\id JAS – Tangoa 
\h James 
\toc1 James  Leta  James Mo Ulia 
\toc2 James 
\mt1 James  
\mt3 Leta  
\mt2 James Mo Ulia  
\imt3 Leta Nike  
\ip Leta nike, enia mo vano isana tavtavuin Israel sei la tau na nora rasua hin Iesu Kr̃isto. Mo vujangia mara vara te rasua varar̃uhu na maurim, tamlohi la pa hite na vaivaina, vara i vono, nom rasua enia hina purongo.  
\ip Mo retireti na hinau sohen harihi: vara ko tilavono, o sopo r̃omatano – o tauri r̃ilangi na nom rasua na rani vaihite la mai isam. O sopo lolokoru vilavila. O sopo kilau na huri tamlohi purongo. O vai na hina r̃uhu isana tamlohi. O vaitataholoi na memem. O oloolo hin God, o turuhoro Tiapolo. O sopo retihapahapa na nom voko. Vara ko tavtav, o tueni na tilavono. Sopesopen puku nike.  
\iot Hin leta nike  
\io1 1. Retioloolo (1.1)  
\io1 2. Rasua enia hina lelevosahi na mauri (1.2–18)  
\io1 3. Tapurongo moiso oloolo hin na reti non God (1.19–27)  
\io1 4. Vaia i r̃uhu isana tamlohi tinapua (2.1–13)  
\io1 5. Rasua peresi na voko (2.14–26)  
\io1 6. Lelevosahi peresi na retireti (3.1–18)  
\io1 7. Retir̃oar̃oahai isan la haratu la lo tapala peresi na varama (4.1–5.6)  
\io1 8. Posi malum, r̃omr̃uhu peresi na usiusi (5.7–20)  
\c 1  
\p
\v 1 Enau James, slev non God enia Moli Iesu Kr̃isto, na uli leta nike mo vano isamim Jew ka kalesia, ka lo toho hatehateahi hin varama nike.   
\s1 Rasua Peresi Na Lelevosahi  
\p
\v 2 La voraiku peresi na vevoraiku r̃uhur̃uhu, vara vaihite la mai isamim, ha avulahi matara,  
\v 3 matan ka levosahia vara te hinau mo vaihite na nomim rasua, enia i pa vai na nomim rasua i mele r̃ilangi jea, matan vara ha pa turu r̃ilangi tarea.  
\v 4 Ale vara ha turu r̃ilangi sohena, enia i pa er̃i vai na maurimim i jejea r̃uhu, i pa mar̃ivi na hinau r̃uhu tari, moiso ha pa sopo vejuveju hin te hinau na mauri kalesia.   
\p
\v 5 Pani vara te vonamim mo levosahia vara nona lelevosahi mo rihirihi purongo, enia i pa usia isan God, enia haratu mo hansohai isana tamlohi tari, mo sopo hitesatihi tea, ale enia i pa silea isana.  
\v 6 Pani i pa usia isana na rasua moiso i sopo r̃omkaka matana, matan vara tea mo lo r̃omkaka, enia mo sohena suhusuhu na tasi, langi mo lo serea mo lo pulahia.  
\v 7 Matan tamlohi atu i pa sopo r̃omr̃omia vara i pa lavi te hinau isan Moli,  
\v 8 matan enia tamlohi r̃om rua matea, enia r̃omina mo sopo matea na posina tari.   
\s1 Tamlohi Tilavono Peresi Na Tamlohi Tavtav  
\p
\v 9 Ale vorai atu na rasua sei mo tamlohi purongo i pa er̃i retihapahapa matan God mo tahea aulu,  
\v 10 ale haratu mo tavtav i pa er̃i retihapahapa matan God mo taua atano, matan enia mo sohena vira r̃uvu matea, enia i pa tihai. \rq Isa 40.6–7\rq*   
\m
\v 11 Matan alo mo vele peresi na langina tutuni, ale mo vai na r̃uvur̃uvu peresi na virana la mahoa, la jovi, ale majhira r̃uhur̃uhu la tihai, ale i pa sohena isana tamlohi tavtav sei la lo tutungui na nora tavtav, la pa tihai.   
\s1 Hinau Mo Vaihite Na Tamlohi  
\p
\v 12 Avulahi isana tamlohi mo turu r̃ilangi tarea na rani vaihite, matan vara i jeu la vaihite atu, God i pa silea na volina sei enia mauri tui mo usuri na nona retitauhi isan la haratu la lo opoia.   
\p
\v 13 I pa sopo tea mo lo toho na vaihite i er̃i verea vara, “God mo lo vaihiteau!” Matan mo sopo te hina sasati hatea i er̃i vaihite God, ale God mo sopo vaihite te tamlohi.  
\v 14 Pani vaihite la vora usuri na masalon tamlohi hasena purongo, la lo reve nar̃ihia, ale la lo haluhalua,  
\v 15 moiso, masalona atu mo ulua na lolona, ale hehe mo vora hinia, ale na rani hehe atu mo tavera mo r̃uhu, mo vasusui na mateia.   
\p
\v 16 La voraiku peresi na vevoraiku r̃uhur̃uhu, ha sopo jalio na r̃omimim.  
\v 17 Ha lo levosahia vara otori r̃uhur̃uhu tari peresi na otori la tataholo r̃uhu tari, la tai na tuka, la tai isan Tama memera aulu, la sinai atano. Ale enia mo sopo sohera matan mo sopo posposi, ale mo sopo te r̃or̃ona.  
\v 18 Ale na masalona, mo vair̃a r̃a vora na retivarar̃uhu matan vara r̃a pa mai sohena vora tiroma na nona vavahinau tari mo lo vaira.   
\s1 Ha Vaia Ha Sopo Rongoa Purongo  
\p
\v 19 La voraiku peresi na vevoraiku r̃uhur̃uhu, ha levosahi harihi; ha tatamahu i r̃uhu vara ha tapurongo, pani ha sopo vilavila mata retireti teni lolokoru.  
\v 20 Matan posposi tataholo atu God mo opoia, mo sopo vora na lolokoru nona tamlohi.  
\v 21 Matan haratu, ha pulahi nar̃ihi na posposi lumiha peresi na posposi sasati tari na maurimim, ale na r̃omatano, ha lavi reti atu God mo lavoa na mapumim moiso sei i er̃i juri na maurimim.   
\p
\v 22 Ale nake, ha mai tamlohi mata vai na sava reti mo verea, ale ha sopo tamlohi mata tapurongo purongo sei la lo hase halura.  
\v 23 Matan vara tea enia mata tapurongo na reti purongo, ale mo sopo mata vaia, enia mo sohena tamlohi matea mo lo kilau na nahona na titiro,  
\v 24 matan enia mo lo kilau na niniuna, ale vara mo mele malue, ale vahatea purongo, mo r̃omaliho vara enia mo sohena sava.  
\v 25 Pani haratu mo lo kilakilau usuri na Leu r̃uhur̃uhu non God mo r̃uhu, leu atu mo vaia mo materi, ale vara i lo vai na sava leu mo lo verea, ale i sopo r̃omaliho na sava mo rongoa, God i pa ler̃uhu hinia na nona vavahinau.   
\p
\v 26 Vara tea mo r̃omr̃omia vara mo lo usuri na mauri tataholo, pani mo sopo vaitataholoi na memena, enia mo lo halu na mapuna, r̃omr̃omi mata mauri tataholo non tamlohi nike, mo sopo r̃uhu hin te hinau hatea.  
\v 27 Mauri tataholo varar̃uhu sei mo vokevoke na nahon God Tama, enia mo sohen harihi: vara o kilau mamahuni na natu mar̃ua peresi na malepu na nora rani r̃ilangi, ale vara o toho asau na posposi varama.   
\c 2  
\s1 Ha Sopo Tametame Na Tamlohi  
\p
\v 1 La voraiku peresi na vevoraiku, ha sopo tametame tea na mauri mata rasua hin nor̃a Moli Iesu Kr̃isto, enia Moli mata hasohaso tavera jea.  
\v 2 Matan vara te tamlohi la unu na nomim matavuhi, ale matea enia mo tau na gold ring na limana mo ru na ruru r̃uhu, ale tamlohi tinapua matea mo tilavono mo unu sohena, pani nona ruru mo mar̃ar̃ari,  
\v 3 ale vara ha sile na oloolo hin haratu sei mo ru na ruru r̃uhu, ha verea isana vara, “Tamlohi tavera, o sakele hin jara r̃uhu nike!” Pani isan haratu sei mo tilavono ha verea vara, “O turu purongo sevano, teni o sakele purongo nike atano na paloku.”  
\v 4 Harakerihi, enia posposi matahi isamim hasemim, ka mai ka tamlohi aria la lo ari na r̃omr̃omi sasati. \fig — mo tau na gold ring na limana —|alt="ring" src="hk00159b.tif" size="col" copy="hk" ref="Jas 2.3" \fig*   
\p
\v 5 La voraiku peresi na vevoraiku r̃uhur̃uhu, ha tapurongo isaku, God mo vir̃oni la haratu la tilavono na varama vara la pa tavtav na nora rasua, ale la pa lavi mauri atu God mo aulu hinia sei mo retitauhi hinia moiso isan la haratu la opoia.  
\v 6 Pani ka lo kilau purongoi na tamlohi tilavono. Mo sopo la haratu sei la tavtav natu, la lo sile na rani r̃ilangi isamim, teni la lo reve kamim ka vano na court?  
\v 7 Mo sopo enira natu sei la lo veresatihi na hijan Kr̃isto sei ka lavia?   
\p
\v 8 Pani vara ka lo oloolo hin Leu atu mo aulu na Retitapu sei mo verea vara, ‘O opoi na tamlohi la lo toho r̃alihiho sohen ko lo opoiho hasem.’ \rq Lev 19.18 \rq* 
\v 9 Pani vara ka lo tametame na tinapua, ka lo vai na hehe, ale Leu mo verea vara ka tamlohi tope na Leu.   
\p
\v 10 Matan hare mo lo oloolo na leu tari, pani mo tope matelete purongo, enia mo ori na leu tari.  
\v 11 Matan haratu mo verea mara, ‘Ha sopo vaivaileu peresi na tinapua mo lahi moiso!’ Enia haratu mo verea mara, ‘Ha sopo vili na tamlohi!’ Vara ka sopo vaivaileu peresi na tinapua, pani ka vili na tamlohi, kamim ka mai tamlohi matea mata tope na Leu moiso. \rq Exo 20.13–14; Deut 5.17–18 \rq* 
\v 12 Ale ha retireti, ale ha hahau sohen la haratu sei la pa lavi na aria non Leu mata materi.  
\v 13 Matan vara God i ari na tamlohi, i pa sopo r̃omopoi tea sei mo sopo er̃i r̃omopoi na tinapua. Matan r̃omopoia mo vuni na aria non God.   
\s1 Rasua Peresi Na Vaivaina  
\p
\v 14 La voraiku peresi na vevoraiku, mo r̃uhu sohena sava vara tea mo lo verea vara enia tamlohi rasua, pani mo sopo te vaivaina? Nona rasua i er̃i juria teni i vono?  
\v 15 Vara te vorai teni te vevorai hatea mo sopo te nora ruru teni te hara hinau,  
\v 16 ale vara te vonamim matea mo verea isana mara, “Mo r̃uhu, o vano, God i pa ler̃uhu hiniho, o pa sopo hamariri, o pa sopo marohati!” Pani ko sopo sile te hinau hatelete isana matan vara i tueni na epena, sava hinau mo r̃uhu hinia?   
\p
\v 17 Ale rasua mo lo toho hasena vara mo sopo te vaivaina, enia mo mate.   
\p
\v 18 Pani tea i pa verea vara, “Engko nom rasua, pani enau na lo vai na hinau matuvana!” Ale a pa verea isana vara, “O vujangiau na nom rasua mo sopo te vaivaina, ale a pa vujangiho na noku rasua na noku vavahinau.”   
\p
\v 19 Ko rasua vara God enia matelete, haratu mo tataholo, varar̃uhu tanume sasati sohena la rasua, ale la matahu tavera la lo savaravara matana.   
\p
\v 20 Pani ko lo opoia vara a vujangia isam, tamlohi rongorongo vono, vara rasua mo sopo te vaivaina enia hina purongo.   
\p
\v 21 Ko levosahia vara Abraham tamar̃a mo tataholo na nahon God mata vaivaina, hin rani atu mo sile natuna Isaac na votavota isan God?  
\v 22 Ko hitea vara nona rasua mo sor̃otahi peresi na nona vavahinau, ale nona vavahinau mo mar̃ivisi na nona rasua,  
\v 23 ale mo mar̃ivisi na Retitapu sei mo verea vara, ‘Ale Abraham mo rasu God, ale God mo verea vara enia mo tataholo na nahona matana’. \rq Gen 15.6\rq* Ale matana, la tovia tapalan God. \rq Isa 41.8 \rq*   
\p
\v 24 Ka hitea, tamlohi mo tataholo na nahon God na nona vavahinau, mo sopo mata rasua hasena purongo.   
\p
\v 25 Ale sohen haratu purongo Rehab, har̃ai malele atu, mo tataholo na nahon God na sava mo vaia, matan enia mo lavi la vahar̃ule atu na imana, moiso mo verera na malele tinapua vara la mele malue hinia.  
\v 26 Matan sohena, epe tamlohi mo mate vara tanumena mo malue hinia, ale rasua mo mate vara mo sopo te vaivaina.   
\c 3  
\s1 Ha Lo Kilau Na Nomim Retireti  
\p
\v 1 La voraiku peresi na vevoraiku, mo sopo r̃uhu vara kamim vao tavera ha mai ha tamlohi vujangi, matan ha lo levosahia vara na rani aria, God i pa ari r̃ilangi kamam tamlohi vujangi i jeu na tamlohi purongo.   
\p
\v 2 Matan enr̃a mo isoiso r̃a jalio na malele matuvana, ale vara tea mo sopo jalio na sava mo lo verea, enia tamlohi tataholo matan i er̃i taurilati na epena tari.  
\v 3 Vara r̃a tau na bit na jingo hos matan vara la oloolo hinir̃a, r̃a er̃i posi vevuhi na epera sohena.  
\v 4 Ha r̃omr̃omia, lanis sohena, la tavera hina purongo vara langi r̃ilangi mo lo sohaira vara i vano, pani stiana rihirihi atu i er̃i posi lanis tavera atu i vano na sava jara tamlohin lanis atu mo opoia.  
\v 5 Sohen haratu purongo, meme tamlohi enia mo rihirihi purongo, pani i er̃i retimangisi i tavera jea.  
\p Ha r̃omr̃omia vara te tanume hapu rihirihi hatea purongo i er̃i suli na urata tavera.  
\v 6 Ale meme tamlohi enia hapu, hina sasati tari matan varama nike la mar̃ivi matana, enia hina rihirihi purongo na eper̃a, pani mo sati mo jeu na eper̃a tari, ale mo jilangi na malele mauri mo isoiso, matan hapu sei moruhapu mo lo polopoloa.   
\p
\v 7 Matan tamlohi la er̃i taurilati na maji tari sohena maji jala, maji haraho, maji avuavu peresi na maji tasi, ale tamlohi la taurilatira moiso,  
\v 8 pani tea i sopo er̃i taurilati na memena. Enia hina sasati matea mo sopo er̃i toho malum, mo mar̃ivi na poison sei mo sile na mate.  
\v 9 R̃a hasohaso God Tamar̃a hinia, ale hinia r̃a lo veresatihi na tamlohi sei God mo vaira la tataholo na nahona. \rq Gen 1.26 \rq*  
\v 10 Hin jingo atu matea purongo, ler̃uhu peresi na lesati la lo malue hinia. La voraiku, hinau atu mo sopo tataholo vara la sohen haratu.  
\v 11 Wai peresi na tasi la er̃i tia vutvut hin te patu wai hatea purongo?  
\v 12 La voraiku peresi na vevoraiku, pulo fig i er̃i vua olive teni grape i er̃i vua fig? Mo sohena purongo, paltungu tasi matea i sopo er̃i sile na wai purongo. \fig — stiana rihirihi atu i er̃i posi lanis tavera atu —|alt="rudder" src="hk00215b.tif" size="col" copy="hk" ref="Jas 3.3" \fig*   
\s1 Lelevosahi Atu God Mo Silea  
\p
\v 13 Hare isamim enia tamlohi lelevosahi matea, ale mo levosahi mamahuni na hinau? Vara tea, na nona posposi r̃uhu, mo r̃uhu vara i vujangi na nona vavahinau sei la vora mata nona posposi r̃omatano usuri na lelevosahi varar̃uhu.  
\v 14 Pani vara ha mar̃ivi na mereimerei sasati, ale ka lo r̃omr̃omi kamim hasemim na mapumim, ha sopo retihapahapa, ale ha sopo turuleji na retivarar̃uhu.  
\v 15 Lelevosahi sohen harihi mo sopo tai na tuka, pani enia mata varama, enia nona tamlohi purongo, enia mo tai isana tanume sasati.  
\v 16 Matan vara sava jara mereimerei peresi na posposi r̃omr̃omi kamim hasemim mo lo toho ea, patumasa peresi na posposi sasati tari la pa toho hinia.   
\p
\v 17 Pani lelevosahi matan tuka, tiroma hinau hinia, enia mo sopo te r̃omsati hinia, mo usuri na posposi tamata, mo usuri na posposi r̃omr̃uhu, mo oloolo, mo mar̃ivi na r̃omopoia, ale vuana r̃uhu mo mar̃ivi, mo sopo tametame tea, ale mo varar̃uhu.  
\v 18 Ale tamlohi sei la lo vai na tamata, la pa lavo na piri mata tamata, ale la vu na astauni r̃uhur̃uhu.   
\c 4  
\s1 Ha Mai Mar̃iviti Isan God  
\p
\v 1 Sava hinau enia pulo nomim vauriuri peresi na nomim vasvas? Pulona enia masalomim sei la lo valum na lolomim.  
\v 2 Ka r̃omusuri te hinau, pani ka sopo er̃i lavia, ale matana, ka vilimatei na tamlohi. Ka r̃omijea hin te hinau nona tinapua, ale ha sopo er̃i lavia, ale matana, ka valum, ale ka vasvas. Ka sopo lavi te hinau matan ka sopo usia isan God.  
\v 3 Ka usia, pani ka sopo lavia matan ka lo usia na r̃omr̃omi sati matan vara ha pa jalahia na masalomim. \fig — ka lo r̃omr̃omi kamim hasemim na mapumim —|alt="croc" src="lb00025b.tif" size="span" copy="Hk" ref="Jas 3.14" \fig*   
\p
\v 4 Ka tamlohi vaivaileu! Ka sopo levosahia vara ha tapala peresi na varama i pa vai kamim ha meresahi isan God? Matana, hare mo opoia vara i tapala peresi na varama, mo hasena vaia mo meresahi isan God.  
\v 5 Teni ka lo r̃omr̃omia vara Retitapu mo vere purongoi vara, ‘R̃omin God tari mo lo toho na Tanumena sei mo taua hinir̃a?’  
\v 6 Pani God mo mele sile na r̃omr̃uhu mo jeu tiroma. Matan Retiulia mo verea vara,  
\q1 ‘God mo lo turuhoro  
\q2 na tamlohi hapahapa  
\q1 pani mo sile na r̃omr̃uhu  
\q2 isan la haratu la r̃omatano.’ \rq Pro 3.34\rq*   
\p
\v 7 Matan hinau atu, ha hase tau kamim na ruhuruhun God. Ha turuhoro Tiapolo, ale enia i pa rovo isamim.  
\v 8 Ha mai mariviti isan God, ale enia i pa mai mariviti isamim. Ha sopo lavi na hina lumiha na maurimim, ka tamlohi hehe, ale ha onehi na mapumim la vokevoke, ka tamlohi r̃om rua.  
\v 9 Ha r̃omsati mata nomim hehe, ha tangtangi, ale ha tangi. Ha vai na nomim mana i mai tangtangi, ale nomim avulahi i mai r̃omsati.  
\v 10 Ha hase tau kamim atano na nahon Moli, ale enia i pa tahe kamim.   
\s1 Ha Sopo Ari Na Tamlohi  
\p
\v 11 La voraiku peresi na vevoraiku, ha sopo veresatihi kamim hatehateahi. Haratu mo lo veresatihi na voraina matea teni mo lo ari na voraina, enia mo lo veresatihi na Leu, ale mo lo ari na Leu. Pani vara ka lo ari na Leu kamim ka sopo tamlohi vai na Leu, pani ka tamlohi ari na Leu.  
\v 12 God purongo mo sile na Leu, ale enia tamlohi aria, enia natu, i er̃i juri, ale i er̃i komo. Pani kamim hare matan vara ha pa ari na tamlohi la lo toho r̃alihi kamim?   
\s1 Ha Sopo Hapahapa  
\p
\v 13 Ha tapurongo, la haratu la lo verea vara, “Nohorihi teni pavuho r̃a pa vano hin te taon tavera nike, teni atu matan te tauni hatea, ale r̃a pa turuhi te bisnis atu mata lavi te mania tavera!” \rq Pro 27.1\rq*   
\m
\v 14 Pani ka sopo levosahia vara sava i pa masese isamim pavuho? Maurimim enia sava? Matan ka sohena haravu na urata mo sinai mo toho makomona, ale mo mele tihai.  
\v 15 I pa mele r̃uhu vara ha verea sohen harihi, “Vara na masalon Moli, r̃a pa mauri, ale r̃a pa haranike teni harasevano.”  
\v 16 Pani mo sohena natu, ka lo retimangisi na sava ha pa vaira. Retihapahapa tari sohen harihi enia hina sasati.   
\p
\v 17 Matan haratu, hare mo levosahi na hinau tataholo vara i vaia, pani mo sopo vaia, enia hehe isana.   
\c 5  
\s1 Retir̃oar̃oahai Isana Tamlohi Tavtav  
\p
\v 1 Ha tapurongo! Kamim tamlohi tavtav, ha tangi na tangtangi matan la rani r̃ilangi atu la lo mai isamim.  
\v 2 Nomim tavtav la r̃ovo moiso, ale nomim ruru r̃uhu pepe la hatir̃arihira moiso.  
\v 3 Nomim gold peresi na silver la r̃aeha moiso, ale r̃aehara la pa pisuhi kamim, ale la pa hani na epemim sohena hapu. Ka pete takonahi na tavtav mata pongi hitahu moiso.  
\v 4 Ka hitea, voli nomim tamlohi voko sei la lo vu na isamim, ka taurilati na sopena, mo lo tangi matamim, ale tangi nona nomim tamlohi vu na isamim, mo tikeli na peron Moli Suiha Tavera Jea. \rq Deut 24.14–15\rq*   
\p
\v 5 Ka lo mauri hin varama nike na masalomim peresi na nomim posposi r̃omr̃omi hasemim purongo. Mapumim la r̃avisvis na rani mata vilimatei na tamlohi.  
\v 6 Ka sile na talai, ale ka vilimatei na tamlohi tataholo sei la sopo turuhoro kamim.   
\s1 Ha R̃omperavu Na Nomim Rani R̃ilangi  
\p
\v 7 Matan haratu la voraiku peresi na vevoraiku, ha r̃omperavu i tikeli rani atu Moli i mele mai hinia. Ka hitea sohena sava tamlohi isa mo lo saovi mata vua r̃uhur̃uhu mata lepa, mo r̃omperavu matana mo tikeli usa atu mo mai tiroma mo vano mo tikeli usa atu mo pa mai hitahu.  
\v 8 Ale kamim sohena, ha r̃omperavu. Ha vai na r̃omimim la turu r̃ilangi matan mele mai non Moli mo lo mai mariviti.   
\p
\v 9 La voraiku peresi na vevoraiku, ha sopo retireti varihi hin kamim hatehateahi, matan God i pa ari kamim matana. Ka hitea! Tamlohi aria mo lo turu na matarua.   
\p
\v 10 La voraiku peresi na vevoraiku, sohena tovongi matea mata lavi na rani r̃ilangi, ale mata r̃omperavu, ha r̃omr̃omi na pr̃ovet tuai sei la lo retireti na hijan Moli.  
\v 11 Ka hitea, r̃a lo r̃omr̃omi la haratu God mo ler̃uhu hinira sei la turu r̃ilangi mo tikeli na isoisona. Ka pete rongoa sohena sava Job mo turu r̃ilangi moiso, ale ka hitevosahi na r̃omr̃omi non Moli hinia moiso, ale sohena sava Moli mo vujangi na nona opoia peresi na nona r̃omopoia. \rq Job 1.21–22; 2.10; Psa 103.8\rq*   
\s1 Ha Retireti Varar̃uhu  
\p
\v 12 Pani aulu hin la hinau sei la voraiku peresi na vevoraiku, ha sopo retitauhi hin te hinau na tuka teni na varama teni hin te hinau tinapua, pani vara ka verea vara ‘io’, ale ha vaia, ale vara ka verea vara ‘mo vono’, ale ha sopo vaia, matan vara ha sopo lavi na talai matana. \rq Mt 5.34–37\rq*   
\s1 Suiha Mata Usiusi  
\p
\v 13 Te vonamim mo lo lavi na rani r̃ilangi? I pa usiusi matana. Te vonamim mo avulahi? I pa hasohaso God na vete matana.   
\p
\v 14 Te vonamim mo rojo? I pa usi na patu tamlohi na vao kalesia vara la mai la usiusi isan God matana. La pa tau surei na wel hinia na hijan Moli.  
\v 15 Ale usiusi na rasua i pa juri haratu mo rojo, ale Moli i pa tahea. Ale vara mo vai te hehe, God i pa r̃omia.   
\p
\v 16 Matan haratu, ha taviti na nomim hehe isamim hatehateahi, ale ha usiusi matamim hatehateahi matan vara ha pa mele r̃uhu. Usiusi nona tamlohi tataholo matea, suihana mo tavera jea vara mo lo usiusi.  
\v 17 Elijah, enia tamlohi matea maurina mo soher̃a purongo, ale mo usiusi r̃ilangi matan vara i sopo usa, ale mata tauni mo tolu vitu mo limarave, usa mo sopo jovi na lepa. \rq 1Ki 17.1; 18.1\rq*   
\m
\v 18 Moiso mo mele usiusi, ale usa mo mele jovi na tuka, ale isa la mele lavi na vuara. \rq 1 Ki 18.42–45\rq*   
\s1 Ha Tueni La Haratu La Jovi  
\p
\v 19 La voraiku peresi na vevoraiku, vara te vonamim hatea mo jalio na retivarar̃uhu, ale tea mo mele lavia mo mai,  
\v 20 enia i pa levosahia vara hare mo lavi na tamlohi hehe matea mo jalio mo mele mai, i pa juri na maurina na mateia, ale i pa tavuhoro na hehe matuvana. \rq Pro 10.12; 1Pe 4.8\rq* \fig — vipahai olive matea —|alt="olive oil" src="dk02421b.tif" size="span" copy="life" ref="James 5:20" \fig*