\id PHP - Tangoa \h Philippians \toc1 Leta Paul Mo Ulia Isana Mara Philippi \toc2 Philippians \mt3 Leta \mt3 Paul Mo Ulia Isana Mara \mt2 Philippi \imt3 Leta Nike \im Paul mo uli leta nike na ima r̃ilangi (1.7) vara i vere meje isana kalesia Philippi mata nora otori peresi nora usiusi matana (1.5; 4.10–19). Mo lo kilau toho vara i pa materi matan vara i er̃i mele retivujavujangi na Retir̃uhu (3.17–19). Pani mo levosahia vara korong la pa vilimateia hin ima r̃ilangi atu (1.21; 2.17; 3.10). \ip Philippi mo lo toho auta Greece hin jara atu la tovia Macedonia. Paul mo tapulo na vao kalesia atu Philippi usuri na nona retivujavujangi ea (Acts 16). Ale mo retir̃oar̃oahaira vara la pa lavi na rani r̃ilangi sohen Paul mo lo lavia moiso. Pani mo verea isara mara vara i sohena, ler̃uhu non God i pa toho isara matana (1.28–30). \ip Paul mo verea isara mara la pa lo kilau matan la tamlohi atu la lo posi na vujangi tataholo non Kr̃isto (3.2–11). Paul mo avulahi tavera, hina purongo mo lo toho na ima r̃ilangi matan Kr̃isto. Paul mo verea mara la pa hahau jara matea (2.2; 4.2–3) ale vara la pa usuri na r̃omr̃omi non Kr̃isto Iesu sohen harihi: \ib \iq1 ‘R̃omimim i pa sohena r̃omin Kr̃isto Iesu, \iq2 hina purongo vara tiroma enia God tataholo, \iq1 enia mo sopo r̃omr̃omia vara i taurilati r̃omr̃omi atu vara enia God, \iq2 pani mo hasena taua sivo atano \iq1 mo mai sohena volitusi matea tataholo, \iq2 ale mo vora mo mai mo sohena tamlohi purongo, \iq1 ale mo hasena taua sivo atano, \iq2 ale mo oloolo mo kakau na nona mateia, \iq1 mateia atu enia mateia sasati \iq2 mata talai na talopeilopei matea.’ (2.6–8) \iot Hin Leta Nike \io1 1. Retioloolo (1.1–11) \io1 2. Maurin Paul (1.12–30) \io1 3. Maurin Iesu (2.1–18) \io1 4. Retisohai Hin Te Tapalan Paul (2.19–30) \io1 5. God Mo Lavir̃a (3.1–4.9) \io1 6. Paul Mo Vere Meje Isara (4.10–20) \io1 7. Isoiso Reti (4.21–23) \c 1 \p \v 1 Enau Paul peresi Timothy, kamam kama slev non Kr̃isto Iesu, kama uli leta nike isana tamlohi vir̃oni non God hin Kr̃isto Iesu la lo toho Philippi, peresi la haratu la lo tiroma na tamlohi peresi la haratu la lo deacon ea. \v 2 R̃omr̃uhu peresi na tamata non God Tamar̃a peresi Moli Iesu Kr̃isto i pa toho isamim. \s1 Usiusi Non Paul \p \v 3 Vara na lo r̃omr̃omi kamim, tarea na lo vere meje isan God matamim. \v 4 Ale na rani na lo usiusi matamim sohena, na lo usiusi na noku r̃omavulahi, \v 5 matan kamim ka tapala na vavahinau mata Retir̃uhu, mo tapulo na tiroma rani mo tikeli nake, \v 6 Na levosahia mo r̃uhu vara haratu mo lo tapulo na vavahinau r̃uhu na maurimim, i pa lo vaia i tikeli rani atu Iesu i mele mai, ale i pa mai na isoisona. \p \v 7 Mo tataholo vara a r̃omr̃omia sohena matamim matan noku opoia matamim mo tavera jea, hina purongo vara na lo toho nike na ima r̃ilangi teni vara a lo matahi na Retir̃uhu sei ka lavia, teni vara a lo vujangia vara enia mo retivarar̃uhu, ale mata r̃omr̃uhu non God, enr̃a mo isoiso r̃a tapala matana. \v 8 God mo levosahia vara na lo opoi kamim, mo tataholo na opoia non Kr̃isto Iesu isamim. \v 9 ale harihi enia noku usiusi: vara nomim opoia i pa lo ulua i tavera tarea, na lo usiusi vara ha ulua na nomim levosahi r̃uhu tari peresi na rongovosahi na hinau mo varar̃uhu, \v 10 matan vara ha pa er̃i rongovosahi na sava natu, mo tataholo vara ha vaia, ale matan haratu, ha pa er̃i toho vokevoke i pa sopo tea i tuvai kamim i tikeli rani atu Kr̃isto i mele mai, \v 11 ale ha pa mar̃ivi na vua mata mauri tataholo sei mo tai isan Iesu Kr̃isto, i pa vai na tamlohi la tahe na hijana, ale la pa sile na hasohaso isan God. \s1 Retivujavujangi Hin Kr̃isto \p \v 12 Ale la vorai peresi na vevorai, na opoia vara ha pa levosahia vara sava rani r̃ilangi mo mai isaku nike, mo mai matan vara tamlohi matuvana la er̃i rasu na Retir̃uhu. \v 13 Ale matan haratu, tamlohi vuro tari non Supen Rome sei la lo kilauau nike, peresi na tamlohi tari la levosahia vara enau na lo toho na ima r̃ilangi matan Kr̃isto. \v 14 Matan na lo toho na ima r̃ilangi nike, Moli mo vai na r̃omr̃omi nona vorai kalesia nike la r̃omr̃ilangi vara la pa vereuli na Reti non God la sopo matahu matana. \p \v 15 Varar̃uhu tamlohi hai la lo retivujavujangi hin Kr̃isto na nora mereimerei, na nora r̃omaulu, pani hai la lo vaia na posposi tataholo. \v 16 La haratu hitahu, la lo vaia na nora opoia matan la levosahia vara enau na lo toho na ima r̃ilangi matan na lo matahi na Retir̃uhu. \v 17 La haratu tiroma la lo retivujavujangi hin Kr̃isto na r̃omaulu, r̃omira la sopo tataholo, la lo r̃omtau vara la pa mele vai na noku rongohaji i mele tavera nike na ima r̃ilangi matana. \v 18 Pani mo sopo te hinau hinia. Hinau aulu hinia, enia vara tamlohi la retivujavujangi Kr̃isto, hina purongo vara la lo vaia na nora tapnetano teni la varar̃uhu. Matan haratu na avulahi, ale a pa lo avulahi, \v 19 matan na levosahia vara nomim usiusi peresi na tuetueni sei Tanumen Iesu Kr̃isto mo silea, sava mo masese isaku, isoisona God i pa juriau. \s1 Paul Mo Mauri Matan Iesu \p \v 20 Na levosahia mo r̃uhu, ale na lo r̃omtoho vara a pa sopo vai te hinau vara i er̃i vaiau a mahanuhanu matana, pani na noku r̃omr̃ilangi nake sohena tarea, a pa lo sile na oloolo isan Kr̃isto na hinau tari na lo vaira, vara a mauri teni a mate. \v 21 Matan isaku, mauri enia matan Kr̃isto, ale mate, i pa mele r̃uhu. \v 22 Vara a lo mauri hin epe nike, enia masapa vara noku vavahinau r̃uhu la pa vuaha. Pani na sopo levosahia vara sahara mo mele r̃uhu, \v 23 r̃omiku mo opoira enira rua. Na opoia vara a malue a toho peresi Kr̃isto matan haratu mo r̃uhu jea, \v 24 pani i pa mele r̃uhu jea isamim vara a lo mauri. \p \v 25 Matan na levosahia mo r̃uhu vara a lo mauri, a er̃i tueni kamim mo isoiso, ale ha pa ulua na avulahi na nomim rasua, \v 26 matan vara ha pa hasohaso Kr̃isto Iesu mata mo tinar̃ihia vara a mele toho peresi kamim. \s1 R̃a Pa Tamlohin Tuka \p \v 27 Hinau aulu enia harihi: vara ha hahau na malele mo tataholo na Retir̃uhu non Kr̃isto, matan vara a mai a hite kamim teni vara a rongo te sorasorahimim, a pa levosahia vara ka lo turu r̃ilangi jara matea sohena tamlohi matelete, mata matahi na sava Retir̃uhu mo vujangia, \v 28 ale ha sopo matahuni la haratu sei la nomim meresahi, matan nomim rasua enia i pa matamata mera matea isara mata vujangira vara maurira la pa sopo juri, pani kamim ha pa juri, harihi God i pa vaia. \v 29 Matan God mo taua vara ha pa sopo rasu Kr̃isto purongo, pani vara ha pa lavi na rani r̃ilangi matan Kr̃isto, \v 30 matan na levosahia vara ka lo lavi na rani r̃ilangi sohen ka hitea isaku hin rani atu na lo toho peresi kamim, ale nakerihi sohena na lo lavia na ima r̃ilangi. \c 2 \s1 Tarea R̃a Pa Usuri Na Posin Kr̃isto \p \v 1 Matan ka lo sor̃otahi hin Kr̃isto, vara te nomim retituetueni, teni ka nanau matan nona opoia mo lo toho isamim, teni ka tapala peresi na Tanumena, teni te opoia na mapumim teni te r̃omopoia, \v 2 ha mar̃ivisi na noku avulahi sohen harihi: r̃omimim i matea, ha opoiopoi kamim, mapumim peresi na r̃omimim i matea na sava ha pa vaia, \v 3 ha sopo vai te hinau matan ka opoia vara ha pa jeu na tinapua, teni ha vai na hinau na r̃omaulu, pani na posposi r̃omatano, ha r̃omr̃omi na tinapua i jeu kamim. \v 4 Kamim hatehateahi, ha sopo r̃omr̃omi kamim hasemim purongo, pani na hinau i pa r̃uhu isana tinapua. \v 5 R̃omimim i pa sohena r̃omin Kr̃isto Iesu, \v 6 hina purongo vara tiroma enia God tataholo, enia mo sopo r̃omr̃omia vara i taurilati r̃omr̃omi atu vara enia God, \v 7 pani mo hasena taua sivo atano mo mai sohena volitusi matea tataholo, ale mo vora mo mai mo sohena tamlohi purongo, \v 8 ale mo hasena taua sivo atano, ale mo oloolo mo kakau na nona mateia, mateia atu enia mateia sasati mata talai na talopeilopei matea. \v 9 Matan haratu, God mo tahea hin jara atu mata lavi na oloolo tavera jea, mo silea hin hija atu mo aulu jea mo jeu na hija tari, \v 10 matan vara na hijan Iesu, tamlohi tari la pa papaohi, la haratu la lo toho na tuka, na varama peresi na jaran la haratu la mate na lolo varama, \v 11 ale meme tari la pa taviti vara Iesu Kr̃isto enia Moli, hasohaso tari i pa sahe isan God Tamar̃a matana. \s1 Kamim Ka Malarani Na Varama \p \v 12 Matana, la tapalaku r̃uhur̃uhu hin rani atu na lo toho peresi kamim ka lo oloolo tarea, ale nake, matan na sopo toho peresi kamim, i pa mele r̃uhu vara ha lo kilau mamahu vara ha vai na vavahinau nona tamlohi sei God mo jurira na posposi matahu peresi na savaravara, \v 13 matan God hasena sei mo lo vavahinau hin kamim, mo vai kamim vara ha avulahi vara ha vavahinau i usuri na sava mo opoia. \p \v 14 Na vavahinau tari ka lo vaira, ha sopo ngutungutu teni ha vasvas, \v 15 matan vara i pa sopo te hinau vara tamlohi tinapua la er̃i tuvai kamim hinia. Ha toho na mauri vokevoke, i sohena natun God na livuhan pina haluhalu sei mo hehe, ale kamim ka lo mera sohena majou na varama. \v 16 Ha taurilati reti atu mo sile na mauri, matan vara a pa er̃i retihapahapa hin pongi atu non Kr̃isto, vara noku vavahinau isamim la sopo vano hina purongo, \v 17 pani hina purongo vara mauriku i sohena wai malamalai matea, ale i vano peresi na nomim rasua isan God, enau na avulahi vara a silea vara enr̃a tolu r̃a pa avulahi jara matea. \fig — Ha toho sohen natun God na livuhan pina haluhalu sei —|alt="evil generation" src="hk00240b.tif" size="span" copy="hk" ref="Php 2.15" \fig* \v 18 Ale mo r̃uhu vara ha avulahi matana sohena, ale ha avulahi peresiau. \s1 Paul I Pa R̃ule Timothy Isara \p \v 19 Na lo r̃omtoho vara a pa r̃ule Timothy i vano isamim i pa sopo tuai, vara Moli Iesu i tinar̃ihia, matan vara enau sohena a pa rongo i r̃uhu vara a rongo te sorasorahimim. \v 20 Matan mo sopo tea nike, r̃omina i tavera matamim sohen Timothy, matan enia mo opoia vara ha lo toho i r̃uhu. \v 21 Matan tamlohi tinapua mo isoiso la lo ale na masalora purongo, mo sopo masalon Iesu Kr̃isto. \v 22 Pani kamim ka levosahi mamahuni na posposi r̃uhu non Timothy moiso, matan enia mo lo tueniau sohen natuku matea tataholo na vavahinau mata Retir̃uhu. \v 23 Matana, na lo r̃omtoho vara a pa r̃ulea nohorihi, pani a pa hitea vara i pa sohena sava isaku tako. \v 24 Ale hin Moli, na levosahia mo r̃uhu vara i sopo tuai enau sohena a pa mai. \s1 Paul Mo R̃ule Epaphroditus \p \v 25 Pani na lo r̃omr̃omia vara a pa mele r̃ule Epaphroditus vano isamim. Enia voraiku, tapalaku na vavahinau, ale tapala tamlohi vuro matea mata rasua, ale nomim vahar̃ule, haratu ka lo r̃ulea isaku vara i tueniau nike. \v 26 Matan enia mo opoia vara i mele hite kamim, ale mo rongo mo sati matan ka rongoa vara enia mo rojo, \v 27 vara r̃uhu enia mo rojo, mariviti vara i mate, pani God mo r̃omopoia, mo sopo isana hasena, pani enau sohena, mo sopo opoia vara i vaiau a rongo i sati aulu na noku rongo sati. \v 28 Matan haratu, na avulahi vara a mele r̃ulea vano isamim, matan vara ha pa avulahi vara ha mele hitea, ale enau r̃omiku i sopo mele kaka hajavua hinia. \v 29 Ale, ha mele lavia mai isamim na hijan Moli na avulahi tavera. Ale mo tataholo vara ha sile na oloolo isana tamlohi sohena, \v 30 matan mariviti i mate mata vavahinau non Kr̃isto, matan mo har̃ehi na maurina vara i vai vevuhi na nomim vavahinau sei ka sopo er̃i vaia isaku. \c 3 \s1 Vara A Levosahi Kr̃isto Peresi Na Suihana \p \v 1 Mele hina tinapua la vorai peresi na vevorai, ha avulahi tavera matan Moli. Mo sopo te hinau hinia vara a mele uli la hinau sei na pete verea isamim tiroma moiso matan la pa turuhoro kamim. \p \v 2 Ha lo kilau la viriu sei, la tamlohi sasati atu la lo tai komokomo na epe tamlohi na tair̃alihi.\f + \fr 3:2 \fq viriu: Paul mo lo vere vara Jew enira viriu, enira haratu sei la r̃ilangi vara la tair̃alihi na tamlohi.\f* \v 3 Matan enr̃a natu, tair̃alihi varar̃uhu, r̃a lo lotu na suihan Tanumen God, ale r̃a lo retihasohaso Kr̃isto Iesu na sava mo vaia matar̃a, ale r̃a sopo mele tau na rasua na nor̃a vavahinau, \v 4 hina purongo vara enau a er̃i tau na noku rasua na noku vavahinau sohera. Vara tea mo r̃omr̃omia vara i er̃i tau na nona rasua na nona vavahinau, enau na jeua, \v 5 enau na tair̃alihi na rani mo limaravtolu na noku pongi vora, enau na tavtavuin Israel, tavtavuin Benjamin, enau Jew tataholo, usuri na Leu, enau Pharisee matea. \v 6 Ale na r̃ilar̃ilangi na noku rasua, na tipahi na vao kalesia non Iesu. Ale usuri na leu tataholo r̃uhu, tea i sopo er̃i tuvaiau hin te hinau matana, \v 7 pani na noku kilakilau mata hinau vara la pa tueniau tiroma, nake matan hin Kr̃isto, na hitera sohen hina purongo. \v 8 Aulu hin haratu, na levosahia vara hinau tari enira hina purongo na rani na lo kilau usurira peresi na hinau mo mele r̃uhu jea, enia vara a levosahi Kr̃isto Iesu noku Moli, ale matan Kr̃isto, na sopo mele tau na noku rasua na noku vavahinau tari, na hitera sohena utauta matan vara a lavi Kr̃isto, \v 9 ale vara a pa toho isana, mo sopo matan na vai te hinau mo tataholo matan na lo usuri na Leu, pani vara a mai a tataholo na nahona mata noku rasua hin Kr̃isto, hinau sei, God hasena mo verea vara enau na tataholo mata noku rasua hinia, \v 10 matan vara a levosahi Kr̃isto peresi na suiha nona sauteterahi, ale na opoia vara a sor̃otahi peresia na nona rani r̃ilangi, ale a sohena na nona mateia, \v 11 ale, matan la hinau tari sei vara enau sohena, a pa lavi na sauteterahi na mateia. \p \v 12 Na sopo verea vara na pete lavi la hinau tari atu moiso, teni vara God mo vaiau na tataholo vevuhi moiso, pani na lo tutunguia vara a lavi la haratu sei Kr̃isto Iesu mo vir̃oniau matara. \v 13 La vorai peresi na vevorai, na sopo verea vara na lavira noku moiso, pani hina aulu matea na lo tau na r̃omiku vara a vaia enia harihi: na sopo mele tauri na hinaun tuai, pani na lo kilau na hinau mo lo mai, \v 14 ale na lo tutunguia vara a kakau na isoisona, matan vara a lavi otori atu na tuka God mo toviau matana hin Kr̃isto Iesu. \p \v 15 Mo r̃uhu vara enr̃a sei r̃a jea na malele rasua, r̃a lo r̃omr̃omi sohena. Pani vara kilakilau non tea mo sopo sohena, God i pa vujangia vara sava na lo verea mo tataholo isamim. \v 16 Hina aulu hin la hinau sei r̃a lavira moiso enia vara r̃a usuri na sava r̃a pete levosahia moiso vara la tataholo. \s1 Tunguhi Na Palon Paul \p \v 17 La vorai peresi na vevorai, ha pulutahi ha tutungui na paloku, ale ha kilau mamahuni la haratu la lo hahau usuri tovongi sei kama lo sile kamim hinia. \v 18 Matan sohen na pete verea isamim moiso, ale nake na lo mele verea isamim na r̃omsati, vara tamlohi matuvana la lo hahau sohena meresahi na sava Kr̃isto mo vaia na nona talopeilopei. \v 19 Isoisona enia la pa hase komora, nora god enia masalora, la retihapahapa na nora vavahinau mata mahanuhanu, la lo tau na r̃omira na hinau mata varama purongo. \v 20 Pani enr̃a tamlohin tuka, ale r̃a lo kilau matan nor̃a Jujuri i pa tai ea, enia Moli Iesu Kr̃isto, \v 21 enia i pa posi na eper̃a la mai la tataholo na epena sei mo r̃uhur̃uhu jea, i pa vaia hin suiha atu sei mo lo vai na hinau tari la toho na ruhuruhuna. \c 4 \p \v 1 Matan haratu, la vorai peresi na vevorai, na lo opoi kamim, ale na opoia vara a mele hite kamim, matan ka vaiau na avulahi, kamim sohena noku otori, ha turu r̃ilangi hin Moli, la tapalaku r̃uhur̃uhu. \s1 R̃omin Paul \p \v 2 Na usia r̃ilangi vara Euodia enia Syntyche la avulahi hinira rua hin Moli. \v 3 Io, ale na lo usiho tapalaku r̃uhur̃uhu, o tueni la har̃ai atu, enira la lo voko jara matea peresiau hin rani atu na lo vavahinau atu mata Retir̃uhu peresi Clement peresi la tatua tapalaku atu mata vavahinau, la haratu sei hijara la lo toho na Puku mata Mauri. \p \v 4 Ha avulahi hin Moli tarea, a mele verea, ha avulahi jea! \v 5 Ha vujangi na nomim posposi r̃uhu isana tamlohi tari. Moli mo lo mai mariviti. \p \v 6 Ha sopo r̃omkaka hin te hinau hatea, pani na hinau tari na nomim usiusi isan God matan te hinau, ha vere meje isana, ale ha vere na nomim opoia. \v 7 Ale vara ha lo vaia sohena, tamata non God atu tamlohi la sopo levosahia, i pa matahi na mapumim peresi na r̃omimim hin Kr̃isto Iesu. \v 8 Isoiso hinau la vorai peresi na vevorai, sava mo varar̃uhu, sava la tataholo mata sile na oloolo hinira, sava mo tataholo, sava mo vokevoke, sava mo r̃uhu, sava mo tataholo vara r̃a opoia, vara te posposi r̃uhu teni te hinau mata hasohasoa, ha tau na r̃omimim hinira. \v 9 Ale sava hinau, ka levosahia, ka lavia, ka rongoa, ale ka hitea hiniau, ha hahau hinira, ale God mata tamata i pa toho peresi kamim. \s1 Paul Mo Vere Meje \p \v 10 Na avulahi tavera hin Moli matan nake ka lo mele r̃omr̃omiau. Na levosahia vara ka r̃omr̃omiau, pani mo sopo te masapa vara ha er̃i vujangia. \v 11 Na sopo verea haranike matan te noku opoia, matan na levosahi na malele vara a avulahi na sava mo masese na mauriku. \v 12 Na levosahi na mauri tilavono, na levosahi na mauri tavtav, na levosahi na hina luhu mata avulahi na hinau tari la mai na mauriku, vara a masu teni a marohati, vara tanga mo lo masurere, teni te rani na vejuveju. \v 13 A er̃i vai na hinau tari matan Kr̃isto mo lo tueniau. \v 14 Pani ka meje tavera isamim matan ka lo tueniau na noku rani r̃ilangi. \p \v 15 Kamim mara Philippi ka levosahia vara na pongi tiroma ka rongo na Retir̃uhu, ale na rani na malue Macedonia, mo sopo te vao kalesia tinapua vara i tueniau na silesilea, pani kamim hasemim purongo. \v 16 Matan na rani na lo toho Thessalonica, ka sohai na hinau vaha visa vara i tueniau. \v 17 Na sopo verea matan na lo kilau mata silesilea, pani na opoia vara ha mele lavi na vua r̃uhur̃uhu mata nomim posposi r̃uhu. \p \v 18 Pani na lavi la otori sei ka sohaira mo mai isaku peresi Epaphroditus, ale hinau tari sei la mar̃ivi savulevule la jeu na noku opoia. Hinau sei ka vaia isaku mo sohena malamalai matea ponana mo r̃uhu, mo tataholo na nahon God, ale mo avulahi hinia. \v 19 Ale noku God, i pa sile kamim na hinau tari ka opoia i usuri na nona tavtav r̃uhur̃uhu hin Kr̃isto Iesu. \v 20 Isan God Tamar̃a, hasohaso i sahe isana mata rani tui tui, amen. \v 21 Ha sile na retioloolo i vano isana tapuhi tari non God hin Kr̃isto Iesu. La vorai kalesia nike, la lo toho peresiau, la sohai na nora retioloolo isamim. \v 22 Tapuhi tari nike, la sohai na nora retioloolo isamim, la haratu la lo vavahinau na lolo iman supe matan Rome sohena la opoia mo tavera vara ha levosahi na nora retioloolo isamim. \v 23 R̃omr̃uhu non nor̃a Moli Iesu Kr̃isto i pa lo toho na maurimim.