\id AMO \h Emos \toc1 Amos \toc2 Emos \toc3 Emos \mt1 Emos \h Emos \c 1 \p \s1 Utu i viva: Emos utuutuniye \p \v 1 Utuutuke thiyake Emos ghalɨŋae, iye sip gharanjimbunjimbu, i mena Tekoa. Theghathegha umboiwo amba muyai ragheragheghe, mbaŋaniye Ujaiya iye va Juda lenji kiŋ na Jerobowam Johoas nariye iye Isirel lenji kiŋ, Loi i utugiya utuutuke thiyake weya Emos Isirel kaiwanji. \s1 Loi valɨkaiwae i mukuwo \p \v 2 Emos iŋa: \q2 “\nd Giya Loi\nd* ghalɨŋae laiye laghɨye moli i mena Saiyon \q2 na e larɨmbɨya i mena Jerusalem e tɨne, \q3 sip lenji ghamba ghan thɨ mare \q2 na ou Kamel vwatae nana thiya mareyawowo.” \s1 Loi ne i lithɨ weŋgi Isirel valɨnɨmaeŋgi \p \v 3 \nd Giya Loi\nd* iŋa ŋgoreiyake: \q1 “Kaiwae Damasiko gharɨgharɨniye thɨ vakatha valaŋa tharɨ \q2 mane ya mwana njogha lo ghatemuruke. \q2 Kaiwae thɨ giya vɨrɨ laghɨye weŋgi Giliyad gharɨgharɨniye. \q1 \v 4 Iya kaiwae ne ya vakatha ndɨghe i nda Kiŋ Hajael le ŋgolo \q2 na tembe ve wova Kiŋ Benhaded le ŋgoloŋgolo vurɨvurɨghegheniye. \q1 \v 5 Ne ya ŋgoŋgo vwowona ghembana laghɨye Damasiko gha thɨnɨmba ŋginaŋginauye; \q2 na ne ya mukuwo kiŋɨko iya i yaku e Malamo Aven tɨne, \q1 na thela iya i mbaro Betidan e tɨne. \q2 Siriya gharɨgharɨniye ne thɨ vaŋguŋgi \q1 na vethɨ mebwabwari Kirɨ e tɨne,” \m \nd Giya Loi\nd* iŋa. \s1 Pilistiya \p \v 6 \nd Giya Loi\nd* iŋa ŋgora iyake: \q1 “Kaiwae Gaja gharɨgharɨniye thɨ vakatha valaŋa tharɨ \q2 mane ya mwana njogha lo ghatemuruke, \q1 kaiwae thɨ takovaoŋgi vanautuma regha na vethɨ vaŋguraweŋgi na thɨ mebwabwari Idom e tɨne. \q1 \v 7 Iya kaiwae ne ya vakatha ndɨghe na i nda Gaja gha ganako \q2 na ve wo gha ŋgolo vurɨvurɨghegheko wolaghɨye. \q1 \v 8 Ne ya mukuwo Asɨdod gha kiŋ na thela iya i mbaro Eskelon e tɨne. \q2 Ekron mbene thɨ li vara nɨmaŋguke na vewo Pilistiya gharɨgharɨniye thavala mbe i nanjiwe.” \m \nd Giya Loi\nd* iŋa. \s1 Taiya \p \v 9 \nd Giya Loi\nd* iŋa ŋgora iyake: \q1 “Kaiwae Taiya gharɨgharɨniye thɨ vakatha valaŋa tharɨ \q2 mane ya mwana njogha lo ghatemuruke weŋgi, \q1 kaiwae thɨ takovaoŋgi vanautuma regha na vethɨ vaŋguraweŋgi na thɨ mebwabwari Idom e tɨne \q2 na ma thɨ ghambu vɨghathɨ gha dagerawe va thɨ vakatha. \q1 \v 10 Iya kaiwae ne ya vakatha ndɨghe na i nda Taiya gha ganako \q1 na i nda weiye gha ŋgoloŋgolo vurɨvurɨghegheniyeko wolaghɨye.” \m \nd Giya Loi\nd* iŋa. \s1 Idom \p \v 11 \nd Giya Loi\nd* iŋa ŋgora iyake: \q1 “Kaiwae Idom gharɨgharɨniye thɨ vakatha valaŋa tharɨ \q2 mane ya mwana njogha lo ghatemuruke weŋgi, \q1 kaiwae thɨ woidiŋa ŋgiya lenji bodaboda Isirel gharɨgharɨniye e gaithɨ gha ghalithɨ, na ma tembe gharenjiva weŋgi. \q1 Lenji ghatemuruko ma ele ghambako na tene thɨ viyathuva. \q1 \v 12 Iya kaiwae ne ya vakatha ndɨghe i nja Teman na i ŋambu yathu Bosra le ŋgolo vurɨvurɨghegheniye.” \m \nd Giya Loi\nd* iŋa. \s1 Amon \p \v 13 \nd Giya Loi\nd* iŋa ŋgora iyake: \q1 “Kaiwae Amon gharɨgharɨniye thɨ vakatha valaŋa tharɨ, \q2 mane ya mwana njogha lo ghatemuruke weŋgi. \q1 Kaiwae e lenji gaithɨ tɨne thɨ gaboŋgi na thɨ viyaŋgiya maramarabo Giliyad ele valɨvaŋga tɨne \q2 nuwanjiya thɨ valaghɨyeŋa lenji ghamba mbaroko. \q1 \v 14 Iya kaiwae ne ya vakatha ndɨghe i nja Raba e gha ganako na i ŋambu gha ŋgoloko vurɨvurɨghegheniyeko wolaghɨye. \q2 Ambane gaithɨ gha mbaŋa weiye yaro, \q2 na gaithɨko ma i vurɨgheghe eŋge ŋgoreiye ndewendewe vurɨvurɨghegheniye. \q1 \v 15 Raba gha kiŋ na giyagiyaniyeko ne vethɨ mebwabwari e valɨvaŋga regha.” \m \nd Giya Loi\nd* iŋa. \c 2 \s1 Mowab \p \v 1 \nd Giya Loi\nd* iŋa ŋgora iyake: \q1 “Kaiwae Mowab gharɨgharɨniye thɨ vakatha valaŋa tharɨ \q2 mane ya mwana njogha lo ghatemuruke weŋgi. \q1 Kaiwae va thɨ tɨghɨvoreŋa Idom lenji kiŋ wokiwokiniye na thɨ ŋambu. (Ŋgoreiye ghɨmu.) \q1 \v 2 Iya kaiwae ne ya variya ŋɨghe Mowab, \q2 na i ŋambwa Kiriyot gha ŋgoloŋgolo vurɨvurɨghegheniyeko wolaghɨye. Na Mowab gharɨgharɨniye ne thiya mare mbaŋa thɨ loŋwe \q2 gaithɨ laiye na ragagaithɨ thɨ yaro na mema ghalɨŋanji. \q1 \v 3 Ne ya unɨgha Mowab gharambarombaro na gha randevivako wolaghɨye.” \m \nd Giya Loi\nd* iŋa. \s1 Juda \p \v 4 \nd Giya Loi\nd* iŋa ŋgora iyake: \q1 “Kaiwae Juda gharɨgharɨniye thɨ vakatha valaŋa tharɨ, \q2 mane ya mwana njogha lo ghatemuruke weŋgi, \q1 kaiwae va thɨ botewayatho lo vavaghare na ma thɨ ghambugha lo mbaro, \q1 na kaiwae thɨ ghambu thavwiŋgiya loi kwanɨkwan/vatavatadɨ orumburumbunji va thɨ ghambuŋgi. \q1 \v 5 Iya kaiwae ne ya variya ndɨghe i nja Juda \q2 na i nda Jerusalem gha ŋgoloŋgolo vurɨvurɨghegheniye.” \s1 Loi le ghatemuru weŋgiya Isirel \p \v 6 \nd Giya Loi\nd* iŋa ŋgoreiyake: \q1 “Kaiwae Isirel gharɨgharɨniye thɨ vakatha valaŋa tharɨ \q2 mane ya mwana njogha lo ghatemuru weŋgi, \q1 kaiwae vo thɨ vakuneŋa ŋgiya ghɨmoghɨmoru rumwarumwaruniye na thɨ tabo rakakaiwobwaga \q2 kaiwae ma valɨkaiwanji thɨ vamodo ghanji ghaga, \q1 na mbinyembinyeŋgu iya ma valɨkaiwanji thɨ vamoda ghanji ghaga nasiye gheghenji/gheghe ghae modae. \q1 \v 7 Thɨ vuruvaulule ŋgiya ranjavovo na ma e lenji vurɨgheghe, \q2 na thɨ ghɨmararawe ŋgiya mbinyembinyeŋgu. \q1 Amala weiye ramae thɨ loŋga weinji rakakaiwo bwaga mbe yeunda eŋge, \q2 na ma thɨ yavwatata wanaŋgo. \q1 \v 8 E lenji ghamba kururuŋgi ghɨmoghɨmoru Thɨ ghena e kwamakwama thɨ mban weŋgiya mbinyembinyeŋgu \q2 iya thaŋwethaŋwe winyimariyeko. \q1 Lenji Loi ele Ŋgolo Boboma thɨ muna waen thɨ mbana weŋgiya thavala e ghanji ghaga mane ina weŋgi. \q1 \v 9 Iyemaeŋge ya mukuwo ŋgiya Amori gharɨgharɨniye e maranji/ghamwanji, \q2 ghɨmoghɨmoruko iya lenji molamolao ŋgoreiya umbwa sida na lenji vurɨvurɨgheghe ŋgoreiya umbwa ouk. \q1 \v 10 Va ya vaŋgu raŋgiyaŋga Ijipt e tɨne \q1 na ya viva e ghemi e njamnjam bwa theghathegha ghwevarɨ e tɨne \q1 na ya giya Amori lenji thelauke e ghemi lemi ghamba yakuyaku. \q1 \v 11 Va ya tuthi ŋgiya lemi ŋgaŋgana vavana thɨ tabo ghalɨŋae gharautu na \q1 thethegha vavana thɨ tabo Najarait. \q1 I emunjorako, Isirel gharɨgharɨniye?” \m \nd Giya Loi\nd* iŋa. \p \v 12 \nd Giya Loi\nd* mbowo iŋava: \q1 “Ko iyemaeŋge u vakatha ŋgiya Najarait thɨ muna waen \q2 na u dagetenɨŋgiya ghalɨŋae gharautu thava thɨ utuŋa ghalɨŋaŋgu. \q1 \v 13 Iya kaiwae ne ya mbiye njoŋaŋge e thelauko ŋgoreiya waŋga momod i mbiye njoŋa mbaŋa thɨ dowevanjara e wit. \q1 \v 14 Ghemi iya hu maya e rukurukuna mane hu voitete, \q1 thavala thɨ vurɨgheghe ne thɨ njavovo \q2 na ragagaithɨ vurɨvurɨghegheniye mane valɨkaiwanji thɨ ndetenɨtena ghanjimberegha. \q1 \v 15 Thela i gaithɨ e mbwenara mane i ndeghathɨ ele ghamba ndeghathɨ, \q1 thavala thɨ vurɨgheghe mane thɨ vogha, \q1 thavala thɨ gaithɨ e hosɨ mane thɨ vogha e yawayawalinji. \q1 \v 16 Thela ragagaithɨ vurɨvurɨghegheniye nevole e mbaŋako iyako i bigiyatho le gaithɨ bigibiginiye na i voghɨ.” \m \nd Giya Loi\nd* iŋa. \c 3 \p \v 1 Wo hu vandeŋe \nd Giya Loi\nd* ghalɨŋaeke, ghemi Isirel gharɨgharɨniye, ghemi iyava i vaŋgu raŋgiyaŋgana Ijipt e tɨne. \p \v 2 \nd Giya Loi\nd* iŋa, \q1 “E vanautumake wolaghɨye e tɨnenji mbe ghen eŋge vara va ya tuthiŋge, \q1 iya kaiwae len tharɨna wolaghɨye \q2 kaiwanji ne ya lithɨ e ghen.” \s1 Ghalɨŋae gharautu gha kaiwo \q1 \v 3 Emos i gotubwe, iŋa, \q1 “Thare ghɨmoghɨmoru theghewo \q2 thɨ loŋga na regha thoŋgo ma methɨ worawa lenji renuwaŋa regha? \q1 \v 4 Thare laiyon i volenjaŋaŋa e njamnjamɨko thoŋgo ma i vaidiya thae/borogi? \q1 Thare ne i volenjaŋaŋa e ghambaeko thoŋgo ma i yalawe mun ghae/gha borogi? \q1 \v 5 Thare maa i yonja e manɨvanjako thoŋgo ma ghanɨŋga ina e ighathɨko vuruvurumara? \q1 Thare ighathɨko i tagavairɨ thoŋgo ma bigi regha i tagavu? \q1 \v 6 Thare gaithɨ gha mema ne i randa/thɨ wiya gaithɨ mema i ghembako tɨne na mane i vakatha ŋgiya gharɨgharɨ thiye mararu? \q1 Thare thɨ vatharɨ regha ne i yomara e ghembako tɨne thoŋgo ma \nd Giya Loi\nd* i vakatha na i yomara? \q1 \v 7 \nd Giya Loi\nd* ma mbaŋa regha i vakatha bigi regha, i viva wo i woraŋgiya le renuwaŋako weŋgiya le rakakaiwo, ghalɨŋae gharautu. \q1 \v 8 Mbaŋa laiyon i volenjaŋaŋa thela mane i mararu? \q1 Mbaŋa Giya ne i utu thela ne i utu raŋgiya ghalɨŋaeko? \q1 \v 9 Hu utu weŋgiya thavala thiya yaku e ŋgoloŋgolo vurɨvurɨghegheniye Asɨdod na Ijipt e tɨnenji, huŋa: \q1 ‘Hu mevathavatha e ouou vwatanji Sameriya ghadidiye na wo hu ghewo mevatharɨ laghɨye e tɨnenjiko na gharɨgharɨko mbe lenji vakatha raraitharɨ e tɨnenjiko.’” \q1 \v 10 \nd Giya Loi\nd* iŋa, “Gharɨgharɨke thiyake ma thɨ ghareghare mun ŋgoroŋga thɨŋa na thɨ vakatha thovuye; \q1 Iya thɨ vathuwole ŋgiya bigibigi e lenji ŋgoloŋgolo vurɨvurɨghegheniye tɨnenji iyava thɨ mbanɨŋgi e gabo na e thɨvatharɨko.” \q1 \v 11 Iya kaiwae \nd Giya Loi\nd* tembe iŋava ŋgoreiyake: \q1 “Ghan thɨghɨya ne i wo len ghamba yakuyakuna \q1 na i mukuwo len ghamba vurɨvurɨghegheŋgi na thɨ bigivao lemi ŋgoloŋgolo vurɨvurɨghegheniye bigibiginiye.” \q1 \v 12 \nd Giya Loi\nd* iŋa: \q1 “Ŋgoreiya sip gharanjimbunjimbu i mban njogha sip gheghe gɨgɨiwo, o mbe yanawae eŋge laiyon me ghanɨvare. \q1 Isirel gharɨgharɨniye nevole thɨ vamoruŋgi tembe ŋgoreiyevako; na ma tembene bigi reghava inawe, mbe ghamba ghena ŋginauye na gheghe ghethɨra eŋge. \q1 \v 13 Wo u vandeŋe, na u vanuwovɨrɨŋgiya Jeikob orumburumbuye,” \q1 \nd Giya Loi\nd* Vurɨvurɨghegheniye iŋa. \q1 \v 14 “Ne mbaŋa ya lithɨ weŋgiya Isirel gharɨgharɨniye lenji tharɨko kaiwae, \q1 ne ya mukuwo ghamba vowo Betel e tɨne, ghamba vowoko ghadighadiye ne thɨ mamabebe na thɨ dobu bode. \q1 \v 15 Ne ya rake vawowona lenji ŋgoloŋgolo thotho na yoŋathowathowa ŋgoloŋgolo thɨ vatadɨŋgi na i ndalandala ne thɨ marakerake, \q1 na ŋgoloŋgolo laghɨlaghɨye ne thɨko moli.” \m \nd Giya Loi\nd* iŋa. \c 4 \p \q1 \v 1 Wo hu vandeŋe iyake, ghemi Sameriya wanakauniye, iya ghami tabona vondɨvondɨ ŋgoreiya burumwaka i ghan wagiyawe na gha tabo vondɨvondɨ. \q1 Basan e tɨne, iya hu vuruvaululeŋgiya ranjavovo na hu ghɨmararaweŋgiya mbinyembinyeŋgu na hu dage weŋgiya lemi ghɨmoghɨmoru thɨ giyagiya waen weŋga hu munumu. \q1 \v 2 \nd Giya Loi\nd* Memevoroniye, ele boboma tɨne, i dagerawe iŋa, “Mbaŋa emunjoru ne i mena \q1 ne mbaŋaniye thɨ momodɨŋgi e uku, taulaghɨna ghemi ne ŋgoramiya borogi, ina e uku. \q1 \v 3 Na ghemi regha na regha ne i raŋgiya the goga i maviya e (ghembana gha) ganana \q1 na thɨ duŋge na i ghemba Hemon.” \m \nd Giya Loi\nd* iŋa. \s1 Isirel ma i vandeŋe Loi le renuwaŋa \p \v 4 \nd Giya Loi\nd* iŋa, \q1 “Isirel gharɨgharɨniye hu raka e ghemba boboma Betel na hu vakatha tharɨ, \q1 hu raka Gilgal na tembe vohu vakathava tharɨ. \q1 Hu bigimena lemi vowo mbaŋambaŋa regha na regha, \q1 lemi vivathana wabwi yaworona iya hu bigimena wabwi regha Loi kaiwae, \q2 mbaŋa theghetoninji iya e tɨne. \q1 \v 5 Hu ŋamwo bred na lemi vata ago vowoniye (weya Loi), \q1 weiye lemi nemo hu bigimena lemi vata ago mwaewoniye, \q1 hu utu raŋgiya na hu wovoreŋaŋga vakathako iyako ghamɨnamina kaero i ghaŋgowe.” \m \nd Giya Loi\nd* ghalɨŋa. \q1 \v 6 “Ya vakathaŋga hu ghae e ghembaghemba regha na regha, \q1 na ma ghanɨŋga e lemi valɨvaŋgana laghɨye, \q1 iyemaeŋge ma hu raka njoghama e ghino.” \m \nd Giya Loi\nd* iŋa. \q1 \v 7 \q1 “Na tembe ya vakathava na uye ma i nja e ghemi \q1 mbaŋa uloulo gha mbaŋa amba manjala umboto i nawe. \q1 Ya vakatha uye i nja e ghamba regha ko iyemaeŋge e ghemba reghava ya laweghathɨ. \q1 Uma regha uye i njawe, \q2 ko iyemaeŋge uma reghava na uye i njawe ghanɨŋga thiya mare. \v 8 \q1 Gharɨgharɨ e ghembaghemba vavana thɨ thɨmbun na ŋgela mbwa kaiwae \q1 ko iyemaeŋge ma i ghanagha na valɨkaiwae i ndewoŋgi. \q1 Iyemaeŋge na hu raka njoghama e ghino.” \m \nd Giya Loi\nd* iŋa. \q1 \v 9 “Ya vakatha ndewendewe dayadayaghaniye na mwatamwata thɨ vakowana lemi umauma/ghami na vaen ghanji umauma, \q1 na bibita thɨ raka raŋgi thɨ ghanɨŋgiya ghami manjemanje fig na olivɨ. \q1 Iyemaeŋge ma hu raka njoghama e ghino.” \m \nd Giya Loi\nd* iŋa. \q1 \v 10 “Ya vakatha vuyowo laghɨye i yomara e ghemi ŋgoreiya va ya vakatha Ijipt e tɨne. \q1 Ya gaboŋgiya lemi ragagaithɨ tabogha e gaithɨ gha ghalithɨ, \q2 weiye lemi hosɨŋgi va hu mbanɨŋgi gaithɨ e tɨne. \q1 Ya vakatha lemi kiyamuna butiye i mboŋa thiriya mbothɨmi yathiyathiye. \q1 Iyemaeŋge ma hu raka njoghama e ghino.” \m \nd Giya Loi\nd* iŋa. \q1 \v 11 “Ya mukuwoŋgiya ghemi vavana ŋgoreiye va ya mukuwoŋgiya Sodoma na Gomora. \q1 Ghemi va ŋgoramiya umbwa i rara na thɨ woraŋgiya e ndɨghe une. \q1 Iyemaeŋge ma hu raka njoghama e ghino.” \m \nd Giya Loi\nd* iŋa. \q1 \v 12 “Iya kaiwae ne ya vakatha iyake, Isirel, \q1 na kaiwae ne ya vakatha iyake e ghen, \q1 u vivatha na ne u vaidiya Loi le lithɨ, O Isirel. \q1 \v 13 Iye va i monja ouou, \q2 na i vakatha ŋgiya ndewendewe \q2 na i woraŋgiya le renuwaŋa weŋgiya gharɨgharɨ. \q1 Iye i vɨva mbaŋambaŋa i wa e gougou, \q2 iye i mbaroŋa yambaneke laghɨye \q2 \nd Giya Loi\nd* Vurɨvurɨghegheniye amalaghɨniye idae.” \c 5 \s1 Isirel i nuwotharɨ \p \q1 \v 1 Wo hu vandeŋe utuutuke iyake, ghemi Isirel gharɨgharɨniye, \q1 iya nuwotharɨke wothuniye, ghino Emos, ya wothuŋake e ghemi. \q1 \v 2 “Isirel iye thɨnabwethubwethuru kaero i dobu, ma tembe i thuweiruva. \q1 I ghene ghabana ele thelauko vwatae \q2 na ma tene lolo regha i vaŋgu thuweiruva.” \p \v 3 \nd Giya Loi\nd* Memevoroniye iŋa ŋgoreiyake: \q1 “The ghemba laghɨye Isirel e tɨne i variye ŋgiya ragagaithɨ munɨserithaŋarɨ, \q2 ko iyemaeŋge mbe/ma munɨthaŋarɨ eŋge thɨ raka njogha; \q1 na ghembe laghɨye reghava i variye ŋgiya munɨthaŋarɨ, \q2 ko iyemaeŋge mbe/ma theyaworo eŋge thɨ raka njogha.” \s1 Isirel le numonjogha utuutuniye \p \v 4 \nd Giya Loi\nd* iŋa ŋgoreiyake weŋgiya Isirel gharɨgharɨniye: \q1 “Hu raka njoghama e ghino, \q2 amba ne e yawayawalɨmi. \q1 \v 5 Ne hunde raka Beyasiba na vohu kururuwe. \q1 Ne hunde mande na hu tamwe vaidiŋgo Betel e tɨne — Betel iye ne nandere moli. \q1 Ne hunde raka Gilgal — gharɨgharɨniye ne vethɨ mebwabwari e vanautuma regha.” \q1 \v 6 Hu raka weya \nd Giya Loi\nd*, na mbala mbe e yawayawalɨmi. \q1 Thoŋgo ma hu rakawe ne i njama \q2 ŋgoreiya ndɨghe laghɨye i rara weŋgiya Isirel gharɨgharɨniye. \q1 Ndɨgheko ne i ŋambu ŋgiya Betel gharɨgharɨniye, \q2 na tembe valɨkaiwaeva lolo regha i vun. \q1 \v 7 O ghemi, iya hu vɨva mbaroko thovuye na i tabo bigi maŋgemaŋgeniye \q1 na hu botewayatho iyaŋganiya i rumwaru. \s1 Giya Loi valɨkaiwae i vakatha na i mukuwo \q1 \v 8 \nd Giya Loi\nd* i vakatha ghɨtara e njighɨnjighɨ ghamba mbaŋa na dayagha ghamba mbaŋa. \q1 Iye i vɨva mbaŋambaŋa i wa e gougou, \q2 na ghararaghɨye i wa e gougou. \q1 Iye i kukla voreŋa mbwa/njighɨ e njighɨko tɨne \q2 na i liŋgi e yambaneke. \q1 Iye idae \nd Giya Loi\nd*. \q1 \v 9 Iye i womena mukuwo weŋgiya thavala thɨ vurɨgheghe na ve nja weŋgiya lenji ŋgoloŋgolo vurɨvurɨghegheniye. \s1 Vanuworɨrɨ weŋgiya tharɨ gha ravakatha na gharɨgharɨ thɨ rumwaru \q1 \v 10 Ghemi hu botewayatho thela i ŋgiwetho tharɨ utuniye e kot/niva, \q1 na hu botewayatho thela i utuutu emunjoru. \v 11 Hu goriwoyathu mbinyembinyeŋgu na hu naŋguŋgwa lenji wit. \q1 Iya kaiwae, othembe hu vatad ŋgiya ŋgoloŋgolo thovuthovuye e varɨvarɨ \q2 mane huya yakuwe, \q1 othembe hu kabwa waen gha uma thovuthovuye, \q2 mane hu muna waen e nɨkinjiko. \q1 \v 12 Kaiwae ya ghareghare lemi tharɨna i laghɨye moli, \q2 na lemi vakatha vatharɨ i ghanagha. \q1 Hu vakatha vatharɨ weya lolo rumwarumwaruniye, \q2 na u vavaloghe na hu ndeganegane mbinyembinyeŋgu le kot e tɨne. \q1 \v 13 Iya kaiwae thela hu goriwoyathu iye i manabu na i rokubaro iya e tharɨke ghanji mbaŋa iyako tɨnenji. \q1 \v 14 Hu tamweya thovuye, na thava tharɨ, amba ne e yawayawalɨmi. \q1 Na mbala \nd Giya Loi\nd* Vurɨvurɨghegheniye i thalavuŋga, \q2 ŋgoreiya mbaŋake wolaghɨye huŋama iye weimi. \q1 \v 15 Hu botewayatho tharɨ, na hu gharethovuwa thovuye, \q1 na hu vakatha na thovuye ko e tɨnenji. \q1 Mbwata ambane \nd Giya Loi\nd* Vurɨvurɨghegheniye iya amba e yawayawalinjiko. \q1 \v 16 Iya kaiwae \nd Giya Loi\nd*, \nd Giya Loi\nd* Vurɨvurɨghegheniye iŋa: \q1 “Mbene randa eŋge e kamwakamwathɨko wolaghɨye, \q1 na raŋa vetho laghɨye e ghamba mevathavathako wolaghɨye. \q1 Ne thɨ kula weŋgiya rakakaiwo e umauma thɨ raka mena thiya randa, \q1 na thɨ vamodoŋgiya gharɨgharɨ thɨ raka mena thiya randa kaiwanji. \q1 \v 17 E waenɨko ghanji umaumako wolaghɨye mbene randa eŋge \q1 Iyake ne thɨ yomara kaiwae ne ya mena ya giya vuyowo e ghemi.” \m \nd Giya Loi\nd* iŋa. \s1 Giya Loi gha mbaŋa ghathe \q1 \v 18 Aleu! Nevole hu thovuyaona, \q1 iye thavala ghemi iya nuwamina \q2 mbe i nawe vara \nd Giya Loi\nd* gha mbaŋa gatheko. \q1 Buda kaiwae nuwamiya \nd Giya Loi\nd* gha mbaŋako i mena? \q1 Mbaŋako iyako ne momouwo, mane manjamanjala. \q1 \v 19 Nevole ŋgoreiya amala regha i vogha weya laiyon na ma ve lavolevoleva beya, \q1 na tembe ŋgoreiyeva ve ru ele ŋgolo \q1 i liraweya nɨmae e babako na kaero mwata mamate i gharɨva. \q1 \v 20 Ko uŋa eŋge \nd Giya Loi\nd* gha mbaŋa mane i momouwo na ma manjamanjala i nawe? Mbwana i momouwo ma manjamanjalaniye. \q1 \v 21 \nd Giya Loi\nd* iŋa, “Ya botewa, ya botewayathu moli, iya lemi kururuna thaganiyeŋgi \q1 na lemi mevathavatha thɨ vakatha ghambwera e ghino. \q1 \v 22 Othembe hu bigi mena mwaewo ghanɨŋga vowo ŋambuŋambu kaiwae na mwaewo wit vowo kaiwae \q2 mena ya wovatha. \q1 Othembe ne hu womena thetheghan gha tabo vondɨvondɨ lemi mwaewo vɨghathɨ vowoniye \q1 mane ya wovatha. \q1 \v 23 Hu viyatho ghami wothuŋgina hu wothuwothuna \q2 mane ya vandeŋe lemi hapɨna ghalɨŋae. \q1 \v 24 Ko iyemaeŋge mbe hu vakatha na thovuye weŋgiya mbinyembinyeŋgu \q1 ŋgoreiya imba mbe i voruvoru vara, \q1 na hu vakatha thanavu rumwarumwaruniye ŋgoreiya i voru valaŋa. \q1 \v 25 Isirel gharɨgharɨniye, mara ya noŋguŋga vowo na waewa e ghemi theghathegha ghwevarɨko e tɨne iyava ya vivako e ghemi e njamnjamɨbwagako. \v 26 Ko iyemaeŋge mbaŋake, kaiwae kaero hu kururu weya vatavatadɨ Sakut, lemi kiŋ loi, na tembe ŋgoreiyeva Kaiwan, lemi ghɨtara loi, ne hu bigiŋgiya iya loi vatavatadɨŋgina thiyana \v 27 mbaŋa ne ya vaŋguŋga vohu mebwabwari e valɨvaŋga Damasiko, na vaŋga/ghereiyeko.” \m Giya (Loi) iŋa, iye idae Loi Vurɨvurɨghegheniye. \c 6 \s1 Ne i mukuwo Isirel \q1 \v 1 Aleu! Ne hu thovuyeona, ghemi iya riwamina i uda Saiyon e tɨne \q2 na ghemi hu yayaku Sameriya na hu vaidi malɨlɨ. \q1 Ghemi gharɨgharɨ laghɨlaghɨye Isirel e tɨne, \q2 iya thavala ghemi gharɨgharɨ thɨ rakaraka weŋgi thalavu kaiwae. \b \p \q1 \v 2 Hu dage weŋgi gharɨgharɨna: wo hu raka na vohu thuwe ghembana idae Kalne, \q2 na mbowo hu waova e ghembana laghɨye idae Hamat, na mbowo hu ghaova vohu nja e ghembana idae Gat ina Pilistiya e tɨne. \q1 Thare thiyeko va thɨ thovuye kivwalaŋgiya Juda na Isirel lenji ghamba mbaro? \q1 Thare lenji vanautumako le laghɨlaghɨye i kivwala gheminawe? \q1 \v 3 Hu mwana ghaghatha mukuwo gha mbaŋa \q1 na hu mwana vatha tharɨ gha mbaŋa ne i mbaro. \p \q1 \v 4 Aleu! Ne hu thovuyeona, ghemi thavala hu romataleŋarawe \q2 e ghamba yaku thovuye moli \q1 na huya ghanɨthɨgha e burumwaka na sip lenji ŋgamaŋgama \q2 ghanji tabo vondɨvondɨ. \q1 \v 5 Nuwamina nuwaiya hu iiya wothu, ŋgoreiye Deivid va i vakatha, \q2 na hu wothuŋa weiye hap. \q1 \v 6 Hu muna waen iya i riyevanjara ghami ndeghɨna laghɨlaghɨye \q2 na hu vaghana bunama butinji thovuthovuye e riwamina, \q2 ko iyemaeŋge e gharemina ma hu gharevɨrɨŋa vuyowoko iya ne i nja weŋgi Josep orumburumbuye. \q1 \v 7 Iya kaiwae ghemi ne vohu mebwabwarikai vara e vanautuma regha; \q2 lemi riyemataleŋa e ghamba ghena thovuye moli na lemi ghan thɨgha kaero iko. \p \q1 \v 8 Giya (Loi) Memevoroniye i tholo weya ghamberegha \nd Giya Loi\nd* Vurɨvurɨghegheniye iŋa: \q1 “Ya botewoyathu Isirel gharɨgharɨniye lenji nemo, \q2 ya botewoyathu lenji ŋgoloŋgolo laghɨlaghɨye \q2 ne ya giya ghambanji laghɨye na bigibigiko wolaghɨye e tɨneko weŋgiya ghanji thɨghɨya.” \p \v 9 Thoŋgo gharɨgharɨ theyaworo inanji e ŋgolo regha tɨne, thiye tembene thɨ mareva. \v 10 Na thoŋgo loloko i mareko le boda i mena i woraŋgiya riwaeko, na i kula ruu weya thela mbe ina e ŋgoloko tɨne i kubaro, iŋa, “Thare lolo regha mbe inava ghena wein?” Thoŋgo iŋa, “Nandere.” Ko amba i gonjoghawe na iŋa, “U rokubaro! Ra njimbukiki na thava tembe ra unova \nd Giya Loi\nd* idae.” \q1 \v 11 Kaiwae \nd Giya Loi\nd* ne iŋa na ŋgolo laghɨye ne i dobu na i rakevawowona, na ŋgolo nasiye i maŋgɨla. \q1 \v 12 Hosɨ thare valɨkaiwanji thɨ ruku reŋa e varɨvarɨ vwatanji? \q1 Thare gharɨgharɨ thɨ vakatha uma e njighɨko tɨne? \q1 Ko iyemaeŋge hu vɨva emunjoru i tabo mamate \q1 na rumwaru gha vakatha une i wa e umbwa une maŋgamaŋga. \q1 \v 13 Nuwamina mbema i loghe vara kaiwae menda u gaithɨ vurɨgheghe na hu wo ghembana idae Lo Deba, \q1 Na hu wovoreŋa ghamberegha huŋa, Mbe ghime e lama vurɨgheghe e tɨne wo wo ghemba Kanaim. \p \v 14 Ko iyemaeŋge \nd Giya Loi\nd* Vurɨvurɨghegheniye iŋa, \q1 “Ne ya vakatha vanautuma regha thɨ mena thɨ gaithɨ weŋga \q2 O ghemi Isirel gharɨgharɨniye \q1 ne thɨ vakatha vuyowo e ghemi iri Hamat na ve wo gunugu Araba.” \c 7 \p \s1 Loi le utuutu i mena weya ghalɨŋae gharautu \p \v 1 \nd Giya Loi\nd* Memevoroniye i woraŋgiya vatomweke iyake e ghino. E tɨne ya thuwe i vakatha bibita lemoyo moli, mbaŋaniye vara rakakaiwo amba thɨ tenɨ eŋge wit kiŋ kaiwae. Na tembe e mbaŋaniyeva weiwo togha amba thɨ yovoro eŋge. \v 2 E lo thuweko ya thuwe bibitako thɨ ghanɨvaoŋgiya nanako wolaghɨye, amba yaŋa, “\nd Giya Loi\nd* Memevoroniye, u numotenɨŋgi len gharɨgharɨ. Ne ŋgoroŋga na mbe e yawayawalinji? (E maran) thiye nanasiye moliŋgi na thɨ njavovo.” \p \v 3 Amba \nd Giya Loi\nd* i vɨva le renuwaŋa na iŋa, “Budakai mo thuwena mane i yomara ŋgoreiye.” \p \v 4 \nd Giya Loi\nd* Memevoroniye tembe i woraŋgiyava vatomwe regha e ghino. E tɨne ya thuwe i vakatha varaeko dayaghawa i vurɨgheghe moli na i giya vuyowo weŋgiya gharɨgharɨko. Dayaghako i vakatha njighɨ na mbwa e yambaneke raberabe i mame na i vakatha thelauko ŋgoreiya vugha. \v 5 Amba ya dagewe yaŋa, “Meiye \nd Giya Loi\nd*. Ne ŋgoroŋga na len gharɨgharɨ mbe e yawayawalinji? (E maran) thiye nanasiye moliŋgi na thɨ njavovo.” \p \v 6 \nd Giya Loi\nd* Memevoroniye i vɨva le renuwaŋa na iŋa, “Budakai mo thuwe mane i yomara ŋgoreiye.” \p \v 7 \nd Giya Loi\nd* Memevoroniye mbowo i woraŋgiyava vatomwe regha e ghino. E tɨne ya thuwe i ndeghathɨ e dumodumo ghadidiye va thɨ vatad, thɨ vakaiwoŋa rumwaru gha gherughɨrughɨ, na va i ndethɨna rumwaru gha gherughɨrughɨ e nɨmae. \v 8 I vaitoŋgo iŋa, “Emos, u thuwe budakai?” Ya gonjoghawe, yaŋa, “Rumwaru gha gherughɨrughɨ.” \p Amba iŋa, “Ya vakaiwoŋa rumwaru gha gherughɨrughɨ na i woraŋgiya lo gharɨgharɨ ŋgoranjiya dumodumo ma thɨ mboromboro. Mane tembe ya vɨvɨva le renuwaŋa iya nuwaŋguiya ya lithɨko weŋgi. \p \v 9 “The valɨvaŋga Aisake orumburumbuye thɨ kururuwe ne ya mukuwo. The valɨvaŋga thɨ boboma Isirel e tɨne ne ya vakowana ne ya gaithɨ na ya kivwala Kiŋ Jerobowam.” \b \p \s1 Emos na Amajaiya \p \v 10 Amba Amajaiya, iye Betel gha ravowovowo i variye toto weya Jerobowam, iye Isirel gha kiŋ, iŋa, “Emos i von thuwole ghan gharɨgharɨna e tɨnenji. Le utuutuna mane gharɨgharɨ thɨ goriwoyathu, ne i mukuwo vanautumana. \v 11 Iŋa ŋgora iyake, \q1 ‘Jerobowam ne i mare e gaithɨ tɨne, \q2 na ne thɨ vaŋguŋgi Isirel gharɨgharɨniye na thɨ raka itete \q2 lenji ghamba yakuyaku na vethɨ mebwabwari e vanautuma regha.’” \p \v 12 Amba Amajaiya i dagewe Emos, iŋa, “Wo u itete valɨvaŋgake iyake, ghen vavaghare gharathuwe! Wo u njogha Juda na vo utuŋa \nd Giya Loi\nd* ghalɨŋae gheko, na thiyena tene thɨ giya ghanɨŋga e ghen. \v 13 Thava u utuŋa \nd Giya Loi\nd* ghalɨŋae gheke, Betel e tɨneke. Gheke kiŋɨke le ghamba kururu, na vanautumake laghɨye lenji ghamba kururu.” \p \v 14 Emos i gonjogha weya Amajaiya, iŋa, “Ghino ma ghalɨŋae gharautu regha, iya thavala thɨ utuŋa Loi ghalɨŋaeko na thɨ ghana uneko. Ghino sip gharanjimbukiki, na tembe ya njimbukikiva manjemanje idanji fig. \v 15 Ko iyemaeŋge \nd Giya Loi\nd* mbeghamberegha vara i vaŋgu raŋgiyaŋgo e wo kaiwoko tɨne — ghino sip gharanjimbunjimbu — na i dage e ghino ya wa na va utuŋa ghalɨŋae weŋgi le gharɨgharɨ Isirel.”\fig ...na tembe ya njimbukikiva manjemanje idanji fig.|src="lb00380b.tif" size="col" ref="7:15" \fig* \p \v 16 “Iya kaiwae wo u vandeŋe \nd Giya Loi\nd* ghalɨŋae mbaŋake, moŋa, \q1 ‘Thava vo utuŋa utuutuna iyana weŋgiya Isirel gharɨgharɨniye, \q1 na thava vo vavaghareŋa weŋgiya wabwi Aisake.’ \q1 \v 17 Kaiwae mo utu ŋgoreiyako, \nd Giya Loi\nd* iŋa, ‘Len ŋgamaŋgama ne thɨ mare gaithɨ e tɨne, len ghamba yakuyakuna/vanautumana \q1 ne thɨ kivwalaŋgi e gaithɨ, na len ghamba yakuyakuna ne thɨ tagaviyaviya na thɨ giya weŋgi thavala thɨ kivwalaŋge e gaithɨ, \q1 len wevona ne i vakuneŋa riwae e ghamban na tɨne, na ghen ne thɨ vaŋguŋge na tene vo mare e vanautuma mbe regha. \q1 Mbwana, Isirel gharɨgharɨniye ne thɨ vaŋguŋgi na vethɨ mebwabwari e vanautuma regha.’” \c 8 \p \s1 Vatomwe ghevarɨniye: Manjemanje uneune e nambo tɨne \p \v 1 Gheke \nd Giya Loi\nd* Memevoroniye tembe i vatomweva vavaghare regha e ghino; iyako manjemanje uneune inanji e nambo tɨne. \v 2 Iwaeŋge \nd Giya Loi\nd* i vaito Emos, iŋa, “U thuwe budakai?” Emos i gonjoghawe, iŋa, “Manjemanje uneune.” \p Amba \nd Giya Loi\nd* i dage e ghino, iŋa, “Mbaŋa kaero iko lo gharɨgharɨ Isirel kaiwanji. Mane tembe ya vɨvɨva lo renuwaŋa iya nuwaŋguiya ya lithɨko weŋgi.” \p \v 3 Giya Memevoroniye iŋa, “Ne e mbaŋako iyako wanakau thɨ wothuwothu e Ŋgolo Boboma tɨne ne i tabo randa. Ramaremare riwanji ne lemoyo moli na ne thɨ yathuŋgi eto. Huya rokubaro!” \s1 Loi ne i lithɨ weŋgiya Isirel gharɨgharɨniye \b \p \q1 \v 4 Wo hu vandeŋe iyake, giyagiyana ghemi iya hu vuruvaululeŋgiya ranjavovo \q2 na hu munjeva hu mukuwoŋgi mbinyembinyeŋgu e vanautumake iyake tɨne. \p \v 5 E nuwamina huŋa, \q1 “The mbaŋa Manjala Togha gha mbaŋa iko \q2 na kaero vo vakuneŋava wit. \q1 Na thembaŋa Sabat veko na voya vakuneva?” \q2 Mbala vo wovoroŋa witɨko yaŋunjawae modae, \q2 na wo vakaivɨŋaŋgi ravavamodo e gherughɨrughɨ kwanɨkwan. \q1 \v 6 Ne ra vamodoŋgiya mbinyembinyeŋgu na thɨ tabo rakakaiwobwaga kaiwae ma valɨkaiwanji thɨ vamodo ghanji ghagako, \q2 othembe thoŋgo ghagako nasiye ŋgoreiye ghegha ghae modae. \p \v 7 \nd Giya Loi\nd*, iya Isirel le ghamba sirariko kaero i dagerawe iŋa: “Emunjoru mane ya renuwaŋa vaghawe lenji vakathako raraitharɨ.” \p \q1 \v 8 Iyake kaiwae yambaneke ne i mbarɨmbarɨrɨ na gharɨgharɨke wolaghɨye ne thiya randa. \q1 Vanautumake laghɨye ne i ragheragheghe; ne i voro na i nja ŋgoreiya Walaghɨta Nael Ijipt e tɨne. \q1 \v 9 \nd Giya Loi\nd* Memevoroniye iŋa, “Ne ya vakatha varae i ghawe ghararaghɨye mboro \q1 na yambaneke i momouwo ghararaghɨye. \q1 \v 10 Ne ya vakathaŋga e lemi thagana tɨne ma huya warari, \q1 ko mbema nuwatharɨ eŋge. \q1 Na ya vɨva ghami wothu vawarari na iwa e nuwatharɨ. \q1 Ne ya vakatha taulaghɨna ghemi umbalɨmina thiya vwata, \q1 na ya vakathaŋga hu njimbo kwama bwedibwedi. \q1 Ne ya vakatha mbaŋako iyako ŋgoreiye lolo regha i nuwatharɨŋa nariye mbe regha eŋge vara i mare kaiwae, \q1 na bigibigike wolaghɨye ne thɨ yomara mbe weiye eŋge nuwotharɨ laghɨye.” \q1 \v 11 \nd Giya Loi\nd* Memevoroniye iŋa, “Mbaŋa ma iya i menamenake, mbaŋaniye ne ya vakatha na vunuvu i yomara e valɨvaŋgana iyana. \q1 Ma vunuvu ghanɨŋga kaiwae o mbwa, ko iyemaeŋge vunuvu Loi ghalɨŋae kaiwae. \q1 \v 12 Gharɨgharɨ ne thiya loŋga, iri e Njighɨ Maremareniye i wo Njighɨ Meditareiniyan, \q1 na vethɨ vaghɨliye e ghaiwabuko na vewo e boimako. \q1 Ne thɨ tamwe tako valɨvaŋgake wolaghɨye \nd Giya Loi\nd* ghalɨŋae kaiwae, ko iyemaeŋge mane thɨ vaidi. \q1 \v 13 Othembe ne e mbaŋako iyako, ghɨmoghɨmoru na wanakau ghanji yamoyamo thovuye ne ghare thavwathavwa i nja weŋgi mbwa kaiwae. \q1 \v 14 Gharɨgharɨko thiyako iya thɨ tholo weŋgi loi vatavatadɨ Sameriya e tɨne, thɨŋa, \q2 ‘loi vatavatadɨ Dan e idae,’ o ‘loi vatavatadɨ Beyasiba gha loi idae,’ gharɨgharɨke thiyake ne thɨ dobu na ma tembe thɨ thuweiruva.” \c 9 \p \s1 Loi gha mbaŋa ghatha \q1 \v 1 Ma thuwe \nd Giya Loi\nd* i ndeghathɨ e ghamba vowo ghadidiye na i dage e ghino iŋa: \q1 “U ŋge Ŋgolo Boboma gha tu iya yamoena. U ŋge vurɨgheghe moli na ŋgolona laghɨye i mbarɨrɨ ŋgolouya. \q1 U taga ŋgɨlaŋgɨlaŋgi na thɨ dobu gharɨgharɨna e umbalɨnji. \q2 Ne ya gaboŋgiya thavala mbe inanji e gaithɨ tɨne. \q1 Mane regha i vo, \q1 mane regha i voghawe. \v 2 Othembe ne thɨ tɨgha doda i nja thambe, \q2 nɨmaŋguke ne i bigi voreŋaŋgi gheko. \q1 Othembe ne thɨ raka voro e buruburu \q2 ne ya bigi njoŋaŋgi. \q1 \v 3 Othembe ne vethɨ kubaro e ou Kamel vwatae, \q2 ne ya tamweŋgi na ya laweŋgi. \q1 Othembe ne thɨ kubaro e maraŋgu e njighɨko tɨne bode moli, \q2 ne ya dage weya njighɨko thetheghanɨniye thɨ gharɨŋgi. \q1 \v 4 Othembe thoŋgo ghanji rathɨghɨya thɨ vaŋguŋgi na vethɨ mebwabwari e vanautuma regha, \q2 ne yaŋa na thɨ gaboŋgi e gaithɨ gha ghalithɨ. \q1 Maraŋgu mbene i na vara weŋgi; \q2 na ne thɨ vaidiya mbwara, ma thovuye.” \q1 \v 5 Mbaŋa \nd Giya Loi\nd* Vurɨvurɨghegheniye i vɨghathɨgha yambaneke, \q1 ne i mbarɨmbarɨrɨ na gharɨgharɨ thɨ raŋiŋgiya thavala thiya mare. \q1 Yambaneke laghɨye ne i thotho ŋgoreiya Walaghɨta Nael, \q2 na ne i dobu ŋgoreiye Nael ina Ijipt. \q1 \v 6 \nd Giya Loi\nd* Vurɨvurɨghegheniye i vatadɨ le ŋgolo e buruburuko \q2 na i vakatha gha yayaoko e yambaneke. \q1 I kula voreŋa mbwa e njighɨko tɨne \q2 na i liŋgi yathu e yambaneke vwata. \m Amalaghɨniye idae Giya. \p \v 7 \nd Giya Loi\nd* iŋa, \q1 “O Isirel gharɨgharɨniye, ghemi e maraŋgu hu mboromboro weimiyaŋgiya Itiyopiya gharɨgharɨniye. \q1 Va ya vaŋgu raŋgiyaŋgi Isirel gharɨgharɨniye Ijipt e tɨne, Pilistiya gharɨgharɨniye Krit e tɨne na Siriya gharɨgharɨniye Kirɨ e tɨne. \q1 \v 8 Emunjoru \nd Giya Loi\nd* Ravurɨgheghe marae mbe ina vara weŋgi vanautumako raitharɨ Isirel. \q1 Ne ya mukuwoŋgi e yambaneke vwatae, \q1 ko iyemaeŋge Jeikob orumburumbuye mane ya mukuwo vaoŋgi.” \m \nd Giya Loi\nd* iŋa. \q1 \v 9 “Ne ya variye ghalɨŋaŋgu na thɨ (loloŋgiya) Isirel gharɨgharɨniye ŋgoreiya thɨ (lolo) muthu e (lolo) na ma wokɨwokɨye mun thɨ dobu. \q1 Ne ya (lolo) na ya vaŋgu raŋgiyaŋgiya gharɨgharɨ raraitharɨ vanautumake wolaghɨye e tɨnenji. \q1 \v 10 Tharɨ gha ravakathako wolaghɨye ne thɨ gabovaoŋgi e gaithɨ gha ghalithɨ — iya thavala thɨŋa, ‘Loi mane i vatomwe tharɨ i mena evasiwanda.’” \s1 Giya Loi i vaŋgunjoghaŋgi Isirel gharɨgharɨniye \p \v 11 \nd Giya Loi\nd* iŋa, \q1 “Ne e mbaŋako iyako tɨne \q2 ne ya vatadɨ njogha Deivid le ghamba mbaro \q2 kaiwae kaero ŋgoreiye ŋgolo i dobu na i marakaraka. \q1 Ne ya vatadɨ njogha gha ganako. \q1 Ne ya vatadɨ njogha na tembe ŋgoreiyeva va i vivako. \q1 \v 12 Na mbala Isirel gharɨgharɨniye thɨ kivwalaŋgi Idom na budakai mbe ina e ghamba mbaroko tɨne na vanautumako wolaghɨye iya mbaŋa regha va thɨ tabo lo ghamba mbaro.” \m \nd Giya Loi\nd* ghalɨŋae ŋgoreiye iyako iyava i vakatha thiya yomara. \p \v 13 \nd Giya Loi\nd* iŋa, \q1 “Wo hu thuwe, mbaŋa ma iya i menamenake mbaŋaniye thelauko ne i thovuye na i madi. \q1 Ghanɨŋga ne thɨ maya thɨ mweghe e umaumako tɨnenji. \q1 Uloulo na kabu ne thɨ vembelembeleŋgi, waen uneune ne lemoyo na gharɨgharɨ ma valɨkaiwanji thɨ imbɨvao. \q1 Waen uneune nɨkinji ne thɨ voru njogha e ououko thɨ kabuŋgikowe \q2 na i voru njogha e bobokuluŋgiko. \q1 \v 14 Ne ya vaŋgu njoghaŋgi lo gharɨgharɨ Isirel thɨ raka njogha e lenji ghamba yakuyaku. \q1 Ne thɨ vatadɨ njoghaŋgi ghembaghembako na thiya yakuwe, \q1 ne thɨ kabuŋgiya waen na thɨ muna nɨkinji, \q1 ne thɨ kabuŋgi umauma na thɨ ghanɨŋgi budakai thɨ kabuŋgi. \q1 \v 15 Ne ya bigiraweŋga e lemi ghamba yakuyaku iyava ya giyana e ghemi \q1 na ma tene thɨ vaŋgu raŋgiyaŋgava.” \m Giya lemi Loi ghalɨŋa iyako.