\id HEB Haruai NT Hebrews translated by John Davies, 14-October-2009 \h Hibru \toc1 Hibru nöbö mö Krais adö mɨdmä akuyöbö ñɨgö köp kai kɨtöŋa \toc2 Hibru \mt1 Hibru nöbö mö Krais adö mɨdmä akuyöbö ñɨgö köp kai kɨtöŋa \c 1 \s1 God Ha nuŋwa anɨŋ mönö wä nölöŋa \p \v 1 Höd God nuŋ nöso auso an Juda nöbö mö akuyöbö ñɨgö mönö yadɨba, mönö yadɨb nöbö nuŋ piaku hörɨrör rɨba nölmɨn, ñɨŋ nugwön nöso auso nöbö piaku yad nölmɨdmä. \v 2 \x - \xo 1:2 \xt Jon 1:3\x*Makwam wop maiyöbö mɨdöl kɨ, Ha nuŋwa keir yad abmɨn hön anɨŋ mönö yad nöla. God nuŋ yadmɨn, Ha nuŋwa mögörɨb ap piaku magalɨg maduar ör rɨ nɨgöŋa. Ha nuŋwa mögörɨb ap piaku magalɨg nugwidɨx mɨjöna. \v 3 \x - \xo 1:3 \xt Jon 14:9; Kol 1:20; Hib 8:1\x*Nuö mɨ mil mag diba alɨg mɨd mag akuyöbö, Ha nuŋ algör ör mɨ mil mag diba alɨg mɨda. Nuö nuŋ nöbö pödiöm mɨd aku, Ha nuŋ algör ör paŋ mag akwör rɨg mɨda. Ha nuŋ mönö ölɨsö mag nuŋwa yadmɨn, mögörɨb ap bla magalɨg mɨda. Ha nuŋ hön, anɨŋ nöbö mö magalɨg ñöx nɨgön wöröxön, nöbö mö akuyöbö magalɨg ap kib mag gwogwo rɨmɨdöi pɨx aku magalɨg örɨx abön, höbkal öbɨl hö wölu Nuö ölɨsö keiryöbö alɨg mɨd Nöbö aku imag mɨrɨx adö römɨdön pɨsaŋ mɨdöia. \s1 Ejol bla yöra bö mɨdöia; God Ha nuŋ mɨ Nöbö Dib ödöriö mɨda \p \v 4 \x - \xo 1:4 \xt Pil 2:9\x*God nuŋ rɨmɨn, Krais nuŋ ejol piaku röxgɨb yöi; nuŋ Nöbö Diba mɨda. God nuŋ Krais nugwo Ha nɨ, me röŋ aku, ib nuŋwa ejol ib röxgɨb yöi; ib nuŋwa mɨ bɨl sö mɨda. \v 5 \x - \xo 1:5 \xt 2Sam 7:14; 1Kro 17:13; Sam 2:7; Apos 13:33\x*God Mönö rɨb mɨŋi God nuŋ mönö yadön yadöŋa, \q1 “Nɨ weik nagö yadmɨdla, nagö Ha na mɨdman, \q2 nɨ Nauö nagö mɨdlö,” röŋa. \m Mönö aku God nuŋ ejol i yadölöŋ. \v 6 \x - \xo 1:6 \xt Diut 32:43; Rom 8:29\x*Ha nuŋ höd aku mögörɨb kɨ yad abɨba rɨmɨdöŋ wop aku, God nuŋ ejol nuŋ ada ñɨgö yadöŋa, \q1 “God ejol bla magalɨg ib nuŋwa yadɨŋ adöx sö duaŋ,” me röŋa. \m \v 7 \x - \xo 1:7 \xt Sam 104:4\x*God nuŋ ejol bla mönö yadön yadöŋa, \q1 “God nuŋ ejol nuŋ bla rɨmɨn, \q2 wop i hödal röxg hömɨdöia. \q1 Mabö rɨ nölɨb nöbö nuŋ bla raŋ, \q2 wop i rɨn pin röxg hömɨdöiŋö,” röŋa. \m \v 8 \x - \xo 1:8-9 \xt Sam 45:6-7\x*Jɨ God nuŋ Ha nuŋwa nugwo mönö yadön yadöŋa, \q1 “Nagö God. Nagö Kiŋ öim öim mɨdön, \q2 nöbö mö naŋ bla öim öim nugwidɨx mɨdanö. \q1 Nöbö mö naŋ bla nugwidɨx mɨdön, pɨ ösös rɨ ri abön, \q2 ödöriö akwör rön, nugwidɨx mɨdanö. \q1 \v 9 Nöbö mö mag wä rɨ ri abmɨdmɨn, \q2 naŋ wahax pɨmɨdlö, \q1 jɨ nöbö mö ap kib mag gwogwo rɨmɨdɨm, \q2 naŋ ölɨsö wölɨm nugumɨdlö. \q1 Makwam, nɨ God, God naŋ, nagö nugwön mɨ wahax pɨmɨdla. \q2 Nɨ rɨmön nagör Nöbö Dib keiryöbö ödöriö mɨdlö; \q2 nöbö nugub nagö bla nagö rɨg mɨdlö akuyöbö mɨdeñɨŋö,” röŋa. \m \v 10 \x - \xo 1:10-12 \xt Sam 102:25-27\x*God mönö bli kwo yadön yadöŋa, \q1 “Nöbö Dib, nagö keir maduar ör mɨdön, \q2 mögörɨb il kɨ rɨ nɨgön, mɨjöi adöx yöd sö imag naŋa rɨ nɨgmö. \q1 \v 11-12 Ap piaku mag mɨŋi mɨdön, hölögɨpɨba rɨmɨda, \q2 jɨ nagö mɨdɨb ör mɨjɨnö. \q1 Ap piaku, wölɨj lɨduön lɨl pɨnmɨn, pɨ öröu hör yöraku nɨgön, \q2 yoŋyöbö röbmɨdöi mag aliö akuyöbö cɨnö. \q1 Makwam nagö Nöbö Dib, höd rɨg mɨdmɨdmö mag akuyöbö, \q2 weik kɨ kwo paŋ mag akwör rɨg mɨdlö; \q1 wopik mɨdlö mag akuyöbö \q2 mai paŋ mag aliö akwör öim öim alɨg mɨjnaŋö,” röŋa. \m \v 13 \x - \xo 1:13 \xt Sam 110:1\x*God Mönö rɨb mɨŋi God nuŋ mönö yadön yadöŋa, \q1 “Nagö imag mɨrɨx nɨ adö kɨ römɨd gɨ mɨdaŋ, \q2 ap agap apɨm nagö kwolmal röxg mɨd akuyöbö magalɨg, \q2 wöktaitö mo nagö nɨgɨnö,” röŋa. \m Mönö aku God nuŋ ejol i yadölöŋ. \v 14 \x - \xo 1:14 \xt Sam 34:7; 91:11\x*Ejol bla nöbö pödiöm mɨdöi? God nuŋ ñɨgö yad abmɨn, mabö nuŋwa rɨ nöl gɨrön, Krais nuŋ kömö pɨmɨn adöx yöd röul adö kau sö mɨjöñ nöbö mö akuyöbö ñɨgö rɨ nölmɨdöia. \c 2 \s1 God an pöŋ aku ap dib ödöriö \p \v 1 Makwam, mönö yad nölmɨn nugwöl aku, nugw pɨ gö nɨgön, rɨbyöx nugu gɨrön mɨjnɨm. Nugw pɨ ri abön alöinɨŋ aku, rɨb inakmönö bli yöx nugwön, inakmönö hörɨb adö dub maga ra. \v 2 \x - \xo 2:2 \xt Gal 3:19\x*Ejol bla akwör lo mönö aku pön duön, Mosɨs nugwo nölim aku, jɨ mönö aku mönö mör mɨdɨm nugugɨrön, nöbö mö mönö aku rɨg yadmɨd akuyöbö mag mɨŋi rölim piaku aipam, nöbö mö mönö aku mag mɨŋi röd abim piaku aipam, ölɨŋ höb paiŋö pɨmä. \v 3 \x - \xo 2:3 \xt Hib 10:29; 12:25\x*Makwam, an God Ha nuŋwa mönö mag wä mɨda pön hö aku röböxnɨŋ aku, kömö dub maga nɨgen. Nöbö Diba nuŋ keir mönö aku pön höm, nöbö mö mönö nuŋ aku audiöx nugwim bla, anɨŋ mönö mɨ ödöriö aku nugune, rön, yad nöl ri abmä. \v 4 \x - \xo 2:4 \xt Mak 16:20; 1Kor 12:4,11\x*Rɨb ñɨŋ akwör yöx nugwön yadölim; God ñɨgö pɨsaŋ mɨdmɨn nugugɨrön, ap nugub nugwölɨbä akuyöbö bli rɨ gɨrön, ap rölɨbä akuyöbö bli rɨ gɨrön, anɨŋ yad nölmä. God rɨb nuŋwa keir yöx nugumɨn, Inöm Leia nuŋ nöbö mö bli ap wä nölmɨn mag keiryöbö ödöriö rɨmɨdmä aku, algör ör nugumɨŋa. Makwam an nugwöla Krais mönö wä aku mɨ ödöriö yadmä. \s1 Jisas anɨŋ wobön höbkal pön, anɨŋ haul nöbö mölöu nöbö nɨ, me ra \p \v 5 Makwam God anɨŋ paŋ, nuŋ pɨsaŋ adöx yöd röul adö kau sö yöraku öim öim mɨjnɨŋ mönö yadmɨdɨl kɨ, ejol bla bɨl yöra sö, an il yöra bö mɨdöinɨŋ. \v 6 \x - \xo 2:6-8 \xt Sam 8:4-6\x*Mönö adaku, God Mönö aku rɨb mɨŋi kai kɨtön yadmä, \q1 “God. Naŋ nöbö mö akuyöbö ñɨgö ögwö yöxön pɨmɨdlö. \q2 Jɨ ñɨŋ nagö röxg mɨdölöi; \q1 ñɨŋ nöbö mö hör röxg mɨdöi aku, \q2 naŋ pödpöd rɨmɨn ñɨgö rɨ ri abön nugwidɨx mɨd ri ab gɨ mɨdlö? \q1 \v 7 Naŋ rɨman, mag metyöbö mɨŋi ejol bla nöbö diba mɨdmɨn, \q2 nöbö mö bla il yöra bö mɨdmä aku, \q1 jɨ weik naŋ nöbö mö akuyöbö rɨman, ñɨŋ iba mɨdaŋ, \q2 \v 8 ap akuyöbö magalɨg nugwidɨx mɨjöñɨŋö,” rɨmä. \m God rɨmɨn nöbö mö ap bla magalɨg nugwidɨx mɨjöñɨŋö, rim mönö aku nugwön nugwöla ap bla magalɨg nöbö mö mo ñɨŋa mɨjöna. Jɨ weik an nugwöla ap bla magalɨg nöbö mö mo ñɨŋa mɨdöl. \p \v 9 \x - \xo 2:9 \xt Pil 2:8-9\x*Jɨ Jisas röŋ aku nugwöla. God nuŋ Jisas yad abmɨn mögörɨb il kɨ hön mɨdöŋ wop aku, ejol piaku nöbö diba mɨdmä; Jisas nuŋ nöbö ulmɨdö mɨdöŋa. God nuŋ nöbö mö ögwö yöxmɨd aku mɨ, Jisas nöbö mö akuyöbö magalɨg kömö pɨnö, rön, ölɨŋ höb diba pön wöröxɨm, God rɨmɨn nuŋ weik Nöbö Diba mil alɨg mɨdmɨn nugugɨrön, ib nuŋwa yadmɨn adöx sö dumɨda. \p \v 10 God nuŋ ap bla magalɨg rɨ nɨgön nugwidɨx mɨd aku, nöbö mö mɨga akwör pɨ mögörɨb wä ödöriö nuŋ aku pɨ nɨgɨba, Jisas yad abmɨn hön mɨ ölɨŋ höb gwogwo ödöriö pɨmɨn, God nugwo kau wä keiryöbö ödöriö nuŋwa keir aku nölöŋa. Aku agapɨm: Jisas nuŋ keir röŋ mönö wä aku nugw pön, nöbö mö mɨga akwör kau wä keiryöbö ödöriö aku Jisas pɨsaŋ du mɨjöña. \v 11 \x - \xo 2:11 \xt Mat 25:40\x*Nöbö mö ap kib mag gwogwo pɨx aku örɨx abmɨd Nöbö aku aipam, nöbö mö wopik pɨxa alɨg mɨdölöi piaku aipam, Nuö ñɨŋa paŋyöbö akwör. Makwam, Jisas nöbö mö piaku ñɨgö haul nöbö mölöu nöbö nɨ blaku, me rön yadön, möigw yöxöl. \v 12 \x - \xo 2:12 \xt Sam 22:22\x*God Mönö rɨb mɨŋi Krais nuŋ God nugwo yadöŋa, \q1 “Haul nöbö mölöu nöbö nɨ akuyöbö \q2 ñɨgö haiwo nagö aku urön yad nöina; \q1 nagö höjöpalɨba mögum rön, wopal yad gɨrön, \q2 ib nagö yadmön adöx sö duaŋ,” me röŋa. \m \v 13 \x - \xo 2:13 \xt Ais 8:17-18\x*God Mönö rɨb mɨŋi Krais nuŋ yadöŋa, \q1 “God nuŋ nɨ nugwidɨx mɨd ri abönɨŋö, rɨ rɨbyöx nugwön, \q2 nɨ rɨbyöx gɨba alɨg mɨjɨnö,” röŋa. \m Makwam Krais nuŋ mönö i yadöŋa, \q1 “God halöu ha nɨ nölöŋ piaku pɨsaŋ mɨdɨl kɨ,” me röŋa. \s1 Krais nöbö mö pɨnö, rön, nöbial mɨxɨña nɨgön, höŋa \p \v 14 \x - \xo 2:14 \xt 1Jon 3:8; Rep 12:10\x*Krais nuŋ mönö kɨ yadön, “halöu ha” röŋ aku, ñɨŋ nöbö mö yöbö aku mɨ, nuŋ keir nöbial mɨxɨña nɨgön hön, kɨjaki nöbö mö pön pɨxɨp dumɨn wöröxmɨdöi nöbö aku nugwo pɨl pal nɨgɨba wöröxöŋa. \v 15 Krais aliö almɨn, nöbö mö wöröxnɨŋö, rön, öim öim rɨb diba yöxön kɨlabɨs nöbö röxg mɨdim piaku, ñɨgö yau abmɨn öim öim kömö mɨdɨbä maga ra. \v 16 Makwam Krais aliö alöŋ aku, ejol bla pɨ ri abnö, rön, alölöŋ; Ebraham halöu ha bla pɨ ri abnö, rön, alöŋa. \v 17 Mag adakwör, Krais hön an haul nöbö mölöu nöbö nuŋwa rɨg mɨdöl mag akuyöbö, nuŋ keir nöbial mɨxɨña nɨgön, God ap höjöpal ur nölɨb nöbö wä ödöriö aku mɨdön, nöbö mö mɨd ri abmɨdölöi piaku ñɨgö ögwö yöxön pɨ ri abön, öim öim God nugwo mabö rɨ nöl ri ab gɨr mɨdmɨn, God nuŋ nöbö mö ap kib mag gwogwo rɨmɨdöi akuyöbö pɨx aku nugwön röböxa. \v 18 Krais hön mögörɨb döul il kɨ mɨdön, anɨŋ ömörö agap apɨm rɨmɨd aku nugwo kwo algör ör rɨmɨn, nuŋ keir nugw ri abmɨd aku mɨ, anɨŋ uliöxön nugwidɨx mɨd ri ab gɨ mɨjöna. \c 3 \s1 Jisas nöbö dib; Mosɨs nöbö ulmɨdö \p \v 1 \x - \xo 3:1-2 \xt Naba 12:7; Hib 4:14; 7:26\x*Haul nöbö mölöu nöbö. God ñɨgö kwo algör ör mönö wä nuŋwa yadmɨn, an God nöbö mö nuŋ keira mɨdöla. Jisas nuŋ God mönö mag wä pön dub Nöbö maku. Jisas nuŋ God Ap Höjöpal Ur Nölɨb Nöbö Dib Ödöriö aku. An Jisas mönö wä nuŋ aku nugw pön, God Mönö rɨg yadmɨd mag akuyöbö cɨnɨŋ aku, Jisas nuŋ öim öim anɨŋ rɨ nöiöna. Makwam, ñɨŋ öim öim Jisas nugwör rɨbyöx nugu gör mɨjöña. \p \v 2 Mosɨs nuŋ God mönö yadöŋ aku nugwön, God nöbö mö nuŋ bla pön nugwidɨx mɨd ri abmɨda. Mag aliö akuyöbö algör Jisas nuŋ God mönö yadöŋ aku nugwön magalɨg rɨ ri aböŋa. God nuŋ Jisas nugwo mabö aku yad nɨgöŋa. \v 3 Nöbö i ram ur nɨgön aku, rama iba yadɨŋ bɨl sö duen; nöbö rama ur nɨgön nöbö aku nuŋwör ib nuŋwa yadɨŋ bɨl sö diöna. Mag aliö akuyöbö, God nuŋ Mosɨs nugwo pɨ ri abmɨn, nöbö mö Mosɨs nöbö dib me rɨmɨdöia; jɨ Jisas ib dib ödöriö mɨd aku, nöbö mö ib nuŋwa yadɨŋ bɨl sö duaŋ. \v 4 Hölɨmɨb ram i hör wöxnö nɨgöl; nöbö i ur nɨgɨm mɨda. Mag aliö akuyöbö, ap agap apɨm mɨd akuyöbö magalɨg God nuŋ rɨ nɨgɨm mɨda. \p \v 5 \x - \xo 3:5 \xt Naba 12:7; Diut 18:15-19\x*Mosɨs nuŋ God nöbö mö nuŋwa mibɨl yöra mabö rɨ nöl ri ab gɨrön, God nuŋ mai agö mönöm anɨŋ yajön aku, nöbö mö piaku höd wöxnö yad nölöŋa. \v 6 Makwam Krais nuŋ God Ha nuŋwa ödöriö mɨd aku mɨ, nuŋ nöbö ram mɨnöbö röxg mɨdön, an God il nuŋwa mɨdöl nöbö mö bla nugwidɨx mɨd ri ab gɨ mɨda. An ap wä mai pɨnɨŋ aku nugw pön rɨbyöx gɨba alɨg mɨjnɨŋ aku, nöbö mö nuŋ akwör mɨjnɨŋa. \s1 God mönö wä aku nugw pɨ gö nɨgön röböxmɨjeñ \p \v 7 \x - \xo 3:7-11 \xt Sam 95:7-11\x*Makwam, Inöm Leia rɨg yad akuyöbö nugwi. Nuŋ yada, \q1 “Wop kɨ God mönö audiöx nugumɨjöñ aku, \q2 mönö nuŋ aku nugw pi. \q1 God mönö nuŋwa nugwön \q2 ipɨt rɨ gɨrön höj nugumɨjeñ. \q1 \v 8-9 \x - \xo 3:8-9 \xt Naba 20:2-5; Eks 17:7\x*Nöhönɨŋ apɨnɨŋ nöbö maduar ör, \q2 kɨm akuyöbö padokwo padök paŋyöbö i höuöiliö hö pɨn du adokwebö mɨj bö (40) mögörɨb rɨg kap mibɨl piaku mɨdɨm, \q1 ñɨgö ap rölɨbä akuyöbö piaku rɨ gɨrön, nugwidɨx mɨd ri abma aku, \q2 jɨ God nuŋ anɨŋ agö magɨm cönɨŋö, rɨm mönö na aku nugwölim; \q1 rɨb ñɨŋa keir akwör yöx nugwön rɨm dumɨdöŋa. \q2 Nöhönɨŋ apɨnɨŋ nöbö rɨg rim mag akuyöbö, ñɨŋ kwo algör God mönö yad höimöumɨjeñ. \q1 \v 10 Aliö almɨdmɨn, nɨ nöhönɨŋ apɨnɨŋ nöbö piaku nugumön ölɨsö wölɨm yadma, \q2 ‘Ñɨŋ öim öim nɨ höj nugwön, mönö na mai duölöiŋö,’ rɨma. \q1 \v 11 \x - \xo 3:11 \xt Naba 14:21-23\x*Makwam, nɨ ölɨsö wölɨm, yadma, \q2 ‘ “Ñɨŋ mögörɨb wä duön nɨ pɨsaŋ mɨdön, \q1 aŋöi nɨgön mɨd ri ab gɨ mɨjöñɨŋö,” rɨm aku, dueñɨŋö,’ rɨma. \q2 Mönö ölɨsö yadön aŋadö wöhö rɨmö!” röŋa. \p \v 12 Makwam, haul nöbö mölöu nöbö. Ap kib mag gwogwo rön, God kömö mɨd aku mönö nuŋ aku röböxön, rɨb ñɨŋa keir yöxön rɨbä nɨg aku mɨ, nugw ri aböña. \v 13 God Mönö rɨb yadmɨdɨl aku, \q1 “Wop kɨ God mönö audiöx nugumɨjöñ aku, \q2 mönö nuŋ aku nugw pi. \q1 God mönö nuŋwa nugwön \q2 ipɨt rɨ gɨrön höj nugumɨjeñɨŋö,” röŋa. \p “Wop kɨ” röŋ aku mödö mɨdöl mɨk. Makwam, ñɨŋ öim öim wop paŋ paŋ haul nöbö nölöu nöbö ñɨŋ bla pɨsaŋ Krais mönö wä aku yadɨp uhö gɨrön, nuö nuö yad nölön, rɨbyöx gɨba alɨg mɨjöña. Nöi mɨjön aku, kɨjaki ñɨgö ap kib mag gwogwo rɨb mönö inakmönö bli hörön ñɨgö pön pɨxɨp duaŋ Krais mönö wä aku röböxöña. \p \v 14 Höd an Krais mönö wä nuŋ aku nugwön, mönö nuŋwa nugw pɨ gö nɨgön, nugwo cɨrɨp ri abmɨŋ mag akuyöbö, mai an öim öim ususör rön paŋ mag akwör Krais mönö wä nuŋ aku nugw pɨ gö nɨgön, nugwo cɨrɨp ri abön, rɨbyöx gɨba alɨg mɨjnɨŋ aku, Krais nöbö mö nuŋwa mɨdön, nugwo pɨsaŋ nɨgiö nɨgön mabö cɨnɨŋa. \p \v 15 \x - \xo 3:15 \xt Hib 3:7-8\x*God Mönö rɨb yadmɨdɨl aku yada, \q1 “Wop kɨ God mönö audiöx nugumɨjöñ aku, \q2 mönö nuŋ aku nugw pi. \q1 God mönö nuŋwa nugwön \q2 ipɨt rɨ gɨrön höj nugumɨjeñɨŋö,” röŋa. \q1 Nöhönɨŋ apɨnɨŋ nöbö maduar ör, \q2 kɨm akuyöbö padokwo padök paŋyöbö i höuöiliö hö pɨn du adokwebö mɨj bö (40) mögörɨb rɨg kap mibɨl piaku mɨdɨm, \q1 ñɨgö ap rölɨbä akuyöbö piaku rɨ gɨrön, nugwidɨx mɨd ri abma aku, \q2 jɨ God nuŋ anɨŋ agö magɨm cönɨŋö, rɨm, mönö na aku nugwölim; \q1 rɨb ñɨŋa keir akwör yöx nugwön rɨm dumɨdöŋa. \q2 Nöhönɨŋ apɨnɨŋ nöbö rɨg rim mag akuyöbö, \q2 ñɨŋ kwo algör God mönö yad höimöumɨjeñɨŋö,” röŋa. \p \v 16 \x - \xo 3:16 \xt Naba 14:1-35\x*Mosɨs nuŋ du Isrel nöbö mö mögörɨb Ijip mɨdɨm pön höŋ nöbö mö piaku ñɨŋ magalɨg God mönö nugwön höj nugumä. \v 17 \x - \xo 3:17 \xt 1Kor 10:10\x*Kɨm akuyöbö padokwo padök paŋyöbö i höuöiliö hö pɨn du adokwebö mɨj bö (40) Isrel nöbö mö piaku ap kib mag gwogwo rɨmɨdɨm, God ñɨgö ölɨsö wölɨm rɨmɨn, mögörɨb rɨg kap mibɨl piaku du mɨdön nöbö mö mɨga wöröx pörmä. \v 18 Makwam Isrel nöbö mö mɨga öim God nugwo höj nugwön, mönö nuŋwa rɨg yadmɨd mag akuyöbö rɨmɨdölmɨn mönö, God nuŋ mönö ölɨsö yadön, “Nɨ ñɨgö nugumön ölɨsö wöla. Mögörɨb wä duön, nɨ pɨsaŋ mɨdön aŋöi nɨgön mɨd ri aböñɨŋö, rɨm yöraku dueñɨŋö,” rön, aŋadö yad wöhö röŋa. \v 19 Makwam an nugwöla, ñɨŋ mönö nuŋwa nugw pölim aku mɨ, du mögörɨb wä aŋöi nɨgön mɨd ri aböyɨx yöraku dub maga nɨgölöŋ. \c 4 \p \v 1 “Ñɨŋ mögörɨb wä duön, nɨ pɨsaŋ mɨdön aŋöi nɨgön mɨd ri ab gɨ mɨjöñɨŋö,” röŋ mönö aku, Isrel nöhönɨŋ apɨnɨŋ nöbö nugw pölim. Makwam wopik God anɨŋör mönö ma aku yada. God mönö yadön yadöŋa,“Ñɨŋ mögörɨb wä duön, nɨ pɨsaŋ mɨdön aŋöi nɨgön mɨd ri ab gɨ mɨjöñɨŋö,” röŋ mönö aku rɨbyöx nugw ri aböña. God nagö, “Ap wä nöinö rɨm aku pöinaŋö,” rɨb maga ra. \v 2 God rɨmɨn Krais mönö wä aku Isrel nöbö mö ñɨgö yad nölmɨn nugumä mag akuyöbö, anɨŋ kwo algör ör Krais mönö wä aku yad nölmɨn nugumɨŋa. Jɨ Isrel nöbö mö Krais mönö wä aku nugwön, mi yadö rön, nugw pölim. Makwam, Isrel nöbö mö ñɨŋ Krais mönö wä aku nugwön ap wä pölim. \v 3 \x - \xo 4:3 \xt Sam 95:11; Hib 3:11\x*Jɨ an nöbö mö Krais mönö wä aku nugwön, mi yadö, rön, nugw pöl nöbö mö bla, “Ñɨŋ mögörɨb wä duön, nɨ pɨsaŋ mɨdön aŋöi nɨgön mɨd ri ab gɨ mɨjöñɨŋö,” röŋ mögörɨb wä aku du mɨjnɨŋa. God yadöŋa, \q1 “Aliö almɨdmä aku, nɨ ñɨgö nugumön ölɨsö wölmɨn, \q2 ‘ “Ñɨŋ mögörɨb wä duön, nɨ pɨsaŋ mɨdön, \q1 aŋöi nɨgön mɨd ri ab gɨ mɨjöñɨŋö,” rɨm aku, dueñɨŋö,’ rɨma. \q2 Mönö ölɨsö yadön mɨ aŋadö yad wöhö rɨlö!” röŋa. \m God aliö yadöŋ aku, jɨ nuŋ maduar ör mögörɨb kɨ rɨ nɨgölöŋ wop aku, ap cön piaku magalɨg mödö rɨbyöx nugwön cɨnö röŋa. \p \v 4 \x - \xo 4:4 \xt Jen 2:2\x*God Mönö aku rɨb mɨŋi mämäg nɨg nugwön, wop mɨj aku mönö bli mɨd aku nugunö. Mönö aku kai kɨtön yadmä, “God wop akuyöbö iŋösu sö mögörɨb ap bla magalɨg rɨ nɨg pörön, ‘Wop mɨj aku aŋöi nɨgɨnö,’ rön, hör mɨdö,” rɨmä. \p \v 5 \x - \xo 4:5 \xt Sam 95:11\x*Makwam God Mönö rɨb mödö yadmɨdɨl aku, God yadöŋa, “‘Ñɨŋ mögörɨb wä duön, nɨ pɨsaŋ mɨdön aŋöi nɨgön mɨd ri ab gɨ mɨjöñɨŋö,’ rɨm aku, dueñɨŋö,” röŋa. \p \v 6 God rɨmɨn Krais mönö wä aku Isrel nöbö mö ñɨgö yad nölmä, jɨ ñɨŋ nugwön, mi yadö rön, nugw pölim. Aku mɨ, mögörɨb wä duön, God pɨsaŋ mɨdön aŋöi nɨgön mɨd ri aböyɨx aku, duölim. Jɨ nöbö mö hör bli diöña. \v 7 \x - \xo 4:7 \xt Sam 95:7-8\x*Makwam, nöbö mö mönö nuŋwa nugwön röböxim piaku wöröxɨm, kɨm mɨga akwör yönmɨn, nöso maduebö Depid nuŋ God Mönö kai kɨtön, mönö mag wopik yadmɨdɨl aku yadön yadöŋa, \q1 “Wop kɨ God mönö audiöx nugumɨjöñ aku, \q2 mönö nuŋ aku nugw pi. \q1 God mönö nuŋwa nugwön \q2 ipɨt rɨ gɨrön höj nugumɨjeñɨŋö,” röŋa. \p Makwam God iswob, “Wop kɨ” röŋ aku mɨ, an nugwöla, wop nuŋ nöbö mö pön wop aku wöxnö nɨgöl. \p \v 8 \x - \xo 4:8 \xt Diut 31:7; Jos 22:4\x*Makwam ñɨŋ yajöña, “God maduar ör, ‘Ñɨŋ mögörɨb wä duön, nɨ pɨsaŋ mɨdön aŋöi nɨgön mɨd ri ab gɨ mɨjöñɨŋö,’ röŋ aku, nöbö dib Josua nöso auso nöbö yölɨŋ pön mögörɨb Kenan dumɨn, mɨd ri ab gɨ mɨdim adaku yadö,” cöña. Jɨ wop aku yadölöŋ; ñɨŋ duön mögörɨb Kenan mɨdɨm nugugɨrön, mönö akwör iswob yadöŋa. \v 9 Makwam, God nuŋ wop mɨj aku aŋöi nɨgön tar mɨdöŋ mag akuyöbö, nöbö mö nuŋwa ñɨŋ kwo algör ör aŋöi nɨgön tar mɨjöña. \v 10 \x - \xo 4:10 \xt Hib 4:4\x*God wop akuyöbö iŋösu sö mabö rön, wop mɨj aku aŋöi nɨgön hör mɨdöŋ mag akuyöbö, nöbö mö bɨl kai God mögörɨb nuŋ sö diöñ piaku, ñɨŋ mag aliö akuyöbö algör ör mabö rɨmɨdmä aku röböxön, du nuŋ pɨsaŋ aŋöi nɨgön tar mɨd ri aböña. \v 11 Makwam, mögörɨb wä aku duön, God pɨsaŋ mɨdön aŋöi nɨgön mɨd ri ab gɨ mɨjöñɨŋö, röŋ mönö aku, an ususör rön, nugw pɨ gö nɨgön, God Mönö rɨg yadmɨd mag akwör rɨ gɨrön mɨjnɨŋa. Paŋ mag akwör almɨjɨnɨŋ aku, Isrel nöbö mö höd God mönö yadöŋ aku nugw pölim, mögörɨb wä duölim, hö wöröx pörim mag akuyöbö, an nöbö mö paŋyöbö i akuyöbö alen. \p \v 12 \x - \xo 4:12 \xt Epes 6:17; Rep 1:16; 19:13-15\x*Aku agapɨm: God Mönö aku kömö akwör mɨda. God Mönö aku, ap agapɨm rɨba cɨnöb cön ap aku cöna. Yu mɨxɨl ölɨsö piaku magalɨg atu ra; God Mönö aku mɨ ölɨsö mɨda. Yuö an kwo duön, rɨb madmag keir nɨgön, inöma keir nɨgön cöna; yuö an kwo duön, yöd kwol keir nɨgön, yöd waba keir nɨgön cöna; yuö an kwo duön, rɨb wä yöxmɨdöl aku mönö rɨb gwogwo yöxmɨdöl aku, pɨ wöxnö nɨgaŋ nugw ri abnɨŋa. \v 13 Agö mag bɨlɨm cɨnɨŋ akuyöbö, God nugugu mɨdaŋ nugugɨrön cɨnɨŋa; tar umadiö rɨb maga nɨgöl. Makwam, nuŋwör anɨŋ mönö diba yadön, agö mag bɨlɨm röl mönö aku yad nugwaŋ nugugɨrön nugwo yad nöinɨŋa. \s1 Jisas God Ap Höjöpal Ur Nölɨb Nöbö Dib Ödöriö mɨda \p \v 14 \x - \xo 4:14 \xt Hib 3:1; 10:23\x*Makwam, God Ap Höjöpal Ur Nölɨb Nöbö Dib Ödöriö an aku, God Ha nuŋwa Jisas aku, nuŋ duön Nuö pɨsaŋ mɨd makwam, Krais mönö wä nugw pöl aku, nugw pɨ cɨcɨ nɨgön rɨ gɨrön mɨjnɨŋa. \v 15 God Ap Höjöpal Ur Nölɨb Nöbö Dib Ödöriö an aku hön mögörɨb il kɨ mɨdmɨd aku, ap kib mag gwogwo anɨŋ pön pɨxɨp dubä maga rɨmɨd akuyöbö aipam, ömörö anɨŋ agap apɨm rɨmɨd akuyöbö aipam, nugwo kwo algör ör rɨmɨdöŋa, jɨ nuŋ mag gwogwo i rölöŋ. Makwam, ömörö agap apɨm anɨŋ cön aku, God Ap Höjöpal Ur Nölɨb Nöbö Dib Ödöriö an aku nugw ri ab gɨ mɨd aku mɨ, anɨŋ mɨ ödöriö uliöxön, \v 16 \x - \xo 4:16 \xt Hib 10:19\x*nöbö mibɨl yöbö an wä ödöriö aku mɨda. Makwam an God ipöxön röböxöinɨŋ. God anɨŋ uliöxön, Ha nuŋwa yad abmɨn hön wöröxöŋ aku mɨ, God hogw rol kiŋ römɨd gɨ mɨd il yöra dumɨjnɨŋ aku, nuŋ anɨŋ ögwö yöxön pɨ ösös rɨ ri abön nugwidɨx mɨd ri abaŋ tar mɨd ri abnɨŋa. \c 5 \p \v 1 God ap höjöpal ur nölɨb nöbö dib bla magalɨg, nöbö piaku nöbö ñɨŋ i nugwön yad nɨgmɨdöia. Yad nɨgmɨn, ñɨŋ nöbö mibɨl yöbö mɨdön God mabö nuŋwa rɨmɨdöia. Nöbö mö ap kib mag gwogwo rɨmɨdöi aku nugwön, hön meme mönö hön sipsip rag hö God ap höjöpal ur nölɨb nöbö dib bla nölmɨn, ñɨŋ piöŋö rɨgpɨd rola pal urön, God höjöpal ur nölmɨdöia. Mabö ñɨŋa i mɨda. Nöbö mö God nugwo ri ablaŋe rɨmɨjöñ aku, ap bli rag hö God ap höjöpal ur nölɨb nöbö dib bla nölɨm ñɨŋ ap piaku God höjöpal ur nölmɨdöia. \v 2-3 \x - \xo 5:2-3 \xt Lep 9:7; 16:6\x*God ap höjöpal ur nölɨb nöbö dib piaku, ñɨŋ keir aipam nöbö mɨdön, ñɨŋ kwo algör ör ap kib mag gwogwo rɨmɨdöia. Makwam, nöbö mö piaku ap kib mag gwogwo rɨmɨdöi aku aipam, ñɨŋ keir ap kib mag gwogwo rɨmɨdöi aku aipam rɨbyöx nugwön God ap höjöpal ur nölmɨdöia. Makwam, nöbö mö nugw ri abölön pɨn bɨrɨbä rɨmɨjöñ aku, God ap höjöpal ur nölɨb nöbö dib aku ñɨŋ uliöxön mönö höimöliö yadmɨdöia. \v 4 \x - \xo 5:4 \xt Eks 28:1\x*Ñɨŋ keir, nöbö diba mɨdölɨŋö, rön, mabö aku pɨmɨdölöi; God Eron nugwo yad nɨgmɨn mabö rɨmɨdöŋ mag akuyöbö, ñɨŋ kwo algör yad nɨgmɨn rɨmɨdöia. \p \v 5 \x - \xo 5:5 \xt Sam 2:7\x*Paŋ mag adakwör, Krais nuŋ keir, nɨ God Ap Höjöpal Ur Nölɨb Nöbö Dib Ödöriö mɨjɨnö, rön, yadölöŋ; God ör Krais nugwo yadöŋa, \q1 “Nagö Ha na; \q2 weik nɨ Nauö nagö mɨdlö,” me röŋa. \m \v 6 \x - \xo 5:6 \xt Sam 110:4; Hib 6:20; 7:1\x*Makwam God Mönö aku rɨb mɨŋi mämäg nɨg nugwön, God mönö i kwo yadöŋ aku nugwöla. Nuŋ Ha nuŋwa yadöŋa, \q1 “Melkisedek nuŋ ap höjöpal ur nölɨb nöbö rɨg mɨdmɨd mag akuyöbö, \q2 nagö kwo algör ap höjöpal ur nölɨb nöbö öim öim mɨjnaŋö,” röŋa. \p \v 7 \x - \xo 5:7 \xt Mat 26:36‑46; Pil 2:6‑8\x*Jisas mögörɨb döul il kɨ mɨdɨm, nugwo pɨl pal nɨgɨba rɨmɨdmɨn, Nuö nuŋwa im nöl gɨrön, ajmöla aj halön höjöpal gɨr mɨdöŋa. Nuö nuŋwa yad nugwön yadöŋa, “Nɨ nugwidɨx mɨdane. Jɨ al aliö rö, rön, yadmɨdöi; naŋ keir nugulö mag akwör nɨ rane,” röŋa. Jisas aliö rɨmɨn, God nɨc mönö nugwön, yad nugwöŋ mag akwör röŋa. \p \v 8 Jisas nuŋ God Ha nuŋ ödöriö aku, jɨ nuŋ ömörö pön öliöx mɨdmɨd aku mɨ, nɨ pödpödiö Nuö mönö yajön mag akuyöbö cɨnö, rɨ rɨbyöx nugwön, mag aliö akwör rɨmɨdöŋa. \v 9 Nuö mönö yadöŋ akuyöbö magalɨg röŋ aku mɨ, nuŋ nöbö mö mönö nuŋwa nugw pön mai dumɨdöi piaku pɨ asɨx abaŋ, ñɨŋ mögörɨb wä adöx yöd röul adö kau sö yöraku wöluön öim öim kömö akwör mɨd ri aböña. \v 10 Paŋ mag adakwör, God nuŋ Jisas yadöŋa, “Melkisedek nuŋ ap höjöpal ur nölɨb nöbö rɨg mɨdmɨd mag akuyöbö, nagö kwo algör ap höjöpal ur nölɨb nöbö öim öim mɨjnaŋö,” röŋa. \s1 God mönö il aku nugw ri abön, nugw pɨ gö nɨgöña \p \v 11 Mönö kai kɨtmɨdɨl pik mɨga mɨd aku, jɨ rɨmgör nugwölöi aku mɨ, mɨŋi rɨ öliöxön yadmön nugwöña. \v 12 \x - \xo 5:12 \xt 1Kor 3:1-3\x*Ñɨgö God Mönö öim yad nölmɨdöl aku, ñɨŋ piöŋö nugw ri abön nöbö mö bli yad nölöyɨx aku, jɨ rɨmgör nugwölöi aku mɨ, mönö höd nugub piaku ñɨgö iswob yad nölɨb maga ra. Weik ap ölɨsö nɨmɨbä wop kɨ, jɨ ñɨŋ kaua nɨm gör mɨdöia. \v 13 Halöu ha kiai kaua nɨm gör mɨdöi piaku, mag rol aku wä, mag rol aku gwogwo, me rön, nugwölöi. \v 14 Makwam nöbö mö rɨba mɨd bla rɨp duön, mag bɨl aku rɨb, mag bɨl aku rölɨb, me rön, nugw ri abmɨdöia. Ñɨŋ ap mag yöbö nɨmmɨdöia. \c 6 \s1 God mönö il aku nugw pɨnɨm \p \v 1 Krais mönö wä ñɨgö öim yad nölmɨdöi aku, nɨ yadön iswob wödɨb yadöin. Ram urɨba, padö pinöb, padö pɨlön rödön, pɨlön rödön rɨmɨdölöi. Makwam, an keir mag kɨtɨba rön God nöbö mö nuŋwa mɨjnɨŋö, rɨ rɨbyöx nugumɨdöi mag akuyöbö mödoŋwadö röböxön, God nuŋ Ha nuŋwa yad abmɨn anɨŋ ñöx nɨgön wöröxöŋ mönö wä akwör mödoŋwadö nugw pɨnɨm. Padö aku pɨlön rödön, pɨlön rödön röinɨŋ. \v 2 Röbö palmɨdöi mönö aku; God ñɨgö pɨ ri abaŋ, me rön, imaga rola nɨgmɨdöi mönö aku; nöbö mö wöröxön öbiöñ mönö aku; God nöbö mö magalɨg mönö diba yadön ñɨgö nuöm nɨgaŋ bli ölɨŋ höba öim pöñ mönö aku; mönö piaku iswob yadöin. Krais mönö wä höd nugwim piaku, rɨbyöx nugw gör mɨdön, Krais mönö wä bli kwo nugwöñ aku waiö. \v 3 God anɨŋ nugwidɨx mɨdaŋ nugugɨrön, an Krais mönö wä bli kwo yad nölɨŋ nugwöña. \p \v 4 Nöbö mö Krais mönö wä nuŋwa nugw pön mai röböxöñ piaku, ñɨŋ iswob ap kib mag gwogwo rɨmɨdöi aku, pödpöd rɨmɨn aliö alölɨŋö, rön, röböxön, Krais mönö wä nuŋ aku nugw peñɨm. Ñɨŋ God mil wä nuŋ aku mödö nugumä; God ap wä adöx yöd röul adö kau sebö nölmɨd aku mödö nugumä; Inöm Leia nuŋ yuö ñɨŋ kwo mödö höŋa. \v 5 God Mönö wä aku mɨ id yön aku mödö nugumä; God nuŋ nöbö mö mögörɨb il kɨ nugwidɨx mɨdɨba rɨmɨd Nöbö aku, ölɨsö nuŋwa mödö nugumä. \v 6 \x - \xo 6:6 \xt Mat 10:22; Hib 10:26-27; 1Jon 5:16\x*Ap piaku magalɨg mödö nugumä aku, jɨ Krais mönö wä aku röböxmä. Makwam, ñɨŋ iswob ap kib mag gwogwo rɨmɨdöi aku, pödpöd rɨmɨn aliö alölɨŋö, rön, röböxbä maga mɨdenɨm. Aku agapɨm: ñɨŋ aliö almɨjöñ aku, ñɨŋ God Ha nuŋwa iswob bɨ katlö watlö um sö pɨl pal nɨgɨŋ nugugɨrön nöbö mö piaku nugwön God Ha nuŋwa yad höimöuöña. \p \v 7 Mögörɨb yöraku ap iña yuŋ, ruö pɨlɨp pɨlɨp raŋ, wöl ri abön ap maga u ri abaŋ, nöbö mö halöu ha möriwö aku nɨmɨba rɨmɨdöi piaku nɨmöña. Aliö alaŋ, God mögörɨb aku wahax pön ap wä nöiöna. \v 8 \x - \xo 6:8 \xt Jen 3:17-18; Mat 13:7,22\x*Jɨ mögörɨb yöraku ap iña yuŋ, ruö pɨlɨp pɨlɨp raŋ, mɨnuö kaigap piakwör wölaŋ, ap maga yaxen aku, mögörɨb aku mögö gwogwo ödöriö. God mögörɨb aku mönö ölɨsö yadɨb maga ra. Mai bɨ yuö keir yönmɨd möl bö abɨŋ yöñöna. \p \v 9 Makwam, nöbö nugub wä nɨ bla. Mönö dib i röxg yadmɨdöla, jɨ ñɨŋ keir Krais mönö wä aku röböxöiŋö, rön, yadmɨdölöl; nugw ri abnö, rön, yadmɨdöla. Aku agapɨm: ñɨŋ Krais nöbö mö nuŋwa mɨdön, nöbö mö nuŋ bla rɨg rɨmɨdöi mag akuyöbö ñɨŋ kwo algör paŋ mag akwör rɨmɨdöi aku nugwöla. \v 10 \x - \xo 6:10 \xt Hib 10:32-34\x*God nuŋ amnɨmab ren; rɨg yadmɨd mag akwör cöna. Ñɨŋ höd God mabö nuŋwa rön, madmag nɨgön, ñɨgö nöbö mö nuŋwa pɨ ri abön rɨ nölmɨdöi aku aipam, weik kwo algör ör nöbö mö nuŋwa pɨ ri abön rɨ nölmɨdöi aku aipam, God nuŋ nugwön uplöben. \v 11 Makwam anɨŋ wä cön aku, ñɨŋ magalɨg mag mɨd akwör öim öim rɨ gɨrön mɨdɨp dumɨd dumɨd, du God pɨsaŋ öim öim mɨd ri abnɨŋö, rɨ rɨbyöx nugwöi mag akuyöbö, cöna. \p \v 12 Ñɨgö ipɨtɨbä maga ra aku, nugw ri aböña. Krais mönö wä nuŋ aku nugw pɨ gö nɨgön, ömörö haŋ ususör rön rɨbyöx gɨba alɨg mɨdöi nöbö mö bla, God ap wä nöinö, röŋ aku pöña. Ñɨŋ mag akuyöbö algör rɨ gör mɨdɨŋ, ñɨgö ap wä mɨda nöiöna. \p \v 13 \x - \xo 6:13-14 \xt Jen 22:16-17\x*God nöso maduebö Ebraham nugwo mönö ölɨsö ma aku yad nɨgɨba, nöbö dib God röxgɨb i alɨg mɨdölöŋa nugwön, nöbö mö bli ib ñɨŋa yadölöŋ; ib nuŋwa keir yadön yadöŋa, \v 14 “Nɨ Mɨdla, nɨ nagö mönö ölɨsö ma yad nɨgmɨdla, nɨ nagö nugwidɨx mɨdön rɨmön nugugɨrön, nöbö mö nagö gɨraŋ mɨga ödöriö mɨjöñɨŋö,” röŋa. \v 15 Ebraham mönö nuŋ aku nugwön, tar pöx mɨdɨm mɨdɨm, God ap wä yadöŋ aku pöŋa. \p \v 16 An nöbö mö, mönö ölɨsö ma yad nɨgɨba, nöbö dib i ib nuŋwa yadön, mönö ölɨsö ma yad nɨgmɨdölɨŋö, rɨmɨdöla. Aliö almɨn, nöbö mö bla nugwön, algör ör mönö aku mönö ölɨsö ma yad nɨgmɨdöiŋö, rɨ rɨbyöx nugwöia. \v 17 Paŋ mag akwör, God ib nuŋwa keir yadön, “Nɨ Mɨdla, nɨ nagö mönö ölɨsö ma yad nɨgmɨdlö,” röŋ aku, nöbö mö bla halöu ha yöx pön höñ akuyöbö, nɨ rɨb yoŋyöbö yöxön adöi keir röin aku nugw ri abɨŋ, me rön, mönö akuyöbö yadöŋa. \v 18 \x - \xo 6:18 \xt Naba 23:19\x*Makwam, an nöbö mö ap kib mag gwogwo rön, ipöxön God adö höl piaku, mör ap wä ñɨgö nöinö, röŋ aku pɨba rɨmɨdölɨŋö, rön, rɨbyöx gɨba alɨg mɨjnɨŋa. God ib nuŋwa keir yadön, Nɨ Mɨdla Aliö Mɨdlö, röŋa; nagö mönö ölɨsö ma yad nɨgmɨdlö, röŋa. Mönö mös yadöŋ aku nugwön nugwöla God nuŋ mönö inakmönö hörɨbä maga nɨgöl. \v 19 \x - \xo 6:19-20 \xt Lep 16:2-3\x*God Rama Ram Möl Yuadö Möl Lei Keiryöbö Ödöriö aku wölɨj mea idɨx nɨgmɨn, nugwo mämäga nugwölöl aku, jɨ mönö ölɨsö ma aku yad nɨgmɨn, an rɨb mag paŋyöbö akwör yöx nugwön, rɨbyöx gɨba alɨg nugwo pöx mɨdöla. Mönö ölɨsö mɨ ödöriö aku, God ram mag röur yuebö möl nuŋ aku dumɨd aku mɨ, mɨ ölɨsö mɨda; memexenɨm. \v 20 Melkisedek nuŋ God ap höjöpal ur nölɨb nöbö mɨdmɨda aliö akuyöbö, Jisas nuŋ God Ap Höjöpal Ur Nölɨb Nöbö Dib Ödöriö an aku nɨgön, God Rama Ram Möl Yuadö Möl Lei Keiryöbö Ödöriö aku höd duön, anɨŋ me rön, Nuö nugwo höjöpal gɨr mɨda. Nuŋ God Ap Höjöpal Ur Nölɨb Nöbö Dib Ödöriö öim öim mɨjöna. \c 7 \s1 Kiŋ i God ap höjöpal ur nölɨb nöbö mɨdmɨda \p \v 1 \x - \xo 7:1-3 \xt Jen 14:17-20\x*Melkisedek nuŋ kiŋ mɨdön, nöbö mö mögörɨb Salem nugwidɨx mɨd gɨrön, God ölɨsö magalɨg mɨd Nöbö aku nugwo ap höjöpal ur nölɨb nöbö aku algör ör mɨdmɨdöŋa. Makwam kiŋ bli hön, nöso maduebö Ebraham nugwo rɨ gwogwam rɨmɨdmɨn, Ebraham nuŋ ñɨgö rɨbɨx abön, ap wä wä ñɨŋ bla pɨrag höm nugugɨrön, Melkisedek hön Ebraham nugwo ödöi mibɨl yöra nugwön, God höjöpalön, Ebraham nugwo nugwidɨx mɨdane, röŋa. \v 2 Melkisedek aliö alöŋa nugwön Ebraham ap wä pɨrag höŋ ap piaku, magalɨg nuöm nɨg Melkisedek nugwo mag paŋyöbö i nölön, nuŋ keir mag akuyöbö mac sö pöŋa. Melkisedek ib nuŋwa il mös mɨda. Ib nuŋwa Melkisedek aku pɨ höuöilön, “Kiŋ Mag Wä Akwör Rö” rɨmɨdöia. Jɨ nuŋ mögörɨb Salem kiŋ mɨdmɨd aku, ib aku pɨ höuöilön, “Kiŋ Tar Mɨdɨb Maga Nölö” rɨmɨdöia. \p \v 3 Melkisedek nuŋ God ap höjöpal ur nölɨb nöbö aku, jɨ nuöm il adö aku aliö mɨda, nuö nöhönɨŋ il adö aku aliö mɨdö, rön yadmɨn, nugwölöl. Ib nugwo kai kɨtim wop aku, nuöma yöx pön höŋ wop aku, me rön yadmɨn, nugwölöl; wöröxöŋ wop aku, me rön algör ör yadmɨn, nugwölöl. Nuŋ öim öim God ap höjöpal ur nölɨb nöbö mɨdmɨd aku, nuŋ God Ha nuŋwa röxg mɨda. \p \v 4 God nöso maduebö Ebraham nugwo nugumɨn wä rɨmɨn, nöbö diba mɨjnaŋö, röŋ mönö aku nugwön nugwöla nuŋ nöbö diba mɨdöŋa. Jɨ Ebraham nuŋ Melkisedek nugwo nöbö dib ödöriö mɨdöŋ aku nugwön, ap wä pɨrag höŋ ap piaku, nuöm nɨg nugwo mag paŋyöbö i nölön, nuŋ keir mag akuyöbö mac sö pöŋa. \p \v 5 \x - \xo 7:5 \xt Naba 18:21\x*Aku höd meme alöŋa. Mai Mosɨs nugwo yöx pön höm dib röxön, God Mönö aku rɨb mɨŋi kai kɨtön yadöŋa, “Ebraham yöxɨm yöxɨp duön, nöbö mö Lipai ila mɨdöi piaku, God ap höjöpal ur nölɨb mabö rɨmɨdɨm nugugɨrön, ñɨŋ Isrel nöbö mö akuyöbö magalɨg, rɨg ap agap apɨm pɨmɨjöñ akuyöbö, ñɨgö nuöm nɨg mag paŋyöbö i rag hö nölön, ñɨŋ keir mag akuyöbö mac sö pɨnö,” röŋa. An Mosɨs lo adaku nugwön nugwöla, ñɨŋ magalɨg Ebraham il nuŋwa mɨdmɨdöi aku, jɨ ha nuŋ i Lipai hödɨga mɨdmɨdöi akwör ñɨgö öim nuöm nɨg mag paŋyöbö i nölmɨdöia. \p \v 6 God nöso Ebraham nugwo yadöŋa, “Nɨ nöbö mö nagö bla pɨ ri ab gɨ mɨjɨnö,” röŋa. God mönö yadöŋ wop aku, Ebraham nuŋ nöbö bli ap nölmɨdöl; jɨ Melkisedek hön Ebraham nugwön, God höjöpalön, Ebraham nugwo nugwidɨx mɨdane, rɨm, Ebraham ap wä pɨrag höŋ ap bla mag paŋyöbö i nuöm nɨg Melkisedek nugwo nölöŋa. Jɨ Melkisedek nuŋ Lipai ila nöbö i mɨdmɨdöl. \v 7 An nugwöla, nöbö i hön nöbö i God höjöpalön, nöbö kɨ nugwo nugwidɨx mɨdane, rɨmɨjön aku, nöbö God höjöpalön nöbö aku nöbö dib, nöbö i nöbö ulmɨdö. Makwam, an nugwöla Melkisedek nöbö dib, nöso Ebraham nöbö ulmɨdö. \v 8 Isrel nöbö mö rɨg ñɨŋ bla nuöm nɨg mag paŋyöbö i Lipai nöbö nölɨm ñɨŋ pön, mɨdɨp duön nöbö nom röxgön wöröxöiä. Jɨ Ebraham nuŋ ap wä pɨrag höŋ ap aku nuöm nɨg paŋyöbö i Melkisedek nölɨm pöŋ nöbö aku, God Mönö aku nugwön, nuŋ kömö mɨdö, nugunɨŋa. \p \v 9-10 Ebraham nuŋ Melkisedek ap nuöm nɨg nölöŋ aku, halöu ha yöx pön hölöŋ wop aku nölöŋa. Mai mɨ, Aisak nugwo yöxɨm, Aisak piöŋö Jekop yöxɨm, Jekop nuŋ Lipai yöxɨm yöxɨp höuöilmel rɨm höm, Lipai nöbö piaku God ap höjöpal ur nölɨb mabö aku rɨmɨdɨm nugugɨrön, Isrel nöbö mö akuyöbö rɨg ap ñɨŋ bla nuöm nɨg Lipai nöbö piaku nölmɨdöia. Jɨ Ebraham nuŋ ap nuöm nɨg Melkisedek nugwo nölöŋ aku, Lipai nöbö piaku ñɨgö yöx pön hölim wop aku nölöŋ aku mɨ, an nugwöla Ebraham aipam, nöhönɨŋ nuŋwa Lipai ila aipam, ap nuöm nɨg Melkisedek nugwo nölɨb ila aku aliar mɨdmä. \s1 God Ap Höjöpal Ur Nölɨb Nöbö Yoŋyöbö aku, nöbö hödyöbö piaku yöra pöŋa \p \v 11 Mosɨs God Mönö kai kɨtön, al aliö cöñɨŋö, röŋ mönö aku nugwön, Juda nöbö mö ñɨŋ hön meme hön sipsip ap bla pön duön, Lipai ila God ap höjöpal ur nölɨb nöbö bla nölmɨn, ñɨŋ pal God höjöpal ur nölmɨdöia. Juda nöbö mö aliö almɨdmɨn God nugumɨn ñɨŋ nöbö mö kömö wä nɨ me rɨb maga röx aku, God Nöbö yoŋyöbö Melkisedek röxgɨb keiryöbö i yad abölöx; Lipai nöbö akuyöbö God ap höjöpal ur nöl gɨrön mɨdöyɨxa. Jɨ God Nöbö yoŋyöbö Melkisedek röxgɨb i yad aböŋa. \v 12 God Ap Höjöpal Ur Nölɨb Nöbö Yoŋyöbö aku hön, God ap höjöpal ur nölɨb nöbö hödyöbö piaku yöra pɨmɨjön aku, lo yoŋyöbö algör hön, lo hödyöbö aku yöra pöna. \p \v 13 Makwam God Mönö rɨb yadmɨdɨl kɨ, God Ap Höjöpal Ur Nölɨb Nöbö Yoŋyöbö aku Nöbö Dib ana akwör. Lipai nöbö mö il aku yöxɨp duön nugwo yöx pön hölim; Nöbö Dib ana il nuŋ aku nöbö paŋyöbö i God ap höjöpal ur nölɨb mabö aku rölöŋ. \v 14 \x - \xo 7:14 \xt Ais 11:1; Mat 2:6; Rep 5:5\x*Juda nöbö mö ila akwör yöxɨp duön Nöbö Dib ana nugwo yöx pön hömä. Mosɨs nuŋ Juda nöbö ila bli God ap höjöpal ur nölɨb mabö rɨŋ, me rön, mönö bli yadölöŋ. \v 15 Makwam God Ap Höjöpal Ur Nölɨb Nöbö Yoŋyöbö aku, Melkisedek nuŋ God ap höjöpal ur nölɨb nöbö mɨdmɨda röxg mɨdmɨd aku mɨ, ap yadmɨdɨl kɨ wöxnö ödöriö mɨda. \v 16 Mosɨs kai kɨtöŋ lo mönö aku nugwön, ñɨŋ Nöbö Dib ana God ap höjöpal ur nölɨb mabö raŋ me rön yadölöyɨx. Nuŋ Nöbö ölɨsö mag keiryöbö alɨg mɨdɨm, ap i nugwo pɨl pal nɨgɨbä maga nɨgöl aku mɨ, nuŋ God ap höjöpal ur nölɨb nöbö i mɨda. \v 17 \x - \xo 7:17 \xt Hib 5:6\x*Aku agapɨm: God Mönö rɨb mɨŋi kai kɨtön, God mönö bli Krais nugwo yadöŋ mönö aku kai kɨtön yadmä, \q1 “Naŋ höjöpal ur nölɨb nöbö Melkisedek röxg \q2 öim öim mɨjnaŋö,” rɨmä. \p \v 18 God nuŋ Mosɨs nugwo yadmɨn, Mosɨs nöbö mö ñɨgö yad nölöŋ lo aku, agö magɨm rɨba rɨmɨdöŋ aku rɨbä maga nɨgölöŋ; hör mönö i röxg nɨgöŋ aku mɨ, God nuŋ pɨ hör piaku nɨgöŋa. \v 19 \x - \xo 7:19 \xt Hib 10:22; Jems 4:8\x*God nuŋ Mosɨs nugwo yadmɨn, Mosɨs nöbö mö ñɨgö yad nölöŋ lo aku, ap gwogwo bla i rɨmɨn wä rɨb maga nɨgölöŋ. Jɨ God nuŋ ap wä anɨŋ nöla; ap hödyöbö aku wöhö. Makwam an rɨbyöx gɨba alɨg mɨdöla. Ap wä yoŋyöbö aku nugw pön, God mɨd il yöra hönɨŋa. \p \v 20 God ap höjöpal ur nölɨb nöbö hödyöbö piaku mabö ñɨŋ höd pim wop aku, God nuŋ mönö ölɨsö ma bli yadön yad nɨgölöŋ. Jɨ God nuŋ Nöbö Dib ana God ap höjöpal ur nölɨb nöbö yad nɨgöŋ wop aku, God mönö ölɨsö ma yadön yad nɨgöŋa. \v 21 \x - \xo 7:21 \xt Hib 5:6\x*Nöbö Dib ana God ap höjöpal ur nölɨb nöbö yad nɨgnöb, God mönö ölɨsö ma yadön yadöŋa, \q1 “Nɨ Nöbö Diba, nɨ mönö ölɨsö ma yadmɨdla; \q2 mai mönö i keir yadöin. \q1 Nagö öim öim ap höjöpal ur nölɨb nöbö mɨdanö,” röŋa. \m \v 22 \x - \xo 7:22 \xt Hib 8:6; 12:24\x*God nuŋ mönö ölɨsö ma yadön yadöŋ aku mɨ, an nugwöla Jisas wöröxöŋ aku mɨ, God nuŋ mönö yoŋyöbö wä ödöriö aku röböxen. \p \v 23 God höjöpal ur nölɨb nöbö hödyöbö piaku, nöbö mɨga mabö aku pɨmä. I wöröxɨm, God ap höjöpal ur nölɨb nöbö yoŋyöbö i yad nɨgmɨn, mabö aku rön mɨdmɨda; aku wöröxɨm yoŋyöbö i piöŋö rön mɨdmɨda; aku wöröxɨm yoŋyöbö i piöŋö rön mɨdmɨda. I öim mɨdmɨdölöi. \v 24 Jɨ Jisas nuŋ mag akuyöbö röl; nuŋ öim kömö mɨda aku döŋö, mabö aku röböxöl. God ap höjöpal ur nölɨb nöbö öim öim mɨjöna. \v 25 \x - \xo 7:25 \xt Rom 8:34\x*Jisas öim öim kömö mɨdöŋa, wopik kömö mɨda, mai öim öim kömö mɨjön aku mɨ, nöbö mö God nöbö mö nuŋwa mɨdɨba, Jisas ñɨgö ñöx nɨgön wöröxöŋ mönö wä aku nugw pɨmɨjöñ aku, nuŋ öim öim ñɨgö pɨ asɨx abɨb maga ra. \p \v 26 Jisas nuŋ nöbö lei ödöriö; nuŋ ap kib mag gwogwo ulul ulul bli röl; nuŋ hölul mɨdöl. Jisas mögörɨb il kɨ nöbö mö ap kib mag gwogwo rɨmɨdöi bla pɨsaŋ mɨdöŋa, jɨ God nugwo pön du mögörɨb wä adöx yöd röul adö sö yöraku nɨgöŋa. God Ap Höjöpal Ur Nölɨb Nöbö Dib Ödöriö ana maku pal. Anɨŋ rɨ nöl ri abɨb maga ra. \v 27 \x - \xo 7:27 \xt Hib 5:3\x*God ap höjöpal ur nölɨb nöbö dib ödöriö hör akuyöbö, wop paŋ paŋ öim öim ap kib mag gwogwo ñɨŋ keir rɨmɨdöi akuyöbö, ap pal God höjöpal ur nölön, mai nöbö mö piaku ap kib mag gwogwo rɨmɨdöi aku, ap pal God höjöpal ur nölmɨdöia. Jɨ Jisas anɨŋ nöbö mö piaku magalɨg ap kib mag gwogwo rɨmɨdöl aku nugwön, mɨ wop paŋyöbö mɨdöy iör bɨ katlö watlö um sö nuŋ nuŋ keir höjöpal ur nölöŋa. Mɨ wä ra! \p \v 28 God nuŋ Mosɨs yadmɨn Mosɨs nuŋ nöbö mö yad nölöŋ lo aku rɨg yadmɨd mag akuyöbö rön, nöbö ap kib mag gwogwo rɨmɨdöi akuyöbö nöbö i yad nɨgɨm, nuŋ God ap höjöpal ur nölɨb nöbö dib ödöriö mɨdöŋa. Jɨ mai God nuŋ mönö ölɨsö ma yadöŋ aku, God Ha nuŋwa keir yad nɨgöŋa. God ap agap apɨm Ha nuŋwa rɨba rɨmɨdö, rɨ rɨbyöx nugwöŋ aku, Ha nuŋwa ap magalɨg rɨb maga ra. \c 8 \s1 Jisas nuŋ God Ap Höjöpal Ur Nölɨb Nöbö Dib Ödöriö an \p \v 1 Mönö yadmɨdɨl kɨ il aku aliö mɨda: God Ap Höjöpal Ur Nölɨb Nöbö Dib Ödöriö an aku duön God adöx yöd röul adö kau sö mila alɨg mɨd Nöbö aku imag mɨrɨx adö römɨd gɨ mɨda. \v 2 God Ap Höjöpal Ur Nölɨb Nöbö Dib Ödöriö an aku, nuŋ God höjöpalɨb ram yöraku mabö rɨmɨda. Jisas nuŋ mabö rɨmɨd höjöpalɨb ram aku, nöbö mö ur nɨgölim; God höjöpalɨb ram mɨ aku, God Nöbö Diba nuŋ keir ur nɨgöŋa. \p \v 3 God ap höjöpal ur nölɨb nöbö dib ödöriö mögörɨb döul il kɨ piaku magalɨg, nöbö mö ap kib mag gwogwo rɨmɨdöi bla ñɨŋ hön meme mönö hön sipsip ap bla rag hö, God ap höjöpal ur nölɨb nöbö dib ödöriö nölmɨn, ñɨŋ piöŋö bli pal God nugwo ri ablaŋe rön höjöpal ur nölmɨdöia; bli pal ap kib mag gwogwo rön pɨxa alɨg mɨdöi aku God nugwön röböxaŋ, me rön, rɨgpɨd rol aku pal urön God höjöpal ur nölmɨdöia. Mag akuyöbö, God Ap Höjöpal Ur Nölɨb Nöbö Dib Ödöriö ana ap bli God nugwo nölɨba röŋa. \v 4 Jisas mögörɨb adöx yöd röul adö kau sö mɨd aku mɨ, nuŋ God Ap Höjöpal Ur Nölɨb Nöbö Dib Ödöriö mɨda. Jɨ nuŋ mögörɨb il kɨ mɨdöx aku, God ap höjöpal ur nölɨb nöbö i mɨdölöx. Aku agapɨm: God rɨg yadöŋ akuyöbö, nöbö Lipai ila yöx pön höi nöbö piakwör, God ap höjöpal ur nölɨb mabö rɨ gɨrön, Mosɨs lo mönö kai kɨtöŋ aku nugwön, ap pal God höjöpal ur nölmɨdöia. \v 5 \x - \xo 8:5 \xt Eks 25:40; Kol 2:17; Hib 9:23\x*Mögörɨb döul il kɨ God ap höjöpal ur nölɨb mabö rɨmɨdöi aku, anau röxg nugwön rɨmɨdöi mag akuyöbö rɨmɨdöia; ap yöbö aku mögörɨb adöx yöd röul adö kau sö mɨda. Ada akwör, Mosɨs nuŋ God ap höjöpal ur nölɨb ap uñ ram aku urɨba röŋ aku, God nugwo yadöŋa, “Naŋ önöŋ ajmag piaku mɨdön, nɨ nagö yabumön nugumö akuyöbö magalɨg paŋ aliar ranö,” röŋa. \p \v 6 \x - \xo 8:6 \xt Hib 7:22\x*God Ap Höjöpal Ur Nölɨb Nöbö Dib Ödöriö ana Jisas, God ap höjöpal ur nölɨb nöbö dib ödöriö hödyöbö piaku rɨg rɨmɨdöi mag akuyöbö rɨmɨdöl; nuŋ mabö dib ödöriö rɨmɨda. God Ap Höjöpal Ur Nölɨb Nöbö Dib Ödöriö ana Jisas raŋ, God nöbö mö nuŋwa pön mönö aku, Mosɨs kai kɨtöŋ mönö aku algör mɨdöl. God nöbö mö nuŋwa pön mönö aku yadɨba, nuŋ mönö ölɨsö ma yad nɨgön yadöŋa, “Nɨ ñɨgö mönö mi yadmɨdla, nöbö mö na ñɨgö ap wä ödöriö nöinö,” röŋa. \p \v 7 God mönö ölɨsö ma hödyöbö yad nɨgöŋ aku, God rɨba rɨmɨd mag akuyöbö röx aku, nuŋ mönö ölɨsö yoŋyöbö aku pön hölöx. \v 8 \x - \xo 8:8-12 \xt Jer 31:31-34\x*Nöbö mö bla mɨd ri abmɨdölöi aku, God ñɨgö yadɨba, mönö yadɨb nöbö nuŋ i rɨba nölmɨn, God Mönö kai kɨtön yadöŋa, \q1 “Nɨ Nöbö Diba ñɨgö yadmɨdla, \q2 mai nɨ Isrel nöbö mö akuyöbö aipam \q1 Juda nöbö mö akuyöbö aipam \q2 ñɨgö mönö ölɨsö ma yoŋyöbö i yajɨna. \q1 \v 9 Nɨ nöhönɨŋ apɨnɨŋ maduebö bla imag rol na nɨgön, \q2 Ijip yöbö pön höma aku, \q1 jɨ mönö ölɨsö ma yadön yad nɨgɨm aku yöxölim aku mɨ, \q2 nɨ ñɨgö röböxma. \q1 Makwam, nɨ mönö aliö akuyöbö \q2 ñɨgö iswob yadöin. \q1 \v 10 Nɨ Nöbö Dib ñɨgö yadmɨdla, \q2 mai nɨ Isrel nöbö mö piaku \q1 ñɨgö mönö ölɨsö ma yad nɨgön, \q2 lo na aku rɨb madmag yuörɨb ñɨŋ kwo nɨg nölmön, \q2 ñɨŋ nugw ri abön rɨbyöx nugu gɨrön mɨjöña. \q1 Makwam, nɨ God ñɨŋa mɨjɨna; \q2 ñɨŋ nöbö mö na mɨjöña. \q1 \v 11 Wop aku, nöbö mö nɨ bla, \q2 haul hödpɨg nöbö mö bli ñɨgö, \q1 ‘Nöbö Diba nuŋ God mɨd aku nugw pö,’ rön, yadeñ. \q1 Aku agapɨm: nöbö mö ulul aipam, nöbö mö dib aipam, \q2 ñɨŋ magalɨg nɨ nugwöña. \q1 \v 12 Ap kib mag gwogwo rɨmɨdöi aku, \q2 ñɨgö uliöxön röböxna. \q1 Ap kib mag gwogwo rɨmɨdöi aku, \q2 rɨbyöx nugu gör mɨdön ñɨgö mönö diba yadöinö,” röŋa. \p \v 13 God nuŋ mönö ölɨsö ma yoŋyöbö kɨ yad nɨgön, “mönö ölɨsö ma yoŋyöbö” yadöŋ aku mɨ, an nugwöla nuŋ mönö hödyöbö aku weik ram mɨ lɨdu lɨl rɨ pɨn akuyöbö mabö mɨdöl, röŋa; ap lɨdu lɨl rɨ pɨn akuyöbö igöp aŋadö hölögɨpɨba rɨmɨda. \c 9 \s1 God ap höjöpal ur nölɨb nöbö hödyöbö piaku, hön meme sipsip yöŋö haña aku pön, God höjöpal ur nölmɨdmä \p \v 1 \x - \xo 9:1-2 \xt Eks 25:23–26:30\x*God mönö ölɨsö ma höd yad nɨgöŋ adaku mai duön God höjöpalɨba rɨmɨdim aku, hör höjöpalɨb maga nɨgölöŋ; kɨtɨb wä rɨ gɨrön höjöpalmɨdmä. God nuŋ yadmɨn, ap uñ ram i ur nɨgön du nugwo höjöpalmɨdmä. \v 2 Ap uñ ram aku, ram möl mös wöd nɨgmä. Ram mag röur möl i wöd nɨgön, Ram Möl Yuadö Möl Lei aku, me rɨmɨdmä. Ram möl yuebö möl aku hötɨkö pina nɨgmɨdɨb ap i nɨgön, äbäñ mɨdöy nɨgön, God höjöpal ur nölɨb bred aku öim öim rag hö äbäñ rol aku nɨgmɨdmä. \p \v 3 \x - \xo 9:3 \xt Eks 26:31-33\x*Makwam ram mag röur möl i wöd nɨgön, ñapñap uñ dib mei aku idɨxmä. Ram möl yuebö möl aku, Ram Möl Yuadö Möl Lei Keiryöbö Ödöriö aku me rɨmɨdmä. \v 4 \x - \xo 9:4 \xt Eks 16:33; 25:10-16; 30:1-6; Naba 17:8-11; Diut 10:3-5\x*Ram möl yuebö möl aku, bɨ äbäñ mɨdöy rɨ nɨgön, rɨg gol pɨ pal aso röx nɨgön pön rol yöraku nɨgön magalɨg pöröb gɨrön, ap hölɨŋ wä höb aku rol yöraku urmɨdmä. Rɨg gol pön rim bɨyöj dib i, God Mönö Ölɨsö Mɨ Ödöriö Yad Nɨgöŋ Bɨyöj Maga, me rɨmɨdöi aku aipam mɨdöŋa. Bɨyöj möla yuö bö, God lo mönö kai kɨtöŋ rɨg hogwa aku aipam, Eron sauö pön yönmɨd nuŋwa mogw bɨröŋ aku aipam, ap mana wi yöj rɨg gol pön rim möl aku nɨgɨm mɨdöŋ aku aipam, bɨyöj möla nɨg gɨm mɨdöŋa. \p \v 5 \x - \xo 9:5 \xt Eks 25:18-22\x*God mɨd mɨk, me rön, God Mönö Ölɨsö Mɨ Ödöriö Yad Nɨgöŋ Bɨyöj Maga mɨdöŋ rola adöi adöi ejol röxgɨb ap hogwa upɨc bla alɨg rɨ nɨgmä. Ap kib mag gwogwo rɨmɨdöl pɨx aku, God nugwön röböxaŋ, me rön, hañ ulul ulul rag hö höjöpal ur nölmɨdöi mibɨl yöraku. Ap piaku mönö aku weik yad mɨlkap nɨgön kai kɨtɨb maga nɨgöl. \p \v 6 \x - \xo 9:6 \xt Naba 18:2-6\x*Ap piaku magalɨg rɨm mɨdmɨn nugugɨrön, God ap höjöpal ur nölɨb nöbö piaku öim öim, ap uñ rama ram möl rɨŋadö bö duön, God mabö aku rɨmɨdmä. \v 7 \x - \xo 9:7 \xt Lep 16:2-34\x*Jɨ God ap höjöpal ur nölɨb nöbö hör piaku Ram Möl Yuadö Möl Lei Keiryöbö Ödöriö aku dub maga nɨgölöŋ. Kɨm paŋ paŋ, God ap höjöpal ur nölɨb nöbö dib ödöriö akwör, sipsip haña pɨragön ram möl aku dumɨdöŋa. Ap kib mag gwogwo nuŋ keir röŋ piaku pɨx aku aipam, nöbö mö nugw ri abölön ap kib mag gwogwo rim piaku pɨx aku aipam, God nugwön röböxaŋ, me rön, hañ aku pɨragön ram möl aku duön, God höjöpal ur nölmɨdöŋa. \v 8 Alöŋ aku, Inöm Leia nuŋ anɨŋ yabumɨn nugwöla, ap uñ ram aku ram möl mös mɨdmɨda aku mɨ, Ram Möl Yuadö Möl Lei Keiryöbö Ödöriö aku dub maga nɨgölöŋ. \v 9 \x - \xo 9:9 \xt Hib 10:1-2\x*God nuŋ alöŋ aku, anɨŋ nöbö mö weik mɨdöl wop kɨ, rɨbyöx nugwöñɨŋö, rön, aliö alöŋa. Ap nölmɨdim aku aipam, hön meme hön sipsip ap piaku pön duön pal God höjöpal ur nölmɨdim aku aipam, ap kib mag gwogwo rɨm pɨx madmag yuö ñɨŋ kwo mɨdöŋ aku örɨx abmɨn, God nöbö mö hölul mɨdöl nuŋwa mɨdɨbä maga nɨgölöŋ. \v 10 Aliö almɨdim aku, ñɨŋ hör ap nɨmɨb, röbö nɨmɨb, röbö palɨb, ap rolrol sö piakwör nugwön rɨmɨdmä. Lo mönö hödyöbö piaku nugwön ap kɨtɨb wä rɨmɨdim aku, ñɨŋ God mönö ölɨsö ma yoŋyöbö aku pöx mɨd gɨrön, anau röxg nugwön rɨmɨdöi mag akuyöbö rɨmɨdmä. \s1 God Ap Höjöpal Ur Nölɨb Nöbö Yoŋyöbö aku, hañ nuŋwa keir pön du God höjöpal ur nölöŋa \p \v 11 Krais nuŋ rɨmɨn ap mɨ wä mödö höŋa. Nuŋ God Ap Höjöpal Ur Nölɨb Nöbö Dib Ödöriö mɨdön ap wä piaku nugwidɨx mɨda. Nöbö mibɨl yöbö ana mɨdön anɨŋ rɨ nölmɨd ram aku, nöbö rɨ nɨgɨm ap uñ ram hödyöbö mɨdmɨd akuyöbö mɨdöl; God mögörɨb kɨ rɨ nɨgön, Krais mabö rɨmɨd ram aku rɨ nɨgölöŋ. Krais mabö rɨmɨd ram aku, mɨ ram wä keiryöbö. \v 12 Krais hön meme hön kau ha palön, haña pön du God höjöpal ur nölmɨdim mag aliö akuyöbö rölöŋ; hañ nuŋwa keir pɨnöŋ akwör God höjöpal ur nölöŋa. God ap höjöpal ur nölɨb nöbö hödyöbö piaku öim öim haña hörön höjöpal ur nölmɨdim mag akuyöbö rölöŋ; anɨŋ pɨ God pɨsaŋ nɨgliu nöinöb, hañ nuŋwa keir wop paŋyöbö mɨdöy iör pön du Ram Möl Yuadö Möl Lei Keiryöbö Ödöriö aku duöŋ aku mɨ, an öim öim kömö mɨdɨb maga ra. \p \v 13 \x - \xo 9:13 \xt Lep 16:15-16; Naba 19:9,17-19; Hib 10:4\x*Nöbö mö lo hödyöbö nugwön, ap kai kai rön God mämäg il rola leia mɨdöyɨx aku rölön, hölul mɨdmɨdim nöbö mö piaku hömɨn, God ap höjöpal ur nölɨb nöbö piaku wop bli hön meme i pal haña aku pön, nöbö mö piaku palgwañ rɨmɨn, cɨnö cɨnö, nöbö mö calɨm, kömö nɨgmɨdöŋa; wop bli hön kau nöbönɨŋ i pal haña aku pön, aliö almɨdmɨn kömö nɨgöŋa; wop bli hön kau nölöu ha i bɨ yuö urmɨn aŋadö yönu bɨc wöŋ mɨdö bli pön, röbö alɨg römerömö rön pön algör nöbö mö piaku palgwañ rɨmɨn, cɨnö cɨnö, nöbö mö calɨm, kömö nɨgmɨdöŋa. \v 14 \x - \xo 9:14 \xt 1Pit 1:18-19\x*Hön bla haña nöbö mö piaku palgwañ rɨmɨn, cɨnö cɨnö, nöbö mö calɨm, kömö nɨgmɨdöŋ aku nugwön nugwöla, Inöma öim öim mɨd aku Krais Nöbö Lei Keiryöbö Ödöriö aku pɨsaŋ mɨdön, anɨŋ ñöx nɨgön wöröxɨm, hañ nuŋwa pɨnöŋ aku anɨŋ raŋ, ap kib mag gwogwo rɨmɨdöl pɨx aku madmag yuö an kwo mɨd aku örɨx abaŋ, pɨn pal wöd wöröxɨb adöi aku röböxön, God öim kömö mɨd Nöbö akwör mabö rɨ nöinɨm. \s1 Krais hañ nuŋwa pɨnöŋ aku, anɨŋ God pɨsaŋ pɨ nɨgliu nöl nɨgöŋa \p \v 15 Krais nuŋ God mönö ölɨsö ma yoŋyöbö pön hö Nöbö mibɨl yöbö mɨd aku, God nuŋ nöbö mö na pɨnö, rön, yad nɨgöŋ nöbö mö bla, ñɨgö ap wä nöinö, röŋ ap aku pöñɨŋö, rön, ra. Krais wöröxöŋ aku mɨ, nöbö mö Mosɨs lo mönö nölöŋ aku röd abön, ap kib mag gwogwo rɨmɨdim pɨx aku örɨx abɨb maga ra. \p \v 16-17 Nöbö mö bli mönö ölɨsö ma yad nɨgön yajöña, “Nɨ wöröxmön, ap nɨ bla rɨg yadmɨdɨl mag akuyöbö nuöm nɨgɨŋ,” me cöña. Mönö aku nugwön, hör ör mɨdɨm mɨdɨm, aŋadö wöröxɨm döŋö, yadmɨdöi mag akuyöbö nuöm nɨg pɨmɨdöia. Ñɨŋ kömö mɨdɨm, ap ñɨŋa nuöm nɨg pɨmɨdölöi. \v 18 Mag aliö akuyöbö, God mönö ölɨsö ma hödyöbö Isrel nöbö mö ñɨgö yadöŋ aku, ap i rag hö palɨm haña pɨnmɨn wöröxöŋ aku mɨ, mönö aku du ölɨsö pɨlöŋa. \p \v 19 \x - \xo 9:19-20 \xt Eks 24:6-8\x*God Mosɨs nugwo yadmɨn, Mosɨs lo mönö köp kai kɨtöŋa. God mönö aku yadmɨn, Mosɨs nugwön mönö aku magalɨg nöbö mö akuyöbö ñɨgö magalɨg yad nöl pörön, hön kau ha pal haña pön, hön meme pal haña pön, röbö bli alɨg hörön, ap hisop me rɨmɨdöi löx pɨlö aku pön, sipsip panö aku pɨ rɨb sö nag nɨgön, röbö hañ baiö pɨlön, lo mönö köp aku aipam, nöbö mö hön mɨdim piaku aipam magalɨg palgwañ rɨm, cɨnö cɨnö, nöbö mö calɨm, yadöŋa, \v 20 “Nɨ haña palgwañ rɨmön, köp kɨ aipam ñɨgö nöbö mö aipam calmɨd kɨ, God mönö ölɨsö ma yadön yad nɨg mönö aku, ñɨŋ mag aliö akuyöbö algör ör cɨne, ra aku, mödö nugwölɨŋö, rön, palgwañ rɨmɨdlö,” röŋa. \v 21 \x - \xo 9:21 \xt Lep 8:15,19\x*Mag aliö akuyöbö nuŋ haña bli pön, God höjöpalɨb ap uñ ram aku palgwañ rɨmön, cɨnö cɨnö calön, ap agapɨm God ap höjöpal ur nölɨb ram aku nɨgɨm mɨdöŋ ap bla magalɨg palgwañ rɨmɨn, cɨnö cɨnö calöŋa. \v 22 \x - \xo 9:22 \xt Lep 17:11\x*Lo mönö Mosɨs kai kɨtöŋ aku mämäg nɨg nugwön nugwöla, ap agapɨm God ap höjöpal ur nölɨb ram aku nɨgɨm mɨdöŋ ap bla magalɨg keir lei mɨdölöŋ; haña pɨ palgwañ rɨmɨn, cɨnö cɨnö calmɨn, ap piakwör lei röd gɨ mɨdöŋa. Lo mönö Mosɨs kai kɨtöŋ aku mämäga nɨg nugwön nugwöla, nöbö mö ap kib mag gwogwo rön, ap i rag hö palɨm haña pɨnmɨn mɨ, pɨx aku örɨx abmɨdöŋa. \s1 Krais anɨŋ ñöx nɨgön wöröxön, pɨx anɨŋ örɨx aböŋa \p \v 23 \x - \xo 9:23 \xt Hib 8:5; 10:1\x*Ap piaku, ap mögörɨb adöx yöd röul adö kau sö mɨd piaku anaua röxg nugwön rɨg rɨmɨdöi mag akuyöbö akwör rɨg mɨdöŋa. Jɨ anaua röxg mɨdöŋ ap piaku, sipsip i haña pɨnmɨn mɨ, pɨx aku örɨx aböŋ aku mɨ, mögörɨb adöx yöd röul adö kau sö mɨd ap ödöriö aku, hör ap piakuyöbö yöi wöhö, ap wä keiryöbö ödöriö höjöpal ur nölɨb. \v 24 Ap uñ ram hödyöbö Isrel nöbö mö ur nɨgön God höjöpal ur nölmɨdmä aku, ap mögörɨb adöx yöd röul adö kau sö mɨd piaku anau röxg nugwön rɨg rɨmɨdöi mag akuyöbö akwör mɨdöŋa. Jɨ Krais nuŋ ram möl yuadö akuyöbö duölöŋ. Nuŋ mögörɨb adöx yöd röul adö kau sö yöraku wöluön, wopik nöbö mibɨl yöbö anɨŋa röxg mɨdön, God mɨd yöra pɨsaŋ mɨda. \v 25 God ap höjöpal ur nölɨb nöbö dib ödöriö piaku, kɨm paŋ paŋ, hañ ñɨŋa keir wöhö, sipsip ap piaku palön haña pön, God höjöpal ur nölɨba, Ram Möl Yuadö Möl Lei Keiryöbö Ödöriö aku möla yuadö dumɨdöia. Jɨ Krais wop mɨga akwör nugwo keir höjöpal ur nölɨba mögörɨb adöx yöd röul adö kau sö yöraku wöluölöŋ. \v 26 \x - \xo 9:26 \xt Hib 10:10\x*God ap höjöpal ur nölɨb nöbö dib ödöriö piaku rɨg rɨmɨdöi mag akuyöbö, Krais nuŋ kwo paŋ mag akwör röx aku, God maduar ör mögörɨb kɨ rɨ nɨgöŋ wop aku ila nɨgön, mɨdɨp duön mɨdöl wop kɨ, Krais öim öim kɨm paŋ paŋ anɨŋ ñöx nɨgön ölɨŋ höb diba pön wöröxöxa. Jɨ wopik wop maiyöbö mɨdöl kɨ, nöbö mö höd mɨdmɨdim piaku mag gwogwo rɨmä, nöbö mö wopik mɨdöl piaku mag gwogwo rɨmɨdöla, nöbö mö mai mɨjöñ piaku mag gwogwo rɨmɨjöña, ap kib mag gwogwo pɨx aku magalɨg, Krais nuŋ wop paŋyöbö mɨd akwör nöbö mö magalɨg ñöx nɨgön mögörɨb il kɨ hön wöröxöŋa. \p \v 27 Nöbö mö piaku magalɨg wop paŋyöbö mɨd akwör wöröxön, mai mönö diba nugwöña. \v 28 Krais nuŋ wop paŋyöbö iör nöbö mö ap kib mag gwogwo rɨmɨdöi pɨx ñɨŋa magalɨg örɨx abɨba wöröxöŋa. Nuŋ nöbö paŋyöbö mɨd akwör; ñɨŋ nöbö mö mɨga. Krais iswob höbkal höna. Jɨ nuŋ iswob höbkal hön wop aku, nöbö mö ap kib mag gwogwo rɨmɨdöi akuyöbö ñöx nɨgön iswob ap höjöpal ur nölen; nuŋ höd hön aliö mödoŋwadö rɨm pöröŋa. Makwam, nöbö mö wahax pɨ gɨrön nugwo pöx mɨdöi piaku, ñɨgö aŋadö pön ap wä nöinö, röŋ ap aku nöiöna. \c 10 \s1 Höjöpal ur nölɨb hödyöbö aku, ap kib mag gwogwo pɨx aku örɨx aben \p \v 1 Mosɨs lo mönö kai kɨtöŋ aku nugwön, sipsip ap bla pal höjöpalmɨdöi aku, ap mai rɨba rɨmɨd aku anaua nugwön aliö almɨdöia. Almɨdöi mag akuyöbö kɨm paŋ paŋ öim rɨmɨdöia. Makwam, nöbö mö God nugwo höba rɨmɨdöi piaku, ap höjöpal ur nölɨb lo bla mai duön, God nöbö mö hölul mɨdöl nuŋwa mɨdɨb maga nɨgöl. \v 2 Sipsip ap piaku pal God höjöpal ur nölmɨn, God ap kib mag gwogwo pɨx ñɨŋ aku mödoŋwadö akwör örɨx aböx aku, ñɨŋ rɨb mɨga yöxön, iswob cɨnɨŋö iswob cɨnɨŋö, rön, rölöyɨx; wop paŋyöbö iör rön, röböxöyɨxa. \v 3-4 \x - \xo 10:3-4 \xt Hib 9:13\x*Hön kau nöbönɨŋ haña aipam, hön meme haña aipam, ap kib mag gwogwo rɨmɨdöi pɨx aku örɨx abɨb maga nɨgöl aku mɨ, kɨm paŋ paŋ öim öim ap piaku pal God höjöpalmɨdöi aku, ñɨŋ nöbö mö ap kib mag gwogwo pɨx alɨg mɨdöi aku uplöbɨb maga nɨgöl. \p \v 5 \x - \xo 10:5-7 \xt Sam 40:6-8\x*Makwam, Krais mögörɨb döul il kɨ höba, rön, nuŋ God nugwo yadöŋa, \q1 “Nöbö mö ñɨŋ sipsip ap piaku pal nagö höjöpalmɨdöi aku, nagö nuguman wä röl. \q2 Nöbö mö ap nagö nölɨb i pön du nagö nölmɨdöi aku, nagö nuguman wä röl. \q2 Makwam nagö nɨ nöbial mɨxɨña rɨ nɨglö. \q1 \v 6 Ñɨŋ hön kau hön sipsip ap piaku urmɨn \q2 aŋadö yönu pörmɨd aku aipam, \q1 ap kib mag gwogwo rɨmɨdöi pɨx aku rɨbyöx nugwön \q2 sipsip ap piaku pal höjöpal ur nölmɨdöi aku aipam, \q2 algör ör nagö nuguman wä röl. \q1 \v 7 Makwam mönö mag mɨŋi yadön yadma, \q2 ‘God, nɨ mɨdla. \q1 Maduar ör köp aku kai kɨtön rɨg yadim mag akuyöbö, \q2 nɨ höl aku, rɨb naŋ akwör yöx nugwön rɨg yajɨnö mag akuyöbö akwör nɨ cɨnö,’ rɨmö,” röŋa. \m \v 8 Krais mönö hogw aku yadöŋa. Mönö i God nugwo yadön yadöŋa, “Nöbö mö ñɨŋ sipsip ap piaku pal nagö höjöpalmɨdöi aku, nagö nuguman wä röl; nöbö mö ap nölɨb bli pön du nagö nölmɨdöi aku, nagö nuguman wä röl; ñɨŋ hön kau hön sipsip ap piaku urmɨn aŋadö yönu pörmɨd aku, nagö nuguman wä röl; nöbö mö ap kib mag gwogwo rɨmɨdöi pɨx aku rɨbyöx nugwön sipsip ap piaku pal höjöpal ur nölmɨdöi aku, nagö nuguman wä rölö,” röŋa. Mosɨs lo mönö kai kɨtmɨn mɨd aku algör höjöpal ur nölmɨdöi aku, jɨ Krais nuŋ aku nugwön, “God nuŋ nugumɨn wä rölö,” röŋa. \v 9 Aliö rön, Krais mönö i God nugwo yadön yadöŋa, “God, nɨ mɨdla. Nɨ höl aku, rɨb naŋ akwör yöx nugwön rɨg yajɨnö mag akuyöbö akwör nɨ cɨnö,” röŋa. Makwam, nöbö mö ap pal God höjöpal ur nölmɨdim mönö ölɨsö ma hödyöbö aku, God nuŋ wöhö rön, mönö ölɨsö ma yoŋyöbö aku rɨmɨn gö nɨgɨm duöŋa. \v 10 \x - \xo 10:10 \xt Hib 9:12\x*Makwam, Jisas Krais Nuö mönö aku nugwön, ap kib mag gwogwo rɨmɨdöl pɨx aku örɨx abɨba, wop paŋyöbö mɨdöy mɨxɨñ nuŋwa keir aŋadö höjöpal ur nölöŋ aku mɨ, an nöbö mö magalɨg ap kib mag gwogwo rɨmɨdöl pɨx aku örɨx abmɨn nöbö mö lei nuŋwa mɨdöla. \p \v 11 \x - \xo 10:11 \xt Eks 29:38\x*God höjöpal ur nölɨb nöbö piaku wop paŋ paŋ mabö ñɨŋa rɨmɨdöia. Wop paŋ paŋ ñɨŋ öim öim ap piaku pal God höjöpalmɨdöia. Jɨ akuyöbö almɨn, nöbö mö ap kib mag gwogwo rɨmɨdöi pɨx aku örɨx abɨb maga nɨgöl. \p \v 12 Jɨ Krais nöbö mö ap kib mag gwogwo rɨmɨdöi pɨx aku örɨx abnö, rön, nuŋ nuŋ keir wop paŋyöbö iör höjöpal ur nölön, mabö aku rɨ pörlö, rön, du God imag mɨrɨx röla römɨdöŋa. \v 13 \x - \xo 10:13 \xt Sam 110:1\x*Krais nuŋ God imag mɨrɨx rola römɨd gɨ mɨdaŋ nugugɨrön, God nuŋ Krais nugwo kwolmal mɨdöi bla yamsö nuŋwa moa nɨgöna. \p \v 14 Krais nuŋ wop paŋyöbö akwör wöröxöŋ aku mɨ, nöbö mö ap kib mag gwogwo rɨmɨdöi pɨx ñɨŋa örɨx ab piaku, ñɨŋ nöbö mö lei nuŋwa mödö mɨdöia. Makwam ñɨŋ nöbö mö lei nuŋwa öim öim mɨjöña. \v 15 Inöm Leia nuŋ algör ör anɨŋ mönö mag akuyöbö yad nölmɨda. Nuŋ mönö yadɨb nöbö nuŋ i rɨbyöx nölmɨn, God Mönö aku rɨb mɨŋi kai kɨtön yadöŋa, \q1 \v 16 \x - \xo 10:16 \xt Jer 31:33; Hib 8:10\x*“Nɨ Nöbö Diba yadmɨdla, \q2 mai nɨ mönö yoŋyöbö ñɨgö yadön, mönö ölɨsö ma yad nɨgön, \q1 lo na aku rɨb madmag yuörɨb ñɨŋ kwo nɨg nölmön, \q2 ñɨŋ nugw ri abön rɨbyöx nugu gɨrön mɨjöñɨŋö,” röŋa. \m \v 17 \x - \xo 10:17 \xt Jer 31:34\x*Aliö rön, mönö i yadöŋa, \q1 “Ap kib mag gwogwo rɨmɨdöi aku nugwön röböxön, \q2 rɨbyöx nugu gör mɨdöinö,” röŋa. \m \v 18 Aliö röŋ aku nugwön nugwöla, God nuŋ nöbö mö magalɨg ap kib mag gwogwo rɨmɨdöi pɨx aku mödö röböx aku mɨ, God ap höjöpal ur nölɨb nöbö piaku mabö i mɨdöl, mɨ wöhö. \s1 God mɨd il yöra hönɨm \p \v 19-20 \x - \xo 10:19-20 \xt Mat 27:51; Hib 4:16\x*Haul nöbö mölöu nöbö. Jisas mɨxɨñ nuŋwa keir hañ nuŋwa keir akwör höjöpal ur nölön ölɨŋ höb pön wöröxɨm, ñapñap uñ dib Ram Möl Yuadö Möl Lei Keiryöbö Ödöriö idɨxmä aku waglöxmɨn, ödöi yoŋyöbö ödöi kömö dub an aku mödoŋwadö rödöŋa. \p \v 21 God il nuŋwa mɨdöl nöbö mö akuyöbö, Krais nuŋ nöbö ram mɨnöbö röxg mɨdön, God Ap Höjöpal Ur Nölɨb Nöbö Dib Ödöriö ana mɨda. \v 22 \x - \xo 10:22 \xt Lep 8:30; Esik 36:25; Epes 5:26\x*Makwam, Krais ap kib mag gwogwo rɨmɨdöl pɨx aku mödö örɨx abmɨn, rɨb mag ana mɨd ri abmɨda nugwön, an röbö pal ri abön, lei akwör mɨdön, God mönö wä aku nugw pɨ gö nɨgön, rɨb paŋyöbö iör nugwön, God mɨd il yöra dinɨŋa. \v 23 God öim öim rɨg yad mag akuyöbö cön aku mɨ, God anɨŋ pön mögörɨb adöx yöd röul adö kau sö yöraku wöliönɨŋö, röŋ mönö mɨ aku nugw pɨ gö nɨgön, rɨbyöx gɨba alɨg pöx mɨjnɨŋa. God mai aliö aiön mönö aku nöbö mö piaku yad nölmɨdöl mag aliö akuyöbö, an keir rɨb mag paŋyöbö akwör yöx nugwön nugw pɨ cɨcɨ nɨg gɨr mɨjnɨŋa. \v 24 An haul nöbö mölöu nöbö bla ñɨgö madmag nɨgön rɨ ri abɨŋ, ñɨŋ piöŋö nöbö mö bla ñɨgö madmag nɨgön rɨ ri abɨŋ, haul nöbö mölöu nöbö piaku nuö nuö pɨ ri abön, nuöd rɨ nölön, nuö nuö madmag nɨgön, pɨ ösös rɨ ri aböña. Rɨb akwör yöx nugu gör mɨjnɨŋa. \v 25 \x - \xo 10:25 \xt Hib 3:13\x*Nöbö mö bli God Mönö nuguŋö, rön, hön mögum rɨmɨdöi aku, jɨ mai röböxöi mag akuyöbö an röinɨŋ. Nöbö Diba höuöil hön mönö diba yajön wop aku womiöx mɨdö, rön, an hön mögum rön mönö wä nugwöl aku, nuö nuö yad nölön, nɨgiö nɨgön mɨjnɨŋa. \s1 An Krais nugwo röböxnɨŋa aku, mödoŋwadö pɨn bɨrɨb maga ra \p \v 26 \x - \xo 10:26 \xt Hib 6:4-8\x*Krais mönö wä mönö ma aku yadmɨn nugw ri abnɨŋ aku, jɨ höbkal ap kib mag gwogwo nugwogwo rɨ gör mɨjnɨŋ aku, ap i God höjöpal ur nölɨŋ pɨx ana aku örɨx abɨb maga nɨgöl. \v 27 \x - \xo 10:27 \xt Ais 26:11\x*Mag akuyöbö ödöi an i mɨdenɨm. God nugwo ipöxön, mönö diba aku aipam, rɨn pin diba God kwolmal nuŋ bla ñɨgö yönuaŋ diön aku aipam pöx mɨjnɨŋa. \v 28 \x - \xo 10:28 \xt Diut 17:6; 19:15\x*Mosɨs lo mönö kai kɨtöŋ aku yada, nöbö i lo aku hör ap i röxg röd abön aku, nöbö mö mös mönö mös paŋ almɨjön aku mämäg ñɨŋa nugwön, mönö diba yadɨb wop aku, ñɨgö ögwö yöxɨb maga nɨgölaŋ, mönö pɨ nuöm nɨgɨb nöbö piaku mönö aku nugw ri abön yadɨŋ aŋadö pɨl pal nɨgöña. \v 29 \x - \xo 10:29 \xt Mat 12:30-32; 1Kor 11:27-29\x*Makwam, nöbö mö God Ha nuŋwa hör ap i röxg röd aböñ aku, God nöbö mö mönö diba yajön wop aku ñɨgö mönö diba yadön, ñɨgö paiŋö ölɨŋ höb gwogwo pɨ nöiöna. God Ha nuŋwa hör ap i röxg röd aböñ aku, Krais hañ nuŋwa keir anɨŋ God pɨsaŋ pɨ nɨgiö nɨgnö, rön, wöröxmɨn pɨnöŋ aku ñɨgö hör ap röxg nɨgaŋ, aliö aiöña. Makwam God Inöma anɨŋ ögwö yöxmɨd aku nugwo algör ör hör ap i röxg röd aböña. \v 30 \x - \xo 10:30 \xt Diut 32:35-36; Sam 135:14\x*An nugwöla God Nöbö Diba nuŋ yadöŋa, “Nöbö mö ap kib mag gwogwo rɨmɨdöi piaku, nör ñɨgö paiŋö rɨ ajö nɨgnö,” röŋa. Makwam mönö i yadöŋa, “Nöbö Diba nuŋwör nöbö mö nuŋ akuyöbö ñɨgö mönö diba yajönɨŋö,” röŋa. \v 31 God Nöbö Dib öim öim mɨd aku, nöbö mö akuyöbö ñɨgö mönö diba yajön aku nugwɨŋ ölölö raŋ ipöxöña. \s1 An God Mönö rɨg yadmɨd mag akuyöbö akwör rɨŋ duaŋ \p \v 32 Höd rɨmɨdim mag aku uplöbmɨjeñ. Krais mil wä ñɨgö ab nölmɨn mönö wä nuŋ aku nugw pɨmɨn, ñɨgö nöbö mö bli ömörö diba pɨ nölmä aku, jɨ ñɨŋ nugwo röböxölim. \v 33 Wop bli nöbö mö piaku magalɨg nugugu mɨdɨm, ñɨgö mönö gwogwo yadön, mɨ rɨ gwogwam rɨmɨdmä. Wop bli Krais nöbö mö nuŋwa bli ñɨgö rɨ gwogwam rɨmɨdim piaku pɨsaŋ il yöra mɨdön ömdö hölun rɨmɨdmä. \v 34 \x - \xo 10:34 \xt Mat 5:11-12; 6:20\x*Nöbö mö Krais mönö wä aku nugw pɨm, nag nɨgim nöbö mö piaku ögwö yöxmä. Nöbö diba mögörɨb ñɨŋa nugwidɨx mɨdöi bla hön ap ñɨŋ bla pɨ hölu ab pɨrag dumɨn, rɨb mɨga yöxölim, wä rɨmɨn nugugɨrön, ñɨŋ ap hölu ab pɨrag duölɨb, ap wä ödöriö öim öim mɨjön aku rɨbyöx nugu gör mɨdmä. \v 35 Makwam, aliö mag wä rɨmɨdim aku röböxmɨjeñ; ususör rön rɨbyöx gɨba alɨg mɨjöñ aku, God ñɨgö paiŋö ap wä ödöriö nöiöna. \v 36 Krais mönö wä nugw pöi aku röböxmɨjeñ. God Mönö rɨg yadmɨd mag akwör rɨŋ duaŋ mɨ, God Mönö rɨg yadmɨd mag akwör ñɨgö ap wä aku nöiöna. \v 37 \x - \xo 10:37-38 \xt Hab 2:3-4\x*God Mönö aku mönö um i kai kɨtön yadmä, \q1 “Mag metyöbö mɨŋi mɨda \q2 höba rɨmɨd Nöbö aku höna. \q1 \v 38 Makwam, nöbö mö kömö wä nɨ piaku, \q2 nɨ nugw pön kömö mɨjöña. \q1 Jɨ nöbö mö bli nɨ röböxöñ aku, \q2 nɨ wä renɨŋö,” rɨmä. \p \v 39 Jɨ an nöbö mö God nugwo röböxön pɨn bɨrɨbä bli mɨdölöl; an nöbö mö nugwo nugw pön, öim öim kömö mɨjöñ akuyöbö mɨdöla. \c 11 \s1 Nugw pɨb mag aku \p \v 1 \x - \xo 11:1 \xt 2Kor 5:7\x*God mönö yad aku mönö mi yadö, rön, God nuŋ rɨg yad mag akwör cönɨŋö, rön, God nugw pöi nöbö mö piaku, ñɨŋ ap piaku mämäga nugwölöi aku, jɨ rɨb mös yöx nugwölöi wöhö, God nuŋ, nɨ ñɨŋ rɨ ri abnö, rɨmɨd mönö aku nugw pɨ gö nɨgön, God mönö rɨg yadmɨd akwör nugw pɨ gö nɨgmɨdöia. \v 2 Nöbö mö bli maduar ör, kai kɨtmɨdɨl kɨ mag akuyöbö rɨmɨn, God nugumɨn wä röŋa. \p \v 3 \x - \xo 11:3 \xt Jen 1:1; Sam 33:6; Jon 1:3\x*An God nugw pön, God mönö yad aku mönö mi yadö, rön, nugwöla ap adöx yöd röul adö kau sö aipam, ap mögörɨb il kɨ aipam, God ap i pön rɨ nɨgölöŋ, God mönö akwör yadmɨn wöxnö nɨgöŋa. \s1 Ebol, Inok, Noa ñɨŋ God nugw pɨmä \p \v 4 \x - \xo 11:4 \xt Jen 4:3-10\x*Maduar ör nöbö nagö Ebol nuŋ God nugw pön, God mönö yad aku mönö mi yadö, rön, God nuŋ rɨg yad mag akwör cönɨŋö, rön, ap pön hön pal God höjöpal ur nölmɨn, God nugumɨn wä röŋa. Jɨ hödnɨŋ Ken ap pön hön höjöpal ur nölöŋ aku, God nugumɨn wä rölöŋ. \p Ebol nuŋ God nugw pön, God mönö yad aku mönö mi yadö, rön, God nuŋ rɨg yad mag akwör cönɨŋö, rɨ rɨbyöx nugumɨdöŋ aku mɨ, God nugwo nöbö kömö wä nɨ, me rön, ap höjöpal ur nölöŋ aku nugumɨn wä röŋa. Ebol wöröxmɨn, weik anɨŋ pɨsaŋ mɨdölöl aku, jɨ, nuŋ God nugw pöŋ haiwo aku anɨŋ nöbö mö rɨba nölmɨn nugumɨdöla. \p \v 5 \x - \xo 11:5 \xt Jen 5:21-24\x*Inok nuŋ kwo algör God nugw pön, God mönö yad aku mönö mi yadö, rön, God nuŋ rɨg yad mag akwör cönɨŋö, rön, God nugwo pɨbör nugw pɨp duön wöröxölöŋ. God nugw pön, God mönö yad aku mönö mi yadö, rön, God nuŋ rɨg yad mag akwör cönɨŋö, rɨ rɨbyöx nugumɨdöŋ aku mɨ, God nugwo nöbö kömö wä nɨ, me rön, kömö akwör pön duöŋa. Nöbö mö nugwo hölu hölu nugw yualöbmä; God nuŋ keir nugwo pön mögörɨb adöx yöd röul adö kau sö yöraku pön wöluöŋa. \v 6 Nöbö mö God nugw pön, God mönö yad aku mönö mi yadö, rön, God nuŋ rɨg yad mag akwör cönɨŋö, rɨ rɨbyöx nugwöñ nöbö mö piakwör, God nugwaŋ wä cöna. Aku agapɨm: God nuŋ kömö mɨdö, rɨ rɨbyöx nugwön, nugwo höjöpalɨŋ, anɨŋ mönö rɨg yad mag akuyöbö cönɨŋö, rɨ rɨbyöx nugwöi nöbö mö piakwör pɨ ösös cöna. \p \v 7 \x - \xo 11:7 \xt Jen 6:13–7:1\x*Noa nuŋ kwo algör God nugw pön, God mönö yad aku mönö mi yadö, rön, God nuŋ rɨg yad mag akwör cönɨŋö, rön, God rɨg yadöŋ mag akwör röŋa. God nuŋ Noa nugwo ruö diba piönɨŋö, rɨmɨn, Noa mämäga nugwölöŋ aku, jɨ nuŋ God nugw pöŋ aku mɨ, mönö mi yadö, rön, bɨyöj diba rɨ nɨgöŋa. Noa bɨyöj dib aku rɨ nɨgön, mönɨŋ halöu ha kap magalɨg bɨyöj möla dumɨn, mɨ ruö ib diba röŋa, jɨ ñɨŋ kömö mɨdmä. God ruö diba piönɨŋö rɨmɨn, Noa mämäga nugwölöŋ wop aku, jɨ God mönö yad aku mönö mi yadö, rön, God nuŋ rɨg yad mag akwör cönɨŋö, rön, bɨyöj rɨ nɨgöŋ aku mɨ, God nugwo nöbö kömö wä nɨ, me röŋa. Nuŋ kömö dum nugugɨrön, nöbö mö mönö nuŋwa röd abim piaku nöbö mö ap kib mag gwogwo akwör rɨ gör mɨdmä aku, wöxnö mɨda. \p \v 8 \x - \xo 11:8 \xt Jen 12:1-5\x*Nöso maduebö Ebraham nuŋ kwo algör God nugw pön, God mönö yad aku mönö mi yadö, rön, God nuŋ rɨg yad mag akwör cönɨŋö, rön, nuŋ God rɨg yadöŋ mag akwör röŋa. Ebraham nuŋ nuö mögörɨb aku mɨdmɨn nugugɨrön God nuŋ nugwo yadöŋa, “Halöu ha nagö yöx pön haŋ yöx pön höŋ diön piaku, ñɨgö mögörɨb dib i aŋadö yajɨn aku mɨ, naŋ duön piaku mɨdane,” röŋa. God aliö rɨmɨn, Ebraham mögörɨb aku pikai mɨdö rön nugwölöŋ; God nɨ nugwidɨx mɨjönɨŋö, rön, amɨn duöŋa. \v 9 \x - \xo 11:9 \xt Jen 35:12\x*God nuŋ mögörɨb Ebraham nugwo yad nɨgmɨn du mɨdöŋ mögörɨb aku mögörɨb nuŋ yöi, nöbö mö hör mögörɨb ñɨŋɨm. Nuŋ nöbö pad piakuyöbö i röxg mɨdöŋa. Nuŋ aliö du mɨdön, ap uñ ram akwör urön hölɨm yönön, ha nuŋwa Aisak yöx pön höŋa. Yöx pön höm dib röxön, nuö rɨg röŋ mag akwör ap uñ ram akwör hölɨm yönmɨdöŋa. Aisak ha nuŋwa Jekop yöx pön höm dib röxön, algör ap uñ ram akwör hölɨm yönmɨdöŋa. Makwam God mönö ölɨsö ma yadön Ebraham nugwo yad nɨgöŋ mögörɨb aku, ha nuŋ hogwa Aisak Jekop yöŋö algör ör yad nɨgöŋa. \v 10 Ebraham nuŋ rɨbyöx nugwöŋa, God nuŋ keir rɨbyöx nugwön taun dib öim mɨdɨba rɨ nɨgön taun wä aku du öim mɨjɨnö, rɨ rɨbyöx nugu gör mɨdöŋa. \p \v 11 \x - \xo 11:11 \xt Jen 18:11-14; 21:2; Rom 4:19\x*Ebraham nöbö nom röxgmɨn, mönɨŋ Sara lap wösɨm röxgön mɨdmä. Makwam Ebraham nuŋ God nugw pön, God mönö yad aku mönö mi yadö, rön, mönö ölɨsö ma nɨ yad nɨgöŋ aku rɨg yad mag akwör cönɨŋö, rön, ha Aisak yöx pön hömä. \v 12 \x - \xo 11:12 \xt Jen 15:5; 22:17\x*Ebraham nöbö mödö wöröxbä röxg mɨdöŋa, jɨ ha nuŋ aku yöxɨm yöxɨp höuöilmel rɨm, an nöbö mö magöri maga rɨm gɨ rɨm mɨdöla. Gupö adöx sö mɨ magöri maga rɨg mɨd mag akuyöbö, an alɨg mɨdöla. Röbö halaia rɨg jɨmi bla iŋ wöd nugwölöi mag aliö akuyöbö, an alɨg mɨdöla. \p \v 13 \x - \xo 11:13 \xt Jen 23:4; 1Kro 29:15; Sam 39:12; 1Pit 2:11\x*Nöbö maduar ör mɨdmɨdöi yadmɨdɨl nöbö piaku magalɨg God nugw pön, God mönö yad aku mönö mi yadö, rön, mönö ölɨsö ma anɨŋ yad nɨgöŋ aku, rɨg yad mag akwör cönɨŋö, rön, wöröxmä. God ñɨgö agap apɨm yadmɨn, rɨg yad mag akwör anɨŋ cönɨŋö, rön, nugwo pɨbör nugw pɨp dumä aku, jɨ God yadöŋ mag aku rɨm mämäga nugwön wöröxölim. God ñɨgö agap apɨm yadöŋ aku, mämäga nugwölön, pad piakuyöbö röxg rɨb ñɨŋ akwör nugwön, mai God ap wä anɨŋ nöiönɨŋö röŋ aku nöiönɨŋö, rön, wahax pön nugugu mɨdɨp duön wöröxmä. Mögörɨb döul il kɨ mɨdön yadmɨdmä, “An hör piakuyöbö nöbö mö hör hön mögörɨb döul il kɨ mɨdölɨŋö,” rɨmɨdmä. \v 14 Nöbö mö mönö aliö akuyöbö yadmɨdöi bla, mögörɨb an ödöriö mɨd yöraku, me rön, aliö rɨmɨdöia. \v 15 Mögörɨb ñɨŋa röböxön hömä mögörɨb aku rɨb maga dumɨn, höuöil dubä rɨgɨba jɨ höuöil duölim. \v 16 Jɨ rɨb dib ñɨŋa duöŋ God mögörɨb wä adöx yöd röul adö kau sö yöraku. God nuŋ ñɨgö taun dib i rɨ nɨg ri ab aku mɨ, an nugwöla God ñɨgö nöbö mö nɨ, me rön, möigw yöxöl. \p \v 17-19 \x - \xo 11:17-19 \xt Jen 21:12; 22:1-14; Rom 4:17\x*Nɨ Ebraham nugwo yajɨn mag akuyöbö cönɨŋönö wöhö, rön, God nugwo yadöŋa, “Ha nagö Aisak, ‘Yöxɨm yöxɨŋ yöxɨp höuöilmel rɨŋ mɨga mɨjöñɨŋö,’ rɨm ha akwör, nugwo pön du pɨl pal nɨgön, nɨ höjöpal ur nölö,” röŋa. Aliö rɨmɨn, Ebraham nuŋ God nugw pön, God mönö yad aku mönö mi yadö, rön, nɨ yad mag akwör cönɨŋö, rön, yadöŋa, “Ha na aku yöxɨm yöxɨŋ yöxɨp höuöilmel rɨŋ mɨga mɨjöñɨŋö, röŋ mönö ölɨsö ma yad nɨg mönö aku God nuŋ röböxen; ha na paŋyöbö ödöriö aku pɨl pal nɨgmön, God nuŋ raŋ höbkal öbiönɨŋö,” rön, ha nuŋwa Aisak pön du rɨgpɨd rola nag nɨg nɨgön, yu meia pön pɨn nɨgɨba rɨmɨn, God yadöŋa, akuyöbö almɨjɨnö, röŋa. Makwam, ha nuŋwa Aisak mödö aŋadö wöröxöŋa, jɨ Ebraham nɨc pön yölɨŋ höuöil duöŋa. \p \v 20 \x - \xo 11:20 \xt Jen 27:27‑29,39-40\x*Aisak dib röxön ha hogw aku yöx pön höŋa. Ha i ib nuŋwa Jekop; ha i ib nuŋwa Iso. Nuö Aisak nuŋ kwo algör God nugw pön, God mönö yad aku mönö mi yadö, rön, God nuŋ rɨg yad mag akwör cönɨŋö, rön, mɨ nöbö nuöm röxgön, God rɨg yad mag akwör cönɨŋö, rön, ha nuŋ hogw aku ñɨgö ap wä mai rɨb mönö aku bli höd yad nölöŋa. Wöröxɨm, mai rɨg yadöŋ mag akwör röŋa. \p \v 21 \x - \xo 11:21 \xt Jen 47:31–48:20\x*Makwam ha nuŋwa Jekop nuŋ kwo algör God nugw pön, God mönö yad aku mönö mi yadö, rön, God nuŋ rɨg yad mag akwör cönɨŋö, rön, mɨ nöbö nuöm röxgön womiöx wöröxɨba röŋ wop aku, sauö rɨb pön yönmɨd nuŋ aku pön, God iba yadmɨn bɨl sö dumɨn nugugɨrön, ha nuŋwa Josep ha yöxöŋ ha hogwa yadön, God ñɨgö ha hogwa pɨ ösös rön nugwidɨx mɨdaŋ, mɨd ri ab gɨ mɨjöñɨŋö, röŋa. \p \v 22 \x - \xo 11:22 \xt Jen 50:24-25; Eks 13:19\x*Makwam ha nuŋwa Josep nuŋ kwo algör God nugw pön, God mönö yad aku mönö mi yadö, rön, God nuŋ rɨg yad mag akwör cönɨŋö, rön, mɨ nöbö nom röxgön womiöx wöröxɨba röŋ wop aku, Isrel nöbö mö nuŋ piaku ñɨgö yadöŋa, “Mai mögörɨb Ijip kɨ röböxön höbkal mögörɨb Kenan diöña. Wop aku, yöd nɨ bla alɨg pön duön al aliö cɨne,” röŋa. Yadön wöröxɨm, mai ñɨŋ rɨg yadöŋ mag akwör rɨmä. \s1 Mosɨs yöx pön hön umadmä \p \v 23 \x - \xo 11:23 \xt Eks 1:22; 2:2\x*Mosɨs nuö nuöm mönöbö hogwa ñɨŋ kwo algör God nugw pön, God mönö yad aku mönö mi yadö, rön, God nuŋ rɨg yad mag akwör cönɨŋö, rön, ha Mosɨs yöx pön hön, ha uñ kɨtɨb wä mɨdöŋ aku nugwön, röun mös paŋ umad gɨm mɨdöŋa. Ñɨŋ Ijip Kiŋ Pero nugwo ipöxölim. \v 24 Mosɨs dib röxön, nuŋ kwo algör God nugw pön, God mönö yad aku mönö mi yadö, rön, God nuŋ rɨg yad mag akwör cönɨŋö, rön, yadöŋa, “Nɨ Pero halöu nuŋwa ha nuŋ me rölɨŋ. \v 25-26 Mögörɨb döul il kɨ ap kib mag gwogwo rɨ gɨrön mɨdmön, nɨ wä ren; öim öim mɨjɨnö, rön, nɨ Krais nugw pɨmön nɨ yad höimöuöñ aku mönö mɨdöl; jɨ Ijip nöbö mö ap wä wä ñɨŋ piaku nɨ wä rölö, röŋa. Nɨ nöbö mö God adö mɨdɨm ñɨgö rɨ gwogwam rɨmɨdöi nöbö mö piaku pɨsaŋ mögum rön mɨjɨnö,” röŋa. \p \v 27 Mosɨs nuŋ God mämäga nugwölöl Nöbö aku wöxnö nugubi röxgöb nugwön, mönö nuŋwa nugw pön, kiŋ Pero nugwo ölɨsö wölɨm nugwöŋ aku ipöxölöŋ. Nuŋ God nugw pön, God mönö yad aku mönö mi yadö, rön, God nuŋ rɨg yad mag akwör rön nɨ nugwidɨx mɨjönɨŋö, rön, God rɨg yadöŋ mag akwör rön, Isrel nöbö mö ñɨgö yölɨŋ pön Ijip röböxöŋa. \v 28 \x - \xo 11:28 \xt Eks 12:21-30\x*Mosɨs nuŋ God nugw pön, God mönö yad aku mönö mi yadö, rön, God nuŋ rɨg yad mag akwör cönɨŋö, rön, yadmɨn, Isrel nöbö mö Pasopa sipsip ha bla palön, haña pön palgwañ rɨmɨn, cɨnö cɨnö, bla bɨl sö aipam calmɨn, ubalɨja il adöi adöi aipam calöŋa. Aliö almɨn nugugɨrön ejol hön Ijip nöbö mö ha höd yöx pön hem bla magalɨg pɨl pal nɨg gɨrön, Isrel nöbö mö ram ñɨŋ bla duön ha höd ñɨŋ bla pɨl pal nɨgölöŋ. \p \v 29 \x - \xo 11:29 \xt Eks 14:21-31\x*Isrel nöbö mö ñɨŋ kwo God nugw pön, God mönö yad aku mönö mi yadö, rön, God nuŋ rɨg yad mag akwör cönɨŋö, rɨmɨn, Ijip ada ñɨgö rɨbɨx abmɨn, duön ban yuö dib Hañ Kapa aku dumba rɨmɨn nugugɨrön, God rɨmɨn röbö aku lɨl rɨ adöi adöi dumɨn, mögedö rola pö kwo dumä. Jɨ Ijip ada ñɨŋ ñɨgö rɨbɨxɨp röbö yuö mibɨla hömɨdmɨn, röbö adöi adöi höbkal hön ñɨgö yuabmɨn magalɨg röbö nɨmön wöröx pörmä. \p \v 30 \x - \xo 11:30 \xt Jos 6:12-21\x*Mai Isrel nöbö mö ñɨŋ God nugw pön, God mönö yad aku mönö mi yadö, rön, God nuŋ rɨg yad mag akwör cönɨŋö, rön, du taun dib Jeriko rɨg kul ölɨsö aku wop akuyöbö mɨj sö wob mɨdɨm wob mɨdɨm, rɨg kul aku aŋadö gɨlɨx pɨn pöröŋa. \p \v 31 \x - \xo 11:31 \xt Jos 2:1-21; 6:21-25; Jems 2:25\x*Nöbö kib mag yönɨb mö Rehap aku, nuŋ kwo algör God nugw pön, God mönö yad aku mönö mi yadö, rön, God nuŋ rɨg yad mag akwör cönɨŋö, rön, God mönö nuŋwa röböxim nöbö mö nuŋ piaku pɨsaŋ wöröxölöŋ. Aku agapɨm: nöbö Isrel hogw aku taun dib Jeriko dumɨn, ñɨgö nöbö hogwa pɨl pal nɨgɨba rɨm, God Rehap yadmɨn, mögörɨb ana nugw nɨgɨba höiŋö, rön, pön ömdö hölun rɨmɨn, kömö mɨdön höuöil dumä. \p \v 32 \x - \xo 11:32 \xt Jaj 4:6–5:31; 6:11–8:32; 11:1–12:7; 13:2–16:31; 1Sam 16:1–1Kiŋ 2:11; 1Sam 1:1–25:1\x*Makwam, nöbö mö bli kwo God nugw pön, God mönö yad aku mönö mi yadö, rön, God nuŋ rɨg yad mag akwör cönɨŋö, rɨmɨn, God ñɨgö mag keiryöbö röŋ haiwo bla pödpödiö yadmön mɨxɨla diön? Nöbö nagö Gidion, Barak, Samson, Jepta, Depid, Samuel nöbö bla aipam, God mönö yadɨb nöbö bla aipam rɨg rɨm rɨm akuyöbö yadmön, mönö mɨxɨl diba diöna. \v 33 \x - \xo 11:33 \xt Dan 6:1‑27\x*Nöbö mö piaku ñɨŋ God nugw pön, God mönö yad aku mönö mi yadö, rön, God nuŋ rɨg yad mag akwör cönɨŋö, rön, bli nöbö mö mögörɨb hör bli ñɨgö rɨbɨx abmä. Ñɨŋ rɨ ri abmä aku, God cɨnö röŋ mag akwör ñɨgö röŋa. Bli ñɨgö wöñö höpebö laiön mɨdim mibɨla pɨ abmɨn, God ñɨgö nugwidɨx mɨdmɨn öbɨx nɨmölim. \v 34 \x - \xo 11:34 \xt Dan 3:23-27\x*Bli rɨn diba yönmɨdöŋ mibɨla pɨ abmɨn yönölöŋ. Bli yu mɨxɨl ölɨsö me bla pön ñɨgö pɨn nɨgnɨŋö, rɨmä aku, jɨ bör dumä. Nöbö mö bli nöbö mö höimölɨb aku, jɨ God ñɨgö nugwidɨx mɨdɨm ñɨŋ gɨg yad gɨ mɨdmä. Paiŋö paiŋö rɨ gɨrön, duön ami nöbö mögörɨb keiryöbö piaku ñɨgö rɨbɨx abmä. \v 35 \x - \xo 11:35 \xt 1Kiŋ 17:17-24; 2Kiŋ 4:25-37\x*Mö bli nöbönɨŋ nöbö halöu ha ñɨŋ bla aŋadö wöröxmä, jɨ God nugw pön höjöpalɨm, nuŋ rɨmɨn höbkal öbɨlmä. Nöbö mö bli God nugw pɨmä aku nugwön ñɨgö ölɨŋ höb pɨ nölmä. God nugwo röböxölöyɨx, ñɨgö yau abɨm kömö duöyɨx aku, jɨ, an wöröxɨŋ God anɨŋ raŋ öbɨlön mögörɨb wä nuŋ aku öim öim mɨd ri abnɨŋö, rön, God nugwo cɨrɨp gör mɨdön nugwo röböxölim me, ñɨgö uplöb rɨ gwogwam rön ölɨŋ höb pɨ nöl gör mɨdɨm wöröxmä. \v 36 \x - \xo 11:36 \xt 1Kiŋ 22:26-27; Jer 20:2; 37:15; 38:6\x*Bli ñɨgö yad höimöuön, kaiö pɨ uplöb palmä. Bli sen wabɨlön nag nɨgmä. \v 37 \x - \xo 11:37 \xt 2Kro 24:21\x*Bli rɨg röd pal nɨgɨm wöröxmä. Bli ñɨgö so pön wölɨxdör umaumö nɨgmä. Bli yu mɨxɨl ölɨsö me bla pön, ñɨgö aŋadö pɨn nɨgmä. Bli ñɨgö öim öim mɨ rɨ gwogwam rön, rɨbɨxön rɨm rɨm, ñɨŋ mɨ öliöxön, nöbö mö lɨblɨb rɨbä akuyöbö mɨdön, hön meme sipsip uña pön wölɨj röxg yömön rɨp yönmɨdmä. \v 38 Nöbö mö piaku nöbö mö wä ödöriö; nöbö mö gwogwo bla alebö ñɨŋ yöraku mɨdölöyɨx. An pɨsaŋ mɨdɨb maga nɨgölö, rön, ñɨgö mɨ rɨ gwogwam rɨm rɨm, ipöxön bör du mögörɨb rɨg kap mibɨl piaku mɨdön, rɨg möl mögö möl piaku hölɨmön yönmɨdmä. \p \v 39 Nöbö mö yadmɨdɨl piaku, ñɨŋ God nugw pön, God mönö yad aku mönö mi yadö, rön, God nuŋ rɨg yad mag akwör cönɨŋö, rɨmɨn, God ñɨgö magalɨg nugwön, ñɨgö rɨ ri abön nöbö mö kömö wä na mɨdöiŋö, röŋa. Makwam God ñɨgö ap wä nöinö, röŋ aku, ap wä aku wop aku pölim. \v 40 Aku agapɨm: God an ap wä ödöriö nölɨba rɨmɨdlö rɨ rɨbyöx nugwöŋ aku mɨ, mai wop paŋyöbö akwör, nöbö mö yadmɨdɨl piaku aipam, an nöbö mö weik mɨdöl kɨyöbö aipam anɨŋ paŋ, magalɨg paŋör du nɨgiö nɨgön nöbö mö lei nuŋwa mɨjnɨŋa. \c 12 \p \v 1 \x - \xo 12:1 \xt 1Kor 9:24-25\x*Nöbö mö mɨga akwör yadmɨdɨl piaku anɨŋ wob yuö nɨg gɨ mɨdöi aku mɨ, an ap rɨb diba yöx nugumɨdöl bla röböxön, ap kib mag gwogwo anɨŋ rɨmgör cɨrɨp pɨb maga rɨmɨd aku röböxön, ususör rön ödöi Nöbö Diba anɨŋ yad nɨgöŋ aku ipalɨp dinɨm. \v 2 An Jisas röŋ mag akwör rɨbyöx nugu gör mɨdön, God nugw pön, God mönö yad aku mönö mi yadö, rön, mai God mönö yad aku magalɨg wöxnö akwör nugw ri abnɨŋa. Jisas nugwo bɨ katlö watlö um sö pɨl pal nɨgɨba rɨm, nɨ nöbö gwogwo i röxgöb pɨl pal nɨgɨm möigw yöxnö, rön, yadölöŋ. Mai mögörɨb adöx yöd röul adö kau sö yöraku mɨ ödöriö wahax pɨnö, rön, anɨŋ nöbö mö ñöx nɨgön wöröxön, öbɨl du God imag mɨrɨx adö römɨdöŋa. Makwam, öim öim Jisas nugwör rɨbyöx nugu gör mɨjnɨm. \p \v 3 Nöbö mö mɨga akwör Jisas nugwo rɨb gwogwo yöxön mɨ rɨ gwogwam rɨm dum, nuŋ ipöxölöŋ aku nugwɨŋ. Jisas röŋ mag aku nugwön, an paŋ mag akwör rön, rɨbyöx gɨba alɨg mɨdön, God rɨg yad mag akuyöbö akwör rɨ gɨr mɨjöña. \v 4 Jisas nuŋ Seten pɨsaŋ nuö nuö röŋ aku, nöbö piaku nugwo bɨ katlö watlö um sö pɨl pal nɨg gɨm wöröxöŋa. Ñɨŋ piöŋö, Seten ñɨgö ap kib mag gwogwo cɨne, rön, rɨb ñɨŋa pɨxmɨn an akuyöbö alöinɨŋ, rön, nugwo pɨsaŋ nuö nuö rɨmɨdöi aku, ñɨgö pɨl pal nɨgölöi. \v 5 \x - \xo 12:5-6 \xt Job 5:17; Prop 3:11-12; Rep 3:19\x*God ñɨgö halöu ha nɨ, me rön, mönö wä yadmɨn God Mönö aku kai kɨtim mönö aku uplöböiŋönö ä? Nuŋ yadöŋa, \q1 “Halöu ha nɨ kɨyöbö! \q2 Nöbö Diba ñɨgö mönö nölön ömörö nöiön aku, \q2 rɨb diba yöx nugumɨjeñ. \q1 Nöbö Diba ñɨgö yadyöxön aku, \q2 anɨŋ mödoŋwadö akwör röböxönɨŋö, rön, \q2 rɨb mɨga yöxmɨjeñ. \q1 \v 6 Nöbö Diba nöbö mö madmag nɨg akuyöbö ñɨgö mönö nöiöna. \q2 Halöu ha nuŋ bla magalɨg ömörö nöiönɨŋö,” röŋa. \p \v 7 \x - \xo 12:7 \xt Diut 8:5\x*Makwam, ömörö pön öliöxmɨjöñ aku, rɨb mɨga yöxmɨjeñ; God anɨŋ mönö nölmɨdö, rön, rɨbyöx gɨba alɨg mɨjöña. Ñɨŋ nugwöia, nuö nöbö bla halöu ha ñɨŋ piaku magalɨg mönö nölmɨdöia. \v 8 God nuŋ halöu ha nuŋ bla magalɨg mönö nöiöna. God ñɨgö mönö nölen aku, ñɨŋ halöu ha nuŋ yöi. Ñɨŋ halöu ha nuö alɨg mɨdölöi aku mɨ, ñɨgö mönö nölen. \v 9 Acö ana mögörɨb il kɨyöbö, anɨŋ mönö nölmɨn, aliö alön mag wä rɨ ri aböiŋö, rön, nugwöla. Makwam mag aliö akuyöbö, Acö an adöx yöd röul adö kau sö mɨd aku anɨŋ mönö nölaŋ, aliö alön mag wä rɨ ri abö, rɨ rɨbyöx nugwön kömö mɨjnɨŋa. \p \v 10 Acö ana mögörɨb döul il kɨ mönö nölmɨdöi piaku, halöu ha ulula mɨdmɨŋ wop metyöbö akwör, rɨb ñɨŋa keir nugwön anɨŋ mönö nölmɨdöia. Jɨ God anɨŋ, me rön, lei gudogudö mɨdla mag aliö akwör mɨdɨŋ, me rön, anɨŋ mönö nölmɨda. \v 11 \x - \xo 12:11 \xt Jems 3:17-18\x*Anɨŋ mönö nölmɨdöi mag aku wä röl aku, jɨ mönö nölɨŋ, an mag wä rol akwör nugwön, tar mɨdön rɨ ri ab gɨrön mɨjnɨŋa. \s1 God ap nuŋ piakwör rɨbyöx nugu gör mɨjöña \p \v 12 \x - \xo 12:12 \xt Ais 35:3\x*Makwam, iŋ wajmag ñɨŋa lɨd pɨl aku, hör rö, rön, öbɨl yön bör yönön rɨŋ, ölɨsö piöna. \v 13 \x - \xo 12:13 \xt Prop 4:26\x*Ñɨŋ ödöia röb ri abɨŋ, nöbö mö yödpɨlö gwogwo rɨmɨd akuyöbö hömɨdɨŋ, yödpɨlö ñɨŋa aŋadö gwogwo ren. Ödöi wä rola dumɨdɨŋ, yödpɨlö gwogwo ñɨŋa wä cöna. \p \v 14 Nöbö mö magalɨg pɨsaŋ paŋör röb gɨ mɨjnɨŋö, rön, mɨjöña. God nöbö mö lei nuŋwa mɨjnɨŋö, rɨ rɨbyöx nugwöña. Nöbö mö lei piakwör ñɨŋ Nöbö Diba nugwo nugwöña. \p \v 15 Ñɨŋ nugw ri abön, God anɨŋ ögwö yöxön pɨ ösös rɨ ri abmɨd mag aku röböxmɨjeñ. Nugw ri aböña, mibɨl ñɨŋ bla nöbö mö bli rɨb gwogwo yöxön, nöbö mö bli rɨb gwogwo aku yadmɨjöñ aku, ñɨŋ piöŋö algör rɨmɨdɨŋ rɨmɨdɨŋ, nöbö mö mɨga akwör hölul rɨmɨjöñ mag aku ñɨgö pɨb maga ra. \v 16 \x - \xo 12:16 \xt Jen 25:29-34\x*Nugw ri aböña, mibɨl ñɨŋ bla nöbö kib mö kib rölɨŋ. Ñɨŋ magalɨg God ap nuŋ piakwör rɨbyöx nugu gör mɨjöña. Iso maduar ör röŋ mag akuyöbö almɨjeñ. Iso nuŋ God ap nuŋ bla rɨbyöx nugwölön, kiö pɨlmɨn, ap nɨmnö, rön, God nuŋ nuö Aisak nölöŋ ap wä aku, Aisak ha höd nuŋwa nölɨba röŋ ap wä aku, Iso ha höda mɨdön pɨbä ap wä aku hör ap i röxg nɨgɨm röböxön, ap mag nɨmɨba paŋyöbö mɨdöy iör pöŋa. \v 17 \x - \xo 12:17 \xt Jen 27:30-40\x*Ñɨŋ nugwöia, nuö Aisak ap wä ha höd nuŋwa nölɨba röŋ ap wä aku, Iso pölöŋ aku mɨ, mai ögwö yöxön im gɨrön rɨp duön, iswob pɨnö, röŋa, jɨ pɨb yör i mɨdölmɨn, mɨ ödöriö ögwö yöxön im gɨrön mɨdöŋa. \s1 God öim kömö mɨd Nöbö aku mögörɨb nuŋwa höia \p \v 18 \x - \xo 12:18 \xt Eks 19:16-20; Diut 4:11-12\x*Isrel nöbö mö ñɨŋ mögörɨb Sainai Pɨda mɨd yöraku duön pɨd aku il yöra hömɨn, rɨn diba yönmɨn, mɨ pɨxmag gurɨm, hödal diba höm, mämäg ñɨŋa keir nugumä. Jɨ ñɨgö mögörɨb aliö akuyöbö hölöi. \v 19 \x - \xo 12:19 \xt Eks 20:18-21; Diut 5:22-27\x*Namaga mönö diba yadmɨn, mönö adöx yöd röul adö kau sebö i yadmɨn, nöbö mö bla ipöxön Mosɨs nugwo yadmä, “Ake! Mönö yadmɨd akuyöbö bli yadɨm nugwölölɨŋö,” rɨmä. \v 20 \x - \xo 12:20 \xt Eks 19:12-13\x*Aku agapɨm: God mönö höd yad nɨgöŋ aku Isrel nöbö mö piaku yad nölɨba rön, Mosɨs nugwo yadöŋa, “Nöbö mö, hön meme, hön sipsip ap akuyöbö pɨd kɨ hömɨdɨŋ, rɨg röd mɨ aŋadö pal nɨgne,” röŋa. Ñɨŋ mönö aku nugumɨn madmaga dua. \v 21 \x - \xo 12:21 \xt Diut 9:19\x*Ap röŋ aku nugwön ipöxmä aku, Mosɨs nuŋ kwo algör nugwön yadöŋa, “Nɨ gɨl gɨl rön ipöxmɨdlö,” röŋa. \p \v 22 Ñɨŋ piöŋö Sainai Pɨd aku hölöi; ñɨŋ Saion Pɨda höia. Saion Pɨda höi aku, God öim kömö mɨd Nöbö aku mögörɨb nuŋ aku höia; mögörɨb Jerusalem adöx yöd röul adö kau sö, ejol mɨga wahax pɨmɨdöi mögörɨb yöraku höia. \p \v 23 Nöbö mö Krais mönö wä aku nugw pɨmɨn, God ñɨgö ha höd bla röxg pön, halöu ha nɨ, me rön, ib ñɨŋa mögörɨb nuŋwa adöx yöd röul adö kau sö kai kɨta; ñɨŋ mögum rön wahax pɨ gɨrön mɨdöi yöra, ñɨgö mögörɨb aku wöluön, Krais nugw pöi nöbö mö bla pɨsaŋ nɨgiö nɨgön mɨdöia. Ñɨgö Krais nugw pɨmɨdöi aku mɨ, God nöbö mö piaku magalɨg mönö diba yajön Nöbö aku pɨsaŋ nɨgiö nɨgön mɨdöia. Nöbö mö mögörɨb il kɨ mɨdön, God nugw pön, God Mönö rɨg yad mag akuyöbö rön, nöbö mö kömö wä nuŋwa mɨdön wöröxön, inöm ñɨŋa wölu, God pɨsaŋ nöbö mö lei nuŋwa mɨdöi akuyöbö ñɨŋ pɨsaŋ nɨgiö nɨgön mɨdöia. \v 24 \x - \xo 12:24 \xt Jen 4:10; Hib 8:6\x*Jisas nuŋ God mönö ölɨsö ma yoŋyöbö rag hö Nöbö mibɨl yöbö mɨd aku höia. Ken pɨgnɨŋ Ebol nugwo pɨl pal nɨgmɨn haña pɨnöŋ aku, mönö diba yöxöŋa; jɨ Jisas anɨŋ ñöx nɨgön wöröxmɨn hañ nuŋwa pɨnöŋ aku mɨ, God pɨsaŋ nɨgiö nɨgön mɨdɨb maga ra. \s1 Nugw ri aböña \p \v 25 \x - \xo 12:25 \xt Hib 2:1-3; 10:26-29\x*Makwam, nugw ri aböña. Nöbö mö Sainai Pɨda il yöraku mɨdön, God mönö yadöŋ aku pölim nöbö mö piaku kömö dub maga nɨgölöŋ. Makwam, God mögörɨb adöx yöd röul adö kau sebö yadmɨd mönö aku röböxnɨŋ aku, anɨŋ algör ör kömö dub maga mɨden, mɨ wöhö. \p \v 26 \x - \xo 12:26 \xt Hag 2:6\x*Höd wop aku God ñɨgö mönö yadmɨn nugugɨrön mɨmöna pöŋa. Jɨ wopik anɨŋ yada, “Mai mag akwör iswob rɨmön, mögörɨb il kɨ aipam, adöx sö aipam magalɨg memexönɨŋö,” röŋa. \v 27 God nuŋ “Iswob” röŋ mönö mag aku nugwön nugwöla, ap memexbä ap öim mɨdenɨŋö, rön, rɨ nɨgöŋ akuyöbö magalɨg hölögɨpaŋ nugugɨrön ap memexölɨbä piakwör mɨjöna. \v 28 Makwam, an mögörɨb memexölɨb, mögörɨb öim öim gö mɨdɨb, mögörɨb wä ödöriö dinɨŋ aku rɨbyöx nugwön, wä rɨm wahax pɨ gɨr mɨdön, God nugw pɨ gö nɨgön, Nöbö ölɨsö magalɨg mɨd aku nugwo rɨbyöx nugu gɨrön, ib nuŋwa yadɨŋ bɨl sö diöna. \v 29 \x - \xo 12:29 \xt Diut 4:24; 9:3\x*God ana rɨn diba yönmɨd akuyöbö röxg mɨda. \c 13 \s1 Haul nöbö mölöu nöbö bla ñɨgö madmag nɨgnɨm \p \v 1 Krais nugw pöi nöbö mö bla haul nöbö mölöu nöbö ñɨŋ keir röxg nuö nuö madmag nɨg gɨr mɨjöña. \v 2 \x - \xo 13:2 \xt Jen 18:1‑8; 19:1-3; Rom 12:13\x*Pad piakuyöbö nöbö mö hömɨdɨŋ, ñɨŋ pön pɨ ösös rɨ ri aböña. Nöbö mö bli, pad piakuyöbö nöbö mö hömɨn, nöbö mö hör piakuyöbö hömɨdöiŋö, rön, yad wahax pɨmä aku, nöbö mö yöi, ñɨŋ ejol bli yad wahax pɨmä. \v 3 Krais nöbö mö bli nag mɨdɨŋ, an pɨsaŋ naga mɨdölɨŋö, rɨ rɨbyöx nugwön, ñɨgö pɨ ösös rɨ ri aböña. Krais nöbö mö bli öliöx mɨdɨŋ, an pɨsaŋ öliöx mɨdölɨŋö, rɨ rɨbyöx nugwön ñɨgö pɨ ösös rɨ ri aböña. \p \v 4 \x - \xo 13:4 \xt Epes 5:5\x*Mönöbö hogwa pön rɨ ri aböña. Ñɨgö mönöbö hogwa rɨ gwogwam rölɨŋ. Mönöbö hogwa pön, mai mö kib nöbö kib cöñ akuyöbö aipam, ha nöbö mö nöbö kib mö kib cöñ akuyöbö aipam, God ñɨgö mönö mɨ diba yajöna. \p \v 5 \x - \xo 13:5 \xt Diut 31:6,8; Jos 1:5\x*Ap an pöl bla ulmɨdö nɨgö, rön, köme ulnöu löpöi gol rɨg ap piaku rɨb dib aku yöx nugumɨjeñ. Ap ulmɨdö an mɨd aku wä mɨdö, rön, rɨb aku yöx nugwöña. God yadöŋa, \q1 “Ñɨgö röböxöin; \q2 ñɨŋ pɨsaŋ öim öim mɨjɨnö,” röŋa. \m \v 6 \x - \xo 13:6 \xt Sam 118:6\x*Makwam, an rɨbyöx gɨba alɨg mɨdön yajnɨŋa, \q1 “Nöbö Diba nɨ nugwidɨx mɨd aku nugwön ipöxöin. \q2 Nöbö mö bli nɨ rɨ gwogwam rɨb maga nɨgölö,” cɨnɨŋa. \p \v 7 \x - \xo 13:7 \xt 1Kor 4:16\x*Nöbö diba ñɨgö God Mönö wä yadmɨn nugumä nöbö blaku rɨbyöx nugu gör mɨjöña. Ñɨŋ God nugw pön, mönö nuŋwa rɨg yad mag akuyöbö rɨm dumɨn wöröxim aku rɨbyöx nugu gör mɨdön, mag aliö akuyöbö algör ör rɨ gɨr mɨjöña. \v 8 Jisas Krais höd rɨg mɨdöŋ mag akuyöbö, wopik paŋ mag akwör rɨg mɨda; jɨ wopik rɨg mɨd mag akuyöbö, mai öim öim aliö akwör mɨjöna. \v 9 \x - \xo 13:9 \xt Rom 14:17\x*Nöbö mö bli ñɨgö mönö inakmönö hörön hörɨrör yadmɨjöñ aku yöxmɨjeñ. God ñɨgö uliöxön pɨ ösös rɨ ri abön, nugwidɨx mɨd ri abmɨd Nöbö akwör rɨbyöx nugwön, madmag yuörɨb ñɨŋ kwo ölɨsö pön, rɨbyöx gɨba alɨg mɨjöña. Makwam ap nɨmɨb lo piaku rɨb i yöxmɨjeñ. Nöbö mö ap nɨmɨb lo piaku mai duön mɨd ri abeñ. \v 10 God ap höjöpal ur nölɨb nöbö bla, God höjöpalɨb ram aku mɨdön, ap palön rɨgpɨd rola God höjöpal ur nölmɨdöi nöbö akuyöbö, ap rɨgpɨd ana rola mɨd aku nɨmɨb maga nɨgöl. \v 11 \x - \xo 13:11 \xt Lep 16:27\x*God ap höjöpal ur nölɨb nöbö bla, hön kau hön meme palön hañ aku rag hö God ap höjöpal ur nölɨb nöbö dib ödöriö aku nugwo nölmɨn, nuŋ piöŋö nöbö mö ap kib mag gwogwo röiŋö, rön, God nugwo höjöpal ur nölɨba, rag hö Ram Möl Yuadö Möl Lei Keiryöbö Ödöriö aku hörmɨda. Jɨ hön ma aku rag hön, mɨdöi rɨŋadö yöraku urmɨn aŋadö yönu bɨca pɨnmɨda. \p \v 12 \x - \xo 13:12 \xt Jon 19:17\x*Mag aliö akuyöbö, Jisas nöbö mö ap kib mag gwogwo rɨmɨdöi pɨx aku hañ na keir örɨx abnö, rön, taun dib Jerusalem ubalɨj il rɨŋadö yöraku duön, ölɨŋ höb diba pön, haña pɨnmɨn wöröxöŋa. \v 13 \x - \xo 13:13 \xt Hib 12:2\x*Makwam, an Jisas mai duön, nöbö mö hör akuyöbö rɨm dumɨd mag akuyöbö röböxön, Jisas nuŋ mɨd rɨŋadö yöraku duŋ, nugwo yad höimöum mag akuyöbö anɨŋ algör ör yad höimöuöña. \v 14 \x - \xo 13:14 \xt Hib 11:10,16; 12:22\x*Aku agapɨm: mögörɨb döul il kɨ öim öim mɨdɨb kau i mɨdöl aku, jɨ mai mögörɨb adöx yöd röul adö kau sö yöraku wöluön öim öim mɨjnɨŋö, rön, pöx mɨdöla. \p \v 15 \x - \xo 13:15 \xt Sam 50:14,23\x*Makwam, an öim öim nöbö mö mɨdöi yöra, Jisas Nöbö Dib ana mɨdö, wöxnö yadön, ib nuŋwa yadɨŋ adöx sö duaŋ. An aliö alɨŋ, God mämäg il rol nuŋwa höjöpal ur nölɨb ap wä i röxgöna. \v 16 \x - \xo 13:16 \xt Pil 4:18\x*An nöbö mö piaku pɨ ösös rɨ ri abön, ap ana bli nuöm nɨgön ñɨgö nöinɨŋa. An aliö alɨŋ, God mämäg il rol nuŋwa höjöpal ur nölɨb ap wä i röxgaŋ, wahax pöna. \p \v 17 \x - \xo 13:17 \xt 1Tes 5:12\x*Ñɨgö nugwidɨx mɨdöi nöbö piaku, mönö ñɨŋa yöxön, rɨg yajöñ mag akwör cöña. God mabö rɨmɨdöl aku God nugwaŋ wä cönɨŋö, rön, rɨb aku yöx nugu gɨrön ñɨgö öim öim pɨ ösös rɨ ri abön nugwidɨx mɨd ri abmɨdöia. Makwam, ñɨŋ ñɨgö ap agapɨm cɨne cöñ aku, wä raŋ nugugɨrön algör cöña. Aku agapɨm: nöbö ñɨgö nugwidɨx mɨdöi bla rɨg yajöñ akuyöbö yöxeñ aku, ñɨŋ mabö ñɨŋa cöña, jɨ wä raŋ nugugɨrön reñ. Ñɨŋ aliö alɨŋ, ñɨgö nugwidɨx mɨd ri abɨb maga nɨgen. \s1 Ñɨŋ God höjöpalɨŋ, nuŋ anɨŋ nugwidɨx mɨjöna \p \v 18 \x - \xo 13:18 \xt Apos 24:16; 2Kor 1:12\x*Ñɨŋ God höjöpalɨŋ, nuŋ anɨŋ nugwidɨx mɨdaŋ. An rɨb mös mɨden wöhö, rɨb mag paŋyöbö iör yöx nugwön, ap agapɨm cɨnɨŋa, God Mönö rɨg yadmɨd mag akuyöbö akwör rɨ gɨr mɨjnɨŋö, rön, paŋ rɨb akwör yöx nugumɨdöla. \v 19 Nɨ ap dib i ususör rön ñɨgö yad nuguba rɨmɨdla: ñɨŋ God höjöpalɨŋ, nuŋ raŋ, ñɨŋ mɨdöi yöraku rɨmgör ina. \p \v 20-21 \x - \xo 13:20-21 \xt Jer 32:40; Esik 37:26; 1Pit 2:25\x*God mönö wä öim öim mɨdɨb aku, Nöbö Dib Ana Jisas hañ nuŋwa pɨnmɨn wöröxöŋ mönö wä aku mɨdɨb ör mɨda. Hañ nuŋwa pɨnmɨn wöröxɨm, God rɨmɨn nuŋ öbɨl Hön Sipsip Urɨb Nöbö Dib Ödöriö mɨda. God nöbö mö pɨ ri abmɨn tar mɨd ri abmɨdöi Nöbö aku, ñɨgö algör ör ap wä nölaŋ, ap agap apɨm God nuŋ cɨne cön aku, cöña. Makwam, Jisas Krais nuŋ madmag yuörɨb an kwo mɨdön, God nuŋ anɨŋ nöbö mö pödiöm mɨjnɨŋe, cön aku, Jisas Krais anɨŋ raŋ paŋ aliö akwör mɨjnɨŋa. Makwam, Jisas Krais ib nuŋwa öim öim yadɨŋ bɨl sö diöna. Mag aliö akuyöbö aku mag waiö. \s1 Mönö rɨb bli \p \v 22 Haul nöbö mölöu nöbö. Köp metyöbö kai kɨtmɨdɨl kɨ, mönö yadmɨdɨl aku nugw ri aböña. \p \v 23 Haul ana Timoti nugwo nag nɨgim aku, weik rɨŋadö ha. Womiöx hömɨjön aku, pɨsaŋ inɨŋa. \p \v 24 Nöbö ñɨgö nugwidɨx mɨdöi piaku aipam, Krais nöbö mö nuŋ piaku aipam, ñɨgö magalɨg “Mɨdöiŋ ä?” rɨmɨdöla. Krais nöbö mö nuŋwa mögörɨb Itali yöbö piaku ñɨgö “Mɨdöiŋ ä?” rɨmɨdöia. \p \v 25 God ñɨgö magalɨg uliöxön pɨ ösös rɨ ri abön nugwidɨx mɨdaŋ. Mag aliö akuyöbö aku mag waiö.