\id ECC – Tsakhur \ide UTF-8 \toc3 Mə'əll. \toc2 Mə'əllim \toc1 Mə'əllimın kitab \mt1 Mə'əllimın kitab \c 1 \s Gırgın q'əran vuççud deşin kar vodun \p \v 1 İna gaf Mə'əllimee, İyerusalimee paççahiyvalla hav'uyne, Davudne dixee hav'u. \p \v 2 Mə'əllimee eyhen: \q1 – Q'əran vuççud deşin kar! \q1 Q'əran vuççud deşin kar! \q1 Gırgın ıxha-ayk'anne booğak akar vod! \b \q1 \v 3 İnsanıs verığne avur qorxuyke \q2 hucoona hiyxhar? \q1 \v 4 İnsanar qabı-avayk'ananbı, \q2 dyunyemee gırgıne gahbışilycad çine cigee axva. \q1 \v 5 Verığ k'yooçena, ılqooç'ena, \q2 qiyğa meeb ılqevç'esva \q2 çine cigeeqa zaraba g'adaaxhvan. \q1 \v 6 Mıts cənubulqa, \q2 qiyğa şimalılqa aa'a. \q1 İlyviyk'ar-ilyviyk'arıb \q2 çine yəqqı'lqa siviyk'al. \q1 \v 7 Gırgın damabı deryaheeqa gyodatstse, \q2 deryahme gyaats'e deş. \q1 Damabı gyodatstsene cigeeqacad \q2 meed gyotstses. \q1 \v 8 İnsanısse gırgıne karan \q2 vuc nimeeyiy ozar ha'a, \q2 eyhes əxə deş – \q1 ul, ilyaakıyke idyaats'e, \q2 k'ırıd, k'ırı alixhxhiyke gidyayts'e. \q1 \v 9 Hucooyiy ıxha meed ixhesın, \q2 hucooyiy həşdilqamee hı'ı, meed ha'asın. \q1 Xəək avud ts'edın kar deşin. \q1 \v 10 Sassa yəqqees eyhen: \q2 «İlekke, in ts'edın karıd!» \q1 Man ögiylid ıxhayn, \q2 yişde dyovrule ögiyl. \q1 \v 11 Şenke vuxhaynbı \q2 şavuscab yik'el avxu deş. \q1 Qiyğa qavaalesınbıb, \q2 cole qiyğiynbışe yik'el avqas deş. \s K'orana ək'elib q'əran vuççud deşin kar vodun \p \v 12 Zı, Mə'əllim, İyerusalimee İzrailyna paççahniy vor. \v 13 Zıcar zı g'aysırna xəək avud eyxhen işbı k'orane ək'elika xət qeetxhesva. Man yı'q'ı'n işbı Allahee insanaaşine gardanaqa gixhxhı. \v 14 Zak'le xəək avud ha'an gırgın işbı g'acuynbı. Man gırgın q'əran vuççud deşin kar vodun. Man mıtsıqa qihna g'adarxhuniyk\f + \fr 1:14 \fr*\fq mıtsıqa qihna g'adarxhuniy: \fq*\ft inçina sa mebna mə'na «rı'hı'n ts'ıts'aa'ana əq'üba» vob.\ft*\f* akar. \q1 \v 15 Quç'otkuriyn qotku qa'as, \q2 deşinıd hı'sab ha'as dexhe. \p \v 16 Zı zascad uvhuyn: «Zake xərna insan ıxha, zaqa zale ögee İyerusalimıs paççahiyvalla haa'ane paççahaaşile k'orana ək'el vob. Yizda k'orana ək'eliy ats'al geeb quvxha». \p \v 17 Zıcar zı g'aysırna k'orana ək'eliy ats'al xət qıxha, bəç'əriyvallayiy beynyavavalla nəxdın kariyva ats'a ixhes. Zak'le manıd mıtsıqa qihna g'adarxhuniyk akaran kar ıxhay ats'axhxhayn. \q1 \v 18 K'orana ək'el geeb vuxhaylette \q2 aq'va havaxan hı'iyid geed qexhe. \q1 Geed ats'al alyaat'ang'vee \q2 cuna derdıb geeb qa'a. \c 2 \s Yik'eençe ıkkanan karıd q'əran vuççud deşin kar vodun \p \v 1 Zı zak'lecad uvhuyn: «Qoralan, zas yik'eençe ıkkanan karbı hı'ı, gırgınçike kef qığahas». Manıd q'əran vuççud deşin kar vodun. \q1 \v 2 Əqənayne hək'ee zı uvhuyn: \q2 «Bəç'əriyvalla!» \q1 Yik'eençe ıkkanne karbışded hək'ee zı uvhuyn: \q2 «Mançike hucoona hiyxhar?» \p \v 3 Zas ıkkiykınin yizda ək'el zalynang'a çaxır ulyodğu, bəç'əriyvallabı ats'axhxhes. Məxüd zas ats'axhxhesniy ıkkan, xəək avub sık'ınne gahıs huvuyne ı'mree, nişiniy insanaaşin yik'bı aaqa. \p \v 4 Zı ç'ak'ın işbı g'acu: \q2 zas xaybı ali'ı, t'ımıllığbı ezu, \q1 \v 5 bağbı, park'bı atçu, \q2 caa'ad gırgın meyvabı ezu. \q1 \v 6 Park'bışeene yivaaşis \q2 xhyan heles ixhecenva \q1 xhinen golerıd hı'ı. \q1 \v 7 Həmbal adameriy həmbal zəiyfabı alivşu, \q2 zaqa, manbışileb ğayrı, \q2 yizde xaa yedike vuxhayn həmbalarıb vuxhaynbı. \q1 Çavra-vəq'əd zaqa zale ögee \q2 İyerusalimee vuxhayne gırgıng'ule geedniy vod. \q1 \v 8 Zasın k'ınəəğəyiy nuk'ra \q2 paççahaaşineyiy vilayatbışde xazinaabışeençe sı'ı. \q1 Zas mə'niybı qətqəsın adameriy zəiyfabı ablyav'u. \q1 Adameeşis vukkiykanan \q2 nekke micagın zəiyfabıb geeb qav'u. \b \p \v 9 Zı məxür zale ögiyl İyerusalim vuxhaynbışiler karnana, qıvaats'ına ıxha. Mane gahılib yizda k'orana ək'el zalycab vuxha. \q1 \v 10 Yizde ules ıkkiykınin \q2 zı zale qiykkın deş. \q1 Yizde yik'es ıkkanan \q2 zı gırgın hı'iyn. \q1 Man ha'an gırgın \q2 yizde yik'eençe ıxha. \q1 Mana zı qorxuna \q2 hək' vuxha. \q1 \v 11 Zı qorxunne, \q2 yizde xılen g'acuyne işbışiqa sak'ı ilyakkımee, \q1 man gırgın q'əran vuççud deşin kar vodva \q2 zak'le ats'axhxhayn. \q1 Man mıtsıqa qihna g'adarxhuniyk\f + \fr 2:11 \fr*\fq mıtsıqa qihna g'adarxhuniy: \fq*\ft inçina sa mebna mə'na «rı'hı'n ts'ıts'aa'ana əq'üba» vob.\ft*\f* akar. \q2 Xəək avud nişikecad vuççud hiyxhar deş. \s «K'orana ək'elynanar bəç'ər xhinnecar qek'anacar» \q1 \v 12 Qiyğa zı k'orane ək'eline, bəç'əriyvaline, \q2 beynyavaline hək'ee fıkır opxhun. \q1 Menne qalesde paççahısse nen medın \q2 ine paççahee hidi'iyn işbı g'aces əxəyee? \q1 \v 13 Zalqa hitxhıriyn, nəxüdiy işix miç'axiyvalile yugda, \q2 məxbıb k'orana ək'el beynavavalile yugba vob. \q1 \v 14 K'orana ək'elynang'uk'le \q2 vuc nyaqa ark'ıniy yugda g'ece, \q1 bəç'ərme miç'axiyvalee \q2 iliyk'ar axva. \q1 Zak'leme q'öng'ünesanad \q2 vuk'lelqa sa kar qales ıxhay ats'an. \p \v 15 Zı zak'lecad uvhuyn: \q1 «Yizded vuk'lelqa bəç'ərne vuk'lelqa qöön qales. \q2 Manke zas nişistannane yizda k'orana ək'el?» \q1 Mançil-allad, zı zaled-alqa uvhuyn: \q2 «Manıd q'əran vuççud deşin kar vodun». \q1 \v 16 K'orana ək'elynanar, bəç'ər xhinne \q2 geer gahna yik'el aqqas deş. \q1 Manbışda q'öyursana \q2 zarabacab yik'el hivxanasınbı. \q1 K'orana ək'elynanar \q2 bəç'ər xhinnecar qek'anacar! \s İnsanee ha'an gırgın q'əran vuççud deşin kar vod \p \v 17 I'mırıb zas g'umooce quvxha. Xəək avud ha'an gırgın kar zas qəla qıxha. Man gırgın q'əran vuççud deşin kar vodun. Man mıtsıqa qihna g'adarxhuniyk akar. \v 18 Zı verığık avud qorxu hı'iyn gırgın kar zas g'ımece qıxha. Zı hı'iyn gırgın kar zale qiyğa qalesıng'us axvas. \v 19 Şavuk'lene ats'a, mana ək'elikaname, bəç'ərme ixhes? Zı verığık avud k'orane ək'elikayiy qorxuyka hı'iyn karbı mang'une xılyaqa ılğeeç'es. Manıd q'əran vuççud deşin kar vodun. \p \v 20 Mançil-allad verığık avud qorxuyka ha'ane gırgıne karbışike zı mık'a qıxha. \v 21 Sang'vee k'orane ək'elika, ats'alika, yik'eençe hı'iyn kar, nekke qiyğa t'ubcab ı'ğviykar hidyav'une insanıs g'aleççes gexha. Manıd q'əran vuççud deşin kariy xəbna ver vobna! \v 22 İnsanıs verığık avur qorxuyke, yik' gyotxhuniyke hucoona hiyxhar? \v 23 Gırgıne gahbışil mang'vee aq'va qa'a, derd ts'ıts'aa'a. Xəmder fıkren mana arğançe orxhan eyxhe. Manıd q'əran vuççud deşin kar vodun. \s Şadvalla Allahıke vob \p \v 24 İnsannemee inekke yugun otxhun-ulyodğuyiy sayid cune qorxuyke kef qığavhiy vodun. Zak'le g'acuyn man gırgın helenar Allah vorna. \v 25 Mana dena şavusse oxhanas, yik' cigeeqa qalya'as əxəyee? \v 26 Allahee Cune ulen aqqıyng'us k'orana ək'el, ats'al, şadvalla hoole. Bınahbınang'usme kar sa'asda əq'üba hoole, qiyğale xhinne Cune ulen aqqıyng'us helesva. Manıd q'əran vuççud deşin kar vodun, mıtsıqab qihna g'adapxhıniyk akar. \c 3 \s Gırgınçiqa çina gah vob \q1 \v 1 Gırgınçiqa çina gah vob, \q2 xəək avudne gırgıne karaqa çina gah vob. \b \q1 \v 2 Yedike ıxhayqab çina gah, \q2 qik'uyqab çina gah. \q1 Ezuyqab çina gah, \q2 ezuyn hı'ttitxı'yqab çina gah. \q1 \v 3 Gyapt'ıyqab çina gah, \q2 yug qav'uyqab çina gah. \q1 Qottulıyqab çina gah, \q2 ali'iyqab çina gah. \q1 \v 4 Gyaaşuyqab çina gah, \q2 əqəna hı'iyqab çina gah. \q1 Ak' avquyqab çina gah, \q2 mık'ar hı'iyqab çina gah. \q1 \v 5 G'aye avhuyqab çina gah, \q2 g'aye sav'uyqab çina gah. \q1 Xüvə apk'iyqab çina gah, \q2 xüvə idyapk'iyqab çina gah. \q1 \v 6 T'abal hav'uyqab çina gah, \q2 aagval hav'uyqab çina gah. \q1 Havaacıyqab çina gah, \q2 dağetçuyqab çina gah. \q1 \v 7 Qıtt'axı'iyqab çina gah, \q2 man iyxhuyqab çina gah. \q1 Ghal sı'iyqab çina gah, \q2 yuşan hı'iyqab çina gah. \q1 \v 8 Vukkiykıniyqab çina gah, \q2 g'umooce qepxhayqab çina gah. \q1 Dəv'əyqab çina gah, \q2 sülyhuqab çina gah vob. \b \p \v 9 Qorxu kar ha'ang'us mançike hucoona hiyxhar? \v 10 Zak'le Allahee man yı'q'ı'n işbı insanaaşine gardanaqa gixhxhı g'acu. \v 11 Allahee gırgın kar micagda çine gahıl hı'ı. Mang'vee insanne yik'eeqa ç'əv dyooxhene gahıne hək'ee atçu. İnsanılqad Allahee hı'iyn kar q'omançe-k'anyaqqamee hiyxhar deş. \v 12 Zalqa hitxhıriyn, insannemee şadra ıxha ı'mı'rvolle ı'mı'rıke kef qığavhuyle yugun kar deşin. \v 13 Şavaayiy otxhanançike, ulyoğançike, qorxuyke kef qığayhee, mana Allahna pay vobna. \v 14 Zalqa hitxhıriyn, Allahee hav'una iş gırgıne gahbışisda vobna. Mançik vuççudud hexxa'as eyxhe deş, mançike vuççudud g'ats'ak'vanas eyxhe deş. Allahee məxüd ha'a, insanarıb Cule qəvəyq'ənanbı. \q1 \v 15 Həşde hucooyiy vod, \q2 şenked ıxhayn, \q1 hucooyiy ixhesıd, \q2 avaalad ıxhayn. \q Allahee şenke ıxhaynçin \q2 hı'sab qeqqas. \s Gırgınbı nyuq'vnelqa savk'alas \p \v 16 Xəək avud zak'le inıd g'acuyn: \q1 Qotkune məhkamayne cigee horbı, \q1 qopkuvaline cigeeyib pisvalla. \p \v 17 Zı zak'lecad uvhuyn: \q1 «Allahee qorkung'unud, \q1 pisıng'unud məhkama alğahas. \q1 Mang'vee gırgıne karas, \q1 gırgıne işis çina gah gyuvxhu». \p \v 18 Zı zak'lecad uvhuyn: «Allahee insanar siliys üvxiyxə, co həyvanaaşik akaraba vuxhay g'avcecenva». \v 19 Həyvanne vuk'lelqa qaylen insanned vuk'lelqa qaylen. Həyvanıb, insanır qek'ana. Həyvanınıd, insaneeyid sa nafas ileşşe. İnsan həyvanıle ooqana deş vor. Man gırgın q'əran vuççud deşin kar vodun. \q1 \v 20 İnbıb, şenbıd \q2 çine cigeeqa siyk'al: \q1 inbıb, şenbıd \q2 nyuq'vnekenbı vod, \q2 nyuq'vnelqad sak'alasınbı. \b \p \v 21 Şavuk'lene ats'a, insanaaşin rı'h xəəqə ılqeç'emme deşme, həyvanaaşinıd rı'h avqa, nyuq'vneeqa əlyhəə ıxhay? \p \v 22 Zak'le g'acuyn, insanısqa vucee haa'ana iş yugba qööxhee, mang'unemee mançile yugun kar deşin. I'mreke mang'us axuyn man vod. Şavusse mang'uk'le cule qiyğa eyxhenbı hagvas əxəye? \c 4 \s Dyunyeyn əq'übabı \p \v 1 Zak'le meed xəək avud helen, gırgın əq'übabı g'acu: \q1 k'yats'apxıliynbışin gyaaşuybı g'acu, \q1 manbışis yik'bı helena vuşucar deşiy. \q1 Guc əq'üba hoolenbışde xıleyiy, \q1 k'yats'apxıliynbışis yik'bı helenbı deşiy. \q1 \v 2 Zasqa ögiyl hapt'ıynbı, \q2 üç'übınbışile baxtivarba qabı. \q1 \v 3 Mane q'önbışileb yugunbı, \q2 ine dyunyelqa qidyabıynbıcab vob. \q1 Manbı xəək avud ha'an pisın karbı g'ıdecuynbı vob. \s İşine hek'ee \p \v 4 Zak'le insanaaşe iş yı'q'ba haa'amee, manbışda iş yugba əlyhəə g'avcuna. Mançil-allab mebınbışe manbışde karalqa ul giviyxhe. Manıd q'əran vuççud deşin kar vodun, mıtsıqab qihna g'adapxhıniyk akar. \q1 \v 5 Şak'le ats'an bəç'əree xıl-xılelqa gixhxhı, \q2 mıssıra axu, cukun ha'an. \q1 \v 6 Sa xhaxheedın vaxxariynme, \q2 q'öne xhaxheene qoxa ha'ane karaleyiy \q2 mıtsıqa qihna g'adarxhuniyle yugda vod. \s «Sa insanıle q'öyre yugra» \p \v 7 Zak'le meed xəək avud q'əran vuççud deşin kar g'acu: \q1 \v 8 sa vuşucar deşda insanniy vor, \q2 mang'uqa dixır, çocur deşdaniy. \q1 Mang'una iş ç'əvcab vooxhena deşdiy, \q2 mang'un uleppıd karan ayts'e deşdiy. \q1 Mang'vee cuke qiyğan deşdiy, «Zı şavnemeene inimeena qoxa? \q2 Şavusvane zıcar zı kefıke ha'a?» \q1 Manıd q'əran vuççud deşin kariy yı'q'na iş vobna. \q1 \v 9 Sa insanıle q'öyre yugra, \q1 manbı qopxu hav'uyne işike \q2 yugna hək' vuxhes. \q1 \v 10 Sa qukkyork'ule, \q2 mang'une hambazee mana oza qa'asda. \q1 Vuccar əlyhəəname qukkyork'ulee, \q2 mana oza qa'asda ixhes deş. \q1 \v 11 Məxrür q'öyre insan sacigee g'alyapk'ee, \q2 manbışis g'üməda ixhes. \q1 Vuccar g'alirxhuna nəxür arak'vayee? \q1 \v 12 Sang'ule ğamxhay vaxxariyda vod, \q2 q'öng'uleme ğameepxhay dağamda ixhes. \q1 Xhebılle g'atnana tü'ı'b \q2 zaaraba qooxas deş. \s Milletıs ıkkiykıniyıd q'əran kar vodun \p \v 13 Kar deşda, k'orana ək'elynana mek'vna, bəç'ərne, mı'sləhət g'idiyxhene q'əsde paççahıle yugra vor. \v 14 Mana mek'vna ine ölkee kar deşde xizanee yedike ixheeyir, zindaneeqa girxheeyir, mang'usse mançe qığeç'u paççah ixhes əxəsda. \v 15 Zak'le g'acuyn, xəək avub iviykaran gırgınbı paççah ıxhayne mek'vung'uqab qihna vob əlyhəə. \v 16 Mang'une vuk'lelqa sadıyn millet qətqəs-ələtqəs eyxhe deşiy. Qiyğiyne nasılbışis mana yik'eençe ixhes deş. Manıd q'əran vuççud deşin kar vodun, mıtsıqab qihna g'adapxhıniyk akar. \c 5 \s K'oran mı'sləhətbı \p \v 1 Allahne Xaaqa ı'qqəmee, ğu ha'an ats'axhxhe. Beynyavabışik'le co ha'an dyats'a, cone beynyavalis sik'ı q'urban ablyaa'a. Manbışik'le co haa'ana pisvalla vaats'a deş. Ğu manbışe ha'an xhinne hıma'a, man ha'amee, Allahne cuvabıl k'ırı alixhxhe. \q1 \v 2 Allahne ögiyl cuvab eyhesse fıkır ooxhne, \q2 zarada ghal ımaaqa. \q1 Allah xəə, ğume ç'iyel vor. \q2 Mançil-alla k'ırra yuşan he'e. \q1 \v 3 İnsanee geeb fıkır opxhanxhee, \q2 mang'us alikkı-gikkiyn nyak'bı g'yagva. \q1 Həməxdıd geer yuşan ha'ang'vee \q2 cuna bəç'əriyvalla aq'valqa qığaaha. \p \v 4 Allahıs cuvab huvuyng'a, man çine gahıl he'e. Mang'us bəç'ərar vukkiykananbı deş, cuvab huvuyn kar he'e. \v 5 Cuvab hidevuy, cuvab huvu hidi'iyle yugda vod. \v 6 Hımaysar yiğne ghalen ğu bınaheeqa arçes. Vasqa g'axuvuyng'uk'le immeyhe: «Zı cuvab huvu, qotkuda deş hı'ı». Vas nişisınne Allahna yiğne cuvabılqa qəl avqu, ğu yiğne xıleka hı'iynçıkın he'ecen? \v 7 Geed nyak'bı g'acuy, geeb yuşan hav'iy q'əran vuççud deşin kar vod. Ğumee Allahıle qəq'ne. \s Geed karne hək'ee \p \v 8 Vak'le nyaamecad karnang'vee kar deşda hoyç'an, qopkuvallayiy qotkuyn məhkama g'eliqqa huvu g'acveene, ghal aaqı ımaxva, məxdın kar eyxhenxhe. Sa xərıng'ul oo, mang'vee ha'ançiqa ilyakkana sa merna xərna vor. Manbışde vuk'lel ooyur manbışile xərna vor. \v 9 Manbışde gırgınbışe ç'iyene aq'vayn hixhara'an kar alyaat'a, nyuq'vnen paççahır ats'ya'ana. \q1 \v 10 K'aarın ıkkanna \q2 mançike ayts'ena deş. \q1 Kar ıkkannar \q2 g'azançıle idyayts'e. \q1 Manıd q'əran vuççud deşin kar vodun. \b \q1 \v 11 Kar geed qıxaylette, \q2 man otxhananbıb geeb qeebaxhe. \q1 Uleppışik'le g'acuyle ğayrı, \q2 iyesiys medın hucoona axva? \b \q1 \v 12 Xıleppışika iş g'ooceng'vee geedıd, k'ıldad otxhunee, \q2 mang'un nyak' ittuda eyxhe. \q1 Vuxhun gyavts'una karnanamee, \q2 tyulee ittiyk'al axvana. \b \p \v 13 Zak'le xəək avud insanılqa ı'qqən sa xədın divanıd g'acuyn: \q1 iyesee kar se'eeyid, mang'ulqa ver abayle – \q1 \v 14 sa devxhesde işen mang'un kar ak'an ha'a. \q1 Mane karane iyesiys dix ıxhamee, \q2 mang'us helesın kar axva deş. \q1 \v 15 Nəxüriy mana yedike ts'eler ıxha, \q2 həməxürur ine dyunyeençe əlyhəəs. \q1 Mana geer qorxveeyir, \q2 cuka vuççud qıkkees əxəs deş. \p \v 16 Manıd insanılqa ı'qqən sa xədın divan vod: \q1 insan dyunyelqa nəxüriy qarayle, \q2 həməxürur ayk'anna. \q1 Mıtsıs hav'uyne işike \q2 mang'us hucoona? \q1 \v 17 Gırgıne gahbışilycad cun g'ık, \q1 miç'axiyvalee, dağamiyvalee, \q2 ık'arbışee, qəlıka oyxhan. \p \v 18 Qiyğa zalqa hitxhıriyn, insannemee otxhun-ulyodğuy yugda, qotkuda eyxheyiy. Allahee sa-q'öne yiğıs huvuyne ı'mree, xəək avur qorxuyke kef qığehecen. Mang'us axvasın man vod. \v 19 Allahee şavusmecad geed kar huvuxhee, man oxhanas, cuna pay alyapt'as, cune qorxuyke kef ts'ıts'a'as hassırxhee, mana Allahna pay vobna. \v 20 Məxrıne insanın yik' Allahee şad ha'ava, mang'vee cune ı'mrena k'ılyba haa'a. \c 6 \s I'mı'r vuççud deşin kar vodun \p \v 1 Zak'le xəək avud sa medınıd insanaaşilqa ı'qqən divan g'acuyn. Man insanaaşik qitxhuyn divan geed yı'q'ı'n vodun: \v 2 məxrına insan vorna Allahee mang'us kar, xəbvalla, ules ıkkanan gırgın helen. Saccu mane karake mang'us otxhun-ulyoğas haysar deş. Sa dyats'anecad insanee mang'un kar oyxhan. Manıd q'əran vuççud deşin kara idyalesın, vuk'lelqa adıyn divan vodun. \p \v 3 Sa insanıqa vəş uşax ıxha, mang'vee xıliyna ı'mı'rıb hav'una. Mang'vee nimeena ı'mı'r hav'eeyib, mang'uk'le mısacad yiğ g'acu deş, mana k'eyxhır deş. Məxrıng'une hək'ee zı invaniy eyhes: qik'u yedike ıxhayn uşax mang'ule yugda eyxheyiy. \q1 \v 4 Mang'un yedike ıxhay \q2 ıxha-ayk'anne booğak akar vod. \q1 Mana miç'axiyvalee agu ayk'anna, \q2 mang'un doyud ağmiş ha'a deş. \p \v 5 Mang'uk'le verığın aq'vad g'ece deş, vuççudud ats'axhxhe deş. Məxdıne uşaxna vaxxariyvalla şene insanıle geeb vooxhe. \v 6 Mane insanee q'öne yəqqees aazır sennana ı'mı'r hav'eeyib, mang'uk'le yiğ g'ıdecuxheene, mang'us mançike hucoona? Nekke qiyğa manbışin gırgınbı sa cigeeqa əlyhəəs. \q1 \v 7 İnsan cune vuxhnenemee qoxa, \q2 meeb mang'una ul aats'e deş. \q1 \v 8 K'orane ək'elynang'un, \q2 bəç'ərıle ooqan ciga hucoone? \q1 Kar deşing'usse vuceecar vuc \q2 mebınbışde ögiyl ıkkees əxəxhee, \q1 mang'us mançike hucoona hixharas? \q1 \v 9 Vodunçis şadxhay, \q2 deşin t'abal hı'iyle yugda vod. \q1 Manıd q'əran vuççud deşin kar vodun, \q2 mıtsıqab qihna g'adapxhıniyk akar. \b \q1 \v 10 Vonne gırgınçis, doyud huvu vodun. \q2 İnsanır hucoo ıxhay ögiylycad ats'a. \q1 İnsanısse cule Gucnang'uka \q2 xıliyn ha'as əxə deş. \q1 \v 11 Nimee geer yuşan he'ee, \q2 manimeeyid q'əran cuvab ixhes. \q1 Mançike insanıs hucoona hixharas? \p \v 12 Şavuk'lene ats'a, əq' xhinne ı'lğəəne, cit'ane, q'ərane ı'mree insannemee yugun hucooniyxan? Şavusse insanık'le eyhes əxəyee, cule qiyğa xəək avud hucoobıniyxan ixhes? \c 7 \s I'mren yəq'bı \q1 \v 1 Yugun do yugne ətriyatıle, \q2 qek'an yiğıd, yedike ıxhayne yiğıle yugda vod. \q1 \v 2 Ak'nane xaaqa hark'ıniy, \q2 otxhun-ulyodğuynane xaaqa hark'ıniyle yugda vod. \q1 Qik'uy gırgıng'une vuk'lel vodun, \q2 hasre üç'ürung'vee man yik'el aqqecen. \q1 \v 3 Aq'va qı'iy, əqəna hı'iyle yugda vod. \q2 Aq'va qı'iy insanne yik'enemee yugda vod. \q1 \v 4 K'orane ək'elynang'un yik' ak'nane xaa axva. \q2 Beynyavaynme yik' otxhan-ulyoğane xaa. \q1 \v 5 K'orane ək'elynang'une güxül k'ırı alixhxhiy, \q2 beynyavayn ğu yug hı'iyle yugda vod. \q1 \v 6 Beynyavayn əqəna, \q2 k'umk'umuk avud gyotxhanne zazane sesık akar. \q1 Manıd q'əran vuççud deşin kar vodun. \b \q1 \v 7 K'orane ək'elynang'vee insanaaşike gucuka kar alyaat'axhee, \q2 manar beynyavalqa siyk'al. \q1 Rüşvatınır insan yəqqı'le qığayhe. \b \q1 \v 8 Sa karan ç'əvxhay, mançine gidğılıyle yugda vod. \q2 Sabırıkana insan vuceecar-vuc hagvang'ule yugna vor. \q1 \v 9 Zaraba qəl hımaa'a, \q2 qəl beynyavabışde yik'eexhe vooxhena. \b \q1 \v 10 «Nya'a ılğeeç'uyn yiğbı inçile yugda ıxhava?» qimiyghan. \q2 K'orana ək'el vuxhayke məxdın kar qiyghan deş. \b \q1 \v 11 K'orane ək'elynane insanıqa \q2 kar geednang'a sık'ıldad yugda eyxhe. \q1 Mançin q'öyüd sana ıxhay \q2 verığ g'oocene gırgıng'uneme yugda vod. \q1 \v 12 K'orane ək'elinır, \q2 pılın xhinne insan havacena. \q1 Ats'aalike insanıs in hiyxhar: \q2 k'orane ək'elin çine iyesiyna ı'mı'r havaace. \p \v 13 Allahne işiqa ilyakke: \q1 Mang'vee k'yoç'an hı'iyn \q2 şavusse qotku qa'as əxəyee? \q1 \v 14 Yugne yiğbışee şadra ixhe, \q2 pisde yiğbışilid in ats'axhxhe: \q1 inıd, şenıd Allahee itxhın, \q2 insanık'le cule qiyğa ixhesınbı mats'axhxhecenva. \q1 \v 15 Yizde q'ərane ı'mree zak'le geed kar g'acu: \q1 qorkuna insan, \q2 cune qorkuvaliqa ilydyakkı, qek'ana, \q1 pisde insannab, \q2 cune pisvaliqa ilydyakkı, ı'mı'r xıliy qooxhe. \q1 \v 16 Geerır qorkura mexhe, \q2 ğucar ğu geerır k'orane ək'elika hımagva. \q2 Nişil-allane ğucad vakın ha'as? \q1 \v 17 Geerır pisra mexhe, \q1 bəç'ərra mexhe. \q2 Nişil-allane ğu gah qidyabıcar qik'as? \q1 \v 18 İna mı'sləhət yik'el avqee yugba vob, \q2 manasab yik'el hivxan hımaa'a. \q1 Allahıle qəyq'ənang'vee q'önçulysana k'ırı iliyxhen. \b \q1 \v 19 K'orane ək'elin, ək'elynane insanıs, \q2 şaharee vooxhene yits'ne xərıng'ule geeb gucxhe hoolena. \b \q1 \v 20 Məxrına qorkuna insan deşda, \q2 mang'vee saccu yugvallacab hee'ecen, \q2 bınah hımaa'acen. \b \q1 \v 21 İnsanaaşe eyhene gırgınçilqa fıkır hımoole. \q2 Manke vak'le yiğne nukaree vaqa hokanıd g'ayxhes deş. \q1 \v 22 Vak'le yugda ats'a vod, \q2 ğunad menne insanaaşiqa geed hoku. \p \v 23 Man gırgın zı k'orane ək'elika siliys ı'xı'. \q1 «Zı k'orane ək'elikana ixhesva» uvhu. \q2 K'orana ək'elyme zake əq'əna vuxha. \q1 \v 24 Ixha atk'ıniyn karbı şake əq'əna, \q2 geed k'orada vod. \q1 Manbı şavuk'le iveekeyiy? \q1 \v 25 Zas k'orana ək'eliy ats'al \q2 t'abal ha'as, xət qıxhes, ats'axhxhes ıkkan. \q1 Zas pisde insanaaşina beynyavallayiy \q2 ək'el deşinbışda bəç'əriyvalla vaats'a vuxhes vukkan. \b \q1 \v 26 Zak'le ats'axhxhayn, \q2 merıng'us gugu hav'una zəiyfa \q2 qik'uyle q'ap'ıra vor. \q1 Məng'ı'n yik' torak, \q2 xıleppıd zincirık akar. \q1 Allahne ulesqa yugra qarına insan \q2 məng'ı'le hexvana. \q1 Bınahnaname insan \q2 məng'ı'sqa gixhasda. \p \v 27 Mə'əllimee eyhen: zı gırgınçiqa sassadna ilyakkımee, manke ats'axhxha. \q1 \v 28 Zı t'abal he'eeyid, aveykı deş: \q1 aazır adamiyne yı'q'nee \q2 sa qorkuna aveykı, \q1 manimeene zəiyfayne yı'q'neeme – \q2 sa qorkuna aveykı deş. \q1 \v 29 Zalqa saccu sa kar hitxhır: \q2 Allahee insanar qopkuba ipxhın, \q2 manbımee alytipk'ılıynbı. \c 8 \q1 \v 1 Şavusse k'orane ək'elynane insanıka sa ixhes əxəyee? \q2 Eyxhene karbışda mə'na şavuk'lene vaats'a? \q1 K'orane ək'elin insanne aq'vays nur hele, \q2 kışşin aq'va g'üvəna qa'a. \s Paççahee eyhen he'e \p \v 2 Zı vak'le eyhen: ğu Allahıs k'ın g'assırva, paççahee eyhen he'e. \v 3 Paççahısse cus ıkkanan gırgın ha'as əxən. Mançil-allar zaara mang'une uleke agvle. Mane dağamne cigee ımaxva. \v 4 Paççahne cuvabee guc vob. Şavusse mang'uk'le «Ğu ha'an hucooneva» eyhes əxəyee? \q1 \v 5 Mang'vee uvhuyn hı'iyng'ulqa \q2 ver ables deş. \q1 K'orane ək'elynane insanık'le \q2 qopkuna gahıb, nəxüd hı'iyid ats'an. \q1 \v 6 Gırgıne karaqa çina gah, \q2 çina qopkuna yəq vob. \q1 İnsannemee vuk'lelqa \q2 geed verbı adayle. \b \q1 \v 7 İnsanık'le vuk'lelqa \q2 hucoome qales ats'a deş, \q1 şavusse mang'uk'le eyhes əxəyee, \q2 hucooyiy ixhesva? \q1 \v 8 Nəxbiy mıts insanısse avqas dəəxə, \q2 həməxüdud qik'asın yiğ əq'əna qa'as əxə deş. \q1 Esker dəv'eençe xaaqa g'ıdekkan xhinne, \q2 pisvalisser pisda insan g'attixhana'as əxə deş. \s Yugnayiy pisda insan \p \v 9 Man gırgın zak'le g'acuyn, xəək avud g'ecene gırgıne işbışiqa yugra ilyakkına: sa insanee manesa insanaaşis xəbvalla haa'amee, mane insanaaşilqa ver abayle. \v 10 Qiyğa zak'le hapt'ıyn pisın insanar k'eebaxhe g'avcu. Man insanar muq'addasne cigeeqa abı-avayk'an vuxha. Mane şaharee manbışik'le yugunbıva eyhe ıxha. Manıd q'əran vuççud deşin kar vodun. \p \v 11 Pisvalla hav'uyng'us cazaa cigeecab g'its'dyaak'vanang'a, insanaaşis sık'ılbab geeb pisvalla haa'as vukkiykan. \v 12 Pisde insanee vəşne yəqqee pisın hı'ı, xıliyna ı'mı'r haa'a. Zak'leme ats'an, Allahıle qəvəyq'ənanbışik'le yugvalla g'avcesva. \v 13 Pisde insanık'le yugvalla g'avces deş. Mana Allahıle qı'dəyq'ənva, mang'una əqqı'k akarana ı'mı'rıb xıliy qaa'as deş. \p \v 14 İnəxdınıd ç'iyene aq'val q'əran vuççud deşin kar vodun: qopkune insanaaşis gexhan karbı pisde insanaaşis eyxhe, pisde insanaaşis gexhan karbıd qopkune insanaaşis eyxhe. Zı uvhuyn: «Manıd q'əran vuççud deşin kar vodun!» \v 15 Məxüb zı xoşbaxtıyvalla gırgınçile ooqa avqu. Xəək avud insannemee otxhun-ulyodğuyleyiy xoşbaxtiyvalile yugun kar deşin. Allahee xəək avub insanıs ı'mı'r huvu. Mane ı'mree qorxuyiy xoşbaxtıyvalla alivkasda. \p \v 16 Zıcar zı g'aysırna k'orana ək'eliy insanaaşe ha'an işbı xət qeetxhes. Xəm-yiğ yizde ulyaqa nyak' idyatk'ın, zı mane işbışiqa ilyakkı. \v 17 Manke zak'le Allahın gırgın işbı g'acuynbı. Zak'le ats'axhxhayn, şavulqacad xəək avud g'ecen işbı hixharas deş. Nimeecar mana qorxveeyir, mang'ulqa meed hixharas deş. K'orane ək'elynane insanee man cuk'le ats'anva uvheeyid, meed man mang'ulqa hiyxhar deş. \c 9 \s Gırgın Allahne xıle vod \p \v 1 Mane gırgınçina zı hav'u, ine fıkrelqa qarı: qopkuynbı, k'oran ək'elynanbıyiy manbışe ha'an gırgın işbı Allahne xıle vod. İnsanık'le vuc ıkkiykanasdame, g'ımeceme ixhes ats'a deş. \v 2 Gırgıng'une vuk'lelqa sa kar qales: \q1 qopkuynbışde, pisınbışde, \q2 yugunbışde, \q1 məttınbışde, gicərxı'y deşinbışde, \q2 q'urban ablyaa'anbışde, q'urban g'idyook'anbışde. \q1 Yugne insanık eyxhen, bınahnang'ukud eyxhen. \q2 K'ın g'iysarang'uk eyxhen, k'ın g'aysaras qəyq'əng'ukud eyxhen. \p \v 3 Xəək avub vooxhene gırgıng'une vuk'lelqa in pisın divan qadayle. Hək'edad, insanaaşin yik'bı pisvalika gyatsts'ı vod. Nimeena ı'mı'riy haa'a, manimeeyib manbışe bəç'əriyvalla haa'a. Qiyğaleb hapt'ı avayk'ananbı. \v 4 İnsanee nimeena ı'mı'r hav'ee, mang'unemee umud vobna. Üç'übna xvaa qik'uyne şirıle yugba dişde vob? \q1 \v 5 Üç'übınbışik'le hapt'asva ats'an, \q2 hapt'ıynbışik'leme vuççud ats'a deş. \q1 Manbışis helen-qelenıd ixhes deş, \q2 manbı yik'el hipxınva. \q1 \v 6 Hapt'ıynbışin vukkiykın vuxhayib, \q2 g'umooce vuxhayib, \q2 manbışiqa naps ıxhayid deşxhayn xhinnee atk'ınin. \q1 Xəək avud g'ecene işbışee, \q2 manbışda xıl mısacab vuxhes deş. \p \v 7 Gıney xoşbaxtda oxhne, çaxırıd şadne yik'eka ulyoğe. Man Allahne yik'eençe vod. \v 8 Hasre yiğne tanalin gırgıne gahbışil cagvarada ixhecen, vuk'lelin ətriyyatıd k'ıl qimexhecen. \v 9 Xəək avud Allahee vas huvuyn gırgın yiğbı yikkanne xhunaşşeyka yugda alğehe. Yiğna ı'mı'r sık'ınne gahıs ıxha-ayk'anne booğak akar. I'mreke, xəək avur qorxuyke vas axvasın man vod. \v 10 Vasse əxən gırgın he'e. Ğu əəsde ahalee işniy, fıkırniy, ats'alyniy, k'orana ək'elyniy vuxhes deş. \p \v 11 Xəək avud zak'le sa medın karıd g'acuyn: \q1 G'adapxhınee hammaşe yugra g'adayxhvanna deş ğamexhe. \q2 Dəv'eeyib hammaşe igidyar deş ğameebaxhe. \q1 Gıney hammaşe k'orane ək'elynanbışiqa geed deş eyxhe, \q2 karıd ək'elynanbışiqa hammaşe geed eyxhen deş. \q1 Hı'rmatıb aalimaaşis deş haa'a. \q2 Gırgın vaxtıkeyiy xıleqa gipxhıyne imkanıke eyxhe. \p \v 12 İnsanık'le cuna gah mısa qavaales vuxhay ats'a deş. \q1 Baluğar g'ıttidiyxhanasde toreeqa, \q2 şit'yarıd gugeeqa gyadak'van xhinne, \q1 insanılqab ver abıyn yiğxhe eyxhe, \q2 sayangada vuk'lelqa qadaylen. \s K'orane ək'elyneyiy bəç'əriyvaline hək'ee \p \v 13 Zak'le xəək avud medınıd k'orane ək'elika hı'iyn xədın kar g'acuyn. \v 14 İnsanar k'ılyba vooxhena şahariy. Sa gucnana paççah mane şaharılqa arı, mana hiqiy-allançe avqaaqqana. Mana avqas vuxhecenva mane şaharne hiqiy-alla xılece işbıd g'ecenbı. \v 15 Maa'ar kar deşda, k'orane ək'elikana insan eyxhe ıxha. Mang'vee cune k'orane ək'elika şahar g'attivxhan haa'a. Mançile qiyğa mana şavuscar yik'el qarayle deş. \v 16 Mane gahıl zı uvhuyn: «K'orana ək'el gucule yugba vob». K'orane ək'eliqane kar deşde insanıqa ooğançe avqa ilyaaka, mang'vee eyhen cuvab neng'veecad qizar ha'a deş. \q1 \v 17 G'idiyxhe eyhen k'orane ək'elikang'un cuvab, \q2 bəç'əraaşine xərıng'une ts'irıle yugda g'iyxhe. \q1 \v 18 K'orana ək'el silahıle yugba vob, \q2 sa bınahınmee geed yugun agval ha'a. \c 10 \s K'orane ək'elikan uvhiybı \q1 \v 1 Sa qivk'uyne xı'nit'iyn \q2 yugne ətirıkın ha'an. \q1 Həməxdıd k'ınne bəç'əriyvalin \q2 k'orane ək'elikıniy hı'rmatıkın ha'an. \q1 \v 2 K'orane ək'elynane insanne yik'en qorkune suralqa ts'ıts'a'a, \q2 bəç'ər insanneme yik'en quç'orkune. \q1 \v 3 Mang'una bəç'əriyvalla \q2 yəq' əlyhəəng'əb vaats'a vooxhena. \q2 Gırgıng'uk'le mana nimee bəç'ər ıxhay g'ecen. \q1 \v 4 Xərıng'una valqa qəl avqee, himexva. \q1 Cusse vuc aqqas əxəng'une \q2 geebne bınahbışike ılyheebaç'enbı. \b \p \v 5 Xəək avub zak'le sa mebna verıb g'avcuna: qotkuda hidi'iyn kar cuke paççahıke vodun. \q1 \v 6 Ək'el deşinbı ç'ak'ıne işbışilqa giviyxhe, \q2 karnanbışeme avudun cigabı aqqaqqa. \q1 \v 7 Zak'le nukarar balkanıl oo, \q2 ç'ak'ınbıb nukarar xhinne iviykar əlyhəə g'avcu. \b \q1 \v 8 Xandak' ilyviyk'arna \q2 xandak'eeqa k'eyxhas əxə. \q1 Çabır qoytalang'ukub \q2 xoçe üvxəs vəəxə. \q1 \v 9 G'aye gyabaxanar \q2 g'ayeysse qoxa'as əxə. \q1 Os qaxanar \q2 osasse qoxa'as əxə. \b \q1 \v 10 Yak'v ek'da deşxhee, \q2 man ek'a'asıd hidevuxheene, \q2 mançis geeb guc əlyhəəs. \q1 K'orane ək'elisseme \q2 man kar qa'as əxə. \b \q1 \v 11 Xoçe avqas vəəxəna ayresse xoçe üvxee, \q2 mana nişiscarne qoyt'al. \b \q1 \v 12 K'orane ək'elynane insanne ghalençe \q2 yugun cuvabxhe qığeç'en. \q1 Ək'el deşing'une mizenmee \q2 mang'ukun ha'anxhe. \q1 \v 13 Mang'un yuşan hı'iyid \q2 ək'el deşvalika giyğal. \q1 Yuşan hı'iyid \q2 xənne bəç'əriyvalika ç'əvexhe. \q1 \v 14 Ək'el deşda insan \q2 geerxhe yuşan ha'ana. \q1 Şavuk'lecadıd vuk'lelqa qalesın ats'a deş. \q1 Şavusse cule qiyğa \q2 hucoo ixhesınçina eyhes əxəyee? \b \q1 \v 15 Ək'el deşinbışe ts'ıts'av'uyne əq'übayn, \q2 cocab oozar haa'a. \q1 Manbışik'le şaharılqa əlyhəəna yəqı'b \q2 vaats'a deş. \b \q1 \v 16 Yiğna paççah nukaraaşine nasılınaxheene, \q2 ç'ak'ınbıb miç'eeb çakba, otxhan-ulyoğa giviyğalxhee, \q2 ölka, vay vak ixhesın! \q1 \v 17 Yiğna paççah qıvaats'ıyne nasılınaxheene, \q2 ç'ak'ınbışed çine gahıl, \q2 ulyoğasva deş, guc saa'asva otxhanxhee, \q1 ölka, vaqa yugun yiğbı ixhes! \b \q1 \v 18 İnsan tambalraxhee, \q2 mang'una daxaxhe giviy'arna. \q1 Nenacab iş g'idevceene, \q2 xaane daxayle xhyan k'yak'anas. \b \q1 \v 19 Otxhun-ulyodğuy yik'es ıkkanva ha'a, \q2 çaxıren ı'mı'res rang hele. \q1 Pılınmee vas ıkkanan gırgın ha'an. \b \q1 \v 20 Paççahıqa yik'eeyid humoka, \q2 karnane insanne hək'ee \q2 ğu g'ılexhane cigeeyid pisın immeyhe. \q1 Xəə ileedaxvane şit'yaaşe xabar vukkees, \q2 mançisse ğu uvhuyn cuvab hixhar ha'as əxə. \c 11 \s İnsanaaşik'le vuk'lelqa qalesın ats'a deş \q1 \v 1 Yiğın gıney xhinel ooqa g'aykke, \q1 xılece gah ılğevç'uyle qiyğa, \q2 vak'le man meed aveykesın. \q1 \v 2 Yighneyee, molyneyee \q2 insanıs vaqa vodunçike pay hevle. \q1 Vak'le ölkayne vuk'lelqa ablesda \q2 verıb vaats'a deş. \b \q1 \v 3 Buludbı xhineka gyatsts'ı ixhee, \q2 mançin ç'iyene aq'valqa gyoğiy gikkas. \q1 Yiv canubulqayee, şimalılqayee hı'ğəpkıree, \q2 mane qukk'yopk'ulne cigeeyib aaxvasda. \q1 \v 4 Mıtsıqa ilyakkang'vee toxum üvxüyxəna deş. \q1 Buludbışiqa ilyakkang'ussed ezuyn qiyşalas əxəs deş. \b \q1 \v 5 Vak'le mıtsın yəqbı ats'a deş, \q1 vuxhnene zəiyfayne vuxhne \q2 nəxüdiy bark'vbıd ç'ak'ı qeetxhay \q3 şavuk'lecad ats'a deş. \q1 Məxı'dıd vas gırgın itxhınne Allahne işbışike xabar deş. \b \q1 \v 6 Toxum miç'eeb üvxe, \q2 exhalilqameeyid xıleppı iş dena g'ılyma'a. \q1 Vak'le ats'a deş inme, şenme \q2 şagav yugda ixhes, \q2 deşxheene, q'öyudsaname yugda ixhes. \s Ğu İrxhınna yik'el hixan hıma'a \q1 \v 7 Hək'edad işix micagda vod, \q2 verığ g'avciy uleppışisqa yugba qöö. \q1 \v 8 İnsanee xıliyna ı'mı'r haa'axhee, \q2 hasre şadba hee'ecen. \q1 Pisın yiğbı ıxhayid yik'el hixan hıma'acen, \q2 pisın yiğbı geedbı ixhes. \q1 Vuk'lelqa qalesın gırgın kar \q2 q'əran vuççud deşin kar vod. \b \q1 \v 9 Şadxhe mek'vna, nimeeletteyiy mek'vra. \q2 Mek'vranang'a yiğın yik' şade'e. \q1 Yik'es ıkkanne, uleppışik'le g'ecene \q2 cigeeqa hoora. \q1 Vak'le manıd ats'axhxhe, \q2 mane gırgınçil-alla Allahee \q3 ğu məhkameeqa ts'ıts'a'as. \q1 \v 10 Mançil-allad aq'va qıma'a, \q2 ık'arbı vake əq'əna hee'e. \q1 Mek'vallab, mek'valeena gucub \q2 ıxha-ayk'anne booğak akar. \c 12 \q1 \v 1 Mek'vranang'a ğu İrxhınna yik'el qale'e. \q2 Qiyğa pisın yiğbı qadımee, ğu eyhesın: \q1 «Həşde yizın kef nişikecad ooqa qexhe deş». \q1 \v 2 Manke verığın, vazın, \q2 xənebışin işix yiğnemee k'ətqəsın, \q1 gyoğiyle qiyğa, meed buludbı sak'alas.\f + \fr 12:2 \fr*\ft İne cigee (12:2-6) curayne-curayne misaalabışika insanne vuk'lelqa q'əsvalee qalesın hagva.\ft*\f* \q1 \v 3 Man yiğ qadımee, \q2 xaaka ilyaakanbışik zeze avkkas, \q1 gucnanbı k'yooç'anasınbı, \q1 giviyxəranbışisse co k'ılybava \q2 suk giviyxəras vəəxəs deş, \q1 g'uleppışile ilyaakanbışik'le \q2 miç'axda g'aces.\f + \fr 12:3 \fr*\ft İnyaa «xaaka ilyaakanbıyiy gucnanbıva» xıleppışik'leyiy g'elybışik'le eyhe, «giviyxəranbıva» silibışik'le, «g'uleppışile ilyaakanbıvad» uleppışik'le eyhe.\ft*\f* \q1 \v 4 G'aqa aaqan akkabı it'umeedxhesınbı, \q2 yöxxəbışin sesbı k'ıl qeetxhes. \q1 Ğu şit'yaaşine sesbışikar çikana muğur qıxhes, \q2 mə'niybı qədəqqəne içeeşin k'ılda g'ayxhes.\f + \fr 12:4 \fr*\ft İnyaa «g'aqa aaqan akkabıva» k'ırıbışik'le eyhe. İnyaa sayid q'əsınbışik'le pisda g'iyxhe, manbı pisba g'alyabak'ava eyhe.\ft*\f* \q1 \v 5 Ğu manke axtıne cigabışile qəq'ənasda, \q2 yəq əlyhəəsır qəq'ənasda. \q1 Badamne yiven t'et' g'ayhe, \q2 ts'irtyar yı'q' qeetxhes\f + \fr 12:5 \fr*\ft İnyaa «badamne yiven t'et' g'ayheva» vuk'lelyne cagvarane ç'ərbışik'le eyhe, «ts'irtyar yı'q' qetxhesvad» q'əs qıxha, ek'ra ı'ğviykaras dəvxüyle eyhe.\ft*\f*, \q2 naps k'ıl qixhes. \q1 Məxür insan cune gırgıne gahbışilyne xaaqa əlyhəə, \q2 ak' avquynbı şahrabışeeqa k'yoohar. \b \q1 \v 6 Nuk'rayn baağar qudyodu, \q2 k'ınəəğəyna kasa hidyapq'ır, \q1 xhyan ı'lqəəne cigaysneedın \q2 parç xüvə-xüvəna qıdexha, \q2 kahrızılin çarx hidyatq'ur\f + \fr 12:6 \fr*\ft İnyaa qik'uyne hək'ee eyhe.\ft*\f* \q1 ğu İrxhınna yik'el qale'e. \q1 \v 7 Manke nyuq'vneke hıiyn tan \q2 nyuq'vnelqa sak'alas, \q1 ı'mren nafasıd \q2 yic huvuyne Allahısqa sak'alas. \b \p \v 8 Mə'əllimee eyhen: \q1 – Q'əran vuççud deşin kar! \q1 Gırgın ıxha-ayk'anne booğak akar vod! \s Nekke qiyğiyn cuvab \p \v 9 Mə'əllim k'orana ək'elynana insan ıxha, mang'vee milletıs ats'aalid hele ıxha. Mang'vee geeb fıkır opxhun, geed ək'elikan kar qiyghın, geed misaalabı sı'ı, otk'un. \v 10 Mə'əllimıs micagın uvhiybı t'abal ha'as ıkkiykın. Mang'vee otk'uninbı qotkuda hək'eda vod. \p \v 11 K'orane ək'elynanbışe eyhenbı çobanna çümq xhinne, manbışe sı'iyn cuvabbıd it'umda ı'xiyn g'adaxbı xhinne vod. Man eyhen cuvabbı sa çobanee uvhuynbı vod. \v 12 Mançile ğayrı, dix, ğu inçilqa fıkır hevle: nimeen ıxhay kitabbı ok'anas eyxhe, geed qətqiynır insan ozarxhe ha'ana. \q1 \v 13 Həşde ğu nekke qiyğiyne cuvabıl k'ırı alixhxhe: \q1 Allahıle qəq'ne, Mang'vee eyhen he'e. \q2 İnsanee ts'etta ha'asın man vod. \q1 \v 14 Allahee gırgın işbı, \q2 dyugulenın gırgın kar \q2 – yugun ixheeyid, pisın ixheeyid – \q1 məhkameençe alğahas.