\id 1PE - Tifal NT -Papua New Guinea 1998 (web version -2013) \h 1 Pita \toc1 Kamasi diildiil Pita ami sukon dolsa kaata ko \toc2 1 Pita \toc3 1Pit \mt1 1 PITA \mt2 Kamasi diildiil Pita ami sukon dolsa kaata ko \ip Yesus ayo tam abiil tikiin unala, bom bii wasital almi-kup 34 kiita, yak banipya, Pita ayo sukon kalawaa dola kulaaya din Juda kayaak Kristen ke-lomdip sekela yak aba umbilin abip ma ma unsip imi kulaayila din unsu. Yesus ami kalaan tunum kiili talangkal la, imi tunum ma kaa Pita ata utamaya, Juda kayaak Kristen kelin disa so, tunum miit ma God ami lak duulin disa so, ili Kristen yam-mafak-daka-bam angtiil yol kukaayip kala kalalaya, Pita ayo dong dokoyon o, kala-lomda sukon kalawaayo, dola-lomda kulaaya unsu ko. \c 1 \p \v 1 Nak-tunum kusal kaa tiinsip o? Nali Yesus Kraist ami kalaan tunum Pita, nata God ami unang tunum ulelsa ibi iltipni am bokon kela ukadaa umbilin Provins Pontus bokon une-bala, Provins Galesia bokon une-bala, Provins Kapadosia bokon une-bala, Provins Esia bokon une-bala, Provins Bitinia bokon une-bala, ke-lom din kawu tiina tiina ke-bom-bilip kipni sukon kala dola kuyon o, kali ko. \v 2 Sawaayak, Aatumen God ata ibi itam-ilomda: Kibi nalmi no, kalsa. Kemin, mulo kawu ipta, God ami Sinik ami aket fukunin kaali, ibi talalu yim-tiilila, Yesus Kraist ami kiim sing-tam daasuu kuuta taba-lomdu, diing daayimuluya, tiltam tambal ma ke-lom, tituun-kup tola-lomdiwa, Yesus Kraist ami weng kaata, kutal-fuku kulii-tabin o, kala-lomdala, talalu-yimuse. Kemin, God ami naan-bilila, ata tambal tambal ma kamayim-balala, kipni aket ayo balili-kup kala-bomdiwa yo. \s1 God ami weng kuka-daasa kuuli, fan kanolokoma no, ken-umbup kaami sang kaata ko \r 1Kor 10:12-13, Kol 1:11-12, Jems 1:2-4, 5:9-11, 1Pit 2:18-21, Rev 13:10, 14:12 \p \v 3 God ali numi Kamokim Yesus Kraist ami God ale, ali almi Aalap kemin, ami tong kaata-kup baka-bam ami win kaata-kup kufolum o. Umi miit kabak-ali dok kata naa kalolip: Yesus Kraist ami taanala God ata dafola tam tiinse umi tem kabangu God ali numi olenin dukum uyo kuya-lomda dotu-yimula tiltam alokso tunum unang ke-sulup. Kemin, nuli kabak-ata utamupla yi, Suunkup ilin tunum unang ke-sulup kala kalalupla, Kamokim ami liip kaali, fen-tabasup te! \v 4 God ali, Ibi nalmi no, kalale, boko-lomda: Ibi am ma daanula kawu, yim-bitam nalmi abip tambal kawu daaliya, suunkup ilokomip o, kalase. Kipni suunkup ilokomip kaali, disa ke-lokomu disa le, mafak-nokomu disa; disap-nokomu disa; kipni suunkup ilokomip kaali, God ata abiil tikiin kawu talalu kutiilala, bomdu kipni liip fenbu. \v 5 Kemin, ibi God ami lak kaayo, dukum-kup duulip kala, kala-lomdaya, ami aket fukunin kaali, Titil tabin kaa as kom tap kaata, kukaayin-bilila, ibi tambal-kup bomdiwa yo, kala-lomda ibi talalu tiin mosa. God ami aket fukunin kaali, ilom am mafiing mafiing daanokomu kawu, nayo yim-taltam nalmi suunkup ilin abip kawu daaliya, ilokomip o, kalalala, kaami liip uyo dotba ko. \p \v 6 Kanola God ata mafek mafek mafak ma kamboya kamala tiltam tale-bilip iyo, ibi aket uluum kaabip namti kuluu kiin tap kemin, ipkal titil-fokolipya, God ata kipni yim-tama tam almi suunkup ilin abip daalokoma ami fiyaap kaata, duu-bam biliwa kayi! \v 7 God ali ibi alami lak duu-yaamin kaami yam-kukumin kaali, fan e? kasen-fakayinbip e? yokon o, kal-bomdala kemin, ipni God ami lak dakaamin kaa tuum gol ultap kemin, tuum gol kaa sung ilol aye, so ma tabuubu nema yo? kalum o, kala-lomdip kuyak fuulip kiin-bam sung ilol iyo kiin bii disa keliple, gol almi tituun-kup ke atin tambal ma ke-laabu. Lale, gol kulaali, tawaal diim kuldaak-ami mafek mafek ale kulu disa ke-lokomu. Yale, God ali kipni ami lak dakaamin kaami aket kaata atin aasu. Kemin, kipni God ami lak dakaamin ayo ata ata kelala, gol kaami sisol dukum kaata, kulaak banin kesu. Kemin, kanu-bamdala, yak mafek mafek mafak iyo kamboyala, tildak ipni yam-kukun-umbip te! Bom ilom am ma daanula, Yesus Kraist ami asuk talala, unang tunum alik imi ata-mokomip kabaku, ipni God ami lak duu-laamin kaayo, utamala yi, Tiltam tituun-kup kelu no, kala namti, kawu win tambal so, fiyaap duumin dukum so, kiiyo kuyinba-kup, win kaayo kufuyokoma. \v 8-9 Yesus Kraist kaa iltipni tiin alep alep atam-silip disa. Yale, iltipni aket kaata ami kola-silip kaayo, kamala kalawaakal ibi ma atamin disa. La, ibi ami lak dakaabip, kipni Yesus Kraist ami lak kaa dukum-kup duulipla kemin, God ami dotu-yimuse kaa, atin ti fiyaap-kup duubip kayu, kanolin fiyaap kaata, atin ti sakbaalim dukum kemin, dok kano-lomdiwa, ipkal talalu ifin kutoop daaliwa, kaali fatap-nokomu dinim o. \p \v 10 Sawaayak kawu, God ami weng ku-fatap-daa-bakayin tunum profet o kebip iyo God ami kukup tangbal disa kulu kamala kipni kukaayinba ami sang kaayo kamasi kaptoop-ali bakayin-bilipla, ili God ata yim-buu-laamin kaami miit kaata, ilut kuyak daa-bom aket dukum-kup fukun-bilipla, \v 11 Kraist ami Sinik weng bakayin tunum imi iipyak tem kabaku bom ilsa ata weng kaal-ke-bam kalaan weng kaa boko-lom: Ilom am ma daanokomu kaali, God ami tunum ulduulala, kamokim kesa ayo kanolin angtiil yol uyo kuluu-lomda tam atamale, aalap God ayo dafolala, tam kaptoop ban-ilom win soyim kela ke-lokoma no, kal-bomda bakayila unale, kulaali isiik Sinik ami dik-daalip ko: Aa, ali dok kanumin diim kawu talokoma ni? Kalok nolin mafek mafek ita tiltam tabokomip yoko? kala-lomdip dik-dakamsip o. \v 12 God ali profet kiimi kukuyila iyo utamiwa yi, Weng sawaa bakayinbup kaali, nuli dong dakaayinbu disa yo, kala ilom am ma daanokomu kawu unang tunum tiltam tabokomip kiita-kup dong dakaayin-bam ke-mokomu kala, kalalipla, Kristen kipni sang ayo baka-bam ilsip. Kemin, taan-ilom tabamnip tiinsula, God ayo almi Sinik Tambal ayo abiil tikiin kawu dabaala tildaak tunum malo ma imi tiling tem un-ilomda ayo dong dokoyila iyo taldiwa, ibi numi sang o, kala God ami weng tambal kaayo, ibi bakayin-bilip, weng san-kan-tabasip. Kanola, God ami okok kemin tunum ensel yakal God ami weng tambal kaayo, talalu weng san dotu utamum o, kem-tabasip. \s1 God ata numi bokoya-lomda: Tituun-kup tabin kaami kukup kaata-kup kutal-fuku-biliwa yo, kalsa kaata ko \r Mat 5:48, Rom 6:19, 12:2, 2Kor 6:16–7:1, Ef 4:17-18 \p \v 13 Kanum bokosa kemin ale, ipkal aket tambal-kup fukun-bam fen bom-iliwa, mafek mafek mafak waka-tokoyu, Kaa daa yo, kala-laamin kayi! Yesus Kraist ami asuk tal fatap-nokoma kawu, God ayo kukup tambal tambal kaata ipni kuyale, yim-tama tam abip kaptamu daalokoma. Kemin, ibi fan ti kanoyokoma kal-bomdip liip fenipla yo. \v 14 Kibi tiltam God ami man ke-silip uyo, ami kalaata kanolin o, kalba kaata-kup kutal-fuku-bomdipla kayi! Ipkal siin kaali, Yesus Kraist ami weng tambal ayo utamin disa bomdipla, kukup mafak mafak kiita-kup ti kanumum o, kal-bomdip fuku-bom-ilsip kaa, ibi asuk maso ma yang kanumin daa yo. \v 15 God ali kipni uldaa-yimbuule, Ibi ti nalmi man te! kalase kaali ti tambal dukum te! Ibi tiltam almi man ke-silip kemin ale, ibi kalok nolin kukup ma nuumip namti, ipkal ti kanola God ami kukup tituun-kup tabin kanuba ultap kaata-kup ti kanu-bamdipla, kukup tituun-kup tabin kaata, fuku-bom kulii-una-biliwa yo, kala-somla ko. \v 16 God ami Sukon Tem weng uyo alami man imi bokoya-lomda: \q1 Nali ti nalta God kemin, nali kukup mafak so ma nami diim kawu bombe disa. Ipkal ti kanola kukup tituun-kup tabin kaata, kutal-fuku-bom kulii-una-bilipla yo, \m kala-somla ko. \s1 God ami sisol sakbaalim dukum kuluu-lomda asuk numi moyinsa kaami sang kaata ko \r Ap 4:12, Rom 5:8-10, Hib 2:5-18, 5:9, 1Jon 4:9,14 \p \v 17 Numi God ami beten kamaalup kaali, Atok o, akan-kaan-umbup kaa, God ali maakup maakup numi kukup kaa kanun-umbup kaali, yim-bak-saan-umba. Kemin, God ali, Kaata win finin tunum o, kala-lomdala tunum kaa ke-lokoma disa; Kwin! alik nuli ti yim-tal tii tikip maak yam-kukula tituun ke-lokomu kawi! Kemin, kibi fatal tap tawaal diim kala ilip uyo, God ami kukup uyo kutal-fuku-bamdip, kipni kukup kutal-fuku kulii-unip kaayo, dotu utafii-bam tambal-kup tal-une-biliwa yo. \v 18 Sawaayak awil-fakal ilmi kukup mafak kaata, kukuyin-bilipla, kipsiik kanolin kukup uyo kutal-fuku-bom ilsip. Yale, kuuta taba-lomdu ibi dong dakaayinsu disa. Kemin, God alta kipni iliim uyo bo-kukan tiiya-lomda, kukup mafak kaami diim kawu tikduu-yim-kan tiise. Sisol kaa kuluu-lom mose kaa ipkal utamsip. Unang tunum imi aket fukunin kaa, gol so, tuumon so, kii atin mafek mafek sakbaalim dukum o, ken-umbip. Yale, kaa tawaal diim kalawaami mafek mafek. Am ma daanokomu kulaali, atin ti dinim-nokomip. Kemin, God ali gol so, tuumon so, kiita kuluu-lomda kipni iliim kaa boyase kaa, disa te! \v 19 Kwin! kabak-ali ti sisol dukum kaata, kuluu-lomda kipni iliim kaa boyase kawi! Ali Kraist ami kiim kaata, kuluu-lom kipni iliim kaa boyase. Kemin, Kraist ami kiim kaata, sipsip kulii-tal God ami kolup numi ban wakan-tal-unebup kaata, kukan-tiiyak o, ken-umbip umi kiim sing-tam-daalin tap kesu. Kemin, Kraist ami taanse kaali, Juda kayaak numi lo uyo boko-lomdu: Sipsip man mafak kaa disa; ninak dinim kaata-kup, kulii-tal God ami kukaalin o, kalsu; ultap ke-lomdala, Kraist kaa kanose. \v 20 Kemin, siin sawaayak kaptoowu God ayo abiil so, tawaal so, kii talulin disa ilomdala, kabaku Kraist ayo ulduu dap-tii: Kapta kaa kanolokomap kayi! kala tiinsa. La, bii kulaali, God ayo Kraist dabaala tal-ilomda ibi dong dokoyon o, kala-lomda, tawaal diim kalawaami unang tunum imi tiin diim kulu taanse. \v 21 Kanolaya, God ayo kom temlo kawu Kraist ayo dafolale, tam tiin win soyim kela kambolaya, Kraist ami win diim kabak-ata, kibi God ami lak uyo duu-lomdiwa kawu, talalu utamiwa yi, U fan, God ali nuli yim-biila tam almi abip unokoma kala, kalalipla, ipkal God ami liip kaali fen-umbip. \s1 Nokol nak-tunum kusal Kristen imi aket-kup yan-buluya ilum o, kalin kaami sang kaata ko \r Jon 1:13, 13:34-35, Hib 4:12 \p \v 22 Kanola, ibi Yesus Kraist almi tituun-kup tabin weng kaata-kup weng san kutal-fuku-lomdip kukup mafak kaami aket kaa, maso ma fukunbip disa. Kipni aket tem kabak ninak dinim, alik tambal-kup kesip kemin utamduya, ibi Kristen unang tunum kii nak-tunum kusal keyup kayi! Ken-una-tala-kemin o; ti kaptum kela una-tala-ke-bamdiwa, kipni aket maakup uyo titil-foko Kristen iyo aket kola-una-tala-ke-bamdiwa yo, kala-somla ko. \v 23 Kaami miit kaali, God kaa iltipni Kaalap kemin, alta talalu-yimulala ipyo tiltam alokso unang tunum kelip, unang imi alokso man kuu-laabip tap ke-silip. Katale, kipni Kaalap yimuse ali le, taan-yaamin tunum disa; ali ti suunkup suunkup ilin tunum kaa, God ata kemin, ami weng kaayo, suunkup bomdula, tunum unang tiin kawang ilin kaami kukup uyo kuyila-yaabu. Kemin, God ali utama yi, Nami weng kaa, weng san-kan-umbip kala, kala-lomdala, yam-talaluse. \v 24 Ultap o. God ami Sukon Tem kabak-ayo boko-lomdu: \q1 Sinaan kon kaali, data-yaaba, aa kuno ami tes kukal data tildaak aba-yaaba. Unang tunum kiili, sinaan kon kanolin ale, kon ililtap alik imi win tibin kaata, sinaan tes tap kuno kiin bom-bilip. Lale, \v 25 Dukum ami weng kaali ti, suunkup kano laabu no, \m kalsu. Weng suunkup ilin o, kalbu kabak-ali, God ami weng tambal kaami sang kipni bokoya-silip kaata ko. \c 2 \p \v 1 Kibi God ami weng diim kawu tiltam alokso unang tunum ke-silip. Kanolin kemin, kibi titul saanin kukup alik aye, ibakamin weng aa, kukup alep fukumin aye, yak kaptum kusal imi mafek mafek nenin, saak yak iltipni kaptum kusal imi daang tem weng bakayin aa, kanolin kukup mafak kiiyo alik keya-lomdip God ami weng kaata-kup weng san ale, kutal-fuku-bomdiwa yo, kala-somla ko. \v 2-3 Ti ipkal utamin! Awak uyo alokso man unaak ayo kuulule, man ayo kamasi kaa yak muuk ina atam talaala yi, Tambal uu, kalokoma ayo awak muuk aket-kup aalule, inokoma. Kemin, alaltap o, Kristen unang tunum kipkal kanola utamipla, Dukum akal ti kukup tambal uyo numi kukaayila-yaaba kala, kala-silip. Kemin, ibi God ami weng tambal kaami aket-kup yan-bulula, weng kuuta taba-lomdu kipni aket tem uyo yam-titil-diiluya, ipyo kipni God ami lak duu-laamin ayo tiltam titila-lomdu, awak man muuk dii-bam bom ilu, tiltam fasuu-yaaba tap kelaya, God ayo yim-talang daalale, aso ilokomip ko. \s1 Pita ami boko-lomda: Kamokim Yesus ali am kun tangbal altap o, kalsa kaata ko \r Mat 21:42-44, Ap 4:11-12, Rom 9:33, 1Kor 3:9-17, Ef 2:19-22 \p \v 4 Kamokim Yesus Kraist alalta tiin kawong ilin kaami miit kayaakim kemin, ipkal tildang almi miit tem kulu talolip ko, kala-somla kemin, ali am kun altap ale, God ami aket fukunba kaali, Ali ti tambalim kelala, nami ok dukum kaa nuu-mokoma kala, kala-lomdala uldaa-dabuuse. Yale, tawaal diim kayaak am dinamin unang tunum ita taba-lom: Kaa am kun mafak dikil-dakal o, kala-lom kela-laabip tap ke, kulaa mafak o, kala daang ukola-silip. La, \v 5 God ali ibi talalu-yimulala, tiltam almi unang tunum kelin o, kalala, tiin kawong ilin kaa kuyase. Kemin, ipkal God ayo kelipla, alalta tunum imi am kun aa, abak aa, bom, kawu leng dap-tii ke-lom am dinabip ultap kela ibi ulela-yim-tiilaya, almi Sinik alta ibi kuyaku-diyaku-ke kuyak mim-daala, kibi tiltam God ami am diilim tap kelin o. Kanola siin sawaayak kawu, God ali tunum malo ma ulelnaya, tunum awem pris o, kebip imi ok kaata fuku-bomdip taloop iyo God ami kukaansip tap, God ata ibi ulelnala God almi Sinik ayo kambolip ata dong dakaayin-balala, win dukum aa, beten aye, lotu kemin uyo Yesus Kraist ami koliple, ata God ami kolaya, God ayo fiyaap duu-bala yo, kala-somla ko. \v 6 God ami Sukon Tem uyo kaami sang kaali kanum boko-lomdu: \q1 Nami weng kulu dotu weng selin! Nali tunum ma ulduulila din Saiyon kaptamu tiltam nalami am duwokop tambal ma ke-lokoma. Ali ulduusi. Kemin, ami win kaali, atin ti tambal dukum sisol dukum ultap o. Kemin, dok kanolin unang tunum iyo ma ami lak duuliwa kawu, ali imi daang ukuyilala, fatom duk-duulokomip disa yo, kala \m kanum bokosu. \v 7 Kipkal kanola am duwokop ami aket uyo yelule, utamiwa yi, Ali ti yaap ma ke-lomda tiltam nulmi am duwokop tambalim kesa kala, kala-lomdip ami lak uyo duubip. Yale, God ami Sukon Tem uyo unang tunum ili Kraist ami lak duulin dinim kesip imi sang uyo boko-lomdu: \q1 Kiili okok kemin tunum kiimi am dina-bomdip tiyak daaliwa, kun ma kaali, am kun mafak o, kala atam kela kuyang saak tii-laabip tap ke-lomdip tunum kaa kela-silip. Yale, kamokim ayo am kun kaa atam-ilomda, Kaali ti am kun tambalim kemin, am dubim am duwokop kelak o, kala-lomda, am kun ayo asuk kuluu kumolaya, tambal-kup tolna kayi! \m kalsu ko. \v 8 Aa, ma ukol ti boko-lomdu God ami Sukon Tem kabak-ali unang tunum Kraist ami lak duulin disa kesip unang tunum imi sang kaayo boko-lomdu: \q1 Ali am kun dukum altap kelala, tunum unang iyo yaan matum kuyak mo-lom kulii daak abokomip kayi! \m kalsu. Kemin, imi yaan matum kuyak mo daak abe-mokomip kaami miit kabak-ali, ili God ami weng kaali, weng sanamup disa yo, kala-lomdip Kraist ami daang ukonsip. Kemin, sawaayak kaali, God ali boko-lomda: Ili kaali, kanolokomip kayi! kalsa ko. \s1 Nuli ti God almi unang tunum ke-sulup kaata ko \r Ap 26:18, Rom 9:25, Ef 5:8, Tat 2:14 \p \v 9 Weng kaa, sawaayak kawu, God ami Israel unang tunum imi kuyinsa kaata, asuk kamala ipsiik kuyimba. Kemin, God ali ibi ulelnala, tiltam God almi unang tunum keliwale, kuno God almi awem tunum ililtap ke-lomdip, nulmi King Yesus Kraist ami win kaata kufon-bam ale, kibi unang tunum miit maakup tap keliwa, maakup almi lak-kup duulipla, ayo ulelnala tiltam almi unang tunum alik-daap ke-silip. God ami kipni ulelsa kabak-ami miit kaali, alik ibi kukup tambal God ata kipni kukaayinsa ami sang kaata, unang tunum imi bakayila-tal-unemin o, kalalaya, God ayo ibi ulelase te! God ata ipyo naan-daayila, kutamiip tem kabang kelalip tildang tilipla, alta yim-tama tiltam almi falala-kalin tambal diim kaa daase. \v 10 Kaali fan o. Siin kaali, ibi God ami unang tunum kelin disa; ibi ti disa kulu bom-bisip. La, kamala kulu tildang God ami unang tunum ke-silip. Sawaayak kawu, God ali ibi olen-yim-bisa disa. Yale, kamala kuluwaata, God ayo olen-yin-bam dong dakaayin-bam keba ko. \s1 Pita ami boko-lomda: God ami ok fukulin tunum ililtap ke-bomduwa yo, kalsa kaata ko \r Rom 13:1-7, 1Tim 2:1-4, Tat 3:1 \p \v 11 Atin ti nak-tunum kusal kipyo! Tawaal diim kalawaali fatal tunum imi disa kiin laap tal bom-bilip ililtap ke-bom-bilip kemin, nali weng kaa ti dukum-kup bokoyokomi kemin, mep siin kaami kukup kipni aket tem kabaku bombe kaata, taba-lomda God ami Sinik Tambal kipni aket tem kabaku bombe aso, waasi dinum o, kebip kemin, ibi siin kaami kukup kipni aket tem bombe uta, taba-lom biing mo imbang daalale, yang kukup mafak mafak alik kiita kanubip kaayo, daang ukuwa kano kelin o! \v 12 Kewa-lomdipla, ibi unang tunum God ami lak duulin disa bom-bilip kiimi iipyak tem kawu ilip kaali, ti kukup tamba kaata-kup fuku-bom ale, tituun-kup bom-biliwa, ita weng mafak kaayo kukaayim-bamdip, ibi kukup mafak kebip o, kemip kaa, kuno kamboya bom-bilipla kawu, yakal itamiwa yi, Ibi kukup tangbal kaata-kup kutal-fukubip kala yikiwa, am ma daanokomu kawu, God ami unang tunum imi yim-bak-saanokoma diim kaali, ili bokola-lomdip: Nuta kukup mafak kaata kutal-fukuluple, yak Kristen ita, God ata imi dong dakaayin-balala, kukup tambal fukulip ke-sulup o, kala-lomdipla, God ami win kaayo kufolokomip ko. \p \v 13 Kibi ti Dukum ami kukup kaata kanumin o, kalba kaami aket kaata fukun-bamdiwa, tawaal diim tunum imi lo kutiisip uyo, ti fuku-bomdiwa yo. Rom kayaak imi king ata taba-lomda dabom kelaya, unang tunum alik yak kiiso, tildak kiiso, ata tiin moba. Kemin, ibi ami weng-kup weng san-kaamalip ko. \v 14 Kemin, ata tam-ilomda, provins alik imi kamok diildiil iyo ulelbi yim-tiilala, unang tunum kukup mafak kutal-fukulin imi angtiil yol uyo kukaayin-bam ale, yak unang tunum kukup tambal fukulin imi win kaata, kufuyin-bam ken-umbip. \v 15 Kemin, God ami aket fukunin kaali, kipni kukup tambal kutal-fukulokomip kaata, taba-lomdu unang tunum aket fukunin tangbal utamsip disa, kiimi kasen-foko, kipni daang tem weng bakayinbip imi kukuyilula, iyo utam-ilomdip, ibi kukup tangbal nuubip kala, kala-lomdip kulaali, kela weng dinim kelin o, kala God ami aket fukunin namti kanun-umba. \v 16 Kemin ale, God ali alik ibi tiin molale, tawaal diim alik kalawaami lo diim kawu aket uluum dinim, tambal-kup bom-bilip. Yale, God ali, Ibi moliya aket uluum disa; tambal-kup bomdip, kukup mafak kaata kutal-fukulin o, kalalaya disa; God ayo, Ibi kalaata kanumin o, keba kaata-kup, kutal-fuku-bomdiwa yo, kalalaya, ali asuk molaya kemin, ibi almi okok kemin unang tunum ke-silip. \v 17 Kipkal unang tunum alik imi win kaayo, tambal-kup kufuyin-bam ale, Kristen ke-silip unang tunum kusnum alik imi aket uyo kukaayin-bam, ke-bam kipkal fanang-daa utamipla, Awu, yak kukup mafak kanu-mokomup namti, God Dukum ali numi aket atul kuyokoma kala, kala-lomdip, kulaa kela, yak kukup tambal kaata-kup, kutal-fuku-bomdiwa ko. Rom kayaak imi king ali numi kamokim kesa no, kal-bomdipla, ami weng kaata-kup weng san-kaa-bam bomdiwa yo, kala-somla ko. \s1 Pita ami boko-lomda: Nuli tiltam Kraist alaltap keluwa yo, kalin kaami sang kaata ko \r Ef 6:5-9, Kol 3:22–4:1, 1Tim 6:1-2, Tat 2:9-10 \p \v 18 Disa kulu okok kemin tunum ibi! Iltipni wok tiin molin tunum imi minlo tem kulu bom, tambal-kup imi weng kaata-kup weng san-kaa-bamdiwa yo, kala-somla kemin, ili ipni tiin saanin kukup tangbal aye, aket balili-kalin aa, ipni kukaayinbip kaata-kup disa; ipni tiin molin ita, unang tunum titil eng bakayin kiiso kiimi minlo tem kulu un-bom ke-bamdiwa yo. \v 19 Kipni kanu-mokomip kaami miit kaali, kanola kipni tiin molin tunum iyo tal ipni disa kawu angtiil yol kaa kukaayip namti, ibi ti God ami aket kaata-kup fanang daa-lom kuno kamboyip ye-bilipla yo. Kanola ipni kaa kanuyimbip kaa, aket atul tabemin disa; bilili-kup kala ilokomip kaata, fan am ma daanokomu kawu, God ali kipni fiyaap ayo duu-bamda kukup tambal kaali, kukayokoma. \v 20 Lale, kanola ibi weng kuyak saak tiiya-lomdip, kiltipni aket fukunin kaata yak kaata kanumum o, kebip kaata kemiwa kawu, kamok iyo kipni ye-bilip, ibi aket atul tabemin disa kemip namti, kaali iltipni fuut tabemin kaami kalan kaata angtiil yol namti kaa kuluulokomip te! God ali kipni fiyaap kaa duulokoma disa; ibi kukup tambal kaata-kup kutal-fuku iliwa, iyo ipni ye-bilip, kipsiik ma maan tiilin disa; disa ti angtiil yol-kup kuluulip namti, God ali kipni kukup kaa kanu-mokomip kaami fiyaap kaa duu-mokoma ko. \p \v 21 God ami aket fukunin kaali, mep unang tunum iyo iltipni kukup tambal kanubip kaami kalan kaata mafak kamayip namti, ibi kalanolin kukup kaata kanumin o, kalalaya, ibi uldaa-yim-buuse. Kanola ti Kraist akal ibi dong dokoyon o, kalalala, kuno ti akal angtiil yol kaali, kuluu-lom um-tal-daa kelaya kawu, alta taba almi kukup tambal kutal-fuku-yaamin kaami angtiil yol kuluuse kabak-ali kipni kukuyase. Kemin, kipkal kanolin kukup tambal kaata, Kraist ayo kano-lomda angtiil yol dukum kaa kuluuse tap kanu-bamdiwa yo. \q1 \v 22 Kraist ali ban kemin aye, ibakamin weng aa, kii ma boko-laaba disa tunum. \m \v 23 Kemin, ili weng mafak bakaansip. Katale, akal ma taba-lomda imi weng mafak bakaanbip kaayo, ma maan tiiyase disa. Aa, ami angtiil yol dukum kuluuse kaa, asiik tunum kiimi suunin weng ma kuya-lomda, tunum angtiil yol kukaap-nambip kabak-ami maan kaayo ma tiiliya yo, kalsa disa; atin ti disa. Akal utamala yi, God ali ti dotu utafii-bamda weng talalmin God o, kala-lomdala, kuu binala yak God ami sikil diim abasu. \v 24 Kemin nuta ban ke-bulupla, God ayo kaami maan kaata kukaaya-laaba. Lale, Kraist alta numi abiin kaami tiim uyo kuluulaya, God ayo kambola as diim taan-ilom, numi uluum kaata kuluu-lomdala, almi angtiil lak kaayo duulin disa; maas kewase. Kemin, ban wakamin kukup alik kiiyo kela-lomdup, tiin kawang bom ale, kukup tituun-kup tabasu kaata nuu-buluwa yo, kalalaya, ali taanse. Kemin, tunum iyo taba-lomdip ami angtiil kaayo, ku-mafak-daala-silip. Kemin, kabak-ami tiim o, kala akal ibi asuk talalu-yimuse. \v 25 Kemin, kabak-ami miit kaa dok kata naa kalolip: God ali utamala yi, Ibi maaklo samaan kawu un-ilomdip sipsip kiimi liip kela yang saak kawu maaklo kebip ililtap kelip kala, kala-lomdala kemin, kamala kulu God alalta kibi asuk im-taldang iltipni tambal-kup tiin molin tunum Kraist ami diim kawu tiise ko. \c 3 \s1 Unang din tunum din imi sang kaata ko \r 1Kor 7:1-5, Ef 5:21-33, Kol 3:18-19, 1Tes 4:3-7, Tat 2:3-5, Hib 13:4 \p \v 1-2 Okok kemin tunum iyo ti ilmi kamok kamok imi weng kaata-kup weng san-kaa-mokomip tap kanola, unang tunum din kipkal ti, iltipni timak kusal imi weng kaata-kup weng san ale, kutal-fuku-bomdipla yo. Kanola, kipni timak kusal ili, God ami weng kaayo, ayo weng san-kaamin disa kemip namti, ilmi unang tan kipni weng yaapkan bakayokomip kaali, weng sandip Kraist ami lak kaa duulokomip disa. Ili ti itamiwa yi, Ibi iltipni imak kusal kiili, numi dabom o, kala imi weng-kup, weng san-kaa-bam ale, ibi kukup tambal kaata-kup kutal-fuku-bom kebip kala, kala-lom, iyo utamiwa yi, God ami weng uyo tambal u, kalalipla, yakal ilmi aket uyo fal-siki-lomdip Yesus Kraist ami lak kaayo, duulokomip ema? \v 3 Unang ibi Kraist ami ke-silip kemin, iltipni angtiil kaata-kup talal-bulupla, kayak kayak kiita itamin o, kalalip aket yaapkan iyo fukun-bam ale, yak dabom kon ang uyo dina-bom aye, yak gol o, kala kiit kon tiin buluusi soyim so, yak ilim kaal sisol dukum ta kuluu saanin kaayo, fala tam tii-bam kemin disa yo. \v 4 Kibi aket tem kabak-ami kiit kon tiipmin kaami aket kaata-kup yaapkan fukun-umbip ayo kela, aket tem kaali balili-kala bomdiwa, aket bilit-kalin kaata ti kukaayin-bam kanumin kukup kaata kuluu-lomdip, kiit kon tiipmin tap ke kutal-fuku-bomdiwa yo. Kanolin kukup kaa kanu-mokomip kaali, disa ke-lokomu disa. God ami tiin diim kawu kanu-mokomip ayo, atin tangbal. \v 5 Sawaayak kawu, unang malo ma God ami lak duu-bom ilsip ili utamipla yi, Fan, God almi kuu kanolokoma kala kemsip, ami kukup kaata kanu-bamdip, ilmi imak kusal imi weng kaata-kup, weng san-kaa-bam iyo kutal-fuku-bom ilsip uyo, ti imi aket tem kabak-ali kiit kon tangbal tii-bam ilsip namti kabak buu. \v 6 Sara uli kanolin kukup kaata kanu-bamdu, ulmi imak Abraham ami weng kaata-kup weng san-kaan-bam ale, uli, Kaa nami dabom o, akan-kaamsu. Kemin, kamala kaali, ibi yak mafek mafek atul kaa ma suunin disa, ti kukup tambal kaata-kup kanum-unip namti, ibi Sara ultap o. \p \v 7 Aa, kaata tunum unang din kipkal utamsip. Unang kiimi titil kaa tunum kipni titil kanolin tap disa. Kemin, ibi iltipni unang tan iso bomdipla, atin tambal-kup tiin mole, dukaa-bomdiwa yo, kala-somla ko. Ipkal utamsip taa! God ali kipso, iltipni unang tan iso, akmal maakup tambal tambal ma kamayim-bamda ipyo im-tam almi abip kawu daalala, suunkup ilokomip o. Ibi God ami aket kaata, fukun-bamdiwa, tambal tambal ma ke-bam, ibi kanolin kukup kaa, kutal-fukulokomip kaata, fan kipni kukup mafak kuuta ma taba-lomdu, ipni beten ke-mokomip kaami liip kaayo, bak-daalokomu disa. \s1 Pita ami boko-lomda: Nuli aket maakup ma ke-bomduwa yo, kalsa kaami sang kaata ko \r Mat 5:44, 1Tes 5:15 \p \v 8 Nali kabak-ami sang kaata maso ma bombuu kemin, bokolon o, kali. Alik fuut tabemin kaami kukup kaa, kap-tunum kusal kii kukaayin disa; ibi ti aket maakup ke-bomdiwa, kap-tunum kusal imi uluum kaabip imi aket uyo, fukun-bam aa, Kristen unang tunum imi aket kaayo, kukaayin-bam kukup tambal kaata ti kukaayin-bam, ke-bamdiwa yo, kala-somla ko. \v 9 Kanola tunum iyo ma kipni kukup mafak kukaayin-bam aa, weng mafak bakayim-bam kemip namti, ibi imi kukup kanubip kaata kuluu-lomdip, weng anung kaa, til-dakamin disa. Kipta taba-lom kalanolin kukup tambal kalawaata kuluu-lomdip, maan tiiyokomip. Ipta God ami beten kamaan-bilipla, ata kukup tambal uyo tunum imi kukaayin-bam, dong dakaayin-balala yo, kala-somla ko. Umi miit kabak-ali God ali, Ibi kanolin beten kaata kemin o, kala, ulelsa. Kanolin kemin, ibi kanumin kukup kaali, kutal-fuku bom-biliwa, kukup tambal kaata ipni kukaayin-bala yo. \v 10 God ami Sukon Tem kabak-ali kanola boko-lomdu: \q1 Kanola, unang tunum ili imi aket uyo tiltam tangbal ma ke-lom abiin tangbal-kup tiin-bom fiyaap duumum o kalip namti, kii ap-tunum kusal iyo weng mafak bakayin-bam ale, disa kasen-fakamin weng bakayin-bam kemin disa yo. \v 11 Kemin, kukup mafak uyo daang ukuwa kewa-lom, kukup tambal kaata-kup nuu-bam ale, titil-foko kaptum kusal unang tunum kusnum iso, ti aket maakup ke-lomdip, yak kanumin kukup kaata ti kutal-fuku taba-biliwa yo, kala-somla ko. \v 12 Umi miit kaali, unang tunum kukup tangbal kutal-fukulin ita, God ayo kiita ti tiin mo-bom ale, imi beten kemip kaata weng sandala, dong dakaayin-bam laaba kemin, mep unang tunum kukup mafak fukulin kiita, Dukum ayo waasi keyila, bomdala, ilmi kukup mafak umi tiim kaata, maan-tiiyila-tiiyila kem-tabasa no, \m kala God ami Sukon Tem uyo kanum bokosu ko. \s1 Pita ami boko-lomda: Ibi angtiil yol kaamin umi atul kaa suunin daa yo, kalsa kaata ko \r Mat 5:10, Rom 13:3, 1Pit 1:12,15,20 \p \v 13 Kanola kipkal titil-fak-daa kukup tambal kaata-kup kulii-tabip namti, kawanta ma yam-mafak-daalokoma ni? Kaa disa ema? Lale, \v 14 kanola ibi kukup tambal kaata kutal-fukulip kala yakalipla, tunum unang malo ma ita yam-mafak-dakamip namti, ipkal utamipla yi, Awu, nuli God ami kukup kalaata, Kanumin o, yakan-kaaba kaata, kanu-bulupya kemin, nuyo yam-mafak-dakan-tal-unebip kala, kalale, fiyaap duu-mokomip o, kala-somla kemin, ibi tunum kaa kipni yam-mafak-daka-mokomip kiimi atul kaayo, itam suun-bamdip aket yaapkan fukunin disa yo. \v 15 Ibi ti Kraist ami aket-kup fukun-bam utamiwa yi, Ali numi kamokim ke-lomda, nuli tiin molokoma kala, kalale, tunum unang iyo ibi itamipla, Fan, God ami kukup tambal kaali, kipni kuyokoma kaami aket kaata ibi fukun-bamdip, fenbip o, kebip umi miit kabak-ami sang dik-daalip uyo, nuli weng dinim maan tiiyokomup o, kala fen-bam siliwa yo. Ibi kiimi dik-dakamin umi tiiyum o, kalip kaa, titil eng kaa bakayin disa. Bilili-kup kala-lomdip, imi dik-dakamin kaayo, maan tiiyim-bamdiwa kayi! kala-somla ko. \v 16 Ibi ti kukup tambal kaata-kup fuku-bom, kipni aket tem uyo ti bilili-kup keyila bulu yo, kala-somla kemin, kanola, kayak kayak ili taba kipni Kraist ami daang bakaansip kaami kalan kabak-ata, weng mafak kaayo, kipni bakayokomip uyo, itamipla yi, Ipsiik kukup mafak kaa maan tiiyin disa ke, ibi kukup tambal kaata-kup kanubip kala kalokomip kaa, ilmi weng mafak kanubip kaami fatom kaayo, tabeyokomu. \v 17 La, umi miit uyo God ami aket fukunin kaa, nuli kukup tambal uta fuku-bom-bulupla, kayak kayak iyo ipni yam-mafak-daalokomip kaata, tangbal o, kala namti, kaali ti tambal dukum o. Nokol tal aba yang kukup mafak kaayo nuu-bam, umi angtiil yol uyo kuluulokomup kaali, mafak o, kalokoma ko. \s1 Yesus Kraist ayo numi kukup mafak uyo takan-tiiyon o, kalala taansa kaami sang kaata ko \r Jon 3:3-5, Rom 6:3-4, Ef 1:20-21 \p \v 18 Yesus Kraist ali ti kukup tambal kaata-kup kutal-fuku-balala, ayo aaliple, angtiil yol uyo kuluuse kaa, ali ti tunum tambalim kemin, tal tunum mafak numi abiin kaata ayo kuluu-lom taanse. Kemin, ali liip maakup kaata-kup fak-daa taan-ilomda, numi ban uyo takan-tiiyinba-kup, numi God ami waasi kamaalin kukup uyo disa kelu kamboyilale, nuyo yim-bii-tildang God ami diim kawu daasa. Kanola Yesus Kraist ali ti fan tunum kela bom ilale, ayo aalip taanse. Katale, ami Sinik kaa taanama disa, ilsa. \v 19 Ayo taandala, yak aba tam sakbal am unang tunum taansip imi sinik imi tam itama, God ata sok de-yimula bom-bilip, imi diim tam un-ilomda kawu, God ami weng kaayo bokoyase. Kemin, \v 20 God ata mep sinik kiimi sok de-yim-tiila tiinaasip kabak-ami miit kaali, siin sawaayak kawu Noa ata God ami weng unang tunum imi kukaayin-balaya, ili God ami weng kuyang saak tiilip itamdala, God ayo angtiil yol kaayo, abiltap-kup kuyon o, kalsa disa; kano keyila ita-bom fen-bam ilaya, Noa ayo sip awak sakbaalkan dukum ma uyo dina-bam ale, kawu God ami sang kaayo, unang tunum imi bakayin-bam kemsa. Katale, unang tunum mep alep ma, oklungkal kiita-kup, tam sip tem tam unipla kawu, God ayo ok kulaala tabasu. Kata, kii anulu taanamip disa, kelipla, unang tunum God ami weng kuyang saak tiisip kiita-kup, wok ta anula taandiwa din sakbaal am kawu unsip. \v 21 Wok kabak-ami sang uyo faldak God ami kamala kawu okok keba umi diim tii-lomduya kemin, unang tunum ili baptis kamayokomip kabaku, God ayo imi talalu-yimulokoma. Kemin, tunum iyo kuyaku baptis ke-lokomip ayo, imi angtiil ninak uyo diliit moyu tiltam tambal-nuk o, kalalip baptis ke-lokomip dinim. Kaa God ami beten kamaan-bilipla, dong dakaayin-balala, aket tem kabaku ban wakamin uyo kewa kukup tangbal kaata-kup fukumin kemin, God ami Yesus Kraist asuk kom tem kawu dafose kaami win diim kabaku God ayo nuli yam-talalu-lokoma te! \v 22 Yesus Kraist ali tam abiil tikiin tam-ilomda, God ami sikil tingtup diim kabaku bom-balaya, ensel-miin alik yakal ilmi titil e kala akal alik e kuluula kuluula kelin kiiso, sinik mafak alik iso, iyo ami minlo tem unipla, ata tiin mosa ko. \c 4 \s1 Nokol siin kukup kaami aket uyo kelum o, kalin kaata ko \r Rom 12:9-21, Ef 4:25-31, 5:1-20, Kol 3:5-17, 1Tes 4:1-12 \p \v 1 Kraist ayo aalip taan-ilomda, angtiil yol uyo utamse. Kemin, ipkal ti kanola Kraist ami aket fukun-tal-unemsa ultap ke-bamdip, nokol angtiil yol kuluulamup kaali ti tambal o, kal-bomdipla yo, kala-somla kemin, tunum ali kukup tambal kutal-fukuba kaami kalan kaata, angtiil yol kuluulokoma kaali, ban kemin kukup kaa maso ma kanu-mokoma disa. Ibi nuli kuno angtiil yol kuluulamup uyo, kuno kuluulalup o, kal-bomdiwa kayi! kala-somla kemin, \v 2 ibi tiin kawong bom tawaal diim kala ilip kaa, iltipni aket fukunin kaata taba ban kemin kukup kaa maso ma kanumin o, kalu kaa, ibi yang tawaal diim unang tunum imi kanum tal-unebip ultap uyo kanumin disa; God almi kukup tambal kaata-kup kanumin o, keba kaata, kutal-fuku-bomdiwa yo, kala-somla kemin, \v 3 kabak-ami miit kaali, God ami lak duulin disa imi kukup mafak kaami aket-kup yelula, fuku-silip kaali, siin kaa kipsiik kuluu fuku-bilip, bii dukumnu kewa-silip kemin, kaa maso ma kanumin disa. \p Kanola, kanolin kukup kaali, kukup mafak mafak kemin aye, sadikimin kukup aye; yak ok mafak in-bom babon-tal-unemin; aa, ima ina fakamin kaami diim kaptamu suunkup tiin-bom inin-kup ilin; aa, ok mafak titil-kup tabasu kaami ket yaapkan inbi-lom, kukup mafak kemin; aye, atin kukup mafak o, kala men awem umi bakaan-bam wiis-saanin; aye kiita, ipkal kanolin kukup kiita kanubi bii keyip disa ke-silip. Kemin, \v 4 kamala kalawaali, ibi yang itamip, tunum God ami lak duulin disa iso, atin kanolin kukup mafak mafak fuku-bilip, bii dukumnu kewa-silip uyo, maso ma kanubip disa kemin, iyo ipni itam fanan-biliwa, ibi weng mafak kukaayila-yaabip. Yale, \v 5 ibi aket yaapkan kaa fukunin disa; am ma daanokomu kaali, yakal din God ami weng talalmin baan diim kaptamu kukup kaa kanun-umbip kaami miit uyo, isiik God ami weng ayo maan ten-bam bakaalokomip; ali weng talalmin tunum dukum kemin, tunum unang tiin kawang bom-bilip iso, taansip iso, alik imi kukup uyo yam-kuku-mokomi no, kalalaya, dot-bamda bombe. Kemin ale, \v 6 God ami weng tambal uyo, unang tunum yakal imi kukuyilipla, Kraist ami lak duu-bomdip ilom taan-silip. Kabak-ami miit kaali, God ami weng tambal uyo kukuya-silip kaata, fan ili Kraist ami lak duu-silip kaami kalan kaata, unang tunum malo ma ita weng yim-bak-saan-bam yeliwa, taan taan ke-silip. Lale, ilmi angtiil kuu, taansu. La, ilmi sinik kiiyo, God aso tiin-bom-laabip. \s1 Pita ami boko-lomda: Ibi kap-tunum kusal Kristen imi dong dakaayin umi okok kemin, kaata nuumin o, kalsa kaata ko \r Rom 12:6-8, 1Kor 12:1-11, 14:1-40, Ef 4:7-12, 2Pit 1:3-9 \p \v 7 God ami tawaal diim kaldaak-ami mafek mafek alik disa kelu ke-wokoma kaali, umbital mepso tulu kemin, kaltipni aket fukunin uyo, talalu tiin mo, utafii-bamdiwa yo, kala-somla ko. Ibi kanu-mokomip kaata, kipni beten ke-mokomip uyo tiltam tambal-nokomu. \v 8 Kemin, nali kabak bokoyokomi kaa, mafek mafek sakbaalim dukum kemin, kaami liip namti kalabuu kala daatamin! Ibi Kristen unang tunum kusnum imi aket-kup yan-bulula, bomdiwa yo. Umi miit kaa, ipkal kanola God ami unang tunum imi aket kaata atin yelu namti, kiimi ban kemin uyo, aket fuku-daalin dinim ke, lukuuyokomu. \v 9 Kemin, kibi kaptum kusal tal kipni am ba tilip kaa, itam fanan-bam, weng mafak yaapkan kaa bakayin disa; iyo tambal-kup tiin saan-bamdiwa, \v 10 maakup maakup alik ipkal, God ali disa masiim okokmin akal alik akal alik miit akal kusnum e kala kuya kuya kese. Kemin, ibi aket fukunin tambal God kuyase kaayo, ti tambal-kup tiin mo-bomdip, kaptum kusal Kristen unang tunum iyo dong dakaayin o, kala-somla kemin, \v 11 kanola God ali tunum maakup ma ata God ami weng kukaayin tunum o, kalala, dong dokola God ami weng uyo utama namti, kaata God ami weng uyo unang tunum imi bakayak o. Ale, kanola tunum ma ata, God ali titil koli unang tunum kusnum imi dong dakaayak o, kalala, titil uyo kola namti, kaata God ami titil konba uyo kuluu-lomdala, aptum kusal kii dong dakaayak. Kanola, ibi kanu-mokomip kaata, God ami unang tunum kiili utamipla yi, Yesus Kraist ayo mafek mafek alik kiiyo talal-balala, tiltam tabemu kala kalalipla kawu, God ami win ayo kufon-bilipla, Yesus Kraist ayo win soyim ke-lomda, ata mafek mafek alik kiiyo, suunkup tiin molokoma. Kemin, fan ko. \s1 Yesus ami angtiil yol kuluusa ultap kemin kaami sang kaata ko \r Mat 5:10-12, Ap 5:41, Fpai 1:27-30, 1Tes 2:14-16, 3:1-5, 2Tes 1:5-7, 2Tim 3:10–4:5 \p \v 12 Atin ti nalmi nak-tunum kusal kiwe! Yam-kukumin awak dukum ma tiltam kipni God ami lak duu-lom kutal-fuku-laabip kaami yam-kukubu. Kata, ibi kuu utam fananbi fanang-daa, Fan nuta ti mafek mafek ukol kusnum uyo tiltam yam-kukubu kaa, Kristen unang tunum ili ma kanolin kukup mafak kaali ma tiltam yam-kukusu disa, kemin disa. \v 13 Kibi Yesus Kraist ami angtiil yol fakamsa tap ke, kipkal angtiil yol kaabip kaami fiyaap uyo duu-bamdiwa yo, kala-somla kemin, kanola, kamala ipkal kanumip kulaali, ilom am ma daanala kawu, Kraist ami asuk talala kawu, unang tunum iyo atamipla, ali win tabin tunum kesa kala, kalalip atamiple, kulu ibi fiyaap duu-bam ale, kipni aket tem uyo atin ti tambal tambal ma keyokomu kaali ti, ibi utamipla, Kraist ali win soyap, kela kala kalalipya, kaayo kanu-mokomip. \v 14 Ipkal Kraist almi daang-kup bakaalip kala kalalip, tawaal diim unang tunum bom-bilip kiita, weng mafak uyo kukaayip namti, kipkal utam, God ami Sinik titil-kup tabasa ata, numi diim kawu bombe kemin, fan ili numi weng mafak kukaayinbip o, kalalipla, kipkal fiyaap kaa duu-biliwa yo, kala-somla ko. \v 15 Katale, Kristen ke-salap kapyo, kabi disa kawu tam-mafak-daalokomip namti, atin tambal. Lale, kapkal ma taba-lom tunum ma aalap taanba aa; yukut inabap aa; yak kukup mafak mafak kemap aye; kaptum kusal imi mafek mafek utafiiyi kawo! kal-bomdap, faldak-tii-bam daang tem weng baka-bam kemap namti, gavman ata tal-ilom kapni kukup mafak kanubap kaami kalan uyo, maan tiip-tam-balala, angtiil yol uyo kuluulokomap kaali, atin tambal disa yo. \v 16 Kapni Kristen ke-salap kaami kalan kaata, angtiil yol kukaap-tip namti, kabi kuuli fatom dakamin disa; ti fiyaap-kup duu-bom, God ami yaap ke yo, akan-kaa-bam ale, kayak kayak iyo titamiwa yi! Ali Kristen kemin, angtiil yol kuluulak o, kebip kala kal-bomdawa, angtiil yol kaa, daka-balapla yo, kala-somla ko. \p \v 17 Kemin, umi miit kaali, God ali yam-kukumin uyo, kamala-kup kulu kufolon o, kalalaya, almi unang tunum nusiik yam-kuku-bamda, angtiil yol katip katip iyo keyila, iyo tildak numi diim abebip kemin, ilom am ma daanokomu kawu, God ayo tunum unang God ami weng tambal kaami kuyang saak tii-laabip iyo, yim-bak-molaya kawu, fan angtiil yol awak dukum uyo kuyilala, uta-mokomip. \v 18 Uyo ultap kemin, God ami Sukon Tem kabaku uyo boko-lomdu: \q1 God ali tunum unang tituun-kup tabin iyo yim-buu-yim-taldang nalmi miit tem daalon o, kalokoma kuyaku, ayo angtiil yol kusiik kuyila utam-laam-siliple kawu, yim-taldang daalokoma. Ale, tunum unang God ami daang ukola-bomdip kukup mafak-kup fukulin unang tunum kiita le, atin ti angtiil yol awak dukum-kup kuluulokomip. Kemin, God ali kanolin unang tunum kiili, yim-taldang almi miit tem kaa daalokoma disa yo, \m kala kanum bokosu. \v 19 Kanum bokosu kemin ale, kanola God ami aket fukunin kaali, Nalmi unang tunum iip maakup maakup iyo angtiil yol kuluuliwa yo! kala namti, nokol utam, Awu, numi yam-talalusa tunum ali, God alta nuli daang ukuyokoma disa; atin tambal-kup tiin mo iloma kalbup-kup, aa alta dong dokoyilaya, angtiil yol uyo kuluulokomup kala kalalupla kawu, yak God almi sikil diim aba-lomdup, kukup tambal kaata, kutal-fuku kulii-taba-buluwa, numi angtiil yol fakabup uta taba, nuyo dong dokoyulula, tiltam bilili-kup kalalupla yo, kala-somla ko. \c 5 \s1 Pita ami boko-lomda: Kamok kamok ibi, God ami unang tunum kii, tiin mo-bomdiwa yo, kalsa kaata ko \r Jon 21:16, Ap 20:28, 1Tim 3:1-13, 4:6-16, 5:17-22, Tat 1:5-9 \p \v 1 Kristen unang tunum imi kamok kamok kipyo! Aa, nakal ti Kristen unang tunum imi kamokim kemin, nali ti iltipni tunum kamok kamok ke-bom-bilip, ililtap nakal kanola nalmi tiin alep alep Kraist ayo ata-bom iliya, as diim kawu angtiil yol uyo kuluula taanse. Kemin, ultap o. Am ma daanokomu kaali, Kraist ami asuk tal fapnala kawu, unang tunum iyo atamiwa yi, Ali win soyim kela kala, kalokomip kaali, aso, naso, win tibin ke-lokomup kala, kalalila, kamok kamok ibi weng kala bokoyon o, kalalila kuyi ko. \v 2 Ibi God ami unang tunum iyo ti tambal-kup tiin molipla, kipni sikil diim kawu sipsip ililtap ke-bom ale, kipni weng kaata-kup weng san-kaa-bam ke-biliwa yo, kala-somla kemin, kanola, nuli disa yo, kalbip. Lale, tunum kusnum ita taba, Ibi kamok kamok kelin o, kala-lomdip, disa iip kawu ibi ulduulipla, kibi kamok ke-lokomip kaali, mafak ale, kipni aket ayo kanu-bamduwa, sisol kaata-kup kaamum o, kemin disa; ibi kalanolin ok kaami aket kaata-kup yan-bulula, ok kalaali, God almi ti kaata kanumin o, kalba kaata-kup fuku-bom fiyaap duu-bamdiwa, titil-foko kaata-kup fuku kanu-biliwa yo, kala-somla ko. \v 3 Kipta kamok kamok kelipla, tunum unang God ata ulela yim-bak ipni sikil diim tiila tiin mobip imi yim-baak tibiimin disa yo, kala-somla ko. Ibi kukup tambal kaata-kup, God ami tunum unang o, kala sipsip iyo kukaayin-bam ale, liip tambal kaata-kup kukuyin-bam kelipla iyo utamdipla, yakal kipni kukup kanubip kaata-kup, kutal-fuku kulii-tabin o, kala-somla ko. \v 4 Kanola, kamok kamok ibi kaata kanumip namti, am ma daanokomu kawu, sipsip tiin molin imi dabom Kraist ata tal fatap-nokoma kawu, ibi suunkup tangbal-kup ilokomip kaayo, kuluu-lom, mafek mafek abiltap bina-tal-une-bam ata ata kela kala kalalip maan kukaanbip tap ke-lom, kuluulipya, kuu suunkup tambal ilokomu no. \s1 Ibi dak-diiba bomdiwa yo, kalsa kaata ko \r Mat 6:25-30, Ef 6:11-13, Jems 4:7, Rev 12:3,9,17 \p \v 5 Aa ti ultap o. Man tunum man ket kipkal, kamok kamok imi minlo tem bomdip, imi weng kaata-kup weng san-kaa-bamdiwa yo. Ibi fuut kutam dakamin disa; bilili-kalin aket kaata-kup kutal-fuku-bomdiwa, tiin kuyak kaptum kusal Kristen kesip imi, Kaata kanolin o, yimbip, kaami diim daa-bomdiwa yo! kala-somla kemin, ipkal utamsip, God ami Sukon Tem uyo boko-lomdu: \q1 God ali fuut-kup tabin unang tunum iyo yim-baak tabi-lom ale, ali unang tunum dak-diiba bom ilin imi tambal tambal ma kamayin-bam kukaayila-yaaba no, kala \m kanum bokosu. \v 6 Kanolin kemin, ibi God titil soyim ami sikil diim kaami minlo tem unipla, God ami aket fukunin kaali, Am ma daanokomu kawu, yim-buu-yim-folila tambal ma kelik o, kala-lom keyokoma. \v 7 Akal kipni aket ayo kuya-bomda, tiin saan-umba. Kemin, alik kipni aket yaapkan fukun-bamdip, aket uluum tabemin kiiyo kulaalip yak almi sikil diim kawu abamnu keyiwa, akal dotu-yimulak o. \p \v 8 Kipni waasi Setaan ali, busi dukum atul-kup tabasa layon alaltap ayo, tunum unang ma itamdila yan-inamnon o, kal-bomda, dukum-kup ola-tal-une-bam laaba alaltap ke-lom, Setaan akal ibi yam-mafak-dakamon o, kalala kanum tal-une-bam laaba. Kemin, mafek mafek mafak tildang waka-tokoyon o, kalu uyo talalu aket fukun-bam fen-bamdiwa kayi! \v 9 Alik kipni kayaak Kristen unang tunum kiimi tawaal diim kala dik-daa kulaasu kaami bom-bilip iyo, kipni angtiil yol faka-bam utafiin-umbip tap ke-bom bilip uyo, ipkal utamsip. Kemin, ipkal God ami lak ayo atin duu-lomdip titil-foko Setaan ayo an-bak-molip yak bane-balaya yo, kala-somla ko. \v 10 God ali suunkup nuli kukup tambal-kup kukaayin-bam laaba kemin, ali taba-lomda ibi Kraist ami diim kawu fep-nip kala, kala-lom, naan-daaya, tildang nami miit tem suunkup ilin o, kalalaya, ibi naan-daayase. Kemin, ipni angtiil yol kulu laap dakan yak aba toop iip kulu uniwa kawu, God alta kipni kukup so, aket fukunin so, kiiyo atin dotu kutiiya-lomda, kipni fanang-saanin so, Kraist ami lak dakamin so, iyo yam-titil-dii kelala, titil-fokolokomip. \v 11 Kemin, ali titil aalap dukum ayo ami diim kawu-kup bom laabu kemin, ami fiyaap kaata-kup duu-bamdup ilum o, kala-somla kemin, fan ko! \s1 Mafek mafek ip malo ma kiimi sang kaata ko \r Rom 1:7, 2Tim 4:11, Rev 17:3-6 \p \v 12 Kemin, nami aket fukunbi kaali, Sailas, ali fan nulmi kayaak ale, ali Kraist ami lak duulin tunum kala, kalaliya, ata dong dokop-naya, sukon mepkan kalawuuyo, dola kup-nala, kipni kulaayilila din unak o, kalalila kemin, kipni aket fukunin uyo dong dokoyi tangbal ma keyuk o, kalalila, bokoliya dola kup-na. Nami weng bokoyi kaali, God ami atin kukup tambal-kup kipni kukaayila-yaaba kaami sang kaata, dukum-kup bokoyi. Kemin, God ali numi kanuyin-bam laaba kala, kalaliwa, ali kela-laamin daa. Titil-foko kutal-fuku-bomdiwa yo! \p \v 13 Kristen unang tunum abip Babilon kawu bom-bilip ili, God ata ipso nikil alimal maakup ulelase kalawiili, kipni weng umuuya binalip din unu. Kuno tunum atin ti nalmi man tituun alaltap ami win kaali Mak o, akan-kaan-umbip, akal ti, ipni weng umuuya-lom, weng kulaayila din un kelu no. \v 14 Ibi alik Kristen unang tunum nulmi aket kola-una-tala-kemin, kukup kaata, kuluu-lomdip, kaptum kusal iyo weng fakayin-bamdiple, yim-tal miki yam-kiila una-tala-ke-bamdip ilin o, kala-somla ko. \p Alik ibi Kraist ami unang tunum kemin, God ata dong dakaayim-balala, kipni aket tem uyo balili-kup kala bom yaap-kup bomdiwa yo, kalalila ko. \p Pita nita sukon kalaayo, dola kuyili ko.