\id PHP \h FILIPAI \toc1 Fol imi Filipai kasel imi suuk kon dola kobesa uta ko \toc2 FILIPAI \mt1 Fol imi Filipai kasel imi suuk kon dola kobesa uta ko \ib \ip \it Yesus iyo tam abiil tigiin unata, bii atol ulumi kup 32 koyo yak iinuta, Fol iyo suuk kon tem weng koyo Filipai kasel Kristen unang tinum imi dola kobe-nala e, Filipai kayaak Epafroditus imi kobelata, kwep no kobesa ko. Kale siin uyo Fol iyo Yesus imi weng uyo Filipai kasel imi kobela tolong do-nilipta, Yesus imi daang uyo begebesip kale Aposel 16:11-40 uyo bomi sang uyo bogosu ko. Fol iyo Yesus imi weng uyo kwep no abiip maak maak baga-em tiine-balata, tinum Kristen kelin-tem kesip iyo tebe Fol iyo sok de do dep unanbu no abiip Rom umi kalabus am kutam daalip bom-balata, Filipai kasel Kristen unang tinum iyo, dong dogobelum o age-nilipta, mani min uyo kulu Epafroditus imi kobelipta, kulep unanbu no Fol kobelata, Fol iyo, bota tambaliim o age-nalata, “Suguul o,” age-nala e, dong daga-emin weng uyo bogobe-nala, “Ibo yak tinum, bisop bagamup ko age kafalemin bilip iyo tele itama-bom-nilipta o,” age dola kobesa ko.\it* \c 1 \p \v 1 Nugumal nuubip aga? Fol so Timoti so alop nuyo Yesus Krais imi ogok tubulin tinum kale, Fol niyo suuk kon ko dola kwaabeli no Filipai kasel Yesus Krais imi ilak dolin unang tinum ipsino ipmi tiin molin bilip isino imi dong daga-emin tinum iso mangkal ninggil ipmi finang no tuluk o ageta kale, \v 2 nuyo dagaga-bulupta, numi Aatum God iso Kamogim Yesus Krais isino ulim ita ibo telele-bilipta, ipmi aget tem uyo bilili age-bom-nilipta o ageta ko. \s1 Fol imi Aatum God, “Suguul o,” agansa uta ko \sr (Fpai 2:13-16, Kol 1:9-10) \p \v 3 Kale suun kup niyo ipmi aget fugunoli uyo, beten ke-e-bom nimi God, “Suguul o,” agan-bomi kale, \v 4 suun nimi alugum ipmi beten ke-em-nuubi uyo, nimi aget tem uyo deng tebe-buluta, beten ke-e-bomi ko. \v 5 Nugumal ibo kanube kamaki uyo dong dogopnelipta, mangkal ninggil maagup ke God imi weng tambal uyo kupka-em kwep talanbu tal kaa diibelup boyo, niyo deng taban-bii ko. \v 6 Kale God iyo ipmi aget tem kwegal bom-nalata, ogok migik tambal uyo kufobe-se kale, niyo utamita e, atin fen kalaa agebi kale, God yagal kanum abe-balata, unanbu top Yesus Krais imi tolon-tema ku diibelata, tiilu kalaa agelan-tema ko. \v 7 Kale ibo nimi bubul kale, nimi kanumin ipmi aget fugun-bomi uyo felep-namuta, fugun-bomi ko. Siin nimi tiinemsi uyo, God imi weng tambal uyo unang tinum tele kafale-bom dupkop daga-e-bom dong daga-e-bom ke-bili mitam titil fagalin o agan-silita, kaa nimdep tal kalabus am daabip kale, siin so kamano sino uyo God imi ogok ko kopne-se uyo ibo dong dogopnelip mangkal ninggil kanum kwep talan-bulup kale, niyo ipmi aget uyo fugun-bomi ko. \v 8 Kale nimi alugum ipmi aget kup kobesi umi magam uyo ki, Yesus Krais iyo ipmi aget kobe yaafulin kup boma kale, ulutap nagal mungkup ipmi aget kobe yaafulin kup bom-nilita, itaman o age no kesi kale, God iyo nitamata e, aafen tuluun weng bagan-be kalaa nageba ko. \p \v 9 Kale nimi suun beten ke-em tebesi uyo kulbu kale, beten ke-e-bilita, ipmi ipkumal aget kupka-emin uyo senga-bulu e, tele dagaa ku-nilip e, kupkek kupkek ke-bom-nilip e, \v 10 tele utam, dogap uta atin tambal kalaa age kupkaa bota kup waafu-nilipta, kuguup mafak binim, yuum binim, atin tambaliim kup kala kala binim diim kugol bom-silipta, Krais iyo talak o agan-bom beten ke-em tebesi ko. \v 11 Kale beten ke-e-bilita, Yesus Krais yagal dong daga-e-balata, ipmi alugum kanuman-temip kuguup uyo atin tambal ke tii keluta, ipkumal iyo utam-nilipta, God imi win uyo kufu-e-bom-nilipta, “God ita kup o,” agan-kalin o agan-bom beten ke-em tebesi ko. \s1 Fol kalabus am bom-bala God imi weng tambal sengansu uta ko \sr (2 Kor 11:23-33, Fpai 1:19-30, 2:17, 4:11-13, Kol 1:24-25, 1 Tes 3:7, 2 Tim 2:9-13, 3:10-11, 4:14-18) \p \v 12 Nimi nugumal ibaa. Niyo, bo utamin o agan-bii kale, mufekmufek mafak ko mek nimi diim abe-suu boyo God imi weng tambal uyo kwaak tamalu binimanbaalu kale, tifilu top top unu kale, \v 13 tinum alugum King Sisa imi am bigilin sino alugum kek kek sino iyo nitamipta, niyo kalabus am kaa albi koyo, Yesus Krais imi ogok kalan uta sok de dolip alba kalaa nagebip ko. \v 14 Kale Kamogim Yesus imi ilak dolin kwiin tagang iyo nitamipta e, kalabus am kal alba kalaa nage-nilipta, igil, nugol mungkup tii kalaa age-nilipta, finanin uyo kupkaa atin titil kup faga-bom-nilipta, God imi weng uyo ipkumal baga-emip ko. \p \v 15 Aafen kale, bilip imi Krais imi sang ipkumal baga-e-bilip boyo, maak iyo nalami ogok kalan kegal tingipne-nilipta, nuta nuta kelum o nage-nilipta, baga-e-bilip kale minte, maak iyo aget tambal uta fugun-bom-nilipta, baga-e-bilip ko. \v 16 Kale tinum milii kalip iyo nitamipta, God ita ogok boyo kobelata, God imi weng tambal uyo unang tinum iyo tele kafale-bom dupkop daga-e-bom kem-nuuba kalaa nage-nilipta, nimi aget kup kopne-nilip e, dong dogobelum o nage-nilipta, aget tambal fugun-bom Krais imi sang uyo baga-e-bilip kale minte, \v 17 milii bilip iyo aget tambal uyo fugun-bomta ba kale, nuta nuta ke-nulupta, kalabus am alba beyo iluum uyo maak so kobelum o nage-nilipta, Krais imi sang uyo baga-e-bilip ko. \v 18 Bilip iyo aget tambal fugun-bala, aget mafak fugun-bala ke-bom baga-e-bilip kuta, saak kuba. Niyo bomi aget afalik umaak fugunbaali kale, alugum bilip imi Krais imi sang unang tinum baga-e-bilip uta kwiin kiim kalaa age-nilita, bomi deng uta taban-bii ko. \s1 Fol imi bogo-nala, “Kafan so ni bole, Krais imi ogok waafu-bon-temi o,” agesa uta ko \sr (2 Kor 5:8-9, Gal 2:19-20, Fpai 1:12-18, 1 Fit 4:16) \p \v 19 Niyo utamita e, ibo nimi beten kene-bilip e minte, Yesus Krais imi Sinik Tambal iyo dong dagane-bom no ke-balata kale, kanupmin mufekmufek mafak ko mitam talbu bota dong dogopnelu tambaliim nan-temi kalaa age-nilita, deng kup taban-bon-temi ko. \v 20 Kale nimi kot binimanan-temu uyo, nangkolip kaanan-temi e? Nimkalip nan-temi e? tap kuta, nimi aget afalik fugun-bii uyo ki, “Niyo kamano kaso minte suun kutop umi tibi kuso uyo abu binim, daal binim, finanin binim ke titil kup faga-bom-nilita, ogok ke-bilita, nimi alugum mufekmufek kanuman-temi boyo unang tinum iyo utam-nilipta, Krais imi win kufu-emin o,” agan-bii ko. \v 21 Kafan so ni bole, Krais imi man aligaap ke-bom-nilita, kagal nan-temi boyo tambaliim e minte, nankolip kaani bole, no Krais so nan-temi bota ki atin tambaliim no ko. \v 22 Kale kanube kafan so ni bole, unang tinum kwiin tagang iyo dong daga-eman-temi kuta, niyo utamta, dok uta tambaliim kalaa aganbaali kale, \v 23 nimi aget uyo alop taga-bom biinga kwep unu tulu kene-bo ko. Kale nimi aget uyo ki, kafin diim ko kupkaa no Krais tami nan-temup bota atin tambaliim kalaa agan-bii kuta minte, \v 24-25 fen utamita e, nagal bom-nili ipmi dong daga-eman-temi bota fen ki atin tambaliim kalaa agan-bii no kale, niyo utamita e, niyo bom-nili dong daga-e-bili ipmi Krais imi ilak dugamin uyo senganu titil faga-nilipta, deng tebeman-temip kalaa agebi kale, \v 26 asok niyo no ipmi dong daga-em no tolon-temi boyo ki, ibo nimi deng kup tebe-bom-nilip e, Yesus Krais imi win uyo kufu-bom no keman-temip ko. \s1 Fol imi bogo-nala, “Ibo dong dogopnelip mangkal ninggil maagup ke-bom abu binim, daal binim, Krais imi ogok waafulum o,” agesa uta ko \sr (1 Tes 2:14-16, 3:1-5, 2 Tes 1:5-7, 2 Tim 3:10-4:5, 1 Fit 4:12-19) \p \v 27 Intap intap mitam telemu uyo, ibo kupkek kupkek ke-bom-nilipta, Yesus Krais imi weng tambal bogosa uta kup abo dulu-bom-nilipta o ageta ko. Talaa nimdalipta, no tolon-temi e? Tolon-temaali e? tap kuta, nimi tolong dolan o agan-bii uyo ki, ibo titil faga-bom-nilip e, mangkal ninggil kwego dego aget maagup bubul maagup ke-bom-nilip e, abu binim, daal binim, Krais imi weng tambal uyo unang tinum iyo kafale-bom baga-e-bilipta, imi ilak do no kelan-temip bota niyo tolong dolan o agan-bii ko. \v 28 Ibo tinum olsak tebe-bom iluum kupka-e-bilip bilip imi atul uyo finanin ba kale, ibo finanin binim keman-temip bota, kafalepmuta, bilip iyo utamipta e, nuyo uk kugan ko maagalo kelan-temup kale minte, Kristen bilip ita God iyo dong dogobelata, waalanan-temip kalaa agelan-temip ko. \v 29 Kale God imi ipmi ulaa imdula Krais imi ilak dosip uyo, ibo bisop uyo nan-temaalip kale, imi ilak dosip umi kalan uta kek kek iyo tebe kaal fuyabok sino aget iluum sino kupka-e-bilipta, umtal dagaman-temip no ko. \v 30 Siin uyo ibo nitama-bilip bilip imi atul uyo finanin binim ke ogok afalik bingki faga-bom tubu-bili utamsip e minte, kamano kogal tinangkulipta, niyo ogok afalik tubu-bom bingki fagan-bii kalaa agebip no kale, nugumal ibo ipkil finanin binim ke dong dogopnelipta, mangkal ninggil maagup ke bingki faga-bom waafuu kwep tebe-bulupta o ageta ko. \c 2 \s1 “Nulumi aget kup bo kupkata nugumal imi ilak uta duga-bom dong daga-emum o,” agan-kalin uta ko \sr (Rom 12:9-21, Ef 4:1-3, 1 Tes 5:12-27, Tat 3:1-11) \p \v 1 Ibo Yesus Krais imi ilak dosip utamta, ibo titil fagasip e minte, Krais iyo ipmi aget kobe titil uyo kupka-e-balata, bilili agesip e minte, ipsino God imi Sinik isino mangkal ninggil ibo aget maagup kesip e minte, ibo, inal o age bet bubul dobe kuguup tambal kobina tala kem-nuubip no kale, \v 2 nugumal ibaa. Nimi tigin-bii bomi sang ko bogolan-temi bota, ipmi aget fugunin uyo aget maagup ke-bom-nilip e, ipmi aget kobina tala kemin uyo maagup ke-bom-nilip e, aget maagup bubul maagup ke no keman-temip bota niyo atin deng kup kwegalan-temi ko. \v 3 Alugum mufekmufek kanuman-temip uyo ki, ibo, “Nuta kup o,” age ilipmi ilak kup duga-bom-nilip e, kanubelupta, nulumi tok kup bagamin o agan-bom no ke-bom kanumin ba kale, ibo ipkumal afak tem iinom kubagan-nilipta, “Nugumal ipta kup o,” agan-bilipta o ageta ko. \v 4 Nulumi mufekmufek kanumin uta kup o agan-kalin ba kale, ipkumal imi mufekmufek kanu-bilip ugol deng tebe-e-bom no kemin o ageta ko. \s1 Krais daak God imi afak tem iina yagal dufosa uta ko \sr (Jon 1:1-4, Kol 1:15-20, Hib 1:2-3, 12:3-5) \p \v 5 Yesus Krais imi aget fugun-bii-se uyo, kanupmin aget bota kup ipkil fugun-bom-nilipta, waafulin o ageta kale, imi aget fugun-bii-se uyo kalbu ko. \v 6 Beyo Aalap Man kesa kuta, bemi God so tiisa umi aget uyo ugel kalasaala binim kale, \v 7 be yagal dagaa kupka-nalata, malaak kafin diim kasel numi dam ku tinum nulutap kelata, unang tinum iyo atamipta e, beyo atin fen tinum kalaa age atamip e, iyo mufekmufek binim tinum ilitap ke-nalata, \v 8 daak God imi afak tem iinom kubagan-nalata, Aalap imi weng uta kup tinangku abo dulu-nalata, atul faga kwep unanbu top kaan-se kale, imi kaan-se boyo kwiin kiim kale, tinum fuut daam aamin ulutap ke kaal fuyap kobe at diim kal angkolip kaan-se ko. \v 9 Kale Aalap God iyo Man iyo atamata e, kanubela uyo felepmu kupkala kalaa age-nalata, dufola tigi mola dep tam isal katop tele te top una dupka-nala e minte, kamogim miton ke win tibin kela dupkaa no ke-se kale, \v 10 abiil tigiin kasel so kafin diim kasel so iliip tem kasel so alugum iyo Yesus imi deng uyo tebe-e-bom alugum unang tinum imi tiin diim uyo katuun duung fegela daak ton \v 11 bogo-nilip e, “Yesus Krais beyo numi kamok miton o,” age-nilip e, Aatum God imi tok uyo bagaman-temip ko. \s1 Fol imi bogo-nala, “Numi unang tinum imi iibak tem kal bom-nulup yogon dong kefolin ke-nulupta o,” agesa uta ko \sr (Fpai 1:6-10) \p \v 12-13 Kale minte atin ki nalami nugumal ibaa. Siin ipso bom-bili uyo, ibo nimi weng uyo tinangku waafu-silip kale minte, kamano kogal mungkup imkaa talbi kuso nimi weng uyo suun waafu-bom-bilipta o ageta ko. Kale God iyo ipmi iibak tem kwegal suun kup ogok kem-nuuba kale, imi aget uyo, “Bilip imi aget tem kufu-e-bilita, kanubelan-temup kalaa agan-bilip e, nagal dong daga-e-bilita, titil fagaa bagang-kale no ke-nilipta, nimi afak tem iinom-nilipta, nimi aget fuguno, bota kanumin o agan-bii uta kup waafu-bom-nilipta o,” agan-nuuba kale, ibo, “Nugo ba kale, Aatum God ita kup o,” agan-bom fomtuup ogok tubu-bom kwep unanbu top daalipta, ipmi kuguup alugum uyo Yesus imi ipmi ilim bo-se uyo tiiluk o ageta ko. \p \v 14 Alugum ipmi mufekmufek kanumip uyo, bubunin ba e minte, wengaal digin-kalin ba no kelan-temip bota, \v 15 ibo kafin diim fengmin abiip koyo albip kuta, ibo ninak binim, atin tambaliim kup ke God imi tol kup man kebe-nilipta o ageta ko. Kale ipmi ipkumal iibak tem bom kanu-bilip uyo ki, abiil tigiin umi biningok dong ulutap ke kefo-bom-nilipta, \v 16 God imi weng uyo ipkumal iyo kupka-e-bilipta, tolong dolipta e, boyo ki fen tuluun weng kalaa age ku-nilipta, suun nin unang tinum kelin o ageta ko. Kale ibo kanuman-temip bole, Yesus Krais imi tolon-tema uyo, niyo ipmi ogok kanum-nuubip uyo utamita e, nimi dong daga-e-bili ogok uyo kupkasaalip kale, waafu-bilip abulu kalaa age-nilita, nagal ipmi deng tebeman-temi ko. \p \v 17 Ibo tinum bilip imi dimduum ano fuu-nilip alugum God imi kupka-emin ulutap ke-nilipta, ipmi God imi ilak dosip boyo atin alik kobe-silip kale, kanube nangkolip kaani umdii, nimi isak singkam daalan-temu boyo kuguup maak kulutap kelan-temu kale, tinum bilip imi sok dum ok ku dimduum diim dela-nilip kuso kuso God imi kupka-emin ulutap kelan-temu kale, bo kanubelan-temu tap kuta, niyo bomi deng tebe-bom-nilita, nimi deng taban-bii uyo ipmi kupka-e-bii kale, \v 18 ipkil mungkup deng tebe-bom-nilipta, ipmi deng uyo kupkanemin o ageta ko. \s1 Timoti imi sang uta ko \sr (Ap 16:1-3, 1 Kor 4:17, 2 Tim 1:5-6) \p \v 19 Kamogim Yesus ilami san kale, Timoti iyo daabeli no talak o agela bole, daabeli no talan-siit-nalata, ipmi sang uyo kwep talata, nagal tinangku-nilita, ipmi aget afek fugun-bii bo kupkata aget tambal kep-namuk o ageta ko. \v 20 Timoti beta kup kale, imi aget fugunin uyo nimi aget fugunin ulutap alop maagup ke-bom-nulupta, ipmi aget uyo ugaa kwaa-bom-nalata, dong daga-eman o agan-be kale minte, \v 21 alugum kek kek tinum imi aget fugunin uta ilimi mufekmufek aget uta kup ugaa kwaa-bom-nilipta, Yesus Krais imi ogok boyo waafusaalip ko. \v 22 Kale minte Timoti beta dong dagane-bala alop ulim ke-bomta God imi weng tambal uyo baga-em-nuubup kale, beyo tinum tambal kale, bemi kuguup uyo utamsip ko. \v 23 Kale nimi aget fugunin uyo ki, niyo utamita e, kiyap bilip iyo dogonupnelan-temip kalaa agelan-temi kota, Timoti iyo yuut daabeli no tolon-tema o agan-bii kale, \v 24 nimi utabi uyo Kamogim ilami san kale, ilep uyo telela kopnela bole, nagal no tolon-temi no o agan-bii ko. \s1 Epafroditus imi sang uta ko \sr (Fpai 4:18) \p \v 25 Nimi aget fugun-bii uyo, tambaliim ke numi tinum Epafroditus iyo daabeli no tolon-tema no o agan-bii ko. Kale begal mungkup ogok ke-bom God imi weng tambal uyo tele kafale-bom dong dagane-bom no ke-bala alop talan-bulup kale, beyo ilipmi tinum kale, daapnelip tal dong daganem-nuuba ko. \v 26 Beyo tinangkulata e, “Mafak umoba o,” agelip ibo tinangkubip kalaa age-nalata, aget iluum tebebe-bom-buluta, atin alugum ibo itaman o agan-be ko. \v 27 Aafen kale, imi mafak ilin uyo imuganuta, mep so kaanan agin ke-balata, God imi bet bubul dobeba uyo ita kup ba kale, nisino alop maagup bet bubul dobe-nalata, dong dogobela tambalanba uyo, fen kaanba nimnam, niyo aget iluum afalik kubi kuta ko. \v 28 Kale nimi aget afalik fugun-bii uyo, asok daabeli no talata, ipkil imi tibit kun uyo utam deng tebe-bilip e minte, nagal nimi bubul iluum uyo binima-bulu no keluk o agan-bii kale, \v 29-30 no tala dulan-temip uyo, Kamogim Yesus imi win tolop o age-nilip deng tebe-bom, “Numi tinum suguul ke talap ee,” agelin o ageta ko. Beyo ilami dam ilak dosaala kale, nimi ogok ke-bii bomi aget uyo fugunolata e, ibo dong dogop-namomip binim kalaa age-nalata, nagal tiilu kupkalan o age-nalata, dong dagane-bom-nalata, mep so Yesus Krais imi ogok afalik tem kwegal top diinan agin ke waalan-maansa kale, ibo imi win kuso kulatap tinum albip imi win kuso uyo kufu-e-bom deng tebemin o ageta ko. \c 3 \s1 Tinum Krais imi ilak dola umdii, God iyo bogo-nala, “Beyo tol kup tinum o,” agelan-tema uta ko \sr (Ef 1:3-14, 2:11-22, Kol 1:26-28, 2:6-15, 1 Jon 2:3-6, 4:13-15) \p \v 1 Nimi nugumal ibaa. Weng migik maak kufolan-temi uyo kalbu ko. Kale weng siin bogobe-sii boyo niyo fitom binim e minte, daal binim no ke asok kufopmita, ibo dong dogopmu kaal binim bom-bilipta o ageta dolalan-temi kale, ibo Kamogim Yesus imi deng uyo taban-bilipta o ageta ko. \p \v 2 Tinum kuguup mafak tubulin bilip iyo ki kayaam mafak dungkiil ilitap iyo albip kale, utama-bom-nilipta o ageta ko. Bilip imi aget fugunin uyo, “Ipmi kaal uyo ukan kebelupta, God iyo ipmi itamata, ‘Ibo nimi tinum kelip o,’ agelak o,” agan-nuubip kuta, \v 3 Kristen nuyo utamupta e, kaal ukan ke-emin kuguup boyo nuyo dong dogobelan-temaalu kalaa agan-nuubup kale, God ita kup nuyo dong dogobelan-tema kalaa age-nulupta, ilami unang tinum aligaap ke-sulup ko. God imi Sinik ita dong dogobelata, God iyo aman duga-e-bom-nulup e, Yesus Krais imi deng tebe-bom, tok baga-bom, win kufu-e-bom no kem-nuubup ko. \p \v 4 Dam kale, nuyo utamupta e, kaal ukan ke-emin kuguup boyo nuyo dong dogobelan-temaalu kalaa agan-bulup kuta, nagal kanupmin kuguup boyo fen dong dogopnelan-temu kalaa age-nimi uyo, nagal bomi aget uyo fuguno-nimi ko. Kek kek iyo utam, boyo magam so kalaa age kanupmin kuguup boyo dong dogobelan-temu kalaa agan-nuubip kuta, nimi aget fugunin uta tifili top so kelu mitam nita nita ke-nimi kale, bomi magam uyo kulbu kale, \v 5 nagal mungkup aben namolu bii am ifaan kal kelita, aatumal iyo nimi kaal uyo ugaa dupkan kepne-silip no ko. Nimi aatum aben iyo Benjamin imi tinum miit Israel kutam ilo tisip kale, niyo asit kek kek tinum imi ilop ba kale, niyo ki Hibru tinum aligaap ko. Nimi ulo utamsi uyo, niyo Falosi kale, niyo ulo utam-nili fomtuup waafuu no kesi tinum ko. \v 6 Kale minte nimi mam kwega fu-kili-kili kemin uyo, niyo Kristen unang tinum iyo titulok kube-bom ye-bilita, kaal dugala-bii ko-silip ko. Kale minte nimi ulo fomtuup waafunamin uyo, tinum iyo utamipta, beyo kubak kili dek kili kebaala kale, tol kup tinum kalaa nage-silip ko. \p \v 7 Kale siin uyo alugum kuguup boyo waafu-bom-nilita, boyo tii ko age-sii kuta, koyo utamita, boyo tii ba kalaa age-nili e, Krais imi nimi ilim bopne-se bota tii kalaa age-maansi kale, \v 8-9 nimi aget fugunin uyo, Juda kasel imi kuguup uta kup ba kale, alugum mufekmufek uta kubagan-suu kalaa age-nili e, utamita e, nimi Kamogim Yesus Krais tele atin atamsi boyo miton kalaa age-nili e minte, be tii kalaa age no ke-bii ko. Niyo Krais beta kup dep mit kun diim daa mogop tebe-nilita, imi aligaap tinum kelan o age-nilita, imi ilak uta o age-nilita, alugum mufekmufek boyo ifip olol ulutap, saak kalaa age-nilita, bisat kupka-sii ko. Nimi aget fugun-bii uyo ki, ulo bota waafu-bom-nilita, tol kup tinum kelan o aganbaali kale, nimi aget miton uyo ki, Krais imi ilak fomtuup dolan-temi bota, God iyo bogo-nala, “Beyo tol kup tinum kela o,” nagelan-tema bota tambaliim o agan-bii ko. \v 10 Nimi aget fugunin uyo ki, Krais imi aget fugunin kanu-bii-se bo nagal tele utam kanuman o agan-bii e minte, imi kaan-nala fen tigi mo-se umi titil bota nagal bo kop-namak o agan-bii e minte, nagal ki ilatap ke-nilita, kaal fuyabok bo ku-nili e, kaan no kelan o agan-bii no kale, \v 11 niyo kanubelan-temi bota, nagal mungkup fen tigi molan-temi kalaa age-nilita, aget ugaa kwaasi ko. \s1 Fol imi, yuut unanbu no fingkamin baan diim kulan o agansa uta ko \sr (1 Kor 9:24-27, 2 Tim 2:5, 4:6-8, Hib 12:1-2) \p \v 12 Niyo nimi aget fugunin uyo, “Yesus Krais imi kuguup boyo ku-nili e, tii ke-sii o,” aganbaali kale, Krais imi nimi aget fuguno-se uyo ki, beyo fingkamin baan diim kulak o nage-nala ulaa nimdula ilami aligaap ke-sii kale, ulutap kale, nagal mungkup fingkamin baan diim uyo kuli nalami aligaap kep-namuk o age-nilita, biing mo-bom bong fagan unan-bii ko. \v 13 Nimi nugumal ibaa. Niyo fingkamin baan diim boyo kubaali kalaa agan-bii kale, aget maagup kubi uyo ki umik tem kutop umi siin kuguup aget uyo kupka-nilita, bon tem umi mufekmufek kulan-temi umi aget uta ugaa kwaa-nilita, kwep mit kun diim daa-bom tebebi ko. \v 14 Biilan-temu God imi Yesus Krais imi tolop diim o age-nala olapnela tam unon-temi boyo, yuut unom ipkum dupkan kela mufekmufek kupka-emin ulutap kale, niyo ki ninal daa yuut unanbu no fingkamin baan diim abelita, mufekmufek kopnelak o age-nilita, biing mo-bom yuut unan-bii ko. \p \v 15 Kale alugum nuyo God man aligaap kesup umdii, kanupmin aget koyo nugol fugun-bom-nulupta o ageta kale minte, ipkil amon amon kemip bole, God yagal ipmi aget fugunin uyo kuptol daapmata, utam-nimip no ko. \v 16 Kale kanube kuguup ko waafuu kwep tebesup boyo kamano kogal mungkup fomtuup waafuu kwep tebe no ke-nulupta o ageta ko. \p \v 17 Nimi nugumal ibaa. Ibo nimi kuguup bota suun waafuu kwep bom-nilip e minte, ipkumal imi numi kuguup tambal kafalebelup waafubip uyo utama-bom waafuu no ke-bom-nilipta o ageta ko. \v 18 Kale weng bogobelan-temi koyo suun baga-em-nuubi kale, niyo aget iluum ku ameman o agan-bom-nilita, asok bogobelan o agan-bii kale, nuyo tinum kwiin tagang imi kuguup uyo utamupta e, Krais at diim kaan-se imi sang bo tinangkulaalup o agan-bomta kanum-nuubip kalaa agesup ko. \v 19 Kale ilimi dam ilak do kanumin boyo imi god ilatap kebesu kale, fitom binim kuguup so kutaang so uyo waafuu som, kafin diim umi mufekmufek aget uta kup ugaa kwaa no kem-nuubip kale, bilip iyo suun at kenamin umi dong tem iinom binimanan-temip ko. \v 20 Kale minte nuta abiil tigiin unang tinum kebup kale, fen-bulupta, numi dong dogobela waalan-sulup tinum Kamogim Yesus Krais yagal abiil tigiin ilo tal-nalata, \v 21 numi dam komi kaan sang daalan-temu koyo fupkela kola mitam dam migik ke ilami kaal aa dam aa ulutap keluta, dong kwep yak daabelan-tema ko. Kale beyo titil sino kale, kanubeluk o agelan-tema uyo alugum kanubela tiilu kupkalan-tema kale, ulutap numi dam ugol fupkela kola kanubelan-temu ko. \c 4 \s1 Fol imi weng kem kobesa uta ko \sr (Kol 4:2-5, 1 Tes 5:12-17, Hib 13:1-19, Jems 5:7-20) \p \v 1 Kale atin ki nimi duubal ibaa. Nimi weng kaa bogobeli boyo ibo tinangku waafu-bom-nilipta, Kamogim Yesus imi kuguup waafusip boyo titil faga-bomta o ageta ko. Nalami atin duubal ibaa. Niyo ipmi aget kup kobe-bom-nilita, atin no itaman o agan-bii ko. Kale niyo ipmi mufekmufek kanu-bilip umi deng uyo taban-bom isal kegal albi kuba. \p \v 2 Yuwodia kupso Sintike kupso alop ibo tinangkulin. Alop ibo Kamogim imi ilak dosip kale, ibo wengaal uyo digin-kalin ba kale, alop maagup tambaliim bom-nilipta o ageta ko. \v 3 Nugum kabaa. Kabo siin niso ogok maagup ke-bii-sulup kale, kapkal mungkup unang alop bilip iyo dong dogobe no kelapta, alop iyo aget maagup bubul maagup ke igalak ke-bom-nilipta o ageta ko. Alop bilip iyo siin dong dogopne ogok afalik ke-bom God imi weng tambal kupka-e-bii-silip kale, Klemen sino ipkumal ninggil isino mangkal maagup ogok ke-bii-silip kale, God iyo suun nan-temip unang tinum bilip imi win uyo ilami suuk kon tem kwek uyo dola kosa ko. \p \v 4 Ibo Kamogim imi deng boyo suun kup deng tebe-e-bom-nilipta o ageta kale, niyo aa asok maak so bogobelan o ageta kale, “Deng tebemin o,” agan-bii ko. \p \v 5 Ibo, alugum unang tinum iyo bet bubul kobe agol ke-e-bilipta, utamipta e, ibo bilili agin kalaa agan-kalin o ageta ko. Am kanum tulu kota, Kamogim imi tolon agin sino ko. \v 6 Ibo aget iluum ku aget afalik fugunin ba kale, alugum ipmi mufekmufek sang boyo God imi kobelipta o ageta kale, alugum ipmi beten keman-temip uyo ki, suun kup God iyo, “Suguul o,” agan-bom ipmi mufekmufek duumatanbip uyo dagaga-bom no kemin o ageta ko. \v 7 God imi bet bubul ipmi kobela bilili agebip boyo kwiin kiim kale, tinum nuyo dogobeta bam daa utam-numup binim kale, ibo Yesus Krais imi diim tubu-bilipta, God iyo ipmi aget tem bubul tem uyo tiin mopmata, aget iluum binim, aget afek fugunin binim, bilili agelan-temip ko. \p \v 8 Kale nimi nugumal ibaa. Weng anung maak bogobelan-temi uyo kalbu ko. Ibo ipmi aget fugunin uyo tele tiin mo-bom-nilipta, kupkek kupkek ke-bom-nilipta, kuguup tambal umi aget uta kup fugun-bom-nilipta o ageta kale, kanube ibo kanumin kanumin kuguup koyo utamipta e, \m bisop bagamin kuguup binim kalaa, \m tol kup tebesu kalaa, \m ninak binim kalaa, \m komi deng taban-bomip kalaa, \m win tambal tebesu kalaa, \m atin tambal tebesu kalaa, \m komi tok bagan-bomip kalaa \m agelip umdii, alugum kanupmin kanupmin kuguup umi aget uta kup fugun-bom-nilipta o ageta ko. \v 9 Kuguup kafalebeli ibo ku som minte, weng kopmi tinangku som minte, nimi kuguup kanu-bili uyo utam no ke-silip bota kubaget daa kanu-bilipta, God ipmi bet bubul kupka-e-bala bilili agan-nuubip yagal du mola bom-bilipta o ageta ko. \s1 Fol imi mufekmufek misiim kopmip, “Suguul o,” agesa uta ko \sr (2 Kor 8:1-15, 9:1-15, 12:9-10) \p \v 10 Kamogim Yesus iyo bo kopnelata, utamita e, boyo magam so kalaa age-nilita, deng afalik taban-bii kale, umi magam uyo utamita e, ibo siin uyo nimi aget do-bom, dong dogobelum o agan-bii-silip kuta, ilep binim kalaa age ilep dilin-bom kupkasipta, kamano kota ilep so kalaa age-nilipta, ibo dong dogopnebip kalaa age-nilita, deng taban-bii ko. \v 11 Niyo bogo-nilita, “Niyo mufekmufek duumatanbi o,” aganbaali binim kale, mufekmufek katip maak albu boyo, saak bota kanube bomi o age bilili age-bom bii tigin kesi kale, \v 12 mufekmufek so kemin bomi kuguup uyo utamsi e minte, mufekmufek duumatanamin umi kuguup uyo utam kugu-bii tigin ke no kesi kale, intap intap kuguup mitam tolon-temu kuta, nile suun niyo utam kup-kugu-bii deng tebemin kuguup uyo dagaa kusi kale, niyo iman une tii keli kalaa ageli uyo, deng tebeman-temi e minte, iman tep tebepne-bulu maak so o ageli ugol mungkup, deng tebeman-temi no kale, \v 13 Krais iyo titil kopne dong dagane-be kale, imi titil diim ilep uyo tii kale, alugum mufekmufek uyo kanum-nimi ko. \p \v 14 Kanube-nimi kuta, nugumal ibo nimi aget iluum fugun-bii boyo dong dogopne boyo kubip kale, boyo tambaliim ko. \v 15 Filipai kasel ibo tele utamsip kale, kamaki umi no Provins Masedonia kugol bom-nili God imi weng tambal uyo kafalem-siit-nili kupka-nili yak abiip maak maak kem tiinemsi uyo, Kristen imi dong daganemsip iyo ipta kup kale, dong dogopne tuumon uyo kupkanemsip kale, \v 16 niyo no abiip Tesalonaika kutam kal bom-bilita, ipmi dong daganemin uyo ilep alop faga-silip ko. \v 17 Niyo, “Nita mufekmufek maak misiim kopnelin o,” agan-bilita ba kale, nimi aget fugun-bii uyo, “Nugumal ipmi kuguup tambal kanu-bilip boyo tifilip top so ke-nulu senganuta, ibo win tambal kulin o,” agan-bii ko. \v 18 Alugum mufekmufek kopnebip uyo tii ke ko bisam dagan-bo kale, nimi mufekmufek tii kebi boyo, ibo tuumon min Epafroditus imi kobelipta, kulep tal kopnela alugum kulubi kale, boyo God imi mufekmufek kobelum o age fuulip tang tambal kuun-bulu ku-nala tambaliim o agan-nuuba ulutap ko. \v 19 Nimi God beyo alugum mufekmufek tambal tambal umi miit kayaak kale, beyo, Yesus Krais imi tolop diim o age-nalata, ipmi alugum mufekmufek duumatanbip uyo kobela tii kelan-temip ko. \v 20 Kale numi Aatum God beyo imi ifup uyo tebe-bom win kufu-e-bom suun kup deng tebe-bulupta o ageta kale, aafen ko. \s1 Weng umka-emin weng afung afung uta ko \p \v 21 Niyo, Yesus Krais imi ilak dolin unang tinum ibo weng umobelan o ageta kale, nimi Kristen nugumal ninggil albup igil ipmi weng umobelip e minte, \v 22 alugum God imi unang tinum iyo ibo weng umobe no kelip e minte, King Sisa imi am ogok kemin iip maak maak iyo fomtuup ipmi, weng umobelup o agelip no ko. \v 23 Kamogim Yesus Krais iyo ibo telele-bom tiin mola tambaliim kup bom-bilipta o ageta ko.