\id COL \h KOLOSI \toc1 Fol imi Kolosi kasel imi suuk kon dola kobesa uta ko \toc2 KOLOSI \mt1 Fol imi Kolosi kasel imi suuk kon dola kobesa uta ko \ib \ip \it Yesus iyo tam abiil tigiin unata, bii atol ulumi kup 32 koyo tiinuta, Fol iyo suuk kon tem weng koyo Kolosi kasel Kristen unang tinum imi dola kwaapma unsu ko. Kale Fol iyo Yesus imi weng uyo kwep no abiip maak maak uyo baga-em tiine-balata, tinum Kristen kelin-tem kesip iyo tebe Fol iyo sok de do dep unanbu no abiip Rom umi kalabus am kutam daalip bom-balata, Kolosi kayaak Epafras iyo tal Fol imi bogobe-nala e, “Tinum iip maak maak iyo, ‘Bota God imi weng uyo kulbu o,’ age-nilip Kolosi kasel Kristen unang tinum nuyo bisop baga-emin weng uyo bogo-nilip e, ‘God iyo simanim kweng kal alba kale minte, unang tinum nuyo meng simaan kal albup no kale minte, ensel iyo iip kulagal albip no kale, bilip imi win uyo kufu-emum o,’ agan-bom-nilip e, ‘Yesus iyo fen God ba kale, ensel ilatap o,’ agan-bom-nilip e, mufekmufek uyo, ‘Maak bo unan-kalin o,’ agan-bom e minte, ‘Maak bo unan-kalin ba o,’ agan-bom no ke-bom-nilip e, ‘Ilipmi dam uyo kaal fuyap kupka-emin o,’ agan-bom no ke-bilip o,” age-nalata, Epafras iyo Fol imi bogobelata, Fol iyo bogo-nala e, “Boyo kuguup mafak kale, kupka-nilipta, kuguup tambal uta kup waafu-bom-nilipta o,” age dola ko-nala e, suuk kon uyo imi duup Tikikus so Kolosi kayaak Onesimus so alop imi kobelata, kwep no kobesip ko.\it* \c 1 \p \v 1-2 Nugumal nuubip aga? Niyo Fol nita kale, God ilami aget fugunin uta kup ulaa nimdula Yesus Krais imi kalaan tinum kesi kale, nita suuk kon ko God imi unang tinum abiip Kolosi kutam albip ipmi kwaapmi no tolon-temu kwek iyo nimi tinum Timoti iyo ipmi weng umobe no kela ko. Kale ipmi Krais imi ilak dosip boyo asok kupkasaalip kale, ibo titil fagagan-bilip kale, niyo dagaga-bilita, Aatum God iyo tebe ibo telele-bala ipmi aget tem uyo bilili age-bom-nilipta o ageta ko. \s1 Kolosi unang tinum imi sang uta ko \sr (Ef 1:13-16, 6:18, 1 Fit 1:3-4) \p \v 3-5 Timoti alop nuyo tolong dolupta, ibo kanu-bilip kalaa age-nulupta, numi beten ke-e-bomup uyo ki, alop nuyo suun Kamogim Yesus Krais imi Aalap God imi win uta kup kufu-e-bom ipmi aget uyo fugun-bom, “Suguul o,” age beten ke-e-bomup ko. Kale God imi tuluun weng tambal migik tem no tulu ipmi tinangku-silip uyo, ibo utamipta e, God iyo mufekmufek tambal kan kebelata, abiil tigiin kal numi fen-bo kalaa age-nilipta, ibo Yesus Krais imi ilak uyo do-nilip e minte, Yesus imi ilak dolin unang tinum alugum imi aget kobe no kem kwep tebesip ko. \v 6-7 Kale alugum kafin kaa kutufosu koyo God imi weng tambal uyo mitam senganu e, unang tinum iyo utamipta e, kuguup tambal uyo kulbu kalaa age-nilipta, waafuu kwep tebesip kale, mungkup ipkil kamaki God imi weng tambal no tulu tinangku-silip uyo, ibo waafuu kwep tebesip no ko. Kale Epafras ita God imi weng tambal uyo ibo kafale-balata, utamipta e, aafen kalaa age-nilip e, God imi kuguup tambal numi kupka-em-nuuba uyo kulbu kalaa age no ke-silip ko. Kale Epafras iyo daal binim, ninal faga Krais imi ogok kemin tinum e minte, alop nuso ninggil maagup ogok kemin tinum no kale, beyo numi olang uta ku-bom-nalata, ibo dong daga-e-bom kafale-be kale, \v 8 Epafras iyo alop nuyo bogobe-nala e, “God imi unang tinum imi aget kobina tala kemin bomi kuguup uyo ki God imi Sinik yagal Kolosi unang tinum imi dong dogobelata, kanu-bilip o,” age-se ko. \s1 Fol imi beten weng uta ko \sr (Ef 1:7-8,18-19, 2:10, Fpai 1:27) \p \v 9 Kale kanum kwep talan-bo kalaa ageta alop nuyo kamaki ipmi sang tinangku-sulup kota, suun kup ipmi aget uyo fugun-bom beten ke-em tebesup kale, numi beten weng uyo God iyo dagaga-bulupta, yagal ilami aget fugunin, “Bo kanumin o,” agan-be uyo kafalebelata, ipkil tele utam-nilip e minte, God imi Sinik yagal dong dogobelata, aget fugunin tambal uyo ku-nilip e minte, utamsip unang tinum ke no kelin o age-nulup e minte, \v 10 dagaga-bulupta, Bisel yagal dong dogobelata, ibo ilami tinum unang aligaap kebe tii ke-bom imi aget fugunin, “Bo kanumin o,” agan-be uyo suun kanu-bilipta, Bisel iyo bomi deng uyo tebemak o age-nulup e, dagaga-bulupta, yagal dong dogobelata, ibo kuguup tambal tambal uta kup ke-bom God imi kuguup kanum-nuuba uyo utaman kwep abe-bomta tele utamipta e, God beyo kanupmin kalaa age no kemin o age-nulup e minte, \v 11 dagaga-bulupta, God imi titil afaligen uyo kobe som, kuntuk mobe no kelata, ibo titil faga-nilipta bole, intap intap mufekmufek ilumok mitam tolon-temu uyo, ibo kup-kagamin ba kale, titil kup faga-bom-nilipta, bilili age-bom deng tebe-bom \v 12 Aatum God iyo, “Suguul o,” agan-bilipta o ageta beten ke-em tebesup ko. Kale Aatum iyo ibo dong dogobela tii ke-silip kale, son-temu uyo, ipsino Yesus imi ilak dolin unang tinum ilami ilagenin diim albup nuso nuyo mufekmufek tambal God imi tebe, “Numi o,” age-nala telela ko kwep daabesa uyo kulan-temup ko. \p \v 13 Kale nuyo Mililepnok ko age Tinum Mafagim imi afak tem iinom kubaganup tiin mosata, Aatum God ita tebe nuyo ulaa imdu-nalata, imdala mitam ilami tuup tem Man Yesus imi daam tem e tolom-nulupta, waalan-sulup kale, \v 14 Aalap iyo Man imi kanube-se uyo utam-nalata, numi fengmin uyo kupkabe numi ilim bo imo-nalata, sok talaa imdalata, iluum binim ke-sulup ko. \s1 Yesus Krais bemi kuguup so ogok so umi sang uta ko \sr (Jon 1:1-4, 1 Kor 8:6, Fpai 2:5-11, Hib 1:2-3) \p \v 15-16 God beyo tiin kan kale, nuyo atam-numup binim kale minte, Krais beyo Aalap God ilatap kale, malaak kafin diim ti-se kota, kemanata, unang tinum iyo atamipta e, God iyo Man Yesus kulatap kalaa age-silip ko. Kale Aalap God iso ulim igil alugum mufekmufek albu uyo telelasip kale, Man beyo alugum mufekmufek ulim telelasip umi dubom kesa ko. Kale mufekmufek telelasip uyo ki, alugum abiil tigiin umi mufekmufek so kafin diim komi mufekmufek sino minte mufekmufek utamamin so bantap albu kuso minte alugum sinik titil tebesip so iyo telela imosip kale, boyo Man iyo dong daga-e-balata, Aalap iyo telela imo kulala mek Man imi diim abeluta, “Kapta dubom ke-nalap tiin mo-bom-balapta o,” agesa ko. \v 17 Kale God imi alugum mufekmufek telelalin-tem bom-bala uyo, Krais iyo nuubata, mufekmufek telelalata, Krais ita mufekmufek uyo kulep ulumi baan diim ku to-nala e, tiin mosa ko. \v 18 Krais yagal Kristen unang tinum numi miit kayaak kale, ilata numi dubom kela e minte, Kristen unang tinum nuta imi dam ulutap ke no kesup ko. God iyo, beyo nalami Man diil kalaa age-nalata, beyo alugum mufekmufek umi dubom kelak o age-nalata, dufola fen tigi mo-se ko. \v 19 Kale God ilami aget fugunin uta kup, “Nimi Man beyo atin Aalap nalatap ke-nala nimi kuguup sino titil sino uyo alugum kulak o,” ageta kobelata, Man iyo Aalap so tiisata kale, \v 20 God imi aget fugunin uyo, “Nimi Man beyo dong dogopnelata, atin alugum mufekmufek so unang tinum sino uyo kulep meng nalami miit tem tolan o,” age-nalata, Man iyo daala malaak at diim kal kaan-nalata, alugum mufekmufek so abiil tigiin kasel so kafin diim komi unang tinum sino iyo afeta kulep meng Aalap imi miit tem tolata, bilip iyo imi siin God imi waasi kebesip uyo kupka-silip ko. \p \v 21 Siin uyo ibo God imi simanim kal bom-nilip e, imi waasi bom-nilipta, aget fugunin mafak uyo waafuu som, kuguup mafak uyo waafuu no kem-nuubipta, \v 22-23 kamano kota God ita imi Man iyo daala malaak tinum kem ke-nalata, at diim kaan-se utamta, God iyo afeta imola mangkal ninggil ibo ilami duup ke-silip ko. Kale God iyo ipmi aget fugun-bom-nala e, “Bilip iyo nimi weng tambal tinangku-nilip waafu-bom nimi, ‘Kanubelan-temi o,’ age-sii bomi fen-bilip boyo kup-kagamin ba kale, boyo aafen kalaa age fomtuup dagaa ku waafuu titil fagaa mo sii age-bom kwep tebe-nilipta, fengmin binim tol kup ke atin tambaliim kup kelipta, nimi Man iyo imdep mitam nimi tiin diim tolak o,” age-nalata, God imi Man iyo daala malaak ti-se ko. Kale God imi weng tambal uyo unang tinum iyo en-bom tegen-bom kwep abe-bilipta, alugum anang anang dagaa kwaa-suu kale, niyo God imi ogok kemin tinum ke-nilita, imi weng tambal bota baga-em-nuubi ko. \s1 Fol imi Kolosi kasel dong daga-emsa umi sang uta ko \sr (2 Kor 11:23-33, Ef 3:1-13, Fpai 1:12-30, 2:17, 4:11-13, 2 Tim 2:9-13, 3:10-11, 4:14-18) \p \v 24 Krais imi unang tinum ibo ilami dam ulutap kesip kale, kamano koyo ipmi dong daga-e-bii bomi kalan uta niyo kaal fuyap uyo kugan-bii kuta, bomi deng uyo taban-bii ko. Krais imi siin bogopne-nala, “Kapmi tebe nimi tinum unang imi dong daga-eman-temap uyo, kaal fuyap uyo kugaman-temap o,” age-se uyo kugan tebesi kuta, binimanin-tem albu ko. Kale kamano koyo dong daga-e-bom kaal fuyap uyo kugamin kup kwep tibi ko. \v 25 Kale God yagal ulaa nimdulata, niyo mitam Krais imi unang tinum imi ogok kemin tinum ke-bom-nilita, ibo dong daga-em-nuubi kale, God ilami weng uta alugum kupka-e-bilita, ibo atin tele utaman-nuubip ko. \v 26 Kale siin sugamiyok kutop uyo weng boyo tinum miit alugum imi tiin diim uyo God iyo kwep yang kubabesa kuta, kamano kota kwep mitam ilami tinum unang imi tiin diim uyo kupkem daabelata, utam-silip ko. \v 27 Kale God imi aget fugunin uyo, “Nimi unang tinum iyo kafalebeli utamipta e, weng yang waansu boyo atin tambaliim kalaa age-nilip e, unang tinum miit maak maak iyo alugum dong dogopmomu kalaa agelin o,” agesata kale, weng yang waansu boyo bogo-nulu e, “Krais iyo ipmi tilin tem kal alba o,” agesu kale, ipkil fen-bilipta, imtamo tam abiil tigiin daalata, iso nan-temip kuba. \p \v 28 Numi aget fugunin uyo ki, nuyo unang tinum te tam Krais imi unang tinum kesip iyo dong daga-e-bulupta, alugum mitam mat tem sit tibin man ilitap kelipta, imdep mitam God imi tiin diim daalupta o age-nulupta, unang tinum iyo alugum Krais imi sang uyo kupka-e-bom-nulup e, yak dagaa kugamin umi miit maak miit maak uyo kafale-bom-nulup e, bogobe-nulup e, “Ibo yak maak bota kanumin kale minte, maak bota kanumin ba o,” agan-bom no kem-nuubup ko. \v 29 Nimi aget fugunin uyo, bilip iyo dong daga-eman o agan-bom-nilita, ogok boyo fomtuup kem tebesi kale, nimi ko bong fagan tebesi boyo Krais yagal titil afek kopnelata, kanum tebesi ko. \c 2 \s1 Fomtuup Yesus imi ilak dugamin umi sang uta ko \sr (1 Kor 1:30, Ef 3:3-4, 16-19) \p \v 1 Kale ipkil utamin. Niyo ki ipso abiip Laodisia kasel so alugum nimi tibit kun utamamin binim so ibo bong kup faga-bom dong daga-em tebesi ko. \v 2 Kale niyo bong faga-bom dong daga-e-bilita, ipmi aget tem uyo titil fagaa bom-nilip e, aget kobina tala ke mangkal ninggil maagup ke no ke-nilip e, aget tambal fugunin uyo kulipta, bota tebe ipmi Krais imi ilak dugamin uyo dong dogopmu atin titil kup faga-nilip e, God imi weng kwep yang kubasa umi magam uyo utam dagaa ku no kelin o agan-bom-nilita, dong daga-em tebesi ko. Weng kwep yang kubasa boyo Krais imi sang uta kale, \v 3 Krais ita kup alugum utam dagaa kugamin so aget fugunin tambal so umi magam kayaak iyo kulba ko. \p \v 4 Nimi weng bogobeli boyo, tinum iyo maak tebe ibo bisop baga-e-bom uget togola fen ko age-nimip o age-nilita, ipmi bogobeli ko. \v 5 Kale niyo ipso albaali kuta minte, nimi aget fugunin uta, ipso albi ulutap o agan-bii kale, nimi deng taban-bii uyo, niyo itamita, alugum mangkal ninggil ibo maak imi titil dep tala tala ke titil faga-bom-nilip e, Krais imi ilak uyo fomtuup duga-bom no ke-bilip kalaa age-nilita, deng kup taban-bii ko. \s1 Numi Yesus imi diim febalup yagal tambaliim tiin mola albup uta ko \sr (Ef 1:3-14, 2:11-22, Fpai 3:1-11, Kol 1:26-28, 1 Jon 2:3-6, 4:13-15) \p \v 6 Kale siin uyo ibo Yesus Krais imi ilak do-nilipta, “Beta numi Kamogim o,” age-silip kale, kamano kogal mungkup ibo yak Krais imi diim kal febalipta, igalak balata, ilami kuguup tambal uta kup waafulin o ageta ko. \v 7 Ibo mufekmufek san kolap timtim unanbu daak unu tambaliim tebebu ulutap ke-nilip e minte, am umi delap am kun tebe kup-tibil molu titil fagaa mobu ulutap ke no ke-nilipta, Krais imi tuluun weng Epafras tebe ipmi kafalemsa uyo tinangka-bilipta, ipmi Krais imi ilak uyo sengana-buluta, titil fagaa bom-bilipta o ageta kale, suun kup God iyo, “Misam o,” agan-bom-nilipta o ageta ko. \p \v 8 Tinum iip maak maak iyo bisop weng uyo ibo baga-e-bom kafale-bilipta, ipmi aget fugunin uyo, bilip iyo, tuluun weng tambal uyo bagan-bilip ko agelan-temip kuta, kanupmin tinum bilip iyo Krais imi weng bagan-bii-se uta baga-bom-nilipta ba kale, amalap imi kuguup sang uta baga-bom-nilip e, kafin diim komi kuguup mafak mafak umi sang uta baga-bom no kem-nuubip kale, bilip iyo uget togolip ibo tinangkamip umdii, yang timin dagaa kulan-temip kale, ibo imi weng boyo tinangkamin ba kale, tele utama-bom-nilipta o ageta ko. \p \v 9 Kale Krais siin malaak kafin diim tal tinum ke-nala bii-se beyo fen God ita kale, \v 10 kamano kota ibo Krais imi atuk daga-nilipta, ilami unang tinum aligaap ke suun nin tinum unang ke-silip ko. Kale alugum sinik titil tebesip imi dubom iyo Krais ita ko. \p \v 11 Kale Juda kasel imi kuguup uyo kanumin kale, ogen uyo man tinum iyo dolu kalaa age-nilip e, aalabal iyo tebe-nilip e, man imi kaal iyo ugaa dupkan kebe-nilip e, “Man beyo mitam Juda tinum aligaap kela o,” agan-nuubip kale minte, ibo mitam Krais imi tinum kelipta, ipmi kaal iyo ukan kebesaalip kale, Krais iyo tebe-nalata, ipmi fengmin aget ipmi aget tem bom-bulu kanum-nuubip uta ugaa kupkan kebelata, te tam ilami atuk ke-silip ko. \v 12 Kale ipmi daak ok tem iinip ok sam ugobe-silip boyo ipmi siin fengmin kuguup kupkalip God tebe ipmi fengmin kupkan kebela biniman-suu ulutap kale, bogal mungkup Krais imi kaana duba-silip ulutap no ko. Aa mungkup, ipmi ok sam ugobelip mitam e ti-silip boyo God tebe ipmi telela imola suun nin unang tinum ke-silip ulutap kale, bogal mungkup God imi Krais dufola fen tigi mo-se ulutap no ko. Kale ibo, God imi Krais dufola fen tigi mo-se imi titil uyo tii kalaa agelipta, God yagal telela imolata, suun nin unang tinum ke-silip ko. \v 13 Kale siin uyo ibo fenga-bom-nilip e minte, fen Juda tinum kelin-tem ke-bom-nilip e minte, God imi ulo Moses imi kobesa uyo utamin-tem ke-bom no ke-bii-silip kale, kanumsip boyo God imi tiin diim uyo ibo atin kaansip ilitap ke-bii-silip kale minte, kamano kota God iyo tebe ipmi fengmin uyo alugum kupkan kebe-nalata, Krais imi dufola fen tigi mo-se ulutap ke-nalata, ibo telela imolata, suun nin unang tinum ke-silip ko. \v 14 Kale God imi ulo bogo-nulu, “Yak bo kanumin ba o,” agesu uyo nuyo ilo kupka-bom-nulupta, yuum kugan-bii-sulup kuta, God iyo tebe, Krais imi at diim dup-diilip kaan-se bota o age-nalata, numi yuum umi win kwep yak suuk kon diim dola-se uyo tolola atin binimanu kupka-se ko. \v 15 Kale Krais imi at diim kal kaan-se uyo, God iyo tebe alugum sinik titil tebesip imi titil uyo kupkan kebe imdaak tama ita ita ke-nala e, kafalebelata, unang tinum iyo utam-silip ko. \s1 Ipmi mitam Kristen ke kuguup mafak mafak umi kupka-silip uta ko. \sr (Rom 14:1-23, 1 Kor 8:1-13, 1O:18-11:1) \p \v 16 Kale tinum iyo maak tebe unan-kalin umi sang min, God imi iman tigimin am umi sang min, kayop kamaa mitam tebela imi ifin tagamin am umi sang min, God imi ifin am bomi sang uyo weng kem uyo kwep daa baga-eman-temip boyo felepman-temaalu ko. \v 17 Kale kanupmin ifin am tagan-nuubip boyo mufekmufek maak so mitam tolon-temu umi do weng ulutap kale minte, mufekmufek dam mitam ti-suu uyo Krais ita ko. \v 18-19 Kale tinum iyo, “Kanube ilam tambal dugami o,” age-nala, “Nita kup utamsi o,” agan-bom-nala e minte, ipmi bogobe-nala e, “Ibo ipkumal numi afak tem iinin o,” agan-bom-nala e minte, bogobe-nala e, “Ibo God imi aman duga-ebip ulutap, mungkup ensel iyo kanube aman duga-emin o,” agan-bom no kema umdii, beyo dupkalip tebe ibo imdaak tamagamin ba ko. Kanupmin tinum beyo fen dital fagaa Krais imi weng uyo waafu-nalata ba kale, bemi aget fugunin uyo kafin diim kasel ilimi aget fugunin uta ku-nalata, “Nita kup o,” agan-nuuba kuta, bomi magam uyo binim ko. Krais beyo Kristen numi dubom e minte, nuta imi dam ulutap no kale, dubom beta tebe-nalata, dam alugum bomi unan-kalin uyo kupka-emin kup ke-balata, kun kuso dam kuso malaang kup tonta tambaliim bom-nuluta, God ilami om kun diim ilep mitamta senganan-nuubu ko. \p \v 20-21 Kamaki Krais imi diim feba-silip uyo, ibo tinum imi kaan-nala kafin diim komi mufekmufek kupkaa uneba ulutap ke-nilip ibo kek kek imi kafin diim komi aget fugunin kuguup uyo kupka-nilipta, Krais imi ilak uta do-silip kale, kamano kota ibo intaben o ageta kafin diim tinum imi kuguup kupka-silip uyo asok ku-bomta kanu-bilip a? Bilip iyo weng kwep daa-nilip e, “Ibo bo waafunamin ba. Bo fong ku atamin ba. Bo mala-emin ba o,” agesip kale, ibo intaben o ageta kanupmin weng boyo abo dulu-bilip a? Umbae. Ibo weng boyo abo dulu waafunamin ba ko. \v 22 Kanupmin weng kwep daasip kwek uyo numi mufekmufek yuut mafaganamin bomi sang uta bogosu kale, tinum igil kanupmin weng boyo kwep daa-nilipta, nuyo kafalem-nuubip kale, \v 23 aafen kale, kanupmin weng kwep daasip boyo tebe nuyo wit mobelu ulotu ke-bom-bulup e minte, uyo bogo-nulu e, “Ibo ipkumal imi afak tem iinin o,” agan-bom-nulu e minte, uyo tebe nulumi dam uyo kaal fuyap kupka-e-bom no kem-nuubu kale, nulumi tiin diim uyo kanupmin weng kwep daasip boyo tambaliim ko agan-bulup kuta, weng boyo fen bagang-kale-nuluta, aget mafak fugun-bom kuguup mafak kanu-bom kemin uyo kupkan kepmu kupkalan-temaalup ko. \c 3 \s1 God tebe nuyo telela imola suun nin unang tinum ke-sulup umi sang uta ko \sr (Rom 6:1-14, Ef 2:1-10, Kol 2:11-15,20-23, 1 Fit 2:24) \p \v 1 God tebe Krais dufola fen tigi mo-se ulutap ke-nalata, ibo telela imola suun nin unang tinum ke-silip kale, ibo abiil tigiin umi mufekmufek umi aget kup ugel kalaga-bom-nilipta o ageta kale, iit abiil tigiin uyo Krais iyo kamok miton ke-nalata, God imi sagaal ipkuk diim kal alba ko. \v 2-3 Minte ibo Krais imi diim kal feba kamaa unang tinum kelipta, God iyo tiin molata, kaal binim albip kale, ibo tinum imi kaan-nala kafin diim komi mufekmufek kupkaa uneba ulutap ke-silip kale, kafin diim komi mufekmufek umi aget uyo asok ugel kalagamin ba kale, abiil tigiin umi mufekmufek umi aget uta kup ugel kalaga-bom-nilipta o ageta ko. \v 4 Kale ipmi kamaa unang tinum ke-silip bomi magam uyo Krais ita kale, son-temu nala imi mitam kemanan-tema kota, ipkil mungkup God imi titil diim ilep iso ipso kemanan-temip ko. \s1 Numi kamaa unang tinum ke kamaa kuguup waafunamin uta ko \sr (Rom 1:24-32, 12:1-2, Ef 4:25-32, Fpai 3:18-19) \p \v 5 Kale kafin diim kuguup mafak mafak ipmi diim albu uyo atin dagaa kwaalip daak kaanu kupka-nilipta o ageta kale, kuguup boyo ki, \m sa dagamin min, \m unang isino kuguup mafak mafak kemin min, \m sa dagamin umi aget ugel kalagamin min, \m kuguup mafak kanubelan o agan-kalin min, \m niyo mufekmufek soyaap kelita o agan-kalin min, \m uyo ungkwalip kaanu kupka-nilipta o ageta kale, ipmi aget fugun-bom-nilip, nuyo mufekmufek soyaap kelupta o age umi aget kup ugel kalagamin boyo sengan-nuluta, tinum men amem umi aget kup ugel kala aman duga-emin umi kuguup ulutap kelu umdii, boyo mafak ko. \v 6 Kale tinum iyo God imi weng uyo kwaasule-bom kanupmin kuguup boyo waafula umdii, God iyo olsak kup kobe-nala e, bomi yan ke kaal fuyap kobelan-tema ko. \v 7 Kale siin uyo ibo kanupmin kanupmin kuguup boyo kanu-bilipta, kanupmin kuguup bota tebe-nuluta, ibo imdaak tama yakyak ke-bii-suu kale, \m \v 8 kamano kota olsak tebemin min, \m itafinonin min, \m aget atul tebemin min, \m weng tebemin min, \m fitom sang bagamin min \m uyo alugum kwaalip kot iinuta o ageta kale minte, \v 9 ipmi aget mafak fugun-bom kuguup mafak waafu-bom kemsip uyo kwaalip un-suu kale, asok bisop weng uyo bogobina tala kemin ba ko. \v 10 God ita tebe telela imolata, ibo mitam kamaa unang tinum ke-silip kale, yagal tebe ipmi aget tem uyo suun telela kupka-e-bala ibo ilatap kem tam tam tebesip kale, \v 11 kamaa umi kuguup uyo kanumin kale, ibo unang tinum kanumin kanumin albip imi aget afek uyo fugunin ba kale, Krais imi aget uta kup fugunin o ageta kale, Krais iyo \m Juda kasel min, \m tinum yagalami miit maak maak min, \m tinum iyo dok ita man tinum imi kaal ukan ke-emin kuguup waafulin min, \m bomi kuguup waafulin binim min, \m tinum utamsip min, \m tinum utamsaalip binim min, \m sok de dolip tinum maak imi ogok kemin min, \m ilami aget kup fuguno tiinemin min, \m alugum unang tinum yagalami miit maak maak dogap ipta Krais imi ilak dosip ipmi iibak tem kal alba ko. \s1 Aget kobina tala kemin kuguup umi sang uta ko \sr (Rom 12:9-21, Ef 5:1-20, 1 Tes 4:1-12, Hib 12:12-28, 1 Fit 4:1-6) \p \v 12 God iyo ibo ulaa imdula ilami unang tinum kelip e, ipmi aget uyo atin ugaa kwaasa kale, ipkil mungkup alugum tinum unang iyo i-filin-bom tambaliim kup telele-bom-nilip e, ipkumal imi afak tem iinom-nilip e, ipkumal iyo bet bubul kobe-nilip e, bilili age-bom no ke-bilipta o ageta ko. \v 13 Kabo tebe-nalap kapkum iyo bogobe-nalap, “Nalami duup kapkal fenga kopnebap o,” age an-togon daalan o agelap umdii, bemi kanupmin aget kupka-e-balap boyo kupka-nalap e minte, bemi fengmin uyo kupkabe no kelal o ageta kale, Bisel God iyo ipmi fengmin uyo kupkabe-se kale, ipkil mungkup ipkumal imi fenga kobelip uyo kupkabe una tala ke-bom-nilipta o ageta ko. \v 14 Kale ibo, kanupmin kanupmin bomi kuguup uyo kanumum o agelip umdii, aa ipmi kuguup uyo maak so kwep mek kwego no kelan-temip uyo ki, ipkumal iyo aget kobina tala ke-bom-nilip e, mangkal ninggil angge bom-bilipta o ageta ko. \v 15 Kale ibo Krais iyo dagalip dong dogobelata, bilili agan-kalin aget uyo ku-nilipta, aget fugunin tambal uta kup waafu-bom-nilipta o ageta kale, dok uta ba kale, God imi aget uyo, unang tinum imi weng kobelita, dam maagup ulutap ke-nilipta, bilili agan-kalin aget uyo kulin o age-nalata, weng boyo ibo kobe-se ko. Kale ibo God iyo, “Misam o,” agan-bomta o ageta ko. \v 16 Kale Krais imi weng uyo atin kubaget daga-bom-nilipta, tele utam-nilipta, duup-afin iyo God imi sang uyo kafalebina tala ke-bom-nilip e minte, ipmi aget tem uyo God iyo, “Misam o,” agan-bom-nilip e, Baibel umi aseng so Yesus imi deng tebe-bom kwaamin aseng so God imi Sinik tebe aseng kobe-se aseng so uyo kwaa-bom no ke-bom-nilipta o ageta ko. \v 17 Kale ipmi weng umi bagamin kuso minte kuguup kuso kanumip uyo ki, Kamogim Krais imi kuguup uta ku-nilipta, alugum kanu-bom-nilip e minte, intaben intaben Krais imi ipmi kanu-e-be uyo Aatum God iyo, “Misam o,” agan-bom no ke-bom-nilipta o ageta ko. \s1 Tinum digin unang digin so ilimi man so imi sang uta ko \sr (2 Kor 12:14, Ef 5:21-33, 6:1-4) \p \v 18 Unang tinum digin ibaa. Imagal ita ipmi dubom kebebip kale, imi weng uta kup tinangka-bom-nilipta o ageta kale, ibo Kristen kesip kale, ipmi kanupmin kuguup bomi kanuman-temip uyo felebeluta, kanuman-temip ko. \p \v 19 Tinum unang digin ibaa. Ipmi kalelal iyo alaang weng uyo baga-e-bilip aget figiit saanin ba kale, ibo kalelal imi aget uyo ugaa kwaa tambaliim kup tiin mo-bom-nilipta o ageta ko. \p \v 20 Man ibaa. Ibo Kristen kesip kale, ogen aalap imi kanumin kanumin sang bagan-bilip uta kup tinangka-bom-nilip e, dulep tebe-bom no ke-bilipta o ageta kale, God iyo kanupmin kuguup bomi deng uyo tebeman-tema ko. \p \v 21 Aalabal ibaa. Ipmi man bilip iyo alaang weng uyo baga-emin kup ke-bilip imi aget uyo mafak mafak ke-emu umdii, imi God imi ilak dugamin uyo kwaalip kot iinon-temu kale, ibo kanu-emin ba ko. \s1 Bisop sok de imolip tinum maak imi ogok kemin tinum so tiin molin so imi sang uta ko \sr (Ef 6:5-9, 1 Tim 6:1-2, Tat 2:9-10, 1 Fit 2:18-25) \p \v 22 Bisop sok de imolip tinum maak imi ogok kemin unang tinum ibaa. Ipmi kafin diim komi tiin molin tinum imi alugum mufekmufek sang baga-e-bilip uyo tambaliim kup tinangka-bom-nilipta o ageta kale, ipmi imi weng tinangkaman-temip uyo, tiin molin imi tiin diim uta kup ogok ke-bilipta, iyo numi deng uyo tebemin o agan-kalin ba kale, ibo Kamogim Krais imi aget uta fugun-bom-nilipta, ipmi aget fugunin uyo atin tol kup kwep yak ogok diim uta kup daa-bom-nilipta o ageta ko. \v 23 Kale ibo intap intap ogok kemip uyo, son-temu nala no abiil tigiin uyo ipmi Kamogim Yesus Krais imi ogok tambaliim kup waafubelan-temip ulutap kafin diim kogal mungkup ilipmi tiin molin tinum imi ogok uyo titil fagaa ogok ke-e-bom-nilipta o ageta ko. \v 24 Kale ibo Kamogim Krais imi ogok waafulin tinum kale, son-temu nala ogok binimanan-temu uyo, Kamogim iyo ipmi tisol siin telela kwep daabesa uyo atin kup kopman-tema kale, bomi aget uyo fugun-bom-nilipta o ageta ko. \v 25 Kale minte tinum iyo fengmin kup nip umdii, God iyo bomi yan uyo kepman-tema kale, tinum imi tibit kun min, kaal diim uyo utaman-temaala kale, aget tem so kuguup so uta kup utam-nalata, tol kup yan kepman-tema ko. \c 4 \p \v 1 Tiin molin ibaa. Ipkil mungkup ipmi bisop sok de imolip ipmi ogok kemin unang tinum iyo kuguup tambal tol kup uta kup kupka-e-bom-nilipta o ageta kale, ipkil utamin. Ipmi Kamogim abiil tigiin alba iyo ibo tele tiin mola albip kale, ipkil mungkup kulutap ke ipmi ogok kemin unang tinum bilip iyo tambaliim kup tiin mo-bom-nilipta o ageta ko. \s1 Weng kem iip maak maak uta ko \sr (Fpai 4:4-9, 1 Tes 5:12-27, Hib 13:1-19, Jems 5:7-20) \p \v 2 Kale ibo God imi aman duga-emin uyo titil fagaa waafuu kwep tebe-bom-bilipta o ageta kale, aget uyo tele fugun-bom fomtuup aman duga-e-bom-nilip e, God iyo, “Misam o,” agan-bom no ke-bom-nilipta o ageta ko. \v 3 Kale siin uyo Krais bemi sang baga-e-bii-sii bomi kalan uta sok de nimdep tal daalipta, nuubi kale, ibo God iyo aman duga-e-bilipta, nuyo dong dogobe-nala e, numi ilep uyo balaga-e-balata, imi weng yang waansu uyo kupkem daga-bom Krais imi sang uyo unang tinum iyo baga-emum o ageta ko. \v 4 Kale God iyo ogok boyo nimi kopne-se kale, ibo God iyo aman duga-e-bilipta, dong dogopnelata, weng yang waansu bomi sang uyo tol kup kupkem daga-e-bilita, bilip imi aget tem uyo bam daapmuk o ageta ko. \p \v 5 Kale ibo, unang tinum Krais imi ilak dolin-tem imi tiin diim uyo intap intap nulum o agelip uyo, aget uyo tambaliim kup fugun-bom atin tambal kup ke-bilipta o ageta kale, ibo, ilep uyo albu kalaa agelip uyo, bisop uyo nin ba kale, Krais imi sang uyo unang tinum iyo baga-e-bomta bom-bilipta o ageta ko. \v 6 Kale ipmi weng bagamip uyo ki, weng abaal kup tambal kup baga-e-bilipta, bilip iyo dagalan-temip uyo, ibo utamipta e, ilep uyo kulbu kalaa age-nilipta, alugum bilip imi weng uyo tol kup saaneman-temip ko. \s1 Tikikus so Onesimus so alop imi sang uta ko \sr (Ef 6:21-22, Fm 10) \p \v 7 Kale Tikikus beyo fen numi isak atuk ilatap e minte, daal binim, ninal faga Kamogim Yesus imi ogok kemin tinum no kale, beyo iso nuso Kamogim imi ogok waafulin tinum kale, beta daali no-nalata, nimi ogok waafusi umi sang uyo alugum ipmi diim kal baga-eman-tema ko. \v 8 Kale nimi aget fugunin uyo, ibo utamipta, Fol ninggil iyo dogonube bomta albip kalaa agelin o age-nilita, beyo daali no ipmi bogobelata, deng tebeman-temip ko. \v 9 Kale Onesimus begal mungkup fen numi isak atuk ilatap e minte, ilipmi tinum no kale, beyo daali Tikikus so alop no-nilipta, kaalo komi mufekmufek mitam taban tebesu umi sang uyo baga-eman-temip ko. \s1 Weng umka-emin weng uta ko \sr (Ap 12:12, 27:2, 2 Tim 4:9-12) \p \v 10 Kale Aristakus iyo niso sok de imolip alop albup kale, iyo ibo weng umobela e, Banabas imi alak Jon-Mak yagal mungkup weng umobe no kelip kale, kanube Jon-Mak beyo no tala umdii, bemi sang uyo siin ko kobe-sii kale, mungkup dep no daa tiin molip sokta o ageta ko. \v 11 Kale Josua Jastus yagal mungkup weng umobela no kelip kale, Juda kasel Kristen kesip iyo ise tinum asuno kalbip bilip ita kup fomtuup dong dagane-bilipta, ninggil nuyo God imi weng uyo kafale-bulupta, unang tinum iyo God imi daam tem uyo mitam talan tebesip ko. \p \v 12 Kale Epafras aa yagal mungkup ibo weng umobe no kela kale, beyo mungkup ilipmi tinum kale, begal Yesus Krais imi ogok waafulin tinum kale, ibo suun kup dong daga-e-bom God iyo fomtuup aman duga-e-bom-nala e, “Aatum God kabo bilip iyo dong dogobelap bilip imi kapmi ilak dugamin uyo senganuta, man mitam fito kola ilatap ke titil fagaa mo-nilip e, bilip imi aget tem uyo titil faga-nilipta, God kapmi, ‘Bota kanumin o,’ agan-balap uyo tele utam ku-nilipta o,” age-nalata, aman daga-em tebesa ko. \v 13 Kale niyo be atamsi kale, bemi sang uyo bogobelan-temi kale, tinangku-silipta. Beyo bong kup faga-bom ipso abiip Laodisia kasel so abiip Hiyerapolis kasel so ibo dong daga-em tebesa kuba. \v 14 Kale dokta Luk beyo numi bubul kale, isino Demas so alop iyo ibo weng umobe no kelip ko. \p \v 15 Kale ibo nimi weng umobeli uyo nimi duup Laodisia kasel imi kobe-nilip e minte, Nimfa uso minte Kristen unang tinum umi am kutam tala tala ke ulotu kemin isino imi kobe no kelin o ageta kale, \v 16 ipmi tiin molin iyo suuk kon koyo tikila tinangkulan-temip uyo, kwaalip no Laodisia kasel Kristen kesip imi diim abelu imi tiin molin yagal tikila tinangkulip e minte, suuk kon Laodisia kasel imi kobebi umi tiki-nilip kwaalip tolon-temu uyo ipkil tiki no kelin o ageta ko. \v 17 Kale ibo Akipus iyo bogobe-nilip, “Kabo Kamogim Yesus imi ogok kemin tinum kale, ogok kopkesa boyo tele waafu-som-nalap atin binimanu kupkalal o,” agelin o ageta ko. \p \v 18 Nimi suuk kon dolmin tinum imi dolmin ko age pen uyo ku-nilita, nalami sagaal tuup suuk kon koyo ipmi dola kobelan o ageta kale, FOL NITA IPMI WENG UMOBELI KO. Kale niyo sok de namolip katam kal albi kale, ibo nimi aget uyo iluman-nimip kale, God iyo ibo telele-bom tiin mola tambaliim kup bom-bilipta o ageta ko.