\id COL – Tangoa \h Colossians \toc1 Colossians Leta Paul Mo Ulia Isana Mara Colossae \toc2 Colossians \mt1 Colossians \mt3 Leta \mt3 Paul Mo Ulia Isana Mara \mt2 Colossae \imt3 Leta Nike \ip Colossae enia taon tavera mo aulu na jara matan Asia Minor, mo lo toho Opae na vanuan Ephesus ale la asa asau. Paul mo sopo lo vano ea hin te rani, pani mo avulahi matan mo levosahia vara rasua nona kalesia ea hin Kr̃isto mo lo mauri (1.3–7; 2.6–7). Epaphras mo vujangi na Retir̃uhu isara tiroma, enia mara Colossae, pani enia mo pa lo toho na ima r̃ilangi peresi Paul hin rani atu Paul mo uli leta nike. (1.14;4.3, 10, 18). \ip Tamlohi r̃or̃oha la mar̃ivi hin jara atu (1.27), ale hai la lo lavi na r̃omr̃omi tinapua la sopo varar̃uhu (2.16–23). La jalio na retivarar̃uhu, la lo r̃omr̃omia lara tamlohi i pa mai i tataholo na nahon God vara i horo na masalo epena. La lo hasohaso na angelo peresi na suiha tinapua na tuka, pani Paul mo opoia vara la levosahi mamahunia vara Kr̃isto mo aulu jea na suiha tari na jara tari, mo lo toho na tuka peresi God Tamana (3.1). Moiso matan vara la pa haso Iesu Kr̃isto purongo. \iot Hite Leta Nike \io1 1. Reti Tiroma (1.1–2) \io1 2. Usiusi Mata Vere Meje (1.3–8) \io1 3. Kr̃isto Peresi Na Nona Vavahinau (1.9–2.19) \io1 4. Mauri Paro Hin Kr̃isto (2.20–4.6) \io1 5. Isoiso Retireti (4.7–18) \c 1 \p \v 1 Enau Paul, enau vahar̃ule matea non Kr̃isto Iesu na masalon God, peresi Timothy, enia vorair̃a, \v 2 enau na lo uli leta nike isana tapuhi non God la vorai kalesia sei la r̃omturu r̃ilangi hin Kr̃isto atu Colossae, r̃omr̃uhu isamim peresi na tamata mo tai isan God Tamar̃a. \s1 Usiusi Non Paul \p \v 3 Tarea kama lo vere meje isan God, Taman nor̃a Moli Iesu Kr̃isto na rani kama lo usiusi matamim, \v 4 mo tapulo na rani kama rongo na sorasora mata nomim rasua hin Kr̃isto Iesu peresi na nomim opoia isana tapuhi non God, \v 5 ka lo vaia sohena matan ka r̃omtoho na hinau God mo taua na tuka matamim, hara sei ka rongoa moiso na retivarar̃uhu na Retir̃uhu, \v 6 Retir̃uhu sei mo mai isamim, enia mo vano r̃alihi na varama, mo lo vua mo posi na tamlohi, ale mo talulu, sohen mo vaia isamim mo tapulo hin rani atu ka rongoa, ale ka levosahi mamahuni na r̃omr̃uhu non God, \v 7 sohen ka hitevosahia moiso isan Epaphras, vorair̃a volitusi tinapua sei na nona vujangi na Retir̃uhu isamim, enia mo lo r̃omturu r̃ilangi na vavahinau non Kr̃isto matamim, \v 8 ale mo verea isamam sohena sava opoia non Tanumen God mo lo toho isamim. \p \v 9 Ale matana, mo tapulo hin rani atu kama rongoa, kama lo usiusi tarea matamim, kama lo usia vara, \p Tanumen God i sile kamim, na lelevosahi peresi na levosahi tari, matan vara ha pa levosahi mamahuni na masalon God, \v 10 matan vara ha pa hahau na mauri r̃uhu, sohena God mo avulahi hinia, ale ha vua na nomim vavahinau r̃uhu tari, moiso matana, ha pa levosahi God i mele r̃uhu jea. \p \v 11 Kama lo usiusi vara ha pa r̃ilangi na suiha tari na nona suiha tavera r̃uhur̃uhu jea matan vara ha pa turu r̃ilangi na nomim r̃omperavu peresi na nomim rani r̃ilangi, ale na posposi mo avulahi r̃uhu, \v 12 ha vere meje isan Tama matan enia mo vai kamim ka tataholo vara ha lavi hinau atu God mo taua moiso mata nona tapuhi, haratu la mauri hin malarani atu retivarar̃uhu mo lo silea, \v 13 God enia mo jurir̃a na suihan r̃or̃oha, ale mo lavir̃a r̃a mai hin mauri atu non Natuna sei God mo aulu hinia, \s1 Kr̃isto Enia God Tataholo \p \v 14 Ale hinia, God mo volituhur̃a, mo r̃omi na nor̃a hina sasati. \p \v 15 Natun God enia niniun God, haratu r̃a sopo er̃i hitea, enia mo vora tiroma non God, ale mo aulu na vavahinau tari non God, \v 16 matan Kr̃isto mo vai na hinau tari la pala, hinau tari na tuka peresi na varama, la haratu r̃a er̃i hitera peresi la haratu r̃a sopo er̃i hitera, suihan supe aulu teni suihan moli, teni tamlohi aulu, teni la haratu la lo tauri na suiha, hin Natuna, hinau tari la pala na nona suiha matan vara la oloolo hinia, \v 17 ale enia mo tiroma na hinau tari, ale hinia, hinau tari la lo toho la sor̃otahi mo r̃uhu. \p \v 18 Enia patu epena, epena enia vao kalesia tari, enia mo tiroma, enia mo tiroma hin la haratu la pa turu na mateia, matan vara enia i pa tiroma i aulu na hinau tari, \v 19 matan God mo avulahi vara enia i lo toho vevuhi hin Natuna, \v 20 ale hinia, God mo sari tamata na hinau tari na tuka peresi na varama na r̃aena na nona talopeilopei matan vara la pa toho na ruhuruhuna. \v 21 Ale tiroma moiso kamim ka vinano isan God, ale ka nona meresahi mata r̃omimim la vai kamim ka vai na vavahinau sasati, \v 22 ale nake natu, mo sari tamata na epena na nona mateia, ale mo vai kamim ka tapu ka vokevoke, ale tea i sopo er̃i tuvai kamim na nahon God, \v 23 vara tarea ha lo tauri r̃ilangi na nomim rasua, vara ha sopo tinar̃ihi na nomim r̃omtoho na retitauhi mata Retir̃uhu sei ka rongoa moiso, hara sei la lo retivujavujangia isana tamlohi tari na varama, hara sei enau na mai na volitusi matana. \s1 Vavahinau Non Paul \p \v 24 Nake na lo avulahi matan vara na epeku a lavi na rani r̃ilangi matamim, na lo mar̃ivisi na sava mo vejuveju na rongohaji non Kr̃isto na noku vavahinau na lo vaia mata epena, epena enia vao kalesia tari, \v 25 hara sei God mo tauau vara a mai nona volitusi matana, mo vir̃oniau matamim vara a vereuli vevuhi na Reti non God isamim, \v 26 ale r̃omr̃omi luhu atu God mo jarohia tuai tuai isana mahapi tamlohi, pani nake mo vujangia isana nona tapuhi, \v 27 isana tapuhi natu, God mo hatihia vara i vujangi na nona r̃omr̃omi luhu mata nona r̃omr̃uhu i malue na jara tavera matan vara tamlohi r̃or̃oha la pa levosahia vara mo r̃uhur̃uhu jea sohena sava, r̃omr̃omi luhu sei enia harihi: Kr̃isto mo lo toho hin kamim, enia pulo r̃omtoho atu mo verea vara ha pa lavi na oloolo tavera jea peresia, \v 28 na lelevosahi atu Tanumena mo lo silea, kama lo retivujavujangi hin Kr̃isto, ale kama lo retir̃oar̃oahai isana tamlohi tari, ale kama lo vujangi na tamlohi tari, matan kama opoia vara kama pa sile na tamlohi tari isan God la jea hin Kr̃isto. \v 29 Matan harihi, enau na lo vavahinau r̃ilangi na malele tari a er̃i vaia, pani na lo vaia na suihan Kr̃isto mo lo vavahinau r̃ilangi hiniau. \c 2 \s1 Hasohason Kr̃isto \p \v 1 Na opoia vara ha levosahi na noku kalvono tavera vara a matahi na r̃omimim peresi la haratu la lo toho Laodicea, moiso la haratu la sopo lo hite na nahoku hin te rani, \v 2 matan vara a er̃i retituetueni na mapura vara la mai na vao matea na nora opoia, matan vara la pa mar̃ivi na levosahi r̃uhu sei mo tai na levosahi mata hina luhu non God sei, enia natu, Kr̃isto, \v 3 ale God mo jarohi na nona tavtav mata lelevosahi peresi na levosahi tari hin Kr̃isto hasena. \p \v 4 Na lo vere reti sei isamim matan vara tea i sopo halu kamim na nora retimemeji. \v 5 Hina purongo vara na sopo toho peresi kamim, pani r̃omiku mo lo toho isamim, ale na avulahi matan na hitea vara ka lo hase kilau kamim, ale ka lo turu r̃ilangi na nomim rasua hin Kr̃isto. \fig |alt="Col 2" src="hk00226b.tif" size="span" copy="hk" ref="Colossians 2:5" \fig* \s1 Kr̃isto Mo Vair̃a R̃a Materi \p \v 6 Matan haratu, sohen ka lavi Kr̃isto Iesu sohena nomim Moli, ha hahau sohena nona tamlohi la lo hahau, \v 7 ha tau na warimim hinia, ha ulua hinia vara ha pa toho jejeu na nomim rasua usuri vujangi sei ka lo lavia moiso, ale tarea ha tatamahu mata vere meje isan God matana. \v 8 Ha lo kilau, mo sopo r̃uhu vara tea i tikauleji kamim na nora r̃omr̃omi purongo teni na nora retireti halu usuri na posposi tamlohi peresi na posposi mata tau na rasua na vui varama, pani la sopo usuri na vujangi hin Kr̃isto, \v 9 matan hin Kr̃isto, God mo lo toho vevuhi na epen tamlohi purongo, \v 10 ale mo vai kamim ka mar̃ivi hinia, enia haratu mo patun la haratu la aulu tari peresi la haratu la lo tauri na suiha. \v 11 Ale hin Kr̃isto, kamim ka tair̃alihi, pani mo sopo tair̃alihi atu na epemim, pani haratu Tanumena mo vaia sei mo tai nar̃ihi na nomim hehe na maurimim, \v 12 hinau atu mo masese hin rani atu ka paptijo hin Kr̃isto, mo sohen God mo tavuni kamim peresia, ale ka mele turu na mauri paro peresia matan ka rasu na suiha tavera non God, haratu mo lo sauteterahi Kr̃isto na mateia. \v 13 Tiroma ka lo mate mata nomim hehe matan mo sopo lo tai nar̃ihi na masalo varama na maurimim, moiso nake God mo vai kamim ka mauri peresi Kr̃isto matan enia mo r̃omi na nor̃a hehe tari, \v 14 Ale mo sohen nor̃a hehe la lo toho na pepa matea la lo tuvair̃a mo usuri na leu non Moses, pani God mo jarai nar̃ihira mo lavi pepa atu mo vosaea na talopeilopei, \v 15 varar̃uhu, Kr̃isto mo lavi nar̃ihi na suiha isan la haratu la lo aulu tari peresi la haratu la lo tauri na suiha na varama, ale mo vaira la mahanuhanu na naho tamlohi hin rani atu na nona talopeilopei. \p \v 16 Matan hinau sei ha sopo majinga vara tea i ari kamim mata hanhani teni na sava ka lo inua, teni matan te rani tavera, teni matan te rani tavera mata vitu paro teni te rani tapu hatea, \v 17 matan la hinau sei enira r̃or̃o hinau purongo mata hinau i pa pala, pani hinau atu mo mai moiso, enia Kr̃isto. \v 18 Ha sopo majinga vara tea mo opoia vara i tau nar̃ihi kamim na nomim rasua, matan enia mo lo verea vara ka sopo hase tauhoro kamim hin te hinau, ale vara ka sopo lotu na angelo mo lo verea vara mo hitera na nona mavuho, matan enia mo lo mangisi mata nona r̃omr̃omi varama purongo, \v 19 ale mo sopo sor̃otahi hin Kr̃isto, enia natu, patu epena tari, pani enr̃a manmanina r̃ilangi peresi na sor̃osor̃o epena, r̃a ulua r̃a sor̃otahi hinia matan r̃a lavi na ulua mo tai hin suiha atu God mo lo silea. \s1 Mauri Paro Hin Kr̃isto \p \v 20 Ale matan hin Kr̃isto ka mate moiso, ale mo vai kamim ka materi na suiha vui sasati mata varama, ale mata sava ka pa lo r̃omr̃omi sohena tamlohi varama, ale ka lo oloolo na leu sohen harihi: \v 21 “Ha sopo er̃i tauri hinau sei! Ha sopo er̃i hani hinau sei! Ha sopo tikeli hinau sei!” \v 22 La retileu sei enira vujangi nona tamlohi purongo, ale i pa sopo tuai la hinau sei la pa tihai. \v 23 Varar̃uhu, tamlohi la pa hitea vara la retileu sei enira la hina lelevosahi na malele rasua tataholo, na posposi r̃omatano, peresi na hase tauhoro, pani la hinau sei la pa sopo er̃i tueni tea vara i horo na nona r̃omr̃omi hehe teni masalona. \c 3 \s1 Ha Kilau Matan Tuka \p \v 1 Matan God mo pete sau kamim na mauri paro peresi Kr̃isto moiso, ha tau na r̃omimim hin mauri atu na tuka, hin jara atu Kr̃isto mo lo sakele na jara suiha tavera atu na matuan God, \rq Psa 110.1.\rq* \m \v 2 ha tau na r̃omimim na hinau matan tuka, pani i sopo na hinau mata varama, \v 3 matan kamim ka mate moiso, ale maurimim la lo jarohi peresi Kr̃isto hin God. \v 4 Maurimim la lo toho hin Kr̃isto, ale hin rani atu i pa mai, kamim sohena, ha pa pala peresia na nona hasohaso tavera. \p \v 5 Ale matan haratu, ha vilimatei na hina hehe mata varama na lolomim sohen harihi: mauri maji, posposi lumiha, r̃omusuri har̃ai, masalo sasati, ale posposi hanmarua sei enia pulo hinau mata lotulotu vono, \v 6 matan talai lolokoru non God mata hehe mo lo mai isan la haratu la lo vai la hinau atu. \v 7 Kamim sohena, ka lo vaira na maurimim tuai hin rani atu ka pa lo toho na mauri varama. \v 8 Pani nake, ha tau nar̃ihi la hinau sei na verea moiso, ale la hinau sohen harihi: lolokoru, lolokoru patumim, vaisatihi na tinapua, retisasati hin God, teni vara jingomim la retisasati teni varikali. \v 9 Ha sopo haluhalu kamim matan ka pete tau nar̃ihi mauri tuai atu moiso peresi na nona posposi hehe na maurimim, \v 10 ale ka pete lavi na mauri paro moiso sei tarea mo lo mele ulua na levosahi, ale mo lo mele posi mai tataholo na niniun haratu mo vai mauri paro sei. \rq Gen 1.26.\rq* \m \v 11 Nake, mo sopo te hinau vara tamlohi r̃or̃oha, teni Jew, teni haratu mo tair̃alihi, teni haratu mo sopo tair̃alihi, teni tamlohi r̃or̃oha, teni tamlohi sasati mara Scythia,\f + \fr 3:11 \fq teni tamlohi r̃or̃oha, teni tamlohi sasati mara Scythia: \ft Tamlohi r̃or̃oha la tamlohi sei la sopo levosahi na leon mara Greek, ale mara Scythia la lavi na hija mata vilimatei na tamlohi.\f* teni slev, teni tamlohi teri, pani Kr̃isto enia patu hinau tari, ale enia mo lo mauri hinira mo isoiso. \s1 Posposi Tamlohi Rasu \p \v 12 Ale matan kamim ka haratu sei God mo opoira, God mo vir̃onira, God mo tapuhira, ha ruru na r̃omopoia, r̃omr̃uhu na tamlohi tinapua, r̃omatano, r̃ommalum, r̃omperavu, \v 13 Ale vara te vorai tinapua mo vai te hinau mo hehe isamim, ha r̃omperavu isana, ale vara tea mo vai te retireti matan te vonamim, ha r̃omia, matan Moli mo r̃omi kamim moiso, kamim ha pa hase r̃omi kamim. \v 14 Ale aulu hin la hinau nike, ha ruru na opoia matan enia mo lo sor̃otahi na hinau tari, ale ha pa er̃i turu jara matea. \v 15 Ale ha tutungui na tamata non Kr̃isto i aulu na mapumim, matan God mo vai kamim ka vao epe matea, ale mo tovi kamim vara ha toho na tamata, ale vara tarea ha lo vere meje. \v 16 Ha lavi vevuhi na reti non Kr̃isto na lolo mapumim, matan vara tarea ha er̃i tau na r̃omimim hinira. Ale ha vujangira isamim hasemim, ale ha vaitataholoi kamim hatehateahi na malele lelevosahi tari, ale na lolo mapumim ha avulahi vara ha lalavete na vete mata psalm, ale vete la sile na hasohaso isan God peresi na vete Tanumena mo silera na r̃omimim. \v 17 Ale vara sava ka lo vaia teni ka lo verea, ha sopo r̃omaliho vara kamim ka tamlohi non Moli Iesu, ale tarea ha vere meje isan God Tama hinia. \s1 Retireti Mata Posposi Oloolo \p \v 18 Har̃ai lahi, ha oloolo na tuamim matan enia mo tataholo na nahon Moli, \v 19 tamlohi lahi, ha opoi na naroumim, ale ha sopo vai na hinau r̃ilangi isara. \v 20 Natuvarihi, ha oloolo na tamamim peresi na tinamim na hinau tari, matan haratu enia God mo avulahi hinia. \v 21 Tama, ha sopo plele na natumim, vara i vono, la pa maloko vara la tapurongo isamim. \p \v 22 Kamim slev, tarea ha lo oloolo na nomim tamlohi tavera nike na varama, ha sopo vaia mata tamlohi purongo, teni ha vaia mata r̃om tamlohi tinapua i avulahi hin kamim, pani, ha vaia varar̃uhu na mapumim matan ka lo sile na oloolo tavera isan Moli. \v 23 Sava vavahinau ka lo vaia, ha vaia na mapumim sohena vara non God, mo sopo nona tamlohi, \v 24 matan ka levosahia vara Moli i pa sile na korumim sohena nomim otori. Ka lo volitusi isan Moli Kr̃isto, \v 25 matan ka levosahia vara haratu mo lo vai na hina sasati i pa lavi na voli hina sasati mo vaia, matan God mo sopo tametame tea. \p \rq Deut 10.17; Eph 6.9\rq* \c 4 \p \v 1 Kamim la tamlohi tavera, ha kilau mamahuni na nomim slev na posposi r̃uhu, matan kamim sohena, ka levosahia vara nomim tamlohi tavera sei, Moli na tuka, mo lo kilau kamim. \s1 Usiusi Matan Paul \p \v 2 Ha turu r̃ilangi na nomim usiusi, ha r̃omr̃omi mamahuni na sava ka lo usiusi matana, ale ha vere meje na mapumim i vano isana, \v 3 ha usiusi matamam sohena, ha usiusi vara God i sile te masapa matan vara kama pa vereuli na nona retisohai sei mo lo vujangi na nona r̃omr̃omi luhu hin Kr̃isto, haratu natu, na lo toho na ima r̃ilangi matana, \v 4 ha usiusi mataku vara a pa vereulia i pa memera i r̃uhu na malele God mo opoia. \v 5 Ale mo r̃uhu vara ha sopo toho purongo na nahon tamlohi atu la sopo rasua, pani ha lo usuri na posposi tataholo non Moli. \v 6 Mo r̃uhu vara tarea na nomim retireti, ha retiholoholo, ha r̃omr̃omi na sava reti ka verea, ale ha pa tatamahu vara ha pa r̃arami mamahuni na tamlohi hatehateahi sohena sava. \s1 Retioloolo Isan Tapalan Paul \p \v 7 Tychicus vorair̃a atu enr̃a r̃a opoia, enia tapalaku volitusi matea non Moli, tarea mo lo r̃omturu r̃ilangi na vavahinau non Moli, enia i pa sorahi na sava na lo vaia isamim, \v 8 ale na lo r̃ule Tychicus isamim matan haratu, vara ha pa levosahia vara kama lo toho sohena sava, ale vara i er̃i retituetueni na mapumim, \v 9 moiso Onesimus mo lo usuri Tychicus, enia vorair̃a matea, r̃a opoia mo r̃omturu r̃ilangi, enia vonamim matea, ale la pa sorahi na sava hinau kama lo vaira nike. \p \v 10 Aristarchus, enia mo lo toho peresiau na ima r̃ilangi nike, mo sile na nona retioloolo isamim, moiso Mark atu vorain Barnabas, korong ka lavi te reti moiso vara i pala isamim, ale ha pa lavia, \v 11 peresi na tamlohi matea hijan Iesu la lo tovia Jastas. La harihi tupu visalete purongo na Jew tari la lo vavahinau matan mauri atu God mo aulu hinia peresiau nike, ale na avulahi tavera mata enira la lo tueniau. \v 12 Epaphras, enia vonamim matea, enia volitusi non Kr̃isto Iesu, mo sile na retioloolo isamim, mo lo usiusi r̃ilangi tarea matamim na nona usiusi matan vara ha pa mai ha pa jea, ale ha levosahi mamahuni na masalon God. \v 13 Enau a er̃i verea isamim vara enia mo lo vavahinau r̃ilangi matamim peresi la haratu Laodicea peresi la haratu Hierapolis. \v 14 Doctor Luke vorair̃a sei r̃a opoia, peresi Demas, enira la sile na nora retioloolo isamim. \v 15 Ha sile na noku retioloolo isana vorai kalesia atu Laodicea, ale isan har̃ai atu Nympha peresi na vao kalesia la lo matavuhi na imana. \v 16 Ale vara ka evi leta nike isamim mo isoiso, ha mele evia isana vao kalesia la lo matavuhi Laodicea. Ale mo r̃uhu vara ha evi leta atu na pete sohaia tiroma moiso isan la haratu Laodicea. \v 17 Ale ha verea isan Archippus vara, “O vaihitea vara o vai mar̃ivisi na vavahinau non Moli sei mo lo silea isam.” \v 18 Enau Paul na lo uli la retioloolo nike na limaku haseku. \p Ha sopo r̃omaliho vara enau na lo toho na ima r̃ilangi, ale r̃omr̃uhu non God i pa toho isamim. \fig |alt="seaside view" src="hk00373b.tif" size="span" copy="hk" ref="Colossians 4:18" \fig*