\id 1TI - Tifal NT -Papua New Guinea 1998 (web version -2013) \h 1 Timoti \toc1 Pol ata Timoti ami sukon maakup diim dola konsa kaata ko \toc2 1 Timoti \toc3 1Tim \mt1 1 TIMOTI \mt2 Pol ata Timoti ami sukon maakup diim dola konsa kaata ko \ip Timoti ayo Listra abip kaptam tunum. Abip Listra kaptam-ali Galesia bokon kawu biisu. Kemin, Timoti ayo Yesus ami lak duu-bomda kawu, Pol ami takdaap kelala alep iyo yak aba din abip ma abip ma kawu okok kem-tal-une-bisip. Kemin, iip maakup maakup kawu Pol ayo Timoti, Kabi tam-baali din Kristen unang tunum abip ma ma kawu bilip imi din yam-titil-molan o kala kanum bokosa ko. Iyo tal Pol sok de dap-tama din Rom abip kaptam daa-silip diim kawu alep tiin-bom ilsip ko. \ip Am ma daanule iyo Pol sok baaliwa, Pol so, Timoti so, alep iyo asuk alep maakup okok-kem-tal-une-bisip. Kemin, iyo din Efesis kaba-lomdip Pol ayo Timoti ami bokola-lomda: Kabi kalawu bomdap Kristen unang tunum kaltam bom-bilip imi yam-titil-saan-balawa yo kala kanum bokolala, kela Masedonia bokon din kawu bomda sukon kalawaali dol-bam kulaala tal Timoti ami diim abe-bisu. \ip Asuk ilom ale, Pol ayo asuk sukon malo ma dola kulaala din Timoti ami diim aba kesu kuumi win kuuli 2Timoti yo. \c 1 \p \v 1-2 Timoti kaa tiinsap o. Nali Yesus Kraist ami kalaan tunum Pol nata kemin, numi iliim boyase God aso le, numi fen-bam bulup, Yesus Kraist so, alim ilta nimi ulduu-lomdipla ok kalawaali kup-na-silip o. \p Kapyo, God ami weng kaa kup-tilila, talalu weng sandap yak Kraist ami lak ayo duu-salap kaata ti atin nami man alaltap ke-salap kemin, sukon kalawuuli dola kup-ton o kala-somdila dol-tambi no. \p Nami aket uli ti Aatumen God so, numi Kamokim Yesus Kraist so, alim ili olen-daap-tam-bamdip tambal tambal ma kamap-tin-bilipla, dik-diiba balili-kup kala suunin disa bomdapla yo timbi ko. \s1 Tunum iyo ibaka-bam kukuyip kala kalale, fotabemin kaata ko \r 1Tim 4:1-5, 6:3-10, 2Tim 2:14-19, 3:12-13, 4:3-5, Tat 1:10-16, 2Pit 2:1-22, 1Jon 2:18-29, Jut 3-16 \p \v 3 Kemin, siin kawu Masedonia bokon unon o kal-bomdiya bokop-tasii kuluuta asuk nali bokop-tokomi kemin, abip Efesis kawu-kup bomdapya, dok kanolin tunum kaata ibakamin weng kaata unang tunum imi kukuyokoma aye, \v 4 sawaayak sang uyo disa weng-kup bakan-kaptoop kaptoop kemin aye, yak ilmi awil-fakal imi win kaata-kup bakan kulii-kaptoop bane-bam kemip namti, bokoyawa, Ku kulaalin o. Kanumin weng kaata taba-lom unang tunum imi dong dokoyuluya, God ami lak dakaamin uyo titil-fak-daalokomu dinim; kuuta taba-lomdu unang tunum imi aket uyo ku-mafak-daayiluya, weng aal fakaa-mokomip. \v 5 Yale, nami weng kala bokop-ta-lomdi, bokoyapla, Kambolin o kala, bokoli. Kaata weng san-kutal-fukulip namti, kukup tambal kaata-kup kanumum o kala aket maakup kaata-kup fukun-bamdiple, siin umi ban wakamin uyo God ata taba-lomda takan-tiiyase, kaami aket kaata maso ma fukun-bamdipla, Nuli kukup mafak so no, kemalip. Kemin, dik-diiba bomdipla, atin Yesus Kraist ami lak kaata-kup duulin o kanolokomip kaata, aptum kusal imi lak dakaamin kaami kukup namti tiltam dukum-nokomu. \v 6 Kemin, unang tunum malo ma iyo kanolin kukup uyo kela-bomdipla, disa weng kaata-kup taken-una-tala-ke-bamdipya, \v 7 ili God ami lo kukuyin tunum kelum o, ke-bamdipla iyo bokolip ko: Numi weng kuuli tifan o ken-umbip. Yale, imi weng kanum bakabip so, mafek mafek sang bakan-bilip so, kaami miit uyo talal utam-somdipla disa; ili ti amon-bamdipla babonin weng kaata-kup bakan-unbip o. \p \v 8 Nokol utamsup, Dok nolin tunum ata God ami Lo uyo tituun-kup kutal-fukula namti, uta taba-lomdu nuyo dong dokoyokomu. Kemin, \v 9-10 nokol ma ukol utam ke-somduwa, God ami Lo kuka-daasa uyo tunum ban kemin dinim imi disa. Kemin, kaali ban kemin tunum alik imi lek-yim-bam kukuyin uyo kaa buu. Kemin, Lo kuuli ulta tunum fuut tabe-bamda Lo duul-bam ilin tunum iso, \q1 God ayo daang ukola bomdip iyo ban kemin kukup kutal-fukulin kiiso, \q1 ili aket fukun God kaaka disa yo, nalmi titil diim kaata-kup bii no kemin tunum, \q1 awak-aalap anulip taan-yaamin tunum, \q1 ap-tunum kusal anulip taan-yaamin tunum, \q1 sadikimin unang tunum, \q1 ap-tunum unang tap kelaya sadikimin tunum, \q1 tunum ma ayo taba-lomda, tunum kusnum ma ami man yukut tuk-duu kulii-unemin tunum, \q1 ibakamin tunum, \q1 tunum ayo ibakamin weng kuuta, Atin ti faneng o, kemin tunum, \q1 God ami tituun-kup tabin weng uyo kambola, yak kukup kusnum kusnum kiita kutal-fukulin tunum, alik imi yim-bak-saan-bamda, kukuyokoma namti kaa bombu ko. \v 11 Kanolin kemin, fan tituun weng kuuli, God ami weng tambal kaami anung kaata kemin, God ami aket uyo, Pol ami koliya, ata kuluu-lomda unang tunum imi kukaayak o, kala-somdala kemin, kulaap-na tildak nimi diim abasu. Kemin, God ali ti atin tambal-kup tabin ale, fiyaap duumin kaami miit uyo kaabe kemin, akal taba-lomda, almi weng tambal kuuli, kup-nase no. \s1 Pol ami boko-lom: God ata olen-daap-nase no, kala yaap ke yo kalsa kaami sang kaata ko \r Ap 26:9-18, Gal 1:11-23, Fpai 3:4-9 \p \v 12-13 Siin kawu, nali numi Kamokim Yesus Kraist ami win uyo ku-mafak-dakaan-bamdi, balaan-bam, Kristen imi waasi keya tit-ita-bomdi, kukup mafak mafak uyo kukaayin-bam kemsi. Kata, Kraist ata titil uyo kup-na-lomda utama yi, Pol ali ti nimi wok kalawaali nuu-mokoma no, kala-somdaya, nam-buulaya okok kaa ken-unbi. Kemin, nali yaap ke yo, kalbi. Kemin, kanumsi kuuli, liip tambal kaa utamin disa keliya, ami lak uyo duulin dinim bomdila kemin, uyo kanu-bamdila utama yi, Ali kanun tal-uneba kala, kala-somdaya olen-daap-na-lom, \v 14 atin ti kukup tambal kaata-kup disa masiim kup-na dong dokaap-nam-balaya, Kamokim Yesus Kraist almi lak uyo duu-lomdila nak-tunum kusal kayak kayak iyo aket uyo kukaaya-tabasi no. \p \v 15 Kristen numi weng baka-bamdup, Yesus Kraist ayo tildaak tawaal diim tal-ilomda ban kemin unang tunum numi iliim kaata boyilon o, kala-somdala, Tildaak talse no, ken-unbup kaali ti atin faneng. Kemin, unang tunum imi weng san kuyak aket tem daa fuku ilin kaami sang namti kala buu. Kemin, alik nuli ban kemin yale, nali utamila, Nak-tunum kusal imi ban kemin kaata katip ale, nimi ban kemin kaa dukum o kalbi. Yale, \v 16 Yesus Kraist ata nimi kanu-bam ilsi kaata, olen-daap-na-lom abiltap aket atul kup-ninsa disa; akola balili kala bomda fen-balaya, ami lak uyo duuliya, ayo talalu-namuse kabak-ami miit kaa dok kata naa kalolip: Kemin, Kraist ami aket uyo, Fen-biliya, atin ban wakamin tunum mafak Pol asiik tiltam nimi lak kaata duulaya, kusnum kayak kayak ita nimi kukup kaata utamdipla, yakal kanola nimi lak kaata, duulip talalu-yimuliya, suunkup ilin tunum unang kelin o, kala-somdaya, fen un-bomda, kanose. \v 17 Kemin, kaali ti suunkup king ke-bom ilin-kup bomdale, ali taan-yaamin dinim ale, tunum ayo dok kano-som atamalip dinim; maakup kaata-kup atin fan God namti kulu bombe. Kemin, unang tunum iyo suunkup ami win dukum kaata-kup, kufu-bamdipla yo, kala-somya kemin, fan ko. \s1 Timoti ami God ami ok yikik-kutal-fukumin kaami sang kaata ko \p \v 18 Timoti kapyo, kabi nalmi man alaltap kemin, siin kawu Kristen tunum yaap-yaap nuli weng sawaa malo ma iyo kup-ta-sulup kemin, kamala kaata wok sang uyo asuk ulultap kaata bokop-ta-lomdi, Kaa kanuman o kala bakap-timbi. Kemin, numi weng uyo kuyak aket tem daalapla, kaami titil diim kawu kabi waasi din-bomdap titil-foko-bom dinbip ulultap kaata kelapya, kapni Kraist ami wok fukusap uyo yikik-kutal-fuku-bomdawa yo! \v 19 Kapni Kraist ami lak dakaamin uyo dukum-kup kutal-fuku-som ale, tituun-kup tabin kukup uyo tolkup tabasu yaap o, kala utamsap kaata-kup dukum-kup kutal-fuku ke-bomdawa yo! Kanola tunum malo ma ili utamipla, kukup kuuli tituun-kup tabasu kala utamsip. Yale, kuu daang ukuwa kambolalipla, sip dukum umi din yol ok kumun tem tuum dukum umi diim dibin foko dekela tabebu ulultap ke imi Kraist ami lak dakaamin uyo mafaknu kulaasip. \v 20 Ti tunum alep kaa kanosip kaa daatamin! Haimenias sole, Aleksanda so, alep iyo kaa fanang maakup kanolipya, yim-baali yak Setaan ami sikil diim abamniwa, angtiil yol uyo kuyalaya maso ma Aatumen God ami win kaa ku-mafak-dakaalin daa yo kalaliya, yim-baali yak ababip o. \c 2 \s1 Lotu ke-bam beten kemin sang kaata ko \r Rom 13:1-7, Tat 3:1, 1Pit 2:13-17 \p \v 1-2 Kemin, nali mafek mafek awak dukum ma kaami sang kaata bokop-talokomi. Kemin, weng san ilapya! Kristen unang tunum, kipyo, God ami naan-bamale, unang tunum alik iyo beten ke-bam, imi aket uyo, God ami yaap ke yo, akan-kaa-bamdiple, gavman alik iso, king, kamok kamok iso, imi beten kamayin-bilipya, God ayo dong dakaayin-balaya, ipyo tambal-kup tiin molipla, alik nuli uluum dinim, waasi dinim, tambal-kup tiin bomdupla, God ata-kup o kal-bomdup ami kukup tambal kaata-kup kutal-fuku kulii-una-bulupya yo! \v 3 Numi uldaa-yim-buusa tunum God ami tiin diim akal kanolin beten kaata atin ti tambal o kalala, beten umi fiyaap kaata dun-umba, kaa dok kata naa kalolip: Kemin, \v 4 God ali, unang tunum alik iyo foko kulii-tildang, Nalmi miit tem tiiliya, utamiwa yi, God ami kanuba namti kaa buu nu nikin o, ken-umba. \v 5 God maakup ata-kup tiina, kuno tunum maakup ma iip kabaaku tola God bik-abang daa, unang tunum bik-kaldang daa ke-bomda dong dakaayin-balala nuyo tal atamdup kela una-tala-kemin tunum kaa Yesus kulaata taa! \v 6 Siin kaali, God ami bokola-lomda: Kuno nayo, unang tunum alik imi iliim boyon o kala-somdaya, almi angtiil ayo maas kewase. Kemin, God ali numi kukuyalaya, utamupla yi, U faneng, God ali unang tunum alik nuli yim-bii-tildang almi miit tem daalon o, ken-umba nu, kalalupla utamsup. \v 7 Kemin, nali God alta, Umi sang uyo unang tunum imi bakayak o, kalalaya, uldaa-nam-buulaya, nili tiltam almi weng bakayin tunum kebi-kup ale, almi kalaan tunum ke kelile, akal bokop-na-lomda, Kapyo, tunum miit kusnum kayak kayak imi fanang din ilomdap, nimi tituun-kup tabin weng uyo kulii-din kukuyin-balawa, taltam Kraist ami lak uyo dakaamin o, nakase. Kemin, nali disa ibakamin weng bakabi disa; atin ti tituun-kup tabin weng kaata-kup bakabi te! \p \v 8 Nimi aket fukunbi namti kalabu: kapta bokoyapla, unang tunum iyo dok kanolin bokon kawu lotu kemum o kalip namti, tunum iyo tola beten ke-mokomip kiili ban kemin disa; aket atul tabemin disa; weng aal dikimin disa; atin ti talalu atafii-bam nuu-bamdipya, God ami aman dakaan-biliwa yo. \s1 Unang imi sang kaata ko \r 1Tim 5:10, 1Pit 3:3-4 \p \v 9 Nimi aket fukunbi namti kala buu: unang dak-finan-bamdipla, atin tifan ti lamlaam-kup tabemum o kala-lomdip, dabom kon ang-dina-bam ale, kiit kon tambal-kup tii-bam siyaat ting, iling aye, ilim kaal tiin buluusi so, ilim sisol dukum kiita saan-bi-lom falatam tiibi, dalaalmin daa; akolkup dik-diiba bomdipla, saak yak ilim kaal ma kanolin tap ma ilmi atamip namti, kuliita-kup ipyo tii-bam falatam miki-bilipla yo! \v 10 Kemin, unang ili God ami man kelum o kalip namti, kukup tambal tambal kaata-kup ke-mokomip kaata, fan imi kiit kon tii-lom lamlaam-kup tabemin kaami liip namti kaa be. \p \v 11 Unang uyo ti bilili-kup kala dik-diiba bomdu duluma weng uyo weng san-kaa-bamle kaami miit uyo utamum o kal-bomdipya yo. \v 12 Nali unang ma kewiya, uta taba-lom tiltam tunum ami kukolin unang ke-lokomu dinim ale, tunum ami dabom ke-lokomu disa; duluma bom, weng kaata-kup weng san-kaa-bamdipya yo \v 13 Kemin, kabak dokata naa kalolip: Siin kawu, God ayo Adam asiik dap-talalu duuba-kup ale, mafiing kaata Ef umi talalu kesa. Kemin, \v 14 Adam ali tunum mafak Setaan ami ibakamin weng kaata weng san-ilomda nosa disa; unang uta ibakamin weng uyo weng san-ilomdula, ban kesu! \v 15 Kata, unang iyo man faka-mokomip kaali, kano God ami lak kaali ti suunkup dakaa-bamdiple, olenin kaami kukup uyo kutal-fuku-lomdip atin ti tambal tambal ma ke-bam ale, aptum kusal iyo aket kukaayip namti, God ayo kukup tambal kaa kukaayokoma no. \c 3 \s1 Kristen imi tiin molin tunum wasman o kalin imi sang kaata ko \r Ap 20:28, 1Tim 3:8-13, 4:6-16, 5:17-22, Tat 1:5-9, 1Pit 5:1-7 \p \v 1 Kemin, kalaali tituun-kup tabin weng o. Tunum ma ayo Kristen unang tunum imi tiin molin tunum kelon o, kala namti, kaali tambal. \v 2 Kabi tunum ma uldaa dabuulap tal Kristen imi tiin molin tunum kelak o kalap namti, kalanolin kukup kutal-fukusa tunum kaata ma ulduulan o kala-somya ko. Ali atin kukup mafak nuu-bamda ban wakamin dinim; tambal-kup balaya, kayak kayak iyo ami ban keba namti kaa buu nu kala atam dabak-saanin dinim; aa unang yimdal dan-kaamin disa; aa ami tal-unemin, tiin-yaamin uyo talalu-sokoso bom ilin ale, aket fukunin tambal kaata-kup fukun-bamda, aket bilili-kalin kaata-kup kutii-bom fanang dik-daalin tunum, ap-tunum kusal kusnum tilip iyo yim-tama tam am daa tambal-kup kamayin-bamda, ap-tunum kusal kayak kayak iyo kukup tambal-kup kukuyin-bam, \v 3 ok mafak uyo in-bomda tekela babonin weng ami bakamin dinim; abiltap aket atul dap-tela yemin disa; fulum-kup taba-bomda, falit weng kaata-kup bakayin-bamda, ami weng aal fakamin disa; sisol, bonang aye, tuumon aket aalu aket dakat yak abemin dinim tunum; \v 4 aa ami kalel, man iyo atin tambal-kup tiin mo-bomda kukuyin-balala man iyo aalap ami aket tambal kola-lomdip ami weng kaata-kup weng san-kaa-bam ken-umbip. Kemin, tunum kanolin kaata ma uldaa dabuulan i! \v 5 Kanola tunum ayo alami kalel aptil kii dotu tiin saanin kaami kukup uyo utamda disa, kaa ulduulap dok kano taang-kala tal aba tam God ami unang tunum imi tiin molokoma dinim. \v 6 Kemin, tunum kama kulu tal God ami man keba kaali, taltam God ami unang tunum imi wasman tiin molin tunum kela namti, ali, Nata-kup o, kal-bomda kutaang-tabe-mokoma ema? Kemin, kanuma namti, God ayo sawaayak Setaan ami fotaba-lom kanolaya, angtiil yol konsa ulultap ke, tunum kaakal angtiil yol uyo kolokoma. Kemin, kama-kup kulu Kristen keba kaa ulduu-yaamin daa yo! \v 7 Tunum ayo kawanita God ami lak duulin disa, kiimi tiin diim uyo win mafak-kup bakaalin tunum namti, ali uldaa dabuulawa le, God ami unang tunum imi tiin molin ke-lokoma uyo, mafak bakaan-bilip fatom dak-duu ilale, Setaan ayo taba-lomda abiltap tal dap-tama yang banokoma. Kemin, tunum kaa dok kata win tambal-kup bakaalin namti, ata uldaa dabuulan o kala-somya ko. \s1 Wasman imi dong dakaayin tunum diikin o kalbip imi sang kaata ko \r 1Tim 3:1-7 \p \v 8 Ultap o. Ibi tunum ma ulelnipla, iyo wasman imi dong dakaayin tunum kelin o kalip namti, kalanolin kukup fukulin tunum kiita ma uldaa-yim-buulin o. Kemin, kiili win tambal-kup bakayin tunum ale, ili weng alep bakamin disa le, ili ok mafak umi aket-kup yelu suunkup inin disa, ili tuumon imi mok uyo in-bom suunkup fakamin daa ke-bamdipla, \v 9 ili ti suunkup God ami tituun-kup tabin weng tambal kaata-kup dukum-kup kutal-fuku, ami win-kup dap-fiil-tii-bam ilin tunum ita ma uldaa-yim-buulin o, kala-somya kemin, \v 10 kamasi kaa, ibi imi ok uyo yam-kukulipla, imi ok kaa atin tituun-kup kelip kala, kala-somdipla, kiita keyipla, wasman imi ok uyo dong dakaayin o, kala-somya ko. \v 11 Aa ti, imi unang tan yakal win tambal-kup bakayin unang ke-bamdip, daang tem weng kaa bakamin disa ke-bam ale, imi tal-unemin, tiin-yaamin uyo tambal-kup utafii-bam, tituun-kup tabin tabasu kaami kukup uyo kela kemin disa, suunkup kutal-fuku-bom ilin unang kiimi imimel kiita ma ulelnin o. \v 12 Aa ti fanang maakup pasta imi dong dakaayin tunum yakal unang yimdal dan-kaamin dinim ale, ilmi kalel aptil iyo atin tambal-kup, tiin mo ilolip tunum ita ma uldaa-yim-buulin i! \v 13 Kemin, pasta imi dong dakaayin tunum iyo dokata ok tambal uyo kemip namti, kii win tambal-kup bakayin ale, ili Yesus Kraist ami lak uyo titil-fak-daa duu-bomdip suunin disa kaami sang uyo baka-mokomip ko. \s1 God ami kukup miit kaami sang kaata ko \r Ef 2:15-22, Fpai 2:5-11, Kol 1:15-20, Hib 1:4-14, 2:5-18 \p \v 14 Nali fan kapni fanang kaata, abiltap din titamon o kalbi. Yale, kaali weng kulawusiik dola kup-tili utamdapya, \v 15 nali abiltap din unin disa keli namti, kapsole, God ami miining alik iso, ibi utamiwa, Dok kanolin kukup ma kutal-fukulokomup kaata tambal keyokomu ni kalokomip kaa, God ami man kesip ili atin tiin kawong ilin God ami unang tunum ita kemin, Kristen unang tunum ili God ami tituun-kup tabin weng uyo aptum kusal imi bakayin-bilipya, dukum-alaabu no. \p \v 16 God ami kukup kaami miit kaali atin ti sakbaalim dukum kemin, tunum ili sawaayak kaali ma utamsip disa. Yale, kamala kulu kaami miit namti kalabu. Kemin, utaman, kaami miit kaali Yesus Kraist kulaata kemin, Kristen nuli boko-lomdup, \q1 Ali tiltam fan tunum keba-kup tiltam fatap-naya, God ami Sinik ata kukuyila utamuwa yi, Tunum kalawaali fan tituun-kup tabin tunum tabasa ni, kalalupya, ensel iyo atamipla, Ami sang uyo yak abip ma abip ma keluya, tawaal diim kasel unang tunum iyo ami lak uyo du kelipya, God ayo taba-lomdala dap-tama tam abiil tikiin unse no, kala bakan-umbup o. \c 4 \s1 Ibakamin tunum imi sang kaata ko \r 1Tim 1:3-11, 6:3-10, 2Tim 2:14-19, 3:12-13, 4:3-5, Tat 1:10-16, 2Pit 2:1-22, 1Jon 2:18-29, Jut 3-16 \p \v 1-2 God ami Sinik ayo weng ku-fatap-daa kanum bokosa: Bi-lom kawu sinik mafak iyo iiweng bakan-unbip ita taba-lomdip, iiweng bakamin tunum iip maakup maakup iyo kukuyipla, yakal unang tunum iyo kukuyip, Kristen malo iyo imi weng kaata weng sandipla, ilmi God ami weng kaa fan u kalin uyo, kela yang bane-mokomip o. Tunum ibakayin kiimi ibakamin weng uta taba-lomdu ilmi aket fukunin uyo ku-mafak-daayuluya, dok kano-somdipla ban kemin uli kaa buu no, kalolip dinim ke-mokomip. Kemin, \v 3 tunum kuliita taba-lomdip, unang dan kaamin, tunum dan kaamin kiimi kukup uyo, Awem o kal-bomdiple, ima inin-inin malo iyo, Awem o, yakan-kaa-bam ke-mokomip o, kala-lomda God ami Sinik ata kanum bokosa. Kemin, kanolin tunum ili kanu-mokomip. Katale, siin God ami lak duu-lomdip nimi tituun-kup tabin weng uyo utamip namti, kiita nami mafek mafek dotusi uta im-bomdipya, nami yaap ke yo, nakan-kaa-bamdiwa yo, kala talalu kutii, numi kuyinsa. \v 4 Kemin, kaa dok kata naa kalolip: Mafek mafek alik God ami talalusa kaali, tambal dukum kemin kela-yaamin daa; God ami yaap ke yo akan-kaa-bamdup faka-buluwa yo. \v 5 God ami weng so, numi beten kebup so, ita taba-lomdip, numi mafek mafek kuluu-yaa-mokomup kiili, tituun kelipla kela-laabup. Kemin, tambal-kup faka-mokomup ko. \s1 Pol ayo Timoti ami bokola-lomda: Kabi Kraist ami okok kemin tunum tambal ke-bomdawa yo ansa kaata ko \r Ap 20:28, 1Tim 3:1-13, 5:17-22, 6:20-21, Tat 1:5-9, 1Pit 5:1-7 \p \v 6 Kabi nimi weng tem kup-ti uyo kutama yang kaptum kusal Kristen kesip imi kukaayokomap kaata, fan kabi Yesus Kraist alami ok tabuulin tunum tambal ke-lomdap, weng tambal kukup-tip, fan o kala weng san-salap uta, taba dong dokop-tula titil-fokolokomap. \v 7 Yale, utamapla, Kii God ami sang uyo kambola yak sawaayak sang uta disa baka-bam weng mafak mafak aye, disa iip sang kaata bakamip itamap namti, kanolin weng kulu daang ukuwa-lomdap God ami kukup kaata-kup talalu kutal-fuku titil-foko-bomdapya yo. \v 8 Kaa dok kata naa kalolip: Tunum iyo baal uyo tambal-kup baktiimum o kalip namti, imi yaan so, sikil so, iyo um-kukumin-kup ke-mokomip kaali, ilmi angtiil uyo dong dokoyin tap so ke-lokomu. Yale, God ami kukup umi um-kukumin-kup ke-bam kaal-tiklin-ke-lokomup kaa, uta taba-lomdu numi sinik ayo dukum-kup dong dakaayokomu. Ale, kamala kaami kanola bom-bulup kaali, dong dakaayin-bulu ilom am ma daanokomu kabak-ami suunkup ilokomup kaali, dong dakaayin-bam ke-mokomu. \v 9 Kemin, weng kalawuuli fan kemin, kaa tunum unang alik iyo weng san-ilomdip kaa aket alep fukunin daa; fan o kalolip ko. \v 10 God ali unang tunum alik imi iliim bomin God kemin, kawanita fan God ami lak duulip namti, akal taba-lom imi iliim uyo boyokoma no. God ali tiin kawong bom ilin kemin, kaa utamupla, Fan ti bii-lom nuli yim-bii-din almi abip daalaya, aso ilokomup kala kalalupla, fiyaap duu-bam fen-umbup. Kemin, kaata-kup God ami kukup uyo dukum-kup okok ke-bam fiita-tabasup o. \p \v 11 Kabi nimi weng kup-ti ku, unang tunum imi kukaayin-bam kukuyin-balapya, utafii-bomdiwa yo, kala-somya. Kemin, \v 12 kabi kama man yale, iyo, Kabi disa tunum o kalolip i! Kabi tambal-kup bakayin-bamdap, kukup tambal kaata-kup kutal-fuku-bom ale, Kraist ami lak-kup duu-bomdapla, ban kemin dinim tituun-kup kukup tabasu kaami kukup kaata-kup nuu-bamdap, kutal-fuku ke kukuyin-balapla, God ami lak duulin iyo kapni kukup tambal kaata atamdipya, Nokol kanolin kukup kanu-mokomup kaali, tambal keyokomu no kalalipya, yakal maakup kanu-bamdipla yo kala-somya ko. \v 13 Kemin, am kulu daana kaa, nimi din talokomi kaami liip fen-bam ilokomap kaa, unang tunum ili God ami sukon tem kabak-ata tik-tii-balap, weng san kaa-biliple, nokol ti kanola kanumum o kala bakayin-balapla yo. Atin ti talalu kukuyin-bam kem-salawa yi. Kemin, \v 14 siin kawu, Kristen tunum yaap-yaap so, God ami weng ku-fatap dakamin iso, nikil nuta sikil kuyak kapni angtiil diim kawu tii-lom beten kep-ta-sulup kawu, God ami okok kemin kaami titil tambal kup-tase kaa, disa maaklo kelu, kela-laamin daa yo. \v 15 Kabi okok kaami lak kaa dukum-kup tabuu-lomdap, kutal-fukulin-kup balapla, Kristen malo kayak kayak iyo kapni ok kaa, atin tambal tambal ke-mokomap kala, tokokomip. \v 16 Kemin, kabi yak kaltapni mafek mafek nuu-mokomap kaali, tambal-kup tiin mo-bomdaple, aa yak unang tunum imi kukuyokomap kaa, ti tambal-kup tiin mo ke-bomdapla, suunkup ok kaa dukum-kup yikik-kutal-fuku-bomdawa yo. Kemin, kabi kanu-mokomap kaata, taba-lomda kapni dong dokop-tale, kapni weng, weng san-kaabip iyo dong dokoya keluya, God ayo kukup tambal uyo kuyokoma no. \c 5 \s1 Pol ayo Timoti ami bokola-lomda: Weng tem ayo unang tunum imi kalanola bakayan o ansa kaata ko \p \v 1 Kabi tunum sawol kii, titil weng kaa bakayin daa; aket filit kaata-kup kukaayin-bamdapla, kaltapni kaalap ami weng akola bakaanbap ulultap ke-bamdapla yo. Man tunum ma kasaa kasaa yakal ti kaltapni nakal-fakal imi weng tem akola bakayinbap ulultap ke-bamdaple, \v 2 unang sawol iyo tambal-kup kaltapni kawak sawol umi weng tambal baka-bamdap um-talalbap tap ke-bamdaple, unang man sii iyo weng tambal kaata-kup bakayin-bamdapla, kaltapni nakal-unang imi weng tambal kaata-kup bakayinbap ulultap ke-balapya yo, kala-somya ko. \s1 Unang kaluun imi sang kaata ko \r 1Kor 7:8, Jems 1:27 \p \v 3 Kanola unang ma imakim taanaya, kaluun um-tiilaya, uli ma tiin mo-laabip disa, atin ti ulufin ilu namti, uyo tambal-kup talal-um-bamdawa yi! \v 4 Aa, unang kaluun umi man aye, man loop iyo ma bom-bilip namti, man kii utamiwa yi, Kamasi kaa nokol maan so nu kala-somdipla, awak so, aalap so, iyo yakal talalu tiin molik o; kanola man isiik tiin molokomip kaata man iyo awak-aalap imi tiin moya bom-bisip uyo yakal tiilik o. Kaa dok ata naa kalolip: God ali kanumin kaami kukup kaata, fiyaap dun-umba. \v 5 Kemin, unang kaluun umi tiin mo-laabip dinim, ukol ulufin ilu namti, umi aket uyo kulaalu yak God ami diim unu namti, umi aket fukunin kaa, God ata dong dokop-nokoma no kala-somdula, suunkup kutamiip so, taap so uyo, God ami beten kamaalokomu. \v 6 Yale, unang kaluun ma ulmi aket fukunin kaata-kup ulmi angtiil lak kaata-kup duu-bomdu yak kanumin kanumin kukup mafak kiita, kutal-fuku tal-unemu namti, kuumi sinik ayo taansa kemin, disa kawu bomduya, kanum tal-une-mokomu. Kemin, \v 7 kabi Kristen unang tunum iyo wiis-saayin-balapla, man iyo awak-kusal kaluun kaluun iyo tiin molokomip kaata, fan man imi diim uyo weng ma ilokomu disa yo. Kemin, \v 8 tunum ali almi aptum kusal iyo tiin molin dinim kela namti, kaali tunum mafak ale, tunum ali almi awak-aalap, fik, niing, iyo tiin molin dinim kela namti, kaami God ami lak duusa kaali, disa ke-lomda atin tunum mafakim ke-lomda ami kukup mafak uyo, tunum kaa God ami lak duulin disa; haiden o kalbip imi kukup mafak kanun-umbip uyo kabaak banula ata ata kesa no. \v 9 Kristen tunum unang iyo unang kaluun iyo dong dakaayum o kalalipla, tiin-saan-umbip. Kemin, unang kaluun ma boko-lomdu: Naso, win kuyak daap-nan o, kalu namti, kabi utamapla, Unang kuuli wasital 60 kaa kukan-tii tal aba kaltam bansu aa, talaalapla, Uli tunum maakup ma ata-kup dabuu-lomdu, \v 10 ok tambal tambal-kup fuku-bamdu win so kesu kala, kala-somdapla, kabi kanolin unang kiita, imi win kaata dola-lomdap ibi tiin molin o kala kanum bokop-ti. Kemin, ok tambal tambal fukun-tabasu kaali, kamasi kaptoowu ulmi man iyo tambal-kup tiin mo-som, fital tilip iyo tiin saan-bam, Kristen iyo tambal ma kamayin-bamdu, tunum unang aket uluum kulu bomdip bilip iyo dong dakaayin-bamdu, ok kusnum tambal akal alik akal alik iyo kanu-bam ilin, unang kiita imi win kaata-kup kuyak daayan o. \p \v 11 Kata, kabi yak unang kasaa la umi imak kaa taanala kaluun kesu kemin, umi win kaa dolmin daa yo. Kaa dok kata naa kalolap: Umi aket uyo dakat yak asuk tunum kusnum ma kuluulon o, kalu namti, uli Kraist ami ok kutal-fukubu kaa, daang ukuwale, kulaa \v 12 aptum kusal ita bokowa-lomdip: Sawaayak kupni weng kuka-daa-lomdap kanolokomi no, kalsap kaa, kambolap kaali, mafak o kalokomip. \v 13 Kemin, kukup ma kalaakal kanu-bam ke-mokomu kaa, daal tabemin kaami kukup kaata, kulii yak ma imi am am kawu tal-une-bamdu ma imi yam kaata-kup fen yakyak ke-bam daal tabin unang ke-lokomip disa ma ma imi weng bakan-tilip kaata, itam-ilomdu weng de kulii-unemin, ma imi weng yukut kulii-din weng falala kuyak-tini-kutal-tini-ke-bam ale, weng mafak disa ukol ulmi miit ma ma kaata kuka-daa, baka-bam ke-mokomu. \v 14-15 Kapkal utamsap, Unang kasaa la umi imak kaa taanala kaluun kesu kemin, unang malo ma kanolin kiili, Kraist ami liip uyo kulaa-lomdip, Setaan ami aket-kup kola ami daang bakasip. Kemin, nimi aket fukunin kaa, unang kasaa ili asuk tunum kusnum dan kaa-bam man faka-bamdip, ilmi am kaptam-ali tiin mo ke-mokomip kaata, tambal kanu-mokomip. Kemin, kanu-bilipla, waasi iyo taba-lom imi kukup mafak uyo ma nuubip kala utam-ilomdip, weng mafak kaa ma Kristen nuyo kukaayokomip disa yo. \v 16 Kristen unang ilmi kiim maakup uyo kaluun kelu namti, afalop uta tambal-kup tiin mo-bom bulu yo, kala-somla ko. Kanola wasman imi dong dakaayin tunum iyo unang kaluun iyo tiin mo-bom ale, ilmi wok uyo kutal-fuku kemip namti, kii wok alep takamin kaa fiit-mokomip. Kemin, unang kanta imi imak miineng taanipla ili ma dong dakaayin dinim kesip kiita-kup, tiin molin o kala-somla ko. \s1 Kristen unang tunum imi kamok kamok imi sang kaata ko \r Ap 20:28, 1Tim 3:1-13, 4:6-16, Tat 1:5-9, 1Pit 5:1-7 \p \v 17 Kristen kamok kamok diil tunum ok tambal-kup tabuulip iyo, sisol kaa tambal-kup kukaayokomip. Yale, Kristen kamok kamok diil tunum iyo dok kata titil fak-daa-bomdip God ami weng uyo kukaayin-bam kukuya-yaabip kiita, atin ti sisol dukum so kaata kukaayin o! \v 18 Ultap kemin, Kristen kamok kamok diil tunum imi ok tabuu-bilip imi sisol kukaayin kaali, God ami Sukon Tem kabaku kanolin sang kaa boko-lomdu: \q1 Bulumaki ali fiit-bam kapni ok kamap-tam-bamda, wiit umi tip diim kawu antibin tal-une-balala, wiit lap uyo ulela daak tawaal diim abamnale, afet-bamdap kanubap kaa, bulumaki ami bon tem kaa sok dela-yaamin daa; kambolapla, akal almi sisol kaamin tap ke, wiit malo ma iyo in-bomdaya, ti tibimin o, kalbu-kup ale, Ok fukulin tunum ayo sisol tambal kaamin o \m kalsu ko. \p \v 19 Kemin, tunum maakup ma ata-kup boko-lomda: Kristen kamok kamok diil tunum ali ma ban keba no, kaa kabi ami weng uyo weng sanamap disa; fan tunum alep aye, asuumano aa, imi weng bokolip kaata fan weng san-somdapya \v 20 utamawa yi, Ali fan ban keba kala kalalapla, dibii-din Kristen kamok kamok diil tunum imi tiin diim daa, dabak-saanokomap kawu, aptum kusal yakal atamdipla, fanang-daa suunokomip o. \p \v 21 God so, Yesus Kraist so, God ami ensel iso, imi tiin diim kaa tituun weng kaata dukum-kup bakap-tambi. Kemin, weng san bom ilawa yi. Kabi kanola fasel ami kukup umi miit uyo utamin disa kelap namti, abiltap kaltapni aket tem fuku-daa, Faneng, kanuba no, kemin daa le, kanuba disa yo kemin daa; iyo talalu itafin-um-bom yam-kuku-bam talaka-bamdapya yo. Kanola kabi kayak kayak kusnum iyo atul weng bakayin-bamdap, kaltapni kayaak ita filit weng kaata bakayim-bam kemin daa; weng sawaa kaa maakup kaata-kup kukaayan o kala-somla ko. \v 22 Tunum uldaa dabuulap God ami okok keba kaa, kukup mafak nuu-bamda ban keba namti, ami uluum tabin uta taba-lomdu tam-tal-fukulokomu. Kemin, kabi tunum kaa maaklo man sinam abiltap uldaa dabuulap tiltam God ami unang tunum imi tunum kamokim kemin daa; kapkal kaltapni kukup kanumin uyo talalu atafii-bam, tambal-kup bom-balawa yo. \p \v 23 Kemin, kabi disa ok inin kaa kelalawa, wain ok katip ma kaaso in-balapla, kapni mat tem mafak-alin kuluusap uyo, dong dokop-tula, daak lo so kelu yo kala-somya ko. \p \v 24 Tunum ma ami ban kemin tiltam fatap-nula, abiltap utamupla, Kaa ban keba kala ken-umbup. Katale, tunum ma ami ban kemin kaata yang kuwaala biile, ku-fatap-daalipla, utam-yaabup o. \v 25 Ultap kemin, kukup tambal uyo fatap-kup kulu tiinsu le, kukup tambal ma ukol kuno tiltam fatawa-laabu disa; yale, kikal ti suunkup sawaan-bom ilokomip disa yo. \c 6 \s1 Disa laap sok de-yimulip okok kemin unang tunum imi sang kaata ko \r Ef 6:5-9, Kol 3:22–4:1, Tat 2:9-10, 1Pit 2:18-25 \p \v 1 Kemin, unang tunum alik disa laap sok de-yimulip bomdip, okok kemin iyo aket fukun-bamdipla, Numi tiin molin tunum kaata-kup tunum tambal kemin, nuli ami weng kaa kutal-fukule uyo kanu-mokomup o, kal-bomdipla yi! Kanu-mokomip kaata tiin molin tunum ayo itama yi, Okok kemin imi kukup kaa atin ti tambal u, kala-somdaya, God ami win ayo ku-mafak-daka-mokoma disa le, Kristen imi win uyo kaa mafak o ke-mokoma dinim o. \v 2 Disa laap sok de-yimulip ok tabuulin imi tiin molin ili Kristen kesip namti, ok fukulin ayo aket fuku-daala yi, Ali nalmi kayaak kemin weng dinim ke-lom ami ok uyo daal-daal-ke-bamdila yiis kemin daa, ami aket fukunin kaa, Ali Kristen kemin, nali ami aket konbi kaata, ami ok uyo tambal-kup kamaan-biliya, akal okok kamaanbi kabak-ali mafek mafek tambal uyo kaa-bala kemum o, kala aket fanang daalokoma kaata, fan ok tambal-kup fuku-mokoma no. \s1 Bung mafek mafek yaapkan fakamin kaami sang kaata ko \r 1Tim 1:3-11, 4:1-5, 2Tim 2:14-19, 3:12-13, 4:3-5, Tat 1:10-16, 2Pit 2:1-22, 1Jon 2:18-29 \p Kemin, kabi suunkup unang tunum iyo kukuyin-bamdap, kukup kalanolin kiita kala-nuumin o kal-bom kukuyin-kup kukuyin-kup ke-balawa yi! \v 3 Numi Kamokim Yesus Kraist ata taba-lomda, nuli God ami kukup kaami sang uyo talalu kukuyinsa, tunum kaa dok kanolin kaata ma taba-lomda, Kraist ami tituun-kup weng so, God ami kukup kutal-fukumin sang so, iyo kela yak weng kusnum kaata kuluu-lomda unang tunum imi kukuya namti, kaali \v 4 nokol utamupla, Tunum kaa, Nata talalu utamsi no, kal-bomda kutaang-kup taba bomda dak-fananba kata, ali ma talalu utamsa disa yo, kalokomup. Kemin, aket mafak kaali, kanolin tunum ami diim kawu bomdula, disa iweng kaata, Nata-kup bokoliya yo, kal-bomda, weng miit kaami kalan uyo weng aal diki-bam ke-bam ilin kemin, ali kanolin kukup kaata-kup aket aasu. Kemin, kanu-bamda bomdaya, kemin kanolin weng kaata kukuyin-bala, kayak kayak iyo weng sandipla, kukup mafak kanun-umbip namti kabakbu. Kanola aptum kusal ilmi mafek mafek kalan tuluya, weng aal diki-bam, disa kawu ilmi mafek mafek kalan nen-una-tala-ke-bamdip, dinan-kulii-tabe-bam ale, ap-tunum kusal imi weng mafak kukaayin-bamdiple, utamiwa yi, Nak-tunum kusal imi aket mafak uyo suunkup numi kukaayinbip kala kala-laabip, ale \v 5 suunkup weng aal-kup diki-bilip, somu-somu-ke-bam laabip kemin, kanolin tunum kiimi aket kaa atin ti mafak-insu. Kemin, God ami tituun weng uyo talalu utamin dinim keliwa kemin, imi aket fukunin uyo, God ami kukup kutal-fukumin uyo mafek mafek soyal kemin kaami liip uli kabuu nema yo, ken-umbip ko. \p \v 6 Fan, tunum ali kanita bilili kala dik-diiba bomda, aptum kusal imi mafek mafek mok uyo inin dinim ke-bamda, God ami kukup kaata kutal-fukulin-kup ilin namti, God ata taba-lomda ali atin tambal-kup kaman-bam laaba. \v 7 Nokol utamsup kemin, awak kasel ili numi yimu-laabip kaa awak kusal imi mat tem kaptamu mafek mafek so ma kuliilup, talen-umbup disa; bom bii tawaal diim kalaami ke-lokomup, kaa mafek mafek katip so ma kutama unokomup disa. \v 8 Kanolin kemin, nuli inin so, ilim kaal so, iyo ma bom-bilip namti, nuli mafek mafek katip kulaata tii yo, kal-bomdupya yo. \v 9 Tunum kanta ma bung yaapkan kaamin kaami aket-kup aalu namti, kaali dok kanolin dap-kukumin ma tiltam dap-kamolu kulii afun tem unin aye tap kelale, kukup mafak kaata taba-lomdu ami aket tem uyo ku-mafak-daalula babon-bam suunkup bung aket an-buluya, atin mafak-nokoma. \v 10 Kaa dok kata naa kalolip: Tunum ali tuumon kaamin aket kaata aalule, ali yak kukup mafak mafak alik kiimi miit namti kabuu kemin, tunum maakup maakup ili tuumon aket yelula, aket dakat yak abemin kuuta taba-lomduya, yim-tama yang tem diiluya, ilmi God ami lak dakaamin uyo kambola-lomdip ililta ilmi angtiil yol uyo kuluu kutaldak daa-lomdipya, aket uluum dukum uyo kan-tabasip o. \s1 Kapni suunkup ilin tunum kesap kaa dukum-kup titil-foko-balawa yo kala Pol ata kanum bokonsa kaata ko \p \v 11 Kata, kabi God ami man ale, kabi kanumin kukup uyo kewa-kewa-ke-bamdap tambal tambal ma ke-bamdap, atin ti God ami kukup tangbal kaata-kup kutal-fuku-bom, kapni aket uyo kulaalap yak God ami diim abu kela-bomdap, kap-tunum kusal kayak kayak iyo, tambal o yakan-kaa-bamdaple, mafek mafek mafak tal kapni angtiil diim abamnu uyo titil-fak-daa-lom welap une-buluya, tunum kusnum kayak kayak imi aket filit kaata-kup kukaayin-bamdaple, kanu-balawa yo. \v 12 Kemin, tunum ayo Kraist ami lak duu-bomda ilokoma kaalile, tunum abiltap binan-bom kapta kapta kelap o kala, mafek mafek kukaanbip ultap kemin ale, kapkal ti tambal-kup abil unabap kaa, ti titil-foko-bomdapya yi! Sawaayak uyo God ali, Dap-tiiliya suunkup ilin tunum kelak o kala-lomdala, tim-tiilaya, kabi unang tunum yaapkan imi tiin diim kaa kapni Kraist ami lak duusap kaami sang uyo ku-fatap-daalap utam-silip kemin, kapni suunkup ilin tunum kesap kaa, ti dukum-kup titil-foko bom-balawa yi. \p \v 13 Kemin, God ali alik titfitmin mafek mafek kiimi mam-kukaayin God ale, Yesus Kraist ali kiyap Pontius Pailat ami diim kawu tituun-kup weng tambal-kup bokonsa tunum kemin, God so, Yesus Kraist so, alim imi tiin diim kawu weng dukum-kup uyo bokop-tokomi kayi! \v 14 Kabi dok kanumin kaata ma nuu-balapla, weng mafak uyo kulii-tal aba yak God ami weng kabak tinimin daa yo; tambal-kup tiin mo-bomdawa yi. Kabi tiin molokomap kaali, tunum unang ili boko-lomdip: Weng kuuli mafak o, kalokomip disa. Kemin, kano ti tiin molin-kup una-balapya, yak aba butoop numi Kamokim Yesus Kraist ami tal fatap-nokoma kulu kutoop kulu daalan o, kala-somla ko. \v 15 God ali utamaya, Yesus Kraist dabaali daak fatap-nokoma no kalsa kaa, tiltam tulu no, kalokoma, kabak-ata fan dabaala tildaak fatap-nokoma. Kemin, God ata-kup fiyaap duumin kaami miit kayaak ale, maakup ata-kup titil sakbaalim dukum uyo ami diim kawu bombuu. Kemin, ata king alik imi Kamokim diildiil ale, ata kamok kamok alik imi dabom ko. \v 16 Maakup ata-kup taan-yaamin disa ale, ami falala-kalin iilfoba kaa, atin tiin buluusi so kemin, dok kano-somdupla nuli yang ami mepso kaa yang ilomdup atamalup dinim; aa, tunum ma ata taba-lomda atamsa disa le, kuno tunum maakup ma ata taba-lomda atamama dinim o. Unang tunum nuli ami win kaata-kup kufon-bamdupla, ayo suunkup nuli tiin molin-kup bom-bala yo kala-somla ko. \s1 Bung mafek mafek kayaakal imi sang kaata ko \r Mat 6:19-21, Luk 12:13-21 \p \v 17 Kemin, tawaal diim kalawaami mafek mafek uyo abiltap-siik mafak-nokomu kemin, tunum bung kayaakal kiili fuut-tabemalip. Kemin, bokoyilawa, imi mafek mafek yaapkan kaami lak dakaamin kaa kambola-lomdipla, atin ti God ami lak kaata duulin i! God ali alalta numi mafek mafek tambal yaapkan iyo kukaayin-bala fiyaap duumin-kup laabup o. \v 18 Kabi mafek mafek soyal iyo bokoyapla: Suunkup kukup tambal tambal kaata kutal-fuku bomdiple, ap-tunum kusal iyo atin kukup tambal kaata-kup kukaayin-bamdip, suunkup imi mafek mafek uyo aket dinim ke tunum kusnum iyo isom ke-bamdip masiim kukaayim-bam ke-bamdipla ko. \v 19 Umi kanumin kaali, iltipni bung men tap ke kuyak tam abiil tikiin tiiliwa, ilom dong dokoyokomu ultap, Kuuta tangbal kemin, am talaap kun kemin, uyo am kaami miit titil sokan kaata dong dakaalin ulultap kemin, mafek mafek soyal iyo mafek mafek masiim kukaayim-bam ke-mokomip kaata, fan dong dokoyilula, ili suunkup ilin unang tunum God ami abip bombe kawu ilokomip ko. \s1 Pol ayo Timoti ami bokola-lomda: Kapni ok uyo tambal-kup tiin mo-bomdawa yo ansa kaata ko \r 1Tim 4:7, 2Tim 1:14, 2:18 \p \v 20-21 Timoti kapyo, God ami ok kup-tase kaa talalu tiin mo-bomdawa yi! Kanola tunum iip maakup maakup iyo boko-lomdip: Nuta-kup tituun weng uyo utamsup o, ken-umbip. Yale, kiili ibakamin weng kaa baka-bamdiple, tawaal diim kalaami disa eng kaata kasen-foko, Kaa God ami weng o, ke-bamdip kanun-umbip kemin ale, tunum malo iyo boko-lomdip: Nuli utamsup o kal-bomdip kanum-unbip. Yale, God ami fan tituun eng ayo uktansip kemin, kabi imi kanumin weng kuu daang ukuwa-somdapla yo kala-somla ko. \p Kemin, God ayo nak-tunum kusal ibi disa masiim kawu tambal tambal ma kamayin-bam tiin mola biliwa yi!