\id 1TI - Tewa [tew] NT (North America Branch) (DBL 2014) \h 1 TIMOTHY \toc1 In Páaḏéˀin Ta̖ˀnin Paul-di Timothy Ônta̖ˀnannin \toc2 1 Timothy \toc3 1 Tm \mt1 In Páaḏéˀin Ta̖ˀnin Paul-di Timothy Ônta̖ˀnannin \c 1 \p \v 1 Naa Paul omuuˀi nä́ˀin ta̖ˀnin dóta̖ˀdoˀ. Naa Christ Jesus-ví tꞌôekhuwaˀi omuu, Yôesi Táḏá naˀinbí aywondi gínmuuˀiḏi heḏá Christ Jesus i pín taˀge hayḏi âytsíkhaˀmáaˀiḏá dítu̖ˀandi ki̖ˀbi tꞌôeˀi omúníˀin. \v 2 Naaḏi u̖ Timothy nä́ˀin wînta̖ˀdoˀ. U̖-á naví koḏi̖ˀdi ay waagiˀbá unmuu, naa waagibá Christ-víˀpiyeˀ biwhä̖yundeḏi. Yôesi Táḏá-áḏí heḏá Naˀinbí Sedó Christ Jesus-áḏí séegísehkanä wóemä̂äní heḏá uvíˀpiyeˀ daˀiyapúwí heḏá wóekhä̖ge̖ˀnamí ánshaaginpíḏíboˀ uncha̖ˀníḏí. \s1 Paul-di ovâytumakheˀan dívíˀá̖yîngiˀámíḏí in hôeyóˀin há̖hkanninbíˀweḏi. \p \v 3 Naa oe Macedonia nangepiyeˀ omääpíḏíbo wítumakheˀan, heḏi nää-á inbá wítumakhekhâymáa: Oe Ephesus búuˀúbo biwóyí̖ˀní, gá iwe wên tꞌowa piháa dâyhá̖ˀoḏân, heḏi u̖ḏi ovâyyôení haˀwâa wíḏívíˀâ̖a̖mípíˀin. \v 4 Ovâytu̖ˀâ̖a̖mí wíḏívíhíˀmáˀve-ípí nä́ˀi hä̖ä̖wí pehtsiyeḏa̖ˀ waagiˀbá namuu i̖ˀgeḏi heḏá inbí hehä̖̂ä̖win thehtáy pahpáˀinbí khá̖wä̖́ hä̖̂ä̖ḏibo hânho báyékí dínta̖ˀmuu i̖ˀgeḏá. \f + \fr 1:4 \ft In Huḏíyo inbí hä́nˀoeˀin thehtáy pahpáˀinbí khá̖wä̖́ dâyta̖ˀkwꞌóḏi inbí̖ˀgeḏi wíḏínˀóḏe-ípíḏí, hewänbo wáˀ inbí̖ˀgeḏi dâyˀógéḏípaaḏi dívítu̖hkando nä́ˀi ógéḏí i̖ˀgeḏi háa taˀgen namuuˀin háa yoe.\f* Tꞌowa nä́ˀi hä̖ä̖wí i̖ˀgeḏiḏa̖ˀ dívíhíˀmáaḏáho dívíwänpitꞌaymáa, heḏiho kin dívíˀoḏá inbí híˀḏí háˀto ovâykhä̖ge̖ˀnamí dívíˀa̖míḏí háa Yôesi Táḏá natsonpóe waa, hewänbo ivíˀpiyeˀ ívíwhä̖yundeḏá gínhanginná háa natsonpóeˀin ívíˀa̖míḏí. \v 5 Heḏiho odaˀ u̖ḏi kin ovâyyôeníˀin heḏânho in séegí dâymáˀve-íˀin. Heḏi híwó̖ˀdiḏa̖ˀ inbí ánshaa dínmuuḏáhoˀ, heḏá hä̖ä̖wí híwó̖ˀdi namuuˀin dínhanginnáˀdiḏa̖ˀ dívíˀoḏá, heḏá Yôesi Táḏávíˀpiyá pín taˀge hayḏi dívíwhä̖yundeḏá, handiḏânho nä́ˀin séegí dâymáˀve-í. \v 6 Hewänbo wên tꞌowa-áho han wíḏívíˀopí, hewänbo hä̖ä̖wí nachä̖ˀmuupí i̖ˀgeḏiḏa̖ˀ dívíhéeˀoḏi Yôesiví taˀgeˀin pꞌóegéḏí dívíhângeˀan. \v 7 Didaˀ há̖hkannin dipimúníˀin heḏânho tꞌowa Yôesi Táḏáví tsontu̖u̖ in tꞌowa ovâyhá̖ˀa̖míḏí, hebo inbo wíḏikaˀpóya̖ˀpí háa ditû̖ˀnin, heḏi tobá diˀándeˀ wänbo dínhanginnáˀnin háa dívíhíˀmáa i̖ˀgeḏi, taˀgendi wíḏínhanginnáhpí. \p \v 8 Gínhanginná Yôesi Táḏáví tsontu̖u̖-á híwó̖ˀdiḏa̖ˀ ûnmuuˀin, hewänbo taˀge ovâyhá̖ˀa̖míˀin nakhâyˀä̖ˀ. \v 9 Nä́ˀi-áho gínkhâyˀä̖ˀ gínhanginnáníˀin: Yôesi Táḏá-á iví tsontu̖u̖ wíˀimä́gipí in tꞌowa inbí wówátsi taˀge dâyhonningîˀ, hewänbo tꞌowa kinnân dívíˀoˀingîˀ-ân: Tsontu̖u̖ dâyˀaˀginhá̖núndeˀ, tꞌóyanpíˀindá dimuu, Yôesi Táḏá-á wíˀóeˀaˀginmähpí, dívítꞌaywó̖ˀdoˀ, Yôesi Táḏá-áḏá wíḏikwꞌó̖hpí, Yôesi Táḏáví hä̖ä̖wí-á ûnchä̖ˀmuupí waagá dâyˀoˀ, inbí yíyá-á táḏá-á báyékí ovâywha̖ˀoˀ, dâytꞌowahá̖núndeˀ, \v 10 tsé waagiˀinbá diyiˀ, senäˀdá wây-á senäˀdáḏíbo dívíwho̖hkwomáa, tꞌowa-á ovâyhóndeˀ ovâyku̖ˀchꞌâaníḏí, hôeyóˀindá dimuu, ovâytu̖yóˀdoḏá dívíwänpihôeyóˀoˀ, heḏá wíyá hä̖ä̖wí haˀwâagi namuuˀiḏa̖ˀbá dívíkanhondibo in taˀgen há̖hkan namuuˀin dâyyoegimáa. \v 11 Yôesi Táḏá i âytegendeˀiḏá naa dísóge tꞌowa dovâytꞌôeˀa̖míḏí háa iví hânho híwó̖ˀdi tu̖u̖ ûntû̖ˀ waa nä́ˀin há̖hkan niˀgeḏi. \s1 Paul-di Yôesi Táḏá óekú̖ˀdaaˀan \p \v 12 Naˀinbí Sedó Christ Jesus dókú̖ˀdaaˀoˀ gá nachanpóeḏân naa híwó̖ˀ dóˀa̖míˀin háa dítu̖ˀan waa, heḏiho naa dísóge iví tꞌôe dônˀa̖míḏí, heḏá dókú̖ˀdaaˀo wáˀ in kay dímä́giḏi kin dáykanhûuwíḏí. \v 13 Heḏi iḏá kin naagîˀ dînˀan tobá aˀginhá̖hpí waagi iví̖ˀgeḏi dáyhíˀmáawän wänboˀ, heḏá yanäká dóˀan, heḏá iví tꞌowa-á dovâywha̖ˀan. Hewänbo Yôesi Táḏá navíˀpiyeˀ nasehkanäpóe wíḏînhanginnáhpíḏí taˀgendi háa dáyˀoˀin. Nä́ˀi hä̖ä̖wí dáykanmáa waˀḏi Christ-víˀpiyeˀ dáywhä̖yundepíḏíboˀ. \v 14 Hewänbo Naˀinbí Sedóḏá hânho báyékí séegísehkanä dímä́gi. Nää-áho Christ Jesus-víˀpiyeˀ dáywhä̖yunde heḏá dóséegí wáˀ. \p \v 15 Nä́ˀi tu̖u̖ naaḏi wâytu̖kankhâymáaˀi-áho whä̖yu̖wó̖ˀdi namuu, heḏiho tꞌowa dínkhâyˀä̖ˀ tꞌä̖hkí dâyséegíˀa̖míˀin: Christ Jesus-á nä́ä oepáa kꞌayḏipiyeˀ naˀä̖ä̖ naˀin tꞌaywó̖ˀtoˀin gimuuˀin dînˀowóyé-íḏí. Heḏi náaho i shánkí pꞌä́ndíkîˀ omuu. \v 16 Hewänbo Yôesi Táḏá navíˀpiyeˀ naˀiyapóe, heḏânho in toˀwên dívíwhä̖yu̖khâymáaḏí in wówátsi nahándepíˀin dâykéyíˀindáho naa i shánkí pꞌä́ndíkîˀ omuuˀi dímúní háa dînpóe waa, heḏiho indá dínhanginpúwí Christ Jesus hânho naboˀatä̖́ˀin. \v 17 Hä̖̂ä̖ḏi wänbo tꞌä̖hkí Yôesi Táḏá âyˀaˀginhûuwí, heḏá kwꞌáayéboˀ âymáˀve-í. I-ân i tsondi shánkí hayˀi namuu, i-ân wínachuˀpí, i-ân wínakeeˀä́npí, i-ân i wîˀḏa̖ˀ Yôesi namuu. Hamân. \s1 Háa Timothy ûnkhâyˀä̖ˀ iˀa̖míˀin \p \v 18 Timothy, u̖ naví ay waagiˀbá unmuuˀiˀ, nä́ˀi wítu̖máaˀi-á odaˀ á̖yîngiḏi nâaˀa̖míˀin, i-á háa in Yôesi Táḏáví tukhe̖ˀmindi ho wóetu̖ˀan waa biˀa̖míˀinbá namuu, heḏi inbí híˀḏiho wóekhä̖ge̖ˀnamí Yôesi Táḏáví tꞌôe híwó̖ˀ mânˀa̖míḏí, wí híwó̖ˀdi sundaḏo híwó̖ˀ ihä́nbo waagiˀbá unmúníḏí. \v 19 Biwhä̖́yu̖ˀbé-í nä́ˀin taˀgen há̖hkan, heḏá hä̖ä̖wí ú̖hanginnáˀdi híwó̖ˀdi namuuˀindá bikanhûuwí. Wáy wên tꞌowa-áho nä́ˀi híwó̖ˀdi hä̖ä̖wí dâyyoegiˀan, heḏiho nää-á piháawi há̖hkan dívíwhä̖yundeˀ. \v 20 Hymenaeus-áḏí Alexander-áḏí ho ha̖ˀmin damuu. Indáho Satan i Penísendiví mange naaḏi dovä̂nyoeˀan heḏânho dahá̖hpúwíḏí Yôesi Táḏáví̖ˀgeḏi wíḏänyanäkíhíˀmáˀve-ípíḏí. \c 2 \s1 Háa in méesateˀin tꞌowa dínkhâyˀä̖ˀ dívíˀa̖míˀin dívíwéˀgeˀoˀ ihayḏi \p \v 1 Páaḏé kaygi̖ˀdi wítu̖máa, u̖-áḏí heḏá uví méesateˀin tꞌowa-áḏí úvíyûusuˀa̖mí tꞌowa tꞌä̖hkígîˀ, heḏá ingîˀ-á Yôesi Táḏá-á bînhéeˀa̖mí, heḏá i-á bîndaaˀa̖mí hä̖ä̖wí díntáyˀiˀ ovâymä̂äníḏí, heḏá bînkú̖ˀdaaˀâ̖a̖mí. \v 2 Úvíyûusuˀa̖mí i nangewi tsondi hayˀigîˀ heḏá tꞌä̖hkí in wé̖ˀgeˀin tsonningîˀ-á, heḏânho khuwôedaˀginpíḏíbo githáa-í heḏá tꞌowaḏá tꞌä̖mägá wíḏíˀâ̖a̖mípí, heḏá hä̖̂ä̖ḏi wänbo Yôesi Táḏá-á heḏá tꞌowa tꞌä̖hká âyˀaˀgéení. \v 3 Híwó̖ˀ namuu kin ívíyûusuˀa̖míḏí, heḏi kin ívíˀoḏi Yôesi Táḏá naˀinbí aywondi gínmuuˀiˀ âyhíhchandoˀ. \v 4 Yôesi Táḏá-á nadaˀ tꞌä̖hkí tꞌowa ovâyˀaywoeníˀin heḏá háa in taˀgen há̖hkan namuuˀin dihá̖hpúwíˀindá. Heḏi i-á tꞌä̖hkí tꞌowagîˀ namuu, \v 5 gá wîˀḏa̖ˀ wí Yôesi naˀä́ndân, heḏi i-áḏí heḏá naˀin tꞌowa-áḏí naˀinbí pinuḏi wîˀḏa̖ˀ wí toˀwí gínwin díwóeníḏí, i-á Christ Jesus-ân namuu, heḏi tꞌowabá napóe. \v 6 I-á ipimä́giḏi iví wówátsiḏi iwáˀâa heḏânho tꞌä̖hkí tꞌowa wówátsi ovâymä̂äníḏí. Heḏi Yôesi Táḏá ide̖ˀman i thaa hä̖̂ä̖ḏi kin Jesus iˀa̖míˀin, naˀin dînkeekꞌúwíḏí nadaˀin tꞌä̖hkí tꞌowa ovâyˀaywoeníˀin. \v 7 Heḏi Yôesiḏi naaho dísóge igîˀ dáyhéeˀa̖míḏí heḏá iví tꞌôekhuwaˀi-á omúníḏí, tꞌowa dovâytꞌôeˀa̖míḏí nä́ˀi hä̖ä̖wí i̖ˀgeḏi. In taˀgen wâytu̖máa, wíḏáyhôeyómáapí, naaho dísógeˀi-ân omuu nä́ˀin Huḏíyo dimuupíˀin tꞌowa dovâyhá̖ˀa̖míḏí háa dívíwhä̖yú̖-íˀin heḏá hä̖ä̖wí taˀgen namuuˀi-á. \p \v 8 Naa odaˀ tꞌä̖hkí i méesate eeye in senäˀ inbí man dâytegé-íḏí dívíyûusuˀa̖míḏí, hewänbo wíḏínkhâyˀä̖hpí nä́ˀi mandibá dívítꞌaywó̖ˀnâamíˀin, heḏá wé̖ˀgeˀin tꞌowa-áḏí wíḏitꞌáy-ípí, heḏá wíḏívítu̖kannâamípí. \p \v 9 Heḏá in kwiyä̖ˀ wáˀ odaˀ ha̖ˀminbá dimúníˀin. Indá dínkhâyˀä̖ˀ híwó̖ˀda̖ˀ dívíˀáwe̖ˀbé-íˀin, dívíyêngiˀa̖mígîˀḏa̖ˀbá yoe, hewänbo dívípiˀaˀgindo waa díncha̖a̖-íḏí dívíˀawé-í. Wíḏívíwänpiphóhkoeḏiˀâ̖a̖mípí heḏá wíḏívíwänpitôenípí báyékí óeḏo-á, saˀwó̖ˀdi kꞌuu-á, aa hânho nachä̖ˀmuuˀi-á, dívíwänpicha̖a̖ˀâ̖a̖míḏí. \v 10 Han dívíˀâ̖a̖mívíˀweḏi in kwiyä̖ˀ dínkhâyˀä̖ˀ saˀwó̖ˀnin dívípipáa-íˀin hä̖ä̖wí híwó̖ˀdi dívíˀoˀiḏi. Nä́ˀi-ânho i hä̖ä̖wí híwó̖ˀdi namuu in kwiyä̖ˀgîˀ, in Yôesi Táḏá dâyˀaˀgin gin ditû̖ˀnin. \v 11 Kwiyä̖ˀdáho hânda̖ˀdibo-á aˀgindi-á ee méesate dikwo̖ˀní Yôesiví tu̖u̖ dihá̖hpúwíḏí. \v 12 Naa wóˀdaˀpí kwiyä̖ˀdi in senäˀ ovâyhá̖ˀa̖míˀin háa ovâytsonmáˀve-íˀin, hewänbo hânda̖ˀdibo dikwo̖ˀní. \v 13 Háaḏan kin otû̖ˀ? Gá i sen Adam páaḏé óekhíyéḏân, ihayḏáháˀ i kwee Eve-á óekhíyé, \v 14 heḏá wáˀ i kwee Eve-á i Penísendiḏi iví hôeyó tꞌä̖hkí óeḏawhä̖yu̖ˀan, i sen Adam-dá yoe, heḏiho i kweeḏi Yôesi Táḏáví tu̖u̖ ônˀaˀginhá̖nú. \v 15 Yôesi Táḏáḏáho kwiyä̖ˀ ovâyˀá̖yîngiˀa̖mí dívíˀayyoˀ ihayḏi ivíˀpiyeˀ dívíwhä̖yundeḏi, heḏá tꞌowa-á dâyséegíḏá, heḏá yä̖ˀḏâaˀin wówátsi-á dâyhondá heḏá dívípiˀaˀgindoḏá. \c 3 \s1 In méesateˀin tsonnin háawin dínkhâyˀä̖ˀ dimúníˀin \p \v 1 Nä́ˀi tu̖u̖ tꞌowa ditû̖ˀdi-á taˀgeˀiḏa̖ˀ namuu: Wí sen méesatewi tsondi namúníˀin nadaˀḏáhoˀ, nä́ˀi tꞌôe iˀa̖míˀin nadaˀi-á híwó̖ˀdi-ânkun namuu. \v 2 Heḏiho wí méesateˀi tsondi-áho ki̖ˀbi namúníˀin ûnkhâyˀä̖ˀ: Híwó̖ˀ iví wówátsi ihûuwí heḏânho toˀwí wänbo háˀto ûnkoeḏí-í iví̖ˀgeḏi natú̖níḏí híwó̖ˀ wíˀiˀopíˀin, wîˀḏa̖ˀ kwiyó ûncha̖ˀní, háa iˀo wänbo-á á̖yîngiḏá iˀa̖mí, híwó̖ˀnin napꞌônbaymúní, tꞌowa-áḏá híwó̖ˀdi-á namúní, iví kꞌaygi ee-á in tꞌowa-á ovâyhéegíˀa̖mí, tꞌowagîˀ-á híwó̖ˀdi há̖hkandi namúní, \v 3 wí su̖wä̖toˀi-á tsa̖a̖ˀi-á wínamúnípí, hewänbo ûnpꞌoe kháapîˀ namúní, wí tꞌaytu̖wä̖ˀi wínamúnípí, heḏi chä̖ˀ niˀgeḏá wä̖hphaḏá wíˀiˀánshaamáˀve-ípí, \v 4 iví kꞌaygiḏá híwó̖ˀdi tsondi-á namúní heḏá iví áyyä̖̂ä̖-á háa dívíˀo wänbo tꞌóyannindá aˀginhá̖ˀindá dimúní. \v 5 I-á ûnkhâyˀä̖ˀ ki̖ˀbi sen namúníˀin iví tewhá ee, gá wí sen iví kꞌaygiḏi híwó̖ˀdi tsondi namuupíḏá Yôesi Táḏáví méesateˀin tꞌowa wänbo-á háˀto híwó̖ˀ ovâyˀá̖yîngiˀa̖mí. \v 6 Heḏi i-áho Jesus-víˀpiyeˀ itsꞌanwhä̖yu̖ˀi wínamúnípí, gá ki̖ˀbi namuuḏáho maˀḏi iyêngi-í heḏi kin iˀandáho Yôesi Táḏá iví̖ˀgeḏi natú̖ní itꞌaywó̖ˀnan gin, háa Yôesi Táḏá i Penísendiví̖ˀgeḏi natú̖ waabá, iyêngimáaḏí itꞌaywó̖ˀnan. \v 7 Heḏi nakhâyˀä̖ˀ wáˀ in tꞌowa méesateˀin dimuupíˀindi nä́ˀi méesatewi tsondi óeˀaˀgeeníˀin, heḏânho yä̖ˀḏâapí iví̖ˀgeḏi wíḏívíhíˀmáve-ípí heḏi Penísendiḏáho ônphaykꞌûˀ iwá wínawhêe-ípí. \s1 In méesateˀin khä̖ge̖ˀnin háawin dínkhâyˀä̖ˀ dimúníˀin \p \v 8 In senäˀ méesateˀin khä̖geˀnin dimuuˀin wáˀ ha̖ˀminbá dimúní, heḏânho ovâyˀaˀginhûuwíḏí, inbí híˀ wíḏâyˀegóˀâ̖a̖mípí, báyékí méena wíḏâysú̖wä̖ˀbé-ípí, chä̖ˀ ha̖ˀtꞌaaˀin wíḏimúnípí, \v 9 hewänbo pín taˀge hayḏi in há̖hkan Yôesi Táḏáḏí naˀin dînthayyannin dívíwhä̖yú̖-í. \v 10 Waˀ méesate khä̖ge̖ˀgíˀin ovâykwꞌódipíḏíbo nakhâyˀä̖ˀ ovâytayi̖ˀníˀin, heḏi híwó̖ˀnin dipeeḏáhoˀ ovâyde̖ˀmamí. \v 11 Nakhâyˀä̖ˀ tꞌowaḏi nä́ˀin méesateˀin khä̖ge̖ˀninbí kwiyä̖ˀ wáˀ ovâyˀaˀgeeníˀin, heḏá nä́ˀin kwiyä̖ˀdá piˀwênbí̖ˀgeḏi yanäkí wíḏívíhíˀmáˀve-ípí, heḏá su̖wä̖toˀindá wíḏimúnípí, heḏá hä̖̂ä̖ḏi wänbo tꞌä̖hkí dívíkanhûuwí hä̖ä̖wí dínkankhâyˀä̖ˀiˀ. \v 12 Wí sen méesate khä̖ge̖ˀdi namuuˀi-á ûnkhâyˀä̖ˀ wîˀḏa̖ˀ ûnkweecha̖ˀníḏí, heḏá híwó̖ˀdi tsondi-á namúní iví kꞌaygiḏi iví áyyä̖̂ä̖-áḏí heḏá in wé̖ˀgeˀin ûnkwꞌó̖ˀnindáḏá. \v 13 Méesate khä̖ge̖ˀnindá híwó̖ˀ inbí tꞌôe dâyˀoḏá tꞌowaḏi kwꞌáye ovâykwꞌôení, heḏi dínkoeḏí-í khuwôedaˀginpíḏíbo dívíhéeˀa̖míḏí Christ Jesus-víˀpiyeˀ dívíwhä̖yundeˀ i̖ˀgeḏi. \s1 I hä̖ä̖wí Jesus-ví̖ˀgeḏi ívíwhä̖yundeˀiˀ \p \v 14 Tobá oˀánde wänbo hanwaapíḏíbo uvíˀpiyeˀ omú-íˀin nä́ˀi hä̖ä̖wí-áho nääbo wînta̖ˀdoˀ, \v 15 heḏiho ohayyêepóeḏáhoˀ ú̖hanginnání háa tꞌowa dínkhâyˀä̖ˀ dívíkanhûuwíˀin in wé̖ˀgeˀin Yôesi Táḏáví kꞌaygiˀindáḏí dívíwé̖ˀgeˀan dihayḏi. Nä́ˀin tꞌowa-áho i nawówáyiˀi Yôesiví koḏi̖ˀnin méesateˀin dimuu, heḏi in taˀgeˀin há̖hkan dâykeeyoˀ heḏá dâyˀá̖yînmáa. \v 16 Heḏi tꞌä̖hkíḏíbo dínkhâyˀä̖ˀ ditú̖níˀin i hä̖ä̖wí Yôesiví̖ˀgeḏi ívíwhä̖yundeˀi-á taˀgendi heˀendi namuu, nä́ˀi hä̖ä̖wí wígínhanginnáhpí iḏi naˀin dînthayyan píhay. Heḏi kinnân namuu: \q1 I-á wí tꞌowabáho napaaḏi nä́ä oepáa kꞌayḏi napówá. \q1 Heḏá iví wówátsi taˀge ihonnin i Yä̖ˀḏâaˀi Pꞌoewa̖a̖hâ̖a̖ḏá dînkeeyan. \q1 In makówáwin tꞌôepa̖ˀa̖a̖ˀindiḏá óemûˀ. \q1 In Huḏíyo dimuupíˀin tꞌowa-á iví̖ˀgeḏá ovâytꞌôeˀan. \q1 Tꞌowa-á ivíˀpiyá dívíwhä̖yu̖ waˀ nä́ä oepáa kꞌayḏi nayiˀ ihayḏiboˀ. \q1 Heḏá oe kwꞌáye saˀwó̖ˀ nanáˀ deepiyá napee. \c 4 \s1 Wên hôeyóˀin há̖hkannin dipowagítꞌóe \p \v 1 I Yä̖ˀḏâaˀi Pꞌoewa̖a̖hâ̖a̖ho thayˀeeḏi natú̖ i tꞌä̖ˀgi thaa napowaˀä̖ˀ ihayḏi wên tꞌowa inbí whä̖yu̖ Yôesivíˀpiye dâyyoegikankhâymáa heḏi kin dívíˀandiho ovâytꞌóyankhâymáa in tꞌowa in dihôeyóˀin pꞌoewa̖a̖hâ̖a̖ḏi ovâymáaˀin, heḏá nä́ˀin yä̖ˀḏâapíˀin pꞌoewa̖a̖hâ̖a̖ví há̖hkanho dâyséegíˀa̖mí. \v 2 Nä́ˀi há̖hkandá wên hôeyóˀin tꞌowa paa waagiˀinbá dívíyánúmáaˀin dimuuˀindi wé̖ˀgeˀin tꞌowa ovâyhá̖ˀa̖mí. Nä́ˀin yä̖ˀḏâapíˀin há̖hkannindá wí toˀwí iphahá̖núḏí naˀôepóeḏí háabo nataachanpoˀpîˀ waagiˀinbá dimúní, indá yä̖ˀḏâapí dívíˀo wänbo wíḏitaachanpúwípí. \v 3 Gá kinnân: Tꞌowa ovâykhâ̖a̖kankhâymáa dívíkhóˀyâ̖a̖-íḏí, heḏá ovâytu̖ˀâ̖a̖mí wáy wí koegîˀ-á wíḏâykꞌóe-ípí. Hewänbo Yôesi Táḏá-áho nä́ˀi hä̖ä̖wí imä́gi heḏânho in toˀwên ivíˀpiyeˀ dívíwhä̖yundeˀindáho in taˀgen dínhanginnáˀnindi nä́ˀi hä̖ä̖wígîˀ óekú̖ˀdaaˀa̖mí heḏá dâykꞌóe-í. \v 4 Hä̖ä̖wí tꞌä̖hkí Yôesi Táḏáḏí dímä́giˀi-áho híwó̖ˀdi namuu, heḏi âyyoegiˀa̖mívíˀweḏi âyhóní, igîˀ Yôesi Táḏá âykú̖ˀdaaˀandi. \v 5 Heḏi nä́ˀi hä̖ä̖wí-á híwó̖ˀdi namuu gá Yôesi Táḏá han natú̖ḏân, heḏá âyhóndeˀ ihayḏi ívíyûusuˀoˀ. \s1 Wí Jesus-ví híwó̖ˀdi tꞌôeˀi háa unkhâyˀä̖ˀ iˀa̖míˀin \p \v 6 Nä́ˀi hä̖ä̖wí u̖ḏi in méesateˀin tꞌowa ovâyhá̖ˀa̖mí, heḏi handiḏi Christ Jesus-gîˀ híwó̖ˀ bitꞌôeˀa̖mí, heḏi nä́ˀi Yôesi Táḏáví híˀ ívíwhä̖yundeˀi-á heḏá nä́ˀi híwó̖ˀdi há̖hkan nâaˀaˀginnandi-á koegîˀ waagiˀbá namúní wóekaymä̂äníḏí. \v 7 Hewänbo nä́ˀi híˀ pehtsiye waagiˀbá namuuˀi-á wínâaˀá̖yîngiˀa̖mípí, nä́ˀi híˀḏá tꞌowa-á Yôesi Táḏávíˀweḏá ovâywänpiyâaˀoˀ. U̖-á shánkíḏí ú̖khâyˀä̖ˀ bikhä̖́ä̖-íˀin uví wówátsi mänhûuwíḏí Yôesi Táḏá nadaˀ waabá. \v 8 Naˀinbí túuˀú âykayˀa̖míḏí ívíkhä̖ä̖ḏeḏáhoˀ, hâyḏa̖ˀ gínchä̖ˀpúwí, hewänbo háa Yôesi Táḏá natsonpóe waa naˀinbí wówátsi âyhondáho hä̖ä̖wí tꞌä̖hkígîˀ gínchä̖ˀmuu, heḏi gínhanginná taˀgendi naˀinbí wówátsi nää nä́ä oepáa kꞌayḏi heḏá in wówátsi naˀä̖ˀindá wáˀ híwó̖ˀ gínpúwíˀin. \v 9 Nä́ˀi tu̖u̖ wítu̖máaˀi-áho taˀgen namuu, heḏiho tꞌä̖hkí nâaséegíˀa̖mí. \v 10 Heḏânkun hânho ívítꞌôemáa heḏá ívíkhä̖ä̖ḏeˀ, gínhanginnândi Yôesi nawówáyiˀi-áho ikhâymáaˀin háa natú̖ waa. I-á i aywondi namuu tꞌä̖hkí tꞌowagîˀ, heḏi in Christ-víˀpiyeˀ dívíwhä̖yundeˀindáhoˀ ovâyˀaywondeˀ. \v 11 Nakhâyˀä̖ˀ u̖ḏi tꞌowa nä́ˀi hä̖ä̖wí i̖ˀgeḏi ovâyhá̖ˀa̖míˀin, heḏá ovayyôení kin dâyˀa̖míḏí. \p \v 12 Tobáháa tsꞌa̖a̖biboˀ unmuu wänbo híwó̖ˀ uví wówátsi mänhûuwí heḏânho tꞌowaḏi wíwóeˀaˀginhá̖nú-ípíḏí, heḏiho uví wówátsi híwó̖ˀdi ú̖muuḏiho in Christ-víˀpiyeˀ dívíwhä̖yundeˀin ovâykeeya̖mí háawin dínkhâyˀä̖ˀ dimúníˀin. Háa dívíhéeˀa̖mí waa ovâykeeya̖mí, heḏá háa dívíkanhûuwí waagá, heḏá háa tꞌowa ovâyséegíhûuwíˀindá, háa Yôesi Táḏávíˀpiyeˀ dívíwhä̖́yu̖ˀbé-íˀindá, heḏá háa yä̖ˀḏâaˀinda̖ˀ dimúníˀindá. \v 13 Heḏi uvíˀwe opówá píhay nakhâyˀä̖ˀ in tꞌowa i méesate ee diwé̖ˀgekwꞌó̖ˀnin Yôesi Táḏáví ta̖ˀnin diweḏi ovâytu̖u̖ˀâ̖a̖míˀin, heḏá ovâytumakhemáˀve-íˀin, heḏá ovâyhá̖ˀa̖míˀin. \v 14 In Yôesi Táḏáví tukhe̖ˀmindi wóehéeˀandi in méesateˀin tsonnindá uvîˀḏi dívímankwꞌóḏiḏi Yôesi Táḏáḏí háawên híwó̖ˀnin wóemä́gi heḏânho iví tꞌôe mânˀa̖míḏí, heḏiho nää-á nä́ˀin wóemä́giˀindá ú̖khâyˀä̖ˀ híwó̖ˀ mânˀá̖yîngiˀâ̖a̖míˀin. \v 15 Nä́ˀi hä̖ä̖wí ipiyeˀ bikhä̖́ä̖-í, heḏá bipimä̂äní kin nâaˀa̖míḏí, heḏânho tꞌowaḏi wóemúníḏí háa thamuwaa u̖ shánkí híwó̖ˀ nâakanhondi. \v 16 Nakhâyˀä̖ˀ biˀá̖yîngiˀa̖míˀin háa uví wówátsi mänhon waa heḏá hä̖ä̖wí ovâyhá̖ˀoˀi-á. Kin biˀâ̖a̖mí heḏânho wíˀbo biˀaywoeníḏí heḏá in toˀwên wôntꞌóyandeˀindá wáˀ ovâyˀaywoení. \c 5 \s1 Háa Timothy-ḏi in méesateˀin tꞌowa ovâymáˀve-í waa \p \v 1 In senäˀ uví shánkí saydôe dimuuˀin u̖ḏi ovâytumakhemáaḏá tꞌaygiḏi wíˀovâyhéeˀa̖mípí, hewänbo shánkíḏí ovâyhéeˀa̖mí uví táḏá mänhéeˀo waagibá. Heḏá in shánkí tsꞌa̖a̖min senäˀdá uví tíˀûuwin mänhéeˀo waabá ovâyhéeˀa̖mí. \v 2 Heḏi kweeyôe ovâyhíˀmáaḏá uví yíyá mänhéeˀo waabá ovâyhéeˀa̖mí, heḏi shánkí tsꞌa̖a̖min kwiyä̖ˀ unbí tíˀûuwin mänhéeˀo waabá ovâyhéeˀa̖mí, heḏi ovâyhíˀmáaḏá yä̖ˀḏâaˀiˀ ánshaaḏa̖ˀ mänmáˀve-í. \p \v 3 In kwiyä̖ˀ inbí senäˀ dínhánnin wíyá tóebo wíḏínˀä́npíḏí ovâyˀá̖yîngiˀa̖mí. \v 4 Hebo wí kwee iví sen ûnhándiˀ ûnˀâykwꞌôndi háa ûnsaˀyâaˀâykwꞌôndi, nä́ˀin ây-á dínkhâyˀä̖ˀ páaḏé inbí kꞌaygi dithaaˀin ovâyˀá̖yîngiˀa̖míˀin heḏi handiḏiho dihá̖hpúwí Yôesi Táḏá óeˀaˀginhûuwíḏí. Kindiḏihoˀ inbí yíyáˀindá saˀyâaˀindá ovâywáywáˀánde waabá dívíˀâ̖a̖mí, heḏá wáˀ Yôesi Táḏá-á óehíhchannamí. \v 5 Wí kwee iví sen ûnhándiˀ, tóebo wíˀûnˀä́npíḏí óeˀá̖yîngiˀa̖míḏí, heḏiho wíˀbo namuu, i-áho pín taˀge hayḏi natsíkha Yôesi Táḏáḏí óekhä̖ge̖ˀnamíḏí heḏi khu̖u̖-á thaa-á iyûusuˀo Yôesi Táḏá óekhä̖ge̖ˀdaˀmáaḏí. \v 6 Hewänbo i kwee iví sen ûnhándi-á igîˀḏa̖ˀ ipihíhchanmä̂äníḏí iví wówátsi ihondáhoˀ, i-á ho nachuu waagiˀbá namuu tobá waˀḏi nawówáyi wänboˀ. \v 7 Nä́ˀi hä̖ä̖wí dívíˀa̖míḏí ovâyyôení heḏânho toˀwí wänbo háˀto ûnkoeḏí-íḏí natú̖níḏí híwó̖ˀ wíḏívíˀopíˀin. \v 8 Tꞌä̖hkíḏíbo dínkhâyˀä̖ˀ inbí tꞌowa ovâyˀá̖yîngiˀa̖míˀin, shánkí wänbo inbí kꞌaygiwin. Wí toˀwí kin iˀopíḏá iví whä̖yu̖ Christ-víˀpiyeˀ iyoegiˀan waagibá iˀoˀ, heḏá wí toˀwí hä̂nhay wänbo iwhä̖yundepîˀví shankí pꞌä́ndíkîˀ-á namuu. \p \v 9 In kwiyä̖ˀ inbí senäˀ dínhánnin diweḏi wáy wênda̖ˀ inbí khá̖wä̖́ ovâyta̖ˀkwꞌôení heḏânho khä̖ge̖ˀ dâyhóníḏí, indá ki̖ˀminnânho dimúní: Sígíntä̖ (60) pa̖a̖yo iweḏi diphaḏemuuˀin, heḏá waˀḏi inbí senäˀ dínwówáyiˀ ihayḏiboˀ indáḏí híwó̖ˀ ditháˀḏeˀin, \v 10 heḏá inbí̖ˀgeḏá tꞌowa-á dínhanginná hä̖ä̖wí híwó̖ˀdi dívíˀannin, kin waabá: Inbí áyyä̖̂ä̖ híwó̖ˀgí dâysówé; inbí kꞌaygi ee-á tꞌowa-á híwó̖ˀdá dâyséegíˀan; tobá hä̖ä̖wí namúní wänbo-á Yôesi Táḏáví tꞌowagîˀ-á ovâyˀan; in tꞌôephaḏe iwe dikwꞌó̖ˀnindá ovâykhä̖ge̖ˀnan; heḏá hä̖̂ä̖ḏi wänbo dívísóˀḏêe tꞌä̖mägîˀ híwó̖ˀdi wé̖ˀgeˀi hä̖ä̖wí dívíˀa̖míḏí. \p \v 11-12 Hewänbo in shánkí tsꞌa̖a̖min kwiyä̖ˀ inbí senäˀ dínchuuˀindá wíˀovâykhá̖wä̖́ta̖ˀkwꞌôenípí, indá wáy kayˀi taachan inbí túuˀú dínmuu iwe dâymáˀve-í heḏi wíyá dikhóhtsa̖a̖daˀpúuwí, heḏiho háa Christ-gîˀ páaḏé dívítu̖u̖ˀan waa wíḏívíˀopíḏí tꞌowa inbí̖ˀgeḏi ditú̖ní híwó̖ˀ wíḏívíˀopí gin. \v 13 Háa maˀḏi wáˀ bâaˀin dipúwí, heḏá oepiyá nä́äpiyá diwänpiyê̖e̖ní. Heḏá iweḏá maˀḏi shánkí pꞌä́ndíkíˀindá dipúwí, tꞌowaví̖ˀgeḏi tꞌä̖mägi dihíˀyê̖e̖ní, heḏá wíḏínˀá̖yîngiwó̖ˀnáhpí i̖ˀgá dívítomáˀve-í heḏá hä̖ä̖wí dínkhâyˀä̖hpîˀ ditú̖ˀbe-í. \v 14 Heḏânho otû̖ˀ shánkí híwó̖ˀ namúníˀin in shánkí tsꞌa̖a̖min kwiyä̖ˀ inbí senäˀ dínchuuˀindá dívíkhóˀyâ̖a̖-íḏí heḏá dâyˀâykwꞌôení, heḏá inbí kꞌaygi dâyˀá̖yîngiˀa̖mí, heḏânho in toˀwên naˀinbíˀpiyeˀ háa dicha̖a̖ˀin háabo yanäkí tu̖u̖ namuuˀi wíḏâymáˀve-ípí naˀinbí̖ˀgeḏi ditú̖níḏí. \v 15 Wáy wên nä́ˀin shánkí tsꞌa̖a̖min kwiyä̖ˀ inbí senäˀ dínchuuˀindá Yôesi Táḏáví pꞌóegéḏí dívíyâaˀan, heḏiho i Penísendi Satan-bí pꞌóegé i̖ˀgá dimän. \p \v 16 Hewänbo wí kwee Christ-víˀpiyeˀ iwhä̖yundeḏi heḏá ûnmaatutꞌowakwꞌôndá wíˀbo diyoekandeeˀin, i-á ûnkhâyˀä̖ˀ ovâyˀá̖yîngiˀa̖míˀin. Kindiḏi in wé̖ˀgeˀin méesateˀin tꞌowa báyékí tꞌôe wíḏínpúwípí ovâykhä̖ge̖ˀnamíḏí, heḏá shánkí dínkoeḏí-í ovâykhä̖ge̖ˀnamíḏí in wé̖ˀgeˀin kwiyä̖ˀ inbí senäˀ dínchuuˀin wíyá tóebo wíḏínˀä́npíˀin ovâyˀá̖yîngiˀa̖míḏí. \s1 Háa in méesateˀin tꞌowaḏi inbí tsonnin ovâymáˀve-í waa \p \v 17 In méesateˀin tsonnin dimuuˀindá híwó̖ˀ inbí tꞌôe dívíkanmáaḏí híwó̖ˀ ovâywáˀâa-íˀin nakhâyˀä̖ˀ, heḏi in hânho dívítꞌôeˀoˀin Yôesiví híˀ ôntꞌôeˀa̖míḏá ônhá̖ˀa̖míḏá shánká ovâywáˀâa-í. \v 18 Yôesi Táḏáví ta̖ˀnin diwe hanbá natû̖ˀ. Kinnân nata̖ˀmuu: \q1 Wí wéyu itá̖ˀa̖ˀtsꞌáḏíndeˀi-á wívînsówhiˀa̖mípí hebo bînhúumä̂äní. \m Heḏá wáˀ natû̖ˀ, nakhâyˀä̖ˀ wí toˀwíḏí itꞌôeˀoˀi-áho óewáˀâa-íˀin. \p \v 19 Wîˀḏa̖ˀ wí toˀwíḏí wên háawên híwó̖ˀpíˀin wí méesateˀi tsondi ônchä̖nundeḏi wínâatꞌóyaanípí. Hebo wên wíye háa poeye tꞌowa híwó̖ˀpí iˀannin ditú̖ḏíḏa̖ˀmânho ovâytꞌóyaaní. \v 20 Hewänbo taˀgendi wí méesateˀi tsondiˀ itꞌaywó̖ˀkanhondáhoˀ, in méesateˀin tꞌowa tꞌä̖hkíví páaḏépiyebo iví tꞌaywó̖ˀdi nâatu̖ˀâ̖a̖mí, heḏânho in wé̖ˀgeˀin méesateˀin tsonnin dikhuwôedaˀíḏí dívítꞌaywó̖ˀnamíḏí. \p \v 21 Yôesi Táḏáví páaḏépiyeboˀ, heḏá Christ Jesus-ví páaḏépiyá, heḏá in makówáwin tꞌôepa̖ˀa̖a̖ˀin Yôesi Táḏáḏí ovâyde̖ˀmanninbí páaḏépiyá, kayˀindi wítu̖máa, nä́ˀi ho wítu̖ˀandiˀ nâaˀaˀginnamí, heḏi wíˀbo wíˀuntú̖nípí wí toˀwíví̖ˀgeḏi háa híwó̖ˀ háa híwó̖ˀpí iˀannin ú̖taˀgendihanginnáhpíḏíboˀ, heḏi wíˀuntú̖nípí wí toˀwí híwó̖ˀdi namuuˀin nâawänpihíḏíboˀ. \v 22 Wíviwóˀonnamípí wí toˀwívîˀḏi bimankꞌúwíḏi méesateˀi tsondigîˀ nâasóge-íḏí. Kin biˀandi heyâa i-á tꞌaywó̖ˀtoˀi-ân namuuḏá, u̖-áhoˀ iví tꞌaywó̖ˀ iwebá bitóeˀó waagibá biˀoˀ. Bipiˀá̖yîngiˀa̖mí heḏânho yä̖ˀḏâaˀibo unmúníḏí. \p \v 23 Hä̖́yä́nnanho unhaypóe, heḏiho nää pꞌoeḏa̖ˀ wínâasú̖wä̖ˀbé-ípí, hewänbo wí hí̖yä̖̂ä̖ méenaˀây wáˀ nâawóení heḏânho wíˀunsihaypúya̖ˀbé-ípíḏí. \f + \fr 5:23 \ft Inbí pꞌoe-á wáyyéḏí su̖wä̖gîˀ híwó̖ˀdi wíḏínmuupí, heḏihoˀ iwe dâyméenawónde woegîˀ namúníḏí.\f* \p \v 24 Wáy wên tꞌowa-áho keeˀeeḏiho dívítꞌaywó̖ˀdoˀ, heḏiho nä́ˀi hä̖ä̖wí dívíˀoˀi-á nahanginpoˀ waˀḏi ovâytu̖yóˀdiwekánpíḏíboˀ. Hewänbo wây-á wên tꞌowaví tꞌaywó̖ˀdi-á tíˀúugéḏânho natsꞌanhanginpoˀ. \v 25 Heḏi híwó̖ˀdi hä̖ä̖wí tꞌowa dívíˀoḏá hanbá napoˀ, wesebo nahanginpoˀ, hewänbo tobá nää wesebo híwó̖ˀ wínahanginnáhpí wänboˀ, wáy wí thaa-ânho nahanginpúwí. \c 6 \s1 Háa in pantꞌôeˀin dínkhâyˀä̖ˀ dívíˀa̖míˀin \p \v 1 In toˀwên pantꞌôeˀin dimuuˀin Jesus-víˀpiyeˀ dívíwhä̖yundeˀindá hä̖̂ä̖ḏi wänbo tꞌä̖hkí dínkhâyˀä̖ˀ inbí tsonnin dâyaˀginhûuwíˀin, heḏânho tꞌowa yanäkí wíḏívíhíˀmáˀve-ípíḏí Yôesi Táḏáví̖ˀgeḏi heḏá iví há̖hkan tu̖u̖ ûnmuu i̖ˀgeḏá. \v 2 Heḏi inbí tsonnin Jesus-víˀpiyeˀ dívíwhä̖yundeḏáhoˀ, in pantꞌôeˀin wíḏínkhâyˀä̖hpí ovâyˀaˀginhá̖nú-íˀin tíˀûuwin páaḏéˀin diwänpimuuḏiboˀ, hewänbo dínkhâyˀä̖ˀ ingîˀ shánkí híwó̖ˀ wänbo dívítꞌôeˀa̖míˀin, gá nä́ˀin tsonnin in panbí tꞌôe iweḏi híwó̖ˀdi dâyhóndeˀindá Christ-víˀpiyeˀ dívíwhä̖yundeˀin wáˀ dimuuḏân, heḏá Yôesiḏá ovâyséegí. \s1 I chä̖ˀ wä̖hphaḏe wíˀâyséegí-ípí \p \v 3 Nakhâyˀä̖ˀ u̖ḏi in tꞌowa ovâyhá̖ˀa̖míˀin heḏá ovâyyôeníˀin nä́ˀi hä̖ä̖wí dívíkanhûuwíḏí. Maˀḏi wáy wíyá toˀwíḏá piháa ovâyhá̖ˀoˀ, heḏá i taˀgen tu̖u̖ Naˀinbí Sedó Jesus Christ natú̖ˀi-á wíˀovâyhá̖ˀopí, heḏá wáˀ wíˀovâyhá̖ˀopí háa Yôesi nadaˀ waagi dívíkanhûuwíḏí. \v 4 Ki̖ˀmin tꞌowa-á dívíwänpiphuuḏeˀ, heḏá hä̖ä̖wí wänbo-á wíḏíntaˀgendihanginnáhpí. Inbí ánshaa-á híwó̖ˀdi wíḏínmuupíḏí tꞌä̖mägîˀ hä̖ä̖wí i̖ˀgeḏi ditsikayiˀ heḏá tu̖u̖ i̖ˀgeḏiḏa̖ˀbá ditu̖hä́nyiˀ. Iweḏiho dithúupoˀ heḏá tꞌayḏa̖ˀ dívímáa, heḏá wíˀnä́ táyeví̖ˀgeḏi yanäkí dívíhíˀmáa, heḏá diˀándeˀ in wé̖ˀgeˀin tꞌowa-á yä̖ˀḏâapîˀ ánshaaḏa̖ˀ dínmuuˀin. \v 5 Inbí ánshaa dínpeḏeemuuḏi heḏá in taˀgen namuuˀin dínyâapóeḏí dívíwänpitꞌaymáa. Indá diˀánshaapoˀ Yôesiví khuu ipiyeˀ dívíwänpiwhä̖yundeḏibo dikoḏitꞌowapáa-í. \p \v 6 Hewänbo in toˀwên Yôesiví khuu ipiyeˀ dívíwhä̖yundeˀindáho dihíhcha̖a̖ i hä̖ä̖wí dínkwꞌó̖ˀdiḏiboˀ, heḏiho koḏitꞌowa waagiˀinbá ho dimuu. \v 7 Giˀâypu̖yä̖ ihayḏi hä̖ä̖wí wänbo wíˀâymaapí nä́ä oepáa kꞌayḏipiyeˀ, heḏi gichuu ihayḏi wänbo-á nä́ä oepáa kꞌayḏi iweḏi hä̖́ä̖bo wíˀâykhuwakhâymáapí. \v 8 Heḏiho koegîˀ-á awegîˀ-á gínkwꞌó̖ˀdá gínkhâyˀä̖ˀ gichanpúwíˀin híwó̖ˀ hay gínkwꞌó̖ˀnin. \v 9 Hewänbo in toˀwên dikoḏitꞌowapáa-íˀin diwänpidaˀin dimuuˀindá yä̖ˀḏâapíḏa̖ˀ dívíkanhûuwíˀin dichanpoˀ, i hä̖ä̖wí didaˀi dâyhóníḏí. Inbí tꞌaywó̖ˀdi dínmúníˀiḏi wên phay ovâykꞌûˀ waabá dínpóe, heḏi iwe diwhêe. Indá dívíˀánshaaˀanpíḏíboˀ i hä̖ä̖wí ovâywänpiwha̖hkangítꞌóeˀi didaˀ, heḏi nä́ˀi hä̖ä̖wíḏá áagépiyeˀ ovâywhá̖ve-í heḏá peḏee iwe ovâytôení. \v 10 Tꞌowa-á dâychä̖ˀséegíḏí hä̖ä̖wí tꞌä̖hkí híwó̖ˀpîˀḏa̖ˀ dívítsiyeˀoˀ. Wáy wêndáhoˀ hânho dichä̖ˀdaˀḏihoˀ inbí whä̖yu̖ Yôesivíˀpiyeˀ dínmuu iweḏi dívíhângeˀan, heḏiho wíˀbo báyékí dívípiwha̖ˀan. \s1 Paul-di Timothy óetumakheˀan híwó̖ˀ iˀa̖míḏí \p \v 11 Hewänbo Timothy, u̖-á Yôesi Táḏávîˀ unmuu, heḏiho nä́ˀi híwó̖ˀpîˀ hä̖ä̖wí namuu iweḏi biyâatä̖́ä̖-í. Shánkíḏí bikhä̖́ä̖-í uví wówátsi taˀge mänhûuwíḏí heḏá háa Yôesi nadaˀ waagá úvíkanhûuwí, heḏá Yôesivíˀpiyá biwhä̖yu̖hûuwí, tꞌowa-á ovâyséegíhûuwí, biyä̖́ä̖ˀa̖mí tobá ú̖kháamän wänboˀ, heḏá tꞌayyaaˀi-á wíˀunmúnípí. \v 12 Wí ä̖ä̖ˀi háa wí tsa̖a̖ˀiˀ ikhä̖ä̖ḏeˀ waabá u̖ wáˀ kayˀindi bikhä̖́ä̖-í híwó̖ˀ uví wówátsi mänhûuwíḏí. Yôesi Táḏáḏí wóetu̖kánnan in wówátsi nahándepíˀin mänkéyíḏí, heḏi báyékí tꞌowaví páaḏépiyeˀbo untú̖ Jesus-víˀpiyeˀ biwhä̖yundeˀin, heḏiho in wówátsi nahándepíˀin iweho bitsa̖a̖kêení. \v 13 Nää hä̖ä̖wí Yôesi Táḏáví páaḏépiyeˀbo wíyôení, i-á hä̖ä̖wí tꞌä̖hkí nawówámuuˀiˀ nawówátsipä̖yiˀ, heḏá Christ Jesus-ví páaḏépiyeˀbo-á, iḏá Pontius Pilate in taˀgen óetu̖ˀan Pilate-ví páaḏépiyeˀ nawin dihayḏi. Kinnân ú̖khâyˀä̖ˀ bitsiyeˀa̖míˀin: \v 14 I tsontu̖u̖ wóetu̖ˀandiˀ nâaˀaˀginnamí, heḏânho uví wówátsi híwó̖ˀninda̖ˀ ú̖múní heḏá toˀwíḏí wänbo-á hä̖ä̖wí i̖ˀgeḏá háˀto wônchä̖nú-í. Kin bikanhûuwí Naˀinbí Sedó Jesus Christ nawáyˀä̖ä̖ píhay. \v 15 Hä̖̂ä̖ḏiˀi thaa ide̖ˀman dihayḏiho Yôesi Táḏáḏí Christ óekeesogekhâymáa. Yôesi Táḏáḏáho namuu i naˀindi âyˀaˀginmä̂äníˀiˀ, ibá tꞌä̖hkíví shánkí kay-á imáa, ibá-á shánkí natsonyiˀ tꞌä̖hkí wé̖ˀgeˀin tsonnin dimuuˀinbíˀweḏi, heḏá ibá-á in kwꞌáye dimuuˀinbíˀweḏá shánkí kwꞌáyeˀi-á namuu. \v 16 Iḏa̖ˀmân hä̂nhay wänbo háˀto nachúu-í, iḏa̖ˀ wíˀbo nakohthaynáˀ diwá naˀä́n, nä́ˀi ko-á hânho nakayḏi tóebo háˀto ee núˀ iwepiyeˀ ihá̖ḏi-í. Toˀwíḏí wänbo wáymûu wänbo wíˀóemûˀpí, heḏá toˀwíḏí wänbo-á hä̂nhay wänbo-á háˀto ûnkoeḏí-í óemúníˀin. Yaho kwꞌáye âytegé-í heḏá hä̖̂ä̖ḏi wänbo-á naˀinbí tsondi-á gínmúní. Hamân. \s1 In koḏitꞌowa dimuuˀin háa dínkhâyˀä̖ˀ dívíˀa̖míˀin \p \v 17 In toˀwên koḏitꞌowa dimuuˀin báyékí nä́ä oepáa kꞌayḏiwi hä̖ä̖wí dínkwꞌó̖ˀnin ovâytu̖ˀâ̖a̖mí wíḏívíyêngiˀâ̖a̖mípíˀin, heḏá wíḏiˀâ̖a̖nípí inbí chä̖ˀdá hä̖ä̖wí tꞌä̖hkí i̖ˀgeḏá ovâykhä̖ge̖ˀnâamíˀin, gá inbí chä̖ˀdáho hä̖̂ä̖ḏi nanân wänbo dínhá̖a̖níḏân. Hewänbo shánkí dínkhâyˀä̖ˀ dívíwhä̖yú̖-íˀin Yôesi Táḏáḏânho ovâykhä̖ge̖ˀnamíˀin. Iḏânho nä́ˀi báyékí hä̖ä̖wí naˀin tꞌowa dímäˀ díhíhchannamíḏí. \v 18 Nä́ˀin koḏitꞌowa dimuuˀin ovâytu̖ˀâ̖a̖mí híwó̖ˀgí dívíkanhûuwíˀin. Indá báyékí hä̖ä̖wí híwó̖ˀdi dínkwꞌó̖, heḏiho dínkhâyˀä̖ˀ báyékí híwó̖ˀdi-á dívíˀâ̖a̖míˀin, heḏá inbí hä̖ä̖wí iweḏá wíḏihä̖ä̖khâ̖a̖-ípí, heḏá wé̖ˀgeˀin tꞌowa-áḏá dívíwiyé-í. \v 19 Kin dívíkanhondáho inbí híwó̖ˀdi tsiyekan dínmuuˀi-á wên kayˀin tepú waagiˀbá namúní inbí wówátsigîˀ, heḏi hä̖ä̖wí shánkí nachä̖ˀmuuˀi dâyteˀkwꞌóeˀó waagibá dívíˀa̖mí, gá handiḏi in koḏi̖ˀnin wówátsi namúníˀin dâykéyíḏân. \s1 I tꞌä̖ˀgi híˀ Paul-di Timothy ônta̖ˀnandiˀ \p \v 20-21 Timothy, hä̖ˀin há̖hkan Yôesi Táḏáḏí uví mange wônyoeˀannin nâaˀá̖yîngiˀa̖mí. In toˀwên Yôesi óeˀaˀginpí waa dívíhéeˀoˀin wíˀovâytꞌóyaanípí. Inbí híˀ dínmuuˀi wíḏínchä̖ˀmuupí. Heḏá in toˀwên háa dívíhéeˀoˀin ihayḏa̖ˀ dâyˀegóˀoˀin wänbo-á wíˀovâytꞌóyaanípí. Indá diˀándeˀ hä̖ä̖wí dínhanginnáˀnin, hewänbo taˀgendi wíḏínhanginnáhpí. Wáy wên ha̖ˀmin tꞌowa-á in taˀgen whä̖yu̖ namuuˀin diweḏi dívíyâaˀan. \p Yôesi Táḏáḏí iví séegísehkanä-áho wovâymä̂äní.