\id JAS \h JEMS \toc1 Jems imi suuk kon dola kosa uta ko \toc2 JEMS \mt1 Jems imi suuk kon dola kosa uta ko \ib \ip \it Yesus iyo tam abiil tigiin unata, bii atol ulumi kup 20 umaak yak iinuta, Yesus imi niing Jems iyo suuk kon koyo dola ko kwaapma Juda kasel unang tinum Kristen ke-nilip segela ko abiip maak maak kesip imi finang unsu ko. Jems iyo Jerusalam kugol bom-nalata, Kristen unang tinum alugum iyo tiin mo-bii-se kale, suuk kon dola kobe bogobe-nala e, “Tinum dok ita, ‘Yesus imi ilak uyo dobi o,’ agela kuta, fen Yesus imi kuguup tambal uyo waafulin-tem kela umdii, beyo bisop bagan-be kale, ipmi Yesus imi ilak dugamin uyo utama-bom-nilipta, tambaliim kup Yesus imi ilak uyo dolin o,” age Jems iyo suuk kon tem weng ko dola ko kwaapma no Kristen segela yang abiip maak maak unsip imi bogobesa ko.\it* \c 1 \p \v 1 Nugumal nuubip aga? Jems niyo God sino Kamogim Yesus Krais so ulim imi ogok kemin tinum kale, suuk kon dola ko Israel tinum miit tuluun kal ipmi abiip miton kupkaa yak abiip maak maak unan unsip ipmi weng umopman o ageta ko. \s1 Mufekmufek mafak tal im-kugu-nulu numi uk kugan imolu titil fagalan-temup uta ko \sr (1 Kor 10:12-13, Kol 1:11-12, Jems 5:9-11, 1 Fit 1:3-9, 2:18-21, Rev 13:10, 14:12) \p \v 2-3 Nimi nugumal Kristen ibaa. Nugol utamsup kale, mufekmufek mafak uyo tal im-kugu-nuluta, nuyo, uk kugan imolu numi God imi ilak dobup uyo waafulum o agelup umdii, titil fagaa taban-bon-temup ko. Kale kanube kanumin kanumin mufekmufek mafak ipmi diim abelu umdii, ipkil boyo deng kup taban-bomta o ageta ko. \v 4 Kale ibo suun kup titil faga-bom kup-kugum abe-bilipta, unanbu topta ilipmi kuguup tambal aligaap kepmuta, God imi kuguup tambal uyo duumatamin binim, atin tii kelu imkalata, ibo tambaliim kup kelin o ageta ko. \s1 Tinum imi aget fugunin tambal uyo duumatanu kalaa age beten kemin uta ko \sr (1 Kor 1:18-2:16, 2 Tim 3:15, Jems 3:13-18) \p \v 5 Kanube ipmi tinum iyo maak imi aget fugunin tambal uyo duumatanu kalaa agela umdii, beyo God imi dagalata, God ita aget fugunin tambal uyo kopman-tema kale, God imi kupka-em-nuuba boyo ki yegeman-temaala kale, misiim kupka-em-nuuba ko. \v 6 Kale kabo, God imi mufekmufek sang dagalan o agelan-temap uyo bogo-nalap e, “Bota kopnelan-tema bele, kupkalan-tema o?” age aget alop tagamin ba kale, “Bota tuluun kopnelan-tema o,” age-nalapta, dagalal o ageta ko. Waantap ita aget alop taga-bom dagala umdii, beyo yol ok daang diim ulutap kale, dulul tebe fuun-bulu aliin aliin iit o daak o ke-bo ulutap kale, \v 7-8 tinum aget dol togolin imi kuguup uyo alugum dagaa kup-kiit mo dagaa kup-kalaak mo kemin kale, kanu-be beyo, “Niyo Bisel God dagalita, nimi weng boyo mopne mufekmufek kop-naman-tema ko,” agoma kale, atin binim ko. \s1 Tinum mufekmufek soyaap so iip kugol man sino imi sang uta ko \sr (Luk 12:16-21, 1 Tim 6:17, Jems 2:5) \p \v 9 Tinum Kristen kesa iyo iip kugol man kesa umdii, beyo utamata e, God imi tiin diim uta niyo win so kesi kalaa age-nalata, deng tebeman-tema kale minte, \v 10 tinum Kristen kesa iyo mufekmufek soyaap kesa umdii, beyo utamata e, God imi tiin diim uyo niyo win binim kesi kalaa age-nalata, deng tebeman-tema no ko. Kanube tinum imi kaanan-tema uyo ki, at ket ulutap bam daa-nulu e minte, alula ko datan-nulu e, kaanabu ulutap ko. \v 11 Kale ataan mitam tolon-temu uyo, ataan mimin dubaga-nulu e, at ket uyo fuulu datan kaan-nulu e, degep daak abe-nulu e, umi dong uyo mafagabu ulutap kale, kanube tinum mufekmufek soyaap yagal mungkup ogok kem tal-bom kaana e minte, imi mufekmufek uyo maagalo ke no kelan-temu ko. \s1 Mufekmufek mafak tebe tinum dup-kugumin uta ko \sr (1 Kor 10:1-13, 1 Tim 6:6-10, 1 Jon 2:15-17) \p \v 12 Kale tinum iyo kanube mufekmufek mafak tebe dup-kugulu titil kup fagaa kupkaa kupkaa kema umdii, beyo deng tebeman-tema kale, siin uyo God iyo weng kwep daa-nala e, “Ibo nimi aget uyo fomtuup kopnelip umdii, ipmi tonamin migik maak kobelan-temi o,” age-se kale, kanube tinum beyo titil fagaa tebe-bom-nala e, mufekmufek mafak boyo kupkek kupkek kema umdii, God iyo bemi tonamin migik maak kobelata, God sino suun nan-tema ko. \p \v 13 Kale fengmin uyo God iyo biinga dep unon-temaalu e minte, God beyo tinum iyo biinga imdep yang daala fengaman-temaalip no kale, kanube mufekmufek mafak uyo mitam tinum imi diim abe-nulu biinga dep yang daalu fengama umdii, beyo bogo-nala, “God ita biinga nimdep yang daalata, kanu-bii o,” agan-kalin ba ko. \v 14 Umbae. Tinum ilami aget mafak fugunin ugol uget togo bisop bogopmuta, yangta fengam-nuuba ko. \v 15 Kale boyo man fagamin ulutap kale, unang uyo kumun so ke-bii man do ife-bulu unanbu top fito tinum ke kolan-tema kale, mungkup tinum iyo imi bubul kufopmuta, fengaman o agan-bii yang imi fengam una uyo sengan-nuluta, dufak daaluta, kaanan-tema ko. \p \v 16 Atin ki nalami duubal ibaa. God iyo kuguup mafak mufekmufek mafak uyo nuyo kupka-em-nuuba aga? Umbae. Di ipkil aget uyo bam daalin. \v 17 Iyo kuguup tambal mufekmufek tambal uta kupka-em-nuuba kuba. Kale alugum kuguup tambal mufekmufek tambal bisop kupka-emin bota God imi diim ilep talan-nuubu e minte, ilagenamin miit kayaak ita kup kwaala malaak talan-nuubu no kale, God bemi kuguup uyo dagaa kup-kiit mo dagaa kup-kalaak mo kemin binim e minte, atanim tiine-bulu umi mufekmufek sinik duumaat ke som, timiit ke som kemin kulutap ba no kale, \v 18 iyo ki ilami aget fugunin kup imi tuluun weng kopmata, tolong do-nulupta, imi ilak dolupta, iyo numi Aalap kebelata, nuyo imi tiin diim uyo win so ke tinum miit miton ke-sulup ko. \s1 Weng tinangku waafunamin uta ko \sr (Mat 5:22, Rom 2:13, Kol 3:8) \p \v 19-20 Atin ki nalami duubal ibaa. Ibo tele tinangkulin. Ibo yuut weng bagamin ba kale, sining age som ipkumal imi weng uyo alugum tolong do-nilipta o ageta ko. Kale tinum imi olsak tebepman-temu uyo ki God imi kuguup tambal uyo waafulan-temaala binim kale, ibo yuut olsak tebe-emin ba ko. \p \v 21 Kale kanube alugum kuguup mafak mafak ninak tonsu kuguup mitam kwiin tagang ke-bo boyo ibo kupkata biliit ageta, God imi weng ipmi aget tem iinbu uyo aafen kalaa agelipta, bota tebe ipmi sinik uyo telela kobeluk o ageta ko. \p \v 22 Ibo aget uyo bam daalin. God imi weng bisop kup tinangku-nilip e, kanube tii keli o agan-kalin ba kale, tele tinangku waafuu no kelin o ageta ko. \v 23 Kale tinum iyo God imi weng uyo tolong dugama kuta minte, waafunmin binim ke-nala bisop kup tolong dugama umdii, beyo ki tinum imi ok kikitok ko age glas ku tibit kun utamaba ulutap kale, \v 24 imi tibit kun uyo bisop utam-nala e, unom-nala e, asok yuut imi tibit kun utam tala umi aget uyo ilumanan-tema ko. \v 25 Kale minte kanube tinum iyo maak God imi weng ko age ulo umi magam tele utafi-bom-nala e, weng bisop tinangkamin ba kale, tinangku-nala waafula umdii, beyo waafun-balata, God tebe dong dogopma tambaliim nan-tema ko. Kale God imi weng ko age ulo boyo ki atin tambaliim kale, unang tinum fengmin tebe sok de imosu bilip iyo tinangkulipta, aafen kalaa age God imi ilak dolipta, talaa imdala maagalo unan-nuubip ko. \p \v 26 Kale kanube tinum iyo maak aget fuguno-nala, “Niyo Kristen tambal o,” age-nala minte, “Niyo God imi fen ulotu ke-em-nuubi ko,” agelan-tema kuta, beyo imi weng uyo tele aget fugun-bom-nalata, bogolan-temaala kale, ipkumal weng itafi-bom-nala, niyo felepnelu kanu-bii ko agelan-tema kuta, imi aget fugunin uyo mafak umdii, bemi God ilak dugamin min, bemi ulotu kemin min boyo bisop uta ke-be ko. \p \v 27 Aatum God iyo dogonupmin tinum ita atamata, beyo atin fen Kristen kesa kalaa agon-tema a? Iyo? Tinum iyo mulkon man min, unang kaluun min bong fagan-bilip iyo dong daga-e-bom-nala e minte, yagal kuguup mafak tebe, dufak daalan o agan-bo uyo titil fagaa tol kup ke-bom no kemin tinum beta kuba. \c 2 \s1 Unang tinum mafak so kan so alugum maagup i-filinin uta ko \sr (Mat 5:7, Ap 10:34, 1 Kor 1:26-29, 1 Tim 5:21) \p \v 1 Nimi nugumal ibaa. Numi Kamogim Yesus Krais beyo yagalami migik man e minte win tibin am no kale, ibo imi ilak uyo dosip umdii, tinum win tibin ita kup telele-bom-nilip e, tinum win binim iyo im-kagamin ba ko. \v 2 Kanube tinum maagup iyo maak ilim kaal tambal tii-nala e, sagaal tem ring tambal kwep top tili no keta mitam ulotu am tala e minte, tinum maak ita minte ilim mafak tiilin mitam ulotu am tala no kelan-temip uyo, \v 3 ibo tinum ilim tambal tiilin beyo telele-bom-nilip e, bogobe-nilip e, “Nugum kabo tal abiin tambal diim kagal tonal o,” age-nilip e minte, mufekmufek bulup man beta bogo-nilip e, “Kabo yak kugol molal e, daak abiin mafak diim nimi yaan tem kugol tonal o,” agelan-temip ko. \v 4 Kale kanube ibo kanupmin kuguup uyo waafulip umdii, boyo ibo aget fuguno-nilip e, “Yang be tinum tambal, meng be tinum mafak o,” agan-bilip kale, ibo weng telelmin tinum mafak ke-bom-nilip e, aget mafak fugun-bom no ke-bilip ko. \p \v 5 Atin ki nimi duubal ibaa. Ibo tinangkulin. God iyo weng kwep daa bogo-nala e, “Waantap ita nimi aget kup kopnelip umdii, imdep mitam nimi daam tem tolon-temi o,” agesa kale, am kaa daanu koyo, God iyo kafin diim komi mufekmufek bulup man kwiin tagang iyo ulaa imdula Krais imi ilak do-nilip e, mitam talan-bilip kale, imi ilak dosip uyo kwiin kiim ko. \v 6 Kuta ibo tebe ipkumal mufekmufek bulup man iyo kuguup mafak kobe fitom kobe no kem-nuubip ko. Nuyo utamsup kale, mufekmufek soyaap bilip ita nuyo kuguup mafak kobe aget iluum kobe no ke-nilip e, imtamo no kot diim daa no kem-nuubip kale, \v 7 God iyo Krais imi win tambal uyo nuyo kobesa kuta, mufekmufek soyaap ita ise win boyo titul weng fiil weng baga-em-nuubip ko. \p \v 8 Numi Bisel God iyo imi suuk kon tem weng kwek uyo bogo-nala e, \pi1 “Kabo kalapmi kaal umi ilak do tambaliim tiin mobap ulutap ke kapkumal kek kek imi ilak uyo do telelemal o,” \m age weng kwep daasa kale, ibo atin kanumip umdii, boyo kuguup tambal keman-temip kale minte, \v 9 ibo tinum iyo milii ita telele-bom-nilip e minte, milii ita umik ugobe no kelip umdii, boyo fengmin kuguup kale, ulo ko age weng kwep daasa ugol ibo bogobe-nulu e, “Ibo ulo weng uyo ilo kupkan-bilip o,” agan-bo ko. \p \v 10 Tinum maak weng ko age ulo uyo alugum waafula kuta minte, ulo maagup maak ilo kola umdii, boyo ulo alugum ilo kupkamin umi yuum kula ko. \v 11 Sugamiyok uyo God iyo bogo-nala e, “Ibo ipkumal imi imagal kalelal iyo sa dagamin ba o,” age-nala e, asok ilata bogo-nala e, “Ibo unang tinum iyo inolip kaanamin ba o,” agesa no kale, kabo kapkum imi kalel sa dagamin-tem kuta, tinum iyo maak angkolap kaana umdii, boyo ulo ilo kupkamin tinum kelap ko. \p \v 12 Krais imi ulo kwep daa-se bota numi fengmin umi om kun kulube kubaganu kupkaa bamalen daasup kale, biilan-temu uyo, God iyo ulo boyo utam-nalata, numi kuguup uyo im-kugu-bii-nalata, yegebelan-tema kale, ibo bomi aget fugun-bomta, weng tambal baga-bom kuguup tambal waafuu no kemin o ageta ko. \v 13 Kanube kabo kapkumal iyo inal o age dong daga-emin binim umdii, son-temu nala God imi im-kugu yegeman-tema kota, God yagal inal o kagelan-temaala kale minte, kanube kabo kapkumal iyo inal o age dong daga-e-bomap umdii, God yagal inal o kagelan-tema ko. \s1 Jems imi bogo-nala, “Tinum iyo kuguup tambal binim umdii, bemi Yesus imi ilak dugamin uyo bisop uta ke-be o,” agesa uta ko \sr (Ef 2:8-10, Fpai 2:12-13, Hib 6:1) \p \v 14 Nimi nugumal ibaa. Kanube tinum iyo maak bogo-nala, “Niyo Yesus imi ilak dosi o,” agesa kuta, kuguup tambal uyo waafusaala umdii, bemi Yesus imi ilak dosa uyo bisop uta kanum-nuuba kale, kanupmin kuguup waafula umdii, God iyo beyo ulaa dulan-temaala ko. \v 15 Kanube kabo kapkum Kristen kesa iyo maak atamapta, iman so ilim so duumatanba kalaa age-nalap \v 16 bogobe-nalap, “Nugum kabo bilili age-bomta, tambaliim kup no ilim uyo tii mimin fuu-bom-nalap e, iman unan-bii tii ke no keta saal uu,” agelap kuta, mufekmufek duumatanba uyo kobelin-tem ke-nalap bisop weng kup kobelap umdii, boyo dong dogobelan-temaalu ko. \v 17 Kale mungkup numi Krais imi ilak dugamin uyo ulutap kale, kanube nuyo imi ilak dobup ko agebup kuta, kuguup tambal uyo waafulin-tem kemup umdii, numi imi ilak dobup uyo bisop kelan-temu ko. \p \v 18 Kale kanube tinum iyo maak bogopne-nala, “E-e, tinum miit alop iyo albip kale, maak ita Yesus imi ilak dolin miit e minte, maak ita kuguup tambal kemin miit no o,” agela umdii, niyo beyo yan kebe bogobe-nili e, “Di kapkal bilip imi Yesus imi ilak do-bom kuguup tambal waafulin-tem ke-bilip uyo kafalepnelap utam im-kugulita e, imi Yesus imi ilak dosip uyo bisop uta kem-nuubip kalaa ageli e minte, nimi kuguup tambal ugol kafalepkeli nimi imi ilak dosi uyo utam nam-kugulapta e, aafen kalaa nagelap no kelum o,” agelan-temi ko. \v 19 Kale bilip imi atamip God iyo maagup ita kup kalaa agebip boyo tambaliim kuta, sinik mafak igil kanube atamsip kale, finan-bom bamban keng keng kem-nuubip ko. \v 20 Aget mafak fugunin kabaa. Kabo dok kota utaman-temap? Tinum imi Krais imi ilak do-bom kuguup tambal waafulin-tem kemin boyo kulum ton saak kelan-temu kuba. \p \v 21 Kale ulutap kale, sugayok umi numi afalik Abraham imi kanubesa umi aget uyo fugunolum. Beyo, imi man Aisak dep tam angko God imi dopman o age dep no at tuguung diim daala e, God iyo Abraham imi kuguup uyo utam-nala e, “Kabo mitam tol tinum kelap o,” agesa ko. \v 22 Abraham bemi God imi ilak do-bom kuguup tambal waafu-bom no kemsa uta bemi God imi ilak dugamin uyo tii kesu ko. Kabo botamap a? \v 23 God imi suuk kon tem weng dola kosip kwek uyo kam age-nulu, \pi1 “Abraham beyo utamata e, God imi weng bogopnela boyo aafen kanubelan-tema kalaa agela e, God iyo atamata, Abraham iyo nimi ilak dola kale, beyo tol tinum kela kalaa agesa o,” \m agesu kale, Abraham imi Aisak kanubesa sang bota suuk kon tem kagal dola kolita, ibo utamipta e, Abraham imi God imi ilak dugan-bii-se uyo aafen kalaa agelin o ageta ko. Kale God iyo bogo-nala e, “Abraham iyo nimi duup o,” agan-bii-se ko. \v 24 Kanube tinum iyo maak God imi ilak do bisop na umdii, God iyo bogo-nala e, “Beyo tol tinum ba o,” agelan-tema e minte, tinum God imi ilak do-nala kuguup tambal uyo waafuu no kema umdii, God iyo bogo-nala e, “Beyo tol tinum kela o,” agelan-tema ko. Bo utamip a? \p \v 25 Kale ulutap kale, sugayok uyo ilep unang Rahap uyo Josua imi im-kugumin tinum alop kulula no waasi abiip tamip iyo tiin mo-suluta, mililanuta, imdalu ilep migik ilep bilii unipta, God iyo bogo-nala e, “Rahap boyo tol unang kelu o,” agesa ko. \p \v 26 Nugol utamsup kale, nugum imi dam uyo sinik binim kalaa agelup umdii, “Beyo kaanba o,” agelan-temup kale, ulutap tinum iyo God imi ilak doba kuta, kuguup tambal kem-nuubaala kalaa agelup umdii, bemi God imi ilak doba ugol mungkup biniman kaanbu o age no kelan-temup ko. \c 3 \s1 Jems imi bogo-nala, “Numi weng bagamin boyo tambaliim kup tiin mo-bomta o,” agesa uta ko \sr (Mat 15:11,18-19, Rom 3:13, Ef 4:29, Jems 1:26) \p \v 1 Nimi nugumal ibaa. Utamsup kale, son-temu uyo, God iyo Kristen kafalemin nuta fomtuup im-kugu yegebe-nala e minte, Kristen migik bilip ita agol im-kugu yegebe no kelan-tema kale, kwiin tagang ibo kafalemin tinum kemin ba o ageta ko. \p \v 2 Alugum numi kuguup uyo maagalo kwek kili dek kili kemin kale, kanube tinum iyo maak kubak kili dek kili weng bagamin binim umdii, beyo tol kup tinum kale, ilami dam uyo tambaliim kup tiin mo-bom-nalata, ke-be ko. \v 3 Kale tinum imi kong afalik ko age hos tiin momin umi kuguup uyo kanumin kale, ain katip iyo dep tam umi bon tem daabe-nala e, sok kup-dii no ke-nalata, sok uyo biinga kwep ko kwep ko ke-balata, hos boyo utamuta e, “Ka-tele o,” agan-be kalaa age-nuluta, unan-nuubu ko. \v 4 Kale minte yol ok daang diim sip bomi kuguup uyo kanumin no kale, sip boyo afaligen e minte, dulul afaligen tebe ilibe kwaalu unan-nuubu no kuta, tinum sip bomi duuk tubulin iyo fupkela ko, “Ku-tele o,” agelata, sip umi um san kun katip iyo fumalang agelata, sip afalik uyo fupkela ko-nuluta, unan-nuubu ko. \v 5 Ulutap kale, mungkup tinum numi bon tem boyo katip kuta, weng yamyam kup bagaman-temip uyo imuganan-temu ko. \p Kale minte ipkil utamin. Baam ugol mungkup at katip dek kililap baam uyo kwiin kiim ke-nuluta, tiginal afaligen uyo ken tebelan-temu ko. \v 6 Kale minte tinum numi bon tem weng bagaman-temup ugol at togol ulutap kale, bon tem uyo tinum numi dam anung kale, bom-nuluta, kuguup mafak mafak uyo ugaa kwaalu mitam tebe-nuluta, numi dam uyo kufak dagan-nuubu kale, kanupmin kuguup uyo Tinum Mafagim ita kwegalata, mitam tebeluta, nuso nugumal so at fuulin kem-nuubu ko. \v 7 Kale tinum iyo nuuk so uun so inap so yol ok kumun tem umi mufekmufek sino alugum kulep tal tiin mo-nama e minte, kamano kogal mungkup kanu-bom tiin mo-bilip no kuta, \v 8 dogonubeta tinum iyo maak ilami bon tem uyo tiin mo-nama binim kwa. Suun kup numi bon tem uyo digilik mo dagalaak mo ke-bom-nulu e, weng mafak mafak uyo mitam tebe ipkumal iyo ifak dagan-nuubu ko. \v 9 Kale numi bon tem uta numi Bisel Aatum God imi tok baga-bom-nulup e minte, nugumal iyo weng mafak baga-e-bom no kem-nuubup kuta, kamaki God imi tinum telela imosa iyo ilatap telela imosa ko. \v 10 Kale God imi tok bagamin so weng mafak ipkumal baga-emin so uyo bon tem maagup ku-tele mitam talan-nuubu ko. Nimi nugumal ibaa. Kanupmin kuguup bo kanumin ba ko. \v 11 Ok umi kuguup umaak ok ket tambal so minte ok migik kok tebesu ok so uyo kwegota mitam tolon-temaalu binim ko. \v 12 Kale minte yet umi abulan-temu dum uyo ubol kelan-temaalu e minte, tiyuup umi abulan-temu dum uyo yet kelan-temaalu no kale, ulutap kale, yol ok mat uyo dogonubeta ok tambal kelan-temaalu no ko. \s1 Aget fugunin tambal God imi diim ilep talan-nuubu uta ko \sr (2 Tim 3:15, Jems 1:5-8) \p \v 13 Kale ipmi tinum iyo maak aget fugunin tambal e minte utam dagaa ku no kesa umdii, beyo aget fugunin tambal ku utam biliit age-bom ilami kuguup tambal uyo ipkumal iyo kafalepma utamipta e, fen aget fugunin tambal kusa kalaa agelan-temip kale minte, \v 14 ibo ipkumal ilimi kwegal tingibe mogop kup tebe-bom-nilip e, “Nuta kup o,” age ilipmi ilak kup duga-bom no kem-nuubip umdii, ibo aget fugunin tambal utamsaalip kale, kanum-nuubip ibo weng bisop bogobe, “Niyo aget fugunin tambal kusi o,” agan-kalin ba ko. \v 15 Kanupmin aget so kuguup so boyo abiil tigiin ilo tisaalu binim kale, boyo ki kafin diim ulumi mufekmufek aligaap ko. Tinum imi siin kuguup aget tem albu bota, Tinum Mafagim ita aalap kebe-balata, kanum-nuubip ko. \v 16 Kale kanube tinum iyo maak ipkumal ilimi kwegal tingine-bom-nilip, “Nuta kup o,” age ilimi ilak kup duga-bom no kemip umdii, kanupmin tinum bilip iyo tele abiin tonamin binim kuguup mafak mafak uta kup waafulin kup nin ko. \v 17 Kale minte aget fugunin abiil tigiin ilo talan-nuubu boyo ki atin aget fugunin tambal kup tebesu kale, bomi kuguup waafuu tinum kanum-nuubip uyo ki, ipkumal so dinan-kalin binim aget kobina tala ke-bom-nilip e, \m bet tebe-bom-nilip e, \m ipkumal imi weng uyo tinangka-bom-nilip e, \m ipkumal inal o age kuguup tambal uyo suun kup \m ke-e-bom-nilip e, \m ipkumal iyo alugum maagup kuguup tambal kupka-e-bom telele-bom-nilip e, \m imi kuguup tambal kanum-nuubip uyo bisop bagamin binim tuluun kup kanu-bom no kem-nuubip ko. \v 18 Kale minte numi unan-kalin san ulup abulu fagaman-temup ulutap kale, nuyo dinan-kalin uyo fegela kwaak tama kupka-nulup tol kup abiin tonup umdii, tol kup tinum kelan-temup ko. \c 4 \s1 Kafin diim komi mufekmufek aget ugaa kwaa God imi waasi ke-emin uta ko \sr (Luk 9:23-26, Jon 17:14-19, 1 Kor 3:1-4, 18-21, Fpai 3:18-19, Kol 2:20, Jems 1:27, 3:15, 1 Jon 2:15-17) \p \v 1 Ipmi wengaal digin-bom dinan-bom kem-nuubip umi magam uyo intaben kalan a? Ipmi tinginemin min, olsak tebemin min bota wengaal digin-bom dinan-bom kem-nuubip kuba. \v 2 Ibo, mufekmufek boyo kulum o agelipta, diinu kalaa age-nilipta, tinum aamin umi aget fugun-nuubip e minte, mufekmufek tingibelipta, “Waago o,” agelip kalaa age-nilipta, olsak kufo wengaal digin-bom-nilip e, dinan-bom no kem-nuubip ko. Kanum-nuubip boyo, ibo mufekmufek sang God imi dagalin-tem ke-bilipta kale, kupka-em-nuubaala ko. \v 3 Ale minte mufekmufek sang dagalip umdii, ibo aget dagal fugun-bom ilipmi mufekmufek sang uta kup dagaga-bilipta kale, kupka-em-nuubaala ko. \p \v 4 Ibo kafin diim komi mufekmufek aget uyo ugaa kwaalip umdii, God imi umik ugobe yang iinom imi waasi ke-em-nuubip ko. Bo utamip aga? Kale waantap ita, kafin diim komi mufekmufek aget ugaa kwaalan o agela umdii, beyo God imi waasi kepma ko. \v 5 God imi weng kwek dola-silip uyo bogo-nulu, “God tebe tinum numi sinik daapma yak iibak tem iinom alba iyo God iyo buk faga-bom tiin mosa o,” agesu kale, weng boyo bisop ba ko. \p \v 6 Kale God iyo bet bubul kiim kobe-boma kale, God imi weng kwek dola-silip uyo bogo-nulu e, \pi1 “God iyo fagaang so kemin tinum iyo imkek daga-bom-nala e minte, nangkaal tinum ita bet bubul kupka-e-bom no kem-nuuba o,” \m agesu ko. \v 7 Kale ipkil ipmi dam so sinik so God imi alugum kobelipta, yagal tiin molak o ageta ko. Ibo Tinum Mafagim iyo tal uget tagamata, “Waago o,” age titil fagalipta, bilii unon-tema ko. \v 8 Ibo no God imi mep so unipta, God yagal meng ipmi mep so tala no kelin o ageta kale, ibo fengmin man kale, ibo tinum imi sagaal diing daala tambalabu ulutap ke-nilipta, fengmin bo kupka-nilipta, kuguup tambal uta kup waafulin o ageta kale, ibo aget alop togolin tinum kale, ipmi aget fugunin mafak bo kupkan ke-nilipta, telelalip tambalanuk o ageta ko. \v 9 Ipmi fengmin aget uyo iluum tebepmu ame-bilipta o ageta kale, ipmi tinol faga-bom aban dii-bilip bo kupkaa fupkela ilipmi fengmin bomi kalan uyo ame-bom-nilip e minte, ipmi deng tebemin bo kupkaa fupkela aget iluum tebe-bom no ke-bom-nilipta, \v 10 ibo biliit age God imi afak tem tinum kelipta biita, God yagal ifolak o ageta ko. \s1 Jems iyo bogo-nala, “Ipkumal iyo titul weng baga-emin ba o,” agesa uta ko \sr (Mat 7:1-5, Luk 6:37-42, Rom 14:1-12) \p \v 11 Nimi nugumal ibaa. Ibo ipkumal iyo titul weng uyo bogobina tala kemin ba ko. Waantap ita ipkum iyo titul weng baga-ema min, atafima umdii, boyo God imi weng ko age ulo kwep daasa uta utafi-bom titul weng baga-em-nuuba no ko. Kabo kanube ulo umi utafimap umdii, boyo kabo weng tinangkamin umi kuguup uyo kupkaa uk kugan ko-nalap e, yak ulo uyo utafiman-temap ko. \v 12 God maagup ita kup ulo kwep daasa e minte, ita kup unang tinum iyo itafi-bom yegeman-tema no kale, ilata kup tinum iyo ulaa dulan-tema e minte, dufak daalan-tema no kale, kapmi kapkum atafimin boyo kapmi san ba ko. \s1 Jems imi bogo-nala, “Ilipmi win kufu-bom ilipmi tok bagamin ba o,” agesa uta ko \sr (Luk 12:19-20,47, 1 Tim 6:9-10,17) \p \v 13 Tinum iip maak maak ibo baga-bom-nilip e, “Kamano min, amsap min uyo nuyo no abiip afalik kutam iinom-nulupta, un fagan abe-bulup bii, atol maagup ke-nulupta, mani kwiin tagang kululum o,” agan-nuubip ko. \v 14 Ibaa. Ibo kanupmin weng bo bagamin ba. Numi tiinemin tonamin uyo dogonupmin a? Numi tiinemin tonamin uyo ki kutim iip mitam tebe baakii-nulu siit ilugo binimabu ulutap kale, nuyo mufekmufek amsap mitam tolon-temu uyo utabaalup kuba. \v 15 Kale kanube ibo bogo-nilip, “Bisel ilami san kale, bogo-nala, ‘Bomta ogok bo kemin o,’ agela bole, tubu-numup e minte, ‘Ogok migik tubulin o,’ agela bole, waafu-numup no o,” agelan agin kuta, \v 16 kupka-silip kale, ipmi fagaang tebe-bom, ilipmi win kufu-bom, ilipmi tok bagamin boyo kuguup mafak ko. \p \v 17 Kale bole utamin. Waantap ita utamata e, kanupman-temi boyo tambaliim kalaa ageba kuta, boyo kupkaa kanum-nuubaala boyo fenga-bom mafak kem-nuuba ko. \c 5 \s1 Mufekmufek soyaap imi sang uta ko \sr (Mat 6:19-21, Luk 6:24-26, 1 Tim 6:9-10) \p \v 1 Mufekmufek soyaap ibaa. Kaal fuyabok, mitam ipmi diim abelan o angbu umi kalan uyo bong faga-bom amemin a. \v 2 Ipmi mufekmufek uyo alugum saak kesu e minte, ipmi ilim uyo kweng tebe-nilip bulu unesip e minte, \v 3 ipmi tuumon tambal uyo inalol ton belela tebesu no kale, inalol bota ipmi fengmin uyo kupkem daa-nuluta, ipmi dam uyo at togol tebe fuulin kelan-temu ko. Afungen tem uyo mep tal-buluta, ibo mufekmufek kwiin tagang so tuumon so afetam talan-nuubip kwei. \v 4 Ibaa. Ibo ogok kemin tinum bilip iyo bisop bogopmipta, ipmi iman ilang uyo digin-bilip kuta, ibo bil bil umaak ke-emin binim kelipta, iyo weng mafak uyo ibo baga-e-bilip ko. Ibo tinangkulin. Bilip imi weng uyo no abiil tigiin kasel imi Bisel God imi diim abeluta, tolong doba ko. \v 5 Suun kup kafin diim kaa nip koyo, ibo mufekmufek kwiin tagang suun kup kwaa-bom, unan-bom, deng kup tebe-bom kem-nuubip kale, ibo kong ife-bilip dam so kebu ulutap kelip kale, ipmi anola kaanan-temip umi am uyo mep so tulu ko. \v 6 Ipkil tebe-nilip tinum tol kup tebesip iyo magam binim imdep kot diim daa ano-silip uyo, fegelebesaalip ko. \s1 Bilili age-bom Kamogim Yesus imi fen-bilip tolon-tema umi sang uta ko \sr (1 Kor 10:12-13, Kol 1:11-12, Jems 1:2-4, 1 Fit 1:3-9, 2:18-21, Rev 13:10, 14:12) \p \v 7 Kale minte nimi nugumal ibaa. Sining age bilili age-bom fen-bilipta bii, Kamogim Yesus iyo talak o ageta ko. Nugol utamsup kale, ilanggiip kayaak iyo kafin uyo telela ko-nala e, mufekmufek san uyo u-nala e, al digin-bom, tiin mo-bom, bilili age-bom, fen-bom bom-balata, ataan sino wep so uyo tal abe-bom-buluta biita, yagananuta, tambal fagan-nuuba kale, \v 8 ipkil mungkup bilili age-bom, fen-bom bom-bilipta a. Kamogim imi tolon agin so uyo mep so tulu kale, titil faga-bom dagak diibe fen-bilipta biita, tolon-tema ko. \p \v 9 Nimi nugumal ibaa. Utamin. God iyo mep tinum iyo im-kuguman-tema kale, beyo im-kugu-bom kuguup mafak ke-bulup uyo yan ke-eman-tema kale, ipmi bubunin so ipkumal titul weng baga-emin so bo kupka-nilipta o ageta ko. \v 10-11 Nimi nugumal ibaa. Sugayok umi God imi profet ko age weng kem baga-emin tinum imi kanu-bii-silip umi aget uyo fugunolum. Bilip iyo Bisel God imi weng uyo tinangku unang tinum baga-e-bilipta, waasi iyo tebe kuguup mafak ke-e-bilipta, igil umtal daa-nilipta, Bisel imi ilak uyo do titil fagagamsip kale, nuyo bilip imi ninal faga titil fagagamsip umi tok bagan-nuubup kale, ibo bilip imi yaan tem kanu-bilipta a. Minte nugol sugayok tinum Jop imi umtal daa bii-se umi sang uyo tinangkusup kale, titil faga-bom kwiin tagang bigi fen-balata, Bisel iyo telela dosa kale, Bisel iyo nuyo suun kup bet bubul dobe i-filin-boma ko. Bo utamip a? \s1 Jems imi bogo-nala, “Mufekmufek umi win kamkaam uyo kufo-nalap kapmi weng uyo kuntuk saanemin ba o,” agesa uta ko \p \v 12 Nimi nugumal ibaa. Nimi weng kaa bogobelan-temi koyo afaligen kale, tele tolong dolin. Ibo bogo-nilip, “Numi weng boyo aafen o,” agelan o agelip uyo ki, abiil aa kafin aa mufekmufek bomi win kamkaam uyo kufo-nilip ipmi weng boyo kuntuk saanemin ba ko. Kale bomi kanuman-temip bole, God iyo ipmi weng bagamin uyo im-kugu yegeman-tema kale, “Aafen o,” agelap uyo ki, “Aafen o,” agan-kalin kup e minte, “Waago o,” agelip umdii, “Waago o,” agan-kalin kup no ko. \s1 God imi tinum tol kup tebesa imi beten weng tinangku dong dogopman-tema uta ko \sr (Fpai 4:4-9, Kol 4:2-5, 1 Tes 5:12-27, Hib 13:1-19) \p \v 13 Ipmi tinum iyo maak aget iluum kuba umdii, beyo God imi beten kebelak o. Ale minte tinum iyo maak ifup taban-be umdii, beyo aseng kwaa-bom God imi tok baga-bom win kufu-emak o ageta ko. \v 14 Minte tinum iyo maak mafak alba umdii, beyo Kristen unang tinum imi kamogimal olapmata, tal-nilipta, Kamogim Yesus imi win kamkaam bogo kaal diim iligamin marasin uyo kwep iit dubom diim iligebe-nilip e, beten kebelipta, God iyo dong dogobelan-tema ko. \v 15 Kale kamogimal imi aget uyo fomtuup Bisel God imi kobe-nilip tinum mafak umoba iyo beten ke-emip umdii, Bisel iyo tinum mafak ilin iyo telela do dufo-nala e, imi fengaba umaak albu umdii, uyo kupkan kebe no kelan-tema ko. \v 16 Kale kanube ipkil ipmi fengmin uyo ipkumal imi diim uyo kupkem daabina tala ke-bom-nilip e, ipkumal iyo beten kebina tala ke-bilipta, God iyo dong dogopmata, tambalan waalanin o ageta ko. Tinum tol kup tebesa imi beten weng uyo daage no God imi tolong tem iinuta, tinangku dong dogopman-tema ko. \v 17 Kale sugayok God imi profet Elaija bii-se beyo tinum nulutap kale, Elaija iyo God imi fomtuup beten kebelata, God iyo yan kebe wep boyo waafula bii, atol asuno e minte anung no keluta, asok God iyo beten kebela \v 18 asok abiil uyo biso-nuluta, wep malaak abeluta, iman san ason san uyo asok fakam daa tebesu (kale, ipkil mungkup fomtuup beten ke-bom-bilipta, God iyo tinangku dong dogopman-tema) ko. \s1 Tinum ilep kupkala ipkum tebe dep meng dagamin uta ko \sr (Mat 18:15, Gal 6:1, 1 Fit 4:8) \p \v 19 Nimi nugumal ibaa. Ibo ko tele tinangku-silipta. Kanube ipmi tinum iyo maak God imi ilep tol uyo kupkaa yang iina ipkum maak ita tebe asok dep meng God imi ilep tol uyo daala umdii, \v 20 boyo ipkum dong dogobelata, God iyo imi fengmin tagang uyo kupkan kebelata, kaanin-tem ke waalanan-tema ko.