\id ROM \h ROM \toc1 Fol tebe Rom kutam imi suuk kon dola kobesa uta ko \toc2 ROM \mt1 Fol tebe Rom kutam imi suuk kon dola kobesa uta ko \ib \ip \it Yesus iyo tam abiil tigiin unata, bii atol ulumi kup 26 koyo yak iinuta, Fol iyo abiip Korin kal bom-nalata, suuk kon tem weng koyo dola ko unang Fibi umi kobela kuptamo unanbu no Rom kasel Kristen unang tinum imi kobesu ko. Kale Rom boyo gavman imi abiip miton kale, kafin kutam albu bomi win uyo, Itali o agan-nuubip ko. Fol iyo, no Kristen unang tinum Rom kutam albip iyo dong daga-e-bili Yesus imi ilak uyo fomtuup duga-bilipta o age-nalata, suuk kon usiik dola ko kwaapmi unuta, bilip imi aget aa bubul aa uyo telelmipta, aaltam kota no itaman o age-nalata, suuk kon tem weng koyo dola kobesa ko. Fengmin uyo tebe Juda kasel so tinum miit migik so unang tinum alugum nuyo de imosu kuta, dok ita Yesus imi ilak uyo dola umdii, beta kup God iyo tebe bogo-nala e, “Kapmi fengmin umi yuum uyo binimanepkelu kale, tol kup tinum kelap o,” agelan-tema kale, God imi Sinik Tambal iyo maagup maagup imi fengmin umi sok uyo bopmata, bam daa imo mitam Yesus imi diim kal feba-nilip e, kamaa kuguup tambal uta kup waafuu no kelan-temip ko. Kale Fol iyo bomi sang so God imi Sinik imi tebe numi aget tem bom-nala dong daga-em-nuuba umi sang so uyo bogobe-nalata, suuk kon tem weng koyo dola kosa ko.\it* \c 1 \s1 Yesus imi kalaan tinum Fol imi ogok kemsa umi sang uta ko \sr (Ap 19:21, 23:11, 28:16,23, Rom 15:22-29) \p \v 1 Nugumal ibo nuubip aga? Kale niyo Yesus Krais imi ogok kemin tinum Fol nita kale, God yagal, kalaan tinum o age ulaa nimdu-nalata, “Kapta God imi weng tambal uyo kupka-emal o,” nage-se kale, suuk kon koyo nugumal ipmi dola kobelan o ageta ko. \p \v 2 Kale sugayok kota God yagal weng kwep daa-nala e, “Son-temu uyo, niyo unang tinum iyo nimi weng tambal boyo kobelan-temi o,” age-nalata, ilami profet ko age weng kem baga-emin tinum iyo bogobelata, tebe-nilipta, God imi weng kwep daasa uyo dola kolipta, God imi suuk kon tem kwegal nuubu kale, \v 3 God imi weng tambal boyo ilami man imi sang uta kale, numi Kamogim Yesus Krais bemi ogen dolu mitam tinum kem ke-se boyo, King Devit imi man ilop ke-se e minte, \v 4 God imi Man titil tebesa bemi atin kuguup tambal waafuu bii-se boyo, kaanata, God tebe ilami titil kiim uta ku dufolata, fen tigi molata, utamupta, beyo God imi man kalaa age-sulup kale, \v 5 God ilami aget fugunin uta, Fol iyo Yesus Krais imi ogok uyo ke-e-bom-nalata, alugum tinum miit maak maak iyo baga-e-balata, Krais imi ilak uyo do-nilip e minte, imi weng uyo tinangku no kelin o age-nalata, God iyo Krais imi sagaal diim ilep ilami kalaan tinum nimi ogok tambal koyo kopne-se ko. \v 6 Kale God iyo abiip maak maak imi tal Rom kutam albip ipmi aget ugol mungkup fuguno no ke-nalata, ibo imdep daalata, Yesus Krais imi unang tinum ke-silip ko. \p \v 7 Kale abiip miton Rom kutam albip ibo God iyo tebe ipmi aget uyo kobe-nalata, imdep daala mitam ilami unang tinum ke-silip kale, suuk kon koyo alugum ipmi dola kobelan o ageta ko. \p Kale niyo numi Aalap God sino Kamogim Yesus Krais sino ulim iyo dagaga-bilita, iyo tebe ibo telele-bilipta, ipmi aget tem uyo bilili age-bom-nilipta o ageta ko. \p \v 8 Kale nimi kamaki komi sang usiik ipmi baga-eman-temi uyo kulbu kale, ipmi Krais imi ilak fomtuup dugamin umi sang uyo bogo kwep una tala kem tebesip kale, niyo alugum ipmi aget uta fugun-bomta Yesus Krais imi win tolop diim God iyo, “Misam o,” agan tebesi kale, \v 9 niyo God imi ogok uyo titil faga-bom-nilita, suun kup weng uyo ilami man imi sang tambal uyo kupka-emin kup ke-bilita, God iyo niyo nitamsa kale, niyo bisop bogobelan-temaali kale, ipmi win uyo suun kup kufu-bomta beten uyo aman duga-e-bom no kem-nuubi kale, \v 10 niyo God iyo daga-nili e, “Kanube Aatum kabo, ‘O,’ agelap umdii, nimi ilep uyo maak kopnelapta, kota fen no itaman o,” age suun kup aman duga-em tebesi kale, \v 11 boyo dok uta ba kale, nimi aget fugunin uyo, atin ibo itaman o agan-bom-nili e minte, ibo weng uyo baga-e-bom dong daga-e-bilita, God imi Sinik iyo tebe ilami mufekmufek tambal uta kobelata, titil fagalin o agan-bom no ke-bii kale, \v 12 boyo nimi aget fugunin bomi magam uyo kulbu kale, ipmi Bisel imi ilak dugamin uyo tebe niyo dong dogopnelu e minte, nimi uyo tebe ipkil dong dogobe no keman-temup bota tebe-nuluta, ipso niso numi aget tem uyo kuntuk mobelan-temu o agan-bii ko. \p \v 13 Nimi duup-afin ibaa. Di ipkil tele utamin. Suun kup baga-bom-nili, “No ibo itaman-temi o,” agan tebesi uyo ki yak asit kek kek iyo dong daga-e-bili bilip imi Krais imi ilak dugamin uyo senganebe-suu kalaa age-nilita, ipkil mungkup dong daga-e-bom no keman o agan tebesi kuta, mufekmufek migik uta meng nimi ilep uyo ton ton kem tebesu ko. \v 14 Kale niyo God iyo bogopne-nala e, “Kabo abiip kasel skul kelin so sep kasel skul kemin binim so minte tinum utamin so tinum utamin binim so bilip iyo alugum dong daga-emal o,” age God iyo bogopne-se kale minte, \v 15 nimi aget fugunin uyo, atin ki Rom kutam albip ipkil God imi weng tambal uyo kupka-e-bom no keman o agan-bii ko. \s1 God imi weng tambal bomi titil umi sang uta ko \sr (Rom 3:21-24, 1 Kor 1:18,24) \p \v 16 Kale niyo God imi weng tambal bomi deng uyo deng kup taban-nuubi kale, boyo dok uta ba kale, God imi weng tambal boyo ilami titil maak uyo kulbu kale, boyo tii tebe alugum unang tinum mitam imi ilak dolip iyo imdep meng daa-numu kale minte, Juda kasel maak isiik Krais imi ilak do-nilip e, tinum asit kek kek ita aaltam imi ilak do no kelipta, God iyo tinum miit alop bilip iyo imdep meng ilami miit tem daa-se kale, \v 17 God imi weng tambal boyo tebe nuyo kafalebe-nulu e, “Ibo kamaki uyo Krais imi ilak uyo do tam tam unanbu top kaanan-temip kwek diliit kelan-temip uta, ipmi fengmin umi yuum uyo binimanebeluta, tol kup unang tinum ilitap kelan-temip uyo kulbu o,” agesu ko. Kale ulutap kale, God imi suuk kon tem weng uyo bogo-nulu kano, \pi1 “Tinum iyo dok ita God imi ilak uyo dola umdii, God iyo beyo bogobe-nala e, ‘Kapmi fengmin umi yuum uyo binimanepkelu kale, bogopke-nili, “Kabo tol kup tinum kelap o,” agelan-temi o,’ agelata, suun nin \m tinum kelan-tema o,” \m agesu ko. \s1 Unang tinum kwiin tagang God imi umik uga-emin umi sang uta ko \sr (Ap 14:15-17, 17:22-31) \p \v 18 Kale abiil tigiin kayaak God imi olsak tebemin kuguup kafalebela utamsup uyo kulbu kale, tinum iyo God imi kuguup uyo umik ugobe-nilip e, ilimi kuguup mafak mafak uta ke-bom-nilip e minte, fen tol weng uyo kupdaak tamagamip umdii, God iyo tebe bilip imi kuguup umi yan uyo kwaala malaak bilip imi diim abelu ogen abin so uyo utaman-nuubip kale, \v 19 bomi magam uyo kulbu kale, God iyo ilami kuguup uyo utamata e, atuk koyo unang tinum iyo tii utaman-temip kalaa age-nalata, kafalebela mitam kemanu utam-silip kale, \v 20 sugayok sugayok God imi alugum mufekmufek telelasa kulota kwep tal kaa diibelu uyo unang tinum iyo imi mufekmufek telelasa uyo utaman tebesip kale, God iyo tiin kan tinum kuta, imi mufekmufek telelasa bota tebe-nuluta, kafalebeluta, bilip iyo utamipta, God imi kuguup uyo kanupmin kalaa age utam-nimip e minte, imi titil afek suun kup nin uyo utam-nilip e minte, beyo atin God kalaa age utam no kem tebesip kale, dogobeta tinum iyo bogo-nalata, “Niyo utamita, God iyo maak alba kalaa agelin-tem ke-nilita, fenga kobi o,” agelan-temaala ko. \p \v 21 Kale God iyo atamsip kuta, “Beyo fen God ba o,” age-nilipta, imi win uyo kufu-e-bom, “Misam o,” agan-bom kem-nuubaalip binim ko. Imi aget fugunin uyo mafaganebe ilum ilum bii kobe mililanebesu kale, \v 22 ilimi kutaang uta tebe-bom bogo-nilip e, “Nuyo utamsup o,” agan-nuubip kuta, bilip iyo atin fen ilum ilum bii tonsip ko. \v 23 Kale God beyo tinum afek e suun kup nin tinum no kale minte, tinum nuta kaanamin tinum kuta, bilip iyo God imi umik ugobe-nilipta, maak so aman duga-emin binim ke-nilip e, dupkaa ilimi sagaal tuup te yak fen tinum sinik min, uun sinik min, nuuk sinik min, inap sinik min uta telela-nilipta, aman duga-em-nuubip ko. \s1 Kuguup mafak ugulumi migik migik umi sang uta ko \sr (Fpai 3:18-19, Kol 3:5-9) \p \v 24 Kale ke-bilipta, God iyo imkalata, ilimi aget mafak fugunin uta imtamo yang atin kuguup mafak tem uyo tililuta, ilimi kaal uyo kufak dagan-nuubip kale, \v 25 kanupmin tinum bilip iyo fen God imi tuluun weng uyo kupka-nilipta, Saatan imi bisop weng bagamin uta waafu-nilip e minte, fen magam kayaak iyo dupka-nilipta, yak mufekmufek God imi telela kosa umi ban uta duga-bom-nilip e, aman duga-e-bom no kem-nuubip kuta, nule God ilami win uta suun kup kufum tebe-bom-bulupta o ageta kale, tambaliim kwa. \p \v 26 Kale ke-bilipta, God iyo imkalata, fitom tebemin kuguup umi aget kup ugaa kwaalipta, tam unang igil tinum so sina-bom atamamin umi kuguup uyo kupka-nilipta, ipkumal unang migik so sal faga-bilip e minte, \v 27 tinum igil mungkup imi aget tem uyo atin migik kebeluta, unang so sina-bom utamamin kuguup uyo kupka-nilipta, ipkumal tinum migik sino sal faga-bom-nilipta, iyo ipkumal tinum migik sino fitom tebemin kuguup uta ke-bilipta, ilimi kuguup mafak ke-bilip boyo felepmuta, bomi yan uyo tebe ilimi aget tem so kaal so uyo kufak daga-em-nuubu ko. \p \v 28 Kale imi aget fugunin kwek uyo, “God bega ba o,” age atafinonip itam-nalata, imkalata, ilimi aget fugunin mafak uta waafu-bom-nilipta, “Yak boyo kanumin ba o,” agesa umi kuguup uta kanum-nuubip ko. \v 29 Kale kuguup mafak kwiin tagang uyo ke-bom e minte, \m feng-bom-nilip e minte, \m ipkumal imi mufekmufek uyo tingine-bom naba naba ke-bom-nilip e minte, \m ipkumal iyo aget mafak uyo kupka-e-bom-nilip e, \m tinum mufekmufek so kasel imi mufekmufek uyo tingine-bom-nilip e, \m tinum iyo anolip kaana-bilip e minte, \m wengaal digin-bom-nilip e minte, \m ipkumal iyo bisop baga-e-bilip, “Fen o,” agan-bom-nilip e, \m ipkumal iyo ifak daga-bom-nilip e, \m weng fagam uyo kwep una tala ke-bom-nilip e, \m \v 30 ipkumal iyo imtu-bom win mafak uyo baga-e-bom-nilip e, \m God iyo atafinon-bom-nilip e, \m weng alaang weng mafak mafak kup baga-bom-nilip e, \m kutaang kup tebe-bom-nilip e, \m “Nuta kup o,” age ilimi tok uyo baga-bom-nilip e, \m dogonupmin kuguup mafak uta maak fenga kolum o age umi ilep uyo fen-bom-nilip e, \m aalap so ogen so imi weng uyo kwaasule-bom-nilip e, \m \v 31 ilum ilum ke-bom-nilip e, \m bisop mok weng uyo baga-bom-nilip e, \m ilimi isak atuk imi ilak uyo dugamin binim ke-bom-nilip e, \m ipkumal kek kek iyo inal o agan-kalin binim ke bom no kem-nuubip ko. \v 32 Kale God imi tol kup weng bogo kwep daasa uyo bogo-nulu kano, “Tinum kanupmin kuguup waafulin bilip iyo felep-namuta, imdali yang kaanamin abiip unom-nilipta, atin kup binimanan-temip o,” agesu kale, tinum kulip iyo ulo boyo atin utamsip kuta, kupka-nilipta, kuguup mafak boyo ki waafusip kale, ko kanum-nuubip uta kup ba kale, ipkumal kek kek kanupmin kuguup waafubip iyo, “Tambal ke kanu-bilip o,” agan-bom no kem-nuubip ko. \s1 God imi im-kugu-bom numi kuguup umi tambaliim yan ke-emin umi sang uta ko \sr (Mat 25:31-46, 2 Tes 1:7-10, 2:3-12, Rev 14:14-20, 20:11-15) \c 2 \p \v 1 Agesa kuta, alugum ibo ipkumal imtumin tinum kale, maagup maagup ibo bogobelan-temi ko. Kabo dogonubeta kapmi fengmin uyo kubalan-temaalap kale, tinangkulal. Boyo dok uta ba kale, kabo kuguup mafak uyo kapkumal kanum-nuubip ulutap ke mungkup kapkal kanum-nuubap kale, kabo yak kapkumal iyo imtum-nuubap boyo kapkumal imi sang uta kup baga-em-nuubaalap kale, kapkal bo kanu-bom no kem-nuubap kuba. \v 2 Kale nugol utamsup kale, God iyo tinum kanupmin kuguup waafulin iyo bomi yan uyo kupka-e-bala ogen abin so uyo utaman-nuubip kale, God imi kot ke-bom yegemin uyo atin tol kup tebesu ko. \v 3 Kale kabo kapkumal iyo bogobe-nalap, “Kuguup mafak bo kanum-nuubip o,” age baga-e-balap kuta, kanupmin kuguup boyo kapkal fengam-nuubap kale, kabo intaben o agan-balap? Kabo God imi kot boyo dogobeta uk kugan ko bilii unon-temap a? \v 4 Kabo intaben o ageta kanupmin aget bo fugun-balap? God iyo tambaliim kup telelke-bom-nala e minte, yuut kapmi fengmin umi yan uyo kemin binim kale, suun kup bilili age-bom fen tebesa kale, God imi kuguup tambal boyo kapmi aget fugun-balap uyo, “Magam binim kale, saak o,” agan-balap a? Kale God imi aget fugunin uyo, kabo aget fupkela ko kapmi fengmin uyo kupkalal o age-nalata, telelke-be boyo utamsaalap aga? \p \v 5 Kabo, aget fupkela kolaali o age kapmi aget tem uyo titil kup fagaa tuum kun digin kelu umdii, bota fen son-temu nala bomi yan ko age tisol mafak kopkelan-tema uyo afeta-balap kale, son-temu nala God imi olsak tebemin kuguup umi mitam kemanu tol kup kot keman-tema kota, kapmi fengmin umi yan kep-kaman-tema uyo kota kulan-temap ko. \p \v 6 God imi tinum imi kuguup kanum-nuubip umi yan kebelan-tema boyo atin tiilu kupka-eman-tema kale, \v 7 tinum milii maak imi aget fugunin uyo, “Kuguup tambal uta kup titil fagaa waafu-bom-bulupta, God iyo nuyo win tambal uyo bogobe-nala e minte, telela imolata, kaanamin uyo uk kugan imoluk o,” age-nilipta, bomi ilep uta fen-nuubip kale, bota God iyo tebe tinum bilip iyo telela imolata, God iso suun kup nan-temip kale minte, \v 8 tinum milii maak ita ki, nulumi aget fugunin uta kup o age waafu-bom-nilip e, kuguup tambal uyo umik ugobe kupkaa kuguup mafak mafak uta kup waafunam-nuubip kale, God iyo kanumin tinum bilip iyo olsak kiim uyo kobe-nala e minte, atin kuguup mafak uyo kobe no kelan-tema ko. \v 9-10 Kale alugum dok ita kuguup mafak uyo waafulip umdii, God iyo aget iluum sino kaal fuyap so uyo bilip imi diim abelu imkalan-tema kale minte, alugum dok ita kuguup tambal uta waafulip umdii, God iyo win tambal uyo kobelata, dukmen-bom bilili agelan-temip kale, God iyo Juda kasel ita ki boyo kobelan-tema kuta, tinum miit maak iso kobe no kelan-tema kale, \v 11 bomi magam uyo God iyo, beta tinum win tibin kalaa min, win binim kalaa ageta dup-kugulan-temaala kale ki, alugum kwego dego ke-bom-nalata, tinum imi kuguup kanum-nuubip uta kup im-kugu-boma ko. \p \v 12 Kale God imi im-kugumin uyo kanumin kale, tinum miit maak iyo Moses imi ulo uyo utamsaalip kale, fengamip uyo, ulo boyo utamin-tem ke-bom-nilipta, maagalo fengam-nuubip kuta, God yagal tebe im-kugulan-tema uyo, maagalo ke atin win binim kelan-temip kale, Juda kasel bilip ile Moses imi ulo uyo utamsip kale, fengamip uyo, God iyo ulo boyo ku-nala im-kugulan-tema uyo igil mungkup maagalo ke atin win binim kelan-temip no ko. \v 13 Kale bomi magam uyo ki unang tinum iyo God imi ulo uyo bisop tinangkamin uta kup kemip umdii, God iyo bilip iyo bogobe-nala e, “Ipmi fengmin umi yuum uyo binimanebeluta, tol kup unang tinum kelip o,” agelan-temaala kale, tinum iyo God imi ulo uta kup waafulip umdii, bilip ita kup God iyo kanupmin weng boyo bogobelan-tema ko. \v 14 Kale Moses iyo God imi ulo uyo yak asit kek kek bilip iyo maak kobesaala kuta, bilip iyo iip maak maak iyo ilimi aget fugunin uta ulo bomi kuguup uta waafusip kale, God imi ulo uyo tinum kulip imi diim kal albaalu kuta, God ilami aget fugunin tambal uyo kupka-e-balata, utamipta e, God imi aget fugun-be uyo kanumin kalaa age-nilipta, waafusip ko. \v 15 Kale bilip imi kuguup waafusip bota tebe nuyo kafalebeluta, utamupta e, kuguup bomi aget fugunin ko ilimi aget tem kwek albu boyo God yagal kwep daabelata, kanu-bilip kalaa agebup kale, mungkup bilip imi kupkek kupkek kemin bota tebe asok kafalebeluta, utamupta e, bota aafentap kalaa age no kebup kale, imi kuguup maak uyo ilimi aget fugunin bota tebe bogobe-nulu e, “Ipmi kuguup ko kanu-bilip boyo mafak ke-bilip o,” age-nulu e minte, imi kuguup maak uyo ilimi aget fugunin uyo bogobe-nulu e, “Kuguup ko kanu-bilip boyo tambaliim ke-bilip o,” age no kem-nuubu ko. \p \v 16 Kale boyo son-temu nala am maak daanan-temu kota, God iyo im-kuguman-tema umi ogok boyo Yesus Krais imi kobelata, yagal alugum unang tinum imi aget fugunin kusino kuguup kusino yang waansu uyo im-kuguman-tema kale, God imi weng tambal kupka-em-nuubi uyo, ise kanupmin bomi sang kuso baga-em-nuubi ko. \s1 Juda kasel imi bisop aget fugunin uyo, “Ulo bota tebe nuyo tii dong dogobelan-temu ko,” agan-nuubip uta ko \sr (Mat 15:11-20, 23:16,24, Luk 6:39) \p \v 17 Kale Juda kayaak kapde a? Kabo baga-e-bom-nalap, “Niyo Juda kayaak o,” age-nalap e, “Niyo Moses imi ulo uyo waafu-nilita, tambaliim nuubi kale, niyo God imi tinum o,” age-nalap e, \v 18 kabo God imi aget fugunin uyo utamsap kale, kabo ulo bo kafalke-bilip dagaa kusap utamta, kabo atin ki kuguup tambal boyo atin felepman-temu kalaa age-nalap e, \v 19-20 kapmi aget fugunin uyo bogo-nalap e, “Niyo ulo utamsi bota ko utamamin umi magam uyo ko utam-nili e minte, fen tuluun weng umi magam uyo utam no kesi kale, \m niyo tii tebe-nili tinum tiin tugul imi ilep uyo kafalebe-nimi e minte, \m nita tinum mililanin tem nin imi yogon dong iyo kalbi e minte, \m nita tinum kupkek daasaalip binim imi weng kem kupka-emin iyo kalbi e minte, \m niyo man kangkang ilitap imi kafalemin iyo kalbi no o,” agan-nuubap ko. \p \v 21 Aa bole, kanube kabo kapkumal ita kafalem-nuubap kuta, intaben o ageta kalapmi weng kafalem-nuubap uyo kapkal waafusaalap a? Kabo kek kek iyo bogobe-nalap e, “Yuguut boyo unan-kalin ba o,” agan-nuubap kuta, kapkal yuguut bo unan-nuubap tap kwa. \v 22 Kabo kek kek iyo baga-e-bom-nalap e, “Unang tinum digin, tinum unang digin iyo sa dagamin ba o,” agan-nuubap kuta, boyo kapkal kanum-nuubap umaak bele ki? Kabo fomtuup weng uyo kupka-e-bom-nalap, “Men amem boyo umik ugobe kupkalin o,” agan-nuubap kuta, boyo kapkal tam am ogen umi iman dung min, uyo kapkal yuguut dagan-nuubap aga? Kabo ki kanumap umdii, boyo God imi umik uga-emin ilep uyo kulbu ko. \p \v 23 Juda kayaak kabo kalapmi win uyo kufu-bom bogo-nalap e, “Niyo God imi tinum kale, God imi ulo uyo utamsi o,” agan-nuubap kuta, kabo ulo uyo ilo kupka-bom-nalapta, boyo God imi win uyo kufak daga-em-nuubap tap kwa. \v 24 Kale God imi suuk kon tem kwek uyo kapmi kanum-nuubap bomi sang uyo bogo-nulu, \pi1 “Juda kasel ilipmi kutaang uta ke-bilipta, tinum God imi ilak dolin binim kek kek iyo utam-nilipta, God imi win uyo kufak daga-em-nuubip o,” \m agesu ko. \s1 Fol imi bogo-nala, “Mitam God imi tinum kemin uyo aget tem umi mufekmufek uta o,” agesa uta ko \p \v 25 Kale tam kogen uyo kamolu e, kaalabal iyo tebe-nilip e, kapmi kaal uyo ugaa dupkan kepke-nilip e, “Beyo God imi tinum o,” age-silip kale, kabo God imi ulo uta waafuu kwep tabap umdii, siin umi kaal ugaa dupkan kepke-silip bota tebe dong dogop-kaman-temu kale, ulo boyo ilo kolap umdii, kaal ugaa dupkan kepke-silip boyo tebe dong dogop-kaman-temaalu e minte, kabo yak tinum miit maak kek kek kaal ugaa dupkan kebelin binim ilitap kelan-temap ko. \v 26 Kale minte tinum iyo dogap ita imi kaal iyo ugaa dupkan kepmin-tem kuta, beyo ulo umi kuguup uyo alugum waafula umdii, God iyo tinum beyo atamata e, beyo fen nalami tinum kale, fen tinum kaal ugaa dupkan kebe-silip ilatap kalaa agelan-tema ko. \v 27 Aafen kale, Juda kayaak kapmi kaal uyo ugaa dupkan kepke-silip e minte, God imi ulo Moses imi dola kosa uyo kapmi diim kal albu no kuta, kapkal ulo bo ilo kupkan-nuubap kale, kanube tinum kaal ugaa dupkan kebelin binim iyo ulo boyo fen waafuu kwep taba umdii, bemi ulo waafuba bota tebe kapmi bogopke-nulu, “Kabo ulo boyo tambaliim waafubaalap o,” agelan-temu ko. \p \v 28 Fen God imi tinum iyo dogonupmin tinum ita a? Kabo bogo-nalap, “God imi tinum iyo Juda kayaak ita kale, dok ita ogen so aalap so iyo Juda kasel ke-bom dolip aalabal iyo tebe imi kaal iyo ugaa dupkan kebe-silip umdii, beta o,” agelan-temap kuta, bega ba. \v 29 God imi tinum iyo kanumin kale, God imi ilak uyo dolata, God imi Sinik iyo te yak imi aget tem iinom aget tem uyo telela kupka-emin kale, God iyo bemi ogen aalap min bemi kaal ugaa dupkan ke-emin boyo tiim-nuubaala kale, Sinik imi aget tem alba kwek ita kup tiim-nuuba kale, tinum iyo God imi ilak uyo dola umdii, beyo tinum imi tiin diim uyo win tibin kelan-temaala kale ki, beyo God imi tiin diim uta win so kelan-tema ko. \s1 Kuguup mafak tebe kuguup tambal uyo kwaak tamalan-temaalu uta ko \c 3 \p \v 1 Kanube bom albu kale, Juda kasel iyo dogonubeta ita ita ke tinum miit maak iyo imdaak tama-nimip a? Intaben umi mufekmufek tambal uta kaal ukan ke-emin um ilep uyo mitam talan-nuubu a? \v 2 Uyo? Kwek uyo mufekmufek tambal tambal uyo albu ko. Kale kamaki umi mufekmufek tambal uyo ki, God iyo imi weng uyo kwaala yak Juda kasel imi sagaal diim abeluta, ita tiin mo-bom-nilip e minte, kek kek iyo baga-e-bom no kem-nuubip ko. \v 3 Dam kale, iip maak maak iyo God imi weng boyo waafusaalip utamta, God iyo kuguup tambal uyo kupka-e-biisaala kale, intaben o agelan-temup a? Ilimi God imi weng kupkalip yagal imka-se bota tebe-nuluta, kafalebeluta, utamupta e, God iyo ilami weng Abraham imi bogobe-nala, “Kapmi man ilop iyo kuguup tambal uyo kupka-eman-temi o,” agesa uyo kupkala kalaa agelan-temup a? \v 4 Umbae. Alugum unang tinum iyo bisop bagamin kuta, God beta kup suun kup tuluun weng uyo baga-bom-nala e minte, imi, “Kanubelan-temi o,” agesa uta waafu-bom no ke-boma kale, ulutap kale, God imi suuk kon tem uyo bogo-nulu kano, \pi1 “Alugum unang tinum iyo utamipta e, kapmi weng boyo atin tol kup kalaa agelip e minte, kanube waasi iyo tebe kamdep no daalip kot keman-temap uyo, katamipta e, kabo atin tol tinum kalaa agelan-temip o,” \m agesu ko. \p \v 5 Aa mungkup kanube nuyo utamupta, God imi weng uyo kwep daa-nala e, “Kopman-temi o,” agesa kuta, nugol fenga-bulupta kale, felepmuta, kupkaba kalaa agelan-temup uyo, nuyo intaben o agelan-temup a? Nuyo tinum nulumi aget fugunin kuguup uta ku-nulupta, bogo-nulup e, “God tebe numi fengmin umi tisol yan ke-em-nuuba boyo tol ba o,” agelan-temup a? \v 6 Umbae. God iyo tol ba nimnam, dogonubeta unang tinum numi kuguup uyo im-kugu-nama binim ko. \p \v 7 Kanube nimi kuguup mafak kanu-bili God tebe yan kepne-se uyo tebe kafalepmu kek kek iyo kem utamipta, God imi yan kemin kuguup uta tol kup tebesu kalaa age-nilip God imi win uyo kufolip mitam atin senganu umdii, intaben o ageta God iyo nimi kanube ilami win tambal kufu-e-bilip uyo utamin-tem ke-nalata, bogopne-nala, “Kabo fengmin tinum o,” age-nalata, nimi fengmin umi kun uyo yan kep-naman-tema a? \v 8 Kam agelup kale, tinum maak iyo bogo-nilip e, “Kalo. Nuyo kuguup mafak uyo ke-bulupta, kek kek iyo numi kuguup mafak uyo utam som, minte God tebe numi fengmin yan kupka-e-be uyo utam no ke-bom-nilipta, God imi tok uyo bagamin o,” agelan-temip kale, bilip imi weng uyo felepman-temu a? Umbae. Kuta tinum iip maak maak iyo weng mafak uyo kupkane-bom bogo-nilip e, “Fol imi weng kale, kulbu o,” agan-bilip kale, son-temu uyo, God iyo kanupmin weng kafale-bilip boyo tinum kulip iyo tol kup yan kepman-tema ko. \s1 God imi suuk kon tem weng umi bogo-nulu, “Tinum tol kup tebesa iyo maak albaala o,” agesu uta ko \sr (Rom 3:21-31, Gal 2:15-21, 3:11-14) \p \v 9 Kam agelup uyo, intaben o agan-balap? “Juda kasel nuta nuta keta nugumal kek kek iyo kubaganip imkasup o,” agan-balap a? Umbae. Niyo kaa bogo-nili, “Fengmin uyo tebe Juda kasel nuso tinum asit kek kek isino nuyo alugum imdaak tamasu o,” ageli kuba. \v 10 Kale God imi suuk kon tem uyo bomi sang uyo bogo-nulu kano, \pi1 “Tinum God imi tiin diim uyo atin ki tol kup tebesa iyo maak albaala e minte, \v 11 God imi kuguup tele utamsa tinum iyo maak albaala e minte, tinum, ‘Niyo God imi diim kal nan o,’ agan-be iyo maak albaala no kale, \v 12 alugum bilip iyo God iyo dupkaa yang iinom-nilip e, alugum kano tinum mafak ke-nilipta kale, maagup iyo maak tebe-nalata, kuguup tambal umaak waafunam-nuubaala binim kale, atin binim ko. \v 13 Kale bilip imi weng mafak uyo begel ilet tem umi isagim tang mitam telebu ulutap ke baga-bom-nilip e, weng kwiin tagang uyo bisop bagan kwep tebe-bom-nilip e, \pi1 inap mafak tinum aamin ulutap ke ipkumal imi win kufak daga-emin umi wing kwiin tagang uyo baga-e-bom-nilip e, \q1 \v 14 suun kup weng mafak mafak uyo ipkumal iyo kupka-e-bom-nilip e minte, \q1 \v 15 yuut kup olsak depmu ipkumal kek kek iyo anolip kaana-bom e, \q1 \v 16 suun kup mufekmufek kwiin tagang uyo kufak daga-bom-nilip e, \pi1 iluum kwiin tagang uyo tinum iyo kupka-e-bom no kem-nuubip kale, \v 17 bilip iyo ipkumal migik iyo iso aget maagup kemin binim e minte, \v 18 God imi aget uyo fugun-bom finanin binim no o,” \m age God imi suuk kon tem uyo kam agesu ko. \p \v 19 Kale nugol utamsup kale, Moses imi ulo umi weng alugum bogosu boyo tebe tinum ulo utamsip imi baga-em-nuubu kale, boyo dok uta ba kale, God imi aget fugunin uyo, “Ulo uyo kwep daabelita, tinum iyo dogobeta maak fulma bogo-nala, ‘Niyo tinum tol kup tebesi o,’ age-nama binim ke-bom alugum daak kafin ko kutufosu unang tinum iyo ilimi fengmin umi yuum tem diinin o,” age-nalata, God iyo ulo uyo Moses imi kobesa kale, \v 20 bomi magam uyo ki, ulo boyo kafalebelu utamupta, nulumi fengmin uyo kulbu kalaa agan-nuubup uta kup kale, tinum iyo maak Moses imi ulo umi kuguup uyo waafula umdii, God iyo bemi kanu-be boyo utam-nalata, bogobe-nala e, “Nimi tiin diim uyo kapmi fengmin umi yuum uyo binimanepkeluta, tol kup tinum kelap o,” agelan-temaala binim ko. \s1 Tinum Krais imi ilak dola iyo God imi tiin diim uyo tol tinum kemin uta ko \sr (Rom 1:16-17, 5:1-11, 10:5-13, 1 Kor 1:18,24, Gal 2:15-21, 3:11-14) \p \v 21 Kuta am kaa daansu koyo, God ilami tiin diim umi mitam tol unang tinum kemin umi ilep uyo nuyo kafalebe-se kale, boyo ulo waafunamin umi tem ilep uta tinum iyo God imi tiin diim uyo mitam tol tinum kelan-temaala kale ki, ilep maak umi tem ilep mitam tol tinum kelan-tema uta kulbu kale, tam Moses imi ulo dola kosa so minte God imi profet ko age weng kem baga-emin tinum weng dola kosip so kwek uta ilep maak bomi sang uyo bogosu kale, \v 22-23 God imi tiin diim uyo mitam tol tinum kemin umi ilep uyo kalbu kale, unang tinum nuyo yagalami yagalami maak ba kale, alugum nuyo fenga ko-nulup e minte, God bemi numi tok bagaman agin uyo uk kugan ko no kesup kale, mungkup unang tinum iyo alugum dok ita Yesus Krais ilami ilak uyo dolip umdii, bilip ita God iyo bogobe-nala, “Ibo tol unang tinum o,” agan-nuuba ko. \v 24 Kale Yesus Krais iyo tebe numi ilim uyo bobe-se kalaa age-nalata, God iyo tebe ilami aget fugunin uta kup nuyo bogobe-nala e, “Ipmi fengmin umi yuum uyo binimanebeluta, nimi tiin diim uyo tol kup unang tinum kelip o,” agan-nuuba kale, God iyo, bilip iyo molipta, kuguup tambal boyo kupka-eman o agan-nuubaala kale, misiim kupka-em-nuuba ko. \v 25-26 Kale sugayok uyo God iyo Yesus iyo ulaa du-nalata, daali daak at diim kaan-nala imi isak uta singkam daalan-temu bota, unang tinum ilami ilak dolan-temip imi fengmin uyo molu kupkabelan o age-nalata, daala ti-se kale, God imi tol kuguup ko kafalebe-se boyo ki, sugayok uyo God iyo unang tinum fenga kolip iyo kuguup mafak uyo isiik yuut kupka-e-biisaala kuta, kamano am kaa daansu koyo, God iyo unang tinum imi fengmin uyo tii-bom-nala e minte, alugum unang tinum Yesus imi ilak dolip iyo God yagal bogobe-nala, “Ipmi fengmin umi yuum uyo binimanebeluta, tol unang tinum kelip o,” agan-bom no ke-balata, nuyo utamupta e, God imi kuguup kanube kupka-e-be boyo tol kup tebesu kuguup kalaa agan-bomta utaman-nuubup ko. \p \v 27 Kanu-em tebesa kale, nulumi win kufumin umi ilep uyo dogap kal albu a? Atin binim kuba. Bomi ilep uyo ugaa kwaasu kuba. Intaben uta tebe-nuluta, ilep bo ugaa kwaasu a? Nulumi ulo waafusup bota tebe ilep bo ugaa kwaasu bele ki? Umbae. Nulumi Yesus imi ilak dolup God yagal telela imkamin bota tebe bomi ilep uyo ugaa kwaaluta, nuyo dogonubeta nulumi win uyo kufum-numup binim kesup kuba. \v 28 Kale weng kaa bagan-bulup bomi magam uta bogolan-temi kale, tinum iyo ulo bota kup waafula umdii, God iyo bogobe-nala, “Kapmi fengmin umi yuum uyo binimanepkeluta, tol kup tinum kelap o,” agelan-temaala kale, tinum iyo Yesus imi ilak uyo dola umdii, “Beta tuluun tol tinum o,” agelan-tema ko. \p \v 29-30 Minte God beyo Juda kasel ita kup imi God bele ki? Umbae. Beyo tinum asit kek kek isino imi God kuba. God iyo maagup ita kup kale, beyo alugum kwego dego imi God maagup kale, tinum kaal ugaa dupkan kebelin tinum iyo mitam Yesus imi ilak uyo dola umdii, bota God iyo bogobe-nala, “Kapmi fengmin umi yuum uyo binimanepkeluta, tol kup tinum kelap o,” agelan-tema e minte, mungkup tinum kaal ugaa dupkan kebelin binim tinum iyo mitam Yesus imi ilak uyo dola umdii, mungkup bota, “Kabo tol kup tinum kelap o,” age no kelan-tema ko. \v 31 Kale numi Yesus imi ilak dolup, “Bilip iyo tol tinum o,” age-se bota tebeta ulo uyo kupdaak tama-numu a? Umbae. Ulo bota tebe kafalebeluta, utamupta e, boyo kuguup tambal kalaa, boyo fengmin kuguup kalaa age-nulupta, Yesus imi ilak uyo dugan-bulup kale, boyo utamupta, ulo boyo tambal kalaa agan-bulup kuba. \s1 God iyo Abraham imi bogobe-nala, “Kabo tol kup tinum kelap o,” agesa uta ko \sr (Gal 3:6-20, Hib 6:13-20) \c 4 \p \v 1 Kale Juda kasel numi afalik Abraham imi sang uyo intaben o agelan-temup a? God iyo dok umi kuguup uta kobelata, Abraham beyo utam-se a? \v 2 Uyo? Abraham iyo kuguup tambal uta waafula bota, God iyo bogobe-nala, “Kabo tol kup tinum kelap o,” age-se nimnam, Abraham beyo, “Nalami titil uta kup o,” age-nalata, ilami win uyo kufumsa kuta, God imi tiin diim uyo beyo titil binim kale, ilami win uta bisop bogo kufu-be kalaa age-se ko. \v 3 Kale God imi suuk kon tem uyo intaben o agesu? Uyo bogo-nulu, \pi1 “Abraham imi aget fugunin uyo, God imi weng kwep daapnela boyo fen kanubelan-tema kalaa agelata, God iyo aget fuguno-nala e, ‘Abraham imi kam agela bota, beyo tol kup tinum kela o,’ age-se o,” \m agesu ko. \p \v 4 Kale nugol utamsup kale, tinum iyo ogok ke-bii-nala tisol kulan-tema boyo bogo-nulupta, “Miin kula o,” agelan-temaalup kale, “Boyo ilami ogok ke-be umi kun uta o,” agelan-temup ko. \v 5 Kale ulutap kale, kanube tinum iyo maak aget fuguno-nala e, “God iyo nimi kuguup tambal dital fagaa waafuli koyo utam-nalata, bogopne-nala e, ‘Kabo tol kup tinum kelap o,’ agelan-tema o,” agelin-tem kela kuta, utamata, aafen God iyo tii nimi fengmin uyo kupkapne-nalata, bogopne-nala e, “Kapmi fengmin umi yuum uyo binimanepkeluta, tol kup tinum kelap o,” age-nama kalaa agela umdii, God iyo tinum bemi kam agela bota utam-nalata, “Kabo tol kup tinum kelap o,” agelan-tema ko. \v 6 Kale God iyo tinum imi kuguup uyo tiim-nuubaala kale, ilami Man bemi ilak dugamin uta utam-nalata, bogobe-nala e, “Kapmi fengmin umi yuum uyo binimanepkeluta, tol kup tinum kelap o,” agelata, deng taban-nuuba kale, sugamiyok uyo Devit yagal mungkup bomi sang uyo bogo-nala e, \q1 \v 7 “Alugum unang tinum iyo dok ita God iyo imi kuguup mafak uyo takan kebe-nala imi fengmin umi win uyo tolobela umdii, unang tinum ko kanubela bilip iyo deng kup tebeman-temip ko. \v 8 Kale kanube Bisel God iyo tinum iyo maak bemi fengmin umi aget uyo ilumano kupkabe yakyak kema umdii, tinum beyo deng tebeman-tema o,” \m agesa ko. \p \v 9 Kale minte tinum aalabal tebe imi kaal ukan kebelip bogo-nilip, “Nuyo God imi man o,” agan-kalin tinum ita kup God tebe bilip imi fengmin kupkabela bomi deng uyo tebeman-temip bele? Umbae. Tinum kaal ukan kebelin-tem albip igil mungkup kanupmin deng boyo tebe-bilip no keman-temip ko. Kale Abraham imi aget uyo asok fugunolum. Numi weng kaa bogolup uyo kulbu kale, bogo-nulup, “Abraham iyo, God imi weng kwep daapnela boyo fen kanubelan-tema kalaa agelata, God iyo bogobe-nala, ‘Kapmi fengmin umi yuum uyo binimanepkelu kale, bogopke-nili, “Kabo tol tinum kelap o,” agelan-temi o,’ age-se o,” agelup kale, \v 10 Abraham iyo dogonube bom-bala atam-nalata, God iyo bogobe-nala, “Kabo tol kup tinum kelap o,” age-se a? Bemi kaal uyo ugaa dupkan kebelip bom-salata bele, ugaa dupkan kebelin-tem kelip bom-salata a? Umbae. Bemi kaal uyo ugaa dupkan kebelin-tem kelip bom-salata, God iyo bogobe-nala e, “Kabo tol kup tinum kelap o,” age-se kuba. \v 11 Abraham imi kaal uyo ugaa dupkan kebelin-tem kelip som-nalata, God imi weng kwep daapnela boyo fen kanubelan-tema kalaa agela kalaa age-nalata, God iyo bogobe-nala, “Kabo tol tinum kelap o,” age-se kale, Abraham imi kaal ugaa dupkan kebe-silip umi dul uyo tebe Abraham iyo kafalebeluta, utamata e, God iyo nimi nimdu-se bomi magam uyo nimi aget fugunin uyo, God beyo fen kanubelan-tema kalaa age-sii uyo kulbu kalaa age utam-se kale, tinum iyo dok ita kaal ugaa dupkan kebelin binim kuta, God imi ilak dolip God iyo bogobe-nala, “Ibo tol kup tinum kelip o,” agela umdii, bilip imi Abraham imi kamaki God imi ilak dosa ulutap kelip bota Abraham imi man ilop ilitap kebelan-temip ko. \v 12 Kale Abraham beyo tinum iip maak maak kaal ukan kebelip bogo-nilip, “Nuyo God imi man o,” agan-kalin tinum imi afalik no kale, bomi magam uyo, bilip imi kaal ukan ke-emin uta kup ba kale, sugamiyok Abraham imi kaal ugaa dupkan kebelin-tem kelip bom God imi ilak dugan-bii-se ulutap no kem-nuubip utamta ki, bilip iyo Abraham imi man ilop ilitap ko. \s1 God imi, “Kanupman-temi o,” agela nuubu nala kanupmin kuguup boyo alugum unang tinum ilami ilak dolin imi kobesa uta ko \sr (Gal 3:6-20, Hib 6:13-20) \p \v 13 Sugamiyok uyo God iyo Abraham so ilami man ilop tiilam unon-temu kutop iso imi bogobe-nala e, “Ibo unang tinum miit maak maak iyo kubaganipta, ipta ipta ke-nilipta, tiin molan-temip o,” agesa kuta, Abraham iyo Moses imi ulo uta waafu-bom-balata, bota God iyo agesaala kale, Abraham iyo utamata, boyo fen God iyo kanubelan-tema kalaa agelata, God iyo bogobe-nala, “Kabo tol kup tinum kelap o,” age-nalata bole, God iyo asok weng uyo kwep daa Abraham iyo bogobe-nala, “Tuluun kanubelan-temi o,” age-se ko. \v 14 Kale minte God iyo ilami weng, “Kanubelan-temi o,” age kwep daasa umi mufekmufek uyo tinum ulo waafulin ita kup kupka-em-nuuba nimnam, boyo God iyo ilami weng kwep daasa boyo kupkala titil binim bisop nu e minte, tinum God imi ilak dugamin bomi ilep uyo God iyo kupkala bisop nu no kelan agin kuta, boyo kanum-nuubaala ko. \v 15 Kale God iyo ulo bota tebe-nuluta, numi fengmin umi yan ke-emin uyo kwep mitam daagan-nuubu kale, ulo boyo binim nimnam, nuyo dogobeta bogo-nulupta, “Yak tinum beyo ulo uyo ilo kola o,” agan-nuubaalup kuta ko. \p \v 16 Kale God imi aget fugunin uyo, “Alugum Abraham ilami man ilop iyo telele-bili tuluun kup mitam nimi weng kwep daa-nili, ‘Kobelan-temi o,’ age-sii boyo misiim kulipta o,” age-nalata, God iyo utamata e, unang tinum iyo nimi ulo kwep daa-sii boyo waafulin binim kelan-temip bomi yan uyo kopman-temi kalaa age-se kuta, kuguup tambal uta kupka-eman o age-nalata, utamata, Abraham iyo nimi ilak uyo dola kalaa age-se kota, weng tambal boyo kwep daa Abraham imi bogobe-se kale, weng ko kwep daabe-se boyo tinum Juda kasel God imi ilak do Moses imi ulo waafulin ita kup ba kale, tinum asit kek kek te tam God imi ilak do Abraham imi kanube-se ulutap kelip iso imi weng kwep daabe-se ko. Kale tinum tebe ilami man ilop imi kuguup tambal kafaleba ulutap mungkup, Abraham beyo tinum imi God imi ilak dugamin kuguup uyo numi kafalebe-se kale, \v 17 God imi suuk kon tem uyo bomi sang uyo bogo-nala e, \pi1 “Niyo bogopke-nili, ‘Kabo man ilop tiilam unom tinum miit kwiin tagang kelan-temu umi afalik o,’ age-nilita, ulaa kamduli o,” \m age-se kale, weng boyo God ita kwep daa-se atamta, atin titil fagaa nan-temu ko. Kale God ita kup tinum kaanip iyo ifola fen-nimip e minte, mufekmufek nuyo utamupta, dogonubeta mitam tebe-numu binim kalaa agan-bulup uyo yagal olapma mitam tebe-bom no kem-nuubu kale, Abraham iyo, God iyo ilami weng uyo tuluun kanubelan-tema kalaa age-se ko. \p \v 18 Kale Abraham iyo God imi, bota kanubelan-temi kalaa agan-be bomi ilep uyo utamin-tem kuta, ilami aget uyo fugunolata, boyo God iyo tuluun kanupman-tema kalaa agela boyo ki, beyo ilep utamsa tinum ilatap kelata, bota God iyo dong dogobelata, mitam tinum miit kwiin tagang bilip imi afalik ke-se kale, God imi siin Abraham bogobe-nala, “Kapmi tinum miit uyo mitam kanupman-temu o,” age-se uyo ko mitam sengan-suu ko. \v 19 Kale Abraham iyo utamata e, imi atol ulumi kup mep sino 100 koyo dakan keli kalaa age-nala e, tinum usom kebi boyo, dogonubeta man iyo dolan-temaali kalaa age-nala e minte, Sara uyo fuun ke unang afek kesu no kalaa age-se kuta, imi aget fugunin uta titil faga-nalata, utamata e, God iyo tuluun kanubelan-tema kalaa age-se kale, \v 20 God iyo bogo-nala e, “Mufekmufek son-temu nala uyo kanubelan-temu o,” age-se uyo, Abraham iyo boyo aget alop togo-nalata, boyo kanubelan-temaala tap kalaa agesaala kale ki, boyo fen tuluun kanubelan-tema kalaa age-nalata, mitam titil fagaa God imi win uyo kufu-e-bom deng tebe-bom-nalata, \v 21 atin ki utamata e, siin God imi bogo-nala, “Man maak dopkelan-temi o,” age-se boyo God iyo atin fen kanupmoma kalaa age-se kale, \v 22 kam agelata, God iyo Abraham imi, God iyo fen kanupmoma kalaa agela bota, bogobe-nala, “Kabo tol kup tinum kelap o,” age-se ko. \p \v 23 Kale God imi suuk kon tem weng kwek umi ko bogo-nulu, “God iyo bogo-nala, ‘Beyo tol tinum o,’ age-se o,” agesu boyo, Moses iyo Abraham ita kup imi aget uta kup fuguno-nalata, dola kosaala kale ki, \v 24 numi aget kuso fuguno-nalata, dola ko no ke-se kale, God iyo numi Kamogim Yesus iyo asok dufola fen tigi mo-se kale, nuyo God bemi ilak uta dugan-bulup kale, God iyo ilami ilak dugan-bulup bota utam-nalata, nugol, “Tol unang tinum o,” agelan-tema ko. \v 25 Kale God imi aget fugunin uyo, “Kafalebelita, bilip iyo utamipta, God imi Man imi kaan-nala numi fengmin umi mo-se bomi diim ilep God iyo nuyo telela imoba kalaa agelin o,” age-nalata, daala malaak-nalata, at diim uyo kaanata, God iyo, “Dufoli mitam fen-nalata, bilip iyo telela imolata, bilip imi fengmin umi yuum uyo binimanebeluta, tol kup unang tinum kelin o,” age-nalata, Yesus iyo begel ilet tem uyo dufola mitam fen-se ko. \c 5 \s1 God iyo numi bogobe-nala, “Ipmi fengmin umi yuum uyo binimanebelu o,” agan-nuuba uta ko \sr (Jon 3:16,36, Rom 3:21-31, 10:5-13, Gal 2:15-21, 3:11-14) \p \v 1 Kale nuyo utamupta, God iyo tii kanupmoma kalaa age-nulupta, ilami ilak uyo dolupta, tam numi Kamogim Yesus Krais ita tebe numi ilim uyo bolata, God iyo numi bogobe-nala, “Ipmi fengmin umi yuum uyo binimanebeluta, tol kup unang tinum kelip o,” agelata, God iyo nuso aget maagup bubul maagup ke-sulup kale, \v 2 Yesus imi ilak uyo do-sulup utamta, yagal imtamo no God imi mep so daalata, God yagal nuyo telele-balata, nuubup kale, bom-nulupta, utamupta e, God iyo imdep tam ilami abiip daalata, isino tambaliim tonan-temup kalaa age-nulupta, imi deng uyo tebe-bomta imi fen-bulup ko. \p \v 3 Kale nuyo bomi deng uta kup tebemin ba kale, kaal fuyabok mek numi kaal diim abelan-temu uyo mungkup bomi deng kuso tebe-bom-nulupta o ageta kale, bomi magam uyo numi utabup uyo kulbu kale, kanube nuyo iluum mitam tulu uyo titil fagaa kum nagaal to-bom waafulup umdii, bota tebe titil fagaa imdaak tamalu mitam titil fagalan-temup kale, \v 4 kanube nuyo titil fagalup umdii, boyo God iyo, “Tambaliim o,” agelan-tema kale, imi, “Tambaliim o,” agelan-tema boyo tebe nuyo dong dogobeluta, God imi ulaa imtamo ilami abiip unon-tema umi deng tebe-bom fenan-temup kale, \v 5 utamupta, nuyo ulaa imtamo ilami abiip unon-tema kalaa agelup umdii, yagal tebe tuluun ulaa imdep no daalata, deng tebeman-temup kale, boyo dok uta ba kale, God iyo ilami Sinik Tambal iyo dobelata, Sinik yagal kafale-balata, numi aget fugunin uyo utamupta e, boyo God iyo numi aget kup kobeba kalaa agan-bulup ko. \p \v 6 Kale bemi numi aget kupka-emin boyo kanumin kale, siin nuyo titil fagalin-tem bom-sulupta, God iyo, kota felebelu nimi Man beyo kaanan-tema kalaa agelata, Krais iyo kuguup mafak waafusup numi ilak uta do-nalata, kaan-nalata, imdep meng God imi miit tem uyo daa-se ko. \v 7 Kale minte kanube tinum maak imi ipkum iyo atamata e, mufekmufek mafak tebe, tinum tambal beyo angkolan o angbu kalaa agela umdii, iip maak maak kota kup, beyo no dong dogobe imi baan diim uyo ku-nilita, kaanan o agelan-tema tap kuta, \v 8 Krais imi kaan-se boyo ugulumi migik kale, nuyo fengmin unang tinum ke-bom bom-sulup kota, Krais ita tebe numi ilim uyo bolan o age-nalata, atin ki bubul binim ke-nalata, kaan-se kale, kanupmin kuguup ko God iyo kafalebe-se bota utamupta, numi aget kup ugaa kwaa-nalata, bota kanube-se kalaa agan-bulup ko. \p \v 9 Kale kaan-nalata, imi isak uta singkam daa-nuluta, nuyo diing daa imoluta, God iyo bogobe-nala kano, “Ipmi fengmin umi yuum uyo binimanebeluta, tol kup unang tinum kelip o,” age-se kale, kamano koyo atin utamupta e, dam maak so kanube-se ulutap ke atin dong daga-emin kup ke-bala numi fengmin umi yan uyo maak kulan-temaalup kalaa agan-bulup ko. \v 10 Kale siin uyo nuyo God imi waasi kebe-bom bom-sulupta, kota God imi Man iyo kaan-se kale imi kaan-se bomi tolop diim God iyo tebe-nalata, waasi kemin kuguup uyo kupkan kebelata, God iso nuso maagup duup kiina tala ke-sulup kale, nuyo tele utamupta e, dam God imi Man beyo fen tigi mo-nalata, unang tinum kulip iyo dong daga-e-boma kale, son-temu uyo, numi fenga-bulup God imi olsak tebebelu numi fengmin umi yan kobelan agin uyo, God imi Man beta tebe-nalata, dil molata, tambaliim nan-temup kalaa agan-bulup ko. \v 11 Kale bota kup ba kale, numi Kamogim Yesus Krais iyo nuyo kanubelata, God iyo nuso aget maagup ke-sulup kale, kamano koyo God imi ko kanube-se bomi deng uyo taban-bulup ko. \s1 Adam sino Krais so imi sang uta ko \sr (Rom 6:23, 1 Kor 15:21-22) \p \v 12 Kale, tinum maagup Adam beta tebe-nalata, fengmin boyo kwep mitam daalata, fengmin kuguup boyo mitam kafin diim koyo sengan-nuluta, kaanamin boyo kwep mitam daaluta, alugum unang tinum iyo fenga-bilipta, bomi yuum uta tebe imduluta, suun kup kaanan tebesip ko. \v 13 Kale God imi ulo boyo kobelin-tem bom-balata, fengmin boyo kafin diim koyo bii-suu kuta, unang tinum iyo utamipta e, numi kanu-bulup koyo fengmin uyo kalbu kalaa agan-biisaalip kale, God iyo bilip imi fengmin umi yan uyo yuut kupka-e-biisaala kuta, \v 14 kaanamin boyo Adam imi diim ilota kwep tal Moses imi bii-se ku diibe-nuluta, alugum unang tinum bii-silip iyo imduluta, kaanan-bii-silip ko. Kale tinum iip maak maak iyo God imi weng kwep daala Adam tebe ilo kosa ulutap kemsaalip kale, maagalo ilum ilum ke-bom-nilipta, ilo kupkan-bii-silip kuta, kaanamin uyo tebe bilip igil mungkup imdu no kesu ko. \p Kale sugayok uyo God iyo Yesus imi sang uyo bogo-nala, “Son-temu uyo, tinum kamok maak daali no tolon-tema o,” age-se kale, God ilami sagaal diim tuup tinum Adam ko telela dosa imi aget uyo fuguno utam som e minte, tinum kamogim God tebe daala malaak kafin diim ti-se imi aget uyo fuguno utam no ke-nulupta o ageta ko. \v 15 Kale Adam imi fenga kosa so God imi tebe numi i-filin daa telela imo-se so uyo fen maagup ba kale, ugulumi migik migik kale, tinum maagup imi fenga kosa bomi iban uta tebeta unang tinum kwiin tagang iyo yaafuluta, kaanan tebesip kale minte, God iyo nuyo i-filin daa-nalata, ise tinum maagup Yesus Krais bemi diim ilep kuguup tambal uta unang tinum kwiin tagang nuyo kobe-se kale, God iyo numi i-filin daa-nala kuguup tambal kobe-se bota uta uta ke-nuluta, Adam imi kaanamin kwep mitam numi diim daabesa uyo kubaganu kupka-suu ko. \v 16 Kale God imi i-filin daa kuguup tambal kobe-se so minte Adam imi fenga kosa so boyo ugulumi migik migik kale, Adam imi fenga kosa boyo God iyo tebe dup-kugu-nalata, bogo-nala e, “Tinum beyo fenga kola kale, imi man ilop mitam tebemip uyo, alugum iyo fengaman-temip bota, maagalo ke win binim kelan-temip o,” agesa kuta, am kaa daansu koyo, unang tinum kwiin tagang iyo fenga-bilipta, God iyo bogobe-nala e, “Ibo maagalo ke win binim kelan-temip o,” age-se kuta, asok i-filin daa bogo-nala e, “Ibo tol unang tinum o,” age kwep daa-se kale, God imi ko i-filin daa bogo-se boyo ilami kuguup tambal kobe-se umdii kulbu ko. \v 17 Kale, tinum maagup Adam beta tebe God imi weng uyo kwaasulebe fenga kolata, bomi ilep ku-tele kaanamin uyo tebe-nuluta, unang tinum iyo ifak dagan tebesu kale, ko kanum tebesu boyo afaligen kale minte, tinum maagup Yesus Krais imi kanube-se bomi tem ilep kuguup tambal mitam talan-nuubu bota kwiin kiim kale, alugum iyo dok ita Krais imi ilak dolip God iyo bogobe-nala, “Ipmi fengmin umi yuum uyo binimanebeluta, tol kup unang tinum kelip o,” agela umdii, bilip ita God imi titil uyo ku-nilipta, suun kup nan-temip kale, God imi kanupmin weng boyo misiim kobelan-tema ko. \p \v 18 Kale weng boyo agesu kale, boyo tele utamum. Tinum maagup Adam beta tebe God imi weng kwep daasa boyo ilo kosa kale, bomi iban uyo alugum unang tinum nuyo tii ke imdusu kale, God iyo bogobe-nala e, “Ilipmi fenga-bilip bota maagalo ke win binim kelan-temip o,” age-se kuta, tinum maagup Yesus Krais imi at diim kaan-se boyo, imi tol kup tebesu kuguup uyo kulbu kale, God iyo bomi aget uta fuguno-nalata, bogobe-nala e, “Ipmi fengmin umi yuum uyo binimanebelu o,” agelata, nuyo waalan-nulupta, suun nin unang tinum ke-sulup ko. \v 19 Kale tinum maagup Adam beyo God imi weng uyo kwaasulebe fenga kolata, bomi iban uta tebe-nuluta, unang tinum kwiin tagang iyo ifak daasuta kale, aa mungkup tinum maagup Yesus Krais beta tebe-nalata, Aalap imi weng uyo tinangku kanubelata kale, bota unang tinum kwiin tagang iyo God iyo bogobe-nala, “Ibo tol kup unang tinum kelip o,” age-se ko. \p \v 20 Kale nuubu nala e, tam God iyo, fengmin uyo kemanuk o age-nalata, ulo uyo kobela e, unang tinum iyo ulo uyo ilo kupka-bom-nilip e, fengmin kiim uyo kemsip kuta, God iyo utam-nalata, atin i-filinin kuguup kwiin kiim uta kobe-se kale, imi i-filin daa-se bota tebe bilip imi fengmin uyo kubaganu kupkaa uta uta ke-suu kale, \v 21 siin uyo fengmin bomi kuguup uta tebe-nuluta, kaanamin boyo kwep mitam daa-nuluta, bomi diim ilep unang tinum iyo fomtuup yaafulu tebesipta kale, kamano koyo God imi i-filinin kwiin kiim bota tebe-nuluta, atin nuyo telela imoluta, God iyo bogobe-nala e, “Ipmi fengmin umi yuum uyo binimanebeluta, tol kup unang tinum kelip o,” age-se kale, boyo dok umi tolop diim uta ba kale, God iyo numi Kamogim Yesus Krais imi kaan-se bomi tolop diim o age-nalata, nuyo telela imolata, kaanamin boyo uk kugan ko-nulupta, ko mitamta suun nin unang tinum ke-sulup ko. \c 6 \s1 Nuyo Yesus imi kaan-se ulutap ke-sulup uta ko \sr (Ef 2:1-10, Kol 2:11-15, 2:20-3:4, 1 Fit 2:24) \p \v 1 Kale agesu kale, intaben o agelan-temup? Bogo-nulup, “God imi i-filinin uyo uta uta kemin kale, nuyo fengmin kup ke-bulupta, God iyo atin nuyo i-filin daalak o,” agelan-temup a? \v 2 Umbae. Nuyo tinum kaana ilami fengmin umi kupkaa uneba ulutap ke fengmin umi mok unan-kalin uyo kupka-sulup kale, intaben o ageta kamano koyo nuyo fengmin uyo waafulin kup ke-bulup a? \v 3 Kale numi ok sam ugo-sulup boyo ki, Yesus Krais imi win tolop diim uta ok sam bo ugo-sulup kale, ko kanube-sulup kota, God imi tiin diim uyo nuso Krais sino maagup kaanabup ulutap ke-nulupta, ok sam uyo ugo-sulup kale, ibo boyo utamsaalip aga? \v 4 Kale numi ok sam ugo-sulup kwek uyo ki, Yesus Krais imi kaana duba-silip ulutap kelupta, God iyo nuso Yesus Krais so nuyo imdep daak kafin tem imala albip ulutap ke-se kale, Aalap ilami titil afek uta ku-nalata, Krais iyo dufo-se kale, ulutap nugol mungkup kota telela imolata, mitamta kamaa unang tinum ke-sulup ko. \s1 Numi Yesus imi diim feba mitam suun nin unang tinum ke-sulup uta ko \sr (Ef 2:1-10, Kol 2:11-15, 2:20-3:4, 1 Fit 2:24) \p \v 5 Kale Krais iyo maak fenga kosaala kale, nugol mungkup yak imi diim kal feba-nulupta, tinum kaan-nala ilami fengmin umi kupkaa uneba ulutap ke-sulup kale, ulutap mungkup son-temu nala uyo yak imi diim kal feba-nulupta, asok imi kanube fen-se ulutap kelan-temup ko. \v 6-7 Kale nugol utamsup kale, Krais bemi at diim angkolip kaan-se ulutap kale, numi siin kuguup uyo God iyo tebe ungkwala kaanuta, fengmin numi diim albu umi titil uyo binimanu kupka-se ko. Kale tinum kaana iyo dogobeta fengmin uyo asok maak so fengaman-temaala kale, nuyo fengmin umi ogok uyo maak so waafunamin ba kale, kupkalum o ageta ko. \p \v 8 Nuyo utamupta, Krais imi kaan-se ulutap ke-sulup kalaa agelup umdii, nugol mungkup tele utamupta, nuyo waalan-nulupta, Krais iso nan-temup kalaa agelan-temup ko. \v 9 Kale nugol utamsup kale, Krais iyo asok mitam fen-se kale, kaanamin boyo maak so titil fagaa daak tamalan-temaalu e minte, beyo asok maak so kaanan-temaala kale, \v 10 Krais iyo ilep maagup bota kup fagaa kaanata, tii ke-suu kale, ko kaan-se kota, fengmin umi titil uyo kulupma unu kupkaa mitam fen waalan-nalata, tam iin-se kale, kamano komi Yesus imi tiinan-be tonan-be uyo God imi ogok uyo tubu-bom ogok ke-balata, God iyo Yesus imi deng uyo taban-be kale, \v 11 ulutap kale, bogobelan-temi koyo ipkil aget fugunolin. Ibo tinum kaana ilami fengmin umi kupkaa uneba ulutap kesip kale, fengmin umi titil uyo bagang-kale maak so ibo imdaak tama-numu binim kale, ibo, yak Yesus Krais imi diim kal febata waalan-nulupta, ogok ke-bulupta, God iyo numi deng uyo tebemak o age-nilipta, God imi ogok uyo ke-bilip ko. \p \v 12 Kale kanube fengmin uyo tebe ipmi dam kaanamin uyo bogobe-nulu, “Boyo kanumal o,” agelu umdii, ibo boyo kanumin ba e minte, fengmin uyo tebe-nulu ibo imtamo yang daalu ibo aget fugunin mafak umi tebe-nulu, bota kanubelin o agelu uta kup abo dulu-nilip e, yang tem diinan-temip kale, utama-bom-nilipta o ageta ko. \v 13 Kale ibo tinum kaana dubalip asok fen mitam tigi mo alba ilatap kesip kale, ipmi yaan aa sagaal aa uyo kulep yang kuguup mafak umi diim uyo tolip fengmin ba kale, alugum ipmi dam kuso aget fugunin kuso uyo kulep yak God imi diim tolipta, ipmi yaan aa sagaal aa boyo kuguup tambal uta kup ke-buluta o ageta ko. \v 14 Kale ibo Moses imi ulo umi diim kal albaalip kale, ibo God imi i-filinin umi diim kal albip kale, ibo tebe-nilip kupkalip fengmin uyo tebe ibo de imkamin ba ko. \s1 Fol imi bogo-nala, “Nuyo kuguup tambal umi ogok tubulin tinum o,” agesa uta ko \sr (Jon 8:34-36, 2 Fit 2:19, 1 Jon 3:3-10) \p \v 15 Kale kanubelu umdii, nuyo dogonubelan-temup a? Nuyo ulo uyo kupka-nulupta, God imi i-filinin umi diim kal nup kalaa age-nulupta, bota nuyo felepmu fengmum a? Umbae. \v 16 Ibo utamsaalip a? Kanube nuyo yak tinum kamok maak imi sagaal diim abelup tiin mola imi weng uta kup waafuu kwep tubup umdii, nuyo tinum bemi sok de imola tinum maak imi bisop ogok ke-emin unang tinum kelan-temup kale, ulutap kale, utamin. Ibo fengmin umi weng uyo waafuu kwep tibip umdii, fengmin boyo tebe ibo sok de imolin kelu fengmin bomi yuum uyo ku-nilip kaanan-temip kale, mungkup ibo God imi weng uyo waafulip umdii, ibo tol kuguup uta kup waafuu kwep tabon-temip ko. \v 17 Kale siin bole fengmin uyo tebe ibo sok de imolin kelu umi ogok uyo bisop waafu-bii-silip kuta, kamaa kota God iyo ilami weng uyo kwaala yak ipmi diim uyo abelu atin waafu-silip kale, boyo ipso niso nugol God iyo, “Misam o,” agan-bom-nulupta o ageta kale, \v 18 ibo kuguup mafak umi ogok kemin unang tinum kesip kuta, fengmin tebe ipmi sok de imolin kesu uyo God iyo tebe talaa imda-nalata, imdep yak tol kuguup umi diim daalata, ibo tol kuguup umi ogok kemin unang tinum ke-silip ko. \v 19 Kale ipmi aget fugunin uyo titil fagalin-tem albu kalaa age-nilita, tinum nulumi kuguup sang uta ibo baga-e-bii kale, siin uyo ipmi yaan aa sagaal aa uyo kwaalip yak fengmin diim abelu sa daga-bom kuguup mafak mafak uyo ke-bom kem-nuubip kuta, kamano koyo ipmi yaan aa sagaal aa uyo kwaalip yak kuguup tambal diim abelu uta kup waafuu kwep tebe-bom-nilipta, God imi man aligaap kelin o ageta ko. \p \v 20 Kale siin uyo fengmin tebe ibo sok de imolin kelu kuguup mafak uyo waafu-bii-silip kota, ipmi aget uyo fugun-bom-nilipta, “Nuyo kuguup tambal uyo suun kup waafulum o,” agan-biisaalip kuta, \v 21 kamano koyo ipmi siin kuguup bomi fitom uyo tebebebu kale, ibo bomi tem ku-tele intaben intaben mufekmufek tambal umaak ku-silip a? Umbae. Bo binim kale, kuguup boyo atin kaanamin umi kuguup kwep mitam daagamin umi kuguup uta kulbu kale minte, \v 22 Ipmi fengmin tebe sok de imolin kesu uyo God ita tebe talaa imdalata, ibo ilami ogok tubulin unang tinum kelipta, God iyo dong dogobelata, ibo God imi man aligaap ke-nilipta, suun nin unang tinum ke-silip ko. \v 23 Kale fengmin bota tebe ulumi ogok tubulin unang tinum bilip imi ogok umi kun uyo kupka-em-nuubu kale, bomi kun uyo atin kaanamin bota kuta, God imi kuguup tambal numi misiim kupka-em-nuuba uyo ki, yak Yesus Krais imi diim febalup yagal mitam numi Kamogim ke-nala tebe telela imo-se kale, son-temu uyo, imdep meng daalata, iso suun kup nan-temup ko. \c 7 \s1 Fol imi bogo-nala, “Kamaa aget fugunin kuguup umi ogok uta kamano koyo nuyo waafulum o,” agesa uta ko \sr (Rom 6:2,4,11, 8:2, Gal 2:19-20) \p \v 1 Duubal ibaa. Ibo ulo umi kuguup boyo utamsip kale, weng kaa ipmi baga-eman-temi koyo yuut dagaa kulan-temip ko. Kale tam tinum iyo kafan so nan-tema kota kup, ulo uyo tebe sok de dolin kelu tinangku waafulan-tema kuta, kaanan-tema uyo, boyo binim ko. \v 2 Kale felep yak ku tomin weng maak bogolan-temi kale, tinangku-silipta. Kanube tam unang tinum digin uyo maak imak iyo kaanin-tem alba umdii, boyo ulo uyo tebe agam sok de imolin kelu albip kale minte, fen imak iyo kaana umdii, bota ulo tebe agam sok de imolin kesu uyo tebe unang boyo maak so de kolan-temaalu kuta, \v 3 fen imak iyo kaanin-tem bom-bala yak tinum migik dulu umdii, bota kek kek iyo bogobe-nilip e, “Unang boyo tinum digin kuta, imak iyo dupkeng daalu o,” agelan-temip kale minte, imak iyo kaana umdii, bota ulo boyo tebe unang bo maak so de kolan-temaalu kale, kanube yak tinum migik dulan o agelu umdii, “Boyo imak iyo dupkeng daalu o,” agelan-temaalip kale, ulutap kale, kaanan-temup uyo, ulo uyo tebe maak so yaafulan-temaalu ko. \p \v 4 Kale ulutap kale, nimi duubal ibaa. Ibo mitam Krais imi dam ko age ilami unang tinum ke-silip utamta, boyo ibo Krais imi kaan-se ulutap ke-silip kale, Moses imi ulo uyo maak so sok de imolin kelan-temaalu kale, ibo unang kaluun umi tinum migik dugabu ulutap ke-silip kale, ipmi kamaa imak beyo tinum dubalip asok fen tigi mo-se ita kale, bemi tolop diim nuyo God imi ilak uta o age-nulupta, kuguup tambal uyo kanu-bulup ko. \v 5 Kale siin umi aget fugunin kuguup mafak umi diim bom-bulup uyo, ulo uyo tebe bogobe-nulu e, “Kuguup mafak boyo kanumin ba o,” agesu kuta, nulumi aget fugunin mafak uta tebe numi aget uyo kufu-buluta, kanum tebesupta kale, kanupmin boyo numi aget tem kwegal siit-nuluta, atin kup kaanamin uta kwep mitam daagan-nuubu kuta, \v 6 nuyo Krais imi kaan-se ulutap ke-nulupta, mufekmufek ko tebe numi yaafu-suu uyo kupka-sulup kale, ulo uyo tebe-nuluta, nuyo maak so yaafulan-temaalu kale, kamano koyo numi God imi kuguup kanu-bulup bomi ilep uyo ki kanumin kale, siin ulo God imi tebe Moses imi kobela dola-se umi bogobelu kanu-bii-sulup boga ba kale, kamano kaa God imi Sinik imi tebe dong daga-e-bala kuguup migik ku-nulup kanu-bulup bota ko. \s1 Fengmin tebe nuyo ifak daasu uta ko \p \v 7 Kale kanum-nuubup kale, intaben o agelan-temup? Nuyo bogo-nulup, “God imi ulo boyo fengmin umi magam uyo kulbu o,” agelan-temup a? Umbae. Ulo uyo tebe fengmin uyo niyo kafalepnesaalu nimnam, niyo fengmin uyo utamsaali kale, umi ilep uyo kulbu kuba. Ulo uyo bogo-nulu, “Kabo kapkum imi mufekmufek uyo tinginemin ba o,” age ulo uyo kam agesaalu nimnam, niyo mufekmufek tinginmin kuguup boyo utamsaali kuta, \v 8 fengmin uyo utamuta e, ilep maak uyo albu kalaa age-nuluta, ulo umi sang uyo bogopne-nuluta, nimi aget tem uyo kanumin kanumin tinginmin uyo kwep te yak daapne-suu ko. Ale minte ulo boyo binim nimnam, nuyo utamupta e, kuguup boyo fengmin kalaa agan-biisaalup kuta ko. \p \v 9 Kale siin uyo niyo God imi ulo kwep daasa uyo utamin-tem bom-nilita, kuguup iip maak maak uyo kanu-bii-sii kuta, aaltam kota God imi ulo uyo utamita, kota fengmin uyo mitam kemanuta, \v 10 utamita e, nimi fenga-bii boyo ki, kaanamin ilep uta ko te-bii kalaa age-sii ko. Kale kamaki uyo God iyo, tiin kafan nak o nage-nalata, ilami ulo uyo kopne-se kuta, ulo boyo tebe-nuluta, dong dogopneluta, kafan so nimi binim kale, ulo uyo nimi kaanamin ilep umi te-bii boyo kafalepne-suu ko. \v 11 Kale intaben o ageta fengmin uyo utamuta e, ilep maak uyo albu kalaa age-nuluta, ulo umi sang uyo bisop bogopneluta, fen ko agelita, fengmin ugol tebe ulo bota ku-nuluta, nangkolu kaan-sii kuta, \v 12 God imi ulo boyo fengmin umi magam uyo kulbaalu kale, boyo atin tambaliim e minte, weng alugum God imi ulo tem albu kwek uyo atin tambaliim tol kup felebesu no ko. \p \v 13 Kale kam agelup kuta, dogobeta ulo tambal boyo tebeta nangkolu kaan-nimi a? Umbae. Fengmin uta tebe-nuluta, nangkolu kaan-sii kale, boyo fengmin uyo mitam kemanu nuyo utamupta e, fengmin boyo atin mufekmufek mafak kalaa age-sulup kale, fengmin uyo tebe ulo tambal boyo ku-nuluta, ogok ke-bom-nuluta, kaanamin uyo kwep mitam daaluta, nimi diim kal albu kale, ko kanube-suu boyo, ulo uyo tebe fengmin umi kuguup uyo kafalepnelu utamita e, boyo atin ki fen mafak aligaap kalaa age-sii ko. \s1 Fengmin tebe numi aget fugunin umi sok de kolin kesu uta ko \sr (Gal 5:16-26, Ef 4:20-24, 1 Fit 2:11-12, 1 Jon 2:1-2) \p \v 14 Kale nugol utamsup kale, ulo tam kwek uyo God imi Sinik Tambal iyo tebe kafalebe-nala e, “God imi aget fugunin, bota kanubelin o agan-be uyo kulbu o,” age kafalem-nuuba kuta, niyo aget mafak fugunin uyo bom-buluta kale, God imi, “Bota kanumal o,” agan-be uyo kupkalita kale, fengmin uyo tebe-nulu e, niyo sok de namolin keluta kale, umi ogok uta waafubesi ko. \v 15 Kale kuguup ko kanum-nuubi bomi magam uyo niyo utamsaali kale, bomi kanum-nuubi uyo ki, dogonupmin umi kuguup bota ki kanuman-temi kalaa agebi uyo fen kanum-nuubaali kale, utamita, bo kuguup mafak kalaa age utamsi uta suun kup kanumin kup nuubi ko. \v 16 Kale niyo, kuguup boyo mafak kale, kanumaali o agan-nuubi kuta, asok kanum-nuubi kale, nimi kanumaali o agan-nuubi boyo ki, bogo-nili, “Ulo boyo tambaliim o,” agan-kalin uta kale, \v 17 nimi kanum-nuubi boyo ki tinum nita kanum-nuubaali kale, fengmin nimi iibak tem albu bota tebe-nuluta, kanum-nuubu ko. \v 18 Kale niyo utamsi kale, nimi siin aget fugunin kuguup umi tem uyo mufekmufek tambal umaak albaalu kale, kuguup tambal bole kanum-nimi o agan-bii uyo maak fen kanum-nuubaali kale minte, kuguup mafak umi, boyo fen kanuman-temaali o agan-bii bota fen kanum-nuubi kale, \v 20 kuguup mafak uyo kanuman-temaali o agan-bii uyo asok nagal ko kanum-nuubi boyo nita kanum-nuubaali kale, fengmin nimi iibak tem albu uta bo kanum-nuubu ko. \p \v 21 Kale niyo utamita, kanupmin kuguup koyo nimi diim albu kale, niyo kuguup tambal uyo waafu-nimi o agelita minte, kuguup mafak bota tebe nimi ilep uyo tonan-nuubu kalaa agan-nuubi kale, \v 22 nalami aget fugunin bole God imi ulo bomi aget uyo ugaa kwaasi kuta minte, \v 23 niyo utamita, kuguup maak nimi iibak tem uyo albu kalaa agan-nuubi kale, kuguup maak boyo tebe-nulu e, God imi kuguup nimi aget tem albu uso dinan-bom-nuluta kale, nimdep yak fengmin umi titil nimi iibak tem albu umi diim kal sok de namolin ke-suu ko. \v 24 Kale kwiin bo so kubei. Nimi siin aget fugunin kuguup uyo tebe suun nafak daga-bulu atin mafagan-sii bota waanta tebe-nalata, boyo nimkan kelan-tema ee? \v 25 Iyo? God ita kale, tebe-nalata, numi Kamogim Yesus Krais iyo bogobelata, yagal nimkan kelan-tema kalaa age-nilita, niyo God iyo, “Misam o,” agan-bii ko. Kale nimi kanube bom albi uyo kulbu kale, nagal nalami aget fugunin uyo utamita, niyo God imi ulo umi diim kal albi kalaa agebi kuta minte, nimi siin aget fugunin kuguup bota tebe naafuluta, fengmin umi titil diim kal albi ko. \c 8 \s1 Numi fengmin Krais tebe-nala takan kebe-nala Sinik Tambal dobe-se uta ko \sr (Jon 14:15-26, Rom 8:26-27, 1 Kor 2:10-16, Gal 5:16-26, 1 Jon 4:1-6) \p \v 1 Kale nuyo Krais imi ilak uta dolup bota, God iyo tebe bogobe-nala, “Ibo tol kup unang tinum kelip o,” age-se kale, nuyo Yesus Krais imi diim feba-sulup kale, kamano koyo God ilami yegemin umi weng kwek uyo maak bogo-nalata, “Ibo fengmin umi kun uyo maak kulan-temip o,” aganbaala kale, \v 2 bomi magam uyo kulbu kale, kanube nuyo Yesus Krais imi kelup e, kota God imi Sinik Tambal iyo tebe telela imola suun nin unang tinum kem-nuubup kale, fengmin so kaanamin so uyo tebe nuyo sok de imolin kelu bii-sulup kuta, niyo de namolu bii-sii uyo God imi Sinik Tambal imi titil uta tebe talaa nimdalu tambaliim albi kale, \v 3 umi ilep uyo kulbu ko. Numi fengmin boyo tebe ilep tonsu kale, ulo boyo tebe dogobeta nuyo dong dogobeluta, ulo boyo waafu-numup binim kuta, ulo uyo bagang-kale kanube-numu binim kelu kalaa age-nalata, God yagal tebe kanube-nalata, ilami Man ita daala malaak-nalata, imi dam uyo fengmin tinum numi dam ulutap ke-se kale, God iyo, numi fengmin uyo takan kepman o age-nalata, numi fengmin umi yan uyo ilami Man Yesus Krais imi kobelata, ita molata, waalan-sulup kale, \v 4 kanubelita, nimi ulo umi tol kuguup uyo bilip imi diim uyo abelu atin waafulin o age-nalata, kanube-se atamta, kamano koyo siin kuguup mafak uyo maak so waafubaalup kale, God imi Sinik Tambal imi kuguup uta waafubup ko. \p \v 5 Kale tinum iyo dok ita ilami siin kuguup mafak umi aget kup ugaa kwaala umdii, beyo ilami aget fugunin uta kup waafuu kuguup mafak uyo keman-tema kale minte, tinum iyo dok ita kuguup God imi Sinik tebe kafalebela umi aget kup ugaa kwaala umdii, beta God imi aget fugunin tambal, “Kanumal o,” agan-be uta waafulan-tema ko. \v 6 Kale kanube tinum imi aget fugunin uyo ilami siin kuguup mafak umi aget kup kola umdii, tinum beyo ilami kaanamin ilep uta tee-be kale minte, tinum iyo dok ita imi aget fugunin uyo God imi Sinik imi aget kup kola umdii, beta imi aget uyo bilili age-bom ilami tiin kafan ilep uyo tee-be kale minte, \v 7 kanube tinum iyo dok ita ilami siin kuguup mafak umi aget kup kola umdii, tinum beyo, God imi ulo uyo waafulan o aganbaala e minte, dogobeta waafu-nama binim kelan-tema kale, beyo God imi waasi kebelan-tema ko. \v 8 Kale tinum iyo dok ita ilami siin kuguup mafak uyo waafulin kup kema umdii, tinum beyo God imi aget fugun-be kuguup uyo fen bagang-kale waafu-nama binim ko. \p \v 9 Kuta kanube fen God imi Sinik Tambal iyo ipmi diim kal na umdii, ibo ilipmi siin kuguup mafak umi diim kal albaalip kale, ibo Sinik Tambal bemi kuguup umi diim kal albip ko. Minte waantap ita Krais imi Sinik Tambal iyo imi diim uyo albaala umdii, beyo Krais imi tinum ba ko. \v 10 Kale minte ilipmi fengmin uta tebe ipmi dam uyo ungkwalu kaanan-temu kuta, kanube Krais iyo ipmi iibak tem uyo alba umdii, bota God imi tiin diim uyo fen tol unang tinum ke-nilipta, ipmi sinik iyo asok waalanta tambaliim alba kale, \v 11 Yesus iyo kaana God iyo tebe asok dufola fen-se kale, kanube ipmi iibak tem uyo God imi Sinik Tambal iyo na umdii, son-temu nala God imi afungen am daanan-temu kota, God yagal tebe ipmi dam kaan-suu uyo asok kufola fen tiin kafan nan-temu no kale, kanupmin ogok boyo imi Sinik Tambal ipmi iibak tem alba imi kobelata, boyo kanuman-tema ko. \s1 Sinik Tambal tebe numi dong dogobela mitam God imi man kemin umi sang uta ko \sr (Rom 8:1-11, Gal 4:5-7, 6:8, 2 Kor 1:22, 2 Tim 1:7, Rev 21:7) \p \v 12 Agelu kale, numi duubal ibaa. God iyo nuyo bogobe-nalata, “Ilipmi siin aget fugunin mafak bota waafunamin ba kale, God imi Sinik imi weng bagake-be uta kup waafu-bom-nilipta o,” agan-nuuba kale, \v 13 kanube ibo siin aget fugunin mafak uta waafulip umdii, ipmi kaanan-temip kota, ipmi win uyo atin kup binimanan-temu kale, kanube ibo Sinik Tambal iyo dagalip yagal tebe kuguup mafak ipmi diim albu uyo ungkwala kaanu ibo umik ugobe-nilip kupkalip umdii, ibo waalan kafan so nan-temip ko. \p \v 14 Kale tinum God imi Sinik imi weng tinangkamin bilip iyo God imi man kebelin iyo kulbip kale, \v 15 ipmi God imi Sinik du-silip iyo tebe ibo bisop de imo ipmi finanin boyo kupka-em-nuubaala kale, Sinik beta dulipta, ibo ulaa imdulata, mitam God imi man ke-em-nuubip kale, Sinik imi titil diim ilep God iyo ole-bomta, “Aatum aa. Aatum aa,” agan-bom olemin kup kem-nuubup ko. \v 16 Kale numi aget tem uyo utamupta e, nuyo God imi man kalaa agan-bulup kale, mungkup God imi Sinik yagal tebe kafale-balata, utamupta e, aafen nuyo God imi man kalaa agan-bulup kale, \v 17 nuyo God imi man ke-sulup kale, bota mungkup son-temu uyo, Aatum imi mufekmufek telela kobesa uyo ilami sagaal diim kululan-temup uyo, Krais sino ninggil maagup kwego dego ke-nulupta, kululan-temup kuta, kamano kagal albup koyo utamum. Nuyo Krais imi siin kaal fuyap ku-se ulutap ke kaal fuyap kugamup umdii, bota son-temu nala abiil tigiin uyo God imi tiin diim uyo Krais ilatap ke nuyo win tibin ke-nulup e minte, God imi mufekmufek tambal uyo kulu no kelan-temup ko. \s1 Son-temu nala abiil tigiin uyo tambaliim kup tonan-temup umi sang uta ko \sr (2 Kor 4:17, 5:2-4, 2 Fit 3:13, Rev 21) \p \v 18 Kale nimi aget fugun-bii uyo, kamano komi kaal fuyap kugan-bulup uyo saak katip kale, son-temu nala abiil tigiin umi tambaliim kup tonan-temup kota, kuguup tambal God tebe numi kobelan-tema boyo kwiin kiim kale, tambaliim kup nan-temup kalaa agan-bii ko. \v 19 Kale yak kafin kaa kutufosu komi mufekmufek so dimduum so unang tinum so God imi telela imosa iyo bogo-nilip e, “God iyo kafalebelata, utamupta, God imi man bilip iyo dogonupmin unang tinum kalaa agelum o,” age-nilipta, kiit fen-bomta tiin daga-bom fen-bilip kale, \v 20 God imi mufekmufek so dimduum so unang tinum so telela imosa bilip iyo bom-nilipta, bilip imi ogok uyo tambaliim kem-nuubaalip kale, atin kup mafagansu kale, ilimi aget fugunin ugo ba kale, God yagal de imolata, kanum mitam abe tebesu kale, \v 21 fen-bulupta, tuluun God iyo talaa imdalata, mafaganan-temaalup ba kale, telela imolata, imi man bilip imi tiyuuk uta ku-nulupta, tambal kup num o age-nilipta, fen-bilip ko. \v 22 Kale nugol utamsup kale, God imi mufekmufek so dimduum so unang tinum so ko telela imosa imi kaal fuyap kugan tebesip uyo unang, man kolan o agan-bom kaal fuyap kugabu ulutap igil mungkup bong kup faga-bom amemin kup kwep tal kaa diibelip kale, \v 23 boyo alugum mufekmufek so dimduum so God imi ilak dolin binim unang tinum so ita kup bong kup faga-bom amanbaalip kale, God imi Sinik kamaki dobela du-sulup nugol mungkup kaal fuyap uyo kuga-bom ogen abin so utama-bom ke-bomta fen tebesup kale, nuyo mitam God imi man ke-sulup bota, God yagal tebe, kanupmin kuguup tambal kupka-eman-temi o agesa boyo kanube-nalata, fen numi dam uyo asok telela kobela migik kelan-temu kalaa age-nulupta, fen-bulup ko. \v 24 Kale God iyo numi ilim ko bo-se kota utamupta e, fen God beyo numi dam uyo asok telela kobela migik kelan-temu kalaa age-nulupta, fen tebesup kuta, mufekmufek umaak utamum o age fen-bulup mitam tulu utamup uyo, asok maak so fenan-temaalup kale, kanube tinum iyo mufekmufek uyo utama umdii, boyo maak so intaben uta utaman o ageta fenan-tema a? \v 25 Kuta kuguup God iyo numi kobelan-tema uyo kulin-tem albup uta, atin ki kobelan-tema kalaa age-nulupta, numi aget fugunin uyo kuguup ko kobelan-tema bomi aget uyo ugaa kwaa-bomta bilili age-bom fen-bulup ko. \p \v 26 Kale ulutap kale, God imi Sinik tebe numi utamin binim min, numi beten katip kemin min, numi dong daga-emin boyo kanumin kale, nuyo utamta, dok umi beten weng uta aman duga-eman-temup kalaa agelan-temaalup min, numi beten weng uyo dagalan agin kuta, dogobeta weng uyo ultam daa daga-numup binim kale, nulumi aget tem kwek ule fugunan-temup uyo, Sinik ita tebe numi dong daga-e-bomta aman duga-e-boma kale, \v 27 Aatum iyo tinum numi aget tem uyo atin utamebe-nala e minte, ilami Sinik imi aget fugunin boyo utamebe no kesa kale, bomi magam uyo, ilami Sinik iyo God imi aget fugunin ilami utamsa umi sang uta kup God iyo dagaga-bom-nalata, God imi unang tinum nuyo dong daga-em-nuuba ko. \p \v 28 Kale nugol utamsup kale, God ilami aget fugunin uta, unang tinum iip maak maak bilip iyo olabelata, meng God ilami miit tem meng-nilipta, kulip imi aget uyo God imi kobe-silip kale, intaben intaben mufekmufek bilip imi diim mitam tulu umdii, God yagal dong daga-e-balata, tambaliim nuubip ko. \v 29 Kale God imi olemin uyo kanumin kale, God iyo alugum unang tinum iyo atin itamsa kale, utamata e, dok ita nalami unang tinum aligaap kelan-temip kalaa age-nalata, bilip ita ulaa imdulita, kwiin tagang iyo nalami fen Man Krais ilatap kepnelip e minte, nalami fen Man ita bilip imi fik diil kebe no kelak o age-nalata, ulaa imdusa kale, \v 30 unang tinum ko siin ulaa imdusa bilip iyo olabela meng ilami miit tem uyo tilip kalaa age-nalata, bogobe-nala, “Ipmi fengmin umi yuum uyo binimanebeluta, tol kup unang tinum kelip o,” age-nalata, ilami titil umi atuk uyo kobelata, bilip iyo ku-silip ko. \s1 Fol imi bogo-nala, “God imi i-filinin uyo nuyo imkalan-temaala o,” agesa uta ko \sr (Jon 3:16, Ef 3:14-21, 1 Jon 3:1-2, 4:7-21) \p \v 31 Kale God iyo boyo kanube-se kale, nugol intaben o agelan-temup a? Minte God imi titil uyo atin kwiin kiim kale, numi diim kal bom dong daga-e-boma kale, dok ita tebe nuyo waasi kebe imdaak tamalan-tema a? Boyo atin binim kwa. \v 32 Kale God imi aget fugunin uyo anung anung ke-bom-nalata, imi Man iyo daala tisaala kale, aget binim daala tal-nalata, kaan-nalata, alugum numi ilim uyo bobe-se kale, ilami Man iyo numi dobe-se ulutap ke alugum mufekmufek uyo aget binim nuyo kobelan-tema ko. \p \v 33 Kale tinum God ilami ulu-se bilip iyo waanta tebe-nalata, bilip iyo yega dopman-temaala binim ko. God iyo numi bogobe-nala, “Ibo tol unang tinum o,” agan-boma ko. \v 34 Kale waanta bogo-nalata, “Tinum iyo fengmin umi yan uyo kulin o,” agelan-tema a? Umbae. Yesus Krais iyo kaan-nala e, asok tigi mo-nalata, no God imi sagaal ipkuk ilo kal bom-nalata, numi beten uyo ke-e-bom dong daga-e-be ko. \p \v 35 Kale intaben uta tebe-nuluta, Krais iyo fegelebeluta, numi i-filin-boma boyo kupkalan-tema a? \m Kanube iluum uyo mitam numi diim abemin min, \m kaal fuyap mitam tebemin min, \m tinum tebe kuguup mafak kupka-emin min, \m iman tebok mitam tebemin min, \m numi mufekmufek duumatamin min, \m mufekmufek mafak tebe nuyo anolu kaanamin min, \m tinum tebe nuso dinan-kalin min \m kanupmin kanupmin mufekmufek mafak bota tebe-nuluta, Krais iyo fegelebeluta, numi i-filin-boma boyo kupka-nama bele a? Umbae. Boyo bagang-kale fegelebeluta, kupka-nama binim ko. \v 36 Bole kanupmin kanupmin boyo tal numi diim uyo aban-bomu kale, ulutap kale, God imi suuk kon tem uyo bogo-nulu kano, \pi1 “Nuyo God kapmi unang tinum kepkebup bota, kek kek iyo, anolup kaanin o age am tiinu kayop tiinu kemu koyo dubak kobelin kup ke-bom-nilip e, imi itabip uyo nuyo kong sipsip ilitap kale, anolup kaanamin uta kup o agan-bom no kem-nuubip o,” \m agesu kale, \v 37 kanupmin kanupmin kuguup boyo mitam talan-nuubu kuta, Krais iyo numi aget uta ugaa kwaa-nalata, dong daga-e-balata, mitam nuta nuta ke yakyak kem tebesup ko. \p \v 38 Aa, dam kale, nimi tuluun utabi uyo mufekmufek umaak tebe-nuluta, Krais iyo fegelebeluta, numi i-filin-boma boyo kupka-nama binim kale, \m tam kaanamin min, \m tiin kafan nin min, \m ensel min, \m sinik mafak titil tebesu min, \m mufekmufek kamano komi albu min, \m mufekmufek son-temu nala mitam tolon-temu min, \m yak titil ugulumi miit maak maak min, \m \v 39 isal abiil tigiin umi mufekmufek min, \m iliip tem umi mufekmufek min, \m mufekmufek migik yak abe mek abe ko albu kuso alugum bota tebe-nuluta, bagang-kale God iyo fegelebeluta, numi i-filin-boma boyo kupka-nama binim kale, i-filin-boma boyo numi Kamogim Yesus Krais imi diim ilep ku-sulup kale, mufekmufek umaak tebe fegelebeluta, kupka-nama binim ko. \c 9 \s1 Fol imi, “Israel kasel bilip iso kubei,” agan-bom-nala aget iluum tebe-emsu uta ko \p \v 1 Kale niyo Krais imi tinum kale, niyo bisop weng uyo bagan-nuubaali kale, dam weng uta kup bagan-nuubi kale, God imi Sinik Tambal iyo nimi aget fugunin uyo dong dogopnelata, utamita e, weng bogolan-temi koyo fen tuluun kalaa agan-bii kale, tinangku-silipta. \v 2 suun kup nimi duup-afin Israel kasel imi aget iluum uyo kuga-bom-nilita, ogen abin so uyo utaman tebesi kale, \v 3 nimi aget fugunin afaligen uyo ki, God iyo tebe nimi tinum miit maagup iyo imdep meng ilami miit tem daalak o agan-bii kale, kanube utamita, ilep so kelu kalaa ageli nimnam, Krais iyo dagalita, niyo nimkan kela yak iinom-nili nimi win uyo binimanuta, bilip ita imdep meng daala nimi abiin uyo kulin o age-nimi kuta, ilep binim kale, bilip iso kubei. \v 4 Kale God iyo tebe Israel kasel iyo imdu-nala bogobe-nala e, “Ibo nimi unang tinum e minte nimi man no o,” agela e minte, God imi titil so minte ilami dong so uyo kafalebela utamipta, God iyo nuso alba kalaa age no kesip kale, God imi weng de ko-se sino God imi ulo so fen ulotu kemin umi kuguup sino God imi, “Kanubelan-temi o,” age kwep daa-se so uyo God iyo bilip imi kobelata, ilimi diim kal albu kale, \v 5 kamaki tinum miit kutop imi man ilop iyo kulbip kale, ilimi diim ku-tele God imi ulaa dula kamok kesa tinum Krais iyo mitam tinum ke-se kuta, kwiin tagang iyo Krais iyo dupkegemsip ko. \p Kale Krais iyo alugum mufekmufek umi dubom kesa kale, beyo atin God kale, imi tok uyo suun kup bagamin kup bom-bulupta o ageta ko. \s1 God imi unang tinum nalami o age ulamin umi sang uta ko \p \v 6 Kuta nuyo utamupta, God iyo Israel kasel bilip iyo alugum ulaa imdula ilami unang tinum kesaalip kalaa agelup umdii, nuyo bogobe-nulup e, “God iyo Abraham imi bogobe-nala, ‘Kapmi man ilop kutop iyo kwiin tagang kelan-temip o,’ age kwep daa-se uyo bisop bogo kupka-se o,” age-numup a? Umbae. \v 7 Abraham imi man ilop bilip iyo alugum God imi man ba kale, iip maak maak ita kup kale, sugamiyok uyo God iyo Abraham imi bogobe-nala, “Kapmi man maak iga ba kale, kapmi man Aisak imi ilop kutop ita kup kapmi win uyo bogobelita, kalapmi miit kelan-temip o,” age-se kale, \v 8 weng bomi iibak tem uyo kulbu kale, God imi tiin diim uyo, Abraham imi man fogo-se bilip iyo alugum nalami man kalaa agesaala kale, nimi weng kwep ku daali suu nala felep unu man dobip beta kup nalami man kalaa age-nalata, God iyo kam age-se kale, \v 9 God iyo Abraham imi weng kwep daabe bogobe-nala e, “Niyo kapmi kalel Sara uyo tambaliim kup dong daga-e-bili nu kale, yak atol maak umi diim kota man tinum maak dolan-temu o,” agela nuubuta, weng boyo tuluun felep unu mitam tebeluta, Sara uyo Aisak iyo do-suu ko. \p \v 10 Kale bota kup ba kale, maak uyo kulbu botamin. Rebeka umi man tinum alop imi aalap iyo maagup kale, beyo numi afalik Aisak ita ko. \v 11 Kale God iyo tinum ulamin umi kuguup bomi aget uyo fuguno-nala e, “Tinum imi kuguup tambal kanu-be bota utamta, ulaa dulan-temaali kale, nalami aget fugunin uta, beta olabelan-temi kalaa age-nilita, ulaa dulita, unang tinum iyo nimi kuguup uyo utamin o,” age-nalata kale, afaang man iyo ogen uyo fogolu mitam fito kuguup tambal min, mafak min uyo kemin-tem bom-silipta, \v 12 kamaki kutop kal God iyo ilami aget fugunin uta kup dufalo tolon-tema man iyo ulaa du-nalata, ogen Rebeka umi bogobe-nala e, “Dufalo tolon-tema beta isiik tolon-tema ilatap ke tebe fik iyo tiin molan-tema o,” age-se kale, \v 13 biiluta, afaang man alop imi fogolu fito-nilip bii kaansip imi sang uyo God iyo bogo-nala e, “Niyo niing Jekop imi aget uta kobesi kale minte, fik Iso bemi aget umaak kobesaali o,” agelata, God imi suuk kon tem uyo dola ko-silip ko. \p \v 14 Age-se kale, intaben o agelan-temup? Nuyo bogo-nulup, “God bemi unang tinum ulamin boyo felepmuta, ulan-nuubaala o,” agelan-temup bele ki? Umbae. \v 15 God iyo Moses imi bogobe-nala e, \pi1 “Kanube niyo fengmin unang tinum iyo maak i-filin daalan o ageli umdii, i-filin daa kuguup tambal uta kobelan-temi e minte, kanube unang tinum usap man iyo maak i-filin daalan o ageli umdii, i-filin daa dong dogobelan-temi o,” \m age-se kale, \v 16 God imi unang tinum ulamin umi kuguup uyo kanumin kale, yak unang tinum igil bogo-nilip, “Kapmi unang tinum kelum o agan-bulup kale, kabo nuta ulaa imdulal o,” agan-bilip min, kuguup tambal uta fomtuup waafulupta, God iyo numi deng uyo tebe-bom ulaa imdulak o agan-bilip min boga ba kale ki, God ilami aget fugunin uta kup unang tinum iyo ulaa imdu-nalata, i-filin dagan-nuuba kale, \v 17 God imi suuk kon tem uyo bogo-nulu, \pi1 “God iyo Isip kasel imi king iyo bogobe-nala e, ‘Niyo kapso dinan-bomta nimi titil uyo alugum unang tinum imi kafalebelita, kafin kaa kutufosu kalip iyo utam-nilipta, nimi win uyo kufumin o age-nilita, kabo ulaa kamduli king kelapta, kanupmin kuguup boyo kopkelita, alugum iyo utabip o,’ age-se o,” \m agesu kale, \v 18 nugol mungkup utamum. God iyo, tinum iyo maak du-filin daalan o agela uyo, tinum bemi fengmin uyo yan kebelan agin kuta, kupkaa du-filin daa kuguup tambal uta kupka-eman-tema e minte, mungkup tinum maak imi aget uyo kufobelita, kutaang tebemak o agela uyo, God iyo sugayok Isip kasel imi king imi aget uyo kufobela kutaang tebemsa ulutap ke kufobelata, beyo kutaang tebeman-tema no ko. \s1 God tebe numi olsak kobe-nala e minte, i-filin daa no kemin umi sang uta ko \sr (Rom 2:3-5, 3:25-26, 2 Fit 3:15) \p \v 19 Kale kabo bogopne-nalap, “Dok ita tii tebe God beyo fegelebelata, imi aget fugun-bom kanu-be uyo asok kupka-nama binim kale, God ita tinum imi aget uyo kufobelata, kutaang taban-nuuba kale, God iyo tinum imi bogobe-nala, ‘Kanu-balap boyo fenga-balap o,’ agan-nuuba boyo felepmuta, kanum-nuubaala o,” agan-balap bele ki? Umbae. \v 20 Kabo fen tinum kale, kabo dogonube-nalapta, God iyo alaang weng uyo bogopmomap a? Kale felep yak do weng maak umi diim tota utamum. Tam tol fagaa ku iman fuumin umi tet telelmin boyo tinum ilimi sagaal tuup telelmin kale, tet boyo asok tebe tinum telela koba iyo bogobe-nuluta, “Kabo intaben o ageta niyo kanube telela namobap o?” agon-temu bele ki? \v 21 Tinum tol fagaa ku iman fuumin umi tet telelmin iyo tol maak fagaa ku-nala e, tet alop telela kolan-tema boyo, maak bota iman tigimin umi fuu-bom unan-kalin umi tet e minte, maak bota ilami suun fuu-bom unan-kalin umi tet no kuta, bemi kanupmin kuguup ko kanubelan-tema boyo tol kup ba kalaa agan-balap bele ki? \p \v 22 Kale God yagal mungkup kanube-se kale, imi aget fugunin uyo, “Nimi olsak uyo kupkem daalita, unang tinum alugum bilip iyo nimi titil uyo utamin o age-nala e minte, unang tinum nimi olsak uyo bilip imi diim abelu imkalan-temi igil kota ifak daalan o,” age no ke-se kuta, olsak uyo yuut kobelin-tem ke-bom-nalata, fen tebesa kale, \v 23 imi aget fugunin uyo ki, “Unang tinum iyo God nimi abiip atin ilagenbu so umi ket kon so uyo kafalebelita, utamin o,” age-nalata, unang tinum iip maak maak God ilami kuguup tambal kobelan-tema nuyo i-filin daa-nalata, olabe kan ke imo-se ko. \v 24 Kale unang tinum ko olabe-se bilip iyo Kristen nuta kale, Juda kasel nuta kup ba kale, tinum miit migik kek kek iso nuyo olabe-se kale, \v 25 Hosea imi suuk kon dola ko-se kwek umi tem ugol mungkup God iyo bogo-nala e, \pi1 “Unang tinum kulip iyo nimi unang tinum ba kuta, son-temu uyo, ‘Bilip iyo nalami unang tinum o,’ agon-temi e minte, niyo kulip imi aget uyo kobesaali kuta, son-temu uyo, ‘Bilip imi aget uyo kobeli o,’ agelan-temi o,” \m age-nalata, God iyo bogo-se ko. \v 26 Minte Hosea iyo weng maak uyo bogo-nala e, \pi1 “God imi ipmi imdep yak daa bogobe-nala, ‘Ibo nimi unang tinum ba o,’ age-se ulumi baan diim kugol kek kek iyo tebe bogobe-nilip e, ‘Bilip iyo God suun kup nin imi man o,’ agon-temip o,” \m age-se ko. \p \v 27-28 Kale Aisaya iyo Israel kasel imi sang uyo bogo-nala e, \pi1 “Bisel God iyo alugum kafin diim komi unang tinum iyo im-kugu-bom yegeman-tema kota, yuut ilimi fengmin umi kun uyo atin yan kebelan-tema kale, kanube tam Israel kasel imi man ilop kuteman-temip kutop uyo fen yol ok kan tem umi ok diniing ulutap kelan-temu kuta, God iyo atin iip maak maak ita kup telela imola waalanan-temip o,” \m age-se kale, \v 29 Aisaya iyo bomi sang uyo kaltem kebe bogo-nala e, \pi1 “Kanube God titil tebesa iyo numi tinum iip maak maak imkalan-tema iyo binim umaak nimnam, nuyo Sodom kasel so Gomora kasel so iyo God tebe anola kaan binimansip ulutap kelan agin kuta, iip maak maak nuyo imkalata, nan-temup o,” \m age-se ko. \s1 Israel kasel imi, kuguup tambal waafulupta, God iyo bogobe-nala, “Ibo tol tinum o,” agelak o agansip uta ko \p \v 30 Kam agesip kale, nuyo intaben o agelan-temup? Numi weng bogolan-temup uyo kulbu kale, yak unang tinum miit maak maak iyo, kuguup tambal uta waafulupta, God iyo tebe bogobe-nala, “Ibo tol kup unang tinum o,” agelak o age-nilipta, fomtuup waafuu biisaalip kale, bilip iyo God ilami ilak uta dolip kalaa age-nalata, bogobe-nala e, “Ipmi fengmin umi yuum uyo binimanebeluta, tol kup unang tinum kelip o,” age-se ko. \v 31 Kale minte Israel kasel iyo, ulo uta waafulupta, God iyo bogobe-nala, “Ibo tol kup unang tinum o,” agelak o age-nilipta, ulo uyo waafuu bii-silip kuta, atin tele waafuu biisaalip ko. \v 32 Kale bilip iyo intaben o ageta ulo uyo waafuu biisaalip a? Boyo? Bilip iyo, numi Yesus imi ilak dugamin bomi ilep uta o agan-bom-nilipta ba kale, numi kuguup tambal fomtuup waafunamin bomi ilep uta God iyo bogobe-nala, “Ibo tol tinum o,” agelak o agan-bom-nilipta, dital faga-bii-silip kuba. Kale bilip imi kanu-bii-silip boyo bilip imi ilep tiine-bom-nilip yaan dubom tuum diim kwek mo bimbeng daa daak abelip olsak tebe-bii-suu ulutap ke, “Yesus imi ilak uyo dolaalup o,” agan-bii-silip kale, \v 33 God imi suuk kon tem kwek uyo Yesus imi sang do weng uyo bogo-nala e, \pi1 “Tinangkulin. Tam abiip Sayon ko age Jerusalam kugol tuum maak tinum yaan dubom kwek mo daak abelip olsak tebemin ko age dalan tuum maak tinum ifak dagamin uyo kwep daali kuta, tuum ko age tinum dep daali beyo ki, waantap ita bemi ilak uyo dolip umdii, beyo bilip iyo bisat imkalata, bilip imi aget uyo mafaganebelan-temaalu o,” \m agesa ko. \c 10 \s1 Israel kasel iyo God imi afak tem uyo iinom dupkalip God yagal tebe, “Bilip iyo tol tinum kelip o,” agan-biisaala uta ko \p \v 1 Nugumal ibaa. Nimi aget fugunin uyo ki, atin ki nimi duup-afin Israel kasel bilip iyo God iyo asok imdulata o age-nilita ki, suun kup God iyo bomi sang uyo aman duga-emin kup ke-bomi ko. \v 2 Kale niyo atin itamsi kalaa age-nilita, bilip imi sang uyo weng kupkem daalan-temi kale, bilip iyo, God iyo titil fagaa daang begebelum o agan-bilip kuta, bilip iyo amon amon ke-bom-nilipta, igilimi aget fugunin migik uta ku-nilipta, God imi daang begebelup ko agan-bilip ko. \v 3 Kale bilip iyo God iyo unang tinum imi bogobe-nala, “Ipmi fengmin umi yuum uyo binimanebeluta, tol kup unang tinum kelip o,” agan-kalin bomi kuguup boyo utamaalup o age-nilip e, nulumi kuguup bota tol kuguup ko age-nilipta, bota kup waafu-bii-silip kale, bilip iyo Yesus imi ilak dolip God tebe bogobe-nala, “Ibo tol kup unang tinum kelip o,” agan-kalin kuguup boyo kulaalup o agan-bii-silip ko. \v 4 Kale utamum. Moses imi ulo uyo Krais imi diim kota binimanu kupka-se kale, alugum unang tinum Krais imi ilak dolip iyo God iyo bogobe-nala, “Ibo tol kup unang tinum kelip o,” agan-nuuba ko. \s1 God imi alugum unang tinum iyo imdep meng ilami miit tem daalan o agan-be uta ko \sr (Rom 3:21-31, 5:1-11, Gal 2:15-21, 3:11-14, Ef 3:1-6, 1 Tim 2:4-7) \p \v 5 Moses iyo suuk kon uyo dola ko-nala e, unang tinum imi ulo waafulip God tebe bogobe-nala, “Ibo tol kup unang tinum o,” agan-kalin bomi sang uyo bogo-nala e, \pi1 “Tam unang tinum iyo dok ita ulo kwep daa-sii uyo atin waafulip umdii, bilip iyo bomi diim ilep tiin kafan sinik uyo kulan-temip o,” \m agesa kale minte, \v 6 God imi suuk kon tem uyo tinum God imi ilak dola kalaa age bogobe-nala, “Kabo tol tinum kelap o,” agan-kalin bomi sang uta bogo-nulu e, “Kalapmi aget tem uyo bogo-nalap, ‘Niyo tam abiil tigiin uyo no ota asok tolon o?’ agan-kalin ba o,” agesu kale, weng bomi magam uyo, “Tinum iyo dogobeta iit-nalata, Krais iyo dep malaak daa imi weng uyo tinangkaman-temaala o,” agesu kale, \v 7 mungkup suuk kon tem uyo bogo-nulu e, “Kabo bogo-nalap, ‘Niyo tam begel am uyo tam o-nilita, asok tolon o,’ agan-kalin ba o,” agesu kale, weng bomi magam uyo, “Tinum iyo dogobeta no kaanamin imi abiip uyo no-nalata, Krais iyo dep mitam daa-nalata, imi weng uyo tinangkaman-temaala o,” agesu ko. \v 8 Kale God imi suuk kon tem weng uyo intaben o agesu? Uyo? Bogo-nulu e, “God imi weng uyo atin kapmi diim uyo bomu, kapmi bon tem uyo bomu, kapmi aget tem uyo bomu o,” agesu ko. Kale God imi weng boyo numi Krais imi ilak dugamin sang unang tinum imi baga-em-nuubup uyo kulbu kale, \v 9 kanube kabo weng kupkem daa bogo-nalap, “Yesus beyo God e minte nimi Kamogim no o,” age-nalap e minte, kapmi aget tem uyo atin utamapta, fen God iyo Yesus iyo begel ilet tem uyo dufo-se kalaa age no kelap umdii, bota God iyo kamdep meng daalan-tema kale, \v 10 nuyo nulumi aget tem uyo utamupta, boyo aafen kalaa agan-bulupta, God iyo bogobe-nala, “Ipmi fengmin umi yuum uyo binimanebeluta, tol kup unang tinum kelip o,” agan-bom-nala e minte, numi Yesus imi ilak dugamin umi sang uta nulumi bon tem ilep kufu-bulupta, God iyo nuyo imdep meng daaga-bom no kem-nuuba ko. \p \v 11 Kale God imi suuk kon tem uyo Krais bemi sang uyo bogo-nulu, \pi1 “Alugum waantap ita bemi ilak uyo dolip umdii, beyo tebe bilip iyo bisat imkalata, bilip imi aget uyo mafaganebelan-temaalu o,” \m agesu kale, \v 12 Juda kasel so tinum miit maak maak so iyo God iyo tebe kuguup uyo maagup kup kupka-em-nuuba uta kale, alugum numi kamok iyo mungkup maagup kale, dok ita bemi ole-bom aman duga-emip umdii, beyo alugum bilip iyo i-filinin afaligen kup ke-bom-nalata, dong daga-e-boma kale, \v 13 bomi sang uyo God imi suuk kon tem uyo bogo-nulu e, \pi1 “Dogap ita Bisel iyo ole-bom aman duga-emip umdii, bilip iyo imdep meng ilami miit tem daalan-tema o,” \m agesu ko. \p \v 14-15 Kuta kanube God iyo ilami weng kupka-emin tinum iyo maak imdala tilin-tem kelip umdii, bilip iyo dogobeta God imi weng uyo Juda kasel unang tinum iyo kupka-eman-temaalip ko. Minte kanube tinum maagup iyo maak tal God imi weng uyo kupka-emin-tem kema uyo, unang tinum iyo dogobeta God imi weng uyo tinangkaman-temaalip e minte, imi weng uyo tinangkulin-tem kelip umdii, dogobeta utamipta, fen Yesus beyo God kalaa agelan-temaalip ko. Kale mungkup bilip iyo utamipta, fen Yesus beyo God kalaa agelin-tem kelip uyo, dogobeta olabelan-temaalip ko. Kuta fen God iyo ilami weng kupka-emin tinum iyo imdala tal-nilipta, God imi weng uyo kupka-e-bilipta, Juda kasel iyo tinangkamsip kale, yak God imi suuk kon tem uyo bomi sang uyo bogo-nulu kano, “Tinum iyo weng tambal uyo kwep tal bogobela umdii, boyo atin tambaliim kuguup umdii kulbu o,” agesu ko. \s1 Israel kasel kwiin tagang iyo maak God imi weng tambal uyo waafuu tebesaalip uta ko \p \v 16 Kuta Israel kasel iyo alugum maagup ise God imi weng tambal boyo waafuu tebesaalip kale, bomi sang uyo Aisaya iyo bogo-nala e, “Bisel kabaa. Waantap ita numi weng boyo aafen kalaa agebip a? Bilip ita mep so binim o,” age-se ko. \v 17 Kale nuyo utamupta e, God imi ogok tubulin tinum ita tebe God imi weng numi baga-e-bilip boyo Krais imi sang kalaa age-nulupta, tinangka-bulupta, weng boyo tebe numi aget tem uyo kufu-e-buluta, Krais imi ilak uyo dugan-nuubup kalaa age utamup ko. \p \v 18 Kale weng maak dagalan-temi kale, God imi weng tambal boyo maak Israel kasel iyo tinangkan tebesaalip a? Umbae. Atin tinangkan tebesip kuba. Kale ulutap kale, God imi suuk kon tem weng uyo bogo-nulu, \pi1 “God imi weng uyo yak abiip maak maak kem tam tam abe-bulu kafin kaa kutufosu komi unang tinum iyo alugum tinangkan tebesip o,” \m agesu ko. \v 19 Kuta asok weng uyo maak so dagalan-temi kale, Israel kasel iyo weng boyo tele utamsaalip bele ki? Umbae. Tele utamsip kale, kamano koyo asit kek kek igil mungkup utabip no kale, mungkup kamaki uyo Moses imi suuk kon tem usiik God iyo Israel kasel imi bogobe-nala, \pi1 “Ibo bogo-nilip, ‘Nuyo tinum miit tambal o,’ agan-bilip kuta, niyo ibo imdulan-temaali kale, bisop unang tinum iip maak maak iyo maak imdulita, ipmi aget uyo mafaganebeluta, kuguup tambal imi kupka-eman-temi uyo ibo titine-bom-nilip e minte, tinum miit utamsaalip binim iyo maak imdulan-temi iyo ibo yan-togon-bom no keman-temip o,” \m age-se ko. \v 20 Kale Aisaya iyo Israel kasel imi atul uyo finan-bom-nalata, asit kek kek imi sang uyo kufumsaala kale, God imi weng uyo bogo-nala, \pi1 “Asit kek kek iyo, nitamum o age fenbaalip kuta, bilip iyo nitaman-temip e minte, tinum iyo ipkumal iyo nimi sang uyo dagalin-tem kuta, niyo imi diim uyo kemani bilip iyo nitaman-temip o,” \m age-se kuta, \v 21 Israel kasel imi sang uyo bogo-nala e, \pi1 “Niyo unang tinum weng kwaasul-bom alaang kup tebesip bilip iyo, ‘Tal nimi duup kepnelipta o,’ ageta ole-bilita, ataan tiinu kayop tiinu ke-suu kuta, kulasip o,” \m age-se ko. \c 11 \s1 God imi tebe Israel tinum milii maak kalip imi i-filin daasa uta ko \sr (Ap 13:46-48, Fpai 3:5) \p \v 1 Age-se kale, dagalan-temi kale, God imi unang tinum iyo fot tebe-se a? Atin bo binim ko. Nagal mungkup niyo Israel tinum kale, niyo Abraham imi isak atuk e minte, niyo Benjamin imi man ilop no kuta, God iyo niyo fot tebesaala ko. \v 2 Kale God ilami unang tinum sugayok ulusa iyo fot tebesaala kale, nuyo Elaija imi sang God imi suuk kon tem albu bomi aget uyo fugunolum. Elaija iyo God iyo aman duga-e-bom Israel kasel imi kuguup mafak kanu-bilip umi kalan uta bubun-bom bogobe-nala e, \v 3 “Bisel kabaa. Bilip iyo tebe kapmi profet ko age weng kem baga-emin tinum iyo ano-nilip e, numi mufekmufek kapmi kupkakemin umi baan diim uyo fegela kululip un no keluta, maagup nita kup bom-bilita, angkolup kaanak o nage-nilipta, fen tiinan-nak-bilip o,” age-se kuta, \v 4 God iyo imi weng uyo yan kebe intaben o age-se? Iyo bogo-nala, “Kapta kup ba kale, niyo tinum ilimi kup 7,000 maak iyo dil molita, nalami aligaap ke-bom albip kale, bilip iyo asit kek kek imi god ko age iyo aman duga-em-nuubaalip o,” age-se kale, asit kek kek imi god ko age bemi win uyo, “Baal o,” agan-nuubip ko. \p \v 5 Ulutap kale, am kaa daanbu kogal mungkup, Israel kasel unang tinum iip maak maak ita kup God ilami i-filinin uta tebe ulaa imdu-se kale, \v 6 bilip iyo kuguup tambal uta waafusip kalaa age-nalata, ulaa imdusaala kale, yagal tebe i-filin daa-nalata, ulaa imdu-se kale, God iyo bilip iyo kuguup tambal uta waafusip kalaa age-nala ulaa imdu-se nimnam, boyo God iyo dogobeta bogo-nala, “Niyo misiim ibo dong daga-e-bii o,” age-nama binim kuta ko. \p \v 7 Agelu kale, nuyo intaben o agon-temup? Israel kasel imi aget fugunin uyo, “Kanu-bulup bota God iyo bogobe-nala, ‘Ibo tol unang tinum o,’ agan-kalin umi ilep uyo ku-numup o,” age bong fagan-nuubip kuta, kusaalip kale, God iyo unang tinum iip maak maak ita kup ululata, mufekmufek boyo kulipta minte, dam tinum kutop ile imkalata, kutaang kup taban-bii-silip kale, \v 8 God imi suuk kon tem uyo bilip imi sang uyo bogo-nulu e, \pi1 “God iyo bilip imi aget tem uyo sok de kobela ilum ilum ke-bom-nilip e, tiin uyo kubabela tele utamamin binim ke-bom-nilip e minte, tolong ugol mungkup God imi weng uyo tinangku dagaa kugamin binim ke-bom no kem kwep talanbu tal am kaa daanbu kaa diibelip o,” \m agesu kale, \v 9 Devit yagal mungkup ilami waasi imi sang uyo God iyo aman duga-e-bom bogobe-nala e, \pi1 “Bilip iyo iman tigimin min umi deng uyo deng taban-nuubip kuta, kabo bilip imi deng tebemin boyo fupkela kobelap kutok min, abil min, saaman kafin min umi tem diinin kelip e, bilip imi fengmin bomi kun uyo kabo yan kebe-nalap e minte, \v 10 imi aget fugunin uyo kufak daabelap tinum tiin tugul ilitap kelipta, iluum afek uyo kwaapmap yak imi diim abelu imkalapta, suun kup iluum kabi-bom-bilipta o,” \m age-se ko. \s1 God imi tebe asit kek kek unang tinum imi imdep meng daasa uta ko \p \v 11 Kale kam age-se kale, dagalan-temi kale, Israel kasel iyo ko daak abe-silip uyo atin mafagan-silip a? Umbae. God iyo itamata e, Israel kasel bilip iyo bogo-nilip, “Yesus beyo numi kamok ba o,” age-nilipta, daak abelip kalaa age-nalata, imka-nalata, asit kek kek unang tinum ita imdep meng ilami miit tem uyo daagan tebesa kale, God imi aget fugunin uyo, “Israel kasel iyo nimi kuguup tambal ko asit kek kek imi kupka-e-bii bota, utamipta e, asit kek kek bilip ita numi abiin uyo kubip kalaa age titine-bom-nilipta, igil mungkup nimi finang uyo tilin o,” age-nalata, asit kek kek iyo imdep meng ilami miit tem uyo daagan tebesa ko. \v 12 Kale Israel kasel iyo daak abelip kalaa age-nalata, bota God iyo imka-nalata minte, kafin diim komi unang tinum kwiin tagang ita dong daga-e-bom-nala e minte, God iyo itamata, Israel kasel iyo, “Yesus beyo numi kamok ba o,” agan-bilip kalaa age-nalata, bota imka-nalata, yak asit kek kek ita atin telele-bom no ke-balata kale, Israel kasel God tebe ulusa bilip iyo alugum asok meng God imi miit tem tolon-temip kota, yagal tebe alugum tinum miit maak maak iyo atin kuguup tambal uyo kupka-eman-tema ko. \p \v 13 Kuta kamano koyo unang tinum miit migik migik ipmi weng baga-eman o ageta kale, God iyo tebe niyo ulaa nimdu-nala, “Kabo nimi kalaan tinum ke-nalapta, yak tinum miit migik kek kek iyo nimi weng tambal uyo kwep yang baga-emal o,” age-nalata, ulaa nimdu-nalata, nimdala talbi kale, niyo ogok boyo fen God ilami ogok kalaa agan-bom-nilita, bomi deng uyo tebe-bom-nilita, ogok ke-bomi kale, \v 14 nimi aget fugunin uyo, ise ogok bota ke-bom-nilita, bomi tem ilep nalami tinum miit Israel kutop imi aget fugunin uyo kufu-e-bilita, iip maak maak iyo asit kek kek ibo itamipta, God sino tambaliim albip kalaa age-nilipta, bomi kalan uta titine-bom-nilipta, God imi finang unum o agelipta, dong daga-e-bilita, God iyo imdep meng daalak o agan-bii ko. \v 15 Kale God iyo Israel kasel iyo fot tebe imka-nalata, kwep no kafin kaa kutufosu komi unang tinum kek kek iyo bogobe tol kwek diila mitam God iso duup kiina tala ke-silip kale, son-temu nala Israel kasel iyo asok God imi finang tilip imdulan-tema boyo kwiin kiim kale, tinum kaana dubalip asok fen mitam tigi moba ulutap kelan-temu ko. \v 16 Kale bret atuk umaak imiin fagaa ku God imi kobelip boyo tambaliim o age kula umdii, dam kutop ugol mungkup kobelip uyo kulan-tema e minte, mungkup at timtim umaak beyo God ilami umdii, mungkup alugum tung kuso God ilami no kale, ulutap kale, sugayok uyo Juda kasel imi olal iyo God imi tinum aligaap ke-bii-silip kale, mungkup son-temu uyo, olal imi man ilop bilip iyo God imi tinum aligaap kelan-temip no ko. \p \v 17 Kale tinum at oliv umi kosa kayaak iyo umi tung iip maak maak uyo ukan ke-nala e minte, no sep umi at oliv umi tung uta tugu kulep tal abe kulep te yak tinum tulum umi tung ukan kela umi diim kal feba ko kwegal atuk dagalata, asok ifing bigi-nuluta, tambaliim taban-nuubu kale, Israel kasel bilip ita at oliv tinum tulum ulutap e minte, tinum miit migik ipta sep umi at oliv ulutap no kale, God iyo tebe Israel kasel unang tinum milii iyo anung kogon kem tebesata kale, kamano koyo God iyo ibo imdep meng atuk dagalata, ibo bilip imi diim kal febata titil uyo ku-nilipta, tambaliim albip kale, \v 18 ibo tegek kale, tung miton iyo imdaak tama ipta ipta kemin ba kale, kanube weng mafak uyo kobelum o agelip umdii, kamaki uyo aget uyo tele fuguno-nilipta, utamipta e, nuta timtim uyo waafulupta, albaalu kale minte, timtim bota tebe nuyo yaafuluta, albup kalaa age-nilipta, weng tambal uta kup imi kobelin o ageta ko. \p \v 19 Kuta ibo bogo-nilip, “God imi aget fugunin uyo, nuyo imdep te yak ilimi olang kwegal imak kabila atuk daga feba imolita, nin o age-nalata, tung miton boyo tugu-nalata, kanube-se o,” agan-bilip aga? \v 20 Boyo dam bogolip kuta, bilip iyo Yesus imi ilak dolin-tem kesip bota, tagaa imkan ke-se kale, ipde Yesus imi ilak dobip bomi tolop diim bota kup ibo imdep te yak atuk daga feba imolata, nuubip kuta, ipkil tele utama-bom-nilipta, kutaang uyo tebemin ba kale, finan-bom-nilipta o ageta ko. \v 21 Kale sugayok uyo God iyo tung miton uyo ukan kelata, nuubu kale, ulutap mungkup ipkil daak abelip umdii, God iyo tebe ibo ukan kelan-tema no ko. \p \v 22 Kale ibo God imi i-filinin so minte alaang weng kobe yegemin so uyo tele utamin. Tinum iyo dok ita God imi weng uyo kupkalip umdii, alaang weng uyo kobe yan-togon-bom-nala e, kaal fuyap kobelan-tema kuta, asit kek kek ibo, God ita nuyo i-filin daa-se kalaa age imi ilak uyo dugan kwep tibip umdii, bota i-filin daalan-tema kale minte, kupkalip umdii, bota ipkil tagaa imkan ke no kelan-tema ko. \v 23 Kuta minte yak tung milii ko age Israel kasel ita asok imi aget uyo fupkela ko Yesus imi ilak uyo dolip umdii, God iyo tebe asok imdep yak at diim kwegal feba imolan-tema kale, boyo God iyo tii asok imdep yak feba imo-nama ko. \v 24 Kale ipkil utamin. Siin uyo ibo sep umi at oliv ulumi tung kale, God ita tebe tagaa imdep tal-nalata, imdep yak at oliv tinum tulum umi diim kal feba imo-se kale, boyo ilipmi baan diim kwegal febasaalip ko. Kale God beyo bong faga-bomta kanubelan-temaala kale, tii at oliv tinum tulum umi tung tugu-se uyo asok kulep yak at oliv umi diim uyo feba imo-nama kale, atin tii boyo kanubelan-tema ko. \s1 God imi alugum unang tinum kalip imi i-filin dagamin umi sang uta ko \p \v 25 Kale nimi duubal ibaa. Ibo amon amon nin ba kale, weng yang waansu kaa bogobelan-temi koyo tele utam-nilipta o agan-bii kale, ilipmi aget uta kup fuguno bogo-nilip e, “Nuyo utamsup o,” agomip o age-nilita, weng yang waansu komi magam uyo dupkop daa bogobelan-temi kale, uyo kalbu ko. Kale Israel kasel tinum milii iyo, God imi weng uyo tinangkulaalup o age kupkaa kutaang kup tebe-bilipta minte, tinum miit maak iyo mitam imi iibak tem e tal tal kem abe-bilipta, God imi weng kwep daa-nala, “Kanupmin kal kalip ita mitam tolon-temip o,” agesa umi te tam tiilan-temu kota, Israel kasel imi kutaang tebemin uyo kwep top kwek diliit kelan-temu kale, \v 26 kanupmin kuguup waafulan-temip uta God iyo Israel kasel iyo alugum asok kululan-tema kale, God imi suuk kon tem uyo bogo-nala kano, \pi1 “Ilim bo-emin tinum beyo God imi miit kugol mitam tebe-nalata, no Jekop imi man ilop imi diim abe-nala e, bilip imi nimi weng kwaasulnemin kuguup uyo tagaa kupkan kebelata bole, \v 27 nimi weng kwep no daali e minte, Jekop imi man ilop imi weng uyo kwep tilip no ke de kolan-temup kale, nimi weng kwep daalan-temi uyo kanumin kale, niyo bilip imi fengmin uyo alugum takan kepman-temi o,” \m age-se ko. \p \v 28 Israel kasel bilip iyo, God imi weng tambal boyo tinangkulaalup o agan-nuubip utamta, bilip iyo tebe God imi waasi kebe-silip kale, bota tebeta tinum miit migik ibo dong daga-em-nuubu kuta, God iyo sugayok kutop kal bilip iyo ulu-nalata, imi aget uyo bilip imi kobesa kale, ilimi afaligal fegep tam iinsip imi ilak uta o age-nalata, aget uyo bilip imi kobesa kale, \v 29 God iyo tinum iyo maak du-filin daa ulaa du kuguup tambal uyo kobela somuta, asok aaltam uyo ulaa dugan-nuubaala ko. \p \v 30 Kale siin uyo unang tinum miit migik kek kek ibo God imi weng uyo kwaasule-bii-silip kuta, kamano koyo God iyo ibo i-filin daaba kale, ipmi i-filin daaba bomi magam uyo ki, Israel kasel iyo God ilami weng uyo kwaasulemip kalaa age-nalata, imi olang uyo ipta imdep te yang daalata, imi olang uyo kubip kale, \v 31 ulutap kale, Israel kasel igil mungkup weng kwaasula-bilip kuta, ipmi God imi i-filin daaba boyo mungkup mep so igil kanube kulan-temip kale, \v 32 God imi aget fugunin uyo, son-temu nala Israel kasel so asit kek kek so alugum tinum unang iyo utamipta e, nuyo fengmin kalaa agelan-temip bota, i-filin daalan o age-nalata, imkalata, ilami weng uyo kwaasule-bilipta, bota tebe sok de imolin kesu ko. \s1 Fol imi bogo-nala, “Nuyo God imi tok uyo baga-bom-nulupta o,” agesa uta ko \p \v 33 Yei. God imi i-filinin so aget fugunin tambal so utamamin so uyo ki atin ki kwiin kiim e minte atin kalfat ba no kale, fen tinum nuyo dogobeta imi aget fugunin bomi magam uyo alugum utam-numup binim e minte, dogobeta nuyo bemi kuguup uyo alugum tele utam-numup binim kale, \v 34 God imi suuk kon tem uyo bogo-nulu kano, \pi1 “Waantap ita Bisel God imi aget fugunin uyo utamsa a? Waantap ita tebe-nalata, imi aget fugunin kuguup boyo kobesa a? \v 35 Waantap ita bogobe-nala, ‘God kabo mufekmufek uyo duumatanbap kale, mufekmufek maak kopkelita, yuum kulap suukta, aaltam kota yan kepne o,’ agelan-tema o?” \m age suuk kon tem uyo bogosu kuta, \v 36 umbae. Boyo binim ko. Beyo alugum mufekmufek bomi magam kayaak e minte alugum mufekmufek koyo ulumi aalap no kale, alugum mufekmufek boyo maagup ilami kup kale, nuyo imi win uyo suun kup kufu-emin kup ke-bom-nulupta o ageta kale, bota kwa. \c 12 \s1 Numi dam God imi kupka-emin sang uta ko \sr (Ef 4:22-24, 5:1-20, Kol 3:5-11) \p \v 1 Kale nimi duubal ibaa. Niyo God imi i-filinin afek bomi aget uta fugun-bom-nilita, ibo titil weng maak bogobelita, ipmi aget fugunin so dam so boyo ibo God imi kobe tinum tolop ungkwaa aligaap God imi kupka-ebip ulutap ke kobelin o ageta kale, ipmi dam uyo kafan so bom-suluta, ibo God iyo kobelipta, ibo God imi aligaap kelip e minte, God imi kuguup uyo, God imi, “Bo kanumin o,” agan-be bota kup kanu-bom-nilipta o ageta kale, kanuman-temip bota fen ipmi God imi ulotu kemin umi kuguup umdii kulbu ko. \v 2 Kale kanube kafin diim komi God imi ilak dolin binim unang tinum iyo tebe uget tagamip umdii, ibo bilip imi kuguup mafak uyo waafunamin ba kale, ipmi aget fugunin uyo kwaalip yak God imi diim abeluta, God yagal tebe fupkela kobela aget fugunin migik uyo kulip e minte, ipmi kuguup uyo telela kobela mitam migik kebe no keluta, bota atin utamipta e, God iyo, ipmi tiinemin tonamin uyo kanumin o, ageba uyo kulbu kalaa agelin o ageta kale, ibo utamipta, dogonupmin kuguup uyo tambal kalaa, dogonupmin kuguup uta nuyo waafuu bulupta, God iyo deng tebeman-tema kalaa, dogonupmin kuguup uta fengmin binim, atin tambaliim kup keman-temup kalaa age utam-nilipta o ageta ko. \s1 God imi utamamin min, titil min numi kobe-se bomi sang uta ko \sr (1 Kor 12:12-20, Ef 4:1-16, Kol 2:19) \p \v 3 God iyo niyo ulaa nimdula ilami kalaan tinum kesi kalaa age-nilita, weng koyo alugum maagup maagup ibo bogobelan-temi kale, kapmi kuguup bomi aget min, kapmi utamamin bomi aget min uyo kapkal utamapta e, boyo intaben kalaa agan-balap a? Kapmi aget fugunin uyo, “Nita nugumal iyo imkan ke atin nita nita ke tam iinsi o,” agan-kalin ba kale, kapkal aget tambal uyo fugun-bom utamapta, God iyo nitamata, beyo nimi man imi ilak uyo dola kalaa age-nalata, kanupmin utamamin so titil so ogok so uyo kopneba kalaa age-nalapta, aget tambal uta fugun-bom-nalapta o ageta ko. \v 4 Kale nugol utamsup kale, numi dam koyo maagup kuta, umi iibak tem kwek uyo atuk kwiin tagang kale, alugum bilip imi ogok uyo maagup ba kale, yagalami ogok ke-bala ke-bala kem-nuubip kale, \v 5 ulutap mungkup unang tinum nugol kwiin tagang kuta, Krais imi diim febalup umdii, nuyo dam maagup ulutap kale, alugum maagup maagup nuso numi duup-afin iso nuyo kwego dego ke dam maagup kesup ko. \p \v 6 Kale God iyo ilami aget fugunin uta kup ku-nalata, utamamin min, titil min, ogok min ugulumi migik migik uyo maagup maagup nuyo kobe-se kale, bota waafuu kwep tubum o ageta kale, kanube tinum iyo maak God yagal ulaa dula te tam God imi weng kupka-emin tinum kela umdii, boyo ki yagal God imi tuluun weng ku-sulup bota kup ku-nalata, ipkumal iyo kupka-e-bala e minte, \v 7 tinum dogap ita God yagal aget fugunin kobela ipkumal dong daga-emin tinum umdii, boyo bemi ogok kale, yagal dital fagaa ipkumal iyo dong daga-e-bala e minte, kanube waantap ita God yagal dong daga-e-bala God imi weng kafalemin tinum umdii, mungkup yagal dital fagaa ipkumal iyo kafale-bala e minte, \v 8 aa mungkup tinum dok ita God yagal ulaa dula ipkumal aget kufu-emin tinum umdii, mungkup yagal ipkumal imi aget uyo kufu-e-bom baga-e-bala e minte, tinum iyo dok ita God yagal aget fugunin kobela ipkumal mufekmufek kupka-emin tinum umdii, beyo ipkumal iyo mufekmufek kwiin tagang uyo kupka-e-bala e minte, tinum iyo dok ita God yagal ulaa dula Kristen unang tinum imi dubom ke tiin mola umdii, beyo tambaliim kup tiin mo-bala e minte, tinum dok ita God yagal aget fugunin kobela ipkumal iyo i-filin daa dong daga-ema umdii, begal mungkup deng tebe-bom-nalata, ipkumal iyo dong daga-e-bom no ke-bilipta o ageta ko. \s1 Atin ipkumal imi aget kupka-emin umi kuguup uta ko \sr (Ef 4:1-3, 5:1-20, Fpai 2:1-5, 1 Tes 5:12-27, Tat 3:1-11) \p \v 9 Kale ipmi ipkumal aget kopmum o agelip uyo, ibo atuk atuk ke-bomta ipkumal imi aget uyo kupka-emin ba kale, ipkumal imi aget uyo alugum fomtuup kobe-nilip e, kuguup mafak mafak uyo atin umik ugobe-nilipta, ibo atin kuguup tambal umi diim kal feba-nilip e, \v 10 Krais imi ilak do-silip bota, ibo duup kiina tala ke-silip kale, kulutap mungkup ipmi ipkumal imi ilak uyo tele duga-bom-nilip e, maagup maagup ibo ipkumal kek kek imi win uyo kup-kaga-emin ba kale, kufu-e-bom-nilip e minte, \v 11 daal uyo tebemin ba kale, aget tambal uyo fugun-bom dital faga-bom Bisel imi ilak uyo duga-bom-nilip e, God imi Sinik ita dupkalipta, tebe ibo dong daga-e-balata, God imi deng uyo tebe-bom-nilip e, Bisel imi ogok uyo fomtuup waafu-bom-nilip e, \v 12 utamipta, Bisel iyo aafen nuyo dong dogobelan-tema kalaa age-nilipta, deng tebe-bom fen-bom-nilip e minte, kanube iluum mitam ipmi diim tulu uyo, finanin ba kale, titil kup faga-bom beten uyo kwiinbu daanbu ke-bom-nilip e minte, \v 13 kanube utamipta, Yesus imi unang tinum iip maak maak iyo mufekmufek duumatanip kalaa agelip uyo, dong daga-e-bom-nilip e minte, abiip migik tinum tal ipmi diim e tilip uyo, atin tambaliim kup tiin mo-bom no ke-bom-nilipta o ageta ko. \p \v 14 Minte tinum iyo tebe ibo ifak dagamip umdii, ibo tebe God iyo aman duga-e-bom-nilip, “Bilip iyo ifak daalal o,” agan-kalin ba kale minte, “Bilip iyo tambaliim kup dong dogobelal o,” agan-bom aman duga-e-bom-nilip e minte, \v 15 tinum iyo deng tebemip umdii, ipkil mungkup iso deng tebe-bom-nilip e minte, amemip ugol mungkup ipso iso ninggil maagup ame-bom-nilip e, \v 16 ibo ilipmi kaal umi ilak do tiin mobip ulutap ke duup bilip imi aget uyo kobe-nilip e, nuyo win tibin kasaak kale, “Kanupmin ogok mafak boyo keman-temaalup o,” agan-kalin ba kale, ibo aget uyo bilili age-bom ogok mafak kobelip uyo saak ogok ke-e-bom-nilipta o ageta kale, ibo aget uyo fugun-bom, nuta kup utamsup o agan-kalin ba ko. \p \v 17 Kale kanube tinum iyo tebe ibo kuguup mafak uyo kupka-emip umdii, ipsiik tebe bilip iyo kuguup mafak uyo kupka-emin ba kale, kuguup tambal uyo dital fagaa waafulipta, kek kek iyo deng tebe-bilip e minte, \v 18 ipkil dinan-kalin aget uyo fugunin ba kale, ibo utamipta, umi ilep kutop uyo albu kalaa agelip umdii, ibo alugum unang tinum iso aget maagup ke-bom-nilipta o ageta ko. \p \v 19 Kale fen nimi duubal ibaa. Ibo ipkumal iyo tebe ipmi mufekmufek fenga kobelip uyo, ipsiik yan ke-emin ba kale ki, God yagal tebe bilip iyo olsak kobe-nalata, fengmin uyo yan kebelan-tema kale, ibo imkalipta, yan kebelak o ageta kale, ipkil utamsip kale, God imi suuk kon tem weng uyo bogo-nulu e, \pi1 “Bisel iyo bogo-nala kano, ‘Fengmin yan kemin boyo nalami san kale, nagal tebe-nilita, yan ke-eman-temi o,’ age-se o,” \m agesu ko. \v 20 Ipkil bo kanumin ba kale, suuk kon tem uyo bogo-nulu, \pi1 “Kabo utamapta, kapmi waasi iyo maak iman tep tebebelu kalaa agelap umdii, kabo unan-kalin uyo kobe-nalap e minte, imi del tem uyo atin kalanganebebu kalaa agelip umdii, ok uyo ilu kupka-e-bom ke-eman-temap bota ilami kuguup mafak kanum-nuuba bomi fitom uyo atin kulan-tema o,” \m age suuk kon tem uyo bogosu kale, \v 21 kek kek iyo tebe ibo kuguup mafak kupka-e-bilip uyo tebe ipmi aget fugunin uyo kufobelu yan ke-emin ba kale, ibo kuguup tambal kup waafulan-temip bota tebe kek kek imi kuguup mafak uyo kubaganu kupkalin o ageta ko. \c 13 \s1 Fol imi bogo-nala, “Nuyo gavman imi afak tem kal bom-nulupta o,” agesa uta ko \sr (Mat 22:15-22, 1 Tim 2:1-4, Tat 3:1, 1 Fit 2:13-17) \p \v 1 Kale God yagal gavman bilip iyo imdep daasa kale, bilip iyo igil mitam tebesaalip kale, alugum gavman imi ogok boyo God imi sagaal diim ilep mitam talan-nuubu kale, alugum tinum iyo gavman imi weng uyo tinangka-bom-nilipta o ageta ko. \v 2 Kale tinum iyo dok ita gavman imi weng uyo kwaasulema umdii, beyo God imi weng uyo ko kwaasule-be kale, bomi yan uyo kulan-tema ko. \p \v 3 Kale gavman bilip iyo bom, kafale-bulupta, tinum kuguup tambal waafulin ita, finanin o age-nilipta ba kale ki, kafale-bulupta, kuguup mafak waafulin ita finan-bom-nilipta, kuguup mafak uyo kupkalin o age-nilipta, kafale-bom sok dinan-bom kem-nuubip kale, kabo, tam gavman bilip imi atul uyo finanin binim kelan o agan-balap a? Agan-balap bole, kuguup tambal uta kup waafu-bom-balapta, gavman iyo kapmi win uyo kufuke-bilipta o ageta ko. \v 4 Kale bilip iyo God imi ogok ke-emin tinum kale, dong dagake-bulupta, tambaliim nal o kagan-bilip kuta, kanube kabo fengamap umdii, gavman bilip iyo sok de kamolan-temip min, ulin ku binaman-temip min, kangkolip kaanan-temap min kale, kabo finan-bom-nalapta o ageta ko. Kale gavman bilip iyo God imi ogok ke-emin tinum kale, tinum iyo kuguup mafak kema uyo, bilip isiik yan ke-emin umi ogok waafulin tinum iyo kulbip ko. \v 5 Gavman iyo kanum tebesip kale, nuyo imi afak tem iinom-nulupta o ageta kale, nuyo gavman bilip imi weng waafunamin bomi magam uyo ki, God tebe numi kuguup mafak yan ke-emin bomi atul uta kup finano-nulupta ba kale, aget fugunolupta e, bilip imi weng boyo atin tol kalaa age-nulupta, waafuu kwep tebe-bom-bulupta o ageta ko. \p \v 6 Kale, “Bota o,” age-nalapta, kabo gavman imi mani takis uyo kupka-e-bom no kem-nuubap kale, boyo dok uta ba kale, gavman bilip iyo God imi ogok ke-emin tinum atamta, ilimi ogok boyo titil faga-bomta waafuu kwep tebesip ko. \v 7 Kale kanube gavman iyo tebe, “Yak bo kanumal o,” agelip uyo, weng uyo tinangka-bom-nalap e minte, dogonupmin dogonupmin takis uyo kobelal o agelip uyo, kupka-e-bom no ke-bom-nalap e minte, kapmi tiin molin imi afak tem uyo iinom bom-nalap e minte, kapmi kamok imi win uyo kufu-e-bom-nalap e minte, imi tok uyo baga-bom imi deng uyo tebe-bom no ke-bom-nalapta o ageta ko. \s1 Atin ulo umi kup waafunamin umi magam umi sang uta ko \sr (Mat 19:18-19, 22:34-40, Gal 5:13-15) \p \v 8 Kale ibo tinum iyo yuum kwep top tala-emin ba. Kale God iyo nuyo weng uyo fomtuup kobe-nala, “Ibo ipkumal imi aget kup kupka-emin o,” age-se kale, ibo boyo suun kup kanu-bilipta o ageta kale, boyo dok uta ba kale, tinum dok ita ipkumal imi aget kup kobeba umdii, beyo atin ulo uyo tuluun kup waafulin tinum iyo kulba ko. \v 9 Kale nugol utamsup kale, ulo uyo bogo-nulu, \pi1 “Kabo tinum digin unang digin iyo sa dagamin ba. \pi1 Kabo tinum iyo angkolap kaanamin ba. \pi1 Kabo yuguut uyo unan-kalin ba. \pi1 Kabo kapkumal imi mufekmufek uyo tinginemin ba o,” \m age no kesu kale, ulo kuso minte ulo migik migik kwiin tagang albu so alugum bomi magam miton uyo maagup kale, magam miton boyo bogo-nulu e, \pi1 “Kabo kalapmi kaal umi ilak do tambaliim tiin mobap ulutap ke kapkumal kek kek imi ilak uyo do telelemal o,” \m agesu kale, \v 10 tinum iyo ipkumal kek kek imi aget kup kupka-ema beyo kuguup mafak uyo maak ke-eman-temaala kale, tinum beyo atin ulo waafulin tinum iyo kulba ko. \s1 Numi tol kup tiine-bom tona-bom kemin umi sang uta ko \p \v 11 Kale ipkil am kaa daanu koyo utabip kalaa age-nilita, bogobe-nili, “Kanupmin kuguup boyo kanumin o,” agan-bii kale, kota ipmi agaal unsip boyo kupkaa fenin a. Ipkil utamin. Siin uyo numi mitam kamaa Kristen unang tinum ke-sulup uyo, God imi imdep tam ilami abiip daalan agin uyo simanim kutop kal bom-suluta kale minte, kamano kole tal mep so talan-bo ko. \v 12 Kale mililebok uyo mep so binimanu e, am afungen uyo, mep so daanan o angbu kale, kuguup mafak waafuu mililebok tem kweng kal albup uyo alugum kupkaa meng ilagenin diim tolom-nulupta, numi waasi dinan-kalin umi ilim uyo tii-nulupta o ageta ko. \v 13 Kale numi tiinemin tonamin uyo, tinum kem diim ku-tele tiineba ulutap ke-bom-nulupta, nuyo kutaang tebe-bom ok mafak uyo un-bom ilum ilum kemin ba. Nuyo sa uyo daga-bom e minte yak kuguup mafak mafak fitom kup tebesu uyo kemin ba. Minte nuyo olsak kup tebe-bom e minte, tinum migik imi mufekmufek uyo tingine-bom no kemin ba kale, \v 14 ibo Kamogim Yesus Krais bemi ilak dolip beyo tal ipmi diim abela uyo, ipmi waasi dinan-kalin umi ilim tiilin ulutap kelip kale, ibo yak ipmi aget fugunin umi tebe-nulu, yak kanupmin kanupmin kuguup mafak uyo kanumin o agan-bo uyo yang kanum tiinemin ba ko. \c 14 \s1 Fol imi bogo-nala, “Numi duup iyo, ‘Fenga-balap o,’ age-nulup aget mafak kupka-emin ba o,” agesa uta ko \sr (1 Kor 8:1-13, 10:18-11:1, Kol 2:16-22) \p \v 1 Kale tinum iyo maak Kristen kelin kuta, aget uyo fugun-bom-nala, “Niyo Krais imi ilak do-sii bota, Moses imi ulo kwiin tagang uyo waafulita, God iyo nimi deng uyo tebemak o,” agan-kala umdii, dep mitam ipmi iibak tem daalipta, mangkal ninggil nan-temip kuta, ibo tinum bemi aget fugunin weng baga-bala tinangkulan-temip uyo, iso wengaal digin-kalin ba. \v 2 Kale unang tinum Kristen milii iyo bogo-nilip, “Nuyo yak unan-kalin migik migik uyo felepmuta, alugum unan-kalon-temup o,” age unan-bilip e minte, Kristen milii maak iyo bogo-nilip, “God imi tiin diim uyo dimduum unan-kalin boyo felepmuta, unan-kalon-temaalup kalaa ageta kupkalup o,” age fala-bilip no kem-nuubip kale, \v 3 tinum mufekmufek alugum saak unan-kalin beyo tebe ipkum dimduum dimduum falamin beyo aget mafak uyo kupka-emin ba e minte, ipkum dimduum dimduum falamin begal tebe imi aget uyo fuguno-nala e, “Nugum bemi saak saak unan-be boyo fengmin o,” agan-kalin ba no ko. Kale kapkum saak unin beyo kapmi ogok kekemin tinum ba kale, God imi ogok ke-emin tinum kale, yagal du-se kale, \v 4 kabo tinum alugum saak unan-nuuba iyo duptu-balap kuta, kabo dogonupmin tinum kapta tebe-nalapta, tinum migik imi ogok ke-emin tinum iyo weng mafak uyo kupka-em-nuubap a? Kapmi kapkum imi bogobe-nalap, “Kapmi ogok ke-balap boyo mafak ke-balap o, tambal ke-balap o,” age kapkum imi baga-emin boyo kapmi san ba kale, imi kamok ilami san kale, bemi kamok iyo Yesus ita kale, yagal tebe tii kuntuk mobela beyo Yesus imi ilak uyo fomtuup duga-balata, bomi tolop diim uta dulan-tema ko. \p \v 5 Kale tinum iyo maak tebe imi aget uyo fuguno-nala e, “Am kaa daanba keyo, God imi tiin diim uyo am afaligen daanba kale, ita ita ke-nalata, am daanamin migik migik uyo kubaganu kupkaba o,” agela e minte, tinum migik maak imi aget uta fuguno-nala e, “Yak am daanamin boyo alugum maak ita iit iina daak iina ba kale, alugum maagup ulutap ulutap o,” agelan-tema uyo, tinum maagup maagup iyo utamata, boyo kanubelan-temi uyo tambaliim kalaa agan-bomta kanu-balata o ageta ko. \v 6 Kale tinum iyo aget fuguno-nala e, “Am kaa daanba keyo, ipkumal am daanamin migik iyo imkan kesa o,” agela umdii, tinum beyo ifin togo-bom-nalata, am kal ton-bom Bisel imi deng taban-nuuba e minte, tinum iyo alugum mufekmufek saak unan-kala umdii, tinum beyo aget uyo fuguno-nala, “Bisel iyo nimi deng tebemak o,” age unan-bom-nalata, God iyo, “Misam o,” agan-bala e minte, tinum yak mufekmufek iip maak falamin tinum begal mungkup aget uyo fuguno-nala, “Bisel iyo nimi deng tebemak o,” age-nalata, dimduum uyo kupka-nalata, iman ason uta kup unan-bom-nalata, “God kabo misam ke kupkane-balapta, unan-bii o,” agan-bala no kem-nuubip ko. \p \v 7-8 Kale numi tinum iyo maak ilami aget fugunin uta kup yak mufekmufek umaak kanumin ba e minte, ilami aget fugunin uta kup, nagal kaanan-temi o age-nalata, kaanamin ba no kale, nuyo Bisel ilami aligaap kale, kaa kafan so albup, koyo Bisel imi aget fugunin uta kup kanum kwep top kaanan-temup ku diliit kelum o ageta ko. \v 9 Kale Krais yagal mungkup kaan-se kuta, asok mitam fen-nilita, tinum kaansip so e minte tiin kafan albip so imi kamok ke-bom nan o age-nalata, fen-se ko. \p \v 10 Kale kabo intaben o age-nalapta, kapmi kapkum Kristen beyo weng mafak uyo bogobe-nalap, “Boyo fenga-balap o,” agan-balap a? Minte kapkal intaben o age-nalapta, kapmi kapkum Kristen beyo atafi-balap a? Kabo utamal. Alugum nuyo son-temu nala no God imi tibit diim molan-temup kota, yagal bogo-nala, “Boyo kuguup tambal o, mafak o,” agelan-tema kale, kanupmin weng boyo ipkum iyo bogobina tala kemin ba ko. \v 11 Ulutap kale, God imi suuk kon tem kwek uyo bogo-nulu kano, \pi1 “Bisel iyo bogo-nalata, ‘Niyo kaanamin binim, suun kup nin tinum kale, weng uyo dam bogobelan-temi kale, son-temu uyo, alugum unang tinum iyo katuun duung fegela daak suk mo-nilipta, niyo aman dugane-bom-nilip e minte, alugum bogo-nilip e, “God beyo aafen ki God o,” agan-kalon-temip o,’ ageba o,” \m age suuk kon tem uyo bogosu ko. \v 12 Agesu kale, utamum. Alugum maagup maagup nuyo alugum numi kanumin kanumin kuguup kanum tebesup bomi magam uyo son-temu uyo, God imi diim uyo bagaman-temup ko. \s1 Fol imi bogo-nala, “Nuyo nugumal ifak dagamin umi kuguup uyo kanumin ba o,” agesa uta ko \sr (1 Kor 8:1-13, 10:23-33) \p \v 13 Alugum numi im-kugu-bom-nala yegeman-tema tinum iyo God ita kale, nuyo numi duubal imi kuguup kanu-bilip boyo aget mafak uyo kupka-emin ba kale, nuyo aget fuguno-nulup e, “Nuyo intaben intaben nu-bulup uyo, kafale-bulup duubal iyo utam-nilip yang fengamin ba o,” agan-bom-nulupta o ageta ko. \v 14 Kale Kamogim Yesus iyo kafalepnela weng kaa bogobelan-temi koyo atin utamsi kale, unan-kalin umaak God iyo nuyo bogobe-nala, “Yak boyo amem o,” aganbaala binim kuta, kanube tinum Kristen iyo maak ilami aget fugunin uta kup, “Boyo amem o,” age kupkala suuk nala e minte, asok waafula umdii, boyo felepmuta, kanuman-temaala ko. \v 15 Kale bomi magam uyo kulbu kale, kanube kabo unan-kalin, “Amem o,” agesip umaak unelap kapmi duup iyo utama kapmi unelap bota tebe kapmi duup bemi Yesus imi ilak dugamin uyo kufak daabelu umdii, kapkal bota utamapta e, nalami duup iyo aget kobelin-tem ke-nilita, dufak daali kalaa agon-temap kale, Krais iyo kaan-nala, duup bemi ilim uyo bolan o age-nalata, kaan-se kale, kabo mufekmufek, “Amem o,” agesip uyo unan-bom kapmi duup iyo dufak dagamin ba ko. \v 16 Kale ipmi aget fugunin uyo, “Numi kuguup kanu-bulup koyo tambal o,” agan-bilip kuta, kek kek iyo tebe boyo weng mafak uyo kupka-eman-temip kale, tele utama-bom-nilipta o ageta ko. \v 17 Kale alugum nuyo aget fugun-bom weng bogo-nulup, “Boyo unan-kalon-temup e? Falaman-temup e? agan-bulup bota miton o,” agan-bulup kuta, umbae. Bo miton ba ko. God imi Sinik Tambal tebe-nala atin tol kuguup min, bilili agan-kalin kuguup min, deng tebemin kuguup min uyo numi kupka-e-bala kanum-nuubup bota atin mufekmufek miton umdii kulbu kale, \v 18 tinum iyo Krais imi ogok ke-emin tinum ke-nala ogok boyo waafula umdii, God iyo tebe, “Bemi kuguup boyo tambaliim o,” agela e minte, tinum kek kek igil mungkup, “Beyo tinum tambal o,” age no keman-temip ko. \p \v 19 Kale kanubelu bole, nuyo yak alugum aget maagup kemin kuguup so, minte yak duup imi dong daga-e-bulup te tam titil fagaa God imi ilak dugamin so boyo alugum dital fagaa waafu-bom-nulupta o ageta kale, \v 20 kapmi kanupmin unan-kalin unan-balap bomi diim ilep kabo kapkumal imi God imi ilak dugamin uyo kufak daga-emin ba. Yak alugum unan-kalin boyo tambaliim kuta, kanube kabo mufekmufek, “Amem o,” agebip umaak unelap kek kek iyo katam-nilip imi aget tem uyo mafaganebelu umdii, kapmi kuguup mafak umdii kulbu ko. \v 21 Kale kanube kabo dimduum dimduum, “Amem o,” agesip umi unan-kalap min, ok mafak umi unan-kalap min, yak kuguup mafak migik migik uyo ke-balap kapmi duup iyo kapmi kanu-balap boyo utam yagal yang fengama kalaa agelap umdii, kanupmin kuguup bomi kupkalan-temap bota felepman-temu ko. \p \v 22 Kale kabo mufekmufek umi utamapta, boyo mafak kalaa, tambal kalaa agan-kalin boyo kapso God sino ilipmi san kale, kanube tinum iyo utamata, mufekmufek boyo tambal kalaa age-nalata, boyo kanu-bomta ilami aget fugunin uyo tuluun utamata, boyo fengabaali kalaa agela umdii, bota deng tebeman-tema kale minte, \v 23 tinum iyo unan-kalin uyo aget alop taga-bom unan-kala umdii, God iyo tebe bemi kuguup boyo tele utam-nalata, boyo tambaliim kalaa agelin-tem ke unan-be bomi kalan uyo yega dobelan-tema kale, tinum iyo alugum mufekmufek ko tambaliim kalaa agelin-tem ke-nala maagalo kanuma umdii, boyo fengmin uyo kulbu ko. \c 15 \s1 Fol imi bogo-nala, “Nuyo Krais imi aget fugunin kuguup uta ku-nulupta o,” agesa uta ko \sr (Rom 14:13, 1 Kor 8:1-13, 9:19-22, 10:24-33) \p \v 1 Kale numi God imi ilak dugamin uyo titil fagaa bom-bulu dogap ita imi God imi ilak dugamin uyo fomtuup titil fagalin binim ke aget alop togo, “Nimi kuguup kanu-bii boyo, God imi tiin diim uyo tambal kanu-bii e? Mafak kanu-bii e?” agan-kala umdii, nuyo olsak binim, bilili age-bom beyo dong daga-emum o ageta ko. Kale nulumi aget fugunin uta kup kanumin ba kale, \v 2 alugum maagup maagup nuyo nugumal Kristen unang tinum iyo dong daga-e-bulupta, bomi deng uyo tebe-bom mitam kuguup tambal uyo kulipta, bilip imi Krais imi ilak dugamin boyo titil fagabeluk o ageta kale, \v 3 boyo dok uta ba kale, Krais yagal mungkup ilami aget fugunin uta waafu-nalata ba kale, God imi weng kobesa uta waafulata, kaal fuyabok uyo tal ilami diim uyo abe-suu kale, mungkup God imi suuk kon tem weng uyo God imi ulaa dula kamok kesa tinum ita tebe God imi bogobe-nala kano, \pi1 “Tinum iyo weng mafak uyo kupkakebip umdii, bilip imi weng mafak boyo tal nimi diim aban-nuubu o,” \m age-se ko. \v 4 Kale sugayok weng ko God imi suuk kon tem dola kosip boyo tebe alugum numi kafalemuk o age-nilipta, dola kosip kale, weng boyo numi aget tem uyo kuntuk mobelu mitam titil fagaa bilili age-bom God imi kanuman-tema uta fen-nuubup ko. \p \v 5 Kale God iyo bilili agan-kalin kuguup so e minte kuntuk saanemin kuguup so umi magam kayaak kale, niyo beten ke-bilita, yagal tebe ibo dong dogobelata, Yesus Krais imi kuguup uta waafu-nilipta, bota aget maagup uyo kelin o agan-nuubi kale, \v 6 God beyo Kamogim Yesus Krais imi Aalap kale, ibo alugum maagup weng maagup uyo baga-bom God imi tok uyo baga-bom-nilipta o ageta ko. \s1 Krais imi tebe Juda kasel so tinum asit kek kek so imi dong dogobesa uta ko \sr (Luk 2:32, Ap 9:15, 11:18, 13:47-48, 26:23, Rom 1:16, Gal 3:8) \p \v 7 Kam agan-bii kale, ibo Krais tebe ipmi imdep meng daa-se ulutap ke ipmi ipkumal iyo imdep meng daa aget maagup kiina tala kelipta, kek kek iyo utam-nilipta, God imi tok uyo bagamin o ageta ko. \v 8 Kale ibaa. Nimi weng bogobelan-temi koyo tinangku-silipta. Krais iyo Juda kasel imi ogok ke-emin tinum ke-nalata, dong dogobe kanu-bom-nalata, God imi tuluun weng uyo kuntuk mobelata, weng bota tebe-nuluta, sugayok God tebe bilip imi olal imi weng kwep daabe-nala, “Kanubelan-temi o,” agesa uyo bota tii kelu kupka-suu kale, \v 9 Krais imi aget fugunin uyo, tinum asit kek kek iyo God imi i-filinin bota utam-nilipta, imi tok uyo bagamin o agan-be kale ki, God imi suuk kon tem uyo Devit iyo bogo-nala kano, \pi1 “Niyo kapmi win uyo tinum asit kek kek imi diim uyo kufu-bom-nili e minte, kapmi tok uyo aseng kelu kwaaman-temi o,” \m agela e minte, \v 10 suuk kon tem maak uyo bogo-nulu, \pi1 “Yak tinum miit migik kek kek ibo God imi tinum miit isino deng tebe-bom-nilipta o,” \m agelu e minte, \v 11 suuk kon tem maak uyo bogo-nulu, \pi1 “Yak tinum miit migik migik ibo Bisel imi win uyo kufu-bilip e minte, alugum unang tinum igil imi win uyo kufu-bom no ke-bilipta o,” \m agelu e minte, \v 12 Aisaya yagal bogo-nala e, \pi1 “Son-temu uyo, Jesi imi man ilop ita maak mitam tebe-nalata, beta tinum miit migik migik imi king kelata, bemi ilak kup do-nilipta, fen-bulupta, tambaliim kup telela imolak o age-nilipta, fenan-temip o,” \m age-se ko. \p \v 13 Kale God yagal ibo kuntuk saane-balata, fen-bulupta, atin imdulan-tema kalaa age-nilipta, fen-nuubip kale, niyo beten ke-bilita, yagal dong daga-e-balata, ilami ilak dugamin bomi diim ilep ibo deng tebemin afegen so bilili agan-kalin aget afaligen sino uyo ku-nilipta, ibo tebe God imi Sinik Tambal imi titil uyo kulipta, ipmi God imi am tambal maak daanan-temu umi fen-bilip uyo titil fagaa tam tam abe-buluta o ageta ko. \s1 Fol imi mitam God imi ogok waafu-bom bomi deng tebemsa uta ko \sr (Rom 1:5, 2 Kor 3:5, 10:15-16) \p \v 14 Kale nimi duubal ibaa. Nimi utabi uyo, ibo suun kup kuguup tambal uyo ke-bomip kale, ipmi aget fugunin uyo ugulumi migik migik kale, ibo tii tebe-nilipta, ipkumal iyo aget fugunin tambal uyo kobe-nimip ko. \v 15 Kuta ibaa. Suuk kon tem kwek uyo titil weng tap maak dola kobeli kuta, boyo finano-nilita, kupkalaali kale, boyo dola kobelita, ipmi aget uyo asok fugunolin o age-nilita kale, kanupmin weng dola kobeli boyo dok uta ba kale, God iyo ogok tambal koyo kopnelata, \v 16 Yesus Krais imi ogok ke-emin tinum kelita, bogopne-nala e, “Kabo tinum miit migik imi iip kalagal bom-nalapta, dong daga-emal o,” agelata, mitam God imi tinum amem kasel ilitap ke-nilita, God imi weng tambal uyo kupka-em-nuubi kale, nimi aget fugunin uyo, baga-e-bilita, tinum miit migik iyo meng tilipta, God imi Sinik Tambal iyo bogo-nala e, “Kalip iyo God imi aligaap o,” age-nalata, tinum dimduum dimduum kulep no God imi kupka-ebip ulutap ke bilip iyo imtamo no-nalata, God imi imka-e-bala felebelu kalaa age-nalata, God iyo imdugamak o age-nilita, kanum-nuubi ko. \p \v 17 Kem-nuubi kale, Yesus Krais imi diim kal feba-bom-nilita, ogok ke-bii kale, magam so kalaa age-nilita, ogok ko God imi ke-e-bii bomi deng uyo taban-nuubi ko. \v 18-19 Minte niyo mufekmufek migik umi sang uyo bogolan-temaali kale, niyo Krais imi ogok ko kwaap-nama mek nimi sagaal diim abelu kanum tebesi bomi sang maagup bota kup bogolan-temi kale, tinangku-silipta. Krais imi aget fugunin uyo, Fol iyo dong daga-e-bili kanu-balata, tinum miit migik migik iyo utam-nilipta, mitam God imi weng tambal uyo tinangka-bom waafuu kwep tibin o age-nalata, dong dagane-balata, ilami weng uyo unang tinum imi baga-e-bom imi kuguup tambal uyo kafale-bom no ke-bili e minte, God imi Sinik iyo tebe titil bigi nimdaak tama no kelata, mirakel ko age kuguup ugulumi migik migik uyo ke-bom no kem tebesi kale, niyo Krais imi weng tambal uyo alugum Jerusalam kugol kufo-nilita, baga-em kwep yakyak kem unanbu no Provins Ilirikum ku diibe kupka-sii ko. \v 20 Kale nimi ko yakyak kem tebesi boyo, nota abiip maak maak Krais imi win tinangkulin binim bilip iyo maak albip kalaa age-nilita, bilip ita niyo Krais imi weng tambal boyo kupka-eman o agan-bom-nilita, yakyak kem tebesi kale, niyo nugum imi ogok kufo bong fogo telela-bom atuk kupkaba boyo nita te yak imi ogok atuk kupkaba boyo binimanu kupkalita, nimi win uyo kufunemin o agan-nuubaali kale, \v 21 niyo ki kanu-bilita, God imi suuk kon tem bogo-nulu, \pi1 “Tinum iyo bemi sang tinangkulin-tem albip iyo tiin fala ataman-temip e minte, tinum iyo bemi weng tinangkulin-tem albip iyo tele utaman-temip no o,” \m agesu boyo mitam tuluk o age-nilita, kanum-nuubi ko. \s1 Fol imi, no Rom kasel iyo itam-nilita, kulo tam tam kafin Spen unon o agesa uta ko \sr (Ap 19:21, 23:11, 24:17, 28:16,23, Rom 1:8-15) \p \v 22 Kale nalami ogok kota tebe suun kup mitam ilep uyo ton ton ke-buluta, dogobeta nota ibo itam-nimi binim kem tebesi kuta, \v 23 kamano koyo niyo kalolo komi ogok uyo binimanu kupkali kalaa age-nili e minte, sugayok kota itaman o agan-bilita, atol kwiin tagang uyo tiinu tiinu kem tebesu kalaa age no ke-nilita, no tolon o agan-bii kale, \v 24 son-temu nala tam tam kafin Spen unon-temi kota, no ipsiik itam imka-nilita, unon o agan-bii kale, no tili ipso mangkal ninggil bom-siit ilugo-nili nimi aget uyo tambalanepnelu kalaa agelita bole, ipkil dong dogopne-nilip kafin Spen bomi ilep uyo kafalepnelipta, unon o agan-bii ko. \p \v 25 Kuta kamano koyo niyo mufekmufek kulep no abiip Jerusalam kutam umi God imi unang tinum albip imi kuga-e-bom dong daga-em unon-temi kale, \v 26 mufekmufek ko kulep taga-em unon-temi bomi magam uyo Provins Masedonia kasel so Provins Akaya kasel sino iyo weng kwep daa-nilip e, “Boyo tambal kale, nuyo mufekmufek umaak afeta ko-nulupta, abiip Jerusalam kasel God imi unang tinum mufekmufek duumatansip imi kulupmup unuk o,” agebip kale bole, \v 27 bilip imi aget uyo deng tebe-bom-nilipta, kanum-nak-bilip kuta, bilip imi i-filinin bomi magam maak uyo kulbu kale, bilip iyo Juda kasel abiip Jerusalam kutam albip imi yuum maak kobelip waafubip kale, yuum boyo dok uta ba kale, kamaki uyo Juda kasel Kristen kelin isiik God imi weng uyo kwep no tinum asit kek kek iyo baga-emum o age-nilipta, no-nilipta, miit alop bilip imi God imi ilak dugamin uyo dong daga-emsip utamta, tinum miit alop bilip isiik tebe-nilipta, Juda kasel bilip iyo dong dogobe-nilipta, mufekmufek uyo kopmin o ageta ko. \p \v 28 Kale ki niyo bilip imi mufekmufek tambal afeta-bilip boyo kulep no Jerusalam kasel imi kobelita, ogok koyo binimanu kalaa age-nilita, kupka-nilita, Spen unemin umi ilep ku-tele no ipsiik itam-nilita, unon-temi kale, \v 29 niyo utabi kale, ipmi finang no tilita, ipso niso nuyo dong dogobina tala keman-temup uyo, Krais imi titil so imi deng kwiin kiim so uyo numi diim kal nan-temu ko. \p \v 30 Kale duubal ibaa. Nimi aget fugun-bii uyo, ibo Kamogim Yesus Krais so minte God imi Sinik tebe numi aget kufobela aget kobina tala kem-nuubup so bilip imi aget uyo ibo ku-nilipta, niso dital fagaa God iyo aman duga-e-bom-nulupta o ageta kale, \v 31 ibo niyo God iyo aman duga-e-bilip yagal niyo tiin mo-balata, no Provins Yuudiya unon-temi uyo, God imi weng kwaasulemin tinum iip maak maak tebe, nafak daalum o agan-bilip bilip iyo fegela imtamalata, nimkalip kaal binim bom-bili e minte, ibo dagaga-bilip God yagal ilami unang tinum abiip Jerusalam kutam albip iyo dong daga-e-bala nimi ogok kaa ilimi dong daga-e-bii bomi deng uyo tebe-bom, “Suguul o,” agan-bom no ke-bilipta, \v 32 God imi aget fugunin uyo, “O,” agela bole, niyo deng kup tebe-bomta no ipmi diim uyo no tilita, ipso bom kun katip umaak fungo-nilita, nimi aget tem uyo tambalanepneluk o ageta ko. \p \v 33 Kale God beta aget bilili age dukmen tonamin umi miit kayaak kale, beyo alugum ipmi diim kal bom-bala bilipta o ageta ko. \c 16 \s1 Fol imi tebe duubal kwiin tagang imi weng umobesa uta ko \p \v 1 Kale numi unang Fibi ko no ti-suu boyo abiip Senkria kutam umi God imi unang tinum imi dong daga-emin unang kale, ibo telele-bom-nilipta o ageta kale, \v 2 nimi aget fugunin uyo, ibo Bisel God imi aget uyo fugun-bomta Fibi uyo kwep meng daalip Kristen ipmi iibak tem kal nan-temu bota God imi unang tinum numi kuguup uyo kulbu kale, unang boyo unang tinum kwiin tagang iyo dong daga-e-bom-nulu e minte, nagal mungkup dong dagane-bom no kem tebesu kale, kanube ogok kwiin tagang uyo bong fagamu min, aget afek kup fugunu min uyo, ipkil mungkup dong daga-e-bom no ke-bom-nilipta o ageta ko. \p \v 3 Kale nimi weng umobeli boyo kwep no-nilip Prisila so minte imak Akwila so agam iyo kobelin o ageta kale, agam bilip iyo Yesus Krais imi ogok uyo niso mangkal maagup ogok kemin kale, \v 4 agam bilip iyo, waasi iyo tebe agam nuyo anolip kaan-numup bole, kanube kaan-numup o age-nilipta, dong dogopnelipta, waalan-sii kale, boyo nita kup agam bilip iyo, “Misam o,” agan-biisaali kale, alugum tinum miit maak maak imi Kristen igil agam bilip iyo, “Misam o,” agan-bom no ke-bii-silip kale, \v 5 ibo nimi weng umobeli boyo Kristen unang tinum iyo tal agam imi am kutam umi tala tala ke-bom beten ke-bomip bilip imi kobelin o ageta ko. \p Kale minte ibo fen nalami duup Epainetus iyo nimi weng umobeli boyo kwep no kobelin o ageta kale, beyo alugum Provins Esia boyo ki kamaki uyo besiik mitam Krais imi ilak uyo dosa ko. \v 6 Kale minte nimi weng maak kobeli uyo ibo kwep no ipmi dital faga-bom dong daga-emin unang Maria umi kobe-nilip e minte, \v 7 maak uyo kwep no Andronikus so minte Junias so alop bilip imi kobe no kelin o ageta kale, alop bilip iyo niso ninggil maagup Juda kasel kale, God imi kalaan tinum iyo tebe alop bilip iyo win tambal kup kupka-e-bomip kale, niso ninggil sok de imolip bii-sulup kale, bilip isiik Krais imi ilak uyo dolipta, nita aaltam Krais imi ilak uyo dosi ko. \p \v 8 Kale minte aa nimi duup maak Ampliatus beyo Kamogim imi ilak dolin kale, imi weng umobeli uyo kobe-nilip e minte, \v 9 Ebanus beyo iso nuso Krais imi ogok kemin kale, imi weng umobeli uyo kobe-nilip e minte, fen nalami duup Stakis yagal weng umobe no keli kale, \v 10 kobe-nilip e minte, maak uyo kuguup mafak uyo tebe Apeles bemi diim aban-bo kuta, beyo titil fagaa fen Krais imi kuguup waafulin tinum kale, imi weng umobeli uyo kobe-nilip e minte, Aristobulus ulimal imi weng umobeli uyo kobe no kelin o ageta ko. \p \v 11 Kale maak uyo, Herodion beyo niso alop maagup Juda kasel kale, imi weng umobeli uyo kobe-nilip e minte, Kristen unang tinum Nasisus imi am kutam maagup nin imi weng umobeli uyo kobe no kelin o ageta ko. \p \v 12 Kale minte maak uyo, nimi weng umka-emin uyo kwep no Kamogim Yesus imi ogok dital fagaa ogok kemin unang Trifina so Trifosa so bilip imi kobe-nilip e, mungkup nimi weng umka-emin maak uyo kwep no Kamogim imi ogok dital fagaa ogok kemin tinum fen nalami duup Pesis beyo kobe no ke-nilip e minte, \v 13 mungkup nimi weng umka-emin maak uyo kwep no Kamogim imi fomtuup daang baga-emin tinum Rufus iyo kobe-nilip e, mungkup ilami ogen ulumi man tiin mobu ulutap ke niyo tiin mo-bomu bomi kobe no ke-nilip e minte, \v 14 maak umi kwep unon-temip uta kwep no Asinkritus so Flegon so Hemes so Patrobas so minte Hemas so minte duubal iso albip so imi kobe no ke-nilip e minte, \v 15 aa nimi weng umka-emin maak koyo kwep no Filologus iso Julia uso Nereus iso minte ilami neng so Olimpas so minte Yesus imi ilak dolin unang tinum alugum mangkal iso albip so imi kobelin o ageta ko. \p \v 16 Kale ibo tala tala kemip umdii, God imi unang tinum alugum numi kuguup uyo ku-nilipta, ibo duubal iyo tambal kup weng umobina tala kelin o ageta ko. \p Kale alugum Krais imi unang tinum yak abiip maak maak albip iyo ibo weng umobebip ko. \s1 Tinum iip maak maak imi tebe Kristen unang tinum ifak dagamin sang uta ko \sr (1 Kor 1:10-17, Tat 3:9-11, Jut 18-19) \p \v 17 Kale duubal ibaa. Tinum iip maak maak iyo tebe ipmi God imi weng ko tinangkusip boyo kwaasul-bom-nilip e minte, wengaal uyo kufolip Kristen unang tinum iyo dinan-bilip e minte, tebe imdep yang ilep migik uyo daaga-bom no kem-nuubip kale, niyo weng uyo fomtuup bogobelita, ibo bilip iyo umik ugobe tele itama-bom-nilipta o ageta kale, \v 18 kanupmin tinum bilip iyo numi Kamogim Krais imi ogok uta kem-nuubaalip binim kale, ilimi aget fugunin uta kup waafuu kwep te te bom-nilip e, unang tinum, kuguup mafak waafulaalup o agan-bilip iyo bisop bogo bilip imi tok uyo baga-bom-nilip e, kaal fong weng kup baga-e-bom ke-bilipta, dam ko agan-nuubip ko. \v 19 Kale ipde God imi weng uta waafuu kwep bom-bilipta, bomi sang uyo alugum unang tinum iyo tinangkan-nuubip atamta, niyo ipmi deng uyo taban-bii kuta, nimi aget fugunin uyo, ibo atin kuguup tambal uyo utam-nilip e minte, kuguup mafak umi aget uyo fugun-bom no kemin ba o agan-bii ko. \v 20 Kale God beyo bilili agan-kalin aget fugunin umi magam kayaak kale, mep so Saatan iyo dupdaak tamala ipmi afak tem iinak o angba ko. \p Kale numi Kamogim Yesus iyo ibo telele-bom tiin mola tambaliim kup bom-bilipta o ageta ko. \s1 Tinum iip maak maak imi tebe Rom kasel imi weng umobe kwaalip unsu uta ko \p \v 21 Kale nimi alop maagup ogok kemin tinum Timoti ita ipmi weng umobe kwaala no tulu kale, Lusius so Jeson so Sosipata so bilip iyo niso ninggil maagup Juda kasel kale, igil mungkup ibo weng umobe kwaalip no tulu ko. \p \v 22 Kale niyo Tetius nita Fol ilami bon tem weng uta ku-nilita, ise suuk kon koyo dola koli kale, Kamogim imi win tolop diim niyo nugumal ipmi weng koyo umobe-nilita, kwaali no tulu ko. \p \v 23 Kale Gayus iyo ibo weng umobela kale, beta tebe-nalata, niyo ilami am kal tambaliim tiin moba kale minte, beyo Kristen unang tinum iyo tiin mo no ke-boma kale, abiip afek katam umi gavman imi mani tiin molin tinum Erastus so nulumi duup Kwatus so alop iyo ibo weng umobelip ko. \p \v 24 Kale numi Kamogim Yesus Krais iyo alugum ibo kuguup tambal uyo kupka-e-bala tambaliim kup bom-bilipta o ageta ko. \s1 Fol imi bogo-nala, “God imi tok uyo baga-bom-nulupta o,” agesa uta ko \p \v 25 God iyo tebe tii ipmi ilami ilak dugamin uyo dong dogopma mitam titil faga-numu kale, nimi Yesus Krais imi weng tambal baga-emi uyo, God imi tebe nuyo dong daga-e-boma bomi sang uyo baga-em-nuubi kale, weng boyo God imi weng sugamiyok kutop kal waan tebesuta, kwep tal kaa diibelu uta kuta, \v 26 kamano koyo God tebe kupkem daalata, imi profet ko age weng kem baga-emin tinum iyo ilami weng uyo dolalipta, mitam keman-suu kale, God beyo suun kup nin kup boma kale, beyo, boyo kanubelita, tinum miit migik iyo nimi ilak uyo do-nilipta, nimi kuguup uyo waafulin o age-nalata, yagal bogobelata, nuyo ilami weng uyo kwep no alugum unang tinum miit maak maak iyo kupka-e-bulupta, utaman tebesip ko. \v 27 Kale God maagup beta kup atin utamsa kale, nuyo Yesus Krais imi tolop diim God imi tok uyo baga-bom-nulupta o ageta kale, tii kwa.