\id GEN - Teribe NT (Gen, Ruth, Jonah and other portions) -Panama 2008 (DBL -2013) \h Génesis \mt1 Génesis \c 1 \s1 Kjok weno sorë \p \v 1 Kjok ëre dämär, l̇l̇ëye l̇l̇ëm obishko ga Sbö kjok shäryono uunkong, kjopkwo, kl̈ung bakoe. \v 2 Kl̈ung ëre ĩgöy l̇l̇ëm obi, dl̈ung rong, kjing yẽt eröe. Eshko ga Sbö Sëya wir pjang dl̈ung kjing pjl̈uk wl̈eni erä. \s1 Dbar kjwara \p \v 3 Eshko ga Sbö tjl̈ẽ ga «Kjok, pja ber shjiye» l̈e. L̈ara sorë ga shäryono beno eni. \v 4-5 Ĩya ga kjok shjiy l̈i beno pjl̈úe. Kjok shjiy l̈i kowara «dba», kjok sĩ l̈i kowara «shkë», ga iara beno tjeng dboy dboye. Eshko ga öötong dbar kjwara. \s1 Dbar pjök \p \v 6 Wẽshko ga tjl̈ẽ ga «Dl̈ung, pja opkjos ber dboye» l̈e. \v 7 L̈ara sorë ga shäryono beno eni. Dl̈ung l̈i iara beno buk töshko, dira iara beno pjang kjomo, \v 8 beno pjang ba tjrëko l̈i kowara «kjok dogo». Eshko ga öötong dbar pjök. \s1 Dbar mya \p \v 9 Wẽshko ga tjl̈ẽ ga «Dl̈ung, pja tönzong ber tjeng shtor, kjok dogro l̈i wen wl̈o» l̈e. L̈ara sorë ga shäryono beno eni. \v 10 Kjok dogro l̈i kowara beno «kl̈ung», dl̈ung l̈i kowara beno «dl̈ung». Eshko ga ĩya ga beno pjl̈úe. \p \v 11 Eshko ga tjl̈ẽ ga «Kl̈ung, pja kjing go kjl̈o sho wenzong, kjl̈o sho l̇l̇ërba pogo dwl̈ayo tjok wl̈eniyo, kjor botjyë wl̈eniyo bakoe» l̈e. L̈ara sorë ga shäryono beno eni. \v 12 Kl̈ung l̈i kjing go kjl̈o sho weno obl̈ë obl̈ë dwl̈ayo tjok wl̈eniyo, kjor weno bo tjok wl̈eniyo bakoe. Eshko ga ĩya ga beno pjl̈úe. \v 13 Eshko ga öötong dbar mya. \s1 Dbar pkëng (4) \p \v 14 Wẽshko ga tjl̈ẽ ga «Kjopkwo, pja goshko iök wenzong, shkë, dba, e ber tjeng dboy dboy wl̈o, dbar l̇l̇ë, mok l̇l̇ë, l̈u l̇l̇ë, e miydokl̈o wl̈o bakoe. \v 15 Iök, pjãy ber kãl̈ã shjiy kl̈ung kong» l̈e. L̈ara sorë ga shäryono beno eni. \v 16 Iök shäryara pjök, kjwara kësbang ber shjiy dba wl̈o, kjwara chirawa ber shjiy shkë wl̈o. Dbala shäryara uunkong bakoe. \v 17 Iök l̈i iara beno l̈ok kjopkwo go, kl̈ung kjing l̈i ber shjiy wl̈o. \v 18 Iara beno tjeng shjiy dba wl̈o, shkë wl̈o bakoe. Ga kjok shjiy l̈i, kjok ro sĩ l̈i, e kjara beno tjeng dboy dboy eni. Eshko ga ĩya ga beno pjl̈úe. \v 19 Eshko ga öötong dbar pkëng (4). \s1 Dbar shkëng (5) \p \v 20 Wẽshko ga tjl̈ẽ ga «Dl̈ung, di, pjãy roshko mã wenzong obl̈ë obl̈ëe. Kjok dogo, pja go sënwa wenzong l̇l̇ërba pogo» l̈e. L̈ara sorë ga shäryono beno eni. \v 21 Äya këskës chila dl̈ung roy so, di roy so, e shäryara uunkong, sënwa, e shäryara uunkong bakoe. Eshko ga ĩya ga beno pjl̈úe. \p \v 22 Eshko ga tjl̈ẽ l̇l̇ëbo wena tjeng l̈i kong ga «Pjãy wapga shdärzong dl̈ung kjwang jĩkong, di uunkong roshko bakoe. Sënwa, pjãy wapga shdärzong kjok kjwang jĩkong bebi» l̈e. L̇l̇ëbo shäryara beno pjl̈ú ba kong l̈ok eni. \v 23 Eshko ga öötong dbar shkëng (5). \s1 Dbar tjer (6) \p \v 24 Wẽshko ga tjl̈ẽ ga «Kl̈ung, pja kjing go äya kjl̈oshko so wenzong, öng wenzong bakoe» l̈e. L̈ara sorë ga shäryono beno eni. \v 25 Eshko ga ĩya ga beno pjl̈úe. \p \v 26 Eshko ga tjl̈ẽ obi ga «No shäryëy shara, so shji kjoyoe. E ber tjwl̈õ ara, dbo ara, l̇l̇ëbo obl̈ë obl̈ë tjeng l̈i kjinmo, mã, sënwa, öng, äya kjl̈oshko so bakoe» l̈e. \q1 \v 27 Eni ga no, e shäryara Sbörë \q2 so e om go kjoyoe. \q1 Shäryara domer, wal̈ë. \p \v 28 Eshko ga tjl̈ẽno beno pjl̈ú ba kong. Tjl̈ẽ ga «Pjãy shdärzong ara, tira l̇l̇ëme. Kjok ëre dl̈imia. Pjãy iër ber l̈öng ba ĩga. Mã, sënwa, öng, äya kjl̈oshko so, pjãy iër ber l̈öng ba ĩga bakoe» l̈e. \p \v 29 E irgo ga tjl̈ẽ ga «Kjok ĩzĩa. Kjl̈o sho l̇l̇ërba pogo dwl̈ayo tjok wl̈eniyo, kjor botjyë wl̈eniyo, e twër ber bomi kong, uëmi wl̈o. E bomi dl̈i uunkong. \v 30 Gueniyo ga öng, sënwa, äya kjl̈oshko so, e kong kjl̈o sho twër ber ba kong, ue wl̈o» l̈e. L̈ara sorë ga shäryono beno eni. \p \v 31 Eshko ga ĩya ga uunkong l̈i beno pjl̈ú, owa l̇l̇ëme. Eshko ga öötong dbar tjer (6). \c 2 \p \v 1 Kjok uunkong, l̇l̇ëbo tjeng kës, e shäryara beno pjir eni. \b \s1 Dbar kjäk (7) \p \v 2-3 Dbar kjäk (7) ga ba pak shäryara pjir l̈ishko ga woshtonoe. Ga woshtono eshko dbaryo kjĩshko ga l̇l̇ëbo shäryara dbar kjäk (7) l̈i kong pjl̈úe. E iara beno pjang dboye. \v 4 Kjok shäryara Sbö Jehovárë uunkong eni. \s1 Domer, wal̈ë, e l̈öng Edén kjokyo \p Eshko ga \v 5 kjor, kjl̈o sho, e wentë l̇l̇ëm obi. Shunyo ichayde Sbö Jehovárë shrë kl̈ung kjing go l̇l̇ëm obi. Ëye parkaga kl̈ung kjing go l̇l̇ëm bakoe. L̇l̇ëye wentë l̇l̇ëm obi e kjĩshko. \v 6 Gueniyo eshko ga di tur tëm kl̈ung dirko, e sguin kl̈ung kjing go. \p \v 7 Eshko ga domer, e shäryara Sbörë kjl̈ara kl̈ung sho go. Ga pjl̈uk bakwara ba ne roy ber shäng së wl̈o, ga beno shäng së. \v 8 Ga Sbö kjok poshäryono buk kjrina ko Edén, kjok, e buk dl̈o wen tëm shwo l̈ëkong. Ga domer shäryara l̈i iara beno shäng eshko. \v 9 Eshko ga kjor shäryara obl̈ë obl̈ë kjl̈öböso, wol̈ësowa, bo uako wl̈eniyo. Ga kjok buk l̈i roworbëshko ga kjor iara beno l̈ok do pjök. Kjl̈ara, ba bo uoroy ga shji wol̈on l̇l̇ëme. Kjl̈ara obi, e l̇l̇ëbo pjl̈ú, l̇l̇ëbo owa, e miydokl̈o. \p \v 10 Edén kjokyo l̈ishko ga di wen pjang pjl̈ara. E jer pjang shdär kjor l̈i gl̈oroy. Ey ga shdöktong beno pjl̈ogl̈o pkëng (4). \v 11 Di bäm go l̈i ko Pisón. E jer pjrĩya buk Javilá kjokyo worbo tjok. Kjok eshko, e dbur sho shõyl̈ṍr ara. \v 12 Dbur sho shõyl̈ṍr kjok eshko so l̈i owa l̇l̇ëm, shõyl̈ṍr anmoyõ. Poshtikkl̈o l̈õ pjl̈ëbl̈ë ko \tl bedelio\tl* eshko tjok. Akkwo tjwl̈õ ara ko \tl ónice\tl* eshko tjok bakoe. \v 13 Di pjl̈ara obi l̈i ko Guijón. E jer buk sjöng Cus kjokyo go. \v 14 Di pjl̈ara obi l̈i ko Tigris. E jer buk Asiria kjokyo dl̈o wen tëm shwo l̈ëkong. Di pjl̈ara obi l̈i ko Éufrates. \p \v 15 Domer l̈i iara Sbörë beno shäng Edén kjokyo roshko, kjok l̈i ĩga, kjok l̈i daga bakoe. \v 16 Eni ga tjl̈ẽ ba kong ga «Kjok ëreshko ga kjor bo twër ber bop kong uunkong, uëp wl̈o. \v 17 Gueniyo ga l̇l̇ëbo pjl̈ú, l̇l̇ëbo owa, e miydokl̈o kjoryo bo, era uëy l̇l̇ëme. Uorop ga pja wol̈on jl̈õkoyo» l̈e. \p \v 18 Eshko ga tjl̈ẽ obi ga «Domer ber sök kjl̈araso ga pjl̈ú l̇l̇ëme. Kong ba yorkaga shäryër kjl̈ara, ba kjimtë wl̈o» l̈e. \v 19 Eni ga öng, äya kjl̈oshko so, sënwa, e shäryak beno kl̈ung sho go, ga söra uunkong, pina domer l̈i kong, koie wl̈o. \v 20 Ga koiara uunkong eni. Gueniyo e tjrëko l̇l̇ëye wl̈ẽna ber ba kjimtokl̈o wl̈o l̇l̇ëme. \p \v 21 E kjĩshko ga domer l̈i iara Sbörë beno buk pë ronge. Buk pë wopro ga shgl̈ing shira kjwangna, ga sho l̇l̇ira jek iröng obi. \v 22 Ba shgl̈ing l̈i go ga wal̈ë shäryara kjl̈ara. E irgo ga söra, pina ba kong. \p \v 23 Ĩya domer l̈irë ga tjl̈ẽ ga \q1 «¡Ĩzong! Ërera so tja kjoyoe. \q2 Ba sho kjwe botoya dik. \q2 Ba dbogl̈o kjwe botoya dik. \q1 Koiër ber “wal̈ë”,\f + \fr 2:23 \ft Hebreo tjl̈õkwo go ga tjl̈õkwo \fk wal̈ë\ft , e so tjl̈õkwo \fk domer \ft kjoyoe.\f* \q2 shira domer go dwayo kjĩshko» l̈e. \p \v 24 E kjĩshko ga domer ba data, ba mekë rayë, ga orkwosmok wal̈ë tjok, ga ber l̈öng kjl̈araso wl̈eni. \p \v 25 Eshko ga l̈öng kjwor, gueniyo l̇l̇ëye l̈ökyokjre l̈ok l̇l̇ëme. \c 3 \s1 Adán, Eva, e Sbö kol̈ono l̇l̇ëme \p \v 1 Dgur, e obl̈ë jyãpgwë äe, äya kjl̈oshko so obl̈ë obl̈ë shäryara Sbö Jehovárë l̈i kjinmo. Pjl̈ara ga tjl̈ẽ wal̈ë l̈i kong ga «¿Jl̈õkoyo ga Sbö tjl̈ẽno bomi kong ga “Kjok ëreshko ga kjor bo uëy uunkong l̇l̇ëme” l̈ara eni jl̈õre?» \p \v 2 «Kjor bo uërwa uunkong ga pjl̈úe. \v 3 Gueniyo ga kjor jong kjl̈ara kjok roworbëshko, era uërwa ga äe. Sbö tjl̈ẽno borwa kong ga “Kjwe uëy l̇l̇ëme. Porwëy l̇l̇ëm bakoe. L̇l̇ëm ga pjãy wol̈on” l̈ara eni» l̈e dgur kong. \p \v 4 Kuya ga tjl̈ẽ ba kong ga «E jyõ. Pjãy wol̈on l̇l̇ëme. \v 5 Miyde Sbörë pjir ga kjor ëre bo uoromi ga pjãy bokkwo roshwing, ga pjãy ber l̈ong l̇l̇ëbo pjl̈ú, l̇l̇ëbo owa miydë. Eni ga pjãy ber l̈öng Sbö dik» l̈e. \p \v 6 Kuya ga ĩya ga kjor bo, e wol̈ësowae. Ga iara beno uayuae. E kjok miydokl̈o bakoe l̈e. Eni ga kjor bo l̈i kjrara, ga uarae. E irgo ga twara ba l̈anma kong, ga omuono bakoe. \v 7 Jekdo eshko ga bokkwo roshwingö, ga opmiydono l̈ok ga l̈öng kjwor. Eni ga kjor ko \tl higuera\tl* l̈i korga sera, pjrira ba dop go, ber l̈öng kjwor l̇l̇ëm wl̈o. \p \v 8 Kjok sëng, pjl̈uk ri rishko ga Sbö jëk jek shäng kjor gl̈oroy l̈i kura l̈ok. Ga töktong l̈ok zron ĩ, ga opjneno kjor l̈i pjl̈or go, ĩya l̇l̇ëm wl̈o. \p \v 9 Eshko ga domer l̈i rokara Sbörë. Tjl̈ẽ ga «¿Pja shäng kjone?» \p \v 10 «Kuror ga pja jëk shäng kjor gl̈oroy ga pja bangkjroror ara, ga tja shäng kjwor kjĩshko ga tja opjnenoe» l̈e ba kong. \p \v 11 Kuya ga tjl̈ẽ ba kong ga «¿“Pja shäng kjwor” l̈aga ërë bop kong? ¿Eni l̈i kjor bo uëy l̇l̇ëme l̈oror bop kong l̈i uoropde?» \p \v 12 «Kjor bo l̈i twaga wal̈ë tworop bor kong l̈irë bor kong ga uorore» l̈e ba kong. \p \v 13 Eni ga kjakrokara wal̈ë l̈i kong ga «¿L̇l̇ëye shäryoropdo?» \p «Tja jyãpgwaga dgurdë. E kjĩshko ga kjor bo l̈i uorore» l̈e ba kong. \p \v 14 Kuya ga tjl̈ẽ dgur l̈i kong ga «L̇l̇ëbo owa shäryorop. E kjĩshko ga pja shdun pja kjl̈araso, öng, äya kjl̈oshko so l̇l̇amo tjeng l̈ira l̇l̇ëme. Pja eröe. Eeri jek l̈ëkong ga pja iër ber buk dopshik ĩ kl̈ung kjing go, ga kl̈ung sho dwëp bakoe. \v 15 Pja, wal̈ë, pjãy ber l̈öng ëng moskwo, bop tjëyo, ba tjëyo, e ber eni bakoe. Ba tjëyo, pja kä shguiya. Ga pjara omuë ba kjuktushko» l̈e. \p \v 16 Ga tjl̈ẽ wal̈ë l̈i kong ga «Pja chida buk döröshko ga iër ber bop kong bang ara, woyotjl̈ĩnor bäm go sorë l̈i kjinmo. Ga pja wo pjang bop l̈anma go. Ga e ber bop ichaga» l̈e. \p \v 17 Ga tjl̈ẽ domer l̈i kong ga «“Kjor bo kjwe uëy l̇l̇ëme” l̈oror bop kong, gueniyo tja kol̈orop l̇l̇ëm, bop boy wl̈era kol̈orop. E kjĩshko ga kl̈ung ëre äyoshtoror, ioror beno l̇l̇ëbo uëp wl̈o ga pakyo shäryëp kjang enido. \v 18 Kl̈ung, e kjing go kjl̈o sho wen ara shkö tjok, kjil̇l̇gwo shkökyo tjok bakoe. Ga pja ber shäng kjl̈o sho kjl̈oshko so uako, e uopdë. \v 19 Eshko ga pja parkë shorya go l̇l̇ëm ga pja ië l̇l̇ëme. Pja tek shäryak kl̈ung sho go, kl̈ung sho l̈i pja. Ga l̇l̇ono ga pja kworkwë jek ber kl̈ung sho iröng obishko ga pja parkë pjir äär ber eshko» l̈e. \p \v 20 E irgo ga wal̈ë l̈i koiara domer l̈irë Eva, e nopga uunkong mekë kjĩshko. \p \v 21 Shwong pjũya l̈ok wl̈o ga shwong shäryara Sbörë öng kwota go. \v 22 Ga tjl̈ẽ ga «Era domer l̈i öötong l̇l̇ëbo pjl̈ú miydë, l̇l̇ëbo owa miydë, beno so shji kjoyoe. Kjor jong kjl̈ara, ba bo uoroy ga shji wol̈on l̇l̇ëme. Uara l̈ok ga ber l̈öng së ĩyado, e woydër l̇l̇ëme» l̈e. \v 23 E kjĩshko ga domer l̈i shira Edén kjokyo dwayo ba boy tjok. Bäm goshko ga domer l̈i shäryara kl̈ung sho go. Shirashko ga beno shäng parkë kl̈ung sho l̈i kjing go shara. \v 24 Shira pjir ga Edén kjokyo dl̈o wen tëm shwo l̈ëkong ga Sbö parkagaga kjok dogo so sjä̃gä tjok wl̈eniyo iara beno l̈öng kjl̈öbö eshko. Dröng iara pjang kjwangna l̇l̇etl̇l̇et iök wl̈eni, pjrĩya pjang l̇l̇aw ëre pogo, e beno pjang irbo l̈i dë, ëye jek äär kjor kjl̈ara, ba bo uoroy ga shji wol̈on l̇l̇ëm jong l̈ishko ga ä wl̈o. \c 4 \s1 Caín, Abel \p \v 1 E irgo ga Adán pono ba boy tjok, ga beno shäng kjl̈araso l̇l̇ëme. E irgo ga wa buk kjl̈ara domer. Ga Eva tjl̈ẽ ga «Tja wa buk kjl̈ara domer, e twaga Jehovárë bor kong» l̈e. E kjĩshko ga koiara Caín.\f + \fr 4:1 \ft Hebreo tjl̈õkwo \fk Caín\ft , e \fk kjrara \ft l̈okl̈o.\f* \v 2 E irgo ga wa buk kjl̈ara domer obi ko Abel. E pak beno öng daga. Caínda pak beno dwl̈a dgaga. \p \v 3 Dbar kjwara ga Caín öör ba dwl̈a dgara l̈i bo kjrë, ga söra jek, twara Jehová kong ba sënggl̈o. \v 4 Abelda, ba öng wl̈ẽp ushko so weno bäm ĩ wl̈eniyo l̈i zröra pjökde myare. Ga ba sho pjl̈ú l̈i söra jek, twara Jehová kong ba sënggl̈o bakoe. Eni ga Jehová beno wopjl̈ú Abel tjok, ba öng twara ba sënggl̈o l̈i tjok bakoe. \v 5 Gueniyo beno wopjl̈ú Caín tjok l̇l̇ëm, ba dwl̈a bo twara ba sënggl̈o l̈i tjok l̇l̇ëm bakoe. E kjĩshko ga Caín iirkono träk l̇l̇ëm, bokkwo keyeng erä. \fig Abel, Caín, e l̇l̇ëbo twono Jehová kong ba sënggl̈o|src="CO00615B.TIF" size="span" ref="Génesis 4.3-5" \fig* \p \v 6 Eni ga Jehová tjl̈ẽ ba kong ga «¿Pja iirkë ara ega? \v 7 L̇l̇ëbo pjl̈ú shäryorop kjwe ga tja ber wopjl̈ú bop tjok. Gueniyo l̇l̇ëbo owa shäryëp ĩyado ga bong kjönma ga pja ber shäng l̇l̇ëbo owa l̈i shäryë l̇l̇ëm ga äe. Bek wl̈o ga l̇l̇ëbo pjl̈ú l̈i shäryëp, l̇l̇ëbo owa l̈i shäryëp ame wl̈o» l̈e. \p \v 8 Dbar jek ga Abel mana Caíndë jëk ba tjok. Öötong l̈öng pjola ga ba l̈ëng l̈i shakza pjä, ga zrörae. \p \v 9 E irgo ga Jehová tjl̈ẽ ba kong ga «¿Bop l̈ëng Abel kwonl̇l̇o?» \p «Miydër l̇l̇ëme. ¿Eni l̈i tja iak shäng bor l̈ëng dagare?» l̈e ba kong. \p \v 10-11 Kuya ga tjl̈ẽ ba kong ga «¿L̇l̇ëye shäryoropdo? Bop l̈ëng zrörop. Ba srëng tjeng kl̈ung kjing l̈i ĩnor. E kjĩshko ga pja shdun. Bop l̈ëng srëng kwono kl̈ung kjing go kjĩshko ga pja parkë ber shäng kl̈ung kjing ame. \v 12 Pja parkë ara kl̈ung kjing ëmdë ga l̇l̇ëye botjyë bop kong ame. Pja to shäng jëk kl̈ung kjing kjone pogo ëmdë ga pja shto woshtozl̈ong wl̈o drete» l̈e ba kong. \p \v 13 Kuya ga tjl̈ẽ ba kong ga «Bor shdunggl̈o ëre ber kjang anmoyõ. \v 14 Tja kuzong. Tja parkë kl̈ung kjing ame kjĩshko ga tja to jongya shäng jëk kjok pjola, tja ber bop soshko ame. Tja to shäng tök wl̈eni. Ga tja wl̈ẽna ë pogorë ga tja zröya jekdo» l̈e. \p \v 15 Kuya ga tjl̈ẽ ba kong ga «Pja zröga ërë ga e shdun, pja shdunor l̈i kjinmo» l̈e. Eni ga pogl̈o jyã tara, wl̈ẽngga ërë ga zröya l̇l̇ëm wl̈o. \v 16 Ga Caín opshino to l̈ano shäng l̈ishko dwayo ga jek öötong sök Nod kjokyo, e ber buk Edén kjokyo, dl̈o wen tëm shwo l̈ëkong. \s1 Caín tjëyo tek beno ba irgo \p \v 17 Dbar jek ga Caín pono ba boy tjok, ga beno shäng kjl̈araso l̇l̇ëme. E irgo ga wa buk kjl̈ara domer ko Enoc. E dbaryoshko ga Caín shäng u ywë kjwöböso, kjëryo shäryak ak go pjribri kjókshko. Kjok l̈i kowara Enoc, ba wa l̈i ko. \v 18 Enoc, e Irad data. Irad, e Mejuyael data. Mejuyael, e Metusael data. Metusael, e Lamec data. \p \v 19 Lamec, e boy do pjök, kjl̈ara ko Ada, kjl̈ara ko Zila. \v 20-21 Ada, e wapga domerga do pjök, kjl̈ara ko Jabal, kjl̈ara ko Jubal. Nopga to l̈öng öng daga kjok shto obl̈ë obl̈ë, ba u shäryak öng kwota go l̈i, shäryaga shäng bäm go l̈i Jabal. Nopga dbonmo të, nopga kjorkwang shäryak jong kjiyo tjok tëy or go wl̈eniyo l̈i të, e shäryaga bäm go l̈i Jubal. \v 22 Ga Zilara wa buk kjl̈ara domer ko Tubal Caín. Nopga parkokl̈o shäryë dröng shosho obl̈ë obl̈ë go l̈i, shäryaga shäng bäm go l̈i Tubal Caín. E dor shäng kjl̈ara ko Noamá. \p \v 23 Pjl̈ara ga Lamec tjl̈ẽ ba boyga kong ga \q1 «L̇l̇ëye l̈ër bomi kong l̈i kuzĩ yõtso. \q1 Domer zröror kjl̈ara, tja zara kjĩshko. \q2 Dwl̈as zröror kjl̈ara bako, tja shpora kjĩshko. \q1 \v 24 Caín zröga ërë ga e shdũya Sbörë, Caín shduna l̈i kjinmo. \q2 Tjara zröga ërë ga shdũya, Caín zröga l̈i kjinmo obi» l̈e. \s1 Set \p \v 25 Dbar jek ga Adán, Eva, e wa buk kjl̈ara domer obi, ga koiara Set. Eshko ga Eva tjl̈ẽ ga «Tja kjimtara Sbörë, tja kong wa twara kjl̈ara obi. E ber shäng Abel, zröra Caíndë l̈i ãska. E kjĩshko ga koiër Set»\f + \fr 4:25 \ft Hebreo tjl̈õkwo \fk Set\ft , e \fk twara \ft l̈okl̈o.\f* l̈e. \p \v 26 E irgo ga Set, e wa buk kjl̈ara domer, ga koiara Enós. Enós dbaryo ga oba syõshtono Jehová kong kjwl̈ëe. \c 5 \s1 Adán tjëyo tek beno ba irgo \p \v 1-2 Nopga shäryara Sbörë so e om go kjoyoe. Shäryara domer, wal̈ë. E kjimtara, ga koiara «nopga». Ëre ba tjëyo tek beno ba irgo l̈i kjibokwoyo. \p \v 3 Adán, e öötong l̈u pjl̈ogl̈o sak dbäw kjingsho sak myashko (130) ga wa buk kjl̈ara domer so e om go kjoyo, ga koiara Set. \v 4-5 E irgo ga wapga weno obi. Ga l̈u ĩno öötong sak dbäw pjl̈ogl̈o shkaw kjingsho sak myashko (930) ga wol̈onoe. \p \v 6 Set, e öötong l̈u pjl̈ogl̈o sak dbäw kjingsho shkëngshko (105) ga wa buk kjl̈ara ko Enós. \v 7-8 E irgo ga wapga weno obi. Ga l̈u ĩno öötong sak dbäw pjl̈ogl̈o shkaw kjingsho sak kjwara kjingsho pjökshko (912) ga wol̈onoe. \p \v 9 Enós, e öötong l̈u pjl̈ogl̈o sak shkawshko (90) ga wa buk kjl̈ara ko Cainán. \v 10-11 E irgo ga wapga weno obi. Ga l̈u ĩno öötong sak dbäw pjl̈ogl̈o shkaw kjingsho shkëngshko (905) ga wol̈onoe. \p \v 12 Cainán, e öötong l̈u pjl̈ogl̈o sak kjäkshko (70) ga wa buk kjl̈ara ko Malalel. \v 13-14 E irgo ga wapga weno obi. Ga l̈u ĩno öötong sak dbäw pjl̈ogl̈o shkaw kjingsho sak kjwarashko (910) ga wol̈onoe. \p \v 15 Malalel, e öötong l̈u pjl̈ogl̈o sak tjer kjingsho shkëngshko (65) ga wa buk kjl̈ara ko Jared. \v 16-17 E irgo ga wapga weno obi. Ga l̈u ĩno öötong sak dbäw pjl̈ogl̈o kjwong kjingsho sak shkaw kjingsho shkëngshko (895) ga wol̈onoe. \p \v 18 Jared, e öötong l̈u pjl̈ogl̈o sak dbäw kjingsho sak tjer kjingsho pjökshko (162) ga wa buk kjl̈ara ko Enoc. \v 19-20 E irgo ga wapga weno obi. Ga l̈u ĩno öötong sak dbäw pjl̈ogl̈o shkaw kjingsho sak tjer kjingsho pjökshko (962) ga wol̈onoe. \p \v 21 Enoc, e öötong l̈u pjl̈ogl̈o sak tjer kjingsho shkëngshko (65) ga wa buk kjl̈ara ko Matusalén. \v 22-24 E irgo ga wapga weno obi. Enoc, e Sbö woydë owa l̇l̇ëm, ga jëk shäng ba tjok ĩyado. Ga l̈u ĩno öötong sak dbäw pjl̈ogl̈o mya kjingsho sak tjer kjingsho shkëngshko (365) ga söra Sbörë to, ĩnaba ame. \p \v 25 Matusalén, e öötong l̈u pjl̈ogl̈o sak dbäw kjingsho sak kjwong kjingsho kjäkshko (187) ga wa buk kjl̈ara ko Lamec. \v 26-27 E irgo ga wapga weno obi. Ga l̈u ĩno öötong sak dbäw pjl̈ogl̈o shkaw kjingsho sak tjer kjingsho shkawshko (969) ga wol̈onoe. \p \v 28 Lamec, e öötong l̈u pjl̈ogl̈o sak dbäw kjingsho sak kjwong kjingsho pjökshko (182) ga wa buk kjl̈ara domer. \v 29 Ga tjl̈ẽ ga «Shji parkë ara kjok ëre kjing go, kjok l̈i äyoshtara Jehovárë kjĩshko. Gueniyo chida ërera shji ie ber l̈öng woshtë» l̈e. E kjĩshko ga ba wa l̈i kowara Noé.\f + \fr 5:29 \ft Hebreo tjl̈õkwo \fk Noé\ft , e \fk woshtë \ft l̈okl̈o.\f* \v 30-31 E irgo ga wapga weno obi. Ga l̈u ĩno öötong sak dbäw pjl̈ogl̈o kjäk kjingsho sak kjäk kjingsho kjäkshko (777) ga wol̈onoe. \p \v 32 Noé, e öötong l̈u pjl̈ogl̈o sak dbäw pjl̈ogl̈o shkëngshko (500) ga wapga tjeng domerga dogl̈o mya, Sem, Jafet, Cam. \c 6 \s1 Nopga jëk l̈öng owa eröe \p \v 1-2 Nopga, e wapga shdöktong träk l̇l̇ëm kjok ëre kjing goshko. Ga wapga wal̈ëga kjong kjong wol̈ësowa. E kjĩshko ga Sbö wapga orkwosmono wal̈ëga woyde kjone dey l̈i tjok. \v 3 Eni ga Jehová tjl̈ẽ ga «Nopga, e iër ber l̈öng së ĩyado l̇l̇ëm, e wol̈on wl̈o kjĩshko. Eni ga iër ber l̈öng së l̈u pjl̈ogl̈o sak dbäw kjingsho sak pjök (120) eröe» l̈e. \p \v 4 Sbö wapga orkwosmono wal̈ëga kjok ëre so tjokshko ga wapga weno sok këskës, obl̈ë kjinmo. Ga nopga tjwl̈õ ara tek dënashko so l̈i epga. \p \v 5 Ĩya Jehovárë ga nopga l̈öng l̇l̇ëbo owa shäryë ara anmoyõ, ga wotjl̈ĩk owa erä. \v 6 Eni ga wotjl̈ĩk ga «Nopga shäryoror l̇l̇ëm kjwe dey, bangyo ara bor pjl̈úshko» l̈e. \v 7 Ga tjl̈ẽ ga «Nopga shäryoror tjeng kl̈ung kjing ëre kjër jũshko dwayo. Shäryër öng, äya kjl̈oshko so, sënwa tjok eni bakoe. Woyotjl̈ĩn ga shäryoror l̇l̇ëm kjwe dey» l̈e. \p \v 8 Gueniyo ga domer shäng kjl̈ara ko Noé. Jehová wopjl̈ú ba tjok. \s1 Noé kjyong shäryono kësbange \p \v 9 Ëre l̇l̇ëye shäryara Noérë dö l̈i kjibokwoyo. E domer pjl̈o bek, pogo l̇l̇ëye dret Sbö bokso. L̇l̇ëye woyde Sbörë l̈i shärye eni, ga jëk shäng ba tjok ĩyado. Nopga obl̈ë obl̈ë omshäryono eni l̇l̇ëm, Noé eröe. \v 10 E wapga domerga dogl̈o mya, Sem, Jafet, Cam. \p \v 11-12 Ga ĩya Sbörë ga kl̈ung ëre kjing go l̇l̇ëbo owa ara, nopga ëngkjwë ara ëng tjok, l̇l̇gwega ërë l̇l̇ëme. Nopga l̈öng kës l̈i beno l̈öng l̇l̇ëbo owa shäryë eröe. \v 13 E kjĩshko ga Sbö tjl̈ẽ Noé kong ga «Tja wotjl̈ĩk nopga pjik uunkong l̈ër. L̈öng ëngkjwë ara ëng tjok. L̈öng l̇l̇ëbo owa shäryë erä. E kjĩshko ga e pjir ber dret, l̇l̇ëbo tjeng kl̈ung ëre kjing go l̈i tjok. \p \v 14 »Eni ga kjorkwang wl̈ẽs pjl̈ú, owa l̇l̇ëm wl̈eniyo, ga kjyong\f + \fr 6:14 \fk Kjyong\ft , e beno l̇l̇ëbo bapkwo kësbang kjoyoe. Ne l̇l̇ëm kar kar. Ro bek sdoke. Roshko beno u wl̈eni.\f* shäryos kjl̈ara kësbange. Kjyong bängyos pjir kjoko, ro l̈ëkong bako, di opzrëk l̇l̇ëm wl̈o. \v 15 Shäryos jyãgl̈o eni: kur orkwo jyãgl̈o\f + \fr 6:15 \fk Orkwo jyãgl̈o pjl̈ara\ft , e \fk centímetro sak pkëng kjingsho shkëng (45) dik.\f* pjl̈ogl̈o sak dbäw pjl̈ogl̈o mya (300); bam orkwo jyãgl̈o pjl̈ogl̈o sak shkëng (50); jem kjomo l̈ëkong wop orkwo jyãgl̈o pjl̈ogl̈o sak mya (30). \v 16 Shäryos yongyo kjringgwo mya, kjëryo tjok tjok. U dbo kjing shäryos tuk, ba dirko shäryos ber oojong pjribri, kur orkwo jyãgl̈o kjwara. U bäng shäryos ber jong kjwara ba pogl̈o go, e opzrëkkl̈o. \p \v 17 »Di ichër kësbang, kjok ëre pir wl̈o. Eshko ga l̇l̇ëye l̈öng së kjok kjwang jĩkong kjing go ga e kjer drete. \v 18 Gueniyo ga tjl̈õkwo twër bop kong, ber ĩyado wl̈o. Pja jem opzrëk kjyong l̈i roy, bop boy, bop wapga, bop pjl̈aydoga tjok, pjãy wol̈on l̇l̇ëm wl̈o. \p \v 19-20 »Öng, äya kjl̈oshko so, sënwa, e l̈öng kjok ëre kjing go kës l̈i, e jem sös pjök pjök, wl̈ënggl̈a kjl̈ara kjl̈ara, popga kjl̈ara kjl̈ara, kjer l̇l̇ëm wl̈o. Woydër ga ber l̈öng së, pjãy dik. \v 21 Dl̈i tö̃s l̇l̇ërba pogo, ga jem sös bomi tjok, e bomi kong, e öng, äya kjl̈oshko so, sënwa tjeng l̈i kong bakoe» l̈e. \p \v 22 L̇l̇ëye l̈ara ba kong l̈i shäryara Noérë uunkong eni. \c 7 \s1 Kjok ëre piktonge \p \v 1 E irgo ga Jehová tjl̈ẽ Noé kong ga «No kjl̈araso wl̈ẽnor shäng pjl̈o bek bor bokso l̈i pja. E kjĩshko ga pja opzrës jem kjyong l̈i roy, bop boy, bop wapga, bop pjl̈aydoga tjok. \v 2-3 Öng ber pjl̈ú bor poshrëkkl̈o wl̈o obl̈ë obl̈ë, sënwa obl̈ë obl̈ë, e sös wl̈ënggl̈a dogl̈o kjäk kjäk (7), popga dogl̈o kjäk kjäk (7). L̇l̇amo sös wl̈ënggl̈a kjl̈ara kjl̈ara, popga kjl̈ara kjl̈ara. Shäryos eni, jer kjok ëre kjing go l̇l̇ëm wl̈o. \v 4 Sondë kjwara go ga shunyo ichër shrë dbargwo sak pkëng (40), shkë dbae. Eshko ga l̇l̇ëye shäryoror tek dämärshko l̈öng së l̈i pjiga tjarë ber drete» l̈e. \fig Öng, äya kjl̈oshko so, sënwa, e söra Noérë jem kjyong kësbang l̈i roy ba tjok (Génesis 7.1-5)|src="CO00622B.TIF" size="span" ref="Genesis 7.1 " \fig* \p \v 5 Kuya ga l̇l̇ëye l̈ara ba kong l̈i shäryara eni. \p \v 6 Kjok ëre piktongshko ga Noé l̈u pjl̈ogl̈o sak dbäw pjl̈ogl̈o tjer (600). \v 7 Era eni ga opzrëno jem kjyong l̈i roy, ba boy, ba wapga, ba pjl̈aydoga tjok, shtẽya dirë l̇l̇ëm wl̈o. \v 8-9 Ga öng uako wl̈eniyo, öng uako l̇l̇ëm wl̈eniyo, äya kjl̈oshko so, sënwa, e öötong l̈öng ba shwoy, ga söra jem pjök pjök, wl̈ënggl̈a kjl̈ara kjl̈ara, popga kjl̈ara kjl̈ara, l̈ara Sbörë ba kong sorë l̈i eni. \p \v 10 Öötong dbargwo kjäk (7) ga shunyo shrono, kjok ëre pir wl̈o. \v 11-18 Mok pjök, dbar sak kjwara kjingsho kjäk (17) dbaryo ga Noé l̈u pjl̈ogl̈o sak dbäw pjl̈ogl̈o tjer (600). E dbaryo ga opzrëno jem kjyong l̈i roy, ba boy, ba wapga, ba pjl̈aydoga tjok. Öng, äya kjl̈oshko so, sënwa, e opzrëno jem l̈ok pjök pjök kjyong l̈i roy ba tjok bakoe. Opzrëno jem wl̈ënggl̈a kjl̈ara kjl̈ara, popga kjl̈ara kjl̈ara. L̈ara Sbörë ba kong sorë l̈i shäryara eni. \p E irgo ga u bäng bängzara Jehovárë beno jong tuke. E dbaryo ga dl̈ung kësbang buk kjok dorong l̈i dl̈oktong, tuktong kjone pogo. Kjok dogo ëmdë ga di börgak tjeng l̈i böptuktonge. Shunyo shrono pjang kjok ëre kjing go dbargwo sak pkëng (40), shkë dbae. Eshkoshko ga di jem poyong l̇l̇ögong l̇l̇ögong, ga kjyong l̈i beno buk di kjing wëng erä. \v 19 Di poyono ara, öötong dl̈up l̇l̇ë l̈ok kjok ëre kjing go kjókshko l̈i jnena beno drete. \v 20 E irgo ga dl̈up l̇l̇ë jnena pjirshko ga di l̈i poyono jem, öötong wop orkwo jyãgl̈o pjl̈ogl̈o sak kjwara kjingsho shkëng (15). \v 21 Nopga l̈öng kjok ëre kjing go kës l̈i wol̈ono eni. Öng, äya kjl̈oshko so, sënwa, e l̈öng kjok ëre kjing go kës l̈i kjëtong eni bakoe. \v 22 L̇l̇ëye l̈öng së kjok ëre kjing go, tjwl̈õ shrë wl̈eniyo, e kjëtong drete. \v 23 Gueniyo Noéra beno sök së, l̈öng kjyong l̈i roshko ba tjok bakoe. Epga eröe. L̇l̇amo pjitong dret, nopga, öng, äya kjl̈oshko so, sënwa bakoe. \v 24 Ga kjok ëre piktong beno eni, öötong dbargwo sak dbäw kjingsho sak shkëng (150). \c 8 \p \v 1 Eshkoshko ga Noé woyojera Sbörë l̇l̇ëm, öng, äya kjl̈oshko so, e l̈öng ba tjok kjyong roy l̈i woyojera l̇l̇ëm bakoe. Eni ga pjl̈uk ichara di kjing go kjrina. Wop sira ga di kl̈än jer iröng obi. \v 2 Dl̈ung kësbang buk kjok dorong dl̈oktong l̈i sjëktong, ga shunyo ter shrono kjok dogo dwayo ame bakoe. \v 3 Eni ga di kl̈än jer jong worae. Kjok ëre piktong beno dbargwo sak dbäw kjingsho sak shkëngshko (150) ga di kl̈äno jer dëgong. \v 4 Mok kjäk (7), dbar sak kjwara kjingsho kjäk (17) dbaryo ga kjyong l̈i dano beno buk Ararat kjokyo, dl̈up l̈ëkong. \v 5 Eshko ga di kl̈äno jer dëgong obi. Ga öötong mok sak kjwara (10), dbar kjwara dbaryo ga dl̈up l̇l̇ë kjókshko l̈i dl̈up dbo go ĩya ga wen l̈ok wẽl̈ëe. \p \v 6 Öötong dbargwo sak pkëng (40) obi ga Noé sökshko ga u bäng shäryara l̈i döra. \v 7 Ga sënwa shira kjwara so ëp uaga kjoyo, ga ichara dbuk pjang jek l̈ë, tek l̈ë, kjok dano l̈i koshë. \v 8 E irgo ga sënwa shira kjwara obi, e dunggwo shara, kl̈ung kjing di dano beno buk dogrore ĩk wl̈o. \v 9 Gueniyo shto wl̈ẽno opyë wl̈o ga ä, kl̈ung buk l̈i kjing go di obi kjĩshko. Eni ga shrono iröng obishko ga Noé orkwo shino kjoko, ga kjrara, iara jek ba shtoshko. \p \v 10 Koshara dbargwo kjäk (7) irgo ga dunggwo ichara jek kjwara obi. \v 11 Kjok ro zar kjwl̈ë ga dunggwo l̈i shrono tek pjang iröng, kjor korga\f + \fr 8:11 \fk Kjor korga \ft l̈e l̈i, e kjor ko \fk olivo \ft korga.\f* tjagl̈ën söra tjeng kara ba kowo go. Miydara e go ga kl̈ung dogrotkë jeke. \v 12 Koshara dbargwo kjäk (7) obi irgo ga dunggwo ichara jek kjwara obi, ga shrono ame. \p \v 13 Noé l̈u pjl̈ogl̈o sak dbäw pjl̈ogl̈o tjer kjingsho kjwarashko (601) ga di beno kl̈ung kjing go ame. Mok kjl̈ara, dbar kjwara dbaryo ga kjyong l̈i kjing, e kjara ga ĩya ga kl̈ung kjing l̈i beno buk dogroe. \v 14 Öötong mok pjök, dbar sak pjök kjingsho kjäk (27) dbaryo ga kl̈ung dano beno buk kjange. \p \v 15 Eni ga Sbö tjl̈ẽ Noé kong ga \v 16 «Pja opshis kjyong wl̈e roy dwayo, bop boy, bop wapga, bop pjl̈aydoga tjok. \v 17 Öng, äya kjl̈oshko so, sënwa, e tjeng bop tjok kës l̈i shis dret bako, shdär ber l̈öng kjok kjwang jĩkong wl̈o» l̈e. \p \v 18 Kuya ga opshino kjyong roy dwayo, ba boy, ba wapga, ba pjl̈aydoga tjok. \v 19 Öng, äya kjl̈oshko so, sënwa, e l̈öng obl̈ë obl̈ë eshko l̈i opshino tjë jĩkong bakoe. \p \v 20 E irgo ga Noé akkwo töno dl̈uw ëng kjing go kjókshko, ga öng zröra, sho sura e kjing go, pjono dret, Jehová poshrëkkl̈o. Ga öng uako wl̈eniyo shara obl̈ë obl̈ë kjl̈ara kjl̈ara, sënwa uako wl̈eniyo shara obl̈ë obl̈ë kjwara kjwara bakoe. Eshko ga zröra uunkong, ga sho sura Jehová kong. \p \v 21 Öng sho sura l̈i l̈õ beno pjl̈ú, owa l̇l̇ëm Jehová kong. Ga wotjl̈ĩk ga «Nopga, e tek miteshko ga wotjl̈ĩk l̇l̇ëbo owa shäryë eröe. Eni ëmdë ga kjok ëre äyoshtër nopga l̈i kjĩshko ame. Öng kës, äya kjl̈oshko so kës, e pjiror sorë ga shäryër eni ame bakoe. \q1 \v 22 »Kjok ëre pjang obishko ga \q2 dwl̈a dgozl̈ong dbaryo tjok, dwl̈a bo kjrozl̈ong dbaryo tjok, \q2 kjok kjl̈ik dbaryo tjok, kjok zengteng dbaryo tjok, \q2 shunyo dbaryo tjok, dl̈o të dbaryo tjok, \q2 dba tjok, shkë tjok bakoe» l̈e. \c 9 \s1 Sbö tjl̈õkwo twono Noé kong, beno ĩyado wl̈o \p \v 1 Eshko ga Sbö tjl̈ẽno beno pjl̈ú Noé, ba wapga kong bakoe. Tjl̈ẽ ga «Pjãy wapga wenzong ara, shdär ber l̈öng kjok kjwang jĩkong wl̈o. \v 2 Öng kës, äya kjl̈oshko so kës, e ber bomi bangkjrë ara, dete erä, kjok dirko so, kjok ëre so, dl̈ung roy so, e ber eni bakoe. E ber l̈öng ichaga pjãydë. \v 3 Dënashko ga l̇l̇ëbo dguëy kl̈ung kjing botjyë wl̈eniyo, l̇l̇amo obl̈ë obl̈ë, e tworor bomi kong uëmi wl̈o. Eeri ga l̇l̇ëbo l̈öng së, jëk l̈öng ĩ, e twër bomi kong. E ber bomi dl̈i bakoe. \v 4 Gueniyo l̇l̇ëbo l̈öng së l̈i l̈aga ba srëngdë. E kjĩshko ga sjëngna srëng tjok, e uëy l̇l̇ëme. \q1 \v 5-6 »Nopga shäryoror so tja kjoyoe. \q1 E kjĩshko ga \q2 ëye no zröno ga \q2 e shdungga tjarë, \q2 zröga äya kjl̈oshko sorë, zröga öng ushko sorë ëmdë ga \q2 e shdun eni bakoe. \q2 No zröga ërë ga e zröy. \m L̈ër jl̈õkoyo ga eni. \p \v 7 »Gueniyo bomi kong ga pjãy wapga wenzong ara, shdär ber l̈öng kjok kjwang jĩkong wl̈o» l̈e. \p \v 8 Eshko ga tjl̈ẽ ba kong obi ga \v 9 «¡Tja kuzĩa! Tjl̈õkwo twër bomi kong, ber ĩyado wl̈o. E twër bomi tjëyo tek ber bomi irgo l̈i kong bakoe. \v 10 E twër sënwa, öng, äya kjl̈oshko so, e ter söromi bomi tjok kjyong kësbang roy dwayo kës l̈i kong bakoe. \v 11 Eni ga tjl̈õkwo twër bomi kong, ber ĩyado wl̈o. Di ichër kjok ëre kjing go, nopga, öng, äya kjl̈oshko so, e pjir uunkong wl̈o ame. Di ichër, kjok kjwang jĩkong pjir wl̈o ame bakoe. \v 12-13 Tjl̈õkwo ëre twër bomi kong, öng, äya kjl̈oshko so uunkong kong, kjok kjwang jĩkong kong bakoe. E twër bomi kong, ber ĩyado wl̈o. Bor donku ëre iër ber pjang kjok dogo. E ber pjang tjl̈õkwo ëre jyãgl̈o. \v 14 Pjäng ichër ĩmi wen pjang kjok dogo, ga donku wen pjang ba tjrëkoshko ga \v 15 woyoshrër ga tjl̈õkwo tworor bomi kong, öng, äya kjl̈oshko so uunkong kong ga shunyo ichër tjwe e kjoyo kjok pjikkl̈o ame. \v 16 Donku wen pjang pjäng tjrëkoshko ga e ĩn, ga tjl̈õkwo tworor nopga uunkong kong, öng, äya kjl̈oshko so uunkong kong l̈i woyoshrër eshko. \v 17 Donku, e ber pjang tjl̈õkwo ëre jyãgl̈o. Ber eni» l̈e. \s1 Noé, ba wapga \p \v 18 Noé wapga opshino kjyong kësbang roy dwayo l̈i, e Sem, Jafet, Cam. (Cam wa buk kjl̈ara ko Canaán.) \v 19 Shji l̈öng kjok kjwang jĩkong kës ëre beno l̈öng Noé wapga mya l̈i, e tjëyo. \p \v 20 Noé beno shäng dwl̈a dgaga. Ga kjil̇l̇gwo bo dyo dbo ara shärye wl̈o ga kjil̇l̇gwo eniyo l̈i dwl̈ayo dgara kjwöbö. Kjil̇l̇gwo eniyo dgaga bäm l̈i e. \v 21 Pjl̈ara ga kjil̇l̇gwo bo dyo dbo ara l̈i iara, ga nel̈õtkonoe. Ga shwong skwono beno buk kjwor ba u shäryak öng kwota go l̈i roshko. \v 22 Eni ga Canaán data Cam, e opzrëno jek ba data u l̈i roshko, ga wl̈ẽna, ĩna buk nel̈õ, kjwor. Eshko ga opshino jek, ga roy l̈ara ba shjiyga kong. \v 23 Eni ga Sem, Jafet, e kjinyokl̈o kjrono kara, iara l̈ok ba dbopdo, ga jëktong kokso l̈ëkong ba data buk l̈ishko, ga kjingara e go. \p \v 24 Noé nel̈õ jenoshko ga wol̇l̇eno. L̇l̇ëye shäryara ba wa iröng wl̈eniyorë l̈i miydarashko ga \v 25 tjl̈ẽ ba kong ga \q1 «¡Bop wa Canaán, e äyoshtër! \q2 ¡E ber shäng bop shjiyga kjwe parkaga tjwl̈ẽk shäng pjir wl̈eniyo!» l̈e. \p \v 26 Ga tjl̈ẽ Jehová kong ga \q1 «Jehová, pja tjwl̈õ kësbange. Pja Sem Sbö. \q2 Canaán, e ber shäng ba parkaga tjwl̈ẽk shäng pjir wl̈eniyo ga pjl̈úe. \q1 \v 27 Sbö, kjok twos tira l̇l̇ëm Jafet kong. \q2 Ba tjëyoga ios ber l̈öng uunkong Sem tjok. \q2 Ga Canaán ios ber shäng ba parkaga tjwl̈ẽk shäng pjir wl̈eniyo bakoe» l̈e. \p \v 28 Kjok piktong irgo ga Noé l̈u ĩno pjl̈ogl̈o sak dbäw pjl̈ogl̈o mya kjingsho sak shkëng (350). \v 29 E l̈u ĩno öötong sak dbäw pjl̈ogl̈o shkaw kjingsho sak shkëngshko (950) ga wol̈onoe. \c 10 \s1 Noé tjëyo tek beno ba irgo \p \v 1 Sem, Jafet, Cam, e Noé wapga. Ëre ba tjëyo tek beno ba irgo l̈i kjibokwoyo. Kjok piktong irgo ga mya jĩkong l̈i wapga tjok. \s1 Jafet tjëyo tek beno ba irgo \p \v 2 Jafet, e wapga domerga ko eni: Gómer, Magog, Maday, Javán, Tubal, Mésec, Tirás. \p \v 3 Gómer, e wapga domerga ko eni: Asquenaz, Rifat, Togarma. \p \v 4 Javán, e wapga domerga ko eni: Elisá, Tarsis, Quitín, Dodanín. \p \v 5 Ëre Jafet tjëyo tek beno ba irgo. Ga beno to l̈öng dl̈ung kjako. Tjëyo kjrina kjrina l̈i beno l̈öng ba kjok baĩya kjing go, ba tjl̈õkwo baĩya tjok. \s1 Cam tjëyo tek beno ba irgo \p \v 6 Cam, e wapga domerga ko eni: Cus, Misrayin, Fut, Canaán. \p \v 7 Cus, e wapga domerga ko eni: Seba, Javilá, Sabtá, Ragama, Sabteca. \p Ragama, e wapga domerga ko eni: Sabá, Dedán. \p \v 8 Cus, e wa buk kjl̈ara domer obi ko Nimrod. E ëngkjwaga dbo ara wl̈eniyo. \v 9 Kjimtara Jehovárë kjĩshko ga e wl̈o pjl̈úe. E kjĩshko ga oba tjl̈ẽ ga «Kjwe kjimtara Jehovárë kjĩshko ga kjwe wl̈o pjl̈ú, Nimrod ĩ dik» l̈ëba eni. \v 10 Kjok tjeng pkëng (4) ko Babel, Érec, Acad, Calné. Pkëng jĩkong, e Sinar kjokyo obl̈ë obl̈ë. Kjrina kjrina kjëryo shäryak ak go pjribri kjókshko. Kjok eshko sopga ichaga Nimroddë bäm go. \v 11 E irgo ga opshino jek shäng Asiria kjokyo l̈ëkong. Eshko ga kjok shto obl̈ë obl̈ë u ywara kjwöböso. Kjok kjrina kjrina kjëryo shäryak ak go pjribri kjókshko. Kjok, e ko Nínive, Rejobot Ir, Cala, \v 12 Resén. Resén, e kjokyo kësbange. E ber buk Nínive kjokyo, Cala kjokyo, e tjrëko. \p \v 13 Misrayin, e tjëyo tek beno ba irgo l̈i beno tjëyo kop ara. E Lud tjëyo, Anam tjëyo, Lehab tjëyo, Naftu tjëyo, \v 14 Patrus tjëyo, Caslu tjëyo, Caftor tjëyo. Filisteoga, e Caftor tjëyo obi. \p \v 15 Canaán, ba wa domer bäm ĩyo l̈i ko Sidón. E irgo ga wa buk kjl̈ara domer obi ko Het. \v 16 Canaán, e tjëyo tek beno ba irgo l̈i beno tjëyo kop ara. E Jebús sopga, amorreoga, gergeseoga, \v 17 heveoga, araceoga, sineoga, \v 18 Arvad sopga, zemareoga, jamatitaga. E irgo ga Canaán so tjëyoga shdöktonge. \v 19 Ba kjok, e ber buk Guerar kjokyo, Sidón kjokyo, e dwayo äär jong Gaza kjokyo go. Sodoma kjokyo, Gomorra kjokyo, Admá kjokyo, Zeboyín kjokyo, e shwo l̈ëkong äär jong Lasa kjokyo go. \p \v 20 Ëre Cam tjëyo tek beno ba irgo. Tjëyo kjrina kjrina l̈i beno l̈öng ba kjok baĩya kjing go, ba tjl̈õkwo baĩya tjok. \s1 Sem tjëyo tek beno ba irgo \p \v 21 Jafet shjiy Sem,\f + \fr 10:21 \ft Hebreo tjl̈õkwo ëre l̇l̇ë l̈okl̈o miydëy yõtso l̇l̇ëme. E \fk Jafet shji Sem \ft l̈okl̈o, l̇l̇ëm ga \fk Sem shjiy Jafet \ft l̈okl̈o. Kjone dey miydëy yõtso l̇l̇ëme.\f* e wapga tjeng bakoe. Éber tjëyo tek beno ba irgo l̈i, e beno l̈öng Sem tjëyo. \p \v 22 Sem, e wapga domerga ko eni: Elam, Asur, Arfaxad, Lud, Aram. \p \v 23 Aram, e wapga domerga ko eni: Uz, Hul, Guéter, Mas. \p \v 24 Arfaxad, e wa buk kjl̈ara domer ko Selaj. Selaj, e wa buk kjl̈ara domer ko Éber. \v 25 Éber, e wapga domerga do pjök, kjl̈ara koiara Péleg,\f + \fr 10:25 \ft Hebreo tjl̈õkwo \fk Péleg\ft , e \fk shdök \ft l̈okl̈o.\f* eshko dbaryo ga nopga shdöktong beno tjeng dboy dboy kjĩshko. Péleg, e l̈ëng ko Joctán. \p \v 26 Joctán, e wapga domerga ko eni: Almodad, Sélef, Jazar Mávet, Yeraj, \v 27 Hadorán, Uzal, Diclá, \v 28 Obal, Abimael, Sabá, \v 29 Ofir, Javilá, Jobab. Epga uunkong Joctán wapga. \v 30 Ba kjok, e beno buk Mesá kjokyo dwayo äär jong Sefar kjokyo go. Sefar, e ber buk dl̈up l̈ok dl̈o wen tëm shwo l̈ëkong tjrëko. \p \v 31 Ëre Sem tjëyo tek beno ba irgo. Tjëyo kjrina kjrina l̈i beno l̈öng ba kjok baĩya kjing go, ba tjl̈õkwo baĩya tjok. \p \v 32 Tjëyoga uunkong ëre, e Noé wapga tjëyoga. Tjëyo kjrina kjrina tak beno l̈ok kjibokwo ëre go ba kjokëso tjok, ba kjok baĩya tjok bakoe. Kl̈ung piktong irgo ga epga shdöktong beno l̈öng kjone pogo. Eeri ga tjëyo l̈öng kjrina kjrina kjok kjwang jĩkong, e Noé wapga tjëyoga. \c 11 \s1 Babel kjokyo \p \v 1 Dbar eshkoshko ga nopga uunkong tjl̈ẽ tjl̈õkwo kjwaraso. \v 2 Opshino jek l̈öng dl̈o wen tëm shwo l̈ëkong dwayo ga jek öötong l̈öng Sinar kjokyo kjing goshko ga sdam wl̈ẽna buk kjrina, ga beno l̈öng eshko. \v 3-4 Pjl̈ara ga tjl̈ẽ ëng kong ga «Shji kl̈ung shosho shäryë, piy iök go ber kjang ak dik wl̈o, u shäryëy e go wl̈o, ak ãska. Sho smoy ëng go ba smokkl̈o dishäng kjoyo, gueniyo sho sĩ go, ak smokkl̈o sho ãska. E go ga kjweri shji u ywë kjwöböso, kjëryo shäryëy ak go pjribri kjókshko. Ga u shäryëy kl̈ung akyo go, e shäryëy jem äär jong kjok dogo. E go ga shji shdär l̇l̇ëm, gueniyo shji roy shdär ber kjok kjwang jĩkong. Eni ga shji ber tjwl̈õ ara» l̈e. \fig U shäryara l̈ok kl̈ung akyo go, jem äär jong kjok dogo wl̈o l̈ara (Génesis 11.1-5)|src="CO00638B.TIF" size="span" ref="Genesis 11.1 " \fig* \p \v 5 Gueniyo ga nopga l̈öng u ywë kjwöböso, kjëryo shäryak ak go pjribri kjókshko, ga l̈öng u shäryë kl̈ung akyo go jem jong kjok dogo l̈ëshko ga Jehová ter öör eshko ba pak l̈i ĩk. \v 6 Eshko ga wotjl̈ĩk ga «Nopga kjwe tjëyo kjrinaso, tjl̈õkwo jong kjwaraso bakoe. Eni ga l̇l̇ëye shärye woydë kës l̈i, e sl̈ongga ërë l̇l̇ëme. \v 7 Shji to jer ba tjl̈õkwo kjl̈opswë, tjl̈ẽ ber l̈öng obl̈ë obl̈ë wl̈o, tjl̈ẽ ga l̇l̇ë l̈ayde ëng kong l̈i miyde l̇l̇ëm wl̈o. Shäryëy eni dey» l̈e. \p \v 8 Nopga iara Jehovárë beno tjeng dboy dboy kjok shto obl̈ë obl̈ë eni. Ga ba pak shärye l̈öng l̈i rayarae. \v 9 Kjok eshko ga tjl̈õkwo kjl̈opswara Jehovárë beno wẽl̈ë l̇l̇ëmshko ga nopga shdöktong to beno l̈öng dboy dboy kjok kjwang jĩkong. E kjĩshko ga kjok ëre kowëba Babel.\f + \fr 11:9 \ft Hebreo tjl̈õkwo \fk Babel\ft , e \fk tjl̈õkwo wẽl̈ë l̇l̇ëm \ft l̈okl̈o.\f* \s1 Sem tjëyo tek beno ba irgo \p \v 10 Ëre Sem tjëyo tek beno ba irgo. Kjok piktong irgo ga öötong l̈u pjl̈ogl̈o pjök ga Sem, e l̈u pjl̈ogl̈o sak dbäwshko (100) ga wa buk kjl̈ara domer ko Arfaxad. \v 11 E irgo ga l̈u ĩno sak dbäw pjl̈ogl̈o shkëng (500) obi, ga wapga weno obi. \p \v 12 Arfaxad, e l̈u pjl̈ogl̈o sak mya kjingsho shkëngshko (35) ga wa buk kjl̈ara domer ko Selaj. \v 13 E irgo ga l̈u ĩno sak dbäw pjl̈ogl̈o pkëng kjingsho mya (403) obi, ga wapga weno obi. \p \v 14 Selaj, e l̈u pjl̈ogl̈o sak myashko (30) ga wa buk kjl̈ara domer ko Éber. \v 15 E irgo ga l̈u ĩno sak dbäw pjl̈ogl̈o pkëng kjingsho mya (403) obi, ga wapga weno obi. \p \v 16 Éber, e l̈u pjl̈ogl̈o sak mya kjingsho pkëngshko (34) ga wa buk kjl̈ara domer ko Péleg. \v 17 E irgo ga l̈u ĩno sak dbäw pjl̈ogl̈o pkëng kjingsho sak mya (430) obi, ga wapga weno obi. \p \v 18 Péleg, e l̈u pjl̈ogl̈o sak myashko (30) ga wa buk kjl̈ara domer ko Reú. \v 19 E irgo ga l̈u ĩno sak dbäw pjl̈ogl̈o pjök kjingsho shkaw (209) obi, ga wapga weno obi. \p \v 20 Reú, e l̈u pjl̈ogl̈o sak mya kjingsho pjökshko (32) ga wa buk kjl̈ara domer ko Serug. \v 21 E irgo ga l̈u ĩno sak dbäw pjl̈ogl̈o pjök kjingsho kjäk (207) obi, ga wapga weno obi. \p \v 22 Serug, e l̈u pjl̈ogl̈o sak myashko (30) ga wa buk kjl̈ara domer ko Najor. \v 23 E irgo ga l̈u ĩno sak dbäw pjl̈ogl̈o pjök (200) obi, ga wapga weno obi. \p \v 24 Najor, e l̈u pjl̈ogl̈o sak pjök kjingsho shkawshko (29) ga wa buk kjl̈ara domer ko Taré. \v 25 E irgo ga l̈u ĩno sak dbäw kjingsho sak kjwara kjingsho shkaw (119) obi, ga wapga weno obi. \p \v 26 Taré, e l̈u pjl̈ogl̈o sak kjäkshko (70) ga wapga tjeng domerga ko Abram, Najor, Jarán. \s1 Taré tjëyo tek beno ba irgo \p \v 27 Ëre Taré tjëyo tek beno ba irgo. Ba wapga ko Abram, Najor, Jarán. Jarán, e wa kjl̈ara ko Lot. \v 28 Jarán l̈i wol̈ono buk Caldea so kjokyo ko Ur, e weno bukshko. Wol̈onoshko ga ba data sök së obi. \p \v 29 Wal̈ë shäng kjl̈ara ko Saray. Abram, e orkwosmono ba tjok. Jarán, e wapga wal̈ëga ko Milca, Iscá. Najor, e orkwosmono Milca tjok. \v 30 Saray, e wapga l̇l̇ëm, e kjrong kjĩshko. \p \v 31 Taré wl̈o opshino Caldea so kjokyo ko Ur dwayo, jongya jong Canaán kjokyo wl̈o. Ga ba wa Abram, e söra jek Abram boy Saray tjok, ba tjër Lot tjok bakoe. Gueniyo ga öötong l̈öng Jarán kjokyo ga beno l̈öng eshko. \v 32 Kjok eshko ga Taré l̈u ĩno öötong sak dbäw pjl̈ogl̈o pjök kjingsho shkëngshko (205) ga wol̈onoe. \c 12 \s1 Abram ichara Sbörë to Canaán kjokyo \p \v 1 Pjl̈ara ga Jehová tjl̈ẽ Abram kong ga «Bop kjok, bop tjëyo, bop pjeyoga, e rayos ber uunkong, ga pja nom jek kjokyo kjone pin bop kong l̈ishko. \v 2 Eshko ga bop tjëyo tek ber bop irgo l̈i, e iër ber shdär träk l̇l̇ëm, ber tjëyo kësbang wl̈o. Pja kjimtër, pja ber tjwl̈õ ara wl̈o. Eni ga nopga uunkong kjimtër bebi. \v 3 Ëye wotjl̈ĩk pjl̈ú bop kong ga tja wotjl̈ĩk pjl̈ú ba kong bebi. Ëye wotjl̈ĩk owa bop kong ga tja wotjl̈ĩk owa ba kong bebi bakoe. Bop kjĩshko ga tjëyoga l̈öng kjok ëre kjing go kjimtër uunkong» l̈e. \p \v 4 Kuya ga toe. Abram l̈u pjl̈ogl̈o sak kjäk kjingsho shkëngshko (75) ga opshino Jarán kjokyo dwayo. \v 5 Ba boy Saray, ba shtop Lot, ba l̇l̇ëbo uunkong, ba parkagaga l̈öng ba tjok, e söra jek uunkong Canaán kjokyo. Öötong l̈öng eshko ga \v 6 jëktong ara ga öötong l̈öng Moré kjokyo, kjor jong kjl̈ara kësbang l̈ishko, Siquén kjokyo ber buk soshko. Eshkoshko ga Canaán sopga l̈öng eshko obi. \v 7 Eshko ga Jehová weno shäng Abram kong, ga tjl̈ẽ ba kong ga «Kjok ëre twër ber bop tjëyo tek ber bop irgo l̈i kong» l̈e. \fig Abram akkwo töno dl̈uw ëng kjing go kjókshko, Jehová poshrëkkl̈o (Génesis 12.7)|src="CO00640B.TIF" size="col" ref="Genesis 12.7 " \fig* \p Jehová weno shäng ba kong eshko kjĩshko ga akkwo töna dl̈uw ëng kjing go kjókshko, Jehová poshrëkkl̈o. \v 8 Pjir ga jëk öötong l̈öng dl̈up shwo l̈ëkong, Betel kjokyo ber buk soshko. Eshko ga ba u shäryak öng kwota go söya jek ba tjok l̈i iara jong Betel kjokyo, Hai kjokyo, e tjrëko. Eshko ga akkwo töna dl̈uw ëng kjing go kjókshko, Jehová poshrëkkl̈o obi. Shäryara pjir ga syõshtono Jehová kong eshko. \v 9 E irgo ga jek l̈öng shtor shtor, irbo jek jong äär Néguev kjokyo shwo l̈ëkong. \s1 Abram öör Egipto kjokyo \p \v 10 Eshko ga öötong l̈öng l̈ishko ga pjl̈i shrono arae. E kjĩshko ga Abram wl̈o opshino to l̈ok ey dwayo, jongya jong Egipto kjokyo, ber l̈öng eshko dbar kjwöbö wl̈o. \v 11 Jek l̈öng ääto Egipto kjokyo ga Abram tjl̈ẽ ba boy kong ga «Miydër pjl̈ú ga pja wol̈ësowa. \v 12 Pja ĩya Egipto sopgarë ga pja bor boy l̈e, ga tja zröya l̈ok bop kjĩshko, pja ber ba kong wl̈o dani. \v 13 E kjĩshko ga tja zröya l̈ok bop kjĩshko l̇l̇ëm wl̈o ga pja bor dor l̈ëp ba kong eni» l̈e. \p \v 14 Eni ga öötong l̈öng Egipto kjokyo ga kjok eshko sopga tjl̈ẽ ëng kong ga «Ba boy kjwe wol̈ësowa» l̈e. \v 15 Egipto so pjl̈uyo parkagaga omĩno l̈ok bakoe. Ga tjl̈ẽ ba pjl̈uyo kong ga «Wal̈ë shrono shäng kjl̈ara wol̈ësowa» l̈e, ga Saray l̈i söra l̈ok jekdo pjl̈u ushko. \p \v 16 Eni ga Saray kjĩshko ga Abram wl̈okjrara, dara l̈ok pjl̈úe. Sëna öng këskës chila, ga parkagaga tjwl̈ẽk l̈öng pjir wl̈eniyo twara ba kong bakoe. \v 17 Gueniyo ga Saray kjĩshko ga pjl̈u l̈i shduna Jehovárë, ba pjeyoga uunkong tjok, swl̈o ichara träk l̇l̇ëm ba ushko. \v 18 E kjĩshko ga Abram rokara pjl̈u l̈irë tek ba shwoy, ga tjl̈ẽ ba kong ga «¿Pja l̇l̇ëbo shäryono bor kong kjweni ega? ¿“Wal̈ë ëre bor boy” l̈orop bor kong l̇l̇ëm ega? \v 19 “Kjwe bor dor” l̈orop bor kong kuzong ga sirashko ga kjwe kjwe kjroror bor boy. Bop boy shäng ëre. ¡Sös bop tjok, ga pjãy nomo!» l̈e. \v 20 Eni ga ba parkagaga ichara Abram ichë jek Egipto kjokyo dwayo, ba boy, ba l̇l̇ëbo uunkong tjok. \c 13 \s1 Abram, Lot, e opkjono l̈ok dboy dboye \p \v 1 Abram opshino to Egipto kjokyo dwayoshko ga jek öötong shäng Néguev kjokyo, ba boy, ba shtop Lot, ba l̇l̇ëbo tjeng kës l̈i tjok. \v 2 Eshko ga Abram dbur sho shõyl̈ṍr ara, dbur sho pjl̈ubl̈ún ara, öng ara bakoe. \v 3-4 E irgo ga jek l̈öng shtor shtor, irbo jek jong äär Betel kjokyo shwo l̈ëkong. Dëna sök l̈ishko ga akkwo töna dl̈uw ëng kjing go kjókshko, Jehová poshrëkkl̈o. Kjok eshko, e buk Betel kjokyo, Hai kjokyo, e tjrëko. Öötong l̈öng eshko iröng obi ga syõshtono Jehová kong obi. \p \v 5 Eshko ga Abram shtop Lot, e öng ara, parkaga ara, ba kjokwa dik. \v 6 Ba kjok l̈öng l̈ishko ga öng ara anmoyõ kjĩshko ga ba öng dl̈i pjitënge. E kjĩshko ga ber l̈öng eshko uunkong ga äe. \v 7 Dl̈i ara l̇l̇ëm kjĩshko ga Abram öng dagaga ëngkjwë l̈ok ara Lot ĩ tjok. Eshko dbaryo ga Canaán sopga, ferezeoga, e l̈öng eshko obi. \p \v 8 Eni ga pjl̈ara ga Abram tjl̈ẽ Lot kong ga «Shji epenga döe. E kjĩshko ga shji iirkë ëng tjok kar kar ga äe. Bi parkagaga ëngkjwë ëng tjok ga ä bakoe. \v 9 Rokër bop kong sira ga pja opkjos ber sök dboye. Kjok ëre ĩzong. Woydëp kjone dey ga kjrozong. Pja jek mil̈ëkong ga tja jek kël̈ë. Pja jek kël̈ëkong ga tja jek mil̈ë» l̈e. \p \v 10 Kuya ga ĩya Jordán sdamyo kjok kjwang jĩkong. Ĩna ga Jordán diyo kjwo kar kar äär jong Zoar kjokyo go, e diyo bayo ara, so kjok shäryara Jehovárë Adán kong l̈i kjoyo, so Egipto kjokyo kjoyo bakoe. (Eshko ga Sodoma kjokyo, Gomorra kjokyo, e pjiyde Jehovárë l̇l̇ëm obi.) \v 11-13 Eni ga kjok kjrara Jordán sdamyo shwo l̈ëkong, ga to jek dl̈o wen tëm shwo l̈ëkong, öötong sök eshko, Sodoma kjokyo ber buk soshko. (Sodoma sopga, e wotjl̈ĩk owa erä. L̇l̇ëbo owa shäryara l̈ok ara Jehová bokso.) Abramda beno sök Canaán kjokyo. Abram, Lot, e opkjono l̈ok dboy dboy eni. \p \v 14 Lot to irgo ga Jehová tjl̈ẽ Abram kong ga «Kjok ĩs yõtso l̇l̇aw pogo. \v 15 Pja bokkwo dbo äär kjone l̈ishko ga kjok, e twër uunkong ber bop kong, bop tjëyo tek ber bop irgo l̈i kong, ber bomi kong ĩyado wl̈o. \v 16 Bop tjëyo l̈i iër shdär l̈ok träk l̇l̇ëm, shtëy ga äär l̇l̇ëm, kl̈ung pjl̈ungyo wl̈eni. \v 17 ¡Eni ga pja jëkzong! Kjok ĩs kjwang jĩkong, e twër ber bop kong kjĩshko» l̈e. \p \v 18 E irgo ga poshäryono ga toe. Domer sök kjl̈ara ko Mamré. E kjor këskës l̈ok arae. Kjok eshko ga Hebrón kjokyo ber buk soshko. Abram wl̈o öötong l̈öng eshko ga akkwo töna Abramdë dl̈uw ëng kjing go kjókshko, Jehová poshrëkkl̈o. \c 14 \s1 Lot wl̈ikara Abramdë \p \v 1-2 Eshkoshko ga pjl̈upga dogl̈o pkëng (4), e ëngkjwono pjl̈upga dogl̈o shkëng (5) tjok. Pjl̈upga dogl̈o pkëng (4) l̈i, e Sinar so pjl̈uyo ko Amrafel, Elasar so pjl̈uyo ko Arioc, Elam so pjl̈uyo ko Quedorlaómer, Goyim so pjl̈uyo ko Tidal. Pjl̈upga dogl̈o shkëng (5) l̈i, e Sodoma so pjl̈uyo ko Bera, Gomorra so pjl̈uyo ko Birsá, Admá so pjl̈uyo ko Sinab, Zeboyín so pjl̈uyo ko Semeber, Bela so pjl̈uyo. (Bela kjokyo, e ko Zoar kjokyo bakoe.) \v 3-4 Eshko dbaryo ga pjl̈upga dogl̈o shkëng (5) l̈i ichaga Pjl̈u Quedorlaómer l̈irë sök l̈u sak kjwara kjingsho pjök (12) tjän. Gueniyo öötong l̈uyo sak kjwara kjingsho myashko (13) ga epga wotjl̈ĩno ëngkjwë ba tjok. Eni ga shkëng (5) jĩkong l̈i ëng töno l̈ok, ga ba ëngkjwagaga söra jek l̈ok Sidín sdamyo, Di Bäng Buk Kësbang Dl̈ek l̈ishko. \p \v 5 Öötong l̈u pjl̈ara obi ga Pjl̈u Quedorlaómer jongya jong eshko, pjl̈upga l̈öng ba shwo l̈ëkong l̈i tjok, ëngkjwë wl̈o. Jek l̈öng eshko wopro ga refaítaga zana l̈ok Astarot Carnayin kjokyo, zuzitaga zana l̈ok Jam kjokyo, emitaga zana l̈ok Save Quiriatayin kjokyo. \v 6 Horeoga zana l̈ok Seir kjokyo dl̈up shwo l̈ëkong, irpjana l̈ok äär l̈öng Parán kjokyo. E ber buk kjok dogro no l̇l̇ëmshko l̈i worbo go. \v 7 Tek iröng shrono l̈öng Enmispat kjokyo, e ko Cades kjokyo bakoe. Eshko ga Amalec tjëyoga zana l̈ok pjire. Amorreoga l̈öng Jazezón Tamar kjokyo l̈i zana l̈ok pjir bakoe. \p \v 8-9 Epga zana l̈ok pjir irgo ga jek öötong l̈öng Sidín sdamyo shara. Eshko ga pjl̈upga dogl̈o pkëng (4) l̈i ëngkjwono pjl̈upga dogl̈o shkëng (5) l̈i tjok. \v 10 Sidín sdamyo l̈ishko ga pjl̈ëbgwo l̈ok träk l̇l̇ëm, roshko di shäng sho sĩ tjeng tjunge. Eni ga Sodoma so pjl̈uyo, Gomorra so pjl̈uyo, e tök l̈e l̈okshko ga l̈ono jer l̈ok pjl̈ëbgwo l̈i roshko. Eshko ga pjl̈upga zana l̈ok pjir dogl̈o mya obi l̈i, e töktong jem l̈ok dl̈up shwo l̈ëkong. \p \v 11 Sodoma kjokyo, Gomorra kjokyo ga dl̈i l̇l̇ë, l̇l̇ëbo tjeng kës tjwl̈õ tjok l̈i, e söra l̈ok pjl̈upga ba kjangyoga l̈irë drete. \v 12 Abram shtop Lot, e sök Sodoma kjokyo kuzong ga shara l̈ok, söra to ba l̇l̇ëbo tjeng kës l̈i tjok bakoe. \v 13 Gueniyo ga no töktong kjl̈ara, ga Lot roy söra jek öötong Abram, hebreo l̈i kong. \p Eshkoshko ga Abram sök Mamré kjor këskës l̈ok l̈ishko. Mamré, e amorreo. E l̈ëmga tjeng do pjök, kjl̈ara ko Escol, kjl̈ara ko Aner. Pjl̈ara ga domerga dogl̈o mya l̈i tjl̈õkwo l̈ono ëng kong Abram tjok. Tjl̈ẽno ëng kong jl̈õkoyo ga «Oba ëngkjwë woydë bi tjok wl̈eni ga shji ëng wl̈ikë sharae» l̈ara eni. \p \v 14 Eni ga roy kura Abramdë ga ba shtop söraba toe. Eshko ga Abram ëngkjwagaga tjeng dogl̈o sak dbäw pjl̈ogl̈o mya kjingsho sak kjwara kjingsho kjwong (318). Epga kuno jem l̈öng uunkong ba tjok. Eni ga söra jek pjl̈upga pkëng (4) l̈i irpjang, äär jong Dan tjëyoga kjokyo. \v 15 E shkëyo ga ba ëngkjwagaga l̈i shdöra beno tjeng dboy dboy, ga pjl̈upga l̈i kopjrina l̈ok pjribrie. Eshko ga popdara, irpjana l̈ok öötong l̈öng Hobá kjokyo, e Damasco kjokyo pjl̈or kal̈ëkong. \v 16 Eni ga l̇l̇ëbo kjrara, söra tjeng ba tjok l̈i döra Abramdë ba shjiryo drete. Ba shtop Lot, ba l̇l̇ëbo, ba wal̈ëga, ba nopga uunkong, e döra eni. \s1 Melquisedec tjl̈õkwo l̈ono beno pjl̈ú Abram kong \p \v 17 Quedorlaómer, pjl̈upga l̈öng ba shwo l̈ëkong l̈i, e zana pjir ga Abram bojono tek iröng obi. Öötong shäng Save sdamyo ga Sodoma so pjl̈uyo opshino jek ba wl̈okjrë irbo. \v 18 Domer shäng kjl̈ara ko Melquisedec. E Salem so pjl̈uyo. E omwl̈okjrono bakoe. E syõshtaga Sbö Tjwl̈õ Kësbangyo kong ba pjeyoga kjĩshko. Eshko ga pjl̈ung shosho suk pjir shira, twara Abram kong, kjil̇l̇gwo bo dyo dbo ara tjok. \v 19 Ga tjl̈ẽno beno pjl̈ú ba kong. Tjl̈ẽ ga \q1 «Pja kjimte Sbö Tjwl̈õ Kësbangyorë ara. \q2 E kjok uunkong shäryaga. \q1 \v 20 Pja kjimtara, \q2 bop moskwoga iara beno tjeng bop wl̈oshko, \q2 ga zanop song erä. \q1 E kjĩshko ga e poshrëy kësbang ĩyado» l̈e. \p Eni ga l̇l̇ëbo wl̈ẽna Abramdë kës l̈i shtara äär ba sakyo (10) go, ba sakyo (10) go, shira kjrina kjrina, ga twara beno Melquisedec kong. \p \v 21 E irgo ga Sodoma so pjl̈uyo tjl̈ẽ Abram kong ga «L̇l̇ëbo uunkong dörop kjwe ber tjeng bop kong ga pjl̈ú, gueniyo bor nopga kjwera twos bor kong iröng obi» l̈e. \p \v 22 Kuya ga tjl̈ẽ ba kong ga «Tja tjl̈ẽno Jehová kong jl̈õkoyo. E Sbö Tjwl̈õ Kësbangyo. E kjok uunkong shäryaga. \v 23 L̈oror ba kong jl̈õkoyo ga l̇l̇ëye bopoya kjrër l̇l̇ëm, trer kjwara l̇l̇ëm, drepkwota pjrikkl̈o pjl̈ara l̇l̇ëm bakoe. Eni ga l̇l̇ono ga tja l̇l̇ëbo ara wl̈eni ga twaga pjarë bor kong l̈ëp ga äe. \v 24 L̇l̇ëye woydër ber bor kong l̇l̇ëm, dl̈i uara bor nopgarë l̈i döe. Gueniyo ga domerga bor yorkaga Aner, Escol, Mamré, kjwepga wl̈e kongda l̇l̇ëbo twos kjrina kjrinae» l̈e. \c 15 \s1 Jehová tjl̈õkwo twono Abram kong, beno ĩyado wl̈o \p \v 1 E irgo ga Jehová weno shäng Abram kong yoshko wl̈eni, ga tjl̈ẽ ba kong ga «Abram, l̇l̇ëye bangkjrëp l̇l̇ëme. Tja bop wl̈ikaga. L̇l̇ono ga pja iër ber tjwl̈õ ara. E kjĩshko ga l̇l̇ëye bangkjrëp l̇l̇ëme» l̈e. \p \v 2-3 Kuya ga tjl̈ẽ ba kong ga «Jehová, l̇l̇ëye shäryëp woydë l̈i shäryëp ga pjl̈úe. ¿Tja ber tjwl̈õ ara l̇l̇ëno? Miydëp pjl̈ú ga tja wapga drete. Tja kong wapga tworop l̇l̇ëme. E kjĩshko ga tja wol̈onoshko ga bor l̇l̇ëbo uunkong ber bor parkaga tjwl̈ẽk shäng pjir wl̈eniyo ko Eliezer kong. E bor pjeyo l̇l̇ëm, e Damasco so» l̈e. \p \v 4 Kuya ga tjl̈ẽ ba kong ga «Bop l̇l̇ëbo uunkong ber ba kong l̇l̇ëm, e ber bop wa domer onmo l̈i kong» l̈e. \v 5 Eshko ga Abram söra jek kjoko, ga tjl̈ẽ ba kong obi ga «Kjok dogo ĩs yõtso. Dbala shtozong, shtëp ga pjl̈úre ĩp wl̈o. Bop tjëyo tek ber bop irgo l̈i ber träk l̇l̇ëm kjweni bakoe» l̈e. \p \v 6 Kuya ga tjl̈õkwo kjrara, ga mär beno shäng ba go. E kjĩshko ga iara Jehovárë beno pjl̈o bek ba bokso. \v 7 Ga tjl̈ẽ ba kong ga «Jehová l̈i tja. Pja shiror tek Caldea so kjokyo ko Ur l̈i dwayo, kjok ëre twër ber bop kong wl̈o, kjok ëre twër ber bop tjëyo tek ber bop irgo l̈i kong wl̈o bakoe» l̈e. \p \v 8 Kuya ga tjl̈ẽ ba kong ga «Tjl̈apga Jehová, ¿kjok ëre ber bor kong jl̈õkoyo miydër sorë?» \p \v 9 «Öng tek sös bor kong kop eni: sögl̈a popga wapga l̇l̇ëm obi wl̈eniyo kjl̈ara, shwl̈ing ushko so popga kjl̈ara, öng wl̈ẽp ushko so wl̈ënggl̈a kjl̈ara, mya jĩkong mikbo l̈u pjl̈ogl̈o mya döe. Dunggwo tek sös kjwo pjok obl̈ë obl̈ë bako, kjwara kësbang wl̈eniyo, kjwara chirawa wl̈eniyo» l̈e ba kong. \p \v 10 Kuya ga l̇l̇ëbo rokara l̈i söra uunkong Jehová kong. E irgo ga zröra, sho shora wok, ga iara tjeng ëng gomyo. Dunggwora shora l̇l̇ëme. \v 11 Ba öng sho shora, iara tjeng l̈ishko ga l̈ä̃ tjwe l̈ok träk l̇l̇ëm ba kjing go, gueniyo shgawe Abramdë shäng eshko. \v 12 Kjok ro zar wl̈eni ga Abram sjeno, opbuno, ga pono rong anmoyõ. Buk pëshko ga ĩya yoshko go ga kjok ro beno yẽt, ga bangkjrara ara. \p \v 13-15 Eshko ga Jehová tjl̈ẽ ba kong ga «Pja äär tjl̈abl̈ashko, ga pja wol̈on döröshko ga pja sök wl̈ẽp ĩyado. Gueniyo ga l̈ër bop kong jl̈õkoyo ga bop tjëyo tek ber bop irgo l̈i äär l̈öng kjok shto obl̈ë. Eshko ga ber l̈öng parkagaga tjwl̈ẽk l̈öng pjir wl̈eniyo, ga bokrotkëba, ga opshik ga ä, äär jong l̈u pjl̈ogl̈o sak dbäw pjl̈ogl̈o pkëng (400). Gueniyo ba bokrotkagaga l̈i, e shdungga tjarë. Bop tjëyoga opshik ey dwayoshko ga l̇l̇ëbo tjeng kës l̈i söya l̈ok jek ba tjok pjire. \v 16 Eeri ga amorreoga l̈öng kjok ëre kjing go, l̇l̇ëbo owa shärye l̈ok ara, gueniyo l̇l̇ëbo owa shärye l̈öng l̈i äätë ba dbo go l̇l̇ëm obi. E kjĩshko ga bop tjëyoga tjwe iröng mal̈ing l̇l̇ëme. L̈u äär pjl̈ogl̈o sak dbäw pjl̈ogl̈o pkëngshko (400) ga bop tjëyoga tjwe l̈öng kjok ëreshko iröng obi» l̈e. \p \v 17 Kjok ro zoktongshko ga kjok ro beno yẽt erä. Eshko ga sbi weno pjang kjwara, roshko yõ sho tur jonge. Kjor weno pjang bok kjwara dbo go iök pjë jong ri rie. Pjöyĩkong jëk l̈ok ba öng sho shora tjeng l̈i tjrëko. \v 18 Eshko ga Jehová tjl̈ẽ Abram kong ga «Tjl̈õkwo twër bop kong, ber ĩyado wl̈o. Kjok ëre twër bop tjëyo tek ber bop irgo l̈i kong, tek Egipto diyo dwayo äär jong Éufrates diyo kësbang l̈i go. \v 19 Eeri ga kjok ëre, e quenitaga kjokyo, Cenaz tjëyoga kjokyo, cadmoneoga kjokyo, \v 20 Het tjëyoga kjokyo, ferezeoga kjokyo, refaítaga kjokyo, \v 21 amorreoga kjokyo, Canaán so kjokyo, gergeseoga kjokyo, Jebús so kjokyo bakoe» l̈e. \c 16 \s1 Agar, ba wa Ismael \p \v 1-3 Abram sök Canaán kjokyo l̈u pjl̈ogl̈o sak kjwarashko (10) ga ba boy Saray wapga l̇l̇ëm obi. Gueniyo ga wal̈ë Egipto so shäng kjl̈ara ko Agar, e Saray parkaga tjwl̈ẽk shäng pjir wl̈eniyo. \p Pjl̈ara ga Saray tjl̈ẽ ba l̈anma kong ga «Tja kuzong. Jehová kjĩshko ga tja kjrong. E kjĩshko ga rokër bop kong ga pja pë Agar tjok. Ba kjĩshko ga tja wapga tjok kjwe» l̈e. \p Kuya ga «Jöl̈ö» l̈e ba kong. \p Eni ga Agar twara Abram kong, pë ba tjok wl̈o. \v 4 Eshko ga pono ba tjok, ga beno shäng kjl̈araso l̇l̇ëme. Eshko jek l̈ëkong ga ba pjl̈u Saray bangkjre ame. \p \v 5 Eni ga Saray tjl̈ẽ ba l̈anma kong ga «¡Bop kjĩshko ga tja bangkjre ame! Twak tjarë bop kong, bop boy wl̈o. Era wl̈oshko dörö kjĩshko ga wotjl̈ĩk ga e tjwl̈õ ara, bor kjinmo l̈e. Ëye diktong l̈i ë, pjare, de tja miydaga ber Jehovárë» l̈e. \p \v 6 Kuya ga tjl̈ẽ ba kong ga «Tja kuzong. Bop parkaga l̈i shäng bop wl̈oshko. L̇l̇ëye shäryëp woydë ba tjok l̈i miydaga ber pjarë» l̈e. Eshko jek l̈ëkong ga Agar bokrotke Saraydë ara. \p E kjĩshko ga töktong to ey dwayo. \v 7 Jëk shäng kjok dogro no l̇l̇ëmshko ga öötong woshtë sök di bäng buk kjwara l̈i zl̈ong bäng, e buk irbo jek jong äär Sur kjokyo l̈i sor go. Eni ga wl̈ẽna Jehová parkaga kjok dogo so l̈irë\f + \fr 16:7 \fk Jehová parkaga kjok dogo so \ft l̈e l̈i, e \fk Sbö om go \ft l̈ayde.\f* sök eshko. \v 8 Ga tjl̈ẽ ba kong ga «Agar, ¿pja tek kjone dwayo? ¿Pja to kjone?» \p «Tja to shäng bor sogo Saray töywë» l̈e ba kong. \p \v 9 Kuya ga tjl̈ẽ ba kong ga «Pja nom jek bop pjl̈u Saray ushko iröng obi. L̇l̇ëye l̈e bop kong l̈i kol̈ozong» l̈e. \v 10 Ga tjl̈ẽ ba kong obi ga \q1 «Bop tjëyo tek ber bop irgo l̈i iër ber shdär träk l̇l̇ëm, \q2 shtëy ga äär l̇l̇ëme. \q1 \v 11 Pja shäng kjl̈araso l̇l̇ëme. \q1 L̇l̇ono ga pja wa buk kjl̈ara domer, \q2 e koiëp Ismael,\f + \fr 16:11 \ft Hebreo tjl̈õkwo \fk Ismael\ft , e \fk kuya Sbörë \ft l̈okl̈o.\f* \q2 pja woydë ara l̈i miyde Jehovárë pjir kjĩshko. \q1 \v 12 Bop wa, e ber shäng tjëkso l̇l̇ëm, \q2 sëgro äya kjl̈oshko so wl̈eni. \q2 E ber nopga uunkong moskwo. \q1 Ëye wotjl̈ĩk pjl̈ú ba kong l̇l̇ëme. \q2 E ber shäng ëngkjwë ba pjeyoga tjok ĩyado» l̈e. \p \v 13 Kuya ga wotjl̈ĩk ga «Tja ĩna Sbörë, ga tja sök së obi» l̈e. E kjĩshko ga Jehová, e tjl̈ẽno ba tjok l̈i kowara Sbö, Bor Ĩga. \v 14 E kjĩshko ga di bäng buk Cades kjokyo, Béred kjokyo, e tjrëko l̈i kowëba Sbö Sök Ĩyado, Bor Ĩga l̈i di bäng. \p \v 15 E irgo ga wa buk kjl̈ara domer, ga koiara ba data Abramdë Ismael. \v 16 Eshko ga Abram l̈u pjl̈ogl̈o sak kjwong kjingsho tjer (86). \c 17 \s1 Sbö tjl̈õkwo twono Abraham kong, beno ĩyado wl̈o \p \v 1 Abram l̈u pjl̈ogl̈o sak shkaw kjingsho shkawshko (99) ga Jehová weno shäng ba kong, ga tjl̈ẽ ba kong ga «Tja ëre Sbö, l̇l̇ëye shäryër woydë l̈i shäryër ga pjl̈úe. Tja kol̈ozong. Pja jëk pjl̈o bek bor bokso bakoe. \v 2 Tjl̈õkwo twër bop kong, ber ĩyado wl̈o, ga bop tjëyo tek ber bop irgo l̈i iër ber shdär träk l̇l̇ëme» l̈e ba kong. \p \v 3 Kuya ga kjök tono, kjujono bokdo kjl̈ay kl̈ung go. Eshko ga Sbö tjl̈ẽ ba kong ga \v 4 «Tjl̈õkwo twër bop kong, ber ĩyado wl̈o l̈i eni: Pja ber tjëyoga ara data. \v 5 Ga eeri jek l̈ëkong ga pja ko ber Abram\f + \fr 17:5 \ft Hebreo tjl̈õkwo \fk Abram\ft , e \fk data tjwl̈õ ara \ft l̈okl̈o.\f* ame. Pja ko ber Abraham\f + \fr 17:5 \ft Hebreo tjl̈õkwo \fk Abraham\ft , e \fk tjëyoga ara data \ft l̈okl̈o.\f* shara, pja ioror beno tjëyoga ara data kjĩshko. \v 6 Bop tjëyo tek ber bop irgo l̈i iër ber shdär träk l̇l̇ëme. E tjrëko pjl̈upga wen. Epga ber l̈öng tjëyoga obl̈ë obl̈ëe. \v 7 Tjl̈õkwo ëre twër bop kong, bop tjëyo tek ber bop irgo l̈i kong bakoe. Tja bop Sbö ĩyado, tja ber ba Sbö ĩyado bakoe. \v 8 Pja sökshko l̈i ko Canaán. Pja kjok ëre so l̇l̇ëm, gueniyo kjok buk kës ëre twër ber bop kong ĩyado wl̈o, epga kong bakoe. Ga tja ber ba Sbö ĩyado» l̈e. \p \v 9 Ga tjl̈ẽ Abraham kong obi ga «Tjl̈õkwo twër bop kong l̈i shäryos eni ĩyado. Bop tjëyo tek ber bop irgo l̈i omshäryë eni bakoe. \v 10 Tjl̈õkwo twër bop kong, ber ĩyado wl̈o l̈i ber eni: Domerga l̈öng bomi tjok kjl̈obi l̈i ber l̈öng doyo jyã tak pjire. \v 11 Eni ga bomi chimkwo dbo kwota zëmi tas, e ber tjl̈õkwo ëre kjroromi jl̈õkoyo l̈i jyãgl̈o. \v 12-13 Eeri jek l̈ëkong ga chidaga domerga wen tjeng bomi tjrëko kjl̈obi l̈i äär dbar kjwongshko (8) ga doyo jyã tëmi pjir eni, bomi wapga, bomi parkagaga tjwl̈ẽk l̈öng pjir wl̈eniyo l̈i wapga bakoe. Bomi parkagaga tjwl̈ẽnomi shto obl̈ë so kong l̈i doyo jyã tëmi pjir bakoe. Pjãy domerga doyo jyã të uunkong. Ba jyãgl̈o ëre ber pjang bomi sho go ĩyado, tjl̈õkwo tworor bomi kong l̈i dik. \v 14 Ëye doyo jyã të l̇l̇ëm ga ber sök bomi tjok ga äe. Eni wl̈eni ga tjl̈õkwo tworor bomi kong l̈i shäryara l̇l̇ëm kjĩshko ga ichozĩ bomi shwoy dwayo» l̈e. \p \v 15 Eshko ga tjl̈ẽ ba kong obi ga «Bop boy kjwe ko ber Saray ame. Eeri jek l̈ëkong ga ko ber Sara shara. \v 16 L̇l̇ëbo shäryër ber pjl̈ú ba kong. Bop kong wa twër kjl̈ara domer ba tjok. Sara, e ber tjëyoga ara mekë. Ba tjëyo tek ber ba irgo l̈i tjrëko pjl̈upga wen» l̈e. \p \v 17 Kuya ga kjök tono, kjujono bokdo kjl̈ay kl̈ung go, ga jar jonge. Wotjl̈ĩk sök ga «¿Domer l̈uyo sak dbäw (100) ga data sorë? ¿E ga Sara l̈uyo sak shkaw (90) ga wa tjok sorë?» l̈e. \v 18 Eni ga tjl̈ẽ Sbö kong ga «Rokër bop kong ga tjl̈õkwo tworop bor kong l̈i twos Ismael kong dey» l̈e. \p \v 19 Kuya ga tjl̈ẽ ba kong ga «L̇l̇ëme. L̈oror bop kong ga bop boy Sara, e l̇l̇ono ga wa buk kjl̈ara domer. E koiëp Isaac. Tjl̈õkwo tworor bop kong, ber ĩyado wl̈o l̈i shäryër ber ba kong, ber ba tjëyo tek ber ba irgo l̈i kong bakoe. \v 20 Pja syõshtë sök Ismael kjĩshko l̈i kuror, ga kjimtër bakoe. Ba tjëyo tek ber ba irgo l̈i iër ber shdär träk l̇l̇ëme. Ga iër ber tjëyo kësbange. E tjrëko pjl̈upga wen dogl̈o sak kjwara kjingsho pjök (12). \v 21 Gueniyo ga l̈u pjl̈ara go ga pjãy wa buk kjl̈ara domer ko Isaac. Tjl̈õkwo tworor bop kong, ber ĩyado wl̈o l̈i, e ber ba kong eröe» l̈e. \p \v 22 Sbö tjl̈ẽno ba kong pjir ga opshino to ey dwayo. \v 23-27 E dbaryo ga domerga l̈öng ba ushko l̈i doyo jyã tara Abrahamdë uunkong, ba wa Ismael, ba parkagaga tjwl̈ẽk l̈öng pjir wl̈eniyo weno tjeng ba ushko, ba parkagaga tjwl̈ẽna shto obl̈ë l̈i bakoe. Eshko ga Abraham l̈u pjl̈ogl̈o sak shkaw kjingsho shkaw (99), ba wa Ismael l̈u pjl̈ogl̈o sak kjwara kjingsho mya (13). Domerga l̈i doyo jyã tara uunkong, l̈ara Sbörë ba kong sorë l̈i eni. \c 18 \s1 Domerga tjwe l̈öng dogl̈o mya Abraham pjl̈ok \p \v 1 Dbar kjwara ga Abraham sök Mamré kjor këskës l̈ok l̈ishko, ba u zl̈ong bäng. Eni ga dl̈o dl̈uw wl̈eni ga Jehová weno shäng ba kong. \v 2 Ĩya jekdo ga domerga bë l̈öng ba zl̈ong bäng dogl̈o mya. Sök l̈i kojono mal̈ing ba wl̈okjrë, ga kjök tono, kjujono bokdo kjl̈ay kl̈ung go, \v 3 ga tjl̈ẽ ba kong ga «Tjl̈apgaga, rokër bomi kong sira ga pjãy brik mal̈ing l̇l̇ëme. \v 4 Kumi ga pjl̈ú wl̈eni ga tja di rokë bomi kong, pjãy dre shkwë e go wl̈o. Pjir ga pjãy woshtë wop tjok kjor ëre dorko. \v 5 Pjãy l̈öng töshko. Pjãy brikdë l̇l̇ëm obi ga pjãy sën, pjãy jëk ga dbo tjok wl̈o. Pjãy shrono bor ĩk kjĩshko ga tja wopjl̈úe. Bor u ëre bomipjõy bebi» l̈e. \p Kuya l̈ok ga «Pjl̈úe» l̈e l̈ok ba kong. \p \v 6 Eni ga Abraham opzrëno jek ba u roy, ga tjl̈ẽ Sara kong ga «Pjl̈ung sho kjros bayo eeje. Sho l̇l̇rus, ga suzong. ¡Shäryos mal̈inge!» l̈e. \v 7 L̈ara eni ga opshino ey dwayo, ga jek öötong shäng ba sögl̈a tjeng l̈ishko, shara kjl̈ara pjl̈ú wl̈eniyo, twara ba parkaga kong, poshäryë jekdo wl̈o. \v 8 Eni ga dl̈i l̈i poshäryara pjir ga söra, twara Abrahamdë ba kong l̈ok, ue l̈ok wl̈o. Öng nä dyo, öng nä dyo shor, e twara ba kong l̈ok bakoe. Ië l̈öng kjor dorko wopro ga e shäng ba dë. \p \v 9 Iono l̈ok pjir ga tjl̈ẽ l̈ok ba kong ga «¿Bop boy Sara kwonl̇l̇o?» \p «Shäng kjweshko, kjër roy» l̈e ba kong. \p \v 10-13 Domerga dogl̈o mya l̈i, kjl̈ara, e Jehová. Tjl̈ẽ Abraham kong ga «L̈u pjl̈ara go ga pja ĩn tjwe obi. Eshko ga bop boy Sara wl̈oshko wa tjeng kjl̈ara domer tjän» l̈e. \p Kura Sararë kjër pjl̈or go, ba l̈anma kokso l̈ëkong. Eshko dbaryo ga Abraham tjl̈abl̈a, Sara bakoe. Ga Sara, ba dbar mokyo ĩya ame. E kjĩshko ga jar jong, ga wotjl̈ĩk ga «Tja tjl̈abl̈ae. Bor l̈anma tjl̈abl̈a bakoe. ¿Tja wa tjok sorë?» l̈e. \p Jar shäng l̈i kuya Jehovárë ga tjl̈ẽ Abraham kong ga «¿Sara jar ega? ¿Tjl̈abl̈a kjĩshko ga wa tjok ga äe l̈ere? \v 14 ¿L̇l̇ëbo kjang, shäryako l̇l̇ëm Jehová kong tjokde? L̈u pjl̈ara go ga pja ĩn tjwe obi. Eshko ga Sara wl̈oshko wa tjeng kjl̈ara domer tjän» l̈e. \p \v 15 Kuya Sararë ga bangkjrara ara, ga tjl̈ẽ ga «Tja jatong l̇l̇ëme» l̈e. \p «Miydër pjir ga pja jatong» l̈e Jehovárë ba kong. \s1 Abraham l̈ano Jehová tjok Sodoma kjokyo kjĩshko \p \v 16 Iono l̈ok pjir ga irbo shano to Sodoma kjokyo, ga wl̈obyara Abrahamdë irbo. \v 17-18 Eshko ga Jehová wotjl̈ĩk ga «Abraham ber tjëyo kësbang, dbo ara data. Tja tjl̈ẽno ba kong jl̈õkoyo ga ba kjĩshko ga tjëyo l̈öng kjrina kjrina kjok kjwang jĩkong l̈i kjimtër. E kjĩshko ga l̇l̇ëye shäryër l̈i l̈ër ba kong dey. \v 19 E kjroror nopga uunkong tjrëko, ba tjëyo tek ber ba irgo l̈i pĩya bor kol̈ë wl̈o, jëk l̈öng bëy wl̈o. Eni ga l̇l̇ëye l̈oror l̈i shäryër uunkong. Kjroror parkë shäng bor tjok e kjĩshko» l̈e. \p \v 20 Eni ga Jehová tjl̈ẽ ba kong ga «Sodoma sopga, Gomorra sopga, e roy owa. Kur ga l̇l̇ëbo shärye l̈öng owa l̈i, e kësbang anmoyõ. \v 21 E kjĩshko ga tja jongya eshko roy kuror owa l̈i jl̈õre ĩk wl̈o. Eni l̇l̇ëm wl̈eni ga miydër eshko» l̈e. \p \v 22 Eshko ga domerga do pjök ba pjl̈oga l̈i jer Sodoma kjokyo, gueniyo Jehová beno shäng Abraham tjok obi. \v 23 Wop tjok ga Abraham tjl̈ẽ ba kong ga «¿Nopga owa l̈i tjrëko nopga pjl̈o bek tjok wl̈eni ga pjip uunkongde? \v 24 ¿Kjok eshko nopga kjwe l̈öng pjl̈o bek sak shkëng (50) wl̈eni ga pjip jek enire? ¿Zröp nopga owa l̈öng l̈i tjokde? \v 25 Nopga pjl̈o bek shdum nopga owa l̈i tjok ga äe. Nopga pjl̈o bek l̇l̇gwep nopga owa l̈i dik ga äe. Rokër bop kong sira ga shäryëp eni l̇l̇ëme. Pja nopga l̈öng kjok ëre kjing go l̈i l̇l̇gwega. Miydër ga pja kjok l̇l̇gwek beke» l̈e. \p \v 26 Kuya ga tjl̈ẽ ba kong ga «Sodoma sopga wl̈ẽnor pjl̈o bek l̈öng sak shkëng (50) wl̈eni ga epga kjĩshko ga shdun l̇l̇ëme» l̈e ba kong. \p \v 27 Eshko ga tjl̈ẽ ba kong obi ga «Tja jnep kësbang, pja bangkjrër l̇l̇ëm wl̈eni. Pja Sbö, tja domer. Tja domer song, tjwl̈õ l̇l̇ëme. \v 28 Kjwe shkëng (5) obi äär sak shkëng (50) wl̈o. ¿Shkëng (5) kjĩshko ga kjok pjip jek enire?» \p Kuya ga tjl̈ẽ ba kong ga «Wl̈ẽnor pjl̈o bek l̈öng sak pkëng kjingsho shkëng (45) wl̈eni ga shdun l̇l̇ëme» l̈e. \p \v 29 Eshko ga tjl̈ẽ obi ga «Wl̈ẽp tjeng sak pkëng (40) erö dikjoyoe» l̈e. \p Kuya ga tjl̈ẽ ba kong ga «Epga sak pkëng (40) l̈i kjĩshko ga shdun l̇l̇ëme» l̈e. \p \v 30 Eshko ga tjl̈ẽ ga «Rokër jek bop kong obi ga pja iirkë bor kong l̇l̇ëm, rokër bop kong ara l̈i kjĩshko. ¿Wl̈ẽnop tjeng sak mya (30) erö wl̈eni ga l̇l̇ëye shäryëp?» \p Kuya ga tjl̈ẽ ba kong ga «Epga sak mya (30) l̈i kjĩshko ga shdun l̇l̇ëme» l̈e. \p \v 31 Eshko ga tjl̈ẽ obi ga «Tjl̈apga, pja bangkjrër l̇l̇ëm wl̈eni. ¿Wl̈ẽnop pjl̈o bek l̈öng sak pjök (20) erö wl̈eni ga l̇l̇ëye shäryëp?» \p Kuya ga tjl̈ẽ ba kong ga «Epga sak pjök (20) l̈i kjĩshko ga shdun l̇l̇ëme» l̈e. \p \v 32 Eshko ga tjl̈ẽ pjl̈ara obi ga «Tjl̈apga, pja iirkë bor kong l̇l̇ëme. Kjakrokër bop kong pjir ëre döe. Pja barwër ame. ¿Wl̈ẽnop tjeng sak kjwara (10) wl̈eni ga l̇l̇ëye shäryëp?» \p Kuya ga tjl̈ẽ ba kong ga «Epga sak kjwara (10) l̈i kjĩshko ga shdun l̇l̇ëme» l̈e ba kong. \p \v 33 Jehová tjl̈ẽno ba kong pjir ga to ey dwayo, ga Abraham jek ba ushko iröng obi. \c 19 \s1 Sodoma kjokyo, Gomorra kjokyo, e pjira Jehovárë \p \v 1 Kjok ro zar jekshko ga Sbö parkagaga kjok dogo so do pjök l̈i jek öötong l̈öng Sodoma kjokyo. Ga opzrëno jek kjok l̈i roshkoshko ga Lot sök eshko. Ĩya sök ga kojono ba wl̈okjrë, ga kjök tono, kjujono bokdo kjl̈ay kl̈ung go, \v 2 ga tjl̈ẽ ba kong ga «Tjl̈apgaga, rokër bomi kong sira ga pjãy ber l̈öng bor ushko shkër kjwara. Bor u, e bomipjõy bebi. Eshko ga pjãy dre shkwë ga pjl̈úe. Pjãy brik bong, kjok shröngto jã» l̈e. \p Kuya l̈ok ga tjl̈ẽ ba kong ga «L̇l̇ëme. Tjawa ber l̈öng kjoko dey» l̈e. \p \v 3 Gueniyo «Shji to ushko» l̈e ba kong kjër kjĩshko ga to jek l̈ok ba tjok ushko. Öötong l̈öng eshko ga sëna dl̈i owa l̇l̇ëm, pjl̈ung shosho suk pjir shäryak ba uukkl̈o tjok l̇l̇ëm bako, ga uara l̈ok. \p \v 4 L̈öng poydë l̇l̇ëm obishko ga domerga Sodoma so öötong l̈öng eshko uunkong, këskës chila, ga Lot u kopjrina l̈ok pjribrie. \v 5 Eshko ga öö l̈e l̈ok Lot kong, tjl̈ẽ ga «¿Domerga tjwe l̈öng l̈una bop ushko yẽ kwonl̇l̇o? ¡Shis borwa kong kjoko! ¡Tjawa pë woydë ba tjok!» l̈e. \p \v 6 Kuya Lotdë ga opshino jek kjoko, l̈an ba tjok wl̈o, ga u bäng bängzara tuk, ba kokso l̈ëkong. \v 7 Eshko ga tjl̈ẽ ba kong l̈ok ga «L̈ër bomi kong ga l̇l̇ëbo owa shäryëmi eni l̇l̇ëme. \v 8 Tja wapga wal̈ëga tjeng do pjök, domerga miydoydë l̇l̇ëm obi. Epga twotë bomi kong dey. L̇l̇ëye shäryëmi woydë ba tjok l̈i miydaga ber pjãydë. Gueniyo rokër bomi kong sira ga domerga l̈ëmi l̈i maga tjarë kjĩshko ga kong l̇l̇ëye owa shäryëmi l̇l̇ëme» l̈e. \p \v 9 Kuya l̈ok ga tjl̈ẽ ba kong ga «¡Pja opkjos ëre dwayo! Pja na so l̇l̇ëme. Tjawa ichëp woydë kuzong ga pja kong l̇l̇ëbo owa shäryërwa, l̇l̇ëbo owa shäryërwa ba kong l̈ok l̈i kjinmo» l̈e l̈ok ba kong eni, ga jek ri ri ba kjing go, u bäng l̈i dl̈oya wl̈o. \p \v 10 Gueniyo ga Lot wl̈ikara domerga l̈öng ba u roshko l̈irë, shira jek u roy, ga u bäng bängzara tuke. \v 11 Eshko ga domerga l̈öng kjoko l̈i iara l̈ok uunkong beno l̈öng kjok ĩgö l̇l̇ëme. Eni ga u bäng wl̈ẽya l̈ok ga drete. \p \v 12-13 Eshko ga domerga do pjök l̈i tjl̈ẽ Lot kong ga «Sodoma sopga ëre l̇l̇ëbo shäryë l̈öng owa anmoyõ, ga roy öötong Jehová sök kjok dogo l̈i kong. E kjĩshko ga tjawa ichara kjok ëre pjik. Pja opshis na dwayo, pja nom pjolae. Pja pjeyo obl̈ë na tjok ga jek sös bop tjok uunkong, bop wapga, bop kwosga, bop pjeyo obl̈ë tjeng kjok ëreshko bako, kjok ëre pjirwa kjĩshko» l̈e. \p \v 14 Eni ga Lot opshino jek ba kwosga ĩni rokë, tjl̈ẽ ba kong ga «Kjok ëre pjiya Jehovárë. E kjĩshko ga pjãy wl̈ẽp l̇l̇ëme. Pjãy tökzong pjolae» l̈e. \p Gueniyo tjl̈õkwo kjrara l̈ok l̇l̇ëme. Wotjl̈ĩk l̈ok ga «Shäng tjötoro» l̈e. \p \v 15 Wẽshko kjok shröngto ga Sbö parkagaga kjok dogo so l̈i tjl̈ẽ Lot kong ga «Pja kojõs mal̈ing, bop boy, bop wapga wal̈ëga do pjök, e jek sös bop tjok. L̇l̇ëm ga kjok ëre shdunwashko ga pjãy wol̈on jek kjok ëre sopga tjok» l̈e. \p \v 16 Gueniyo ga Lot wor kuzong ga shara l̈ok ba orkwo go, songe l̈e Jehovárë kjĩshko. Shäryara eni ba boy, ba wapga tjok bakoe. Eshko ga shira l̈ok kjok eshko dwayo, wol̈on l̇l̇ëm wl̈o. \v 17 Shira l̈ok pjir ga kjl̈ara tjl̈ẽ ba kong ga «Pjãy zronzong. Iröng ĩmi l̇l̇ëme. Pjãy sl̈an kjok ëreshko l̇l̇ëm bakoe. Pjãy tökzong dl̈up l̈ëkong, pjãy wol̈on woydë l̇l̇ëmda eni» l̈e. \p \v 18 Kuya Lotdë ga tjl̈ẽ ba kong ga «L̇l̇ëme. Tjl̈apgaga, \v 19 tja kjimtoromi ara. Pjãy pjl̈ú bor tjok. Tja shiromi kjĩshko ga tja sök së obi. Gueniyo ga tja tök dl̈up go ga äe. Kjok pjimishko ga tja doshaya irbo, ga tja wol̈on. \v 20 Ëreshko kjok buk chira kjrina soye. Tja jek äär eshko ga pjl̈úe. Tja ichozĩ jek eshko, tja ber sök së obi wl̈o. ¿Ĩmi ga chirawa jl̈õ l̇l̇ëmdo?» l̈e. \p \v 21 Kuya l̈ok ga kjl̈ara tjl̈ẽ ba kong ga «Pja kuror. L̇l̇ëye rokorop bor kong l̈i shäryër eni. Kjok buk l̈ëp l̈i pjir l̇l̇ëme. \v 22 Pja jëkzong mal̈ing kjweshko. Pja äätë kjweshko l̇l̇ëm obishko ga l̇l̇ëye shäryër ga äe» l̈e. \p Kjok buk eshko chira l̈i, e kowaraba beno Zoar\f + \fr 19:22 \ft Hebreo tjl̈õkwo \fk Zoar\ft , e \fk chira \ft l̈okl̈o.\f* e kjĩshko. \p \v 23 Lot äär shäng eshko ga kjok shröng tjän. \v 24 Eshko ga akkwo ko \tl azufre\tl* l̈ono ter iök, shrono shunyo wl̈eni, ichara Jehovárë ter kjok dogo dwayo l̈on Sodoma kjokyo, Gomorra kjokyo, e kjing go wl̈o. \v 25 Eni ga kjok eshko pjitong dret, nopga l̈öng eshko kjl̈obi l̈i wol̈ono dret, l̇l̇ëbo tjeng së eshko kës l̈i pjitong beno dret bakoe. \v 26 Lot boyda tek shäng ba irgo, ga iröng ĩya yal̈erbo ga posgono beno shäng dl̈ungna akyo. \p \v 27 Wẽshko kjok shröngto ga Abraham jek öötong shäng l̈ano Jehová tjok bäm go l̈ishko, \v 28 ga ĩya ga sdam kjwang jĩkong pjë jong träk l̇l̇ëm obi äär jong Sodoma kjokyo, Gomorra kjokyo bebi. Beno yõbor erä. \v 29 Lot sökshko sdamyo pjira Sbörë eni. Gueniyo Abraham woyoshrara kuzong ga Lot shira kjok pjira l̈ishko dwayo. \s1 Moab tjëyo, Amón tjëyo, e weno sorë \p \v 30 E irgo ga Zoar sopga bangkjrara Lotdë ara kjĩshko ga opshino jek shäng dl̈up shwo l̈ëkong, ba wapga wal̈ëga do pjök l̈i tjok, ga beno l̈öng guëng jong ööng kjwara eshko l̈i roshko. \v 31 Pjl̈ara ga ba wa këguëyo tjl̈ẽ ba l̈ëng kong ga «Bi data kjwe tjl̈abl̈ae. Kjok kjwang jĩkong ga oba orkwosmok ĩyado. Gueniyo jũshko ga domerga shji orkwosmok ba tjok wl̈o drete. \v 32 Kjweri nel̈õtkëy, shji pë ba tjok wl̈o, shji wapga shdär jek këgong wl̈o» l̈e. \v 33 E shkëyo ga kjil̇l̇gwo bo dyo dbo ara twara ba data kong. Nel̈õtkono ga Lot wa bäm ĩyo pono ba tjok. Gueniyo nel̈õ kjĩshko ga to miydara l̇l̇ëme. \p \v 34 Wẽshko ga Lot wa këguëyo tjl̈ẽ ba l̈ëng kong ga «Tja kuzong. L̈una shkëyo ga tja pono bi data tjok. Eeri shkëyo ga nel̈õtkëy jek obi, pja pë ba tjok shara wl̈o, shji wapga shdär jek këgong wl̈o» l̈e. \v 35 E shkëyo ga nel̈õtkara l̈ok jek obi, ga Lot wa mite pono ba tjok shara. Gueniyo to miydara l̇l̇ëm obi. \p \v 36 Eni ga Lot wapga l̈i beno l̈öng kjl̈araso l̇l̇ëm, ba data l̈i ĩ. \v 37 E irgo ga ba wa këguëyo wa buk kjl̈ara domer, ga koiara Moab. E beno Moab tjëyo data. \v 38 Ga ba l̈ëng wa buk kjl̈ara domer bebi, ga koiara Ben Amí. E beno Amón tjëyo data. \c 20 \s1 Abraham, Abimélec \p \v 1 E irgo ga Abraham wl̈o opshino Mamré kjokyo dwayo, to jongya jong Néguev kjokyo. Eshko ga beno l̈öng Guerar kjokyo, e buk Cades kjokyo, Sur kjokyo, e tjrëko. \v 2 Äär l̈öng eshkoshko ga ba boy Sara, e ba dor l̈e uunkong kong. E kjĩshko ga Guerar so pjl̈uyo Abimélec no ichono Sara wl̈okjrë, pë ba tjok wl̈o l̈e. \v 3 Eshko ga Sbö tjl̈ẽ Abimélec kong yoshko ga «Wal̈ë sörop kjwe orkwosmok shäng pjire. E kjĩshko ga pja wol̈on» l̈e. \p \v 4 Eshko ga poydë ba tjok l̇l̇ëm obi kjĩshko ga tjl̈ẽ Sbö kong ga «Tjl̈apga, ¿ëye l̇l̇ëbo owa shäryoydë l̇l̇ëm ga pja wotjl̈ĩk ba zrökde? \v 5 Abraham tjl̈ẽno bor kong ga “Wal̈ë kjwe bor dor” l̈ara. “Kjwe bor sing jl̈õe” l̈ara wal̈ë l̈irë bakoe. Eni ga tja opshäryë shäng pjl̈ú bop bokso l̈ër eni bor pjl̈úshko, l̇l̇ëye owa shäryotë l̇l̇ëme» l̈e. \p \v 6 Kuya ga tjl̈ẽ ba kong ga «Miydër pjl̈ú ga pja opshäryë shäng pjl̈ú bor bokso l̈ëp eni bop pjl̈úshko jl̈õe. E kjĩshko ga pja ichoror ba porwë l̇l̇ëm, l̇l̇ëbo owa l̈ër l̈i shäryëp l̇l̇ëm wl̈o. \v 7 Wal̈ë kjwe to twëp ba l̈anma kong iröng obi. Domer, e bor tjl̈õkwo l̈aga. E kjĩshko ga syõshtë bor kong bop kjĩshko, pja wol̈on l̇l̇ëm wl̈o. Gueniyo twëp ba kong iröng l̇l̇ëm ga l̈ër bop kong jl̈õkoyo ga pja wol̈on, bop pjeyoga uunkong wol̈on bakoe» l̈e. \p \v 8 Wẽshko kjok shröngto ga ba dboryagaga rokara ba shwoy, ga yoĩno sorë ga l̈ara ba kong pjire. Kuya l̈ok ga bangkjrara ara. \v 9 E irgo ga Abraham rokara Abimélecdë ba shwoy, ga tjl̈ẽ ba kong ga «¿L̇l̇ëye shäryorop borwa kongdo? Tja jëktong bëy bop tjok. Gueniyo tja ichorop l̇l̇ëbo owa shäryë, bor nopga ichorop l̇l̇ëbo owa shäryë bakoe. E shäryako l̇l̇ëme. \v 10 ¿“Kjwe bor dor” l̈ëp bor kongshko ga pja wotjl̈ĩk shäng l̇l̇ëro?» \p \v 11 «Tja wotjl̈ĩno ga kjok ëre sopga Sbö bangkjrë l̇l̇ëmdo l̈oror, ga tja zröya l̈ok bor boy kjwe kjĩshko. \v 12 Jl̈õkoyo ga kjwe bor dor, bor data wa, gueniyo bor mekë wa l̇l̇ëme. Tja orkwosmono ba tjok ga pjl̈ú e kjĩshko. \v 13 “Pja opshis bop data ushko dwayo” l̈ara Sbörë bor kongshko ga tja tjl̈ẽ bor boy kong ga “Tja kjimtëp sira. Shji äär kjone pogo ga tja bop sing l̈ëp eni” l̈ër ba kong» l̈e Abrahamdë eni. \p \v 14 Eshko ga ba boy Sara twara Abimélecdë ba kong iröng obi. Öng ushko so, sögl̈a, domerga parkagaga tjwl̈ẽk l̈öng pjir wl̈eniyo, wal̈ëga parkagaga tjwl̈ẽk l̈öng pjir wl̈eniyo, e twara ba kong bakoe. \v 15 Ga tjl̈ẽ ba kong ga «Kjok ëre ĩzong. Woydëp ara kjone dey ga kjros, pja ber sök eshko wl̈o» l̈e. \v 16 Ga tjl̈ẽ Sara kong ga «L̇l̇ëbo tworor bop sing kong kjwe tjwl̈õ dbur sho pjl̈ubl̈ún kjwo sak dbäw dbäw (1,000). Tworor ba kong, pja l̇l̇ëbo owa shäryono l̇l̇ëm miydëba e go wl̈o, pja ber pjl̈ú nopga uunkong ëre bokso wl̈o, pja owa l̈aga ërë l̇l̇ëm wl̈o» l̈e. \p \v 17-18 Sara kjĩshko ga wal̈ëga l̈öng Abimélec ushko kjl̈obi l̈i shduna Jehovárë, beno l̈öng wapga ame. Gueniyo ga Abraham syõshtono Jehová kong. E kjĩshko ga Abimélec poptara Sbörë. Ba boy, ba parkaga wal̈ëga poptara bako, wapga tjok obi wl̈o. \c 21 \s1 Isaac bukshko dbaryo \p \v 1 E irgo ga l̇l̇ëbo shäryara Jehovárë pjl̈ú Sara kong, l̈ara sorë l̈i eni. \v 2 Abraham tjl̈abl̈ashko ga Sara beno shäng kjl̈araso l̇l̇ëme. L̈ara Sbörë dbaryo l̈ishko ga wa buk kjl̈ara domer, \v 3-5 ga koiara ba datarë Isaac. Eshko ga Abraham l̈u pjl̈ogl̈o sak dbäw (100). Öötong dbar kjwongshko (8) ga chida doyo jyã tara, l̈ara Sbörë ba kong sorë l̈i eni. \p \v 6 Eshko ga Sara wotjl̈ĩk ga «Tja iara Sbörë jar. Ga tja wa tjok miydaraba ga oba jar wopjl̈ú bor tjok bebi. \v 7 ¿Tja wa tjeng Abraham tjok kjl̈ara l̈aga ëro? ¡Tjl̈abl̈a ëmdë ga ĩzong! Ba tjok ga tja wa buk kjl̈ara domer» l̈e. \v 8 E irgo ga Isaac kunoe. Nä döra dbaryoshko ga dl̈i shäryara ba datarë kësbang, ba poshrëkkl̈o. \s1 Agar, Ismael, e ichara Abrahamdë to ba ushko dwayo \p \v 9 Ismael, e Egipto so Agar l̈i wa Abraham tjok. Pjl̈ara ga shäng tjör Isaac tjok.\f + \fr 21:9 \ft Hebreo tjl̈õkwo ëre, e \fk shäng tjör Isaac tjok \ft l̈okl̈o. E \fk shäng Isaac joywë \ft l̈okl̈o bakoe.\f* Ĩya Sararë ga \v 10 tjl̈ẽ ba l̈anma kong ga «Bi parkaga tjwl̈ẽk shäng pjir wl̈eniyo l̈i ichos jek na dwayo, ba wa kjwe tjok. Pja wol̈onoshko ga bop l̇l̇ëbo tjeng kës ber Isaac kong eröe. L̇l̇ëye ber bi parkaga wa kjwe kong l̇l̇ëme» l̈e. \p \v 11 Kuya ga bangyo ba kong ara, e ba wa bebi kjĩshko. \v 12 Gueniyo ga Sbö tjl̈ẽ ba kong ga «Pja woydë kjwozir l̈i kjĩshko l̇l̇ëm, bop parkaga kjĩshko l̇l̇ëm bakoe. L̇l̇ëye roke Sararë bop kong l̈i shäryos eni. Isaac tjëyo tek ber ba irgo l̈i ber bop tjëyo jl̈õkoyo eröe. \v 13 Bop parkaga wa l̈i, e bop wa kjĩshko ga e iër ber tjëyo obl̈ë, kësbang bakoe» l̈e. \p \v 14 Wẽshko kjok shröngto ga dl̈i, di, e iara Abrahamdë ba bapkwo roshko, twara Agar kong, ga iara pjang ba kokso. Eshko ga «Pja nome» l̈e ba kong, ga ichara to ey dwayo, ba wa l̈i tjok. \p Kuya ga to jek kjok dogro no l̇l̇ëmshko kjokyo ko Berseba. Eshko ga jëktong l̇l̇aw pogo, to jongya shäng kjone miyde l̇l̇ëme. \v 15 Ba diwa söra l̈i pjitongshko ga ba wa l̈i iara beno sök tjoksa, kjor chirawa jong eshko l̈i dorko. \v 16 Ga wotjl̈ĩk ga «Bor wa kjwe wol̈on ĩn woydë l̇l̇ëme» l̈e. E kjĩshko ga opkwono, sirkeno sök pjola, ga beno sök tjoksa, ga sl̈ar träk l̇l̇ëme. \p \v 17 Eshko ga ba wa sl̈ar jong bebi. Kuya Sbörë ga Agar rokara Sbö parkaga kjok dogo sorë tjl̈ẽ ter kjok dogo dwayo ga «Agar, ¿pja oto? L̇l̇ëye bangkjrëp l̇l̇ëme. Bop wa kjl̈oshtono l̈i kura Sbörë. \v 18 To kjrëba jeke. Rayëp ber tjoksa ame. Ba tjëyo tek ber ba irgo l̈i iër ber tjëyo kësbange» l̈e. \v 19 Di bäng shäryak jong kjwara eshko. E pina Sbörë ba kong. Eni ga jek öötong shäng eshko, ga ba di bapkwo l̈i dl̈ina, ga twara ba wa kong, ie wl̈o. \p \v 20-21 Ismael kunoshko ga beno shäng kjok dogro no l̇l̇ëmshko kjokyo ko Parán. Eshkoshko ga kjimtara Sbörë. Öötong këguë ga swl̈ë dbuk owa l̇l̇ëme. Ga orkwosmona ba mekërë wal̈ë Egipto so tjok. \s1 Abraham, Abimélec, e tjl̈ẽno ëng kong jl̈õkoyo \p \v 22 Eshkoshko ga Guerar so pjl̈uyo Abimélec öör l̈an Abraham tjok. Ba ëngkjwaga kägäyo ko Ficol, e söra öör ba yorkë. Öötong l̈öng eshko ga Abimélec tjl̈ẽ Abraham kong ga «Ĩn ga l̇l̇ë pogo shäryëp ga pja kjimte Sbörë ara. \v 23 Woydër ga eeri dbaryo ga l̈os bor kong jl̈õkoyo Sbö bokso ga l̇l̇ëye owa shäryëp bor kong l̇l̇ëm, bor tjëyo tek ber bor irgo l̈i kong l̇l̇ëm bakoe. Pja na so l̇l̇ëm, gueniyo pja sök jũshkoshko ga tja wotjl̈ĩno bëy bop kong. E kjĩshko ga woydër ga shäryëp bor kong eni bako, bor pjeyoga kong eni bakoe. ¿Kuropde?» \p \v 24 «Jöl̈ö. L̈ër bop kong jl̈õkoyo ga shäryër bop kong eni» l̈e ba kong. \v 25 Gueniyo ga tjl̈ẽ ba kong obi ga «Di bäng shäryak jong kjwara botoya. Gueniyo kjrara bop parkagagarë kjĩshko ga diyo shirwa ga äe» l̈e. \p \v 26 Kuya ga tjl̈ẽ ba kong ga «E miydër eeri jã l̈iro. Shäryaga ërë miydër l̇l̇ëme. L̇l̇ëye l̈opdë bor kong l̇l̇ëme. ¿Eni ga miydër sorë?» l̈e ba kong. \v 27 Eni ga öng ushko so, sögl̈a, e twara kjl̈öbö Abimélec kong. E dbaryo ga tjl̈ẽno ëng kong jl̈õkoyo beno eni. \v 28 E irgo ga öng wl̈ẽp ushko so popga kjara tjeng dboshko dogl̈o kjäk (7). \p \v 29 Ĩya Abimélecdë ga tjl̈ẽ ba kong ga «¿Öng kjorop tjeng kjwe l̇l̇ëno wl̈o?» \p \v 30 «Woydër ga öng ëre kjrëp, ber bop kong wl̈o. Miydëp e go ga di bäng shäryak jong ëre botoya» l̈e ba kong. \v 31 Tjl̈ẽno ëng kong jl̈õkoyo kjĩshko ga kjok eshko kowara beno Berseba.\f + \fr 21:31 \ft Hebreo tjl̈õkwo \fk Berseba\ft , e \fk tjl̈ẽno jl̈õkoyoshko di bäng \ft l̈okl̈o. E \fk kjäk (7) di bäng \ft l̈okl̈o bakoe.\f* \p \v 32 Tjl̈ẽno eni pjirshko ga Abimélec sano to jek iröng obi filisteo kjokyo, Ficol tjok. \v 33 Abrahamda syõshtono Jehová kong eshko Berseba kjokyo. Jehová, e ko Sbö Sök Ĩyado bakoe. Eshko ga Abraham kjor dgono kjl̈ara ko \tl tamarisco\tl*, syõshtono eshko kjĩshko. \v 34 Ga beno sök filisteo kjokyo l̈u kop ara. \c 22 \s1 Abraham tjl̈ĩna Sbörë, kol̈e jl̈õkoyore miyde wl̈o \p \v 1 Öötong l̈u kop ara ga Abraham tjl̈ĩya woydë Sbörë, kol̈e jl̈õkoyore miyde wl̈o. Eni ga rokara, tjl̈ẽ ba kong ga «¡Abraham!» \p «¿L̇l̇ë?, Tjl̈apga» l̈e ba kong. \p \v 2 Tjl̈ẽ ga «Isaac, e bop wa kjl̈araso. E woydëp ara. Sös Moria kjokyo. Pja äär eshko ga zröp, ga sho sup, pjë dret bor poshrëkkl̈o, dl̈up jong kjone pin bop kong l̈i goshko» l̈e. \p \v 3 Wẽshko kjok shröngto ga kojono, öng so kwomgl̈a kjoyo dre töshko poshäryara, wl̈argl̈o iara ba kjing go. E irgo ga l̈öng zara, ber Sbö poshrëkkl̈o l̈i sho suya wl̈o. Pjir ga söra to ba wa tjok, ba parkagaga do pjök tjok bakoe. Eni ga jek kjok kjone l̈ara Sbörë ba kong l̈ishko. \v 4 Jëktong l̈ok dbargwo mya ga ĩya pjola dwayo ga kjok l̈ara l̈i ber buk wẽl̈ëe. \v 5 Eshko ga tjl̈ẽ ba parkagaga kong ga «Pjãy ber l̈öng na borwa koshë, bor öng tjok. Tja jek këgong kjwozir ëre tjok. Sbö poshrërorwa pjir ga tjawa tjwe iröng obi» l̈e. \p \v 6 Eshko ga ba l̈öng l̈i iara ba wa dbopdo. Sögl̈o, iök, e shara, söra jek ba tjok bakoe. Jek l̈öng irbo bäng goshko ga \v 7 Isaac tjl̈ẽ ba kong ga «¡Data!» \p «¿L̇l̇ë?» l̈e ba kong. \p Tjl̈ẽ ga «¿Shji l̈öng tjok, iök tjok, gueniyo öng ushko so l̇l̇gwokl̈ë wl̈eniyo suy wl̈o l̈i sök kjone?» \p \v 8 «Twe Sbörë bi kong dani» l̈e ba kong. \p Eshko ga jëktong l̈ok jek këgong. \v 9 Öötong l̈ok kjokyo kjone l̈ara Sbörë l̈ishko ga Abraham akkwo töno dl̈uw ëng kjing go kjókshko, ga l̈öng iara ba kjing go. Pjir ga ba wa orkwo pjrira, dre pjrira, ga poyona buk l̈öng l̈i kjing go. \v 10 Eshko ga sögl̈o kjrara ba wa zröya wl̈o l̈eshko ga \v 11 Jehová parkaga kjok dogo so l̈i\f + \fr 22:11 \fk Jehová parkaga kjok dogo so \ft l̈e l̈i, e \fk Sbö om go \ft l̈ayde.\f* tjl̈ẽ ter kjok dogo dwayo ga «¡Abraham! ¡Abraham!» \p «¿L̇l̇ë?, Tjl̈apga» l̈e. \p \v 12 Tjl̈ẽ ga «Bop wa kjwe wẽyẽ. L̇l̇ëye owa shäryëp ba kong l̇l̇ëme. Miydër ga Sbö bangkjrëp jl̈õkoyo, bop wa kjl̈araso kjwe kiyokorop bor kong l̇l̇ëm kjĩshko» l̈e ba kong. \p \v 13 Ĩya iröng ga öng wl̈ẽp ushko so wl̈ënggl̈a l̇l̇gwĩna sök kjl̈ara ba sjö go, kjor kowo tjrëko. Eni ga shara, zröra, sho sura, pjono dret Jehová poshrëkkl̈o, ba wa l̈i ãska. \fig Öng wl̈ẽp ushko so wl̈ënggl̈a l̇l̇gwĩna sök kjl̈ara ba sjö go, kjor kowo tjrëko (Génesis 22.13)|src="BK00008B.TIF" size="col" ref="Genesis 22.13 " \fig* \p \v 14 E irgo ga kjok eshko kowara beno «L̇l̇ëbo uunkong, e twaga Jehovárë.» E kjĩshko ga eerishko ga oba tjl̈ẽ ga «Jehová dl̈upyo go ga shji l̇l̇ëye l̇l̇ëm ga twe Jehovárë bi kong» l̈ëba eni. \p \v 15 Eshko ga Jehová parkaga l̈i tjl̈ẽno ba kong ter kjok dogo dwayo jek obi. \v 16 Tjl̈ẽ ga «Jehová tjl̈ẽ ga “Bop wa kjl̈araso kiyokorop bor kong l̇l̇ëm kjĩshko ga l̈ër bop kong om go jl̈õkoyo ga \v 17 pja kjimtër ara. Bop tjëyo tek ber bop irgo l̈i iër ber shdär träk l̇l̇ëm, dbala l̈ok kjopkwo go wl̈eni, l̈a sho tjeng dl̈ung kjako wl̈eni bakoe. Epga ber l̈öng kjok kjone pogo ga ba moskwoga zãya song ĩyado. \v 18 Tja kol̈orop kjĩshko ga tjëyo l̈öng kjrina kjrina kjok kjwang jĩkong l̈i kjimtër bop tjëyo l̈i kjĩshko” l̈e Jehovárë bop kong» l̈e Jehová parkagarë ba kong eni. \p \v 19 Kura pjir ga to tek iröng obi ba wa tjok, ba parkagaga beno l̈öng l̈ishko. E irgo ga opshino to iröng Berseba kjokyo ba tjok. Ga beno sök eshko. \s1 Najor wapga \p \v 20-23 Öötong dbar kop ara ga roy shrono Abraham kong ga ba kjl̈ara Najor wapga tjeng ara. Wapga tjeng domerga dogl̈o kjwong (8) ba boy Milca tjok. Ba wa domer bäm ĩyo ko Uz, e irgo Buz, e irgo Quemuel. (Quemuel, e Aram data.) E irgo ga wapga tjeng domerga ko Quésed, Jazó, Pildás, Yidlaf, Betuel. (Betuel, e Rebeca data.) \p \v 24 Najor boy obl̈ë ba parkaga wl̈eniyo tjok kjl̈ara ko Reumá. Wapga tjeng domerga obi ba tjok ko Tébaj, Gaján, Tajás, Macá. \c 23 \s1 Sara wol̈onoe \p \v 1-2 Kjok buk kjrina ko Quiriat Arbá. Eeri ga e ko Hebrón, e Canaán kjokyo obi. Eshko ga Sara l̈u ĩno öötong sak dbäw kjingsho sak pjök kjingsho kjäkshko (127) ga wol̈onoe. E kjĩshko ga Abraham sl̈atong, ba boy l̈i soyopora. \p \v 3 Pjir ga opshino eshko dwayo, ga öör jek shäng l̈an Het tjëyoga tjok. Epga kjok eshko sopga. \v 4 Eshko ga tjl̈ẽ ba kong l̈ok ga «Tja na so l̇l̇ëme. Gueniyo rokër bomi kong sira ga tja kong kjok soynezĩ kjrina, bor boy jner ber buk eshko wl̈o» l̈e. \p \v 5 Kuya l̈ok ga tjl̈ẽ ba kong ga \v 6 «Tjl̈apga, tjawa kuzong. Pja borwa kong ga tjwl̈õ ara, pjl̈u wa dik. Bop boy jnes borwa sak pjl̈ú, owa l̇l̇ëm wl̈eniyoshko. Kjakrokëp ë pogo kong wl̈eni ga “¡Jöl̈ö!” l̈e bop kong» l̈e. \p \v 7 Kuya ga kojono shäng, ga kä kjujono Het tjëyoga kong. \v 8-9 Ga tjl̈ẽ ba kong l̈ok ga «L̈ëmi jl̈õkoyo ga bor boy jner ber buk sak jũshko ga pjl̈ú wl̈eni ga tja kjimtëmi eni. Zojar wa Efrón kjok worbo go ga guëng jong ööng kjwara, Macpela kjokyo buk l̈ishko. Woydër ga kjakrokëmi ba kong ga soyneya bor kong. Tjwl̈õ ie kjöm ga tjwl̈ẽn ba kong eni. Eni ga kjok tjwl̈ẽnor l̈i ber buk bor kong kjok ëre kjing go» l̈e. \p \v 10 Efrón sök ba pjeyoga tjrëko kuzong ga Abraham dboryara, kuya nopga l̈öng eshko kës l̈irë pjl̈ú wl̈o. \v 11 Tjl̈ẽ ba kong ga «¡L̇l̇ëme, Tjl̈apga! Guëng jong ööng l̈ëp l̈i twër ber bop kong bop sënggl̈o, kjok buk eshko l̈i tjok bakoe. Bor pjeyoga kjok ëre so ber l̈öng ba miydaga. Eni ga tworor bop kong bop sënggl̈o kjĩshko ga bop boy to jnep eshko» l̈e. \p \v 12 Kuya ga kä kjujono jek obi kjok eshko sopga l̈öng l̈i kong, \v 13 ga Efrón dboryara ba bokshto, tjl̈ẽ ga «Tja kuzong. Rokër bop kong sira ga dbur kjros, kjok l̈i ãska. E irgo ga bor boy jner ber buk eshko» l̈e. \p \v 14 Kuya Efróndë ga tjl̈ẽ ba kong ga \v 15 «Tja kuzong, Tjl̈apga. Kjok tjwl̈õ dbur sho pjl̈ubl̈ún kjwo sak dbäw pjl̈ogl̈o pkëng (400), dbur bayo eni. Gueniyo bi kong ga ëre l̇l̇ëye drete. E kjĩshko ga bop boy to jnep eshko» l̈e. \p \v 16-19 Kuya ga tjl̈ẽ ba kong ga «Jöl̈ö» l̈e. Eni ga Het tjëyoga bokshto ga kjok l̈i tjwl̈ẽna Abrahamdë, dburyo shte l̈öng pjl̈uk jonge. Efrón kjok, e Macpela kjokyo obi, e ber buk Mamré kjokyo, dl̈o wen tëm shwo l̈ëkong. Eerishko ga Mamré kjokyo ko Hebrón, e Canaán kjokyo obi. Efrón kjok l̈i tjwl̈ẽna Abrahamdë, guëng jong ööng l̈i tjok, kjor l̈ok eshko tjok bakoe. E irgo ga ba boy Sara jnena beno buk eshko. \v 20 Eni ga guëng jong ööng soynena Het tjëyogarë Abraham kong l̈i beno ba shinmoga jnezl̈ong shtoyo. \fig Sara jnena beno buk guëng jong ööng kjwara roshko (Génesis 23.16-19)|src="CO01438B.TIF" size="span" ref="Genesis 23.16 " \fig* \c 24 \s1 Abraham boy wl̈ẽno Isaac kong \p \v 1 Abraham öötong tjl̈abl̈a, ga kjimtara Jehovárë l̇l̇ë pogo go ĩyado. E kjĩshko ga l̇l̇ëye shäryara kës l̈i beno pjl̈úe. \v 2-3 Pjl̈ara ga ba parkaga shäng këguë wl̈eniyo rokara. E parkë shäng ba l̇l̇ëbo tjeng kës l̈i daga. Tjl̈ẽ ba kong ga «Woydër ga tjl̈õkwo l̈os bor kong jl̈õkoyo. Pja kä dos, orkwo ios bor kworbo kjing go, e ber ba jyãgl̈o wl̈o. Jehová, e Sbö sök kjok dogo, kjok uunkong shäryaga l̈i e. L̈os bor kong jl̈õkoyo ba ko go ga bor wa Isaac, e ichëp orkwosmok wal̈ë Canaán so tjok l̇l̇ëme. \v 4 Pja jongya bor kjokshko, bor pjeyoga l̈öng l̈ishko. Eshko ga kong boy wl̈ẽp kjl̈ara, bor pjeyoga wapga tjrëko» l̈e. \p \v 5 Kuya ga tjl̈ẽ ba kong ga «¿Gueniyo kjogl̈o wl̈ẽnor l̈i tek woydë bor tjok l̇l̇ëm wl̈eni ga l̇l̇ëye shäryër? ¿Enira bop wa l̈i sör jongya bop kjok, pja to tek dënashko dwayo l̈ishkore?» \p \v 6 «¡L̇l̇ëme! Bor wa, e söp eshko l̇l̇ëme. \v 7 Jehová, e Sbö sök kjok dogo. Tja shira bor data uy dwayo, bor pjeyoga kjokshko dwayo bakoe. Ga tjl̈ẽno bor kong jl̈õkoyo ga kjok ëre twe ber bor kong, bor tjëyo tek ber bor irgo l̈i kong bakoe. Ba parkaga kjok dogo so iche jek bop bäm go kjl̈ara, pja kjimte kjogl̈o wl̈ẽk kjl̈ara, tek söp bor wa kong wl̈o. \v 8 Gueniyo kjogl̈o l̈i tek woydë bop tjok l̇l̇ëm wl̈eni ga pja döktong tjl̈õkwo l̈ëp shäng l̈i go. ¡Gueniyo ga bor wa jek söp eshko l̇l̇ëme!» l̈e. \p \v 9 Eni ga ba parkaga orkwo iono Abraham kworbo kjing go, ga l̇l̇ëye rokara l̈i l̈ara ba kong jl̈õkoyo. \v 10 E irgo ga l̇l̇ëbo wol̈ësowa anmoyõ wl̈eniyo kjrara ba kägäyo l̈i ushko dwayo, ga iara beno tjeng öng jëkkl̈o sok këskës dogl̈o sak kjwara (10) kjing go, ga söra to jek Najor kjokyo, e Aram Najarayin kjokyo obi. \v 11 Öötong shäng kjok l̈i worbo go ga ba öng l̈i iara l̈öng woshtë, di bäng shäryak jong kjwara l̈ishko. Eshko ga kjok sëng, wal̈ëga tjwe di shik eshko l̈i dl̈oyo. \v 12 Eshko ga syõshtono Jehová kong. Tjl̈ẽ ga «Jehová, pja bor kägäyo Abraham Sbö. Pja wotjl̈ĩk pjl̈ú bor kägäyo l̈i kong kuzong ga tja kjimtos sira, l̇l̇ëbo shäryër shäng ëre ber pjl̈ú wl̈o. \v 13 ¡Ĩzong! Tja sök di bäng shäryak jong ëre zl̈ong, kjogl̈oga jũshko so tjwe di shik l̈ishko. \v 14 Rokër bop kong sira ga tja kjimtos eni. “Tja kong di shis sira, iër wl̈o” l̈ër kjogl̈o kong eni ga woydër ga kjogl̈o kjrorop bop parkaga Isaac kong l̈i tjl̈ẽ bor kong ga “Di iozong. Bop öng ëmdë ga kong di twër bakoe” l̈e. Miydër e go ga pja wotjl̈ĩk pjl̈ú bor kägäyo kong» l̈e. \p \v 15 Syõshtë sök obi wopro ga ĩya ga Rebeca tek shäng di bapkwo söya jong ba dbopdo. Rebeca, e Betuel wa. Betuel, e Najor wa, ba boy Milca tjok. Najor, e Abraham kjl̈arayo. \v 16 Rebeca, e wol̈ësowa. Shäng kjl̈araso, orkwosmoydë l̇l̇ëm obi, domer miydoydë l̇l̇ëm bakoe. Opl̈ongö jer shäng di puk. Ga di bapkwo l̈i dl̈ina ga toe l̈e. \v 17 Eshko ga parkaga l̈i jek zron jong ba irgo, doshaya wl̈o, ga tjl̈ẽ ba kong ga «Tja së̃s di sira, iër wl̈o» l̈e. \fig Rebeca tek tjwe shäng di kjrë di bäng shäryak jong eshko l̈ishko (Génesis 24.15-16)|src="CO00668B.TIF" size="span" ref="Genesis 24.15 " \fig* \p \v 18 Kuya ga di bapkwo l̈i l̈ona töshko, ga tjl̈ẽ ba kong ga «Iozong, Tjl̈apga» l̈e. Ga sëna, ga iarae. \v 19 Iara pjir ga tjl̈ẽ ba kong obi ga «Bop öng kjwe ëmdë ga kong di shir, twër, ie l̈ok wl̈o bakoe. Ie äär bayo kjöm ga eni» l̈e. \v 20 Jekdo eshko ga ba di l̈i tyara öng di iokl̈o buk eshko l̈i roshko, ga kjre öör pjl̈öböso, ĩna ga äär kjwõr ba öng uunkong kong guing. \p \v 21 E wopro ga Abraham parkaga wojeno sök ba ĩk, kjing erä. Wotjl̈ĩk sök jl̈õkoyo ga «¿Tja pak shäryë to shäng l̈i kjimtara Jehovárë beno pjl̈ú l̈ëpde?» l̈e. \p \v 22 Ga ba öng di iono pjir ga ne iokl̈o kjwo shõyl̈ṍr tjwl̈õ ara shira domer l̈irë kjwara, ga twara kjogl̈o l̈i kong, kong orkwo iokl̈o kjwo shõyl̈ṍr këskës tjwl̈õ ara twara ba kong kjwo pjök bako, \v 23 ga tjl̈ẽ ba kong ga «¿Pja data ë? ¿Bop data ushko, shto tjokde? ¿Tjawa pë eshko ga buere?» \p \v 24 «Tja data Betuel. E data Najor, mekë Milca. \v 25 Borwa ushko ga shto tjok. Pjãy pë eshko ga pjl̈úe. Bop öng kjwe ië wl̈o ga tjawa kjl̈o sho tjok bakoe» l̈e ba kong eni. \p \v 26 Eshko ga parkaga l̈i wl̈oktong sök kjöpgwo go, ga Jehová poshrëra. \v 27 Tjl̈ẽ ga «Jehová, pja bor kägäyo Abraham Sbö. Pja tjwl̈õ kësbange. Pja wotjl̈ĩk pjl̈ú ba kong, ga kjimtëp ara. Tja sörop tek bek irbo bäng äär jong ba pjeyoga l̈öng l̈ishko» l̈e. \p \v 28 Eshko ga Rebeca jek zron jong ba mekë ushko, ga l̇l̇ëye shäryono dö l̈i rotara uunkong kong eshko. \v 29-30 Ba sing shäng kjl̈ara ko Labán. Ba dor l̈i ne iokl̈o, orkwo iokl̈o l̈ok l̈i ĩna, ga domer l̈i tjl̈ẽno sorë l̈i roy kura. Jekdo eshko ga jek öötong shäng di bäng shäryak jong l̈ishko, Abraham parkaga l̈i wl̈okjre wl̈o. Öötong shäng eshko ga ĩya ga domer l̈i shäng di bäng l̈i zl̈ong, ba öng tjok ga \v 31 tjl̈ẽ ba kong ga «Pjãy tegö. Pjãy kjimtara Jehovárë. Pjãy ber l̈öng kjoko l̇l̇ëme. U wl̈ẽnor bomi kong tjän. Bop öng kjwe shto wl̈ẽnor bakoe» l̈e. \p \v 32 Kuya ga jek ba tjok ushko. Öötong l̈öng eshko ga Labán tjl̈ẽ ba parkagaga kong ga «L̇l̇ëbo l̈ok öng kjing go kjwe dözĩa. Së̃zĩ bakoe. Domerga kjwe kong di tek sözĩ, dre shkwë e go wl̈o» l̈e. L̈ara sorë ga shäryara eni. \v 33 Domerga l̈i kong dl̈i twara tjeng pjirshko ga Abraham parkaga tjl̈ẽ ga «Tja ië l̇l̇ëm, l̇l̇ëye l̈ër woydë l̈i l̈oror pjir guing» l̈e. \p Kuya Labándë ga tjl̈ẽ ba kong ga «L̇l̇ëye l̈ëp woydë l̈i l̈ozong» l̈e. \p \v 34 Kuya ga tjl̈ẽ ba kong ga «Tja Abraham parkaga. \v 35 Bor kägäyo, e kjimte Jehovárë ara. Iara beno sök l̇l̇ëbo ara. Kong öng ushko so, sögl̈a, dbur sho shõyl̈ṍr, dbur sho pjl̈ubl̈ún, parkagaga tjwl̈ẽk l̈öng pjir wl̈eniyo, öng jëkkl̈o sok këskës, öng so kwomgl̈a kjoyo dre töshko, e twara ba kong ara. \v 36 Ga ba boy Sara tjl̈abl̈ashko ga kong wa twara kjl̈ara domer ba tjok. Ga ba l̇l̇ëbo tjeng kës l̈i twara beno ba wa l̈i kong pjir tjän. \v 37 Kjupäbäshko ga bor kägäyo tjl̈ẽ bor kong ga “Woydër ga tjl̈õkwo l̈os bor kong jl̈õkoyo. Bor wa Isaac, e ichëp orkwosmok wal̈ë Canaán so tjok l̇l̇ëme. \v 38 Pja jongya bor kjokshko, bor pjeyoga l̈öng l̈ishko. Eshko ga kong boy wl̈ẽp kjl̈ara, bor pjeyoga wapga tjrëko” l̈e. \p \v 39 »Kur ga tja tjl̈ẽ ba kong ga “¿Gueniyo kjogl̈o wl̈ẽnor l̈i tek woydë bor tjok l̇l̇ëm wl̈eni ga l̇l̇ëye shäryër?” \p \v 40 »“Tja jëktong shäng Jehová bokshto ĩyado. Ga ba parkaga kjok dogo so iche jek bop bäm go kjl̈ara, pja kjimte äär eshko ga pjl̈ú wl̈o, pja kjimte kjogl̈o bor pjeyo wl̈eniyo wl̈ẽk kjl̈ara wl̈o. \v 41 Eshko ga kjogl̈o l̈i iche woydë bor pjeyogarë l̇l̇ëm wl̈eni ga pja döktong tjl̈õkwo l̈ëp shäng l̈i go” l̈e bor kong. \p \v 42 »Eni ga eerishko ga tja shrono sök di bäng shäryak jong kjok ëreshkoshko ga tja syõshtono Jehová kong. Tja tjl̈ẽ ga “Jehová, pja bor kägäyo Abraham Sbö. Tja kjimtos, l̇l̇ëbo shäryër shäng ëre ber pjl̈ú wl̈o. \v 43-44 Tja sök di bäng ëre zl̈ong wopro ga ‘Tja kong di shis sira, iër wl̈o’ l̈ër kjogl̈oga tjwe l̈öng di kjrë l̈i kong. Eshko ga woydër ga kjogl̈o kjrorop bor kägäyo wa kong l̈i tjl̈ẽ bor kong ga ‘Di iozong. Bop öng ëmdë ga kong di twër bakoe’ l̈e bor kong” l̈oror Jehová kong eni. \p \v 45 »Tja syõshtë sök obi wopro ga ĩn ga Rebeca tek shäng ba di bapkwo söya jong ba dbopdo. Di kjrara pjir ga tja tjl̈ẽ ba kong ga “Tja së̃s di sira, iër wl̈o” l̈ër. \p \v 46 »Kuya ga ba di bapkwo l̈ona töshko, ga tjl̈ẽ bor kong ga “Iozong, Tjl̈apga. Bop öng kjwe ëmdë ga kong di twër bakoe” l̈e. Ga tja di iono, ga di twara bor öng kong bakoe. \p \v 47 »E irgo ga tja tjl̈ẽ ba kong ga “¿Pja data ë?” \p »“Tja data Betuel. E data Najor, mekë Milca” l̈e bor kong. \p »Eshko ga ne iokl̈o ioror pjang ba ne go, ga orkwo iokl̈o ioror l̈ok ba orkwo go. \v 48 Eshko ga tja wl̈oktong sök kjöpgwo go, Jehová poshrëror. Tja tjl̈ẽ ga “Jehová, pja bor kägäyo Abraham Sbö. Tja wopjl̈ú bop tjok. Tja sörop tek bek irbo bäng äär jong bor kägäyo pjeyoga l̈öng l̈ishko” l̈ër. \p \v 49 »Era eni ga pjãy wotjl̈ĩk pjl̈ú bor kägäyo kong, ga kjimtëmi woydë wl̈eni ga l̈ozĩ bor kong eni. L̇l̇ëm ga l̈ozĩ bor kong eni bakoe. E go ga l̇l̇ëye shäryër l̈i miydër pjl̈úe» l̈e. \p \v 50 Kuya l̈ok ga Labán, Betuel, e tjl̈ẽ l̈ok ba kong ga «L̇l̇ëbo ëre l̈aga Jehovárë. “L̇l̇ëme” l̈ërwa ga äe. \v 51 Ĩzong. Kjogl̈o shäng kjwe. Sözong. Pjãy nomo. Orkwosmok bop kägäyo wa l̈i tjok ga pjl̈ú, l̈ara Jehovárë sorë l̈i eni» l̈e. \p \v 52 Kuya Abraham parkagarë ga kjök tono, kjujono bokdo kjl̈ay kl̈ung go, Jehová bokshto. \v 53 E irgo ga l̇l̇ëbo shira obl̈ë obl̈ë, dbur sho shõyl̈ṍr, dbur sho pjl̈ubl̈ún, shwong bakoe. Ga twara Rebeca kong. Ga ba sing, ba mekë, e sëna l̇l̇ëbo tjwl̈õ ara bakoe. \v 54 E irgo ga iono ba parkagaga tjok, ga pono l̈öng eshko. Wẽshko ga kojono, ga parkaga l̈i tjl̈ẽ ga «¿Tja to iröng bor kägäyo shwoy ga buere?» \p \v 55 Kuya Rebeca pjeyogarë ga tjl̈ẽ l̈ok ba kong ga «Woydërwa ga kjogl̈o kjwe ber sök borwa tjok sondë pjök dik obi. E irgo ga jek bop tjok ga pjl̈úe» l̈e ba sing, ba mekërë eni. \p \v 56 Kuya ga tjl̈ẽ ba kong ga «Tja shami shäng kjër ame. Tja kuzong. Tja kjimtara Jehovárë, ga l̇l̇ëbo shäryër shäng ëre beno pjl̈úe. Eni ga tja to woydë iröng bor kägäyo shwoy» l̈e. \p \v 57 Kuya l̈ok ga tjl̈ẽ ba kong ga «Kjogl̈o rokëy, wotjl̈ĩk sorë kjakrokëy ba kong wl̈o» l̈e. \v 58 Eni ga rokara l̈ok tek ba shwoy, ga tjl̈ẽ l̈ok ba kong ga «¿Pja jek woydë domer ëre tjokde?» \p «Ëng. Tja jeke» l̈e. \p \v 59 Eni ga ichara ba pjeyogarë to domerga l̈i tjok, ba daga ichara jek ba tjok bakoe. \v 60 Ga tjl̈ẽno l̈ok beno pjl̈ú ba kong. Tjl̈ẽ ga «Rebeca, woydërwa ga bop tjëyo tek ber bop irgo l̈i shdär träk l̇l̇ëme. Woydërwa ga ba moskwoga, e zãya pjire» l̈e. \v 61 Rebeca, ba parkaga wal̈ëga, e opyono jem l̈öng öng jëkkl̈o sok këskës l̈i kjing go. Ga to jek Abraham parkaga irgo. \p \v 62 E wopro ga Isaac jek öör shäng di bäng ko «Sbö, Bor Ĩga» jong l̈ishko, ga shrono sök iröng Néguev kjokyo, ba u jong l̈ishko. \v 63 Dbar kjwara kjok sëng ga opshino jek shäng woshtë. Ga ĩya ga öng jëkkl̈o sok këskës tek tjeng. \p \v 64 Rebeca ëmdë ga omĩno bakoe. Isaac ĩya ga opl̈ono ba öng kjing go dwayo, \v 65 ga tjl̈ẽ parkaga l̈i kong ga «¿Domer tek shäng kjl̈oy dwayo bek bi shwo l̈ëkong kjwe ëro?» \p «Kjwe bor kägäyo» l̈e ba kong. Eni ga bokkwo kjinyokl̈o kjrara kara, ga ba bokkwo kjinyara. \p \v 66 Eshko ga l̇l̇ëye shäryono dö l̈i l̈ara parkaga l̈irë Isaac kong pjire. \p \v 67 E irgo ga Rebeca söra Isaacdë jek ba mekë Sara u beno jong l̈i roy, ga orkwosmono ba tjok. Rebeca woydara Isaacdë ara. Eni ga ba mekë wol̈ono ëmdë ga beno wopjl̈úe. \c 25 \s1 Abraham wapga Cetura tjok \p \v 1 E irgo ga Abraham orkwosmono jek obi, Cetura tjok. \v 2 Wapga tjeng domerga ba tjok ko Zimrán, Jocsán, Medán, Madián, Isbac, Súaj. \v 3 Jocsán, e wapga tjeng domerga ko Sabá, Dedán. Dedán, e tjëyo tek beno ba irgo l̈i beno tjëyoga kjringgwo mya, Asur tjëyo, Letús tjëyo, Leum tjëyo. \v 4 Madián, e wapga tjeng domerga ko Efá, Éfer, Janoc, Abidá, Eldá. Ëre Cetura tjëyoga uunkong. \p \v 5-6 Pjl̈ara ga Abraham tjl̈ẽ ga «Tja wol̈onoshko ga bor l̇l̇ëbo tjeng kës l̈i iër ber Isaac kong» l̈e. Ba boyga obl̈ë l̈i wapga sëna Abrahamdë l̇l̇ëbo sira sira, ga ichara to Isaac shwoy dwayo, jek öötong l̈öng kjok shto obl̈ë, dl̈o wen tëm shwo l̈ëkong. \s1 Abraham wol̈onoe \p \v 7 Abraham l̈u ĩno sak dbäw kjingsho sak kjäk kjingsho shkëng (175). \v 8 Tjl̈abl̈ashko ga wol̈onoe. \v 9 Eshko ga iara ba wapga Isaac, Ismaeldë beno buk guëng jong ööng Macpela kjokyo l̈i roshko. E ber buk Efrón kjokyo, Mamré kjokyo, dl̈o wen tëm shwo l̈ëkong. Efrón, e data Zojar. Zojar, e Het tjëyo. \v 10 Kjok, e tjwl̈ẽna Abrahamdë Het tjëyoga kong. Eshko ga Abraham doyo iara beno buk ba boy Sara zl̈ong. \v 11 E irgo ga Isaac kjimtara Sbörë ara. E beno sök di bäng ko «Sbö, Bor Ĩga» jong l̈ishko. \s1 Ismael wapga \p \v 12-13 Ismael, e Abraham wa, Sara parkaga tjwl̈ẽk shäng pjir wl̈eniyo Egipto so ko Agar l̈i tjok. Ismael, e wa buk domer bäm ĩyo ko Nebayot. E irgo tek eni, Cedar, Adbel, Mibsán, \v 14 Mismá, Dumá, Masá, \v 15 Hadar, Temá, Jetur, Nafis, Cedema. \v 16 Ba wapga domerga dogl̈o sak kjwara kjingsho pjök (12) l̈i kowara eni. Kjl̈ara kjl̈ara beno l̈öng ba tjëyoga tek beno ba irgo l̈i kägäyo, ga beno l̈öng ba kjok baĩya l̈ishko. Kjok kjrina kjrina l̈i kowaraba beno ba sogo l̈i ko go. Ba tjëyo kjrina kjrina l̈i kowaraba beno eni bakoe. \p \v 17 Ismael l̈u ĩno öötong sak dbäw kjingsho sak mya kjingsho kjäkshko (137) ga wol̈onoe. \v 18 Ba tjëyo tek beno ba irgo l̈i beno l̈öng kjok buk Javilá kjokyo, Sur kjokyo, e tjrëko. Kjok, e ber buk Egipto kjokyo gomyo, irbo jek jong äär Asiria kjokyo l̈i sor go. Wotjl̈ĩno l̈ok ëngkjwë kjĩshko ga beno l̈öng Abraham wapga tjok l̇l̇ëm, beno l̈öng eshko dboye. \s1 Rebeca wapga tjeng do pjök \p \v 19 Ëre Abraham wa Isaac, e to tek jong sorë, e l̈anyo. \v 20 Isaac l̈u pjl̈ogl̈o sak pkëngshko (40) ga orkwosmono Rebeca tjok. Rebeca, e Betuel wa, Labán, e ba sing. Epga, e arameoga l̈öng Padán Aram kjokyo. \p \v 21 Rebeca, e kjrong kjĩshko ga Isaac syõshtono Jehová kong ba kjĩshko. Kuya Jehovárë ga shäryara eni, ga Rebeca beno shäng kjl̈araso l̇l̇ëme. \v 22 Miydara ga wapga tjeng do pjök. Gueniyo epga ëngkjwë tjeng ba bö roy. E kjĩshko ga tjl̈ẽ Jehová kong ga «Ëre owa. ¿Tja oto eniro?» l̈e. \p \v 23 Kuya ga tjl̈ẽ ba kong ga \q1 «Pja bö roshko chida tjeng do pjök. \q2 Ba tjëyo tek ber ba irgo l̈i äär ber tjëyoga kjring pjök. \q2 Eeri jek l̈ëkong ga ëngkjwë l̈ok ëng tjok ara. \q1 Tjëyo kjrina dbo ara, obl̈ë l̈i kjinmo. \q2 Ga bäm ĩyo l̈i ichaga ber ba l̈ëngdë» l̈e. \p \v 24 Eni ga dbaryo öötong ga Rebeca wapga tjeng kjl̈ö. \v 25 Buk bäm go l̈i pogl̈o srëzrën, pogl̈o zok do jĩkong, ga koiara Esaú.\f + \fr 25:25 \ft Hebreo tjl̈õkwo \fk Esaú\ft , e \fk pogl̈o zok ara \ft l̈okl̈o.\f* \v 26 Buk ba irgo l̈i, ba shjiy l̈i kjuktu shara ba orkwo go kjĩshko ga koiara Jacob.\f + \fr 25:26 \ft Hebreo tjl̈õkwo \fk Jacob\ft , e \fk kjuktu shaga \ft l̈okl̈o.\f* Eshko ga Isaac l̈u pjl̈ogl̈o sak tjer (60). \s1 Esaú wa këguëyo shtoyo l̈i soynena ba l̈ëng kong \p \v 27 Kjwozirga l̈i kunoe. Öötong këskës ga Esaú, e domer pjö gl̈oroy so, wl̈o owa l̇l̇ëme. Jacob, era domer wl̈ẽp, ushko so. \v 28 Isaac sjëng kjl̈oshko so uë äe. Ga äya kjl̈oshko so zröya Esaúrë, söya ba kong ara kjĩshko ga Esaú woyde ba datarë ara, Jacob kjinmo. Gueniyo Rebecara wotjl̈ĩk eni l̇l̇ëme. Jacob woydayde. \p \v 29 Pjl̈ara ga Jacob shäng dl̈i l̈ik wopro ga Esaú tjwe shäng pjö gl̈oroy dwayo pjl̈i ara. \v 30 Ga tjl̈ẽ ga «Tja pjl̈i ara anmoyõ. Bop dl̈i dyor srëzrën kjwe twos bor kong sira» l̈e. (E kjĩshko ga kowëba Edom.)\f + \fr 25:30 \ft Hebreo tjl̈õkwo \fk Edom\ft , e \fk srëzrën \ft l̈okl̈o.\f* \p \v 31 Kuya ga tjl̈ẽ ba kong ga «Pja bi data wa domer bäm ĩyo. L̇l̇ëye twe bop kong e kjĩshko l̈i, e iëp ber bor kong, dl̈i ëre ãska, l̇l̇ëm ga twër bop kong l̇l̇ëme» l̈e. \p \v 32 Kuya ga tjl̈ẽ ba kong ga «Tja wol̈onto pjl̈irë. L̇l̇ëye twe bi datarë bor kong l̈i tjwl̈õ bor kong eni tjok ga l̇l̇ëno l̇l̇ëme» l̈e. \p \v 33 Kuya ga tjl̈ẽ ba kong ga «L̈os bor kong jl̈õkoyo eni tjok» l̈e. \p Kuya ga tjl̈ẽ ba kong ga «Jöl̈ö» l̈e. Ga beno eni. \v 34 Era ga pjl̈ung shosho suk pjir twara Esaú kong, shtagwo l̈ik jong dyor l̈i tjok. Uara, iara pjir ga kojono, ga toe. Ga l̇l̇ëye twe ba datarë ba kong l̈i woyotjl̈ĩna ame. \c 26 \s1 Isaac to jek Guerar kjokyo \p \v 1 Abraham sök së obishko ga pjl̈i shrono arae. Ga Isaac dbaryoshko ga pjl̈i shrono jek kjok eshko, e kjoyo obi. E kjĩshko ga Isaac to jek Guerar kjokyo, filisteo pjl̈uyo Abimélec sökshko. \v 2 Eshko ga Jehová weno shäng ba kong, ga tjl̈ẽ ga «Pja jek Egipto kjokyo l̇l̇ëme. Pja ber sök kjone l̈ër bop kong l̈ishko ga pja ber sök ey. \v 3 Pja ber sök kjok ëreshko dbar kjwöbö. Kjok ëre twër ber bop kong, bop tjëyo tek ber bop irgo l̈i kong kuzong ga tja ber shäng bop tjok, pja kjimtër bakoe. Tjl̈õkwo l̈oror bop data Abraham kong jl̈õkoyo l̈i shäryër ber eni. \v 4-5 Bop tjëyo tek ber bop irgo l̈i iër ber shdär träk l̇l̇ëm, dbala l̈ok kjopkwo go wl̈eni. Ga kjok ëre twër ber ba kong uunkong. Ba kjĩshko ga tjëyo kjrina kjrina kjok kjwang jĩkong l̈i kjimtër. Tja beno wopjl̈ú Abraham tjok. Tja bangkjrara. Tja tjl̈õkwo kjrara. Bor kjok l̇l̇gwekkl̈o kol̈ara. E kjĩshko ga tjl̈õkwo l̈oror ba kong jl̈õkoyo l̈i shäryër pjir eni» l̈e. \p \v 6 Eni ga Isaac beno sök Guerar kjokyo \v 7 ba boy Rebeca tjok. Rebeca wol̈ësowa kjĩshko ga Isaac wotjl̈ĩk ga «Tja zrökoba ba kjĩshko» l̈e. Kjakroke l̈ok ba kong Rebeca kjĩshkoshko ga tjl̈ẽ ba kong ga «Kjwe bor dor» l̈e. \v 8 Ga beno sök kjok eshko dbar kop ara. \p Pjl̈ara ga ĩya Abimélecdë ba u bäng bäng dwayo ga Isaac bë shäng Rebeca shrëk. \v 9 Eni ga Isaac rokara ba shwoy, ga tjl̈ẽ ba kong ga «¡Miydoror pjl̈ú ga kjwe bop boy! ¿Kjwe bop dor l̈orop ega?» \p «Tja zrökoba ba kjĩshko l̈oror. L̈oror eni e kjĩshko» l̈e ba kong. \p \v 10 Kuya ga tjl̈ẽ ba kong ga «¿Kjwe shäryëp borwa kong ega? Bor nopga kjok ëre so pono bop boy kjwe tjok kjwe ga tjawa iorop beno uunkong l̇l̇ëbo owashko» l̈e. \v 11 Eni ga tjl̈ẽ ba nopga kong ga «Domer ëre barwaga ërë, ba boy barwaga ërë ga e zrökko» l̈e. \p \v 12 L̈u e go ga Isaac dwl̈a dgono kjok eshko, ga bo kjrara tira l̇l̇ëm, kjimtara Jehovárë kësbang kjĩshko. \v 13 E irgo ga beno sök dbur ara, l̇l̇ëbo träk l̇l̇ëm bakoe. \v 14 Kong öng ushko so twara kjl̈araso l̇l̇ëm, sögl̈a tira l̇l̇ëm, domerga parkaga kjl̈araso l̇l̇ëm bakoe. Eshko ga ba l̇l̇ëbo l̈i kjĩshko ga filisteoga wotjl̈ĩno ba kong owa. \v 15 Eni ga ba data Abraham sök së obishko ga di bäng shäryara ba parkagagarë tjeng l̈i, e dl̈ina filisteogarë uunkong kl̈ung sho go. \p \v 16 Eni ga Abimélec tjl̈ẽ Isaac kong ga «Pja opshis jũshko dwayo. Pja tjwl̈õ ara, borwa kjinmo anmoyõ» l̈e. \p \v 17 Eni ga Isaac to jek Guerar sdamyo, ga beno sök eshko. \v 18 Ba data Abraham sök së obishko ga di bäng shäryara ba parkagagarë eshko, gueniyo wol̈ono irgo ga dl̈ina filisteogarë uunkong. Eni ga di bäng l̈i shäryara Isaacdë jek obi, ga uunkong l̈i koiara, koiara ba datarë dënashko sorë l̈i eni. \v 19 Pjl̈ara ga Isaac parkagaga l̈öng kl̈ung kë, di bäng shärye wl̈o. Eshko ga di bokkwo wl̈ẽna kjrina. \v 20 Gueniyo eshko ga öng dagaga Guerar so l̈öng kjl̈öbö. Ga ëngkjwono Isaac öng dagaga tjok, tjl̈ẽ ba kong ga «Di ëre borwatoy» l̈e. E kjĩshko ga di bäng l̈i, e kowara Isaacdë «Ëngkjwozl̈ong» di bäng, ëngkjwono l̈ok eshko kjĩshko. \v 21 E irgo ga Isaac parkagaga di bäng shäryono jek kjwara obi, e goyo ga jek ëngkjwono l̈ok obi. E kjĩshko ga di bäng l̈i, e kowara Isaacdë «Shji Iirkë Ëng Kong» di bäng. \p \v 22 Isaac to pjola eshko dwayo ga di bäng shäryara kjwara obi. Ëngkjwono ba di bäng l̈i kjĩshko ame kuzong ga kowara beno «Shji Döktong» di bäng. Ga tjl̈ẽ ga «Shji kjimtara Jehovárë, shji kong kjok twara ara, shji wapga shdär kjok ëre kjing go pjl̈ú wl̈o» l̈e. \p \v 23 Eshko ga Isaac to jek Berseba kjokyo. \v 24 E shkëyo ga Jehová weno shäng ba kong, ga tjl̈ẽ ga «Tja bop data Abraham Sbö. L̇l̇ëye bangkjrëp l̇l̇ëme. Tja shäng bop tjok. Bor parkaga Abraham kjĩshko ga pja kjimtër, bop tjëyo tek ber bop irgo l̈i iër ber shdär träk l̇l̇ëme» l̈e. \p \v 25 Eshko ga akkwo töna dl̈uw ëng kjing go kjókshko, Jehová poshrëkkl̈o. Ga syõshtono Jehová kong bakoe. Ga ba u shäryak öng kwota go l̈i iara jong eshko, ga ba parkagaga di bäng shäryono kjwara. Ga beno l̈öng eshko. \s1 Isaac, Abimélec, e tjl̈õkwo l̈ono ëng kong jl̈õkoyo \p \v 26 Dbar kjwara ga Abimélec jek Guerar kjokyo dwayo, l̈an Isaac tjok wl̈o. Yorkaga ba kjimtaga ko Ajuzat, ga ëngkjwaga kägäyo ko Ficol bakoe. \p \v 27 Öötong l̈öng eshko ga Isaac tjl̈ẽ ba kong ga «Tja woydoromi l̇l̇ëme. Tja ichoromi bomi kjokshko dwayo. ¿Eni ga pjãy tek l̈öng bor ĩk l̇l̇ëno?» \p \v 28 «Ĩnorwa ga Jehová shäng bop tjok. E kjĩshko ga woydërwa ga shji tjl̈ẽ ëng kong jl̈õkoyo. \v 29 L̇l̇ëbo owa shäryororwa bop kong l̇l̇ëme. Tjawa jëktong pjl̈ú bop tjok ĩyado. Pja brikshko ga pja ichororwa jek wopjl̈úe. Ga eeri ga pja kjimte Jehovárë shäng. E kjĩshko ga l̇l̇ëbo owa shäryororwa bop kong l̇l̇ëm kuzong ga l̈os borwa kong jl̈õkoyo ga tjawa kong l̇l̇ëbo owa shäryëp l̇l̇ëm bakoe» l̈e. \p \v 30 Kuya ga epga mana ië, ga sëna ara. Epga iono l̈ok tira l̇l̇ëme. \v 31 Wẽshko kjok shröngto ga tjl̈ẽno ëng kong jl̈õkoyo irgo ga jek brik l̈öng kjwl̈ëshko ga Isaac tjl̈ẽ ba kong l̈ok ga «Pjãy nome» l̈e. \p Kuya l̈ok ga tjl̈ẽ ba kong ga «Shji ëng ĩkdo» l̈e ba kong, epenga dö wl̈eni. \p Ga «Jöl̈ö» l̈e ba kong. \p \v 32 E dbaryo ga Isaac parkagaga tjwe l̈öng roy söga, tjl̈ẽ ba kong ga «Kl̈ung kërwa l̈öng l̈i, e diyo wl̈ẽnorwae» l̈e ba kong. \v 33 Di bäng, e kowara Isaacdë beno Seba. E kjĩshko ga kjok ber buk eshko l̈i ko Berseba obi. \p \v 34 Esaú l̈u pjl̈ogl̈o sak pkëngshko (40) ga orkwosmono wal̈ë ko Judit tjok. Ba data ko Beerí. Orkwosmono Basemat tjok bakoe. Ba data ko Elón. Beerí, Elón, e Het tjëyoga. \v 35 Gueniyo Isaac, Rebeca, e beno l̈öng wotjl̈ĩk ara wal̈ëga do pjök l̈i kjĩshko. \c 27 \s1 Isaac tjl̈õkwo l̈ono beno pjl̈ú Jacob kong \p \v 1 Isaac öötong tjl̈abl̈ashko ga beno sök kjok ĩgö ame. Pjl̈ara ga ba wa këguëyo rokara, ga tjl̈ẽ ba kong ga «Esaú.» \p «¿L̇l̇ë?, data» l̈e ba kong. \p \v 2 Tjl̈ẽ ga «Miydëp pjl̈ú ga tja tjl̈abl̈a tjän, tja wol̈on döröe. \v 3 E kjĩshko ga bop sböng kjros, bop könkowo tjok, ga pja nom wl̈orkë pjö gl̈oroy, äya kjl̈oshko so uako wl̈eniyo zröp kjl̈ara. \v 4 Zrörop ga sho shäryëp bor kong yõtso, woydër sorë l̈i eni. Ga söp bor kong, uër wl̈o. Eshko ga tja wol̈ontë l̇l̇ëm obishko ga tjl̈õkwo l̈ër ber pjl̈ú bop kong» l̈e. \p \v 5 Gueniyo Isaac tjl̈ẽ sök Esaú kong l̈i kura Rebecarë. E kjĩshko ga Esaú to pjö gl̈oroy wl̈orkë äya kjl̈oshko so uako wl̈eniyo zrök ba data kong wopro ga \v 6 Rebeca tjl̈ẽ ba wa iröng l̈i kong ga «Jacob, tja kuzong. Bop data kuror sök tjl̈ẽ bop shjiy kong ga \v 7 “Äya kjl̈oshko so uako wl̈eniyo zröp kjl̈ara, ga l̈ip bor kong yõtso, uër wl̈o. Eshko ga tja wol̈ontë l̇l̇ëm obishko ga tjl̈õkwo l̈ër ber pjl̈ú bop kong Jehová bokshto” l̈e. \v 8 E kjĩshko ga l̇l̇ëye l̈ër bop kong l̈i kus yõtso. \v 9 Pja nom öng kjëryo roy, ga tja kong shwl̈ing ushko so owa l̇l̇ëm wl̈eniyo tek söp do pjök. Woyde bop datarë sorë ga shäryër ba kong eni. \v 10 E irgo ga söga pjarë om go, ue wl̈o. Eni ga wol̈ontë l̇l̇ëm obishko ga tjl̈õkwo l̈e ber pjl̈ú bop kong» l̈e. \p \v 11 Kuya ga tjl̈ẽ ba kong ga «Bor shjiy, e pogl̈o zok ara, tja eni l̇l̇ëme. \v 12 Tja porwara bor datarë wl̈eni ga miyde ga tja l̈e. Eni ga e ioror beno tjwl̈õ l̇l̇ëm wl̈eni l̈e. Eshko ga tjl̈õkwo l̈e ber pjl̈ú bor kong wl̈o l̈i, e l̈e ber owa shara» l̈e. \p \v 13 Kuya ga tjl̈ẽ ba kong ga «¡Tja kuzong! Tjl̈õkwo l̈e ber owa bop kong l̈i, e ber bor kong dey. L̇l̇ëye l̈ër bop kong l̈i shäryozong. Shwl̈ing ushko so l̈i tek sözong» l̈e. \p \v 14 Kuya ga öör öng l̈i kjrë, ga söra jek ba mekë kong. E irgo ga l̈ira, shäryara beno uak owa l̇l̇ëm, woydara Isaacdë sorë l̈i eni. \v 15 Esaú shwong jnek tjeng, e shira, ga Jacob doyara e go. \v 16 E irgo ga pogl̈o zok l̇l̇ëm kjĩshko ga ba orkwo popgara öng l̈i kwota go, ba kjwl̈ingdo bakoe. \v 17 Öng sho shäryara owa l̇l̇ëm l̈i twara ba kong, pjl̈ung shosho sura, twara ba kong bakoe. \p \v 18 Eni ga Jacob opzrëno jek ba data bukshko, ga tjl̈ẽ ga ba kong ga «Miga data.» \p «Kjobe. ¿Pja bor wa kjone dey?» \p \v 19 «Tja Esaú, bop wa këguëyo. L̇l̇ëye l̈orop bor kong l̈i shäryoror pjire. Pja kojõs sira, pja sirkes sök töshko. Sjëng zröror, shäryoror ëre uozong. Ga tjl̈õkwo l̈ëp ber pjl̈ú bor kong» l̈e ba kong. \p \v 20 Kuya ga tjl̈ẽ ba kong ga «¿Wl̈ẽnop mal̈ing sorë?» \p «Bop Sbö Jehová, tja kjimtara ba wl̈ẽk mal̈inge» l̈e ba kong. \p \v 21 Kuya ga tjl̈ẽ ba kong ga «Pja tek nogo sit, pja porwër wl̈o, pja bor wa Esaúre miydër wl̈o» l̈e. \p \v 22 Kuya ga tek shrono shäng ba data zl̈ong. Eshko ga pogl̈o kura ba datarë, ga tjl̈ẽ ba kong ga «Bop tjl̈ẽ l̈i Jacob ĩ, gueniyo bop orkwo l̈ira Esaú ĩ» l̈e. \v 23 Eni ga ba orkwo l̈i zok ara Esaú ĩ kjoyo kjĩshko ga e ë to miydara ba datarë l̇l̇ëme. Gueniyo l̇l̇ëbo ber pjl̈ú ba kong l̈aydeshko ga \v 24 tjl̈ẽ ba kong jek obi ga «¿Jl̈õkoyo ga pja bor wa Esaúre?» \p «Ëng. Tja Esaú» l̈e Jacobdë. \p \v 25 Eni ga ba data tjl̈ẽ ba kong ga «Dl̈i shäryorop bor kong l̈i tek sös bor kong uër wl̈o. Eshko ga tjl̈õkwo l̈ër ber pjl̈ú bop kong» l̈e. Kuya ga sëna, ga kjil̇l̇gwo bo dyo dbo ara twara ba kong bakoe. \p Uara, iara pjir ga \v 26 tjl̈ẽ ba wa kong ga «Pja tek bor zl̈ong. Tja l̈õ shizong»\f + \fr 27:26 \ft Eshko dbaryo ga shäryëba eni. Ba pjeyo kjĩshko ga l̈õ shira miga l̈okl̈o wl̈eni, tja toe l̈okl̈o wl̈eni bakoe.\f* l̈e. \p \v 27 Kuya ga jek öötong shäng ba zl̈ong ga shwong l̈õ shira ba datarë. Eshko ga Isaac tjl̈ẽno beno pjl̈ú ba kong. Tjl̈ẽ ga \q1 «Bor wa, e pogl̈o l̈õ kl̈ung kjimtara Jehovárë l̈i kjoyoe. \q1 \v 28 Pja kjimte Sbörë, \q2 tjong borya ter kjok dogo dwayo, \q2 bop dwl̈a l̇l̇ë dgorop l̈i wen pjl̈ú, owa l̇l̇ëm wl̈o. \q1 \v 29 Pja parkaga ber ara, \q2 ga tjëyoga obl̈ë obl̈ë kjök tok bop bokshto. \q1 Bop pjeyoga pjl̈ol̇l̇gwega ber pjarë, \q2 ga kjök tok bop bokshto bakoe. \q1 Ëye wotjl̈ĩk owa bop kong ga Sbö wotjl̈ĩk owa ba kong bebi. \q1 Ëye wotjl̈ĩk pjl̈ú bop kong ga Sbö wotjl̈ĩk pjl̈ú ba kong bebi bakoe» l̈e. \p \v 30 L̈ara eni pjir ga Jacob opshik jek shäng kjwl̈ë ba data sökshko ga Esaú tek tjwe shäng pjö gl̈oroy dwayo, \v 31 ga sjëng kjl̈oshko so zröno l̈i shäryara uak owa l̇l̇ëm bakoe. E irgo ga söra ba data kong, ga tjl̈ẽ ba kong ga «Data, pja kojõs sira. Sjëng kjl̈oshko so zröror ëre uozong. Ga tjl̈õkwo l̈os ber pjl̈ú bor kong» l̈e. \p \v 32 Kuya ga tjl̈ẽ ba kong ga «¿Pja ë?» \p «Tja Esaú, bop wa këguëyo» l̈e ba kong. \p \v 33 Kuya ga beno sök sëya l̇l̇ëme. Tjl̈ẽ ga pjë l̇l̇ëme. Tjl̈ẽ ga «¿Eni ga ëye sjëng kjl̈oshko so söno shäryak owa l̇l̇ëme? Uoror bäm go pja tjwayde l̇l̇ëm obishko yẽ. Ga tjl̈õkwo l̈ër ber pjl̈ú bop kong l̈oror l̈i l̈oror ba kong tjän. L̇l̇ëye l̈oror l̈i beno ba kong» l̈e. \p \v 34 Kuya ga sl̈atong jl̈õkoyo, iir goshko. Tjl̈ẽ ga «¡Data! ¡Tjl̈õkwo l̈os ber pjl̈ú bor kong bakoe!» l̈e. \p \v 35 Kuya ga tjl̈ẽ ba kong ga «Bop l̈ëng öör shäng, ga tja jyãpgwarae. Tjl̈õkwo l̈ër ber pjl̈ú bop kong l̈oror l̈i sörae» l̈e. \p \v 36 Kuya ga tjl̈ẽ ba kong ga «Koiak Jacob\f + \fr 27:36 \ft Hebreo tjl̈õkwo \fk Jacob\ft , e so tjl̈õkwo \fk jyãpgwaga \ft kjoyoe.\f* e kjĩshko. Tja l̈ũyotkara kjwe tjok ga pjl̈ogl̈o pjök. Bor shto, tja ba shjiy këguëyo, e döra bor shjiryo. Ëre, tjl̈õkwo l̈e datagarë ber pjl̈ú ba wapga domerga bäm ĩ wl̈eniyo kong l̈i, e söra bakoe. Data, ¿tjl̈õkwo l̈ëp pjl̈ú jnenop beno bor kong obl̈ë l̇l̇ëmde?» \p \v 37 «L̇l̇ëme. E ioror beno sök bop ichaga tjän. Ba pjeyoga uunkong ioror beno ba parkaga. Ba dwl̈a dgara l̈i wen träk l̇l̇ëme l̈oror ba kong. ¿Era pja kjwër l̇l̇ong?» \p \v 38 «¿Eni l̈i tjl̈õkwo l̈ëp ber pjl̈ú bor kong obi ga äre? Tjl̈õkwo l̈os ber pjl̈ú bor kong bakoe» l̈e. Ga sl̈atong jek obi. \p \v 39 Eni ga ba data tjl̈ẽ ga \q1 «Kl̈ung pjl̈ú wl̈eniyo, tjong borya l̈onshko ga \q2 pja ber sök pjolae. \q1 \v 40 Bop dröng l̈i go ga pja opwl̈ikë. \q1 Pja ber shäng bop l̈ëng parkaga, \q2 gueniyo pja dbokjronoshko ga \q2 pja där» l̈e. \s1 Jacob Esaú töywë \p \v 41 Jekdo eshko ga Esaú beno iirkë ara ba l̈ëng kong, tjl̈õkwo l̈ara ba datarë ber pjl̈ú ba kong l̈i kjĩshko. Ga wotjl̈ĩk ga «Bor data dbar beno sira döe. Wol̈ono irgo ga bor l̈ëng zrör kjl̈uwe» l̈e. \p \v 42 Wotjl̈ĩk sök sorë l̈i miydara Rebecarëshko ga Jacob rokara, ga tjl̈ẽ ba kong ga «Tja kuzong. Bop shjiy, pja zröya woydë. L̇l̇ëbo shäryorop, e tjwl̈õ shiya woydë bop kong l̈e. \v 43 E kjĩshko ga tja kuzong. Pja poshäryozong. Pja tökzong jekdo Jarán kjokyo, bor sing Labán ushko. \v 44 Pja ber sök dbar kop ara eshko, bop shjiy iir l̈i jeno guing, \v 45 l̇l̇ëye shäryorop l̈i woyojera guing. Eshko ga roy ichër jek bop kong, pja tek iröng wl̈o. Woydër ga pjãy ëng zrök l̇l̇ëme. Tja bor wapga do pjök jer dbar kjwaraso ga äe» l̈e. \p \v 46 E irgo ga Rebeca tjl̈ẽ ba l̈anma kong ga «Tja sök së woydë kjër ame. Tja kwl̈era Esaú boyga Het tjëyoga l̈i tjok. Jacob äär orkwosmok Het tjëyoga jũshko so tjok wl̈eni ga rokër ga tja wol̈on dey» l̈e. \c 28 \p \v 1 Eshko ga Jacob rokara Isaacdë ba shwoy, ga tjl̈ẽno beno pjl̈ú ba kong. Tjl̈ẽ ga «Pja orkwosmok wal̈ë Canaán so tjok l̇l̇ëme. \v 2 Pja nom Padán Aram kjokyo, bop kjokë Betuel ushko. Pja orkwosmok bop kégue Labán wapga tjok kjl̈ara. \v 3 Sbö, l̇l̇ëye shärye woydë l̈i shärye ga pjl̈úe. Woydër ga pja kjimte. Pja kong bop tjëyo tek ber bop irgo l̈i ie ber shdär träk l̇l̇ëm, ie ber l̈öng tjëyoga obl̈ë obl̈ë bakoe. \v 4 Woydër ga tjl̈õkwo l̈ara Abraham kong jl̈õkoyo l̈i ber bop kong, bop tjëyo tek ber bop irgo l̈i kong bako, eeri ga kjok shji l̈öngshko ëre ber bomi kong wl̈o» l̈e. \p \v 5 Jacob ichara jek Padán Aram kjokyo eni, ga to jongya Labán ushko. Labán, e Betuel wa, Rebeca sing bakoe. Betuel, e arameo. Rebeca, e Jacob, Esaú mekë. \s1 Esaú orkwosmono jek obi \p \v 6 Miydara Esaúrë ga ba data tjl̈ẽno beno pjl̈ú Jacob kong, ga ichara to Padán Aram kjokyo orkwosmok eshko wl̈o. Eshko ga Jacob ichara orkwosmok wal̈ë Canaán so tjok l̇l̇ëme. \v 7 Ba data, ba mekë tjl̈õkwo kol̈ara Jacobdë, ga to jek Padán Aram kjokyo. \v 8 Miydara Esaúrë ga ba boyga Canaán so woyde ba datarë l̇l̇ëme. \v 9 E kjĩshko ga öör shäng Ismael ĩk, e Abraham wa. Eshko ga wal̈ë shäng kjl̈ara ko Majalat. Majalat, e Nebayot dor, Ismael wa, Abraham tjër. Ga Esaú orkwosmono ba tjok. Boyga mya l̈i beno l̈öng ba tjok eni. \s1 Jacob yoĩno buk Betel kjokyo \p \v 10 Jacob opshino jek Berseba kjokyo dwayo jek shäng Jarán kjokyo l̈e. (Jarán kjokyo, e ko Padán Aram bakoe.) \v 11 Jek irbo wenzong ga öötong kjok sënge. E kjĩshko ga shto wl̈ẽno pë eshko wl̈o l̈e. Eni ga ak kjrara kjwara, iara ba kä iokl̈o, ga opbuno buk töshko eshko. \v 12 E irgo ga pë ga yoĩno pjl̈ara. Ĩna ga tyokl̈o jem jong kjl̈ara kl̈ung kjing go dwayo äär jong kjok dogo. E goshko Sbö parkagaga kjok dogo so jem l̈öng, ter l̈öng e go. \v 13 Ga Jehová kojono shäng eshko, ga tjl̈ẽ ba kong ga «Tja Jehová, bop kjokë Abraham Sbö, bop data Isaac Sbö bakoe. Kjok pja bukshko ëre twër ber bop kong, bop tjëyo tek ber bop irgo l̈i kong bakoe. \v 14 Epga shdär l̈ok träk l̇l̇ëm, shtëy ga äär l̇l̇ëm, kl̈ung pjl̈ungyo wl̈eni. Epga äär l̈öng kjok sorshko, pjribrie. Bomi kjĩshko ga nopga l̈öng kjok ëre kjing go kjimtër uunkong. \v 15 Tja shäng bop tjok. Pja jek kjone pogo ga pja dër, ga pja sör tjwe iröng, kjok ëreshko obi. Pja rayër l̇l̇ëm, l̇l̇ëye l̈oror bop kong jl̈õkoyo l̈i shäryoror bop kong pjir guing» l̈e. \p \v 16 Jacob wol̇l̇enoshko ga wotjl̈ĩk ga «Jl̈õkoyo ga Jehová shäng kjok ëreshko, gueniyo miydoror l̇l̇ëme» l̈e. \v 17 E kjĩshko ga kjok bangkjrara ara. Wotjl̈ĩk ga «Kjok ëreshko iak beno buk dboy Sbö kong. Ba u jong jũshko. Kjok ëre iak beno buk ba u bäng wl̈eni» l̈e. \p \v 18 Wẽshko kjok shröngto ga Jacob kojono. Ba ak kä iokl̈o l̈i kjrara, poyona, iara beno jong kojong, ber ba yoĩno l̈i jyãgl̈o wl̈o. E kjing go kjyo tyara sira, ber jong dboy Sbö kong wl̈o, ga iara beno Sbö kong eni. \v 19 Dënashko ga kjok eshko l̈i ko Luz,\f + \fr 28:19 \ft Hebreo tjl̈õkwo \fk Luz\ft , e \fk argashko \ft l̈okl̈o.\f* gueniyo kjl̈opswara, iara Jacobdë beno ko Betel.\f + \fr 28:19 \ft Hebreo tjl̈õkwo \fk Betel\ft , e \fk Sbö u \ft l̈okl̈o.\f* \p \v 20 Eshko ga Jacob tjl̈õkwo l̈ono Sbö kong jl̈õkoyo, tjl̈ẽ ga «Sbö, woydër ga tja kjimtëp, tja jëk shäryër shäng ëre wopro ga pja ber shäng bor tjok, tja kong dl̈i twëp, tja kong shwong twëp pjung wl̈o, \v 21 tja söp tjwe iröng obi bor data ushko pjl̈úe. Tja kjimtëp eni wl̈eni ga Jehová, pja bor Sbö jl̈õkoyo. \v 22 Ak kojonor jong ëre ber jong bop u. Ga l̇l̇ëye twëp bor kong dö l̈i shtër äär ba sakyo (10) go, ba sakyo (10) go, shir kjrina kjrina, ga twër bop kong» l̈e. \c 29 \s1 Jacob äär shäng Labán ushko \p \v 1 Jacob to jek shäng jëk ĩ, öötong shäng kjok dl̈o wen tëm shwo l̈ëkong. \v 2 Eshko ga ĩya këm jũni ga kjok tjrëko di bäng shäryak jong kjwara. Öng ushko so l̈öng woshtë ba zl̈ong kjringgwo mya, di ië eshko ä kjĩshko. Ak buk kjwara kësbang ba kjing go, di bäng l̈i kjingokl̈o. \v 3 Öng l̈i ëng töng uunkong di bäng shäryak jong l̈ishko ga ak kje öng dagagarë guing, di shiya ba kong wl̈o. Së̃ya l̈ok pjir ga di bäng kjingue jek iröng obi. \p \v 4 Eni ga Jacob tjl̈ẽ öng dagaga l̈öng l̈i kong ga «¿Pjãy kjone so?» \p «Tjawa Jarán so» l̈e ba kong. \p \v 5 Kuya ga tjl̈ẽ ba kong ga «¿Labán miydëmire? E Najor tjër.» \p «Ëng, miydërwa» l̈e l̈ok ba kong. \p \v 6 Kuya ga tjl̈ẽ ba kong ga «¿Sök yonde?» \p «Ëng, sök yone. Ĩzong. Ba wa Raquel kjwe tek shäng ba öng ushko so tjok» l̈e l̈ok ba kong. \p \v 7 Kuya ga tjl̈ẽ ba kong ga «Kjok dba obi, dl̈o pjang obi. Öng bängzazl̈ong dl̈oyo äätë l̇l̇ëm obi. ¿Kong di twëmi, sömi kjl̈o sho uë obi wl̈o l̇l̇ëm ega?» \p \v 8 «Shäryërwa eni ga ä, öng dagaga töno uunkong, ak buk di bäng kjing go kjwe kjara pjir guing. Eshko ga öng kjwe sënwa di ga pjl̈úe» l̈e ba kong. \p \v 9 L̈öng l̈an ëng tjok wopro ga Raquel tjwe shäng ba data öng tjok, e ba öng daga kjĩshko. \v 10 Ĩya Jacobdë ga tjwe shäng ba data Labán öng tjok ga jekdo shäng di bäng zl̈ong, ga ak l̈i kjara, ga ba öng sëna di. \v 11 E irgo ga Raquel l̈õ shira,\f + \fr 29:11 \fk L̈õ shik \ft l̈anyo, e tak pjang Génesis 27.26 go.\f* ga sl̈atong tira l̇l̇ëme. \v 12 Ga tjl̈ẽ ba kong ga «Labán, e bor kégue. Ba dor Rebeca, e bor mekë» l̈e. E irgo ga Raquel opshino jek zron jong ba roy l̈ë ba data kong ushko. \p \v 13 Jacob roy kuya Labándë ga opshino jek mal̈ing ba wl̈okjrë. Öötong shäng ba shwoy ga popjl̈ura, l̈õ shira, ga söra jek ba ushko. Ga l̇l̇ëye shäryono ba tjok dö l̈i l̈ara Jacobdë ba kong pjire. \v 14 Kuya ga tjl̈ẽ ba kong ga «Pja bor pjeyo jl̈õe» l̈e. \s1 Jacob parkono Labán kong, orkwosmok Raquel, Lea tjok wl̈o \p Jacob beno sök Labán tjok mok kjl̈arashko ga \v 15 Labán tjl̈ẽ ba kong ga «Pja bor pjeyo. Gueniyo pja parkë kjër ga pja potjwl̈ẽn l̇l̇ëm ga äe. Woydëp ga pja potjwl̈ẽn kjöme ga l̈os bor kong, miydër wl̈o» l̈e. \p \v 16 Labán wapga kjogl̈oga tjeng do pjök, ba wa wal̈ë këguëyo ko Lea, ba l̈ëng ko Raquel. \v 17 Lea bokkwo wol̈ësowa\f + \fr 29:17 \ft Hebreo tjl̈õkwo ëre l̇l̇ë l̈okl̈o miydëy pjl̈ú anmoyõ l̇l̇ëme. E \fk ärëso \ft l̈okl̈o, l̇l̇ëm ga \fk wol̈ësowa \ft l̈okl̈o. Kjone dey miydëy yõtso l̇l̇ëme.\f* döe. Gueniyo Raquelda wol̈ësowa anmoyõ do jĩkong. \v 18 Raquel woydara Jacobdë arae. E kjĩshko ga tjl̈ẽ Labán kong ga «Tja parkë bop kong l̈u pjl̈ogl̈o kjäk (7), ãska bop wa mite Raquel twëp bor kong, tja orkwosmok ba tjok wl̈o» l̈e. \p \v 19 Kuya ga tjl̈ẽ ba kong ga «Pjl̈ú wl̈o ga twër bop kong dey, domer obl̈ë kongda l̇l̇ëme. Pja ber sök bor shwoy dey» l̈e ba kong. \p \v 20 Eni ga Jacob parkono ba kong l̈u pjl̈ogl̈o kjäk (7), orkwosmok Raquel tjok wl̈o. Gueniyo Raquel woyde ara anmoyõ kuzong ga kuya ga dbar ba kong chira anmoyõ. \v 21 E irgo ga Jacob tjl̈ẽ Labán kong ga «Tja parkono bop kong wl̈o l̈i, e l̈uyo öötonge. Bor boy twos bor kong, tja orkwosmok ba tjok wl̈o» l̈e. \p \v 22 Eni ga Labán, ba pjeyoga eshko so mana uunkong, dl̈i l̇l̇ë shäryara, ää bakoe. \v 23 Ga öötong kjok shkë go ga ba wa Lea söra, twara Jacob kong, ga Jacob pono ba tjok. \v 24 Eshko ga Lea parkaga shäng kjl̈ara ko Zilpá, ga twara ba datarë ba kong, ber ba kjimtaga wl̈o. \p \v 25 Wẽshko kjok shröngto ga miydara Jacobdë ga pono Lea tjok. Ga l̈ãywara Labán kong, tjl̈ẽ ba kong ga «¿L̇l̇ëye shäryorop bor kongdo? Tja parkono bop kong, tja orkwosmok Raquel tjok wl̈o. ¿Tja jyãpgworop ega?» \p \v 26 «Tjawa jũshko so sgara l̈öng wapga këguë orkwosmok bäm go, e irgo ga ba l̈ëng. \v 27 E kjĩshko ga pja orkwosmono Lea tjok. Woydër ga dbar shrëy sondë kjwara. Pjir ga pja orkwosmok Raquel tjok bakoe. Gueniyo pja parkë bor kong äär jong l̈u pjl̈ogl̈o kjäk (7) obi ba ãska» l̈e. \p \v 28 Kuya ga tjl̈ẽ ba kong ga «Jöl̈ö» l̈e. Ga orkwosmono sondëyo bäm l̈i pjitongshko ga Raquel twara Labándë ba kong, ber ba boy wl̈o bakoe. \v 29 Raquel kong parkaga twara ba datarë kjl̈ara ko Bilhá, ber ba kjimtaga wl̈o. \v 30 Eshko ga Jacob pono Raquel tjok bakoe. Ga woydara ara, Lea kjinmo. E irgo ga beno shäng parkë Labán kong l̈u pjl̈ogl̈o kjäk (7) obi. \s1 Jacob wapga \p \v 31 Ĩya Jehovárë ga Lea, e woyde Jacobdë l̇l̇ëm kuzong ga kong wapga twara. Gueniyo Raquelda beno shäng wapga drete. \v 32 Lea beno shäng kjl̈araso l̇l̇ëme. E irgo ga wa buk kjl̈ara domer ga tjl̈ẽ ga «Ĩna Jehovárë ga tja sök woydë ara. Era ëre go ga tja woyde bor l̈anmarë arae. E kjĩshko ga koiër Rubén»\f + \fr 29:32 \ft Hebreo tjl̈õkwo \fk Rubén\ft , e \fk wa ëre domer \ft l̈okl̈o. Gueniyo e so \fk ĩna ga tja sök woydë ara \ft kjoyo bakoe.\f* l̈e. \p \v 33 Lea dbar kjwöböso ga shäng kjl̈araso l̇l̇ëm obi. Ga wa buk kjl̈ara domer obi ga tjl̈ẽ ga «Kura Jehovárë ga tja woydëba l̇l̇ëme. E kjĩshko ga tja kong wa twara domer kjl̈ara obi. E kjĩshko ga koiër Simeón»\f + \fr 29:33 \ft Hebreo tjl̈õkwo \fk Simeón\ft , e \fk tja kuya \ft l̈okl̈o.\f* l̈e. \p \v 34 E irgo ga jek beno shäng kjl̈araso l̇l̇ëm obi. Ga wa buk kjl̈ara domer obi ga tjl̈ẽ ga «Era tja woyde bor l̈anmarë ara anmoyõ, ba tjok ga tja wapga tjeng domerga dogl̈o mya kjĩshko. E kjĩshko ga koiër Leví»\f + \fr 29:34 \ft Hebreo tjl̈õkwo \fk Leví\ft , e so \fk tja woyde \ft kjoyoe.\f* l̈e. \p \v 35 Lea jek beno shäng kjl̈araso l̇l̇ëm obi. Ga wa buk kjl̈ara domer obi ga tjl̈ẽ ga «Ëre go ga Jehová poshrër. E kjĩshko ga koiër Judá»\f + \fr 29:35 \ft Hebreo tjl̈õkwo \fk Judá\ft , e \fk poshrëk \ft l̈okl̈o.\f* l̈e. E irgo ga beno wa ame. \c 30 \p \v 1 Ĩya Raqueldë ga wapga Jacob tjok l̇l̇ëm kuzong ga Lea ymoyotkara ara. Ga tjl̈ẽ ba l̈anma kong ga «Tja wapga woydë. Shäryëp sorë ga tja ber wapga tjok. L̇l̇ëm ga tja wol̈on» l̈e. \p \v 2 Gueniyo kuya ga iirkono ara ba kong, ga tjl̈ẽ ga «¿Eni l̈i pja wotjl̈ĩk ga tja Sbö l̈ëpde? Pja wa l̇l̇ëm kjwe l̈aga erë» l̈e. \p \v 3 Kuya ga tjl̈ẽ ba kong ga «Bor parkaga Bilhá shäng ëre. Pja pos ba tjok. Eni ga wapga tjokshko ga epga ber l̈öng bor wapga wl̈eni. Eni ga tja wapga tjok l̈ër wl̈o» l̈e. \p \v 4 Eni ga Bilhá twara Jacob kong, ber ba boy obl̈ë ba parkaga wl̈eniyo wl̈o. Ga Jacob pono ba tjok, \v 5 ga beno shäng kjl̈araso l̇l̇ëme. Wa buk kjl̈ara domer ga \v 6 Raquel tjl̈ẽ ga «Tja syõ kura Sbörë. Tja l̇l̇gwera, ga beno pjl̈ú bor kong, ga tja kong wa twara kjl̈ara domer. E kjĩshko ga koiër Dan»\f + \fr 30:6 \ft Hebreo tjl̈õkwo \fk Dan\ft , e \fk l̇l̇gwera, ga beno pjl̈ú bor kong \ft l̈okl̈o.\f* l̈e. \p \v 7 E irgo ga Bilhá beno shäng kjl̈araso l̇l̇ëm obi. Ga wa buk kjl̈ara domer obi, Jacob tjok. \v 8 Eshko ga Raquel tjl̈ẽ ga «Tja dbonino bor wi tjok ara, ga zanor. E kjĩshko ga bor wa ëre koiër Neftalí»\f + \fr 30:8 \ft Hebreo tjl̈õkwo \fk Neftalí\ft , e \fk dbonik \ft l̈okl̈o.\f* l̈e. \p \v 9 Miydara Learë ga wa ame kuzong ga ba parkaga Zilpá twara Jacob kong, ber ba boy obl̈ë ba parkaga wl̈eniyo wl̈o. Ga Jacob pono ba tjok, \v 10 ga beno shäng kjl̈araso l̇l̇ëme. Wa buk kjl̈ara domer ga \v 11 Lea tjl̈ẽ ga «Tja kong l̇l̇ëbo weno pjl̈ú tjän. E kjĩshko ga bor wa ëre koiër Gad»\f + \fr 30:11 \ft Hebreo tjl̈õkwo \fk Gad\ft , e \fk l̇l̇ëbo wen pjl̈ú \ft l̈okl̈o.\f* l̈e. \p \v 12 E irgo ga Zilpá beno shäng kjl̈araso l̇l̇ëm obi. Ga wa buk kjl̈ara domer obi, Jacob tjok. \v 13 Eshko ga Lea tjl̈ẽ ga «Tja woowa l̇l̇ëme. Ga wal̈ëga uunkong tjl̈ẽ ëng kong ga “Kjwe wopjl̈úe” l̈e. E kjĩshko ga bor wa ëre koiër Aser»\f + \fr 30:13 \ft Hebreo tjl̈õkwo \fk Aser\ft , e \fk wopjl̈ú \ft l̈okl̈o.\f* l̈e. \p \v 14 Dbar kjwara ga dwl̈a dgara bo kjrozl̈ong dbaryoshko ga Rubén jek kjl̈oshko. Eshko ga kjor l̈ok kjwöbö ko \tl mandrágora\tl*.\f + \fr 30:14 \ft Kjok eshko sopga kjong kjong wotjl̈ĩno ga kjor ëre bo, e uara wal̈ëga l̈öng kjrong wl̈eniyorë ga pono ba l̈anma tjok ga kjimte wa tjok l̈e.\f* Bo wl̈ẽna Rubéndë ga söra, twara ba mekë Lea kong. Ĩya Raqueldë ga tjl̈ẽ Lea kong ga «Tja kjimtos sira. Tja kong bop kjor bo söra bop warë kjwe twos bor kong pjökde myare» l̈e. \p \v 15 Kuya ga tjl̈ẽ ba kong ga «Bor l̈anma dörop bor shjiryo. ¿Ga pja wotjl̈ĩk ga l̇l̇ëbo shäryorop l̈i beno bor kong pjl̈ú l̈ëpde? ¿Era kjor bo söra bor warë ëre ëmdë ga döp woydë bor shjiryo bakore?» \p «Eni ga kjor bo kjwe ãska, pjesit shkëyo ga pja pë Jacob tjok ga pjl̈úe» l̈e ba kong. \p \v 16 Kjok sëng ga Jacob tek shäng iröng ba pakshko dwayo ga wl̈okjrara Learë irbo. Tjl̈ẽ ba kong ga «Eeri shkëyo ga pja pë bor tjok. Pja tjwl̈ẽnor shäng pjir tjän, \tl mandrágora\tl* bo söra bor warë bor kong l̈i go» l̈e. Eni ga e shkëyo ga Jacob pono ba tjok, \v 17 ga ba syõ kura Sbörë kjĩshko ga beno shäng kjl̈araso l̇l̇ëme. E irgo ga wa buk kjl̈ara domer. E tjok ga wapga tjeng domerga dogl̈o shkëng (5) tjän. \v 18 Ga Lea tjl̈ẽ ga «Tja potjwl̈ẽna Sbörë, bor parkaga tworor bor l̈anma kong kjĩshko. E kjĩshko ga bor wa ëre koiër Isacar»\f + \fr 30:18 \ft Hebreo tjl̈õkwo \fk Isacar\ft , e \fk potjwl̈ẽkkl̈o \ft l̈okl̈o.\f* l̈e. \p \v 19 E irgo ga Lea beno shäng kjl̈araso l̇l̇ëm obi. Ga wa buk kjl̈ara domer obi, Jacob tjok. \v 20 Ga tjl̈ẽ ga «Tja kjimtara Sbörë. Tja sëna l̇l̇ëbo owa l̇l̇ëme. Tja wapga tjeng domerga dogl̈o tjer (6) bor l̈anma tjok kuzong ga tja poshrëya ara. E kjĩshko ga bor wa ëre koiër Zabulón»\f + \fr 30:20 \ft Hebreo tjl̈õkwo \fk Zabulón\ft , e \fk poshrëkkl̈o \ft l̈okl̈o.\f* l̈e. \p \v 21 E irgo ga Lea wa tjeng kjl̈ara obi wal̈ë. E koiara Dina. \p \v 22 Gueniyo Sbö, Raquel woyotjl̈ĩna bakoe. Ba syõ kura, ga wa l̇l̇ëm l̈i döra. \v 23 Ga Raquel wa buk kjl̈ara domer ga tjl̈ẽ ga «Tja l̈ök ara wa l̇l̇ëm kjĩshko l̈i döra Sbörë bor kong. \v 24 Woydër ga tja kong wa twe Jehovárë kjl̈ara domer obi. E kjĩshko ga koiër José»\f + \fr 30:24 \ft Hebreo tjl̈õkwo \fk José\ft , e \fk dök \ft l̈okl̈o. E \fk obi \ft l̈okl̈o bakoe.\f* l̈e. \s1 Jacob Labán jyãpgwono \p \v 25 Raquel wa José buk irgo ga Jacob tjl̈ẽ Labán kong ga «Tja ichos to bor kjokshko iröng obi. \v 26 Bor boyga twos bor kong. Tja parkono bop kong ba kjĩshko tjän. Bor wapga twos bor kong bakoe. Tja ichos jek ba tjok. Tja parkono shäng bop kong sorë, e miydëp pjl̈úe» l̈e. \p \v 27 Gueniyo kuya ga tjl̈ẽ ba kong ga «Rokër bop kong sira ga pja ber sök borwa tjok obi. Miydoror bor l̇l̇ëbo miydokl̈o go ga tja kjimtara Jehovárë bop kjĩshko. \v 28 Pja dbur woydë kjöme l̈i l̈os bor kong, ga pja potjwl̈ẽn bayo eni» l̈e. \p \v 29 Kuya ga tjl̈ẽ ba kong ga «Miydëp pjl̈ú ga tja parkono bop kong pjl̈ú, bop öng doror owa l̇l̇ëme. \v 30 Dämär ga tja tjwayde l̇l̇ëm obishko ga pja l̇l̇ëbo ara l̇l̇ëme. Tja shäng bop tjok kjĩshko ga pja kjimtara Jehovárë, bop l̇l̇ëbo, e shdöktong träk l̇l̇ëme. Gueniyo eerishko ga tja parkë bor kong shara» l̈e. \p \v 31 Kuya ga tjl̈ẽ ba kong ga «¿Woydëp ga pja potjwl̈ẽn kjöm?» \p «Tja potjwl̈ẽp l̇l̇ëme. L̇l̇ëye rokër bop kong l̈i jl̈õ l̈orop wl̈eni ga tja jek bop öng dë obi. \v 32 Eeri ga tja ichos jek shäng bop öng ushko so tjeng l̈i tjrëko. L̈öng bayo tjok tjok, e kjër dboye. Bop öng wl̈ẽp ushko so kjl̈o sĩ wl̈eniyo, e kjër dboy bakoe. Tja potjwl̈ẽp e go eröe. Öng bayo eni l̇l̇ëm wl̈eniyo ber bop kong. \v 33 Eni bong kjönma ga pja tjwe shäng bor öng kjroror bor pak ãska l̈i ĩga ga pjl̈úe. Bor öng ber bayo tjok uunkong, ga bor öng wl̈ẽp ushko so ber kjl̈o sĩ eröe. Eni l̇l̇ëm ga miydëp pjl̈ú ga pja l̈ũyotkoror» l̈e. \p \v 34 Kuya ga «Jöl̈ö» l̈e ba kong. \p \v 35 Gueniyo e dbaryo ga ba öng bayo tjok l̈i twara Labándë ba wapga kong, de wl̈o. \v 36 E irgo ga epga ichara opshino to jek kjok eshko dwayo ba öng l̈i tjok, Jacob sökshko ga jëktong dbargwo mya äär eshko wl̈o. \p Jacobda beno shäng Labán öng l̇l̇amo tjeng l̈i dë. \v 37 Eshko ga kjor kowo kësong zara kjringgwo mya. E irgo ga poshtara beno sĩ, pjl̈ubl̈ún, ĩga wẽl̈ë wl̈o. \v 38-39 E irgo ga iara l̈ok ba öng tjwe di iozl̈ong l̈i bokshto. Eni ga wl̈ënggl̈a jëk l̈öng ba popga pogoshko ga wapga shguin l̈öng bayo tjok, so kjor kowo l̈i kjoyoe. \p \v 40 Eshko ga Labán öng bayo tjok tjeng kjl̈öbö. Ga wl̈ënggl̈a l̇l̇ë jëk ba popga goshko ga ie Jacobdë ber öng bayo tjok l̈i bokshto, öng wl̈ẽp ushko so kjl̈o sĩ l̈i bokshto bako, ba wapga wen bayo eni wl̈o. Eni ga Jacob öng weno träk l̇l̇ëme. Ga iara beno tjeng Labán ĩ tjok l̇l̇ëme. \p \v 41 Wl̈ënggl̈a jëk l̈öng ba popga tjokshko ga öng këskës, kjl̈o dik l̈i kong kjor kowo l̈i ie l̈ok ba bokshto. \v 42 Gueniyo öng kjl̈o owa l̈i kong kjor kowo l̈i ie ba bokshto l̇l̇ëme. \v 43 Eni ga Jacob beno shäng dbur ara, öng ara, parkagaga tjwl̈ẽk l̈öng pjir wl̈eniyo ara bakoe. \c 31 \s1 Jacob Labán töywono \p \v 1 Miydara Jacobdë ga Labán wapga to l̈öng tjl̈ẽ ëng kong ga «Bi data l̇l̇ëbo kjrara Jacobdë drete. E go ga beno dbur ara» l̈e. \v 2 Ĩya Jacobdë ga e ĩya Labándë bokkwo owa, dämär dik l̇l̇ëme. \v 3 Eni ga Jehová tjl̈ẽ ba kong ga «Pja nom iröng bop data kjokshko, bop pjeyoga tjengshko. Eshko ga tja jëk shäng bop tjok» l̈e. \p \v 4 Raquel, Lea, e rokara Jacobdë ba shwoy, shäng ba öng dë l̈ishko, \v 5 ga tjl̈ẽ ba kong ga «Miydër ga bomi data, tja woyde dämär dik l̇l̇ëme. Gueniyo bor data Sbö, era shäng bor tjok ĩyado. \v 6 Miydëmi pjl̈ú ga tja parkono shäng bomi data kong pjl̈úe. \v 7 Gueniyo tja jyãpgwara, bor potjwl̈ẽkkl̈o kjl̈opswara enido. Gueniyo tja kjimtara, dara Sbörë. \v 8 Pjl̈ara ga bomi data tjl̈ẽ bor kong ga “Pja parkë öng bayo tjok l̈i ãska” l̈e. L̈e enishko ga wapga weno l̈öng bayo tjok uunkong. Pjl̈ara obi ga tjl̈ẽ bor kong ga “Pja parkë öng kjl̈o shrit l̈i ãska” l̈e. L̈e enishko ga wapga weno l̈öng kjl̈o shrit uunkong. \v 9 Eni ga bomi data öng l̈i döra Sbörë ba shjiryo, ga twara bor kong shara. \p \v 10 »Dbar kjwara ga öng l̈öng wl̈ënggl̈a woydë dbaryo wl̈enishko ga yoyoĩnor ga wl̈ënggl̈a l̈öng bayo tjok, kjl̈o shrit l̈i jëk l̈öng ba popga tjok, wl̈ënggl̈a bayo l̇l̇ëm l̈i l̇l̇ëme. \v 11 Era Sbö parkaga kjok dogo so, tja rokara. Tjl̈ẽ ga “Jacob.” \p »“¿L̇l̇ë?, Tjl̈apga” l̈ër ba kong. \p \v 12 »Tjl̈ẽ ga “L̇l̇ëye shäryara Labándë bop kong dö l̈i ĩnor. E kjĩshko ga ĩp eshko ga öng wl̈ënggl̈a l̈öng bayo tjok, kjl̈o shrit l̈i jëk l̈öng ba popga tjok, wl̈ënggl̈a bayo l̇l̇ëm l̈i l̇l̇ëme. \v 13 Sbö weno shäng bop kong Betel kjokyo l̈i tja, ak kjing kjyo tjyoropshko, tjl̈õkwo l̈orop bor kong jl̈õkoyoshko. Pja nom kjok jũshko dwayo, pja jek iröng bop kjokshko, pja weno bukshko” l̈e bor kong» l̈e. \p \v 14 Kuya Raquel, Learë ga tjl̈ẽ ba kong ga «Tjawa kong l̇l̇ëbo twe borwa datarë, e wl̈ẽnwa ame. \v 15 Tjawa iara beno l̈öng tjwl̈õ l̇l̇ëm, epenga l̇l̇ëm wl̈eni. Tjawa soynena, ga l̇l̇ëye kjrara borwa kjĩshko l̈i söra drete. \v 16 Bek wl̈o ga l̇l̇ëbo tjeng kës döra Sbörë borwa data shjiryo l̈i, e borwatoy, borwa wapga ĩ bakoe. E kjĩshko ga l̇l̇ëye shäryëp l̈ara Sbörë bop kong l̈i shäryos eni» l̈e. \s1 Jacob opshino to Padán Aram kjokyo dwayo \p \v 17-19 Eshko ga Labán to ba öng zok shtë kjok shto obl̈ë. Sök l̇l̇ëm wopro ga ba sböpga jyãgl̈o tjeng ba ushko l̈i l̈ũyotkara Raqueldë. Eshkoshko ga Jacob poshäryono. E irgo ga ba wapga, ba boyga, e opyono l̈ok ba öng jëkkl̈o sok këskës l̈i kjing go, ga toe. Ba öng kës jëk tjeng ba tjok, ba l̇l̇ëbo baĩya tjeng kës töna tjeng Padán Aram kjokyo l̈i, e söra jek ba tjok bakoe. Ga to jongya Canaán kjokyo, ba data Isaac sökshko. \p \v 20 Labán jyãpgwara Jacobdë eni. Ga Jacob töktong to l̈ara ba kong l̇l̇ëme. \v 21 Opshino, ba l̇l̇ëbo tjeng kës l̈i söra pjire. Ga jek öötong Éufrates diyo kjakoshko ga zara jek tas, ga jëktong jek l̈öng Galaad kjokyo dl̈up shwo l̈ëkong. \s1 Jacob irpjana Labándë \p \v 22 Öötong dbar mya ga roy kura Labándë ga «Jacob to töktonge» l̈ëba. \v 23-25 Eni ga töno ba pjeyoga tjok, ga irpjana jëktong dbargwo kjäk (7), ga doshara öötong l̈öng Galaad kjokyo dl̈up shwo l̈ëkong, Jacob wl̈o l̈öng l̈ishko. Labán wl̈o sl̈ano, pono l̈öng eshko bakoe. E shkëyo ga Sbö tjl̈ẽno Labán kong yoshko, tjl̈ẽ ga «Tja kuzong. Jacob, e kroyoywëp l̇l̇ëme» l̈e. \p \v 26 Wẽshko ga Labán tjl̈ẽ Jacob kong ga «¿L̇l̇ëye shäryoropdo? Tja jyãpgworop. Bor wapga wal̈ëga l̈ũyotkorop. \v 27 ¿Tja jyãpgwëp eni ega? ¿Pja opjnek l̈ũtshko ega? L̇l̇ëye l̈opdë bor kong l̇l̇ëm obi. Woydoror ga pja opshik dbaryoshko ga pja kong dl̈i shäryër, shji ië ëng tjok, shji të, shji bërkë, shji l̇l̇ung l̇l̇ë të bakoe. L̈oror eni, gueniyo pja briktonge. \v 28 Bor wapga wal̈ëga, bor tjërga ëmdë ga iorop l̈õ shir\f + \fr 31:28 \fk L̈õ shik \ft l̈anyo, e tak pjang Génesis 27.26 go.\f* wl̈o l̇l̇ëm, “Pjãy nome” l̈ër ba kong wl̈o l̇l̇ëm bakoe. Pja opshäryono kä l̇l̇ëm wl̈eni. \v 29 Pja kong l̇l̇ëbo owa shäryër wl̈o ga pjl̈ú, pjãy uunkong kong. Gueniyo l̈una shkëyo ga bop data Sbö tjl̈ẽno bor kong ga “Tja kuzong. Jacob, e kroyoywëp l̇l̇ëme” l̈e. \v 30 Miydër pjl̈ú ga pja jek woydë ara bop data ushko iröng obi. ¿Gueniyo bor sböpga jyãgl̈o l̈ũyotkorop ega?» l̈e. \p \v 31 Kuya ga tjl̈ẽ ba kong ga «L̈ër bop kong jl̈õkoyo ga pja bangkjroror ara. Tja wotjl̈ĩno ga bop wapga wal̈ëga döp bor shjiryo l̈oror. \v 32 Gueniyo ëye wl̈ẽnop jũshko, bop sböpga jyãgl̈o tjok ga zröy. Bi pjeyoga l̈öng ëre iër ber l̈öng ba miydaga. L̇l̇ëbo bopoya l̈ëp l̈i wl̈ẽs, ga sözong» l̈e. Gueniyo ba sböpga jyãgl̈o l̈ũyotkara Raqueldë to miydara Jacobdë l̇l̇ëme. \p \v 33-34 Eni ga Labán opzrëno jek Jacob u shäryak öng kwota go l̈i roshko ba sböpga jyãgl̈o wl̈ẽk. Pjir ga ba wapga parkagaga pjök ĩ l̈i roshko, Lea ĩ l̈i roshko bakoe. Gueniyo l̇l̇ëye wl̈ẽna l̇l̇ëme. E wopro ga ba data sböpga jyãgl̈o l̈i jnena Raqueldë tjeng ba öng jëkkl̈o sok kësbang l̈i sökkl̈o dirko, sökshko. Labán opshino tek Lea u l̈i roy dwayo ga opzrëno jek Raquel ĩ l̈i roy shara. E roshko ga roĩna pjir, gueniyo l̇l̇ëye wl̈ẽna l̇l̇ëme. \v 35 Eshko ga Raquel tjl̈ẽ ba data kong ga «Pja iirkë bor tjok l̇l̇ëme. Tja kojong bop bokshto ga äe. Eni tjok ga tja shäng bor dbar ĩk» l̈e. Eni ga ba sböpga jyãgl̈o wl̈ẽna däw ga wl̈ẽna l̇l̇ëme. \p \v 36 Eshko ga Jacob iirkono ara, ga tjl̈ẽno dbo go Labán kong. Tjl̈ẽ ga «¿Tja l̇l̇ëye wl̈ẽnop owa bop bokshtoro? ¿Tja irpjam ega? ¿L̇l̇ëye owa shäryoror bop kongdo? \v 37 Pja bor l̇l̇ëbo roĩno, sguinop drete. ¿Eni ga l̇l̇ëbo wl̈ẽnop bopoya tjokde? Wl̈ẽnop ga tek sös jũshko, bi pjeyoga ëre bokshto, shji kjone dey ga jëk l̈öng pjl̈o bek ĩya l̈ok wl̈o. \p \v 38 »L̈u pjl̈ogl̈o sak pjök (20) ga tja öör shäng parkë bop kong ga öng ushko so wa shguino do go kjl̈ara l̇l̇ëme. Bop öng ushko so wl̈ënggl̈a uotë kjl̈ara l̇l̇ëm bakoe. \v 39 Bop öng uara äya kjl̈oshko sorëshko ga ãska tworor bop kong enido. Dba ga l̈ũyotkarabashko ga tjwl̈õ shirop bor kong, ga l̈ũyotkaraba shkëshko ga tjwl̈õ shirop bor kong bakoe. \v 40 Dba ga tja wl̈oyo dl̈orë. Shkë ga tja wl̈oyo smorë, tja pë eshko ga äe. \p \v 41 »Ga tja öör sök l̈u pjl̈ogl̈o sak pjök (20) bop ushko ga l̈u pjl̈ogl̈o sak kjwara kjingsho pkëng (14) ga tja parkono bop wapga wal̈ëga do pjök kjwe ãska, ga l̈u pjl̈ogl̈o tjer (6) ga tja parkono bor öng ushko so kjwe ãska. Bor potjwl̈ẽkkl̈o l̈i kjl̈opsworop enido. \v 42 Sbö shäng bor tjok ĩyado. E bor data Isaac Sbö, bor kjokë Abraham Sbö bakoe. Sbö shäng bor tjok l̇l̇ëm kjwe ga tja ichorop jek shäng or rorëe. Gueniyo ga tja song l̈i ĩna Sbörë. Bor pak kës shäryoror l̈i ĩna bakoe. E kjĩshko ga l̈una shkëyo ga shji l̇l̇gwera beno pjl̈ú bor kong» l̈e. \s1 Jacob, Labán, e tjl̈õkwo l̈ono ëng kong jl̈õkoyo \p \v 43 Kuya ga tjl̈ẽ ba kong ga «Bor wapga wal̈ëga kjwe botoya. Bor tjërga kjwe botoya bakoe. Öng kjwe botoya bebi. L̇l̇ëbo ĩp uunkong ëre, e botoya eröe. ¿L̇l̇ëye shäryër eeri dbaryo bor wapga wal̈ëga kong, bor tjërga kong ga pjl̈ú? L̇l̇ëye shäryër ba kong ame. \v 44 E kjĩshko ga shji tjl̈õkwo twë ëng kong, ber ĩyado wl̈o, ga shji jëk ber l̈öng e go» l̈e. \p \v 45 Eni ga Jacob ak kjrono, poyona, ga iara beno jong kojong. \v 46 Eshko ga tjl̈ẽ ba parkagaga kong ga «Ak tö̃zĩ, ak jong kjwe zl̈ong bäng» l̈e. E irgo ga iono l̈ok eshko. \p \v 47-48 Eshko ga Labán tjl̈ẽ ba kong ga «Ak tjeng dl̈uw ëre ber ba woyoshrokl̈o bi kong» l̈e. E kjĩshko ga kjok eshko kowara Labándë arameo tjl̈õkwo go beno Yegar Saduta.\f + \fr 31:47-48 \ft Arameo tjl̈õkwo \fk Yegar Saduta\ft , e \fk ak tjeng dl̈uw, l̇l̇ëbo woyoshrokl̈o bi kong \ft l̈okl̈o.\f* Jacob omkowono hebreo tjl̈õkwo go beno Galaad.\f + \fr 31:47-48 \ft Hebreo tjl̈õkwo \fk Galaad\ft , e \fk ak tjeng dl̈uw, l̇l̇ëbo woyoshrokl̈o bi kong \ft l̈okl̈o.\f* \v 49 Ga Labán tjl̈ẽ ba kong obi ga «Shji l̈öng pjola, shji ëng ĩk ame ga shji ĩga, daga ber Jehovárë» l̈e. E kjĩshko ga kjok eshko kowara beno Mizpa\f + \fr 31:49 \ft Hebreo tjl̈õkwo \fk Mizpa\ft , e \fk shji ĩyashko \ft l̈okl̈o.\f* bakoe. \p \v 50 Eshko ga Labán tjl̈ẽ ba kong ga «Pja bor wapga bokrotkë wl̈eni, l̇l̇ëm ga pja orkwosmok wal̈ë obl̈ë tjok wl̈eni ga miydër l̇l̇ëme. Gueniyo woyoshros ga e miydaga ber Sbörë. \v 51 Ak tjeng dl̈uw ëre ĩzong. Ak kojonor beno jong shji pjök tjrëko jũ ĩs bakoe. \v 52 Kjring pjöyĩkong ber l̈öng ba miydokl̈o. Pja tek na l̈ë, bor barwë wl̈o l̇l̇ëme. Tja jek kal̈ë, bop barwë wl̈o l̇l̇ëm bakoe. \v 53 Bop kjokë Abraham Sbö, e ber bi l̇l̇gwega. Bor kjokë Najor sbö, e ber bi l̇l̇gwega bakoe» l̈e. \p Eshko ga Jacob tjl̈ẽno jl̈õkoyo ba data Isaac Sbö bokshto. \v 54 E irgo ga öng zröra kjl̈ara, sho sura kjrina, pjono dret Sbö poshrëkkl̈o, l̇l̇amo beno tjeng l̈i l̈ira ba pjeyoga kong. Uara l̈ok pjir ga pono l̈öng dl̈upshko. \p \v 55 Wẽshko kjok shröngto ga Labán kojono, ba tjërga l̈õ shira,\f + \fr 31:55 \fk L̈õ shik \ft l̈anyo, e tak pjang Génesis 27.26 go.\f* ba wapga wal̈ëga bakoe. Ga tjl̈ẽno beno pjl̈ú ba kong. E irgo ga sano jek ba kjokshko iröng obi. \c 32 \s1 Jacob oproy dbuno Esaú kong \p \v 1 Eshko ga Jacob irbo shano to bakoe. Eshko ga Sbö parkagaga kjok dogo so wen l̈öng irbo bäng. \v 2 Ĩya Jacobdë ga tjl̈ẽ ga «Ëre ëngkjwagaga Sbö ĩ» l̈e. E kjĩshko ga kjok eshko koiara beno Majanayin.\f + \fr 32:2 \ft Hebreo tjl̈õkwo \fk Majanayin\ft , e \fk ëngkjwagaga kjring pjök \ft l̈okl̈o.\f* \p \v 3 E irgo ga nopga ichara jek Seir kjokyo ba roy dbuk bäm go, ba shjiy Esaú kong. Seir kjokyo, e Edom kjokyo obi. \v 4 Roy sögaga brikdë l̇l̇ëm obishko ga tjl̈ẽ ba kong l̈ok ga «Pjãy tjl̈ẽ bor shjiy Esaú kong ga “Tjl̈apga, bop l̈ëng Jacob öör sök Labán ushko däwe. \v 5 Era eerishko ga öng këskës chila ara, parkagaga tjwl̈ẽk l̈öng pjir wl̈eniyo ara bakoe. Ga roy ichara bop kong eni, pja ber wopjl̈ú ba tjok wl̈o” l̈ëmi ba kong eni» l̈e. \p \v 6 Roy sögaga l̈i öör, ga shrono iröng obi ga tjl̈ẽ Jacob kong ga «Tjawa öör Esaú ĩk. Eni tjok ga tek shäng om go bop wl̈okjrë, yorkaga domerga dogl̈o sak dbäw pjl̈ogl̈o pkëng (400)» l̈e. \p \v 7 Kuya ga bangkjrara ara, beno shäng sjëk. E kjĩshko ga ba nopga tjeng ba tjok l̈i shdöra beno kjring pjök, ba öng shdöra eni bakoe. \v 8 Wotjl̈ĩk ga «Esaú tjwe ëngkjwë bor nopga kjrina tjok wl̈eni ga e wopro ga kjrina, e tök ga bue» l̈e. \p \v 9 E irgo ga syõshtono Sbö kong. Tjl̈ẽ ga «Sbö, pja bor kjokë Abraham Sbö. Pja bor data Isaac Sbö bakoe. Jehová, pja tjl̈ẽno bor kong ga “Pja nom bop kjokshko iröng obi, bop pjeyoga l̈öngshko. Pja kjimtër l̇l̇ëbo ber pjl̈ú bop kong wl̈o” l̈orop eni. \v 10 Pja wotjl̈ĩk pjl̈ú bor kong wl̈eni ga tja kjimtëp ĩyado. ¿Gueniyo ga shäryëp ega? Jl̈õkoyo ga tja bop parkaga eröe. Jordán diyo jũ zër tek shängshko ga tja wl̈oshko bor kjorkung ëre döe. Era eni tjok ga tja öötong sök parkagaga kjring pjök, öng kjring pjök bakoe. \v 11 Bangkjrër l̈i bor shjiy Esaú tek shäng bor zrök, bor boyga, bor wapga zrök bakoe. Tja wl̈ikos, l̇l̇ëbo owa shärye bor kong l̇l̇ëm wl̈o. \v 12 Pja tjl̈ẽno bor kong ga “Pja kjimtër l̇l̇ëbo ber pjl̈ú bop kong wl̈o. Bop tjëyo tek ber bop irgo l̈i iër ber shdär träk l̇l̇ëm, shtëy ga äär l̇l̇ëm, l̈a sho tjeng dl̈ung kjako wl̈eni” l̈orop eni» l̈e. \p \v 13 E shkëyo ga Jacob pono buk eshko. Wẽshko ga l̇l̇ëbo tjeng ba tjok kës l̈i rowl̈ẽna ba shjiy kong, ba sënggl̈o wl̈eni. \v 14 Wl̈ẽna l̈i ëre: shwl̈ing ushko so popga dogl̈o sak dbäw pjl̈ogl̈o pjök (200), wl̈ënggl̈a dogl̈o sak pjök (20), öng wl̈ẽp ushko so popga dogl̈o sak dbäw pjl̈ogl̈o pjök (200), wl̈ënggl̈a dogl̈o sak pjök (20), \v 15 öng jëkkl̈o sok këskës wapga chilawa tjok wl̈eniyo dogl̈o sak mya (30) ba wapga tjok, sögl̈a popga dogl̈o sak pkëng (40), wl̈ënggl̈a dogl̈o sak kjwara (10), öng so kwomgl̈a kjoyo dre töshko popga dogl̈o sak pjök (20), wl̈ënggl̈a dogl̈o sak kjwara (10). \p \v 16 E irgo ga twara beno ba parkagaga kong, tö̃ya dboy dboy wl̈o, ga tjl̈ẽ ba kong ga «Pjãy jek l̈öng bor bäm go, ga shto twozĩ öng kjrina kjrina shdök tjeng wl̈e kong» l̈e. \v 17 Eshko ga tjl̈ẽ ba parkaga jek shäng bäm l̈i kong ga «Bor shjiy Esaú dowl̈ẽp tek shäng ga tjl̈ẽ bop kong ga “¿Bop kägäyo ë? ¿Pja to kjone? ¿Öng kjwe sogo ë?” l̈e bop kong wl̈eni ga \v 18 pja tjl̈ẽ ba kong ga “Tjl̈apga Esaú, ëre bop sënggl̈o, ichara bop l̈ëng Jacobdë bop kong. E tek shäng om go borwa irgo” l̈ëp ba kong eni» l̈e. \fig Jacob öng ichono ara ba shjiy Esaú kong (Génesis 32.16-17)|src="LB00040B.TIF" size="col" ref="Genesis 32.16 " \fig* \p \v 19 E irgo ga tjl̈ẽ ba parkagaga jek ber tjeng iröng l̈i kong ga «Esaú dowl̈ẽmi tek shäng kjone wl̈eni ga l̇l̇ëye l̈oror kës l̈i l̈ëmi ba kong eni. \v 20 Pjãy tjl̈ẽ ba kong obi ga “Tjl̈apga, bop l̈ëng Jacob tek shäng borwa irgo” l̈ëmi ba kong eni» l̈e. Wotjl̈ĩk ga «Wl̈ẽpyotkër ba sënggl̈o ichoror jek tjeng bäm l̈i go. E irgo ga tja oppingdo ba bokshto kjwl̈ë jã. Eni ga tja wl̈okjre pjl̈ú kjwe» l̈e. \v 21 Eni ga ba sënggl̈o l̈i ichara jek bäm go ba parkagaga tjok. Gueniyo Jacob pono beno buk eshko. \s1 Jacob dbonino Sbö parkaga kjok dogo so tjok \p \v 22-24 E shkëyo ga ba pjeyoga dipzara jek Jaboc diyo kjwo kal̈ëkong, ba l̇l̇ëbo tjeng kës l̈i tjok. Ba boyga do pjök, ba boyga obl̈ë ba parkagaga wl̈eniyo do pjök, ba wapga dogl̈o sak kjwara kjingsho kjl̈ara (11), e iara beno l̈öng di kjwo kal̈ëkong pjir ga Jacob dipzono jek iröng, ga beno sök eshko tjoksa. \p Eshko ga domer weno shäng ba kong kjl̈ara, ga dbonino ba tjok äär jong shkë jek shrönge. \v 25 Miydara ga Jacob zãya ga äshko ga porwara ba kworboshko, ga ba kworbo jöktëng erä. \v 26 Eshko ga domer l̈i tjl̈ẽ ba kong ga «¡Tja rayozong! Kjok shräntoe» l̈e. \p Kuya ga tjl̈ẽ ba kong ga «Tjl̈õkwo l̈os ber pjl̈ú bor kong. L̇l̇ëm ga pja rayër l̇l̇ëme» l̈e. \p \v 27 Kuya ga tjl̈ẽ ba kong ga «Pjae, ¿ko l̇l̇ë?» \p «Tja ko Jacob» l̈e. \p \v 28 Kuya ga tjl̈ẽ ba kong ga «Pja ko Jacob ame. Pja dbonino Sbö tjok, nopga tjok, ga zanope. E kjĩshko ga pja ko ber Israel\f + \fr 32:28 \ft Hebreo tjl̈õkwo \fk Israel\ft , e \fk dbonik Sbö tjok \ft l̈okl̈o.\f* shara» l̈e. \p \v 29 Kuya ga tjl̈ẽ ba kong ga «¿Pja e, ko l̇l̇ë?» \p «¿Tja ko miydëp woydë l̇l̇ëno?» l̈e ba kong, ga tjl̈ẽno beno pjl̈ú Jacob kong eshko. \p \v 30 Eshko ga Jacob tjl̈ẽ ga «Tja, Sbö, tjawa ëng ĩno l̈öng ëng bokshto ëmdë ga tja iara beno sök së» l̈e. E kjĩshko ga kjok eshko kowara beno Peniel.\f + \fr 32:30 \ft Hebreo tjl̈õkwo \fk Peniel\ft , e \fk Sbö bokso \ft l̈okl̈o.\f* \p \v 31 Jacob jek shäng kjwl̈ë Peniel kjokyo l̈ishko ga dl̈o wen tëm pjang l̇l̇ënge. L̈aga ba kworbo jöktëng l̈irë ga beno jëk yökyöke. \v 32 Porwara ba kworboshko kjĩshko ga öng l̇l̇ë kworbo kjyungyo ue Jacob\f + \fr 32:32 \ft Hebreo tjl̈õkwo go ga tak beno pjang \fk Israel \ft . \fk Jacob \ft kowëba eni bakoe.\f* tjëyo tek beno ba irgo l̈irë ame. \c 33 \s1 Jacob ëng wl̈ẽno ba shjiy Esaú tjok \p \v 1-2 Döni ga ĩya Jacobdë pjola dwayo ga Esaú tek shäng domerga dogl̈o sak dbäw pjl̈ogl̈o pkëng (400) tjokshko ga ba wapga shdöra beno ba mekë tjok tjoke. Ba boyga obl̈ë parkagaga wl̈eniyo do pjök l̈i iara tjeng bäm go, ba wapga baĩya tjok. Lea iara shäng ba irgo, ba wapga baĩya tjok. Raquel iara beno iröng, ba wa José tjok. \v 3 Ga Jacob opshino jek bäm go. Jek shäng ba shjiy shwoy wopro ga jëk jek sira ga kjök tono, kjujono bokdo kjl̈ay kl̈ung go. Jëk sira obi ga kjök tono eni obi. Shäryara eni öötong pjl̈ogl̈o kjäk (7). \p \v 4 Gueniyo ga Esaúra jek zron ĩ äär jong ba l̈ëng shwoy, ga pjä ba go, popjl̈ura, l̈õ shira.\f + \fr 33:4 \fk L̈õ shik \ft l̈anyo, e tak pjang Génesis 27.26 go.\f* Eshko ga sl̈atong l̈ok ara pjöyĩkong. \p \v 5 E irgo ga Jacob boyga, wapga ĩya Esaúrë ga tjl̈ẽ ba l̈ëng kong ga «¿Ëye tek l̈öng bop tjok kjwe ë?» \p «Tjl̈apga, kjwe bor wapga twara Sbörë bor kong» l̈e. \p \v 6 Ga ba boyga obl̈ë parkagaga wl̈eniyo do pjök l̈i öötong l̈öng ba shjiy zl̈ong ba wapga tjok ga kjök tono, kjujono bokdo kjl̈ay kl̈ung go. \v 7 E irgo ga Lea tek shrono shäng ba wapga tjok ga kjök tono, kjujono eni bakoe. E irgo ga José, Raquel omshäryono eni bakoe. \p \v 8 Eshko ga Esaú tjl̈ẽ ba kong ga «¿Öng wl̈ẽnor irbo kjwe l̇l̇ë l̈okl̈o?» \p «Ichoror jek bop kong, pja ber wopjl̈ú bor tjok wl̈o» l̈e. \p \v 9 Kuya ga tjl̈ẽ ba kong ga «L̇l̇ëme. Botoya arae. Kjwe ber tjeng bop tjok wẽyẽ» l̈e. \p \v 10 Gueniyo kuya ga tjl̈ẽ ba kong ga «L̇l̇ëme. Rokër bop kong sira ga tja wl̈okjrorop pjl̈ú l̈ëp l̈i jl̈õ wl̈eni ga l̇l̇ëbo twër bop sënggl̈o kjwe kjrozong. Pja wotjl̈ĩno pjl̈ú bor kong kjĩshko ga pja bokkwo ĩnor ga Sbö bokkwo ĩnor wl̈eni. \v 11 Sbö kjĩshko ga tja l̇l̇ëbo ara, l̇l̇ëye woydër l̈i tjeng enido. E kjĩshko ga bop sënggl̈o söror bop kong kjwe kjrozong» l̈e. \p Eshko ga «L̇l̇ëbo kjrozong» l̈ara ba kong ara kuzong ga «Jöl̈ö» l̈e Esaúrë, ga kjrarae. \v 12 Eshko ga tjl̈ẽ ga «Shji toe. Tja jek shäng bop bäm go» l̈e. \p \v 13 Kuya ga tjl̈ẽ ba kong ga «Tjl̈apga, miydëp pjl̈ú ga kjwozirga chilawa jëk mae. Öng wapga chilawa tjok wl̈eni l̈i söy jëk dbar kjwara jl̈õkoyo wl̈eni ga e kjer drete. \v 14 Pjl̈ú wl̈o ga pja to bäm dey, Tjl̈apga. Tja jek ber shäng bop irgo wor, öng kjĩshko, kjwozirga kjĩshko. Shji ëng ĩk Seir kjokyo, bop kjokshko jã» l̈e. \p \v 15 Kuya ga tjl̈ẽ ba kong ga «Jöl̈ö. Gueniyo nopga jëk tjeng bor tjok ëre iër ber l̈öng bop tjok kjl̈öbö, bop yorkë» l̈e. \p Kuya ga «¿L̇l̇ëno? Pja woydë eshko l̇l̇ëme. Tja kjimtëp woydë kjĩshko ga tja ber wopjl̈úe» l̈e. \p \v 16 Eni ga e dbaryo ga Esaú wl̈o opshino to jek iröng, äär Seir kjokyo wl̈o. \v 17 Ga Jacob wl̈ora opshino to jek Sucot kjokyo. Öötong l̈öng eshko ga u ywara kjwara ba kong, ga ukwang shäryara ba öng kong. E kjĩshko ga kjok eshko kowara beno Sucot.\f + \fr 33:17 \ft Hebreo tjl̈õkwo \fk Sucot\ft , e \fk ukwang \ft l̈okl̈o.\f* \p \v 18 E irgo ga Jacob wl̈o opshino tek Padán Aram kjokyo dwayo, ga döktong shrono l̈öng pjl̈ú Canaán kjokyo. Eshko ga pono beno l̈öng kjok l̈i worbo go, e ber buk Siquén kjokyo gomyo. \v 19 Kjok eshko l̈i tjwl̈ẽna Jamor wapga kong, tjwl̈õ dbur sho pjl̈ubl̈ún kjwo sak dbäw (100). Jamor, e Siquén data. \v 20 Era Jacob akkwo töno dl̈uw ëng kjing go kjókshko, Sbö poshrëkkl̈o, ga akkwo töna dl̈uw l̈i kowara Sbö, e Israel Sbö. \c 34 \s1 Dina kjrara Siquéndë dbo go \p \v 1 Jacob wa kjl̈ara Lea tjok ko Dina. Dbar kjwara ga jek opshino kjogl̈oga eshko so ĩk. \v 2 Eshko ga domer shäng kjl̈ara ko Siquén, ba data ko Jamor. Jamor, e kjok eshko so kägäyo. Dina ĩya Siquéndë ga shara, pono ba tjok dbo go. \v 3 E irgo ga Dina woryara ara, ga tjl̈ẽno ba kong yõtso ba wl̈ẽpyotkokl̈o. \v 4 E irgo ga tjl̈ẽ ba data Jamor kong ga «Kjogl̈o kjwe woydër ara. Tja orkwosmok woydë ba tjok. Wl̈ẽs bor kong» l̈e. \p \v 5 E wopro ga miydara Jacobdë ga ba wa Dina kjrara Siquéndë dbo go. Gueniyo eshkoshko ga ba wapga domerga l̈öng öng dë kjl̈oshko. Ga l̇l̇ëye l̈ara Jacobdë ë kong l̇l̇ëm, ba wapga shrono guing. \v 6 E wopro ga Siquén data Jamor to jek shäng Jacob shwoy, l̈an ba tjok wl̈o. Epga l̈öng l̈anshko ga \v 7 Jacob wapga domerga to l̈öng kjl̈oshko l̈i shrono. Ga l̇l̇ëbo shäryono l̈i miydara ga beno bangyo ara, iirkë ara bakoe. Siquén pono ba dor tjok l̈i, e l̇l̇ëbo owa Israel tjëyoga kong. E shäryako l̇l̇ëme. Epga iirkono ara e kjĩshko. \p \v 8 Eshko ga Jamor tjl̈ẽ ba kong l̈ok ga «Bor wa Siquén, bomi dor woyde arae. Rokër bomi kong sira ga ichëmi orkwosmok ba tjok. \v 9 Eni ga shji ber l̈öng epenga dö wl̈eni, ga bomi kjogl̈oga orkwosmok borwa tjok, borwa kjogl̈oga orkwosmok bomi tjok bakoe. \v 10 Pjãy ber l̈öng borwa tjok kjok ëre kjing go ga pjl̈ú, ga pjãy mär ber l̈öng e go. Pjãy jëk kjone pogo ga pjl̈úe» l̈e. \p \v 11 Ga Siquén tjl̈ẽ ba kong l̈ok ga «Rokër bomi kong sira ga kumi ga pjl̈ú. L̇l̇ëye rokëmi bor kong l̈i twër bomi kong. \v 12 Tja kong l̇l̇ëye rokëmi bayo kjöm ga twër bomi kong, bomi sënggl̈o. Gueniyo kjogl̈o l̈i ichëmi orkwosmok bor tjok guing» l̈e. \p \v 13 Eni ëmdë ga Dina bangkjrara Siquéndë l̇l̇ëm, kjrara dbo go kjĩshko ga Jacob wapga tjl̈ẽno ba kong, ba data Jamor kong jl̈õ wl̈eni. \v 14 Tjl̈ẽ ga «Borwa dor, e ichërwa orkwosmok domer doyo jyã tak l̇l̇ëm tjok ga äe. Shäryororwa eni kjwe ga tjawa ber l̈öng l̈ök ara. \v 15 Tjl̈õkwo l̈ërwa bomi kong l̈i shäryëmi eni wl̈eni ga “Jöl̈ö” l̈ërwa. L̇l̇ë kuzĩa. Pjãy domerga doyo jyã tëmi uunkong, pjãy ber tjawa dik wl̈o. \v 16 Eni wl̈eni ga borwa kjogl̈oga orkwosmok bomi tjok, bomi kjogl̈oga orkwosmok borwa tjok bakoe. Tjawa ber l̈öng bomi tjok, ga shji ber tjëyo kjrinaso. \v 17 Gueniyo pjãy doyo jyã të l̇l̇ëm ga tjawa to kjok ëreshko dwayo, borwa dor tjok» l̈e. \p \v 18 Kuya l̈ok ga beno pjl̈ú ba kong. \v 19 Dina woyde Siquéndë ara kuzong ga ba doyo jyã tara jekdo eshko. Siquén, ba pjeyoga tjok ga tjwl̈õ ara ba data ushko kuzong ga \v 20 jek öötong shäng kjok eshko opzrëzl̈ong shtoyo, nopga tön l̈öng l̈ishko, ba data Jamor tjok. \v 21 Eshko ga tjl̈ẽ l̈öng l̈i kong ga «Domerga ëre bi pjeyoga wl̈eni. Kjok ëre bayo ara ba kong. E kjĩshko ga woydërwa ga epga ber l̈öng bi tjok kjok ëre kjing go, mär ber l̈öng e go, jëk kjone pogo ga pjl̈ú bakoe. Eni ga ba kjogl̈oga orkwosmok bi tjok, bi kjogl̈oga orkwosmok ba tjok bakoe. \p \v 22 »Gueniyo shji ber l̈öng tjëyo kjrinaso wl̈o ga woyde l̈ok ga shji domerga doyo jyã të uunkong, epga omshäryë dik. E ba sdëkwo. \v 23 Eni ga ba öng kës, ba l̇l̇ëbo tjeng kës, e ber bishĩya. Epga ber l̈öng bi tjok wl̈o ga “Jöl̈ö” l̈ëy ba kong eröe» l̈e. \p \v 24 Kuya l̈ok ga «Jöl̈ö» l̈e ba kong, ga domerga kjok eshko so doyo jyã tono uunkong. \v 25 Dbargwo mya ga doyo bang ara, poptoydë l̇l̇ëm obishko ga Dina simga Simeón, Leví, e öör l̈öng eshko ga domerga l̈i zröra l̈ok dröng go dret, wl̈ikaga ërë l̇l̇ëm kjĩshko. \v 26 Jamor, ba wa Siquén, e zröra l̈ok dröng go. E irgo ga Dina jek söra ey dwayo. \v 27 E irgo ga Jacob wapga l̇l̇amo tjwe l̈öng jëktong shinmoga doyo tjeng l̈i kjing go. Ga opzrëno jek l̈ok u kjwara kjwara roshko, ba l̇l̇ëbo l̈ũyotkara l̈ok dret, ba dor kong l̇l̇ëbo owa shäryara l̈i kjĩshko. \v 28 L̇l̇ëbo uunkong tjeng kjok eshko l̈i söra l̈ok dret, öng ushko so l̇l̇ë, sögl̈a, kwomgl̈a, l̇l̇ëbo tjeng ba ushko, l̇l̇ëbo tjeng kjl̈oshko bakoe. \v 29 Ba wapga, ba wal̈ëga, e söra l̈ok jek ba tjok uunkong. \p \v 30 Eshko ga Jacob tjl̈ẽ Simeón, Leví kong ga «Tja ioromi beno owa kjok eshko sopga tjok. Canaán sopga, ferezeoga, tja ĩywa l̈ok shjiktëng shara. Shji nopga kjl̈öbö dö anmoyõ kjĩshko ga kjring pjök l̈i tön ber tjeng kjrinaso ga shji zröya l̈ok, bi pjeyoga uunkong tjok» l̈e. \p \v 31 Gueniyo kuya ga tjl̈ẽ ba data kong ga «Borwa dor kong l̇l̇ëbo owa shäryara, iara beno tjwl̈õ wal̈ë to shäng opsoynek domerga obl̈ë obl̈ë kong wl̈eniyo. Iërwa ber eni ga äe» l̈e. \c 35 \s1 Sbö tjl̈õkwo l̈ono beno pjl̈ú Jacob kong shäng Betel kjokyo obi \p \v 1 E irgo ga Sbö tjl̈ẽ Jacob kong ga «Pja shäng Esaú töywëshko ga tja weno shäng bop kong Betel kjokyo. Pja nom sök eshko shara, ga akkwo töm dl̈uw ëng kjing go kjókshko, bor poshrëkkl̈o» l̈e. \p \v 2 Eshko ga Jacob tjl̈ẽ nopga tjeng ba tjok kës l̈i kong ga «Bomi sböpga jyãgl̈o tjeng uunkong, shizĩ, dbuzĩ drete. Pjãy nom wë, pja shwong kjl̈opswë obl̈ë. Shäryëmi eni, pjãy Sbö poshrëk ga pjl̈ú wl̈o. \v 3 Pjir ga shji to Betel kjokyo. Eshko ga tja akkwo töng dl̈uw ëng kjing go kjókshko, Sbö poshrëkkl̈o. Tja jek shäng song, woydëshko ga tja kjimtara. Tja jëk kjone pogo ga e shäng bor tjok ĩyado» l̈e. \p \v 4 Kuya l̈ok ga ba sböpga jyãgl̈o l̈i twara ba kong dret, ba kwomgwo iokl̈o söya l̈ok l̈i twara ba kong bakoe. Eshko ga kjor jong kjl̈ara kësbang, Siquén kjokyo zl̈ong, ga l̇l̇ëbo twara ba kong kës l̈i pjl̈ona Jacobdë uunkong kl̈ung roshko, kjor l̈i dorko. \p \v 5 Opshino jek l̈öngshko ga kjok eshko sopga iara Sbörë beno l̈öng kjok bangkjrë arae. E kjĩshko ga Jacob wl̈o irpjana l̈ok l̇l̇ëme. \v 6 Eshko ga öötong l̈öng Luz kjokyo, e ko Betel bakoe. E Canaán kjokyo obi. \v 7 Eshko ga Jacob akkwo töno dl̈uw ëng kjing go kjókshko, Sbö poshrëkkl̈o. Ba shjiy töyweshko ga Sbö weno shäng ba kong eshko kjĩshko ga kjok eshko kowara beno El Betel.\f + \fr 35:7 \ft Hebreo tjl̈õkwo \fk El Betel\ft , e \fk Betel Sbö \ft l̈okl̈o.\f* \v 8 Eshko ga Rebeca daga Débora l̈i wol̈ono, ga jnena l̈ok kl̈ung roshko, kjor jong kësbang eshko l̈i dirko, ga kjok eshko kowara Jacobdë beno Alón Bacut.\f + \fr 35:8 \ft Hebreo tjl̈õkwo \fk Alón Bacut\ft , e \fk sl̈arzl̈ong kjoryo \ft l̈okl̈o.\f* \p \v 9 Kjok eshko ga Sbö weno shäng ba kong obi, ga tjl̈ẽno beno pjl̈ú ba kong. \v 10 Tjl̈ẽ ga «Pja ko Jacob, gueniyo pja ko eni ame. Eeri jek l̈ëkong ga pja ko ber Israel shara» l̈e. \p Koiara eni pjir ga \v 11 tjl̈ẽ ba kong obi ga «Tja ëre Sbö, l̇l̇ëye shäryër woydë l̈i shäryër ga pjl̈úe. Pjãy wapga wenzong ara, bop tjëyo tek ber bop irgo l̈i shdär ber träk l̇l̇ëm wl̈o. Epga ber l̈öng tjëyoga obl̈ë obl̈ë, ga tjë jĩkong ber l̈öng tjëyo kjrinaso. E tjrëko pjl̈upga wen. \v 12 Kjok tworor Abraham, Isaac kong l̈i, e twër bop kong, bop tjëyo tek ber bop irgo l̈i kong bakoe» l̈e. \v 13 L̈ara eni pjir ga to ey dwayo. \p \v 14 Eshko ga Jacob ak kjrono kjwara, poyona, ga iara beno jong kojong, Sbö tjl̈ẽno ba kong l̈ishko. E irgo ga ak l̈i kjing go kjyo tyara, kjil̇l̇gwo bo dyo tyara bako, e ber jong dboy Sbö kong wl̈o. \v 15 Ga kjok eshko kowara beno Betel.\f + \fr 35:15 \ft Hebreo tjl̈õkwo \fk Betel\ft , e \fk Sbö u \ft l̈okl̈o.\f* \s1 Raquel wol̈onoe \p \v 16 E irgo ga to eshko dwayo. Ga Efrata kjokyo beno pjola obishko ga Raquel shara swl̈orë, gueniyo wl̈oshko tjeng ga ä, beno buk owa. \v 17 Swl̈o arashko, chida buk döröshko ga ba kjimtaga tjl̈ẽ ba kong ga «L̇l̇ëye bangkjrëp l̇l̇ëme. Buk domer obi» l̈e. \p \v 18 Raquel beno buk ba l̇l̇ëmdo, ga tjl̈ẽ ga «Koiër Benoni»\f + \fr 35:18 \ft Hebreo tjl̈õkwo \fk Benoni\ft , e \fk tja song l̈i wayo \ft l̈okl̈o.\f* l̈e. Gueniyo koiara ba datarë Benjamín\f + \fr 35:18 \ft Hebreo tjl̈õkwo \fk Benjamín\ft , e \fk bor wa orkwo kël̈ë so \ft l̈okl̈o. Hebreo tjl̈õkwo \fk bor wa orkwo kël̈ë so\ft , e \fk bor wa woydër ara, obl̈ë kjinmo \ft l̈okl̈o.\f* shara. \v 19 Eni ga Raquel wol̈ono, ga jnenaba beno buk irbo jek jong äär Efrata kjokyo l̈i sor go. Efrata kjokyo, e ko Belén bakoe. \v 20 Ba sak l̈i kjing go Jacob ak kojono beno jong kjwara, ba jyãgl̈o. Eerishko ga jong eshko wẽl̈ë obi. \p \v 21 E irgo ga Jacob\f + \fr 35:21 \ft Hebreo tjl̈õkwo go ga tak beno pjang \fk Israel \ft . \fk Jacob \ft kowëba eni bakoe.\f* wl̈o irbo shano to öötong l̈öng Migdal Edar\f + \fr 35:21 \ft Hebreo tjl̈õkwo \fk Migdal Edar\ft , e \fk öng ĩkkl̈o kjomo \ft l̈okl̈o.\f* kjokyo pjl̈or kal̈ëkong. \v 22 L̈öng kjok eshko wopro ga Rubén öör pono ba data boy obl̈ë ba parkaga wl̈eniyo ko Bilhá tjok. Miydara ba datarë ga iirkono tira l̇l̇ëme. \s1 Jacob wapga \p Jacob wapga domerga dogl̈o sak kjwara kjingsho pjök (12). \v 23 Lea tjok, e Jacob wa domer bäm ĩyo Rubén, Simeón, Leví, Judá, Isacar, Zabulón. \v 24 Raquel tjok, e José, Benjamín. \v 25 Raquel parkaga Bilhá tjok, e Dan, Neftalí. \v 26 Lea parkaga Zilpá tjok, e Gad, Aser. Ëre Jacob wapga weno tjeng Padán Aram kjokyo. \s1 Isaac wol̈onoe \p \v 27 Era Jacob öör ba data Isaac ĩk, Abraham, Isaac dënashko ga l̈öngshko l̈i kjokyo ko Mamré. Mamré kjokyo, e ko Arbá, ko Hebrón bakoe. \v 28 Isaac l̈u ĩno öötong sak dbäw kjingsho sak kjwongshko (180) ga wol̈onoe. \v 29 Tjl̈abl̈ashko ga wol̈ono, ga töno ba pjeyo shinmoga tek dënashko so tjok. Eshko ga iara ba wapga Esaú, Jacobdë beno buk sakshko. \c 36 \s1 Esaú tjëyo tek beno ba irgo \p \v 1 Ëre Esaú tjëyo tek beno ba irgo. Esaú, e kowëba Edom bakoe. \v 2-3 Esaú orkwosmono wal̈ëga Canaán so dogl̈o mya tjok. Epga ko Ada, Aholibama, Basemat. Ba boy Ada, e Elón wa. Elón, e Het tjëyo. Ba boy Aholibama, e Aná wa. Aná, e Zibeón wa. Zibeón, e heveo. Ba boy Basemat, e Ismael wa, Nebayot dor bakoe. \p \v 4-5 Esaú sök Canaán kjokyoshko ga wapga tjeng dogl̈o shkëng (5). Ada wa buk kjl̈ara domer ko Elifaz. Basemat wa buk kjl̈ara domer ko Reuel. Aholibama wapga tjeng dogl̈o mya domer ko Jeús, Jalán, Coré. \p \v 6-7 Esaú, Jacob, e dbur ara, öng ara. Ba kjok l̈öngshko l̈i öng ara anmoyõ, ga ba öng dl̈i pjitënge. E kjĩshko ga ber l̈öng pjöyĩkong ga äe. Eni ga Esaú to kjok shto obl̈ë, ba l̈ëng sökshko dwayo. Ba boyga, ba wapga, ba parkagaga, ba öng, ba l̇l̇ëbo uunkong wl̈ẽna Canaán kjokyo l̈i, e söra jek uunkong ba tjok, \v 8 ga öötong Seir kjokyo dl̈up shwo l̈ëkong, ga beno l̈öng eshko. \p \v 9-14 Esaú, e Edom tjëyoga data. E beno l̈öng Seir kjokyo dl̈up shwo l̈ëkong. Ëre ba tjëyo tek beno ba irgo. Esaú boyga dogl̈o mya: Ada, Basemat, Aholibama. \p Ada tjok ga Esaú wa domer kjl̈ara ko Elifaz. Elifaz, e wapga domerga ko eni: Temán, Omar, Zefo, Gatán, Cenaz. Elifaz boy obl̈ë ba parkaga wl̈eniyo ko Timná tjok ga wa domer kjl̈ara ko Amalec. \p Basemat tjok ga Esaú wa domer kjl̈ara ko Reuel. Reuel, e wapga domerga ko eni: Najat, Zera, Sama, Mizá. \p Aholibama tjok ga Esaú wapga domerga dogl̈o mya: Jeús, Jalán, Coré. Aholibama, e Aná wa. Aná, e Zibeón wa. Zibeón, e heveo. \p \v 15 Esaú tjëyo tek beno ba irgo l̈i tjëyoga ko eni. Esaú wa Ada tjok Elifaz l̈i tjëyo tek ber ba irgo l̈i tjëyoga ëre: Temán, Omar, Zefo, Cenaz, \v 16 Coré, Gatán, Amalec. Epga l̈öng Edom kjokyo. \p \v 17 Esaú wa Basemat tjok Reuel l̈i tjëyo tek beno ba irgo l̈i tjëyoga ëre: Najat, Zera, Sama, Mizá. Epga l̈öng Edom kjokyo. \p \v 18 Esaú wapga Aholibama tjok l̈i tjëyo tek beno ba irgo l̈i tjëyoga ëre: Jeús, Jalán, Coré. \p \v 19 Esaú tjëyo tek beno ba irgo l̈i tjëyoga, e beno eni. \p \v 20 Esaú öötong sök kjok eshkoshko ga nopga l̈öng eshko ko horeoga. Epga domer ko Seir l̈i tjëyo tek beno ba irgo. Seir tjëyoga ëre: Lotán, Sobal, Zibeón, Aná, \v 21 Disón, Ezer, Disán. \p \v 22 Lotán, e wapga domerga ko eni: Horí, Homán. Lotán, e dor ko Timná. \p \v 23 Sobal, e wapga domerga ko eni: Alván, Manajat, Ebal, Sefó, Onam. \p \v 24 Zibeón, e wapga domerga ko eni: Ayá, Aná. Pjl̈ara ga Aná, e shäng ba data öng dëshko ga di bäng wl̈ẽna kjrina kjok dogro no l̇l̇ëmshko. \p \v 25 Aná, e wa domer kjl̈ara ko Disón, wa wal̈ë kjl̈ara ko Aholibama. \p \v 26 Disón, e wapga domerga ko eni: Hemdán, Esbán, Itrán, Querán. \p \v 27 Ezer, e wapga domerga ko eni: Bilán, Zaván, Acán. \p \v 28 Disán, e wapga domerga ko eni: Uz, Arán. \p \v 29 Horeo, e tjëyoga ko eni: Lotán, Sobal, Zibeón, Aná, \v 30 Disón, Ezer, Disán. Epga l̈öng Seir kjokyo. \p \v 31 Israel tjëyoga pjl̈upga l̇l̇ëm obishko ga Edom so pjl̈upga, e ëre: \li1 \v 32 Bela, e Dinaba so, Beor wa. \li1 \v 33 Bela wol̈onoshko ga beno Jobab, e Bosra so, Zera wa. \li1 \v 34 Jobab wol̈onoshko ga beno Jusán, e Temán so. \li1 \v 35 Jusán wol̈onoshko ga beno Hadad, e Avit so, Bedad wa. Nopga Madián so zana Bedaddë Moab kjokyo. \li1 \v 36 Hadad wol̈onoshko ga beno Samla, e Masreca so. \li1 \v 37 Samla wol̈onoshko ga beno Saúl, e Rejobot so. Rejobot kjokyo, e buk Éufrates diyo gomyo. \li1 \v 38 Saúl wol̈onoshko ga beno Baal Janán, e Acbor wa. \li1 \v 39 Baal Janán wol̈onoshko ga beno Hadar, e Pau so, boy ko Mehitabel. Mehitabel, e mekë ko Matred. Matred, e mekë ko Mezab. \p \v 40-43 Edom tjëyoga ko eni: Timná, Alvá, Jetet, Aholibama, Elá, Pinón, Cenaz, Temán, Mibzar, Magdiel, Iram. Epga beno l̈öng kjok kjrina kjrina baĩya om go. Esaú beno Edom tjëyoga uunkong data. \c 37 \s1 José, ba shjiyga \p \v 1 Jacob beno sök Canaán kjokyo, dëna ba data sökshko. \v 2 Ëre Jacob pjeyoga to tek jong sorë, e l̈anyo. \p José l̈u pjl̈ogl̈o sak kjwara kjingsho kjäkshko (17) ga shäng öng ushko so dë ba shjiyga tjok. Ba shjiyga mekë ko Bilhá, Zilpá, ba data boyga obl̈ë ba parkagaga wl̈eniyo. L̇l̇ëbo shärye ba shjiygarë owa l̈i roy söya tjwe, l̈e ba data kong. \p \v 3 José bukshko ga Jacob\f + \fr 37:3 \ft Hebreo tjl̈õkwo go ga tak beno pjang \fk Israel \ft . \fk Jacob \ft kowëba eni bakoe. Génesis 37.13 eni bakoe.\f* tjl̈abl̈a kuzong ga José woyde ba datarë ara, ba wapga obl̈ë kjinmo. Ga kong shwong sera kara wol̈ësowae. \v 4 Ĩya ba shjiygarë ga woyde ba datarë ara ba kjinmo ga ĩywa l̈ok shjiktëng, tjl̈ẽ l̈ok ba kong l̇l̇ëme. \p \v 5-7 Pjl̈ara ga José yoĩno, ga tjl̈ẽ ba shjiyga kong ga «Tja yoĩno l̇l̇ë l̈ër bomi kong. ¡Tja kuzĩa! Tja yoĩk ga shji uunkong öötong l̈öng bi pakshko ga dwl̈a bo doyo diy l̈öng kjl̈ara ĩ kjrina kjrinae. Ĩn ga botoya kojono beno jong bek, ga bomipjõy tek l̈ok botoya zl̈ong, ga kjujono ba kong» l̈e. \p \v 8 Kuya l̈ok ga ĩywa l̈ok shjiktëng ara anmoyõ, ga tjl̈ẽ ba kong ga «¿Pja wotjl̈ĩk ga pja ber borwa pjl̈uyo, tjawa ichëp wl̈o l̈ëpde?» l̈e. Eni ga woydara l̈ok l̇l̇ëm jek këgong ara anmoyõ, yoĩno l̈i kjĩshko, l̈ara ba kong l̈i kjĩshko bakoe. \p \v 9 E irgo ga José yoĩno jek pjl̈ara obi, ga tjl̈ẽ ba shjiyga kong ga «Tja yoĩk ga dl̈o, mok, dbala kop sak kjwara kjingsho kjwara (11) kjujono bor kong» l̈e. \p \v 10 L̈ara ba data, ba shjiyga kongshko ga kuya ba datarë ga iirkorgö, ga tjl̈ẽ ba kong dbo go ga «¿Pja yoĩno, e l̇l̇ë l̈okl̈oro? ¿Tja, bop mekë, bop shjiyga, tjawa tjwe l̈öng bop zl̈ong, kjujong bop kong wl̈o l̈ëpde?» l̈e. \p \v 11 Ga ĩywa ba shjiygarë shjiktëng erä. Gueniyo yoĩno l̈i woyotjl̈ĩya ba datarë arae. \s1 José soynena ba shjiygarë \p \v 12 Dbar kjwara ga Jacob öng l̈i söra José shjiygarë jek Siquén kjokyo, kjl̈o sho tjok l̈ishko. \v 13 Eshko ga Jacob tjl̈ẽ José kong ga «Bop shjiyga l̈öng öng dë Siquén kjokyo. E kjĩshko ga pja nom ba ĩk eshko» l̈e. \p Kuya ga «Jöl̈ö. Tja to ĩk» l̈e. \p \v 14 Kuya ga tjl̈ẽ ba kong ga «Pja nome. Bop shjiyga l̈öng sorë, bor öng l̈öng sorë ĩp yõtso, ga roy söp bor kong iröng obi» l̈e ba kong, ga ichara jek Hebrón sdamyo l̈ëkong dwayo. \p Öötong shäng Siquén kjokyoshko ga \v 15 jeno shäng ey. Eni ga domer weno shäng kjl̈ara, ga tjl̈ẽ ba kong ga «¿L̇l̇ëye wl̈ẽpdë shängdo?» \p \v 16 «Tja to shäng bor shjiyga wl̈ẽk. ¿L̈öng öng dë kjone l̈ëp bor kong ga buere?» l̈e ba kong. \p \v 17 Kuya ga tjl̈ẽ ba kong ga «Opshino to tjän. Gueniyo kuror ga “Shji to Dotán kjokyo” l̈ara l̈ok ëng kong yẽ» l̈e. \p Kuya ga jek ba shjiyga irgo, ga wl̈ẽya l̈öng Dotán kjokyo. \v 18 Ĩya ba shjiygarë pjola dwayo ga \v 19 tjl̈ẽ ëng kong ga «¡Ĩzĩa! Yoĩga döröe. \v 20 Kjweri kjwe zröy. Pjir ga dbuy di bäng roy, ga uara äya kjl̈oshko sorë l̈ëy eni. Eshko ga l̇l̇ëye wen ba yo l̈i tjok ĩy» l̈e l̈ok ëng kong eni. \p \v 21 Kuya ba shjiy Rubéndë ga ba l̈ëng wl̈ike l̈ara. Ga tjl̈ẽ ba l̈ëmga kong ga «Zröy l̇l̇ëme. \v 22 Shji srëng kwong l̇l̇ëme. Shji or ië ba go l̇l̇ëm bakoe. Dbuzĩ jer di bapkwo pjl̈ëbgwoyo kjwe roy dey» l̈e. Wotjl̈ĩno ga döni ga shiya om go ey dwayo, ga söya jek äär ba data shwoy iröng obi l̈ara. L̈ara ba l̈ëmga kong eni e kjĩshko. \p \v 23 E irgo ga José öötong shäng ba shjiyga l̈öngshko ga ba shwong pjang ba do go wol̈ësowa l̈i skwara l̈ok ba shjiryo, \v 24 ga ba l̈ëng l̈i shara l̈ok, dbura jer di bapkwo pjl̈ëbgwoyo jong eshko l̈i roshko. Eshko dbaryo ga roy di drete. \fig José dbura ba shjiygarë jer di bapkwo pjl̈ëbgwoyo roy (Génesis 37.23-24)|src="CO00705B.TIF" size="span" ref="Genesis 37.23 " \fig* \p \v 25 E irgo ga sirkeno l̈öng ië. Eshko ga ĩya l̈ok ga nopga tek l̈öng träk l̇l̇ëme. Epga Ismael tjëyoga\f + \fr 37:25 \ft Epga kowëba \fk Madián tjëyoga \ft bakoe. Génesis 37.28, 36 eni bakoe.\f* tek Galaad kjokyo dwayo jongya Egipto kjokyo. Dwl̈o poshtikkl̈o l̈õ pjl̈ëbl̈ë söra obl̈ë obl̈ë, ba öng l̇l̇ëbo shgokl̈o këskës kjing go, dl̈i mokyo söra bakoe. \v 26 Eni ga Judá tjl̈ẽ ba pjeyoga kong ga «Shji wotjl̈ĩk bi kjl̈ara zrök. E irgo ga jney ber miydëba l̇l̇ëm wl̈o. ¿L̇l̇ëye shjiy e go? \v 27 Bi kjl̈ara obi kjĩy ga zröy l̇l̇ëme. Soyney Ismael tjëyoga tek l̈öng wl̈e kong dey» l̈e. \p Kuya l̈ok ga «Pjl̈úe» l̈e l̈ok ëng kong. \p \v 28 L̇l̇ëbo soynega l̈i öötong l̈öng eshko ga José shira ba shjiygarë di bapkwo pjl̈ëbgwoyo l̈i roy dwayo, ga soynena Ismael tjëyoga l̈i kong, dbur sho pjl̈ubl̈ún kjwo sak pjök (20) ãska, ga söra l̈ok to Egipto kjokyo. \p \v 29 Rubén tjwe iröng di bapkwo pjl̈ëbgwoyo jong l̈ishko ga José wl̈ẽya ga drete. Eni ga sl̈atong ara, ga ba shwong dwl̈ëkza tjã tjã erä, woydë ara kjĩshko. \v 30 Jek äär ba l̈ëmga tjeng l̈ishko ga tjl̈ẽ ba kong ga «Bi l̈ëng shäng ame. ¿Era l̇l̇ëye shäryër?» l̈e. \p \v 31 Eni ga öng zröra l̈ok kjl̈ara, ga José shwong l̈i kjrara, shtira öng srëng l̈i go. \v 32 Pjir ga söra l̈ok jek ba data kong, ga tjl̈ẽ ba kong ga «Shwong ëre wl̈ẽnorwa. ¿Bop wa ĩre? ¡Ĩzong!» l̈e. \p \v 33 Ĩya ga tjl̈ẽ ba kong ga «Kjwe bor wa shwong jl̈õe. Zröra äya kjl̈oshko sorë, ga uarae» l̈e. \p \v 34 Eni ga Jacob ba shwong dwl̈ëkza tjã tjã, ga shwong pjuno obl̈ë sopok wl̈o, ga ba wa wol̈ono ga sl̈oywara dbar kop ara. \v 35 Data sl̈ar ëë ga wojeya ba wapga uunkongdë, gueniyo wojer l̇l̇ëme. Sl̈ar ëë ba wa kjĩshko, ga tjl̈ẽ ga «Tja wojer l̇l̇ëme. Woyoshrër ĩyado. Tja wol̈onoshko ga pjir ber eshko» l̈e. \p \v 36 E wopro ga José söra Ismael tjëyogarë öötong l̈öng Egipto kjokyo. Eshko ga domer shäng kjl̈ara ko Potifar. E Egipto so pjl̈uyo u daga kägäyo. Ga José soynena l̈ok ba kong. \c 38 \s1 Judá, Tamar \p \v 1 Eshkoshko ga Judá opshino ba pjeyoga shwoy dwayo, öötong sök Adulam kjokyo. Eshko ga domer shäng kjl̈ara ko Hirá, e Adulam so. Ga Judá beno sök ba ushko. \v 2 Domer shäng kjl̈ara eshko obi ko Súaj, e Canaán so. Judá orkwosmono ba wa tjok. \v 3 E irgo ga ba boy beno shäng kjl̈araso l̇l̇ëme. Wa buk kjl̈ara domer, ga koiara Er. \v 4 E irgo ga beno jek shäng kjl̈araso l̇l̇ëm obi. Wa buk kjl̈ara domer obi, ga koiara Onán. \v 5 E irgo ga beno shäng kjl̈araso l̇l̇ëm jek obi. Wa buk kjl̈ara domer obi, ga koiara Selá. Bukshko ga Judá sök Quezib kjokyo. \p \v 6 Judá wapga kunoe. Eshko ga wal̈ë shäng kjl̈ara ko Tamar. Judá wa domer bäm ĩyo Er l̈i orkwosmona Judárë ba tjok. \v 7 Er, e jëk shäng owa Jehová bokso. E kjĩshko ga zrörae. \v 8 Eshko ga Judá tjl̈ẽ Onán kong ga «Bop shjiy wol̈ono, ga wapga beno l̇l̇ëme. Wa tjeng kjl̈ara bop shjiy ĩ wl̈o ga pja orkwosmok Tamar tjok kjl̈uwe» l̈e. \p \v 9 Miyde Onándë ga wapga tjengshko ga epga ber baĩya l̇l̇ëm kuzong ga pë ba tjok pjl̈obi go ga opdë Tamar ber shäng kjl̈araso l̇l̇ëm wl̈o, wapga tjeng ba shjiy kong l̇l̇ëm wl̈o. \v 10 Jehová bokshto ga Onán l̇l̇ëbo owa shäryono. E kjĩshko ga zröra bakoe. \p \v 11 Eshko ga Judá tjl̈ẽ ba pjl̈aydo l̈i kong ga «Pja nom bop data ushko iröng obi, gueniyo pja orkwosmok l̇l̇ëm, bor wa Selá öötong këguë ba l̈uyo go guing. Eshko ga orkwosmok bop tjok ga pjl̈úe» l̈e. (Woyotjl̈ĩya Judárë ga Selá wol̈on ba shjiyga dik bakoe l̈e.) Eni ga Tamar to jek beno sök ba data ushko iröng obi. \p \v 12 L̈u to jek kop ara ga Judá boy wol̈onoe. Soyopora pjir ga jekdo shäng Timnat kjokyo, ba kjl̈ara Hirá tjok, ba öng zok shtagaga l̈öng l̈ishko. \p \v 13 Judá jek Timnat kjokyo, ba öng zok shtë wl̈o l̈i miydara ba pjl̈aydorë pjire. \v 14 Judá wa Selá öötong kësbang ëmdë ga orkwosmoyde ba tjok l̇l̇ëm obi. E kjĩshko ga ba syã shwongyo skwara, doyono obl̈ë, kä kjingono pjir, ë miydëba l̇l̇ëm wl̈o. Pjir ga jek l̇l̇et sirkeno sök Enayin kjokyo soyozl̈ong, e ber buk irbo jek jong äär Timnat kjokyo l̈i sor go. \p \v 15 Judá jek shäng irbo bäng ga ĩya ga wal̈ë sök eshko kjl̈ara. Wotjl̈ĩno ga wal̈ë to shäng opsoynek domerga obl̈ë obl̈ë kong wl̈eniyo l̈ara, kä kjingono pjir kjĩy. \v 16 Wal̈ë, e ba pjl̈aydo miydara l̇l̇ëm kjĩshko ga jek öötong shäng ba shwoy ga tjl̈ẽ ba kong ga «¿Tja pë bop tjok ga buere?» \p «¿Pja pë bor tjok wl̈eni ga ãska l̇l̇ëye twëp bor kong?» l̈e. \p \v 17 Kuya ga tjl̈ẽ ba kong ga «Shwl̈ing ushko so ichër tjwe bop kong kjl̈ara» l̈e. \p Kuya ga tjl̈ẽ ba kong ga «Jöl̈ö. Gueniyo woydër ga l̇l̇ëbo twëp kjrina ber tjeng bor tjok, öng l̈ëp l̈i ichorop shrono bor kong guing» l̈e. \p \v 18 Kuya ga tjl̈ẽ ba kong ga «¿L̇l̇ëye woydëp?» \p «Bop ko jyãgl̈o pjang bop bëngshko ba kjiyo go kjwe twos bor kong. Bop kjorkung kjwe twos bor kong bakoe» l̈e. Kuya ga twara ba kong, pono ba tjok, ga beno shäng kjl̈araso l̇l̇ëme. \v 19 E irgo ga Tamar to ba ushko, ga ba kä kjingokl̈o l̈i kjara, ba syã shwongyo l̈i pjuna jek iröng obi. \p \v 20 E irgo ga öng ichara Judárë jek ba kjl̈ara Adulam so l̈i tjok, l̇l̇ëbo iara beno tjeng wal̈ë tjok l̈i tek twe ba kong iröng wl̈o. Gueniyo wal̈ë l̈i wl̈ẽna shäng eshko l̇l̇ëme. \v 21 Eni ga kjakrokara domerga eshko so kong ga «Wal̈ë Enayin so shäng kjl̈ara, to shäng opsoynek domerga obl̈ë obl̈ë kong wl̈eniyo. L̈unashko ga sök irbo ëre sor go. ¿E kwonl̇l̇o?» \p «Wal̈ë eniyo jũshko drete» l̈e l̈ok ba kong. \p \v 22 Eni ga Hirá sano jek Judá shwoy iröng obi, ga tjl̈ẽ ba kong ga «Wal̈ë l̈i wl̈ẽnor l̇l̇ëme. Domerga eshko so tjl̈ẽno bor kong ga “Wal̈ë eniyo jũshko drete” l̈ara» l̈e. \p \v 23 Kuya ga tjl̈ẽ ba kong ga «Eni ga ber tjeng wẽyẽ ba tjok, shji joywëba l̇l̇ëm wl̈o. Miydëp ga shwl̈ing ushko so ichoror jek ba kong, gueniyo wl̈ẽnop l̇l̇ëme» l̈e. \p \v 24 Öötong mogl̈o mya dik ga oba tjl̈ẽ Judá kong ga «Bop pjl̈aydo Tamar opsoyneno domerga obl̈ë obl̈ë kong, ga beno shäng kjl̈araso l̇l̇ëme» l̈e. \p Roy kuya ga tjl̈ẽ ga «¡Shizĩ ey dwayo, ga suzĩa!» l̈e. \p \v 25 Tamar shikoba l̈ëbashko ga roy ichara ba kegue l̈i kong, tjl̈ẽ ga «Pja tjl̈ẽ bor kegue kong ga “L̇l̇ëbo tjeng bor tjok ëre sogo ë ga tja shäng kjl̈araso l̇l̇ëm ëre baĩya. Ko jyãgl̈o ëre ba kjiyo go ĩs yõtso, sogo ë miydëp wl̈o. Kjorkung ëre ĩs bakoe” l̈ëp ba kong eni» l̈e. \p \v 26 Roy söra öötong, l̈ara Judá kong. Ba l̇l̇ëbo l̈i ĩya ga tjl̈ẽ ga «Tamar l̇l̇ëbo shäryono bëye. L̇l̇ëbo owa l̈i shäryaga tjarë, bor wa Selá orkwosmonor ba tjok l̇l̇ëm kjĩy» l̈e. Eshko jek l̈ëkong ga pono ba tjok ame. \p \v 27 Tamar wl̈oshko tjeng dbaryoshko ga wapga tjeng domerga do pjök jekdo. \v 28 Tjeng döröshko ga chida kjl̈ara orkwo shino bäm go. Eshko ga ba kjimtaga trer srëzrën pjrino ba orkwo go, ga tjl̈ẽ ga «Ëre buk bäm go» l̈e. \v 29 Gueniyo orkwo shino jem iröng ga ba kjl̈arawa orkwo pjrik l̇l̇ëm l̈i buk bäm go. Eshko ga ba kjimtaga tjl̈ẽ ba kong ga «¿Pja buk bäm go sorë?» l̈e. E kjĩshko ga koiara Fares.\f + \fr 38:29 \ft Hebreo tjl̈õkwo \fk Fares\ft , e \fk döktong \ft l̈okl̈o.\f* \v 30 E irgo ga orkwo pjrira trer srëzrën go l̈i bukshko ga koiara Zera,\f + \fr 38:30 \ft Hebreo tjl̈õkwo \fk Zera\ft , e \fk bolo ara \ft l̈okl̈o.\f* ba trer srëzrën l̈i kjĩshko. \c 39 \s1 José parkono Potifar kong \p \v 1 Eshkoshko ga José söraba öötong Egipto kjokyo. Eshko ga domer shäng kjl̈ara ko Potifar. E Egipto so pjl̈uyo u daga kägäyo. José tjwl̈ẽga Ismael tjëyoga kong l̈i e. \v 2-3 José sök ba ushkoshko ga Jehová shäng ba tjok, ga kjimtara ara. L̇l̇ëbo beno ba kong pjl̈ú erä, ga miyde Potifardë pjire. \v 4 E kjĩshko ga wotjl̈ĩno pjl̈ú ba kjĩshko, ga kong pak wl̈ẽna ba kjimtaga, iara beno shäng ba l̇l̇ëbo tjeng kës ba ushko l̈i daga. \v 5 Dbar eshko jek l̈ëkong ga José kjĩshko ga Potifar kjimtara Jehovárë ara. Eni ga l̇l̇ëbo uunkong beno pjl̈ú ba ushko, ba kjokshko bakoe. \v 6 Eni ga Potifar, ba l̇l̇ëbo tjeng kës l̈i iara beno tjeng José wl̈oshko. E kjĩshko ga l̇l̇ëbo obl̈ë woyotjl̈ĩya l̇l̇ëm, ba dl̈i eröe. \p José, e domer wol̈ësoe. \v 7 Ĩya Potifar boydë ga worye kjër, ga tjl̈ẽ ba kong ga «Pja pë bor tjok» l̈e. \p \v 8 Kuya ga tjl̈ẽ ba kong ga «¡L̇l̇ëme! ¡Tja kuzong! L̇l̇ëbo tjeng kës iara bor pjl̈urë beno tjeng bor wl̈oshko. Tja shäng na ga woydë l̇l̇ë kjĩshko l̇l̇ëme. \v 9 Ëye tjwl̈õ ëreshko bor kjinmo drete. Bor pjl̈u, tja kong l̇l̇ëye wl̈ikayde l̇l̇ëm, pja erö, pja ba boy kjĩshko. E kjĩshko ga l̇l̇ëbo owa shäryër wl̈eni Sbö bokso ga äe» l̈e. \v 10 Roke wal̈ë l̈irë ba kong dbar kjwobi go ëmdë ga jl̈õ l̈ara l̇l̇ëm, to jek öötong ba zl̈ong bäng l̇l̇ëm bakoe. \p \v 11 Dbar kjwara ga José opzrëno jek u roshko, ba pak shäryë wl̈o. E dbaryo ga ëye ushko drete. \v 12 E wopro ga shakza wal̈ë l̈irë pjä ba shwong go, ga tjl̈ẽ ba kong ga «Pja pë bor tjok» l̈e ba kong. Gueniyo José opdös wl̈es, opshino jek zron ĩ, ga ba shwong beno tjeng wal̈ë l̈i wl̈oshko. \p \v 13 Ĩya ga José opshinoshko ga ba shwong beno tjeng ba wl̈oshko ga \v 14 ba parkagaga rokara ba shwoy, ga tjl̈ẽ ba kong dbo go ga «Hebreo söra bor l̈anmarë l̈i, shji ie woydë ber tjwl̈õ l̇l̇ëm oba bokso. Opzrëno jek bor kjër roshko, pë bor tjok dbo go wl̈o l̈ara. Gueniyo öö l̈oror jl̈õkoyo. \v 15 Kuya ga opshino jek zron ĩ, ba shwongda beno tjeng bor wl̈oshko» l̈e. \p \v 16 E irgo ga José shwong l̈i jnena tjeng, ba l̈anma shrono ushko guing. \v 17 Shrono ga l̈ara jek ba kong obi. Tjl̈ẽ ga «Bop parkaga hebreo sörop jũshko l̈i opzrëno jek bor kjër roshko, pë bor tjok dbo go wl̈o l̈ara, tja ber tjwl̈õ l̇l̇ëm oba bokso wl̈o. \v 18 Gueniyo öö l̈oror jl̈õkoyo kjĩshko ga opshino jek zron ĩ, ba shwongda beno tjeng bor wl̈oshko» l̈e. \p \v 19 Kuya ga iirkono ara. \v 20 Eni ga ba parkagaga ichara José shak, ie l̈ok ber no shdũzl̈ong uyo roshko wl̈o. Ga iara beno sök eshko, nopga shduna pjl̈urë tjeng l̈ishko. \p José sök eshkoshko ga \v 21 Jehová shäng ba tjok, ga kjimtara ara. Jehová kjĩshko ga no shdũzl̈ong uyo daga wotjl̈ĩno pjl̈ú José tjok. \v 22 Ga iara beno shäng no shdung l̈öng l̈i daga. L̇l̇ëye shäryëba eshko dö ga ichaga shäng erë. \v 23 Jehová shäng José tjok, ga kjimtara ara. E kjĩshko ga l̇l̇ëbo shärye kës l̈i beno pjl̈úe. E kjĩshko ga José parkë shäng sorë woyotjl̈ĩya no shdũzl̈ong uyo daga l̈irë l̇l̇ëme. \c 40 \s1 Domerga yoĩno l̈i pjl̈ol̇l̇gwera Josérë \p \v 1-3 Eshko ga Egipto so pjl̈uyo l̈i parkagaga l̈öng do pjök. Kjl̈ara, e di iokl̈o söga ba kong, kjl̈ara, e ba pjl̈ung shosho suga. Pjl̈ara ga epga diktong kjĩshko ga pjl̈u iirkono ba kong, ichara jek l̈öng ba u daga kägäyo l̈i ushko, bängzaya no shdũzl̈ong uyo roshko wl̈o, José shdung shäng l̈ishko. \v 4 José iara Egipto so pjl̈uyo u daga kägäyo l̈irë beno shäng domerga l̈i dë. Shduna beno l̈öng dbar kop ara eshko. \p \v 5 Shkër kjwara ga domerga do pjök l̈i yoĩno l̈ok obl̈ë obl̈ë, e l̈okl̈o dö l̇l̇ëme. \v 6 Wẽshko ga ĩya Josérë tjwe kjok shröngto ga wl̈ẽya bë l̈öng woydë arae. \v 7 Eni ga tjl̈ẽ ba kong ga «¿Pjãy woydë ara ega?» \p \v 8 «Tjawa yoĩno, ga pjl̈ol̇l̇gwega ërë borwa kong l̇l̇ëme. Tjawa woydë ara e kjĩshko» l̈e l̈ok ba kong. \p Kuya ga tjl̈ẽ ba kong ga «Pjãy yoĩno l̈i l̇l̇ë l̈ozĩ bor kong. Shji yoĩk l̈i l̇l̇ë l̈okl̈o miyde Sbörë pjire. Ga tja kjimte wl̈eni ga l̈ër bomi kong» l̈e. \p \v 9 Eni ga tjl̈apga di iokl̈o söga l̈i tjl̈ẽ ba kong ga «Tja yoĩk ga kjil̇l̇gwo jong sok kjwara, \v 10 l̇l̇iywono l̈ok mya. Wãrbo wen mite, l̈ong tyë, e irgo ga ba l̈onggwo opkjl̈opswë ber bo kwi tjän. \v 11 Eshko ga pjl̈u di iokl̈o l̈i tjeng bor wl̈oshko. Kjil̇l̇gwo bo l̈i kjrër ga l̇l̇rur shäng ba di iokl̈o l̈i roshko. E irgo ga twër pjl̈u l̈i wl̈oshko» l̈e. \p \v 12 Kuya ga tjl̈ẽ ba kong ga «Pja yoĩno l̈i l̇l̇ë l̈okl̈o l̈ër bop kong. Kjil̇l̇gwo sogwo l̇l̇iywono mya l̈i, e dbargwo mya l̈okl̈o. \v 13 Dbargwo mya go ga pja shiya pjl̈urë na dwayo, pja ie ber shäng parkë bop shtoy iröng obi, ba di iokl̈o sörop ba kong dämär sorë ga söp ba kong ber shäng eni obi. \v 14 Shäryë enishko ga tja woyoshrëba. Pja tjl̈ẽ pjl̈u kong bor kjĩshko, tja shiya na dwayo wl̈o. \v 15 Tja ëre l̈ũyotkaraba tek hebreoga kjokyo dwayo. Tja kjwe shäng ëreshko l̇l̇ëm gueniyo. L̇l̇ëye owa shäryoror l̇l̇ëm, tja shäng jũshko wl̈o» l̈e. \p \v 16 Kuya tjl̈apga pjl̈ung shosho suga l̈irë ga ba kjl̈ara yoĩno l̈i pjl̈ol̇l̇gwera beno pjl̈ú ba kong ga tjl̈ẽ José kong ga «Tjara yoĩk ga shing kjwo mya, roshko pjl̈ung shosho suk pjir, iak tjeng ëng kjing ëng kjing bor dl̈u kjing go. \v 17 Shing tjeng kjwara ba kjing go l̈i, roshko pjl̈ëbl̈ë sho tjeng obl̈ë obl̈ë pjl̈u kong, gueniyo ue sënwarë tjwe jonge» l̈e. \p \v 18 Kuya ga tjl̈ẽ ba kong ga «Pja yoĩno l̈i l̇l̇ë l̈okl̈o l̈ër bop kong. Shing kjwo mya l̈i, e dbargwo mya l̈okl̈o. \v 19 Dbargwo mya go ga pja shiya pjl̈urë na dwayo. Ba parkagaga iche bop kä zë tas, ga bop doyora ie l̈ok ber pjang kjor go. Eshko ga bop sho ue l̈ä̃rë» l̈e. \p \v 20 Öötong dbargwo mya ga pjl̈u sök ië ba pjl̈oyoga tjok, ba dbar shrëkkl̈o. Eshko ga ba parkagaga ichara ba di iokl̈o söga l̈i shik, ba pjl̈ung shosho suga l̈i shik bakoe. \v 21 Di iokl̈o söga l̈i iara beno shäng parkë ba shtoy iröng obi, ba di iokl̈o söra ba kong dämär sorë ga söya ba kong eni obi. \v 22-23 Gueniyo pjl̈ung shosho suga l̈ira, ba parkagaga ichara ba zrök. \p L̈ara Josérë ba kong sorë l̈i shäryono uunkong eni ëmdë ga José woyoshrara pjl̈u di iokl̈o söga l̈irë l̇l̇ëme. \c 41 \s1 Egipto so pjl̈uyo yoĩno l̈i pjl̈ol̇l̇gwera Josérë \p \v 1 L̈u pjl̈ogl̈o pjök irgo ga shkër kjwara ga Egipto so pjl̈uyo yoĩk ga shäng Nilo diyo kjako. \v 2 Ĩya ga sögl̈a wen tëm di roy dwayo dogl̈o kjäk (7), wol̈ëso, kjl̈o dike. Opshino ga jek tjeng kjl̈o sho uë jonge. \v 3 E irgo ga sögl̈a wen tëm di roy dwayo dogl̈o kjäk (7) obi, kjl̈o owa, sl̈osl̈oe. Tëm shrono tjeng kjl̈o dik l̈i zl̈ong bäng, \v 4 ga döni ga sögl̈a kjl̈o dik l̈i uara sögl̈a sl̈osl̈o l̈irë drete. \p Eshko ga pjl̈u l̈i wol̇l̇eno buk ga \v 5 pono jek obi. Ga yoĩno jek obi. Ĩya ga dwl̈a weno jong sok kjl̈ara, boryono l̈ok tjung wol̈ëso, pjl̈ogl̈o kjäk (7). \v 6 E irgo ga weno sok kjl̈ara obi, boryono l̈ok pjl̈ogl̈o kjäk (7) obi, gueniyo owa, pira pjl̈uk kjl̈ikyorë beno kl̈uktënge. \v 7 Ga bo pjl̈ú l̈i uara bo owa l̈irë drete. Eshko ga pjl̈u wol̇l̇enoshko ga «Tja buk yoĩkdo» l̈e. \p \v 8 Wẽshko kjok shröngto ga woyotjl̈ĩya ara kuzong ga ba parkagaga ichara ybi l̈öng kjl̈obi kjok eshko l̈i rokë, nopga kjok miydë ara l̈i rokë bakoe. Shrono l̈ok ga yoĩno l̇l̇ë l̈ara ba kong, gueniyo pjl̈ol̇l̇gwega ërë ba kong l̇l̇ëme. \v 9 Eni ga ba di iokl̈o söga l̈i tjl̈ẽ ba kong ga «Woyoshrër kjl̈ay ga tja opshäryono owa. \v 10 Kjupäbäshko ga pja iirkono pjl̈ung shosho suga kong, bor kong bakoe. Eshko ga tjawa ichorop bop u daga kägäyo ushko, tjawa bängzaya no shdũzl̈ong uyo roshko wl̈o. \v 11 Shkër kjwara ga tjawa yoĩno obl̈ë obl̈ë, e l̈okl̈o dö l̇l̇ëme. \v 12 Tjawa l̈öngshko ga domer shäng kjl̈ara hebreo. E bop u daga kägäyo parkaga. Tjawa yoĩno l̈i l̈ororwa ba kong ga pjl̈ol̇l̇gwera borwa kong pjire. \v 13 L̈ara borwa kong sorë ga shäryono eni. Tjara shrono iröng bor pakshko, bor kjl̈arara zröra l̈oke» l̈e. \p \v 14 Kuya ga no ichara José rokë, ga shira no shdũzl̈ong uyo roshko dwayo jekdo. José kä shtono, shwong kjl̈opswono, doyono pjir ga jek pjl̈u shwoy. \p \v 15 Eshko ga pjl̈u tjl̈ẽ ba kong ga «Tja yoĩno pjl̈ara ga pjl̈ol̇l̇gwega ërë bor kong l̇l̇ëme. Roy kuror ga pja yo pjl̈ol̇l̇gwek pjl̈úe» l̈e. \p \v 16 Kuya ga tjl̈ẽ ba kong ga «E l̈ak tjarë l̇l̇ëme. Gueniyo pjl̈ol̇l̇gweya Sbörë ber pjl̈ú bop kong» l̈e. \p \v 17 Kuya ga tjl̈ẽ ba kong ga «Tja yoĩk ga tja shäng Nilo diyo kjako. \v 18 Ĩnor ga sögl̈a wen tëm di roy dwayo dogl̈o kjäk (7), wol̈ëso, kjl̈o dike. Opshino ga jek tjeng kjl̈o sho uë jonge. \v 19 E irgo ga sögl̈a wen tëm di roy dwayo dogl̈o kjäk (7) obi, kjl̈o owa, sl̈osl̈oe. Sögl̈a ĩntë Egipto kjokyo kjl̈o owa eni l̇l̇ëme. \v 20 Eshko ga sögl̈a kjl̈o dik l̈i uara sögl̈a sl̈osl̈o l̈irë drete. \v 21 Uara pjir ëmdë ga bë l̈öng sl̈osl̈o sorë ga beno l̈öng eni obi. Eshko ga tja wol̇l̇eno buk ga \v 22 tja pono jek obi. Ga tja yoĩno jek obi. Ĩnor ga dwl̈a weno jong sok kjl̈ara, boryono l̈ok tjung wol̈ëso, pjl̈ogl̈o kjäk (7). \v 23 E irgo ga weno sok kjl̈ara obi, boryono l̈ok pjl̈ogl̈o kjäk (7) obi, owa, pira pjl̈uk kjl̈ikyorë beno kl̈uktënge. \v 24 Ga bo pjl̈ú l̈i uara bo owa l̈irë drete. L̈oror ybipga kong, gueniyo l̇l̇ëye miyde l̈ok l̇l̇ëme» l̈e. \p \v 25 Kuya ga tjl̈ẽ pjl̈u kong ga «Pja yoĩno pjl̈ogl̈o pjök, e l̇l̇ëbo kjrinaso l̈okl̈o döe. L̇l̇ëye shärye Sbörë bong kjönma l̈i, e l̈ayde bop kong. \v 26 Sögl̈a dogl̈o kjäk (7) wol̈ëso l̈i, dwl̈a bo pjl̈ogl̈o kjäk (7) wol̈ëso l̈i, e l̈u pjl̈ogl̈o kjäk (7) l̈okl̈o pjöyĩkong. Pja yoĩno pjl̈ogl̈o pjök l̈i, e l̇l̇ëbo kjrinaso l̈okl̈o döe. \v 27 Sögl̈a dogl̈o kjäk (7) owa, sl̈osl̈o l̈i, dwl̈a bo pjl̈ogl̈o kjäk (7) owa, pira pjl̈uk kjl̈ikyorë beno kl̈uktëng l̈i, e l̈u pjl̈ogl̈o kjäk (7) pjl̈i tjwe ara l̈okl̈o pjöyĩkong. \v 28 L̈ër shäng bop kong sorë ga shäryë eni. L̇l̇ëye shärye Sbörë bong kjönma l̈i, e l̈ayde bop kong. \v 29 L̈u pjl̈ogl̈o kjäk (7) ga dl̈i wen tjwe Egipto kjokyo träk l̇l̇ëme. \v 30 E irgo ga l̈u pjl̈ogl̈o kjäk (7) obi ga pjl̈i tjwe träk l̇l̇ëme. Eshko ga dl̈i ara dbaryo woyojekoba, nopga uunkong l̈öng Egipto kjokyo pjl̈i ara kjĩshko. \v 31 Pjl̈i tjwe träk l̇l̇ëm kjĩshko ga dl̈i ara dbaryo l̈i woyoshrëba l̇l̇ëme. \v 32 L̇l̇ëye shärye Sbörë bong kjönma l̈e l̈i, e shärye jl̈õkoyo, e dörö bakoe. Pja yoĩno pjl̈ogl̈o pjök e kjĩshko. Pja yoĩno pjl̈ogl̈o pjök l̈i, e wen dörö l̈okl̈o. \p \v 33 »E kjĩshko ga l̈ër bop kong ga no wl̈ẽs kjl̈ara kjok miydë ara wl̈eniyo, kjok l̇l̇gwek pjl̈ú wl̈eniyo bakoe. E ber sök Egipto sopga uunkong ichaga. \v 34-35 Era nopga ichos kjl̈öbö, dl̈i töng wl̈o. L̈u pjl̈ogl̈o kjäk (7), dl̈i tjokshko ga dl̈i wen kjöm pogo l̈i kjringgwo shkëng (5) l̈i ship kjrina, kjringgwo sak kjwara (10) l̈i ship kjring pjök, kjringgwo sak kjwara kjingsho shkëng (15) l̈i ship kjringgwo mya. Shäryëp uun eni. Ga dl̈i ëre jnep ber tjeng dboye. \v 36 L̈u pjl̈ogl̈o kjäk (7), pjl̈i tjwe arashko ga nopga sëm e go, wol̈on l̇l̇ëm wl̈o» l̈e. \s1 José iara pjl̈urë beno Egipto sopga uunkong kägäyo \p \v 37 Kuya pjl̈urë ga beno pjl̈ú ba kong, ba pjl̈oyoga kong bakoe. \v 38 Eni ga pjl̈u tjl̈ẽ ba kong l̈ok ga «Domer ëre go Sbö Sëya. Wl̈ẽy obl̈ë pjl̈ú kjweni drete» l̈e. \p \v 39 Ga tjl̈ẽ José kong ga «Ëye kjok miydë ara äär bopoya dik l̇l̇ëme. Ëye kjok l̇l̇gwek pjl̈ú bopoya dik l̇l̇ëm bakoe. Bop kjok miydë l̈i twaga Sbörë bop kong. \v 40 Pja iër ber sök bor parkagaga ichaga, Egipto sopga uunkong kägäyo bakoe. L̇l̇ëye l̈ëp ba kong l̈i kol̈e l̈ok. Tja pjl̈u kjĩshko ga tja tjwl̈õ ber bop kjinmo, gueniyo ëye obl̈ë l̇l̇ëme. \v 41 Eeri jek l̈ëkong ga pja ber sök Egipto sopga uunkong kägäyo» l̈e. \p \v 42 Eshko ga pjl̈u, ba sakkwo iokl̈o goshko ba jyãgl̈o l̈i döra, iara José sakkwo go. Ga ba nopga ichara ba doyë, shwong ko pjl̈ubl̈ún, pjl̈ú tjwl̈õ ara wl̈eniyo go, ga bö pjrikkl̈o shäryak dbur sho shõyl̈ṍr go iara ba bëngshko. \v 43 E irgo ga ichara opyë pjl̈u jëkkl̈o roy. Jek jëk l̈öng ga ba parkagaga ichara öö l̈ë, tjl̈ẽ ga «¡Ëre José, bi kägäyo!» José iara beno sök Egipto sopga uunkong kägäyo eni. \p \v 44 E irgo ga pjl̈u tjl̈ẽ José kong ga «Tja pjl̈u ëmdë ga l̇l̇ëye shäryëba wl̈o ga kjakroke bop kong guing» l̈e. \v 45 Wal̈ë shäng kjl̈ara ko Asenat, e Potifera wa. Potifera, e sök On kjokyo. E syõshtaga Egipto so sböpga kong. Eshko ga José koiara pjl̈urë Zafenat Panea, ga kong Asenat twara beno ba boy. E irgo ga José roy öötong Egipto kjokyo kjok kjwang jĩkong. \p \v 46 José l̈u pjl̈ogl̈o sak myashko (30) ga söra l̈ok öötong sök Egipto so pjl̈uyo shwoy. Eshko ga «Tja toe» l̈e pjl̈u kong, ga opshino to ba pak shäryë Egipto kjokyo kjok kjwang jĩkong. \v 47 Egipto kjokyo ga dl̈i weno ara l̈u pjl̈ogl̈o kjäk (7). \v 48 Eshkoshko ga José dl̈i töno ara Egipto kjokyo kjok kjwang jĩkong. Kjrara l̈öngshko soshko ga dl̈i töna l̈ok, ga jnena beno tjeng eshko, u roshko, shtoyo obl̈ë obl̈ë. Shtoyo kjrina kjrina l̈i kjëryo shäryak ak go pjribri kjókshko. \v 49 Dl̈i töna bayo ara. Shtara ame, beno ara, l̈a sho tjeng dl̈ung kjako wl̈eni kjĩshko. \p \v 50 Pjl̈i tjwe l̈e l̈i bäm go ga José wapga domerga do pjök, ba boy Asenat tjok. \v 51 Ba wa domer bäm ĩyo bukshko ga José tjl̈ẽ ga «Tja kjimtara Sbörë, l̇l̇ëbo weno bor kong owa kjöme woyojeror pjir, bor pjeyoga woyojeror bakoe. E kjĩshko ga koiër Manasés»\f + \fr 41:51 \ft Hebreo tjl̈õkwo \fk Manasés\ft , e so \fk l̇l̇ëbo woyojek \ft kjoyoe.\f* l̈e. \v 52 E irgo ga ba l̈ëng bukshko ga José tjl̈ẽ ga «Bor kong l̇l̇ëbo weno owa ara kjok ëreshko. Jũshko ga bor kong wapga twara Sbörë» l̈e. Koiara Efraín\f + \fr 41:52 \ft Hebreo tjl̈õkwo \fk Efraín\ft , e \fk wapga tjok \ft l̈okl̈o.\f* e kjĩshko. \p \v 53 L̈u to jek kjäk (7), dl̈i ara Egipto kjokyo l̈i dbaryo pjitonge. \v 54 E irgo ga pjl̈i tjwe l̈u pjl̈ogl̈o kjäk (7) l̈i soyarae. L̈ara Josérë sorë ga shäryono eni. Kjok shto obl̈ë obl̈ë dl̈i pjitong drete. Gueniyo Egipto kjokyo ga dl̈i tjok. \v 55 Pjl̈i shrono Egipto kjokyo ga nopga uunkong dl̈i rokono pjl̈u kong. Eshko ga pjl̈u tjl̈ẽ ba kong ga «Pjãy to José ĩk, ga l̇l̇ëye l̈e bomi kong dö l̈i shäryëmi eni» l̈e. \p \v 56 Pjl̈i shdöktong Egipto kjokyo kjok kjwang jĩkongshko ga José dl̈i jneno tjengshko uyo u bäng l̈i döra, dl̈i soyneya Egipto sopga kong wl̈o, dbar jek ga pjl̈i tjwe ara anmoyõ kjĩshko. \v 57 Kjok shto obl̈ë obl̈ë dl̈i l̇l̇ëm kjĩshko ga nopga tjwe l̈öng Egipto kjokyo, dl̈i tjwl̈ẽk José kong. \c 42 \s1 José shjiyga to jek Egipto kjokyo \p \v 1 Egipto kjokyo dl̈i tjok l̈i miydara Jacobdë, ga tjl̈ẽ ba wapga kong ga «¿Pjãy ëng ĩk l̈öng drëng kar kar egaro? \v 2 “Egipto kjokyo dl̈i tjok” l̈araba bor kong. Eni ga pjãy nom eshko dl̈i tjwl̈ẽk, shji wol̈on pjl̈irë l̇l̇ëm wl̈o» l̈e. \p \v 3 Eni ga José shjiyga dogl̈o sak kjwara (10) l̈i to jek l̈ok Egipto kjokyo dl̈i tjwl̈ẽk. \v 4 Gueniyo ga José l̈ëng Benjamín l̈ira ichara ba datarë jek ba shjiyga tjok l̇l̇ëme. Ba data wotjl̈ĩk ga l̇l̇ëbo wen owa ba tjok kjwe l̈e. \v 5 Pjl̈i shrono ara Canaán kjokyo kjĩshko ga Jacob\f + \fr 42:5 \ft Hebreo tjl̈õkwo go ga tak beno pjang \fk Israel \ft . \fk Jacob \ft kowëba eni bakoe.\f* wapga to dl̈i tjwl̈ẽk nopga obl̈ë tjok eni. \p \v 6 José, e Egipto sopga uunkong kägäyo, shäng dl̈i l̈i soynega bakoe. E kjĩshko ga ba shjiyga öötong l̈öng ba zl̈ong ga kjök tono, kjujono bokdo kjl̈ay kl̈ung go. \v 7-8 E José miydara ba shjiygarë l̇l̇ëme. Era ommiydono ga ba shjiyga tjwayde l̈öng. Gueniyo tjl̈ẽno ba kong oba obl̈ë wl̈eni, kjang kjange. Tjl̈ẽ ba kong ga «¿Pjãy kjone so?» \p «Tjawa tek Canaán kjokyo dwayo, dl̈i tjwl̈ẽga» l̈e l̈ok ba kong. \p \v 9 Eshko ga yoĩno dënashko ba shjiyga tjok sorë ga woyo tjwe kjl̈ay ba kong. Ga tjl̈ẽ ba kong ga «¿Pjãy tek l̈öng borwa kjok ëre buk sorë ĩga l̇l̇ëmdo?» \p \v 10 «L̇l̇ëme, Tjl̈apga. Tjawa bop parkagaga ëre. Tjawa tek l̈öng dl̈i tjwl̈ẽga. \v 11 Tjawa uunkong ëre data kjl̈araso. Tjawa wotjl̈ĩk bëy eröe. Tjawa tek l̈öng l̇l̇ëbo owa shäryaga bomi kong l̇l̇ëme» l̈e l̈ok ba kong. \p \v 12 Kuya ga tjl̈ẽ ba kong ga «¡Jyõ! Pjãy tek l̈öng kjok ëre buk sorë ĩga erä» l̈e. \p \v 13 Kuya l̈ok ga tjl̈ẽ ba kong obi ga «Tjl̈apga, bop parkagaga uunkong ëre epenga döe. Tjawa sak kjwara kjingsho pjök (12), data kjl̈araso. Tjawa l̈öng Canaán kjokyo. Borwa l̈ëng chirawa beno sök borwa data tjok. Kjl̈arara sök borwa tjok ame» l̈e. \p \v 14 Gueniyo kuya ga tjl̈ẽ ba kong obi ga «Pjãy tek l̈öng borwa kjok ëre ĩk erä. L̈oror bomi kong eni tjän. \v 15 Pjãy tjl̈ĩn ëre go. L̈ër bomi kong jl̈õkoyo pjl̈u ko go ga pjãy opshik na dwayo l̇l̇ëm, bomi l̈ëng tek söromi shrono na guing. \v 16 Pjãy kjl̈ara jek bomi l̈ëng wl̈okjrë, l̇l̇amo ber l̈öng na, no shdũzl̈ong uyo roshko. L̇l̇ëye l̈ëmi l̈i jl̈õre miydër e go. L̇l̇ëm ga l̈ër jl̈õkoyo ga pjãy tek l̈öng kjok ëre ĩk jl̈õe» l̈e. \p \v 17 Eshko ga epga bängzara Josérë uunkong tjeng no shdũzl̈ong uyo roshko dbargwo mya. \v 18 E irgo ga tjl̈ẽ ba kong ga «Tja Sbö bangkjrë kjĩshko ga l̇l̇ëye l̈ër bomi kong l̈i shäryëmi eni ga pjãy wol̈on l̇l̇ëme. \v 19 Pjãy wotjl̈ĩk bëy jl̈õkoyo wl̈eni ga pjãy ëng wl̈ẽs kjl̈ara, ber shäng na, no shdũzl̈ong uyo roshko wl̈o, l̇l̇amo to iröng dl̈i sök bomi pjeyoga kong, ue l̈ok wl̈o, epga pjl̈i ara kjĩshko. \v 20 Bomi l̈ëng tek sömi bor kong, pjãy tjl̈ẽno bëy jl̈õre miydër e go wl̈o. L̇l̇ëm ga pjãy wol̈on» l̈e. \p Kuya l̈ok ga tjl̈ẽ ba kong ga «Jöl̈ö» l̈e. \v 21 E irgo ga tjl̈ẽ l̈ok ëng kong ga «Shji opshäryono owa bi l̈ëng tjok. Ĩnoy shäng wosong, gueniyo kjl̈oshtono bi kongshko ga kuroy l̇l̇ëme. L̇l̇ëbo wen bi kong owa anmoyõ ëre e kjĩshko» l̈e. \p \v 22 Ga Rubén tjl̈ẽ ba kong ga «“L̇l̇ëye owa shäryëy bi l̈ëng kong l̇l̇ëme” l̈oror bomi kong. Gueniyo jl̈õ l̈oromi l̇l̇ëme. Wol̈ono kjĩshko ga potjwl̈ẽy l̈öng kjwl̈ëe» l̈e. \p \v 23 José tjl̈õkwo pjl̈ol̇l̇gwega tjok kuzong ga l̈an l̈öng ëng kongshko ga tjl̈õkwo kura Josérë pjir l̈i miydara ba shjiygarë l̇l̇ëme. \v 24 Eshko ga José opkjono ba shjiyga l̈öngshko dwayo tjoksa, ga sl̈atong. Pjir ga tek shrono iröng obi, ga tjl̈ẽno ba kong obi. Eshko ga Simeón kjara shäng dboy, ga nopga ichara ba pjrik, ba pjeyoga bokshto. \p \v 25 E irgo ga José tjl̈ẽ ba parkagaga kong ga «Domerga ëre dl̈i sho pjanggl̈o, e dl̈ĩzĩ dl̈i sho go. Ba dburwa dl̈i sho tjwl̈ẽnggl̈o l̈i iozĩ ber tjeng ba dl̈i sho pjanggl̈o roshko, kjl̈ara ĩ ĩe. Dl̈i twozĩ ba kong, söya, ue l̈ok irbo wl̈o bakoe» l̈e. L̈ara sorë ga shäryara l̈ok eni. \v 26 Eni ga ba dl̈i sho iara ba shjiygarë ba öng kjing go, ga to l̈ok ey dwayo. \p \v 27 Kjër äär sl̈an l̈öng, pë wl̈o l̈ara l̈ishko ga José shjiy kjl̈ara, ba öng së̃yashko ga ĩya ga ba dburwa iak bë tjeng ba dl̈i sho kjing go. \v 28 Ga tjl̈ẽ ba pjeyoga kong ga «Bor dburwa twara l̈ok tek bor kong iröng. ¡Ĩzĩa! Buk bor dl̈i sho kjing go» l̈e. \p Kuya l̈ok ga bangkjrara l̈ok ara, opshgawono l̈öng dete erä. Ga tjl̈ẽ ëng kong ga «¿L̇l̇ë shäryayde Sbörë bi kong jũni?» l̈e. \p \v 29 Öötong l̈öng Canaán kjokyo iröng obi ga l̇l̇ëye shäryono ba kong dö l̈i l̈ara l̈ok ba data kong. Tjl̈ẽ ba kong ga \v 30 «Domer Egipto so kägäyo tjl̈ẽno borwa kong kjang kjange. “¿Pjãy tek l̈öng kjok ëre buk sorë ĩga l̇l̇ëmdo? Pjãy nopga owa tjwayde l̈öng” l̈ara borwa kong eni. \v 31 Tjawa tjl̈ẽno ba kong ga “Tjawa wotjl̈ĩk bëy eröe. Tjawa tek l̈öng l̇l̇ëbo owa shäryaga bomi kong l̇l̇ëme. \v 32 Tjl̈apga, bop parkagaga uunkong ëre epenga döe. Tjawa sak kjwara kjingsho pjök (12), data kjl̈araso. Tjawa l̈öng Canaán kjokyo. Borwa l̈ëng chirawa beno sök borwa data tjok. Kjl̈arara sök borwa tjok ame” l̈ororwa ba kong eni. \v 33 Eshko ga tjl̈ẽno borwa kong ga “Pjãy wotjl̈ĩk bëy jl̈õ wl̈eni ga pjãy ëng wl̈ẽs kjl̈ara, ber shäng bor tjok na wl̈o, l̇l̇amo to iröng dl̈i sök bomi pjeyoga kong, ue l̈ok wl̈o, epga pjl̈i ara kjĩshko. \v 34 Ga bomi l̈ëng tek sömi bor kong. Eni ga pjãy tjl̈ẽno bëy jl̈õre miydër e go. Eni ga bomi kjl̈ara l̈i dör, ga pjãy to l̈öng l̇l̇ëbo tjwl̈ẽk kjok ëreshko ga pjl̈úe” l̈ara borwa kong eni» l̈e. \p \v 35 Ba dl̈i sho shiya l̈okshko ga ba dburwa wen tjeng ba roy kjl̈ara ĩ ĩe. Eni ga yëy l̈e l̈ok uunkong, ba datarë bakoe. \v 36 Eshko ga Jacob tjl̈ẽ ba kong ga «¿Tja iëmi ber shäng wapga dret wl̈ore? José sök bi tjok ame, Simeón bakoe. ¿Benjamín sömi woydë sharare? Ber song l̈i tja» l̈e. \p \v 37 Eshko ga Rubén tjl̈ẽ ba data kong ga «Benjamín ichos jek bor tjok. Miydaga ber tjarë. Sör tjwe bop kong iröng obi. Sör tjwe l̇l̇ëm ga bor wapga do pjök zröp ga pjl̈úe» l̈e. \p \v 38 Gueniyo kuya ga tjl̈ẽ ba kong ga «Bor wa jek bomi tjok kjone l̇l̇ëme. Ba kjl̈ara José wol̈ono, beno shäng kjl̈ara kjwe erä. L̇l̇ëbo wen ba kong owa irbo wl̈eni ga tjl̈apga ëre wol̈ono woydorbo ga wl̈oyo pjãydë» l̈e. \c 43 \s1 Benjamín söra l̈ok jek Egipto kjokyo \p \v 1 Dbar jek ga pjl̈i tjwe ara anmoyõ. \v 2 Dl̈i söra l̈i uara l̈ok pjir ga Jacob tjl̈ẽ ba wapga kong ga «Pjãy to dl̈i tjwl̈ẽk bi kong Egipto kjokyo obi» l̈e. \p \v 3-5 Eshko ga Judá tjl̈ẽ ba kong ga «Domer shäng këm tjl̈ẽno borwa kong wẽl̈ëe. “Bomi l̈ëng tek sömi tjwe na l̇l̇ëm ga pjãy tjwe bor ĩk na l̇l̇ëme” l̈ara borwa kong eni. E kjĩshko ga Benjamín ichëp jek borwa tjok ga tjawa jek dl̈i tjwl̈ẽk. L̇l̇ëm ga tjawa jek l̇l̇ëme» l̈e. \p \v 6 Kuya ga tjl̈ẽ ba kong ga «¿L̇l̇ëbo shäryëmi bor kong owa ara ega? ¿Pjãy l̈ëng shäng kjl̈ara l̈ëmi domer e kong l̇l̇ëno?» \p \v 7 «L̇l̇ëbo kjakrokara ara borwa kjĩshko, borwa pjeyoga kjĩshko bakoe. Tjl̈ẽno borwa kong ga “¿Pjãy data tjokde? ¿Pjãy l̈ëmga obl̈ë tjokde?” l̈ara eni. L̇l̇ëbo obl̈ë l̈ororwa ba kong l̇l̇ëme. Dboryororwa eni erä. “Bomi l̈ëng tek sömi bor kong” l̈e borwa kong eni miydororwa l̇l̇ëme» l̈e l̈ok ba data kong. \p \v 8 Eshko ga Judá tjl̈ẽ ba data kong ga «Kjwozirwa l̈i ichos jek bor tjok, daga ber tjarë. Shji wol̈on l̇l̇ëm wl̈o ga tjawa to dl̈i tjwl̈ẽk. \v 9 Ios ber tjeng bor wl̈oshko, ĩga ber tjarë, l̇l̇ëye shäryono ba tjok wl̈eni ga kjakrokëp bor kong. Sör tjwe iröng l̇l̇ëm ga tja ber pogo tjwl̈õ bop kong ĩyado. \v 10 Shji l̈öng wor l̇l̇ëm kjwe ga tjawa öör pjl̈ogl̈o pjök tjän» l̈e. \p \v 11 Kuya ga tjl̈ẽ ba kong ga «L̇l̇ëye shäryako obl̈ë wl̈o l̇l̇ëme. E kjĩshko ga dwl̈o poshtikkl̈o l̈õ pjl̈ëbl̈ë obl̈ë obl̈ë, or dyo, kjor bo obl̈ë uako wl̈eniyo, e sömi domer e kong ba sënggl̈o. \v 12 Dbur sözĩ bayo eni obi. Dbur twara tek tjeng l̈i twëmi ba kong iröng obi, dir ĩ kjwe. \v 13 Bomi l̈ëng kjwe sözĩ jek bomi tjok. Pjãy nom jekdo, domer l̈i ĩk. \v 14 Sbö, l̇l̇ëye shärye woydë l̈i shärye ga pjl̈úe. Woydër ga pjãy songe l̈e, pjãy kjimte, bomi kjl̈ara döya wl̈o, Benjamín döya wl̈o bakoe. Tja ber wapga dret wl̈o ga tja beno wapga drete» l̈e. \p \v 15 Eni ga Jacob wapga to jek Egipto kjokyo Benjamín tjok. Domer sënggl̈o l̈i söra l̈ok jek ba tjok, dburwa l̈ara ba datarë l̈i söra jek bakoe. Eni ga jek öötong l̈öng José shwoy Egipto kjokyo. \v 16 Ĩya Josérë ga Benjamín tek shäng ba shjiyga tjok ga tjl̈ẽ ba u daga kägäyo kong ga «Domerga kjwe sös jek bor ushko. Sögl̈a zröp kjl̈ara, ga l̈iba. Eeri dl̈o dl̈uw ga ië l̈ok bor tjok» l̈e ba kong. \p \v 17 L̈ara ba kong sorë ga shäryara eni. Epga söra jek ba ushko. \p \v 18 Gueniyo bangkjrara l̈ok ara, söya jek José ushko kjĩshko. Wotjl̈ĩk l̈ok ga «Shji söya l̈ok jek l̈öng eshko jl̈õ wl̈eni, dbur twara l̈ok tek bi kong iröng l̈i kjĩshko. Shji shakoba, shji iëba ber l̈öng ba parkagaga tjwl̈ẽk l̈öng pjir wl̈eniyo, bi öng wl̈e tjok» l̈e. \p \v 19 Öötong l̈öng José ushko ga epga tjl̈ẽ ba u daga kägäyo kong ga \v 20 «Tjl̈apga, kjupäbäshko ga tjawa öör l̈öng na dl̈i tjwl̈ẽk. \v 21 Gueniyo tjawa äär sl̈an l̈öngshko ga borwa dl̈i sho bapkwo kjak dörorwa, ga dbur bë tjeng ba roy, kjl̈ara ĩ ĩ, uunkonge. Dbur iak tjeng sorë ga sörorwa tek tjeng eni, twërwa bomi kong iröng wl̈o. \v 22 Tjawa dbur söno dl̈i sho tjwl̈ẽkkl̈o obi. Gueniyo dbur iaga ërë tjeng eshko miydërwa l̇l̇ëme» l̈e. \p \v 23 Kuya ga tjl̈ẽ ba kong ga «Pjãy woydë l̇l̇ëme. L̇l̇ëye bangkjrëmi l̇l̇ëme. Dl̈i tjwl̈ẽnomi, e dburyo kjroror. Dbur beno tjeng bomi dl̈i bapkwo roy l̈i iak bomi Sbörë, e bomi data Sbö bakoe» l̈e. Eshko ga Simeón shira, söra jek öötong ba pjeyoga tjeng l̈ishko. \p \v 24 E irgo ga söra jek uunkong José u roshko, ga kong di twara, dre shkwë e go wl̈o. Ba öng sëna pjir bakoe. \v 25 Kura l̈ok ga José tjwe ië ba tjok kuzong ga koshe l̈öng. E wopro ga ba sënggl̈o söra l̈i poshäryara tjeng ba kong. \p \v 26 José jek äär ushko ga ba sënggl̈o söra l̈i twara l̈ok ba kong, ga kjök tono, kjujono bokdo kjl̈ay kl̈ung go. \v 27 Eshko ga José tjl̈ẽ ba kong ga «¿Pjãy yonde? Pjãy tjl̈ẽ bor kong ga bomi data tjl̈abl̈ae. ¿Sök yonde?» \p \v 28 «Tjl̈apga, borwa data sök yone» l̈e l̈ok ba kong, ga kä dono jek obi. \p \v 29 Ba shjiyga kjing ĩya Josérë. Benjamín, ba l̈ëng data, mekë kjl̈araso l̈i ĩya ga tjl̈ẽ ga «¿Bomi l̈ëng l̈ëmi kjupä kjwere?» l̈e. Ga tjl̈ẽ Benjamín kong ga «Pja miydaga ber Sbörë» l̈e ba kong. \p \v 30 Ba l̈ëng ĩya ga wopjl̈ú anmoyõ, sl̈arwõ erä. Eni ga opzrëno jek mal̈ing ba kjër roshko, ga sl̈atong ba l̈ëng kjĩshko. \v 31 Woroyono pjir ga bokkwo shkwono, opshino, ga tjl̈ẽ ba parkagaga kong ga «Dl̈i shizĩa» l̈e. \p \v 32 Eshko ga José kong dl̈i shira l̈ok dboy, Jacob wapga kong dboy, Egipto sopga kong dboy bakoe. Egipto sopga kong ga hebreoga tjwl̈õ l̇l̇ëme. E kjĩshko ga ië l̈ok ba tjok l̇l̇ëme. \v 33 Ba shjiyga ichara Josérë sirkeno tjeng ba gomyo ba këguëyo äär jong ba l̈ëng mite go. E kjĩshko ga epga opshgawono, ga ëng ĩk l̈öng drëng erä. \v 34 Sëna Josérë ba dl̈i baĩya. Ga Benjamínda sëna ara, ba shjiyga kjinmo. José iono ba pjeyoga tjok, ga uunkong beno l̈öng woowa l̇l̇ëme. \c 44 \s1 José di iokl̈o \p \v 1 E irgo ga José tjl̈ẽ ba u daga kägäyo kong ga «Domerga ëre dl̈i sho pjanggl̈o, e dl̈ĩs dl̈i sho go. Ba dburwa dl̈i sho tjwl̈ẽnggl̈o l̈i ios ber tjeng dl̈i sho pjanggl̈o l̈i roshko, kjl̈ara ĩ ĩe. \v 2 Bor di iokl̈o shäryak dbur sho pjl̈ubl̈ún go l̈i ios ber buk ba l̈ëng dl̈i sho pjanggl̈o l̈i roy, ba dbur dl̈i sho tjwl̈ẽnggl̈o wl̈e ios ba roy bakoe» l̈e. L̈ara ba kong sorë ga shäryara eni. \p \v 3 Wẽshko kjok shröngto ga José ba pjeyoga ichono to iröng obi ba öng tjok. \v 4 Jek l̈öng pjola l̇l̇ëm obi ga José tjl̈ẽ ba u daga kägäyo kong ga «Pja nom domerga jek l̈öng yẽ irpjang. Dosharop ga pja tjl̈ẽ ba kong ga “¿Pjãy kjimtak pjl̈ú ga tjwl̈ẽmi owa ega? ¿Di iokl̈o shäryak dbur sho pjl̈ubl̈ún go, e l̈ũyotkoromi ega? \v 5 E bor kägäyo di iokl̈o. E ba l̇l̇ëbo miydokl̈o. Pjãy l̇l̇ëbo owa shäryono” l̈ëp ba kong eni» l̈e. \p \v 6 Kuya ga to jek ba irgo, ga doshara ga l̇l̇ëye l̈ara Josérë ba kong l̈i l̈ara ba kong pjire. \v 7 Kuya l̈ok ga tjl̈ẽ ba kong ga «Tjl̈apga, ¿pja tjl̈ẽ borwa kong eni ega? E shäryororwa l̇l̇ëme. Borwa kong ga e shäryako l̇l̇ëme. \v 8 Tjawa tek l̈öng iröng Canaán kjokyo dwayoshko ga dbur wl̈ẽnorwa borwa dl̈i sho pjanggl̈o roshko l̈i tyororwa bomi kong iröng. ¿Eni ga era bop kägäyo dbur sho l̈ũyotkërwa sorë? \v 9 Di iokl̈o wen tjeng ë tjok ga e wol̈on wl̈o, tjawa ber l̈öng bomi parkagaga tjwl̈ẽk l̈öng pjir wl̈eniyo bakoe» l̈e. \p \v 10 Kuya ga tjl̈ẽ ba kong ga «Pjl̈úe. Shäryër eni. Gueniyo wen tjeng ë tjok ga ber shäng bor parkaga tjwl̈ẽk shäng pjir wl̈eniyo, l̇l̇amo to iröng ga pjl̈úe» l̈e. \p \v 11 Ba dl̈i sho pjanggl̈o l̈ona l̈ok töshko, ga kjak döra l̈ok jekdo. \v 12 Roĩna José u daga kägäyorë ba shjiy këguë ĩ äär jong ba l̈ëng mite ĩ go, ga di iokl̈o l̈i wl̈ẽna buk Benjamín dl̈i sho pjanggl̈o roy. \v 13 E kjĩshko ga ba shwong dwl̈ëkza l̈ok tjã tjã erä, woydë l̈ok ara kjĩshko. Eshko ga ba l̇l̇ëbo poyona ba öng kjing go, ga sano jek José shwoy iröng obi. \p \v 14 Judá, ba pjeyoga öötong l̈öng José ushko ga José sök eshko obi. Eni ga kjök tono l̈ok, kjujono bokdo kjl̈ay kl̈ung go. \v 15 Eshko ga José tjl̈ẽ ba kong ga «¿L̇l̇ëye shäryoromiro? ¿Tja ëre l̇l̇ëbo miydokl̈o tjok miydëmi l̇l̇ëmdo?» l̈e. \p \v 16 Kuya Judárë ga tjl̈ẽ ba kong ga «¿L̇l̇ëye l̈ërwa? ¿Tjawa l̇l̇ëbo owa shäryono l̇l̇ëm ga pinwa bop kong sorë? L̇l̇ëbo shäryororwa owa l̈i iara Sbörë beno ĩkoba wẽl̈ëe. Tjawa l̈öng na. Tjawa bop parkagaga tjwl̈ẽk l̈öng pjir wl̈eniyo, borwa l̈ëng bop di iokl̈o söga kjwe tjok bakoe» l̈e. \p \v 17 Gueniyo kuya ga tjl̈ẽ ba kong ga «Eni l̇l̇ëme. Di iokl̈o tjeng ë tjok ga e ber shäng bor parkaga tjwl̈ẽk shäng pjir wl̈eniyo. Pjãyda to jek iröng ushko ga pjl̈úe. Pjãy barwaga ërë l̇l̇ëme» l̈e. \s1 Judá tjl̈ẽno José kong Benjamín kjĩshko \p \v 18 Era eni ga Judá jek José zl̈ong bäng, ga tjl̈ẽ ba kong ga «Tjl̈apga, ¿tja tjl̈ẽ bop kong sira tjoksa ga buere? Pja iirkë bor kong l̇l̇ëme. Pja tjwl̈õ ara bor kong, Egipto so pjl̈uyo dik. \v 19 Pja tjl̈ẽno borwa kong ga “¿Pjãy data tjokde? ¿Pjãy l̈ëmga obl̈ë tjokde?” l̈orop borwa kong. \v 20 Eshko ga tjawa tjl̈ẽ bop kong ga “Borwa data, e tjl̈abl̈ae. Ga tjawa l̈ëng shäng kjl̈ara mite obi. E bukshko ga borwa data tjl̈abl̈ae. Ba meyo l̈i tjok ga wapga tjeng do pjök, gueniyo kjl̈ara shinmotkonoe. E kjĩshko ga ba wa beno shäng l̈i woyde borwa datarë ara” l̈ërwa bop kong eni. \p \v 21 »Eshko ga pja tjl̈ẽ borwa kong ga “Bomi l̈ëng tek sömi bor kong ĩn wl̈o” l̈ëp. \v 22 Ga tjawa tjl̈ẽ bop kong ga “Kjwozirwa ba data rayë ber tjoksa ga äe. Raye ber tjoksa ga wol̈on” l̈ërwa. \v 23 Gueniyo pja tjl̈ẽ borwa kong ga “Bomi l̈ëng tek sömi na l̇l̇ëm ga pjãy tjwe bor ĩk na l̇l̇ëme” l̈ëp. \v 24 Tjawa jek äär iröng borwa data shwoy ga l̇l̇ëye l̈orop borwa kong l̈i l̈ororwa ba kong pjire. \p \v 25 »Eshko ga borwa data tjl̈ẽ borwa kong ga “Pjãy nom iröng dl̈i sho tjwl̈ẽk sira” l̈e. \v 26 Gueniyo tjawa tjl̈ẽ ba kong ga “Tjawa yorke borwa l̈ëngdë l̇l̇ëm ga tjl̈apga sök, e ĩnwa ga äe” l̈ërwa ba kong. \p \v 27 »Kuya ga tjl̈ẽ borwa kong ga “Miydëmi pjl̈ú ga bor boy, e wapga do pjök bor tjok. \v 28 Kjl̈ara to bor shjiryo dwayo, ga sök bor tjok ame. Miydër ga uara äya kjl̈oshko sorë. \v 29 Era ba l̈ëng kjwe söromi to bor zl̈ong dwayo ga l̇l̇ëbo weno ba kong owa bebi wl̈eni ga tja wol̈on woydorbo. Eshko ga wl̈oyo ber pjãydë” l̈e. \p \v 30-31 »E kjĩshko ga bor l̈ëng woyde bor datarë ara ba pjl̈ugwo baĩya wl̈eni. Kjwozirwa, e äär borwa tjok iröng l̇l̇ëm ga borwa data, e wol̈on woydorbo. Enira wl̈oyo ber tjawarë. \v 32 Tja tjl̈ẽno bor data kong ga “Ios ber tjeng bor wl̈oshko, ĩga ber tjarë. L̇l̇ëye shäryono ba tjok wl̈eni ga kjakrokëp bor kong. Sör tjwe iröng l̇l̇ëm ga tja ber pogo tjwl̈õ bop kong ĩyado” l̈oror. \p \v 33 »E kjĩshko rokër bop kong sira ga tja ios ber shäng bop parkaga tjwl̈ẽk shäng pjir wl̈eniyo, kjwozirwa kjwe shtoshko. Ga ichos jek ba shjiyga tjok sira. \v 34 Tja jek äär iröng bor data shwoy ba tjok l̇l̇ëm ga äe. Bor data sök woydë, song, e ĩn woydë l̇l̇ëme» l̈e. \c 45 \s1 José oppino ba pjeyoga kong \p \v 1-3 Eshko ga José sl̈arwõ, ga tjl̈ẽ ba parkagaga l̈öng l̈i kong ga «¡Pjãy opshis uunkong na dwayo!» l̈e, ga beno shäng tjoksa ba pjeyoga tjok, ga sl̈atong jl̈õkoyo. Kuya Egipto sopga l̈öng kjoko l̈irë ga roy shdöra öötong uunkong kong, öötong Egipto so pjl̈uyo ushko bakoe. \p Eshko ga José tjl̈ẽ ba pjeyoga kong ga «Tja José. ¿Bor data sök sëre?» l̈e. Kuya l̈ok ga beno l̈öng sëya l̇l̇ëme. Dborye l̈ok ga äe. Tjl̈õkwo drete. \p \v 4 Eshko ga José tjl̈ẽ ba kong ga «Pjãy tek bor zl̈ong sira» l̈e. Ga tjl̈ẽ ba kong obi ga «Bomi l̈ëng soynenomi Egipto sopga kong dgue, e tja José. \v 5 Gueniyo ga pjãy woydë l̇l̇ëme. Tja wl̈oyo pjãydë l̇l̇ëme. Tja ichara Sbörë na bomi bäm go, nopga kjimtë, wol̈on l̇l̇ëm wl̈o. \p \v 6 »Pjl̈i ara kjok ëre kjing go l̈u pjl̈ogl̈o pjök tjän. Kjwe l̈u pjl̈ogl̈o shkëng (5) obi ga dl̈i l̇l̇ë wen l̇l̇ëm, l̇l̇ëye dguëy ga wen l̇l̇ëm bakoe. \v 7 Gueniyo tja ichara Sbörë bomi bäm go, bomi kjimtë, pjãy wol̈on l̇l̇ëm wl̈o, bomi tjëyo tek ber bomi irgo l̈i wen wl̈o. Shäryara Sbörë obl̈ë, ba dbo kësbang go. \v 8 Tja ichaga Sbörë na, pjãydë l̇l̇ëme. Tja iara beno shäng Egipto so pjl̈uyo dboryaga, ba u daga kägäyo, Egipto sopga uunkong ichaga bakoe. \p \v 9 »Pjãy nom mal̈ing bor data shwoy, ga pjãy tjl̈ẽ ba kong ga “Bop wa José tjl̈ẽ ga ‘Tja ichara Sbörë beno shäng Egipto so kägäyo. Pja tek bor ĩk wop äe. \v 10 Pja ber sök Gosén kjokyo, bop wapga, bop tjërga, bop öng, bop l̇l̇ëbo tjeng kës l̈i tjok. Eni ga pja ber sök bor soshko. \v 11 Ëreshko ga pja sën dl̈i, bop pjeyoga uunkong tjok, pjãy pjl̈i kuk l̇l̇ëm wl̈o, dl̈i l̇l̇ëm kjwe l̈u pjl̈ogl̈o shkëng (5) obi kjĩshko’ l̈e Josérë” l̈ëmi ba kong eni. \p \v 12 »Miyde bor l̈ëng Benjamíndë, pjãy ommiydë bebi ga tja José jl̈õkoyo. Tja tjl̈ẽno l̈i kuromi uunkong. \v 13 Tja sök na, tja tjl̈apga dbo kësbang, tja parkë sök sorë l̈i l̈anyotkëmi bor data kong. L̇l̇ëye ĩnomi na dö l̈i l̈ëmi ba kong pjir bakoe. Pjãy nomo. Bor data tek sömi wop äe» l̈e. \p \v 14 Eshko ga José, Benjamín, e ëng popjl̈uno l̈ok, ga sl̈atong wop ara ëng tjok. \v 15 Eshko ga ba pjeyoga uunkong l̈õ shira,\f + \fr 45:15 \fk L̈õ shik\ft , l̈anyo, e tak pjang Génesis 27.26 go.\f* sl̈atong ba tjok. E irgo ga ba pjeyoga woroyono, tjl̈ẽno ba tjok. \p \v 16 José pjeyoga shrono l̈öng l̈i roy kuya pjl̈urë ga beno wopjl̈ú, ba pjl̈oyoga uunkong tjok. \v 17 Eni ga pjl̈u tjl̈ẽ José kong ga «L̈ëp bop pjeyoga kong ga dl̈i sho ie l̈ok ba öng kjing go, ga to Canaán kjokyo, \v 18 ga bop data, ba pjeyoga tek söya bor kong. Egipto kjok pjl̈úyo twër ber ba kong, Egipto dl̈i pjl̈úyo twër ba kong, ue wl̈o bakoe. \v 19 Ichos jek na dwayo jëkkl̈o sök, ba boyga sökkl̈o, ba wapga sökkl̈o, bop data sökkl̈o bakoe. \v 20 Wotjl̈ĩk l̈ok ba l̇l̇ëbo ber l̈i kjĩshko l̇l̇ëm, l̇l̇ëbo pjl̈úyo tjeng Egipto kjokyo ëre twër ber ba kong kjĩshko» l̈e. \p \v 21 Shäryara Jacob\f + \fr 45:21 \ft Hebreo tjl̈õkwo go ga tak beno pjang \fk Israel \ft . \fk Jacob \ft kowëba eni bakoe.\f* wapgarë eni. Ba jëkkl̈o l̈ara pjl̈urë l̈i twara Josérë ba kong, dl̈i ichara, ue irbo wl̈o bakoe. \v 22 Shwong twara tjagl̈ën ba shjiyga kong. Gueniyo Benjamínda kong dbur sho pjl̈ubl̈ún twara kjwo sak dbäw pjl̈ogl̈o mya (300), shwong twara kjringgwo shkëng (5) bakoe. \v 23 Ba data kong öng l̇l̇ëbo sökkl̈o ichara sak kjwara (10) l̇l̇ëbo pjl̈úyo tjeng Egipto kjokyo tjok, öng dogl̈o sak kjwara (10) obi dl̈i sho tjok, ue irbo wl̈o. \v 24 «Tjawa toe» l̈e l̈okshko ga José tjl̈ẽ ba pjeyoga kong ga «Jöl̈ö. Pjãy nome. Pjãy ëngkjwë ëng tjok irbo l̇l̇ëme» l̈e ba kong. \p \v 25 Eni ga opshino jek Egipto kjokyo dwayo, öötong l̈öng Canaán kjokyo, ba data Jacob sökshko. \v 26 Ĩya l̈ok ga tjl̈ẽ ba kong ga «¡José sök së! ¡E tjl̈apga tjwl̈õ kësbang, Egipto so kägäyo!» l̈e l̈ok ba data kong, gueniyo tjl̈õkwo kjrara l̇l̇ëm, yëy l̈e erä. \v 27 Gueniyo l̇l̇ëye l̈ara Josérë kjöme l̈i kura. Ga ĩna ga jëkkl̈o ichara Josérë jong ba wl̈okjrokl̈o. Eni ga beno wopjl̈ú, \v 28 ga tjl̈ẽ ga «¡Jl̈õe! Era miydër ga José sök së. Tja wol̈ontë l̇l̇ëm obi ga tja to ba ĩk» l̈e. \c 46 \s1 Jacob to jek Egipto kjokyo ba pjeyoga tjok \p \v 1 E irgo ga Jacob\f + \fr 46:1 \ft Hebreo tjl̈õkwo go ga tak beno pjang \fk Israel \ft . \fk Jacob \ft kowëba eni bakoe. Génesis 46.2, 8-15, 30 eni bakoe.\f* opshino to jek Egipto kjokyo ba pjeyoga tjok, ba l̇l̇ëbo uunkong tjok bakoe. Jek öötong l̈öng Berseba kjokyo ga öng zröra, sho sura, pjono dret, ba data Isaac Sbö poshrëkkl̈o. \v 2 E shkëyo ga Sbö weno shäng ba kong yoshko wl̈eni, ga tjl̈ẽ ba kong ga «¡Jacob!» \p «¿L̇l̇ë?, Tjl̈apga» l̈e ba kong. \p \v 3 Tjl̈ẽ ga «Tja Sbö, tja bop data Sbö. Pja jek Egipto kjokyo ga l̇l̇ëye bangkjrëp l̇l̇ëme. Kjok eshko ga bop tjëyo tek ber bop irgo l̈i iër ber tjëyo kësbange. \v 4 Tja jek shäng bop tjok eshko. L̇l̇ono ga bop tjëyoga shir ey dwayo, ga tek sör na iröng obi. Ga pja wol̈onshko ga José sök bop zl̈ong bäng» l̈e. \p \v 5-7 E irgo ga Jacob iara ba wapgarë opyë sök jëkkl̈o ichara Egipto so pjl̈uyorë ba kong l̈i roshko, ba pjl̈aydoga, ba tjërga tjok. Ga Jacob opshino to ey dwayo ba tjëyo tek beno ba irgo uunkong l̈i tjok. Ba öng, ba l̇l̇ëbo uunkong wl̈ẽna Canaán kjokyo l̈i söra jek ba tjok Egipto kjokyo. \p \v 8-15 Jacob tjëyo tek beno ba irgo l̈i öötong l̈öng Egipto kjokyo ko l̈ok eni. Epga beno l̈öng Israel tjëyoga. \p Lea wapga Jacob tjok, e weno tjeng Padán Aram kjokyo, e ko l̈ok eni. Ba tjëyo tek beno ba irgo l̈i tjok ga beno l̈öng dogl̈o sak mya kjingsho mya (33). \li1 Rubén, e ba wa domer bäm ĩyo. Rubén, e öötong ba wapga domerga Janoc, Falú, Jezrón, Carmí tjok. \li1 Simeón, e öötong ba wapga domerga Jemuel, Jamín, Oad, Jaquín, Zojar, Saúl tjok. Saúl, e mekë Canaán so. \li1 Leví, e öötong ba wapga domerga Guersón, Coat, Merari tjok. \li1 Judá, e öötong ba wapga domerga Selá, Fares, Zera tjok. Ba wapga domerga Er, Onán, e wol̈ono beno l̈öng Canaán kjokyo. Fares, e öötong ba wapga domerga Jezrón, Jamul tjok. \li1 Isacar, e öötong ba wapga domerga Tola, Fuvá, Job, Simrón tjok. \li1 Zabulón, e öötong ba wapga domerga Séred, Elón, Yalel tjok. \li1 Jacob wa wal̈ë Dina, e öötong bakoe. \p \v 16-18 Parkaga twara Labándë ba wa Lea kong ko Zilpá l̈i wapga Jacob tjok ko l̈ok eni. Ba tjëyo tek beno ba irgo l̈i tjok ga beno l̈öng dogl̈o sak kjwara kjingsho tjer (16). \li1 Gad, e öötong ba wapga domerga Zefón, Jaguí, Ezbón, Suni, Erí, Arodí, Arelí tjok. \li1 Aser, e öötong ba wapga domerga Imná, Isvá, Isví, Beriá tjok, ba wa wal̈ë Sera tjok bakoe. Beriá, e öötong ba wapga domerga Héber, Malquiel tjok. \p \v 19-22 Raquel wapga Jacob tjok ko l̈ok eni. Ba wapga tjok ga beno l̈öng dogl̈o sak kjwara kjingsho pkëng (14). \li1 José, e sök Egipto kjokyo ga wapga tjeng domer do pjök ba boy Asenat tjok ko Manasés, Efraín. Asenat, e Potifera wa. Potifera, e sök On kjokyo. E syõshtaga Egipto so sböpga kong. \li1 Benjamín, e öötong ba wapga domerga Bela, Béquer, Asbel, Guerá, Naamán, Ehí, Ros, Mupín, Jupín, Ard tjok. \p \v 23-25 Parkaga twara Labándë ba wa Raquel kong ko Bilhá l̈i wapga Jacob tjok ko l̈ok eni. Ba wapga tjok ga beno l̈öng dogl̈o kjäk (7). \li1 Dan, e öötong ba wa domer Jusín tjok. \li1 Neftalí, e öötong ba wapga domerga Yazel, Guní, Jéser, Silén tjok. \p \v 26 Jacob, e öötong Egipto kjokyo ba tjëyo tek beno ba irgo l̈i dogl̈o sak tjer kjingsho tjer (66) tjok, ba pjl̈aydoga tjok bakoe. \v 27 José wapga tjeng Egipto kjokyo do pjök. Eshko ga Jacob tjëyoga shrono l̈öng Egipto kjokyo dogl̈o sak kjäk (70). \p \v 28 Epga jek l̈öng irbo ga Judá ichara Jacobdë jek bäm go José ĩk, wl̈okjre tek irbo Gosén kjokyo wl̈o. Öötong l̈öng eshko l̈i kuya Josérë ga \v 29 ba parkagaga ichara ba jëkkl̈o poshäryë. E irgo ga José jek ba data wl̈okjrë. Öötong shäng ba data sökshko ga ëng popjl̈uno l̈ok, ga sl̈atong wop ara ëng tjok. \v 30 Eshko ga Jacob tjl̈ẽ ba kong ga «Pja ĩnor om go bor bokkwo go, ga pja shäng së jl̈õe. Era tja wol̈on ga pjl̈úe» l̈e. \p \v 31-32 Kuya ga tjl̈ẽ ba data, ba pjeyoga kong ga «Tja to tjl̈ẽ pjl̈u kong ga “Bor data, bor pjeyoga l̈öng Canaán kjokyo l̈i shrono l̈öng na, ber l̈öng bor tjok wl̈o. Epga öng daga kjĩshko ga ba öng, ba l̇l̇ëbo uunkong söra tek ba tjok” l̈ër ba kong. \v 33 Pjãy roke pjl̈urëshko ga “¿Pjãy pak l̇l̇ë?” l̈e bomi kongshko ga \v 34 pjãy tjl̈ẽ ba kong ga “Tjawa tek chilawa obishko dwayo ga tjawa pak, e öng daga, borwa tjëyoga dëna ĩ dik” l̈ëmi ba kong eni. Eni ga Egipto sopga l̈öng öng dagaga tjok woydë l̇l̇ëm kjĩshko ga pjãy ie ber l̈öng Gosén kjokyo» l̈e. \c 47 \p \v 1-2 Eshko ga ba pjeyoga kjrara dogl̈o shkëng (5), ga söra jek öötong l̈öng Egipto so pjl̈uyo shwoy, ga tjl̈ẽ ba kong ga «Bor data, bor pjeyoga tek Canaán kjokyo dwayo l̈i shrono l̈öng Gosén kjokyo ba öng tjok, ba l̇l̇ëbo tjeng kës l̈i tjok bakoe» l̈e. Eshko ga ba pjeyoga l̈i pina pjl̈u kong, miyde wl̈o. \p \v 3 Eni ga pjl̈u tjl̈ẽ ba kong ga «¿Pjãy pak l̇l̇ë?» \p «Tjl̈apga, tjawa tek chilawa obishko dwayo ga tjawa pak, e öng daga, borwa tjëyoga dëna ĩ dik. \v 4 Canaán kjokyo pjl̈i ara, borwa öng dl̈i drete. E kjĩshko ga tjawa to tek ber l̈öng na wl̈o l̈ërwa. Rokërwa bop kong sira ga tjawa ios ber tjeng Gosén kjokyo» l̈e l̈ok ba kong. \p \v 5 Kuya ga tjl̈ẽ José kong ga «Bop data, bop pjeyoga tek shrono ber l̈öng bop tjok wl̈o l̈e. \v 6 Egipto kjokyo tjeng bop wl̈oshko. Gosén kjokyo, e Egipto kjok pjl̈úyo kuzong ga twos ba kong, ber l̈öng eshko wl̈o. Ĩp ga domerga kjone kjone parkë pjl̈ú ga ios ber l̈öng bor öng dë bakoe» l̈e. \p \v 7 E irgo ga ba data söra, pina pjl̈u kong, miyde wl̈o. Eshko ga Jacob tjl̈ẽno beno pjl̈ú ba kong. \v 8 Ga pjl̈u tjl̈ẽ ba kong ga «¿Pja l̈u pjl̈obi?» \p \v 9 «Tja l̈u pjl̈ogl̈o sak dbäw kjingsho sak mya (130) erä. Tja sök shtor l̇l̇ëm, tja jëkko erä, tja songe. Bor data, bor kjokë, e jëk to l̈öng shtor l̇l̇ëm bako, gueniyo l̈u ĩno bor kjinmo» l̈e ba kong. \v 10 E irgo ga Jacob tjl̈ẽno beno pjl̈ú ba kong obi, ga toe. \v 11 Eshko ga l̈ara pjl̈urë sorë ga shäryara Josérë eni. Egipto kjok pjl̈úyo twara ba data, ba pjeyoga kong, ber l̈öng eshko wl̈o. Kjok, e ber buk Ramsés kjokyo. \v 12 Ba pjeyoga uunkong sëna dl̈i bakoe. \s1 José pak shäryono sorë pjl̈i ara dbaryo \p \v 13 Egipto kjokyo, Canaán kjokyo ga dbar jek ga pjl̈i tjwe ara anmoyõ. Nopga wol̈onto pjl̈irë. \v 14 Eni ga dl̈i soynena Josérë Egipto sopga kong, Canaán sopga kong bakoe. Dburyo l̈i jnena tjeng pjl̈u dbur jnezl̈ongshko. \v 15 Dbur pjitongshko ga Egipto sopga tjwe tjl̈ẽ José kong ga «Tjawa dbur pjitonge. Tjawa sëm dl̈i. L̇l̇ëm ga tjawa wol̈on pjl̈irë» l̈e. \p \v 16 Kuya ga tjl̈ẽ ba kong ga «Pjãy dbur pjitong ga bomi öng sömi bor kong, ga kjl̈opswër dl̈i sho go» l̈e. \v 17 Eni ga Egipto sopga, ba öng obl̈ë obl̈ë,\f + \fr 47:17 \ft Öng obl̈ë obl̈ë söra l̈ok l̈i, e kwomgl̈a, öng wl̈ẽp ushko so, shwl̈ing ushko so, sögl̈a, öng so kwomgl̈a kjoyo dre töshko bakoe.\f* e söra José kong, kjl̈opswe dl̈i sho go wl̈o. Shäryara eni l̈u pjl̈ara. \p \v 18 E irgo ga tjwe tjl̈ẽ José kong obi ga «L̇l̇ëye jnenwa bop kong ga äe. Tjawa dbur pjitong, ga borwa öng, e beno bopoya. Beno tjawa, borwa kjok erä. \v 19 Tjawa iëp wol̈on l̇l̇ëme. Borwa kjok iëp ber tjoksa l̇l̇ëme. Tjawa tjwl̈ẽs, borwa kjok tjok bebi, dl̈i sho ãska. Eni ga tjawa ber l̈öng parkë borwa kjok l̈i kjing go pjl̈u kong. Dwl̈a twos borwa kong, tjawa wol̈on l̇l̇ëm wl̈o, kjok ëre kjing go nopga tjok obi wl̈o» l̈e. \p \v 20 Pjl̈i tjwe ara anmoyõ kjĩshko ga ba kjok soynena uunkong José kong. Eni ga Egipto kjok tjwl̈ẽna Josérë uunkong pjl̈u kong. \v 21 Nopga uunkong beno l̈öng ba parkagaga tjwl̈ẽk l̈öng pjir wl̈eniyo. \v 22 Gueniyo syõshtagaga Egipto so sböpga kong, epgara kong dl̈i twe pjl̈urë ĩyado. E kjĩshko ga ba kjok soynena l̇l̇ëme. \p \v 23 E irgo ga José tjl̈ẽ nopga kong ga «Pjãy tjwl̈ẽnor uunkong bomi kjok tjok pjl̈u kong. Dwl̈a tjeng ëre to dguëmia. \v 24 Gueniyo ba bo kjrozl̈ong dbaryo ga dl̈i tömi l̈i kjringgwo shkëng (5) l̈i shimi kjrina pjl̈u kong, kjringgwo sak kjwara (10) l̈i shimi kjring pjök ba kong, kjringgwo sak kjwara kjingsho shkëng (15) l̈i shimi kjringgwo mya ba kong. Shäryëmi uun eni» l̈e. \p \v 25 Kuya l̈ok ga tjl̈ẽ ba kong ga «Pja opshäryono pjl̈ú borwa tjok. Tjawa iorop wol̈on pjl̈ishko l̇l̇ëme. E kjĩshko ga tjawa to ber l̈öng pjl̈u parkagaga tjwl̈ẽk l̈öng pjir wl̈eniyo» l̈e. \v 26 Eni ga José kjok l̇l̇gwekkl̈o shäryono kjrina Egipto so kjl̈obi kong, dwl̈a bo kjrozl̈ong dbaryo ga dl̈i tö̃ya l̈i twe l̈ok pjl̈u kong, l̈ara sorë l̈i eni. Kjok l̇l̇gwekkl̈o l̈i eeri ga buk eni. Gueniyo syõshtagaga Egipto so sböpga kong l̈ira l̇l̇ëye twe l̇l̇ëm, ba kjok beno pjl̈u kong l̇l̇ëm kjĩshko. \s1 Jacob wol̈on döröe \p \v 27 Israel tjëyoga beno l̈öng Gosén kjokyo, e Egipto kjokyo obi. Kjok shano bayo ara, dbur ara, wapga träk l̇l̇ëm bakoe. \v 28 Jacob beno sök eshko l̈u pjl̈ogl̈o sak kjwara kjingsho kjäk (17). L̈u ĩno sak dbäw kjingsho sak pkëng kjingsho kjäk (147). \p \v 29 Dbar kjwara ga Jacob\f + \fr 47:29 \ft Hebreo tjl̈õkwo go ga tak beno pjang \fk Israel \ft . \fk Jacob \ft kowëba eni bakoe. Génesis 47.31 eni bakoe.\f* sök së obishko ga wol̈on dbaryo woyotjl̈ĩya buk. Eshko ga ba wa José rokara, ga tjl̈ẽ ba kong ga «Tja woydëp jl̈õkoyo wl̈eni ga l̈os bor kong jl̈õkoyo ga pja wotjl̈ĩk pjl̈ú bor kong, ga tja kjimtëp ĩyado. Pja kä dos, orkwo ios bor kworbo kjing go, e ber ba jyãgl̈o wl̈o. Tja jnep ber buk na Egipto kjokyo l̇l̇ëme. \v 30 Tja wol̈onoshko ga tja ship Egipto kjokyo ëre dwayo, tja söp äär ber buk bor pjeyoga iak tjengshko» l̈e. \p Kuya ga tjl̈ẽ ba kong ga «Shäryër eni» l̈e. \p \v 31 Eshko ga tjl̈ẽ ba wa kong obi ga «L̈os bor kong jl̈õkoyo» l̈e. \p Kuya ga tjl̈ẽ ba kong ga «L̈ër bop kong jl̈õkoyo ga shäryër eni» l̈e. Eshko ga Jacob kä dono, syõshtono Sbö kong buk ba bukkl̈o kjing go. \c 48 \s1 Jacob tjl̈õkwo l̈ono beno pjl̈ú José wapga kong \p \v 1 E irgo ga oba tjl̈ẽ José kong ga «Bop data swl̈o ara» l̈ëba ba kong. Eni ga José jek ba ĩk, ba wapga Manasés, Efraín tjok. \v 2 Öötong l̈öng ba shwoy ga «Bop wa José shrono shäng bop ĩk» l̈ëba ba kong. Kuya ga kojono dbo go, sirkeno sök ba bukkl̈o kjing go, \v 3 ga tjl̈ẽ José kong ga «Sbö, l̇l̇ëye shärye woydë l̈i shärye ga pjl̈úe. Sbö weno shäng bor kong Luz kjokyo, e Canaán kjokyo obi. Eshko ga tjl̈ẽno beno pjl̈ú bor kong. \v 4 Tjl̈ẽ ga “Pja iër ber shdär träk l̇l̇ëme. Bop tjëyo tek ber bop irgo l̈i iër ber l̈öng tjëyoga obl̈ë obl̈ë, ga tjë jĩkong ber l̈öng tjëyo kjrinaso. Kjok ëre twër ber ba kong ĩyado wl̈o” l̈e. \v 5 Bop wapga Efraín, Manasés, e weno tjeng na Egipto kjokyo, tja tjwayde töntë bop tjok l̇l̇ëm obishko. Epga ber bor wapga onmo wl̈eni, Rubén, Simeón dik. \v 6 Pja wapga tjok obi wl̈eni ga epgara bopoya. Kjok twe datagarë ba wapga kong l̈i twe Efraín, Manasésdë ba kong, epga ba l̈ëmga kjĩshko. \v 7 Tja jek shäng Padán Aram kjokyo dwayo, Efrata kjokyo ber buk pjola obishko ga bop mekë Raquel wol̈ono bor shjiryo eshko Canaán kjokyo. Eni ga jnenor beno buk irbo jek jong äär Efrata kjokyo sor go» l̈e. (Eeri ga Efrata kjokyo, e ko Belén.) \p \v 8-10 Eshko ga Jacob tjl̈abl̈a, kjok ĩgö pjl̈ú ame. E kjĩshko ga José wapga miydara l̇l̇ëme. Eni ga tjl̈ẽ José kong ga «¿Kjwepga kjwe ë?» \p «Kjwe bor wapga twara Sbörë bor kong na Egipto kjokyo» l̈e ba kong. \p Kuya ga tjl̈ẽ ba kong ga «Tek sös bor zl̈ong bäng, tjl̈õkwo l̈ër ber pjl̈ú ba kong wl̈o» l̈e. Eni ga ba wapga söra jek ba kjokë zl̈ong. Eshko ga popjl̈ura Jacobdë, ga l̈õ shira.\f + \fr 48:8-10 \fk L̈õ shik \ft l̈anyo, e tak pjang Génesis 27.26 go.\f* \v 11 Ga tjl̈ẽ José kong obi ga «Pja ĩn ame l̈oror. Gueniyo tja kjimtara Sbörë sök së obi, pja ĩnor, bop wapga ĩnor bakoe» l̈e. \p \v 12 Eshko ga ba wapga kjara Josérë ba kjokë zl̈ong dwayo, ga kjök tono, kjujono bokdo kjl̈ay kl̈ung go. \v 13 E irgo ga ba wa Efraín shara ba or kël̈ë go, Manasés ba or mil̈ë go. Eni ga Efraín beno ba kjokë or mil̈ëkong, Manasés ba or kël̈ëkong. \v 14 Gueniyo Jacob orkwo ië ba tjërga kjing goshko ga Manasés, e José wa domer bäm ĩyo ëmdë ga ba orkwo kël̈ë l̈i iara beno Efraín kä kjing go, orkwo mil̈ë l̈i iara Manasés kä kjing go. \v 15 Eni ga tjl̈ẽno beno pjl̈ú José kong. Tjl̈ẽ ga «Sbö, e kol̈ara bor data Isaac, bor kjokë Abrahamdë. E bor daga, tja bukshko tek l̈ëkong. \v 16 L̇l̇ëbo wen bor tjok owashko ga ba parkaga kjok dogo so,\f + \fr 48:16 \fk Ba parkaga kjok dogo so \ft l̈e l̈i, e \fk Sbö om go \ft l̈ayde.\f* e bor kjimtaga. Kjwozirga ëre kjimte eni bakoe. Kjwepga kjĩshko ga tja woyoshrëba, bor data Isaac, bor kjokë Abraham, e woyoshrëba bakoe. Ba tjëyo tek ber ba irgo l̈i shdär träk l̇l̇ëme» l̈e. \p \v 17 Ĩya Josérë ga ba data orkwo kël̈ë l̈i iara Efraín kä kjing go ga beno ba kong owa. E kjĩshko ga orkwo shara, kje Efraín kä kjing dwayo, ie Manasés kä kjing go wl̈o l̈ara. \v 18 Ga tjl̈ẽ ba data kong ga «Data, kjweni l̇l̇ëme. Ba shjiy shäng ëre. Bop orkwo kël̈ë kjwe ios ba kä kjing go» l̈e. \p \v 19 Gueniyo kuya ga tjl̈ẽ ba kong ga «Miydër tjän. Ba tjëyo tek ber ba irgo l̈i äär ber tjëyo kësbang, tjwl̈õ ara bakoe. Gueniyo ba l̈ëngda äär tjwl̈õ ara ba kjinmo. Ba tjëyo tek ber ba irgo l̈i äär ber tjëyoga obl̈ë obl̈ëe» l̈e. \p \v 20 Eshko ga Jacob tjl̈ẽno beno pjl̈ú ba tjërga kong. Tjl̈ẽ ga «L̇l̇ono ga Israel tjëyoga tjl̈ẽ ga “Pja kjimte Sbörë ber Efraín, Manasés ĩ dik” l̈e ber pjl̈ú nopga kong wl̈o» l̈e. Efraín iara beno Manasés bäm go eni. \v 21 E irgo ga tjl̈ẽ José kong ga «Tja wol̈on e, gueniyo ga Sböra ber shäng bomi tjok, pjãy kjimte äär iröng obi bomi tjëyoga kjokyo. \v 22 Tja ëngkjwono amorreoga tjok, zanor song, ba kjok ko Siquén l̈i döror. Kjok, e pjl̈ú, owa l̇l̇ëme. E twër ber bop kong erö, bop pjeyoga kong l̇l̇ëme» l̈e. \c 49 \s1 Jacob tjl̈õkwo l̈ono beno pjl̈ú ba wapga kong \p \v 1 E irgo ga Jacob, ba wapga rokara uunkong tek ba shwoy, ga tjl̈ẽ ba kong ga «L̇l̇ëye wen bomi kong l̇l̇ono l̈i l̈ër bomi kong, miydëmi wl̈o. \v 2 Pjãy tek l̈öng bor zl̈ong bäng. Tja kuzĩa. Pjãy bor wapga, pjãy uunkong kjweni. Tja bomi data Israel. \q1 \v 3 »Rubén, pja bor wa domer bäm ĩyo. \q2 Pja bukshko ga tja dwl̈as l̈ë jã. \q1 Pja tjwl̈õ ara, dbo ara, bop l̈ëmga kjinmo. \q1 \v 4 Gueniyo pja domer tjëkso l̇l̇ëm, kä l̇l̇ëm wl̈eniyo. \q1 Pja pono bor boy obl̈ë tjokshko ga \q2 tja iorop beno sök l̈ökshko. \q1 E kjĩshko ga pja tjwl̈õ bop l̈ëmga kjinmo ame. \b \q1 \v 5 »Simeón, Leví, pjãy epenga döe. \q2 Pjãy wotjl̈ĩk no barwë erä. \q1 \v 6 Pjãy ëng töng l̈anshko ga \q2 tja tön woydë bomi tjok l̇l̇ëme. \q1 Pjãy iirkonoshko ga \q2 no zrömi äe. \q1 Öng dre kjyungyo zëmi \q2 l̇l̇ë kjĩshko l̇l̇ëme. \q1 \v 7 Pjãy iir ara. \q1 Pjãy iir äya kjl̈oshko so wl̈eni. \q2 E kjĩshko ga pjãy äyoshtër. \q1 Eni ga bomi tjëyo tek ber bomi irgo l̈i \q2 ber l̈öng kjok drete. \q1 Epga shdär ber l̈öng Israel tjëyoga tjrëko. \b \q1 \v 8 »Judá, bop moskwoga zam song erä. \q2 E kjĩshko ga pja poshrëya bop pjeyogarë. \q2 Epga kjök tok, kjujong bokdo kjl̈ay kl̈ung go bop kong. \q1 \v 9 Dbong dl̈i shano, uara pjir ga \q2 bojong iröng woshtë ba shtoshko. \q1 Dbo ara kjĩshko ga \q2 barwaga ërë l̇l̇ëme. \q1 Judá, pja dbong wl̈eni. \q1 \v 10 Pja dbo kjaga ërë l̇l̇ëm, \q2 bop kjë döga ërë l̇l̇ëm, \q1 ba sogo shrono om go guing. \q2 Era kol̈e tjëyoga uunkongdë. \q1 \v 11 Pja ber sök dl̈i ara, opzang ĩ, \q2 bop kjor bo pjl̈úyo twëp bop öng kong.\f + \fr 49:11 \ft E kjörkö sho twëy köchi kong wl̈eni.\f* \q1 Pja ää ara anmoyõ, \q2 shwong kwoshkwëp e go ga \q2 pjir l̇l̇ëm, ber obie. \q1 \v 12 Pja bok ro srëzrën, \q2 pja ää ara kjĩshko. \q1 Pja kowo pjl̈ubl̈ún, \q2 pja öng nä dyo ara kjĩshko. \b \q1 \v 13 »Zabulónda ber sök dl̈ung kjako, \q2 kjyong këskës tjwe tjyëshko. \q1 Ba kjok worbo äär jong Sidón kjokyo go. \b \q1 \v 14 »Isacarda öng l̇l̇ëbo shgaga dbo ara \q2 woshtë sök ba l̇l̇ëbo tjok wl̈eni. \q1 \v 15 Ĩya ga woshtozl̈ong pjl̈ú kjĩshko ga \q2 kojono dbo go jek ba l̇l̇ëbo shguë. \q1 Eni ga beno shäng obl̈ë parkagaga tjwl̈ẽk l̈öng pjir wl̈eniyo. \b \q1 \v 16 »Danda ba tjëyo l̇l̇gwek om go, \q2 Israel tjëyoga obl̈ë dik. \q1 \v 17 Dgur buk irbo sor go. \q1 Kwomgl̈a jek ba zl̈ongshko ga \q2 ba dre uakza ga \q2 no sök ba kjing go l̈i l̈on. \q1 Dan, pja bangkjrëba dgur wl̈eni» l̈e. \b \p \v 18 Eshko ga Jacob tjl̈ẽ ga «¡Jehová, tja dözong!» l̈e. \b \p \v 19 Ga tjl̈ẽ ba wapga kong obi ga \q1 «Gadda, moskwoga tjwe ba zrök l̈eshko ga \q2 epga zãya, irpjãya erë shara. \b \q1 \v 20 »Aserda dl̈i ara, uak pjl̈ú, \q2 pjl̈upga dl̈i dik. \b \q1 \v 21 »Neftalíra shwl̈ing kjl̈oshko so jek zron oojong, \q2 wapga wol̈ëso wl̈eni. \b \q1 \v 22 »Joséra, e kjil̇l̇gwo jong diksor go, \q2 bo ara, \q2 l̇l̇iywë shdär äär di dl̈upyo wl̈eni. \q1 \v 23 Ĩywa l̈ok shjiktëng ba moskwogarë, \q2 könkowo dbuya l̈ok ara ba kjing go, \q2 twe l̈ok tjötö ĩyado. \q1 \v 24 Gueniyo ba sböng shaya jl̈õkoyo, wir l̇l̇ëme. \q1 Orkwo ber gol̈ong, \q2 Jacob Sbö dbo ara kjĩshko, \q2 e Israel tjëyoga daga, guëng wl̈eni. \q1 \v 25 Pja kjimte bop data Sbörë. \q1 L̇l̇ëye shärye woydë Sbörë l̈i shärye ga pjl̈úe. \q1 L̇l̇ëbo twe bop kong pjl̈úe. \q2 Shunyo iche shrë kjok dogo dwayo, \q2 diwa iche tur kl̈ung roy dwayo, \q2 pja wapga shdär träk l̇l̇ëm, \q2 bop öng wapga shdär eni bakoe. \q1 \v 26 L̇l̇ëbo weno pjl̈ú bor kong träk l̇l̇ëm, \q2 äär jong kjókshko, dl̈up l̇l̇ë këskës kjinmo. \q1 L̇l̇ëbo pjl̈ú l̈i ber bop kong, \q2 pja bop pjeyo kägäyo kjĩshko. \b \q1 \v 27 »Benjamínda, e shjiti kjl̈oshko so iir ara wl̈eni. \q2 Kjok shröngto ga ba sëng ue, \q2 kjok sëng ga l̇l̇amo pjl̈orgue» l̈e. \p \v 28 Ëre Israel tjëyoga kjringgwo sak kjwara kjingsho pjök (12). Tjl̈õkwo l̈ara ba datarë beno pjl̈ú tjëyo kjrina kjrina kong eni. \s1 Jacob wol̈onoe \p \v 29 E irgo ga Jacob tjl̈ẽ ba kong ga «Tja wol̈ontoe. Tja wol̈onoshko ga tja sömi äär ber buk bor pjeyoga iak tjengshko, guëng jong ööng Het tjëyo ko Efrón kjokshko l̈i roshko. \v 30 E ber buk Macpela kjokyo, Mamré kjokyo gomyo, e Canaán kjokyo obi. Guëng l̈i tjwl̈ẽna Abrahamdë Efrón kong, l̇l̇ëye tjeng eshko l̈i bako, ber buk sak ba pjeyoga kong wl̈o. \v 31 Abraham, ba boy Sara, Isaac, ba boy Rebeca, e iak tjeng eshko, Lea iak buk eshko bakoe. \v 32 Kjok buk eshko, guëng jong ööng tjwl̈ẽna Het tjëyoga kong» l̈e. \p \v 33 Tjl̈ẽno eni pjir ga opbuno buk töshko, ga wol̈onoe. \c 50 \p \v 1 Eshko ga doyo popjl̈ura Josérë, l̈õ shira,\f + \fr 50:1 \fk L̈õ shik \ft l̈anyo, e tak pjang Génesis 27.26 go.\f* ga sl̈ar ëëe. \v 2-3 E irgo ga no dwl̈omnega ichara ba data doyo poshtik, an l̇l̇ëm wl̈o. Shinmo doyo poshtiya l̈ok eshko sorë ga Jacob doyo poshtira l̈ok dbargwo sak pkëng (40) eni. \p Jacob soyopora Egipto sopgarë dbargwo sak kjäk (70). \v 4 Sopono l̈ok pjir irgo ga José tjl̈ẽ pjl̈u pjl̈oyoga kong ga «Rokër bomi kong sira ga pjãy tjl̈ẽ pjl̈u kong bor kjĩshko. \v 5 Pjãy tjl̈ẽ ba kong ga bor data wol̈on döröshko ga tja ichara tjl̈ẽ ba kong jl̈õkoyo ga “Pja wol̈onoshko ga pja sör äär ber buk Canaán kjokyo, sak shäryorop om go l̈i roshko” l̈oror. Eni ga rokëmi ba kong ga tja iche bor data jnek. Jnenor pjir ga tja tjwe iröng obi l̈ëmi ba kong eni» l̈e. \p \v 6 Kuya pjl̈urë ga tjl̈ẽ José kong ga «Pja jek ga pjl̈úe. Rokara bop kong sorë l̈i shäryos eni» l̈e. \p \v 7-9 Eni ga José jek ba data jnek, ba pjeyoga tjok. Yorkara tjl̈apgaga parkë l̈öng pjl̈u kong kjl̈obi l̈irë, pjl̈u ëngkjwagaga jëk kwomgl̈a go, jëkkl̈o roy tjok. Nopga öör träk l̇l̇ëme. Ba öng, ba wapga chilawa, e iara Jacob pjeyogarë beno tjeng Gosén kjokyo erä. \p \v 10 Dipzono l̈ok Jordán diyo kjwo kal̈ëkong pjir ga öötong l̈öng Atad kjokyo, dwl̈a bo kwota shiya l̈okshko. Eshko ga woydono l̈ok ara, sl̈atong, kjl̈oshtono ara, Jacob soyopora dbargwo kjäk (7) José tjok. \v 11 Ĩya Canaán sopga l̈öng eshko l̈irë ga tjl̈ẽ ga «Egipto sopga woydë ara» l̈e. E kjĩshko ga kjok eshko koiara Abel Misrayin,\f + \fr 50:11 \ft Hebreo tjl̈õkwo \fk Abel Misrayin\ft , e \fk Egipto sopga woydë ara \ft l̈okl̈o.\f* e ber buk Jordán diyo dl̈o wen tëm shwo l̈ëkong. \p \v 12-13 E irgo ga Jacob söra ba wapgarë Canaán kjokyo, iara beno buk guëng jong ööng Macpela kjokyo roshko, Mamré kjokyo gomyo. Guëng l̈i tjwl̈ẽna Abrahamdë Efrón kong, l̇l̇ëye tjeng eshko l̈i bako, ber buk sak ba pjeyoga kong wl̈o. L̇l̇ëye l̈ara Jacobdë ba kong l̈i shäryara ba wapgarë eni. \p \v 14 Ba data jnena pjir ga José to jek Egipto kjokyo iröng obi, ba pjeyoga, ba yorkaga uunkong tjok. \s1 José tjl̈ẽno ba pjeyoga kong, woydë l̈ok l̇l̇ëm wl̈o \p \v 15 Jacob wol̈ono kuzong ga José shjiyga wotjl̈ĩk ga «José wotjl̈ĩk bi kong owa dikjoyoe. L̇l̇ëbo shäryoroy ba kong owa kuzong ga l̇l̇ëbo shärye bi kong owa kjwe» l̈e. \v 16 E kjĩshko ga no ichara tjl̈ẽ ba kong ga «Bop data wol̈ontë l̇l̇ëm obishko ga tjl̈ẽ bop shjiyga kong ga \v 17 “Pjãy tjl̈ẽ bop l̈ëng kong ga ‘Bop data tjl̈ẽno beno bop kong ga “Bop shjiyga l̇l̇ëbo shäryono bop kong owa l̈i rokër bop kong sira ga epga shdum e kjĩshko l̇l̇ëme. Epga jnep kësbange” l̈ara bop datarë bop kong eni’ l̈ëmi ba kong” l̈ara. Eni ga roke l̈ok bop kong sira ga epga jnep kësbange, epga bop data Sbö parkagaga» l̈e. \p Kuya Josérë ga sl̈ar jonge. \p \v 18 Eni ga José shjiyga tjwe l̈öng kjök tono, kjujono bokdo kjl̈ay kl̈ung go, tjl̈ẽ ba kong ga «Tjawa l̈öng ëre, tjawa bop parkagaga tjwl̈ẽk l̈öng pjir wl̈eniyo» l̈e. \p \v 19 Gueniyo kuya ga tjl̈ẽ ba kong ga «L̇l̇ëye bangkjrëmi l̇l̇ëme. Tja Sbö l̇l̇ëm, pjãy shdun wl̈o. \v 20 Pjãy wotjl̈ĩno l̇l̇ëbo shäryë bor kong owa. Gueniyo bomi wotjl̈ĩk owa l̈i kjl̈opswara Sbörë beno pjl̈ú, nopga ara kjimtokl̈o, wol̈on l̇l̇ëm wl̈o. \v 21 E kjĩshko ga l̇l̇ëye bangkjrëmi l̇l̇ëme. Pjãy kong dl̈i twër, bomi wapga kong bakoe» l̈e. Eni ga José tjl̈ẽno ba shjiyga kong yõtso, wotöye. Ga epga beno l̈öng wopjl̈ú, woydono ame. \s1 José wol̈onoe \p \v 22-25 José beno sök Egipto kjokyo ba pjeyoga tjok. Öötong tjl̈abl̈a, ba wa Efraín tjërga, e wapga ĩna, Manasés wa Maquir, e wapga ĩna bako, wl̈okjrara ba wapga wl̈eni. Pjl̈ara ga tjl̈ẽ ba pjeyoga kong ga «Tja wol̈on döröe. Pjãy kjimtaga ber Sbörë. Pjãy shiya na dwayo. Pjãy söya äär l̈öng kjok twara Abraham, Isaac, Jacob kongshko. Pjãy tjl̈ẽs bor kong jl̈õkoyo ga pjãy shiya Sbörë na dwayoshko ga bor doyo sömi jek bomi tjok l̈ozĩ bor kong jl̈õkoyo eni» l̈e. \v 26 José l̈u ĩno öötong sak dbäw kjingsho sak kjwarashko (110) ga wol̈ono buk Egipto kjokyo. E irgo ga ba doyo poshtira, an l̇l̇ëm wl̈o, ga iara beno buk shinmoga bapkwo roshko.