\id PHP - Timbe NT [tim] -Papua New Guinea 1987 (DBL 2014) \h Pilipi \toc1 Pilipi \toc2 Pilipi \toc3 Pil \mt1 Pilipi \c 1 \s1 Galagât den. \p \v 1 Galalupnetŋe, net Paulo akto Timoteo net Yesu Kristogât hoŋ bawa manmâ gaet. Netŋe Pilipi kepia Yesu Kristogât kâmot ye akto yeŋgât damunlupyeŋe yeŋgât kulem ire kat yeŋgiwerâm kulemgoet. Kulemgom katetŋe mem oyaŋmâ nâŋgâm heŋgemgowei. \p \v 2 Ewenenŋe Anutu akto Humonenŋe Yesu Kristo yâkŋe damunyeŋe akmâ okot âlep akyeŋgimbela biwiyeŋe sândugeâkgât ulilaŋmaet. \s1 Pauloŋe Pilipi yeŋgât akmâ Anutu ulilaŋep. \p \v 3 Nâ yeŋgât Anutu ulilaŋberâm âmâ Anutuŋe wan me wan akyeŋgimbo manman âlepŋe akmâ manmai aregât Anutu âlepŋerâm mepaimŋe meman. \v 4 Nâŋe ye hârokgât hokboâk hokboâk ulilaŋman âmâ ainâk yeŋgât pat nâŋgâm arekŋeak biwinân miawakto heroŋe akman. \v 5 Akto yeŋe nâ den pat âlepŋe makyeŋgim manmangât hokboâk hokboâk tân nugum gambiâ huragumap aregât heroŋe akman. Akto Anutuŋe wan akyeŋgiep aregât mepai aŋmâ heroŋe akmâ ulilaŋman. \v 6 Akto areâk bo. Anutuŋe yeŋgâlân âi keiŋe kalepgât mem metembo Yesu Kristoŋe purik katmâ miawakbiapgât sopŋe miawakto ain ye huraguwaigât nâŋgân. Amâ Anutuŋe ye huragum kinbaigât dâp nâŋgâmap. \p \v 7 Galalupne, nâ ye hain nâŋgâ yeŋgiman aregât nâŋgâre huragumap. Akto Anutuŋe nekto ârândâŋ akmap. Amâ hingât. Nâ den pat âlepŋe makyeŋgire siânbaŋe den aregât hâkâŋ akmâ kala busi kâlegen katnegi. Akto den pat âlepŋe bunŋerâm siânbaŋe makbiâ den pat âlepŋe are gewop dâm âi humo mem malân. Aregât Anutuŋe nâ tân nugumap yâkŋe ye hainâk tân yeŋgumap aregât nâ yeŋgât okot âlep nâŋgân. \p \v 8 Galalupne, ire maktere Anutuŋe ekto bunŋe aktâp. Yesu Kristoŋe okot âlep akyeŋgimap dop hainâk nâkai ye okot âlep akyeŋgiman. \v 9 Are hainâk humo akmâ âgâwiapgât ulilaŋdân. Hingât ulilaŋdân. Wan me wan bâleŋe me âlepŋe are oyaŋmâ potatmâ âmâ okotyeŋe dondâ nâŋgâ aŋgiwaigât ulilaŋdân. \v 10 Ye hain akbai âmâ benŋe yeŋe wan me wan bunŋe dondâ potatmâ heŋgemgowai âmâ Kristo miawakbiap sop ain ye biwi salek salek dosa bâlâk manbai. \v 11 Akto Yesu Kristoŋe tân yeŋgumbo wan me wan bunŋe ârândâŋ unsambe olowâk mem manbai. Hain akbiâ bikŋande yekmâ Anutugât kotŋe mem agatbiâ kot akto pagaleŋe humo talaŋmâ âgâwiâp. \s1 Bikŋande ewangi gowangiân den pat âlepŋe makyeŋgiyi. \p \v 12 Galalupne, pâpkowâigât nune keine makyeŋgire nâŋgâŋet. Nâ den pat âlepŋe maktere aregât kala busi kâlegen katnegi are nâŋgâmbiâ biwiyeŋe bo bâliwiâp. Bo. Iren nâ siâ siâ miawakniŋep are âmâ pat âlepŋaet dâp miawakmâ heŋgemgowiap dâm aregât miawagep. \v 13 Amâ hin. Nâ Kristogât âi mendere aregât kala busi kâlegen katnegi. Den pat are tembe loko in mandâi arekŋe hârokŋe nâŋgâyi. Hamiŋân kepia hârok nâŋgâyi. \v 14 Akto kala busi kâlegen katnegi aregât galalupne bikŋande ulikŋân hamewâk mali arekŋe Humogât nâŋgâm owâi aŋmâ Anutugât den pat hamep bâlâk makyeŋgim mandâi. \p \v 15 Akto hinŋe kâmot lâuwâ miawaktâp amâ hin. Luâk bikŋande Kristogât pat makberâm âmâ nâŋgât nâŋgâmbiâ gemap akto ewangiak gowangiak kakŋân makmai. \v 16-17 Hain akmâ nâ yu kala busi kâlegen mandân ire hâk hilâlâm kakŋânâk niŋberâm hiaŋgim Kristogât kot makmâ sambelem yeŋaet nâŋgâmbiâ humo akmap. Hain akmâ kotyeŋe mem agatberâm akto Yesugât kâmot potalakŋetgât Kristogât den makmai. Dâ bikŋande âmâ hain bo akmai. Arekŋe âmâ nâ den pat âlepŋe yaigoman aregât kala busi kâlegen katnegi are nâŋgâm han okot âlep akniŋmâ den pat âlepŋe makmai. \v 18 Are nâŋgâm âmâ hanâk Yesugât keiŋe biwiyeŋande bunŋe bo makyeŋgimai, me biwiyeŋe kau kau akmâ makmai amâ âlepŋe nâŋgân. Kristogât pat makbiâ sambelem ariâkgât makmai aregât nâŋgâm mandere biwine âlepŋe akmap. \s1 Paulo manmangât me momogât ukenŋe konogâk nâŋgâep. \p \v 19 Akto areâk bo. Pilipi ye âkâ nâŋgât akmâ Anutu ulilaŋmâ manbiâ Yesu Kristogât Heakŋande tân nugumbo siâ siâ miawakniŋep arekŋe kârikŋe niŋmap aregât bunŋe heroŋe humo miawakniŋmâ âgâwiap. \v 20 Akto aŋun bo aŋgiwian are nâŋgâre kârigembo hannande nâŋgaŋmâ manbian. Akmâ gan hain âgâk akbian. Manmangât akto momogât hâkne owâiŋe âgâk Kristo kotgâm waŋdere arekŋe egâliaŋ âlepŋe akbiâp. \v 21 Aregât lâuwâŋe makbe. Hânân manman amâ Kristogât akmâ manman. Dâ hinŋe mombian amâ hainâk wan me wan âlepŋe dondâŋe miawakniŋbiap. \v 22 Dâ hânân dewatim manbianân âmâ âigât bunŋe gaetŋe mem miawakbian. Dâ aregât âmâ wan arekŋaetgât owâiwe dâm makmâ han lâuwâ aktân. \v 23 Nâ siâ me siâ miawakniŋdo han lâuwâ akman aregât biwine umatŋe aktâp. Hinŋe mom âmâ Kristo olop manmâ âgâwian. Aregât nâŋgâm ukenŋe aktân. \v 24 Dâ ye mându akbâi gârâmâ yeŋgât akmâ hânân gaetŋe dewatim mandere ârândâŋ akbiap. \v 25 Aregât hin nâŋgân. Anutuŋe makto nâ ye olop manmâ tân yeŋgure nâŋgâ nâŋgâyeŋe humo akto biwiyeŋe Yesugâlân katbiâ kindo heroŋe akbai. \v 26 Akto nâŋe hinŋe togom tân yeŋguwian aregât Yesu Kristogât akmâ nâŋgâniŋmâ heroŋe akbai. \s1 Tân agu agu akmâ manbaen. \p \v 27 Galalupne, den umatŋe ire makyeŋgire nâŋgâŋet. Nâ togom yekbian me kâlewângen manmâ yeŋgât pat âlepŋe nâŋgâwian aregât hin akbei. Ye Kristogât pat bâliwopgât agak meme âlepŋe areâk mem manmâ âgâwei. Hain manmâ biwi konok akmâ tân agum den pat âlepŋe makmâ hâk hilâlâm olowâk hanâk manmâ âgâwei. Akto gasalupyeŋande mem ge katyekberâmbiâ âmâ hanâk hamep bâlâk âi mem manmâ âgâwai. \v 28 Tân agu agu akbiâ gasalupyeŋande hamep meyeŋgimbiâ kârikŋeyeŋe bo yeugewiâp. Hain akto Anutuŋe yâk hepunyekbiap dâ ye meyekbiapgât keiŋe mem miawaktâp. \v 29 Aregât lâuwâŋe makbe. Anutuŋe ye biwiyeŋe Kristogâlân kali areâk bo nâŋgâ yeŋgimap. Amâ Anutuŋe ye biwiyeŋe yâkgâlân kali akto yâkgât akmâ hâk hilâlâm kakŋân manŋetgât hârok Anutuŋe nâŋgâ yeŋgimap. \v 30 Nâŋgâ yeŋgimbo ye hainâk akmâ nâŋe hâk hilâlâm kakŋân âi meân are egi. Dâ hinŋe mandere aregât pat nâŋgâi are amâ manman âi areâk yeŋe hainâk mandâi. Anutuŋe ye hain akbaigât magep gârâmâ gasalupyeŋe yeŋgât hamep bo akbei. \c 2 \s1 Yesuŋe ulikŋân aknengiepgât nenâkâ areâk akbaen. \p \v 1 Galalupne, Kristoŋe tân yeŋgumbo biwiyeŋe sândugemap aregât akto Kristoŋe okot akyeŋgimbo heroŋe akmai aregât akto Anutugât Heakŋande tân yeŋgumbo okot âlep agaŋgim han kalemŋe miawakyeŋgimap \v 2 aregât nâŋgâ nâŋgâ konok katbei. Akto hanyeŋande konok tânaguwei. Akto gala konok manbei. Hain akbiâ âmâ okot âlep nâŋgâm heroŋe humo nâŋgâwian. \v 3 Akto areâk bo. Yeŋaet nâŋgâ aŋgimbiâ bo agatbiâp. Bo. Hin akbei. Yeŋaet nâŋgâ aŋgimbiâ gembo âmâ galalupyeŋe yeŋgât nâŋgâ yeŋgimbiâ âgâwiap. \v 4 Akto siâŋe ikiŋaelâk siâ siâ akmâ heŋgemgowiap akto aregâlâk bo. Galalupyeŋe yeŋgât nâŋgâm wan me wan bâlim yendo heŋgemgowei. Ye hârok hain akbei. \v 5 Yesu Kristo hânân manmâ gain gain agep? Ye han hainâk nâŋgâwei. \v 6 Yâk âmâ ikiŋaet nâŋgâmbo bo âgâep. Yâk âmâ Anutuŋe manmap dop hainâk manmap. Akto Anutugât dop bo gangerâep. \v 7 Bo. Yâk ikiŋe manmanŋe hepunmâ âmâ Anutu olop dop konok malep are hepunmâ hoŋ luâk hainare akmâ malep. \v 8 Yâkgât gegeŋe akmâ manmâ Anutugât lau lokom âmâ moep. Akto lâwinân momberâm aregât hamep bo akmâ moep. \v 9 Akto Yesuŋe hain agepgât Anutuŋe mem agatmâ kotŋe humo kondo are nâŋgâenŋe humo akmâ kot patnenŋe ewangiâp. \v 10 Akto Anutuŋe hânân manden me himbimân mandâi me hân amukŋân mandâi nen hârok Yesugât kotŋe mem agatbaengât kotŋe konlep. Aregât nen hârok Yesugât kotŋe mem agatmâ pâwut ligiaŋbaen. \v 11 Akto nen hârok Yesu Kristo âmâ Humonenŋe Anutuŋe huŋgun aŋdo giep dâenŋe Ewenenŋe Anutugât kotŋe âgâwiap. \s1 Heŋgem agum mannegât kârikŋe akniâm. \p \v 12 Galalupne, Ye âkâ nâ ulikŋân ye olop malângât laune lokomini. Dâ hinŋe ye olop mandereânâk bo. Akŋângen mandere patne nâŋgâm laune hârok lokowei. Aregât akmâ heŋgemgo yeŋaet bunŋe peneyeŋgiâkgât hanokoagâk akmâ kaut orewei. \v 13 Imâ yeŋgât dop bo. Anutuŋe yekto âlepŋe âgâkgât ukenŋaet akmâ tân yeŋgumap arekŋe yeŋe laune lokoŋetdâm kârikŋe yeŋgimbo biwiyeŋe owâiŋe akmap. \p \v 14 Akto ye dosa me konam bâlâk manbiâ Anutuŋe yekto huraguwiapgât siâ siâ akberâm den kakŋân bo hogoaŋgim hâkâŋ akbei. \v 15 Hain akmâ âmâ dosa bâlâk akto han kau manbiâ Anutuŋe nanne baratne yektere huraguâp dâm yeŋgondo luâk âmbâle bâleŋe gulip manbiâ bâlimap yâk yeŋgât hândâk hutŋân diâ hinare akmâ pagaleyekmai. \v 16 Pagalem kinmâ manmangât den are paŋâk mem manbei. Hain akmâ makbiâ âmâ Kristoŋe lâuwâŋe miawakmâ âmâ nâŋe tân yeŋguman aregât nekto huraguwiap. Hain akto nâ heroŋe akbian. Akto hinŋe hâk hilâlâm nâŋgâm âmâ âi bo mem hâumgoân amâ Kristoŋe ekto huraguwiapgât heroŋe aktân. \v 17 Akto yeŋe Anutugât sumbe katberâm nâŋgaŋmâ ulilaŋmai aregât ye tân yeŋguwiapgât Anutuŋe makto mombian amâ Anutugât sumbe akbian. Are amâ hanâk aregât heroŋe akmâ ye olop okot âlep nâŋgâm han biwi konok akbaen. \v 18 Akto yeŋe hainâk heroŋe akniŋbai âmâ nen hainâk heroŋe nâŋgâ aŋgiwaen. \s1 Timoteogât den. \p \v 19 Galalupne, den siâ amâ hin makbe. Humo Yesuŋe nâŋgâm âlepŋe dâmbo âmâ galane siâ Timoteo are huŋgun aŋdere yeŋgâlân togowiap. Togom yeŋgât pat ekmâ nâŋgâm purik katmâ nâŋgâlân togo makniŋdo nâŋgâm biwine âlepŋe akbiap. Aregât dowâk huŋgun aŋbian. \v 20 Akto Timoteogât hin makbe. Luâk siâŋe yeŋgât nâŋgâm han kau olowâk tân yeŋgumap dop hinare siâ bo tatniŋdâp. \v 21 Amâ luâk bikŋande yeŋaelâk nâŋgâm âmâ Yesu Kristogât ukenŋe bo nâŋgâmai. \v 22 Akto Timoteogât keiŋe nâŋgâmai are. Nanŋande eweŋe tângomap dop hainâk Timoteoŋe nâ den pat âlepŋaet âi tân nugumap. \v 23 Yâk âlepŋe akmap gârâmâ aregât gain gain miawakniŋbiap âmâ are nâŋgâm heŋgemgowianân âmâ huŋgun aŋdere togowiap. \v 24 Akto areâk bo. Humoŋe nâŋgâ niŋdo nunak gai yeŋgâlân dowâk togowian. Hain nâŋgân. \s1 Epapodito kundat agepgât den. \p \v 25 Akto den siâ hin. Yeŋe yeŋgâlân gâtŋe Epapodito are huŋgun aŋbiâ togo tân nuguep aregât makbe. Aregât hanâk bât tângone akto tembe loko galane yâk dowâk huŋgun aŋdere yeŋgâlân purik katmâ togowiapgât nâŋgâre ârândâŋ aktâp. \v 26 Yâkŋe nâ umatŋân mandere tân nuguep yâkŋe yekbian dâm nâŋgâmbo humo agep. Gârâmâ kundat akto aregât nâŋgâmbiâ umatŋe akto aregât Epapodito yâk okot bâle akmâ umalaŋdâp. \v 27 Amâ kundat momoŋe kondo momberâm agep. Hain akto Anutuŋe okot âlep akmâ tângom heŋgemgoep. Akto yâk konok bo. Epapodito mondo nâŋgâ yâkŋe âmâ kambiamne dondâ bâliwop dâm aregât heŋgemgoep. \v 28 Akto hanâk yeŋe ekmâ biwiyeŋe âlepŋe agâkgât akto nâ nâŋgâm hanokoakmâ manbomgât yâk bo gangerâm hinŋeâk huŋgun aŋdere yeŋgâlân togowiap. \v 29 Togombo aregât okot âlep nâŋgâ aŋmâ Humogât akmâ gala agaŋbei. Akto yeŋe luâk hainare tângom nâŋgaŋbiâ humo akbiâp. \v 30 Amâ hingât. Yâkŋe yeŋgât lau lokom âmâ ye tân nuguyigât dâp bo tatyeŋgiepgât akmâ tân nugum Kristogât âi hâk hilâlâm olowâk mem âmâ momberâm agep. \c 3 \s1 Propete hiaŋgi luâkŋe Pilipi yeŋgâlân ariyi. \p \v 1 Galalupne, Bâin. Den siâ makbe. Humogât akmâ okot âlep olop heroŋe maroŋe manbei. Ulikŋân kulemgoân are lâuwâŋe kulemgom nâŋgâre amâ bo umatŋe aktâp. Dâ lâuwâŋe kulemgoân irekŋe âmâ ye kârikŋe ketuguyektâp. \p \v 2 Amâ hin, hiaŋgi luâkŋe yeŋgâlân togoâi. Yâk âmâ hâkyeŋe gâi gâigât ukenŋe nâŋgâmai. Akto agak meme bâleŋe akmai. Luâk hainare âmâ heyeŋgimai. Akto pugaiyaŋe bau me wan me wan kawutyekmai amâ luâk arekŋe dop hainare akmâ kâwutyekberâm togomai. Aregât yeŋaet damun agaŋgim manbei. \v 3 Dâ nen âmâ Anutugât kâmot. Nen Anutugât Heakŋande tân nengumbo âmâ Anutugât kotŋe mem agatenŋe huraguwiâp. Akto Yesu Kristoŋe heŋgem nenguep aregât nâŋgâm heroŋe akmâ manbaen. Akto hâkgât wan me wan aregâlâk biwinenŋe bo katmâ âmâ arekŋe tân nenguâkgât ukenŋe bo nâŋgâwaen. \v 4 Akto hâkgât wan me wanŋe tân nengumbo huragumap dâine nâ hâkgât siâ siâ dondâ tatniŋmap aregât nâŋgâre humo akbop. Dâ hiaŋgi luâk hâk gâi gâigât ukenŋe nâŋgâmai are amâ hâkgât siâ siâ tatyeŋgimap are nâŋgât hâkgât hârok arekŋe ewangiyekbop. \v 5 Aregât nâŋgât hâkgât amâ hin maktere nâŋgâŋet. Nâ Israe gâtŋe, Bensamiŋ yâkgât kâmolân gâtŋe miawakmâ yendere hilâm 8 akto hâknân kulem gâinegi. Hebraio nengât agak meme nâŋgâre âgâminep. Akto den kârikŋaet meme akmâ parisaio malân. \v 6 Kârikŋenaet akmâ Yesugât kâmot yeŋgât gasa agân. Akto den kârikŋe are lokore siâŋe nekto huraguminep. \s1 Pauloŋe Kembugât akmâ kotŋe siâ siâ hârok hamiaŋep. \p \v 7 Akto yu kulemgoân iregât âmâ ulikŋân nâŋgâre humo agep. Dâ hinŋe âmâ ektere yânŋe aktâp. Hinŋe amâ Kristogât akmâ nâŋgâre wan me wan are hârok âmâ yânŋe akmap. Akto aregât ukenŋe bonâŋgân. \v 8 Nâ Humone Yesu Kristo yâkgât keiŋe ekmâ nâŋgâre humo akmap. Aregât hângât siâ siâgât nâŋgâre humo akminep are hinŋe nâŋgâre yânŋe aktâp. Akto nâ Kristogât akberâm yâkgât pat akmâ siâ siâ hârok ekmâ gagap dâm hepunmâ meteân. \v 9 Akto nâ Moseŋe kulemgoep are lokom dosa bâlâk manbiandân amâ hinŋe hepulân. Akto nâ Kristogâlân dewatim nâŋgâ aŋdere aregât Anutuŋe nekto ârândâŋ akbiap aregât ukenŋe nâŋgân. Akto nâŋgâ nâŋgâne are Anutuŋe ekto ârândâŋ akbiapgât dop bo tatniŋdâp aregât nâŋgâ nâŋgânaet nâŋgâre giep. \v 10 Gârâmâ hingât nâŋgâre humo aktâp. Momoŋânba agatbiangât nâ Kristo biwinande nâŋgâ aŋdere Kristo momoŋânba agalep arekŋe wâtŋe niŋdo yâk hâk hilâlâm nâŋgâm moep \v 11 are dop hainâk akmâ nâŋgâm yâkgâlân dewatim momoŋânba agatbiangât nâŋgâm bo mesokbian are nâŋgâre humo akbiap. \s1 Pauloŋe kârikŋe akmâ horalân pirâm ariep. \p \v 12 Galama, yu kulemgoân imâ emelâk hârok mendere huraguâp dâm aregât bo maktân. Bo. Yesu Kristoŋe menegepgât agak meme âlepŋe mem miawak niŋâkdâm âi kârikŋe mem manmâ gan. \v 13 Akto agak meme âlepŋe are miawakniŋbiap are pâŋân boâk meaktân. Aregât hin konok akman. Nâ nunaet nâŋgâre hain bo aktâp. Dâ siâ me siâ hepulân are hamiaŋman. Akto wan me wan meân are ektere yânŋe aktâp. Dâ agak memene âlepŋe huragumap are hârokgât ukenŋe nâŋgâm are miawakniŋâk dâm âi humo meman. \v 14 Akto Anutuŋe Yesu Kristogât akmâ himbimgât pat oloŋ nekmâ hâuŋe âlepŋe katniŋep are mem miawakberâm dewunnande tâŋâk ekmâ âi humo mem pirâm kaut oreman. \p \v 15 Nâ hain akman aregât kaulem humo agion nen hârokŋe aregâlâk kârigem nâŋgâm maniâm. Dâ siâ me siâ siâgât nâŋgâmbiâ dâpŋe siâ akbiawân âmâ âlepŋe Anutuŋe hanyeŋe mem pagalembo âlepŋe nâŋgâm kotgâwai. \v 16 Akto nen hârok hin aktenŋe huragumap. Nen keiŋân agak meme âlepŋe are hârok emelâk mendenŋe ârândâŋ agep are hârok miawagâkgât agak meme âlepŋe hainâk mem metewaen. \p \v 17 Galalupne, ulikŋân akyeŋgire nekmâ hainâk watnekbei. Akto luâk bikŋande nen manmaen dop hainâk manmâ akyeŋgimai are ekmâ nâŋgâm heŋgemgowei. \v 18 Dâ luâk bikŋande Kristo lâwinân moep aregât den mem ge katberâm akmai are hain bo akbei. Yâk yeŋgât keiyeŋe emelâk makyeŋgim mandân. Imâ indem kambiamne bâliâpgât lâuwâŋe makyeŋgiwe. Yâk âmâ Yesu lâwinân moep aregât den pat âlepŋe gasa agaŋmai. \v 19 Akto luâk âmbâle hainare âmâ hâmbâi hâuŋe bâleŋe umatŋe miawakyeŋgimbo itiŋ gulam akbai. Dâ hinŋe âmâ sotgât akmâ aregâlâk nâŋgâmbiâ humo akmap. Akto siâ me siâ aŋunŋe olowâk aregâlâk nâŋgâm heroŋe maroŋe manmai. Akto hângât kotŋe siâ siâ han nâŋgâ nâŋgâ yeŋande lâwindâk mem metemai. \v 20 Dâ nen âmâ hain bo akbaen. Nengât kepia bunŋe amâ himbimân tatâp. Ainba Humonenŋe Yesu Kristoŋe heŋgem nenguwiap Humo arekŋe lâuwâŋe gewiap yâkgât lâmgom manmaen. \v 21 Hain mandenŋe miawakmâ luâk siâ me siâ hârok mem ge katyekmâ ikiŋe amukŋân hâwuruyekbiapgât kârikŋe yeaŋdâp. Kârikŋe arekŋe hâknenŋe mem manmaen ire mem purik kato ikiŋe hâkŋe hainare pagaleŋe olowâk miawakbaen. \c 4 \s1 Pauloŋe galalupŋe biwi konok kinmâ heroŋe akŋetgât magep. \p \v 1 Galalupne, biwinande yeŋgât dondâ nâŋgâmâk aktâp. Ye âmâ nâŋgât egâliaŋlupne aregât wan kulemgoân are watmâ âmâ benŋe Kembu olop manmâ kârigem heŋgemgowai. \p \v 2 Akto yeŋgâlân gâtŋe âmbâi lâuwâ kotyetŋe Euodia akto Sintike yet kuk akmandat are yetgât hin makyetkire nâŋgâet. Humogât akmâ biwi konok akmâ manbiandat. \v 3 Akto yeŋgât damun siâ tânnugumat gâ hin makgiŋdere nâŋgâ. Gâŋe âmbâi lâuwâ yetkondân are tân yetkumenâ biwi konok akmâ âlepŋe manbiandat. Akto areâk bo. Luâk siâ kotŋe Kelemento akto gala bikŋe yâkŋe pat âlepŋaet âi aregât tân nuguyi are yeŋgât kotyeŋe amâ manman kârikŋaet kulem esenŋân kulemgoep aregât tân nenguyiat aregât tânyetkuwen. \p \v 4 Galalupne, ye hârok yeŋgât hin makbe. Ye Humogât akmâ biwi kambiamyeŋe heroŋe akmâ manbei. Aregât lâuwâŋe makbe. Humonenŋande wan me wan akmap aregât nâŋgâm âmâ biwi kambiamyeŋe heroŋe manbei. \v 5 Akto Humonenŋe ewumâk aknengiâpgât luâk hârok yeukŋe lumbe akyeŋgimbiâ nâŋgâwai. \v 6 Akto wan me wangât nâŋgâm âmâ horat gorat me hanokoak bo akbei. Bo. Hin akbei. Hokboâk hokboâk hingât me haingât akmâ Anutu mepaimŋe mem ulilaŋmâ makmâ manbei. \v 7 Hain akbiâ aregât Anutuŋe memeŋe akyeŋgimbo biwiyeŋe sândugewiap are luâk nen ewanginenekmapŋe han nâŋgâ nâŋgâyeŋe Kristo Yesugâlân mendugum kondangombo yem kârigewiâp. \p \v 8 Akto galama den bâiŋe ire makbe. Wan me wan bunŋe me wan me wan siâ âlepŋe agakŋe olop are nâŋgâmbiâ humo akto aregâlâk nâŋgâm manbei. Akto wan me wan siâ luâk âmbâleŋe nâŋgâmbiâ âlepŋe akmap me Anutuŋe ekto ârândâŋ akmap me wan me wan bâleŋe bo aregâlâk nâŋgâm manbei. Akto wan me wan ekmâ Anutu mepai aŋmâ heroŋe akmai are hârok nâŋgâm manbei. \v 9 Akto nâ wan me wan akmâ meân a hainâk akmâ manbei. Akto siâ siâ makmâ ligim yeŋgire nâŋgâyi a hainâk akmâ manbei âmâ Anutu lumbe amboŋande ye olop mando biwiyeŋe sândugewiâp. \s1 Pilipi gâtŋande Paulo tângombiâ Pauloŋe Anutu mepaimŋe miep. \p \v 10 Galalupne, ulikŋân wan me wan akniŋberâm dâpgât kulâgâtmâ hâumgoyi. Hâumgombiâ umatŋe miawagep. Dâ hinŋe dâp miawak yeŋgimbo kambiam owâiŋân tân nugum puli katbiâ togoep. Togombo okot âlep humo nâŋgân. \v 11 Akto puligât me siâ siâgât umburuk akmâ bo kulâgâtmâ manman, akto niŋŋetgât bo makyeŋgiân. Akto siâ siâgât bo egâliaŋman. Nâ wan me wan siâ tatniŋdâp me umburuk mandân aregât kambiamne bo bâlimap. \v 12 Nâ mesak gosak umburuk mandân me wan me wan undup yeniŋdâp amâ âlepŋe mandân. Nem tepne pikto manman me mop manman aregât keiŋe hârok nâŋgâm meteân aregât hin me hain siâ me siâ miawakniŋdo âmâ âlepŋe manman. \v 13 Aregât keiŋe hin. Kârikŋe niŋmapŋe yâkŋe tân nugumbo âmâ wan me wan hârok akmâ meteman. \p \v 14 Dâ yeŋe âmâ kambiam bâliân mandere tân nugum heŋgem nuguyi aregât nâŋgâre huraguâp. \v 15 Akto ye emelâk nâŋgâi. Nâ den pat âlepŋe mem yeŋgât hân humo kotŋe Makedonia ain togoân. Ain pup pup togom âmâ makyeŋgire nâŋgâm metembiâ âmâ hepunyegân. Hepunmâ hân siângen ain mandere Yesugât kâmot siâ siâ bo tân nuguyi. Pilipi gâtŋe yeŋe konok amâ tân nuguyi. \v 16 Akto ye hepun yekmâ Tesalonike kepian mandere hâkgât siâ siâŋe tân nuguâkgât katbiâ togoep. \v 17 Akto nâ ito me puligât bo egâliaŋân. Bo. Yeŋe tân nugumbiâ aregât Anutuŋe hâuŋe âlepŋe akyeŋgimbo manman âlepŋân manŋetgât nâŋgâman. \v 18 Akto wan me wangât ulikŋân undâgâtmâ mandere Epapoditoŋe yeŋgâlânba mem togo niŋdo âlepŋe mandân. Akto yeŋe nâ wan me wan niŋi aregât nâŋgâre benŋe Anutuŋe âkâ nâŋgâmbo sumbe âlepŋe higenŋe olowâk heroŋe akmâ âgâmbo nâŋgâmap dop hainâk aktâp. \v 19 Akto yeŋe tân nuguyi aregât hin nâŋgân. Anutu damunne akmap yâkŋe Yesu Kristogât nâŋgâm akyeŋgiwiap. Akto wan me wan akyeŋgiwiap amâ yânŋe bo. Pagaleŋânba Yesu Kristogât akmâ wan me wangât yeŋe umburukŋe akbai are ârândâŋ akyeŋgiwiap. \v 20 Akto Anutu Ewenenŋe yâkgâlâk âmâ kotŋe mem agatmâ heroŋe maroŋe akmâ âgâwaen. A bundâk. \s1 Den bâiŋe. \p \v 21 Galalupne, nâŋgât den bo aktâpgât nâŋe Yesu Kristogât kâmot yeŋgâlân manmai are yeŋgât nâŋgân are makyeŋgiwei. Akto galalupne Yesugât kâmot nâ olop mandâi yâkŋe hainâk yeŋgât nâŋgâ yeŋgiâi. \v 22 Akto in âmâ Roma luâk Sisa yâkgât hoŋ bawalupŋe yeŋgâlân gâtŋe bikŋe biwiyeŋe Yesugâlân kali yâkŋe gai nâŋgâyeŋgiâi. \p \v 23 Akto Humonenŋe Yesu Kristoŋe damunyeŋe akto biwiyeŋe sândugeâkgât ulilaŋdân.