\id GAL HARUAI NT Galatians translated by John Davies, 13-October-2009 
\h Galesia 
\toc1 Pol Galesia nöbö mö ñɨgö köp kai kɨtöŋa 
\toc2 Galesia 
\mt1 Pol Galesia nöbö mö ñɨgö köp kai kɨtöŋa  
\c 1  
\p
\v 1 Nɨ Pol, Jisas mönö wä pön dub nöbö i mɨdla. Jɨ mabö rɨmɨdɨl aku, nöbö mö bli yadmɨn rɨmɨdöi; rɨb na keir yöx nugwön rɨmɨdöi; Jisas Krais aipam, God Acö nuŋ rɨmɨn nuŋ höbkal öbɨlöŋ Nöbö aku aipam, ñɨŋ nuarö hogw akwör yadmɨn rɨmɨdla.   
\p
\v 2 An haul nöbö mölöu nöbö Krais adö mɨdöl kɨyöbö, ñɨgö haul nöbö mölöu nöbö Galesia Propins yöraku Krais adö mɨdöi akuyöbö, “Ñɨŋ mɨdöiŋ ä?” rɨmɨdöla.   
\p
\v 3 God Acö aipam, Nöbö Dib ana Jisas Krais aipam, ñɨgö uliöxön nugwidɨx mɨdɨŋ mɨd ri aböña.  
\v 4 \x - \xo 1:4 \xt Gal 2:20\x*An ap kib mag gwogwo rɨ gɨrön mɨdmɨŋa, jɨ Nöbö Dib ana Jisas Krais, Acö ana God yadöŋ mönö aku pön, ap kib mag gwogwo rɨmɨdöl akuyöbö pɨx aku örɨx abnö, rön, anɨŋ ñöx nɨgön ölɨŋ höb pön wöröxöŋa. Wöröxöŋ aku, nöbö mö ap kib mag gwogwo rɨmɨdöi mibɨl piaku mɨdmɨŋa, jɨ nuŋ anɨŋ kömö pɨba wöröxöŋa.  
\v 5 Makwam, God Acö ana ib nuŋwa öim öim yadɨŋ adöx sö duaŋ. Mag aliö akuyöbö aku mag waiö.   
\s1 Jisas anɨŋ ñöx nɨgön wöröxöŋ mönö wä akwör nugw pɨnɨŋa  
\p
\v 6 Nɨ rɨb mɨga yöxmɨdla. God ñɨgö uliöxön, Jisas yad abmɨn, nuŋ ñɨgö ñöx nɨgön wöröxöŋ aku, jɨ yadkap ör ñɨŋ God röböxön, mönö wä nuŋ aku röböxön, mönö yoŋyöbö keiryöbö pön höi mönö bli, mönö kɨ mönö waiö, me rön, nugw pɨba rɨmɨdöia.  
\v 7 \x - \xo 1:7 \xt Apos 15:1,24\x*Mönö aku, Krais mönö wä aku yöi; hör nöbö mö bli hön, mönö inakmönö hör adö bli ñɨgö yadmɨn, ñɨŋ yualöbön, “Mönö aku nugunɨŋönö wöhö?” rön, rɨb aku yöx nugumɨdöia.  
\v 8 \x - \xo 1:8 \xt 1Kor 16:22\x*Krais mönö wä ñɨgö höd yad nölmɨŋ aku, mönö mɨ ödöriö akwör yad nölmɨŋa. Makwam, an keir mönö ejol adöx yöd röul adö kau sebö i hön, mönö keiryöbö inakmönö bli ñɨgö yad nöiön aku, God nöbö aku yadaŋ du rɨn nöi öim yönmɨd yuö bö du öim öim yöraku mɨjön aku waiö.  
\v 9 Mönö aku ñɨgö iswob yadmɨdla. Nöbö i hön, mönö wä höd nugw pim akuyöbö yöi wöhö, mönö keiryöbö inakmönö bli ñɨgö yad nöiön aku, God nöbö aku yadaŋ du rɨn nöi öim yönmɨd yuö bö du öim öim yöraku mɨjön aku waiö.   
\p
\v 10 \x - \xo 1:10 \xt 1Tes 2:4\x*Mönö yadmɨdɨl kɨ, nöbö mö akuyöbö ib na yadɨŋ bɨl sö duaŋ, me rön, yadmɨdöi. God nɨ nugwön wahax paŋ, me rön, yadmɨdla. Mönö yadmɨdɨl kɨ, nöbö mö nugwɨŋ wä raŋ, me rön, yadmɨdöi. Nɨ al gɨrön rɨb aku yöx nugwön mönö yadlöx aku, Krais mabö rɨ nölɨb nöbö nuŋ i mɨdöyöx.   
\s1 God nuŋwör yadɨm Pol mabö nuŋwa rɨmɨda  
\p
\v 11 \x - \xo 1:11 \xt Mat 16:17\x*Haul nöbö mölöu nöbö. Nɨ ñɨgö mi yadmɨdla. Mönö mag wä nɨ ñɨgö höd yad nölɨm aku, nöbö mö mönö rɨg yadmɨdöi akuyöbö yöi.  
\v 12 Mönö aku, nöbö i yadɨm nugwölɨm; mönö aku nöbö i nɨ yad nölmɨn pölɨm. Jisas Krais nuŋ keir nɨ wöxnö yad nölmɨn nuguma.   
\p
\v 13 \x - \xo 1:13 \xt Apos 8:3\x*Ñɨŋ nugwöia, höd nɨ Juda nöbö mö rɨg rɨbyöx nugumɨdöi aliar rɨbyöx nugumɨdla. God nöbö mö nuŋ bla aŋadö wöröxɨŋ, me rön, ñɨgö mɨ ödöriö rɨ gwogwam rɨmɨdla.  
\v 14 \x - \xo 1:14 \xt Apos 22:3\x*Nöso nöbö mönö aku nugw pön, mɨ ususör rɨmɨdla; Juda nöbö nɨ pɨsaŋ nɨgiö dib röxmɨŋ bla, ñɨŋ rɨg rɨmɨdöi mag akuyöbö yöi, nɨ paŋyöbö Juda lo mönö nugw ri abön, nöso nöbö rɨg yadmɨdöi mag akwör ususör rön rɨmɨdla.   
\p
\v 15 \x - \xo 1:15 \xt Ais 49:1; Gal 2:7\x*Makwam mam nɨ yöx pön hölöŋ wop aku, God nuŋ nɨ uliöxön pɨ mabö rɨ nölɨb nöbö nuŋwa i yad nɨgöŋa. Mai dib röxmön, God nuŋ keir wä röŋ wop akwör,  
\v 16 Ha na Jisas Pol nugwo yabumön, nuŋ nugw ri abön, Juda nöbö mö yöi akuyöbö ñɨgö mönö wä na aku yad nöl ri abönɨŋö, rön, Ha nuŋwa nɨ yabumɨn, nugw ri abma. Almɨn, Jisas mönö aku pödpöd rɨg mɨdö, rön, nöbö mö bli yad nugwölɨm.  
\v 17 Makwam Jisas höd yad nɨgmɨn, mönö wä pön dub nöbö nuŋwa mɨdim akuyöbö ñɨgö nugunö, rön, Jerusalem duölɨm. Hör mögörɨb pad dib Arebia du mɨdön, höuöil hön, taun dib Damaskas mɨdmɨdla.  
\v 18 \x - \xo 1:18 \xt Apos 9:26-27\x*Kɨm mös paŋ yönmɨn, Pita Jerusalem mɨdöŋ yöra nuguba duön, nuŋ pɨsaŋ wop mɨga mɨdölɨm; hör wop paŋ paŋ akuyöbö mac adokwebö kwo (15) mɨdma.  
\v 19 Makwam nɨ Jisas mönö wä pön dub nöbö bli alɨg nugwölɨm; Pita Jisas pɨgnɨŋ Jems yöŋö ñɨgör nuguma.  
\v 20 Mönö kai kɨtmɨdɨl kɨ, God nugugu mɨd makwam, ñɨgö mɨ ödöriö yadmɨdla.   
\p
\v 21 \x - \xo 1:21 \xt Apos 9:30\x*Makwam nɨ mai Siria Propins duön, Silisia Propins duma.  
\v 22 Höd wop aku, Krais nöbö mö nuŋ bli mögörɨb Judia yuadö mɨdim mögörɨb ulul akuyöbö mämäg ñɨŋa nɨ nugwölim aku,  
\v 23 jɨ nöbö mö bli mönö nɨ aku piöx rag duön yadmä, “Nöbö Jisas mönö wä nuŋ aku yad höimöuön, anɨŋ rɨ gwogwam rɨmɨd nöbö aku, weik Jisas mönö mag wä aku nöbö mö piaku yad nöl yönmɨdö,” rɨmɨn,  
\v 24 ñɨŋ nugwön God ib nuŋwa yadmɨn bɨl sö dumɨda.   
\c 2  
\s1 Pol Krais mönö wä pön dub nöbö bli pɨsaŋ mögum rön, mönö paŋyöbö i yad ödör nɨgmä  
\p
\v 1 \x - \xo 2:1 \xt Apos 15:2\x*Makwam mɨdɨp duön, kɨm paŋ paŋ akuyöbö ragpɨd adokwebö kwo (14) yönmɨn, haul Banabas an nöbö hogwa, Taitas nugwo yölɨŋön Jerusalem dumɨŋa.  
\v 2 God nɨ wöxnö yadmɨn Jerusalem dumɨŋa. Duön, nöbö mö Jisas nugw pim nöbö dib röxg mɨdmɨdöi akuyöbö pɨsaŋ du möl i römɨdön, ñɨŋ pödi yajöñɨŋö, rön, Juda nöbö mö yöi akuyöbö ñɨgö mönö wä pödpödiö yad nölmɨdɨl mönö aku ñɨgö yad yabuma. Mabö höd rɨm aku aipam mabö mai cɨn aku aipam pɨn pal duölaŋ, me rön, mönö aku ñɨgö yad nöl ri abma.   
\p
\v 3 Nöbö nɨ Taitas nuŋ Grik yöbö aku, jɨ nugwo uña ödörönɨŋö, rön, yadölim.  
\v 4 \x - \xo 2:4 \xt Gal 1:7; 5:1,13\x*Makwam nöbö bli inakmönö hörön, Krais Jisas nöbö nuŋ bli röxg nɨgön, tar hön an pɨsaŋ mɨdmä. Makwam an Krais Jisas nugwo cɨrɨp gɨ mɨdön, Juda lo mönö keir keir adaku rɨmɨdölöl, tar mɨd ri ab gɨ mɨdmɨdöl aku, ñɨŋ nugumɨn, höbwab ñɨŋa gwogwo röŋa. Juda lo mönö keir keir adaku rɨŋ, me rön, hön inakmönö aku hör yadmä.  
\v 5 Makwam Krais mönö wä aku mönö ma akwör mɨdaŋ, ñɨŋ mönö mɨ akwör nugw pɨne, rön, an inakmönö hörim mönö aku pölmɨŋ.   
\p
\v 6 Makwam nöbö mö Jisas nugw pön nöbö dib röxg mɨdmɨdöi bla ñɨŋ mönö bli nɨ yadölim. Nöbö dib röxg yadmɨdla, jɨ ñɨŋ nöbö dib mönö nöbö ulmɨdö aku nɨ hör ap i röxa. God nuŋ nöbö diba pɨ ri abna, nöbö ulmɨdö pɨ ri aböinö, rön, rɨb aliö akuyöbö yöx nugwöl.  
\v 7 \x - \xo 2:7 \xt Apos 22:21\x*Makwam ñɨŋ nugumä, God nuŋ Pita aipam nɨ aipam mönö wä nuŋwa yad nöl yönɨb mabö aku yad nɨgöŋa. God Pita nugwo yad nɨgmɨn, uña ödöröi nöbö mö bla ñɨgö yad nöl yönmɨda. Nɨ kwo algör ör yad nɨgmɨn, uña ödörölöi nöbö mö bla ñɨgö yad nöl yönmɨdla.  
\v 8 Aku nugwön yadmä, “God Pita nugwo ölɨsö nuŋwa nölön nugwidɨx mɨdmɨn nugugɨrön, nuŋ du uña ödöröi nöbö mö akuyöbö ñɨgö Krais mönö wä pön dub nöbö mɨd aku, Pol nugwo kwo algör ör ölɨsö nuŋwa nölön nugwidɨx mɨdmɨn nugugɨrön, nuŋ du uña ödörölöi nöbö mö akuyöbö ñɨgö Krais mönö wä pön dub nöbö mɨdö,” rɨmä.  
\v 9 Jems, Pita, Jon ñɨgö nöbö dib me rɨmɨdöi nöbö bla, God nɨ mabö aku nölöŋ aku nugwön, mabö ana adö paŋyöbö iör rölɨŋö, rön, Banabas an nöbö hogwa iŋ palmä. Aliö alön, an mönö paŋyöbö i nɨg ödör nɨgmɨŋa nugwön ñɨŋ yadmä, “Banabas Pol nöbö hogwa duön Juda nöbö mö yöi akuyöbö ñɨgö Krais mönö wä aku yad nölɨŋ, an piöŋö du uña ödöröi nöbö mö akuyöbö ñɨgö Krais mönö wä aku yad nöinɨŋö,” rɨmä.  
\v 10 \x - \xo 2:10 \xt Apos 11:29-30\x*Makwam ñɨŋ mönö paŋyöbö i yadön yadmä, “Duön mögörɨb piaku yönön, nöbö mö Jisas nugw pɨmɨdöi akuyöbö ñɨgö yadɨŋ, Jerusalem kɨ mɨdöi nöbö mö lɨblɨb rɨm mɨdöi akuyöbö ñɨgö uplöbölɨŋ; ñɨgö rɨg bli nölɨŋ,” me rɨmä. Aliö yadim mönö aku, nɨ keir cɨnö, rɨmön, nɨ mɨ wä ra.   
\s1 Pol nuŋ Pita yadyöxöŋa  
\p
\v 11 Makwam mai Pita taun dib Adiok hön, mag akuyöbö keir rɨmɨn, mag wä i röiaŋö, rön, nugwo wöxnö yadyöxma.  
\v 12 \x - \xo 2:12 \xt Apos 11:3\x*Aku agapɨm: nuŋ höd Juda nöbö mö yöi mibɨl bla mɨdön, nöbö mö Jisas nugw pim bla pɨsaŋ ap nɨgiö nɨgön nɨmmɨda. Jɨ mai Jems nöbö nuŋ bli Jerusalem yöbö hömä. Jems nöbö bla nɨ yajöña, “Naŋ pödpöd rɨmɨn nöbö uña ödörölöi piaku pɨsaŋ ap nɨmmɨdlö,” cöñɨŋö, rön, ipöxön, mai Juda nöbö mö yöi piaku pɨsaŋ ap nɨmölöŋ.  
\v 13 Almɨn, Juda nöbö mö höd röd du mögörɨb piaku mɨdim bla, alöŋ aku nugwön, ñɨŋ kwo algör rɨmɨdmä. Haul Banabas kwo algör nugwön, ñɨŋ rɨmɨdim mag akwör rɨmɨdöŋa.   
\p
\v 14 Jɨ Jisas mönö wä aku aliö röböxmä aku nugwön, nöbö mö bla magalɨg nugugu mɨdɨm nugugɨrön, nɨ Pita nugwo yadma, “Nagö Juda yöbö nöbö aku, jɨ Juda nöbö mö yöi akuyöbö röxg rɨmɨdlö. Jɨ weik pödpöd rɨmɨn naŋ keir asɨx nɨgön, Juda nöbö mö yöi akuyöbö ñɨgö, an Juda nöbö mö rɨg rɨmɨdöl rɨmɨdöl akuyöbö cɨne, rön, yadmɨdlö?” rɨma.   
\p
\v 15 Acö mam anɨŋ yöx pön hem aku, Juda nöbö mö yöx pön hömä. Anɨŋ Juda nöbö mö yöi akuyöbö yöx pön hölim.  
\v 16 \x - \xo 2:16 \xt Apos 15:10-11; Rom 3:20-28; Gal 3:11\x*Makwam an Juda nöbö mö nugwöla, nöbö mö lo mönö adaku rɨm dum, God ñɨgö nugwön, nöbö mö kömö wä nɨ me rön yaden. Nöbö mö akuyöbö, Jisas Krais anɨŋ ñöx nɨgön wöröxöŋö, rön, nugwo nugw pöi nöbö mö bla akwör mɨ, God ñɨgö nugwön, nöbö mö kömö wä nɨ, me cöna. An Juda nöbö mö kwo algör ör lo mönö adaku rɨmɨn dum, God nugumɨn nöbö mö kömö wä nuŋwa mɨdölöl. Krais Jisas anɨŋ ñöx nɨgön wöröxöŋö, rön, nugwo nugw pöñ aku mɨ, God nugumɨn an nöbö mö kömö wä nuŋwa mɨdöla.   
\p
\v 17 Rɨb ana yöx nugwöl aku, Krais mönö wä aku nugw pɨm, Krais anɨŋ pɨ nuŋ keir pɨsaŋ pɨ nɨgliu nöl nɨgön aku mɨ, God nuŋ anɨŋ nöbö mö kömö wä nɨ, me cöna. Jɨ Krais mönö wä aku nugwön, an nöbö mö magalɨg ap kib mag gwogwo rɨmɨdöl aku wöxnö nugwöla. An Juda nöbö mö nugumɨn, Juda nöbö mö yöi akuyöbö ap kib mag gwogwo rɨbä mɨdöi mag akuyöbö, an Juda nöbö algör rɨbä maga rɨm mɨdöla. Makwam, nöbö mö bli yajöña, Krais nuŋ keir ap kib mag gwogwo rɨb mag aku rɨ gö nɨgönɨŋö, cöña. Aku mɨ wöhö.  
\v 18 An wopik nugwöla, Juda lo mönö hörɨrör rɨg yad mag akuyöbö rɨmɨn, God iŋ wödön anɨŋ nöbö mö kömö wä nuŋwa mɨdöiŋö, ren. An wopik nugwöl mönö aku mönö inakmönö. Makwam nɨ inakmönö, mönö hödyöbö aku iswob nöbö mö bla mönö mi röxg yad nöin aku, nɨ ap kib mag gwogwo rɨb nöbö mɨdla.  
\v 19 Lo mönö nɨ pɨl pal nɨgöŋa nugwön wopik nɨ nöbäpö röxg mɨdön lo mönö aku nugwöi. Makwam wopik nɨ God nugwo wä cön adakwör cɨna. Krais bɨ katlö watlö um sö pɨl pal nɨgim aku, nɨ Krais pɨsaŋ pɨl pal nɨg gɨm wöröxma.  
\v 20 \x - \xo 2:20 \xt Gal 1:4\x*God Ha nuŋwa nɨ uliöxön wöröxöŋ aku, nɨ nugwo cɨrɨpmön mɨ, nuŋ wöröxöŋ aku, nɨ pɨsaŋ wöröxma. Makwam, nugwo cɨrɨpmön, höd rɨg mɨdmɨdɨl mag aliö akuyöbö mɨdöi. Krais nuŋ yuö nɨ kwo kömö mɨda. Weik nɨ mɨ kömö mɨdön, nugwo rɨbyöx nugumön, nɨ rɨbyöx nöl adakwör rɨmɨdla.  
\v 21 God nuŋ nöbö mö bla ñɨgö uliöxön wobön kömö pöŋ mönö wä aku röd aböin. Nöbö mö bla lo mönö hörɨrör rol aku rɨm dum, God nugwön, nöbö mö kömö wä nɨ, me röx aku, Krais anɨŋ ñöx nɨgön wöröxöŋ aku hör wöröxöxa.   
\c 3  
\s1 Ap kɨtɨb wä rɨmɨdöi akuyöbö wöhö; Jisas nugwo cɨrɨpön mɨ, God pɨsaŋ nɨgiö paŋör mɨjnɨŋa  
\p
\v 1 Galesia nöbö mö, ñɨŋ rɨb wä mɨdöl. Nöbö kai rɨm ñɨgö u pɨlmɨdöi? Jisas Krais nugwo pɨl bɨ katlö watlö um sö nɨg cɨrim mönö mag wä aku, an ñɨgö yad nöl ri abmɨn nugumä.  
\v 2 Makwam nɨ ñɨgö mönö paŋyöbö i yad nugumɨdla. Ñɨŋ höd pödpöd rɨmɨdɨm, God nuŋ Inöm nuŋ aku ñɨgö nölöŋ? Ñɨŋ lo mönö rɨg yad akuyöbö rɨm, God nuŋ Inöm nuŋ aku ñɨgö nölöŋ mönö ñɨŋ Krais mönö wä yad nölmɨŋ aku nugw pɨm, God nuŋ Inöm nuŋ aku ñɨgö nölöŋ?  
\v 3 Ñɨŋ God Inöma pön mɨ, nöbö mö kömö wä nuŋwa mɨdöi aku, jɨ weik u röxön, ölɨsö ana keir rön mɨd wä cɨnɨŋö, rön, nugwöiŋ ä?  
\v 4 Höd Krais nugw pɨm, ñɨgö rɨ gwogwam rim wop aku, nugwo röböxölim. Jɨ weik pödpöd rɨmɨn, lo mönö i yadmɨn, ñɨŋ mönö aku pön, Krais nugwo röböxbä rɨmɨdöi?  
\v 5 Nɨ yadɨŋ nugunöm. Ñɨŋ lo mönö rɨg yad akuyöbö rɨmɨn, God nuŋ Inöm nuŋ aku ñɨgö nölön ap rölɨbä akuyöbö mibɨl ñɨŋ piaku rɨ aku, mönö ñɨŋ Krais mönö wä nugwön nugw pɨm, God nuŋ Inöm nuŋ aku ñɨgö nölön ap rölɨbä akuyöbö mibɨl ñɨŋ piaku rɨ?   
\p
\v 6 \x - \xo 3:6 \xt Jen 15:6\x*Ebraham nugwo rɨbyöx nugwi. God Mönö aku kai kɨtön yadmä, “Ebraham God mönö yadöŋ aku nugw pöŋ makwam, God nugwo, nöbö kömö wä nɨ, me rö,” rɨmä.   
\p
\v 7 Makwam, nugwi. Nöbö mö God Mönö rɨg yad aku nugwön, “Mi yadö,” rön nugw pɨmɨdöi bla, Ebraham hödɨg nuŋwa mɨdöia.  
\v 8 \x - \xo 3:8 \xt Jen 12:3; Rom 4:3,16\x*God Mönö maduar ör yadöŋa, Juda nöbö mö yöi piaku, God mönö yad aku nugw pɨŋ, God ñɨgö nöbö mö kömö wä nɨ, me cönɨŋö, röŋa. Mag akwör, God Mönö maduar ör Krais mönö wä aku Ebraham nugwo yadöŋa, “Nagö mɨdlö aku mɨ, God nuŋ nöbö mö akuyöbö magalɨg ap wä nöiönɨŋö,” röŋa.  
\v 9 Ebraham God mönö yadöŋ aku nugw pɨmɨn, God nugwo pɨ ösös rɨ ri aböŋ mag akuyöbö, nöbö mö God Mönö yad aku nugwön, mi yadö, rön nugw pɨmɨdöi akuyöbö, ñɨgö kwo algör ör pɨ ösös rɨ ri aböna.   
\p
\v 10 \x - \xo 3:10 \xt Diut 27:26\x*Makwam nöbö mö lo mönö adakwör nugwön rɨmɨdɨŋ, God anɨŋ pönɨŋö, rɨmɨdöi nöbö mö bla, ölɨŋ höb dib ödöriö pöña. Aku agapɨm: God Mönö aku kai kɨtön yadmä, “Nöbö mö yön God lo mönö kai kɨtim mag akuyöbö magalɨg mai ren aku, ölɨŋ höb diba pönɨŋö,” rɨmä.   
\p
\v 11 \x - \xo 3:11 \xt Hab 2:4; Gal 2:16\x*Makwam mönö i God Mönö kai kɨtön yadmä, “Nöbö mö nɨ nugw pɨmɨdöi bla akwör mɨ, nöbö mö kömö wä na mɨdön, kömö mɨjöñɨŋö,” rɨmä. Makwam nugwöla, nöbö mö lo mönö adakwör nugwön rɨŋ diön piaku, God ñɨgö nöbö mö kömö wä nɨ, me rön, penɨm.  
\v 12 \x - \xo 3:12 \xt Lep 18:5\x*Makwam lo mönö rɨg yad akuyöbö rɨb adaku keir, Krais mönö wä aku nugw pɨb adaku keir. Nöbö mö lo mönö rɨg yad akuyöbö ölɨsö ana keir cɨnɨŋö, rɨ rɨbyöx nugwöñ bla, gwogwam cöña. God Mönö kai kɨtön yadmä, “Nöbö lo mönö hörɨrör magalɨg mai cön nöbö aku mɨ kömö diönɨŋö,” rɨmä.  
\v 13 \x - \xo 3:13 \xt Diut 21:23; Rom 8:3\x*An God lo mönö adaku rɨ wöhö nugwön, ölɨŋ höb diba pɨba rɨmɨŋ aku, jɨ Krais ölɨŋ höb dib aku pön anɨŋ wobön höbkal pöŋa. God Mönö kai kɨtön yadmä, “Bɨ höñ sö pɨl pal nɨg gɨŋ wöröxöñ nöbö bla, God nuŋ keir ölɨŋ höb paiŋö nölaŋ pöñɨŋö,” rɨmä.  
\v 14 Krais anɨŋ wobön höbkal pöŋ aku, God Ebraham nugwo mönö wä yadöŋ aku, Krais Jisas raŋ Juda nöbö mö yöi akuyöbö ap wä aku pɨŋ, me rön, alöŋa. Juda nöbö mö yöi akuyöbö mönö wä aku nugw pɨm, God nuŋ Inöm nuŋwa anɨŋ Krais nöbö mö nuŋwa nölɨba röŋa.   
\s1 Lo mönö aku keir; God cɨnö, rön, yad nɨgöŋ mönö ölɨsö ma aku keir  
\p
\v 15 Haul nöbö mölöu nöbö. Nɨ ñɨgö mönö i yajɨna. Nöbö bli mönö paŋyöbö i yad ödör nɨgön, rɨg yajöñ mag akwör cöña. Nöbö i hön mönö aku röd abön amnɨmab ren.  
\v 16 \x - \xo 3:16 \xt Jen 12:7\x*God nuŋ Ebraham ha nuŋ aku yöŋö mönö ölɨsö ma yad nɨgɨba yadöŋ aku, God Mönö aku kai kɨtön, “Ha piaku pɨsaŋ,” kai kɨtölim; “Ha nagö aku pɨsaŋ,” kai kɨtmä. Ha paŋyöbö yadmä aku, Krais nugwör yadmä.  
\v 17 \x - \xo 3:17 \xt Eks 12:40\x*Makwam nɨ yadmɨdɨl aku, God Ebraham nugwo cɨnö, rön, yad nɨgöŋ mönö aku, kɨm mɨga akwör (430) mɨdɨp duön, mai God lo mönö aku nölöŋa. Makwam, lo mönö mai nölöŋ aku pödpöd rön, mönö ölɨsö ma höd yad nɨgöŋ aku hör ap i röxg örɨx abön? Akuyöbö alen.  
\v 18 \x - \xo 3:18 \xt Rom 4:14\x*Makwam nöbö mö lo mönö mai rɨm God ap wä nölöx aku, God höd aliö ainö röŋ mönö aku rɨbyöx nugu gör mɨdön ap wä nölöxa. Makwam God nuŋ Ebraham nugwo höd yad nɨgöŋ mönö akwör rɨbyöx nugu gör mɨdön, nuŋ keir Ebraham nugwo rɨg yad nɨgöŋ mag akwör röŋa.   
\p
\v 19 \x - \xo 3:19 \xt Apos 7:38; Rom 5:20\x*Makwam ñɨŋ yajöña, “God nuŋ Ebraham nugwo ap wä yad nɨgöŋ aku hör nöl magwaim, nuŋ pödpöd rɨmɨn lo mönö nölöŋ owa?” cöña. God nuŋ höd meme Ebraham nugwo mönö yad nɨgöŋa; mai mɨ Ha yadöŋ aku höŋa. Wop mibɨl yöraku nöbö mö ap kib mag gwogwo hörɨrör pɨlmɨdöi aku, ñɨŋ gwogwam rɨmɨdöi mag ñɨŋ aku nugwɨŋ, me rön, God ñɨgö lo mönö nölöŋa. Makwam lo mönö aku, God ejol bla akwör rag hö nöbö i nugwo nölmɨn, nuŋ piöŋö rag du nöbö mö akuyöbö ñɨgö yad nölöŋa.  
\v 20 Ebraham ha nuŋwa rɨg cönɨŋö, rön, yad nɨgöŋ mönö aku mönö diba makwam, God nuŋ keir hön Ebraham nugwo yadöŋa.   
\s1 Lo mönö aku anɨŋ mönö nölmɨda  
\p
\v 21 \x - \xo 3:21 \xt Rom 8:2-4\x*Ñɨŋ rɨb i yöx nugwön yajöña, “God anɨŋ mönö mös yadöŋa. Lo mönö yadöŋ mönö aku, mönö ölɨsö ma yad nɨgöŋ mönö aku pɨsaŋ nɨg nugugu mɨdölö,” cöña. “Mönö hogw aku hörɨrör mɨdö,” cöña. Jɨ mönö hogw aku hörɨrör mɨdöl wöhö. God nöbö mö kömö mɨdɨb lo mönö i yadöx aku, an lo adakwör nugwön rɨmɨn, God nuŋ nugwön anɨŋ nöbö mö kömö wä nuŋ me röxa. Jɨ lo akuyöbö i yadölöŋ.  
\v 22 God Mönö kai kɨtɨm aliö akwör mɨda. Nöbö mö mögörɨb akuyöbö magalɨg ap kib mag gwogwo adaku rɨm rɨm, pɨx aku ñɨgö wob nɨgmɨn, ñɨŋ kömö dub maga nɨgöl. Jɨ nöbö mö Jisas Krais nugw pöñ bla, God mönö ölɨsö ma yad nɨgöŋ mag akuyöbö, ap wä yadöŋ aku ñɨgö nöiöna.   
\p
\v 23 \x - \xo 3:23 \xt Gal 4:3\x*Krais hölöŋ wop aku, an nugwo nugw pölmɨŋ aku mɨ, kɨlabɨs nöbö kul yuadö bö rɨg mɨdmɨdöi mag akuyöbö, lo mönö anɨŋ wob yuö nɨgöŋa.  
\v 24 \x - \xo 3:24 \xt Rom 10:4\x*Anɨŋ wob yuö nɨgmɨn, mönö nölɨp duön rɨba nölɨm nugugɨrön mɨdɨm, Krais höm, an mönö wä nuŋ aku nugw pɨm, God anɨŋ nöbö mö kömö wä nuŋ, me ra.  
\v 25 Krais mönö wä aku nugw pɨmɨdöl aku mɨ, wopik lo mönö anɨŋ mönö nölɨp dumɨdöl.  
\v 26 \x - \xo 3:26 \xt Jon 1:12\x*Ñɨŋ Krais Jisas nugw pɨmɨdöi aku mɨ, ñɨŋ magalɨg God halöu ha nuŋwa mɨdöia.  
\v 27 \x - \xo 3:27 \xt Rom 6:3\x*Ñɨŋ röbö palön Krais nugwo cɨrɨpön mɨdöi aku mɨ, ñɨŋ Krais röxg keir yoŋyöbö bokwɨr nɨgöia.  
\v 28 \x - \xo 3:28 \xt Rom 10:12\x*Makwam, Juda il aku hör, Grik il aku hör mɨdölöi; nöbö mö nag mabö rɨmɨdöi akuyöbö hör, nöbö mö rɨb ñɨŋa keir yöx nugwön mabö rɨmɨdöi akuyöbö hör mɨdölöi; nöbö il aku hör, mö il aku hör mɨdölöi; ñɨŋ Krais Jisas nöbö mö nuŋwa mɨdöi aku, ila mɨ paŋyöbö iör mɨdöia.   
\p
\v 29 \x - \xo 3:29 \xt Rom 4:13\x*Ñɨŋ nöbö mö Krais adö mɨdöi piaku, ñɨŋ Ebraham nöbö mö il nuŋwa mɨdöia nugwön God nuŋ Ebraham mönö ölɨsö ma yad nɨgön, cɨnö, rön yadöŋ mag akuyöbö, ñɨgö kwo algör paŋ mag akwör cöna.   
\c 4  
\s1 Krais nuŋwör rɨmɨn God halöu ha nuŋwa mɨdöla  
\p
\v 1 Mönö nɨ yadmɨdɨl kɨ aliö mɨda: nöbö mö bla wöröxɨŋ, ha ñɨŋ bla mai dib röxön ap aŋö bla pöña. Jɨ halöu ha haŋala mɨdön peñ; dib röxön mönö, ap piaku magalɨg pöña. Makwam, halöu ha piaku ap mɨga mɨd aku, jɨ ñɨŋ halöu ha haŋala mɨdöi mag akuyöbö, ñɨŋ nöbö mö nag mabö rɨmɨdöi aliö akuyöbö akwör mɨdöia.  
\v 2 Makwam nöbö mö halöu ha piaku ñɨgö nugwidɨx mɨdmɨdöi piaku, al aliö cɨne, rön, yadɨp duön, rɨg ap ñɨŋ bla nugwidɨx mɨdɨm mɨdɨm, nuö yad nɨgöŋ wop akwör, ap ñɨŋ piaku pɨmɨdöia.  
\v 3 \x - \xo 4:3 \xt Kol 2:20\x*Makwam mag aliö akuyöbö akwör, an halöu ha haŋal röxg mɨdön rɨbyöx nugw ri aböinɨŋ, kɨjaki, nöbäpö höjöl, ap agap apɨm piaku mönö kai yadmä aku pön, nag mabö rɨb nöbö mö ñɨŋ bli röxg mɨdmɨdöla.  
\v 4 \x - \xo 4:4-5 \xt Jon 1:14; Rom 1:3\x*Jɨ God yad nɨgöŋ wop aku mödö wöxnö nɨgmɨn, God Ha nuŋ aku nugwo agal abmɨn, Juda mö i Ha aku yöx pön höŋa. Yöx pön höm, nuŋ Juda lo mönö adaku nugwön, mɨdɨp duön,  
\v 5 Juda nöbö mö lo mönö nugumɨdöi akuyöbö wobön höbkal pöŋa. Ñɨgö wobön höbkal pöŋ aku, an God halöu ha nuŋwa ödöriö mɨjnɨŋö, rön, röŋa.  
\v 6 \x - \xo 4:6-7 \xt Rom 8:15-17\x*Ñɨŋ halöu ha nuŋwa ödöriö mɨdöi aku, God nuŋ Ha nuŋwa Inöm nuŋ aku yad abmɨn, Inöm aku nuŋ yuö an kwo höŋ aku mɨ, an God nugwo “Aba,\f + \fr 4:6 \ft Jisas Arameik mönö nɨgmɨda. “Aba” me röŋ mönö mag aku il aku “Acö.”\f* Acö,” me rɨmɨdöla.  
\v 7 Makwam, ñɨŋ nöbö mö, kɨjaki nag mabö rɨb nöbö mö röxg mɨdmɨdöi piaku, weik God halöu ha nuŋwa mɨdöi aku mɨ, God halöu ha nuŋwa ñɨgö mönö ölɨsö ma yad nɨgön, “Ñɨgö ap wä bla nöinö,” röŋ mönö aku, mönö ñɨŋ ödöriö.   
\s1 Pol Galesia nöbö mö yadöŋa, “Ñɨgö rɨb mɨga yöx nugumɨdlö,” röŋa  
\p
\v 8 Makwam höd ñɨŋ God nugw pɨmɨdölöi wop aku, ñɨŋ nag mabö rɨb nöbö mö röxg mɨdön, ap inakmönö bla höjöpal gɨrön, ipöx gɨrön, rɨ mɨdɨp duön, mɨd ri abmɨdölöi.  
\v 9 Jɨ weik ñɨŋ God nugw pɨmɨdöia. Ñɨŋ God nugwo nugwön pölöi; nuŋwör ñɨgö nugwön pa. Makwam pödpöd rɨmɨn ñɨŋ höbkal duön, höd rɨ gwogwam rɨmɨdöi mag akuyöbö iswob rɨba rɨmɨdöi? Almɨdöi aku, iswob nag mabö rɨb nöbö mö bla röxg öliöx mɨjnɨŋö, rön, rɨmɨdöi ä?  
\v 10 \x - \xo 4:10 \xt Rom 14:5; Kol 2:16\x*Nöbö mö bla öim wopik wop dib me rɨmɨdöi mag aliö akuyöbö, ñɨŋ kwo paŋ mag aliö akwör rön, wopik wop dib, röun kɨ röun dib, kɨm kɨ kɨm dib me rɨmɨdöia. Aliö alön, rɨ gwogwam rɨmɨdöia.  
\v 11 Makwam, nɨ mönö wä ñɨgö yad nölmön nugwim aku, weik röböxbä maga rö, rön, ñɨgö rɨb mɨga yöx nugumɨdla.   
\p
\v 12 Haul nöbö mölöu nöbö. Nɨ ñɨgö lɨb pɨlɨm nugwön ususör rön yadmɨdla! Nɨ höd Juda lo mönö nugumɨdɨl akuyöbö röböxön, ñɨŋ hör rɨg mɨdmɨdöi mag akwör rɨg mɨdɨl aku, ñɨŋ kwo algör ör lo mönö aku röböxön, nɨ rɨg mɨdɨl mag aliö akuyöbö mɨjöña. Höd ñɨŋ nɨ rɨ gwogwam rölim.  
\v 13 Ñɨŋ nugwöia, höd nɨ ap röŋ aku mɨ, nɨ u mögörɨb ñɨŋ yöraku mɨdön, ñɨgö mönö mag wä aku yad nölma.  
\v 14 Nɨ ap röŋ aku, ñɨŋ öliöxmɨdmä, jɨ ñɨŋ nɨ ipɨtmɨn, röböxölim; God ejol i mönö Krais Jisas nuŋ keir höm pɨ ösös rɨ ri aböyɨx mag akuyöbö, nɨ aliö pɨ ösös rɨ ri abmä.  
\v 15 Ñɨŋ höd mɨ ödöriö wahax pɨ gɨrön nɨ pɨ ri abön, ögwö yöxön, mämäg ñɨŋ bla pɨ pugul nɨ nölɨbä maga röx aku, amɨn pɨ pugul nölöyɨxa.  
\v 16 Makwam weik nɨ pödpöd rɨmɨn röböxöi? Mönö mi yadɨm adaku nugumɨn ölɨsö wölmɨn, nɨ ipɨtmɨn nugwöi ä?   
\p
\v 17 Nöbö mö ñɨgö mönö nölmɨdöi bla, rɨb gwogwo yöx nugwön akuyöbö almɨdöia. Pol nöbö piaku röböxön, mönö an yadmɨdöl akwör mai dine, rön, almɨdöia.  
\v 18 Nöbö mö usus rön ñɨgö mag wä rɨ ri aböñ aku wä. Makwam ñɨŋ öim öim mag akwör rɨŋ. Nɨ ñɨŋ pɨsaŋ mɨjɨn wop aku aipam, pad piaku mɨjɨn wop aku aipam ñɨgö rɨbyöx nugwön mag wä rɨ ri aböñ aku wä. Makwam nɨ pad piaku mɨjɨn wop aku ñɨgö inakmönö hörön rɨmɨdöi mag aku, wä röl.   
\p
\v 19 Makwam halöu ha madmag yöbö nɨ bla. Höd, “Krais mönö wä aku yad nölmön, ñɨŋ nugw pɨŋ, Krais yuörɨb ñɨgö kwo mɨdaŋ,” me rön, ñɨgö yad nöl ri abön rɨmɨdɨl aku, mö bla halöu ha yöx pön höba rɨm, ölɨŋ diba rɨg pɨl mag akuyöbö, nɨ röŋa. Makwam weik iswob, Krais ñɨgö yuörɨb kwo mɨdaŋ, me rön, ñɨgö yad nöl ri abmɨdɨl kɨ, mö halöu ha yöx pön höba rɨm, ölɨŋ diba rɨg pɨl mag akuyöbö, nɨ iswob rɨmɨda.  
\v 20 Nɨ ñɨŋ pɨsaŋ mɨdlöx aku, mönö kai pön yajɨnö, rön, nugulöx aku, jɨ pad pik mɨdɨl aku mɨ, nɨ ñɨgö rɨb mɨga yöx nugumön, rɨb na met um ha.   
\p
\v 21 Makwam ñɨŋ lo mönö akwör nugunɨŋö, rɨmɨdöi aku, nɨ nugula ñɨŋ lo mönö yadöŋ aku nugw ri abölim.  
\v 22 \x - \xo 4:22 \xt Jen 16:15; 21:2\x*Mönö aku kai kɨtön yadmä, “Ebraham ha mös yöx pön höŋa. Ha nuŋ i, halöu mö i Ebraham mönɨŋ aku nugwo nag mabö rɨ nölmɨd mö aku pön ha yöx pön höŋa; ha nuŋ i, nag mabö rɨmɨdöl mö aku, mönɨŋ nuŋ ödöriö aku pɨsaŋ yöx pön hö,” rɨmä.  
\v 23 \x - \xo 4:23 \xt Rom 9:7-9\x*Nag mabö rɨ nölmɨd mönɨŋa yöx pön höŋ ha aku, halöu ha rɨg yöx pön hömɨdöi mag aliö akuyöbö yöx pön höŋa; jɨ rɨb nuŋwa keir yöx nugwön rɨmɨd mönɨŋ aku, mö wösɨma mɨdɨm, God nuŋ Ebraham nugwo mönö ölɨsö ma rɨg yad nɨgön, ha i yöx pön hönaŋö, rön, rɨg yadöŋ mag akwör ha i yöx pön höŋa.   
\p
\v 24 Haiwo adö aliö akuyöbö, mönö bli höd röxg mɨda. Mö mös, mönö ölɨsö ma yad nɨgɨb mös. Mönö ölɨsö ma yad nɨgɨb i Önöŋ Pɨd Sainai yöbö hön, halöu ha yöx pön höm, ñɨŋ nag mabö akwör rɨ gör mɨjöña; Hega maku pal.  
\v 25 Mö Hega nuŋ Önöŋ Pɨd Sainai mögörɨb Arebia yöraku yöbö mö. Nuŋ taun dib Jerusalem weik rɨg mɨd akuyöbö mɨda. Aku agapɨm: Jerusalem aipam halöu ha nuŋ pia aipam nag mabö rɨmɨdöia.  
\v 26 \x - \xo 4:26 \xt Hib 12:22; Rep 21:2,10\x*Makwam Jerusalem adöx yöd röul adö kau sö mɨd aku, nöbö mö nag mabö rön dueñ. Mögörɨb aku mam an.   
\p
\v 27 \x - \xo 4:27 \xt Ais 54:1\x*Maduar ör wopal i God Mönö kai kɨtön yadmä,  
\q1 “Mö wösɨm halöu ha yöx pön höl aku,  
\q2 mɨ ödöriö wahax pöna.  
\q1 Mö ha pön hönöb rɨmɨn nɨmöl aku,  
\q2 wä raŋ nugugɨrön, wahax pöna.  
\q1 Mö wösɨm aku,  
\q2 il nuŋwa diba mɨdɨba rɨmɨdöia;  
\q1 jɨ mö nöbönɨŋa pɨsaŋ yönmɨdöi aku,  
\q2 il nuŋwa diba mɨdenɨŋö,” rɨmä.   
\p
\v 28 \x - \xo 4:28 \xt Jen 15:4-5; Rom 9:7\x*Haul nöbö mölöu nöbö. God nuŋ mönö ölɨsö ma yad nɨgmɨn, Sera nuŋ Aisak yöx pön höŋa. Mag aliö akuyöbö, God mönö ölɨsö ma yad nɨgmɨn, ñɨŋ halöu ha nuŋwa mɨdöia. Makwam, ñɨŋ Aisak röxg mɨdöia.   
\p
\v 29 \x - \xo 4:29-30 \xt Jen 21:9-10; Jon 8:35\x*Wop aku, Ebraham ha nuŋwa nöbö mö halöu ha rɨg yöx pön hömɨdöi mag akuyöbö yöx pön höŋ ha aku, öbɨlön, pɨgnɨŋ nöbö God Inöma rɨmɨn yöx pön höŋ ha aku nugwo nugumɨn, ölɨsö wölɨm, rɨ gwogwam röŋa. Makwam mag akuyöbö, weik Juda nöbö mö lo mönö nugumɨdöi bla, anɨŋ nöbö mö Jisas nugw pɨmɨdöl bla algör ör rɨmɨdöia.   
\p
\v 30 God Mönö aku kai kɨtön yadmä, “Nag mabö rɨ nölɨb mö nuömarö hogwa ñɨgö yad abö. Nag mabö rɨ nölɨb mö ha nuŋ aku, naŋ mö ödöriö pön ha yöx pön hömö ha aku, ap nuŋ bli penɨŋö,” rɨmä.   
\p
\v 31 Makwam, haul nöbö mölöu nöbö nugwi! An nag mabö rɨ nölmɨd mö aku halöu ha nuŋwa mɨdölöl; an nag mabö rɨmɨdöl mö aku, Ebraham ödöriö pöŋ mö aku halöu ha nuŋwa mɨdöla.   
\c 5  
\s1 Naga mɨdmɨŋa, Krais anɨŋ wobön höbkal pöŋ aku mɨ, Juda lo mönö bla lo an yöi  
\p
\v 1 Krais anɨŋ aŋadö wobön höbkal pöŋ aku, mai Juda lo mönö i anɨŋ mönö diba yadölaŋ, me rön, anɨŋ wobön höbkal pöŋa. Krais alöŋ mag aku rɨbyöx nugu gör mɨjöña; höd Juda lo mönö aku nöbö dib ñɨŋ i röxg nɨgmɨn, nugwo nöbö mö nag mabö rɨbi röxg mɨdmɨdmä aku, iswob höbkal dueñɨm. \fig Höd Juda lo mönö aku nöbö dib ñɨŋ i röxg nɨgmɨn, nugwo nöbö mö nag mabö rɨbi röxg mɨdmɨdmä aku, iswob höbkal dueñɨm.|alt="man plowing with oxen" src="HK00019B.TIF" size="col" ref="5:1" \fig*  
\v 2 Nɨ Pol ñɨgö mönö yadmɨdɨl kɨ nugw ri aböña! Juda ada mönö ana pɨne, rɨmɨdöi akuyöbö ñɨgö yöwö rɨŋ, ñɨŋ uñ ñɨgö ödöcöñ aku, mai Krais ñɨgö rɨ nölɨb maga nɨgen.  
\v 3 Nɨ ñɨgö iswob yad nöl ri abɨba rɨmɨdla! Nöbö piaku mönö ana pɨne, rɨmɨdöi akuyöbö ñɨgö yöwö rɨŋ, ñɨŋ uñ ñɨgö ödöcöñ aku, mai ñɨŋ Juda lo mönö aku magalɨg pön mai diöña.  
\v 4 Ñɨŋ, “Juda lo mönö mai rɨŋ duaŋ, God anɨŋ nugwön, ‘Nöbö mö kömö wä nɨ,’ me cönɨŋö,” rön rɨbyöx nugumɨdöi nöbö mö piaku, Krais nugwo röböxöia; nöbö mö nuŋwa mɨdölöi. Ñɨŋ aliö nugumɨdöi aku, Krais ñɨgö uliöxön pɨb maga nɨgöl.  
\v 5 Jɨ God Inöma yuörɨb an kwo mɨd nöbö mö piaku, God anɨŋ nugwön, “Nöbö mö kömö wä nɨ,” me cön wop aku pöx mɨdön wä rɨm nugugɨrön, rɨbyöx gɨba alɨg mɨdöla.  
\v 6 \x - \xo 5:6 \xt 1Kor 7:19; Gal 6:15\x*Nöbö mö Krais Jisas nugwo cɨrɨpön mɨdöi piaku, uña ödörönö ödöröl aku hör ap. Ap diba paŋyöbö iör mɨda: Krais nugw pön, nöbö mö akuyöbö ñɨgö madmag nɨgnɨŋa.   
\p
\v 7 Ñɨŋ höd yön ri abmɨdöi aku, jɨ weik nöbö kai ñɨgö mönö inakmönö hörmɨdmɨn nugwön mönö mɨ aku röböxöi?  
\v 8 God ñɨgö yad wö rɨmɨd aku, nuŋ ñɨgö mönö inakmönö aliö akuyöbö hörmɨdöl.  
\v 9 \x - \xo 5:9 \xt 1Kor 5:6\x*Nöbö mö bla ap is me rɨmɨdöi aku mönö i yadön yadöia, “Is ul mɨŋi wit mag hauya wi yöj möl dib bö alɨg nɨgɨm, is aku keir dumɨd dumɨd wit mag haui aku wöl dib röxönɨŋö,” röia.  
\v 10 \x - \xo 5:10 \xt 2Kor 11:15; Gal 1:7\x*Krais pɨsaŋ nɨgiö nɨgön mɨdöl makwam, nɨ rɨbyöx nugula, mönö na yadmɨdɨl kɨ ñɨŋ keir paŋ aliar nugwöña. Makwam nöbö kai nuŋ hön, inakmönö hörön yadɨm, ñɨŋ rɨb i rɨb i yöxmɨdöi aku, nöbö aku mönö diba yöxön paiŋö ölɨŋ höb pöna.   
\p
\v 11 Makwam haul nöbö mölöu nöbö nugwi! Nɨ Krais nugw pɨmɨdöi nöbö mö bla ñɨgö uña ödöcɨne, rɨlöxisöŋö, nöbö piaku nɨ rɨ gwogwam rölöyɨx. Nɨ uña ödöcɨne, rɨlöxisöŋö, Krais nuŋ nöbö mö piaku ñöx nɨgön bɨ katlö watlö um sö wöröxöŋ mönö wä aku nugumɨn ölɨsö wölölöx.  
\v 12 Makwam rɨb na, nöbö inakmönö hörmɨn ñɨŋ gwogwam rɨmɨdöi, nöbö piaku ñɨgör aŋadö ödöcöñ aku waiö!   
\p
\v 13 \x - \xo 5:13 \xt 1Pit 2:16\x*Makwam haul nöbö mölöu nöbö. Krais anɨŋ aŋadö wobön höbkal pöŋ aku, mai Juda lo mönö i anɨŋ mönö diba yadölaŋ, me rön, anɨŋ wobön höbkal pöŋa. Makwam rɨb aku yöxön kwönö, rɨb ñɨŋa keir yöxön amnör rɨmɨjeñ; nöbö mö akuyöbö ñɨgö uliöxön, pɨ ösös rɨ ri aböña.  
\v 14 \x - \xo 5:14 \xt Lep 19:18; Rom 13:9\x*God lo mönö aku magalɨg pɨ nɨgliu nölmɨn, mönö mag paŋyöbö iör mɨda: “Naŋ naŋ keir madmag rɨg nɨglö mag akuyöbö, nöbö mö hör akwebö algör ör madmag nɨgö.”  
\v 15 Makwam, ñɨŋ keir nugw ri aböña. Hön wöñö bla rɨg rɨmɨdöi mag akuyöbö ölɨsö wölaŋ, ñɨŋ nuö nuö cöñ aku, ñɨŋ magalɨg pɨn bɨcöña.   
\s1 Rɨb hör yöxmɨdöi adaku röböxön, God Inöma rɨbyöx nöiön adakwör cöña  
\p
\v 16 Makwam, ñɨgö yadmɨdla, God Inöma ñɨgö rɨba nöiön adakwör cöña. Almɨjöñ aku mɨ, rɨb ñɨŋa keir yöxön ap kib mag gwogwo rɨmɨdöi adaku röböxöña.  
\v 17 \x - \xo 5:17 \xt Rom 7:15-23\x*Rɨb mag hogw aku, rɨb mag i adöi pɨxɨp diöna, rɨb mag i adöi pɨxɨp diön aku mɨ, cɨnɨŋö cöñ adaku rɨbä maga nɨgen.  
\v 18 Jɨ God Inöma ñɨgö rɨba nölaŋ mag akwör cöñ aku, Juda lo mönö bla lo ñɨŋ yöi.  
\v 19 \x - \xo 5:19-21 \xt 1Kor 6:9-10\x*Nöbö mö rɨb ñɨŋa keir yöx nugwön rɨmɨdöi adaku, mö kib nöbö kib rön, amnör rɨp yönön, mɨ rɨ gwogwam rön,  
\v 20 god inakmönö piaku höjöpalön, kɨj rön, nöbö mö bla ñɨgö rɨb gwogwo yöx nugwön, nuö nuö rön, ap ñɨŋ bla ap nɨ i alɨg mɨdölö rön, mɨ ölɨsö wölmɨn nugwön, nɨ keir nöbö diba mɨjɨnö, rön, nuö nuö yadön, asɨx du hörɨrör mɨdön,  
\v 21 ap ñɨŋ piaku nɨ i röxg mɨdöxisöŋö, rön, röbö ölɨsö nɨmön u pɨlön, ap mag mɨga akwör nɨmön, mag nugub nugwölɨba rön, mɨ rɨ gwogwam röia. Nɨ ñɨgö höd yadɨm mönö aku weik iswob ñɨgö yadmɨdla: nöbö mö mag akuyöbö rɨmɨdöi piaku, God ñɨgö pön nugwidɨx mɨdenɨm.   
\p
\v 22 Jɨ nöbö mö God Inöma ñɨgö rɨba nölmɨn nugugɨrön rɨm dumɨd akuyöbö, nöbö mö akuyöbö madmag nɨgön, wahax pön, höbwab höimölɨba mɨdön, nöbö mö bla uliöxön pɨ ösös rɨ ri abön, mönö ñɨŋ keir yajöñ mag akwör rön,  
\v 23 nöbö mö bli pɨsaŋ mönö höimöliö nɨgön pɨ ri abön, nöbö mö bli ñɨgö rɨ gwogwam rɨŋ, paiŋö ölɨsö rödmɨjeñ. Aiöñ aku, lo mönö i ñɨgö mönö diba yaden.   
\p
\v 24 \x - \xo 5:24 \xt Rom 6:6; Kol 3:5\x*An Krais Jisas nöbö mö nuŋwa, rɨb hör yöxön amnɨmab rɨmɨdöl mag aku röböxöla. Almɨdöl mag aku bɨ katlö watlö um sö Krais Jisas pɨsaŋ wöröxöŋa.  
\v 25 Makwam, God Inöma nuŋ anɨŋ kömö mag yoŋyöbö nölmɨn, kömö mɨdöl aku mɨ, God Inöma ap agapɨm anɨŋ yajön aku, paŋ mag akwör cɨnɨŋa.  
\v 26 \x - \xo 5:26 \xt Pil 2:3\x*Makwam an keir ib diba mɨdaŋ, me rön, nuö nuö yadön, ap ñɨŋ akuyöbö ap na alɨg mɨdöxisöŋö, rön, rɨbyöx nugwöinɨŋ.   
\c 6  
\s1 Nöbö mö bla madmag nɨgön, pɨ ösös rɨ ri aböña  
\p
\v 1 \x - \xo 6:1 \xt Mat 18:15\x*Haul nöbö mölöu nöbö. Nöbö mö an bli ap kib mag gwogwo adö bli rɨmɨjöñ aku, ñɨŋ nöbö mö God Inöma nuŋ yuö ñɨŋ kwo mɨd nöbö mö bla, ñɨgö mönö höimöliö mɨda yadön, yad nöl ri abɨŋ, yörbö mɨd ri abɨŋ. “Wop bli an kwo algör ör rɨbä maga rö,” rön, nugw ri aböña.  
\v 2 \x - \xo 6:2 \xt Rom 15:1\x*Nöbö mö ana bli ömörö pɨmɨdɨŋ, ñɨgö uliöxön nugwidɨx mɨdɨŋ, ñɨŋ mɨd ri abɨŋ. Akuyöbö aiöñ aku, Krais lo nuŋ rɨg yadmɨd mag akuyöbö cöña.  
\v 3 An keir ap wä i mɨdöl. Nöbö mö bli, an keir nöbö mö wä me cöñ aku, inakmönö höcöña.  
\v 4 Nöbö aku nöbö wä mönö nɨ nöbö wä, me rön, aliö rɨbyöx nugumɨjeñ; nɨ keir mag wä rɨlönö mag wä röiö, rön, rɨb akwör yöx nugwöña.  
\v 5 \x - \xo 6:5 \xt Rom 14:12\x*Aku agapɨm: an paŋ paŋ ömörö hörɨrör mɨd aku nugwön, pödpöd pödpöd rön mɨd ri abnɨŋ aku, an keir nugw ri abnɨŋa.   
\p
\v 6 \x - \xo 6:6 \xt 1Kor 9:11,14\x*Makwam nöbö mö Krais mönö wä yad nölmɨdöi bla, nöbö mö mönö aku nugumɨdöi bla, mönö yad nölɨb nöbö mö piaku ñɨgö uplöbölɨŋ; ap wä ñɨŋa mɨd bla ñɨgö bli nuöm nɨg nölɨŋ.   
\p
\v 7 \x - \xo 6:7-8 \xt Rom 8:13\x*Makwam, God nöbö u, nɨ ap kib mag gwogwo cɨn aku nugwenɨŋö, rön, nugumɨjeñ. Cɨnɨŋ mag akuyöbö, anɨŋ paiŋö kwo algör cöna. An nugwöla, ap yunɨŋ akwör pɨliöx rag hönɨŋa; hör ap bli pɨliöx rag höinɨŋ.  
\v 8 Rɨb ana keir yöx nugwöl akuyöbö ap yunɨŋö, cɨnɨŋ aku, ödöi gwogwo du gɨrön, aŋadö pɨn bɨrön, rɨn öim yönmɨd möla dub mag aku pɨliöx rag hönɨŋa. Makwam God Inöma rɨba nöl aliar ap yunɨŋö, cɨnɨŋ aku, God Inöma anɨŋ raŋ, kömö öim mɨdɨb mag aku pɨliöx rag hönɨŋa.  
\v 9 Makwam, ipɨtmɨn nugugɨrön, mag wä rɨ ri aböl mag akwör röböxöinɨŋ, kwockwoc pal ap yuön, mai ap mag wä pɨliöx rag hönɨŋa.  
\v 10 Makwam ap nɨmɨb aku ölɨsö pɨlöl wop kɨ, nöbö mö Krais adö mɨdöi bla ñɨgö pɨ ri abɨb maga rɨmɨjön aku, pɨ ri abnɨm. Makwam nöbö mö hör piaku ñɨgö magalɨg paŋ mag akwör cɨnɨm.   
\s1 Krais an ñöx nɨgön bɨ katlö watlö um sö wöröxöŋ akwör ap dibɨm  
\p
\v 11 Nɨ yadmön, nöböhöd na i köp kɨ kai kɨta. Makwam weik imag na keir kai kɨtmɨdɨl aku mɨ, mönö mag dib dib akuyöbö kai kɨtmɨdla.   
\p
\v 12 Nöbö mɨxɨña akwör nugwön, aku mag wä, aku mag gwogwo, me rɨmɨdöi nöbö bla, usus rön uña ödöcɨne, rɨmɨdöia. An Krais bɨ bɨ katlö watlö um sö wöröxöŋ mönö aku yadɨŋ, Juda nöbö bli ölɨsö rödön anɨŋ rɨ gwogwam cöñɨŋö, rön, ipöxön aliö yadöia.  
\v 13 Uñ ñɨŋa keir ödöröi aku, jɨ Juda lo mönö bla magalɨg mai duölöi. Ñɨgö uña ödöcɨne, rɨmɨdöi aku, mai ñɨŋ wahax pön, Juda nöbö bli ñɨgö yajöña, “An yadmɨn mönö ana pön mɨxɨñ ñɨŋa al aliö röiŋö,” cöña.  
\v 14 Makwam nɨ ap paŋyöbö iör rɨbyöx nugwön wahax pɨmɨdla: Jisas nɨ ñöx nɨgön bɨ katlö watlö um sö wöröxɨm, nɨ pɨsaŋ wöröxma aku nugwön mɨ, wahax pɨmɨdla. Nuŋ pɨsaŋ wöröxɨm aku, nöbö aŋadö wöröx akuyöbö alɨg mɨdmön, nöbö mö mögörɨb kɨyöbö ap ñɨŋ wahax pɨmɨdöi bla, nɨ wä röl. Makwam nöbö mö piaku algör nɨ nugumɨn, nɨ hör ap i röxg nɨgmɨn, nöbö aŋadö wöröx nöbö i röxg mɨdla.   
\p
\v 15 \x - \xo 6:15 \xt 2Kor 5:17; Gal 5:6\x*Uña ödörönö ödöröl aku hör ap. Makwam God rɨmɨn, nöbö mö yoŋyöbö wöxnö nɨgön nöbö mö nuŋwa mɨdöl aku ap dibɨm.  
\v 16 Mönö yadmɨdɨl kɨ mai dumɨdöi nöbö mö bla akwör ñɨŋ Isrel nöbö mö God nöbö mö nuŋwa ödöriö. God ñɨgö uliöxön pɨ ri abaŋ nugugɨrön ñɨŋ tar mɨd ri ab gɨ mɨjöña.   
\p
\v 17 \x - \xo 6:17 \xt 2Kor 4:10\x*Nɨ mönö mag paŋyöbö i mɨd aku ñɨgö yadɨba rɨmɨdla. Jisas mönö wä aku yadmön, nɨ palmɨn adlöi bla mɨd aku mɨ, nöbö bli hön nɨ ömörö bli pɨ nölölɨŋ.   
\p
\v 18 Haul nöbö mölöu nöbö nɨ bla. Nöbö Dib ana Jisas Krais ñɨgö uliöxön, pɨ ösös rɨ ri abön nugwidɨx mɨjöna. Mag aliö akuyöbö aku mag waiö.