\id JAS - Tewa [tew] NT (North America Branch) (DBL 2014) 
\h JAMES 
\toc1 In Ta̖ˀnin James Ita̖ˀnannin 
\toc2 James 
\toc3 Jas 
\mt1 In Ta̖ˀnin James Ita̖ˀnannin 
\c 1  
\p  
\v 1 Naa James omuu, Yôesi Táḏáví tꞌôeˀi heḏá Jesus Christ i shánkí natsonyiˀivîˀ-á. Naaḏi un tä̖ˀḏi wêegeˀin Israel tꞌowa tꞌä̖mäpiye íwaḏekwꞌó̖ˀnin wâysengitu̖ta̖ˀdoˀ. 
\s1 Tꞌôephaḏe-áḏí heḏá whä̖yu̖-áḏí i̖ˀgeḏi ita̖ˀdoˀ 
\p  
\v 2 Tíˀûuwin páaḏéˀin, hânho bíhíhchanpuwave tobáháa bîntꞌôephaḏende wänboˀ,  
\v 3 gá únhanginnândân unbí whä̖yu̖ wovâytayindeḏá shánkí íyä̖́ä̖kanhá̖hpúwíˀin.  
\v 4 Hewänbo hä̖̂ä̖ḏi wänbo tꞌä̖hkí úvíyä̖́ä̖ˀâ̖a̖mí taˀgendi íkweesenpáa-íḏí, heḏânho wíyá hä̖ä̖wí wänbo wíˀúnteˀḏee-ípí ki̖ˀmin ímúníḏí. 
\p  
\v 5 Heḏi wénä wí wänbo un diweḏi ûnhanginnáhpíḏí háa kin iˀa̖míˀin, i-á ûnkhâyˀä̖ˀ Yôesivíˀpiyeˀ iyûusuˀa̖míˀin, heḏiho in hangintan óemä̂äní ûnhanginnáníḏí. Naˀinbí Sedó Yôesi khâ̖a̖gipí tꞌowa tꞌä̖hkí báyékí hä̖ä̖wí napä̖yiˀ, heḏi wíˀovâytꞌeˀyopí didaˀpóeḏí.  
\v 6 Hewänbo bîndaaˀandi, pín taˀge hayḏi úvíwhä̖yú̖-í wovâymä̂äníˀin. Wíˀúvíˀá̖yîngimä̂änípí háa wovâymä̂äníˀin háa wovâymä̂änípíˀin. Wí toˀwí pín taˀge hayḏi iwhä̖yundepîˀ-á wí pꞌoe oepiyá nä́äpiyá wa̖a̖ḏi óechä̖numáaˀi waagiˀbá namuu.  
\v 7-8 Wí toˀwí ki̖ˀbi namuuˀiví ánshaa wíˀûntaˀgemuupí, heḏi tobá hä̖ä̖wí iˀan wänbo híwó̖ˀ wíˀiˀa̖hkée-ípí. Heḏiho i-á wíˀûnkhâyˀä̖hpí naˀâ̖a̖níˀin hä̖ä̖wí nadaˀpóeˀi Naˀinbí Sedó Yôesiḏi óemä̂äníˀin. 
\s1 To-an taˀgendi koḏitꞌowa namuu? 
\p  
\v 9 Wí toˀwí Jesus-víˀpiyeˀ iwhä̖yundeˀi namuuˀi sehkanäwó̖ˀgí wówátsi thaa ihondá ûnkhâyˀä̖ˀ nahíhchanpúwíˀin, gá Yôesi Táḏáḏí kwꞌáye óesógeḏân.  
\v 10 Heḏá wí toˀwí Jesus-víˀpiyeˀ iwhä̖yundeˀi koḏitꞌowa namuuˀi-á wáˀ ûnkhâyˀä̖ˀ nahíhchanpúwíˀin Yôesi Táḏáḏí áagépiyeˀ óesógeḏi, gá in koḏitꞌowa dimuuˀindá hä̖ä̖ ahkónu i̖ˀgewi póviˀây nasaaˀi waagibá dihá̖a̖níḏân.  
\v 11 I than napeeḏi natsá̖wä̖póe ihayḏi, i táa tꞌä̖hkí óetꞌawendeˀ, heḏá i póvi-á tꞌä̖hká nathanändeḏá wíyá saˀwó̖ˀdi wínamuupí. Wí toˀwí koḏitꞌowa namuuˀi-á wáˀ hanbá ûnpoˀ. Waˀḏi wíyá shánkí chä̖ˀ itꞌandeḏibo nahá̖a̖ní. 
\s1 Híwó̖ˀdi-á híwó̖ˀpîˀ-á, wä̖́hä̖̂ä̖ḏan naˀä̖ˀ? 
\p  
\v 12 Wí toˀwí óetayindeˀiˀ itꞌôephaḏeyä̖́ä̖ˀandi-á nahíhchanpúwí, gá híwó̖ˀ iví tayi̖ˀ diweḏi napee ihayḏi wówátsi nahándepíˀin ûntsa̖a̖whihkeḏée-í, wí ä̖ä̖ˀi páaḏé napówáˀi hä̖ä̖wí híwó̖ˀdi ikénde waagibá. Yôesi Táa iví tu̖u̖ imä́gi kin ovâykhâymáaˀin in toˀwêndi óeséegíˀingíˀin. 
\p  
\v 13 Hewänbo wí toˀwí óetayindeˀ ihayḏi wên tꞌaywó̖ˀnin nakandaˀḏá wíˀûnkhâyˀä̖hpí Yôesi Táḏá ônchä̖nú-íˀin. Hä̖ä̖wí yä̖ˀḏâapîˀ namuuˀi háˀto ûnkoeḏí-í Yôesi Táḏá óekannamíḏí natꞌaywó̖ˀkandáˀ-íḏí, heḏi Yôesi Táḏáḏí wänbo-á toˀwí wänbo wíˀóetꞌaywó̖ˀdikanyómäˀpí.  
\v 14 Hewänbo wí toˀwí hä̖ä̖wí hânho nadaˀḏibo tꞌaywó̖ˀdiwe itóeˀó ikéyíḏí.  
\v 15 Heḏi iví píˀnä́ khóˀyé natꞌaywó̖ˀkandaˀḏi, iweḏi tꞌaywó̖ˀdiho napu̖yä̖, heḏá shánkí wänbo wíyá itꞌaywó̖ˀdoḏi peḏee iwe napóya̖ˀ. 
\p  
\v 16 Heḏânho naví tíˀûuwin páaḏéˀin wâyséegíˀin, piháa wíˀúvíˀánshaamáˀve-ípí nä́ˀi hä̖ä̖wí i̖ˀgeḏi. Yôesiḏá wíḏítu̖máapí gitꞌaywó̖ˀdikandáˀ-íḏí.  
\v 17 Hä̖ä̖wí tꞌä̖hkí híwó̖ˀdi namuuˀi dímä́giˀi-áḏí, heḏá hä̖ä̖wí taˀgendi yä̖ˀḏâaˀiḏa̖ˀ namuuˀi dînmáyä̖ˀdáḏí, makówáḏí gínpóya̖ˀ. Yôesi Táḏá tꞌä̖hkí i kohthay oe makówá nasaaˀi ikhíyé, heḏi nä́ˀi kohthay-á háa nakeetꞌóe waagi naˀegópoˀ heḏá dâyˀóhkhu̖u̖ˀoˀ, hewänbo Yôesi-á wínaˀegópoˀpí.  
\v 18 I-ân napidaˀḏi wówátsi tsꞌa̖a̖min dímä́gi, iví taˀgen tu̖u̖ ûnmuuˀi ívíwhä̖yu̖ ihayḏi. Kin iˀan heḏânho tꞌä̖hkí tsꞌa̖a̖bi hä̖ä̖wí ipakhâymáa iweḏi naˀindá in páaḏéˀin tsꞌa̖a̖min gimuuˀin waagiˀinbá gipúwíḏí. 
\s1 Háa Yôesiḏi naˀin dítu̖máa waa wígiwänpiḏatꞌóe-ípí, hewänbo ívíˀa̖mí-á 
\p  
\v 19 Naví tíˀûuwin páaḏéˀin wâyséegíˀin, nä́ˀi hä̖ä̖wí wâytu̖ˀandiˀ únhanginnânhoˀ. Heḏânho hä̖̂ä̖ḏi waa íkhâymúní Yôesiví tu̖u̖ úvítꞌóyaaníḏí. Wíˀúvíwóˀonnamípí úvíhéeˀa̖míḏí, heḏi hä̖ä̖wí hí̖ˀíndiḏibo wíˀítꞌayyaapúya̖ˀbé-ípí.  
\v 20 Gitꞌayyáapóeḏá Yôesiví tu̖u̖ wíˀâyˀaˀgindopí, heḏiho i hä̖ä̖wí i natû̖ˀ híwó̖ˀdi namuuˀin wíˀâyˀopí.  
\v 21 Heḏiho tꞌä̖hkí i híwó̖ˀpîˀ namuuˀiˀ úvíkanmáaˀi bînyoeˀa̖mí, heḏá nä́ˀi báyékí híwó̖ˀdi namuupîˀ unbí píˀnä́ khóˀyé únkwꞌó̖ˀdi-á bînyâaˀa̖mí. Yêngipíḏíbo Yôesiví tu̖u̖ bînkéyí. Nä́ˀi tu̖u̖-á unbí píˀnä́ khóˀyé únsogeḏee wí koˀyi waabá, heḏi nasôeḏi in kay imáa unbí hâ̖a̖ wovâyˀaywoeníḏí. 
\p  
\v 22 Hewänbo iví tu̖u̖ bînˀaˀginnamí, wíˀíwänpitꞌóe-ípí. Yôesiví tu̖u̖ ítꞌoeḏi hewänbo íˀándeḏi wíˀúnkhâyˀä̖hpí háa natú̖ waa úvíˀa̖míˀin, unbí ánshaa-á piháa únmuu.  
\v 23 Wí toˀwí Yôesi Táḏáví tu̖u̖ natꞌoeḏi hewänbo iˀaˀgindopíḏá, i-á wí toˀwí waagiˀbá namuu ipꞌoetsíwhayeḏi iví tsꞌay háa ûncha̖a̖ waa imúndeˀiˀ,  
\v 24 hewänbo tobá ipimûˀ wänboˀ, i pꞌoetsíwhaye namuu iweḏi iyâaˀan dihayḏi, weseboˀ ûnˀóḏéndeˀ háa ûncha̖a̖ waagi.  
\v 25 Hewänbo wí toˀwí Yôesi Táḏáví tsontu̖u̖ híwó̖ˀ ôntꞌóyandeḏi, heḏi wíˀûnˀóḏe̖ˀpí háa natꞌoeˀin, hewänbo háa Yôesiḏi óetu̖ˀo waagi iˀoḏi, tꞌä̖hkí iví tsiyekan diwe nahíhchanpúwí. Nä́ˀi tsontu̖u̖-á tꞌä̖hkí híwó̖ˀdiḏa̖ˀ namuu, heḏi tꞌowa ovâymaˀpꞌä̖́ḏíndeˀ inbí tꞌaywó̖ˀdi iweḏi. 
\p  
\v 26 Wí toˀwí naˀándeḏi Yôesi óeˀaˀginmäˀin, hewänbo hä̖hsóˀyóˀi namuuḏá, wíˀbo ipihôeyóˀoˀ, heḏi iví tsiyekandá háagîˀ wänbo wíˀûnchä̖ˀmuupí.  
\v 27 Hewänbo wí toˀwíḏí Yôesi naˀinbí Táḏá taˀgendi óeˀaˀginmäˀi-á kinnân ikhâymáa: In toˀwên yíyápíˀindá táḏápíˀindá dimuuˀin heḏá in kwiyä̖ˀ inbí senäˀ dínchuuˀin dimuuˀindá iḏi ovâypu̖wä̖khâymáa ovâykhä̖ge̖ˀnamíḏí inbí tꞌôephaḏe iweḏi ovâyyâaˀa̖míḏí, heḏá wáˀ ipiˀá̖yîngiˀa̖mí heḏânho nä́ˀi yä̖ˀḏâapíkan in tꞌowa Yôesi Táḏá dâytaapíˀin dívíˀoˀi namuuˀiḏi wíˀóepeḏeeˀa̖mípíḏí. 
\c 2  
\s1 Wígínkhâyˀä̖hpí gitꞌowayoegitꞌôeníˀin 
\p  
\v 1 Tíˀûuwin páaḏéˀin, Naˀinbí Sedó Jesus Christ i shánkí hayˀivíˀpiyeˀ úvíwhä̖yundeˀ. Heḏiho wáy wên tꞌowa shánkí híwó̖ˀ wívînmáˀve-ípí in wé̖ˀgeˀinbíˀweḏi.  
\v 2 Maˀḏi kinbáho namúní: Wíye senäˀ unbí méesate ee datsꞌûndi, i wîˀ namantomuu óeḏoḏi napaˀannin, saˀwó̖ˀdá naˀaamuu, heḏi i wîˀ-á sehkanäwó̖ˀdá naˀaamuu,  
\v 3 heḏi maˀḏi i shánkí saˀwó̖ˀdi naˀaamuuˀi bînˀaˀgindi bîntu̖máa, “Hä̖ˀi shánkí híwó̖ˀdi púwéḏé eeḏi ósoge,” hewänbo i sen híwó̖ˀ naˀaamuupîˀ-á bîntu̖máa, “Owáy hângeḏibo ówí̖nú, háa naví ân núˀbo ósoge,”  
\v 4 heḏáho kin úvíˀoḏá nakeepoˀ íchanpoˀin wí sen shánkí híwó̖ˀdi namuuˀin i wîˀvíˀweḏi, heḏânho unbí ánshaa híwó̖ˀpí únmuuḏibo tꞌowaví̖ˀgeḏi úvíˀánshaamäˀ háawin dimuuˀin. 
\p  
\v 5 Bítꞌóyanbe naví tíˀûuwin páaḏéˀin wâyséegíˀin, Yôesi Táḏáḏí in tꞌowa ovâyde̖ˀman in wé̖ˀgeˀin tꞌowaḏi ovâytu̖máaˀin sehkanäwó̖ˀ diwówáyiˀin dimuuˀin, hewänbo shánkí koḏitꞌowa waagiˀinbá dimuu píˀnä́ khóˀyé inbí whä̖yu̖ Jesus-víˀpiye dínmuuḏi. Yôesi Táḏá iví tu̖u̖ imä́gi in toˀwêndi óeséegíˀin i-áḏíbá oe makówá dikwo̖ˀní.  
\v 6 I sehkanäwó̖ˀ nawówáyiˀi namuuˀi-á bînháawaagimáa. Hewänbo ti wíˀúnhanginnáhpíˀan in koḏitꞌowa dimuuˀindiḏânho wovâytꞌä̖́ä̖máa, heḏá wovâytu̖yóˀdiwekáyä̖ˀ.  
\v 7 Christ-ví khá̖wä̖́ ûnˀaˀginmuu, heḏi tꞌowaḏi in Christ-víˀin ímuu gin wovâykhá̖yä̖́ˀdeˀ, hewänbo in koḏitꞌowa dimuuˀindiḏá iví khá̖wä̖́-á ônˀaˀginhá̖núndeˀ. 
\p  
\v 8 Nä́ˀin tsontu̖u̖ Yôesiví ta̖ˀnin diwe nakꞌóeˀin in shánkíˀin namuu: 
\q1 Un úvípiséegí waabá, toˀwên tꞌä̖hkí bînséegíhûuwí. 
\m Heḏi nä́ˀin tsontu̖u̖ bînˀaˀgindoḏáhoˀ, híwó̖ˀ úvíkanhon.  
\v 9 Hewänbo wáy wên tꞌowaḏa̖ˀ in wé̖ˀgeˀinbí shánkí híwó̖ˀ bînmáaḏá, handiḏi úvítꞌaywó̖ˀdoˀ, heḏi Yôesi Táaḏí tꞌaywó̖ˀkannin wovâyshaa, gá iví tsontu̖u̖ ûnmuuˀin bînˀaˀginhá̖núndeḏân.  
\v 10 Wí toˀwí wên wéhpíˀinda̖ˀ Yôesiví tsontu̖u̖ ûnmuuˀin iˀaˀginnanpíḏá, tobá i wé̖ˀgeˀi tsontu̖u̖ iˀaˀgindo wänboˀ, hanbá namuu tꞌä̖hkí tsontu̖u̖ iˀaˀginhá̖nú waabá.  
\v 11 Kinho namuu: Yôesi Táḏá natú̖, 
\q1 Wíyá toˀwíví kwiyó-áḏí háa sedó-áḏí wíˀúvíwho̖hkwomáˀve-ípí. 
\m Heḏá Yôesi Táḏábá natú̖, 
\q1 Wívîntꞌowatꞌa̖há̖nuˀbé-ípí. 
\m Heḏânho tobá wíyá toˀwíví kwiyó-áḏí háa sedó-áḏí wíˀúvíwho̖hkwomáapí wänboˀ, wí toˀwí bînhayḏi Yôesiví tsontu̖u̖ tꞌä̖hkí bînˀaˀginhá̖nú waagibá úvíˀan.  
\v 12 Yôesi Táḏáḏí dítu̖kankhâymáa háa híwó̖ˀ âyˀaˀginnin háa âyˀaˀginpíˀin iví tsontu̖u̖, nä́ˀi tsontu̖u̖-á ûnkoeḏi naˀinbí tꞌaywó̖ˀdi iweḏi dímaˀpꞌä̖́ḏi-íḏí. Heḏânho úvíˀá̖yîngiˀa̖mí háa ítû̖ˀinḏá úvíˀoˀindá.  
\v 13 Nää-á tꞌowavíˀpiyeˀ naˀin gisehkanäpóepíḏí, owáy i thaa Yôesi Táḏáḏí tꞌowa háa híwó̖ˀ háa híwó̖ˀpí dívíˀannin ovâykeekwꞌóḏi ihayḏi, i-á wáˀ naˀinbíˀpiyeˀ wínasehkanäpuwagítꞌóepí; hewänbo gisehkanäpóeḏáhoˀ, háˀto dítuchä̖nú-í. 
\s1 Naˀinbí whä̖yu̖-áḏí heḏá naˀinbí tsiyekandáḏí 
\p  
\v 14 Naví tíˀûuwin páaḏéˀin, tobá wí toˀwí natû̖ˀ wänbo in whä̖yu̖ Jesus-víˀpiyeˀ imáaˀin, wây-á tꞌowa iḏi híwó̖ˀ wíˀovâyˀohpíḏáhoˀ, ti nä́ˀi toˀwíví híˀ ûnchä̖ˀmuu? Ti Yôesi Táḏáḏí ônˀaywoení wí toˀwí ki̖ˀmin whä̖yu̖ ûnmuuḏiboˀ? Yoe, háˀtoˀ.  
\v 15-16 Gá kinnân: Maˀḏi wí sen háa wí kwee Jesus-víˀpiyeˀ iwhäyundeˀi koegî-á awegîˀ-á ûntáy, heḏi bînwänpitu̖máa, “Sengiḏi ópûn, Naˀinbí Sedó Yôesiḏânho wóekhä̖ge̖ˀnamí uví awegîˀ-áḏí koegîˀ-áḏí mänhóníḏí.” Kin úvíˀoḏi hebo undi wíˀbo i hä̖ä̖wí ûntáyˀi wívînmähpíḏá, unbí tu̖u̖ háagîˀ wänbo wíˀúnchä̖ˀmuupí.  
\v 17 Heḏiho whä̖yu̖ḏa̖ˀ bînmáaḏí hewänbo wây-á tꞌowagîˀ híwó̖ˀ wívînˀohpíḏí, unbí whä̖yu̖-á wíˀúnchä̖ˀmuupí. 
\p  
\v 18 Hewänbo maˀḏi wí toˀwí natú̖ní, “Wáy wên tꞌowa in whä̖yu̖ḏa̖ˀ dâymáa, híwó̖ˀdi tsiyekandá yoe, heḏá wây-á wêndá híwó̖ˀdi tsiyekanda̖ˀ dâymáa, whä̖yu̖-á yoe.” Hewänbo toˀwí kin natú̖ḏáho naaḏi dótu̖ˀâ̖a̖mí, “Wíˀú̖koeḏipí dînkeeya̖míˀin Jesus-víˀpiyeˀ biwhä̖yundeˀin híwó̖ˀgí hä̖ä̖wí bikanhonpíḏí, hewänbo naaḏá wînkeeya̖mí naa dáywhä̖yundeˀin i híwó̖ˀgí hä̖ä̖wí dáyˀoˀiḏiboˀ.”  
\v 19 Untû̖ˀ wîˀḏa̖ˀ Yôesi naˀä́n gin biwhä̖yundeˀ. Híwó̖ˀ namuu haˀwâa biwhä̖yundeḏi, hewänbo in yä̖ˀḏâapíˀin pꞌoewa̖a̖hâ̖a̖ wänbo wáˀ hanbá dívíwhä̖yundeˀ, hebo híwó̖ˀ dívíˀâ̖a̖mívíˀweḏi diwänpitha̖tha̖poˀ dikhuwôedaˀḏi. 
\p  
\v 20 U̖ ánshaapîˀ unmuuˀiˀ, naaḏi wítu̖ˀanpíˀan, tobáháa Christ-víˀpiyeˀ biwhä̖yunde wänboˀ, híwó̖ˀgí hä̖ä̖wí bikanhonpíḏá uví whä̖yu̖-á wíˀú̖chä̖ˀmuupí. Ti wíyá wînthaykwꞌôeníˀin undaˀ?  
\v 21 Ti wíˀú̖ˀánshaapíˀan, naˀinbí hehä̖̂ä̖wi thehtáy pahpâa Abraham nakhâymuuwän iví ay Isaac ipihéyíḏí i antâa kꞌéwé, háa Yôesi Táḏáḏí óeyôn waagi. Gá kin nakhâymuuḏânhoˀ, Yôesi Táḏáḏí óecha̖a̖ tꞌaywó̖ˀdi wíˀimáapí waagi.  
\v 22 Ú̖hanginná háa ûnpóeˀin. Yôesivíˀpiyeˀ iwhä̖yu̖, heḏá wáˀ háa Yôesi natsonpóe waa iˀan. Heḏiho háa Yôesi natsonpóe waagi iˀandiboˀ ikeeyan taˀgendi Yôesivíˀpiyeˀ iwhä̖yundeˀin,  
\v 23 heḏiho iweḏi nathaypóe háa Yôesiví ta̖ˀnin diwe Abraham-bí̖ˀgeḏi nata̖ˀmuu waa, kinnân: 
\q1 Abraham-di Yôesi Táḏáví híˀ ônwhä̖yu̖, 
\q2 heḏi iví whä̖yu̖ ûnmuuḏi Yôesi Táḏáḏí óecha̖a̖ tꞌaywó̖ˀdi wíˀimáapí waagi, 
\m heḏá Yôesiví kꞌema ûnmuu kin óetu̖ˀan.  
\v 24 Heḏiho únhanginná Yôesi Táḏáḏí wí toˀwí óecha̖a̖máa tꞌaywó̖ˀdi wíˀimáapí waagi iví híwó̖ˀdi tsiyekandi iwhä̖yu̖keeyoḏi, in whä̖yu̖ imáaˀin nawänpitú̖ḏíḏa̖ˀbá yoe. 
\p  
\v 25 Heḏi hanbá ûnpóe nä́ˀi kwee Rahab wänboˀ, i-á senäˀbíˀpiyeˀ iku̖ˀpꞌáyˀéˀi namuu. Hebo tobá ha̖ˀbi namuu wänboˀ, in wíye Huḏíyo senäˀ kaaḏi dapówáˀin i búuˀú dä̂nmúníḏí ovä̂nkhä̖ge̖ˀnan, heḏi wây-á piˀwên pꞌóegé i̖ˀgeḏi dawáymu-í kin ovä̂ntu̖ˀan heḏânho in búuˀúwin tꞌowaḏi wíˀovä̂nhéyípíḏí. Heḏáho kin ovä̂nkhä̖ge̖ˀnandibo Yôesi Táḏáḏí Rahab óecha̖a̖ tꞌaywó̖ˀdi wíˀimáapí waagi. 
\p  
\v 26 Wí toˀwí iví túuˀúḏí i pꞌoewa̖a̖hâ̖a̖ ûnpeeḏá chuˀi namuu. Heḏi hanbá namuu wí toˀwí iwhä̖yundeˀi hewänbo híwó̖ˀgí hä̖ä̖wí wíˀiˀopíḏí. Iví whä̖yu̖-á chuˀin waagiˀinbá ûnmuu. 
\c 3  
\s1 Naˀinbí hän niˀgeḏi James ita̖ˀnan 
\p  
\v 1 Tíˀûuwin páaḏéˀin, báyékí un diweḏi wíˀúnkhâyˀä̖hpí ídaˀíˀin há̖hkannin íkwoḏee-íˀin Yôesiví tu̖u̖ in tꞌowa ovâyhá̖ˀa̖míḏí, gá gínhanginnândân Yôesiḏi naˀin há̖hkannin gimuuˀin háa ívíˀoˀin shánkí á̖yîngiḏi dînmúníˀin in wé̖ˀgeˀin tꞌowa háa dívíˀoˀinbíˀweḏi. 
\p  
\v 2 Tꞌä̖hkíḏíbo hä̖́yä́n wänbo piháa ívíˀoˀ. Wí toˀwí piháa natu̖hpiˀ-á tꞌä̖hkí yä̖ˀḏâaˀi namuu, i-á iví wówátsi tꞌä̖hkí itsonmáa.  
\v 3 In kwä̖́ä̖yêe âysówhiˀopíˀan, heḏânho háa gidaˀ waa dívíˀa̖míḏí. Handiḏi inbí túuˀú tꞌä̖hkí âybéeḏeˀ.  
\v 4 Bíˀánshaaˀan wáˀ wí pꞌoe iwe nayiˀi kophênbay i̖ˀgeḏi. Tobáháa gáhä̖́yú̖ˀi namuu wänboˀ, heḏá wí wa̖a̖ kayˀiḏi óesayhúya̖ˀ wänbo-á, i toˀwí isanhondiˀ wên phépháˀay hí̖yä̖̂ä̖ˀinda̖ˀ tíˀûupiyeˀ nachá̖ˀnin namuuˀindiḏibo hanginpí ibéeḏeˀ háa nadaˀ waa.  
\v 5 Heḏi hanbá namuu naˀinbí hän. Tobáháa naˀinbí túuˀú eeḏi in hän hí̖yä̖̂ä̖ˀinda̖ˀ namuu wänboˀ, báyékí ívíyêngihéeˀoˀ, hä̖ä̖wí tꞌä̖hkí gihá̖ waabá. 
\p Wí teˀkꞌayâa iwe nakoye̖ˀdi nakopꞌíˀáa waabá napúwí, tobá páaḏé ihayḏi i phaa hí̖yä̖̂ä̖ˀi namuu wänboˀ.  
\v 6 Heḏi hanbá naˀinbí hän gínmuu wí phaa waagibá. I phaa oe péyégé nakwꞌó̖ˀdiḏá naˀinbí hän dînphaaˀoˀ waagibá gínpoˀ, heḏi wí phaa waagibá naˀinbí händibá naˀinbí wówátsi tꞌä̖hkí dînpeḏeeˀoˀ. Báyékí híwó̖ˀpîˀ naˀinbí hän diweḏi gínpiˀ, heḏi wíyá hä̖ä̖wíḏí wänbo naˀinbí túuˀú iwe gínkwꞌó̖ˀdiḏi yä̖ˀḏâapíˀin wíḏípaˀpí in händi díˀo waagi.  
\v 7 Tꞌowa ho dâysahá̖nú heḏá nää waˀ dâysahá̖núndeˀ tꞌä̖mägíˀin animâa dimúníˀin, tsíḏé hä̖ä̖wêndá, pä̖́ä̖yu̖ hä̖ä̖wêndá, heḏá mâapꞌoe iwe dívíkohsaymáaˀin dimuuˀindá.  
\v 8 Hewänbo toˀwí wänbo wíˀûnkoeḏipí iví hän isahá̖nú-íḏí. Naˀinbí händá nä́ˀi yä̖ˀḏâapîˀ tu̖u̖ wínahíˀwóyí̖ˀdiˀpí, heḏá whä́npû̖u̖ví sóˀpꞌoe waagiˀbáḏá napiˀḏen.  
\v 9 Naˀinbí händi naˀinbí Táḏá Yôesiví̖ˀgeḏi híwó̖ˀgí ívíhéeˀoˀ, hewänbo naˀinbí händibá tꞌowaví̖ˀgeḏá híwó̖ˀpîˀ namúníˀi-á ívíhéeˀoˀ, tobá Yôesiḏi in tꞌowa i namuu waagibá ovâykhíyé wänboˀ.  
\v 10 Heḏi kindiḏi nä́ˀin sóphogeḏá wí̖ˀgíndí híwó̖ˀdi-á híwó̖ˀpîˀ-á gíntu̖hpiˀ tobá wéhpíˀinda̖ˀ gisóphomuu wänboˀ. Naví tíˀûuwin páaḏéˀin, kindá wígínkhâyˀä̖hpí ívíˀâ̖a̖míˀin.  
\v 11 Ti wí pꞌohpee iweḏi wêegeˀi pꞌoe napée-í, su̖wä̖gîˀ híwó̖ˀdi-áḏí híwó̖ˀpîˀ-áḏí? Yoe, háˀto.  
\v 12 Naví tíˀûuwin páaḏéˀin, ti wên fig tay iweḏi na-olive-páa-í, heḏiháa wên úuva áaphä̖ä̖ iweḏi na-fig-páa-í? Heḏân yoe. Heḏá wáˀ wí pꞌohpee á̖hsä̖ä̖ˀiˀ iweḏi híwó̖ˀdi pꞌoe su̖wä̖gîˀ namuuˀi háˀto napée-í. 
\s1 In koḏi̖ˀnin hangintan háawin namuu 
\p  
\v 13 Ti toˀwí un diweḏi báyékí ûnhanginná heḏá ihangintanmáa? I-á ûnkhâyˀä̖ˀ yä̖ˀḏâaˀin wówátsi ihûuwíˀin, heḏá híwó̖ˀdá ikanhûuwí, heḏi iyêngiˀanpíḏí ikeeyâ̖a̖mí taˀgendi ihangintanmáaˀin.  
\v 14 Hewänbo unbí píˀnä́ khóˀyé wây-á tꞌowa bînkaygiˀa̖míˀin ídaˀḏi, heḏiháa shánkí kwꞌáye úvípitegé-íˀin ídaˀḏi in wé̖ˀgeˀinbíˀweḏi, wíˀúvíyêngihéeˀa̖mípí báyékí íhá̖ waagi. Han úvíˀoḏáhoˀ úvíwänpihôeyómáa.  
\v 15 Yôesiḏi taˀgennin hangintan dímä́giḏá ki̖ˀmin wígimúnípí, hewänbo in toˀwên han dívíkanhonnindáho i hä̖ä̖wí nä́ä oepáa kꞌayḏi namuu i̖ˀgeḏiḏa̖ˀ dívíˀánshaaˀoˀ, heḏá háa inbí píˀnä́ khóˀyé diwänpicha̖a̖ waagiḏa̖ˀ dívíˀoˀ, heḏá hä̖ä̖wí i Penísendi naˀä̖ˀi-á dâyhon.  
\v 16 Heḏi toˀwêndi in wé̖ˀgeˀin tꞌowa ovâykaygiˀa̖míˀin didaˀḏi, háa shánkí dívípitegé-íˀin didaˀḏi in wé̖ˀgeˀinbíˀweḏi, iweḏi dínwänpitꞌaypaˀ, heḏá hä̖ä̖wí tꞌä̖hkí híwó̖ˀ namuupîˀ dívíkhâymáa.  
\v 17 Hewänbo i toˀwí oe kwꞌáye naˀä́ndiḏi híwó̖ˀnin hangintan dímä́giḏá, naˀin píˀnä́ khóˀyé híwó̖ˀdiḏa̖ˀ gínkwꞌó̖, heḏânho wíˀívíyá̖ˀbe-ípí, heḏá ûnpꞌoe kháapíˀin gimúní, heḏá wé̖ˀgeˀinbí ánshaa-á âyˀaˀginnamí, heḏá in dâytꞌôephaḏehonninbíˀpiyá gisehkanäpúwí heḏiho báyékí híwó̖ˀdi ingîˀ âyˀâ̖a̖mí, heḏá tꞌä̖hkí tꞌowa handa̖ˀ âymáˀve-í, heḏá wí paa waagibá wíˀívíyánúmáˀve-ípí.  
\v 18 Heḏi wên toˀwên dívítꞌaymáaḏí naˀindi âywóyí̖ˀdáhoˀ, kindiḏi naˀin wáˀ wíˀívítꞌaymáˀve-ípí, heḏiho iweḏi báyékí híwó̖ˀdi napiˀ, wí híwó̖ˀdi koˀyi óekoe iweḏi báyékí nahä̖ä̖payeḏiˀ waabá. 
\c 4  
\s1 Háaḏan i hä̖ä̖wí ídaˀiˀ wíˀúnˀä̖hpí? 
\p  
\v 1 Háaḏan wáy wên un tꞌowa úvíyándeˀ heḏá úvítꞌaymáa? Hä̖ä̖wíḏí unbí píˀnä́ khóˀyé wovâyhä́nbo waa ícha̖a̖, gá hä̖̂ä̖ḏi wänbo tꞌä̖hkí únwänpihéegínáníˀinda̖ˀ ídaˀḏân.  
\v 2 Ihaykanpíˀinda̖ˀ ímuu, hewänbo hä̖ä̖wí ídaˀi wíˀúnkwꞌó̖hpí, heḏânkun íḏakhâymuu bîntꞌowatꞌa̖há̖nú-íḏí inbí hä̖ä̖wí dínmuuˀi bînhóníḏí. Thúutoˀin ímuuḏi wé̖ˀgeˀin tꞌowaví hä̖ä̖wí ídaˀ, hewänbo wívînhóndepíḏí indáḏí úvíyánde heḏá úvítꞌeˀyoˀ. Hewänbo hä̖ä̖wí wíˀúnkwꞌó̖hpí gá Yôesi wívîndaaˀopíḏân.  
\v 3 Heḏi bîndaaˀoḏá wíwovâymähpí, híwó̖ˀdi ánshaa únmuuḏibo wívîndaaˀopíḏí, wíˀbo wovâywänpihíhchannamíḏí nä́ˀi hä̖ä̖wí bînhóníˀin ídaˀḏi. 
\p  
\v 4 Ti wíˀúnhanginnáhpíˀan wí toˀwí in tꞌowa Yôesi dâytaapíˀinbí tsiyekan óehí̖ˀandá Yôesiví hä́nbiˀ waagiˀbá napaa. Undá haˀwâa úvíkanmáa, heḏi handiḏi nä́ˀi hä̖ä̖wí Yôesiví shánkí bînséegíḏíhoˀ, wên kwiyä̖ˀ waagiˀinbá ípaa inbí senäˀ dâyyoeˀandi wây-á piˀwên senäˀdáḏí dívíthayé-íḏí.  
\v 5 Wíˀíˀâ̖a̖nípí piháa natû̖ˀnin nä́ˀi híˀ Yôesiví ta̖ˀnin diwe nata̖ˀmuuˀiˀ, “I pꞌoewa̖a̖hâ̖a̖ Yôesiḏi dîntógiˀi nathúupoˀḏi hânho nahä̖ä̖wídaˀ.”  
\v 6 Hewänbo Yôesi-á báyékí naˀinbíˀpiyeˀ nakhä̖ge̖ˀpä̖ˀtꞌóe. Heḏânkun iví ta̖ˀnin diwe ûntû̖ˀ: 
\q1 Toˀwên diyêngitꞌóeˀin dimuuˀin Yôesi Táḏáḏí ovâyyoegiˀoˀ. 
\q2 Hewänbo toˀwên diyêngitꞌóepíˀin dimuuˀindá Yôesi Táḏáḏí iví séegísehkanä ovâymäˀ. 
\p  
\v 7 Heḏáho Yôesi Táavíˀpiye bípimä́ä heḏânho i-á unbí tsondi únmúníḏí, heḏá bíkayˀan Penísendi bînyoetu̖ˀa̖míḏí, heḏânho i-á unbíˀweḏi nashá̖ní.  
\v 8 Yôesiví núˀpiye bíha̖ḏi, heḏá i-á unbí núˀpiyá shánká ihá̖ḏi-í. Un tꞌaywó̖ˀkannin ímuuˀin, bînyä̖ˀḏâapítsiyekanwóyí̖ˀ. Un toˀwên unbí ánshaa wíˀúntaˀgemuupíˀin, binyâaˀan hä̖ˀi tꞌaywó̖ˀdi unbí píˀnä́ khóˀyé bînmáaˀiˀ.  
\v 9 Unbí tꞌaywó̖ˀdi únmuuḏi bítaachanpuwave, heḏá bíkꞌáykháapuwave, heḏá bísíhtä̖ä̖. Íséeyê̖e̖níˀin únkhâyˀä̖ˀ ípꞌâayê̖e̖nívíˀweḏi. Íhíhcha̖a̖-ívíˀweḏi, bînkeeya̖mí íkꞌáykháapóeˀin.  
\v 10 Yôesiví páaḏépiyeˀ áagéˀin bípuwave, heḏi iḏáho shánkí kwꞌâayá wovâytegé-í. 
\s1 Wây-á tꞌowaví̖ˀgeḏi híwó̖ˀpí wíˀúvíhéeˀa̖mípí 
\p  
\v 11 Tíˀûuwin páaḏéˀin, wíˀnä́ táye wíˀúvítu̖u̖súumáˀve-ípí. Wí toˀwíḏí in Jesus-víˀpiyeˀ dívíwhä̖yundeˀin ovâytu̖u̖súuˀoḏi háa inbí̖ˀgeḏi natû̖ˀ híwó̖ˀpíˀin dimuuˀin, hanbá Yôesiví tsontu̖u̖ ûnmuuˀin ônˀoˀ, gá Yôesiḏá dítu̖máaḏân naˀinbí tíˀûuwin páaḏéˀin han wíˀâyˀa̖mípíˀin. Heḏiho wí toˀwí naˀándeḏi wíˀûnkhâyˀä̖hpíˀin iˀâ̖a̖míˀin háa Yôesiví tsontu̖u̖ ûntû̖ˀ waa, i-á iˀaˀginnâamívíˀweḏi iwänpikeeyoˀ nachanpoˀin nä́ˀi tsontu̖u̖-á híwó̖ˀdi wínamuupíˀin.  
\v 12 Yôesiḏa̖ˀmân tsontu̖u̖pä̖ˀi namuu, heḏi iḏa̖ˀbá ûnkoeḏi natú̖níḏí háa âyˀaˀgindoˀ háa yoe. Iḏa̖ˀmân ûnkoeḏi naˀinbí wówátsi dînˀaywoeníḏí háa díkwee-íḏí. Heḏânho ti unbíˀwe únkꞌóe wí toˀwí bîntꞌaywó̖ˀdichä̖nú-íḏí? Yoe, háˀtoˀ. 
\s1 Wíˀúvípiphúu-ípí 
\p  
\v 13 Bítꞌóyan un kin úvíhéeˀoˀin, “Nää thaa háa maˀḏi tha̖ˀdi wí búuˀú gidaˀ iwepiyeˀ gimän, heḏi i búuˀú iwebo wí pa̖a̖yo gikwo̖ˀní, âyhä̖ä̖wíku̖mä́-íḏí âyku̖ˀchꞌâaníḏá, báyékí wíyá chä̖ˀ âytꞌaaníḏí.”  
\v 14 Wíˀúnhanginnáhpí háa unbí wówátsi tha̖ˀdi únmúníˀin. Unbí wówátsi-á wí okhí hây tä̖hkí nakeepoˀi heḏi wesebo nahándeˀi waagibá únmuu.  
\v 15 Shánkí híwó̖ˀ namuu kinnân ítú̖níḏí: “Yôesi natú̖ḏáho giwówáyê̖e̖ní, heḏi kindá kindá ívíkhâymáa.”  
\v 16 Hewänbo nää íyêngiḏi úvíwänpiphuuḏeˀ háa úvíkhâymáa i̖ˀgeḏi. Heḏi kin úvíhíˀmáaḏí, tꞌä̖hkí yä̖ˀḏâapîˀḏa̖ˀ namuu. 
\p  
\v 17 Toˀwí ûnhanginnândi ûnkhâyˀä̖ˀin híwó̖ˀ iˀa̖míˀin hewänbo iˀanpíḏá, i-á itꞌaywó̖ˀdoˀ. 
\c 5  
\s1 In dikoḏitꞌowamuuˀinbí tꞌaywó̖ˀdi 
\p  
\v 1 Nää bítꞌóyan un koḏitꞌowa ímuuˀin, unbí tsíˀpꞌoe únmúníˀi binchꞌaˀ heḏá bísítu̖wí̖nú, gá báyékí tꞌôephaḏe únˀä̖ḏân.  
\v 2 I báyékí hä̖ä̖wí únkwꞌó̖ˀdi únpeḏeepuwamän, heḏá unbí aa hä̖ä̖wí únmúníˀi-á kha̖ˀnindiḏá wovâykha̖ˀhon.  
\v 3 Unbí óeḏo-á kwä̖́ˀ tsꞌä̖ˀi-á tꞌä̖hkí únphénpeemän bînwänpiteˀkwꞌóḏiḏi, heḏi iweḏiho nakeepuwagítꞌóe íkhâ̖a̖ˀin, heḏi han úvíˀandibo bîntꞌôephaḏekhâymáa, unbí túuˀú únmuuˀi phaaḏi wovâyphakha̖nukhâymáa waagibá. Unbí hä̖ä̖wí báyékí únmuuˀi bînteˀkwꞌóḏi hewänbo i tꞌä̖ˀgi thaa-áho napowaˀä̖ˀ.  
\v 4 Bítꞌóyan, in táhtsaaˀin unbí nava i̖ˀge dívítꞌôeˀanninbí kä̖ˀä̖ä̖ wívînwáˀâapí, heḏi i chä̖ˀ wíˀovâymä́gipîˀ-á Yôesi imúnde heḏi ûnhanginná in tꞌôeˀin bînˀáywannin. Hewänbo Yôesi oe makówá tꞌä̖hkí itsonmáaˀi natꞌoe in dívítꞌôeˀannin diphahsanyiḏi dívítu̖wí̖núndeˀ.  
\v 5 Nä́ä oepáa kꞌayḏi unbí wówátsi thaa saˀwó̖ˀgí bînphaḏendeˀ, heḏi tꞌä̖hkí úntáyˀi heḏá ídaˀi-á bînku̖mändeˀ únwänpihéegínáníḏí. Wên wáasí tûuˀin waagiˀinbá ímuu, hewänbo ki̖ˀmin wáasí ovâyhá̖núnde waagibá i thaa napówá Yôesi Táḏáḏí wovâytuchä̖nú-íḏí.  
\v 6 Undi hä̖ˀin híwó̖ˀnin tꞌowa bînpankwꞌóeˀó heḏá bîntꞌa̖há̖núndeˀ, heḏi indá wíḏínkoeḏipí wovâyˀahkhâa-íḏí. 
\s1 Boˀatä̖́ i̖ˀgeḏi James ita̖ˀnan 
\p  
\v 7 Heḏáho tíˀûuwin páaḏéˀin, boˀatä̖́ḏí bítsíkhakwꞌoˀ i shánkí natsonyiˀi namuuˀi nawáyˀä̖ä̖ píˀwehayḏi. Un únhanginná háa wí toˀwí ikoˀyikoˀi namuuˀi boˀatä̖́ḏí itsíkhaˀoˀin iví híwó̖ˀdi hä̖ä̖paye iví nava iwe ûnkhâymuu píˀwehay. I-á ûnkhâyˀä̖ˀ itsíkhaˀa̖míˀin i páaḏéˀi kwandá i tíˀúugéˀi kwandáḏí napówá píˀwehay.  
\v 8 Un wáˀ hanbá boˀatä̖́ḏí úvítsíkhaˀâ̖a̖mí. Unbí píˀnä́ khóˀyé bíkayˀan, gá i shánkí natsonyiˀi namuuˀi hanwaapíḏa̖ˀdibo naˀä̖ḏân. 
\p  
\v 9 Tíˀûuwin páaḏéˀin, bîntꞌôephaḏendeḏá wíˀnä́ táye wíˀúvíchä̖nuˀâ̖a̖mípí. Wíˀnä́ táye úvíchä̖nuˀandá Yôesi natú̖ní híwó̖ˀpí úvíˀannin. Christ-ân namuu i toˀwí tꞌowa ovâykeekwꞌôeníˀi háa híwó̖ˀ háa híwó̖ˀpí dívíˀannin, heḏi i-á hanwaapíḏíbo naˀä̖́ä̖-í. 
\p  
\v 10 Tíˀûuwin páaḏéˀin, háḏíḏí úvíyä̖́ä̖ˀa̖míˀin únhanginnáníḏí, bíˀánshaaˀan in hä́nˀoeˀin Yôesiví tukhe̖ˀminbí̖ˀgeḏi, indá Naˀinbí Sedó Yôesigîˀ dívíhéeˀan, heḏi tꞌôephaḏe iwe ovâykwꞌóḏi wänbo dívíyä̖́ä̖ˀan.  
\v 11 In diyä̖́ä̖ˀindá híhchannin dimuu gin âytu̖ˀoˀ. Ítꞌoe háa hä́nˀoe Job iyä̖́ä̖ˀannin itꞌôephaḏende wänboˀ, heḏá háa Naˀinbí Sedó Yôesiḏi ä̖́ä̖géwän híwó̖ˀdi igîˀ ônˀannindá. Kindiḏiho gínhanginná Naˀinbí Sedó Yôesi hânho naséegísehkanätꞌóeˀin. 
\s1 Taˀgeḏa̖ˀ ívíhéeˀa̖mí 
\p  
\v 12 Tíˀûuwin páaḏéˀin, háa nää wâytu̖kankhâymáaˀindá báyékí nachä̖ˀmuu. Unbí tu̖u̖ úvímäḏi wíˀítú̖nípí, “Taˀgendi nä́ˀi oepáa kꞌayḏi háa makówá nanân waagibá, taˀgenbá naví híˀ dînmuu.” Nä́ˀi tu̖u̖ háa wíyá tu̖u̖ ki̖ˀbi wíˀítú̖nípí. \f + \fr 5:12 \ft In Huḏíyo wíḏidaˀpí Yôesiví khá̖wä̖́ ditú̖níˀin, hewänbo Yôesi-á hä̖ä̖ tꞌä̖hkí ikhíyéˀi namuu, heḏiho makówá-á nä́ˀi oepáa kꞌayḏá i̖ˀgeḏi dívíhíˀmáaḏí taˀgendi Yôesiví̖ˀgeḏi dívíhíˀmáaˀin nathaykꞌóe.\f* Hewänbo “ha̖a̖” gin ítú̖ḏáhoˀ, ha̖a̖ in namúní, heḏá “yoe” gin ítú̖ḏá, yoe indáho namúní, heḏânho Yôesiḏi wíwovâytu̖ˀâ̖a̖mípíḏí híwó̖ˀpí úvíhéeˀannin. 
\s1 Yûusu i̖ˀgeḏi James ita̖ˀnan 
\p  
\v 13 Wénä wên un bîntꞌôephaḏendeḏi únkhâyˀä̖ˀ úvíyûusuˀa̖míˀin; heḏi íhíhchandiḏá bînkhaˀwa̖mí Yôesi bîntegé-íḏí.  
\v 14 Wí toˀwí nahayḏá in méesatewin tsonnin ovâytu̖kánnamí, heḏi indá Naˀinbí Sedó Jesus-ví khá̖wä̖́ ônkhá̖yä̖́ˀdeḏi nä́ˀi nahayˀiví núˀ diwindi ônyûusuˀa̖mí, heḏá wí olive ka̖ˀpꞌoeḏá óeˀä̖yú̖-í.  
\v 15 Úvíyûusuˀoḏi Yôesivíˀpiye úvíwhä̖yundeḏá, i nahayˀi nawówa-í unbí yûusu únmuuḏi. Kindiḏi Yôesiḏi i nahayˀi hehkháa óemä̂äní, heḏi itꞌaywó̖ˀnandáhoˀ, iví tꞌaywó̖ˀdi-á ônˀowóyé-í.  
\v 16 Heḏânho wíˀnä́ táye úvítꞌaywó̖ˀdihä̖ä̖tsiˀa̖mí, heḏá wíˀnä́ táyegîˀ-á úvíyûusuˀâ̖a̖mí, heḏiho handiḏi wovâyhehkháaˀa̖mí. Wí toˀwí iví wówátsi taˀge ihondiví yûusu-á ûnkayḏi báyékí ûnkankoeḏi.  
\v 17 Yôesiví tukhe̖ˀbi ûnmuuˀiˀ, Elijah gin nakhá̖wä̖́ˀiˀ tꞌowaḏa̖ˀbá namuu, i-á naˀin waagiˀbá namuu. Hewänbo kaygi̖ˀdi iyûusuˀandi nadaˀpóe wíˀikwa̖ˀnamípíḏí, heḏi poeyeḏá pí̖ˀge pa̖a̖yo ee nange kwan wänbo wíḏiyemupí.  
\v 18 Heḏi wíyá iyûusuˀan dihayḏá, Yôesiḏi báyékí kwan ovâyyemu, heḏi wíyá dínhä̖ä̖wípayeḏee inbí nan diwe. 
\p  
\v 19-20 Naví tíˀûuwin páaḏéˀin, nä́ˀin niˀgeḏi úvíˀánshaaˀa̖mí: Wí toˀwí in taˀgeˀin pꞌóegé namuuˀin diweḏi ihângeˀandi, heḏi wíyá toˀwíḏí óebundá, i toˀwíḏí nä́ˀi itꞌaywó̖ˀnandiˀ óebundi óekhä̖ge̖ˀnan iví hâ̖a̖ ûnmuuˀi péyégépiye wíˀûnmú-ípíḏí, heḏá Yôesiḏá iví báyékí tꞌaywó̖ˀdi ûnmuuˀiˀ ônyâaˀa̖mí.