\id RUT – Tsakhur
\ide UTF-8
\toc3 Rt.
\toc2 Rut
\toc1 Rut
\mt1 Rut
\ip İne kitabee otk'unin gırgın karbı haakimaaşe İzrailyne milletıs xəbvalla haa'ane gahıl ıxha. Paççahaaşile ögiyl İzrailil haakimaaşe xəbvalla haa'a vuxha. Haakimaaşe İzrailin millet menne milletbışike g'attivxhana'asda dəv'iy vukkeka vuxha. İne kitabemee sa xizanne vuk'lelqa qadıyne karbışde hək'eecad otk'un vod.
\ip Mane xizanee sa Rut eyhena Moavğançena zəiyfa yixha. Mana Moav eyhena ölka İzrailis k'anecab vuxha. Moavbı İzrailybışin duşmanar vuxha. Mana Rut eyhena zəiyfa mek'vranang'a İzrailyğançeng'us adamiys hiyeek'an. Cena adamiy qik'umee, mana abayka eexva. Avaala İzrailee məxdın ədat ıxha, adamiy qiku, ayxuna zəiyfa adamiyne xıneeniy (gohareeniy) hee'es yikkan. Məxıd ıxha, İzrailin millet məng'ı'ne milletılqa siyk'al, İzrailyna Allahır məng'ı'na Allah eyxhe.
\ip Kitabee nekke qiyğa məng'ı'ne nasılınbışin dobu otk'un vod. Məng'ı'na dix İzrailyne nekke qıvaats'ıyne paççahna q'əsda dek ıxha.
\c 1
\s Elimelex xizanıka Moavqa qarayle
\p
\v 1 Haakimaaşe xəbvalla haa'ane yiğbışil İzrailil mısvalybı giyğal. Mane yiğbışil Yahudayne cigabışeene Bet-Lexem şahareençene sa adamee xhunaşşeyiy cuna q'öyre dixır alyapt'ı, sık'ınne gahısva ayk'anna Moav eyhene ölkeeqa. 
\v 2 Mane adamiyn do Elimelex, xhunaşşeyn Naomi, dixbışde sang'un Maxlon, mansang'unud Kilyon eyxhe. Manbı Yahudayne Bet-Lexem şahareençen Efratbı vuxha. Man insanar Moavqa qabı maayıb aaxvanbı.
\p
\v 3 Sabara gahıle Naomiyna adamiy Elimelex qek'ana, mana q'öne dixeka eexva. 
\v 4 Məng'ı'ne dixbışe cos Moavbışin içer haa'a. Manbışde sang'ı'n do Orpa, mansang'ı'nıd Rut eyxhe. Manbı yits'ılle senmee maa'ab avxuyle qiyğa, 
\v 5 Maxlonur Kilyonur habat'anbı. Naomi adamiyiy dixbıdena eexva.
\s Naomiyiy Rut Bet-Lexemqa siviyk'al
\p
\v 6 Naomi Moavne cigabışee yeexhene gahıl, məng'ı'k'le g'iyxhen, Rəbbee Cune milletıs Cuna yugvalla haagu, manbışis gıneyıd huvu. Mana sossaaşika Moavğançe siyk'alnava g'elil qeexhe. 
\v 7 Naomi cene q'öne sossaka sayk'alasva, eexvane cigeençe qığeyç'u Yahudayne cıgabışeeqa yəqqı'lqa geexha. 
\v 8 Naomee cene sossaaşik'le eyhen:
\p – Qudoora, vuşda q'öyursana yedyaaşine xaaqa savk'le. Şu hapt'ıynbışisiy zas hav'uyne yugvalil-alla, hasre Rəbbee şos Cuna badal dyooxhena yugvalla haagvecen. 
\v 9 Hasre Rəbbee şos adamer hevlecen! Mane xizanee şoqa rəhətiyvalla vuxhecen!
\p Manıd uvhu, məng'ee sossaaşis ubbabı hı'ımee, sossar axtıba gyaaşu, 
\v 10 eyhen:
\p – De'eş, şi vaka sacigee yiğne milletısqa vüqqəs.
\p
\v 11 Naomeeme eyhen:
\p – Yizın yişşar, xaaqa savk'le. Nişisne şu zaka vüqqə? Nya'a, şos adamer vuxhesın, zas mebın dixbıne vuxhes? 
\v 12 Yizın yişşar, savk'le. Zı adamiys yı'qqəsın xhinne deş vor, q'əs qiyxha. Zı həşde uvheene, zaqa umud vob, zı g'iyna xəmde adamiys ark'ın, vuxhne ayxu dixbı uxasva. 
\v 13 Nya'a, manbı ç'ak'ı qeepxhesmee, şu adamer dena aaxvas vooxheyee? De'eş, yizın yişşar! Rəbbee zalqa xıl g'ott'ulva, yizda ı'mı'r q'ap'ı quvxha. Yizın uts'ur vuşun çiled geed vod.
\p
\v 14 Manbı meeb maa'ab axtıba gyaaşe giviyğal. Orpa abays ubba hı'ı iyeek'anna. Rutmee, abayk at'irq'ın eexvana. 
\v 15 Naomee Rutuk'le eyhen:
\p – Haane yiğne g'ayniyna xhunaşşe cene milletısqa, cene allahbışisqa siyk'al. Qeera, ğunar məng'ı'qa sayk'le.
\p
\v 16 Rutee eyhen:
\p – Zı mizel iyqimeeqqa valqa yı'q' sak'al hı'ıyee, ğu g'alerçuyee, yeeracenva. Vak'le ats'axhxhe, ğu ark'ınne cigeeqa zınar əlyhəəsda, ğu ulyorzulyne cigee zınar ileezarasda. Yiğın millet yizın millet ixhes, yiğna Allahır yizda Allah ixhes. 
\v 17 Ğu qiyk'uyne cigee zınar qiyk'asda, maayir k'eyxhasda. Qiyk'uyle ğayrı, menne karan zı vake curey'ee, hasre Rəbbee zakın he'ecen.
\p
\v 18 Naomilqa hitxhırmee Rutus hək'eracar cekavur yı'qqəs yikkanva, məng'ee məng'ı'ke xıl tsı'ıts'aa'ana. 
\v 19 Manbı məxüb Bet-Lexemqa hivxharasmee, sacigee avayk'ananbı. Manbı Bet-Lexemqa qabı hipxhırmee, şaharın cəmə'ət q'omançe-k'anyaqqamee çiçis ı'xı'yxə. Zəiyfabışe eyhen:
\p – İna Naomi dişeene?
\p
\v 20 Naomee manbışik'le eyhen:
\p – Gırgın əxəne Allahee yizda ı'mı'r q'ap'ı qav'uynçil-alla zak'le Naomiva (\it ittuna\it*) deş, Marava (\it q'ap'ına\it*) eyhe. 
\v 21 Zı inençe gyayts'ı-giyxhı qığeyç'veeyir, Rəbbee zı inyaqa q'ərar sayk'al hey'ı. Nişil-allane şu zalqa Naomiva ona'a? Rəbbee zalqa dağamiyvalla g'axuvu, Gırgın əxəng'vee zalqa yiğbı alli'ı.
\p
\v 22 Məxür Naomi, Moavne cigabışeençe cene sossaka Moavğançene Rutuka sacigee yı'q'əlqa siyk'al. Manbı Bet-Lexemqa xhıt'a qiviyşalne gahıl qabı hiviyxhar.
\c 2
\s Rut Boazne çolbışee işlemiş yeexhe
\p
\v 1 Naomiyne adamiyqa Elimelexıqa, hək'erar sa yugna, qıvaats'ına Boaz donana xını eyxhe.
\p
\v 2 Yiğbışde sa yiğıl Moavğançene Rutee Naomiyk'le eyhen:
\p – Hayeesre zı çolbışeeqa yı'qqəs. Şavne ulesqayiy zı yugra qarı, mang'uqa qihna ark'ın, mang'uke avxuna xhıt'a saa'as.
\p Naomee məng'ı'k'le «Yiş, hiyek'neva» eyhe.
\p
\v 3 Rut hark'ın çolbışde sançee, xhıt'a qiviyşalanbışde qihna ı'ğiykır avxuna xhıt'a saa'a. Məxür mana cek'le dyats'adcad, Elimelexne xınıyne Boazne çoleeqa qiyeele.
\p
\v 4 Mane gahıl Boaz Bet-Lexemğançe qarı, xhıt'a qiviyşalanbışik'le eyhen:
\p – Hasre Rəbb şoka ixhecen!
\p Manbışed mang'us «Rəbbeeyib vas xayir-düə hevlecenva» alidghıniy qele. 
\v 5 Boazee qiviyşalanbışde ooqa gixhxhıyng'uke qiyghanan:
\p – İna mek'vna zəiyfa şavunbışdane?
\p
\v 6 Mane insanee eyhen:
\p – İna mek'vna zəiyfa Moavğançe vor. Mana Moavğançe inyaqa Naomiyka sacigee qarı. 
\v 7 Məng'ee zak'le uvhuyn: «Hucoone ixhes, zı hiyeesre xhıt'a qiviyşalanbışiqa qihna ı'ğiykır avxuna xhıt'a saa'as». Mana çoleeqa miç'eer arına vor, həşdilqameeyir ark'ın deş. Mana vüxənayk avurur sık'ınna gahna giy'ır.
\p
\v 8 Boazee Rutuk'le eyhen:
\p – Yiş, zal k'ırı alixhxhe! Avxuna xhıt'a saa'asva inençe menne çoleeqa imeek'an. İnyaa yizde g'ulluxçiy içeeşika eexve. 
\v 9 İleeke, yizde g'ulluxçiy içeeşe nyaabiy xhıt'a qiviyşal, manbışiqa qihna ı'ğı'ykre. Zı yizde işçeeşik'le vak sumoot'ava uvhu. Vas mısayiy xhyan ıkkiykın, hark'ın yizde işçeeşee gyatsts'ı'iyne parçbışeençe ulyoğe.
\p
\v 10 Rut mang'us ç'iyelqamee k'yorzul eyhen:
\p – Nya'a, zı vasqa yugra qarı? Nya'a, ğu zaka menne cigeençe qarıyng'uka yugra eyxhe?
\p
\v 11 Boazee məng'ı's inəxdın alidghıniy qele:
\p – Adamiy qik'uyle qiyğa, ğu abaynemee hı'iyn gırgın kar zak'le g'ayxhiyn. Ğu dek, yed, yiğna vatan g'alepçı, vak'le mankilqamee dyats'anecad milletne k'anyaqa qarı. 
\v 12 Hasre vas mane işil-allan Rəbbee helecen! Ğu xılik avqa dyuguliyxhesva qariyne Rəbbee, İzrailyne Allahee vas geed mukaafat helecen!
\p
\v 13 Rutee eyhen:
\p – Xərna, zı şadra vor, zı yiğne ulen ayqıva. Ğu zas yik'bı huvu. Zı yiğne g'ulluxçiy içeeşina deyxheeyir, ğu zaka manbışika xhinne yugra yuşan hı'ı.
\p
\v 14 Yı'q'ı'hı'n kar otxhanmee, Boazee məng'ı'k'le eyhen:
\p – İnyaqa qeera, ğunad gıney şakasana bakmazeeqa k'yoq'u oxhne.
\p Rut qarı qiviyşalanbışde k'ane giy'ırmee, Boazee məng'ı's qootsuna xhıt'a hoole. Rut opxhun eets'enar, hexxabab aaxvana. 
\v 15 Mana meer k'yapk'ınna xhıt'a saa'asva oza qiyxhamee, Boazee cune nukaraaşik'le eyhen:
\p – Məng'ee ark'ın, bafabışde yı'q'neençeb saa'axhee, məng'ı'k'le cuvab immeyhe. 
\v 16 Qiviyşalang'ab məng'ı'sva bafabışeençe q'asdın gıt'ybı dağe'e, hasre se'ecen. Məng'ı'k'le vuççud immeyhe.
\p
\v 17 Məxüb Rutee exhalilqamee çolee gıt'y saa'a. Sav'una gıt'y gyootumee, məng'ı's sa xəbna ç'emç'e xhıt'ayna vooxhe. 
\v 18 Qiyğab məng'ee mana alyapt'ı, şahareeqa qiyeele. Abayk'led məng'ee nimee geeb xhıt'ayiy sav'uva g'ecen. Rutee yicee yı'q'ı'hin kar otxhanang'a, hexxada axuyn qığavhu abays hele.
\p
\v 19 Abee məng'ı'ke qiyghanan:
\p – G'iyna ğu gıt'y nençene sav'u? Nyaane işlemiş yixha? Hasre yiğna hav'une insanıs xayir-düə vuxhecen!
\p Şavusneyiy yic işlemiş yixhava, Rutee abays yuşan hı'ı, eyhen:
\p – G'iyna zı işlemiş yixhane adamiyn do Boaziy.
\p
\v 20 Naomee sossak'le eyhen:
\p – Hasre Rəbbee, üç'übınbışikeyiy hapt'ıynbışike cuna badal dyooxhena yugvalla qivdiykkanne Boazıs xayir-düə hevlecen!
\p Naomee meed eyhen:
\p – Mana, şi g'attivxhan hav'iy gardanaqa gexhane xınıbışda sa vorna.
\p
\v 21 Moavğançene Rutee eyhen:
\p – Sayid mang'vee zak'le uvhuyn, cun qiyşalan cigabı ç'əvxhesmee, cune işçeeşika işlemiş yixhe.
\p
\v 22 Naomee cene sossak'le, Rutuk'le eyhen:
\p – Yizda yiş, mang'une g'ulluxçiy içeeşika yiğın ı'ğiykıriy yugda ixhes. Deşxhee, merıng'une çolee vak'le cuvabniy eyhes.
\p
\v 23 Məxür Rut xhıt'ayiy suk qiviyşil ç'əvuvxhesmee, Boazne g'ulluxçiy içeeşika işlemişeexhe. Eexvasır mana abayka eexva.
\c 3
\s Rut Boazısqa attalqa ayreele
\p
\v 1 Yiğbışde sa yiğıl Rutune abee Naomee məng'ı'k'le eyhen:
\p – Yizda yiş, vas rəhətda ixhecenva, zı vas sa yugun ciga t'abal ha'as ıkkan dişde? 
\v 2 Nya'a, ğu g'ulluxçiy içeeşika işlemiş yixhana Boaz, yişda xını eyxhe dişde? Mang'vee g'iyna exhal cune xhıt'ayke attayl vara ha'a vod. 
\v 3 Ğunar ə'yeexı'r, micagın tanalinbı ali'ı, ətirbıd qadğu maqa hiyek'ne. Mang'vee otxhun-ulyodğu ç'əvxhesmee, ğucar ğu mang'uk'le himeegva. 
\v 4 Mana g'alixhasva əlyhəəmee, mana nyaaryiy g'ılexhava ats'axhxhe. Qiyğar maqa ikkeyç'u, mang'une g'elybışilin kar g'ayşu maa'ar g'aliyxhe. Mang'veecad vak'le eyhesın, hucooyiy ha'as ıkkanva.
\p
\v 5 Rutee «Zı ğu uvhuyn gırgın ha'asınva» eyhe.
\p
\v 6 Mana atteeqa arı gırgın abee uvhuyn xhinne ha'a. 
\v 7 Boaz yugda otxhun-ulyodğu yik' cigeeqa qadımee, g'alixhasva xhıt'ayne anbarbışde mıgleqqa ayk'an. Rutur nıq' dena qarı, mang'une g'elybışilin kar g'ayşu, maa'ar g'ıleexha. 
\v 8 Xəm surak Boaz muğur qıxha alytirk'ılmee, cune g'elybışee zəiyfa g'alirxhu g'eece.
\p
\v 9 Mang'vee məng'ı'k'le eyhen:
\p – Ğu vuşuna?
\p Məng'ee eyhen:
\p – Zı yiğna g'ulluxçiy Rut vorna. Zas vukkul hüvxəsın ciga he'e. Ğu, şi g'attivxhan hav'iy gardanaqa gexhana xını vorna.
\p
\v 10 Boazee eyhen:
\p – Yizda yiş, hasre vas Rəbbee xayir-düə hevlecen! Ğu ina hav'una yugvalla şene ögiyinçileb yugna vob. Ğu mek'vne karnaneyiy kar deşde adameeşiqa qihna g'iddyarxhuninçil-alla. 
\v 11 Yizda yiş, ğu həşdiyle qı'meeq'ən! Zı yiğnemee vas ıkkanan kar ha'asın. Yişde şaharne gırgıne insanaaşik'le ğu hək'erar yugna zəiyfa yixhay ats'an. 
\v 12 Zı vuşda xını ıxhay qotkun vodun, saccu şoqa zale k'anena xını vor. 
\v 13 G'iyna xəmdiysır inyaacar eexve. G'iyqa mane vuşde xınıys, şu g'attivxhan haa'as vukkiykınee, yugda ixhes, hasre hee'ecen. De'eş, mang'us man ha'as diykınee, Vorne Rəbbilqan k'ın ixhen, man zı ha'as. Miç'erilqamee inyaa g'aliyxhe.
\p
\v 14 Rut miç'erilqamee mang'une g'elybışee g'ileexha. Boazee culed-alqa «Hasre şavuk'lecad atteeqa zəiyfa arıva mats'axhxhecenva» uvhuva, Rut torandanang'acad, yic g'ımececenva, oza qeexhe. 
\v 15 Boazee Rutuk'le eyhen:
\p – Valqa aletçuyne karan sa sura zasqa hele, ğunad manisa surale aqqe.
\p Rutee Boazee uvhuyn xhinne ha'a. Boazeeyib məng'ı's xılece xhıt'a kyav'u, məng'ı'ne mıgalqa qoole. Mançer Boaz şahareeqa siyk'al.
\p
\v 16 Rut cene abaysqa Naomisqa sark'ılymee, məng'ee qiyghanan:
\p – Yiş, nəxüdne ıxha?
\p Rutee, Boazee cenemee hı'iyn gırgın kar abays yuşan hı'iyle 
\v 17 qiyğa, eyhen:
\p – Abaysqa xıl q'ərar simiyk'alva uvhu mang'vee zas inimeena xhıt'ab huvuna.
\p
\v 18 Naomee Rutuk'le eyhen:
\p – Yiş, sık'ırra örxe, ilyaakas ina iş nəxübiy g'ittiviyxhan. Mane insanee g'iyna mana iş, sa suralqa qığdyavhu ulyozaras deş.
\c 4
\s Boazee Rut hee'e
\p
\v 1 Boaz şaharne akkabışisqa qığeç'u, insanar sabıyne cigee giy'ar. Boazee eyhena şena k'anena xını mançe ı'lğəmee, mang'vee mang'ulqa onu'u eyhen: «Zasqana sark'ıl, inyaa gyu'relan». Manar qarı giy'arna. 
\v 2 Boazee şaharne ağsaqqalaaşike yits'ıyre insanır qort'ul «Şunab inyaa gyuvreva» eyhe. Manbıb qabı giviy'aranbı. 
\v 3 Boazee mane xınıyk'le eyhen:
\p – Moavne cigabışeençe sark'ılyne Naomee, yişda ebana eyxhene Elimelexin ciga vod massa hele. 
\v 4 İnyaa gyuv'uriynbışdeyiy cəmə'ətne ağsaqqalaaşine k'ane, zı valqa g'ayxhya'an, man ciga ğu alişşes ıkkan. Ğu ilydeşşesxhee, man zak'le eyhe, zak'le ats'axhxhes. Mane işee ts'erriyna ğu eyxhe, qiyğiynar zı.
\p Mang'vee Boazık'le: «Zı man ciga ileşşenva» eyhe.
\p
\v 5 Boazee eyhen:
\p – Ğu man ciga Naomiyke ileşşemee, mang'une qik'uyne dixena xhunaşşe Moavğançena Rutur hee'es yikkan. Qiyğa şos dix ıxhayng'a, man ciga qik'uyng'une xizanıs axvecenva.
\p
\v 6 Xınee eyhen:
\p – Məxüdxheene, zasse man ciga alişşes əxəs deş. Zı man ciga alişşvee, man yizde ts'erriyne xhunaşşeykene uşaxaaşis hixharas deş. Zasse man ciga alişşes əxə deşud, ğucad alişşvee yugda eyxhe.
\p
\v 7 Avaala İzrailil sa kar alişşu-massa huvuynemee, sa kar badal hı'iynemee, insanee g'elilin g'ellin g'ayşu mansang'usqa qele ıxha. Man ədat, şi iş yəqqı'lqa gyuvxhunava eyhen ıxha.
\p
\v 8 Xınee Boazık'le eyhen:
\p – Ğucab alivşe.
\p Qiyğad mang'vee cune g'elilin g'ellin g'eşşe. 
\v 9 Boazee ağsaqqalaaşik'leyiy gırgıne cəmə'ətık'le eyhen:
\p – Şu g'iyna şahadar vobınbı, zı Elimelexıke, Kilyonıke, Maxlonuke axuyn gırgın Naomiyke ileşşen. 
\v 10 Qik'uyng'un do cune cigabışil axvecenva, cune xınıbışde yı'q'neençe, cune şahareençe hımaykalcenva, Maxlon qik'u ayxuna cuna xhunaşşe, Moavğançena Rut zı zas hee'e. Şunab g'iyna şahadar vobınbı!
\p
\v 11 Akkabışisqa sabıyne insanaaşeyiy ağsaqqalaaşe eyhen:
\p – Şi şahadar vob. Hasre Rəbbee yiğne akkalqa qööna zəiyfar Raahileykiy Leayk akarna hee'ecen\f + \fr 4:11 \fr*\ft Raahiliy Lea Yaaq'ubın xhunaşşer vuxha. Rəbbee mang'us İzrailyva do giyxhe. Mane xhunaşşeeşe Yaaq'ubıs dixbı vuxu. Manbışiked İzrailin millet g'adı. Yaaq'ubıs Leayee Yahuda uxu. Yahudusur Tamaree Peres uxu. Peresıke g'abıynbı Bet-Lexemne hiqiy-alla aaxva vuxha. Elimelexiy Boaz Peresne nasılınbı vuxha.\ft*\f*. Manbışe Yaaq'ubıs geeb uşaxar vuxu. Ğu Efratbışde yı'q'ne karnana ixhe, Bet-Lexemılid yiğın do ats'axhxhecen. 
\v 12 Hasre Rəbbee mane mek'vne zəiyfee vas vuxasın uşaxar Peretsna xizan xhinne qıvaats'ına hee'ecen. (Perets Tamarıs Yahudaykeniy ıxha.)
\p
\v 13 Boazee Rut hee'e, Rutuke mang'us xhunaşşe yeexhe. Boaz Rutuka g'alirxhumee mana vuxhnee eexva. Rəbbee manbışis uşax hele. Rutee dix uxooxa.
\p
\v 14 Yadaaşe Naomiyk'le eyhe ıxha:
\p – Rəbbis şukur vuxhena, Mang'vee g'iyna vas, ğu gatt'iyxhan hee'esda neva huvu. Hasre mang'un do İzrailvolle ats'axhxhecen! 
\v 15 Mang'vee ğu mek'v qee'es, q'əsvalee vaqa ilyakkas. Mana vas yighne dixıle yugne, ğu yikkanne sossee uxuva.
\p
\v 16 Naomee uşax xhılibışeeqa alyaat'u, man iykar ha'a, mang'uqa ileeka yixha. 
\v 17 Maane hiqiy-allane yadaaşe eyhe ıxha:
\p – Naomiynemee dix ıxha.
\p Mang'un do Oved giyxhe. Mana Davud peyğambarne dekkına, Yesseyna dek ıxha.
\b
\p
\v 18 İna Peretsna nasıl vob:
\li1 Peretsıke Xetsron g'arayle.
\li1
\v 19 Xetsronıke Ram g'arayle.
\li1 Ramıke Amminadav g'arayle.
\li1
\v 20 Amminadavıke Naxşon g'arayle.
\li1 Naxşonıker Salmon g'arayle.
\li1
\v 21 Salmonıker Boaz g'arayle.
\li1 Boazıker Oved g'arayle.
\li1
\v 22 Ovedıker Yessey g'arayle.
\li1 Yesseyıker Davud peyğambar g'arayle.