\id TIT - Tewa [tew] NT (North America Branch) (DBL 2014) 
\h TITUS 
\toc1 In Ta̖ˀnin Paul-di Titus Ônta̖ˀnannin 
\toc2 Titus 
\toc3 Tit 
\mt1 In Ta̖ˀnin Paul-di Titus Ônta̖ˀnannin 
\c 1  
\p  
\v 1 Naa Paul omuuˀi nä́ˀin ta̖ˀnin dóta̖ˀdoˀ. Naa Yôesi Táḏáví tꞌôeˀi heḏá Jesus Christ-ví tꞌôekhuwaˀi-á omuu. Naa dísan in toˀwên Yôesi Táḏáḏí ovâyde̖ˀmanninbíˀpiyeˀ, heḏânho dovâykhä̖ge̖ˀnamíḏí shánkí ivíˀpiyeˀ dívíwhä̖yú̖-íḏí, heḏá in taˀgendá dovâyhá̖ˀa̖míḏá, heḏânho háa Yôesi nadaˀ waagi inbí wówátsi dâyhûuwíḏí.  
\v 2 In wówátsi nahándepíˀin gínˀä̖ˀin âytsíkhaˀmáa âykéyíḏí. Yôesi-á wíˀihôeyóˀopí, heḏi hä́nˀoebo iví tu̖u̖ imä́gi ki̖ˀmin wówátsi dímä̂äníḏí,  
\v 3 heḏi híwó̖ˀ nanáˀ dihayḏi i̖ˀgeḏi díhanginˀânnan. Yôesi naˀinbí aywondiḏi naa díyôn heḏá dísóge nä́ˀi tu̖u̖ tꞌowa dovâytu̖u̖phaḏé-íḏí.  
\v 4 Naaḏi u̖ Titus wînta̖ˀdoˀ, u̖-á naví taˀgendi ay waagibá wícha̖a̖, naa dáywhä̖yundeˀibá u̖ wáˀ biwhä̖yundeḏi. Yôesi i Táḏá-áḏí heḏá Christ Jesus naˀinbí aywondi-áḏí séegísehkanä wóemä̂äní heḏá wóekhä̖ge̖ˀnamí ánshaaginpíḏíboˀ uncha̖ˀníḏí. 
\s1 Háa Titus oe Crete pꞌoyâaḏi iˀa̖mí waa 
\p  
\v 5 Naaḏi oe Crete pꞌoyâaḏi iwe wíyoeˀan heḏânho hä̖ä̖wí iwe waˀḏi natáyˀi biˀa̖míḏí, heḏá méesateˀin tsonnin tꞌä̖hkí búuˀú eeye ovâykwꞌôeníḏá. Kinnân hêe wítu̖ˀan:  
\v 6 Wí méesateˀi tsondi-á ûnkhâyˀä̖ˀ wí sen toˀwíḏí wänbo wí tꞌaywó̖ˀdi wíˀônsháa-ípîˀ namúníˀin. I-á ûnkhâyˀä̖ˀ wîˀ kwee-áḏíḏa̖ˀ nakhóhtsa̖a̖cha̖ˀníˀin, heḏá iví ây-á whä̖yu̖ˀinda̖ˀ dimúní, heḏá nä́ˀin âyví̖ˀgeḏi tꞌowa wíḏitú̖nípí háa diwänpidaˀ waagi dívíˀoˀin heḏiháa tꞌóyanpíˀin dimuuˀin.  
\v 7 Wí méesateˀi tsondiḏá Yôesiví tꞌôe ônˀá̖yînmáa, heḏânho otú̖ waa ûnkhâyˀä̖ˀ wí sen toˀwíḏí wänbo wí tꞌaywó̖ˀdi wänbo wíˀônsháa-ípîˀ namúníˀin. I-á wínaˀâ̖a̖nípí iḏa̖ˀmân in taˀgen imáaˀin, heḏá wesebo wínatꞌayyaapúya̖ˀbe-ípí, heḏá su̖wä̖toˀiˀ háa tsa̖a̖toˀiˀ háa nachä̖ˀha̖ˀtꞌaaˀiˀ namúníˀin wíˀûnkhâyˀä̖hpí.  
\v 8 Shánkíḏí ûnkhâyˀä̖ˀ iví kꞌaygiḏi natꞌowaséegítꞌôeníˀin, i yä̖ˀḏâaˀi namuuˀi-á iséegí-í, hanginta̖ˀdi-á namúní, iví wówátsi-á taˀge ihûuwí, hä̖ä̖wí Yôesi natsonpóeˀi-á hä̖̂ä̖ḏi waa iˀâ̖a̖mí, heḏá á̖yîngiḏi iví wówátsi ihûuwíˀin ûnkhâyˀä̖ˀ.  
\v 9 Yôesiví híˀ whä̖yu̖wó̖ˀdi ûnmuu, heḏiho i méesateˀi tsondi-á háa nahá̖hpóe waa nä́ˀi híˀ ipiyeˀ iwhä̖yu̖hûuwí, heḏânho in wé̖ˀgeˀin tꞌowa ovâykhä̖ge̖ˀnamíḏí nä́ˀin taˀgen há̖hkan dipiyeˀ shánkí dívíwhä̖yú̖-íḏí, heḏá in toˀwên nä́ˀin há̖hkan dâyséegíˀanpíˀindá piháa diˀánshaamuu kin ovâythayya̖mí. 
\p  
\v 10 Han i méesateˀi tsondi ikanhûuwí gá báyékí tꞌowa-á tꞌóyandaˀpíˀinda̖ˀ dimuuḏân, heḏi inbí híˀ-á wíḏínchä̖ˀmuupí, heḏi inbí híˀḏí wây-á tꞌowa-á piháa ovâyˀánshaakandoˀ. In Huḏíyo dimuuˀin shánkí wänbo ha̖ˀmin dimuu.  
\v 11 Nakhâyˀä̖ˀ nä́ˀi ki̖ˀbi híˀ âyˀahkhâa-íˀin, gá hä̖ä̖wí dínkhâyˀä̖hpîˀ dâyhá̖ˀoˀḏân hôeyóḏí dâywänpichä̖ˀtꞌaaníḏí, heḏiho báyékí táḏáˀindá yíyáˀindá inbí ây wóegé ovâypeḏeeˀoˀ.  
\v 12 Wí Crete-wi sen wänboˀ, i-á inbí khuu i̖ˀgeḏi itumakheˀoˀiˀ namuuˀi natú̖, “In Crete-win hä̖̂ä̖ḏi wänbo tꞌä̖hkí dihôeyó, khän tꞌayyaaˀin waagiˀinbá dimuu, bâaˀin de̖ˀdeˀin dimuu.”  
\v 13 Nä́ˀin inbí̖ˀgeḏi natú̖ˀindá taˀgen namuu. Heḏiho u̖-á ú̖khâyˀä̖ˀ kaygi̖ˀdi ovâytumakheˀa̖míˀin heḏânho inbí whä̖yu̖ Yôesivíˀpiyeˀ taˀge dínmúníḏí,  
\v 14 heḏá wíḏâytꞌóyaanípíḏí in Huḏíyoví pehtsiye-áḏí heḏá i tsontu̖u̖ in tꞌowa in taˀgen namuu iweḏi dívíyâaˀannin dâypipaaˀi-áḏí.  
\v 15 In toˀwên yä̖ˀḏâaˀin dimuuˀingîˀ hä̖ä̖wí tꞌä̖hkí híwó̖ˀdi namuu, hewänbo in yä̖ˀḏâapíˀin dimuuˀin heḏá wíḏívíwhä̖yundepíˀingîˀ-á hä̖́ä̖bo híwó̖ˀdi wíḏínmuupí. Nä́ˀinbí ánshaa wänbo yä̖ˀḏâapîˀ dínmuuḏi wíḏínhanginnáhpí wéˀi wí híwó̖ˀdi namuu, wéˀi wí híwó̖ˀpîˀ namuuˀindá.  
\v 16 Yôesi dâytaa gin ditû̖ˀ, hewänbo háa dívíkanhon waagiḏi nakeepoˀ taˀgendi wíḏâytaapíˀin. Daháa dívíˀoˀ, wíḏiˀaˀginhá̖hpí, heḏá hä̖ä̖wí híwó̖ˀdi namuu wänbo dívíˀa̖míˀin wíḏínkoeḏipí. 
\c 2  
\s1 In taˀgen há̖hkan namuuˀin 
\p  
\v 1 Hewänbo uvíˀwân ú̖kꞌóe tꞌowa ovâyhá̖ˀamíḏí háa inbí wówátsi dâyhûuwíˀin, in taˀgen namuuˀin dívíwhä̖yu̖mäˀ dihayḏi.  
\v 2 Saydôe ovâyhá̖ˀa̖mí wíḏisu̖wä̖tꞌôenípíḏí, heḏá híwó̖ˀdá inbí wówátsi-á dâyhûuwíḏí heḏânho tꞌowaḏi ovâyˀaˀgeeníḏí. Ovâyhá̖ˀa̖mí hanginta̖ˀnin dimúníḏí, heḏá in taˀgendi whä̖yu̖-áḏí séegí-áḏí dâymáˀve-íḏí, heḏá tobáháa napoˀ wänbo dívíyä̖́ä̖ˀa̖míḏí.  
\v 3 Heḏá kweeyôe-á wáˀ ovâyhá̖ˀa̖mí háa inbí wówátsi dâyhon waagiḏi dâykeeya̖míḏí Yôesi dâyˀaˀginhonnin. Wây-á tꞌowaví̖ˀgeḏi yanäkíwó̖ˀ wíḏívíˀmáˀve-ípí, heḏá su̖wä̖toˀin wíḏimúnípí. Indá dínkhâyˀä̖ˀ hä̖ä̖wí híwó̖ˀdi namuuˀi dâyhá̖ˀa̖míˀin,  
\v 4 heḏânho in shánkí tsꞌa̖a̖min kwiyä̖ˀ ovâyyéye-íḏí inbí senäˀdáḏí inbí ây-áḏí dâyséegíhûuwíḏí,  
\v 5 heḏá hanginta̖ˀnindá dimúní, yä̖ˀḏâaˀin wówátsi-á dâyhûuwí, inbí kꞌaygi-á híwó̖ˀdá dâyˀá̖yîngiˀa̖mí, diséegítꞌôení, heḏá inbí senäˀdá dâyˀaˀginnamí. Han dívíˀoḏi toˀwí wänbo háˀto ûnkoeḏí-í híwó̖ˀpí ihéeˀa̖míḏí Yôesiví tu̖u̖ i̖ˀgeḏi. 
\p  
\v 6 Hanwaagibá in senäˀ shánkí tsꞌa̖a̖min dimuuˀin kaygi̖ˀdi ovâyhá̖ˀamí hanginta̖ˀnin dimúníḏí.  
\v 7 Tꞌä̖hkí u̖ biˀoˀi híwó̖ˀda̖ˀ biˀâ̖a̖mí, heḏi handiḏi nä́ˀin shánkí tsꞌa̖a̖min dimuuˀindi wóemúndeḏi u̖ḏi ovâykeeya̖mí háa indá dínkhâyˀä̖ˀ dívíˀâ̖a̖míˀin. Ovâyhá̖ˀoḏi in taˀgenda̖ˀbá bihéeˀa̖mí, heḏá ovâykeeya̖mí pín taˀge hayḏi biwhä̖yundeˀin.  
\v 8 Uví híˀ taˀgeˀiḏa̖ˀ ú̖múní heḏânho tóebo wíˀûnkoeḏí-ípíḏí wóetu̖u̖súuˀa̖míḏí. Handiḏi toˀwí uvíˀnäpiyeˀ namuupîˀ nawôedaˀpúwí, hä̖ä̖wí wänbo híwó̖ˀpîˀ wíˀishaaḏepíḏí naˀinbí̖ˀgeḏi natú̖níḏí. 
\p  
\v 9 In pantꞌôeˀin dimuuˀin ovâytu̖ˀâ̖a̖mí inbí tsonninbí tu̖u̖ dâytꞌóyaaní, heḏá i tꞌôe dâyˀoˀiḏi inbí tsonnin ovâyhíhchannamí, heḏá wáˀ wíḏívítu̖whä́nnâamípí,  
\v 10 heḏá wíḏívísä̖ˀmâamípí. Shánkíḏí dâykeeya̖mí sä̖htoˀindá hôeyóˀindá wíḏimuupíˀin, heḏânho háa inbí wówátsi dâyhon waagiḏi nakeepúwíḏí i hä̖ä̖wí Yôesi naˀinbí aywondiví̖ˀgeḏi âyhá̖ˀandiˀ saˀwó̖ˀdi namuuˀin. 
\p  
\v 11 Yôesi Táḏáḏí iví séegísehkanä naˀin dînkeeyan, heḏi nä́ˀi séegísehkanä-á ûnkoeḏi tꞌä̖hkí tꞌowa ovâyˀaywoeníḏí.  
\v 12 Heḏi iví séegísehkanä iweḏi gihá̖hpóe nä́ˀi aˀginhá̖hpí hä̖ä̖wí Yôesivíˀpiyeˀ ívíˀoˀiˀ âyyoeˀa̖míḏí, heḏá i híwó̖ˀpí hä̖ä̖wí in tꞌowa Yôesi dâytaapíˀin kayˀindi dikandaˀi-á âyyoegiˀa̖mí, heḏi nä́ä oepáa kꞌayḏi naˀinbí wówátsi taˀgá heḏá hanginta̖ˀdiḏá âyhûuwí, háa Yôesi nadaˀ waa.  
\v 13 Heḏi gitsíkha i hä̖ä̖wí híwó̖ˀdi Yôesiḏi dípä̖gítꞌóeˀiˀ, heḏi kinnân namúní: Jesus Christ nakeepúwí iví saˀwó̖ˀdi kohthay wóegé, i-á i hayˀi Yôesi-á heḏá i dînˀaywondi-á namuu.  
\v 14 I-á naˀingîˀ ipimä́gi naˀinbí tꞌaywó̖ˀdi iweḏi dímaˀpꞌä̖́ḏi-íḏí heḏá nä́ˀi tꞌaywó̖ˀdi dînyâaˀa̖míḏá, heḏânho taˀgendi iví tꞌowa gimúníḏí, heḏi pín taˀge hayḏi gidaˀíḏí híwó̖ˀda̖ˀ ívíkanhûuwíḏí. 
\p  
\v 15 Nä́ˀi hä̖ä̖wí i̖ˀgeḏi tꞌowa ovâyhéeˀa̖mí. Kaygi̖ˀdi ovâytu̖ˀâ̖a̖mí háa dívíˀâ̖a̖míˀin, heḏá in toˀwên híwó̖ˀpí dívíkanhonnin ovâytaˀgepꞌóegésaaní. U̖-á ú̖kꞌóe kin biˀa̖míḏí, heḏânho toˀwí wänbo wíˀûnkoeḏipíḏí wóeˀaˀginhá̖nú-íḏí. 
\c 3  
\s1 Háa Titus-di in Jesus-víˀpiyeˀ dívíwhä̖yundeˀin ovâyhá̖ˀa̖mí waa 
\p  
\v 1 Ihayḏa̖ˀ in tꞌowa ovâyˀánshaakannâamí tꞌä̖hkí in nangeˀin tsonkhuu dâymáaˀinbí khómaphoˀ dívíkwꞌôení. Dínkhâyˀä̖ˀ diˀaˀgintꞌôeníˀin, heḏá dikhâymúní hä̖ä̖wí tꞌä̖hkí híwó̖ˀdi namuuˀiˀ dívíˀâ̖a̖míḏí.  
\v 2 Ovâytu̖ˀâ̖a̖mí wây-á toˀwênbí̖ˀgeḏi yanäkí wíḏívíhíˀmáˀve-ípí, heḏá wíḏívítu̖hkanmáˀve-ípí. Shánkíḏí ûnpꞌoe kháapíˀin dimúní heḏá tꞌä̖hkí tꞌowa-áḏí aˀgindibo dívíhûuwí.  
\v 3 Gínkhâyˀä̖ˀ kin waagi ívíˀâ̖a̖míˀin, gá wáymûu naˀin wáˀ hanginta̖hpíˀin gimúˀdeḏân, heḏá tꞌóyanpíˀindá gimuuwän, in taˀgen namuu iweḏi gihângepóewän, háa naˀinbí túuˀú iwe gicha̖a̖ waagiḏa̖ˀ ívíˀoḏi wíˀbo ívípihíhchanmäḏi nä́ˀi híwó̖ˀpîˀ hä̖ä̖wíḏí naˀin dípanhógi waa gínpóe, naˀinbí wówátsi-á tꞌä̖hkí yä̖ˀḏâapíḏa̖ˀ ívíˀowän, githúutꞌóewän, wây-á tꞌowaḏá dítꞌaywän heḏi naˀindi wáˀ indá âytꞌaywän.  
\v 4 Hewänbo Yôesi naˀinbí aywondiḏá dînkeeyan i-á tꞌowa-áḏí híwó̖ˀdi namuuˀin heḏá inbíˀpiyeˀ séegí-á imáaˀindá,  
\v 5 heḏiho dînˀaywon, hewänbo naˀin híwó̖ˀdi hä̖ä̖wí ívíˀannin namuuḏá yoe, iví sehkanä ûnmuuḏân dînˀaywon. Díˀowíḏiḏi waagibá wówátsi tsꞌa̖a̖min dímä́gi, heḏá i Yä̖ˀḏâaˀi Pꞌoewa̖a̖hâ̖a̖ḏá tsꞌa̖a̖min waagiˀinbá dípaa.  
\v 6 Jesus Christ naˀinbí aywondi naˀingîˀ iˀannin namuuḏi, Yôesi Táḏáḏí i Yä̖ˀḏâaˀi Pꞌoewa̖a̖hâ̖a̖ báyékí dímä́gi.  
\v 7 Hediho Yôesi Táḏá iví séegísehkanä ûnmuuḏi dícha̖a̖máa tꞌaywó̖ˀdi wíˀâymáapí waagi, heḏiho in wówátsi nahándepíˀin gitsíkhaˀin âykéyí.  
\v 8 Nä́ˀi otú̖ˀi-á taˀgen namuu, heḏi odaˀ u̖ḏi in tꞌowa ihayḏa̖ˀ i̖ˀgeḏi ovâyhíˀmáˀve-íˀin, heḏânho in Yôesivíˀpiyeˀ ho dívíwhä̖yundeˀin hä̖̂ä̖ḏi wänbo tꞌä̖hkí híwó̖ˀda̖ˀ dívíˀâ̖a̖mí. 
\p Nä́ˀi otú̖ˀi-á híwó̖ˀdiḏa̖ˀ namuu, heḏá in tꞌowa tꞌä̖hká ovâykhä̖ge̖ˀdoˀ.  
\v 9 Hewänbo in toˀwên hanginta̖hpí tsika dívítsikaˀmáaˀin wíˀovâytꞌóyaanípí, heḏá toˀwên inbí thehtáy pahpáˀinbí khá̖wä̖́ i̖ˀgeḏi ihayḏa̖ˀ dívíhéeˀoˀindá, \f + \fr 3:9 \ft Námúˀḏí i thaykangîˀ híˀ 1 Timothy 1:4 iwe nata̖ˀmuuˀiˀ.\f* heḏá toˀwên Moses-ví tsontu̖u̖ i̖ˀgeḏi dívíwänpitu̖hkandoˀindá. Ki̖ˀbi híˀḏá tóebo wíˀóekhä̖ge̖ˀdopí heḏi wínachä̖ˀmuupí.  
\v 10 Wí toˀwí piháa iwhä̖yundeḏi natꞌowawiyetꞌóeˀi namuuˀiˀ undáḏí nayiḏá nâatu̖ˀa̖mí han wíˀiˀa̖mípí, heḏi natáyḏá wíyá hanbá nâatu̖ˀa̖mí, heḏi itꞌóyanpíḏá nâayoegiˀa̖mí.  
\v 11 Ú̖hanginná wí toˀwí ki̖ˀbi namuuˀi-á tꞌaywó̖ˀtoˀiḏa̖ˀ namuuˀin heḏá in taˀgeˀin pꞌôe i̖ˀgá wínamänpí. I-á wíˀbo ûnpihanginná híwó̖ˀpí ikanhonnin. 
\s1 I tꞌä̖ˀgi híˀ Paul-di Titus ônta̖ˀnandiˀ 
\p  
\v 12 Háa Artemis háa Tychicus uvíˀpiyeˀ dósankhâymáa, heḏi owáy wéˀi wí napówá ihayḏá, bisóˀḏêe-í oe Nicopolis búuˀú díyay-íḏí. Naa dáyˀánshaamä́gi nää teˀnú iwebo dáywóyí̖ˀníḏí.  
\v 13 Zenas i sen i tsontu̖u̖ itaaˀi namuuˀi-á heḏá Apollos-á wáypiyeˀ damän. Bisóˀḏêe-í ovä̂nkhä̖ge̖ˀnamíḏí heḏânho hä̖ä̖wí wänbo wíḏä́ntâynípíḏí.  
\v 14 Naˀinbí tꞌowa dínkhâyˀä̖ˀ dihá̖hpúwíˀin híwó̖ˀda̖ˀ hä̖̂ä̖ḏi wänbo tꞌä̖hkí dívíkanhûuwíḏí, heḏânho in toˀwên hä̖ä̖wí díntáyˀin ovâykhä̖ge̖ˀnamíḏí. Han dívíˀopíḏá inbí wówátsi wíḏínchä̖ˀpúwípí. 
\p  
\v 15 In nä́we naa-áḏí dikwꞌó̖ˀnindi inbí sengitu̖u̖ wônsan. U̖ḏá in toˀwên Christ-víˀpiyeˀ dívíwhä̖yundeḏi naˀin díséegíˀin ovâysengitu̖ˀâ̖a̖mí. Yôesi Táḏáví séegísehkanä tꞌä̖hkíḏíbo bînmáˀve-í.