\id REV – Tangoa \h Revelation \toc1 Revelation \toc2 Revelation \mt1 Revelation \imt3 Puku Nike \im Puku nike, John mo ulia hin rani atu mo lo toho na Ureuren Patmos. Patmos mo sohena ima r̃ilangi matea mara Rome la lo tau na tamlohi hinia. La tau John ea matan enia mo retivujavujangi hin Kr̃isto. John mo lo vere na hinau God mo vujangia isana hin rani atu mata vavahinau non Iesu Kr̃isto matan pavuho na pongi hitahu (1.2). Retisohai sei sopena mo tolu. (1) Suiha sasati la lo toho na varama, la lo r̃ohu na tamlohi non God, ale la opoia vara la vilimateira; (2) Iesu enia Moli Aulu, enia i pa jeu na tamlohi tari peresi na suiha aulu sei la lo r̃ohu hin God; (3) God i pa sile na silesilea r̃uhu jea isana nona tamlohi sei la lo turu r̃ilangi na nora rasua hinia, ale i pa ler̃uhu tavera hin la haratu la mate matan Iesu. \ip Retisohai sei mo tueni na tamlohi rasua sei tuai hin rani r̃ilangi atu la mate mata nora rasua. Tamlohi rasua la levosahia vara hina purongo vara suiha na varama sohena nona mara Rome tuai la lo turu, pani God mo vujangia vara Natu Sipsip non God i pa jeu vevuhira. Levosahi atu mo vaira la r̃omr̃ilangi na maurira. \ip Na tapulon puku nike, leta mo limaravrua la vano isana vao kalesia mo limaravrua, la lo vujangir̃a na posposi tamlohi na vao kalesia hatehateahi, haratu mo r̃uhu, haratu mo sati (2.1–3.22). \ip John mo uli na hinau tari mo hitea sohen God mo vujangia isana. Mo sohena mavuho matea, pani John mo sopo juruvi. Mo hite na hinau matuvana la lo vujangi na suihan God peresi na talai tavera sei i pa silea isan la haratu la lo r̃ohu hinia. Mo hite na jara sakele nona supe non God (4.1–11) peresi na viriviri pepa non Natu Sipsip (5.1–14). Natu Sipsip hasena i er̃i roi la pulu atu mo limaravrua hin viriviri pepa atu (6.1–8.5), angelo la tiv na trumpet non God (8.6–11.19), la surerei na jilivi mata talai (16.1–21) hin haratu la lo vujangi na aria tavera non God sei i pa mai. \ip Hitahu vara la rani r̃ilangi atu la isoiso, tamlohi non God sei la jeua, la pa lavi na ler̃uhu tavera non God sohen harihi: \imq ‘Ka hitea! Nake, jaran God sei mo lo toho hinia, i pa toho peresi na tamlohi. I pa toho peresira, ale enira la pa nona tamlohi, ale God hasena i pa toho peresira, sohena nora God. I pa kamoti na wai matara tari na matara, i pa sopo te mateia, r̃omsasati teni tangi teni epe varihaji, matan hinau matan tuai la tihai.’ (21.3–4) \iot Hin puku nike \io1 1. Reti mata hinau la pa masese (1.1–8) \io1 2. John mo hite Moli (1.9–20) \io1 3. Leta la vano isan la vao kalesia atu mo limaravrua (2.1–3.22) \io1 4. Haratu la lo lotu na tuka (4.1–11) \io1 5. Viriviri pepa peresi la pulu atu mo limaravrua (5.1–6.17) \io1 6. La lotu God na tuka (7.1–17) \io1 7. Trumpet mo limaravrua (8.1–11.19) \io1 8. Dragon peresi na maji jala sasati mo rua (12.1–13.18) \io1 9. God mo vujangi na nona aria (14.1–15.8) \io1 10. Jilivi mo limaravrua mata talai (16.1–21) \io1 11. God mo jeu na nona meresahi (17.1–20.10) \io1 12. Aria tavera non God (20.11–15) \io1 13. Tuka Paro peresi na Varama Paro (21.1–8) \io1 14. Jerusalem Paro (21.9–22.5) \io1 15. I pa sopo tuai Kr̃isto i pa mele mai (22.6–21) \c 1 \s1 Reti Mata Hinau I Pa Masese \p \v 1 God mo silea vara Iesu Kr̃isto i vujangi na sava hinau mo vir̃onia vara la pa masese, i pa sopo tuai, isana nona volitusi hin malele sei; Iesu mo r̃ule na nona angelo vara i vujangia isan nona volitusi John. \v 2 Ale enia mo vereuli na reti non God, peresi na sava hinau Iesu Kr̃isto mo vujangia isana, hinau tari sei mo hitera. \v 3 Ale avulahi isan haratu mo evi reti sei isana tamlohi, mata hinau la pa masese i vano isana tamlohi tinapua, ale avulahi isana tamlohi tari sei la rongoa, ale la oloolo hinia, matan pongi atu mo mariviti. \v 4-5 Uliuli non John mo vano isan la vao kalesia atu, mo limaravrua na province matan Asia. \p R̃omr̃uhu peresi na tamata la mai isamim, la tai isan God Tama, isan Iesu Kr̃isto peresi la tanume r̃uhu atu mo limaravrua sei la lo toho na naho jara sakele nona supe non God. God enia mo lo toho nake, mo lo toho tiroma, ale enia i pa mai hitahu. \rq Exo 3.14; Zec 4.1–10 \rq*Ale Iesu Kr̃isto, haratu sei mo lo turu r̃ilangi na nona vereulia, enia vora tiroma hin la haratu la pa mele turu na mateia, enia mo aulu na supe tari na varama. \p Iesu Kr̃isto enia haratu mo opoir̃a tavera, ale r̃aena mo roro, ale mo volituhur̃a na nor̃a aria mata nor̃a hehe. \rq Isa 55.4; Psa 89.27 \rq* \v 6 Ale enia mo vair̃a r̃a mai na vao matea mata pr̃is, r̃a tauri na suiha aulu isan nona God sei Tamana, i pa lavi na hasohaso, ale suihana i lo turu rani tui tui tarea. Amen. \v 7 Ka hitea! Iesu mo lo mai na telangi, ale tamlohi tari la pa hitea na matara, la haratu la lo r̃urua tuai sohena, la pa hitea, ale tavtavui tari na varama la pa tangi matana. Enia i pa sohena natu, amen. \v 8 Ale Moli God mo verea mara, “Enau pulo hinau tari, enau na isoiso hinau tari, enau na lo toho nake, ale enau na lo toho tiroma, enau a pa mai. Enau suiha aulu atu mo tavera jea.” \s1 Hinau John Mo Hitea \p \v 9 Enau John, voraimim matea, ale enr̃a r̃a lo turu matea na rani r̃ilangi hin mauri atu God mo aulu hinia, r̃a lo turu r̃ilangi na r̃omperavu hin Iesu purongo, enau, la tauau na ureuren Patmos matan na lo retivujavujangi na Reti non God, ale matan na lo sorahi Iesu. \v 10 Ale, na rani lotu non Moli, Tanumen Moli mo mar̃ivisiau, ale na rongo na leo matea mo tavera mo memera na har̃iku sohena leo trumpet matea, \v 11 leo atu mo verea mara, “O uli na hinau ko lo hitea na lolon te puku hatea, ale o sohaia i vano isan la vao kalesia atu mo limaravrua: isan Ephesus, isan Smyrna, isan Pergamum, isan Thyatira, isan Sardis, isan Philadelphia peresi Laodicea.” \v 12 Na posi vara a hitea vara leon hare natu, mo lo retireti isaku, ale na posi moiso, na hite na peri lamu mo limaravrua la vaira na gold la lo turu atu. \v 13 Ale na hite matea mo sohen Natun Tamlohi\f + \fr 1:13 \fq Natun Tamlohi: \ft enia natu, Iesu.\f* mo lo turu na livuhara. Mo ruru na ruru matea mo peravu mo tikeli na palona atano, ale ruru matea la vaia na gold mo eve r̃alihi na r̃umana hinia. \rq Dan 7.13; Dan 10.5\rq* \p \v 14 Patuna peresi na vuluna la lulu sohena katen, matana, o hitea la mera sohena pepe hapu. \rq Dan 7.9; Dan 10.6 \rq*\fig — Enau John…la tauau na ureuren Patmos — (Rev 1.9)|alt="John Patmos" src="143–patmos.f" size="col" copy="DR" ref="Revelation 1:14" \fig* \v 15 Palona la lo angiangi sohena bronze aen sei la tunia na hapu tavera, ale leona mo puhoni sohena r̃um tasi tavera matea. \rq Ezek 1.24; 43.2\rq* \v 16 Mo lo tauri na vitusarasara mo limaravrua na matuana, ale sita matea mo voro tavalu rua mo lo malue na jingona. Nahona mo memera mo sohena alo tavera. \v 17 Nara na hitea, na jovi na palona sohena tamlohi matea mo mate, pani mo tau na matua limana hiniau mo verea mara, “O sopo matahu, enau natu, Pulo Hinau Tari, ale enau Hitahu, \v 18 ale enau sei na lo mauri, na mate, pani ko hitea, nake na mele mauri, ale a pa mauri jejeu, ale na lavi na kia mata mate peresi na kia mata varama mata mateia.\f + \fr 1:18 \fq kia mata mate peresi na kia mata varama mata mateia: \ft Kia mo lo r̃arami na suihan Iesu matan mo jeu na suihan mate peresi na jara atu mate la lo toho hinia matan i er̃i vaira la mele turu.\f* \v 19 Ale matan haratu o uli na sava ko hitea. Haratu ko hitea moiso, ale na sava mo lo toho nake peresi na sava la pa masese hitahu. \v 20 A pa vereuli na r̃aramin la vitusarasara atu mo limaravrua sei ko lo hitera na matuaku peresi la peri lamu atu mo limaravrua sei la vaira na gold. La vitusarasara atu mo limaravrua, enira angelo matan la vao kalesia atu mo limaravrua, ale la peri lamu mo limaravrua atu, enira la vao kalesia atu mo limaravrua.”\f + \fr 1:20 \fq angelo: \ft Angelo akerihi enia angelo teni patu tamlohi, pani la sopo levosahia i r̃uhu vara mo lo verea isan hare.\f* \c 2 \ms1 Leta La Vano Isana Vao Kalesia \s1 Leta Isan Ephesus \p Ale mo verea vara: \p \v 1 “Hinau akerihi natu, o pa ulia i vano isan angelo mata vao kalesia hin Ephesus: ‘Harihi retisohai sei non haratu mo lo tauri na vitusarasara mo limaravrua na matuana, ale mo lo hahau na livuhan la peri lamu mata gold atu mo limaravrua.’ \p \v 2 Mara, ‘Na levosahi na nom vavahinau, nom voko peresi na nom r̃omperavu vara o lo turu r̃ilangi na mauri rasua. Na levosahia vara ko sopo lavi te tamlohi sasati, ale ko vaihite na tamlohi hai sei la verea lara enira la vahar̃ule, pani mo vono, ale ko vileia vara enira la tamlohi halu. \v 3 Na levosahia vara ko lo tauri na nom r̃omperavu na rani r̃ilangi mata hijaku, ale ko sopo tinar̃ihi na nom rasua. \p \v 4 Pani hinau matea na sopo avulahi hinia isam! Enia mo sohen harihi: Nom opoia mo sopo mele r̃ilangi sohen tiroma. \fig — jara vao kalesia hin puku nike — (Rev 2—3)|alt="churches map" src="7 Churches.tif" size="span" copy="JB" ref="Revelation 2:4" \fig* \v 5 Matana, o to r̃omr̃omia vara ko jovi epu na nom opoia matan tiroma, o mele posi na nom hehe, ale o vai na nom opoia sohen tiroma. Pani vara i vono, a pa mele sinai a lavi nar̃ihi na nom peri lamu vara o sopo posi. \v 6 Pani mele hinau matea ko vaia mo tataholo, ko r̃ohu na sava hinau tamlohi non Nicholas\f + \fr 2:6 \fq tamlohi non Nicholas: \ft Tamlohi hai la lo r̃omr̃omia lara Iesu mo lo retireti na tamlohi non Nicholas mara Antioch (O hite: Acts 6.5).\f* la lo vaira, ale enau sohena na r̃ohu hinira. \p \v 7 Isan haratu mo lo rongo, o tapurongo na sava Tanume Tapu mo lo verea isan la vao kalesia atu, haratu mo jeu na suihan sasati, ale mo turu r̃ilangi mo tikeli na isoiso maurina, enau a pa majinga vara i hani na vuan vipahai atu mo lo sile mauri sei mo lo toho Paradise na tuka non God.’” \s1 Leta Isan Smyrna \p Mo mele verea mara: \rq Rev 22.2; Ezek 28.13\rq* \p \v 8 “Hinau akerihi natu, o pa ulia i vano isan angelo mata vao kalesia hin Smyrna: ‘Harihi retisohai sei non haratu enia pulo hinau tari, enia isoiso hinau tari hitahu, mo mate, pani nake mo mele mauri!’ \p \v 9 Mara, ‘Na levosahia vara ko lavi na rani r̃ilangi sohena sava moiso, ale na levosahia vara ko tilavono, pani engko ko tavtav, na levosahi la retisasati sei la verea matam mo tai isan la haratu la vara enira Jew, pani enira la sopo Jew tataholo, mo vono enira vaon Setan. \p \v 10 O sopo matahu matan la hinau r̃ilangi sei la tatamahu moiso vara la mai isam, ale ko hitea, i pa sopo tuai, Tiapolo i pa tau te tatuamim na ima r̃ilangi vara i vaihite kamim, ale ha pa rongo i sati mata rani i sangavulu, pani vara o r̃omturu r̃ilangi, hina purongo vara o mate matana, pani a pa sileho na nom r̃ongor̃ongo nona supe mata mauri. \p \v 11 Isan haratu mo lo rongo, o tapurongo na sava Tanume Tapu mo lo verea isan la vao kalesia atu, isan haratu mo jeu na suihan sasati, ale mo turu r̃ilangi mo tikeli na isoiso maurina, i pa sopo er̃i vano na harua mateia!’” \s1 Leta Isan Pergamum \p Mo mele verea mara: \p \v 12 “Hinau akerihi natu, o pa ulia i vano isan angelo mata vao kalesia hin Pergamum: ‘Harihi retisohai non haratu sei mo lo tauri na sita voro tavalu rua mata vuro!’ \p \v 13 Mara, ‘Na levosahia vara ko lo toho na jara sei Setan mo supe ea, pani ko lo taurilati na hijaku, ale ko sopo vunvuni na nom rasua hiniau, hina purongo vara la taurilati Antipas noku tuetueni sei mo lo r̃omturu r̃ilangi, la vilia mo mate hin jara atu sei Setan mo lo toho ea. \p \v 14 Pani na hite na hinau hai ko lo vaia mo sopo r̃uhu: tatuamim la lo usuri na vujangi non Balaam. Tuai mo vere Balak vara i vujangi na natun Israel vara la er̃i hani na hanhani sei la silea isana tamasi moiso, ale vara la usuri na mauri maji, \v 15 ale tatuamim sohena la lo usuri na vujangi non tamlohi non Nicholas,\f + \fr 2:15 \fq tamlohi non Nicholas: \ft hite: 2.6.\f* \v 16 Ale matana, o posi! Vara i vono, nakerihi purongo vara a mai a pa valum peresi la tamlohi sei la lo usuri Nicholas, ale a pa taira na sita tavalu rua mata vuro na jingoku. \p \v 17 Isan haratu mo lo rongo, o tapurongo na sava Tanume Tapu mo lo verea isan la vao kalesia atu, Isan haratu mo jeu na suihan sasati, ale mo turu r̃ilangi mo tikeli na isoiso maurina, enau a pa silea hin hanhani atu sei la tovia mana sei la jarohia.\f + \fr 2:17 \fq mana: \ft Hin rani atu tavtavuin Israel la lo hahau na jara tano koru tuai, God mo vahanira hin hanhani sei la tovia mana. Hai la verea lara matea mo jarohi na sopesopena hai na puhoro tapu, vara i toho i tikeli rani atu Messiah i pa mele mai hinia matan vara i pa vahani na nona tamlohi hinia. \f* Moiso enau a pa sile na vatu lulu matea isana, ale hin vatu atu hija paro matea mo lo toho hinia, pani haratu mo lavia enia hasena purongo i pa levosahi na r̃aramin hija atu.’” \s1 Leta Isan Thyatira \p Moli mo mele mauri mo verea mara: \p \v 18 “Hinau akerihi natu, o pa ulia i vano isan angelo mata vao kalesia hin Thyatira: ‘Reti nike enira retin Natun God! Mataku la lo hani sohena pepe hapu, paloku la lo angiangi sohena bronze aen mo tutuni.’ \p \v 19 Mara, ‘Na levosahi na nom vavahinau, nom opoia, nom rasua peresi na nom r̃omperavu mata turu r̃ilangi, ale na levosahia vara ko lo vai na hinau nake mo jeu haratu tiroma. \p \v 20 Pani hinau matea na sopo avulahi hinia isam: har̃ai sei Jezebel sei mo lo hase verea vara enia pr̃ovet matea, ko majinga vara i lo vujangi na noku volitusi na malele halu matan vara la lo usuri na mauri maji, ale la hani na hanhani sei la silea isana tamasi moiso. \v 21 Na sile na masapa isana moiso vara i posi na nona hehe, pani mo sopo opoia vara i isoiso na nona mauri maji. \v 22 O lo levosahia vara a pa ari Jezebel na rojo matea na vatana, ale la haratu la lo vaivaileu peresia, la pa lavi na rongohaji tavera vara la sopo isoiso hin nona posposi sei, \v 23 ale a pa vilimatei na natuna, ale vao kalesia tari la pa levosahia vara enau haratu mo lo ale na hinau tari na lolo r̃omi tamlohi peresi na lolo mapu tamlohi. A pa sile na volimim i tataholo isamim hatehateahi i tataholo na nomim vavahinau. \rq Psa 7.9; Jer 17.10\rq* \p \v 24 Pani isana tatuamim Thyatira la haratu la sopo lelevosahi teni la usuri na vujangi non Jezebel sei hai la lo verea vara enia vujangi puhoni non Setan, ale isamim a pa sopo er̃i mele vere te retileu tinapua hatea isamim matan vara a sopo mele tau te hinau puhoni isamim, \v 25 pani na verea vara ha lo tauri r̃ilangi na sava ka lo tauria moiso i tikeli pongi atu a pa mele mai hinia. \p \v 26 Isan haratu mo jeu na suihan sasati, ale mo lo turu r̃ilangi na noku vavahinau mo tikeli na isoiso maurina, a pa silea na suiha vara i aulu na mara jara tinatinapua, \rq Psa 2.8–9 \rq* \v 27 ale i pa aulu hinira, i pa kilaura na maja aen, ale i pa viliroiroira sohena jilivi lepa purongo, i pa sohen suiha atu Tamaku mo sileau hinia, \v 28 ale a pa silera na majou r̃alavuho.\f + \fr 2:28 \fq majou r̃alavuho: \ft Rev 22.16 Hija atu Kr̃isto enia ‘Majou r̃alavuho’.\f* \p \v 29 Isan haratu mo lo rongo, o tapurongo na sava Tanume Tapu mo lo verea isan la vao kalesia atu.’” \c 3 \s1 Leta Isan Sardis \p Mo mele verea mara: \p \v 1 “Hinau akerihi natu, o pa ulia i vano isan angelo mata vao kalesia hin Sardis: ‘Harihi enia retisohai non haratu mo lo lavi la tanume r̃uhu non God atu mo limaravrua peresi la vitusarasara atu mo limaravrua.’ \p Mara, ‘Na levosahi na nom vavahinau, ale tamlohi tari la lo rasua vara nom rasua mo lo mauri, pani mo mate! \v 2 O lo kilau! Na hitea sohena vara nom rasua ko sopo oloolo varar̃uhu hin God, ale o mele vai na nom rasua i mele suiha matan vara i vono, i pa tihai. \v 3 O mele r̃omr̃omi haratu sei ko lavia moiso peresi haratu ko rongoa moiso, o taurilatia i r̃ilangi, ale o posi mata nom hehe. Vara o sopo tatamahu, enau a pa mai sohena tamlohi vavanaho matea, o pa sopo levosahia vara a pa mai isam pangisa. \p \v 4 Pani tatuamim Sardis nomim ruru la sopo lumiha na hehe. La pa hahau peresiau na ruru lulu matan mo tataholo vara la vaia sohena. \p \v 5 Isan haratu mo jeu na suihan sasati, ale mo turu r̃ilangi mo tikeli na isoiso maurina, i pa ruru na ruru lulu sohera, a pa sopo jarai na hijana na Puku mata Mauri,\f + \fr 3:5 \fq Puku mata Mauri: \ft Puku atu God mo uli na hijan nona tamlohi hinia.\f* pani enau a pa vere na hijana isan Tamaku peresi na nona angelo vara enia noku. \rq Psa 69.28; Rev 20.12 \rq* \p \v 6 Isan haratu mo lo rongo, o tapurongo na sava Tanume Tapu mo lo verea isan la vao kalesia atu.’” \s1 Leta Isan Philadelphia \p Mo mele verea vara: \p \v 7 “Hinau akerihi natu, o pa ulia i vano isan angelo mata vao kalesia hin Philadelphia: ‘Harihi retisohai sei non haratu mo tapu, enia mo varar̃uhu, ale enia mo lo lavi na kia mata suiha non Supe David, enia mo roi na pelati, i pa sopo te hatea i er̃i mele pelatia, vara enia mo pelati na matarua, i pa sopo te hatea i er̃i mele roia.’ \rq Isa 22.22; Job 12.14\rq* \p \v 8 Mara, ‘Na levosahi na nom vavahinau, ale ko levosahia, enau na tau na matarua mo lo roi na nahom, i pa sopo te hatea i er̃i pelatia. Na levosahia vara engko ko sopo r̃ilangi, pani ko lo oloolo na noku reti, ale ko sopo vunvunia vara engko noku tamlohi. \v 9 Ale ko levosahia, a pa vai haratu la verea vara enira Jew, pani enira tamlohi halu vaon ima lotu non Setan, o pa hitea, enau a pa vaira la mai vara la papaohi na palom matan vara tamlohi la pa hitevosahia vara enau na opoiho. \rq Isa 49.23; Isa 43.4\rq* \p \v 10 Matan ko lo taurilati na noku reti vara o pa r̃omperavu mata turu r̃ilangi, ale matana, a pa kilau mamahuniho na rani vaihite atu mo lo mai mata tamlohi mo isoiso na varama vara la pa vano hinia. \v 11 I pa sopo tuai a pa mai, ale o tauri r̃ilangi na sava ko lo tauria matan vara tea i sopo er̃i lavi nar̃ihi na nom r̃ongor̃ongo nona supe. \p \v 12 Isan haratu mo jeu na suihan sasati, ale mo lo turu r̃ilangi mo tikeli na isoiso maurina, enau a pa vaia i mai peri tavera matea na ima lotu non noku God, ale i pa toho jejeu atu. A pa uli na hijan noku God peresi na hijan taon tavera atu non noku God hinia, jara atu enia Jerusalem Paro atu noku God i pa sohaia i sevuti na tuka i pa mai na varama. Ale enau sohena a pa uli na hijaku paro hin tamlohi atu. \p \v 13 Isan haratu mo lo rongo, o tapurongo na sava Tanume Tapu mo lo verea isan la vao kalesia atu.’” \s1 Leta Isan Laodicea \p Mo mele verea vara: \p \v 14 “Hinau akerihi natu, o pa ulia i vano isan angelo mata vao kalesia hin Laodicea: ‘Harihi retisohai non haratu la lo tovia Amen! Enia haratu sei enia tuetueni atu mo lo r̃omturu r̃ilangi enia mo varar̃uhu, ale enia pulo vavahinau non God.’ \rq Prov 8.22\rq* \p \v 15 Mara, ‘Na levosahi na nom vavahinau, pani ko sohena hanhani mo sopo r̃uhu hin te hinau, ko sopo noha, ale ko sopo koru, pani enau na opoia vara o noha teni o koru, \v 16 ale matan ko sopo noha teni koru, pani ko wai wai purongo, a pa hasorihiho na jingoku, \v 17 matan, ko verea kora, “Enau na tavtav, na takonahi na hinau matuvana, na sopo mele opoi te hinau hatea.” Pani ko sopo levosahia vara engko tamlohi marua matea, engko tamlohi matea la sopo er̃i r̃omr̃omiho, engko ko tilavono, engko ko matavuso, ale engko ko malamala. \p \v 18 Ale matana, na lo retituetueni vara o voli te gold isaku, gold sei la kuku nar̃ihi na utauta hinia, ale enia i pa vaiho o tavtav, ale vara o voli te ruru lulu isaku matan vara o er̃i tatavuhoro na nom malamala hinia. O voli te meresin matan vara o er̃i pasia na matam vara o er̃i kilau. \p \v 19 Isan haratu na opoira, na vereuli na nora hehe, ale na sile na talai isara. Ale matana, o tuntuni na maurim, ale o posi na nom hehe. \v 20 O kilau nike! Enau na lo turu na lo r̃ir̃ingi na pelati; vara tea mo rongo na leoku, ale mo roi na matarua, enau a pa unu, ale a pa hanhani peresia, ale enia i pa hanhani peresiau. \p \v 21 Isan haratu mo jeu na suihan sasati, ale mo lo turu r̃ilangi mo tikeli na isoiso maurina, a pa majinga vara i sakele peresiau na noku jara sakele nona supe, sohen enau na jeu na noku meresahi moiso, ale na lo sakele peresi Tamaku na nona jara sakele nona supe. \p \v 22 Isan haratu mo lo rongo, o tapurongo na sava Tanume Tapu mo lo verea isan la vao kalesia atu.’” \c 4 \p \v 1 Hitahun la hinau atu na kilau sahe, e! Matarua matea mo roi na tuka. Ale leo atu tiroma sei mo sohena trumpet mo mele retireti isaku mara, “O sinai nike aulu! A pa vujangiho na sava mo vir̃onia vara la pa malue hitahu na hinau ko hitera moiso.” \v 2 Vahatea atu suihan Tanume Tapu mo mai isaku, e! Jara sakele non supe matea mo lo turu na tuka, ale na hite haratu mo lo sakele hinia, \v 3 ale haratu mo lo sakele atu mo lo angiangi, majhina mo sohena vatu r̃uhu sei jasper mo joriha r̃or̃oha, ale sohena vatu r̃uhu sei carnelian mo hahara. Nuenue matea mo r̃alihi jara sakele non supe atu, majhin nuenue atu mo sohena vatu r̃uhu sei emerald mo heja rau pahai. \p \v 4 Moiso, jara sakele non supe mo ngavulu rua mo vati tinapua la toho r̃alihi jara sakele non supe atu na livuha jara. Ale hin la jara sakele nona supe hatehateahi atu, tamlohi aulu mo ngavulu rua mo vati la lo sakele hinira, la ruru na ruru lulu, ale la tau na r̃ongor̃ongo mata gold nona supe na patura. \v 5 Vaha mo vilasi, piri mo roroa la lo malue hin jara sakele non supe atu na livuhan jara atu. Hapu jilangi mo limaravrua la lo hani na nahon jara sakele non supe atu, enira natu, la tanume r̃uhu mo limaravrua atu non God. \rq Exo 19.16; Ezek 1.13; Zec 4.2 \rq* \v 6 Ale na nahon jara sakele non supe atu, lepa mo sohena tasi mata glas mo niro sohena crystal. R̃alihi na jara sakele non supe na livuha jara, hinau mauri mo vati la lo turu ea, matara mo lavi vevuhi na epera na nahora peresi na har̃ira. \rq Ezek 1.5–10, 22; 10.14\rq* \m \v 7 Ale tiroman la hinau mauri atu mo sohena Lion, haruana mo sohena natu buluk, ale hatoluna mo lavi na naho matea mo sohena naho tamlohi, ale havatina mo sohena mala mo lo avu aulu. \v 8 La hinau mauri atu enira hatehateahi, hapara mo limarave, ale epera tari la mar̃ivi na matara. Ale la lo lalavete tarea na rani peresi na vutepongi mo sopo te isoisona lara, \rq Ezek 1.18; 10.12; Isa 6.2–3\rq* \q1 “Tapu, tapu, Moli God sei mo tapu, \q2 enia suiha aulu atu mo tavera jea, \q1 mo lo toho moiso, \q2 ale mo lo toho nake, ale i pa mai!” \p \v 9 Ale vara la hinau mauri atu la lo sile na hasohaso peresi na oloolo, ale la lo vere meje isan haratu sei mo lo sakele na jara sakele non supe atu mo lo mauri mata rani tui tui tarea, \v 10 ale la tamlohi aulu atu mo ngavulu rua mo vati \rq (24)\rq* la lo sakele r̃alihi haratu sei mo lo sakele na jara sakele non supe, la lo papaohi na nahona, ale la lo lotu haratu sei mo lo mauri mata rani tui tui, ale la pulahi na nora r̃ongor̃ongo mata gold nona supe na naho jara sakele non supe atu, ale la lo verea lara, \q1 \v 11 “Nomam Moli, nomam God, \q2 mo tataholo vara o lavi na hasohaso, \q1 ale oloolo tavera peresi na nom suiha tavera, \q2 matan engko ko vai na hinau tari, \q2 ale masalom ko vaira la lo toho.” \c 5 \s1 Natu Sipsip Mo Roi Na Viriviri Pepa \p \v 1 Ale na hite na matua liman haratu sei mo lo sakele na jara sakele non supe, na hitea mo lo tauri na viriviri pepa matea sei la uliuli hinia tavalu rua.\f + \fr 5:1 \fq viriviri pepa: \ft Scroll la vaia tuai na huri nani teni pepa, ale la tau puluna peresi wax mata kandeli.\f* ale la puluia na jara mo limaravrua tinatinapua. \rq Ezek 2.9–10; Isa 29.11\rq* \m \v 2 Na hite na angelo suiha tavera matea, ale mo verea na leo tavera matea mara, “Hare mo tataholo vara i roi viriviri pepa nike, ale vara i r̃ari na puluna?” \v 3 Pani mo sopo tea na tuka teni na varama teni na lolo varama mata mateia vara i tataholo vara i roi viriviri pepa atu teni i hite na lolona. \p \v 4 Ale, na tangi tavera matan mo sopo tea mo tataholo vara i roi viriviri pepa atu teni i hite na lolona. \v 5 Ale vonan la tamlohi aulu atu matea mo verea isaku mara, “O sopo tangi, o to kilau vano, haratu la tovia Lion sei enia tavtavuin Judah matea,\f + \fr 5:5 \fq Lion: \ft Lion enia puskat jala mo tavera jea la suiha. Vaon Israel enia Judah la tovia Lion, Supe David mo tai isan tavtavuin Judah.\f* ale enia pin David mo jeu na nona meresahi moiso, ale, enia i er̃i roi viriviri pepa atu peresi la puluna atu mo limaravrua.” \rq Gen 49.9; Isa 11.1, 10\rq* \p \v 6 Ale na hite na natu sipsip matea mo lo turu na livuhan jara atu. Hin jara atu natu, la hinau mauri mo vati atu peresi la tamlohi aulu atu mo ngavulu rua mo vati \rq (24)\rq* la lo sakele r̃alihi na jara sakele non supe ea. Ale natu sipsip atu, mo sohena la vilimateia moiso, pani mo lo turu, ale palana mo limaravrua, ale matana mo limaravrua, enira la tanume r̃uhu atu mo limaravrua non God sei mo lo r̃ulera vara la vano na jara tari na varama. \rq Isa 53.7; Zec 4.10\rq* \p \v 7 Ale Natu Sipsip mo sinai mo lavi viriviri pepa atu na matua liman haratu sei mo lo sakele na jara sakele non supe, \v 8 ale mo lavia moiso natu, la hinau mauri mo vati atu peresi la tamlohi aulu atu mo ngavulu rua mo vati \rq (24)\rq* la juruvi popovi na lepa atano na nahon Natu Sipsip, enira hatehateahi la tauri na pue tangtangi matematea peresi na puru mata gold la mar̃ivi na hasori,\f + \fr 5:8 \fq hasori: \ft Hinau sohena tobak la sulia mata, ale asuna mo hasori mo r̃uhu.\f* hasori sei natu, enia usiusi non nona tapuhi. \rq Psa 141.2\rq* \m \v 9 Ale la lavi na vete paro matea lara, \q1 “Engko hasem ko tataholo vara o lavi viriviri pepa atu, \q2 o roi na puluna matan la vilimateiho, \q1 ale r̃aem mo volituhu na tavtavui tari, na leo tari, \q2 ale tamlohi purongo peresi na mara jara tinatinapua tari vara la mai non God, \q1 \v 10 ale ko vir̃onira la mai na vao matea mata pr̃is \q2 la tauri na suiha aulu isan nor̃a God, \q2 ale la pa tauri na suiha na varama.” \q2 \rq Exo 19.6; Rev 1.6\rq* \fig — lion matea —|alt="lion" src="hk00046b.tif" size="span" copy="hk" ref="Rev 5.5" \fig* \p \v 11 Ale na kilau vano, na rongo na leo angelo matuvana la toho r̃alihi na jara sakele non supe atu peresi na leon hinau mo vati atu peresi la tamlohi aulu atu, peresi la vao tavera hajavua atu, tea i sopo er̃i evira. \rq Dan 7.10\rq* \p \v 12 Ale la lo verea na leo tavera matea lara, \q1 “Natu Sipsip la vilimateia, \q2 enia mo tataholo matan vara i lavi na suiha, \q2 tavtav, lelevosahi, r̃ilangi, oloolo, \q2 hija aulu peresi na hasohaso.” \p \v 13 Ale na rongo na hinau tari la lo mauri na tuka, na varama, na lolo varama, ale na tasi, ale hinau mo isoiso sei la lo toho hinira, la lalavete isan la tupra rua atu lara, \q1 “Isan haratu sei mo lo sakele na jara sakele non supe, \q2 peresi Natu Sipsip, la pa avulahi r̃uhu, \q1 ale la pa lavi na hasohaso, \q2 peresi na hija aulu, \q1 peresi na suiha tavera tarea mata rani tui tui tarea!” \p \v 14 La hinau atu mo vati atu la verea lara, “Amen!” Ale la tamlohi aulu atu la juruvi popovi na lepa atano, ale la lotu. \c 6 \s1 Mo Roi Na Pulu Viriviri Pepa Atu \p \v 1 Na pa lo kilau na hite Natu Sipsip mo roi na pulu matea vonan la haratu mo limaravrua, ale na rongo vonara matea hin la hinau mauri mo vati atu mo ulo, ale leona mo sohena roroa piri mo verea mara, “O mai!” \v 2 Ale na kilau sahe, e! Hos lulu matea. Haratu mo lo sakele hinia mo lavi na paka matea, ale la silea na r̃ongor̃ongo matea nona supe. Ale tarea enia mo lo jeu na nona meresahi, ale mo malue vara i mele jeu tea. \rq Zec 1.8; 6.3, 6\rq* \p \v 3 Na hite Natu Sipsip mo roi na harua pulu, ale na rongo na haruan hinau mauri atu mo verea mara, “O mai!” \v 4 Ale hos tinapua matea majhina mo hahara mera mo malue. Ale haratu mo lo sakele hinia la majinga vara i lavi nar̃ihi na tamata na varama matan vara tamlohi la pa vilivilira na vuro, ale la silea na sita tavera matea mata valum. \rq Zec 1.8; 6.2\rq* \p \v 5 Natu Sipsip mara mo roi na hatolu pulu, na rongo na hatolun la hinau mauri atu mo verea mara, “O mai!” Ale na kilau sahe, e! Hos viriha matea. Haratu mo lo sakele hinia mo lo tauri na skele matea mo lo keho na limana matea. \rq Zec 6.2, 6\rq* \m \v 6 Ale na rongo na hinau matea sohena leo matea mo lo malue na livuhan la hinau mauri mo vati atu, mo verea mara, “Kilo wit matea volina i pa tataholo na volvoli mata rani matea. Ale kilo barley mo tolu volina i pa tataholo na volvoli mata rani matea. Pani o sopo komo na wel mata olive peresi na waen.” \fig — hos mo vati atu — (Rev 6.2—8)|alt="4 horsemen" src="145–4horsemen.tif" size="col" copy="DR" ref="Revelation 6:6" \fig* \p \v 7 Ale Natu Sipsip mara mo roi na havati pulu, na rongo na havatin la hinau mauri atu mo verea mara, “O mai!” \v 8 Ale na kilau vano, e! Hos matea majhina mo heja joriha. Hijan haratu mo lo sakele hinia enia Mateia, ale varama mata mateia mo lo usuria. La sile na suiha isara vara la vilimatei na tamlohi matea na tamlohi tupu vati na varama. La pa vilira sohen harihi: peresi na sita vuro, peresi na marua, peresi na rojoa sati tinatinapua, ale na maji jala. \rq Ezek 14.21\rq* \p \v 9 Ale Natu Sipsip mara mo roi na halima pulu, na hite na pulo votavota na Temple, tanumen la haratu sei la vilimateira na varama mata la lo vereuli na reti non God, ale mata nora rasua. \v 10 La ulo r̃ilangi na leo matea lara, “Moli Suiha, engko ko tapu, engko ko varar̃uhu, pangisa o pa sile na talai isara, pangisa o pa kele na r̃aemam isan la haratu na varama?” \p \v 11 Ale la silera hatehateahi na ruru lulu matematea, ale la verea isara vara la lo mapu makomona tako, i vano tikeli na rani evin la voraira volitusi tinapua peresi na voraira na rasua la mate sohera. \p \v 12 Natu Sipsip mara mo roi na halimarave pulu, ale na kilau vano, e! Mihi tavera matea, ale alo mo posi mo viriha r̃or̃oha, ale vitu mo posi mo hahara sohena r̃ae. \v 13 Ale vitusarasara na masapa la jovi na varama sohena poroti vua pahai la jovi na langivili. \rq Isa 34.4\rq* \v 14 Masapa mo mar̃ari mo tihai sohena la viriviri nar̃ihi na epa matea, ale vutivuti tari peresi na ureure tari la juha la rovo na jarara. \rq Rev 16.20\rq* \p \v 15 Ale supe mata varama peresi na tamlohi la lo lavi na hija tavera, patu tamlohi mata vuro peresi haratu la tavtav peresi la haratu la suiha, ale tamlohi tari, slev peresi tamlohi materi la luhu na papa peresi na patumalo na vutivuti. \rq Isa 2.19–21 \rq* \v 16 La ulo isana vutivuti peresi na patumalo lara, “Ha jovi, ha tatavuhi kamam, ale ha jarohi kamam na nahon haratu mo lo sakele na jara sakele non supe peresi na talai lolokoru mata hehe non Natu Sipsip, \rq Hos 10.8 \rq* \v 17 matan rani tavera atu mata talai lolokoru non God mata hehe peresi non Natu Sipsip mo mai, ale hare natu, i pa er̃i turu hinia?” \rq Joel 2.11; Mal 3.2\rq* \c 7 \ms1 La Lotu God Na Tuka \s1 144,000 Non God \p \v 1 Hitahun haratu na hite la angelo atu mo vati, la lo turu hin la pulo varama atu mo vati, ale la angelo atu la lo taurilati la langi atu mo vati na varama vara i pa sopo te langi hatea i er̃i sere na varama teni i sere na tasi teni i sere te vipahai hatea. \v 2 Ale na hite na angelo tinapua matea mo lo vele Opae mo tauri na taipulu non God mauri, ale mo ulo tavera isan la angelo atu mo vati sei la lavi na suiha vara la pa er̃i komo na varama peresi na tasi, \rq Jer 49.36; Dan 7.2; Zec 6.5\rq* \v 3 mo verea mara, “Ha sopo komo na varama teni tasi teni te vipahai hatea tako matan r̃a sopo lo tau na taipulu na punghori volitusi non nor̃a God.” \rq Ezek 9.4, 6\rq* \m \v 4 Ale na rongo na evin la tamlohi atu la tau na taipulu hinira, mo tikeli 144,000 ale la tamlohi atu la tai na tavtavui tari matan Israel: \li1 \v 5 12,000 na tavtavuin Judah, \li1 12,000 na tavtavuin Reuben, \li1 12,000 na tavtavuin Gad, \li1 \v 6 12,000 na tavtavuin Asher, \li1 12,000 na tavtavuin Naphtali, \li1 12,000 na tavtavuin Manasseh, \li1 \v 7 12,000 na tavtavuin Simeon, \li1 12,000 na tavtavuin Levi, \li1 12,000 na tavtavuin Issachar, \li1 \v 8 12,000 na tavtavuin Zebulun, \li1 12,000 na tavtavuin Joseph, peresi \li1 12,000 na tavtavuin Benjamin. \s1 Vao Tari Na Varama \p \v 9 Hitahun haratu na kilau vano, e! Vao tavera matea tea i sopo er̃i evira, la mara jara tinatinapua tari, tavtavui tari, ale tamlohi purongo tari, peresi na leo tari la lo turu na naho jara sakele non supe, ale na nahon Natu Sipsip. La ruru na ruru lulu peravu, ale la lo tauri na rau viniu na limara, \v 10 ale la lo ulo lara, \q1 “Suiha mata juri na tamlohi mo lo toho na liman nor̃a God, \q2 mo lo sakele na jara sakele non supe peresi Natu Sipsip.” \p \v 11 Ale angelo tari sei la lo turu r̃alihi na jara sakele non supe peresi la tamlohi aulu tari atu peresi la hinau mauri atu mo vati, enira mo isoiso la juruvi popovi na lepa atano na naho jara sakele non supe, ale la lotu God. \p \v 12 Lara, \q1 “Amen! Avulahi isana, \q2 hasohasona, lelevosahi, \q1 vere meje, oloolo, \q2 suiha peresi na r̃ilangi, \q1 enira non nor̃a God \q2 mata rani tui tui tarea! Amen!” \p \v 13 Ale vonan la tamlohi aulu atu matea mo usia isaku mara, “Ko levosahi la tamlohi nike sei la lo ruru na ruru lulu peravu? Ko levosahia vara la tai epu?” \p \v 14 Na r̃aramia nara, “Tapala, mo vono, pani engko ko levosahia!” \p Ale mo verea isaku mara, “La haranike natu, la jelu hin pongi r̃ilangi tavera atu. La hoje na nora ruru peravu na r̃aen Natu Sipsip ale mo vaira la lulu. \v 15 Ale matana, la er̃i turu na naho jara sakele nona supe non God vara la lotua tarea na nona Temple, ale haratu mo lo sakele na jara sakele nona supe enia i pa lo kilaura. \v 16 La pa sopo er̃i marohati teni la mar̃ohu hin te rani, ale alo i pa sopo er̃i vilira, teni langi tutuni i komora, \v 17 matan Natu Sipsip sei na livuha jara mata jara sakele nona supe i pa kilaura, ale i pa tiromara la vano na patu wai sei la sile na mauri, ale God i pa kamoti na waimata na matara.” \c 8 \s1 Mo Roi Na Halimaravrua Pulu \p \v 1 Ale moiso Natu Sipsip mo roi na halimaravruan la pulu atu, ale mo sopo te vaore na tuka korong mata sope aoa matea. \v 2 Ale na hite la angelo atu mo limaravrua sei la lo turu na nahon God la silera na trumpet matematea. \fig — la silera na trumpet matematea — (Rev 8.2)|alt="trumpets" src="144–7angels7trumpets.tif" size="col" copy="hk" ref="Revelation 8:2" \fig* \p \v 3 Ale angelo tinapua matea mo lavi na jilivi mata gold matea mata i suli na hasori, mo sinai mo turu na votavota atu. Ale la silea na hasori matuvana matan vara i sohaia peresi na usiusi nona tapuhi tari na votavota sei la vaia na gold na naho jara sakele non supe. \v 4 Ale asu hasori peresi na usiusi nona tapuhi la tai na liman angelo atu, la sahe aulu na nahon God. \p \v 5 Moiso angelo atu mo sohoni na vara hapu hani mata votavota na jilivi hasori, ale mo pulahia na varama, ale piri mo roroa, vaha mo vilasi, ale mihi matea mo hisu. \fig — vitusarasara tavera matea mo jovi —|alt="Wormwood" src="rev 8 star.tif" size="col" copy="Jb" ref="Rev 6.13" \fig* \s1 Trumpet La Tiv \p \v 6 Ale la angelo atu mo limaravrua la lo tauri na trumpet la tatamahu vara la tiv la trumpet atu. \p \v 7 Ale tiroma angelo mo tiv na nona trumpet, ale vatu aes peresi na hapu la hoi peresi na r̃ae la jovi na varama, ale mo suli na hatolu vipahai tari peresi na hatolu r̃uvur̃uvu tari na varama. \p \v 8 Harua angelo mo tiv na nona trumpet, ale hinau matea mo sohena vutivuti tavera mata hapu hani, la pulahia mo sivo na lolo tasi, ale hatolu tasi na varama mo mai r̃ae, \v 9 hatolu maji tasi tari na varama la mate, ale mo komo na hatolu lanis tari sohena. \p \v 10 Hatolu angelo mo tiv na nona trumpet, ale vitusarasara tavera matea mo jovi na masapa mo hani mo pepe tavera mo jovi na hatolu wai roro tari peresi na hatolu patu wai tari na varama. \v 11 Ale hijan vitusarasara atu enia Hohona, ale hatolu wai tari atu la mai la hohona, ale tamlohi matuvana la mate matan wai hohona atu. \v 12 Havati angelo mo tiv na nona trumpet, ale hinau matea mo vili nar̃ihi na hatolu mera alo, peresi na hatolu mera vitu peresi na hatolu mera vitusarasara. Alo mo sopo mera na hatolu rani matea, ale vitu peresi na vitusarasara la sopo mera na hatolu vutepongi matea. \p \v 13 Ale na hite na mala matea mo hasena avu roto na masapa, mo lo ulo mara, “Rani sasati, rani sasati, rani sasati isana tamlohi tari sei la lo toho na varama matan la angelo atu mo tolu la tatamahu vara la tiv na nora trumpet.” \c 9 \p \v 1 Halima angelo mo tiv na nona trumpet, ale na hite na vitusarasara matea matan tuka mo jovi na varama, ale la sile vitusarasara atu na kia mata mataruan koko tavera jea atu sei mo sivo atano jea na lolo varama mata mateia. \v 2 Ale mo roi koko tavera jea atu sei mo sivo atano jea na lolo varama mata mateia, ale asuna mo lo malue sohena asu hapu tavera matea. Alo peresi na masapa la r̃or̃oha na asun koko atu. \v 3 Ale hatpoha la malue na asun koko atu la tatavu na varama. La silera na suiha mo tataholo na suiha novu lepa. \p \v 4 La verea isan la hatpoha atu vara la pa sopo komo na r̃uvu teni te hinau mo lo ulua teni te vipahai hatea, pani vara la pa komo la tamlohi atu purongo sei la sopo lavi na matamata non God na pungorira. \v 5 La majinga na hatpoha vara la vailejilejira mata vitu i lima, pani la horora vara la sopo vilimateira, ale epe varihaji la silea mo sohena novu lepa mo hatira. \v 6 Hin la rani atu tamlohi la pa opoi na mate, pani la pa sopo er̃i mate. La pa r̃omtau mata mate, pani mateia i pa rovo hinira. \p \v 7 La hatpoha atu la sohena hos la tatamahu mata vuro. Na patura la tau na hinau sohena r̃ongor̃ongo mata gold nona supe, ale la lavi na naho tamlohi, \v 8 vulura mo peravu sohena vulu har̃ai, ale hur̃ura la sohena hur̃u lion. \v 9 Na r̃umara la ruru na ruru vuro la vaira na aen. R̃um hapara mo sohena r̃um palo takonahi hos la lo reve na kartira la maro na vuro. \v 10 Vir̃ira la sohena vir̃i novu lepa, ale suiha varihaji matana, i pa tikeli na vitu i lima. \v 11 Nora supe enia pa angelo atu sei mo lo aulu hin koko tavera jea atu sei mo sivo atano jea na lolo varama mata mateia, hijana na leon tavtavuin Israel enia ‘Abaddon’, ale na leo mara Greek enia ‘Apollyon’.\f + \fr 9:11 \fq Abaddon: \ft R̃aramin hija sei Abaddon enia ‘Haratu mata komokomo’.\f* \p \v 12 Ale tiroma rani sasati mo masese moiso, pani ka hitea, rani sasati mo rua la lo ususurira la lo mai. \p \v 13 Halimarave angelo mo tiv na nona trumpet, ale na rongo na leo matea mo malue hin la pala atu mo vati na pingo votavota atu la vaia na gold sei mo lo turu na nahon God, \v 14 leo atu mo verea isan angelo atu mo lo tauri na trumpet mara, “O uli nar̃ihi la angelo atu mo vati sei la pesilatira na pahisa wai roro tavera Euphrates.” \v 15 Ale la tatamahuni la angelo sei mo vati moiso matan aoa akerihi, rani akerihi, vitu akerihi peresi tauni akerihi vara la pa uli nar̃ihira matan vara la pa vilimatei na hatolu tamlohi tari na varama. \v 16 Na rongoa vara evin la tamlohi vuro atu la lo sakele na hos mo tikeli 200,000,000. \p \v 17 Na hinau sei God mo vujangiau hinia, na hite la tamlohi atu la lo maro na hos la ruru na ruru vuro mata r̃umara, majhira mo hahara mera, ale mo heja tasi, ale mo joriha. Patu hos la sohena patu lion, hapu peresi asu hapu peresi na vatu tutuni mata volkeno la lo malue na jingora. \v 18 Ale hatolu tamlohi tari na varama la pa mate matan rongohaji sasati mo tolu sei, ale hapu atu peresi na asu hapu peresi na vatu tutuni mata volkeno mo lo malue na jingora. \v 19 Matan suihan la hos atu mo lo toho na jingora peresi na vir̃ira matan vir̃ira la sohena mata, ale patura la sile na epe varihaji. \p \v 20 Vao tamlohi na varama la sopo mate hin la rongohaji sasati atu, pani la sopo posi na nora vavahinau, ale la sopo isoiso na nora lotu mata tanume sasati peresi na tamasi sei la vaira na gold, silver, bronze, vatu teni laho pahai atu la sopo er̃i kilau, teni tea i rorongo teni i hahau. \v 21 La sopo isoiso na nora vilimatei na tamlohi, na nora sui, na nora mauri maji peresi na nora vavanaho. \c 10 \s1 Angelo Atu Peresi Na Viriviri Pepa Rihirihi \p \v 1 Ale na mele hite na angelo suiha tinapua matea mo lo sevuti na tuka. Telangi matea mo leputia, ale nuenue matea mo lo toho aulu na patuna. Nahona mo sohena alo, ale palona mo sohena peri hapu mo lo hani, \v 2 ale na limana mo lo tauri na viriviri pepa rihirihi matea sei mo roi moiso. Mo lo turu atu, ale matua palona na tasi, ale marau palona na lepa, \v 3 ale mo ulo na leo matea r̃umuna mo puhoni sohena ulo lion, ale na rani mo ulo na rongo la piri atu mo limaravrua la roroa na leora. \p \v 4 Piri atu mo limaravrua la roroa, ale na pa lo tatamahu vara a uli na sava la verea, pani leo matea mo tai na tuka mo ulo mara, “O sopo uli na hinau la verea! O jarohira vara tea i pa sopo levosahia.” \p \v 5 Ale angelo atu na hitea mo lo turu na tasi peresi na lepa mo tahe na matua limana na tuka, \v 6 Ale mo vai na retitauhi matea na hijan God atu mo mauri mata rani tui tui sei mo vai na tuka peresi na varama peresi na tasi peresi na hinau tari la mauri. Angelo atu mo verea vara God i pa sopo mele sasaovi, \v 7 ale sava God mo verea moiso isan la nona volitusi sei la pr̃ovet mata nona hina luhu tavera, mo vara nakerihi hinau tari la pa masese hin rani atu vara halimaravruan la angelo atu i tiv na nona trumpet. \p \v 8 Ale leo atu mo tai na tuka mo mele retireti isaku mara, “O vano o lavi viriviri pepa atu mo vuhesi moiso na liman angelo atu mo lo turu na tasi peresi na lepa!” \p \v 9 Ale na vano isan angelo atu na usia vara i sileau hin viriviri pepa rihirihi atu. Ale angelo atu mo verea mara, “O lavi viriviri pepa atu o hania! I pa vai na pangem i nini, pani na jingom i pa memeje sohena wai sugabag.” \v 10 Ale na lavi viriviri pepa rihirihi atu na liman angelo atu, ale na hania. Memejina mo sohena wai sugabag, pani na pangeku mo nini. \p \v 11 Hitahu la verea isaku lara, “O pa mele vere na hinau la pa masese isana tamlohi purongo matuvana peresi na mara jara tinatinapua matuvana peresi na leo matuvana, ale peresi na supe matuvana.” \c 11 \s1 Tuetueni Mo Rua \p \v 1 Hitahun haratu la sileau na vipahai ava matea, ale la verea lara, “O turu o ava r̃alihi na Temple non God, ale o sopo r̃omaliho na votavota peresi na evi tamlohi la lo lotu ea. \v 2 Pani o sopo ava na jara mo r̃alihi hin rope atu na jingoima Temple matan God mo majinga vara i pa toho na lima vao tamlohi jara tinapua tari atu na varama sei la sopo noku tamlohi vara la pa varasi taon tavera tapu atu Jerusalem, i tikeli te vitu i ngavulu vati i rua. \v 3 A pa sile na suiha isan la noku tuetueni nike mo rua sei la ruru na ruru mata r̃omsati sei mo sohena paki niu, vara la pa retimangovi mata rani i tari vahatea i ngav sangavulu rua i ngavulu limarave \rq (1,260)\rq*.” \p \v 4 La tupra rua nike, enira pulo olive mo rua peresi na peri lamu mo rua la vaira na gold sei la lo turu na nahon Moli God non varama. \v 5 Ale tea vara i vaihitea vara i komora, hapu i pa malue na jingora i pa komo na nora meresahi. Ale vara tea mo opoia vara i komora, enia i pa mate. \v 6 Hin rani atu vara la lo retimangovi, la lavi na suiha vara na sava rani la opoia, la pa horo na masapa matan i sopo sile na usa i jovi, ale la er̃i posi na wai tavera la mai r̃ae, ale la pa er̃i vili na tamlohi na varama na rongohaji tavera tinatinapu. \p \v 7 Hin rani atu vara la tamlohi tuetueni tupra rua atu la isoiso na nora vereulia, maji jala sasati atu i pa malue hin koko tavera jea atu sei mo sivo atano jea na lolo varama mata mateia vara i valum peresira, ale i pa jeura i vilimateira. \v 8 Tarapera la plahau hinira na malelen taon tavera atu sei tuai la vosae nora Moli na talopeilopei hinia. Taon tavera atu r̃aramina mo sohen taon sati atu Sodom teni jara tavera atu Egypt. \p \v 9 Ale ko hitea, mata rani mo tolu peresi na sope rani matea, tatua tamlohi purongo, tavtavui tamlohi, leo tari, ale mara jara tinatinapua la pa lo varoi na tarapen la tamlohi tuetueni tupra rua atu. La pa sopo majinga vara la taura na taptap, \v 10 ale tamlohi tari na varama la pa vai na hanhani tavera, ale la pa avulahi moiso la pa silesilera na otori mata sava mo masese isan la tamlohi tuetueni atu mo rua matan la lo sile na rani r̃ilangi isan la haratu na varama. \v 11 Pani rani mo tolu sopena matea mo vano moiso, ale God mo mongovira, ale la mele mauri. La mele turu moiso tamlohi sei la hitera la matahu tavera matara. \p \v 12 Ale la tamlohi tuetueni atu mo rua la rongo na leo tavera matea mo tai na tuka mo verea mara, “Ha mai nike!” Ale nora meresahi la hitera la sahe aulu na tuka na telangi matea. \v 13 Vahatea mihi tavera matea mo komo na sopen taon tavera atu matea hin la haratu mo sangavulu. Evi tamlohi la mate hin mihi tavera atu mo tikeli tari vaha limaravrua \rq (7,000)\rq*. Ale sope vaon taon atu la pa lo mauri, la sile na hasohaso isan God haratu mo aulu na tuka. \fig — mihi tavera matea mo komo na sopen taon tavera atu —|alt="earthquake" src="AB02875b.tif" size="col" copy="lear" ref="Rev 11.13" \fig* \v 14 Harua rani sasati atu mo masese moiso! Pani ka hitea, hatolu rani sasati mo lo mai vilavila. \s1 Halimaravruan La Trumpet Atu \p \v 15 Halimaravruan la angelo atu mo tiv na nona trumpet, leo tavera hai la retireti na tuka lara, “Suiha mata aulu hin varama nike, nake i pa vano na liman nor̃a God peresi nona Kr̃isto, ale i pa tauri na suiha mata rani tui tui tarea.” \p \v 16 Ale la tamlohi aulu atu mo ngavulu rua mo vati \rq (24)\rq* sei la lo sakele na nora jara sakele nona supe na nahon God, la juruvi popovi na lepa atano, ale la lotu God, \v 17 lara, \q1 “Moli God engko suiha aulu atu mo tavera jea, \q2 ko lo toho nake, ale ko toho tuai moiso. \q1 Kama vere meje isam matan \q2 ko tapulo vara o vavahinau na nom suiha tavera \q2 vara o aulu na hinau tari. \q1 \v 18 Mara jara tinatinapua tari na varama la lolokoru, \q2 pani nom talai lolokoru mata hehe mo mai, \q1 ale nake rani mo mai vara o sile na nom aria isan la haratu la mate, \q2 ale nake rani mo mai vara o sile na otori isana nom volitusi, \q1 haratu la pr̃ovet peresi na tapuhi, \q2 ale isan la haratu la lo oloolo na hijam, \q1 la haratu la tamlohi purongo, \q2 peresi la haratu la tamlohi aulu jea, \q1 ale rani mo mai vara o komo la haratu la lo komo na varama.” \p \v 19 Ale Temple non God aulu na tuka mo roi, ale o er̃i hite na puhoro mata nona retitauhi mo lo toho na lolo nona Temple, ale vaha mo vilasi, piri mo roroa, ale mihi tavera mo hisu, ale r̃or̃o vatu aes tavera la jovi. \c 12 \s1 Har̃ai Matea Peresi Na Dragon \p \v 1 Ale matamata mar̃urahi tavera matea mo pala na tuka: enia har̃ai matea mo ruru na alo sohena ruruna, ale vitu mo lo toho na ruhuruhu palona, ale vitusarasara mo sangavulu r̃omana mo rua la vai na r̃ongor̃ongo nona supe matea na patuna, \v 2 mo pangepange, ale mo tangi aulu mata rongohaji tavera, mo lo tangi matan mo tatamahu vara i lavilavi. \fig — matamata mar̃urahi tavera matea mo pala na tuka — (Rev 12.1–5)|alt="vision" src="146–rodiron.tif" size="col" copy="DR" ref="Revelation 12:2" \fig* \p \v 3 Ale matamata tinapua matea mo pala na tuka, e! Dragon hahara tavera matea. Patuna mo limaravrua la lavi na r̃ongor̃ongo matematea, ale palana mo sangavulu. \v 4 Ale vir̃ina mo haro na hatolu vitusarasara tari na tuka mo pulahira la sivo na varama. Moiso dragon atu mo turu na nahon har̃ai atu mo tatamahu vara i r̃olomi na natuna vara har̃ai atu i lavilavi. \p \v 5 Har̃ai atu mo vasusui na natirihi lamane matea sei enia i pa aulu na mara jara tinatinapua tari na varama, ale i pa tamajira na maja aen matea. La reve nar̃ihi natirihi lamane atu mo sahe isan God, ale mo sakele na nona jara sakele nona supe. \v 6 Ale har̃ai atu mo rovo mo vano na jara hasetoho matea sei God mo tatamahunia matana moiso. Ale la pa kilaua atu mata rani i tari vahatea i ngav sangavulu rua i ngavulu limarave \rq (1,260)\rq*. \s1 Vuro Na Tuka \p \v 7 Hitahun haratu vuro mo tapulo na tuka, ale Michael patu angelo peresi na nona angelo la valum peresi dragon atu tolu na nona angelo, ale dragon atu peresi na nona angelo la vai na vuro peresi Michael, \v 8 pani enira la jeu na dragon peresi na nona angelo hin vuro atu, ale la titiura na tuka, \v 9 Ale dragon tavera atu, enia mata sasati atu tuai, haratu la tovia Tiapolo teni Setan, tarea enia mo lo halu na tamlohi tari na varama, la pulahia peresi na nona angelo la sivo na varama. \p \v 10 Ale na rongo na leo tavera matea na tuka mo verea mara, “Nake rani mo mai moiso vara vavahinau mata juri non nor̃a God la masese, nake i pa turu na nona r̃ilangi peresi na nona suiha mata supe, nake rani vara Kr̃isto i tauri na nona suiha, enia sei God mo vir̃onia vara enia i pa Jujuri. Ale matana, mo pulahi nar̃ihi meresahi atu vara i sivo na varama, enia haratu mo lo tuvai na vorair̃a na nahon God tarea. \v 11 Ale la jeu Setan mata r̃aen Natu Sipsip ale mata nora vereulia na retivarar̃uhu matan la tatamahu vara la mate mata nora rasua. \v 12 Matana, tuka aulu ha pa avulahi peresi la haratu la lo toho atu, pani varama peresi na tasi ha r̃omsati matan la pulahi Tiapolo mo sivo isamim, ale mo lolokoru patuna matan mo levosahia vara nona rani mo vejuveju.” \p \v 13 Na rani dragon atu mo hitevosahia vara la titiua mo sivo na varama, mo levuti pa har̃ai atu sei mo lo vasusui natuna lamane atu. \v 14 Pani la sile na hapa mala tavera mo rua isana vara i avu i rovo i vano hin jara atu God mo tatamahunia matana, vara la pa kilaua hin jara hasetoho atu. Dragon i pa sopo er̃i komoa hin jara atu mata tauni i tolu peresi na sope tauni matea. \p \v 15 Ale dragon atu mo sosoro na wai sohena wai roro matea, mo malue na jingona mo usuri har̃ai atu, ale mo vaihitea vara i tivesi nar̃ihia hin wai tatave atu, \v 16 pani lepa mo tuenia, lepa mo roi, ale mo r̃olomi wai tatave atu sei mo lo malue na jingon dragon atu. \v 17 Ale dragon atu mo lolokoru sasati hin har̃ai atu. Ale mo malue mo vano vara i vai na vuro peresi te natun har̃ai atu tinapua. Enira la tamlohi atu sei la lo oloolo na retileu non God, ale la lo usuri na vereulia sei Iesu mo vujangia isara. \v 18 Moiso dragon atu mo turu na pahisa tasi na oneone. \c 13 \s1 Maji Jala Sasati Mo Rua La Mai \p \v 1 Ale na kilau vano na hite na maji jala sasati matea mo lo malue na tasi. Palana mo sangavulu, ale patuna mo limaravrua. Ale r̃ongor̃ongo nona supe mo sangavulu la lo toho na palana matematea. Ale la uli na hija hai na patuna hatehateahi, enira mo isoiso la lo kali God. \v 2 Maji jala sasati atu na hitea mo lavi na epe leopard, palona mo sohena palo bear, ale jingona mo sohena jingo lion. Dragon atu mo silea na nona r̃ilangi peresi na nona jara sakele nona supe vara i tauri na nona suiha tavera. \v 3 Sola matea mata mate mo lo toho na patuna matea, mo sohena vara i pa mate matana, pani mo mele mavo, ale tamlohi tari na varama la usuria matan la mar̃urahi hin maji jala sasati atu, \v 4 ale la lotu dragon atu sei mo lo sile na nona suiha isan maji jala sasati atu, ale la lotu maji jala sasati atu lara, “Mo sopo tea i sohena maji jala sasati nike! Tea i pa sopo er̃i valum peresia!” \fig — palona mo sohena palo bear — (Rev 13.2)|alt="bear" src="lb00048b.tif" size="col" copy="hk" ref="Revelation 13:4" \fig* \v 5 God mo majinga vara maji jala sasati atu i retihapahapa, ale i kalia moiso mo silea na vitu mo ngavulu vati mo rua \rq (42)\rq* matan vara i vaihite na suihana. \v 6 Maji jala sasati atu mo kali God, ale mo kali na hijan God, ale mo kali jara atu God mo lo toho ea peresi na tamlohi sei la lo toho atu peresia na tuka. \v 7 Ale God mo majinga vara i vai na vuro peresi na nona tapuhi, ale vara i jeura. God mo silea na suiha vara i aulu na tavtavui tari, tamlohi purongo, leo tari peresi na mara jara tinatinapua tari, \v 8 ale la haratu la lo toho na varama la pa lotu maji jala sasati atu, enira mo isoiso hijara la sopo ulira na Puku mata Mauri sei la ulia tuai tiroma na vavahinau mata varama. \q1 \v 9 Haratu mo lo rongo, i tapurongo! \q1 \v 10 Vara engko mata la pa taurilatiho, \q2 la pa taurilatiho, \q1 vara engko mata la pa vilimateiho na sita vuro, \q2 la pa vilimateiho na sita vuro. \m R̃aramina mo sohen harihi: tapuhi non God la pa tatamahu mata turu r̃ilangi na r̃omr̃omi matea na nora hahau mata rasua. \p \v 11 Ale na mele hite na maji jala sasati tinapua matea mo malue na lepa. Palana mo rua mo sohena natu sipsip, ale mo retireti sohena dragon. \v 12 Mo lavi na suihan maji jala sasati atu tiroma sei solana mo mavo moiso. Ale mo vai na varama peresi na tamlohi hinia la lotu maji jala sasati atu tiroma. \v 13 Ale mo vai na hina mar̃urahi tatavera tinatinapua, sohen mo vai na hapu mo tai na masapa mo sinai na varama na naho tamlohi, \v 14 ale hin la hinau mar̃urahi atu God mo majinga hinira vara i vaira na nahon maji jala sasati tiroma atu, mo halu na tamlohi tari la lo toho na varama, ale mo verea mara la vai na tamasin maji jala sasati atu tiroma sei la vilia na sita vuro, pani mo pa lo mauri, \v 15 ale God mo majinga vara harua maji jala sasati atu i mangovi tamasi atu vara i mauri matan vara i er̃i retireti, ale matan vara tamasin maji jala sasati atu i pa vilimatei la haratu la sopo lotu tamasin maji jala sasati atu, \v 16 ale enia mo sile na retileu matea vara tamlohi tari la pa lavi na taipulu na matua limara teni na pungorira. Hina purongo vara la aulu, teni la tamlohi purongo, teni la tavtav, teni la tilavono, teni la tamlohi materi, teni la slev, \v 17 matan vara tea i sopo lavi taipulu atu, enia i sopo er̃i volvoli teni i har̃ehi te hinau hatea. Taipulu atu r̃aramina enia hijan maji jala sasati atu peresi na evi hijana. \p \v 18 Hinau nike, mo opoi na lelevosahi. Vara ko opoia vara o levosahi na evin maji jala sasati atu, enia evi hija tamlohi matea, ale evina enia 666. \c 14 \s1 Natu Sipsip Peresi Na Vaona 144,000 \p \v 1 Ale na kilau vano, e! Natu Sipsip mo lo turu na vutin Zion,\f + \fr 14:1 \fq Zion: \ft Zion enia Jerusalem.\f* ale tamlohi mo 144,000 la lo turu peresia. Hijana peresi na hijan Tamana la ulia na pungorira. \v 2 Ale na rongo na vaore matea na tuka, mo sohena r̃um tasi tavera, ale mo sohena roroa piri tavera. Leo atu na lo rongoa mo sohena leo pue tangtangi sei tamlohi mata roro na pue tangtangi la lo roro hinira, \v 3 la lo lalavete na vete paro matea na naho jara sakele nona supe non God peresi la hinau mauri mo vati atu peresi la tamlohi aulu atu. Tea i sopo er̃i levosahi vete atu, pani la tamlohi atu purongo evira 144,000 sei God mo volituhura na varama. \v 4 Enira mo isoiso la lamane, la sopo lo juruvi peresi te har̃ai hin te rani, ale vara Natu Sipsip mo haipu, la lo usuria. God mo volituhura na varama matan vara la mai sohena asitauni mata varama isan God enia Natu Sipsip. \v 5 Enira la sopo er̃i halu, ale la vokevoke. \s1 Retisohai Nona Angelo Tupu Tolu \p \v 6 Hitahun haratu na hite na angelo tinapua matea mo lo avu aulu na livuha masapa. Mo lo lavi na Retir̃uhu matan tui tui matan vara i verea isana mara jara tinatinapua tari, tavtavui tari, leo tari, ale tamlohi purongo tari la lo toho na varama, \v 7 angelo atu mo ulo mara, “Ha sile na oloolo isan God, ale ha tahe na hijana aulu, matan rani mo masese moiso matan vara i ari na tamlohi. Ha lotua matan enia haratu sei mo vai na tuka peresi na varama peresi na tasi peresi na patu wai.” \p \v 8 Harua angelo mo usuria mo ulo mara, “Babylon mo tavera mo jovi, mo jovi. Mo reve na mara jara tinatinapua tari la inu na waen nona mauri maji tinatinapua.” \p \v 9 Hatolu angelo mo lo usuri la haratu mo rua tiroma mo pala mo ulo mara, “Hinau nike natu, i pa pala isamim vara tea i lotu maji jala sasati atu teni tamasina teni i lavi na nona taipulu na limana teni na pungorina, \v 10 ale enia sohena i pa inu waen atu mata talai lolokoru non God mata hehe sei mo sureia na nona paniken mata nona lolokoru, ale i pa rongohaji na hapu peresi na vatu tutuni mata volkeno, pani i pa sopo er̃i mate. La pa vaia na naho angelo tapu peresi Natu Sipsip. \v 11 Ale vara tea i lotu maji jala sasati atu peresi na tamasina teni i lavi na nona taipulu mata hijana, ale i pa sopo er̃i isoiso na nona rongohaji na hapu mata rani tui tui.” \p \v 12 Haranike enia reti matea mo vano isana tamlohi vir̃oni non God vara la turu r̃ilangi, la haratu la lo taurilati na retileu non God peresi na nora rasua hin Iesu. \p \v 13 Ale na rongo na leo matea na tuka mo vere mara, “O uli harihi: mo tapulo nake, avulahi tavera isan la haratu non Moli la pa mate.” \p Ale Tanume Tapu mo r̃aramia mara, “Enjora! Avulahi r̃uhu isara matan la pa mapu na nora vavahinau la lo kalvono hinira, ale vua nora vavahinau r̃uhu la pa lavia hitahu.” \s1 Angelo Atu Mo Lo Sakele Na Telangi \p \v 14 Ale na kilau sahe, e! Telangi lulu matea. Na hite matea mo lo sakele hinia sohen Natun Tamlohi. R̃ongor̃ongo matea la vaia na gold mo lo toho na patuna, ale mo lo tauri na sita kole voro matea na limana. \v 15 Ale angelo tinapua matea mo malue na Temple mo ulo isan haratu mo lo sakele na telangi mara, “O tapulo taitai na nom sita kole. Rani mata lavi na asitauni na varama la mena.” \v 16 Moiso haratu mo lo sakele na telangi mo vur̃ahi na nona sita kole, ale mo lavi na asitauni na varama. \p \v 17 Hitahun haratu angelo tinapua matea mo malue na Temple, ale enia sohena mo lo tauri na sita kole voro matea. \v 18 Ale angelo tinapua matea mo malue na jara votavota enia mo lo kilau na hapuna, ale mo ulo na leo tavera matea mo vano isan angelo atu mo lo tauri na sita kole voro mara, “Vua grape tari na varama la mena! O vuvu na vurungina na nom sita kole voro.” \v 19 Ale angelo atu mo vur̃ahi na nona sita kole na varama, ale mo vu na vua grape mo pulahira la sivo na koko varavarasi mata talai lolokoru non God mata hehe. \v 20 Ale la varasihira na koko varavarasi sei mo lo toho na jingoiman taon tavera, ale r̃aera la roro la malue hin koko varavarasi atu mo vano mo tikeli 296 kilometre asau hinia, ale puahana mariviti vara i lovi te hos. \c 15 \s1 Isoiso Talai Tavera La Lo Mai \p \v 1 Hitahun haratu na kilau sahe na tuka, na mele hite na matamata tinapua matea, enia hina mar̃urahi tavera matea, ale angelo mo limaravrua la lo lavi la isoiso rongohaji sasati tavera atu mo limaravrua, ale enira mo isoiso talai lolokoru non God mata hehe. \p \v 2 Ale na hite na hinau matea mo sohena tasi mata glas mo hoi peresi na hapu, ale la tamlohi atu sei la jeu na suihan maji jala sasati atu peresi na tamasina peresi na evi hijana, la lo turu na pahisan tasi mata glas atu. La lo tauri na pue tangtangi non God, \v 3 ale la lo lalavete na vete non Moses volitusi non God peresi na vete non Natu Sipsip lara, \q1 “Moli God engko suiha aulu atu mo tavera jea, \q2 nom vavahinau la tavera jea, \q1 ale la r̃uhur̃uhu jea, \q2 nom vavahinau la tataholo, \p ale la varar̃uhu, \q2 engko ko Supe nona vao tamlohi jara tinatinapua tari na varama! \q1 \v 4 Moli, hare natu, i sopo er̃i sile na oloolo tavera isam, \q2 teni i tahe na hijam aulu? \q1 Matan engko hasem ko tapu, \q2 ale mara jara tinatinapua tari \q1 la pa mai la pa lotuho \q2 matan ko vujangi nom aria sei, \q2 mo tataholo mo r̃uhu.” \p \v 5 Hitahun haratu, na mele kilau, ale na hite na jara tapu na lolo Temple na tuka mo roi. \v 6 Ale na hite na angelo mo limaravrua sei la lo tauri na jilivi talai mata rongohaji sasati atu mo limaravrua la malue na lolo Temple. La ru na ruru lulu peravu, la eve na r̃umara na oti la vaia na gold. \v 7 Ale vonan pa la hinau mauri atu matea mo sile na jilivi talai mo limaravrua la vaira na gold matematea isan la angelo atu mo limaravrua, jilivi talai atu la lavi na talai lolokoru non God mata hehe sei mo mauri mata rani tui tui, \v 8 ale Temple mo mar̃ivi na asu memeran God mata suihana, ale tea i sopo er̃i unu na Temple vavano la hinau rongohaji sasati tavera sei la angelo atu mo limaravrua la lo lavira, la pa vaira i isoiso. \c 16 \s1 Jilivi Talai Mata Lolokoru Tavera Non God \p \v 1 Hitahun haratu na rongo na leo tavera matea mo malue na Temple mo verea isan la angelo atu mo limaravrua mara, “Ha vano ha surei la jilivi talai mata talai lolokoru non God mata hehe atu mo limaravrua na varama!” \p \v 2 Ale tiroma angelo mo vano mo surei na nona jilivi na varama, vahatea vosavosa r̃anga la pala isan la tamlohi atu sei la lavi na taipulu non maji jala sasati atu peresi la haratu la lo lotu na tamasina. \p \v 3 Harua angelo mo surei na nona jilivi na tasi, vahatea tasi mo posi mo mai sohena r̃ae tarape moiso hinau tari na lolo tasi la mate matana. \p \v 4 Hatolu angelo mo surei na nona jilivi na wai roro peresi na patu wai moiso la mai r̃ae. \p \v 5 Ale na rongo angelo atu sei wai la lo toho na ruhuruhu suihana, mo verea isan God mara, “God, talai ko silea mo tataholo, matan engko hasem ko tapu, ko lo toho nake, ale ko lo toho tuai moiso. \v 6 Mo tataholo vara tamlohi la inu r̃ae sei ko silera hinia matan la vili na tapuhi non God peresi na nom pr̃ovet matan r̃aera la roro na varama.” \p \v 7 Ale na rongo na leo matea mo tai na votavota mara, “Io, Moli God engko suiha aulu atu mo tavera jea, nom talai tari la vokevoke, ale la varar̃uhu.” \p \v 8 Ale havati angelo mo surei na nona jilivi na alo, ale alo mo tapulo suli na tamlohi na hapuna. \v 9 Tamlohi tari tutuni alo mo sulira, ale la kali na hijan God matan mo lo vai la rongohaji sasati tavera sei, pani tea mo sopo posi i vano isan God teni i silea na oloolo. \p \v 10 Halima angelo mo surei na nona jilivi na jara sakele nona supe non maji jala sasati atu, vahatea r̃or̃oha mo tavuni jara atu mo lo tauri na suiha hinia, ale nona tamlohi la tapulo hatihati na memera matan la lo rongohaji. \v 11 Ale matan la lo rongohaji tavera peresi la nora vosavosa r̃anga atu la hajira, la kali God na tuka, pani la r̃ohu vara la posi na nora hehe. \p \v 12 Halimarave angelo mo surei na nona jilivi hin wai tavera atu Euphrates, ale wai atu mo mamasa matan vara la supe atu la tai Opae, la er̃i hahau rotoa. \v 13 Ale na hite na tanume sasati mo tolu la sohena puroko, matea mo malue na jingon dragon atu, matea na jingon maji jala sasati atu, ale matea isan nona pr̃ovet haluhalu. \v 14 Matan la tanume sasati atu la lavi na suiha matan vara la vai na hinau mar̃urahi, ale la vano isana supe tari na varama vara la takonahira matan vara la pa vai na vuro peresi God, enia suiha aulu atu mo tavera jea na nona rani tavera. \p \v 15 Ale Moli mara, “Ha levosahia! A pa mai sohena tamlohi vavanaho matea, avulahi tavera isan haratu mo sopo juruvi, pani mo lo kilau moiso mo tatamahu na nona ruru matan vara i vono i pa hahau r̃alihi i malamala, ale i mahanuhanu matana.” \p \v 16 Ale la tanume sasati atu la takonahira na jara matea la lo tovia Armageddon na leon tavtavuin Israel. \p \v 17 Ale halimaravruan la angelo atu mo surei na nona jilivi na masapa, ale leo tavera matea mo tai na jara sakele nona supe aulu na lolo Temple mara, “Mo isoiso!” \v 18 Moiso piri mo roroa, ale vaha mo vilasi, ale mihi tavera matea mo sopo lo tea i sohena na varama i jeu haratu, matan enia mo tavera jea. \v 19 Mihi atu mo vuhai na taon tavera matan Babylon tavaluna mo tolu, ale mo sohena isana taon tavera tari nona mara jara tinatinapua tari la jovi. God mo mele r̃omr̃omi na hehe tari non Babylon taon tavera atu, ale mo vaia mo inu vevuhi na waen mata nona lolokoru sasati na nona talai lolokoru mata hehe sei mo mar̃ivi hin paniken atu. \v 20 Ale ureure tari la tihai, ale vutivuti tari la tihai. \v 21 Vatu aes tatavera na tuka la jojovi sivo isana tamlohi, puhonira matematea la tikeli na kilo mo ngavulu vati \rq (40)\rq*. Pani tamlohi la kali God matan rongohaji sasati atu mo tavera jea. \c 17 \s1 Har̃ai Malele Peresi Pa Maji Jala Sasati Atu \p \v 1 Ale vonan la angelo atu matea hin la haratu mo limaravrua sei la lo tauri na nora jilivi, mo mai isaku mara, “O mai, a pa vujangiho na talai non har̃ai malele atu sei mo lo sakele na wai matuvana, \v 2 ale supe mata varama la vai na mauri maji peresia, ale tamlohi na varama la drong na nona mauri maji tinatinapua.” \v 3 Ale angelo atu mo laviau na vano na suihan Tanume Tapu na jara hasetoho matea. Hin jara atu na hite na har̃ai matea mo lo sakele na maji jala sasati hahara r̃or̃oha matea, ale maji jala sasati atu mo lavi na hija matuvana na epena la lo kali God, ale na hite na patuna mo limaravrua, ale palana mo sangavulu. \v 4 Har̃ai atu mo ruru na ruru peravu majhina mo perpel, ale mo hahara r̃or̃oha, ale mo ruru na gold peresi na vatu vilasi r̃uhur̃uhu peresi na hur̃utavila. Na limana mo lo tauri na paniken waen matea la vaia na gold mo mar̃ivi na nona posposi lumiha peresi na nona posposi viriu. \fig — Enau Taon Tavera Matan Babylon — (Rev 17.5)|alt="Babylon" src="hk00225B.tif" size="span" copy="hk" ref="Rev 17:5" \fig* \v 5 La uli na hija matea na pungorina r̃aramina mo vara: \pc \bd Enau Taon Tavera \bd* \pc \bd Matan Babylon \bd* \pc \bd Tina Ha R̃ai Malele \bd* \pc \bd Peresi Na Posposi Lumiha \bd* \pc \bd Mata Varama\bd* \m \v 6 Ale na hite har̃ai sati atu mo drong na r̃ae tapuhi non God peresi na r̃ae tuetueni non Iesu. Na hitea na mar̃urahi tavera hinia. \p \v 7 Pani angelo atu mo vereau hinia mara, “Ko mar̃urahi mata sava? A pa vereuliho na r̃aramin har̃ai nike peresi maji jala sasati atu mo lo sakele hinia sei patuna mo limaravrua, ale palana mo sangavulu. \v 8 Maji jala sasati atu ko lo hitea mo lo toho, pani nake mo tihai, ale i sopo tuai i pa malue hin koko tavera jea atu sei mo sivo atano jea na lolo varama mata mateia i mai, ale i pa vano na nona komo. Ale tamlohi tari na varama sei God mo sopo uli na hijara na Puku mata Mauri tiroma moiso mo pa tapulo vai na varama, la haratu natu, la pa mar̃urahi tavera hin maji jala sasati atu matan mo lo toho tiroma moiso, ale mo tihai, ale i pa mele pala. \p \v 9 Ale tea vara i tamlohi lelevosahi, i pa levosahi hinau nike. La patuna sei mo limaravrua enira vutivuti atu mo limaravrua sei har̃ai atu mo lo sakele hinira. La vutivuti atu la r̃arami na supe mo limaravrua. \v 10 Supe mo lima hin la haratu la jovi moiso, ale matea mo lo toho nake, ale matea mo sopo lo mai, ale i pa mai, pani God i pa majinga hinia mata makomo rani purongo. \v 11 Ale maji jala sasati atu sei mo lo toho tiroma moiso, pani nake mo tihai, enia i pa halimaravtolura, pani enia vonan la haratu mo limaravrua atu, ale enia i pa vano na nona komo. \v 12 Ale la palana atu mo sangavulu ko lo hitera enira supe mo sangavulu sei la sopo lo lavi na suihara, pani la pa tauri na suiha sohena supe peresi maji jala sasati atu mata makomo rani purongo. \v 13 La supe atu r̃omira mo matea, ale la sile na nora suiha isan maji jala sasati atu vara i tauri na suiha. \v 14 La pa vai na vuro peresi Natu Sipsip, pani Natu Sipsip i pa jeura matan enia Moli nona Moli, ale Supe nona Supe, ale la haratu la lo toho peresia, enia mo tovira, ale mo vir̃onira, ale r̃omira la r̃omturu r̃ilangi.” \p \v 15 Ale angelo atu mo verea isaku mara, “Wai matuvana atu ko lo hitera sei har̃ai malele atu mo lo sakele hinira, enira tamlohi purongo peresi na vao matuvana, peresi na mara jara tinatinapua peresi na leo tinatinapua. \v 16 Ale la palana mo sangavulu atu ko lo hitera peresi maji jala sasati atu, la pa r̃ohu hin har̃ai malele atu, ale la pa komoa, ale la pa vaia i malamala, ale la pa hania moiso la pa sulia na hapu. \v 17 Matan God mo taua na mapura vara la vai na masalona vara la mai matea na r̃omira, ale la pa sile na nora suiha isan maji jala sasati atu vara i tauri na suiha, vavano reti non God la masese. \p \v 18 Ale har̃ai atu ko lo hitea, enia taon tavera sei suihana mo aulu na supe tari na varama.” \c 18 \s1 Babylon Mo Jovi \p \v 1 Hitahun harihi, na mele hite na angelo tinapua matea mo lo sevuti na tuka. Enia mo lavi na suiha tavera jea, ale sasaramina mo vai na varama mo mera, \v 2 ale enia mo ulo na leo tavera matea mara, “Babylon tavera, mo jovi, mo jovi! Enia mo mai jara luhu nona tanume sasati, jara luhu nona tanume lumiha tari, tau maji avuavu lumiha tari, ale jara luhu nona maji jala sasati sei la lumiha, tamlohi la nikehira. \v 3 Matan mara jara tinatinapua la inu na waen mata opoia r̃ilangi mata nona mauri maji, supe tari na varama la vai na hehe peresia, ale tamlohi ar̃ear̃ehi, la tavtav mata nona mauri maji.” \fig — tau maji avuavu lumiha tari — (Rev 18.2)|alt="vultures" src="bk00073b.tif" size="col" copy="HK" ref="Revelation 18:3" \fig* \p \v 4 Ale na mele rongo na leo tinapua matea mo tai na tuka mara, “Noku tamlohi, ha rovo hinia! Ha sopo pulutahi peresia na nona hehe matan vara ha pa sopo lavi nona rongohaji sasati peresia, \v 5 matan nona hehe la takonahia mo sahe vara la tikeli na tuka, ale God mo tatamahu vara i aria mata nona hehe. \v 6 O vaia isana sohen haratu mo vaia isana nom tamlohi. O mele kelea aulu vaha rua hin haratu mo silea isara. O vaia i inu na mana wai mata rongohaji i vaha rua hin haratu mo lo silea isara. \v 7 Har̃ai atu mo r̃omaulu hinia hasena na nona hina tavtav matuvana, ale o vailejilejia, o vai na r̃omina i sati matan enia mo verea mara, ‘Na sakele sohena vesupe matea, enau a pa sopo malepu hin te rani teni a pa r̃omsati’. \v 8 Matan hinau atu nona rongohaji sasati la pa mai isana na rani matelete purongo, mateia, r̃omsati, ale marua, hapu i pa komo na tarapena, matan Moli God suiha, enia haratu mo aria.” \p \v 9 Ale supe mata varama sei la vai na mauri maji peresia, ale la lavi na tavtav matana, la pa tangisia hin rani atu vara la hite na asu tarapena i lo koru. \v 10 Ale la lo turu asau hinia matan la matahuni na nona rongohaji, ale lara, “Rani sasati, rani sasati mo mai isam taon tavera, ko taon suiha, Babylon! Matan, vila r̃uhu purongo, nom talai mo mai isam.” \v 11 Tamlohi ar̃ear̃ehi na varama la pa tangi, ale la tangtangi matana, matan tea mo sopo voli na nora hinahinau, \v 12 nora gold, silver, vatu r̃uhur̃uhu, hur̃utavila, ruru r̃uhu, ruru perpel, silk, ruru hahara r̃or̃oha, vipahai pona r̃uhu tinatinapua, hinau la tai nar̃ihira na hur̃u elephant, hinau la vaira na vipahai r̃uhur̃uhu jea, bronze, aen peresi na vatu sei marble, \v 13 cinnamon peresi na spaes sei tamlohi la lo hanhani peresira, hasori, hasori sohena myrrh peresi na frankincense, waen, wel mata olive, flaua r̃uhu, wit, buluk, sipsip, hos, kart mata vuro peresi na slev, enira tamlohi mauri. \p \v 14 Ale leo atu mo mele verea mara, “La vua atu sei mapum mo lo opoira la rovo hiniho moiso peresi na nom hina r̃uhur̃uhu peresi na nom lakolako r̃uhur̃uhu la tihai isam, ale o pa sopo er̃i mele hitera hin te rani.” \p \v 15 Tamlohi ar̃ear̃ehi matan la hinau sei, la tavtav matana, la pa turu asau matan la matahuni na nona rongohaji, la tangi la tangtangi, \v 16 lara, “Rani sasati, rani sasati isan taon tavera, haratu sei mo lo ru na ruru r̃uhu, ale mo lo ru na ruru perpel, ale ruru hahara r̃or̃oha. Mo ru na gold peresi na vatu r̃uhur̃uhu, peresi na hur̃utavila, \v 17 pani vila r̃uhu purongo, nona tavtav la tihai!” \p Captain mata lanis tari peresi na tamlohi voko na lanis peresi na tamlohi la lo lingira peresi la haratu la lo vai na mania na tasi la turu asau, \v 18 ale la tangi aulu matan la hite na asuna mo lo koru lara, “Sava taon mo sohen taon tavera akerihi!” \p \v 19 Ale la lo tangi aulu, ale na nora r̃omsati la pulahi na tangotango na patura, ale lara, “Rani sasati rani sasati isan taon tavera! Haratu sei la lo maro na lanis na tasi la tavtav matan nona tavtav, pani vila r̃uhu purongo, mo maroe, \v 20 ale matana, tuka o avulahi peresi na tapuhi non God peresi na vahar̃ule peresi na pr̃ovet, matan God mo sile na talai isana matamim.” \p \v 21 Ale angelo r̃ilangi matea mo lavi na vatu matea sohena vatu tavera matea mata pete na piri wit, ale mo pulahia mo sivo na lolo tasi, ale mo ulo mara, “Hin malele r̃ilangi akerihi natu, taon tavera matan Babylon i pa jovi hinia, ale la pa sopo er̃i mele hitea hin te rani, \v 22 ale Babylon, roroan la haratu la lo roro na pue tangtangi, ale tamlohi roro, ale haratu la lo roro na flute, ale haratu la lo tiv na trumpet la pa sopo er̃i mele rongora na lolom, ale tamlohi er̃ier̃i la lo vai na nora vavahinau hiniho, la pa sopo mele hitera hiniho hin te rani, ale roroa mata pete na wit la pa sopo mele rongoa hiniho hin te rani, \v 23 lamu la sopo er̃i mele memera hiniho hin te rani, ale leo tamlohi i pa lahi peresi na nona har̃ai la pa sopo er̃i mele rongora hiniho hin te rani, matan nom tamlohi ar̃ear̃ehi tiroma enira tamlohi tatavera mata varama, pani nake sava? Ale nom mahu mo halu na mara jara tinatinapua tari, \v 24 ale r̃ae pr̃ovet peresi na r̃ae tapuhi non God peresi na r̃aen la haratu ko vilimateira na varama mo lo toho hiniho.” \c 19 \s1 La Lalavete Na Tuka \p \v 1 Hitahun haratu na rongo na hinau matea mo sohena leo vao tavera matea na tuka mo ulo mara, “Hasohaso God! God enia Jujuri! Hasohasona tavera peresi na suiha, enira non nor̃a God, \v 2 matan nona aria la tataholo, ale la vokevoke matan enia mo ari tina har̃ai malele atu sei mo lo komo na varama na nona posposi viriu, ale God mo kele na r̃ae nona volitusi sei la lo toho na liman har̃ai malele atu.” \v 3 Ale vao tavera atu la mele ulo lara, “Hasohaso God! Asun har̃ai malele atu i pa sahe aulu, rani tui tui tarea.” \p \v 4 Ale la tamlohi aulu atu mo ngavulu rua mo vati \rq (24)\rq* peresi la hinau mauri atu mo vati la juruvi popovi atano na lepa, ale la lotu God mo lo sakele na nona jara sakele nona supe. La ulo aulu lara, “Amen! Hasohaso God!” \p \v 5 Ale leo matea mo tai na jara sakele nona supe mara, “Hasohaso nor̃a God kamim mo isoiso nona volitusi sei ka lo sile na oloolo isana, haratu la aulu peresi la haratu sei la atano.” \p \v 6 Ale na rongo na vavaore nona vao tavera matea mo sohena r̃um tasi tavera, mo sohena roroa piri matuvana, mo ulo mara, “Hasohaso Moli nor̃a God, enia suiha aulu atu mo tavera jea mo lo sakele na nona suiha. \v 7 R̃a avulahi r̃a avulahi tavera, ale r̃a sile na hasohaso tavera isana matan lahi non Natu Sipsip mo masese, ale nona har̃ai mo hase tatamahunia. \v 8 God mo silea vara i ruru na ruru lulu mera mo vokevoke.” Matan ruru lulu atu, mo lo r̃arami na vavahinau r̃uhu nona tapuhi. \p \v 9 Ale angelo atu mo verea isaku mara, “O uli harihi: Avulahi isan la haratu la usira vara la pa mai na hanhani lahi non Natu Sipsip.” Ale mo mele verea mara, “Retivarar̃uhu sei la tai isan God.” \fig — hos lulu matea — (Rev 19.10)|alt="white horse" src="hk00029b.tif" size="col" copy="Hk" ref="Revelation 19:9" \fig* \p \v 10 Ale na jovi na juruvi popovi atano na palona vara a lotua, pani mo verea isaku mara, “O pa sopo vai hinau atu! Enau volitusi matea sohem peresi na vorai peresi na vevorai, la haratu la lo taurilati na vujangi non Iesu. O lotu God.” Vara tamlohi la lo vereuli Iesu enira la lo retimangovi na suihan Tanume Tapu. \s1 Reti Non God Mo Vai Na Vuro \p \v 11 Ale na hite tuka mo roi, e! Hos lulu matea, ale haratu mo lo sakele na hos la tovia: \pc \bd R̃omturu R̃ilangi \bd* \pc \bd ale \bd* \pc \bd Vara R̃uhu\bd* \m ale nona aria mo tataholo, ale mo vai na vuro. \v 12 Ale matana mo sohena pepe hapu matea, ale r̃ongor̃ongo matuvana nona supe aulu jea la lo toho na patuna, ale hija matea mo lo toho hinia, pani enia hasena purongo mo levosahia. \p \v 13 Mo ruru na ruru peravu matea la r̃ur̃unia na r̃ae, ale hija sei la tovia hinia enia: \pc \bd Reti Non God \bd* \p \v 14 Ale vao tamlohi vuro tavera na tuka la lo usuria hin hos lulu atu, la ruru na ruru lulu r̃uhu la vokevoke. \v 15 Na jingona, sita voro tavalu rua matea mo lo malue hinia vara i vilijovjovi na mara jara tinatinapua. I pa kilaura peresi na maja aen mata tamajira hinia, mo varasi na koko varavarasi mata lolokoru sasati mata talai lolokoru non God mata hehe sei enia suiha aulu atu mo tavera jea. \v 16 Ale hija matea la ulia na nona ruru peresi na vosena mara: \pc \bd Supe nona Supe \bd* \pc \bd Moli nona Moli \bd* \p \v 17 Moiso, na hite na angelo matea mo lo turu na alo, ale mo ulo na leo tavera matea isana maji avuavu tari sei la lo avuavu aulu na masapa mara, “Ha sinai! Ha pulutahi mata hanhani tavera non God, \v 18 matan vara ha pa hani na visihon la haratu la supe, peresi la haratu la patu tamlohi mata vuro, peresi la haratu la lo tauri na suiha, peresi na hos peresi na tamlohira, peresi la haratu la materi, haratu la slev, tamlohi aulu peresi na tamlohi purongo.” \p \v 19 Ale na hite pa maji jala sasati atu peresi na supe tari na varama peresi na nora vao tamlohi vuro la mai jara matea vara la vai na vuro peresi haratu mo lo sakele na hos tolu na nona vao tamlohi vuro. \v 20 Ale la tauri maji jala sasati atu peresi pr̃ovet haluhalu atu, enia haratu mo lo vai na matamata tavera na nahon maji jala sasati atu sei mo lo halu la haratu la lo lavi na nona taipulu, ale la lo lotu na tamasina. La pulahi maji jala sasati atu peresi pr̃ovet haluhalu atu la pa lo mauri, la sivo hin tasi hapu sei mo lo hani na vatu tutuni mata volkeno. \v 21 Ale isoisora, la mate hin pa sita tavalu rua atu sei mo lo malue na jingon haratu mo lo sakele hin pa hos atu, ale maji avuavu tari la masu mar̃ari na visihora. \c 20 \s1 Tauni 1000 \p \v 1 Moiso, na hite na angelo matea mo tai na tuka mo lo lavi na kia matan koko tavera jea atu sei mo sivo atano jea na lolo varama mata mateia na limana, ale mo lo tauri na jen tavera matea. \v 2 Mo taurilati dragon atu, enia mata sasati atu matan tuai sei la tovia Tiapolo teni Setan, \v 3 ale angelo atu mo pulahia mo sivo hin koko tavera jea atu sei mo sivo atano jea na lolo varama mata mateia, ale mo pelati horoa, ale mo ringea vara dragon atu i pa sopo er̃i mele halu na mara jara tinatinapua vavano i tikeli na tauni i tari vahatea \rq (1000)\rq* i vano, ale hitahuna i pa mele materi mata makomo rani purongo. \p \v 4 Ale na hite te jara sakele nona supe peresi haratu la lo sakele hinira sei la silera na suiha vara la ari, ale na hite na maurin la tamlohi atu sei la tai roto na patura matan la lo vereuli Iesu, ale mata reti non God. Enira la sopo lotu maji jala sasati atu teni tamasina teni la lavi na nona taipulu na pungorira teni na limara. Enira purongo la mele mauri vara la tauri na suiha vara la aulu peresi Kr̃isto mata tauni i tari vahatea \rq (1000)\rq*. \p \v 5 Haranike enia tiroma sauteterahi. Haratu la sopo mauri la pa sopo er̃i mele mauri i tikeli na isoison tauni atu mo tari vahatea \rq (1000)\rq*. \v 6 Avulahi tavera isan la haratu la tapuhi non God sei la turu na tiroma sauteterahi, matan harua mateia i pa sopo er̃i taurira na suihana. Enira la pa pr̃is non God peresi Kr̃isto, ale la pa aulu peresira mata tauni i tari vahatea \rq (1000)\rq*. \s1 Isoison Setan \p \v 7 Ale na isoison tauni atu mo tari vahatea \rq (1000)\rq*, la pa teri Setan na nona ima r̃ilangi, \v 8 ale i pa malue vara i halu na mara jara tinatinapua la tovira Gog peresi Magog vara i pulutahira na jara matea vara la vai na vuro; evira mo sohena evi oneone na tasi. \v 9 Ale enira la hahau roto na jara tari na varama vara la r̃alihi vao tapuhi tavera atu la lo toho r̃alihi hin taon tavera atu God mo opoia, pani hapu mo tai na tuka mo jovi isan la haratu la lo mai mo hani tihaira. \v 10 Ale la pulahi Tiapolo haratu mo lo halura peresi pa maji jala sasati atu peresi pa pr̃ovet haluhalu atu, la sivo hin tasi atu sei mo lo hani na vatu tutuni mata volkeno, ale la pa vailejlejira na rani na pongi ea mata rani tui tui tarea. \s1 Aria Tavera Non God \p \v 11 Ale na hite na jara sakele mo lulu non God, ale enia mo lo sakele hinia. Varama peresi na tuka la rovo na nahona, la tihai jejeu. \v 12 Ale na hite la haratu la mate, haratu la tamlohi aulu peresi la haratu la tamlohi purongo, la lo turu na naho jara sakele nona supe, ale puku la roi, ale puku tinapua matea mo roi enia — Puku mata Mauri. La ari la haratu la mate na sava la ulia hin la puku atu, mo tataholo na hinau tari la lo vaira na maurira. \p \v 13 Tasi mo sile la haratu la mate hinia, ale mateia peresi na varama mata mateia la sile la haratu la mate hinira. Ale la arira enira hatehateahi usuri na sava la lo vaira na maurira. \v 14 Moiso, la pulahi mateia peresi na varama mata mateia na tasi hapu. Nipu hapu atu la tovia Harua Mateia. \v 15 Vara tea hijana la sopo hitea na Puku mata Mauri, enia, la pulahia mo sivo na tasi hapu. \c 21 \s1 Tuka Paro Peresi Na Varama Paro \p \v 1 Hitahuna, na hite na tuka paro matea peresi na varama paro matea. Tuka tuai peresi na varama tuai la tihai moiso, ale mo sopo te tasi hinia. \v 2 Ale na hite taon tapu atu — Jerusalem Paro, mo lo tai aulu na tuka isan God. Mo sohena har̃ai matea mo ruru na ruru lahi mo tatamahu matan tuana. \p \v 3 Ale na rongo na leo tavera matea mo tai na jara sakele nona supe, mo verea mara, “Ka hitea! Nake, jaran God sei mo lo toho hinia, i pa toho peresi na tamlohi. I pa toho peresira, ale enira la pa nona tamlohi, ale God hasena i pa toho peresira, sohena nora God. \v 4 I pa kamoti na wai matara tari na matara, i pa sopo te mateia, r̃omsasati teni tangi teni epe varihaji, matan hinau matan tuai la tihai.” \p \v 5 Ale haratu mo lo sakele na jara sakele nona supe mo verea mara, “Ale ha levosahia! Na lo vai na hinau tari la paro.” Ale mo verea isaku mara, “O uli hinau nike, matan la reti nike, o pa er̃i rasura, ale la varar̃uhu.” \v 6 Ale mo mele verea isaku mara, “Mo isoiso! Enau pulo hinau tari! Enau isoisona! Enau tapulo hinau tari! Enau hitahu hinau tari! Isan haratu mo mar̃ohu, a pa silea hin patu wai mauri atu, mo sopo te volina. \v 7 Haratu mo jeu na nona meresahi i pa lavi la hinau atu. Enau a pa nona God, ale enia i pa natuku. \p \v 8 Pani isan la haratu r̃omira mo sopo r̃ilangi; teni haratu la lo vahar̃i na nora rasua; haratu posira la lumiha; teni haratu la lo vilimatei na tamlohi; teni haratu la lo vai na posposi viriu; teni haratu la lo mahumahu na suiha tanume; teni haratu la lo lotu na hinau mo sopo God, ale haratu la lo halu, jarara enia tasi hapu atu sei mo lo hani na vatu tutuni mata volkeno, enia Harua Mateia.” \s1 Jerusalem Paro Mo Tai Na Tuka \p \v 9 Ale na hite na angelo matea mo mai isaku, enia vonan la angelo atu mo limaravrua sei, tiroma la lo lavi na jilivi mo limaravrua sei la mar̃ivi na rongohaji sasati mo limaravrua, ale mo verea isaku mara, “O mai, a pa vujangiho hin har̃ai atu i pa lahi, enia naroun Natu Sipsip.” \v 10 Ale angelo atu mo laviau na suihan Tanume Tapu na sahe aulu na patu vutivuti tavera matea. Angelo atu mo vujangiau hin taon tapu atu Jerusalem, mo lo tai aulu na tuka isan God, \v 11 sasaramin God mo lo malue hinia, mo mera r̃uhu sohen vatu vilasi r̃uhur̃uhu matea, sohen vatu atu jasper majhina mo heja rau, ale mo hahara, mo niro r̃uhu sohena crystal glas. \v 12 Taon tavera atu ropena mo tavera mo aulu, ale mataruana mo sangavulu r̃omana mo rua, ale angelo mo sangavulu r̃omana mo rua la lo turu hin la matarua atu. Hin la matarua atu la uli la hija tavtavuin Israel atu mo sangavulu r̃omana mo rua na \v 13 tavaluna vano Opae mataruana mo tolu, tavaluna sahe Auta mataruana mo tolu, tavaluna sivo Tahuna mataruana mo tolu, ale tavaluna sivo Marino mo tolu. \v 14 Ropen taon tavera atu, pulona mo sangavulu r̃omana mo rua, ale hija vahar̃ule mo sangavulu r̃omana mo rua non Natu Sipsip la lo toho hinira. \p \v 15 Haratu mo lo retireti isaku mo tauri na ava matea la vaia na gold vara i ava na taveran taon tavera atu tolu na mataruana peresi na ropena. \v 16 Ale avana mo sohen harihi: taverana peresi na peravuna la sohesohera purongo, ale taverana peresi na peravuna peresi na auluna avara mo tikeli 12,000 stadia \rq (2,220 km)\rq* enira hatehatea. \v 17 Moiso mo ava na aulun rope atu mo tikeli 144 cubit \rq (66 m)\rq* angelo sei mo ava harihi mo tataholo na tamlohi la lo ava hin pongi atu. \p \v 18 Ropena la voroa na vatu r̃uhur̃uhu sei jasper, ale taon tavera atu la vaia na gold vokevoke mo niro sohena glas. \v 19 La pulo ropen taon tavera atu la lakolakora na vatu vilasi r̃uhur̃uhu sei majhira la tinatinapua. Tiroma vatu enia jasper, haruana enia sapphire, hatolura enia agate, havatira enia emerald, \v 20 halimara enia onyx, halimaravera enia carnelian, halimaravruara enia chrysolite, halimaravtolura enia beryl, halimaravatira enia topaz, sangavulura enia chrysoprase, sangavulu r̃omana mateara enia jacinth, sangavulu r̃omana mo ruara enia amethyst. \v 21 La vai la matarua atu mo sangavulu r̃omana mo rua na hur̃utavila tavera mo sangavulu r̃omana mo rua, ale malele na lolon taon tavera atu la vaia na gold mo niro sohena glas. \p \v 22 Na sopo hite te Temple na lolon taon tavera atu, matan Moli God enia suiha atu mo tavera jea peresi Natu Sipsip enira natu, nona Temple. \v 23 Ale taon tavera atu mo sopo opoi na alo peresi na vitu vara la sasarami hinia matan memeran God mo lo sasarami hin taon tavera atu, ale Natu Sipsip enia nona lamu. \p \v 24 Mara jara tinatinapua la pa hahau na memerana, ale supe tari na varama la pa lavi na nora tavtav la sivo hinia, \v 25 Ale mataruana la pa sopo pelati hin te rani hatea matan mo sopo te r̃or̃oha mata vutepongi. \p \v 26 Mara jara tinatinapua la pa lavi na nora tavtav peresi nora na nora oloolo la unu na lolona. \v 27 Pani i pa sopo te hina lumiha hatea i er̃i unu hinia teni haratu posira mo lumiha teni haratu la halu, pani la haratu purongo sei la lo uli na hijara na lolo Puku mata Mauri non Natu Sipsip. \c 22 \p \v 1 Ale angelo atu mo vujangiau hin wai roro mata mauri atu sei mo niro sohena glas sei crystal, ale mo lo roro mo lo malue na jara sakele nona supe non God enia Natu Sipsip. \v 2 Ale mo roro usuri na livuha malele tavera hin taon tavera atu. Na tavalun wai roro atu hatehateahi vipahai sei mo lo sile na mauri peresi na vuana mo sangavulu r̃omana mo rua tinatinapua, la mena na vitu hatehateahi na tauni matea, ale raura la pa vai mamahuni na rojoa nona mara jara tinatinapua. \rq Gen 2.9\rq* \p \fig — varama paro — (Rev 22.1)|alt="new earth" src="151–newheavenetal.tif" size="col" copy="DR" ref="Revelation 22:2" \fig* \v 3 I pa sopo te hinau hatea God i pa r̃ohu hinia atu, matan jara sakele nona supe non God peresi Natu Sipsip i pa lo toho ea, ale nona volitusi la pa lotua. \rq Zec 14.11; Gen 3.17\rq* \v 4 Ale la pa lo hite na nahona, ale hijana i pa toho na pungorira. \v 5 Vutepongi i sopo er̃i mele pala, ale la haratu la lo toho ea, la pa sopo er̃i opoi na memera lamu teni alo matan Moli God enia i pa sasarami isara moiso, enira la pa tauri na suiha mata rani tui tui tarea. \rq Isa 60.19; Dan 7.18\rq* \s1 I Pa Sopo Tuai Kr̃isto I Pa Mai \p \v 6 Ale angelo atu mo verea isaku mara, “La reti atu o pa er̃i rasura, ale la varar̃uhu. Ale Moli enia God mata tanume pr̃ovet, ale enia natu, mo r̃ule na nona angelo vara i vujangi na sava God mo vir̃onia vara i pa masese i pa sopo tuai isana nona volitusi.” \p \v 7 Iesu mo verea mara, “Ha lo levosahia! A pa mele mai i sopo tuai! Avulahi isan la haratu la lo taurilati la reti hin puku mata retimangovi nike.” \p \v 8 Enau John, enau natu na hitea, ale na rongo la hinau nike, nara na rongora, ale na hitera, na juruvi popovi atano na palon angelo atu mo lo vujangiau hin la hinau sei vara a lotua, \v 9 pani angelo atu mo verea isaku mara, “O sopo vaia sohena! Enau volitusi matea sohem peresi na voraim la pr̃ovet tolu la haratu la oloolo na reti hin puku nike. O lotu God!” \p \v 10 Ale mo verea isaku mara, “O sopo jarohi na reti mata retimangovi hin puku nike, matan i pa sopo tuai la pa masese. \v 11 Haratu mo lo vai na hehe, i pa lo vai na hehe; haratu r̃omina mo lumiha, r̃omina i pa lo lumiha; ale tamlohi tataholo i pa lo vai na hina tataholo, ale haratu mo tapu i pa lo tapu.” \p \fig — vipahai sei mo lo sile na mauri — (Rev 22.2)|alt="trees of life" src="015–great.tif" size="col" copy="DR" ref="Revelation 22:11" \fig* \v 12 Ale Moli mara, “Ka levosahia! Enau na lo mai vila, ale a pa sile na voli tamlohi tari i tataholo na sava la vaia moiso. \v 13 Enau na tiroma na hinau tari, enau na isoiso hinau tari, enau pulo hinau tari, enau na hitahu, enau tapulo hinau tari, enau isoiso hinau tari.” \p \v 14 Avulahi isana tamlohi tari sei la lo hoje na nora ruru peravu matan vara la pa tataholo vara la hani na vuan vipahai atu sei mo lo sile na mauri, ale la pa er̃i unu hin taon tavera atu na mataruana. \rq Gen 2.9; 3.22\rq* \v 15 Pani na jingoima hin taon tavera atu, viriu sei haratu la lumiha peresi na tamlohi mahumahu na suiha tanume peresi haratu posira la lumiha peresi na tamlohi vilimatei na tamlohi peresi la haratu la lo lotulotu vono, ale tamlohi tari sei tarea la opoia vara la lo halu. \p \v 16 “Enau Iesu, enau na r̃ule na noku angelo vara i vereuli la hinau tari sei isamim mata vao kalesia tari. Enau tahisan mahapin Supe David, ale enau na majou r̃alavuho sei mo memera.” \p \rq Isa 11.1, 10\rq* \p \v 17 Ale, Tanume Tapu peresi har̃ai atu i pa lahi lara, “O mai!” Ale isan haratu mo er̃i rongo, o verea vara “O mai!” Ale isan haratu mo mar̃ohu, “O mai!” Ale isan haratu mo opoia, o lavi na wai mata mauri mo sopo te volina. \p \v 18 Haranike enia noku retir̃oar̃oahai isana tamlohi tari sei la rongo la reti mata retimangovi hin puku nike. \rq Deut 4.2; 12.32\rq* \p Vara tea i mele tau te reti tinapua na sava la ulia moiso, God i pa tau la rongohaji sasati atu puku nike, mo lo verea isana. \v 19 Ale vara tea i lavi nar̃ihi te reti hin retimangovi nike, God i pa lavi nar̃ihi na rungana hin vipahai atu mata mauri peresi taon tapu atu sei la uliuli matana hin puku nike. \p \v 20 Ale haratu mo lo vereuli la hinau nike mara, \mi “Io, enau na lo mai vila!” \mi Amen! O mai Moli Iesu! \p \v 21 R̃omr̃uhu non Moli Iesu i toho isamim mo isoiso. Amen. \fig — Amen! O mai Moli Iesu! — (Rev 22.20)|alt="king" src="bk00158b.tif" size="col" copy="bk" ref="Revelation 22:21" \fig*