\id 2PE \h 2 Pita \toc1 Leta Theghewoniye Pita Le Rorori \toc2 2 Pita \toc3 2Pit \mt2 Leta Theghewoniye \mt1 Pita \mt2 Le Rorori \imt1 Utu iviva \ip Pita le mare vama i gheneghenetha ambama i roriva letake iyake na i variye weŋgiya raloŋweloŋweghathɨ thiya yaku e valɨvaŋga na valɨvaŋga (1:1 na 3:1). Ravavaghare kwanɨkwan lemoyo thɨ wovathovuthovuyeŋa thanavu raitharɨ na thɨ utu kwan thɨŋava Jisas mane i njoghama. Iya kaiwae Pita i vavurɨghegheŋgiya raloŋweloŋweghathɨ na thava thɨ goru weya vavaghare kwanɨkwanɨko iyako. \c 1 \p \v 1 Ghino Saimon Pita, Jisas Krais le rakakaiwo na ghalɨŋae gharaghambɨ. Ya roriya letake iyake na i ghaona e ghemi, thavala kaero hu loŋweghathɨ ŋgoreiya ghime. Ra wo loŋweghathɨke iyake weya Jisas Krais, iye la Loi na la Ravamoru, le thovuye e tɨne e la loŋweghathɨ, na loŋweghathɨko iyako ghamɨnae i thovuye moli weinda. \v 2 Ya naŋgo na mbaŋake wolaghɨye Loi i mwaewo weŋga na le gharemalɨlɨ i riyevanjara gharemina kaiwae Loi na ghanda Giya Jisas ghanjighareghare kaero ina e ghemi. \s1 Loi le kula na le tuthi \p \v 3 Loi le vurɨgheghe e tɨne, Krais kaerova i giya weinda bigibigike wolaghɨye nuwandaiya na valɨkaiwanda ra yaku ŋgoreiya Loi yawaliye na i boboma. Bigibigike wolaghɨye thiyake ghinda kaiwanda, kaiwae ra ghareghare wagiyaweya Krais. I kula weinda na ra wo weinda le vwenyevwenyeko na le thovuyeko. \v 4 Thiyake kaiwanji kaerova i giya weinda, giya bwagabwaga laghɨlaghɨye na thovuthovuye va i dagerawe, na thiyake kaiwanji mbala hu voiteta yawalɨ raraitharɨ thɨ yoyomara gharɨgharɨ e lenji renuwaŋa tɨne e yambaneke, na mbala ghinda Loi le ŋgamaŋgama na ŋgoreinda amalaghɨniye. \v 5 Kaiwae Krais kaerova i vakatha bigibigike wolaghɨye thiyake, hu rovurɨgheghe hu vatabo thanavu thovuye e lemi loŋweghathɨna e vwatae; na e ghemi thanavuna thovuye hu vatabo Loi e ghaghareghare; \v 6 na Loi e ghaghareghare hu vatabo tembe ghamimberegha e ghaminjimbukiki; e ghaminjimbukiki hu vatabo e ghataŋaghathɨ; na e ghataŋaghathɨ hu vatabo e Kristiyan yawaliye; \v 7 na e Kristiyan yawaliye hu vatabo e gharemwaewo; na e gharemwaewo hu vavatabo e gharethovu. \v 8 Thoŋgo thanavu thovuye kamwathɨniyeke thiyake ina e yawalimina na mbe thɨ mbuthumbuthu vara, ne thɨ vakatha lemi renuwaŋa i voru weiye lemi vakatha thovuye, na ghanda Giya Jisas Krais ghaghareghare mbe i laghɨlaghɨye vara e ghemi. \v 9 Thela raloŋweloŋweghathɨ na thanavuke thiyake ma ina e yawaliye, iye lolo marae i kwaghe o lolo ma i thuwe na thovuye kaiwae kaero i renuwaŋa vaghalawe le tharɨ va i vakathaŋgi, na Loi kaero i numotenɨŋgi. \p \v 10 Iya kaiwae, lo bodaboda, hu rovurɨgheghe laghɨye na hu vakatha Loi le kula na le tututhina e ghemi i emunjoru e yawalimina. Thoŋgo hu vakatha ŋgoreiya ko mane mbaŋa regha hu dobu e lemi loŋweghathɨna. \v 11 Iyake kaiwae Loi ne i vatomwe emunjoru moli e ghemi weiye ghanda Giya Jisas Krais lenji ghamba mbaro na vohu ruwe. \p \v 12 Iya kaiwae mbaŋake wolaghɨye ne ya vanuwovɨrɨŋga bigibigike thiyake kaiwanji, othembe kaero hu ghareghare na hu vatadɨŋga e emunjoruko iya kaerova thɨ vaghareŋgana. \v 13 Ya renuwaŋa mbema i thovuye eŋge vara moli e ghino na ya thɨnɨvavairɨŋga e lemi renuwaŋakiki bigibigike thiyake kaiwanji ŋgora vara amba e yawayawaliŋguke. \v 14 Ya ghareghare mbaŋa ubotu ya roiteta yawalɨke iyake, ŋgoreiya ghanda Giya Jisas Krais le govambwara e ghino. \v 15 Ne ya mando na ya rovurɨgheghe na ya vivatharaweya kamwathɨ regha ghemi kaiwami, mbala i vakathaŋga na hu renuwaŋakikiŋgiya bigibigike thiyake mbaŋa ghino kaero nandere. \s1 Krais le vwenyevwenye gharathuweŋgi \p \v 16 Ma wo ndeghathɨ e riuriu ma e rɨgherɨghenji na wo utuŋa e ghemi ghanda Giya Jisas Krais le njoghama na ne le vurɨgheghe. Mbe e marame vara wo thuweya le vwenyevwenye. \v 17 Kaiwae va iname gheko mbaŋa Loi Ramae i giya ghayavwatata na i wovavwenyevwenyeŋa, na e mbaŋako iyako ghalɨghalɨŋa regha i menawe ele ghamba vwenyevwenyeko tɨne, iŋa, “Iyake naruŋgu valɨghareghareŋgu, i vakathaŋgo ya warari laghɨye moli.”\x - \xo 1:17 \xt Mat 17:5; Mak 9:7; Luk 9:35\x* \v 18 Mbe ghime vara wo loŋweya ghalɨghalɨŋako iyako i njama e buruburu, mbaŋa va weime e ouko boboma vwatae. \p \v 19 Iya kaiwae weime lama vareminje emunjoru totoko iya ghalɨŋae gharautu va thɨ utuŋako. Ne i thalavuŋga thoŋgo hu ndeghathɨwe, kaiwae iye ŋgoreiya theŋgi i woya e momouwo gheghada ighɨviya rakaraka na thɨnambaŋako manjamanjalawae i vakake gharemina. \v 20 Ko iyemaeŋge iviva moli wo hu ghareghareya iyake; ma lolo regha mbe ghambereghaeŋge valɨkaiwae i vamanjamanjalaŋa ghalɨŋae gharautu lenji utu Buk Boboma e tɨne. \v 21 Kaiwae ma ghalɨŋae gharautu regha va ghamberegha le renuwaŋa e tɨne na i utuŋa, ko iyemaeŋge ghalɨŋae gharautu Nyao Boboma va i vambaroŋaŋgi na thɨ utuŋa toto i mena weya Loi. \c 2 \s1 Ravavaghare kwanɨkwanɨŋgi \p \v 1 Ghalɨŋae gharautu kwanɨkwanɨŋgi va thɨ yomara weŋgiya gharɨgharɨ me vivako, na ravavaghare kwanɨkwanɨŋgi tembe ne thɨ yomarava e ghemi. Thiye ne thɨ womena vavaghare ŋgoreiya vathevatherɨ na ma emunjoru, na thɨ wovakwanɨkwanɨŋa Giya iye va i vamodoŋgi, iya kaiwae tembene thɨ womenava ghanjimberegha weŋgi vuyowo laghɨye moli. \v 2 Othembe iyako, gharɨgharɨ lemoyo ne thɨ ghambugha ghanjithanavuko raitharɨko, na lenji vakathako kaiwae vavana ne thɨ wovatharɨtharɨŋa emunjoru kamwathɨniye. \v 3 E lenji vothako tɨne, ravavaghare kwanɨkwanɨŋgike thiyake e lenji utu kwanɨkwanɨko thɨ vaidiya ghathovuye. Mbaŋa va i vivako Loi kaerova i vakatha ghanjimbaro na ne i giya vuyowo weŋgi, kaiwae iye ma i ghena na ne i vakatha ŋgoreiye va iŋa ne i vakatha weŋgi. \p \v 4 Loi va i giya vuyowo weŋgiya nyao va thɨ vakatha tharɨ, na i bigiraweŋgi e momouwo tɨne thambe, na gheko thɨ roroghagha ghaghad mbaŋaniye Loi ghambaŋa Mbaro. \v 5 Ra ghareghare Loi va i vakatha vuyowo weŋgiya gharɨgharɨ me vivako, na i vakatha thotho na i gaboŋgiya gharɨgharɨ ma thɨ ghambugha amalaghɨniye. Gharɨgharɨ va i vamoruŋgi, Nowa, iye thanavu thovuye gharautu na ghaune theghepirɨ. \v 6 Loi va i guraŋgiya ghembaghemba laghɨlaghɨye ghembaiwo — Sodoma na Gomora na i mukuwoŋgi e ndɨghe. Va i vakatha iyako na thiye ŋgoreiya ghamba thuwathuwa weŋgiya thavala ma thɨ ghambugha Loi ghathanavu. \v 7 Ko iyemaeŋge va i thalavugha Lote, iye lolo thovuye, na amalaghɨniye mava i warari Sodoma gharɨgharɨniye ghanjithanavu kaiwae, \v 8 kaiwae iye lolo thovuye, na mbaŋa regha na regha i ghataŋa vɨrɨ laghɨye ghauneko e tɨnenji, i thuwe na i loŋweya lenji vakathako raraitharɨ kaiwae. \v 9 Na thoŋgo ŋgoreiyako, Giya i ghareghare ŋgoroŋga ne iŋa na i thalavuŋgiya thavala thɨ ghambugha ghathanavu e ghanjimando tɨne, na ŋgoroŋga na ne i giya vuyowo weŋgiya gharɨgharɨ raraitharɨ gheghad ne ghambaŋa Mbaro, \v 10 thiye ŋgoranjiya thavala thɨ ghambugha riwanjiko le renuwaŋa na thɨ wovatharɨtharɨŋa Loi le mbaro. \p Ravavaghare kwanɨkwanɨŋgike thiyake thɨ vata e lenji ghareghare e vwatae na i wovoreŋaŋgi na ma e lenji yavwatata weŋgiya buruburu vurɨghegheniyeŋgi, iyemaeŋge thɨ utuvatharɨ weŋgi. \v 11 Othembe nyao thovuthovuye — thiye thɨ laghɨye na thɨ vurɨgheghe kivwalaŋgiya ravavaghare kwanɨkwanɨŋgi — ma thɨ guraŋgiya buruburu vurɨghegheniye e utuutu raraitharɨ Giya e marae. \v 12 Ko iyemaeŋge gharɨgharɨke thiyake lenji vakatha ma weiye lenji renuwaŋa thovuye, ŋgoranjiya thetheghan mbwanjam thɨ ghambɨ gabo kaiwae. Thiye thɨ utuvatharɨ weya the bigi ma thɨ gharegharena thovuye kaiwae. Nevole thɨ mukuwoŋgi ŋgoreiya thetheghan mbwanjam, \v 13 na kaiwae thɨ vakatha gharɨgharɨ vavana thɨ vaidiva vuyowo, thiye tembene thɨ vaidiva vuyowae. Thɨ renuwaŋa lenji ghamba warari thɨ ghanɨŋga na thɨ munumu i ghanagha othembe ghararaghɨye, i vakavakathaŋgi nuwanji i loghe mbaŋa thɨ ru e ghemi na thɨ ghanɨŋga. Iyake kaiwae thɨ vakowana idaidami thovuthovuye na thɨ vamonjinaŋaŋga. \v 14 Maranjiko mbe i loghelogheŋaŋgi vara wanakau; tharɨ ghavakatha e ghamɨnanjiko ma mbaŋa regha kaero i vamboromboro. Thɨ yaroŋgiya gharɨgharɨ lenji loŋweghathɨ ma i vurɨgheghe na thɨ wona. Thɨ vavaghare yawalinji e kurakura thanavuniye na Loi nevole i giya vuyowo weŋgi. \v 15 Kaero thɨ roiteta yawalɨ thovuye na thɨ vurɨthavwiya ghakamwathɨ, na kaero thɨ vurɨmban Balaam Beo nariye ele kamwathɨ, iye ghare weya mani i mbanɨmba na i vakavakatha tharɨ. \v 16 Ko iyemaeŋge le doŋɨki va i ravaghawe e thanavuko iyako. Thetheghanɨko va i utu ŋgoreiya lolo na i vanamwe e ghatharɨko kaiwae. \p \v 17 Gharɨgharɨke thiyake ŋgoranjiya mborowou kaero thɨma, na ŋgoranjiya ŋgalɨlɨ ndewendewe vurɨgheghe i tagavewoŋgi. Loi kaerova i vivatharaweya ghambanji, e momouwo tɨne. \v 18 Mbaŋa thɨ vavaghare weŋgiya gharɨgharɨ, budakaiya lenji renuwaŋako thɨŋava iye bigi laghɨye ko iyemaeŋge ma e uneune; na tembe ŋgoreiyeva, thɨ utuŋa weŋgiya gharɨgharɨko valɨkaiwanji eŋge thɨ vakatha the vakatha iya riwanjiko nuwaiya na thɨ vakatha. Rakwanɨko thɨ wo lenji utuutuko thiyako na thɨ valogha gharɨgharɨko nuwanji na thɨ roiteta emunjoruko yakuyakuniye. Gharɨgharɨko thiyako vamba thɨ viyathu eŋge iya thanavuko raraitharɨ ghanjivakatha. \v 19 Ravavaghare kwanɨkwan thɨ dagerawe weŋgiya gharɨgharɨ na thɨŋava thiye kaero rakarakayathuŋgi, ko thiye ghanjimberegha tharɨ i mbaroŋaŋgi — kaiwae the bigithan kaero i kivwala na i laweghathɨgha loloko iyako kaero i kivwala iyena. \v 20 Kaiwae thoŋgo gharɨgharɨ kaerova thɨ roiteta tharɨko wolaghɨye yawaliye e yambaneke, thɨ ghareghareya ghanda Giya na ghanda Ravamoru Jisas Krais, na i njana thanavuko iyako mbowo i laweghathɨŋgiva, gharɨgharɨko thiyako kaero inanji e vuyowo laghɨye moli tɨne; i kivwala va i vivako. \v 21 Gharɨgharɨko thiyako mbalava i thovuye moli weŋgi thoŋgo ma mbaŋa regha thɨ ghareghareya thanavu thovuye ghakamwathɨ, iya i vatomweya yawalɨko Loi nuwaiya gharɨgharɨ thɨ yakuŋa. Ko mbaŋa thɨ roiteta totoko thovuye iya kaerova thɨ woko, thiye kaero inanji e vuyowo laghɨye moli tɨne, i kivwala va i vivako. \v 22 Budakai i yomara weŋgi i woraŋgiya goghaimbaŋgike thiyake emunjoru: “Mbugha tembe i ghanɨva budakaiya me thegharaŋgiya”\x - \xo 2:22 \xt Vav 26:11\x* na “Mbombo kaero me thithu i njogha na tembe ve wowaghɨva.” \c 3 \s1 Giya le njoghama utuniye \p \v 1 Ae wouna na valɨghareghareŋgu, iyake lo leta yaŋgaiwoniye ya rori na ya variye e ghemi. E letaŋgike yaŋgaiwoke iyake e tɨnenji ya mando na ya vaira renuwaŋa emunjoru e yawalimina iya kaiwae ya vanuwovɨrɨŋga bigibigike thiyake kaiwanji. \v 2 Nuwaŋguiya hu renuwaŋakikiŋgiya utuutu ghalɨŋae gharautu va thɨ utuŋa mbaŋa me vivako. Na tembe ŋgoreiyeva ghanda Giya na Ravamoru le vavaghare, iyava ghalɨŋae gharaghambɨ thɨ vaghareŋgana. \v 3 I viva moli valɨkaiwami hu ghareghareya iyake: mbaŋa le ghambako kaero i gheneghenetha na gharɨgharɨ vavana ne thɨ yoyomara, thanavu raraitharɨ i mbaroŋaŋgiya yawalinjiko. Ne thɨ vavɨrɨŋga \v 4 na ne thɨŋa, “Va i dagerawe na iŋa ne i njoghama, ae? Ko aŋgama inae? Orumburumbunda kaerova thiya mare, ko iyemaeŋge bigibigike wolaghɨye mbe ŋgoreiye vara va i rikowe gheghada noroke.” \v 5 Emunjoru thɨ renuwaŋa vaghalawa iya emunjoruke iyake: mbaŋa va i vivako Loi e ghalɨŋae buruburu i yomara, na yambaneke i yomara i raŋgima e mbwa tɨne. \v 6 Na te vambe mbwava, mbwa va i thotho na i mukuwa yambaneke. \v 7 Ko buruburu na yambaneke mbaŋake e ghalɨŋae na tene i mukuwoŋgi e ndɨghe. Mbene thɨ yakuyaku vara ghaghad mbaŋaniye vara gharɨgharɨ ma thɨ ghambugha Loi ne i woraweya ghanjimbaro na i mukuwoŋgi. \p \v 8 Ko iyemaeŋge, ae wouna na valɨghareghareŋgu, thava hu renuwaŋa vaghalawa emunjoruke iyake! Giya ma i rughiya mbaŋa le molamolao ŋgoreiye ghinda. Amalaghɨniyewe mbaŋa regha na theghathegha hoserithaŋarɨ ghanjilughawoghawo ma i tomethi. Ghinda ra renuwaŋa mbaŋake noroke ghalughawoghawo ubotu na theghathegha hoserithaŋarɨ ghalughawoghawo molao moli, ko amalaghɨniyewe thɨ mboromboro. \v 9 Giya iyewe ma i vuyowo budakai i dagerawe ne i vakatha, ŋgoreiye vavana thɨŋa le njoghama i vuyowo. Iyemaeŋge weiye le riwouda e ghemi kaiwae ma nuwaiya tharɨ, ko iyemaeŋge nuwaiya taulaghɨke ghinda ra roiteta ghandathanavu raraitharɨ. \p \v 10 Ko Giya ghambaŋa ne i mena ŋgoreiya rakaivɨ le vutha. Ne e Mbaŋako iyako buruburu i ghawe na labutɨye laghɨye, buruburu matemate ne thiya nda na i mukuwoŋgi, na yambaneke weiye bigibiginiyeke wolaghɨye ne thɨ ghawe moli. \p \v 11 Mbaŋa bigibigike wolaghɨye thiyake ne i mukuwoŋgi e kamwathɨke iyake, iya kaiwae ghemi mbala hu boboma na yawalimina laghɨye hu vatomwe weya Loi. \v 12 Mbaŋa hu roroghagha Loi ne ghambaŋa mbaro na hu rovurɨgheghe kaiwae na mbala le mena i maya — ne e mbaŋaniye buruburu ne i yolamwe na i mukuwo, na buruburu matemate ne thɨ woivao dayaghako kaiwae. \v 13 Ko kaiwae kaerova i dagerawe, ra roroghagha buruburu togha na yambane togha ne ŋgoreiya thanavu thovuye ghembaniye. \p \v 14 Iya kaiwae wouna na valɨghareghareŋgu, e lemi roroghagha mbaŋako iyako kaiwae, hu rovurɨgheghe na hu kakaleva na thava e lemi tharɨ nasiye Loi e marae namoghamwami weimi. \v 15 Giya iye rariwouda na le riwoudako iyako e tɨne i giya gharɨgharɨ ghanjimbaŋa na thɨ vaidiya ghanjivamoru, ŋgoreiya ghaghanda Pol va i rorori e ghemi. Va i vakaiwoŋa thimbako iyava Loi i giyakowe. \v 16 E le letako wolaghɨye e tɨnenji bigibigi vavana i utuŋa utuninji thɨ vuyowo na thavala ma e lenji ghareghare na ma lenji loŋweghathɨ i laghɨye thɨ vamanjamanjalaŋa vatharɨ. Tembe thɨ vakathava ŋgoreiye e utuutu vavanava Buk Boboma e tɨne. Tembe thiye ghanjimberegha thɨ womena vuyowo weŋgi ne mbaŋa ele ghambako. \p \v 17 Iya kaiwae, wouna na valɨghareghareŋgu, kaero hu ghareghareya iyake. Tembe ghamimberegha hu njimbukikiŋga mbala ma valɨkaiwae gharɨgharɨ raraitharɨ thɨ vaŋguŋga na vohu ru kwan ele valɨvaŋga na hu dobu e lemi ghamba ndeghathɨ thovuye. \v 18 Ko iyemaeŋge hu rombele na mbe hu mbuthumbuthu vara ghanda Giya na Ravamoru Jisas Krais le mwaewo bwagabwaga e tɨne na hu ghareghare wagiyaweya amalaghɨniye. Tarawa na yavwatata i voro weya amalaghɨniye noroke na mbaŋake wolaghɨye. Mbwana, ŋgoreiye.