\id 2CO - Timbe NT [tim] -Papua New Guinea 1987 (DBL 2014) 
\h 2 Korinti 
\toc1 2 Korinti 
\toc2 2 Korinti 
\toc3 2 Kor 
\mt1 2 Korinti  
\c 1  
\s1 Paulo Yesugât hoŋ manminep.  
\p
\v 1 O galalupne, nâ Paulo akto galanenŋe Timoteo kulem esenŋe ire Anutugât luâk âmbâle Korinti kepian mandâi yeŋgât kulemgoet. Ye kulem esenŋe ire oyaŋmâ metem âmâ Anutugât luâk âmbâle Akaia hânân mandâi are yeŋgimbiâ oyaŋbai. Akto nâmâ Yesu Kristogât hoŋ bawa aregât aposologât âi Anutuŋe makmâ katnegep.  
\v 2 Ewenenŋe Anutu akto Humonenŋe Yesu Kristo yâkŋe biwiyeŋe yâkgâlân kali are biwiyeŋe sândugeâkgât wâtŋe akyeŋgim damunyeŋe agetgât ulilaŋdân.  
\v 3 Nen Anutu Humonenŋe Yesu Kristogât Eweŋe yâkgât kotŋe mem agatbaen. Yâkŋe damunnenŋe akto biwinenŋe sândugemap. Akto okot nâŋgâ nengimap. Akto biwinenŋe mem sândukŋe ketugumap.  
\v 4 Hain akmâ hâk hilâlâm keiŋe keiŋe mem limbâpnengumap. Akto Anutuŋe mem limbâpnengumapgât limbâp arekŋe nen hain agâk gala bikŋe hâk hilâlâm keiŋe keiŋe kâlegen manbiâ âlepŋe mem limbâpyeŋguwaen.  
\v 5 Akto Kristo nengât hâk hilâlâm nâŋgâep hainâk yâkgât âi memaen aregât hâk hilâlâm dondâ nâŋgâmaen. Hain akmâ âmâ benŋe Kristogât akmâ wâtŋe miawaknengimbo biwinenŋe sândugembo umatŋe are lokomaen.  
\v 6 Galama, nengâlân umatŋe miawakmap arekŋe âmâ ye biwi sânduk miawagâkgât miawaknengimap. Dâ biwi sânduk miawaknengimap are gai yeŋgât akmâ miawaknengimap. Aregât biwi sânduk nengâlân miawagep arekŋe yeŋgâlân hâtikom tânyeŋgumbo benŋe umatŋe nengâlân miawakmap a hainâgâk yeŋgâlân miawakto amâ hâk hilâlâmŋe biwi sânduk nâŋgâŋetgât miawaknengimap akto ye gai miawakyeŋgimap.  
\v 7 Aregât nen yeŋgât hanoko bo akmâ hin nâŋgâmaen. Hâk hilâlâmgât umatŋân nen manmaen ye gai manmai aregât Anutuŋe biwinenŋe mem yeugenengimbo biwinenŋe sândugemap ye gai yeugeyeŋgimbo biwiyeŋe sândugemap a nâŋgâm kârigemaen.   
\s1 Kembuŋe Pauloma umatŋânba mem oloŋyegep.  
\p
\v 8 O galalupne, nen Asia hânân hâk hilâlâm kakŋân manmâ gayion aregât pâpkowâigât makyeŋgire nâŋgâŋet. Nen Asia hânân mandenŋe umatŋe dondâŋande mem ge kat nenegep. Akto arekŋe nengât kârikŋe are ewangimbo wâtnenŋe gembo nen âmâ mombaen me gain o dâm nâŋgâyion.  
\v 9 Akto ire emelâk momogât pat akten dâm hannenŋaet kârikŋe are hulaŋep. Are âmâ yân bo miawaknengiep. Nen nenŋaet kârikŋe nâŋgâenŋe gembo Anutu momoŋe mem golâ katyekmap yâk konok nâŋgaŋmâ tânnenguwen dâm ulilaŋnegât are miawaknengiep.  
\v 10 Umatŋe bâleŋe miawak nengimbo momberâm aktenŋe ainâk tân nengumbo bo agep. Aregât hâmbâi gai umatŋe siâ miawakto tân nengumbo bo akbiap aregât keiŋe nâŋgâenŋe biwinenŋe sândugewiâp.  
\v 11 Akto yekâ hainâk nengât Anutu ulilaŋbei. Hain akbiâ âmâ Anutuŋe den nenŋe dondâ are nâŋgâm wâtŋe aknengimbo aregât ulit dondâgât den pat sambelembo Yesugât kâmot hânŋe hânŋe manmai arekŋe den are nâŋgâm Anutu mepaiŋe mem agatbai. Are bunŋe agâkgât Anutu nengât ulilaŋbei.   
\s1 Pauloŋe Korinti gâtŋe bo heyeŋgiep.  
\p
\v 12 O galalupne, nen wangât nâŋgâm heroŋe akmaen? Hin. Nenŋe luâk âmbâle hânŋe hânŋe manmai akto Korinti yeŋgât dewunyeŋân agak meme âlepŋeâk mem manmaen aregât heroŋe akmaen. Dâ areâk bo. Anutuŋe okot nâŋgâ nengiepgât hâkgât nâŋgâ nâŋgâ are bo nâŋgâm âmâ agak meme âlepŋe akmâ Anutuŋe damun nenŋe akmap aregât biwinenŋân ârândâŋâk mem manmâ okot âlep akmâ tân yeŋgumaen. Aregât nâŋgâm heroŋe dondâ akmaen.  
\v 13 Akto den yeŋgât kulemgoyion keiŋe amâ bo heambukmâ tatâp aregât hin nâŋgâre humo aktâp.  
\v 14 Nengât keinenŋe bikŋeâk nâŋgâi gârâmâ Humonenŋe Yesu are lâuwâŋe purikato nen manman âlepŋân manbaengât heroŋe akmâ manbeigât nâŋgâm heŋgemgowei. Akto nenâkâ hainâk ye heroŋe akmâ manbaigât nâŋgâm heroŋe akten.   
\p
\v 15 Akto yeŋe Anutugâlân biwiyeŋe kali akto siân biwiyeŋe hainâk kinbiapgât are nâŋgâm aregât yekberâm agân.  
\v 16 Akto ulikŋân Makedonia hânân ariwerâm ain hin nâŋgân. Nâ Makedonia dâwân ariwerâm getek kepia Korinti ain âgâm Yesugât kâmot yekbian. Yekmâ arewa Makedonia hânân ariwian. Nâ ain âgâm Yesugâlân gâtŋe yekmâ ainba purik katbian âmâ hainâk ulikŋân nekmâ heroŋe agi hainâk nekmâ heroŋe akbaigât nâŋgâm yektere Yudaia hângât dâp ain katnekbai hain nâŋgân.  
\v 17 Akto hain nâŋgâm benŋe wangât bo togom yegân? Ye aregât hin dâyi, “Paulo amâ ikiŋaet nâŋgâ nâŋgâŋe watmap. Akto den han lâuwân makmap.” hain dâyi. Amâ hiaŋgiyi.  
\v 18 Dâ aregât keiŋe makyeŋgire nâŋgâŋet. Anutuŋe han lâuwâ bo akmap yâk den bunŋe makmap. Aregât nen gai yeŋgât han lâuwâ bo akmâ den bunŋe makmaen aregât wan me wangât makmâ âmâ hainâk memaen.  
\v 19 Dâ areâk bo. Yesu Kristo Anutugât nanŋe yâkgât den ulikŋân nâ akto Sila akto Timoteo nenŋe makyeŋgiyion. Hin me hain mon? dâm bo makyeŋgimaen. Bo. Kristogât akmâ bundâk dâmaen.  
\v 20 Akto hainâk Anutuŋe wan me wan nengât kârikŋe ketugu nengiwiapgât dâm heroŋe are wan me wan Yesuŋe miepgât miawak nengiwiap. Aregât nen Yesugât kâmolân gâtŋe Anutuŋe magep are kârikŋe agep aregât kotŋe mem agatmaen.  
\v 21 Galalupne, Anutu konokŋe ikiŋe âi nengiep ye akto nen hârok Kristogât akmâ nen Anutuŋe menenekmâ kârikŋe ketugu nenekmap.  
\v 22 Hain akmâ nâŋgât kâmot nâŋgâ niŋŋet dâm ikiŋaet Heakŋe huŋgun aŋdo tirip kat nengimbo nen hin nâŋgâmaen. Anutugât Heak âlepŋe arekŋe kautnenŋân menenekto nâŋgâen aregât wan me wan nengât dâm hâriep are siân bunewâk miawak nengiwiap aregât nâŋgâen.   
\p
\v 23 Galama, nâ wangât bo togom yegân aregât lâuwâŋe makbe. Ulikŋân yekberâm akmâ hin nâŋgân. Nâ hinŋe arim âmâ Korinti gâtŋe yekmâ bâleŋe agi are den kom miwindik yekbiangât umatŋe miawak yeŋgiwiap. Are miawakbopgât hinŋe ain bo ariwiangât nâŋgân. Yu maktân are Anutuŋe nâŋgâm bunŋe dâp.  
\v 24 Gârâmâ nenŋe nâŋgâ nâŋgâyeŋe kom miwindik yekbaen âmâ ainâk hâknenŋe bo mem agatbaen. Dâ yeŋe biwiyeŋe Yesugâlân kali aregât heroŋe akbai dâm aregât mem kârikŋe ketugu yekmaen.   
\c 2  
\s1 Pauloŋe Korinti kepian bo purikalep aregât keiŋe magep.  
\p
\v 1 Akto biwinânâk âmâ hin nâŋgân. Ulikŋân Korinti kepian arim makyeŋgire umatŋe miawakyeŋgiep. Are lâuwâŋe miawakbopgât aregen hinŋe bo ariwian.  
\v 2 Ariwian âmâ galalupne okot âlep niŋmai are kambiamyeŋe bâliwopgât hinŋe bo ariwian. Ye bâlimbiâ âmâ nâ gain akbian? Hain nâŋgâm aregât bo togom yegân.  
\v 3 Gârâmâ siân togowian dâm ain galalupne yeŋe okot âlep akmâ agak meme âlepŋe akmâ tân nugumai dâm kulem esenŋe kulemgom katere togombo emelâk oyaŋi. Kulemgom ain âmâ yeŋe nâŋgât akmâ heroŋe akbaigât nâŋgâm heŋgemgoân.  
\v 4 Akto kulem esenŋe kulemgoân sop ain âmâ hin nâŋgân. Ye biwiyeŋe umatŋe akmâ bâliwopgât akto yeŋgât okot nâŋgâyeŋgiman are nâŋgâŋet dâm yeŋgât akmâ tepne bâlimbo hâk hilâlâm owâiŋe bo nâŋgâ yeŋgim kinmâ dewunne tuŋe gembo indem kinmâ kulemgoân.   
\s1 Galayeŋe yâk yeŋgât dosa hepunbei dâm magep.  
\p
\v 5 Hain kulemgoân gârâmâ dondâ maktere bâliwopgât getek makbe. Yeŋgâlân gâtŋe siâŋe bâleŋe agep aregât nâ biwinân getek umatŋe miawakniŋep. Amâ ye âmâ biwiyeŋe umatŋe agâkgât mâŋgiyeŋgiep.  
\v 6 Ye biwirâ mem miwindikmâ wan me wan agaŋi are nâŋgâre bo aktâp.  
\v 7 Hinŋe yâkgât dosa hepunmâ biwiŋe mem sândukŋe ketuguŋet. Hain akbiâ luâk aregât biwiŋe umatŋe arekŋe mem ge katbop.  
\v 8 Aregât nâŋe goaŋyektere luâk bâleŋe agep are yâkgât okot âlep are akmâ maŋganŋet.  
\v 9 Akto kulem esenŋe ulikŋân kulemgoân amâ ye dop yeŋguân. Ye âlepŋe nâŋgât lau watmai me bo dâm kulemgore oyaŋmâ lokom luâk bâleŋe are heŋgemgoyi.  
\v 10-11 Dâ hinŋe laune lokom luâk aregât dosa hepunaŋbiâ nâkâ hainâk Niambi gulip akŋet dâm mem ge kat nenekto aŋun aŋgiwâengât dosaŋe hepunaŋdân. Niambiŋe Yesugât kâmot gulip akŋet dâmap aregât keiŋe nâŋgâmaen. Aregât yeŋgât akmâ Kristoŋe nâŋgâmbo âlepŋe agâkgât luâk aregât dosaŋe hepundân.   
\s1 Paulo Troa kepian biwi umat miawagaŋep.  
\p
\v 12 Galalupne, nâ hân siân siân ariân aregât keiŋe makyeŋgire nâŋgâŋet. Nâ ulikŋân Troa kepian âgân ain Humonenŋe Kristo arekŋe meme akniŋmâ luâk âmbâle dondâ meme akyeŋgimbo Kristo heŋgem nenguep aregât keiŋe nâŋgâwerâm nâŋgâlân togoyi.  
\v 13 Hain akbiâ makyeŋgiwerâm âmâ galane Tito are bo mem miawaktere biwine umatŋe akto bo makyeŋgim âmâ hepun yekmâ Makedonia hânân ariân.  
\v 14 Yoe, Anutuŋe Kristogât âi luâklupŋe nen buŋam kom mem miap pannenekmap. Hain aknengimbo pat âlep denŋaet higenŋe âlepŋe mem sambelienŋe liwalakmâ hân ârândâŋ arimap. Aregât mepai humo agaŋbaen.  
\v 15 Nen Kristogât higen suk suk akmaen aregât luâk Anutuŋe heŋgemgo yekbiap are makyeŋgienŋe manman âlepŋe miawakyeŋgimap. Dâ luâk bikŋe makyeŋgienŋe hilip agu agugât miawakyeŋgimap.  
\v 16 Hilip agu agugât ambolupŋe higennenŋande oloŋyekmâ momo higenŋe akmâ yeŋgimbo momai. Dâ manman âlepŋe aregât ambolupŋe oloŋyekmâ manman higenŋe akmâ ewum goaŋyekto manmai. Âi are amâ niŋande mendo ârândâŋ akbop?  
\v 17 Luâk dondâ arim hanâk hanâk puligât ulityeŋgim Anutugât den arim makyeŋgimai nen dop hainâk bo akmaen. Nen âmâ biwinenŋe irakŋe akto Kristo olop biwinenŋe konok akto Anutugât dewunŋân kinmâ Anutugât den âlepŋe are makyeŋgimaen. Aregât kârikŋe Anutuŋe nengimap aregât Anutugât mepaiŋe mem nâŋgâmaen.   
\c 3  
\s1 Anutugât hoŋ bawa yâk yeŋgât den pat.  
\p
\v 1 Akto ya kulemgoân are âmâ nâŋgât nâŋgâ nengimbiâ humo agâkgât kulemgoân mon? Bo. Hinŋe luâk bikŋande âiyeŋe keiŋe ekmâ nâŋgâŋetgât kulem esenŋe kulemgoyi are mem hekat yeŋgiyi are nen âmâ hain bo akmaen. Nen âmâ kulem esenŋe siâŋe me yeŋe kulemgoyi are bo mem manmaen. Nengât âi siânbaŋe ekmâ nâŋgâŋetgât amâ ye agak meme âlepŋe memai are yeŋgât ekmâ nâŋgâmai.  
\v 2-3 Akto kulem esenŋe aregât keiŋe den dopŋe siâ makbe. Luâk den keiŋe hekat nengimai arekŋe âi nenŋe âlepŋe are oyaŋmâ nâŋgâŋet dâm humomolupyeŋande kulem esenŋe kulemgom yeŋgimbiâ are mem arim makyeŋgimai. Akto ye kulem esenŋe are oyaŋmai akto kulem esenŋân gâwu kulemgomai amâ yân. Akto nen hain bo akmaen. Nengât kulem esenŋe amâ yeŋe dop akmai are akto gâwu bo akto kulem esenŋe bo. Nen gâwu mem kulemgomaen dop hainâk Kristogât den makyeŋgimaen akto kulem esenŋe kulemgomaen dop hainâk den makyeŋgienŋe biwiyeŋân miawakmap. Akto Anutu manman kârikŋe amboŋe arekŋe ikiŋe Heak âlepŋe huŋgun aŋdo han biwiyeŋe mendo agak meme siâ akmai aregât den pat luâk âmbâle dondâ yekmâ nengât âi keiŋe nâŋgâmai. Akto ulikŋân Mose âmâ den kârikŋe kâlân kulemgoep amâ nen hain bo akmaen. Biwiyeŋân den nenŋande gembo agak memeyeŋe âlepŋe miawagep are amâ nengât kulem esenŋe hinare.   
\p
\v 4 Akto nen nâŋgâ aŋgienŋe humo aktâp amâ Kristogât akmâ Anutuŋe nenekto âlepŋe akmap.  
\v 5 Amâ nenŋe nengât keinenŋe maktenŋe bunŋe miawakbiapgât kârikŋe bo tatnengimap. Dâ siâ me siâ mendenŋe âlepŋe akbiap amâ Anutuŋe meme wâtnenŋe nengimap hârok.  
\v 6 Akto nengât âi amâ den areâk bo. Anutugât Heak âlepŋande memeŋe aknengimbo den pat âlepŋe makyeŋgienŋe manman âlepŋe miawak yeŋgimap. Dâ den kârikŋe bunŋe mem arekŋe manman kârikŋe bo miawak yeŋgimap. Dâ den kârikŋe nâŋgâmbiâ Anutugât Heak âlepŋande meme akyeŋgimbo ain manman âlepŋân manmai.   
\p
\v 7 Akto den kârikŋe aregât keiŋe makyeŋgire nâŋgâŋet. Ulikŋân Anutuŋe den kârikŋe kâlân kulemgoep amâ momogât pat. Hain akto Moseŋe ekto kulemgom metembo kât are lokom gem Israe luâk âmbâle mem oloŋ yegep. Hain akto Anutuŋe den kulemgombo egep aregât enem dewunŋe pagaleŋe akto Israe luâk âmbâleŋe Mosegât enem dewunŋe ekbiâ dewunyeŋe hilâlâm yeŋgimbo bo egi. Gârâmâ pagaleŋe are sopŋe sopŋe tatbiapgât dop bo.  
\v 8 Aregât Anutugât Heak âlepŋe arekŋe wan me wan nengât miawaknengiwiap aregât pagaleŋe kârikŋe âmâ humo dondâ yem âmâ bo boakbiap arekŋe âmâ den kârikŋe ewangimap.  
\v 9 Are lâuwâŋe makbe. Den kârikŋe miawagep ainâk lokowaengât dop bo tatnengiâp. Aregât Anutuŋe den âiân katnenekbiapgât dâp miawagep. Dâ hinŋe Yesuŋe bâleŋe agion aregât dosanenŋe mendo Anutuŋe ye dosa luâk bo dâm nengonlep aregât pagaleŋande den kârikŋaet pagaleŋe ewangimap.  
\v 10 Aregât ulikŋân den kârikŋe amâ pagaleŋe kârikŋe kilep amâ Yesuŋe miawakto den kârikŋe aregât pagaleŋe bo agep.  
\v 11 Akto areâk bo. Moseŋe den kârikŋe pagaleŋe yogan tatminep aregât kârikŋe bo agep. Dâ Yesuŋe nengât wan me wan miep amâ yoganŋe bo. Are pagaleŋe bunŋe akmâ yem âgâwiap aregât kârikŋe humo akmâ tatmâ âgâwiap.   
\s1 Anutuŋe pagaleŋe nengimap.  
\p
\v 12 Yu kulemgoân are nâŋgâm biwinenŋe heroŋe humo akmaen. Hain akmâ Anutuŋe denân bo katnenekbiapgât den pat âlepŋe kepiaŋe kepiaŋe hârok hamep bo akmâ makyeŋgimaen.  
\v 13 Dâ ulikŋân Mose ikiŋe enem dewunŋe pagaleŋe bo akberâm agep are Israe luâk âmbâleŋe ekbâirâm ikiŋe enem dewunŋe tigiep. Aregât dop nen hainâk bo akmaen.  
\v 14 Akto areâk bo. Ulikŋân Yuda nengât hakulupnenŋe Moseŋe makyeŋgimbo Israe luâk âmbâle ainâk biwiyeŋe kârikŋe akmâ katipŋe katipyeŋguepgât den are bo nâŋgâm heŋgemgoyi. Israe luâk âmbâle ulikŋân hainâk akmâ gam gam yu miawaktâi ire amâ hainâk Mosegât den oyaŋmâ katipŋe hainare katipyeŋguepgât bo nâŋgâmai. Aregât katip are yân bo hulaŋ akbiap. Kristo konokŋe mem hulaŋbiap.  
\v 15 Israe luâk âmbâle Mosegât den keiŋânbak oyaŋmâ bo nâŋgâm âmâ tatmâ gambiâ gambiâ yu miawaktâi yâk yeŋgât hanyeŋe katipŋe olowâk akmaigât den bo nâŋgâmai.  
\v 16 Hanyeŋe purikatmâ kembu mete katbiâ arekŋe katip are hulaŋyeŋgiwiap.  
\v 17 Akto Humonenŋe ikiŋe Heak Amboŋe kautnenŋân mendo owâiŋân mendenŋe wan me wan âlepŋe miawaknengimap.  
\v 18 Akto areâk bo. Nen âmâ dewunnenŋân katip bâlâk akmâ Humonenŋaet pagaleŋe Heak kârikŋe are ekmâ kindenŋe ketugu nenekto ikiŋe towat miawaknengimbo manmâ manmâ âgâenŋe pagaleŋenenŋe humo akmâ sambelem âgâmap. Are âmâ Heakgât kulem.   
\c 4  
\s1 Anutugât pat âlepŋe amâ geâŋe bâlâk.  
\p
\v 1 Akto Yesugât den pat makyeŋgimaen nen âmâ Anutuŋe okot nâŋgâ nengim âi ire nengiep. Anutuŋe okot nâŋgâ nengim âi ire nengiep aregât biwinenŋe bo bâliwiap.  
\v 2 Hain nâŋgâm wan me wan bâleŋe are hami panmâ hâkâŋ akmaen. Akto hiaŋgigât agak meme are hepunmâ Anutugât den are mem siâ siâ bo akmaen. Bo. Nenŋe den are oyaŋmâ keiŋe wan me wan miawakto are hanâk tek tekŋân makyeŋgimaen. Hain akmâ Anutugât dewunŋân kindenŋe huragumbo luâk âmbâle den pat bunŋe are hanâk hanâk makyeŋgimaen are nenekmâ biwiyeŋgân nâŋgânengimbiâ ârândâŋ akmap.  
\v 3 Akto luâk âmbâle bikŋe are hememgât dopŋân manmai arekŋe âmâ den nenŋe bo nâŋgâmai.  
\v 4 Luâk âmbâle are amâ hân iregât damunŋe yoganŋe akmap arekŋe, pagaleŋân gâtŋe yâkgât den pat are nâŋgâwâi dâm nâŋgâ nâŋgâyeŋe gisap kombo dennenŋe bo nâŋgâmai. Amâ den pat are âmâ Kristo Anutugât dopŋe akmâ pagaleŋân gâtŋe yâkgât den nâŋgâwâi dâm nâŋgâ nâŋgâyeŋe gisapkomap.  
\v 5 Akto nen âmâ nenŋaet keinenŋe bo makyeŋgimaen. Bo. Nen hin makmaen. Yesu Kristo amâ Humonenŋe dâmaen aregât nen âmâ yeŋgât âi luâk manmaen.  
\v 6 Akto Anutu ulikŋân, “Hândâk kâlegen pagaleŋe miawagâk.” dâmbo miawagep arekŋe han biwi nâŋgâ nâŋgânenŋe hulaŋe akto hândâk kâlegen malion nen Kristogât enem dewunŋe ekmâ âmâ Anutugât pagaleŋe a egion.   
\s1 Paulo umatŋe miawagaŋdo nâŋgâmbo tâŋât agep.  
\p
\v 7 Nengât biwinenŋân den âlepŋe tatmap amâ umbâ hânŋe mâŋgimai dop hainâk. Haingât nenŋe kâriknenŋân âi are bo mem manmaen. Anutugât kârikŋeŋe kârikŋe siâ hârok ewangimap are mem manmaen.  
\v 8 Umatŋe miawak nengimap aregât keiŋe amâ hin. Umatŋe are bikenba bikenba miawak nengimbo gain gain akmâ manbaen dâenŋe âmâ umatŋe arekŋe nen bo hilip nengumap. Akto umatŋe arekŋe nâŋgâ nâŋgânenŋe tigimbo han undup akmaen amâ nâŋgâ nâŋgânenŋe are dondâ bo bo akbiap.  
\v 9 Luâkŋe wan me wan bâleŋe aknengimbiâ benŋe Anutuŋe bo hepun nenekmap. Luâk bikŋande nengumbiâ ge yemaen dâ amâ bo bâlimaen.  
\v 10 Hilâm ârândâŋ Yesuŋe hâk hilâlâm nâŋgâm moepgât tirip are mem manmaen gârâmâ Yesuŋe ikiŋe manman âlepŋe nengimbo hâknenŋe hutuk âgâmbo âmâ bikŋande nenekmâ Yesugât manmanŋe hâknenŋân ekmai.  
\v 11 Akto nen âmâ Yesugât âi memaen aregât Yesugât pat sambelem ariâk dâm aregât hâk hilâlâm nâŋgâm bâsok momaen. Gârâmâ Yesuŋe wâtŋe aknengimbo manmaen are luâk âmbâleŋe hârok ekŋet dâm âi humo mem manmaen.  
\v 12 Aregât hin. Nengâlân âmâ momoŋe âi menenekmap. Dâ yeŋgâlân âmâ manman golâŋe meyekmap.   
\p
\v 13 Ulikŋân Anutugât Heak âlepŋe arekŋe luâk siâ meme agaŋdo kep keŋgu siâ kulemgoep aregât bikŋe hin, “Biwine Anutugâlân kalân arekŋe hâwât nekto dowâk owâiŋeâk makyeŋgiwe.” hain kulemgoep. Akto nen hainâk Anutugât Heak âlepŋe arekŋe meme aknengim arekŋe hâwât nenekto nâŋgaŋmâ dowâk owâiŋeâk makyeŋgimaen.  
\v 14 Akto nen âmâ wangât âi humo mem hâk hilâlâm nâŋgâm hanâk dâm makyeŋgimaen? Hingât. Anutuŋe Humo momoŋânba mem oloŋdo agalep yâkŋe âmâ nen akto ye hainâk oloŋ nenekto agatenŋe Yesu olop manmâ âgâwaen hain nâŋgâmaen.  
\v 15 Anutugât han kalemŋe sambelembo Anutugât mepaiŋe mem manmaigât kâmot arekai sambelemap. Arekŋe yeŋgât akmâ miawakmap.   
\p
\v 16 O galalupne, aregât siâkâ makbe. Umatŋe miawak nengimap aregât keiŋe yu kulemgoân arekŋe hâknenŋe mem ge katmap. Hain akto âmâ hanâk biwinenŋe âmâ hilâm ârândâŋ kârikŋeâk kilâkgât Anutuŋe tân nengumap.  
\v 17 Akto nengât umatŋande amâ yogan owâiŋe akto arekŋe egâliaŋ umatŋe tatmâ kârikŋe akmâ âgâwiap are nengimbo ârândâŋâk tatnengimap.  
\v 18 Aregât nen âmâ siâ me siâ hânân miawakmap are bo ekmâ manmaen. Bo. Siâ me siâ tiwâk yemap aregât eknerâm manmaen. Amâ wan me wan ekmaen are amâ yogan. Dâ bo ekmaen are âmâ kârikŋe tatmâ yembiâp aregât aregâlâk ekmâ âsim kinmâ manmaen.   
\c 5  
\s1 Iren hân yoganŋân manmaen.  
\p
\v 1 Nen hin nâŋgâmaen. Hâknenŋe amâ hân uliginenŋe hainare tâmbâŋe ire torokto Anutuŋe himbimân emet kârikŋe siâ mem peniaŋmâ nengiwiap emet are luâk bâtyeŋande bo mâŋgiyi aregât kinmâ kârigem kinmap. Akto kinmâ âgâwiap.  
\v 2-3 Akto nen hinŋe hâknenŋe ire mem meaŋmaengât hâkâŋe akmâ bâlâk kinbâengât indem manmâ âmâ hâknenŋe irakŋe aregât ukenŋe nâŋgâm Anutugât dewunŋân hâknenŋe irakŋe mem kinbaen aregât nâŋgâenŋe biwinenŋe heroŋe akto lâmgom manmaen.  
\v 4 Hâknenŋaet uligiân manbaen ârândâŋ tat tat urutenŋe ariâkgât manmaen yuyai olop manman are pandenŋe ariâkgât. Dâ hâk katipnenŋe tâmbâŋe kotgânegât bo aknengimap. Are yendoâk irakŋe lugum nengimbo geâkgât aknengiwiap gât nâŋgâenŋe humo akmap. Aregât momogât pat agak are manmangât patŋande kawulâkgât manmaen.  
\v 5 Wan me wan âlepŋe miawaknengiâkgât mem umale aknengiep i are Anutuŋe hain aknengim dowâk Heak katnengim lugu nengiep.   
\p
\v 6 Hain nâŋgâm nâŋgâ nâŋgânenŋe kârikŋeâk kinmâ âgâwaen. Akto nen hâknenŋe olop aregât hânân manmaen amâ himbimân Humonenŋe olop boâk manden.  
\v 7 Nen âmâ Yesu nâŋgaŋmaen dâ wan me wan dewun nenŋe ekmaen are âmâ bo nâŋgaŋmaen.  
\v 8 Benŋe nen nâŋgâ nâŋgânenŋe kârikŋeâk kinbaen. Akto hâk ire in hepunmâ âgâm âmâ Humonenŋe olop manbaen dâenŋe biwinenŋe sândugemap.  
\v 9-10 Akto nen hârok wan me wan hânân ire mendenŋe aregât Kristoŋe den makmâ kotgâ nenekbiapgât welam ginŋân kinbaenân hâknenŋe olop hânân manmâ wan âlepŋe me bâleŋe meyiongât hâuŋe âlepŋe me bâleŋe nengiwiapgât manmaen amâ Kristogât kambiamŋe heroŋe agâkgât ikiŋe âi memaen. Akto mombaen sop ain âmâ Yesugât kambiamŋe heroŋe agâkgât kotŋe mem agatbaen.   
\s1 Paulogât keiŋe amâ hârokŋe nâŋgaŋi.  
\p
\v 11 Akto Humonenŋande hâuŋe bâleŋe me âlepŋe nengiwiapgât aregât hamep akmâ hanâk luâk âmbâle makyeŋgim hâwât yekmaen. Akto Anutuŋe wan dâep are hârok mendenŋe nenekmâ âlepŋe dâmap. Akto ye hainâk biwiyeŋân nâŋgâm bunŋe dâi me?  
\v 12 Akto emelâk maktân are nâŋgâm nengât kotnenŋe mem agatŋetgât bo maktân. Amâ hingât maktân. Luâk bâleŋe bikŋe wan me wan ekmai aregâlâk nâŋgâmbiâ humo akmap arekŋe wan me wan biwinenŋân tatmap are nâŋgâmbiâ gemap. Hain akto yeŋgâlân togomai arekŋe yeŋgumbiâ âmâ nengât pat nâŋgâm den hâuŋe makyeŋgim mem ge kat yekbai aregât yu kulemgoân.  
\v 13 Akto nenŋe ye heroŋe akbaigât hain akmaen. Akto luâk âmbâle bâleŋande nengât den nâŋgâm hin dâyi, “Woe, Pauloma âmâ sinduk akmai.” hain dâyi. Are amâ hanâk Anutugât âi mem malion aregât nâŋgâm hain dâyi. Are amâ ukenyeŋaet. Dâ nen amâ hanâk nâŋgâ nâŋgânenŋe hulaŋ agep aregât tân yeŋguwerâm Anutugât âiâk mem agatbaen.  
\v 14 Nen hain aktenŋe Kristoŋe okot nâŋgâ nengim han kalemŋe arekŋe nen goaŋnenekto nen hin nâŋgâm heŋgemgomaen. Yesuŋe ikiŋe hâkŋaet bo nâŋgâm âmâ nengât dosa mem moep sop ainâk nenŋe yâkgât akmâ hainâk moyion.  
\v 15 Yesuŋe luâk âmbâle ukenyeŋe watbâi dâm aregât moep. Mondo Anutuŋe Yesu momoŋânba goaŋdo agalep aregât nen hâknenŋaet bo nâŋgâm manbaen. Amâ Yesuŋe nengât akmâ moepgât nenŋe yâkgât akmâ manbaengât moep.   
\p
\v 16 Akto ulikŋân nen hângât pat mem manminionân ain âmâ hângât nâŋgâ nâŋgâ watmâ Kristo âmâ luâk yânŋe dâm nâŋgâyion. Gârâmâ hinŋe, hain bo nâŋgâmaen. Luâk âmbâle amâ hângât nâŋgâ nâŋgâgât pat bo nâŋgâyion.  
\v 17 Amâ hin. Anutuŋe Kristogât akmâ âmâ irakŋe ketugunenegep. Agak meme tâmbâŋande katip nenguep ainba oloŋnenekmâ dâp irakŋân katnenegep.  
\v 18 Are amâ Anutu konok yâkŋe nâŋgâm heŋgem nengiep arekŋe ulikŋân nengât bâleŋe aregât kuk nengim nanŋe huŋgun aŋdo gembo kuk are yâkgâlân kato moep aregât kuk are sândugembo nâ olop biwi konok akŋet dâm oloŋ nenegep. Dâ areâk bo. Anutu olop biwi konok akbaengât den pat makyeŋgimaen aregât den pat nengiep.  
\v 19 Den pat aregât keiŋe hin. Anutuŋe hin nâŋgâep, “Luâk âmbâle nâ olop biwi konok akbaen.” dâm dosayeŋe puliwiapgât Nanŋe huŋgun aŋdo gembo dosanenŋe yâkgâlân kato moep. Aregât Kristo dumnenŋân kilepgât den pat luâk âmbâle makyeŋgiŋet dâm maknengiep.  
\v 20 Hain gârâmâ Kristogât akmâ lau lokom kinmâ Yesu nengât moep aregât den makyeŋgimaen amâ hin. Anutu ikiŋak biwinenŋân kinmâ luâk âmbâle yeŋgonmap aregât ye Korinti gâtŋe kulem esenŋe ire oyaŋdâi ye den ire nâŋgâm heŋgemgom Kristo amâ nengât akmâ moepgât Anutu olop biwi konok akŋet.  
\v 21 Akto Anutuŋe dosanenŋe bo akto luâk âmbâle âlepŋe nengonberâm Yesuŋe agak meme bâleŋe me dosa bo akmap are mem âmâ dosanenŋe yâkgâlân kato dosa luâk hain are agep. Yâkŋe hain akto benŋe agak meme âlepŋe mem malep are nengâlân miawakto Anutuŋe nenekto huragumap.   
\c 6  
\s1 Aposoloŋe kembugât âi membiâ umatŋe siâ siâ miawakyeŋgiep.  
\p
\v 1-2 Akto Anutuŋe makto Yesaiaŋe kulemgoep bikŋe hin tatâp,  
\li1 “Humonenŋe hin dâep, “Nâŋe han kalemnaet sopŋe miawaktâpgât ulitniŋbiâ nâŋgâyeŋgiân. Akto heŋgemgoyeŋgiân sopŋe miawaktâpgât tânyeŋguân.” dâep.”  
\p are kulemgoep bunŋe akto Anutuŋe mem purik katnenekbiapgât sop akto nen Anutu olop den kârikŋe hin hâwâtyekne. Bâin. Uŋak amâ Anutuŋe heŋgem nenguwerâpgât sopŋe are Anutuŋe heŋgem yeŋguwerâp are hâkâŋ akmâ bo panbai. Bo.  
\v 3 Nen luâkŋe âi meme nenŋe makmâ sârekowâigât akto âi mendenŋe nen ekmâ giriŋnengiwâigât âi ârândâŋâk mem âmâ luâk âmbâle dop yeŋân kâwâwâŋ kârâwâigât bo panmaen.  
\v 4 Bo. Nen Anutugât âi luâk manmaen nen hilâm ârândâŋ nenŋaet agak meme âlepŋe are mendenŋe luâk âmbâle hârok nenekbiâ ârândâŋ agâkgât âi bo memaen. Bo dondâ. Hin miawak nengimbo âi hanâk mendenŋe nenekbiâ ârândâŋ akmap. Umatŋe bâleŋe dondâ akto âiŋe humo akto wan me wan hâkoko olowâk are amâ bo hâkâŋ akmaen.  
\v 5 Akto gasaŋe bugâŋe nengumai akto kala busiân kat nenekmai akto ândenengim kot bâleŋe nengonmai, akto âi humo mem me sot bâlâk manmâ asiŋ bo yemaen,  
\v 6 arekŋe miawak nengimbo hanâk dâm âiâk mem agak meme âlepŋeâk mem âmâ nâŋgâ nâŋgâ âlepŋe are memaen. Akto kuk dowâk bo akmaen. Akto luâk âmbâle hârok agak meme âlepŋe akyeŋgim heŋgemgomaen. Akto Anutugât Heak kârikŋe arekŋe meme aknengimbo biwi konok akmâ manmaen.  
\v 7 Den bunŋeâk lau elek bo maktenŋe Anutugât kârikŋe miawakmap. Hain aktenŋe luâk âmbâle yânŋe nenekbiâ ârândâŋ akmap. Akto areâk bo. Tembe lokoŋe yeŋguwerâm akmâ unam tâwât mem arimai nenŋe hainâk bâtnenŋe biken ain agak meme âlepŋe mem Anutugât kârikŋân kinmâ makyeŋgimaen.  
\v 8 Akto luâk âmbâle bikŋe agak memenenŋe ekmâ ukenŋe nâŋgâm kotnenŋe mem agatmai. Dâ siânbaŋe nenekbiâ bâlimbo kotnenŋe mem ge katmâ den bâleŋe magaŋgi nengimai. Akto nengât den bunŋe are siânbaŋe nâŋgâm hiaŋgimai dâmai.  
\v 9 Akto hânân luâk âmbâleŋe bonâŋgâ nengimai. Dâ Anutuŋe amâ nâŋgâ nengimap. Akto umatŋe humo miawakto bâsok mondenŋe ainâk Anutuŋe meme aknengimbo âlepŋe manmaen. Akto gasalupnenŋande moŋet dâm tâk dâtâ dâtâŋe ore nenekbiâ Anutuŋe damunnenŋe akto bo moyion.  
\v 10 Nen okot umburuk aknengiŋande hanâk biwi kauân manmaen. Umburukŋe hanâk luâk biwirâ heŋgemyeŋgumaen. Siâ me siâ mesakmaen amâ hanâk unsambe humo olop manmaen.   
\p
\v 11 O galalupne Korinti gâtŋe, nenŋe tek tekŋân makmaen amâ ye okot dondâ akyeŋgimaen.  
\v 12 Akto biwinenŋe bo gangerâmaen. Dâ yeŋe âmâ biwiyeŋe gangerâmai aregât nen olop agak memenenŋe konok bo aktâp.  
\v 13 Akto apoŋe nanlupyeŋe makyeŋgimai dop hainâk hin makyeŋgiwe. Nen agak meme wan me wan ire akyeŋgimaen aregât yekâ hainâk nen okot âlep nâŋgâ nengiwei.   
\s1 Bâleŋe akto âlepŋe gala konok bo akbat.  
\p
\v 14 O galalupne, ye âmâ luâk âmbâle biwiyeŋe Yesugâlân bo kali are yeŋgât agak meme are amâ siâŋe ye yâk olop biwi konok bo akbei. Akto agak meme âlepŋe akto bâleŋe amâ dopyetŋe konok mon? Akto hilâm hândâk amâ dopyetŋe konok mon?  
\v 15 Haingât Kristogât gasa kautŋe olop gain gain han konok akbiandat? Me Anutu nâŋgaŋmapŋe Anutu bo nâŋgaŋmap are gain gain ârândâŋ akbat. Bo.  
\v 16 Akto nen âmâ Anutugât emet âlepŋe hainare akmaen aregât nen me luâk siâŋe lâpiogât kotŋe mem agatmâ are olop biwi konok bo akmaen. Akto nen âmâ Anutu manman Amboŋaet emet âlepŋe aregât keiŋe makbe. Ulikŋân Anutuŋe makto Propete bikŋande hin kulemgoyi,  
\li1 “Nâŋgât kâmolân gâtŋe ye olop tatmâ hutyeŋân bam gutbaen. Akto nâ yeŋgât damunyeŋe akbian. Akto ye nâŋgât kâmolân manbai.  
\v 17 Aregât nâŋgât den bo nâŋgâniŋmai are hepunyekmâ yeŋeâk manbei. Akto siâ me siâ bâleŋe are mem bo howaiwai. Bo howaimbiâ âmâ âlepŋe meyektere nâŋgâlân dewatim manbai.  
\v 18 Hain akbiâ nâŋe yeŋgât Eweyeŋe akbian. Akto nâŋe ye nan baratlupnerâm yeŋgonbian.” dâep. Humoŋe hain dâep.   
\c 7  
\s1 Pauloŋe Korinti yeŋgât pat nâŋgâm biwiŋe heroŋe agep.  
\p
\v 1 Galalupne, Anutuŋe makmâ kalep ire nâŋgâm heŋgemgom hâknenŋe akto biwinenŋaet heleŋ are hepunmâ Anutugât hamep akmâ agak meme âlepŋe huragumap are membaen.   
\p
\v 2 Han nâŋgâ nâŋgâyeŋe bo gangerâwei. Nen ulikŋânbak luâk âmbâle bo akmâ bâliyion akto biwiyeŋe bo mem heleŋ akyeŋgiyion. Akto siâ me siâ bo kâmbu meyeŋgiyion aregât ye nengât nâŋgâm biwiyeŋande nengât okot âlep nâŋgâwei.  
\v 3 Akto nâ ye hâkyeŋe tunmâ bo maktân. Bo. Nâ emelâk hin maktân. Nen yeŋgât okot âlep nâŋgâmaen. Aregât umatŋe miawakto bâsok mombiâ âmâ âlepŋe nen gai hainâk bâsok mombaen. Akto wan me wan kârikŋe nâŋgâm heroŋe akbiâ nen âkâ hainâk heroŋe akbaen.  
\v 4 Ye biwiyeŋe Yesugâlân kali hainâk manmâ âgâwai aregât agak memeyeŋaet luâk âmbâle makyeŋgim âmâ bo aŋun aŋgiman. Akto nâ umatŋe hinŋe miawak niŋdo yeŋgât pat nâŋgâm mâruŋe humo nâŋgân aregât biwine sândugemap.   
\p
\v 5 Galalupne, umatŋe âgâlân miawaknengiep aregât keiŋe makyeŋgire nâŋgâŋet. Nen Makedonia hânân ain ari malion. Ain mandenŋe nengâlân umatŋe wan me wan dondâ nengâlân miawakto hâknenŋe bo hutuk âgâep. Akto hâknenŋân kuk humo miawaknengimbo biwinenŋe hamep agep.  
\v 6 Hain aktenŋe Anutuŋe luâk âmbâle biwiyeŋe umatŋe are mem yeukŋe ketugumap arekŋe nengât biwinenŋe sândugeâk dâm Tito huŋgun aŋdo togom nengât biwinenŋe mem giep.  
\v 7 Akto Titoŋe nengâlân togom yeŋe gala agaŋi aregât den pat maknengimbo nâŋgâenŋe biwinenŋe sândugiep. Akto Tito togom yeŋgât den pat maknengiep amâ hin. Yeŋe nâ nekberâm kârikŋe akmâ tatâi akto bâleŋe agi aregât biwiyeŋe indiep, akto nâŋgât den amâ âlepŋerâm nâŋgât den pat are nâŋgâne dâm magi aregât den pat maknengimbo nâŋgâenŋe nune biwine sândugiep.   
\p
\v 8 O galalupne, nâ âgâlân yeŋgât kulem esenŋe kulemgom katere yeŋgâlân togoep arekŋe biwiyeŋe mem bâlimbo nâŋgâre âlepŋe agep. Âgâlân kulem esenŋe pup pup oyaŋi ainâk kulem esenŋe arekŋe biwi umat ketuguyegep aregât nâkai biwine umatŋe agep. Dâ hinŋe bâleŋeyeŋe makmâ miawakmâ hepunmâ han biwiyeŋe purik kali aregât nâŋgâm heroŋe aktân.  
\v 9 Akto nâ yeŋgât biwi umat aregât heroŋe bo âgân. Bo. Nen âmâ nâŋgâ nâŋgâyeŋe âlepŋe agâkgât Yesugât den pat makyeŋgiyion amâ Anutu ikiŋak biwi umat ire mem agat yeŋgimbo bâleŋe yeŋe makmâ miawakmâ hanyeŋe purik kali are nâŋgâm heroŋe akmâ mâruân. Amâ dennenŋande bo mem bâliyegepgât.  
\v 10 Akto agak meme iregâlâk Anutuŋe makto umatŋe miawakmap arekŋe biwi umat mem miawakto bâleŋe nenŋe makmâ miawaktenŋe Anutuŋe mem heŋgemgo nenekmap are nâŋgâm biwi umat amâ âlepŋe dâm nâŋgâmaen. Amâ siân nâŋgâenŋe bo bâliwiâp. Dâ hângât luâk biwiyeŋe umatŋe akto bâleŋeyeŋe bo makmâ miawakbiâ amâ momogât dâp miawak yeŋgimap.  
\v 11 Ekŋet. Biwi bâle owâiŋande yeŋgâlân bunŋe dondâŋe umalâk mem miawagep arekŋe wan akyeŋgiep? Arekŋeak hâwât yekto Anutugât hamep akbiâ biwiyeŋe indembo agatmâ, “Paulo nengâlân togom heŋgem nenguâk.” dâm den heŋgemgoyi. Akto arekŋeak goaŋ yekto luâk bâleŋe agep are kukdâ aŋi. Hain akbiâ agak memeyeŋe âmâ tektekŋân hain miawakto ârândâŋ agep.  
\v 12 Akto kulem esenŋe kulemgore oyaŋi are nâ luâk siâ akmâ bâlimbo aregât bo kulemgoân. Akto nâ luâk bâleŋe miep aregât bo kulemgoân. Bo. Anutugât dewunŋân yeŋgât hin kulemgoân, yeŋe nengât akmâ biwiyeŋe humo yemap are nâŋgâŋetgât kulemgoân.  
\v 13 Aregât miawagâk dâm kulemgore oyaŋmâ nengât biwinenŋande heroŋe dondâ akto nâŋgâm heroŋe dondâ agion. Heroŋe akmâ biwinenŋe sândugiep.  
\s1 Korinti gâtŋande Tito biwi âlep agaŋi.  
\p Akto areâk bo. Yeŋe Tito gala agaŋbiâ biwiŋe hutuk âgâep. Hain akto Titoŋe hepun yekmâ nengâlân togom den are maknengimbo heroŋe dondâ agion.  
\v 14 Ulikŋân nâŋe Tito magaŋmâ yeŋgât agak meme âlepŋe aregât pat magaŋân. Hain magaŋdere hepun nekmâ yeŋgâlân arimbo yeŋgât agak memeyeŋe magaŋân are bunŋe hainâk akniŋi dâm purik katmâ togom makniŋep. Hain makto nâŋe Tito magaŋân ina bunŋe agep aregât bo aŋun aŋgiân.  
\v 15 Akto Titoŋe yeŋe hârok yâkgât hamep akmâ dowâk lauŋe lokoyi aregât nâŋgâm yeŋgât heroŋe dondâ nâŋgâmap.  
\v 16 Aregât yeŋgât keiyeŋe nâŋgâre bunŋe akbiapgât pat nâŋgâm heroŋe aktân.   
\c 8  
\s1 Makedonia gâtŋande puli kali aregât den.  
\p
\v 1 Galalupne, hinŋe Anutuŋe ikiŋe kâmot Makedonia hânân manmai are damunyeŋe akto wan me wan miawakyeŋgiep aregât den pat makyeŋgire nâŋgâŋet.  
\v 2-3 Akto âgâlân Makedonia luâk âmbâle biwiyeŋe Yesugâlân kali are umburuk dondâ mali. Hain akmâ heroŋe humo agi. Hain akmâ Yesugât kâmot siâ umburuk dondâ mali are yeŋgât den pat nâŋgâm okotyeŋe nâŋgâyeŋgim tâwât dewunŋe han owâiŋeâk kârikŋe yeŋgât dop are ewangim katmâ menduguyi. Hain akbiâ umburuk dondâ miawak yeŋgiep.  
\v 4 Hain akto, “Hanâk kepia hârok hain agi aregât nen âkai âi are mem Anutugât kâmot umburuk dondâ mandâi are tân yeŋguenŋe ârândâŋ akbiap.” dâm hâwât nenekbiâ yâk yeŋgât wan me wan hârok mem arim yeŋgiyion.  
\v 5 Akto nen ulikŋân hin nâŋgâyion, “Makedonia gâtŋe umburuk mandâi areyeŋgât wan me wan are getegâk katbai.” dâm nâŋgâyion. Dâ yâk Anutu Humonenŋe dâmai aregât launenŋe lokom wan me wan hârok kali.  
\v 6 Hainare gârâmâ Tito han kalem âi ire keiŋe kalep are goaŋdenŋe ye hutyeŋân wan me wan potatmâ kali aregât âi âlepŋe are mem metewiap.  
\v 7 Akto ye agak meme bikŋe emelâk âlepŋe dondâ akmai amâ hin. Biwiyeŋe Anutugâlân katbiâ tato nâŋgâ nâŋgâ yeŋe emelâk humo akto den pat âlepŋe makyeŋgimai. Akto Anutugât âi memberâm kârikŋe dondâ akmâ nen okot nâŋgâ nengim akmai. Akto aregât hainâk agak meme âlepŋe dondâ akmâ âi ire mem âmâ tâwât dewunŋe katmâ menduguwei.   
\s1 Korinti gâtŋande puli makmâ hâreyi are mem meteŋetgât magep.  
\p
\v 8 Akto yu maktân are den kârikŋe katmâ bo hâwâtyektân. Nâ yeŋgât han kalem gain gain yendâp akto bikŋande Anutugât pat akmâ âi mem manmai aregât keiŋe miawagâkgât maktân.  
\v 9 Akto areâk bo. Humonenŋe Yesu Kristo Eweŋe olop manmâ kotŋe siâ siâŋe hârok dondâ mem malep arekŋe okot nâŋgâ nengim hanâk dâm hânân gem luâk umburuk hainare akmâ malep. Hain akto âmâ ye siâ siâ dondâ membaigât dâp miawakyeŋgiep.  
\v 10 Ye hin akbiâ ârândâŋ akbiapgât hin nâŋgân. Ye hombaŋ amukŋân tâwât dewunŋe nenŋe katbaen dâyi aregât hinŋe âi are mem metewei.  
\v 11 Ulikŋân âi iregât ukenŋe nâŋgâyi aregât ye dop yeŋânâk katmâ metembiâ tâwât dewunŋe huragumbo umburuk dondâ arekŋe membai ain âmâ âiyeŋe bo akbiap.  
\v 12 Akto ye hain akmâ wan me wan tatyeŋgiâp aregât dopyeŋânâk katbiâ Anutuŋe agak meme aregât ukenŋe nâŋgâwiap. Dâ ye wan me wan bo tat yeŋgiâp aregât Anutuŋe bo hâwât yekto katbai. Dopyeŋân katbiâ Anutuŋe ekto huraguwiâp.  
\v 13 Akto ye wan me wan tatyeŋgiâp a hârok katmâ yeŋgimbiâ siânbaŋe dondâ akbiâ umatŋe miawak yeŋgiwiap aregât bo kulemgoân. Bo. Ye akto siânbaŋe hârok dop konok akbaigât kulemgoen.  
\v 14 Akto hinŋe ye Yesugât kâmot hârok ârândâŋâk tatengât nâŋgâm uŋak yeŋe yâk yeŋgimbiâ âmâ benŋe siân yâkŋe wan me wan tân yeŋguwai are yeŋgimbiâ ye membai. Agak meme ain âmâ ârândâŋâk akbai.  
\v 15 Akto aregât Anutuŋe makto Moseŋe hin kulemgoep, “Luâk siâ sot dondâ miep are unsambeŋe bo akto âmâ ârândâŋ agep. Dâ siâ getek miep are gai umburuk bo akmâ âmâ ârândâŋ agep.” Akto den bunŋe agâkgât ye yeŋgât bikŋe are mem yeŋgiŋet.   
\s1 Tito akto galalogâtŋe okot âlep akyeŋgiŋetgât magep.  
\p
\v 16 Akto nâŋe yeŋgât akmâ han kalem nâŋgâyeŋgiân. Anutuŋe dop hainâk okot âlepgât gala tân agu agu aregât âi Titogât biwiŋân totokombo biwiŋe agalep aregât Anutu mepaiŋe mendân.  
\v 17 Aregât gâ ari Korinti gâtŋe yekben dâm magaŋdenŋe âi aregât ukenŋe dondâ nâŋgâep. Aregât Anutugât mepaiŋe mene.  
\v 18 Akto nenŋe galalogâtnenŋe lâuwâ siâ huŋgun yetkire olop ariwai. Siâ amâ Yesugât kâmot hârokŋe, “Luâk ire den pat âlepŋe maknengimbo ektenŋe dâtŋe akmap.” dâmai.  
\v 19 Anutugât kâmotŋe luâk are yâk âmâ okot kaugât puli mem ariwaigât âi tânnenguâkgât mem kali. Âi are Kembu nâŋgaŋmâ biwi owâiâk memaen.  
\v 20-21 Akto nen Humonenŋaet dewunŋân âlepŋe agâkgât konok âi ire bo memaen. Akto luâk âmbâle siâŋe pei nenekbâigât Anutugât pat dâm puli katmai âi are luâk âmbâle yeŋgât dewunyeŋân mem manmaen. Aregât siâŋe nenekmâ makmâ sârekowâigât puli humo are ârândâŋâk yeŋgiwaen.  
\v 22 Haingât galanenŋe siâ yâk olop ariwai yâk âmâ hilâm dondâ âi wan me wan dop koenŋe âi miep are âlepŋe akmap. Akto hinŋe yâkŋe âmâ ye nengât launenŋe dowâk lokomai are yekberâm aktâp.  
\v 23 Akto galane Tito âmâ tân nuguep arekŋe tân yeŋgumap. Akto luâk lâuwâ olop ariwai are Yesugât kâmot yâkŋe âi miet dâm huŋgun yetkimbiâ âi membela luâk âmbâle dondâ yelekmâ Kristogât kotŋe mem agatmai.  
\v 24 Aregât yâkŋe ye penâyeŋgimbiân amâ okot âlepgât tân yeŋguwei. Akto yeŋe agak meme âlepŋe memai aregât keiyeŋe yâk makyeŋgienŋe nâŋgâyi den are bunŋe agâkgât ye tân yeŋgumbiâ Yesugât kâmot hârokŋe nâŋgâmbiâ ârândâŋ akbiâp.   
\c 9  
\s1 Puli katmâ manŋetgât makyeŋgiep.  
\p
\v 1-2 Akto nâŋe Yesugât kâmot Makedonia hânân mandâi are hin makyeŋgiân. Korinti Akaia hânân gâtŋe hombaŋ ulikŋân tâwât dewunŋe katberâm ukenŋe nâŋgâyi. Hain dâm makyeŋgire agak memeyeŋe nâŋgâm hainâk tâwât dewunŋe katberâm ukenŋe nâŋgâyi. Aregât yeŋgât biwiyeŋe âi iregât ukenŋe agâkgât lâuwâŋe bo kulemgowerân.  
\v 3 Gârâmâ nâŋe Yesugât kâmot Makedonia hânân manmai are hin makyeŋgiân, Korinti gâtŋe emelâk wan me wan potatmâ katberâm agi dâm galalupne huŋgun yeŋgire togom agak memeyeŋe yekbai. Yekbiâ nâŋgât den bunŋe akto heroŋe akbaen are miawagâkgât wan me wan nâŋgâm heŋgemgowei.  
\v 4 Dâ Makedonia gâtŋe siâ nâ olop togom yekbiâ bo heŋgem aguwai âmâ nâ gain gain akbaen? Nâ den magân are bunŋe bo akbai aregât aŋun aŋgiwaen. Akto yekâ hainâk aŋun aŋgiwai.  
\v 5 Aregât hinŋe galalupne bikŋe soŋ huŋgun yeŋgire yeŋgâlân togom okot âlepgât tâwât dewunŋe katbaen dâm makmâ hâreyi are bunŋe agâk dâm hâwât yekbai. Hain akmâ puliyeŋe bikŋe potatmâ katbiâ talep are hamiŋân nunak yeŋgâlân togom tâwât dewunŋe yeŋe emelâk menduguyi are katŋet dâre dowâk owâiŋeâk katbai. Hain akbiâ mem arim yeŋgiwian. Are âmâ bo hâwât yekbiangât.   
\p
\v 6 Hin nâŋgâyeŋgiwegât maktân. Luâk siâ âigât hâkâŋ akmâ siâ getegâk kâmetmâ âmâ sot bunŋe yendoân getek mem manbiap. Dâ luâk siâŋe âi kalam umatŋe manbiapŋe bunŋe sopŋân umatŋeâk mem nembiap.  
\v 7 Akto ye siâkâ siâkâ ikiŋeâk ikiŋeâk biwiyeŋân nâŋgâm heŋgemgowei. Aregât yeŋe yeŋgâlân bikŋe bo hâwât yekbai. Anutuŋe luâk âmbâle yeŋgiwaigât ukenŋe nâŋgâmai are okot âlep akmâ tân yeŋgumap. Aregât bo hâwât yekbiâ siâkâ ikiŋak ikiŋak ukenŋe nâŋgâm katbei.  
\v 8 Akto Anutuŋe han kalemŋaet akmâ wan me wan yeŋgimbo mem sambelem manbai aregât hinŋe hilâm ârândâŋ wan me wan yeŋgâlân tatâp are potatmâ bikŋeâk âi âlepŋe siâ yeŋgiwaigât âiyeŋe âlepŋe sambelewiap. Are miawagâkgât Anutuŋe bo pâpkomap.  
\v 9 Aregât keiŋe Anutuŋe makto luâk siâŋe hin kulemgoep,  
\li1 “Luâk âmbâle bikŋande sot me wan me wan yeŋgimbiâ âmâ Anutuŋe agak meme âlepŋaet meme akyeŋgimbo agak meme âlepŋe akmâ âgâm manbai.” hain kulemgoep.   
\p
\v 10 Anutuŋe han kalem akmâ kalam amboŋe alekŋe waŋmap me sot bunŋe me wan me wan aknengimap arekŋe yekai âi kalam kâmetgât alekŋe peniaŋmâ yeŋgim yeŋgât agak meme âlepŋe sambeleâk dâm meme akyeŋgimbo  
\v 11 hokboâk hokboâk han kalem akmâ wan me wan potatmâ katbiâ tato are nenŋe mem Anutugât kâmot umburuk are yeŋgienŋe mem âlepŋe manmâ Anutu okot âlep agaŋmâ mepai meaŋbai.   
\p
\v 12 Galama, yeŋe Anutugât kâmot wan me wan bo tatyeŋgiâp are yeŋgimbiâ âiyeŋe ârândâŋ aktâp. Gârâmâ areâk bo. Yeŋgiyiân ain bikŋande agak memeyeŋe ekmâ Anutu mepaiŋe mem manbiâ Anutu gâlân ârândâŋ akmâ âgâwiap.  
\v 13 Hain akto ye Kristogât den pat âlep bo heambukmaigât lauŋe lokomai. Aregât keiŋe han kalem yeŋande mem miawakto Yerusalem kepia gâtŋe akto Yesugât kâmot bikŋe hârok yeŋgât han kalam agak memeyeŋe ekmâ Anutu mepaiŋe mem heroŋe agaŋbai.  
\v 14 Hain akmâ Anutuŋe yeŋgât han kalem ewangimapŋe damunyeŋe akmapgât ekmâ han biwiyeŋande hikoyekmâ kinmâ yeŋgât akmâ Anutu ulilaŋbai.  
\v 15 Galama, Anutu han kalemŋe are gain gain makmâ miawakbaen? Aregât hanâk yei dâm mepaiŋe mem magaŋmâ âgâwaen.   
\c 10  
\s1 Anutugât tembe saut lokom yeŋgumaen.  
\p
\v 1 O galalupne, Kristoŋe amâ lumbe yeukŋe akyeŋgimbo yâkgât wâtŋân kinmâ yeukŋe akyeŋgiman. Aregât yeŋgât bikŋande hin dâyi, “Woe, Paulo âmâ han lâuwâ akmâ togom benŋe yeukŋe aknengimap. Dâ kâlewângen manmâ âmâ peinenekmâ kulemgoep.”  
\v 2 Aregât siân togom peiyekbian. Dâ den are bo agâk dâm âmâ dowâk agak memeyeŋe heŋgemgowei. Hain bo akbiâ amâ luâk bikŋande, “Pauloma âmâ hângât nâŋgâ nâŋgâ watmai.” dâyi aregât denyeŋe kom miwindik yekbian.  
\v 3 Akto nenŋe hânân bam gutmaen. Dâ amâ hângât luâkŋe agumai hain bo agumaen.  
\v 4 Akto hângât luâk tembe saut lokom yeŋgumai. Dâ nen âmâ hain bo akmaen. Nen âmâ Anutugât wâtŋân kinmâ Bâleŋe Amboŋe akto yâkgât sinduk baniara are yeŋguwerâm manmaen.  
\v 5 Aregât arim luâk bikŋe Anutugât bo nâŋgâ aŋberâm akmai are arim makyeŋgienŋe nâŋgâm ukenŋe bo akmai. Akto pâlâmŋe akmai. Akto luâk bikŋe Anutugât hâkâŋ akmâ Anutugât den bo lokomai are agak meme âlepŋe akŋet dâm âi humo mem hâwât yekmâ makyeŋgimaen. Amâ luâk âmbâle bikŋande hângâlâk nâŋgâmai are Kristoŋe damunyeŋe agâkgât makyeŋgimaen.  
\v 6 Akto yeŋgâlân gâtŋe bikŋande hinŋe launenŋe bo lokomai arekŋe kulem esenŋe ire oyaŋmâ agak meme âlepŋe akbai. Dâ bikŋande den nenŋe hâkâŋ akmâ hângâlâk nâŋgâm manmâ âgâwai are nenŋe togom den makyeŋgim miwindik yekbaen.   
\s1 Luâk bikŋande Paulogât nâŋgâmbiâ giep.  
\p
\v 7 Wan me wan siâ yu miawaktâp are ekŋet. Akto yeŋgâlân gâtŋe bikŋande hin dâyi, “Kristoŋe emelâk damunnenŋe akmap.” dâyi. Luâk hain dâyi are hin makyeŋgire nâŋgâŋet. Kristoŋe ye damunyeŋe akmap hainâk nen damun nenŋe akmap.  
\v 8 Akto areâk bo. Humoŋe hin maknengiep, “Korinti gâtŋe nâŋgât hârogâk nâŋgâwai.” dâm damun akŋetgât âi nengiep. Akto gulip akyeŋgiwen dâm bo nengiep. Akto nâŋgât âi aregât âi mendere Anutuŋe ekto ârândâŋ akmap aregât kotne bo mem ge katbei. Akto bo aŋun aŋgiân.  
\v 9 Gârâmâ kulemgore ekmâ hamewakŋetgât yu bo kulemgoân. Bo.  
\v 10 Akto yeŋgâlân gâtŋe bikŋande nâŋgâ yâkgât hin dâyi, “Woe, Pauloŋe den umatŋe kulem esenŋân kulemgom kato oyaŋdenŋe dâtŋe akmap. Dâ ikiŋak togom maknengimbo âmâ den are nâŋgâenŋe âmâ yeukŋe akmâ yânŋe akmap.” nâŋgât hain dâyi.  
\v 11 Aregât siân yeŋgâlân togowianân âmâ den umatŋe kulem esenŋân kulemgoân are hainâk launân makyeŋgire nâŋgâmbiâ dâtŋe akto hamep akbai.  
\v 12 Akto yeŋe hin akmai. Ye yeŋe dopyeŋânâk manmai. Yeŋgâlân gâtŋe konokŋe amâ siâgât nâŋgâm agak meme are dop agumap. Hain akmâ kotyeŋe mem agatmâ yeŋaet nâŋgâ aŋgimbiâ humo akmap. Aregât ye sinduk akmai nâŋgân. Dâ nen âmâ hain bo akmaen akto nen yeŋgât dop bo memaen.   
\p
\v 13 Akto nenŋaet dop horat aregenâk arim makyeŋgimaen. Nen Anutuŋe âi nengiep aregâlâk nâŋgâm ari makyeŋgimaen. Anutuŋe âi are âmâ hânŋe hânŋe hârok potatmâ nengiep. Ain horalân makyeŋgimaen. Akto hainâk ye makyeŋgiwaen aregât âi nengiep. Gârâmâ aregât kotnenŋe bo mem agatmaen.  
\v 14 Ulikŋân dowâk Anutugât lauŋe lokom kâlewângenba dowâk yeŋgâlân togom makyeŋgienŋe Yesugât keiŋe pup pup nâŋgâyi aregât âi memaengât hâk mem agat agatgât den bo makmâ sambelemaen. Dâ togom bo makyeŋgiân dâine dennenŋe bunŋe bo akbop.  
\v 15 Gârâmâ âi are bo mem meteyion aregât luâk bikŋande âi mem meteyi yâk yeŋgât âiân hanâk watmâ kinmâ aregât hâknenŋe bo mem agatmaen. Bo. Ye hanyeŋande Yesu Kristo nâŋgaŋmâ kepilâm âgâmbiâ âmâ benŋe yeŋgât akmâ âinenŋe mendenŋe humolem âgâkgât bundâk hannenŋe aregât kindo manmaen.  
\v 16 Aregât luâk âmbâle hamiyeŋângen manmai yâk yeŋgâlân den pat âlep makmâ ariwaen. Dâ luâk siâgât âi bunŋe mem kinmâ mem metiep aregât âgâ âgâŋe bo akbaen.  
\v 17 Aregât keiŋe Anutugât kulemŋe hin maktâp, “Luâk siâ egâliaŋ den makmâ âgâ âgâŋe akberâm âmâ benŋe Kembugât akmâ âgâ âgâgât makbiâp.”  
\v 18 Akto areâk bo. Luâk âmbâle yeŋaet kotyeŋe mem agatbai are amâ Anutuŋe luâk âmbâle yânŋe dâm yekto gemap. Dâ Humoŋe luâk âmbâle bikŋe meyekmap are âmâ Humoŋe yekmâ luâk âmbâle âlepŋe dâm yekto huragumap.   
\c 11  
\s1 Pauloŋe ikiŋe keiŋe makyeŋgiep.  
\p
\v 1 O galalupne, luâk yeŋgâlai togom kotyeŋe mem agatmai are yeŋgât makyeŋgiwe. Yâkŋe nâŋgât kotne mem ge katmai aregât nunaet keine makyeŋgire yeŋe nâŋgâm yâk yeŋgât keiyeŋe nâŋgâmbiâ yânŋe akbiâp. Dâ keine maktere nâŋgâ yâkgât sinduk akmap dâwai amâ hanâk makbe.  
\v 2 Anutuŋe yeŋgât okot akmâ nâŋgâ nâŋgâŋe humo katmâ nâŋgâlân togoŋet dâm yeŋgonmap. Agak meme aregât dâm nâŋe yeŋgât nâŋgâmâk akman aregât luâk siâŋe ikiŋe âmbâle dâtâŋe âlepŋe memberâm nâŋgâmap dop hainâk ye Kristogât dâtâŋe aregât meyegâk dâm âi yeŋgât hutyeŋân âi mem hâk hilâlâm kakŋân malân.  
\v 3 Gârâmâ ulikŋân niambi mulum humo arekŋe yoŋâk togom Ewa hiaŋgiep dop hainâk luâk hinŋe yeŋgâlân togoyi arekŋe agak memeyeŋe âlepŋe are akto Kristo okot âlep agaŋmâ denŋe lokom kinmai are gulip komberâm nâŋgâ nâŋgâyeŋe akto han biwiyeŋe heyeŋgiwerâm akmai are nâŋgâre biwine dondâ bâliâp.  
\v 4 Akto luâk arekŋe Yesugât keiŋe makyeŋgimai aregât hâkâŋ akmâ Yesu siâgât den makyeŋgim âmâ Anutugât Heak kârikŋande kautyeŋân miep aregât wâtŋân bo kinmâ hiaŋgi den makyeŋgimbiâ dowâk nâŋgâyi. Den pat are nâŋgâre umatŋe humo miawaktâp.  
\v 5 O galalupne, hiaŋgi luâk arekŋe hin dâmai, “Nen âmâ Aposolo hârok ewangi yekmaen.” dâmai aregât nâ Aposolo ire amukyeŋgân bo manman aten.  
\v 6 Nâmâ den makmakgât keiŋe siâŋe bo hekatniŋdo makman. Gârâmâ nâŋgâ nâŋgâne âmâ âlepŋe. Aregât keiŋe hin me hain makyeŋgienŋe nâŋgâm meteyi.   
\p
\v 7 Dâ nâŋe yeŋgâlân togom Anutugât keiŋe makyeŋgiân ainâk ye wan me wangât bo ulit yeŋgiân. Ye umatŋân manbâi dâm yân togom makyeŋgiân. Aregât yeŋe nâŋgât nâŋgâniŋbiâ geâp mon?  
\v 8 Bo. Nâmâ tânyeŋguwerâm âmâ Yesugât kâmotŋe siângen manmai yâk ulityeŋgienŋe niŋbiâ are mem manmâ ye makyeŋgiyion.  
\v 9 Akto hutyeŋân mandere ain siâ me siâgât umburukŋe akniŋdoân âmâ umatŋe bo yeŋgiân. Bo. Yesugât kâmot Makedonia hânân manmai arekŋe togom wan me wan niŋi. Aregât umat bo yeŋgire âmâ owâiŋân mali. Nâ hain agân aregât nâŋgâre âlepŋe aktâpgât hain akbian.  
\v 10 Aregât den pat yeŋgâlân sambeleâk dâm akto Akaia hânân hainâk sambeleâk dâm Kristo dewunŋân kinmâ Paulo bunŋe maktâp dâŋetgât ya kulemgoân.  
\v 11 Aregât keiŋe amâ nâŋe okot bo nâŋgâyeŋgim kotne mem agatman me? Hain bo. Nâŋe Anutugât dewunŋân kinmâ hain dâm okot dondâ nâŋgâ yeŋgiman.   
\p
\v 12 Akto hiaŋgi luâk arekŋe yeŋaet nâŋgaŋgimbiâ humo akto hin dâmai, “Anutuŋe Pauloma wâtŋe akyeŋgimbo âi memai hainâk nen gai wâtŋe aknengimbo âi memaen.” hain dâmai arewa den hiaŋgi miawakto nâŋgâŋet dâm nunaet keine kulemgom metewe.  
\v 13 Hiaŋgi luâk are âmâ Aposolo nengâlân gâtŋe bo. Yâkŋe nen Aposolo âi memaen dâm hiaŋgim âi hanâk hanâk mem hiaŋgim Kristogât âi dâmai.  
\v 14 Akto Niambi hainâk akmâ henengiwerâm ikiŋaet hâkŋe mem purik katmâ aŋelo pagaleŋe amboŋe hainare akmap.  
\v 15 Aregât Niambigât âi luâk hâkyeŋe mem purik dâm, “Nen agak meme âlepŋeâk akmaen.” dâm hiaŋgim hainâk akmâ heyeŋgiwerâm akmai. Hain akmai aregât hâmbâi Anutuŋe wan me wan memai aregât agak memeyeŋe dopyeŋân akyeŋgiwiap.   
\s1 Paulogât kakŋân umatŋe humo miawagep.  
\p
\v 16 Maktân aregât gaetŋe maktere nâŋgât den are nâŋgâmbiâ nâ luâk kopa hin are bo akbian. Dâ hanâk makberâm âmâ keine mem miawaktere nâŋgâniŋbiâ hâknaet bâlensiâ makmâ mem agatbe.  
\v 17 Dâ den ire makberân âmâ Kembugât lau bo makberân. Nunaet hâknaet mem agat agat gât hanâk sinduk denŋe hainare makberân.  
\v 18 Luâk dondâŋe hângât nâŋgâ nâŋgâyeŋe watmâ hâk mem agat agat den makmaigât nâ hainâk yu makberân.  
\v 19 Yeŋe nâŋgâ nâŋgâyeŋe nâŋgâmbiâ humo akmapgât hiaŋgi luâk yeŋgâlân togomai are dowâk nâŋgâ yeŋgim maŋgan yekmai. Aregât nâ hainâk den hembalik makyeŋgire dowâk maŋgan nekbai me?  
\v 20 Akto siâŋe togom âi yeŋgim hâkâŋyeŋe akmâ ondopyeŋe hogom yeŋgât nâŋgâmbiâ gembo bâleŋe akyeŋgimbiâ âmâ yeŋe âlepŋe dâm maŋgan yekmai.  
\v 21 Akto nâmâ yeukŋe akmâ maŋgan yekman aregât hâkâŋ akmâ heniŋmai. Âlepŋe nâ hainâk kotne mem agatmâ makyeŋgire dowâk nâŋgâ niŋbai me? Hiaŋgi luâk are wan me wan akmâ manmai. Nâkai hainâk akbom.  
\v 22 Yâk, “Nen âmâ Yuda gâtŋe kotnenŋe siâ Hebraioâk tiŋ tiŋ dâm makmaen.” dâmai. Akto nâkai hainâk Hebraio yeŋgâlân gâtŋe. Akto yâk, “Nen âmâ Israegât hakulupŋe.” dâmai nâkai hainâk makman. Akto yâk, “Nen amâ Abrahamgât hakulupŋe manden.” dâmai nâkai hainâk manman.  
\v 23 Yâk, “Nen âmâ Kristogât âi luâk akmaen.” dâmai. Benŋe aregât nâkai hain akmâ hin makman, “Kristogât âiân nâŋe hârok yâk ewangiyekman.” hain makman amâ nune ukennaet bo maktân. Yeŋe hâwât nekbiâ aregât sinduk akmai hain akmâ maktân. Akto areâk bo. Âi humo mem ewangiyekman. Akto âi iregât kala busi kâlegen katnekbiâ bo yeugeminiân aregât nâŋe ewangiyekman. Luâk dondâŋe bugâŋe nugumbiâ momberâm akman.  
\v 24 Akto Yuda luâk yeŋgât humomolupyeŋande tâk dâtâ dâtâŋe haminân orem orem pan nekbiâ sop 39 agep a hamiŋân hainâk hainâk akbiâ momerâk agep.  
\v 25 Akto sop âlâwu bugâ meân. Akto siân kâtŋe panmâ nuguyi. Akto sop âlâwu arim arim makyeŋgiân sop ain haruân waŋga bâlimbo haruân geân. Akto aregât hutŋân hilâm konok akto hândâk konok haru kakŋân bam gutmâ malân.  
\v 26 Akto hilâm dondâ dâp kâlewângen manmâ togoân. Akto tu humo hâtikoân ain âmâ bo akberâm agân akto dâwân mandere luâk kâmburâ bâleŋande nuguwerâm akbiâ nâŋgâyekmâ malân. Akto nâŋgât kâmolân Yuda luâk galalupnande mem bâli nekberâm agi. Akto Yuda luâk bo arekŋe mem bâli nekberâm agi. Akto kepia humoân âgâre hainâk kepia humoŋe mem bâli nekberâm agi. Akto kepia hepunmâ hân pumângen arire ainâk luâk bikŋande mem bâli nekberâm agi. Akto haru hâtikore ainâk bâleŋe miawakniŋep. Akto luâk bikŋande nen Yesugât kâmolân gâtŋe dâm heniŋbiâ mem maŋgan yektere ainâk mem bâli nekberâm agi.  
\v 27 Akto areâk bo. Âi humo mem hâk hilâlâm dondâ nâŋgâm hândâk âi mem asiŋ âlepŋe bo yem sotgât mopne agu agu tatminiân. Akto tugât momberâm agân. Akto seru niŋdo hâk pekegât umburuk agân.  
\v 28 Akto areâk bo. Hilâm ârândâŋ luâk âmbâle Yesugâlân biwiyeŋe kali are nâŋgâ nâŋgâyeŋe bâliwop dâm damunyeŋe akberâm hanokoakmâ nâŋgâmâk dondâ nâŋgân. Akto âi humo meân.  
\v 29 Hain akmâ Yesugât kâmolân gâtŋe siâŋe yeukŋe akto nâkai yâkgât pat nâŋgâre biwine gemap. Me Niambiŋe siâ biwiŋe oloŋdo dosa akto benŋe nâ biwine umatŋe dondâ akto nâŋgân.   
\p
\v 30 Akto nâ aregât wan arekŋaetne makmâ humolewian? Manmanne yeukŋe miawagâkgât âlepŋe maktere ârândâŋ akbiap.  
\v 31 Akto Anutu Humonenŋe Yesu aregât Eweŋe kotŋe tatmâ âgâwiap yâkgât kotŋe mem agatne yâk âmâ nâ bo hiaŋgiân nâŋgâp.  
\v 32 Akto wan siâŋe nâŋgât yeukŋe miawakniŋep aregât makbe. Ire ulikŋân Damasko kepia âgân. Âgâm kindere luâk kotdâ siâ kotŋe Areta yâkgât kiap akto tembe lokolupŋe dâp kautŋân kinmâ mem nuguwerâm agi.  
\v 33 Hain akbiâ nâŋgâm Yesugât kâmolân gâtŋe bikŋande hândâgân haka humoân lugunekmâ kâtŋe haot humo ketugumai are dâpŋânba tâk ulikŋân yaiwâk mem pan nekbiâ gem gem ge kinmâ haka kâlegenba agatmâ kinmâ âlepŋe pârigim arire kiapgât tembe lokolupŋande bo menegi.   
\c 12  
\s1 Anutuŋe ulikŋân Paulo kulem hekalaŋdo ekto dâtŋe agep aregât magep.  
\p
\v 1 O galalupne, ye wan den magaŋgi niŋmai are nâŋgân. Aregât ye hinŋe nâŋgât den pat bunŋe nâŋgâŋetgât hin makbe. Maktere âmâ âlepŋe bo tân nuguwerâp. Akto aregât ukenŋe bo nâŋgâman gârâmâ hanâk Humonenŋande wan me wan heambukmâ kalep are hekat niŋep are makyeŋgire nâŋgâŋet.  
\v 2 Nâ uŋak gemân hombaŋ 14 bo akto Anutugât himbim kâlegen ain âgân. Akto nâ hâkne olop âgân me otnenande âgân amâ bo nâŋgân. Anutuŋe konok nâŋgâp.  
\v 3 Nâ hâkne olop âgân me otnenande âgân amâ bo nâŋgân. Anutuŋe konok nâŋgâp.  
\v 4 Anutuŋe wan hekat niŋdo me wan me wan nâŋgân are âmâ kâmbokŋe dondâ luâkŋe bo makmai are nâŋgân.  
\v 5 Ya maktân luâk are yâkgât akmâ maktere ârândâŋ akmap. Gârâmâ nunaet bo maktere humo akmap. Bo. Yeukŋene maktere sambelem ariâk dâm makman.  
\v 6 Dâ kotne mem agatman dâine ârândâŋ akbop. Akto luâk kopaŋe bo akbom. Akmâ nâŋgât nâŋgâmbiâ âgâ âgâŋe dondâ akbopgât aregât bo akbian. Wan me wan akmâ mendere ekmâ nâŋgâm heŋgemgowai areâk yembiâp.   
\s1 Paulogât hâkŋân dâtŋe metŋe siâ miawagep.  
\p
\v 7 Akto Anutuŋe wan me wan hekat niŋep are nune kotne mem agatbomgât makto Hiaŋgi Amboŋaet hoŋ bawa siâŋe hâknân hâk hilâlâm niŋmâ dop nugumbo nâŋgâre umatŋe agep.  
\v 8 Umatŋe are miawak niŋdo Humone hin ulilaŋân. Hâknân ire watmenâ ariâk dâm ulilaŋân.  
\v 9 Ulilaŋdere âlâwu akto hin makniŋep, “Luâk âmbâle yeŋgât kârikŋeyeŋe bo tatyeŋgimap ainâk nâŋgât kârikŋe âlepŋe miawak yeŋgimbo ârândâŋ akbiap. Aregât hinŋe han kalemŋe damunge akmangât nâŋgâmenâ ârândâŋ agâk.” dâm makniŋep. Aregât kârikŋene bo tatniŋdâp aregât nâŋgâre âlepŋe aktâp. Kristogât kârikŋande tân nuguâkgât nâŋgân.  
\v 10 Kârikŋene bo tatniŋdâp me luâk âmbâle nâŋgât makmâ bâlimai me umatŋe miawaktâp me gasa siâŋe mem bâlinekmai me wan me wan arekŋe gulip nuguwerâmbo ainâk kârikŋene bo are miawakbopgât Kristoŋe dowâk tân nugumap are nâŋgâm heroŋe humo akman.   
\s1 Pauloŋe Korinti luâk âmbâle yeŋgât hanoko agep.  
\p
\v 11 Den yu maktân ire âmâ sinduk akmâ hinare maktân. Amâ yeŋe goaŋ nekbiâ makmâ hilipkoân. Hiaŋgi luâk yeŋgâlân togoyi are amâ yânŋe gârâmâ ewangiyekman. Akto nâŋe yâk yeŋgât amuk yeŋân bo mandân aregât yeŋe nâŋgât kotne mem agali dâine ârândâŋ akbop.  
\v 12 Akto Aposologât tirip kulem dondâ hutyeŋân mem manmâ bo hâkâŋe agân are negi.  
\v 13 Aregât wangât Yesugât kâmot bikŋe yekbiâ âgâmbo yeŋgât nâŋgâmbiâ giep? Dâ ire konok bo akyeŋgire nâŋgâmbiâ bâliâp mon? Umatyeŋgiwomgât bo ulityeŋgiân are nâŋgâmbiâ âlepŋe agâk.   
\p
\v 14 O galalupne, nâ hinŋe yeŋgâlân âlâwuŋe togowian. Togom âmâ puli me sot me wan me wan niŋŋet dâm âmâ bo ulityeŋgiwian. Akto nanaŋ lepat arekŋe ewe memelupyeŋe bo damunyeŋe akmai. Dâ ewe memelupyeŋande âmâ nanaŋlupyeŋe damunyeŋe akmai aregât dopŋe watmâ hain togom yeŋgât tâwât dewunŋe me sot wan me wan aregât bo ulit yeŋgiwian. Bo. Nâ okotyeŋe nâŋgâ niŋŋetgât egâliaŋbian.  
\v 15 Akto nâŋe tân yeŋguwiangât hanâk hanâk nâŋgât wan me wan bo akbiapgât ukenŋe nâŋgân. Me yeŋgât nâŋgâm âlepŋe manbaigât âi mem manmâ mombiangât aregât hamep bo akman. Hain akmâ nâŋe ye biwinande dondâ nâŋgâ yeŋgiman aregât wangât yekâ bâlensiâ nâŋgât han kalem akmâ nâŋgâniŋdâi?  
\v 16 Akto yeŋgâlân gâtŋe bikŋe nâŋgâ yâkgât hin dâmai, “Pauloŋe amâ bundâk bo ulit nengimap gârâmâ Anutugât pat dâm puli katbiâ mem arim yeŋgiwian dâm henengimbo waŋdenŋe ikiŋe miep.” dâm hiaŋgimai.  
\v 17 Hain dâmai aregât hin nâŋgâm heŋgemgowei. Nâŋe luâk bikŋe huŋgun yeŋgire yeŋgâlân togoyi arekŋe amâ Paulo siâ siâ waŋŋet dâm ulit yeŋgimai me bo? Bo.  
\v 18 Amâ Tito yeŋgâlân togoâkgât hâwâtmâ magaŋân. Magaŋmâ âmâ galanenŋe siâ huŋgunaŋdere olop oloŋ akmâ togoyiat. Togom âmâ Titoŋe siâ me siâ ulityeŋgim meyeŋgiep mon? Net Heak konok akto dâp konok bo manmaet mon?  
\v 19 Me den makmaen are nâŋgâm gambiâ âmâ kotnenŋe gewopgât akmap mon? Aregât hain bo. Nen Kristogât akmâ Anutugât dewunŋân den makmaen. Hain makmâ âmâ galama yeŋgât akmâ tânyeŋgunegât akmâ den makmaen.   
\p
\v 20 Galalupne, nâ yeŋgâlân togom wan me wan memai are mem miawakbiangât hamep akmâ aŋun aŋgiwian. Akto nâŋe togom wan me wan akmai are bo akŋet dâre nâŋgâmbiâ umatŋe akbiap. Nâ togo ye wan akbai are mem miawakbian me? Den kuk akmai me galagât egâliaŋmai me ye yeŋaelâk nâŋgâmbiâ humo akmap me ye siâgât hamiŋângen makmai me kotyeŋe mem agatmai me agak meme gulip akmai. Nâ togore hain akbiâ nâŋgâre umatŋe akbiap aregât yeŋgâlân togowerâm hamep aktân.  
\v 21 Akto nâŋe yeŋgâlân togom yeŋgâlân gâtŋe bikŋande agak meme bâleŋe akmâ egâliaŋ bâleŋe akmâ dâp gulip akmini arekŋe agak memeyeŋe bo makmâ miawakmâ âmâ hanyeŋe bo purik katmai are nâŋgâm Anutuŋe hâwât nekto indem manmâ âgâwian. Aregât aŋun aŋgiwom.   
\c 13  
\s1 Pauloŋe bâliwâigât kârikŋe kenuŋgu yegep.  
\p
\v 1 Galalupne, nâ uŋak âlâwuŋe yeŋgâlân togowerâm aktân. Togowian ain âmâ luâk siâ denân katberâm akbiâ âmâ luâk lâuwâ me âlâwu arekŋe den are makniŋbiâ âmâ den potatbian. Dâ luâk konokgât bo.  
\v 2 Akto yeŋgâlân lâuwâŋe togoânân âmâ luâk âmbâle bâleŋe agi akto âlepŋe akmai are hârok amâ den kârikŋe makyeŋgiân. Akto hinŋe kulem esenŋe iren den kârikŋe hainâk makyeŋgiân. Nâ togowianân âmâ makmâ miwindik yektere aŋun aŋgiwai.  
\v 3 Akto ye âmâ han lâuwâ akmâ hin dâmai, “Paulo amâ Kristogât den makmap me bo?” hain dâm nâŋgâm heŋgemgowerâm aktâi aregât makmâ miwindik yektere nâŋgâm Kristogât kârikŋe nâŋgâmbiâ dâtŋe akbiap. Akto aregât Kristo âmâ yeukŋeâk bo akniŋmap. Aregât yeŋgâlân togore ikiŋe kârikŋe miawak yeŋgiwiap.  
\v 4 Akto bundâk Yesuŋe ulikŋân âmâ kârikŋe bo akto lâwinân kombiâ moep. Amâ benŋe Anutugât kârikŋân golâ akmâ agatmâ manmap. Aregât nen yâkŋe agep hainâk nenâkai yâkgât hoŋlupne kârikŋe nenŋe bo akto yeŋgâlân togom Anutugât kârikŋân kinmâ Kristo olop manmâ tânyeŋguwai are makmâ miwindikyektenŋe dondâ aŋun aŋgiwai.   
\p
\v 5 Akto yekâ yeŋeak hilâm ârândâŋ biwiyeŋe dopkom nâŋgâm heŋgemgowei. Akto ye Humogâlân biwiyeŋe kârikŋe katâi me bo? Yeŋeâk mem potalakbei. Akto siâŋe biwiŋe Yesugâlân bo kali are Yesu Kristo olop bo manmap.  
\v 6 Nen âmâ Anutu bo nâŋgaŋmai dopyeŋe konok bo nâŋgâŋetgât egâliaŋman.  
\v 7 Anutuŋe damunyeŋe akto bâleŋe bo akŋetgât ulilaŋmâ manmaen. Nen nenekbiâ Anutugât kâmot bunŋe akbaen me bo? Aregât bo makmaen. Ye Anutugât den lokombiâ ârândâŋ agâkgât makmaen.  
\v 8 Amâ nen den bunŋe gasa gain gain agaŋbaen? Gala agaŋbaengât dâp areâk tatâp.  
\v 9 Akto nen tân yeŋgum yeukŋe aktenŋe kârikŋe akbai aregât nen heroŋe akmaen. Akto ye Anutugât dewunŋân salek salek kinmâ âgâwaigât Anutu ulilaŋmaen.  
\v 10 Nâ yeŋgâlân togom metŋe akyeŋgiwomgât kâlewângen manmâ sami den yu kulemgoyeŋgiân. Kembuŋe kârikŋe niŋep arekŋe itiŋ gulam yeŋgiwiangât bo niŋep. Amâ hingât. Ye mem kârikŋe ketugu akyeŋgiwiangât niŋep.   
\s1 Den bâiŋe.  
\p
\v 11 O galalupne, nâ bâiŋe makbe. Ye âi mem agak meme âlepŋe dondâ are menegât egâliaŋmâ kautyeŋe orewei. Ye nâŋgât kulem esenŋe ire oyaŋmâ heŋgemgowei. Akto ye biwi konok manbei. Akto kuk heŋgân bo akbei. Hain akbai âmâ Anutu nâŋgâ nâŋgâ amboŋe akto kambiamnenŋe sându geâkgât meme aknengimap arekŋe damunyeŋe akmâ ye olop tatmâ âgâwiap.  
\v 12 Akto nâ yeŋgât nâŋgân aregât ye konok konok hârok magaŋgi goaŋgi akmâ bâtyeŋe koaŋgiwei.  
\v 13 Akto Yesugât kâmolân gâtŋe kepiaŋe kepiaŋe manmai arekŋe yeŋgât nâŋgâm heroŋe akmai aregât den pat ire ye nâŋgâwai dâm hâwât nekbiâ yu kulemgoân.   
\p
\v 14 Kembu Yesu Kristo yâkgât han kalem âlepŋe akto Anutugât han kalem akto Heakgât limbâp are yeŋgâlân yem âgâwiâp.