\id 1TH - Timbe NT [tim] -Papua New Guinea 1987 (DBL 2014) \h 1 Tesalonike \toc1 1 Tesalonike \toc2 1 Tesalonike \toc3 1 Tes \mt1 1 Tesalonike \c 1 \s1 Pauloŋe Tesalonike yeŋgât akmâ Anutu mepaimŋe miep. \p \v 1 Nâ Paulo akto galalogâtne Sila akto Timoteo nenŋe Tesalonike kepian gâtŋe Anutu Ewenenŋe akto Humonenŋe Yesu Kristo yâkgât kâmotyetŋe ye oloŋyegiat aregât kulem esenŋe ire kulemgoen. Yeŋgât hin nâŋgân. Anutuŋe yeŋgât okot âlep akyeŋgimbo biwiyeŋe sândugeâkgât nâŋgân. \p \v 2 O galalupne, ye hârokgât hokboâk hokboâk Anutu mepaimŋe mem ulilaŋmaen. \v 3 Amâ hingât. Ye biwiyeŋe Yesugâlân katmâ okot âlep agaŋmai aregât agak meme âlepŋe mem âgâmai. Akto Humonenŋe Yesu Kristo are lâmgom han biwi golâk manmai aregât âiâk âlepŋe memâk manbiâ biwiyeŋe bo hioŋmap. Aregât Anutu Ewenenŋe mepaimŋe memaen. \p \v 4 Galama nen hin nâŋgâmaen. Anutuŋe han kalem akyeŋgim mem kepilâyegep. \v 5 Hain akyeŋgiepgât pat âlep den mem arim makyeŋgienŋe den yânŋe bo agep. Are kârikŋe olop akto Heakŋe olop akto okot owâiŋe olop agep. Akto yeŋgâlân malionân yeŋgât akmâ siâ me siâ akmâ meyion are nâŋgâi. \v 6 Aregât agak memenenŋe meyi. Dâ areâk bo. Sop ain luâk siâŋe bâleŋe akyeŋgimbiâ are hanâk dâm Anutugât den membiâ umatŋe kakyeŋân dondâ âgâmbo Anutugât Heakŋe tân yeŋgumbo okot âlep humo nâŋgâyi, aregât Humonenŋaet agak meme akto nengât agak meme meyi. \v 7 Ye hain akmâ hâk hilâlâm dondâ nâŋgâyi aregât benŋe hanâk dâm heroŋe agi. Aregât Yesugât kâmolân gâtŋe Makedonia hânân akto Akaia hânân manmai arekŋe yeŋgât pat nâŋgâm agak meme yeŋe hainâk meyi. \v 8 Akto Makedonia akto Akaia areâk bo. Biwiyeŋe Anutugâlân katmâ manmâ âgâyi aregât pat sambelem arimbo kepia bikŋe bikŋe hârok nâŋgâyi, aregât yeŋgât dengât âi lâuwâŋe bo memberen. \v 9 Akto nen pup pup yeŋgâlân togoyion amâ den pat âlepŋe nâŋgâm heroŋe akmâ okot âlep aknengim maŋgan nenekmâ lâpio hepun yekmâ Anutu konok manman âlepŋe akto den bunŋe damunŋe are hoŋ bawa agaŋi a hârok makmâ miawakbiâ sambelem arimap. \v 10 Dâ areâk bo. Anutuŋe nanŋe momoŋânba oloŋdo agalep yâkŋe kuk bâleŋe miawakbiap aregât nengât moep aregât nen Yesugât kâmolân gâtŋe kugân bo kinbaen. Aregât yeŋe himbimânba purik katbiapgât lâmgom manmai. \c 2 \s1 Paulomaŋe Tesalonike yeŋgât akmâ âi meyi. \p \v 1 Galalupne, nen yeŋgâlân togom makyeŋgienŋe bunŋe miawak yeŋgiep are emelâk nâŋgâyi. \v 2 Akto ulik gulik Pilipi kepia ain ariyion ain umatŋe metŋe aknengiyi pat are emelâk nâŋgâyi. Ainba Anutugât den pat âlepŋe are ye makyeŋgiwerâm togoenŋe sop ainâk Tesalonike gâtŋe bikŋande kuk bâleŋe humo aknengimbiâ hanâk dâm den pat âlepŋe makyeŋgiyion aregât pat ye emelâk nâŋgâyi. \v 3-4 Akto aregât lâuwâŋe makbe. Anutuŋe nengât nâŋgât den pat âlepŋe arim makyeŋgiwai dâm huŋgun nengiep aregât luâkŋe nenekbiâ huraguâk bo dâm âmâ Anutuŋe kambiam nenŋe ekmap yâkŋe nenekto huraguâk dâm aregât den pat bunŋe makmâ agak meme âlepŋeâk mem manmâ lau tu den bo makmaen. \v 5 Aregât ye lau tu den bo makyeŋgiminiongât pat are nâŋgâyi. Akto hângât wan me wan bo egâliaŋminion are nengât Anutuŋe nâŋgâep. \v 6 Akto Kristogât âi luâk kotnenŋe Aposolo nenŋe âmâ Anutuŋe nâŋgâmbo huraguâkgât makyeŋgimaen. Dâ nen âmâ hain akmâ âmâ luâk bikŋande akto yeŋe kotnenŋe mem agatbaigât âi bo mem makyeŋgiminion. \v 7 Gârâmâ nen âmâ âmbâleŋe nanaŋlupyeŋe yaiwâk damunyeŋe akmai dop hainâk akmâ yaiguâk akyeŋgiyion. \v 8 Akto okot âlep akyeŋgim aregât Anutugât den pat âlepŋe are makyeŋgiyion. Dâ areâk bo. Yeŋgât okot âlep dondâ nâŋgâm aregât hâk biwinenŋe yeŋgiwaengât nâŋgâyion. \v 9 Akto nenŋaet hâk tângogât âi kârikŋe mem manmâ hândâk hilâm hârok âi mem, “Tesalonike gâtŋande sot me wan me wan nengimbiâ yeŋgât wan me wan bo akbop.” dâm aregât âinenŋaet puliŋe nenâkâ sot wan puligoyion. Akto sop ainâk âi are hutŋân den pat âlepŋe makyeŋgim malion are nâŋgâi. \p \v 10 O Galalupne, nenŋe ye biwiyeŋe Yesugâlân kali yeŋgât wan me wan akyeŋgienŋe ârândâŋ agep are ye akto Anutu nenekbiâ agak meme âlepŋeâk akto wan siâ bâleŋe bo agep. \v 11 Akto luâk siâŋe nanaŋlupŋe damunyeŋe akmap dop hainâk nen âmâ yeŋgâlân ikiŋeâk ikiŋeâk \v 12 nâŋgâ nâŋgâyeŋe mem owâiŋe ketugum biwiyeŋe heroŋe agâk dâm makyeŋgiyion. Akto Anutuŋe damunyeŋe akmâ ikiŋaet manman âlepŋân katyekbiapgât yeŋgonmap are luâk yânŋande nâŋgâyeŋgimbiâ bâliwopgât agak meme âlepŋeâk mem manmâ âgâwei hain dâm makyeŋgiyion. \s1 Tesalonike gâtŋande umatŋe miawak yeŋgimbo kârikŋe akmâ kili. \p \v 13 Akto ulikŋân Anutugât den makyeŋgienŋe ainâk den ire amâ den yânŋe hain are bo dâyi amâ Anutugât den bunŋe dâm meyi den irekŋe ye biwiyeŋe Yesugâlân kali yeŋgât biwiyeŋân âi kârikŋe memap. Aregât Anutu hokboâk hokboâk mepaimŋe memaen. \v 14 O galama, Yuda luâk Yuda hânân manmâ Anutugât kâmolân gâtŋe biwiyeŋe Yesu Kristogâlân kali are yâk yeŋgât kâmolân gâtŋande bâleŋe akyeŋgimbiâ hâk hilâlâm mendâi ye aregât pat nâŋgâm watbiâ yeŋgât kepian gâtŋande bâleŋe akyeŋgimbiâ hâk hilâlâm hainâk nâŋgâm manmâ gayi. \v 15-16 Akto Yuda luâk biwiyeŋe Yesugâlân bo kali yâk yeŋgât pat makyeŋgiwe. Yâk yeŋgât hakulupyeŋe ulikŋân Anutugât Propete yeŋgumbiâ moyi. Akto hinŋe Yesu Humo gai kombiâ moep. Akto areâk bo. Hinŋe Aposoloŋe Yuda luâk bo manmai are makyeŋgimbiâ biwiyeŋe Yesugâlân katbiâ heŋgemgo yekbop dâm wat nenekmai. Hain akmai aregât luâk âmbâle hârok bâleŋe akyeŋgimai. Akto Anutuŋe yekmâ bâin bâleŋe akto dosayeŋe humo aktâp dâm kuk bâleŋe akyeŋgimbo umatŋân mandâi. \s1 Pauloŋe Tesalonike yekberâm ukenŋe nâŋgâep. \p \v 17 Gârâmâ galalupnenŋe, umatŋe arekŋe yeŋgâlânba watnenekto hepunyektenŋe sop bâlensiâ yu aktâp. Are han biwinenŋe bo. Hâknenŋandeâk bâlâk manmâ mesak gosak agiongât yekbaengât nâŋgâenŋe humo akto yeŋgâlân togowerâm agion. \v 18 Aregât togom yekne dâm magion. Dâ nâmâ Paulo nune âmâ sop siân akto siân togowerâm dâre Niambiŋe dâp tiginegep. \v 19 Gârâmâ nenŋe yeŋgât nâŋgâm mâruyeŋe akmâ kotnenŋe âgâkgât akmaen aregât hâmbâi Humonenŋe Yesu Kristo togomboân âmâ enemŋân kinmâ âmâ yeŋgât kambiam âlep akbaen. \v 20 Ye amâ nengât egâliaŋ gogâleaŋ nenŋe akto yekâ nâŋgâm âmâ heroŋe maroŋe nâŋgâmai. \c 3 \s1 Pauloŋe Timoteo huŋgunaŋdo ariep. \p \v 1 Galalupne, nen hain manmâ enem dewunyeŋe ekne dâm malion aregât bâin lâuwâŋe bo lâmgoweren dâm nâ akto Sila netŋeak Ateŋ kepian manmâ Timoteo yeŋgâlân huŋgun aŋiot. \v 2 Akto galanetŋe Timoteo net olop Kristogât den pat makyeŋgim Anutu hoŋ bawa agaŋmaengât huŋgun aŋdetŋe yeŋgâlân togoep. Net Tesalonike kepian gâtŋe biwiyeŋe kârikŋe kilâkgât Timoteo arim den sami makyeŋgimenâ biwiyeŋe sândugeâk dâm huŋgun aŋdetŋe yeŋgâlân togoep. \v 3 Ye dâtŋe metŋe kakŋân manmâ yeugewâigât Timoteo huŋgunaŋiot. Ye hin nâŋgâi. Nen hârok nengâlân umatŋe hinare miawaknengimbo ârândâŋ akmap. \v 4 Aregât akmâ nen ulikŋân yeŋgâlân manmâ den hin makyeŋgiyion. Luâk bikŋande bugâŋe nenguwai, dâyion den are emelâk kârigiep a nâŋgâi. \v 5 Aregât, “Ye gain gain mandâi? Biwiyeŋe Yesugâlân kârikŋe kindâp me Hâwât Amboŋe Bâleŋe yâkŋe hâwâtyekto den nenŋe hepunbiâ yân gem bo agep me?” dâre kambiamne indembo bâin ageine umatŋe iregât hirik dâm indâŋân bam bâliwâigât Timoteo huŋgun aŋdere yeŋgâlai togoep. \s1 Timoteoŋe purikatmâ Tesalonike yeŋgât pat Paulo magaŋep. \p \v 6 Wei galalupne, Timoteoŋe ye hepun yekmâ purik katmâ hinŋeâk netgâlân togo hin maknetkiep, “Yesugât kâmot Tesalonike kepian manmai arekŋe okot âlep aknengim biwiyeŋe Yesugâlânâk katbiâ talep. Akto nengât nâŋgâ nengimâk manmai. Akto nenŋe ye enem dewunyeŋe ekberâm agion yeŋe hainâk nen nenekberâm aktâi.” dâm maknetkimbo heroŋe dondâ nâŋgâyiot. \v 7 Aregât ire âmâ umatŋân manden akto bugâŋe nengumaiân nen âmâ biwiyeŋe kali hainâk katmâ mandâi den are nâŋgâenŋe biwinenŋe kârikŋe ketugu nenekto kambiamnenŋe sândugeâp. \v 8 Aregât âmâ ye Humogâlân kârikŋe tatberâi amâ benŋe nen gai âlepŋânâk manberen. Amâ nâŋgâ nâŋgânenŋe bo gulip akberâp. \v 9 Aregât nenŋe Anutunenŋaet enemŋân kinmâ âmâ yeŋgât dondâ mârumaen. Akto hain akmaigât gain gain Anutu okot âlep humo waŋmâ mepaimŋe mendenŋe bunŋe akbiap? \v 10 Aregât hilâm hândâk âi humo dondâ mem hin ulilaŋmaen, “O Anutu, Tesalonike gâtŋe yâkŋe biwiyeŋe kat katgât bâlensiâ yeukŋe akto âmâ nenŋe âlepŋe ârândâŋ ketuguwaen aregât dâp hekat nengimenâ arim tân yeŋguwaen.” dâm ulilaŋmaen. \v 11 Nen hain ulilaŋmaen aregât bikŋe amâ hin, Anutu Ewenenŋe akto Yesu Humonenŋe yâkŋe dâp hekat nengimbela âlepŋe dowâk yeŋgâlân togowaen. \v 12 Akto nenŋe okot âlep nâŋgâ yeŋgimaen dop hainâk Humonenŋande tânyeŋgumbo okot âlep agaŋmâ akto luâk âmbâle yânŋe okot âlep akyeŋgiwei. \v 13 Aregât miawagâkgât biwiyeŋe mem kârikŋe ketugu yekbiâp. Hain akmâ benŋe hâmbâi Humonenŋe Yesu are akto ikiŋe kâmolân gâtŋe ârândâŋ manbai are olop peniaŋgim ye akto nen menenekbiap. Sop ain âmâ Tesalonike gâtŋe yeŋgât biwiyeŋe Anutu Ewenenŋaet dewunŋân katmai are bunŋe akbiapgât ulilaŋmaen. \c 4 \s1 Manman nenŋe ârândâŋâk yeâkgât damunŋe akbaen. \p \v 1 Galama, den bâiŋe ire makmâ kepikmâ Yesu Humonenŋe yâkgât akmâ makyeŋgienŋe nâŋgâm heŋgemgowei. Ulik gulik agak meme Anutuŋe egâliaŋmap are mem manbiâ âmâ heroŋe akmap. Aregât keiŋe makyeŋgienŋe nâŋgâyi. Nâŋgâm mem manmâ âgâmbiâ uŋak miawaktâp aregât dondâŋe mem âgâwei. \v 2 Akto ulikŋân Humonenŋe Yesuŋe wan me wan akŋet dâmap yâkŋe wâtŋe aknengimbo keiŋe makyeŋgiyion are nâŋgâi me? \v 3 Anutuŋe agak meme âlepŋe mem manŋet dâm yeŋgonlep aregât luâkdâ âmbendâ bo hepun akmâ ba aŋgâ hanâk hanâk bo meyekbei. Aregât Anutuŋe nâŋgâmbo bo huragumap. \v 4-5 Akto kambiamyeŋe egâliaŋ are âlepŋeâk kilâk dâm luâk âmbâle Anutu bo nâŋgâmai are biwiyeŋe hanâk hanâk egâliaŋ akmâ manmai nen hain akbâen dâm kambiamyeŋe damunŋe akmâ manbiâ luâk yânŋande akto Anutu yâkŋe yekbiâ huraguwiapgât âmbâle membiâ huraguwiâp. \v 6 Akto Humonenŋande bâleŋe akmai areyeŋgât umatŋe kutigitbiap aregât keiŋe makyeŋgiyion. Aregât galalupyeŋe bâleŋe akyeŋgiwâigât galalupyeŋaet âmbâle olop bo manbei. \v 7 Aregât keiŋe hin. Anutuŋe agak meme âlepŋe mem manŋet dâm nengonlep amâ agak meme are heleŋ ketuguŋet dâm bo nengolep. \v 8 Aregât luâkŋe den ire hamiaŋmai amâ luâk den bo hamiaŋmai amâ Anutu ikiŋaet Heak yeŋgimap are hamiaŋmai. \p \v 9 Galama, imâ den siâ. Emelâk galalupyeŋe hârok kambiam âlep yeŋgimai aregât keiŋe Anutuŋe makyeŋgimbo nâŋgâyi aregât gala okot âlep agaŋgiŋet dâm siâkâ bo makyeŋgiweren. \v 10 Akto yeŋe Yesugât kâmolân gâtŋe Makedonia hânân manmai are hârok okot âlep akyeŋgimai. Aregât nenŋe ye wan akmai are wârakmâ membiâ miawakmâ yembiapgât hain kulemgoen. \v 11 Akto den siâ hin hâwâtyekmâ makyeŋgiyion. Bam gutmâ ariwai me togowai me kepia siân siân manmâ âmâ den kot kamboŋ agak bâlâk bo akbei. Akto bâtyeŋande âi mem manbei dâm makyeŋgiyion. \v 12 Hain akbiâ âmâ Anutu bo nâŋgaŋmai yâkŋe yekbiâ ârândâŋ akbiâp. Akto mop miawakyeŋgimbo bikŋande tân yeŋgumbiâ bo dâweigât makyeŋgiyion are nâŋgâm heŋgemgowei. \s1 Yesu togom mem agatnenekbiapgât den. \p \v 13 Galama, luâk âmbâle Anutu bo nâŋgaŋmai yâk âmâ momo kârikŋe mombai aregât nâŋgâm hamewakmâ biwiyeŋe umatŋe akto hanyeŋe bokto indem tâgâiak akmai. Manmâ indem kambiam bâle akmâ manmai. Dâ ye âmâ hain akbâigât siâkâ makyeŋgienŋe nâŋgâŋet. \v 14 Nen Yesu mondo hangombiâ sumânba agalep are nâŋgâmaen aregât Anutuŋe Yesugât kâmot bikŋe mombiâ hanyeŋguyi are momoŋânba goaŋyekto agatbiâ Yesu olop huŋgun yeŋgimbo purik katbai. Aregât okot bâle bo nâŋgâyeŋgiwei. \v 15-16 Amâ hin. Humonenŋe maknengiepgât makyeŋgien. Anutuŋe bâin dâm kot kondo aŋelo yeŋgât humo konokŋe Anutugât lâmun waito mun humo indembo âmâ sop ain amâ Humonenŋe denŋe kârikŋande ikiŋe himbim hepunmâ gewiap. Dâ nen bikŋe boâk mombaenân âmâ Humonenŋe togowiap ain âmâ luâk âmbâle Yesugât kâmolân gâtŋe emelâk moyi arekŋe soŋ agatbai. \v 17 Hain akbiâ âmâ hamiyeŋân luâk âmbâle golâ bikŋe manbaen amâ yâk olop hamandat kâlegen ain mendu agum Humonenŋe togombo olowâk himbimân âgâm manbaen. Ain Humo olop dondâŋe manmâ âgâwaen. \v 18 Are âlepŋe. Bâin den irekŋe galalupyeŋe mem biwiyeŋe manmâ kârikŋe ketugu yekbei. \c 5 \s1 Yesu pututugâk togowiapgât biwi owâim kinbaen. \p \v 1 Galama, Humonenŋe togowiap are lâuwâŋe makyeŋgienŋe nâŋgâŋet. Humonenŋe Yesu togowiapgât sopŋe aregât keiŋe emelâk nâŋgâyi aregât den makyeŋgim kulem esenŋe kulemgowaengât âi lâuwâŋe bo tatâp. \v 2 Gârâmâ yeŋeak yu nâŋgâi are Humogât sopŋe amâ luâk kâmburâŋe hândâkŋân boâk nâŋgâmbiân togomai dop hainâk \v 3 luâk âmbâle hândâk kâlegen manmai are, “Nen âlepŋe tatenŋe kambiamnenŋe sândugem âgâwiap.” dâmbiâ âmâ ainâk Humonenŋe purik kato hilip yeŋgu yeŋgugât dopŋe dowâk yâk yeŋgâlân miawakbiap. Akto âmbâleŋe nanaŋ memberâm hâk hilâlâm akmai dop hainâk umatŋe humo miawak yeŋgimbo hepunakmâ bo ariwai. \v 4 Gârâmâ galalupne, ye hândâkŋân bo tatâi aregât luâk kâmburâŋe togomai dop hainâk Yesu purik katbiap sopŋe are yâk bo nâŋgâmbiâ miawak yeŋgimbo otneyeŋe ariwiap. Dâ ye âmâ hain bo akbai. \v 5 Ye âmâ hârok pagaleŋân akto dewutân manmai. Akto nen hârok omoŋ me hândâk kâlegen bo manmaen. \v 6-7 Haingât luâk âmbâle yânŋe asiŋ yeye amâ hândâkŋânâk yemai akto luâk âmbâle tu kârikŋe nem âmâ hândâkŋân gulip akmai. Nen hain akbâengât kambiam nenŋe damunŋe aktenŋe pâlâmŋe bo akto âmâ tu kârikŋe bo nendenŋe âmâ nâŋgâ nâŋgânenŋe hulaŋ akbiâp. \v 8 Akto nen hilâmgât luâk âmbâle nâŋgâm heŋgemgoenŋe kambiamnenŋe âlepŋeâk talâk dâm biwinenŋe Humogâlânâk katenŋe kinbiâp. Akto Humo olop âlepŋe maniâm. Akto tembe lokoŋe, “Diŋennân erânekbâi.” dâm diŋenŋaet peke luguakmap nen dop hainâk kambiamnenŋe âlepŋeâk talâk dâm biwinenŋe Humogâlânâk katenŋe kinbiâp akto Humo okot âlep agaŋne. Akto tembe lokoŋe kautne kom hioŋbopgât dâm kautyeŋân irimut kârikŋe kauŋmai nen dop hainâk nâŋgâ nâŋgânenŋe gulip akbop dâm Anutuŋe bunewâk heŋgemgo nenekbiap are miawagâk dâm lâmgomaen. \v 9 Akto Anutuŋe nen âmâ ikiŋe kâmot dâm oloŋnenekto Yesugât biwinenŋe kalion aregât kuk bo aknengiwiap. Hingât oloŋnenegep. Humonenŋe Yesu Kristo arekŋe heŋgemgonenekbiapgât oloŋnenegep. \v 10 Akto Humonenŋe Yesu Kristo arekŋe, nen yâk olop mannegât nengât akmâ moep aregât purik katmâ gewiawân mombaen me hânân manbaen nen hârok agatmâ yâk olop golâ manmâ âgâwaen. \v 11 Haingât ye biwiyeŋe kârikŋeâk kinbiâp dâm magaŋgi goaŋgi akmai hainâk ye galalupyeŋe den âlepŋeâk makyeŋgimbiâ biwiyeŋe kârikŋeâk kinmâ âgâwiâp. \s1 Damunlupnenŋe yeŋgât amukyeŋân manbaen. \p \v 12 O galama, den siâ ire wârakmâ makyeŋgienŋe nâŋgâŋet. Humonenŋe arekŋe damunlupyeŋe katyekto kinmâ hutyeŋân manmâ âi mem Humogât keiŋe makyeŋgim biwiyeŋe gulip akbop dâm den kârikŋe makyeŋgimai yâk yeŋgât yekbiâ bo gewiâp. Gârâmâ yâk yeŋgât den nâŋgâm amukyeŋân manbei. \v 13 Akto damunlupyeŋe âi memai aregât okot âlep akyeŋgim lau lokoyeŋgim hanâk amukyeŋân manbei. Akto yeŋgât hutyeŋân kuk heŋgân miawakbop dâm gala agaŋgim biwi konok akmâ manbei. \s1 Konam bo akbaen. \p \v 14 O Galalupne, yeŋgât den kârikŋe hin ye makyeŋgiengât yeŋgât hutyeŋân luâk âmbâle siâ konam akbiâ makyeŋgim kârikŋe ketugu yekŋet. Akto luâk âmbâle wan me wan hârok hamep akmai are tân yeŋgumbiâ biwiyeŋe kârikŋeâk kinmâ âgâwiâp. Akto luâk âmbâle hâkyeŋe yeukŋe aktâp are hainâk tân yeŋguŋet. Akto luâk âmbâle hain akmai are titnan titnan yaiwâk akyeŋgiwei. \v 15 Akto luâk âmbâle bâleŋe akyeŋgimbiâ âmâ hainâk bâleŋe bo akyeŋgim âmâ âlepŋeâk akyeŋgiŋet. Dâ hin akbei. Sop ârândâŋâk agak meme âlepŋe akmâ gala akyeŋgiwei. Akto bikŋe bo potatyekmâ âmâ luâk âmbâle hârok yeŋgâlâk akbei. \v 16 Akto hokboâk hokboâk mâru humo akbei. \v 17 Akto hokboâk hokboâk Anutu ulilaŋbei. \v 18 Akto Anutuŋe Yesu Kristogât akmâ nâŋgât kâmot nâ mepaine membei dâm egâliaŋmap aregât wan me wan âlepŋe me umatŋe miawak yeŋgimbo ainâk Anutu okot âlep agaŋmâ mepaimŋe membei. \v 19 Akto Anutugât Heakŋe kâlâp hinare are bo limbâpkowei. \v 20 Akto luâk âmbâle agatmâ Anutuŋe wan me wan akbiap aregât den makbiâ ye den are bo hâkâŋ akbei. \v 21 Akto den are miawakto yeâmâ hârok dowâk bo membei. Dâ hin akbei. Den are nâŋgâm heŋgemgom ire âmâ âlepŋe ire âmâ bâleŋe hain dâm den potatbei. Hain potatmâ den akto agak meme âlepŋe paŋâk mem manmâ \v 22 den bâleŋe akto agak meme bâleŋe hepunbei. \s1 Den bâiŋe. \p \v 23 O Galalupne, nenŋe yeŋgât Anutu hin ulilaŋden, Anutuŋe kambiam nenŋe mem âlepŋe ketugumbo sândugemap yâkŋe meyekmâ ârândâŋ hârok ketugu yekbiâp. Hain akto benŋe Humonenŋe Yesu Kristo are purik katmâ lâuwâŋe togowiawân han biwiyeŋe âlepŋeâk kindo ekto ârândâŋ akbiapgât ulilaŋden. \v 24 Akto Anutuŋe oloŋ yekmap arekŋe âmâ ârândâŋâk hârok akmap aregât wan me wan hain miawak yeŋgiwiap. \p \v 25 O Galama, yeŋe hainâk nengât Anutu ulilaŋbei. \v 26 Akto ye hârok gala konok akmâ lokom maŋgan akbei. \v 27 Nâ Humogât kârikŋân kinmâ hin maktân. Ye nâ yu kulemgoân ire mem âmâ hainâk Yesugât kâmolân gâtŋe hârok oyaŋbiâ nâŋgâwei. \v 28 Akto Humonenŋe Yesu Kristo arekŋe damunyeŋe akmâ okot âlep akyeŋgiâkgât ulilaŋmaen.