nəha rɨno noien ərəha, in rɨpko mhə rerɨk rəmisə, mətə rɨno mə kɨmiaha pam rerɨmiaha rəmisə kwopti. Iakani nəɡkiariien i məpwəh nokeikeiien mə trɨskai pɨk tɨ iərmama nəha, \v 6 tɨ nəri nə mə nərpwɨnien nəha kɨmiaha hiəpɨk hiəno min tɨ noien ərəha səvənhi rɨnəmwhen raka. \v 7 Təkwtəkwuni nəha tihaməkeikei mhenouenou noien ərəha səvənhi nənə mhomasan rerɨn, mə rerɨn trəpwəh nəmisə pɨkien muvehi irapw nətərɨɡien səvənhi. \v 8 Iakaməres kɨmiaha mə tiho pwəh in rukurən nokeikeiien səkɨmiaha tukwe. \v 9 \x - \xo 2:9 \xt 2Kor 7:15, 10:6\x*Iakani iamɨnhi irə tɨ nəri nə mə in nə nəri iakɨmərai nəkukuə nəha tukwe, mə takətoni ro kɨmiaha mə tiho nəkwak ia narimnari me pam uə rekəm. \v 10 Trɨni mɨnuə hiənenouenou noien ərəha səvəi iərmama riti, iou mwi takenouenou irə. Trɨni mɨnuə iərmama nəha rɨno nəri ərəha me nepwɨn mə iou takaməkeikei menouenou noien səvənhi, mətə iou iakɨnenouenou raka noien səvənhi ia nəmri Kristo tɨ nasituien ia kɨmiaha. \v 11 \x - \xo 2:11 \xt Luk 22:31\x*Iakamo noien nəha kamo Setan rouraha kɨtaha ia neikuəien me səvənhi. Iakani iamɨnhi tɨ nəri nə mə kɨtaha səuvəukurən raka nətərɨɡien me səvənhi səməme in ramesi pen. \s1 Kumwesən ramo nərmama kamhəukurən Kristo ia aposol me səvənhi \p \v 12 \x - \xo 2:12 \xt Wok Me 14:27, 1Kor 16:9\x*Nəpɨn iakevən fwe ia taon nəha Troas mə takəvisau irapw nəɡkiariien amasan səvəi Kristo, iakətoni mə Iərɨmənu səkɨtaha rɨnəsevər ia təpinhə miou mə tako wok fwe ikɨn. \v 13 \x - \xo 2:13 \xt Wok Me 20:1\x*Mətə iakamətərɨɡ pɨk mɨpkapwɨs mhə, tɨ nəri nə mə iapkətoni mhə piak Taetas ia kwopun nəha. Nənə iakəsəkɨr mɨnraha mier mevən fwe ia profens nəha Masetonia. \p \v 14 Mətə iakaməɡnəɡɨni Kumwesən tɨ nəri nə mə ia nəpɨn me in ramiri kɨmaha ia Kristo, mamo kɨmaha iahəmwhen ia nərmama me i kamhəkurirə ia kiɡ riti sə rɨnaruaɡən pam, mamrərɨɡ pen fwe imwəni. Ia nəpɨn me Kumwesən ramo nukurənien ia Kristo rauku pen ia kɨmaha mamevən ia kwopun me. Nərmama kamhəreɡi nukurənien nəha rəmwhen ia nari riti kamreɡi nɨpekɨn. \v 15 \x - \xo 2:15 \xt 1Kor 1:18\x*Iakani iamɨnhi irə tɨ nəri nə mə kɨmaha iahəmwhen ia nɨmwəkmwəki nari nɨpekɨn rapein amasan Kristo rauvani tɨ nəɡnəɡɨniien Kumwesən nɨse napw irə ramevən tɨ nərmama səməme Kumwesən rauvehimɨru irəha, mamevən mwi tɨ səməme kamhəuvən mə tuhemhə. \v 16 \x - \xo 2:16 \xt Luk 2:34, 2Kor 3:5-6\x*Səməme kamhəuvən mə tuhemhə həreɡi kɨmaha iahəmwhen ia nɨpeki nɨse napw nəha sə rauku pen ia nemhəien mamevən tɨ nemhəien. Səməme Kumwesən rauvehimɨru irəha həreɡi kɨmaha iahəmwhen ia nɨse napw nəha sə rauku pen ia nɨmɨruien mamevən tɨ nɨmɨruien. Wok nəha wok asori. Sin rukurən noien? \v 17 \x - \xo 2:17 \xt 2Kor 1:12, 1Tes 4:11\x*Kɨmaha iahəpkəmwhen mhə ia nərmama me nəha həpɨk kamhəni irapw nəɡkiariien səvəi Kumwesən tɨ nuvehiien a mane, rekəm. Mətə Kumwesən rɨnərhi pehe kɨmaha. Ia Kristo kɨmaha iahaməni irapw nəɡkiariien amasan səvənhi ia nəmri Kumwesən, nənə nəɡkiariien səkɨmaha rauku pen a ia rerɨmaha sə ratukwatukw. \c 3 \s1 Nəkukuə riti kɨmərai rani sas ia Pol mɨne in me nepwɨn \p \v 1 \x - \xo 3:1 \xt 2Kor 5:12, Wok Me 18:27, Rom 16:1\x*Rosi rerɨmiaha rɨrhi mə iahənaməfiəutə mwi kɨmaha ia nəmrɨmiaha, mətə rɨpko mhə iamɨnhi irə. Nəpɨn nərmama pwɨspwɨs me həuvehe imwəmiaha, tuhaməkeikei mhəuvehi nəkukuə riti kɨmiaha me nepwɨn həmərai tɨ nɨni irapwien irəha tukumiaha, tɨ nəri nə mə hiəreirei irəha. Nənə nəpɨn həier mhəpwəh kɨmiaha, tuhaməkeikei mhəuvehi nəkukuə səkɨmiaha tɨ noien kɨmiaha me nepwɨn həukurən irəha. Kɨmiaha hiənuə tiho iamɨnhi irə ia kɨmaha? Rekəm! \v 2 \x - \xo 3:2 \xt 1Kor 9:2\x*Kɨmiaha atukwatukw hiəmwhen ia nəkukuə səkɨmaha rani sas ia kɨmaha. Nəkukuə nəha kɨmərai pen ia rerɨmaha, nərmama pam tuhəvsini mhəukurən. \v 3 \x - \xo 3:3 \xt Eks 24:12, Jer 31:33, Esik 36:26-27\x*Ro nukurənien i tukunraha hətoni mə Kristo əpa rɨmərai nəkukuə nəha, məmri pehe ia rəɡɨmaha mə tahərhi pen i ramevən. In rɨpkrai mhə nəkukuə nəha ia nəri kamrai nari irə, mətə rɨmərai nəkukuə nəha ia Nənɨmwɨn i in səvəi Kumwesən sə ramɨru. Nənə rɨpkrai pen mhə ia kəruəterei sə rɨpwiəpwiə, mətə rɨmərai pen ia reri nərmama. \p \v 4 \x - \xo 3:4 \xt 2Kor 2:16\x*Kɨmaha iahəpkehekɨr mhə mə tahəni iamɨnhi irə, tɨ nəri nə mə kɨmaha iahəuvəuvehe mhəno kuatia kɨmaha Kristo, nənə mamhahatətə əknekɨn ia Kumwesən. \v 5 Kɨmaha iahəmwhen tɨ noien wok i, mətə ko iahəpkɨni mhə mə nari riti rauku pehe atukw a tukumaha. Kɨmaha iahəmwhen tɨ nəri nə mə Kumwesən ramasitu ia kɨmaha. \v 6 \x - \xo 3:6 \xt Jer 31:31, 1Kor 11:25, Jon 6:63, Rom 7:6\x*In rɨno kɨmaha iahənəmwhen tɨ noien wok kɨmaha iotukwininari me səvəi nəɡkiariien vi səvənhi sə in rɨnərihi tərini əknekɨn. Nəɡkiariien vi nəha rɨpkuku pen mhə ia Loa sə kɨmərai, mətə rɨməuku pen ia Nənɨmwɨn səvəi Kumwesən. Iakani iamɨnhi irə tɨ nəri nə mə Loa sə kɨmərai ramousi əpune iərmama, mətə Nənɨmwɨn səvəi Kumwesən rauvei pehe nɨmɨruien. \s1 Nəɡkiariien vi kɨnərihi tərini əknekɨn ramser pɨk anan rɨnəpi raka Loa \p \v 7 \x - \xo 3:7 \xt Eks 34:30\x*Fwe kupwən, nəpɨn Loa sə kɨmərai pen ia kəruəterei kəru rɨməuvehe vi a, rɨməuvehe irau nukuraanien səvəi Kumwesən. Nukuraanien nəha rəhiəpwɨn nənime Moses ramser pɨk. Nəkur Isrel ko həpkəti əter pen mhə ia nənime Moses, nəri auər a mə nukuraanien nəha ia nənimen rɨnameiwaiu. Noien səvəi Loa nəha ramo mə iərmama remhə, mətə rɨməuvehe irau nukuraanien səvəi Kumwesən. \v 8 \x - \xo 3:8 \xt Kal 3:2,5\x*Mə ro iamɨnhi irə rəfo ia noien səvəi Nənɨmwɨn Ikinan? Tukətoni nukuraanien səvəi Kumwesən irə ramser pɨk məpi raka. \v 9 \x - \xo 3:9 \xt Dut 27:26, Rom 1:17, 3:21\x*Nəɡkiariien akuas səvəi Loa sə raməkiri nərmama mə tuhaməkeikei mhemhə kamətə nukuraanien səvəi Kumwesən irə ramser, mətə mə ro iamɨnhi irə nəɡkiariien vi kɨnərihi tərini əknekɨn sə ramo nərmama hatukwatukw ia nəmri Kumwesən, tukətoni mwi nukuraanien səvəi Kumwesən irə ramser pɨk məpi raka. \v 10 \x - \xo 3:10 \xt Eks 34:29\x*Nɨpərhienien, nəɡkiariien akuas səvəi Loa sə kamətoni nukuraanien səvəi Kumwesən irə, təkwtəkwuni nəha kəpwəh nətoniien nukuraanien nəha irə, tɨ nəri nə mə nəɡkiariien vi kɨnərihi tərini əknekɨn ramser pɨk anan rɨnəpi raka Loa nəha. \v 11 Nəɡkiariien akuas səvəi Loa rɨməuvehe irau nukuraanien səvəi Kumwesən, mətə triwən mwi rəmwhen ia nukuraanien sə rɨməser ia nəmri Moses. Mətə nəɡkiariien vi Kumwesən rɨnərihi tərini əknekɨn trarə rerɨn, mɨser pɨk məpi raka. \p \v 12 Tɨ nəri nə mə kɨmaha iahəukurən amasan nəri nəha mə ro iamɨnhi irə, ro pen kɨmaha iahamətɨɡase, \v 13 \x - \xo 3:13 \xt Eks 34:33-35\x*mhəpkəmwhen mhə ia Moses. In rɨnousəman nənimen ia tɨnari əɡeiɡei mə nəkur Isrel tuhəpwəh nətoniien mə nukuraanien sə raməhiəpwɨn nənimen rɨnamiwən. \v 14 \x - \xo 3:14 \xt Rom 11:25\x*Mətə nətərɨɡien səvəi nəkur Isrel me nəha fwe kupwən kɨnərəpinhə i. Nənə meste pehe nəha ipwet mɨne nəpɨn irəha həvsini nəɡkiariien akuas səvəi Loa, irəha həpkreɡi sas mhə nəfe rani, tɨ nəri nə mə nari riti ramərəpinhə nətərɨɡien səvənraha rəmwhen ia tɨnari əɡeiɡei sə rɨnousəman nənime Moses. Mətə Kristo əpa rukurən nuvehi rakaien nəri nəha ia nətərɨɡien səvəi iərmama nəpɨn iərmama ruvehe mo kuatia irau min. \v 15 Ouəh meste pehe nəha ipwet mɨne, nəpɨn həvsini Loa səvəi Moses, nari riti raməsisəɡ ia nətərɨɡien səvənraha rəmwhen ia tɨnari əɡeiɡei nəha sə rɨnousəman nənime Moses fwe kupwən. \v 16 \x - \xo 3:16 \xt Rom 11:23,26\x*Mətə trɨni mɨnuə iərmama riti ruvsini in muvehe tɨ Iərɨmənu səkɨtaha, tɨnari nəha trier raka. \v 17 \x - \xo 3:17 \xt Jon 8:32,36, Rom 8:2, Kal 5:1\x*Iərɨmənu nəha səkɨtaha in Nənɨmwɨn Ikinan. Nənə kwopun Nənɨmwɨn Ikinan ramarə ikɨn, in rafi nari ia nərmama. \v 18 \x - \xo 3:18 \xt Eks 16:7, 24:17\x*Kɨtaha pam i səpkuveɡi mhə nəmrɨtaha rəmwhen ia Moses, mətə nəmrɨtaha ramser kamətə nukuraanien səvəi Iərɨmənu ia kɨtaha. Ia nəpɨn me in rauvsini nɨmɨruien səkɨtaha mə tsəuvehe mhəmwhen irə sarə ia nukuraanien riti mharə mhəuvən mwi ia riti. Noien i rauku pen tɨ Iərɨmənu səkɨtaha in nə Nənɨmwɨn Ikinan. \c 4 \s1 Kumwesən ruvei pen wok m aposol me \p \v 1 \x - \xo 4:1 \xt 2Kor 3:6\x*Kumwesən rapi tukumaha nənə muvei pehe wok i m kɨmaha ro pen tahəpwəh nəpouien i. \v 2 \x - \xo 4:2 \xt 2Kor 2:17, 1Tes 2:5, 1Kor 1:18\x*Kɨmaha iahəuvəuvei pen raka təkutamaha ia noien afafa me mɨne noien me səməme ho naurɨsien. Iahəpkavən mhə ia noien səvəi neikuəien, uə iahəpkuvsini mhə nəɡkiariien səvəi Kumwesən, rekəm. Mətə kɨmaha iahaməni irapw nəɡkiariien pərhien ia nəmri nərmama me pam mə irəha tuhəkiri noien səkɨmaha mhəukurən ia rerɨnraha mə kɨmaha iahamo noien atukwatukw ia nəmri Kumwesən. \v 3 Rosi nəɡkiariien amasan sə iahaməni irapw ramərkwafə tɨ nərmama nepwɨn, mətə ramərkwafə a tɨ nərmama səməme kamhəuvən mə tuhemhə. \v 4 \x - \xo 4:4 \xt Efes 2:2, Kol 1:15, Hip 1:3\x*Irəha ko həpkɨni mhə nɨpərhienien ia nəɡkiariien amasan nəha, tɨ nəri nə mə Setan i, iəremhə sə ramərɨmənu ia tɨprənə i, rɨnousəman nətərɨɡien səvənraha, mamo irəha həpwəh nətoniien nukuraanien sə raməhiəpwɨn irəha. Nukuraanien nəha rauku pen ia nəɡkiariien amasan sə raməvisau nasoriien səvəi Kristo. Kristo nəha in rəmwhen atukwatukw ia Kumwesən. \v 5 \x - \xo 4:5 \xt 2Kor 1:24\x*Kɨmaha iahəpkəvisau atukw mhə kɨmaha, mətə iahaməvisau Iesu Kristo mə in Iərɨmənu, nənə kɨmaha nərmama iahamo tukwini nari m kɨmiaha ia nəɡhi Iesu. \v 6 \x - \xo 4:6 \xt Jen 1:3, Aes 9:2, 2Kor 3:18\x*Ro iamɨnhi irə tɨ nəri nə mə Kumwesən nəha rɨməni mə, “Pwəh nukuraanien ruək məhiəpwɨn kwopun rɨpitəv ikɨn,” in raməhiapw ia rerɨmaha, mə kɨmaha iahəukurən nətoniien nukuraanien səvəi Kumwesən, nənə iahətoni nukuraanien nəha ramser ia nənime Kristo. \s1 Aposol me həpkɨskai mhə ia nɨskaiien atukw səvənraha \p \v 7 \x - \xo 4:7 \xt 2Kor 5:1\x*Mətə kɨmaha iahaməuvehi nəri amasan nəha ia nɨpwramaha me i kɨno ia tɨprənə həpkɨskai mhə. Ro iamɨnhi irə mə trahatən pen mə nɨskaiien amasan nəha rəpi raka rɨməuku pen tɨ Kumwesən, rɨpkuku pehe mhə tukumaha. \v 8 \x - \xo 4:8 \xt 2Kor 1:8, 7:5\x*Ia nəpɨn me kɨmaha iahamreɡi rərəha ia narimnari me rɨpɨk, mətə iahəpkɨmwei mhə. Nəpɨn me nepwɨn iahəreirei suatuk, mətə iahaməmwur mhəpwəh nəpwəhien. \v 9 Nərmama hamo nərəhaien m kɨmaha, mətə Kumwesən rɨpkəpwəh mhə kɨmaha. Hamousi kɨmaha, mətə həpkouraha mhə kɨmaha. \v 10 \x - \xo 4:10 \xt 1Kor 15:31\x*Ia nəpɨn me rəmwhen mə kɨmaha iahaməuvehi nemhəien səvəi Iesu ia nɨpwramaha, ro iamɨnhi irə mə nərmama həukurən nətoniien mwi nɨmɨruien səvəi Iesu ia nɨpwramaha. \v 11 \x - \xo 4:11 \xt Rom 8:36\x*Iakani iamɨnhi irə tɨ nəri nə mə kɨmaha iahamarə, nəpɨn me pam kauvei pen kɨmaha mə tahemhə tɨ nəɡhi Iesu. Ro iamɨnhi irə mə nərmama tuhətoni nɨmɨruien səvənhi ia nɨpwramaha sə trɨpkemhə ia nəpɨn riti. \v 12 Noien nəha nɨpwran mə nemhəien ramowok ia kɨmaha, mətə nɨmɨruien ramowok ia kɨmiaha. \p \v 13 \x - \xo 4:13 \xt Sam 116:10\x*Nəkukuə Ikinan rani mə, “Iakɨnahatətə ro pen iakani.” Ia noien kuatia a səvəi nahatətəien kɨmaha mwi iahənahatətə ro pen iahaməni. \v 14 \x - \xo 4:14 \xt 1Kor 6:14\x*Kɨmaha iahəukurən amasan mə Kumwesən sə rɨno Iərɨmənu səkɨtaha rətui mwi ia nemhəien, in tro kɨmaha mɨne kɨmiaha, kɨtaha pam sətui mwi ia nemhəien kɨtaha Iesu, nənə mərpwi irapw kɨtaha ia nənimen. \v 15 \x - \xo 4:15 \xt 2Kor 1:3-6\x*Narimnari me i, kɨmaha iahamo ramasitu ia kɨmiaha mə nəpɨn namasanien səvəi Kumwesən rɨvi pehe nərmama həpɨk mwi həuvehe tɨ Kristo, nənə nərmama həpɨk mwi tuhəni tanak tɨ Kumwesən, mhəuvehi utə nəɡhɨn irənhə anan. \p \v 16 \x - \xo 4:16 \xt Efes 3:16\x*Narimnari me nəha ho kɨmaha iahəpwəh nəpouien i. Nəri auər a mə nɨpwramaha iruə ramevən mə trərəha, mətə rerɨmaha fwe imwə Kumwesən ramo mə ramərməvi ia nəpɨn me. \v 17 \x - \xo 4:17 \xt Rom 8:17-18\x*Ro iamɨnhi irə tɨ nəri nə mə nəmisəien me i saməreɡi ia təkure tɨprənə i irəha nəri auər a, həpkarə əpwəmwɨs mhə, mətə haməpnəpenə ia kɨtaha tɨ narəien rerɨn sə raməhiapw mamasan pɨk məpi raka. \v 18 \x - \xo 4:18 \xt Kol 1:16, Hip 11:1-3\x*Nənə ro iamɨnhi irə, nənimemaha həpkərer pen mhə ia narimnari me kamətoni, mətə hamərer pen ia narimnari me kɨpkətoni mhə. Iakani iamɨnhi irə tɨ nəri nə mə narimnari me kamətoni irəha narimnari me səvəi təkwtəkwuni a, tuhəpkiwən, mətə narimnari me kɨpkətoni mhə irəha tuharə rerɨn. \c 5 \s1 Nɨpwrataha sə vi fwe ia neiai \p \v 1 \x - \xo 5:1 \xt 2Kor 4:7, 2Pit 1:13-14\x*Iakani iamɨnhi irə tɨ nəri nə mə nɨpwrataha rəmwhen ia nimwə tapolen samarə irə səvəi nəpɨn ouihi a ia tɨprənə i. Nənə kɨtaha səukurən mə trɨni mɨnuə nɨpwrataha i ruvehe memhə mərəha, mətə fwe ia neiai nɨpwrataha vi fwe ikɨn sə rəmwhen ia nimwə riti rɨpko mhə iərmama rɨno mətə Kumwesən a rɨno nənə in trarə rerɨn. \v 2 \x - \xo 5:2 \xt Rom 8:23\x*Nəpɨn samarə ia nɨpwrataha i, saməreɡi rərəha, mamhəvi kwakwa neiahaɡien tukwe, mamhokeikei anan mə tsəuvən mharə ia nimwə vi nəha fwe ia neiai. \v 3 Kɨtaha tsarkahu nɨpwrataha vi nəha rəmwhen ia karkahu, tɨpkətə mhə mə samavən auər a. \v 4 \x - \xo 5:4 \xt 1Kor 15:53-54\x*Nəpɨn samarə ihi ia nimwə tapolen i səkɨtaha ia tɨprənə i, saməreɡi rərəha pɨk, mamhəvi neiahaɡien tukwe, mhəpwəh nokeikeiien mə tukuvehi raka nɨpwrataha i rəmwhen ia karkahu. Mətə sokeikei mə tukarkahu pehe nɨpwrataha sə fwe ia neiai mə nɨpwrataha i sə ko rɨpkarə rerɨn mhə truvehe mərməvi marə rerɨn. \v 5 \x - \xo 5:5 \xt Rom 8:16,23\x*Kumwesən əpa rɨno kɨtaha tɨ narimnari me nəha. In rɨməuvei pehe Nənɨmwɨn Ikinan m kɨtaha. Tɨ nəri nə mə Nənɨmwɨn nəha ramarə ia kɨtaha, nənə, kɨtaha səukurən amasan mə Kumwesən truvei pehe pam narimnari amasan me səməme rɨnəmri karen mə səkɨtaha. \v 6 \x - \xo 5:6 \xt Hip 11:13-16\x*Ro iamɨnhi irə kɨtaha samətɨɡase ia nəpɨn me, mamhəukurən mə nəpɨn samo imwətaha ia nɨpwrataha i, səpkarə mhə fwe imwei Iərɨmənu. \v 7 \x - \xo 5:7 \xt 1Kor 13:12\x*Iakani iamɨnhi irə tɨ nəri nə mə kɨtaha samarə ia nahatətəien, səpkarə mhə ia nəfe samətoni. \v 8 \x - \xo 5:8 \xt Fil 1:23\x*Kɨtaha samətɨɡase mamhəreɡi mə ko səpwəh nɨpwrataha i mhəuvən mho imwətaha fwe ia neiai kɨtaha Iərɨmənu səkɨtaha sə nəha ramasan pɨk məpi raka. \v 9 \x - \xo 5:9 \xt Kol 1:10, 1Tes 4:1\x*Ro iamɨnhi irə mɨne nəri auər a mə samarə kɨtaha min uə səpkarə mhə kɨtaha min, mətə saməmwur mə rerɨn traɡien tukutaha. \v 10 \x - \xo 5:10 \xt Pri 12:14, Rom 2:16, 14:10\x*Iakani iamɨnhi irə tɨ nəri nə mə kɨtaha pam tsaməkeikei mhərer kupwən ia nəmri Kristo mə in trəkiri noien me səkɨtaha. Kɨtaha kuatia kuatia tsəuvehi nərəkuien resi pen noien me səno ia narəien i samarə irə ia nɨpwrataha i, noien amasan uə noien ərəha. \s1 Kumwesən rɨno suatuk ia Kristo mə kɨtaha səukurən nuveheien mho in me nepwɨn \p \v 11 \x - \xo 5:11 \xt 2Kor 4:2\x*Nənə təkwtəkwuni kɨmaha iahəuvəukurən amasan mamhəhekɨr Iərɨmənu səkɨtaha. Ro pen iahaməmwur mə tahəvi pehe nərmama. Kumwesən rukurən amasan kɨmaha. Rerɨk rɨrhi mə kɨmiaha mwi hiəukurən amasan kɨmaha. \v 12 \x - \xo 5:12 \xt 2Kor 3:1, 1:14\x*Kɨmaha iahəpwəh nokeikeiien mə tahəuvehi utə kɨmaha ia nənimemiaha, mətə tahəuvei pehe nətərɨɡien səkɨmaha mə rəfo rerɨmiaha traɡien tukumaha. Nənə təkwtəkwuni hiəukurən nɨrɨpwenien nəɡkiariien səvəi nərmama səməme hamərpwi irəha tɨ noien sə nərmama kamhətoni, mətə rerɨnraha rɨpkrhi mhə nəri sə ramarə ia reri iərmama. \v 13 Trɨni mɨnuə rerɨmiaha rɨrhi mə iahamarməri, mətə kwa iahamo wok səvəi Kumwesən. Nənə trɨni mɨnuə rerɨmiaha rɨrhi mə iahəukurən nari, mətə kwa iahamasitu ia kɨmiaha. \v 14 Ro iamɨnhi irə tɨ nəri nə mə nokeikeiien səvəi Kristo ramərɨmənu ia kɨmaha. Kɨmaha iahəukurən amasan mə iərmama kuatia a rɨmamhə tɨ nərmama pam, nənə ro pen rəmwhen mə nərmama me pam həuvamhə. \v 15 \x - \xo 5:15 \xt 1Tim 2:6, Rom 14:7-8\x*Nənə rɨmamhə tɨ nərmama pam mə səməme kamhəmɨru tuhəpwəh noien narimnari me səməme irəha a hokeikei, mətə irəha tuhaməkeikei mho noien me səməme Iesu rokeikei. In rɨmamhə tɨ nirəha, nənə mətui mwi ia nemhəien. \p \v 16 Ro pen ipwet mɨne kɨmaha iahəpkəkiri mhə nərmama ia noien sə nərmama səvəi tɨprənə haməkiri nərmama irə. Nɨpərhienien kɨmaha iahənəkiri Kristo ia noien nəha ia nəpɨn riti, mətə təkwtəkwuni iahəpko mhə mwi. \v 17 \x - \xo 5:17 \xt Rom 8:1,10, Kal 6:15, Aes 43:18, Rev 21:5\x*Ro iamɨnhi irə trɨni mɨnuə iərmama riti ruvehe mo kuatia irau Kristo, in rɨməuvehe mo in iərmama vi. Noien akuas səvənhi ruvəiwən, nənə noien vi ruvəuvehe. \v 18 \x - \xo 5:18 \xt Rom 5:10\x*Narimnari me pam nəha haməuku pen tɨ Kumwesən. In rɨno suatuk ia Kristo mə kɨmaha tahəpwəh mwi nəmwəkien in mhəuvehe in me nepwɨn. Nənə in rɨnəmri pehe wok i ia rəɡɨmiaha, mə kɨmaha tahəvi pehe mwi nərmama səməme haməmwəki in həuvehe in me nepwɨn. \v 19 \x - \xo 5:19 \xt Rom 3:23-25, Kol 1:19-20\x*Nəɡkiariien sə iahaməvisau i mamhəni mə Kumwesən rɨno suatuk ia Kristo mə tro nərmama səməme haməmwəki in ia tɨprənə i həuvehe in me nepwɨn, nənə məpwəh nəvsiniien noien ərəha me səvənraha. Nənə muvei pehe nəɡkiariien i m kɨmaha mə tahəni irapw mə Kumwesən rɨno raka suatuk tɨ nərmama haməmwəki in mə tuhəuvehe in me nepwɨn. \v 20 Ro pen kɨmaha nərmama səməme iahaməɡkiari tukwini səvəi Kristo. Rəmwhen mə Kumwesən raməkwein nərmama ia nəɡkiariien səkɨmaha. Nənə iahaməres kɨmiaha ia nəɡhi Kristo mə tihəpwəh nəmwəkiien Kumwesən nənə mhəuvehe in me nepwɨn. \v 21 \x - \xo 5:21 \xt Jon 8:46, Hip 4:15, Kal 3:13, 1Kor 1:30, Fil 3:9\x*Kristo noien ərəha səvənhi riwən. Mətə tɨ nasituien ia kɨtaha, Kumwesən ro in ruvehe məmwhen ia noien ərəha. In ro iamɨnhi irə mə ia Kristo kɨtaha tsəukurən nuveheien mhəmwhen ia noien atukwatukw səvəi Kumwesən. \c 6 \p \v 1 \x - \xo 6:1 \xt 2Kor 5:20\x*Kɨmaha iahamo wok pəri kɨmaha Kumwesən. Ro pen iahaməres kɨmiaha mə nəpɨn Kumwesən raməriari pehe namasanien səvənhi m kɨmiaha, tihəpwəh nuvehiien rəmwhen ia nəri auər a, \v 2 \x - \xo 6:2 \xt Luk 4:19-21\x*tɨ nəri nə mə Kumwesən rani mə, \q1 “Ia nəpɨn səvəi nasituien ia iərmama, iakreɡi kɨmiaha. \q2 Ia nəpɨn səvəi nuvehimɨruien iərmama, iakasitu ia kɨmiaha.” \m Hətə ro. Təkwtəkwuni rɨno nəpɨn səvəi Kumwesən tɨ nasituien ia iərmama. Təkwtəkwuni rɨno nəpɨn səvəi nuvehimɨruien iərmama. \s1 Pol mɨne in me nepwɨn kamhəreɡi rərəha ia narimnari me rɨpɨk \p \v 3 Kɨmaha iahəpko mhə nari riti mə iərmama riti trɨmwei irə, tɨ nəri nə mə iahəpwəh nokeikeiien mə tukɨni ərəha wok səkɨmaha. \v 4 \x - \xo 6:4 \xt 2Kor 4:2\x*Mətə ia narimnari me pam səməme kɨmaha iahamo iahamahatən pen mə kɨmaha iotukwininari me pərhien səvəi Kumwesən, mamhərer əknekɨn ia nəpɨn səvəi nəmisəien, mɨne nəpɨn skai me, mɨne nəpɨn iahamreɡi rərəha. \v 5 \x - \xo 6:5 \xt 2Kor 11:23-27\x*Nərmama hənousi kɨmaha, nənə kuvei pen kɨmaha ia kalapus, nənə karɨpwi kɨmaha mə tukousi kɨmaha. Iahəno pɨk wok, mhəpwəh napriien ia nəpɨn, nukumhə rahi kɨmaha. \v 6 \x - \xo 6:6 \xt 1Tim 4:12\x*Ro nukurənien i mə kɨmaha iotukwininari me pərhien səvəi Kumwesən tɨ nəri nə mə iahamo wok noien səkɨmaha rəmher, kɨmaha iahəukurən nari, nətərɨɡien səkɨmaha rəpwəmwɨs, iahamo ramasan m nərmama, Nənɨmwɨn Ikinan rukuər ia rerɨmaha, kɨmaha iahokeikei nərmama ia nokeikeiien pərhien, \v 7 \x - \xo 6:7 \xt 1Kor 2:4\x*mamhəni a nɨpərhienien, nənə nɨskaiien səvəi Kumwesən ramarə ia kɨmaha. Kɨmaha iahamo noien atukwatukw rəmwhen ia narimnari me səvəi naruaɡənien iahaməuvehi ia rəɡɨmaha mwatuk mɨne mour. \v 8 Nərmama nepwɨn haməsiai kɨmaha, nepwɨn hamo aurɨs kɨmaha. Nepwɨn haməni ərəha kɨmaha, nepwɨn haməni amasan kɨmaha. Nepwɨn haməni mə kɨmaha ieikuə me, mətə kɨmaha iahaməni a nəɡkiariien pərhien. \v 9 \x - \xo 6:9 \xt 2Kor 4:10, Sam 118:18\x*Kamo m kɨmaha rəmwhen mə kɨmaha nərmama kreirei kɨmaha, mətə kɨmaha kukurən amasan kɨmaha. Kamo m kɨmaha rəmwhen mə iahəuvamhə raka, mətə hətə ro iahaməmɨru ihi. Kamousi kɨmaha, mətə kɨpkousi əpune mhə ihi kɨmaha. \v 10 \x - \xo 6:10 \xt 2Kor 7:4, Fil 2:17, Kol 1:24\x*Kɨmaha iahamreɡi rərəha, mətə ia nəpɨn me rerɨmaha ramaɡien. Nautə səkɨmaha riwən, mətə iaho nərmama həpɨk nautə səvənraha rɨpɨk. Nari riti səkɨmaha riwən, mətə iahaməuvehi narimnari me pam. \p \v 11 Nəkur Korin, kɨmaha iahaməni pehe pam nəɡkiariien me m kɨmiaha mhəpkəpwəh mhə riti. Nənə iahamokeikei kɨmiaha ia rerɨmaha pam. \v 12 Kɨmaha iahəpkəsisəɡ mhə nokeikeiien səkɨmaha tukumiaha, mətə kɨmiaha hiaməsisəɡ səkɨmiaha tukumaha. \v 13 \x - \xo 6:13 \xt 1Kor 4:14\x*Təkwtəkwuni nəha iakaməɡkiari m kɨmiaha rəmwhen mə nɨpwnətɨk atukwatukw me nə kɨmiaha. Ratukwatukw a mə kɨmiaha mwi tihokeikei kɨmaha ia rerɨmiaha pam. \s1 Kumwesən sə ramɨru nimwə səvənhi nə kɨtaha \p \v 14 \x - \xo 6:14 \xt Efes 5:7,11\x*Kɨmiaha tihəpwəh nuvehiien rəɡɨmiaha me kɨmiaha nərmama səməme həpkɨni mhə nɨpərhienien ia Kristo mho pəri wok. Iakani iamɨnha irə tɨ nəri nə mə kɨmiaha hiəukurən. Noien amasan mɨne noien ərəha trouəfo rouo pəri nari riti? Uə nukuraanien mɨne nəpitəvien trouəfo rouavən pəri? \v 15 Kristo mɨne Setan trouəfo rouni nəɡkiariien kuatia? Uə iərmama sə rani nɨpərhienien ia Kristo mɨne iərmama sə rɨpkɨni mhə nɨpərhienien irə trouəfo ro nari ia nətərɨɡien kuatia? \v 16 \x - \xo 6:16 \xt 1Kor 3:16, Lev 26:12, Esik 37:27\x*Nimwə səvəi Kumwesən tukəfo kəfwaki m nənɨmwi nari me ikɨn? Kumwesən sə ramɨru nimwə səvənhi nə kɨtaha. Rəmwhen Kumwesən rɨməni mə, \q1 “Takarə kɨmaha nərmama me səiou, \q2 nənə mavən kɨmaha mɨnraha, \q1 iou takuvehe Kumwesən səvənraha, \q2 irəha tuhəuvehe nərmama me səiou.” \p \v 17 \x - \xo 6:17 \xt Rev 18:4\x*Nənə Iərɨmənu səkɨtaha rɨməni mə, \q1 “Ro iamɨnhi irə, tiharaka ia nirəha, \q2 mhavən isipwɨn tɨ nirəha, \q1 mhəpwəh nɨrapiien nəri sə rəmkemɨk ia nənimek, \q2 rerɨk raɡien mə takuvehi kɨmiaha, \q1 \v 18 \x - \xo 6:18 \xt 2Saml 7:14, Aes 43:6, Jer 31:9, Rev 1:8\x*iou takuvehe tata səkɨmiaha, \q2 nənə kɨmiaha tihəuvehe nɨpwnətɨk me. \q1 Iou Iərɨmənu sə iakauvehi nɨskaiien me pam, \q2 iakani nəɡkiariien nəha.” \c 7 \p \v 1 Nərmama keikei me səiou, promes me i səkɨtaha. Ro pen pwəh səpərhi atukw a kɨtaha, mhəpeki raka narimnari me pam səməme hamo nɨpwrataha mɨne nənɨmwɨtaha həmkemɨk ia nəmri Kumwesən. Pwəh so mə noien səkɨtaha ratukwatukw pam, mo ikinan i, tɨ nəri nə mə kɨtaha samhekɨr Kumwesən. \s1 Naɡienien səvəi Pol \p \v 2 \x - \xo 7:2 \xt Wok Me 20:33, 2Kor 12:17\x*Tihəsevər ia rerɨmiaha tukumaha. Kɨmaha iahəpko mhə rərəha ia iərmama riti. Iahəpkɨvi pen mhə iərmama riti ia kwopun ərəha ikɨn. Iahəpkəmwur mhə mə tahəuvehi nari riti səvəi iərmama riti ia noien ikou. \v 3 \x - \xo 7:3 \xt 2Kor 6:11-12\x*Iou iapkɨni mhə nəɡkiariien i, mɨni mə hiəno noien ərəha, rekəm. Iakuvəni raka tukumiaha i mə nəri auər a mə tsəmɨru pəri uə tsemhə pəri, mətə kɨmiaha hiamarə ia nətərɨɡien səkɨmaha ia nəpɨn me. \v 4 Iou iakamahatətə əknekɨn ia kɨmiaha. Ia nəpɨn me rerɨk ramaɡien tukumiaha. Ia nəmisəien me pam səkɨmaha, kɨmiaha hiamo rerɨk raməpwiuən, mamaɡien pɨk. \p \v 5 \x - \xo 7:5 \xt 2Kor 2:13\x*Nəpɨn iahaməuvehe ia profens Masetonia iahəpkapwɨs mhə, mətə ia nəpɨn me nərəhaien rauvehi kɨmaha, nərmama hənuə tuhəvisə m kɨmaha, nənə kɨmaha iahekɨr. \v 6 \x - \xo 7:6 \xt 2Kor 1:3-4\x*Mətə Kumwesən sə rauvehi utə nətərɨɡien səvəi iərmama sə rerɨn rəpou, ruvehi utə nətərɨɡien səkɨmaha ia nuveheien səvəi Taetas. \v 7 Rɨpko mhə nuveheien a səvənhi ruvehi utə nətərɨɡien səkɨmaha, mətə rerɨmaha raɡien mwi tɨ nəɡkiariien səkɨmiaha sə hiəməni pen tukwe in rɨməuvehi utə mwi nətərɨɡien səvənhi. In rɨməni pehe tukumaha mə hiokeikei pɨk mə tihətoni iou, nənə mɨni mə rerɨmiaha rəpou pɨk, hiamərer mwatuk mə tihənise nəɡkiariien ərəha me kamɨni ia nirak. Nəpɨn iakreɡi narimnari me nəha rerɨk raɡien pɨk. \p \v 8 \x - \xo 7:8 \xt 2Kor 2:4\x*Rosi nəkukuə kupwən səiou ro kɨmiaha hiəreɡi rərəha, mətə iou iapkreɡi mhə rərəha tukwe. Mətə kupwən iakreɡi rərəha tukwe, tɨ nəri nə mə iakətoni mə nəkukuə nəha rɨno kɨmiaha hiəreɡi rərəha, mətə səvəi nəpɨn ouihi a. \v 9 Mətə təkwtəkwuni rerɨk ramaɡien, mətə rɨpko mhə rerɨk ramaɡien mə iakɨno kɨmiaha hiəreɡi rərəha, mətə tɨ nəri nə mə nəpɨn hiəreɡi rərəha, hiərərɨɡ ia noien ərəha səkɨmiaha. Kɨmiaha hiəpkouraha mhə kɨmiaha, tɨ nəri nə mə nəpɨn hiəreɡi rərəha, mətə hiaməti pen ia Kumwesən. \v 10 \x - \xo 7:10 \xt Mat 27:3-5, Hip 12:16-17\x*Nəpɨn səreɡi rərəha rəmwhen sə Kumwesən rokeikei trukuə kwənkwan in i kɨtaha tsəpwəh noien ərəha me səkɨtaha mhəuvehe Kumwesən ruvehimɨru kɨtaha. Nənə rerɨtaha trəpwəh nəpouien tɨ noien nəha. Mətə nəpɨn səreɡi rərəha rəmwhen nərmama səvəi tɨprənə kamhəreɡi trukuə kwənkwan in i kɨtaha tsemhə. \v 11 Kɨmiaha hiəuvəreɡi raka rərəha rəmwhen sə Kumwesən rokeikei. Nənə hətə ro nəfe raukuə ia kɨmiaha. Hiamo akwauakw mə tukətoni kɨmiaha mə nərəhaien riwən ia kɨmiaha, niemaha raməpi kɨmiaha tɨ noien ərəha səvəi iərmama nəha, kɨmiaha hiaməhekɨr, mamhokeikei pɨk mə tihətə iou, rerɨmiaha raməreuən, mamhərer mwatuk tɨ nəkoui atukwatukwien iərmama sə ramo noien ərəha. Ia noien me pam səkɨmiaha hiənahatən mə hiəpko mhə nari riti rərəha ia narimnari me i. \v 12 Iakɨmərai nəkukuə nəha m kɨmiaha, mətə iapkrai mhə m iərmama i sə rɨno noien ərəha. Nənə iapkrai mhə mwi m iərmama sə iərmama nəha rɨno noien ərəha irə, rekəm. Iakɨmərai mə tihətə sas ia nəmri Kumwesən mə hiamokeikei pərhien kɨmaha. \v 13 Ro iamɨnhi irə narimnari me pam nəha haməuvehi utə nətərɨɡien səkɨmaha. Ouəh, nəɡkiariien səvəi Taetas ruvehi utə nətərɨɡien səkɨmaha. \p Nari riti mwi, rerɨmaha raɡien pɨk nəpɨn iahətoni naɡienien səvənhi, tɨ nəri nə mə kɨmiaha hio nətərɨɡien səvənhi rapwɨs. \v 14 Fwe kupwən iakɨməni pen tukwe in mə iakamərpwi iou tukumiaha, nənə kɨmiaha hiəpko mhə iou iakaurɨs. Narimnari me pam səməme iahəməni tukumiaha ho nɨpərhienien. Ia noien a mwi nəha, narimnari me pam ia kɨmiaha iahəməni pen tɨ Taetas i, mamhərpwi kɨmaha tukwe, ho nɨpərhienien. \v 15 \x - \xo 7:15 \xt 2Kor 2:9\x*Taetas rerɨn ramrhi ihi mə kɨmiaha pam anan hiəno nəkwan, nənə mhehekɨr mhətəmnɨmwɨn nəpɨn hiəseni in mə truvehe mətoni kɨmiaha. Nəpɨn rerɨn rɨrhi narimnari me nəha, nokeikeiien səvənhi ramasori pɨk anan mwi tukumiaha. \v 16 Rerɨk ramaɡien pɨk tukumiaha tɨ nəri nə mə iakani nɨpərhienien ia kɨmiaha mə kɨmiaha hiamo noien atukwatukw. \c 8 \s1 Nakalasia me fwe Korin tuho sampam ia wok sə həno vi a ia nuk kurirə \p \v 1 \x - \xo 8:1 \xt Rom 15:26\x*Piak me, kɨmaha iahokeikei mə tihəukurən namasanien səvəi Kumwesən sə raməriari pen irə m nakalasia me fwe profens Masetonia mə irəha həukurən nasituien ia nərmama nepwɨn mwi. \v 2 Irəha hənarə ia nəpɨn sɨkai riti rəknekɨn tɨ nirəha, mətə rerɨnraha ramaɡien a ia nəpɨn me. Nautə səvənraha riwən, mətə housəsɨmwɨn mane asori mhəuvei pen m nakalasia me ia kwopun me. \v 3 Iakani nɨpərhienien tukumiaha i mə irəha həuvei pen mane səvənraha sə raməmak rəmwhen a, harə mhəuvei pen asori anan mwi. Rerɨnraha raɡien a mə pwəh ho. \v 4 \x - \xo 8:4 \xt 2Kor 9:1-2\x*Irəha hənəres kɨmaha nəpɨn rɨpɨk mə tahəseni pwəh irəha hasitu ia wok səvəi nuvei penien mane m nərmama me səvəi Kumwesən fwe Jerusalem. \v 5 Rerɨmaha rɨpkrhi mhə mə irəha tuho rasori iamɨnha irə, mətə həno. Irəha haməkupwən mhəuvei pen nɨmɨruien səvənraha m Iərɨmənu səkɨtaha, kurirə həuvei pehe mwi nɨmɨruien səvənraha m kɨmaha ia noien sə Kumwesən rokeikei. \v 6 Nəpɨn hiəno vi a wok nəha tɨ nousəsɨmwɨnien mane nəha, rerɨmiaha raɡien a tukwe. Tɨ nəri nə mə Taetas ramiri kɨmiaha irə, iahaməni pen tukwe in mə tro wok kɨmiaha min meste wok nəha ro sampam. \v 7 \x - \xo 8:7 \xt 1Kor 1:5, 1Kor 16:1-2\x*Ia narimnari me pam kɨmiaha hiaməuvehi raməpi raka anan. Ia noien səvəi nahatətəien, noien səvəi nəɡkiariien, mɨne noien səvəi nukurənien, kɨmiaha hiəuvehi rəpi raka. Kɨmiaha hiəskai mwi tɨ nasituien, nənə mhokeikei pɨk mwi kɨmaha. Ro iamɨnhi irə kɨmaha iahokeikei mə ia nokeikeiien səkɨmiaha tihasitu asori mwi ia wok i. \p \v 8 Iapkɨni mhə mə tihaməkeikei mho. Mətə iakamahatən m kɨmiaha mə nərmama əpə me rerɨnraha raɡien tɨ nasituien ia wok nəha. Nənə təkwtəkwuni nəha iakuə takətə sas ia nokeikeiien səkɨmiaha mə ro nɨpərhienien rəmwhen ia nokeikeiien səvənraha uə rekəm. \v 9 \x - \xo 8:9 \xt Mat 8:20, Fil 2:6-7\x*Kɨmiaha hiəukurən amasan namasanien səvəi Iesu Kristo Iərɨmənu səkɨtaha sə rɨnəriari pehe irə m kɨmiaha. Nautə səvənhi rasori, mətə rɨno tukumiaha mə nautə səvənhi riwən. Nənə tɨ nəri nə mə in rɨno mə nautə səvənhi riwən, nənə mo kɨmiaha nautə səkɨmiaha rasori. \p \v 10 In i nətərɨɡien səiou sə trasitu ia kɨmiaha ia narimnari me i. Ramasan mə tiho sampam ia wok sə hiəno vi a ia nuk kurirə. Rerɨmiaha rɨməkupwən mɨrhi mə tiho wok nəha, nənə kɨmiaha hiaməkupwən mho. \v 11 Ramasan mə təkwtəkwuni tihaməmwur ia noien wok nəha mho sampam irə. Ramasan mə tihəskai mwi tɨ noien sampam irə rəmwhen ia nətərɨɡien səkɨmiaha rɨməskai fwe kupwən tɨ noien. Nənə ramasan mə tiho ia mane me səkɨmiaha. \v 12 \x - \xo 8:12 \xt Mak 12:43\x*Trɨni mɨnuə rerɨmiaha raɡien tɨ nuvei penien, Kumwesən rerɨn traɡien tɨ nuvehiien a narimnari me səməme hiaməuvehi mamhəuvei pen min. In rɨpkəres mhə narimnari me səməme həiwən tukumiaha. \p \v 13 Iakəpwəh nokeikeiien mə nɨmɨruien səvəi nərmama nepwɨn trɨməru tɨ nəri nə mə haməuvehi mane me səkɨmiaha, mətə nɨmɨruien səkɨmiaha trɨskai tɨ nəri nə mə hiənasitu ia nirəha, rekəm. Iakokeikei mə trəmnəmwhen a tukumiaha pam. \v 14 \x - \xo 8:14 \xt 2Kor 9:12\x*Təkwtəkwuni, tɨ nəri nə mə narimnari me səkɨmiaha ruvəpɨk, ramasan mə tihasitu ia nərmama nepwɨn səməme narimnari me səvənraha riwən. Nənə trɨni mɨnuə nəpɨn nepwɨn səkɨmiaha riwən nənə səvənraha rasori, irəha tuhasitu mwi ia kɨmiaha. In i suatuk nərmama tuhəuvehi rəmnəmwhen a. \v 15 \x - \xo 8:15 \xt Eks 16:18\x*Rəmwhen ia nəɡkiariien i kɨmərai pen ia Nəkukuə Ikinan rani mə, \q1 “Iərmama sə rousəsɨmwɨn nəveɡɨnien rɨpɨk, mətə rəmwhen a rɨpkəpi raka mhə. \q2 Nənə iərmama sə rousəsɨmwɨn nəveɡɨnien rouihi, mətə rəmwhen a rɨpkiwən mhə.” \s1 Kərhi pen Taetas revən fwe Korin \p \v 16 Iakani tanak m Kumwesən tɨ Taetas, tɨ nəri nə mə Kumwesən rɨno in rerɨn rokeikei pɨk mə trasitu ia kɨmiaha rəmwhen iakokeikei. \v 17 Nənə Taetas rerɨn raɡien mə tro narimnari me nəha səməme iahaməni pen tukwe, mətə nari riti mwi, rerɨn raɡien pɨk mə trasitu ia kɨmiaha. Nənə nətərɨɡien a səvənhi mə truvehe mətoni kɨmiaha. \v 18 Nənə tahərhi pehe mwi piəvtaha riti mwi ruvehe irau min. Iərmama nəha raməvisau irapw nəɡkiariien amasan səvəi Kristo, nakalasia me pam haməɡnəɡɨni in tukwe. \v 19 Rɨpko mhə nəri əpa nəha, mətə nakalasia me hənərpwi rəɡɨnraha ia iərmama nəha mə truvehe kɨmaha min iahəuvehi mane sə rerɨmiaha raɡien hiəuvei pehe. Kɨmaha tahəuvehi mane nəha, mhəuvehi mhəuvən, mhəuvei pen m nakalasia me fwe Jerusalem, mhəuvehi utə nəɡhi Iərɨmənu səkɨtaha irə, nənə mamhahatən mə rerɨmaha raɡien pɨk tɨ nasituien. \v 20 Kɨmaha iahamətui amasan tɨ mane asori i kamo iərmama riti rɨni ərəha kɨmaha mə iahənəfo irə ia mane. \v 21 Ro iamɨnhi irə tɨ nəri nə mə kɨmaha iahaməmwur mə taho nəri atukwatukw, mətə rɨpko mhə ia nəmri Iərɨmənu a səkɨtaha, mətə ia nəmri nərmama me mwi. \p \v 22 Nənə tahərhi pehe piəvtaha riti mwi ruvehe irəhar iəmənmi i. Iərmama nəha, kɨmaha iahaməmwur mə tahətə sas irə nəpɨn rɨpɨk. Nənə ia nəpɨn me kɨmaha iahətoni mə rerɨn raɡien pɨk mə trasitu. Nənə təkwtəkwuni nəha rerɨn raɡien pɨk mwi mə trasitu ia nirau, tɨ nəri nə mə in rɨni nɨpərhienien ia kɨmiaha. \v 23 Kɨmiaha hiəuvəukurən raka Taetas. In ramo wok pəri kɨmrau min tɨ nasituien ia kɨmiaha. Nənə piəvtaha mi səməmi kroukurirə in, irau iəmə mi sə nakalasia me hənərhi irapw irau, nənə irau krauvehi utə nəɡhi Kristo. \v 24 \x - \xo 8:24 \xt 2Kor 7:13-14\x*Ramasan mə tiho ramasan ia nirəhar pwəh irəhar mɨne nakalasia me pam hətoni nokeikeiien səkɨmiaha mə ro nəri pərhien riti. Pwəh irəha hətoni mə nəɡkiariien səkɨmaha iahaməni mamhəuvehi utə nəɡhɨmiaha irə ro nɨpərhienien. \c 9 \p \v 1 \x - \xo 9:1 \xt 2Kor 8:1-7\x*Trɨni mɨnuə iapkrai mhə nəkukuə i m kɨmiaha, ramasan a tɨ nəri nə mə hiəuvəukurən raka wok i səvəi nasituien ia nakalasia me fwe Jerusalem. \v 2 Iou iakukurən mə hiokeikei mə tihasitu. Iakauvehi utə noien amasan səkɨmiaha ia nəmri nəkur Masetonia, mani pen tɨ nirəha mə ia nuk kurirə kɨmiaha fwe Akaea hiənərer mwatuk tɨ nasituien. Nəpɨn hətoni rerɨmiaha raɡien pɨk tɨ nasituien, ro mwi irəha həpɨk hokeikei mə tuhasitu mwi. \v 3 Mətə təkwtəkwuni nəha iakərhi pehe piəvtaha me i mə irəhar tuharuvehe mharətoni kɨmiaha mə kɨmiaha tihəuvei pen mane me nəha mɨnraha rəmwhen iakuvəni raka tukumiaha. Ro iamɨnhi irə nəɡkiariien səkɨmaha səvəi nuvehi utəien noien amasan səkɨmiaha rɨpko mhə nəri auər. \v 4 Mətə trɨni mɨnuə hiəpko mhə, nəpɨn iakuvehe kɨmaha nəkur Masetonia nepwɨn, tuhətoni mə hiəpko mhə ihi. Noien nəha tro kɨmaha iahaurɨs tɨ nəri nə mə iahəuvəuvehi utə raka kɨmiaha. Tro kɨmiaha hiaurɨs mwi məpi raka. \v 5 Ro pen rerɨk rɨrhi mə takaməkeikei məres piəvtaha mirəhar mə irəhar tuharukupwən mharuvehe mharətoni kɨmiaha nənə mharo sampam ia wok tɨ nuvei peheien mane sə hiəuvəni raka mə tihəuvei pen. Mətə iakokeikei mə mane nəha sə tihəuvei pen ruku pen a ia rerɨmiaha mə tihəuvei pen rɨpko mhə iərmama riti raməkeikei m kɨmiaha mə tihəuvei pen. \s1 Kumwesən ramokeikei iərmama sə rauvei pen nasituien m nərmama ia rerɨn aɡien \p \v 6 \x - \xo 9:6 \xt Prov 11:24, 22:9, Rom 12:8\x*Tihəpwəh nenouenouien nəri i. Iərmama sə rəpwei ouihi nuni nari tresi ouihi. Iərmama sə rəpwei rɨpɨk tresi rɨpɨk. \v 7 Kɨmiaha kuatia kuatia tihaməkeikei mhəuvei pen nəfe hiaməni ia rerɨmiaha mə tihəuvei pen. Trɨni mɨnuə rerɨm rɨpkaɡien mhə tukwe, rəpwəh namasanien mə tikuvei pen. Trɨni mɨnuə ikuvei pen tɨ nəri nə mə iərmama riti raməkeikei mik mə tikuvei pen, rɨpkamasan mhə mwi. Iakɨni iamɨnhi irə tɨ nəri nə mə Kumwesən rokeikei iərmama i rauvei pen ia rerɨn aɡien. \v 8 Kumwesən rukurən nəriari peheien namasanien me pam anan m kɨmiaha mə ia nəpɨn me ia narimnari me pam tihəuvehi narimnari me pam səməme hatukwatukw mə tihaməkeikei mhəuvehi, nənə mhəuvehi rɨpɨk mwi mə tihauai m nərmama. \v 9 \x - \xo 9:9 \xt Sam 112:9\x*Rəmwhen ia nəɡkiariien i kɨmərai pen ia Nəkukuə Ikinan rani mə, \q1 “In ruai narimnari me səvənhi rɨpɨk m nərmama nautə səvənraha riwən, \q2 nənə noien amasan səvənhi ramarə rerɨn.” \m \v 10 \x - \xo 9:10 \xt Aes 55:10, Hos 10:12\x*Kumwesən in rauvei pen nuni nari m iərmama sə raməmhu, mauvei pen nəveɡɨnien tɨ nəniien. Ia suatuk kuatia a in truvei pehe narimnari rɨpɨk m kɨmiaha mo rasori mwi mə kɨmiaha hiəukurən nasituien ia nərmama nepwɨn mwi. In tro kwənkwan rɨpɨk sə ruku pen ia noien atukwatukw səkɨmiaha. \v 11 \x - \xo 9:11 \xt 2Kor 1:11, 4:15\x*Ia narimnari me pam ia nɨmɨruien səkɨmiaha, Kumwesən truvei pehe namasanien səvənhi m kɨmiaha mə kɨmiaha hiəukurən nəriariien ia nəpɨn me. Nəpɨn kɨmaha tahəuvehi nasituien səkɨmiaha, mhəuai, mhəuvei pen m nərmama, irəha tuhəni tanak m Kumwesən tukwe. \p \v 12 \x - \xo 9:12 \xt 2Kor 8:14\x*Wok amasan i sə hiamo trɨpkasitu əpa mhə ia nakalasia me səməme narimnari me səvənraha riwən, mətə tro nərmama həpɨk rerɨnraha raɡien, nənə həni tanak m Kumwesən tukwe. \v 13 Tɨ nəri nə mə kɨmiaha hiamo wok amasan i, ro pen hiamo pui noien səkɨmiaha m nərmama həpɨk. Irəha tuhəuvehi utə nəɡhi Kumwesən tukwe tɨ nəri nə mə kɨmiaha hiamo pərhien noien səvəi nərmama səməme haməni nɨpərhienien ia nəɡkiariien amasan səvəi Kristo, rerɨmiaha raɡien hiəuvei pen mane asori səkɨmiaha mɨnraha mɨne nərmama me. \v 14 Irəha tuhəfwaki tukumiaha, nənə mhokeikei kɨmiaha, tɨ nəri nə mə hətoni mə Kumwesən rɨnəriari pehe namasanien səvənhi m kɨmiaha rəpi raka anan mə tihasitu ia nirəha. \v 15 Pwəh səni tanak m Kumwesən tɨ nəfe in rɨməuvei pehe m kɨtaha ramasan pɨk məpi raka. \c 10 \s1 Pol raməɡkiari m nərmama nepwɨn kamhəni ərəha in \p \v 1 \x - \xo 10:1 \xt 1Kor 2:3\x*Nərmama nepwɨn haməni mə nəpɨn kɨtaha m kɨmiaha nətərɨɡien səiou reiwaiu, mətə nəpɨn iakier məpwəh kɨmiaha, noien sə iakamo m kɨmiaha rɨskai pɨk. Mətə iou Pol, iakokeikei mə takɨni nari riti tukumiaha i. Kristo, in nətərɨɡien səvənhi reiwaiu. In iərmama riti noien səvənhi ramasan mɨməru. Ia noien a mwi nəha \v 2 \x - \xo 10:2 \xt 1Kor 4:21\x*iakaməres kɨmiaha mə tiho noien səkɨmiaha ratukwatukw mə nəpɨn iakuvehe, iakəpwəh nəɡkiari skaiien m kɨmiaha. Mətə iakukurən amasan mə takəɡkiari skai m nərmama me nepwɨn səməme haməni mə iahamesi pen noien səvəi tɨprənə i. \v 3 Nɨpərhienien, kɨmaha iahamarə ia tɨprənə i, mətə iahamaruaɡən, mhəpkesi pen mhə noien kamaruaɡən irə səvəi tɨprənə i. \v 4 \x - \xo 10:4 \xt Efes 6:13-17\x*Iakani iamɨnhi irə tɨ nəri nə mə narimnari me səkɨmaha iahamərer irə mamharuaɡən rɨpko mhə narimnari me səvəi tɨprənə i, mətə həskai ia nɨskaiien səvəi Kumwesən. Ia narimnari me nəha kɨmaha iahaməuvehi irapw kwopun skai me kamərkwafə ikɨn. Iahaməuvehi irapw mwi nəɡkiariien eikuə me \v 5 mɨne nəɡkiariien ərpwi me səməme hamənise nərmama tɨ nukurənien Kumwesən. Iahamaruaɡən ia nətərɨɡien me pam səvəi nərmama, mamho irəha həuvehe mho nəkwai Kristo. \v 6 \x - \xo 10:6 \xt 2Kor 2:9\x*Nəpɨn kɨmiaha tihamo nəkwai Kristo ia narimnari me pam, kɨmaha tahamərer mwatuk tɨ nəkoui atukwatukwien kɨmiaha trɨni mɨnuə hio mwi noien ərəha me. \p \v 7 Kɨmiaha hiaməkiri nari mamhesi pen a nəfe hiamətoni iruə, mətə tihaməkeikei mhəukurən nəri i. Trɨni mɨnuə iərmama riti rukurən pərhien mə in iərmama səvəi Kristo, nənə in trətərɨɡ amasan mwi mə kɨmaha mwi nərmama səvəi Kristo iahəmwhen irə. \v 8 \x - \xo 10:8 \xt 2Kor 13:10, 2Kor 12:6\x*Nəri auər a mə iakaməɡkiari mamərpwi iou kwopti tɨ nasoriien sə Iərɨmənu səkɨtaha rɨməuvei pehe miou, mətə ko iapkaurɨs mhə tukwe. Rɨməuvei pehe nasoriien nəha miou mə takuvrhəkɨn kɨmiaha hiəuvehe mhəutə, mətə rɨpkuvei pehe mhə nasoriien nəha miou mə takuvehi irapw kɨmiaha. \v 9 Iakəpwəh nokeikeiien mə kɨmiaha tihətə mə iakamrai nəkukuə me i mə kɨmiaha tihəhekɨr. \v 10 Iakani iamɨnhi irə tɨ nəri nə mə nərmama nepwɨn haməni iou mə, “Nəkukuə səvənhi rɨskai mɨpam, mətə nəpɨn ramavən kɨtaha min, rɨpko mhə in iəmə sɨkai riti, nənə nəɡkiariien səvənhi ro nəri auər a irə.” \v 11 \x - \xo 10:11 \xt 2Kor 13:2,10\x*Pwəh nərmama sə ro me iamɨnha irə həukurən nəri i. Nəfe kɨmaha iahamərai ia nəkukuə nəpɨn iahamarə isipwɨn, tahamo rəmwhen nəpɨn samarə pəri. \p \v 12 \x - \xo 10:12 \xt 2Kor 3:1, 5:12\x*Rəknekɨn tukumaha ko iahəpkərer mhə kɨmaha nərmama me nəha səməme haməɡnəɡɨni atukw a irəha. Rəknekɨn mwi tukumaha ko iahəpkətə əmwhen mhə kɨmaha mɨnraha. Nərmama me nəha hamətə əmwhen irəha me mamhəkiri irəha me mə sin in iəmə asori mɨne sin rɨpko mhə in iəmə asori. Mətə nəpɨn kamho iamɨnha irə ramahatən pen mə həpkukurən mhə nari. \v 13 \x - \xo 10:13 \xt Rom 12:3\x*Mətə kɨmaha tahəpkəɡkiari ərpwi mhə məpi raka nari. Kɨmaha tahəɡkiari ərpwi əpa tɨ wok sə Kumwesən rɨməuvei pehe m kɨmaha. Wok i kɨmaha iahamo rɨneste raka mwi kɨmiaha. \v 14 Ro pen kɨmaha iahəukurən nəɡkiari ərpwiien. Nəpɨn iahamo iamɨnhi irə, iahəpwəh nəpi rakaien wok səkɨmaha, tɨ nəri nə mə kɨmaha nə nərmama iahaməkupwən mhəuvehi nəɡkiariien amasan səvəi Kristo mhəuvehe tukumiaha. \v 15 \x - \xo 10:15 \xt Rom 15:20\x*Kɨmaha iahəpkəɡkiari ərpwi mhə tɨ wok sə iərməpə rɨno, mətə iahaməɡkiari ərpwi a ia wok sə Kumwesən rɨnəmri pehe m kɨmaha. Kɨmaha iahokeikei mə nahatətəien səkɨmiaha truvehe masori, ro pen wok səkɨmaha ia rerɨmiaha truvehe masori mwi, \v 16 \x - \xo 10:16 \xt Wok Me 19:21\x*mo kɨmaha iahəukurən nəvisauien nəɡkiariien amasan səvəi Kristo ia tənə me ia kwopun səkɨmiaha mevən evən mwi. Ia noien nəha kɨmaha iahəpko mhə wok ia kwopun riti sə iərmama riti rɨno raka wok ikɨn, nənə mhəpkəɡkiari ərpwi mhə tɨ wok səvəi iərməpə. \v 17 \x - \xo 10:17 \xt 1Kor 1:31\x*Mətə Nəkukuə Ikinan rani mə, \q1 “Pwəh iərmama sə raməɡkiari ərpwi, \q2 trəɡkiari ərpwi a ia narimnari me səməme Iərɨmənu səkɨtaha rɨno.” \m \v 18 \x - \xo 10:18 \xt 1Kor 4:4-5\x*Iakani iamɨnhi irə tɨ nəri nə mə kɨpkəseni mhə iərmama sə raməɡnəɡɨni atukw a in, mətə kaməseni iərmama sə Iərɨmənu səkɨtaha raməɡnəɡɨni in. \c 11 \s1 Pol raməɡkiari ia nərmama nepwɨn komhə irəha aposol pərhien me səvəi Kristo \p \v 1 Iakokeikei mə tihəpwəh nəpouien iou pwəh iakɨni narməriien səiou kwopti m kɨmiaha. Hətərɨɡ iou mhəpwəh nəpouien. \v 2 \x - \xo 11:2 \xt Efes 5:26-27\x*Rerɨk ramevən pɨk ia kɨmiaha məpwəh nokeikeiien mə tihəkurirə iərməpə. Noien nəha səiou raku pen tɨ Kumwesən. Iakani iamɨnhi irə tɨ nəri nə iakɨmərfi kɨmiaha mə tihesi pen iərman kuatia a in nə Kristo. Iakɨno iamɨnha irə mə takuvei pen kɨmiaha min hiəmwhen ia prən vi riti rəmher ramreirei ihi iərman. \v 3 \x - \xo 11:3 \xt Jen 3:4,13\x*Mətə iakamhekɨr kɨmiaha kamo hiəmwhen ia If, prən nəha sə snek rɨneikuə irə ia nəɡkiariien əsien səvənhi. Iakamhekɨr mə kamo iərmama riti rɨvi pen nətərɨɡien səkɨmiaha ia kwopun əpə nənə hiəpwəh nokeikeiien i ratukwatukw məmher sə hiamo m Kristo. \v 4 \x - \xo 11:4 \xt Kal 1:8-9\x*Iakani iamɨnhi irə tɨ nəri nə mə rerɨmiaha raɡien a hiaməseni nərmama nepwɨn kamhəuvehe mamhəvisau m kɨmiaha Iesu riti sə ropə ia Iesu i kɨmaha iahaməni irapw. Rerɨmiaha raɡien a hiaməseni irəha kamhəuvei pehe m kɨmiaha nənɨmwɨn riti uə nəɡkiariien amasan riti sə ropə ia Nənɨmwɨn i mɨne nəɡkiariien amasan i kɨmiaha hiəuvəuvehi raka tukumaha. \v 5 \x - \xo 11:5 \xt 1Kor 15:10, 2Kor 12:11, Kal 2:6\x*Nərmama me nəha kamhəuvehe tukumiaha, kɨmiaha hiaməni mə irəha “aposol asori me,” mətə ia nətərɨɡien səiou iapkətoni mhə mə irəha hasori mhəpi raka iou. \v 6 \x - \xo 11:6 \xt 1Kor 2:1,13, Efes 3:4\x*Rosi kɨpkahatən amasan mhə iou ia nəɡkiariien, mətə iakukurən amasan nukune nəɡkiariien amasan. Kɨmaha iahənahatən kɨmiaha ia nəri nəha ia noien me pam nəpɨn rɨpɨk. \p \v 7 \x - \xo 11:7 \xt 1Kor 9:12,18\x*Nəpɨn iakɨnani irapw nəɡkiariien amasan səvəi Kumwesən m kɨmiaha, iapko mhə mə tihərəku iou tukwe. Iou iakuvehi irapw atukw a iou tɨ nuvehi utəien kɨmiaha. Nənə rəfo? Noien nəha in noien ərəha riti? Rekəm! \v 8 \x - \xo 11:8 \xt Fil 4:15-18\x*Nəpɨn iakɨnamo wok kɨtaha m kɨmiaha, nakalasia me ia kwopun əpə me kamhərəku iou. Ipaka rəmwhen mə iakamakres mɨnraha tɨ nasituien ia kɨmiaha. \v 9 \x - \xo 11:9 \xt 2Kor 12:13\x*Nənə nəpɨn iakamarə kɨtaha m kɨmiaha, nari riti səiou riwən, iapkəres mhə iərmama riti tɨ nasituien tɨ nəri nə mə piəvtaha me səməme haməuku pen ia Masetonia haməpeki pehe səiou me narimnari səməme həiwən. Ro pen iapkəres mhə nari riti tukumiaha, nənə mɨpkuvei pehe mhə wok sɨkai m kɨmiaha tɨ nətoniien iou, nənə takamo iamɨnha irə ia nəpɨn me. \v 10 \x - \xo 11:10 \xt 1Kor 9:15\x*Iou iakamərpwi iou tɨ nəri nə mə iakaməvisau irapw nəɡkiariien amasan kɨpkərəku mhə iou irə. Rəmwhen ia nɨpərhienien səvəi Kristo ramarə ia nirak, iakani pərhien mə iou tapko əpəiti mhə mwi ia kwopun riti ia profens Akaea. \v 11 Rəfo iakəpwəh nəresien nari riti tukumiaha? Tɨ nəri nə mə iapkokeikei mhə kɨmiaha? Rekəm! Kumwesən rukurən mə iakokeikei kɨmiaha. \v 12 Ia noien i sə iakamo takarɨpɨn mamo nəha təkwtəkwuni mə trɨnise nəɡkiariien səvəi nərmama me nəha səməme haməfiəutə ia nirəha mə irəha aposol me. Iakokeikei mə tako rəknekɨn tɨ nirəha tɨ nɨniien mə kamho wok ia noien i kɨmaha iahamo wok irə. \v 13 \x - \xo 11:13 \xt 2Kor 2:17, Fil 3:2\x*Nərmama me iamɨnha irə, irəha aposol eikuə me. Hameikuə ia nərmama ia wok səvənraha, mamhəuvsini noien səvənraha tɨ noien mə nərmama tuhətoni mə irəha həmwhen ia aposol me səvəi Kristo. \v 14 Mətə nənimetaha trəpwəh nierien ia noien nəha. Nəri auər a mə Setan, mətə rukurən nuvsiniien noien səvənhi tɨ noien mə nərmama tuhətoni mə in rəmwhen ia aɡelo riti səvəi nukuraanien. \v 15 Ro pen rɨpko mhə nari riti sə nənimetaha trier tukwe trɨni mɨnuə iotukwininari me səvəi Setan həuvsini noien səvənraha mə tuho nərmama hətoni irəha rəmwhen mə irəha iotukwininari me səvəi noien atukwatukw. Nəpɨn sampam səvənraha tuhəuvehi nərpwɨnien tresi pen a noien me səvənraha. \s1 Pol raməɡkiari ərpwi tɨ nəmisəien me səvənhi \p \v 16 \x - \xo 11:16 \xt 2Kor 12:6\x*Iaksmwatuk mwi. Pwəh iərmama riti riwən rerɨn rɨrhi mə iou iakamarməri. Mətə trɨni mɨnuə rerɨmiaha rɨrhi iamɨnha irə, nənə hiəseni iou pwəh iako noien səvəi narməriien kwopti, nənə məɡkiari ərpwi kwopti. \v 17 Nəɡkiariien i səiou, Iərɨmənu səkɨtaha rɨpkɨni pehe mhə miou mə takɨni. Mətə iakaməɡkiari a rəmwhen ia iarməri riti. \v 18 Nərmama həpɨk haməfiəutə ia nirəha tɨ noien me səvəi tɨprənə, nənə ro iamɨnhi irə, iou mwi takəɡkiari ərpwi. \v 19 Rerɨmiaha rɨrhi mə hiəukurən amasan nari, nənə ro pen hiaməseni a nərmama me səməme hamarməri. \v 20 Nəri auər a mə nərmama me nəha hərkwi kɨmiaha mə tiho nəkwanraha, uə hamakres m kɨmiaha, uə haməuəsi kɨmiaha rəmwhen ia kwənkru, uə haməuvehi utə irəha ia nənimemiaha, uə haməpwi nənimemiaha, mətə rerɨmiaha raɡien a tɨ nəseniien irəha ho iamɨnha irə. \v 21 \x - \xo 11:21 \xt Fil 3:5\x*Iou iakamaurɨs tɨ nɨniien mə kɨmaha nɨskaiien səkɨmaha riwən ko iahəpko mhə noien me nəha ia kɨmiaha. \p Iakaməɡkiari rəmwhen ia iarməri riti, mətə nəfe nəɡhɨn sə nərmama me nəha hokeikei mə tuhəfiəutə irəha tukwe, iou mwi takəɡkiari ərpwi tukwe. \v 22 Irəha nəkur Hipru? Iou mwi. Irəha nəkur Isrel? Iou mwi. Irəha kwənəkwus me səvəi Epraham? Iou mwi. \v 23 \x - \xo 11:23 \xt Wok Me 16:23, 1Kor 15:10\x*Irəha iotukwininari me səvəi Kristo? Iou mwi, mətə iou iakəpi raka irəha. Rosi iakaməɡkiari rəmwhen ia iarməri riti, mətə iakɨno pɨk wok məpi raka irəha. Nənə kuvei pen iou ia kalapus nəpɨn rɨpɨk rəpi raka irəha. Kərisi iou rəpi raka irəha. Nənə ipaka iakemhə nəpɨn rɨpɨk. \v 24 \x - \xo 11:24 \xt Dut 25:3\x*Nəpɨn krirum nəkur Isrel hərisi iou m toti-naen. \v 25 \x - \xo 11:25 \xt Wok Me 16:22, 14:19\x*Nəpɨn kahar nəkur Rom həuəsi iou ia kwərɡi nei. Nəpɨn riti kəkwi iou ia kəruəterei. Nəpɨn kahar iakevən ia nɨtətə nənə nɨtətə rəmwhenɨmw. Nəpɨn riti iakeiai fwe ia təmwei təsi nəpɨn pekɨn riti ia nəpɨn mɨne ia ran. \v 26 \x - \xo 11:26 \xt Wok Me 9:23, 14:5\x*Nəpɨn me pam iakamavən tɨ noien wok səiou, maməsiari tɨ iapiwən asori me ia nəkwətənə me, nənə mamarə ia kwopun ərəha ikɨn imwei rakres me, mɨne ia kwopun ərəha ikɨn imwei nəkur imwak me nəkur Isrel, mɨne ia kwopun ərəha ikɨn imwei nərmama rɨpko mhə irəha nəkur Isrel, mɨne ia kwopun ərəha ikɨn ia taon asori, mɨne ia kwopun ərəha ikɨn ia kwopun akwesakwes ikɨn, mɨne ia kwopun ərəha ikɨn fwe ia təsi, mɨne ia kwopun ərəha ikɨn imwei nərmama səməme haməni mə iou me nepwɨn nəha irəha, mətə hameikuə. \v 27 \x - \xo 11:27 \xt 1Kor 4:11, 2Kor 6:5\x*Iakɨnowok pɨk mɨsese, nənə nəpɨn rɨpɨk iapkapri mhə ia nəpɨn. Nəpɨn me nepwɨn nukumhə rahi iou, nənə iakəkwakwa. Nəpɨn rɨpɨk nəveɡɨnien sənak riwən. Nənə nəpɨn rɨpɨk iakaməkure tɨnari me səiou rɨpkəmwhen mhə tɨ nəkwieiien. \v 28 \x - \xo 11:28 \xt Wok Me 20:18-21,31\x*Narimnari nepwɨn mwi səməme iapkɨni mhə, mətə riti ia nirəha in i ia nəpɨn me rerɨk ramrhi pɨk nakalasia me ia kwopun me, iakamreɡi rəmwhen ia nəri pam riti iakaməvrani. \v 29 \x - \xo 11:29 \xt 1Kor 9:22\x*Nəpɨn iərmama riti rɨpkɨskai mhə, nənə iou mwi iakamreɡi mə iapkɨskai mhə. Nəpɨn ko iərmama riti rɨmwei ia nərəhaien, nənə rerɨk raməmisə pɨk tukwe. \p \v 30 \x - \xo 11:30 \xt 2Kor 12:5\x*Iou takaməkeikei məɡkiari ərpwi, mətə takəɡkiari ərpwi a tɨ narimnari me səməme kamhahatən pen mə nɨskaiien səiou riwən. \v 31 \x - \xo 11:31 \xt 2Kor 1:23\x*Kumwesən i in Kumwesən mɨne Tata səvəi Iesu Iərɨmənu səkɨtaha sə kaməɡnəɡɨni in ia nəpɨn me ia nuk nuk me, in rukurən mə iou iapkeikuə mhə. \v 32 \x - \xo 11:32 \xt Wok Me 9:23-25\x*Fwe taon nəha Tamaskes iəmə asori sə ramarə teɡɨn Kiɡ Aretas rokeikei mə trəkwtəmhiri iou. Rəmri naruaɡən me səvənhi ia kwəruə asori səvəi taon mə tuhəkwtəmhiri iou mhəuvehi puvnimwə iou ia kalapus. \v 33 Mətə kɨməvai pen iou ia tənərɨpw asori riti krukwi pen nəkwus irə kuvei pen ia ruei nəpai riti, nəpai sə ramərer kuraukurau ia taon nəha, karaka mərməru ia nəkwus reiwaiu, nənə iakap iəmə asori nəha rəpwəh nəkwtəmhiriien iou. \c 12 \s1 Pol raməɡkiari ia vison me səməme Kumwesən rɨnəriari pen min \p \v 1 Takaməkeikei məɡkiari ərpwi nəri auər a mə noien nəha ko rɨpko mhə nari riti ramasan. Mətə takaməkeikei mevən mɨni vison me nepwɨn mɨne narimnari me nepwɨn Iərɨmənu səkɨtaha rɨno pui miou. \v 2 Iakukurən iərman riti sə rɨməni nɨpərhienien ia Kristo.\f + \fr 12:2 \ft Ia kwopun i Pol raməɡkiari ia iərman riti, mətə iərman nə in nə Pol.\f* Nuk fotin rukurau raka, Kumwesən rɨməuvehi in mevən fwe irənhə ia neiai nəha sə ro kahar irə. Iakreirei mə revən ia nɨpwran uə nənɨmwɨn rier ia nɨpwran mevən, Kumwesən əpa rukurən. \v 3 Iakɨni mwi mə iakreirei mə revən ia nɨpwran uə nənɨmwɨn rier ia nɨpwran mevən, Kumwesən əpa rukurən. Mətə iakukurən mə iəmə nəha, \v 4 Kumwesən rɨməuvehi utə revən fwe kwopun nəha Parataes, nənə in rɨməreɡi nəɡkiariien afafa me səməme iərmama rɨreirei nɨniien. \v 5 \x - \xo 12:5 \xt 2Kor 11:30\x*Iou takəɡkiari ərpwi tɨ sə ro iamɨnha irə, mətə tapkəɡkiari ərpwi mhə tukw iou atukw. Narimnari me səməme kamhahatən pen mə nɨskaiien səiou riwən, irəha əpa nə takəɡkiari ərpwi tukwe. \v 6 \x - \xo 12:6 \xt 1Kor 10:8, 1Kor 11:16\x*Mətə rəfo? Trɨni mɨnuə iakokeikei mə takəɡkiari ərpwi, komhə iou iərmama riti iakamarməri, tɨ nəri nə mə nəɡkiariien sə iakani ro nɨpərhienien. Mətə iapkəɡkiari ərpwi mhə iamɨnha irə tɨ nəri nə mə iakəpwəh nokeikeiien mə iərmama riti truvehi utə iou irənhə məpi raka nəri sə ratukwatukw. Iakokeikei mə trətoni iou rəmwhen ia nəfe tako uə takɨni. \p \v 7 \x - \xo 12:7 \xt Job 2:6\x*Vison me nəha Iərɨmənu rɨno pui miou rɨpɨk.\f + \fr 12:7 \ft Narimnari me i Pol raməɡkiari irə Kumwesən rɨno pui pen min ia vison me rətoni fwe ia neiai sə ro kahar irə.\f* Tɨ nɨniseien iou mə takəpwəh nəfiəutəien iou ia vison me nəha iakɨnətoni, kuvei pehe nari riti miou rəmwhen ia təsi nɨmɨrhi riti raməpi nɨpwrak, məmwhen mwi ia iəremhə riti ruku pen tɨ Setan mamo nəmisəien miou. Kuvei pehe nəri nəha miou mə takəpwəh nəfiəutəien iou ia narimnari me nəha Iərɨmənu səkɨtaha rɨno pui miou. \v 8 Iakɨnəres Iərɨmənu səkɨtaha m kahar mə truvehi raka nəri nəha pwəh rəpwəh noien nəmisəien miou. \v 9 \x - \xo 12:9 \xt Fil 4:11-13\x*Mətə Iərɨmənu rɨni pehe tukw iou i mə, “Namasanien səiou rɨnəmwhen raka trasitu ia niram. Nəpɨn nɨskaiien səim riwən, nɨskaiien səiou truvehe masori ia niram.” Ro pen rerɨk ramaɡien mə takəɡkiari ərpwi ia nɨmɨruien səiou sə nɨskaiien riwən irə, mə nɨskaiien səvəi Kristo trarə ia nɨmɨruien səiou. \v 10 Ro pen iou rerɨk ramaɡien a ia nəpouien me, nɨni ərəhaien me, nəpɨn skai me, nometəien me, mɨne nərəhaien me nepwɨn mwi səməme kamo ia nirak tɨ nəri nə mə iou iərmama riti səvəi Kristo. Rerɨk ramaɡien a tɨ nəri nə mə nəpɨn nɨskaiien səiou riwən, nənə nəpɨn nəha in nəha iakauvehi nɨskaiien. \s1 Pol raməɡkiari skai m nəkur Korin \p \v 11 \x - \xo 12:11 \xt 2Kor 11:5\x*Təkwtəkwuni iakaməɡkiari iakəmwhen ia iərmama riti ramarməri, mətə kɨmiaha hiənəkeikei miou tɨ noien iamɨnhi irə tɨ nəri nə mə ratukwatukw mə tihəɡnəɡɨni iou, mətə hiənəpwəh noien. Rosi iou iəmə auər a, mətə aposol me nəha səməme hiaməni mə irəha hasori, iou iapkətoni anan mhə mə irəha hasori anan ia nirak. \v 12 \x - \xo 12:12 \xt Rom 15:19\x*Nəpɨn iakɨnamarə kɨtaha m kɨmiaha, iakamo nɨmtətien me səməme kamhahatən mə iou aposol pərhien riti. Iakɨnamo nɨmtətien me, mɨne narimnari me səməme nərmama hətoni nənimenraha rier. Iakɨnamo narimnari me nepwɨn mwi ia nɨskaiien səvəi Kumwesən ia rerɨmiaha, nənə mo nətərɨɡien səiou rəpwəmwɨs. \v 13 \x - \xo 12:13 \xt 2Kor 11:9\x*Noien amasan sə iakɨno m kɨmiaha rəmwhen a iakɨno m nakalasia me pam, mətə nari kuatia ropə in nə iapkəres mhə mane tukumiaha. Mə noien nəha rərəha enouenou ia nərəhaien səiou. \p \v 14 \x - \xo 12:14 \xt 2Kor 13:1\x*Təkwtəkwuni iakamərer mwatuk mə takuvehe məti pehe kɨmiaha səro kahar irə. Nənə tapkəres mhə mane tukumiaha, tɨ nəri nə mə iakəpwəh nokeikeiien nautə səkɨmiaha, mətə iakokeikei a kɨmiaha. Həreɡi ro. Rɨpko mhə wok səvəi nəkwərhakwərha me mə tuhəmri karen mane sə trasitu ia tata mɨne mama səvənraha kurirə. Mətə wok səvəi tata mɨne mama irau tro iamɨnha irə rasitu ia nəkwərhakwərha me səvənrau. \v 15 \x - \xo 12:15 \xt Fil 2:17\x*Ro pen rerɨk ramaɡien mə takuvei pehe pam narimnari me səiou m kɨmiaha, nənə muvei pen mwi nɨmɨruien səiou tukumiaha. Nokeikeiien səiou rasori tukumiaha, mətə səkɨmiaha rouihi a tukw iou. Noien nəha rəpwəh natukwatukwien! \v 16 Kɨmiaha hiəukurən mə nɨpərhienien iou iapkəres mhə mane m kɨmiaha, mətə rosi kɨmiaha nepwɨn hiaməni mə iakɨno noien ikou me, muvehi kɨmiaha ia neikuəien me rəmwhen ia kwənkru. \v 17 Rəfo? Iakakres m kɨmiaha ia nərmama me nəha iakɨnərhi pehe irəha həuvehe tukumiaha? Rekəm! \v 18 \x - \xo 12:18 \xt 2Kor 8:6,16-18\x*Iakɨnəres Taetas mə truvehe mətoni kɨmiaha, nənə mərhi pehe piəvtaha riti irau min. Mətə Taetas nəha in rɨpkakres mhə m kɨmiaha. Kɨmiaha hiəukurən mə kɨmrau min irauavən pəri nətərɨɡien səkɨmrau mɨne noien kuatia. \p \v 19 Rosi rerɨmiaha rɨrhi mə ia nəɡkiariien me pam nəha kɨmaha iahaməɡkiari m kɨmiaha, mamhənise nəɡkiariien ərəha me nepwɨn səməme kamɨni ia kɨmaha, mətə rekəm. Ia nəmri Kumwesən kɨmaha iahaməɡkiari, mamhəni rəmwhen sə Kristo rokeikei. Nərmama keikei me, narimnari me pam səməme iahamo, mətə iahamo mə tahəuvrhəkɨn kɨmiaha hiəuvehe mhəutə. \v 20 \x - \xo 12:20 \xt 2Kor 2:1-4\x*Iakani iamɨnhi irə tɨ nəri nə mə iakamhekɨr mə kamo nəpɨn takuvehe, takətoni mə hiopə, hiəpko mhə noien sə iakokeikei. Nənə kɨmiaha mwi tihətoni mə iakopə, iapko mhə noien sə hiokeikei. Iakamhekɨr mə takətoni kɨmiaha nepwɨn hiaməvisə, nepwɨn rerɨnraha ramrhi ərəha irəha me, nepwɨn niemaha raməpi irəha, nepwɨn kamhətərɨɡ əpa tɨ nirəha, nepwɨn kamhəni neikuəien mamhouraha nəɡhi iərmama irə, nepwɨn kamhəni nɨkare iərmama, nepwɨn kamhərpwi irəha, mamho əpnapen noien me. \v 21 \x - \xo 12:21 \xt 2Kor 13:2\x*Iakamhekɨr mə kamo nəpɨn takuvehe mwi Kumwesən səiou ro iou iakaurɨs ia nəmrɨmiaha. Nənə rerɨk trərkwəpɨr iakasək tukumiaha me nepwɨn səməme hənamo noien ərəha fwe kupwən, nənə mhəpwəh nɨrərɨɡien ia noien ərəha me səvənraha səməme kamho ia nəpɨn me. Irəha kamho noien me səməme həmkemɨk, irəha nərman mɨne nɨpran kamhəiri əpnapen irəha me, mamho mwi noien ərəha nepwɨn mwi. \c 13 \s1 Nəɡkiariien sə Pol rani tɨ nəsuəpwiriien nakalasia me fwe Korin \p \v 1 \x - \xo 13:1 \xt 2Kor 12:14, Mat 18:16, 1Tim 5:19\x*In i navənien səiou səro kahar irə takuvehe mətoni kɨmiaha. Nəkukuə Ikinan rani mə, “Nəpɨn iərmama riti rarukwi pen nəɡkiariien ia iərmama riti, iərmama kəru uə kahar tuhaməkeikei mhəni nəɡkiariien kuatia, nənə nərmama tuhəukurən mə nəɡkiariien nəha karukwi pen ia iərmama nəha ro nɨpərhienien.” \m \v 2 Iakokeikei mə takɨni nəɡkiariien riti tukumiaha səməme fwe kupwən hiamo noien ərəha, iakokeikei mə takɨni mwi tukumiaha pam. Iakuvəni raka nəɡkiariien i tukumiaha kupwən nəpɨn iakɨməuvehe tukumiaha sə ro kəru irə, nənə təkwtəkwuni iakamarə isipwɨn tukumiaha, mətə iakokeikei mə takɨni mwi. Trɨni mɨnuə iakuvehe mətoni mwi kɨmiaha, mətə kɨmiaha nepwɨn hiamo ihi noien ərəha, tako rɨskai mɨnraha məkoui atukwatukw irəha irə. \v 3 Tako iamɨnhi irə tɨ nəri nə mə hiamətui nari riti sə tako trahatən pen mə nɨpərhienien i Kristo raməɡkiari ramier ia nəɡkiariien səiou. Nəfe Kristo ramo m kɨmiaha rɨpkəpou mhə tukwe, mətə in ramo kamətə nɨskaiien səvənhi ia kɨmiaha. \v 4 \x - \xo 13:4 \xt Fil 2:7-8\x*Nɨpərhienien, nəpɨn kɨnərui tərini pen in ia nei kamarkuaui, nɨskaiien səvənhi riwən. Mətə ipwet mɨne in ramɨru ia nɨskaiien səvəi Kumwesən. Kɨmaha nɨskaiien səkɨmaha riwən rəmwhen mwi ia Kristo fwe kupwən. Mətə nəpɨn tahəuvehe mhətoni kɨmiaha, tihətoni mə kɨmaha iahaməmɨru ia nɨskaiien səvəi Kumwesən rəmwhen a ia Kristo ipwet mɨne. \p \v 5 \x - \xo 13:5 \xt 1Kor 11:28\x*Ramasan mə kɨmiaha atukw tihətə amasan kɨmiaha me, mhəkiri noien səkɨmiaha, mhətə sas mə hiaməkwtəmhiri pərhien noien səvəi nahatətəien uə rekəm. Tihaməkeikei mhəukurən mə Iesu Kristo in fwe ia rerɨmiaha, mətə mə nahatətəien səkɨmiaha ro neikuəien i, Kristo in riwən fwe ia rerɨmiaha. \v 6 Nənə rerɨk ramrhi mə tihətə sas ia kɨmaha mə nahatətəien səkɨmaha rɨpko mhə neikuəien i. \v 7 Mətə kɨmaha iahaməfwaki m Kumwesən mə kɨmiaha riti trɨpko mhə nari riti rərəha. Kɨmaha iahəpkəfwaki mhə iamɨnhi irə mə tuko kəɡnəɡɨni kɨmaha mə wok səkɨmaha ramasan, rekəm. Mətə iahokeikei mə kɨmiaha tiho noien sə ratukwatukw nəri auər a mə ia nətəien səvəi nərmama nepwɨn həni mə wok səkɨmaha rərəha. \v 8 \x - \xo 13:8 \xt 1Kor 13:6\x*Ro iamɨnhi irə tɨ nəri nə mə ko iahəpko mhə nari riti sə rəsisəɡ nɨpərhienien, mətə iahəukurən a noien nəri sə rauvehi utə nɨpərhienien. \v 9 Nəri auər a mə kamətə kɨmaha mə nɨskaiien səkɨmaha riwən, mətə mə kɨmiaha hiəskai rerɨmaha raɡien. Ro iamɨnhi irə iahaməfwaki mə tihəuvehe matukwatukw amasan. \v 10 \x - \xo 13:10 \xt 2Kor 2:3, 10:8\x*Iakamarə isipwɨn tukumiaha mɨrai nəkukuə i mərhi pehe i tukumiaha. Iako iamɨnha irə mə nəpɨn takuvehe tapko mhə rɨskai m kɨmiaha. Iou aposol riti, Kumwesən ruvei pehe nasoriien nəha miou mə takuvrhəkɨn kɨmiaha hiəuvehe mhəutə, mətə in rɨpkuvei pehe nasoriien nəha miou mə takouraha kɨmiaha hiewaiu. \s1 Nəɡkiariien sampam \p \v 11 \x - \xo 13:11 \xt Rom 15:33\x*Piak me, in i nəɡkiariien sampam səiou iakɨni məsəkɨr m kɨmiaha. Kɨmiaha tihaməkeikei mheipeni suatuk me səkɨmiaha, mhəreɡi nəɡkiariien səiou, mho nətərɨɡien səkɨmiaha pwəh ruvehe mo kuatia, mharə ia nəmərinuien, nənə Kumwesən səvəi nokeikeiien mɨne nəmərinuien tramarə tukumiaha. \p \v 12 \x - \xo 13:12 \xt Rom 16:16\x*Həni ramasan tukumiaha me mhakei m kɨmiaha me ia nakeiien sə rəmher. \v 13 Nərmama me pam səvəi Kumwesən kamhəni pehe ramasan tukumiaha. \p \v 14 Pwəh namasanien səvəi Iesu Kristo Iərɨmənu səkɨtaha mɨne nokeikeiien səvəi Kumwesən mɨne no pəriien nari səvəi Nənɨmwɨn Ikinan tramarə tukumiaha pam.