\id 1TI – Tangoa \h 1 Timothy \toc1 Tiroma Leta Paul Mo Ulia Isan Timothy \toc2 1 Timothy \mt3 Tiroma Leta \mt3 Paul Mo Ulia Isan \mt2 Timothy \imt3 Leta Nike \im Timothy mo lo usuri Paul na nona voko (Rom 16.21; 1Co 16.10; Php 2.19) mata nora rasua hin Iesu. Paul mo hitea sohena natuna matea (1.2). Timothy mo mai patu tamlohi na nona rani peresi Paul, enia tapalan Paul. Paul mo sohai leta sei isan Timothy, pani vujangi hinia mo tueni na mauri vao kalesia non God. Mo vujangi na malele tataholo vara r̃a vir̃oni na patu tamlohi hinia, deacon la vai na vavahinau non God (3.1–7; 8–13; 5.17–20). \ip Reti non Paul akerihi r̃a er̃i rasua tarea: \imq ‘Reti nike, o er̃i rasua ale mo tataholo vara o lavi vevuhia, vara, ‘Kr̃isto Iesu mo mai na varama vara i juri na tamlohi hehe.’ Enau na sasati jea hinira. Pani God mo r̃omopoiau matan hinau sei, matan enau na sasati jea hinira, ale Iesu Kr̃isto mo tauau vara a mai tovongi matea vara i vujangi na nona r̃omperavu isan la haratu la pa rasua mata mauri tui.’ (1.15–16) \iot Hin Leta Nike \io1 1. Retioloolo (1.1–2) \io1 2. Retivujangi mata mauri kalesia (1.3–3.13) \io1 3. Hina aulu na nor̃a lotu (3.14–4.5) \io1 4. Paul mo retituetueni Timothy (4.6–6.21) \c 1 \s1 Reti Tiroma \p \v 1 Enau Paul, vahar̃ule matea non Kr̃isto Iesu God mo vir̃oniau na nona suiha, Kr̃isto Iesu nor̃a Jujuri enia nor̃a r̃omtoho. \v 2 Timothy, natuku hin nor̃a mauri rasua, na lo usiusi matam vara God Tamar̃a enia Kr̃isto Iesu nor̃a Moli, la sileho na r̃omr̃uhu, na r̃omopoia peresi na tamata. \s1 Retir̃oar̃oahai Mata Vujangi Haluhalu \p \v 3 Sohen na verea r̃ilangi isam hin rani atu na tauho Ephesus vara a vano Macedonia, na verea vara o pa toho vara o sile na reti isan la tamlohi atu vara la sopo vujangi te vujangi tinapua, \v 4 teni vara la sopo usuri te sorasora halu teni te sorasora vono mata sava pina tuai la tataholo hinira, vuana enia r̃omr̃omi vono purongo, la hinau sei la sopo tueni te tamlohi na mauri mata rasua hin God. \v 5 Pani nor̃a r̃omr̃omi tavera hinia, enia opoia, opoia mo tai isana mapu vokevoke peresi na rongovosahi na hinau tataholo, peresi na rasua varar̃uhu. \v 6 Tamlohi hai, la jalio, la posi la usuri na sorasora vono, \v 7 la opoia vara la mai tamlohi vujangi mata leu, pani la sopo levosahi na sava la lo verea teni na hinau sei la verea vara la levosahira mo r̃uhu vara la tataholo teni mo vono. \p \v 8 Ale r̃a levosahia vara Leu mo r̃uhu, pani vara tea mo lavia na posposi tataholo purongo, \v 9 ha levosahi harihi: God mo sopo sile na leu mata tamlohi tataholo, pani isan la haratu la lo vaivaileu, la haratu la sopo oloolo hin te tamlohi hatea, la haratu la lo usuri na posposi varama, la haratu la lo hehe, la haratu la sopo sile na oloolo isan te hinau mata oloolo, la haratu la lo vilimatei na tamara teni tinara, la haratu la lo vilimatei na tamlohi tinapua, \v 10 ale la haratu la lo vai na posposi lumiha, tamlohi la vaivaileu peresi na tamlohi, har̃ai la vaivaileu peresi na har̃ai, la haratu la lo tauri vanaho na tamlohi mata la har̃ehira, ale la haratu la lo retihalu tarea, la haratu la lo taviti halu na lolo court, ale na posposi lejileji tari sei la lo turuleji na vujangi r̃uhu sei, \v 11 mo lo usuri na Retir̃uhu r̃uhur̃uhu non God sei enia avulahi tavera, ale Retir̃uhu sei mo taua isaku. \p \v 12 Na vere meje isan Kr̃isto Iesu nor̃a Moli, mo sile na r̃ilar̃ilangi isaku, matan mo hitea sohena vara a er̃i vai na masalona, ale mo vir̃oniau vara a volitusi isana, \v 13 hina purongo vara tiroma na lo verelejleji Kr̃isto, na lo unuhi na nona tamlohi vara a komora, ale na kerekerera, pani God mo r̃omopoiau mata na sopo lo levosahi na sava na lo vaia matan na sopo rasua, \v 14 Ale r̃omr̃uhu non nor̃a Moli mo mar̃ivi savulevule mataku na rasua peresi na opoia hin Kr̃isto Iesu. \v 15 Reti nike, o er̃i rasua mo tataholo vara o lavi vevuhia vara: Kr̃isto Iesu mo mai na varama vara i juri na tamlohi hehe. Enau na sasati jea hinira. \v 16 Pani God mo r̃omopoiau matan hinau sei, matan enau na sasati jea hinira, ale Iesu Kr̃isto mo tauau vara a mai tovongi matea vara i vujangi na nona r̃omperavu isan la haratu la pa rasua mata mauri tui. \v 17 Nake, isan Supe mata tauni tari, i sopo er̃i tihai, tea i sopo er̃i hitea, enia God matelete, r̃a pa silea na oloolo tavera peresi na hasohaso na rani tui tui tarea. Amen. \s1 Vavahinau Non Timothy \p \v 18 Timothy natuku, reti nike na lo verea isam, mo lo usuri na retimangovi sei la verea matam moiso, la pa tueniho vara o er̃i vai na vuro r̃uhu, \v 19 tarea o tauri r̃ilangi na nom rasua peresi na nom rongovosahi na hinau mo tataholo, ale tamlohi hai la tau nar̃ihira, la komo na nora rasua sohena boti mo vujahi kosahia na paranga. \v 20 Tatuara sei, Hymenaeus enia Alexander, enau na taura la vano na liman Setan vara i pa vujangira vara la pa sopo mele turuleji hin God na nora vujangi haluhalu. \c 2 \s1 Vujangi Mata Lotu \p \v 1 Tiroma, na lo verea r̃ilangi vara tamlohi na nora usiusi mata tamlohi tari, la usi God mata tuetueni, la usiusi mata tinapua, ale vara la vere meje isan God. \v 2 Mata supe peresi la haratu sei la lo tauri na suiha, matan vara r̃a pa er̃i mauri na mauri mo tamata, ale mo malum vara r̃a er̃i usuri na mauri tataholo, ale r̃a sile na oloolo isan God. \v 3 Usiusi sohena, mo r̃uhu na nahon God, nor̃a Jujuri, ale mo avulahi hinia, \v 4 matan God mo opoia vara i juri na tamlohi tari, ale vara la pa levosahi na retivarar̃uhu. \p \v 5 Matan God enia matelete purongo, ale tamlohi tuetueni matelete purongo sei enia mo malele tamlohi la mai isan God, tamlohi atu enia Kr̃isto Iesu, \v 6 mo hase silea sohena volituhu mata tamlohi tari, reti sei enia vereulia sei God mo silea na rani tataholo. \p \v 7 Matana, God mo vir̃oniau vara a mai vahar̃ule matea, ale vara a mai tamlohi retivujavujangi matea, na lo vere na varar̃uhu na sopo halu, God mo r̃uleau vara a vujangi na tamlohi r̃or̃oha na malele rasua peresi na retivarar̃uhu. \fig |alt="prayer" src="lb00269b.tif" size="col" copy="Hk" ref="1 Timothy 2:7" \fig* \s1 Posposi Mata Har̃ai \p \v 8 Moiso, na opoia vara tamlohi na jara tari la usiusi, ale la tahe na limara tapu isan God, i pa sopo te lolokoru teni vasvas hinira. \v 9 Sohena, na opoia vara tarea har̃ai la ruru na ruru na r̃omr̃omi r̃uhu i tataholo na naho tamlohi. Mo r̃uhu vara la sopo peri na vulura na malele tinatinapua peresi na hinau mata gold teni hur̃utavila teni ruru volina mo sahe aulu jea, \v 10 pani hin haratu purongo, mo tataholo mata har̃ai sei mo lo verea vara enia mo lo usuri posposi atu God mo opoia, peresi na vavahinau r̃uhu. \v 11 Har̃ai la pa toho malum la tapurongo, ale la tatamahu vara la oloolo matan vara la er̃i lelevosahi. \v 12 Tarea, enau na sopo majinga vara har̃ai la vujangi teni la mai patu tamlohi la tiroma la aulu na tamlohi. Mo vono, enira la pa toho malum purongo, \v 13 matan God mo vai Adam tiroma moiso mo pa vai Eve. \rq Gen 2.7, 21–22\rq* \m \v 14 Ale Tiapolo mo sopo halu Adam, mo halu na har̃ai, ale mo tope na retileu non God. \rq Gen 3.1–6\rq* \m \v 15 Pani God i pa juri na har̃ai na tapetape, vara la lo turu r̃ilangi na rasua, opoia, la hahau na mauri vokevoke peresi na posposi hasera taurilatira. \c 3 \s1 Patu Tamlohi Na Vao Kalesia \p \v 1 Reti nike o er̃i rasua, vara tea mo tau na r̃omina vara i pa patu tamlohi rasua matea mata tamlohi rasua, mo opoi na vavahinau r̃uhu matea.\f + \fr 3:1 \fq patu tamlohi rasua: \ft r̃aramin reti sei, patu tamlohi enia tamlohi atu mo lo kilau na tamlohi rasua na jara matea.\f* \v 2 Ale matana, o kilau vara mo sopo te hinau na maurina, mo lahi na har̃ai matelete, mo hase taurilatia, enia tamlohi r̃omr̃omi, o hitea vara tamlohi la lo sile na oloolo isana moiso, enia mo avulahi vara i lavi na tamlohi tinapua na imana, ale enia mo levosahi na posposi mata vujangi mo r̃uhu, \v 3 Ale, enia mo sopo tamlohi inu hajavua, mo sopo tamlohi valum, pani r̃omina mo malum, mo sopo tamlohi vasvas, ale mo sopo tamlohi r̃omjea na mania, \v 4 ale mo lo kilau mamahuni na lolo imana, ale natuna la sile na oloolo isana, ale la oloolo hinia. \v 5 Matan vara tea mo sopo er̃i kilau mamahuni na imana, i pa kilau mamahuni na vao kalesia non God sohena sava? \v 6 Enia i pa sopo tamlohi matea mo pa mai purongo na mauri kalesia, matan patuna i pa sosohi na mangisi tavera, ale i jovi sivo na talai non Tiapolo. \v 7 Moiso aulu hin haratu, tamlohi na jingoima la verea vara maurina mo tataholo, ale matan i sopo er̃i jovi hin te vuna non Tiapolo, ale i mahanuhanu matana. \s1 Malele Vir̃oni Na Deacon \p \v 8 Deacon sohena, o hitea vara tamlohi la lo sile na oloolo isara moiso, ale enira la sopo meme masanga, la sopo tamlohi inu hajavua, la sopo r̃omtutuni na mania. \v 9 Ale la tauri r̃ilangi na hinau luhu mata rasua na posposi sei tarea r̃omira la tataholo na nahon God. \v 10 Ale o vaihitera tiroma vara ko sopo hite te hinau na maurira, ale o pa majinga hinira vara la volitusi sohena deacon. \s1 Har̃ai Deacon \p \v 11 Har̃ai sohena, vara la deacon, o hitea vara tamlohi la lo sile na oloolo isara moiso, la sopo sorasora tamlohi, la lo hase taurilatira, tarea la lo usuri na masalon God na hinau tari la lo vaira.\f + \fr 3:11 \fq har̃ai: \ft hai la verea vara har̃ai mo opoia vara i mai deacon, teni narou deacon.\f* \p \v 12 Deacon la lahi na har̃ai matelete, la lo kilau mamahuni na natura peresi na imara.\f + \fr 3:12 \fq ha\ft r̃\fq ai matea: \ft mo sopo tipahi na narouna hin te rani.\f* \v 13 Matan la haratu la lo volitusi r̃uhu sohena deacon la pa lavi na hija r̃uhu nora, ale la pa lavi na r̃omr̃ilangi na nora rasua hin Kr̃isto Iesu. \s1 Posposi Tataholo Na Vao Kalesia \p \v 14 La hinau sei na lo ulia isam, na lo r̃omtoho vara a pa vano isam vila, \v 15 pani vara te hinau mo tauriau, leta nike i pa tueniho vara o levosahi na posposi mo tataholo na vaon God. Vaona enia vao kalesia non God mauri, vao kalesia enia peri, ale enia lapiti retivarar̃uhu. \v 16 Hina tavera matea kama taviti hinia, pulo nor̃a rasua enia hina luhu matea: \q1 Kr̃isto, mo pala mo mai tamlohi, \q2 Tanume Tapu mo vujangia vara enia natu Kr̃isto, \q1 angelo la hitea, \q2 ale tamlohi la vereulia na mara jara tinatinapua tari, \q2 moiso tamlohi na varama la rasua, \q1 ale God mo lavia mo sahe aulu na hasohaso na tuka.’ \c 4 \s1 Vujangi Nona Tanume Sasati \p \v 1 Pani, Tanumen God mo vere mamahunia vara na pongi hitahu tamlohi hai la pa vahar̃i na malele rasua matan la pa tapurongo isana tanume haluhalu peresi na vujangi non tanume sasati, \v 2 ale retihaluhalu sei la pa tai isana tamlohi tapnetano, r̃omira la sulimateira, ale la sopo mele levosahia vara sava mo tataholo, \v 3 ale enira la tapuhoro na lahi, moiso la horo na tatua hanhani sei God mo vaira matan vara la haratu la rasua la levosahi na retivarar̃uhu la pa lavira na vere meje, \v 4 matan hinau tari God mo vaira la r̃uhu, ale mo sopo te hinau vara tamlohi la r̃ohu hinia vara la lavia la vere meje matana moiso, \v 5 matan reti non God peresi na usiusi mo lo vai na hanhani la r̃uhu na nahon God. \fig |alt="1Ti 4 tomb" src="AB02683b.tif" size="col" copy="Lear" ref="1 Timothy 4:5" \fig* \s1 Paul Mo Retituetueni Timothy \p \v 6 Vara o vujangi la hinau sei isana vorai peresi na vevorai, o pa volitusi r̃uhu non Kr̃isto Iesu, matan ko hase vahaniho na Retir̃uhu peresi na vujangi r̃uhu sei ko lo usuria. \v 7 Pani o toho asau na sorasora vono la rongorongo vono, ale o hase vujangiho na posposi sei God mo opoia, \v 8 matan r̃a levosahia vara, vara ko vai na epem mo r̃ilangi, haratu mo r̃uhu makomona purongo, pani vara tarea o lo usuri na posposi God mo opoia, i pa r̃uhu jea na maurim tari, mo r̃uhu mata maurin nake peresi na mauri atu i pa mai hitahu. \v 9 Reti nike o er̃i rasua, ale mo tataholo vara tamlohi la pa usuri vevuhia. \v 10 Matan harihi, r̃a lo tau na r̃omir̃a mo r̃ilangi na vavahinau matana, r̃a r̃omtoho hin God sei mo mauri, enia Jujuri nona tamlohi tari, pani isan la haratu la rasua enia mo Jujuri varar̃uhu.\f + \fr 4:10 \fq reti sei: \ft God enia Jujuri nona tamlohi tari mata enia hasena i pa er̃i juri na tamlohi, pani i pa sopo tamlohi tari la pa mauri matan la pa sopo rasua, pani isan la haratu la rasu God nora Jujuri, enira la pa mauri.\f* \p \v 11 O retileu, ale vujangi na hinau nike. \v 12 O sopo tinar̃ihia vara tamlohi la hitesatihiho matan ko uluvou purongo, pani tarea o vai na tovongi r̃uhu isana tamlohi rasua na nom retireti, na nom vavahinau, na nom opoia, na nom rasua peresi na nom posposi vokevoke. \v 13 Ale i pa tikeli na rani a mai isam, o lo tau na r̃omim vara tarea o lo evievi na Retitapu na naho tamlohi rasua, o lo vere mamahunira na malele tari mata mauri rasua, ale o lo vujangi na retivarar̃uhu. \v 14 O sopo r̃ompurongo hin nom silesilea atu God mo silea isam na retimangovi atu hin rani atu la patu tamlohi rasua na vao kalesia la usiusi la tau na limara na patum.\f + \fr 4:14 \fq patu tamlohi rasua: \ft la posia mo tinapua sohen harihi: patu tamlohi, elda teni bishop. O hite: 5.17, 19\f* \v 15 Tarea o lo hahau usuri la vujangi atu, o tau vevuhi na r̃omim hinira matan vara tamlohi la pa hitea vara ko lo ulua na mauri rasua. \v 16 O hase kilauho, o kilau mamahuni sava ko lo vujangia. O turu r̃ilangi hin la hinau sei matan vara o vaia o pa er̃i juriho peresi la haratu la lo tapurongo isam. \c 5 \s1 Vavahinau Nona Patu Tamlohi Rasua \p \v 1 O sopo hapuhi na tamlohi taunina mo jeu na taunim, pani o usia i r̃ilangi isana sohen ko lo vaia isan tamam, ale o retireti isan la haratu taunira mo sopo lo jeu na taunim sohena tasim. \v 2 Isana har̃ai taunira la jeu na taunim, o retireti isara sohen ko lo retireti i r̃uhu isan tinam, ale o retireti i r̃uhu isana har̃ai taunira la sopo jeu na taunim sohena vetasim, ale o sopo sile na masapa isam hasem mata o r̃omlumiha hinira. \s1 Ha Lo Kilau Na Har̃ai Malepu \p \v 3 O sile na oloolo isana har̃ai malepu la haratu la har̃ai malepu varar̃uhu, harasei mo sopo te tinapua vara la pa lo kilaura. \v 4 Pani vara te har̃ai malepu te natura teni nona vajiaha mo lo toho, mo r̃uhu vara enira la vujangi na nora rasu na vavahinau mata la kilaua sohen har̃ai atu mo lo tapna kilaura tiroma, matan God mo avulahi hin posposi sei. \v 5 Har̃ai malepu varar̃uhu mo sohen harihi, mo lo toho hasena, ale enia matea mo tau na r̃omina isan God tarea, ale posina enia mata usiusi mata tuetueni na rani teni na vutepongi, \v 6 pani vara te har̃ai malepu mo lo r̃omr̃omia enia hasena, mo lo mauri, pani mo mate moiso. \v 7 O retileu hin la hinau nike isara matan i pa sopo te masapa vara tamlohi la pa pisuhira. \v 8 Pani vara tea mo sopo kilau na tahisana, ale aulu hin haratu, mo sopo kilau la haratu na lolo imana, mo vahar̃i na posposi rasua, posina sei mo sati mo jeu la haratu la sopo rasu God. \p \v 9 O tau na hija har̃ai matea na pepa sei mo verea vara sava har̃ai malepu natu, vao kalesia i pa tuenira, hijan haratu purongo mo lahi vahatelete, ale taunina mo jeu mo ngavulu limarave. \v 10 Har̃ai atu tamlohi la lo verea tarea vara enia har̃ai matea mo lo vai na vavahinau r̃uhu, ale vara te natuna, mo kilau mamahunira la mai la tavera, ale tarea mo avulahi vara i lo lavi na vinano la mai na imana, ale posina mo lo sile na oloolo isana tapuhi tinatinapua non God, mo avulahi vara i hoje na palora, ale mo tau na r̃omina vara i vai na vavahinau r̃uhu tari.\f + \fr 5:10 \fq Leon Greek mo verea sohen harihi: \ft vara mo hoje na palo tamlohi vir̃oni. Mo verea matan tuai la lo tau nora Sabbath na jingoima, ale posposi tataholo enia vara engko teni nom volitusi i pa hoje na palora.\f* \v 11 O sopo uli na hija har̃ai malepu la sopo vajiaha matan masalora mata lahi mo jeu na r̃omira vara la usuri Kr̃isto, ale la pa rovo hinia matana. \v 12 Matana, talai i pa mai isara matan la tope na nora retitauhi isan Kr̃isto vara la pa sopo mele lahi. \v 13 Mo sopo haratu purongo, pani la har̃ai maloko vari purongo, la lo hahau r̃alihi na jara la vavano na ima tinatinapua matan vara la aleale retireti. Enira la sopo vai na posposi mata maloko vari purongo, la lo sorasora tamlohi, ale la lo tau na ngalsura hin te hinau mo sopo te nora hinau hinia, ale la lo verea te hinau la sopo tataholo vara la verera. \v 14 Ale na lo verea vara i pa mele r̃uhu jea vara har̃ai malepu la sopo vajiaha la mele lahi, la mele vasusu moiso, la kilau mamahuni na imara, ale la sopo sile na masapa isan nor̃a meresahi teni te masapa vara tea i retir̃er̃en hinir̃a matara. \v 15 Matan hai la vano la posi moiso, la usuri Setan. \v 16 Pani vara te har̃ai rasua te har̃ai malepu la lo toho na vaona, i pa lo kilau mamahunira vara la sopo tau na tetehi isana vao kalesia atu, matan vao kalesia la pa lo kilau la haratu la har̃ai malepu varar̃uhu. \s1 Volin Patu Tamlohi Rasu \p \v 17 Na tavaluna, patu tamlohi rasua la r̃uhu mata tiroma na vao kalesia, mo tataholo vara ha volira i vaha rua, sohen la haratu la lo voko r̃ilangi na nora retivujavujangi peresi na vujangi. \v 18 Matan, Retitapu mo verea vara, ‘Na rani buluk mo lo savahi na patu wit, ha sopo lasi na jingona vara i sopo er̃i hani te wit makomo atu’. \rq Deut 25.4\rq* Ale mo mele verea vara ‘Mo tataholo vara tamlohi voko i lavi na volina’. \rq Lk 10.7\rq* \v 19 Ale, o sopo tapurongo tiroma isan tea vara mo tuvai na patu tamlohi rasua matea, pani vara tamlohi mo rua teni mo tolu, la levosahia mo r̃uhu vara tuvai atu mo tataholo, ale nake o er̃i tapurongo hinira. \v 20 Vara te patu tamlohi rasua hatea mo lo usuri na nona hehe, o hapuhia na naho tamlohi rasua tari matan vara enira mo isoiso la pa matahu matana. \v 21 Na nahon God peresi na nahon Kr̃isto Iesu peresi na angelo God mo vir̃onira, na lo sile na retileu isam vara o taurilati la retileu tari sei na lo verea isam vara o sopo opoi na tatuara purongo, ale o sopo vai te hinau na posposi tametame! \v 22 Ale o sopo vilavila vara o tau na limam hin te tamlohi matan vara o tahea vara i vai na vavahinau non Moli, o pa levosahi mamahuni na posina tako, vara i vono engko o pa hase komoho na nona hehe. O lo toho na mauri vokevoke. \v 23 Ale o sopo inu na wai purongo, pani o lo inu na waen makomona matan pangem peresi na nom rojoa sei la lo toho isam. \v 24 Hehe nona tamlohi hai la malue na jara tavera la tiromara na rani mata aria, pani te hehe nona tamlohi tinapua, la pa pala hitahu. \v 25 Mo sohen haratu isana vavahinau r̃uhu nona tamlohi, la memera purongo, pani vara la sopo pala tako, pani la pa pala hitahu. \c 6 \s1 Vavahinau Nona Slev \p \v 1 Haratu la rasua, pani la lo slev, mo tataholo vara la sile na oloolo isana nora tamlohi tatavera tarea matan vara tea i sopo er̃i retisatihi na hijan God teni na vujangi r̃uhu. \v 2 Vara slev te nora tamlohi tatavera la vorai rasua, la pa sile na oloolo isara, matan enira la vorai rasua sohera, mo r̃uhu vara la vai na vavahinau r̃uhu isara, i jeu na tamlohi tatavera tinapua matan, enira la vorai rasua, ale God mo opoira. \s1 Reti Haluhalu Peresi Na Tavtav Varar̃uhu \p Timothy o vujangi la hinau sei isana tamlohi, o verea r̃ilangi vara la pa oloolo hinira. \v 3 Vara tea mo lo vujangi te vujangi tinapua, ale mo sopo majinga na reti tataholo non nor̃a Moli Iesu Kr̃isto, peresi na vujangi sei mo lo usuri na mauri God mo opoia, \v 4 tamlohi sohena, mo mangisi jea, mo sopo levosahi te hinau hatea. Mo opoia hajavua vara i lo sorasora hin te hinau tamlohi la sopo levosahia vara mo varar̃uhu teni mo vono, ale mo lo retireti na hinau matuvana mata vasi purongo. Posposi atu mo lo vaia mo vai na tamlohi la lo mereimerei, la patumasa, la retir̃er̃en, la r̃omr̃omi sati hinira, \v 5 ale tarea la vasvas peresi haratu r̃omira la lejileji, mo sopo te retivarar̃uhu hinira, ale la r̃omr̃omia vara posposi mata mauri rasua mo sile na masapa isara vara la tavtav, \v 6 varar̃uhu, posposi mata mauri rasua i pa vai na maurim i tavtav, pani isan la haratu purongo sei tarea la sopo r̃omusuri te hinau tinatinapua, \v 7 matan r̃a vora lekoleko na varama, ale vara r̃a mate, r̃a pa malue lekoleko. \fig |alt="1Ti 6 riches" src="hk00144b.tif" size="span" copy="hk" ref="1 Timothy 6:7" \fig* \v 8 Pani vara te har̃a hanhani teni te nor̃a ruru, r̃a pa avulahi matara, \v 9 pani la haratu la opoia vara la tavtav, la pa jovi na hina vaihite, ale masalora mo lihora na hinau rongorongo vono peresi na hinau mata komora purongo, ale hinau sei mo putehi na tamlohi na komokomo tavera. \v 10 Matan, opoia mata mania enia pulo hinau mata hina sasati tari. Matan masalo sohena, mo reve nar̃ihi na tamlohi hai na malele rasua moiso, ale la hase sarihira hin te rongosati matuvana. \s1 Isoiso Reti Non Paul Isan Timothy \p \v 11 Pani isam, tamlohi non God, o rovo hin la hinau sei. O tutungui na malele mata mauri tataholo, o tutungui na posposi atu God mo opoia, rasua, opoia, r̃omperavu peresi na r̃ommalum. \v 12 O vai na valum r̃uhu mata rasua, o taurilati mauri tui atu God mo toviho hinia, peresi taviti r̃uhu atu ko vaia na naho tamlohi matuvana. \v 13 Na lo verea na nahon God sei mo lo sile na mauri isana hinau tari la mauri, peresi nahon Kr̃isto Iesu sei mo vere na taviti r̃uhu mata retivarar̃uhu na nahon Pontius Pilate, ale na lo verea vara \v 14 engko o pa taurilati retileu nike, o sopo malue nar̃ihi hinia i tikeli rani atu Iesu Kr̃isto nor̃a Moli i mele pala: \q1 \v 15 na nona rani tataholo, \q2 enia haratu mo avulahi mo tavera jea, \q1 ale enia hasena mo aulu na hinau tari, \q2 enia Supe nona supe, \q1 enia Moli nona moli. \q1 \v 16 Enia hasena, mo lo toho jejeu, \q1 mo lo toho hin memera tavera atu \q2 tamlohi la sopo er̃i mai mariviti hinia, \q1 mo sopo lo tea i hitea, \q2 teni tea i er̃i hitea. \q1 Isana, r̃a pa sile na oloolo, \q2 ale enia i pa lo tauri na suiha tui tui tarea. Amen. \s1 Haratu La Tavtav \p \v 17 Isan la haratu la tavtav nake na varama, o verea isara vara la sopo tau na r̃omira i sahe aulu teni vara la r̃omtoho na nora tavtav, matan r̃a sopo levosahia vara la pa toho i tikeli pangisa. Pani o verea isara vara la lo r̃omtoho hin God hasena, matan enia mo lo sile na hinau tari isar̃a matan vara r̃a avulahi hinira. \v 18 O verea isara vara la lo vai na hinau la r̃uhu, o verea isara vara la tavtav na nora vavahinau r̃uhu, la pa hansohai, ale na nora r̃omavulahi la tatamahu vara la asease na nora hinau. \v 19 Hin malele sei, la lo takonahi na tavtav tavera matara hasera, sohena pulo r̃uhu matea matan mauri atu mo lo mai, ale o verea isara matan vara la er̃i taurilati mauri atu, enia mauri varar̃uhu. \s1 Isoiso Reti Non Paul \p \v 20 Timothy o matahi la hinau sei God mo lo silea isam moiso. O sopo usuri na sorasora vono teni te r̃omr̃omi sei la verea vara enia ‘hina lelevosahi’ \v 21 matan tamlohi hai la lo turu hinia la lo vano malue na malele rasua moiso. \p Noku usiusi vara r̃omr̃uhu non God i pa toho isamim isoiso. \fig |alt="town gate" src="hk00036b.tif" size="span" copy="Hk" ref="1 Timothy 6:21" \fig*